Doc Scientia - Chemie Hand- en Werkboek Boek 1 - Graad 12 97

ORGANIESE MOLEKULES Eenheid 1

Propan-2-ol word as hoofproduk gevorm en NIE propan-1-ol nie.

Soms word daar na hidrogenasie as katalitiese hidrogenasie verwys. Plantolies, bv. sonneblomolie, vorm margarien d.m.v. hidrogenasie.

VINNIGE FEITE

VINNIGE FEITE

Addisie van H2O aan ’n onsimmetriese alkeenGebruik Markovnikov se reël:H-atoom bind aan die C-atoom met die meeste H-atome.

1.7.2.4 Hidrogenering

Addisie: Toevoeging van waterstofgas in ’n waterstofatmosfeer ∴ geen suurstof nieProduk: Ooreenstemmende alkaan Reaksietoestande: Die alkeen in vastestoftoestand moet in ’n niepolêre oplosmiddel soos heksaan of benseen opgelos word. Katalisator: Pt, Ni of Pd

Voorbeelde

Hidrogenasie van eteen:

C C

H

H H

H

HH

+ H H

H

H

H

H

C C

eteen

waterstof

etaan

Pt

Eksperiment 4 (demonstrasie) Datum: ..........................................

Doel: Om etanol uit eteen te berei.

Ondersoekende vraag:

.......................................................................................................................................................................................................................................

Hipotese:

.......................................................................................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................................................................................

Voorbeelde

H

CC

C C

HH H

HH

HH

H

O H

H HHH

+ O

H

H

C C

propeenwater

propan-2-ol

H2SO4

Doc Scientia - Chemie Hand- en Werkboek Boek 1 - Graad 1298

MATERIE EN MATERIALE

Dit is egter moontlik om die reaksie uit te voer deur die eteen met swawelsuur te laat reageer en dan met water te verdun waarna dit verhit word. Hierdie reaksie lyk soos volg:

Apparaat:• Veiligheidsbril en ander veiligheidsklere• Gasspuite vol eteen• Twee lang, dun proefbuise• Retortstaander• Dubbelgatrubberproppe wat in die proefbuise pas.• Glasbuisies met rubberpypies aan• Glasbeker vol water vir die uitlaatgasse• Bunsenbrander• Termometer• Waterbad• Inspuitings vol NaOH

Chemikalieë:• Eteen• H2SO4(c); NaOH(c)• Gedistilleerde water• Broomtimolblou• Kaliumdichromaatoplossing

Nota:

Eteen moet onder ’n

druk van 60 atmosfeer

en by ’n temperatuur

van 330°C verkeer om

direk met stoom te

reageer en etanol

te vorm.

H

C C

HH

H O

H

HH

+ H O

H

H

H

H

C C

eteen water etanol

H3PO4

330°C60 atm

C C

H O

O

H

H

HH

+ O HS

H

H

H

H

C C

eteen etielwaterstofsulfaatO

O

OH O HS

swawelsuur

O

O

O

OH O HS

swawelsuur

C C

H O

O

H

H

HH

O HS

etielwaterstofsulfaatH

C C

HH

H O

H

HH

+ +H O

water etanol

Doc Scientia - Chemie Hand- en Werkboek Boek 1 - Graad 12 99

ORGANIESE MOLEKULES Eenheid 1

Metode:

1. Berei genoeg eteengas, soos verduidelik in Eksperiment 2.2. Versamel die eteengas in gasspuite.3. Gooi ongeveer 1 cm3 gekonsentreerde swawelsuur in ’n lang, dun proefbuis.

4. Klem dit in ’n retortstaander vas. 5. Plaas ’n rubberprop met twee gate in, op die proefbuis. Moet nie dat die swawelsuur met dit in kontak kom nie.6. Druk twee pypies vas op glasbuisies wat in die prop pas. Die een glasbuis moet onder die oppervlakte van die suur wees.7. Koppel die gasspuit met eteengas aan die pypie wat onder die suuroppervlakte eindig.8. Gebruik die ander pypie om die uitlaatgasse deur water te borrel. Sien Skets 1.9. Borrel die eteengas deur die suur totdat die gas nie meer reageer nie. 10. Haal die prop versigtig van die proefbuis af.11. Verdun die inhoud van die proefbuis versigtig met koue gedistilleerde water (Skets 2).12. Plaas ’n tweede dubbelgatprop waardeur ’n termometer gedruk is in die bek van die proefbuis. Die ander gat bly oop om die druk te reguleer.13. Verhit die inhoud van die proefbuis versigtig in ’n waterbad tot die temperatuur 60°C bereik is.14. Verwyder die prop en verdeel die inhoud van die proefbuis gelykop in twee.

water

retortstaander

proefbuis 1

H2SO4(c)

gasspuit met eteen

koue water

proefbuis 1

termometerSkets 1 Skets 2 Skets 3

Voorsorgmaatreëls

• Swawelsuur is ’n korrosiewe suur.• Was enige suur wat gemors het met ’n verdunde koeksoda-oplossing af.• Dra beskermende toerusting.

Doc Scientia - Chemie Hand- en Werkboek Boek 1 - Graad 12100

MATERIE EN MATERIALE

15. Gebruik een proefbuis en voeg ’n indikator soos broomtimolblou by. Gooi nou stadig klein hoeveelhede NaOH m.b.v. ’n inspuiting by, totdat die indikator aandui dat die inhoud nie meer suur is nie. Bepaal die hoeveelheid NaOH wat bygevoeg is. 16. Neutraliseer die swawelsuur in die tweede proefbuis (sonder broomtimolblou) deur dieselfde hoeveelheid NaOH by te voeg. Sien Skets 4.17. Toets die inhoud van die tweede proefbuis met ’n aangesuurde kaliumdichromaatoplossing vir die teenwoordigheid van ’n alkohol.

Waarnemings:

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

Resultate:

Beantwoord die volgende vrae:1. Hoe kan ’n alkohol uit ’n alkeen berei word?

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

2. Wat is die reaksietoestande?

.......................................................................................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................................................................................

3. Watter tipe reaksie is dit?

.......................................................................................................................................................................................................................................

Gevolgtrekkings:

.......................................................................................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................................................................................

NaOH

helfte van proefbuis-inhoud + broomtimol-blou

helfte van proefbuis-inhoud

Skets 4