UPLOAD=UPGRADE อินเทอร์เน็ตใช้เป็น เห็น ...น ยมใช อ นเทอร เน ต บนสมาร ทโฟน ระหว
คาบ 6 สถาปัตยกรรมข้อมูล ดร.ยรรยง...
19
อ.ดร.ยรรยง เต็งอำนวย Intro to IT-IS # 6 – Data Architecture คาบ 6 สถาปัตยกรรมข้อมูล ดร.ยรรยง เต็งอำานวย Slide 1 หลังจำกเรียนรู้เกี ่ยวกับหลักกำรของระบบ สำรสนเทศและเทคโนโลยีสำรสนเทศในคำบที ่ผ่ำนมำ รวม ถึงโครงสรูำงพื ้นฐำนสำหรับระบบเหล่ำนี้ คำบนี้จะไดูแนะนำ องค์ประกอบที ่สำคัญยิ ่งยวดอีกส่วนหนึ ่งของระบบ สำรสนเทศซึ ่งมักถ้กมองขูำมไป นั่นคือ "ขูอม้ล" โดยเนูนไป ที ่สถำปัตยกรรมของขูอม้ลก่อน แลูวจึงค่อยแนะนำประเด็น อื ่นๆ เกี ่ยวเนื ่ องกับขูอม้ลในคำบถัดไป ก่อนอื ่นตูองยำ้ ำใหูผู้เรียนเขูำใจถึงควำมสำคัญของขูอม้ล สิ ่ง นี้เป็นเรื ่องใหญ่มำก เพรำะมักถ้กมองขูำมดูวยว่ำเทคโนโลยี สำรสนเทศนั้นมีพัฒนำกำรที ่รวดเร็ว มีผลิตภัณฑ์ใหม่ๆ ออกมำอย่ำงต่อเนื ่ อง ทำใหูบดบังควำมสำคัญของกำรมีขูอม้ลที ่ดีไปเสียหมด ผู้บริโภคจะเห็นว่ำเป็นเรื ่องธรรมดำที ่เปิดเครื ่อง แลูวตูองไดูขูอม้ล หำกพิจำรณำพัฒนำกำรของระบบสำรสนเทศตำมที ่ไดูกล่ำวไวูในคำบตูนๆ จะเห็นว่ำในยุคแรกเป็นยุคของคอมพิวเตอร์ ซึ ่ง คือกล่องที ่มีเทคโนโลยีขั้นส้ง เป็นของเล่นไฮเทคที ่รำคำแพง น่ำสนใจ แมูเมื ่อพัฒนำขึ้นมำเป็นยุคของเทคโนโลยีสำรสนเทศ แลูว ก็ยังมีลักษณะเป็นกล่องไฮเทคกองหนึ ่ง มีควำมสลับซับซูอนและรำคำส้ง น่ำสนใจอย่้ดี แต่ในปัจจุบันเป็นยุคของระบบ สำรสนเทศซึ ่งมีแนวโนูมในกำรใหูบริกำรที ่สอดคลูองกับงำน ขององค์กรอย่ำงเป็นระบบ มีกำรสรูำงระบบงำนสำรสนเทศเพื ่อ ประมวลขูอม้ลออกมำเป็นสำรสนเทศอย่ำงต่อเนื ่ อง ใชู เทคโนโลยีขั้นส้งทำงวิศวกรรมซอฟต์แวร์ ทำใหูเกิดเป็นยุคที ่ ซอฟต์แวร์เริ ่มมีรำคำแพงกว่ำฮำร์ดแวร์ ปัญหำคือระบบสำรสนเทศที ่ซับซูอนรำคำแพงเหล่ำนี้ ไม่เป็น ประโยชน์ไดูหำกไม่สำมำรถผลิตสำรสนเทศที ่เป็นประโยชน์ต่อ องค์กรไดู แต่สำรสนเทศเหล่ำนั้นตูองไดูมำจำกกำรประมวลผล ขูอม้ล ดังนั ้นคำถำมสำคัญใน Slide 2 คือขูอม้ลนั ้นอย่้ที ่ใดใน ระบบสำรสนเทศ ไดูมำจำกไหน ขูอม้ลนั ้นอย่้ๆ จะเกิดขึ้นเองไม่ไดู ขูอม้ลที ่เป็นจำเพำะของธุรกิจขององค์กรนั้นไม่สำมำรถ หำซื ้อไดู จำตูองเก็บเอง สรูำงเอง สะสมขึ้นเองโดยองค์กร ขูอม้ลจำเพำะขององค์กรนั ้นหำกไม่มีกระบวนวิธีในกำรหำ กำรสรูำง กำรเก็บที ่เหมำะสมจะทำใหูขูอม้ลเหล่ำนั้น "ผิด" คือไม่ ตรงหรือไม่ถ้กตูองกับควำมเป็นจริง อำจ "ขำด" คือไม่ครบถูวน ขำดขูอม้ลที ่จำเป็นบำงส่วนไป หรือ "ชูำ" คือขูอม้ลนั ้นไม่ ตรงกับสภำพควำมเป็นจริงเพรำะล่ำชูำ เช่นขูอม้ลจรำจร หำกล่ำชูำไปครึ ่งชั่วโมงย่อมไม่เกิดประโยชน์ต่อผู้ใชูรถใชูถนนโดย เฉพำะในช่วงชั ่วโมงเร่งด่วน ลักษณะของขูอม้ลที ่พิกลพิกำรเหล่ำนี้เกิดเป็นคติพจน์ที ่ว่ำ Garbage in คือ Garbage out จุฬำลงกรณ์มหำวิทยำลัย 1 / 19 May 24, 2010
Transcript of คาบ 6 สถาปัตยกรรมข้อมูล ดร.ยรรยง...
อ.ดร.ยรรยง เตงอำำนวย Intro to IT-IS # 6 – Data Architecture
คาบ 6 สถาปตยกรรมขอมล ดร.ยรรยง เตงอำานวย
Slide 1 หลงจำกเรยนรเกยวกบหลกกำรของระบบสำรสนเทศและเทคโนโลยสำรสนเทศในคำบทผำนมำ รวมถงโครงสรำงพนฐำนสำำหรบระบบเหลำน คำบนจะไดแนะนำำองคประกอบทสำำคญยงยวดอกสวนหนงของระบบสำรสนเทศซงมกถกมองขำมไป นนคอ "ขอมล" โดยเนนไปทสถำปตยกรรมของขอมลกอน แลวจงคอยแนะนำำประเดนอนๆ เกยวเนองกบขอมลในคำบถดไป
กอนอนตองยำำใหผเรยนเขำใจถงควำมสำำคญของขอมล สงนเปนเรองใหญมำก เพรำะมกถกมองขำมดวยวำเทคโนโลยสำรสนเทศนนมพฒนำกำรทรวดเรว มผลตภณฑใหมๆ
ออกมำอยำงตอเนอง ทำำใหบดบงควำมสำำคญของกำรมขอมลทดไปเสยหมด ผบรโภคจะเหนวำเปนเรองธรรมดำทเปดเครองแลวตองไดขอมล
หำกพจำรณำพฒนำกำรของระบบสำรสนเทศตำมทไดกลำวไวในคำบตนๆ จะเหนวำในยคแรกเปนยคของคอมพวเตอร ซงคอกลองทมเทคโนโลยขนสง เปนของเลนไฮเทคทรำคำแพง นำสนใจ แมเมอพฒนำขนมำเปนยคของเทคโนโลยสำรสนเทศแลว กยงมลกษณะเปนกลองไฮเทคกองหนง มควำมสลบซบซอนและรำคำสง นำสนใจอยด แตในปจจบนเปนยคของระบบสำรสนเทศซงมแนวโนมในกำรใหบรกำรทสอดคลองกบงำนขององคกรอยำงเปนระบบ มกำรสรำงระบบงำนสำรสนเทศเพอประมวลขอมลออกมำเปนสำรสนเทศอยำงตอเนอง ใชเทคโนโลยขนสงทำงวศวกรรมซอฟตแวร ทำำใหเกดเปนยคทซอฟตแวรเรมมรำคำแพงกวำฮำรดแวร
ปญหำคอระบบสำรสนเทศทซบซอนรำคำแพงเหลำน ไมเปนประโยชนไดหำกไมสำมำรถผลตสำรสนเทศทเปนประโยชนตอองคกรได แตสำรสนเทศเหลำนนตองไดมำจำกกำรประมวลผลขอมล ดงนนคำำถำมสำำคญใน Slide 2 คอขอมลนนอยทใดในระบบสำรสนเทศ ไดมำจำกไหน ขอมลนนอยๆ จะเกดขนเองไมได ขอมลทเปนจำำเพำะของธรกจขององคกรนนไมสำมำรถหำซอได จำำตองเกบเอง สรำงเอง สะสมขนเองโดยองคกร
ขอมลจำำเพำะขององคกรนนหำกไมมกระบวนวธในกำรหำ กำรสรำง กำรเกบทเหมำะสมจะทำำใหขอมลเหลำนน "ผด" คอไมตรงหรอไมถกตองกบควำมเปนจรง อำจ "ขำด" คอไมครบถวน ขำดขอมลทจำำเปนบำงสวนไป หรอ "ชำ" คอขอมลนนไมตรงกบสภำพควำมเปนจรงเพรำะลำชำ เชนขอมลจรำจร หำกลำชำไปครงชวโมงยอมไมเกดประโยชนตอผใชรถใชถนนโดยเฉพำะในชวงชวโมงเรงดวน ลกษณะของขอมลทพกลพกำรเหลำนเกดเปนคตพจนทวำ Garbage in คอ Garbage out
จฬำลงกรณมหำวทยำลย 1 / 19 May 24, 2010
อ.ดร.ยรรยง เตงอำำนวย Intro to IT-IS # 6 – Data Architecture
หมำยถงหำกใส "ขยะ" เปนขอมลเขำไปในระบบสำรสนเทศจะได "ขยะ" กลบออกมำนนเอง
ปจจบนเปนทยอมรบกนในวงกวำงถงระบบสำรสนเทศเพอกำรดำำเนนกจกรรมตำงๆ ทงดำนพำณชยและกำรใชชวตในสงคม โดยเฉพำะเมอมเทคโนโลยเวบ 2.0 ดงไดกลำวไวในคำบกอนเกยวกบเทคโนโลยองเวบ ซงชวยใหผบรโภคสำรสนเทศสำมำรถปอนหรอสรำงขอมลของตนเองเขำไปในระบบได สภำพกำรณเชนนทำำใหเกดขอมลจำำนวนมหำศำล จำกหลำกหลำยแหลง ทำำใหเกดปญหำอยำงมำกในกำรรวบรวมขอมลจำกแหลงเหลำน กำรจดเกบขอมลจำำนวนมำกซงตองเกบไวเปนระยะเวลำนำน กำรแยกแยะหมวดหมของขอมลทหลำกหลำยซบซอนเหลำนใหเปนระบบเปนระเบยบ และกำรวำงแนวทำงเพอใหสำมำรถนำำขอมลเหลำนมำใชประโยชนโดยผำนกำรคนคนขอมลจำำนวนมำกนตำมควำมตองกำรได
ดงนนนอกจำกเทคโนโลยจะสำำคญสำำหรบระบบสำรสนเทศแลว กำรทมขอมลทเหมำะสมจงเปนรำกฐำนสำำคญของกำรนำำไปสสำรสนเทศทเปนประโยชนขององคกร เปนผลลพธสำำคญทตองมระบบสำรสนเทศ
องคประกอบสำำคญของระบบสำรสนเทศทเกยวกบขอมลน มประเดนหลกอยจำำนวนหนงซงจะไดกลำวถงไว 4 สวนดวยกนตำม Slide 3 ในคำบนเปนประเดนหลกแรกคอสถำปตยกรรมขอมล โดยตองเขำใจธรรมชำตของขอมล แหลงขอมลและ
กำรไดมำซงขอมลทตองกำร ควำมถกตองของขอมล กำรเกบขอมลทงในระยะสนและระยะยำว และกำรนำำขอมลมำใชงำน ประเดนทสองคอมำตรฐำนของขอมลซงจำำตองระบใหชดเจนเพรำะเมอระบบซบซอนมำกขน มำตรฐำนจะชวยใหไมสบสนและใชงำนรวมกนได มำตรฐำนนนมสวนของ data model คอแบบจำำลองอยำงเปนทำงกำรของระบบขอมลขององคกร และ data dictionary ซงเปนสวนของกำรนยำมขอมลตำงๆ ทมใชในระบบสำรสนเทศอยำงเปนทำงกำร เปนเอกสำร เพอใหเกดควำมชดเจนในระบบทซบซอนขององคกร ประเดนหลกทสำมคอเรองควำมมนคง
ปลอดภยของขอมล ซงหำกไมมสวนนแลวจะทำำใหขอมลเสยหำยหรอเกดควำมผดพลำดไดจำกอบตเหตหรอควำมประสงครำยตำงๆ ซงมทงในสวนของควำมมนคงปลอดภยทำงกำยภำพ เชนกำรขโมยหรอทำำลำยอปกรณทใชเกบขอมล และทำงตรรกเชนกำรเจำะระบบผำนทำงเครอขำยทเรยกวำ hack นนเอง สวนประเดนหลกทสซงเปนประเดนสดทำยของคำบน คอเกยวกบสถำปตยกรรมในกำรจดวำงระบบขอมล วำจะเปนแบบรวมศนยคอรวมไวในทเดยว หรอเปนแบบกระจำยคอแบงสวนอยในหลำยๆ ทในองคกร ซงแตละแบบตำงมขอดและขอเสยทองคกรตองคำำนงถง
เหตทตองคำำนง "สถำปตยกรรม" ของขอมล รำวกบจะสรำงอำคำรสงสำมสบชนสกหลง เปนเพรำะเมอระบบสำรสนเทศเปนขององคกรขนำดใหญทซบซอน จำำตองมกำรวำงแผน กำรออกแบบ กำรจดสรำง กำรปฏบตงำน และกำรบำำรงรกษำอยำงเปนระบบ เหลำนรวมถงขอมลทเปนหวใจสำำคญ เปนแกนของระบบสำรสนเทศดวย หำกไมมกำรออกแบบและวำงแผนในลกษณะของสถำปตยกรรมทเหมำะสม เมอจดสรำงระบบขนจะสะเปะสะปะ ทำำใหเกดควำมผดพลำดยงยำก ควำมเสยหำยทจะตำมจะยำกตอกำรแกไข
จฬำลงกรณมหำวทยำลย 2 / 19 May 24, 2010
อ.ดร.ยรรยง เตงอำำนวย Intro to IT-IS # 6 – Data Architecture
สงทตองคำำนงถงคอเมอเปนองคกรขนำดใหญ ขอมลกมจำำนวนมำกมหำศำลและมควำมซบซอนหลำกหลำยขนเปนเงำตำมตวไปดวย ขอมลจำำนวนมหำศำลเหลำนมธรรมชำตทซบซอนจำำตองอำศยสงทเรยกวำ Enterprise Data Architecture ตำม Slide 4 เขำมำจดกำร หลกกำรนประกอบดวยคำำสำมคำำ คำำแรกคอ enterprise ซงหมำยถงสงทจะทำำนนเปนระดบองคกรซงมขนำดใหญ มควำมซบซอน ทำำใหขอมลมจำำนวนมำก ซบซอน หลำกหลำยตำมไปดวย ธรกจระดบรำนขำยของชำำหรอทเรยกวำโชวหวยนนคงไมอำจนบเปน Enterprise ได ตองเปนองคกรหรอธรกจทมกำรแบงสวนงำนยอยหลำยสวน โดยแตละสวนทำำหนำทเฉพำะดำนเพอสนบสนนองคกร เชน ฝำยบญชกำรเงน ฝำยผลต ฝำยพสดและสนคำคงคลง ฝำยประชำสมพนธ ฝำยขำย เหลำนจงจะนบเปนองคกรทตองกำรสถำปตยกรรมขอมลคำทสองคอ data ซงหมำยรวมถงขอมลทเปนขอมลดบ คอไดมำตรงๆ ไมมกำรเสรมแตง เชนจำำนวนเงนทไดจำกขำยสนคำไปชนหนง กบขอมลสก คอผำนกำรประมวลแลว เชนจำำนวนเงนของกำรขำยสนคำของสำขำในรอบเดอนทผำนมำ เชนนเปนตน ขอมลสกนเรยกอยำงเปนทำงกำรวำ สำรสนเทศ นนเอง คำำทสำมคอ architecture แปลวำสถำปตยกรรม เปนโครงสรำงของขอมลในภำพรวม หำกเปรยบกบกำรกอสรำง ถำสรำงกระตอบหรอเพง กไมตองมพธรตรองอยำงไร ถำสรำงบำนชนเดยว หนงหองนอนหนงหองนำำกอำจมแบบแปลนงำยๆ ชำงรบเหมำสำมำรถเขยนหรอกำำหนดขนมำได แตหำกจะสรำงโรงแรม คฤหำสน หรออำคำรสกสำมสบชน จำำตองมกำรวำงแผน กำรออกแบบ กำรกะประมำณสงตำงๆ ใหมนใจกอนสรำง เพรำะหำกสรำงไปแลวจะแกไขปรบเปลยนอยำงไรยอมไมอำจทำำไดตำมอำำเภอใจ เชนเปลยนใจวำไมเอำสำมสบชน จะใหเปนหำสบชนขณะทกอสรำงไปไดสบชน เชนนยอมไมอำจทำำไดเพรำะเสำเขมและฐำนรำกทวำงเอำไวใตดนนนไมอำจรบนำำหนกอำคำรถงหำสบชนได และไมอำจรอถอนขนมำทำำใหมไดโดยงำย เชนนเปนตน ในควำมเปนจรงแลว นอกจำก "สถำปตยกรรม" ของขอมล องคกรยงตองม "วศวกรรม" ในกำร "กอสรำง" ระบบขอมลทซบซอนนขนมำตำมทไดวำงแผนออกแบบไวในสถำปตยกรรมดวย แตหำกมสถำปตยกรรมกำรออกแบบทเหมำะสมแลว กสำมำรถสำนตอไปในเชงวศวกรรมของกำรกอสรำงหรอกำรจดทำำระบบขอมลทซบซอนนนขนมำใหเหมำะสมไดอยำงเปนระบบ ไมทำำใหเกดควำมวนวำยยงยำกตอกำรนำำไปใชประโยชน
เพอใหเขำใจควำมซบซอนของระบบขอมลขนำดใหญ จะยกขอมลระดบมหำศำลของโลกเปนตวอยำงสกสองแหลง ตำม Slide 5 แหลงขอมลขนำดใหญของโลกแหลงแรกคอบรษท Google ซงในเดอนกนยำยน พ.ศ. 2550 ประมำณกนวำมโฆษณำและกำรคนหำผำนระบบของบรษทไมตำำกวำ 20 petabyte ตอวน ซงเทยบเทำกบ สองหมน terabyte หรอรำว 20 ลำน gigabyte ตอวนทเดยว โดยหำกเปรยบเทยบจะเหนวำเทยบเทำกบ hard disk ทมขำยกนในทองตลำดขนำด 1 terabyte ถงสองหมนลกทจะตองผำนระบบของบรษทในแตละวนทเดยว
จฬำลงกรณมหำวทยำลย 3 / 19 May 24, 2010
อ.ดร.ยรรยง เตงอำำนวย Intro to IT-IS # 6 – Data Architecture
สวนแหลงขอมลขนำดใหญอกแหลงหนงคอของบรษท YouTube ซงเปนเวบไซตทใหผบรโภค upload และชมวดโอไดอยำงอสระ โดยในเดอนกรกฎำคม พ.ศ. 2552 ประมำณกนวำมวดโอกวำ 100 ลำนเรองและเพมทวขนอยตลอดเวลำอยำงรวดเรว โดยหำกสมมตวำวดโอแตละเรองมขนำด 30 megabyte จะเปนขอมลระดบ 3 petabyte หรอในรำว 3 ลำน gigabyte ทเดยวสถตตำงๆ ของ Youtube ใน Slide 6 บงวำในบรรดำวดโอกวำ 120 ลำนเรองนน มกำร upload ขนไปยงเวบไซตของบรษทกวำวนละสองแสนเรอง คดเปนปรมำณวดโอท upload ขนไปในแตละนำทนำนกวำ 13 ชวโมง มกำรรบชมวดโอกวำวนละ 200 ลำนเรอง มสมำชกทเขำชมวดโอมำกกวำ 300 ลำนคน หรอรำว 5% ของประชำกรของโลก วดโอนนแบงเปนเพลง 20% บนเทง 15% เปนวดโอสวนตว 14% เปนเรองบนเทงและเบำสมอง 13% เรองกฬำ 7% เปนควำมร 6% เรองเกยวกบรถยนต 5% และเปนภำพยนตเพยง 5% ซงจะเหนไดวำปจจบนสงคมโลกโดยเฉพำะในกลมทมศกยภำพทำงระบบสำรสนเทศสงนนไดเรมหนเขำสสอทเปนวดโอกนมำกขนอยำงเหนไดชด
กำรสรำงระบบขอมลทเหมำะสมขนมำเพอรองรบขอมลอนมหำศำลและซบซอนมำกขององคกรไดนน จำำตองอำศยแบบแผนทเหมำะสม โดยเฉพำะกำรมองขอมลอยำงเปนระบบ มสถำปตยกรรมของขอมล ซงจำำตองคำำนงถงองคประกอบหลำยสวนดวยกนตำม Slide 7 โดยเรมแรกตองเขำใจธรรมชำตของขอมล ใหรวำขอมลทมำกมำยซบซอนนนเปนอยำงไร รถงสจธรรมหรอหลกสำำคญเกยวกบขอมล รวำขอมลเปนโครงสรำงพนฐำนแบบหนง เขำใจคณสมบตของขอมลทด และสดทำยจงกลำวถงองคประกอบสำำคญของระบบขอมลทด
กำรออกแบบระบบขอมลในเชงโครงสรำงพนฐำนนนจำำตองเขำใจธรรมชำตของขอมลดงใน Slide 8 เปนอยำงด วำขอมลนนคออะไร มำจำกไหน มรปแบบอยำงไรได จะเกบขอมลใหดนนทำำอยำงไร เกบทใด เมอเกบแลวสำมำรถเรยกมำใชไดหรอไม หำกเรยกใชไมไดกไมเกดประโยชนอนใด ขอมลทหำมำเกบไวนนจะเรยกมำใชไดรวดเรวเพยงใด ขอมลมพรอมใหใชหรอไม และใครมสทธใชขอมลใดไดอยำงไรบำง และสดทำยคอหำกขอมลเกดควำมเสยหำยหรอสญหำยจะกคนไดหรอไม เหลำนผทจะออกแบบระบบขอมลนนตองมควำมเขำใจพอสมควรจงสำมำรถออกแบบระบบใหเหมำะสมได
จฬำลงกรณมหำวทยำลย 4 / 19 May 24, 2010
อ.ดร.ยรรยง เตงอำำนวย Intro to IT-IS # 6 – Data Architecture
Slide 9 ขอมลคออะไร ในวงกำรระบบสำรสนเทศนน นยำมของขอมลมหลำกหลำย แตพอสรปไดวำ ขอมลคอขอเทจจรง คอ fact ซงมอยรอบตว สำมำรถรบรไดทงจำกอำยตนะทงหำ หรอจำกระบบอปกรณรบหรออำนขอมลทงหลำย เชนจำกบำรโคดทขำงกลองผลตภณฑ แตหำกพจำรณำในเชงเทคนค ขอมลนนเปนอะไรกไดทอยในรปแบบทสำมำรถนำำมำใชกบคอมพวเตอรได ซงแตกตำงจำกสงทเรยกวำโปรแกรมทเปน "คำำสง" สำำหรบสงใหคอมพวเตอรหรอระบบสำรสนเทศทำำงำนตำงๆ ดงนนในเชงวชำกำรอำจมองไดดวยซำำไปวำขอมลนนเปนอะไรกไดทไมใชโปรแกรม และในระบบเองตวโปรแกรมหรอคำำสงนนสำมำรถพจำรณำเปนขอมลได มโปรแกรมซงอำนโปรแกรมอนเปนขอมลเขำไปเพอประมวลผลบำงอยำงไดดวย เชนกำรแปลงโปรแกรมทอยในภำษำสำำหรบใชกบเครองหนงใหเปนภำษำทจะใชกบอกเครองหนงเปนตน
นอกเหนอจำก "ขอมล" แลวยงม "สำรสนเทศ" และ "ควำมร" อกดวย อนวำ data information และ knowledge สำมคำำนมควำมหมำยไมแนไมนอน สำรสนเทศจำกระบบหนงอำจพจำรณำไดเปนขอมลสำำหรบปอนเขำไปยงอกระบบหนงกเปนได ดงนนจงขนกบมมมองของกำรใชงำน เรยกวำเปน abstraction เหมอนกบขยะทเรำทงไปอำจเปนรำยไดของคนเกบขยะเชนนเปนตน ตวอยำงของขอมล สำรสนเทศ และควำมร คอเกยวกบเทอกเขำ Everest ทสงทสดในโลกซงนกไตเขำชอบไปปนเพอสรำงชอเสยงหรอเพอควำมทำทำย ผเรยนอำจมองวำควำมสงของยอดเขำเปนขอมล สวนสภำพเสนทำง สภำพอำกำศ เปนสำรสนเทศทตองเอำขอมลพนฐำนมำ
ประมวลขน สวนควำมรคอวธจะขนถงยอดเขำไดดทสด ซงนกไตเขำชนยอดทเคยขน Everest มำแลวจะมประสบกำรณมกำรศกษำขอมลและสำรสนเทศอยำงลกซง จนเกดเปนควำมรอนหำคำเปรยบมไดไปทเดยว กลำยเปนผชำำนำญหรอผเชยวชำญไปบำงครงขอมลอำจไดมำจำกกำรปรบเปลยนขอมลอนเพยงเลกนอย เชนนเรยกขอมลนนวำ derived data คอเปนขอมลทไดมำจำกขอมลอนโดยไมยำก เชนหำอำยคนจำกกำรเอำวนทวนนลบดวยวนเกดของผนน เปนตน ซงหำกกระบวนกำรแปลงหรอกำรประมวลนซบซอน อำจเรยก derived data วำเปน information กได
ขอมลมำจำกไหนไดบำง ใน Slide 10 นนกลำวถงแหลงขอมล ซงอำจเปนขอมลทมมำจำกภำยนอกระบบ เชนอำยของบคลำกร หรอเปนขอมลทกำำหนดขนไวแลวในระบบ เชนปหนงม 12 เดอน เปนตน ขอมลโดยทวไปมำจำกแปนพมพซงยงคงเปนอปกรณหลกทใชปอนขอมลโดยมนษย ทงในสวนของขอมลธรกจหรอขอมลสวนบคคลกตำม แตในปจจบนขอมลสำมำรถไดมำจำกระบบอปกรณอำนหรอรบขอมลไดโดยตรง เชนกำรสแกนดวยแสงเลเซอรจำกบำรโคดทเปนเสนๆ อยขำงกลองของผลตภณฑ ทำำใหรำนคำสำมำรถคดเงนในกำรซอสนคำของลกคำและควบคมปรมำณสนคำในระบบสนคำคงคลงได หรอเปนขอมลทไดจำก sensor ซงเปนอปกรณตรวจจบตำงๆ เชนวดอณหภม วดปรมำณรถยนตในทองถนน วดกระแสลมเพองำนกำรพยำกรณอำกำศ หรอเปนอปกรณสมยใหมเชน กลองดจตอลซงเปนอปกรณรบภำพถำยหรอวดโอมำ
จฬำลงกรณมหำวทยำลย 5 / 19 May 24, 2010
อ.ดร.ยรรยง เตงอำำนวย Intro to IT-IS # 6 – Data Architecture
เปนขอมลของระบบประเดนสำำคญคอขอมลนนควรมำจำกแหลงกำำเนดของขอมลนน หำกขอมลมกำรฝำกสงกนมำหลำยทอด อำจทำำใหเกดควำมคลำดเคลอนผดเพยนไปไดเนองดวยขอจำำกดของชองทำงกำรสงผำนขอมลเหลำนน ควรคำำนงถงวำขอมลเปนของ "ผให" และ "ผใช" ขอมลเหลำนน สงหนงทเปนขอบกพรองของระบบสำรสนเทศคอ ฝำยสำรสนเทศมกมองวำขอมลเปนของฝำย ซงเปนแนวคดทไมถกตอง ฝำยระบบสำรสนเทศนนเปนเพยงผปกปกษรกษำขอมลเทำนน หำใชเจำของขอมลทแทจรงไม หำกไมไดรบควำมรวมมออนดจำกเจำของขอมล โอกำสทขอมลจะผดนนจะมสง ดงนนกำรทนกคอมพวเตอรถกขอใหไปชวยทฝำยบญชเพรำะขอมลทไดรบมำไมถกตองนน เปนสงทไมสมควรทำำอยำงยง เพรำะขอมลจะถกตองหรอไมนนอยทฝำยบญชจะตองวำงแนวทำงในกำรหำและนำำขอมลทถกตองเขำสระบบ ทำงเทคนคของกำรนำำเขำขอมลนนฝำยระบบสำรสนเทศอำจชวยไดแตกำรจะรวำขอมลใดถกตอง และรวำจะตรวจสอบหรอแกไขอยำงไรหำกขอมลไมถกนน เปนหนำทโดยตรงของเจำของขอมลนนๆ กลำวสนๆ คอขอมลตองมำจำกแหลงของมนจงเปนขอมลทนำเชอถอมโอกำสทจะมคณภำพด แตถำจำำเปนตองผำนขนตอนหรอเสนทำงทยอกยอน จำำตองมกระบวนวธตรวจสอบวำกำรสงผำนขอมลเหลำนนมควำมนำเชอถอเพยงใด ขอมลทผำนมำแตละขนตอนนนมควำมถกตองสมบรณหรอไม
ขอมลทไดมำนนสำมำรถอยในรปแบบทหลำกหลำย Slide 11 ในสมยกอนคอมพวเตอรใชในงำนดำนวทยำศำสตรหรองำนวจย ขอมลเปนตวเลขทไดจำกกำรทดลองเปนหลก คอมพวเตอรเปนเครองคดเลขทซบซอน ตอมำจงพฒนำเทคโนโลยมำใชกบธรกจจงเกดขอมลทเปนตวอกษรเพองำนประมวลผลทำงพำณชย ใสชอคนชอสนคำได เปนตน แตในปจจบนเทคโนโลยพฒนำไปอกขนหนงสำมำรถรบขอมลทเปนสอประสมเชนภำพ เสยง เพลง หนง วดโอ ดวยอปกรณรบขอมลทพฒนำขน เชน กลองดจตล
ในสมยกอนขอมลเหลำนเปนขอมลแบบ analog แตปจจบนพฒนำขนมำใหอยในรปแบบของ digital อนวำอนำลอกนนหมำยถงขอมลทเปนคำตอเนอง ตวอยำงเชนเทอรโมมเตอรทใชวดอณหภมหรอทเรยกกนทวไปวำปรอท จะมประเภททบรรจอลกอฮอลไวภำยใน ใสสไวใหมองเหนเปนเสนและอำนคำอณหภมจำกกำรขยำยตวของเสนอลกอฮอลทจะดนใหเสนนนสงหรอตำำอยในหลอดพลำสตกของปรอทวดนน ถำเปนทำงกำรแพทยจะใชสำรปรอทจรงๆ มองเหนเปนเสนสเงนบำงๆ จะเหนวำคำทอำนไดเปนคำประมำณ ตอเนองกนไป สวนขอมลทเปนดจตลจะมคำเปนตวเลขชดเจนเชน
เทอรโมมเตอรสมยใหมทอำนอณหภมออกมำเปนตวเลขโดยตรง แตในควำมเปนจรงแลวคำทอำนไดนนเปนคำอนำลอก แตมวงจรอเลกทรอนกสทำำกำรแปลงคำอนำลอกนใหอยในรปของตวเลขดจตลเพอใหสำมำรถนำำไปประมวลผลในระบบสำรสนเทศทเปนระบบดจตลโดยพนฐำนไดสะดวกขอมลอำจเปนเลขจำำตวเตม เชนจำำนวนคนไขในโรงพยำบำล หรออำจเปนทศนยมเชน อตรำกำรเกดในไทยซงแมจะเปนจำำนวนคนตอนำทแตเปนคำเฉลยทงประเทศ เชน 17.9 คนตอประชำกรพนคน เปนตนประเดนเกยวกบรปแบบของขอมลทสำำคญอกประเดนหนงคอเรองของหนวย เนองจำกในคอมพวเตอรจะมกำรเกบขอมลแยกจำกกำรกำำหนดหนวยของขอมลนน เชนดขอมลจำกจอภำพเปน 22 กโลกรม ในควำมเปนจรงแลวขอมลทเกบไวเปน 22 สวนหนวยกโลกรมนนเปนโปรแกรมทจดหำมำใสเพมเมอเวลำแสดงผล ลกษณะเชนนทำำใหองคกรอวกำศของสหรฐคอนำซำตองสญเสยยำนสำำรวจดำวองคำรรำคำ 125 ลำนเหรยญไปดวงหนงเมอพ.ศ. 2542 รำวสบปทผำนมำ โดยดำวเทยม
จฬำลงกรณมหำวทยำลย 6 / 19 May 24, 2010
อ.ดร.ยรรยง เตงอำำนวย Intro to IT-IS # 6 – Data Architecture
ดวงนเปนควำมรวมมอกบองคกำรอวกำศของยโรปทำำใหเกดกำรปอนขอมลทมหนวยเปนองกฤษ คอเปนไมล เขำไปในระบบของยำนทใชหนวยเมตรกทเปนสำกล คอเปนกโลเมตรควำมผดพลำดเหลำนทำำใหเกดกำรแพรหลำยของมำตรฐำน XML ซงจะระบ "ขอมลเกยวกบขอมล" เชนหนวยหรอควำมหมำยของขอมล ผนวกไปกบตวขอมลดวย เชนแทนทจะบอกวำ “10” กบอกรวมหมดวำ "10 อำย เดอน" เปนตนหำกไมมกำรกำำกบขอมลไวเปนอยำงด ไมวำจะดวยมำตรฐำนอยำง XML หรอไม จะไมสำมำรถแยกแยะหรอตควำมขอมลได เชนขอมลวนเดอนป ซงมหลำกหลำยรปแบบ เชนระบบของสหรฐจะขนดวยเดอนตำมดวยวนทและป สวนแบบสำกลหรอแบบของไทยจะขนดวยวนทตำมดวยเดอนและป หรอกำรระบเปนพ.ศ.แทนค.ศ. เปนตน
เมอมขอมลแลวปญหำทตำมมำคอจะเกบไวทไหน อยำงไร นำนแคไหน Slide 12 ขอมลในปจจบนนบวนมแตจะงอกเงย เพมพนขนเรอยๆ ไมเพยงแตขอมลขององคกรหรอขอมลทำงธรกจเทำนน แมแตขอมลสวนบคคลเองยงมแนวโนมทจะขยำยตวอยำงรวดเรวเนองจำกขอมลสอประสมทสรำงขนไดงำยๆ อยำงผสอนเองมขอมลของภำพทถำยจำกกลองดจตลของครอบครวอยในรำว 30 กกกำไบต ทำำใหยำกลำำบำกตอกำรดแลรกษำใหมควำมคงทนถำวร ปลอดภยจำกกำรทฮำรดดสกจะเกดพงเสยหำยเปนอยำงมำก ตองสำำเนำไวหลำยชด ตองซอฮำรดดสกเพมเตมทกป และทำำดชนรำยกำรวำชดไหนอยทใดเพอกนกำรสบสน ทำำใหผสอนไมกลำจะเลนกลองถำยวดโอเพรำะเกรงจะหำทเกบไมไดสจธรรมประกำรหนงของกำรเกบขอมลคออปกรณทใชเกบนนมอำย อยำงแผนซดหรอดวดดภำพยนตนน เมอวำนขณะเตรยมเอกสำรกำรสอนนอย เปดดแผนเกำๆ พบวำสำรทเคลอบไวเพอเกบขอมลเรมเสอม พลกดเหนเปนดวงๆ ไมสำมำรถใชงำนไดอกตอไป สวนฮำรดดสกนนกมอำยกำรใชงำนเชนกน ขนกบคณภำพของกำรผลตแตสำำหรบอปกรณระดบชำวบำนหรอผบรโภคทวไปนนหำกใชงำนปกตกอยในรำว 5 ถง 10 ปเทำนน ดงนนจะเกบรปภำพลกๆ ตอนเดกเอำไวทำำวดโอฉำยวนแตงงำนนน อยไมถงหรอกครบ ตองมกำรทำำสำำเนำขอมลเปน backup หรอสำำรองเอำไวเปนระยะ ในทำงธรกจกเชนกน อำจสำำเนำไวทกวนหรอทกเดอนในสมยกอนกำรสำำเนำขอมลตองปดระบบ แตในปจจบนระบบสำรสนเทศมกำรใหบรกำรแบบตอเนองไมมหยดเชนเครอง ATM ในลกษณะของ 24/7 คอตลอดยสบสชวโมงทกวนตลอดเจดวนในสปดำหโดยไมมวนหยด ดงนนระบบสมยใหมจะมกำรสำำเนำขอมลไดในขณะทระบบยงทำำงำนอยนอกจำกขอมลจะมปรมำณทเพมพนขนอยำงรวดเรว ยงมแนวโนมวำจะถกเกบอยำงถำวรไมเหมอนในสมยกอนทหนวยบนทกขอมลมรำคำแพงมขนำดจำำกด สวนมำกจะลบขอมลทไมใชแลวทงไปเชนขอมลผปวยยอนหลงเกนหำปเพรำะถอวำมอยในกระดำษในแฟมเอกสำรปกตอยแลว แตในปจจบนกำรดำำเนนกจกรรมตำงๆ อำศยขอมลจำกระบบสำรสนเทศอเลกทรอนกสมำกขนเรอยๆ ทำำใหพงพำควำมถำวรของขอมลทอยในกระดำษไมไดอกตอไปกำรเกบขอมลทนบวนมแตจะเพมพนขนไวเปนระยะยำวเชนนกำำลงเรมจำำเปนสำำหรบธรกจและองคกรโดยทวไป นอกจำกทำำตำมกฎหมำยทตองเกบขอมลเพอใชในทำงศำลเปนเวลำ 10 ปแลว ยงมเรองของกำรนำำขอมลเกำยอนหลงไปนำนๆ เพอกำรวเครำะหหำแนวโนมตำงๆ เชนกำรเพมลดของประชำกรในกลมอำยตำงๆ เพอกำรวำงแผนระดบชำตเรองแรงงำนอตสำหกรรมหรอกำรประกนสขภำพ รวมไปถงกำรนำำขอมลเกำมำใชในกำรคำดเดำถงพฤตกรรมของลกคำเพอผลทำงกำรคำดวย เหลำนเปนตน
จฬำลงกรณมหำวทยำลย 7 / 19 May 24, 2010
อ.ดร.ยรรยง เตงอำำนวย Intro to IT-IS # 6 – Data Architecture
นอกจำกนนกำรเกบขอมลบำงประเภทยงเกยวเนองกบควำมสำำคญของขอมลนนในเชงประวตศำสตร ในลกษณะนจะเปนกำรเกบขอมลแบบถำวร หรอทเรยกวำ archive คอไมมกำรโยนทงหรอลบทง ตวอยำงเชนขอมลสำำมะโนประชำกร ซงสำมำรถใชตดตำมรองรอยของบคคลสำำคญในประวตศำสตรได เปนตน ปญหำคอจะทรำบไดอยำงไรวำขอมลใดมควำมสำำคญทำงประวตศำสตร ภำพถำยทวไปของครอบครวหนงอำจจบภำพสำำคญทำงกำรเมองหรอทำงประวตศำสตรไวไดกเปนไดและจะมคำสงเมอเวลำผำนไปยำวนำน เชนเดกเลยงควำยทถำยไวเมอสำมสบปทแลวกลำยเปนนำยกรฐมนตรไปในขณะน เปนตน
กำรเกบขอมลทดตองมลกษณะทเหมำะสมตอกำรใชงำน Slide 13 เชนถำเปนขอมลทมปรมำณไมมำก อำจเกบไวเปนแฟมขอมลธรรมดำทไมมโครงสรำงพเศษ แฟมเหลำนอำจเกบขอมลทเปนชนๆ ชดเจน เชน รปภำพหนงรปตอหนงแฟม หรอภำพยนตสกเรอง แตทงนแฟมขอมลเหลำนตองนำำไปประกอบเปนระบบขอมลทซบซอนตอไปดวย
เมอขอมลมจำำนวนมำกขน กำรใสรวมไวในแฟมเฉยๆ จงไมสะดวกตอกำรคนหำ จงตองใชแฟมทมโครงสรำงพเศษ มดชนหรอ index สำำหรบชวยในกำรสบคนขอมลชนทตองกำรในแฟม เหมำะสำำหรบกำรประมวลผลแบบโตตอบคอใหบรกำรลกคำเปนรำยๆ ไปไดแตเมอขอมลมปรมำณมำกขน มควำมหลำกหลำยของกำรใชงำน มระบบงำนสำรสนเทศมำกมำยเพอกำรทำำกจกรรมขององคกร ขอมลเหลำนจงถกบรรจไวในซอฟตแวรพเศษกลำยเปนระบบฐำนขอมลซงมระบบดชนทซบซอน มซอฟตแวรสนบสนนกำรสบคนอยำงพลกแพลงและหลำกหลำยได
เพอเปนตวอยำงเกยวกบประโยชนของกำรเกบขอมลไวเปนระยะเวลำนำน จงใหผเรยนไดเหนตวอยำงควำมตองกำรสำรสนเทศทอำจเปนไปไดดงใน Slide 14 ตวอยำงแรกคอกระทรวงสำธำรณสขตองกำรตดตำมกำรแพรกระจำยของโรคไขหวดนกยอนหลงไปนำนๆ นบยสบป เชนนหำกขอมลกำรเจบปวยลมตำยจำกโรคซงรวมทงคนและสตว หำกอยในรปของเอกสำรกระดำษ กำรสนองตอบควำมตองกำรทำงสำรสนเทศนคงใชเวลำหลำยเดอนเพรำะตองไปรวบรวมขอมลจำกหนวยงำนตำงๆ มำบรรจลงในระบบ เขยนโปรแกรมเพอประมวลผลออกมำ ลกษณะกำรเชนนเปนกบควำมตองกำรในตวอยำงทสองเชนกน คอหำกมหำวทยำลยตองกำรศกษำถงพฒนำกำรกำรเปลยนแปลงของหลกสตรตำงๆ ทมอยในคณะตำงๆ ของมหำวทยำลยเพอกำรวำงแผนและกำรพฒนำหลกสตรของมหำวทยำลย เชนนกตองกำรขอมลซงมกอยในรปของเอกสำรกระดำษจำกทตำงๆ กระจดกระจำยมำกมำย ทงสองตวอยำงนจะเหนไดวำเอกสำรกระดำษทเกยวของนนจะกระจำยอยตำมหนวยงำนทเปนเอกเทศเปนอสระจำกกนพอสมควร หำกเปนคำำสงหรอควำมตองกำรจำกหนวยเหนอ เชนจำกรฐมนตร ปลดกระทรวง หรออธกำรบด กพอจะเปนไปไดแมจะใชเวลำนำนอยำงทกลำวแลว แตหำกเปนหนวยวจยกำรแพรของโรคในกองใดกองหนงของกระทรวง หรอฝำยวชำกำรของคณะใดคณะ
จฬำลงกรณมหำวทยำลย 8 / 19 May 24, 2010
อ.ดร.ยรรยง เตงอำำนวย Intro to IT-IS # 6 – Data Architecture
หนงเพอกำรพฒนำหลกสตรของคณะ เชนนโอกำสสนองควำมตองกำรนจะเปนไปแทบไมไดเลย เพรำะตองขอควำมรวมมอจำกหนวยงำนในระดบเดยวกนหรอระดบสงกวำ ไมสำมำรถทำำไดโดยงำยตวอยำงทสำมกเชนกน เปนกำรวเครำะหถงกำรยำยถนของประชำกรไทยยอนหลงไปยสบป เชนนเปนควำมตองกำรทไมมผลตอกำรบรหำรจดกำรบำนเมองหรอผลกำำไรทำงธรกจแตอยำงใด แตเปนกำรศกษำในเชงประวตศำสตรทจะมผลในระยะยำวของกำรพฒนำเมองใหญและกำรวำงรำกฐำนทำงเศรษฐกจและสงคมของประเทศ เชนนระบบสำรสนเทศแทบจะชวยอะไรไมไดเลยสำำหรบตวอยำงสดทำยนนคอยจะเปนควำมจรง สำมำรถทำำไดขนสกหนอยเมอเทยบกบสำมตวอยำงขำงตน หำกมกำรฟองรองเกยวเนองกบธรกรรมของบรษท กสำมำรถนำำขอมลในรปของเอกสำรกระดำษ คนหำขนมำเพอประโยชนทำงศำลได แตหำกในอนำคตมกำรผลกดนใหสำมำรถใชเอกสำรอเลกทรอนกสแทนเอกสำรกระดำษอยำงเปนรปธรรม เชนนกจำำเปนทบรษทจะตองหำวธเกบงำำรกษำขอมลจำำนวนมำกไวเปนเวลำอยำงนอยสบปตำมควำมตองกำรทำงกฎหมำยอยำงหลกเลยงไมได แตกำรเกบในลกษณะนเปนระบบทชดเจนอยแลวดวยกระดำษดงนนกำรแปลงใหอยในรปของกำรเกบระยะยำวโดยใชอเลกทรอนกสจงยงเปนไปไดสงหำกมกำรวำงแผน ออกแบบ และจดสรำงอยำงเหมำะสม
ครำวนเมอมขอมลแลว เกบงำำรกษำไวดแลวไมวำระยะสนระยะยำว คำำถำมคอสำมำรถเรยกมำใชไดหรอไม ดแคไหน Slide 15 เหมอนดหนงสอสอบอยำงหนกแตแลวเมอเขำหองสอบกจำำอะไรไมไดทำำสอบไมได พอออกจำกหองสอบกกลบจำำคำำตอบไดจนแทบจะเสยสตไป เชนนเรยกวำไมสำมำรถคนคนขอมลทมอยออกมำใชได นกเรยนนกศกษำจงมกมระบบชวยจำำหลำกหลำยเชน ไกจกเดกตำยบนปำกอำง ซงหมำยถงอกษรกลำง ก จ ด ต ฎ ฏ บ ป อ เกำตวนนเองซงกำรจะเรยกใชขอมลไดอยำงเปนผลนตองมกำรเตรยมกำร กำรออกแบบระบบขอมลไวอยำงเหมำะสมกอนนนเอง อยำงตวอยำงอกษรกลำงนนกตองมกำรเตรยมกำร กำรหำคำำพองเพอใหจดจำำไดงำย กำรทองจำำคำำกลอนวรรคนนไวอยำงเปน
ระบบ เพรำะไมใชมเพยงอกษรกลำงเทำนน ไมใชวำเอำขอมลมำสมๆ กนแลวเวลำจะใชจะคนหำจงมำหำวธทเหมำะสมซงอำจจะไมสำมำรถทำำไดเพรำะขอมลไมอยในรปทเหมำะสมตอกำรสรำงดชนสบคนขอมลทมนนจะเปนประโยชนตองไมเพยงสำมำรถนำำมำใชได แตตองแนใจวำไดมำโดยเรว ทนใชงำน และกำรสบคนขอมลมำใชนนตองครบ ไมใชไดมำเพยงสวนเดยวหรอสวนนอย และสดทำยคอขอมลทคนมำไดเพอกำรใชงำนนนตองตรงกบควำมตองกำรกำรใชงำนดวย ไมใชสกแตไปหยบไปควำอะไรทไมเกยวของมำให อยำงบำงครงกเกดกบผลจำกกำรสบคนของ
Googleเหลำนอำจเรยกไดวำปจจบนเกดเปนศำสตรใหมทเรมเปนทนยมอยำงมำกคอศำสตรดำนกำรคนคนหรอกำรสบคนสำรสนเทศ หรอ Information Retrieval ทกลำยเปนศำสตรทมควำมซบซอน กระตนใหเกดควำมนยมอยำงมำกดวยควำมสำำเรจอยำงสงของบรษท Google ยกษใหญแหงกำรสบคนสงขนไปจำกกำรสบคนคอกำรใชประโยชนขอมลทมอยำงพสดำร ซบซอน เปนประโยชนตอกจกำรอยำงสง เชนกำรทำำเหมองขอมล หรอ Data Mining ซงเปนกำรวเครำะหหำควำมสมพนธระหวำงขอมลทมอยจำำนวนมำกขององคกรเพอคนพบประเดนใหมๆ ทไมคำดคด เชนอำจพบวำกำรตดเชอของโรคววบำ เกดจำกววทไมไดเกดจำกกำรผสมเทยม ซงเกนควำมคำดหมำยของนกวจย เชนนเปนตน
จฬำลงกรณมหำวทยำลย 9 / 19 May 24, 2010
อ.ดร.ยรรยง เตงอำำนวย Intro to IT-IS # 6 – Data Architecture
คำำถำมอกขอหนงทสำำคญเกยวกบธรรมชำตของขอมลซงตองคำำนงถงในกำรออกแบบระบบขอมลทด คอขอมลทตองกำรใชนนตองกำรเรวดวนเพยงใด ขอมลของเมอวำนนเรวพอไหม หรอตองเปนของภำยในชวโมงน หรอภำยในนำทน หรอวนำทนเลยหรอไม ซงเหลำนมผลกระทบอยำงสงตอกำรไดมำซงขอมลSlide 16 เรองควำมทนสมยของขอมลทตองกำรใชนนมผลอยำงสงตอระบบขอมล โดยเฉพำะในสวนของกำรไดมำซงขอมล หำกเปนขอมลสรปประจำำเดอน สกวนท 20 คอยไปตำมกยงทน แตหำกตองกำรขอมลททนกำรตลอดทกนำท กตองมวธในกำรตำมเขำไปเกบขอมลตรงจดทเกดขอมลโดยตรง เชนขอมลจรำจร หำกเปนรำยงำนขำวทชำงกลองไปจบมำไดแลวสงมอเตอรไซคกลบมำทหองสงกคงเหมำะกบงำนรำยงำนสรปกำรจรำจรประจำำวน แตหำกตองกำรใหผใชรถใชถนนใชประโยชนสำรสนเทศขณะขบรถอยกตองเอำกลองไปตดไวตำมถนนตำมสแยกตำงๆ ดวยจงไดขอมลททนตอเหตกำรณสมยกอนเทคโนโลยยงไมดนก อปกรณไมซบซอนและมรำคำสง ดงนนขอมลจงตองเดนทำงทำงกำยภำพ เชนมำเปนเอกสำรกระดำษ มำยงเครองคอมพวเตอร มเจำหนำทคอยปอนขอมลเหลำนนเกบสะสมไวเปนชด เปนกะ เรยกวำ batch ซงเมอมจำำนวนมำกเพยงพอจงคอยใสเขำไปประมวลผลในระบบ ในลกษณะนผลลพธหรอรำยงำนทไดจะเปนสำรสนเทศแบบรำยสะดวก เชนรำยวน รำยเดอน หรอรำยป ตวอยำงเชนใบเรยกเกบเงนคำโทรศพทประจำำเดอนหรอใบแจงดอกเบยเงนฝำกทก 6 เดอน เปนตนตอมำเมอเทคโนโลยพฒนำขน อปกรณถกลง แพรหลำยมำกขน ทำำใหสำมำรถนำำจอภำพและแปนพมพไปวำงไวหนำเจำหนำท พนกงำน และลกคำ ใหเขำเหลำนนปอนขอมลทจำำเปนและเกยวของเขำสระบบไดโดยตรง สำมำรถประมวลผลและไดรำยงำนผลลพธออกมำทนตอเหตกำรณ รวมถงอปกรณสมยใหมสำมำรถเชอมตอถงกน เชนระบบชมสำยโทรศพทสำมำรถเชอมโยงสงขอมลกำรใชโทรศพทแตละเครองตรงเขำสระบบฐำนขอมลลกคำได เชนนลกคำสำมำรถเขำมำทเวบไซตของบรษทโทรศพทเพอเรยกดกำรใชงำนโทรศพทของเขำไดทนทหลงจำกใชโทรศพทเสรจ ตวอยำงทเหนไดชดอกอยำงคอกำรถอนเงนจำกตอตโนมต ATM ซงระบบตองรทนทวำมยอดเงนเหลอเทำไร ถอนไปแลวเทำไรในวนนนและเหลอใหถอนไดเทำไร ลกษณะของขอมลแบบ interactive นทำำใหมระบบกำรใชโทรศพทแบบ prepaid หรอเตมเงนได เพรำะระบบสำรสนเทศมขอมลททนตอเหตกำรณ สำมำรถคดหกเงนทเตมไวไปตลอดเวลำทใชโทรศพทไดทนทแตระบบสำรสนเทศบำงประเภทกตองกำรควำมรวดเรวในกำรไดมำซงขอมลอยำงสง เชนกำรควบคมเครองสบสำรเคมกำำลงสงทตองไดขอมลระดบของสำรเคมในถงเกบอยำงทนทเพอหยดเครองสบหำกสำรเคมเตม
ธรรมชำตของขอมลทสำำคญอกประกำรหนงซงมกมองขำมไปคอเกยวกบควำมมนคงปลอดภยของขอมล Slide 17 ใครจะใชขอมลไดบำงนน อยำงแรกคอตองมกำรกำำหนดสทธกำรใชงำนหรอ usage authorization อยำงเปนรปธรรม ไมเชนนนจะเปนกรณทเจำหนำทแกไขขอมลพรรคกำรเมองทเปนขำวไปเมอไมกปมำน หรอเจำของขอมลเขำไปแกอำยตวเองเพอใหเกษยณอำยชำลง เชนนอำจเกดขนไดหำกไมมกำรระบสทธและควบคมดแลกำรใชสทธ อยำงในตวอยำงนแมจะเปนเจำของขอมลแตไมอำจพลกำรแกไขขอมลของตนนนไดเองควำมมนคงปลอดภยของขอมลกเปนสงสำำคญ หำกไมมระบบและกำรออกแบบทดยอมเปดโอกำสใหผไมประสงคดเขำมำขโมยขอมลหรอทำำลำยเปลยนแปลงใหเกดควำมเสยหำยได เชนกำรแกไขขอมลกำรเงนในบญชธนำคำร ซงในกรณนไมอำจ
จฬำลงกรณมหำวทยำลย 10 / 19 May 24, 2010
อ.ดร.ยรรยง เตงอำำนวย Intro to IT-IS # 6 – Data Architecture
มนใจเตมทไดในกำรปองกน จำำตองมวธตรวจสอบถงกำรเปลยนแปลงแกไขโดยไมมสทธอำำนำจเหลำนไดนอกจำกนนเมอขอมลสวนบคคลของลกคำและผคนเขำไปอยในระบบสำรสนเทศมำกขนเรอยๆ ยอมเกดปญหำควำมเปนสวนตวของขอมลเหลำนน ตวอยำงเชนกำรทผเรยนไดรบจดหมำยโฆษณำขำยของทำงอเมลเหลำนนเนองมำจำกบรษททเกบขอมลสวนตวทผเรยนไปเปนสมำชกไดนำำขอมลเหลำนนไปขำยหรอแจกจำยหรอไมปกปองใหดพอ เชนนจงเปนกำรละเมดสทธควำมเปนสวนตวของผบรโภคกำรปกปองขอมลเหลำนไมอำจทำำในภำยหลงไดโดยงำย จำำตองมกำรคำำนงและออกแบบ จดสรำงเผอไวตงแตตนจงจะไดระบบขอมลทมควำมนำเชอถอได
ประเดนสดทำยของธรรมชำตของขอมลคอหำกขอมลเกดควำมเสยหำยจะสำมำรถกคนไดหรอไม Slide 18 ผเรยนลองนกถงสภำพกำรณทผเรยนตนมำไปทำำงำนในตอนเชำแลวพบวำททำำงำนถกมอบวำงเพลงวอดวำยไปหมดเมอคน รวมไปถงหองเซรฟเวอรและระบบสำรสนเทศทงหมดขององคกร สำำหรบเครองเซรฟเวอร ซอฟตแวรตำงๆ โปรแกรมและระบบเครอขำย หำกมงบประมำณ มเงนทนกสำมำรถจดซอจดหำมำทดแทนได แตขอมลขององคกรนนเปนสมบตทมคำมหำศำล หำกเสยหำยไปจะไมอำจกคนไดโดยงำย อำจตองใชเวลำนำนในกำรคอยตดตำมคนจำกลกคำ จำกหลกฐำนเอกสำรกระดำษตำงๆ ซงอำจถงกบไมสำมำรถทำำได เชนนจะเหนวำหำกขอมลเกดควำมเสยหำยจะทดแทนไดยำกมำก ดงนนตองออกแบบระบบขอมลเผอไวสำำหรบสภำพกำรณฉกเฉนยงยวดเหลำนดวยในศำสตรดำนระบบสำรสนเทศนเรยกวำเปนหลกกำรของควำมตอเนองไมลมสลำยของธรกจ หรอ Business Continuity คอธรกจตองสำมำรถดำำเนนตอไปไดแมเมอเกดควำมเสยหำยตอขอมล
เมอเขำใจธรรมชำตของขอมลแลว ควรเรยนรเกยวกบสจธรรมของขอมล ซงถงไดวำเปนแกนควำมรทตองใชกำำกบสตในกำรวำงแผน กำรออกแบบ และกำรจดสรำงระบบขอมล รวมไปถงกำรปฏบตงำนในกำรใชขอมล และกำรบำำรงรกษำขอมลใหอยในสภำพพรอมใชงำนไดเสมอสจธรรมพนฐำนของขอมลใน Slide 19 คลำยกบของศำสนำพทธทใชยดเหนยวจตใจ นนคอกฎแหงกรรม หมำยถงทำำสงใดไวยอมไดผลนนกลบคน ดงนนหลกของขอมลคอ "ปอนขยะ ไดขยะ" หรอ Garbage In – Garbage Out เมอปลอยใหขอมลทไมถกตองเขำไปสระบบ หรอ "ปอนขยะ" กจะไดผลลพธทไมถกตองคนมำ หรอ "ไดขยะ" นนเอง ตวอยำงเชนหำกขอมลกำรสมครสอบเขำอดมศกษำหรอทเรยกวำระบบ Admission ไมถกตอง ผลทไดคอนกเรยนจะเสยสทธในกำรเขำสถำบนทตนตองกำร เชนนเปนตนจะพบวำขอมล Admission นนสำมำรถมจดทจะผดพลำดไดมำกมำยตลอดเสนทำงของขอมล เชนผดตงแตรหสเลขประจำำตวประชำชน 13 หลก เลขนถกกำำหนดใหตงแตเดกถกแจงเกดแลว เพยงแตในขณะนนยงไมมบตรประชำชน แตถำดใน
จฬำลงกรณมหำวทยำลย 11 / 19 May 24, 2010
อ.ดร.ยรรยง เตงอำำนวย Intro to IT-IS # 6 – Data Architecture
ทะเบยนบำนจะพบเลข 13 หลกน ดงนนผปกครองมกสบสนเมอนำำบตรเขำเรยนอนบำลหรอประถม เพรำะตองกรอกเลข 13 หลกนจงเผลอกรอกของตวผปกครองเองลงไป ดงนนเมอตองกำรใชสอบเขำมหำวทยำลย ขอมลทผดพลำดทแฝงตวอยในระบบนจงสำำแดงฤทธเดชออกมำทำำใหนกเรยนพลำดโอกำสในกำรเขำศกษำตอไดเพรำะขอมลไมถกตอง ดงนนระบบสำรสนเทศอยำง Admission จงตองมกระบวนวธและขนตอนทจะขดเกลำตรวจสอบใหแนใจวำขอมลทเขำมำสระบบและทอยในระบบในทกขนตอนนนไมมกำรผดพลำดหรอผดเพยนไปเปนอนขำด ซงเปนสวนทยงยำกทสดของระบบงำน Admission ของไทยทเดยวนอกจำกเลขรหส 13 หลกซงไมนำจะผดแลว ชอและสกลของนกเรยนกผดพลำดได นบแตสะกดผด อำจใสคำำนำำหนำเขำไป
เชน "นำยขวญ" ซงอำจหมำยถง ดช. นำยขวญ หรอเปน นำย ขวญ รวมถงยคนมกำรเปลยนชอและนำมสกลกนดวยวตถประสงคตำงๆ กน ชอและรหสโรงเรยนกเปนขอมลทผดพลำดมำกเชนกน นกเรยนนนเมอเรยนในโรงเรยนมำหกปหรอสบสองป ชอโรงเรยนนนกซมซำบอยแลวในสำยเลอด รดวำ "นโรงเรยนฉน" หลบตำเดนไปโรงเรยนยงได แตกลบสะกดชอโรงเรยนไมถกหรอเรยกชอไมครบ รหสประจำำโรงเรยนยงไมตองพดถง แมมรำยกำรเทยบใหกยงคดลอกมำกรอกผด เปนตน หรอคะแนนสอบ ทงทเปนผลกำรเรยนจำกมธยม หรอเปนคะแนนทไดจำกกำรตรวจขอสอบวดควำมรตำงๆ มจดทอำจผดพลำดได
มำกมำย ดงนนระบบขอมลตองมสถำปตยกรรม มภำพรวม มกำรวำงแผนและกำรออกแบบทเหมำะสมโดยปกตโรงเรยนทกแหงจะสอนนกเรยนใหหดเอำเลขสองตวมำบวกกน แตไมมหลกสตรใดทสอนใหสงสยวำเลขสองตวทเปนโจทยนนมำไดอยำงไร ถกตองหรอไม นนคอกำรศกษำสอนใหเรำรบวำขอมลทไดรบฟงมำนนถกตองเสมอ จะเปนดวยวำผใหญบอกมำ มำจำกหนวยงำนทนำเชอถอระดบชำต หรอฝรงใหมำ เชนนเปนแนวทำงสถำปตยกรรมขอมลทผดในขนพนฐำนทเดยว
ดงทไดกลำวมำทงหมดจะเหนวำขอมลนนมควำมสำำคญยงยวดสำำหรบระบบสำรสนเทศ โดยทวไปจะมองขำมกนในขณะทออกแบบและจดทำำระบบสำรสนเทศ แตขอมลนน Slide 20 ถอไดวำเปนโครงสรำงพนฐำน คอ infrastructure ไดแบบหนง เปรยบเสมอนเซรฟเวอร เครอขำย ระบบปรบอำกำศ ตอปกรณ และทงยงมควำมสำำคญมำกกวำดวยเพรำะจะปลอยใหเสยหำยไมไดเปนอนขำด ในสมยกอนนยมมองวำซอเครอง เขยนโปรแกรม แลวคอยหำขอมลมำบรรจ แตในปจจบนนนขอมลทซบซอนอำจตองใชกำรพนจพจำรณำ กำรเตรยมกำร กำรหำขอมล กำรปอนขอมลเขำ เตรยมไวตงแตกอนทจะเรมซอเครองหรอเขยนโปรแกรมเสยอก โครงกำรสรำงระบบสำรสนเทศสวนมำกนนไมสำำเรจเพรำะกำรเขยนโปรแกรมไดไมทนกำร แตทกระทอนกระแทนนนเพรำะมระบบขอมลทไมดพอนนเองยกตวอยำงบรกำรสบคนขอมลของบรษท Google จะเหนวำหำกเปนเมอสบหรอยสบปกอน บรกำรนไมมวนจะไดรบควำมนยมเลย เพรำะในสมยนนอนเตอรเนตและเวบยงไมแพรหลำย ดงนนกไมมขอมลให Google ไปรวมรวมมำหรอเรยกวำ
จฬำลงกรณมหำวทยำลย 12 / 19 May 24, 2010
อ.ดร.ยรรยง เตงอำำนวย Intro to IT-IS # 6 – Data Architecture
crawl คอคบคลำนไปตำมเวบไซตตำงๆ แลวเอำมำทำำดชนหรอ index เอำไวใหสบคนได ดงนนอำจมองไดวำเมออนเตอรเนตแพรกระจำยไปมำกขน ขอมลหลำกหลำยมหำศำลทผคนขนปอนเขำไปนนกลำยเปนโครงสรำงพนฐำนอนสำำคญททำำใหบรษทอยำง Google สำมำรถจมกจกำรของตนลงไปแลวตกตวงเอำของทเปนประโยชนขนมำคำขำยได หำกพจำรณำใหด เหมอนผคนตำงกเปนเจำของขอมลท Google สบคนมำได และเรำตำงกเปนลกคำทมำบรโภคขอมลของเรำกนเองโดยทม Google เปน "นำยหนำ" ในกำรแลกเปลยนขอมลผำนระบบสบคนของบรษทนนเองดงนนหำกเปรยบขอมลของโลกทระดมกนใสเขำไปในอนเตอรเนตเปนเหมอนทะเลขอมลทเปนรำกฐำนหรอโครงสรำงพนฐำนให Google ตกตวงไปใช กเหมอนกบนำำประปำทเปนโครงสรำงพนฐำนใหรำนกำแฟตอทอไปเปดนำำชงกำแฟขำยนนเอง
ดงนนกำรทจะมโครงสรำงพนฐำนทำงขอมลทด จำำตองมขอมลทดดวย ขอมลจะดไดนนมคณสมบตสำำคญสำมประกำรดวยกน ตำม Slide 21 คอ "ถกตอง" “ครบถวน" และ "รวดเรว" สจธรรมสำมประกำรเกยวกบขอมลนสำำคญมำก โดยคำำวำ "ถกตอง" นนพนฐำนคอ accuracy คอตรงกบควำมเปนจรง แตแคนไมเพยงพอ ตองคำำนงถง consistency เพรำะหำกขอมลหลำยชนทเกยวเนองกน แตละชนถกตองแตรวมกนแลวไมถกตองเชนนกไมได เชนชอของลกคำ ในบญชหนงเปนอยำงหนง แตในอกบญชเปนอกอยำงหนงเพรำะลกคำเปลยนชอ
คำวำ "ครบถวน" นนมำจำก completeness คอแมวำขอมลทมอยในระบบจะถกตอง แตไมครบถวน กไมอำจเกดประโยชนในภำพรวมแกองคกรได เพรำะอำจเปนขอมลทไดมำจำกระบบงำนยอยแตไมเพยงพอสำำหรบทจะใชในระบบงำนอนหรอระบบงำนในอนำคตได ซงควำมครบถวนของขอมลนยงเปนปญหำใหญขององคกรโดยทวไปเพรำะกำรสรำงระบบสำรสนเทศมกเกดจำกควำมตองกำรระบบงำนหรอบรกำรหรอกำรตอบคำำถำมควำมตองกำรตำงๆ ขององคกร ขอมลทรวบรวมมำจงมกเปนเรองเฉพำะกจ ไมไดมองระบบขอมลในภำพรวมขององคกร เมอระบบสำรสนเทศขององคกรพฒนำเตบโตไปเรอยๆ จะพบถงกำรขำดแคลนหรอควำมไมครบถวน
ของขอมลนมำกขนเรอยๆ เพรำะไมไดวำงแผนออกแบบเผอไวในสวนของคำำวำ "รวดเรว" นน แบงไดเปนสำมหลกกำรคอ in time หมำยถงขอมลทตองนำำมำใชนนตองมใหใช ไมใชเมอจะใชคอยไปหำมำ ซงสงนเปนจดออนทสำำคญของระบบสำรสนเทศทวไปทเมอมควำมตองกำรแลวตองรอฝำยไอทพฒนำระบบหำขอมล ฯลฯ สกสำมเดอนหรอหกเดอนเสยกอน จงไมทนตอควำมตองกำรกำรใชงำน โดยเฉพำะในโลกของกำรแขงขนอยำงสงเชนน ขอมลทไดมำเพอใชกตองทนตอเหตกำรณ หรอ up to date ไมใชขอมลคำงเกำ แตควรสองสะทอนถงควำมเปนไปขององคกรในปจจบนไดเปนอยำงด ตวอยำงคอกำรเขำไปดสถตตำงๆ ของประเทศไทย จะเหนวำมหนวยงำนเผยแพรอยมำกมำยแตมกเปนขอมลของเมอสำมปหรอหำปทแลว อยำกไดขอมลของปนตองทำำเรองทำำหนงสอไปขอ เชนนจะมขอมลขนเวบไซตขององคกรไปทำำไมนอกจำกนนยงมประเดนเรอง real-time อกดวย คอหมำยถงขอมลนนตองใชเดยวนน ตองเปนขอมลลำสด "ทนกำล" เชนขอมลทตองใชในกำรหกเงนกำรใชมอถอแบบ prepaid หรอเตมเงนเพรำะเปนระบบทหกเงนคำใชจำยทไดจำยไวแลวไปตำมเวลำทโทรศพทคยกน ระบบทนกำลเหลำนเรมมบทบำทมำกขนในระยะหลงเนองจำกพฒนำกำรของกำรนำำระบบสำรสนเทศมำใชใหบรกำรททนสมยภำยใตสภำพกำรณแขงขนทสง
ควำมถกตองของขอมลนนถอไดวำเปนปจจยแรกทตองคำำนงถงเพรำะเกยวพนกบสจธรรมของกำร "ปอนขยะ ไดขยะ"
จฬำลงกรณมหำวทยำลย 13 / 19 May 24, 2010
อ.ดร.ยรรยง เตงอำำนวย Intro to IT-IS # 6 – Data Architecture
โดยตรง โดยแบงออกเปนสำมประเดนดวยกน Slide 22 กลำวคอ ขอมลตองมคำทตรงกบควำมเปนจรงเชนหำกระบบระบอำยของลกคำเปนตวเลขลงไป เชนนอำยของลกคำจะไมเปลยนแปลงไปตำมเวลำตำมปทผำนไปในประเดนทสองเกยวกบกลมของขอมลซงควรตองสมพนธกน ไมเกดกำรเขยงหรอแปลกแยกไป เชนในเรองอำย หำกเปนดงตวอยำงทแลว อำยทเปนตวเลขจะไมสอดคลองกบวนเดอนปเกดของลกคำเมอเวลำผำนไป อกตวอยำงหนงคอกำรระบรหสไปรษณยไมสอดคลองกบจงหวดของทอย ซงอำจเกดจำกกำรปอนขอมลทผดพลำดของลกคำเพรำะไปจำำรหสไปรษณยของภมลำำเนำเดมจนเคยตว นำำมำกรอกรวมกบจงหวดทอำศยอยในปจจบน เชนนระบบขอมลทดควรมกำรตรวจสอบควำมสมพนธเหลำนซงทำำไดไมยำกนกสวนประเดนทสำมคอขอมลในระบบทซบซอนมกมหลำยสำำเนำ จะดวยเปนระบบยอยทตำงกมขอมลของตนเองซงอำจมสวนทไปทบซอนเหลอมกบขอมลของระบบยอยอน หรออำจเปนกำรสำำรองขอมลไวใชในกรณฉกเฉนเกดควำมเสยหำยกบขอมลหลก หรออำจเปนกำรสำำเนำขอมลหลำยชดแลวกระจำยไปอยตำมทตำงๆ เพอใหเกดควำมสะดวกรวดเรวในกำรใชขอมล แตไมวำจะดวยเหตผลใด สำำเนำทกชดของขอมลชนเดยวกน เชนชอ นำมสกล และทอยของลกคำผหนงของธนำคำร ตองถกตองตรงกนในทกบญชทลกคำผนนเปดไวกบธนำคำร หรอในสญญำกยมตำงๆ ททำำขนกบธนำคำร เรองนยำกและซบซอนมำกสำำหรบระบบทไมมกำรวำงแผนและออกแบบมำเปนอยำงด ระบบทประกอบดวยระบบงำนยอยมำกมำย จะเกดปญหำควำมไมถกตองตรงกนของขอมลทมหลำยสำำเนำนเปนอยำงมำก
เพอใหเขำใจถงประเดนเกยวเนองกบควำมถกตองของขอมล ใหผเรยนพจำรณำกรณศกษำใน Slide 23 จะพบวำในแตละป ระบบ Admission สำำหรบรบนกศกษำเขำมหำวทยำลย จะมผสมครทกรอกชอหรอนำมสกลผดกวำแสนรำย และในบรรดำกระดำษคำำตอบกวำสองลำนใบในแตละปนน จะมกำรใชดนสอฝนเลขประจำำสอบผดประมำณหำพนถงหมนคนทกปหำกเปรยบเทยบกบตวเลขทไดจำกกำรสำำรวจตำงๆ เชนควำมนยมในตวนำยกรฐมนตรทปรำกฏใหเหนตำมผลกำรสำำรวจหรอโพลตำงๆ จะพบวำตวเลขเหลำนนเปนคำโดยประมำณทงสน แตในขอมลกำรสมครเขำสถำบนอดมศกษำนนจะผดไมได
แมแตคนเดยว เพรำะหมำยถงอนำคตของคนทงคนทจะพลำดโอกำสเขำศกษำตอในมหำวทยำลย นนคอ ขอมลผดพลำดเทำกบนกเรยนเสยอนำคตทเดยว แนนอนวำอำจเหนวำนกเรยนควรมควำมรอบคอบและระมดระวงมำกกวำน แตเมออยในสนำมสอบ นกเรยนบำงคนจะตนเตนอยำงมำก บำงคนไมไดกรอกเลขประจำำตวสอบเลย มำรตวอกทกเมอออกจำกหองสอบแลว เปนตน ดงนนระบบขอมลทดควรเผอในประเดนเหลำนและหำทำงเอออำำนวยใหกำรนำำขอมลเขำนนกระทำำไดอยำงถกตองมำกขน เชนมบตรประจำำตวผสอบซงม barcode และมระบบอำนเขำโดยอตโนมต เปนตนปญหำใหญสองประกำรเกยวเนองกบควำมถกตองของขอมลคอ ประกำรแรกจะสำมำรถทำำใหขอมลทนำำเขำสระบบนนถกตองไดอยำงไร และประกำรทสองคอถำขอมลทเขำสระบบมำแลวเกดไมถกตองจะทรำบไหมและจะทำำอยำงไร
จฬำลงกรณมหำวทยำลย 14 / 19 May 24, 2010
อ.ดร.ยรรยง เตงอำำนวย Intro to IT-IS # 6 – Data Architecture
ในสวนทเกยวกบควำมครบถวนนน เปนคณสมบตทสำำคญสำำหรบขอมลทดของระบบสำรสนเทศขนำดใหญ Slide 24 ระบบเหลำนมกมระบบงำนยอยมำกมำย แตละระบบถอกำำเนดในเวลำและสภำวะของควำมตองกำรทแตกตำงกน จงมกมควำมตองกำรในดำนขอมลทหลำกหลำย แตละระบบจะขวนขวำยหำขอมลเฉพำะในสวนทระบบงำนยอยนนตองกำรเทำนน แตสำำหรบองคกรแลว ตองมขอมลทครบถวน จะเอนเอยงไปสนองควำมตองกำรของระบบงำนใดไมได แตตองสำมำรถสนองตอบทกระบบงำนทงทมอยและอำจมขนในอนำคตไดดวย จงจะเรยกวำระบบขอมลนนมควำมครบถวน แนนอนวำไมจำำเปนทบรษทจะตองรทกอยำงเกยวกบลกคำของตน เชนบรษทโทรศพทไมจำำเปนตองรเกยวกบประวตกำรรกษำพยำบำลของลกคำ แตตองรมำเพยงพอเพอสนองตอบงำนของธรกจไดครบถวนสมบรณโดยเตมกำำลงควำมสำมำรถทจะจดเตรยมหำไวได ตวอยำงคอระบบกกกนโรคอำจตองกำรประวตกำรแพยำของผปวย แตไมตองกำรเลขสวสดกำรกำรรกษำพยำบำล ในขณะทระบบสวสดกำรผปวยมควำมตองกำรทสลบกน เชนนเปนตน ดงนนจงเปนหนำทของผออกแบบระบบขอมลใหเปนโครงสรำงพนฐำนทตองจดใหมทงขอมลกำรแพยำและขอมลสวสดกำรของผปวยไปในครำวเดยวกน ไมใชคอยๆ หำไปทละเลกละนอย เพรำะในกำรสมภำษณหรอกำรเกบขอมลผปวยนนอำจกระทำำไดเพยงหนเดยวกอนทผปวยจะหมดสต ดงนนควรเกบขอมลทองคกรคดวำนำจะเปนประโยชนกบกจกรรมขององคกรในทกภำคสวนใหมำกและครบถวนทสดในครำวเดยวหำกไมมสถำปตยกรรม กำรวำงแผนและออกแบบระบบขอมลอยำงด จะทำำใหแตละระบบงำนยอยไปขวนขวำยหำขอมลกนเอง และทำำใหขอมลทองคกรตองกำรใชไมครบถวน และเกดควำมซำำซอนในขอมลของแตละระบบงำนยอยอยำงมำก รวมถงขอมลไมถกตองเพรำะมหลำยสำำเนำ แยกกนดแล
Slide 25 สำำหรบกรณศกษำเกยวกบควำมครบถวนของขอมล จะใหผเรยนพจำรณำระบบงำนยอยทควำมตองกำรทำงขอมลคอยๆ เพมพนขนทละเลกละนอย กอควำมรำำคำญ ควำมวนวำย ควำมลำชำ ในกำรปฏบตงำนกำรเกบขอมลและกำรพฒนำระบบงำนยอยเหลำนน กรณศกษำนยกตวอยำงทเรยบงำยมำกๆ เพอควำมเขำใจ เชนระบบบรหำรกำรศกษำของโรงเรยน
แหงหนง ตองกำรวเครำะหถงประเดนโภชนำกำรของนกเรยน จงตองเกบควำมสงเฉลยของนกเรยนในชนเปนประจำำ ดงนนขอมลทตองกำรจงเปนควำมสงของนกเรยนแตละคนครำวนทำงกระทรวงแนะนำำวำโภชนำกำรนนตองแยกเปนชำยกบหญงเพรำะพฒนำกำรในวยเจรญพนธนนแตกตำงกนในเพศทงสอง เชนนระบบสำรสนเทศกตองกำรขอมลเกยวกบเพศของนกเรยนแตละคนดวยแตเมอโภชนำกำรนนขนกบทองถน เพรำะอำหำรทมคณคำในแตละหมวดนนมทำงเลอกมำกหลำย บำงชนดกหำไดในทองถนนน บำงชนดหำไมไดกสำมำรถใชอำหำรททดแทนกนได
เชนนกตองหำคำเฉลยควำมสงตำมภมลำำเนำ กตองกำรขอมลทอยของนกเรยนแตละคนดวยจะเหนวำกำรคอยๆ เกบขอมลในลกษณะนยอมเปนควำมยงยำกลำำบำก รวมทงทำำใหเกดควำมลำชำในกำรขยบควำม
จฬำลงกรณมหำวทยำลย 15 / 19 May 24, 2010
อ.ดร.ยรรยง เตงอำำนวย Intro to IT-IS # 6 – Data Architecture
ตองกำรจำกแบบทหนงไปสองไปสำม ทำำใหกำรพฒนำระบบงำนนนยงยำกซบซอน เสยเวลำ และอำจเกดควำมผดพลำดไดงำยกำรพจำรณำวำขอมลใดจะเปนประโยชนแกระบบงำนยอยใด รวมไปถงควำมตองกำรในอนำคตนน เปนเรองทยำกมำก จำำตองผำนกำรพนจพเครำะหอยำงละเอยดโดยบคลำกรทเขำใจธรรมชำตและควำมตองกำรขององคกรหรอธรกจนนเปนอยำงด อยำปลอยใหเปนหนำทของนกคอมพวเตอรโดยเดดขำด และเมอมขอมลเกบเตรยมเผอไวแลว กำรพฒนำระบบงำนยอยตำมควำมตองกำรทเพมขนหรอเปลยนแปลงไป ยอมจะทำำไดสะดวกและรวดเรว
กรณศกษำอกตวหนงเกยวของกบควำมครบถวนของขอมลคอกำรทผปวยเปลยนชอหรอนำมสกล ซงเปนเรองทกระทำำกนโดยทวไปโดยเฉพำะผปวยในตำงจงหวดทถอโชคลำงวำหำกเปลยนชอแลวจะชวยใหพนจำกควำมเจบปวยได Slide 26 ลกษณะกำรเชนนหำกผปวยเปลยนชอกลำงคน ประวตของเขำในปทแลวจะไมอำจมำกระทบกบประวตของเขำในปนไดเพรำะชอไมตรงกน เชนนจะตองมวธกำรในกำรตดตำมไดวำมกำรเปลยนชอ จำำตองเกบชอไวทงของเดมและของใหม โดยเฉพำะเมอกำรเปลยนแปลงขอมลทเปนดจตลในฐำนขอมลของระบบจะเปนกำรเปลยนแปลงทไมทงรองรอยใดๆ ไวเลย ดงนนผออกแบบระบบขอมลตองสรำงระบบทจะทำำใหเกดกำรทงรองรอยเอำไว
คณสมบตทสำำคญอกประกำรหนงของขอมลทดนนคอตองมควำมรวดเรวทนตอเหตกำรณหรอควำมตองกำรใชงำน Slide 27 ขอมลนนตอง in time คอหมำยถงมใหใชเมอตองกำรใชงำน ซงไมจำำเปนวำขอมลตองมใหใชเสมอแมเมอยงไมตองกำรใชงำน เพรำะกำรทำำใหขอมลมใชเสมอนนอำจเปนคำใชจำยทสงสำำหรบระบบงำน แตถำตองกำรใชตองมใชขอมลนนแมจะมใหใชเมอตองกำรใช แตอำจเปนขอมลเกำเกบ ไมทนสมย บำงระบบงำนอำจไมเขมงวดกบประเดนน แตกำรทขอมล up to date คอทนสมยอยตลอดนนจะทำำใหเกดกำรใชประโยชนทซบซอนและเอออำำนวยกจกรรมขององคกรไดเปน
อยำงมำก เชน ยอดเงนในบญชทจะถอนจำก ATM ซงตองเปนยอดลำสดเสมอ ไมเชนนนจะทำำใหเกดผดพลำดในกำรใหบรกำรไดในบำงระบบอำจตองกำรขอมลททนสมยระดบทเขมงวดมำก เพรำะเปนระบบทดำำเนนกำรตอบสนองตอสภำพทำงกำยภำพรอบตว ระบบแบบ real time หรอระบบทนกำลน ตวอยำงไดแก ระบบสบสำรเคมเขำสถงในโรงงำนอตสำหกรรม เชนนจำำตองไดขอมลเปนระดบของสำรเคมในถง ขอมลนตองรวดเรวมำก เพรำะหำกชำ สำรเคมเตมถงแลวแตขอมลใหมยงไมมำ เครองสบสำรเคมนนอำจหยดไมทนทำำใหสำรเคมลนถงเกดเปนอนตรำยไดตวอยำงอกอนหนงททำำใหระบบสำรสนเทศมบทบำทสำำคญอยำงมำกในสงคมคอกำรนำำระบบเหลำนไปใชควบคมเครองยนต
จฬำลงกรณมหำวทยำลย 16 / 19 May 24, 2010
อ.ดร.ยรรยง เตงอำำนวย Intro to IT-IS # 6 – Data Architecture
กลไกทซบซอน เชนกำรควบคมกำรจดระเบดในเครองยนตสนดำปภำยในของรถยนต เพอใหเกดอตรำเรงทเหมำะสมและประหยดนำำมน เชนนระบบสำรสนเทศหรอในทนคอระบบควบคมกำรทำำงำนของเครองยนต ตองไดขอมลเกยวกบมมกำรจดระเบดและควำมเรวรอบเครองยนต รวมถงขอมลตำงๆ เกยวกบกำรใชเครองยนตและรถยนตอกมำกมำย ในเวลำอนสน ระดบเปนหนงสวนพนของวนำท เพอใหระบบสำมำรถคำำนวณองศำกำรจดระเบดทเหมำะสมสงคนกลบไปใหกบเครองยนตไดทนเวลำ ซงกำรควบคมเครองยนตกลไกทซบซอนนนำำไปใชในระบบตำงๆ มำกมำยสดจะจำรนย เชนควบคมลฟตไปจนถงยำนอวกำศ เครองบนรบสมยใหมนนไมอำจบนไดโดยไมมระบบสำรสนเทศคอยชวยในกำรควบคมกำรบนหรอเครองยนตกลไกในเครองบนไดเลย
สถำปตยกรรมของระบบขอมลทซบซอนนนประกอบดวย 3 หลกกำรทสำำคญ Slide 28 คอมำตรฐำน กำรผนวกรวม และกำรใชขอมลรวมกนตองขอยำำตอผเรยนอยเสมอวำ ระบบขอมลทดนนตองมกำรวำงสถำปตยกรรมหรอภำพรวมทชดเจน เปนลำยลกษณอกษร และมกำรออกแบบระบบใหครอบคลมทงสำมประเดนเหลำน ไมเชนนนจะเกดปญหำยงยำกตำมมำเมอนำำระบบขอมลนนไปใชประโยชนอยำงกวำงขวำงครอบคลมองคกรและปฏบตใชในระยะยำว และในทำงตรงกนขำม หำกไมมกำรนำำระบบขอมลทเหมำะสมมำบงคบใชกบทงองคกร ปลอยใหมกำรดำำเนนกำรสรำงระบบงำนยอยของฝำยตำงๆ ขององคกรกนไปอยำงเปนอสระ เปนเอกเทศ ควำมตองกำรขององคกรในภำพรวมและในระยะยำวจะเกดปญหำขลกขลก ระบบสำรสนเทศทเปนเอกเทศในทำงขอมลในลกษณะทกระจดกระจำยเหลำนน จะไมอำจสนองตอบควำมตองกำรขององคกรไดอยำงดหรอทนทวงท
องคประกอบแรกของสถำปตยกรรมขอมลนนคอมำตรฐำนขอมล หรอ Data Standardization ตำม Slide 29 ซงในสมยกอนทเทคโนโลยและควำมเขำใจของเรำเกยวกบระบบสำรสนเทศยงเยำวอย ระบบงำนยอยตำงๆ จะแยกกนเปนเอกเทศ ตำงฝำยตำงดำำเนนกำรออกแบบ จดทำำ และดแลใชงำนแยกกนไป ดงนนขอมลทเปนไปในทำำนองเดยวกน อยำงเชนรหสนสตนกศกษำกลบมกำรแยกเปนปรญญำตรกบปรญญำบณฑต คอ โทและเอก เนองจำกอยภำยใตควำมรบผดชอบของคนละฝำยในมหำวทยำลยโดยทวไปโดยเฉพำะในมหำวทยำลยขนำดใหญ ทำำใหกำรทำำกำรประมวลผลหรอวเครำะหขอมลขำมระบบกนนนทำำไดยำก นสตนกศกษำทจบปรญญำตรแลวเขำศกษำตอในระดบปรญญำโทของมหำวทยำลยเดยวกนจะกลำยเปนนสตนกศกษำสองคนไปในระบบสำรสนเทศของมหำวทยำลย ยงหำกนสตนกศกษำสะกดชอผดจะทำำใหแทบจะไมสำมำรถตดตำมนสตนกศกษำผนนขำมจำกระดบปรญญำตรไปสระดบปรญญำโทไดเลย เหลำนเปนปญหำมำจำกกำรทไมมมำตรฐำนขอมลใชในมหำวทยำลยนน ซงรวมไปถงกำรนำำขอมลจำกมหำวทยำลยตำงๆ มำประมวลผลรวมกนเพอประโยชนในกำรบรหำรจดกำรระดบชำตของกระทรวงศกษำธกำรดวย มำตรฐำนขอมลอำจกำำหนดรปแบบของรหสนสตนกศกษำใหเปนแบบเดยวกนทงมหำวทยำลยเพอสะดวกตอกำรเชอมโยงขอมลของนสตนกศกษำไดอยำงเปนระบบหลกกำรทำงสถำปตยกรรมของระบบขอมลนไมไดหมำยถงทกอยำงทกระบบงำนยอยจะตองรวมศนย ทำำโดยฝำยหรอหนวยงำนเดยวของสวนกลำงขององคกร แตสำมำรถแยกกนทำำ กระจำยไปใหอยในควำมรบผดชอบของหนวยงำนยอยขององคกรไดอยำงอสระ เพยงแตทกระบบงำนยอยตองใชขอมลทยดตำมมำตรฐำนทกำำหนดไวสำำหรบองคกรเพอเอออำำนวยกำรใชงำนระดบองคกรและกำรแลกเปลยนขอมลเพอกำรใชงำนรวมกน กำรแบงปนขอมลขำมระบบ ไมใชวำขอมลนสตนกศกษำ
จฬำลงกรณมหำวทยำลย 17 / 19 May 24, 2010
อ.ดร.ยรรยง เตงอำำนวย Intro to IT-IS # 6 – Data Architecture
แตละคนจะถกเกบโดยฝำยทะเบยน ฝำยกจกำรนสต ฝำยนสตสมพนธ รวมถงสมำคมนสตเกำ เหลำนเปนตนกรณศกษำทเหนไดชดคอเมอพ.ศ. 2517 ศนยคอมพวเตอรของจฬำลงกรณมหำวทยำลยใชเวลำถง 2 ปเพอสะสำงและจด
ทำำมำตรฐำนขอมลหำดำนของมหำวทยำลยคอ นสต บคลำกร รำยวชำ กำรเงน และอำคำรสถำนท โดยอำศยควำมรวมมอชวยเหลอจำกหนวยงำนทกภำคสวนของมหำวทยำลยในกำรใหคำำแนะนำำ กำรแยกแยะและปรกษำหำรอถงควำมจำำเปนและควำมหมำยของขอมลแตละชนแตละประเภท ทงนเพอใหทกภำคสวนของมหำวทยำลยมภำษำกลำงในเชงขอมลใชรวมกน แตปญหำคอนกคอมพวเตอรในสมยนนมควำมคดกำวหนำเกนยคไปมำก ทำำใหเทคโนโลยและควำมเขำใจของผบรหำรงำนและผปฏบตกำรไมเขำใจและไมยอมรบในมำตรฐำนน จงไมมใครนำำไปใชปฏบต แตตอนนเรมเหนควำมสำำคญกนแลว ดงจะเหนไดจำกกำรทรฐบำลทำำ
โครงกำร GDX หรอ Government Data Exchange โดยหวงวำจะสรำงมำตรฐำนขอมลกลำงของรฐขนมำเพอใหสำมำรถสงผำนแลกเปลยนขอมลกนระหวำงหนวยงำนตำงๆ ของรฐได แตจนถงปจจบนกยงไมเหนวำจะประสบควำมสำำเรจแตอยำงใดซงในสวนของมำตรฐำนขอมลน เนองจำกมควำมสำำคญยงยวดกบระบบขอมลทซบซอน จงจะไดขยำยควำมในคำบเรยนถดไป
มำตรฐำนของขอมลดงทไดกลำวไปแลว เปนเพยงกำรสรำงกรอบกำรใชขอมลในระดบของมโนคตขององคกร เปนบทบญญตหรอแบบแผนในกำรทำำงำน แตกำรจะใหสวนงำนยอยขององคกรทตำงกมขอมลของตนเอง ใหสำมำรถแบงปนและแลกเปลยนขอมลกนใช รวมถงกำรนำำขอมลเหลำนนมำรวมกนเพอสนองควำมตองกำรโดยรวมขององคกร เหลำนจำำตองอำศยองคประกอบทสองของสถำปตยกรรมคอกำรผนวกรวมขอมล หรอ Data Integration ใน Slide 30พฒนำกำรทำงสำรสนเทศขององคกรนนทำำใหแตละฝำยททำำงำนเปนเอกเทศ ตำงเกบขอมล "ของตน" คอของทตองใชในสวนทฝำยนนรบผดชอบอย เชนฝำยกำรเงน ขอมลเหลำนมกมสวนทซำำกน และทสำำคญคอสวนทซำำกนนตำงฝำยตำงจะพจำรณำวำเปน "ของตน" เพรำะเปนขอมลทฝำยนนลงทนลงแรงเสยเวลำในกำรไดมำ อตตำของแตละสวนงำนนทำำใหขอมลทซำำซอนกนเหลำนไมถกตองคอไมสอดคลองกน หรอ inconsistent เพรำะตำงฝำยตำงดแลกนเอง ดงนนนสตนกศกษำ พนกงำน หรอลกคำขอเปลยนทอยกขนกบวำไปขอเปลยนทใดในองคกร กำรเปลยนแปลงนนจะไมถกกระจำยไปยงสำำเนำอนๆ ของนสตนกศกษำ พนกงำน หรอลกคำผนนลกษณะเชนนเปนขอผดพลำดทำงขอมลทเกดขนในระดบประเทศดวย โดยหำกพนกงำนของบรษทเปลยนชอหรอนำมสกล พนกงำนผนนตองตำมเปลยนไปยงระบบงำนสำรสนเทศมำกมำยหลำยระบบทงในและนอกบรษท ตงแต ฝำยบคคล ฝำยผลต ฝำยสวสดกำรพนกงำน แลวออกไปเปลยนทกรมกำรปกครองซงดแลเลขรหส 13 หลกประจำำตวประชำชน ไปเปลยนทกรมแรงงำน ธนำคำรทกแหงและทกบญชทมเปดไว เปลยนในใบขบขทกรมกำรขนสง ซงทำำใหไมประหลำดใจททอยในใบขบขเปนอะไรทไมมใครสนใจเพรำะโอกำสถกตองตรงควำมเปนจรงนนมนอยเสยยงกวำนอย แลวไปเปลยนทบตรเครดต 3 ใบทใชอย รวมถงบตรสวนลดของ
จฬำลงกรณมหำวทยำลย 18 / 19 May 24, 2010
อ.ดร.ยรรยง เตงอำำนวย Intro to IT-IS # 6 – Data Architecture
สหกรณและรำนคำตำงๆ ดวยขอมลทไมไดผนวกรวมเขำดวยกนตำมมำตรฐำนทวำงไวนทำำใหเกดปรำกฏกำรณทนสตนกศกษำทจบปรญญำตรแลวเขำศกษำตอปรญญำโทในมหำวทยำลยเดมกลำยสภำพเปนคนอกคนหนงเพรำะระบบทะเบยนนสตนกศกษำทงสองสวนแยกเปนเอกเทศจำกกน ไมอำจใชขอมลของคนคนเดยวกนรวมกนไดกำรแตกเปนเสยงๆ นองคกรขนำดใหญทไมอำจผนวกรวมระบบงำนยอยหลำกหลำยมำกมำยเขำดวยกนไดใชวธแกปญหำแบบกำำปนทบดนโดยกำรทมทนซอและจดทำำระบบรวมศนยอยำง SAP ในรำคำนบหลำยสบหรอหลำยรอยลำนบำท โดยกำรยกเลกระบบงำนหลกอนๆ อยำงระบบบญช ระบบสนคำคงคลง ระบบพนกงำน ระบบจดซอ เหลำนเขำดวยกนเปนระบบเดยว ซงอำศยกำรลงทนมหำศำล ผบรหำรระดบสงเขำมำสงกำรบงกำร จงทำำใหเปนไปไดทจะบงคบหกดบหนวยงำนยอยตำงๆ ใหเขำมำตรฐำนและระบบงำนกลำงนได
องคประกอบสดทำยทสำำคญของสถำปตยกรรมขอมลคอกำรใชขอมลรวมกน หรอกำรแบงปนขอมลกน ทเรยกวำ Data Sharing ตำม Slide 31 เพรำะขอเทจจรงประกำรหนงคอขอมลพนฐำนนนกอกำำเนดขนจำกกำรปฏบตงำนของหนวยงำยยอยขององคกร ซงขอมลเหลำนสดทำยจำำตองนำำมำใชรวมกน แบงปนกนระหวำงหนวยงำนตำงๆ ขององคกร ตวอยำงเดมคอขอมลนสตนกศกษำทขยบจำกปรญญำตรขนมำศกษำตอในระดบปรญญำโทของมหำวทยำลยเดยวกน หำกมกำรแบงปนขอมลใชรวมกนระหวำงฝำยปรญญำบณฑตกบฝำยบณฑตศกษำ นสตนกศกษำผนนจะสำมำรถคงควำมเปนตวเองไวไดเมอ
ขยบเลอนขนหลกสตร ไมกลำยเปนสองคนอยำงในระบบทไมมกำรแบงปนขอมลใชรวมกนในสมยกอนนนไมอำจเรยนขำมคณะไดเพรำะไมมมำตรฐำนขอมลกลำงหรอกำรผนวกรวมระบบงำนยอยตำงๆ เขำใหทำำงำนกลมกลนกน ดงนนมหำวทยำลยสวนมำกจงใชวธสรำงระบบทะเบยนกลำงขนมำเพอแกปญหำน ซงทำำใหกำรทำำงำนรวมศนยสำมำรถใชขอมลรวมกนไดแตในขณะเดยวกนหนวยงำนกลำงทเกดขนกกลำยเปนโสหยทเพมขนทำำใหขนตอนกำรทำำงำนยงยำกขนเปนเงำตำมตวเมอระบบงำนกระจำยแพรหลำยไปในสวนงำนตำงๆ มำกขน
ระบบทะเบยน ระบบบคลำกร ระบบกำรเงน รวมไปถงระบบบรหำรอำคำรสถำนทตำงๆ ทำำใหเกดควำมตองกำรของผบรหำรมหำวทยำลยทจะทรำบถงสถำนภำพตำงๆ ของมหำวทยำลยในภำพรวมเชนดำนกำรเงนหรอเรองเงนสดในมอ เหลำนทำำใหเกดแรงผลกดนของกำรผนวกรวมระบบเขำดวยกนเพอใชขอมลรวมกน แตควำมยำกลำำบำกทำำใหเกดทำงออกแบบเดยวกบหนวยงำนหรอองคกรธรกจขนำดใหญใชกน คอนำำซอฟตแวรขนำดใหญอยำง SAP มำใชโดยลงทนมหำศำลนบหลำยสบลำนเพอใหสำมำรถตอบโจทยควำมตองกำรของภำพรวมของมหำวทยำลยได
บทถดไปจะเปนกำรขยำยควำมในเรองของมำตรฐำนขอมลทถอเปนบรรทดฐำนหรอพนฐำนทสำำคญของระบบสำรสนเทศทซบซอนขององคกรขนำดใหญตอไป
จฬำลงกรณมหำวทยำลย 19 / 19 May 24, 2010
