คมอการปฏบตงาน ทมชวยเหลอเยยวยาจตใจทกระดบ : ผประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19)

Mental Health Crisis Assessment and Treatment Team : MCATT COVID-19 (31 มนาคม 2563) 1

คมอการปฏบตงาน ทมชวยเหลอเยยวยาจตใจทกระดบ

ผประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาด ของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19)

MCATT Mental Health Crisis Assessment and Treatment Team

COVID-19 31 มนาคม 2563

คมอการปฏบตงาน ทมชวยเหลอเยยวยาจตใจทกระดบ : ผประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19)

Mental Health Crisis Assessment and Treatment Team : MCATT COVID-19 (31 มนาคม 2563) ก

คำนำ

ในชวงเวลาท ตองเผชญหนากบวกฤตการระบาดของโรคตดเช อไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) หนวยงานดานสาธารณสขกำลงพยายามควบคมการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) อยนน ขณะเดยวกนวกฤตครงนกำลงกอใหเกดความเครยดในคนทกกลม กรมสขภาพจตใหความสำคญกบการดแลสขภาพจตเปนอยางยง โดยไดบรณาการการสนบสนนชวยเหลอทางสขภาพจตทมงดแลสขภาพจตใจควบคไปกบการดแลสขภาพกายของผปวย ผท ถกกกตว ประชาชนทวไป รวมถงบคลากรสาธารณสขทเปนแนวหนาของ การตอสกบโรคระบาด ซงเปนสวนสำคญของงานปองกนและควบคมการแพรระบาดของโรคดงกลาวการดแลสขภาพจตนจะชวยบรรเทาความเครยด วตกกงวล ของครอบครวทตองเผชญหนากบวกฤต ชวยเหลอผปวย ทรกษาหายและครอบครวของพวกเขาใหสามารถกลบมาใชชวตไดอยางปกตสข ปองกนโรคทางจตเวชทอาจจะเกดมาจากการถกตตรา และชวยเหลอประชาชนทวไปใหสามารถรบมอกบสภาวะอารมณดานลบจากการตองกกกนตนเองอยแตในบานเปนเวลานาน เพอใหผานพนชวงเวลาทยากลำบากนไปดวยกน

กรมสขภาพจตจงไดจดทำคมอปฏบตงานทมชวยเหลอเยยวยาจตใจทกระดบ : ผประสบภาวะวกฤต

ในกรณการระบาดของโรคตดเช อไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) เพ อใชเปนแนวทางในการปฏบต งาน

แกทมชวยเหลอเยยวยาจตใจผประสบภาวะวกฤต (ทม MCATT) ทงในสวนกลางและสวนภมภาค ในการดแล

สขภาพจตประชาชนทกกลม และนำแนวทางนไปปรบใชเพอรวมกนปกปอง ผปวย ผทถกกกตว ประชาชนทวไป

รวมถงบคลากรสาธารณสข ใหมพลงใจในการตอสกบการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19)

ตอไป

(นายแพทยเกยรตภม วงศรจต) อธบดกรมสขภาพจต

คมอการปฏบตงาน ทมชวยเหลอเยยวยาจตใจทกระดบ : ผประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19)

Mental Health Crisis Assessment and Treatment Team : MCATT COVID-19 (31 มนาคม 2563) ข

สารบญ

หนา

คำนำ ก

สารบญ ข

บทท 1 สถานการณและความเปนมา 1

บทท 2 การปฐมพยาบาลทางดานจตใจในชวงทมการระบาดของโรคตดเชอไวรส โคโรนา 2019 (COVID-19)

8

บทท 3 แนวทางการดแลจตใจผประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาดของ โรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19)

13

บทท 4 การดแลจตใจบคลากรทางดานสาธารณสข 25

บทท 5 การจดการในชมชน 30

บทท 6 การเขาถงแหลงสนบสนนออนไลน 45

ภาคผนวก

แบบบนทกการใหคำปรกษา

แบบประเมนความเครยด 5 ขอ (ST-5)

แบบคดกรองโรคซมเศรา 2Q 9Q 8Q

แบบคดกรองความกงวลตอเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19)

แบบประเมน symptoms checklist สำหรบเดกอายตำกวา 18 ป

แบบประเมนภาวะหมดไฟ (Burn out)

รายชอคณะจดทำคมอการปฏบตงานทมชวยเหลอเยยวยาจตใจฯ

55

56

58

60

63

64

65

คมอการปฏบตงาน ทมชวยเหลอเยยวยาจตใจทกระดบ : ผประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) 1

Mental Health Crisis Assessment and Treatment Team : MCATT COVID-19 (31 มนาคม 2563)

สถานการณการระบาดทวโลก โรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) มการระบาดในวงกวางในสาธารณรฐประชาชนจน ตงแต เดอนธนวาคม พ.ศ. 2562 เปนตนมา โดยเร มจากเมองอ ฮ น มณฑลหเปย ประเทศจน การตดตอผานทาง การไอ จาม สมผสโดยตรงกบสารคดหลงของคนและสตวทอาจเปนแหลงโรค องคการอนามยโลก (WHO) เล งเห นว าการระบาดโรคตดเช อไวร สโคโรนา 2019 (COVID-19) แพรกระจายไดอยางรวดเรว ในวนท 30 มกราคม พ.ศ. 2563 จงไดประกาศใหการระบาดของโรคตดเชอไวรส โคโรนา 2019 (COVID-19) เปนภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขระหวางประเทศ (Public Health Emergency of International Concern) และแนะนำทกประเทศใหเรงรดการเฝาระวง ปองกน และควบคมโรค จนในทสด เมอวนท 11 มนาคม พ.ศ. 2563 องคการอนามยโลก (WHO) ไดประกาศใหการระบาดของโรคตดเชอไวรส โคโรนา 2019 (COVID-19) เปนลกษณะการระบาดใหญท วโลก (Pandemic) ขณะน นเช อล กลามไปใน 118 ประเทศ มผตดเชอกวา 121,000 คน และเสยชวตไปกวา 4,300 คน

การประเมนความเสยง และคาดการณสถานการณการระบาดในประเทศไทย โรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) เรมแพรเขาสประเทศไทยตงแตตนเดอนมกราคม พ.ศ. 2563 โดยผเดนทางทองเทยวชาวจนจากเมองอฮน มณฑลหเปย ประเทศจน พรอมกบมการแพรเชออยางรวดเรวไปยงประเทศตาง ๆ ในทกภมภาค ผานผเดนทางจากประเทศจนและประเทศอน ๆ ทมรายงานการแพรเชอในประเทศ ในปจจบนทกประเทศทวโลกกำลงพยายามอยางเตมทเพอเฝาระวงปองกนการนำเชอเขาจากประเทศกลมเสยง และควบคมการระบาดในประเทศมาตลอด สถานการณการตดเชอและการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) ในประเทศไทย คาดการณไดวาจะดำเนนไปเปน 3 ระยะ ระยะท 1 : พบผ ป วยเดนทางมาจากประเทศท มการระบาดของโรคตดเช อไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) เปาหมายการควบคมโรค คอ ปองกนการแพรเชอในประเทศ มาตรการตอบโตหลก คอ การคดกรองและเฝาระวงโรคในผเดนทางจากประเทศกลมเสยง และควบคมโรคไมใหแพรกระจาย โดยดแลรกษาผปวย ในหองแยกโรคในโรงพยาบาลหากคนหาและควบคมผตดเชอไดทงหมดกจะไมมการระบาดในประเทศ แตถาม การแพรเชอจากผเดนทางจากตางประเทศสประชาชนไทย สถานการณจะขยายสระยะท 2 ระยะท 2 : พบผปวยโรคตดเช อไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) ภายในประเทศ และมการระบาด ในวงจำกดเปาหมาย คอ การควบคมโรคใหอยในวงจำกด มาตรการตอบโตหลก คอ ควบคมและชะลอการระบาด โดยการเฝาระวงคนหาผปวยอยางถถวน ดแลรกษาผปวยพรอมควบคมการตดเชอในสถานพยาบาล ตดตาม เฝาระวงโรคในผท สมผสกบผ ปวย การระบาดกจะชะลอตวและยตลง แตถาควบคมการแพรเช อไดไมด พอ การระบาดกจะขยายตวสระยะท 3

บทท 1 สถานการณและความเปนมา

คมอการปฏบตงาน ทมชวยเหลอเยยวยาจตใจทกระดบ : ผประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) 2

Mental Health Crisis Assessment and Treatment Team : MCATT COVID-19 (31 มนาคม 2563)

ระยะท 3 : พบการระบาดโรคตดเช อไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) เปนวงกวางในประเทศไทย

เปาหมายการควบคมโรค คอ การบรรเทาความเสยหายและผลกระทบ มาตรการตอบโตหลก คอ การดแลรกษา

ผปวยเพอใหมผเสยชวตนอยทสด และสอสารแนะนำใหประชาชนปองกนตนเองใหกวางขวางทสด ดงแผนภม

แสดงการคาดการณระยะของการระบาดในรปท 1

Phase 1 Phase 2 Phase 3 Containment

(แยกผปวย)

Control (ควบคมการระบาด)

Mitigation (ลดผลกระทบ)

ผตดเชอจากประเทศกลมเสยง ตดเชอในวงจำกด การระบาดแพรขยายในประเทศ เฝาระวงและคดกรองผเดนทาง สอบสวนโรคและตดตามผสมผส ชะลอการแพรระบาด ลดการเสยชวต

ปองกนการตดเชอในโรงพยาบาล ลดผลกระทบ

รปท 1 แสดงการคาดการณระยะการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) ในประเทศไทย

กระทรวงสาธารณสข โดยกรมสขภาพจตตระหนกถงผลกระทบจากการระบาดโรคตดเช อไวรส โคโรนา 2019 (COVID-19) ท เก ดข นในประเทศไทย วกฤตการณท เก ดข นน กำลงกอใหเก ดผลกระทบ ทางดานสขภาพจตในประชาชนท วไป ผ ต ดเช อ ญาตของผ ต ดเช อ และญาตผ เส ยชว ต รวมท งบคลากร ทางการแพทย ตลอดจนเจาหนาท ผ ใหการชวยเหลอท ไดร บผลกระทบ จงไดพฒนาค มอการปฏบตงาน ทมชวยเหลอเยยวยาจตใจทกระดบ : ผประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) ขน

วตถประสงค 1. เพ อใหทม MCATT ใชเปนแนวทางในการชวยเหลอเยยวยาจตใจผ ประสบภาวะวกฤต ในกรณ การระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) 2. เพอใหทม MCATT ใชเปนแนวทางในการปฏบตงานรวมกบเครอขายในพนท ในการชวยเหลอเยยวยาจตใจผประสบภาวะวกฤต ในกรณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19)

นยามศพท วกฤตสขภาพจต หมายถง ภาวะเสยสมดลทางอารมณและจตใจจากสถานการณหรอเหตการณวกฤต การระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) ทเกดขนทำใหเกดความวาวน สบสนและความผดปกตทคนเราไมสามารถจะใชวธคดและการปฏบตทเคยใชไดในภาวะปกต

ถาการระบาด

ขยายส phase 3 จำนวนผเดนทาง จากประเทศกลมเสยง

จำนวนผปวย

ถาควบคมการระบาด

ไดใน phase 2

คมอการปฏบตงาน ทมชวยเหลอเยยวยาจตใจทกระดบ : ผประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) 3

Mental Health Crisis Assessment and Treatment Team : MCATT COVID-19 (31 มนาคม 2563)

บรการวกฤตสขภาพจต หมายถง การใหความชวยเหลอทางดานจตใจแกผทประสบภาวะวกฤตสขภาพจตจากการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) โดยการประเมนภาวะสขภาพจต คดกรองกลมเสยงใหการดแลชวยเหลอ ฟนฟ และตดตามดแลตอเนองจนหมดความเสยง ผประสบภาวะวกฤต หมายถง ผไดรบผลกระทบจากสถานการณวกฤตการระบาดของโรคตดเชอไวรส โคโรนา 2019 (COVID-19) ทงทางตรงและทางออม ผประสบภาวะวกฤตทมความเสยงตอปญหาสขภาพจต หมายถง ผประสบภาวะวกฤตการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) ทเสยงตอการเกดปญหาสขภาพจต ผใหญ 6 กลม ประกอบดวย 1) ผตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19)

2) ผเขาเกณฑการสอบสวนโรค (Patient under investigation: PUI) / ผไดรบการกกกน (Self quarantine / Institute quarantine)

3) ญาตของผเขาเกณฑการสอบสวนโรค / ญาตของผตดเชอ / ญาตของผเสยชวตจากการตดเชอ 4) บคลากรทางการแพทยทไดรบผลกระทบจากการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) 5) กลมเปราะบาง ไดแก ผพการ ผสงอายตดบานหรอตดเตยง ผปวยจตเวช

6) ประชาชนทวไปทอยในพนทเสยงตอการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) เดก 5 กลม ประกอบดวย

1) เดกทตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) 2) เดกทเขาเกณฑการสอบสวนโรค / เดกทไดรบการกกกน (Self quarantine / Institute quarantine) 3) เดกทเปนญาตของผเขาเกณฑการสอบสวนโรค / ญาตของผตดเชอ / ญาตของผเสยชวตจากการตดเชอ

4) เดกทเปนกลมเปราะบาง ไดแกเดกพเศษ เดกพการ ผปวยจตเวชเดก 5) เดกทอยในพนทเสยงตอการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) ผประสบภาวะวกฤตทมปญหาสขภาพจต หมายถง ผประสบภาวะวกฤตการระบาดของโรคตดเชอไวรส โคโรนา 2019 (COVID-19) ทมความเสยงตอปญหาสขภาพจต โดยมผลคะแนนจากการใชแบบประเมน / คดกรอง อยางใดอยางหนง ดงน

ผใหญ 1) แบบประเมนความเครยด (ST-5) ≥ 8 คะแนน 2) แบบคดกรองโรคซมเศราดวย 2 คำถาม (2Q) พบขอใดขอหนง 3) แบบคดกรองโรคซมเศราดวย 9 คำถาม (9Q) ≥ 7 คะแนน 4) แบบประเมนความเสยงฆาตวตาย 8 คำถาม (8Q) ≥ 1 คะแนน 5) แบบคดกรองความกงวลตอเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) ≥12 คะแนน 6) แบบประเมนภาวะหมดไฟ (Burn out) ≥3 คะแนน

เดก 1) แบบประเมน symptoms checklist สำหรบเดกอายตำกวา 18 ป มอยางนอย 1 อาการ

คมอการปฏบตงาน ทมชวยเหลอเยยวยาจตใจทกระดบ : ผประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) 4

Mental Health Crisis Assessment and Treatment Team : MCATT COVID-19 (31 มนาคม 2563)

ศนยปฏบตการภาวะฉกเฉน (Emergency Operation Center : EOC) หมายถง สถานททใชในการ

ปฏบตงานรวมกนของหนวยงานตาง ๆ ภายใตระบบบญชาการเหตการณ เพอสนบสนนการบรหาร สงการ

ประสานงานแลกเปลยนขอมลและทรพยากรใหเกดขนอยางสะดวกรวดเรวในภาวะฉกเฉน

กลมภารกจยทธศาสตร (Strategic Technical Advisory Group : STAG) หมายถง สวนแผนงาน

ทผบญชาการเหตการณขนมาเปนการเฉพาะเมอเหตการณขยายความรนแรง ลกลามมากขนใหมหนาทในการ

รวบรวม และประเมนสถานการณ จดทำรายงานสถานการณ และวเคราะหสถานะของทรพยากรทมอยขณะนน

แลวจดทำแผนเผชญเหตสำหรบแตละเหตการณทเกดขน

ทมตระหนกรสถานการณสาธารณสข (Situation Awareness Team : SAT) หมายถง แกนหลก

ในการปฏบตงานรวบรวมขอมลเพอตดตาม ตรวจจบและประเมนสถานการณ พรอมทงแจงเตอนแกผบรหาร

และหนวยงานทเกยวของเพอพจารณาตอบสนอง ตอสถานการณนน ๆ

ทมชวยเหลอเย ยวยาจตใจผ ประสบภาวะวกฤต (Mental Health Crisis Assessment and Treatment Team : MCATT) หมายถง ทมสหวชาชพทใหการชวยเหลอทางดานจตใจผประสบภาวะวกฤต เชนแพทย พยาบาล เภสชกร นกจตวทยาคลนก / นกจตวทยา นกสงคมสงเคราะห นกวชาการสาธารณสข ผรบผดชอบงานดานสขภาพจตและผทเกยวของ โดยแบงทม MCATT ออกเปน 4 ระดบ ไดแก

1) ทม MCATT สงกดกรมสขภาพจต ไดแกทม MCATT ประจำสถาบน/โรงพยาบาลจตเวช ศนยสขภาพจต มหนาท ถ ายทอดองคความร ใหแกเครอขายในเขตสขภาพ มศกยภาพในการใหการดแล ผประสบภาวะวกฤตทมความยงยากซบซอน

2) ทม MCATT ระดบจงหวด ไดแกทม MCATT ประจำโรงพยาบาลประจำจงหวด มหนาทดแล ใหความรเครอขายทม MCATT ในจงหวด มศกยภาพในการใหการดแลผประสบภาวะวกฤตทมโรคทางจตเวช

3) ทม MCATT ระดบอำเภอ ไดแกทม MCATT ประจำโรงพยาบาลชมชน มหนาท ด แล ใหความรเครอขายทม MCATT ระดบตำบล มศกยภาพในการประเมนคดกรองและใหการชวยเหลอเยยวยาจตใจ ผประสบภาวะวกฤตในพนท

4) ทม MCATT ระดบตำบล ไดแกทม MCATT ประจำโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำบลรวมถง อสม. มหนาท ด แลสขภาพจตของประชาชนในพ นท มศกยภาพในการประเมนคดกรองเบ องตน ใหการ ปฐมพยาบาลทางดานจตใจ และใหคำปรกษารายบคคลหรอครอบครว ทมปฏบตการฉกเฉนทางการแพทยระดบตตยภมในภาวะฉกเฉน (Medical Emergency Response Team : MERT) หมายถง ทมสหสาขาวชาชพ ผ ปฏบตหนาท เสมอนหองฉกเฉนเคล อนท ในภาคสนาม เมอเกดเหตการณฉกเฉน โดยเนนการดแลรกษาฉกเฉน การลาเลยง สงตอ และการดแลรกษาในระดบตตยภม ประกอบดวย แพทย (2 คน) พยาบาล (4 คน) เวชกรกชพ (4-6 คน) เภสชกร (1 คน) ชาง (1 คน) ผชวยเหลอ / โภชนากร (1 คน) เจาหนาทสอสาร (1 คน) และเจาหนาทบรหารหรอการเงน (1 คน) รวมจำนวน 17–20 คน ทม MERT มคณสมบตเฉพาะดาน 3 ประการ ไดแก มคณสมบตเฉพาะดาน 3 ประการ ไดแก

คมอการปฏบตงาน ทมชวยเหลอเยยวยาจตใจทกระดบ : ผประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) 5

Mental Health Crisis Assessment and Treatment Team : MCATT COVID-19 (31 มนาคม 2563)

1) มความพรอมในการปฏบตการฉกเฉน สามารถทำงานรวมกบหนวย ปฏบตการอน ๆ ไดเปน อยางด เชน หนวยแพทยฉกเฉนในพนท (EMS) หนวยทหาร (SAR) ชดเผชญสถานการณวกฤต (ERT) และ อาสาสมครอน ๆ ภายใตระบบสงการในภาวะฉกเฉน 2) สามารถดำรงชพอยในพนททมการแพรระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) โดยไมรบกวนทรพยากรของทองถน และจะเขาพนทพรอมยา เวชภณฑ รวมทงมอปกรณทจำเปน เชน เตนทสนาม เครองยงชพ วทยสอสาร เครองปนไฟ 3) สามารถคดแยก ดแล ชวยชวตขนตนแกผ ปวยท มอาการรนแรง เปนอนตรายถงแกชวต หรอมปญหาสขภาพจตรนแรงพรอมกนจำนวนมากใหปลอดภย พรอมสงตอไปดแลทโรงพยาบาลไดอยางเหมาะสม ทมปฏบตการฉกเฉนทางการแพทยในภาวะฉกเฉนระดบอำเภอ (Mini MERT) หมายถง ทมปฏบตการ

ฉกเฉนทางการแพทยในภาวะฉกเฉนระดบอำเภอเปนทมทพฒนาตอยอดจากทมกชพ หรอทม EMS ซงสามารถ

ออกปฏบตการไดเรว สวนประกอบของทม ม 5-6 คนไดแก แพทย (1 คน) พยาบาลทมประสบการณในการดแล

ผปวยฉกเฉน (2 คน) ผชวยเหลอและหรอพนกงานขบรถ ทไดรบการอบรมพนฐานอาสาสมครกชพ (2-3 คน)

ทพรอมออกปฏบตการชวยเหลอดแลผปวยฉกเฉนและทำหนาทอนตามทไดรบมอบหมายในพนททมการแพร

ระบาดโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) และใกลเคยงสามารถปฏบตงานไดตามเกณฑมาตรฐานการดแล

ผ ป วยฉกเฉ นข นต น (Triage, Treatment, Transfer) ท งน ท ม Mini MERT ตองผ านการอบรมหลกสตร

ทงภาคทฤษฎและภาคปฏบตตามทกรมการแพทยกำหนด

ทมเฝาระวงสอบสวนเคล อนท เร ว (Surveillance Rapid Response Team : SRRT) หมายถง

หนวยปฏบตการทางสาธารณสขทมภารกจในการเฝาระวงโรคตดตอทแพรระบาดรวดเรวรนแรง ตรวจจบภาวะ

ฉกเฉนทางสาธารณสข (Public health emergency) สอบสวนโรคอยางมประสทธภาพ ทนการณ ควบคม

โรคฉกเฉน (ขนตน) เพอหยดยงหรอจำกดการแพรระบาด ไมใหขยายวงและแลกเปลยนขอมลเฝาระวงโรค

ตลอดจนรวมมอกนในการเฝาระวงตรวจจบการระบาด

ทมตอบโตภาวะฉกเฉนดานอนามยส งแวดลอม (Special Environmental Health Response

Team : SERT) หมายถง หนวยปฏบตการตอบโตภาวะฉกเฉนในเรองงานอนามยสงแวดลอมเพอใหประชาชน

มความปลอดภยจากอนตรายทเกดจากสงแวดลอมและสามารถปองกนตนเองไดเมอเกดเหตการณ

ทมวศวกรฉกเฉน (Medical Service Emergency Response Team : MSERT) หมายถง หนวยปฏบตการชวยเหลอฟนฟฉกเฉน โดยดแลในระบบทสำคญ 5 ดาน ประกอบดวย ระบบไฟฟา ระบบประปาระบบสอสาร เครองมอแพทย และอาคารสถานท

บทบาทหนาทและโครงสรางของทม MCATT ในสถานการณระบาดของเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) รปท 2 แสดงใหเหนถงบทบาทหนาทของเครอขายทม MCATT ในแตละระดบในระบบการดแลดานจตใจ โดยการดำเนนงานในสถานการณระบาดของเช อไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) ผานระบบโทรศพทและ

คมอการปฏบตงาน ทมชวยเหลอเยยวยาจตใจทกระดบ : ผประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) 6

Mental Health Crisis Assessment and Treatment Team : MCATT COVID-19 (31 มนาคม 2563)

ระบบออนไลนเปนหลก เพอลดความเสยงตอการแพรเชอ โดยตารางท 1 แสดงโครงสรางและองคประกอบของ ทม MCATT ในแตละระดบ รปท 2 เครอขายและโครงสรางการจดการระบบการดแลดานจตใจในสถานการณระบาดของเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19)

ตารางท 1 โครงสราง และองคประกอบทม MCATT

ทม MCATT ระดบกรมสขภาพจต ทม MCATT ระดบจงหวด องคประกอบของทม ประกอบดวย 1. จตแพทย 2. พยาบาลจตเวช 3. นกจตวทยาคลนก / นกจตวทยา 4. นกสงคมสงเคราะห 5. นกวชาการสาธารณสข 6. เภสชกร 7. เจาหนาททเกยวของ บทบาทหนาท 1.เสนอนโยบาย แนวทางและเปนทปรกษาดานสขภาพจตแกทม MCATT ในพนท 2. ใหการสนบสนนทม MCATT แกเครอขาย 3. ดแลผ ประสบภาวะวกฤตกล มเส ยงย งยากซบซอน ทสงตอมาจากทม MCATT ในพนท 4. ใหการชวยเหลอเยยวยาจตใจครอบครวผเสยชวต 5. ถายทอดความรในเร องการชวยเหลอเยยวยาจตใจ ผประสบภาวะวกฤตใหแกบคลากรในเครอขาย

องคประกอบของทม ประกอบดวย 1. จตแพทย / แพทย 2. พยาบาลทรบผดชอบงานสขภาพจตและจตเวช 3. นกจตวทยาคลนก / นกจตวทยา 4. นกสงคมสงเคราะห 5. เภสชกร 6. นกวชาการสาธารณสข 7. เจาหนาททเกยวของ บทบาทหนาท 1. ประเมนคดกรองและใหการชวยเหลอเยยวยาจตใจผประสบภาวะวกฤตในพนท 2. ใหการชวยเหลอเยยวยาจตใจครอบครวผเสยชวต 3. ประสานและใหการสนบสนนทม MCATT แกเครอขาย 4. ถายทอดความรในเรองการชวยเหลอเยยวยาจตใจผประสบภาวะวกฤตใหแกบคลากรในเครอขาย 5. รายงานผลการปฏบตงานตามข นตอน เพ อนำเสนอ War room กระทรวงสาธารณสข

MCATTกรมสขภาพจต

MCATT จงหวด

MCATT อ าเภอ

MCATT ต าบล (รพ.สต. / อสม.)

ระบบดแล

ดานจตใจ

online

Line

Application

Hotline

จดการอบรม / ใหความร และปรบแผนการดำเนนงานใหเขากบสถานการณ

ทำ psychological crisis intervention ในกลมทมปญหา หรอรกษาโรคทางจตเวช

ใหคำแนะนำ / ใหคำปรกษาทางโทรศพท หรอ online ตลอด 24 ชวโมง

ใหคำแนะนำ / ใหคำปรกษารายบคคลหรอครอบครวทางโทรศพท

คมอการปฏบตงาน ทมชวยเหลอเยยวยาจตใจทกระดบ : ผประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) 7

Mental Health Crisis Assessment and Treatment Team : MCATT COVID-19 (31 มนาคม 2563)

ทม MCATT ระดบกรมสขภาพจต ทม MCATT ระดบจงหวด 6. จดบรการดานสขภาพจต และกจกรรมการมสวนรวมของชมชน (Empowerment) ในพนททมการแพรระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) ท หนวยงานรบผดชอบ 7. รายงานผลการปฏบตงานตามขนตอน เพอนำเสนอ War room กระทรวงสาธารณสข 8. ตดตามการดำเนนงานวกฤตสขภาพจตในพนท

6. ตดตามการดำเนนงานวกฤตสขภาพจตในพนท

ทม MCATT ระดบอำเภอ ทม MCATT ระดบตำบล องคประกอบของทม ประกอบดวย 1. จตแพทย / แพทย 2. พยาบาลทรบผดชอบงานสขภาพจตและจตเวช 3. นกจตวทยาคลนก / นกจตวทยา / นกสงคมสงเคราะห 4. เภสชกร 5. นกวชาการสาธารณสข 6. เจาหนาทท เกยวของ (เชน ตำรวจ ทหาร เจาหนาท เวชกจฉกเฉน ฯลฯ) บทบาทหนาท 1. ปฏบ ต งานร วมกบท มใหการช วยเหล อทางกาย เพอประเมนสถานการณ 2. ประเมนคดกรองและใหการชวยเหลอเยยวยาจตใจ ผประสบภาวะวกฤตในพนท 3. ถายทอดความรในเร องการชวยเหลอเยยวยาจตใจ ผ ประสบภาวะวกฤตใหแกบคลากรในเครอขาย เชน ศนยเยยวยาระดบตำบล อสม. รพ.สต. เปนตน 4. ประสานขอสนบสนนทมระดบจงหวด 5. รายงานผลการปฏบตงานตามขนตอน

องคประกอบของทม ประกอบดวย 1. ผอำนวยการ รพ.สต. และผรบผดชอบงานสขภาพจต รพ.สต. 2. อสม. 3. เจาหนาทมลนธ 4. ตวแทนจาก อปท. 5. แกนนำชมชน เชน กำนน / ผใหญบาน 6. เจาหนาททเกยวของ บทบาทหนาท 1. แกนนำชมชนในพนทเกดเหต สำรวจสถานการณ 2. ประสานและแจ งข อม ลผ ประสบภยให รพ.สต.ทราบ เพอลงประเมนสถานการณ 3. อสม. แกนนำชมชน อาสาสมครในชมชน ประเมนคดกรองภาวะสขภาพจตเบองตน และปฐมพยาบาลทางจตใจเบองตน 4. รพ.สต. จดทำฐานขอมลกลมเสยง หากพบผทมปญหาเสยงตอการเกดปญหาสขภาพจตใหรายงาน MCATT อำเภอ 5. ประสานขอสนบสนนทม MCATT ระดบอำเภอ 6. รพ.สต. ในพนทนเทศ ตดตาม พฒนาศกยภาพ อสม. / แกนนำชมชน / เจาหนาททเกยวของในพนท 7. รายงานผลการปฏบตงานตามขนตอน

เอกสารอางอง

1. Zhang J, Wu W, Zhao X, Zhang W. Recommended psychological crisis intervention response to the 2019 novel coronavirus pneumonia outbreak in China: a model of West China Hospital. Precis Clin Med. 2020 Mar 25;3(1):3–8.

คมอการปฏบตงาน ทมชวยเหลอเยยวยาจตใจทกระดบ : ผประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) 8

Mental Health Crisis Assessment and Treatment Team : MCATT COVID-19 (31 มนาคม 2563)

การปฐมพยาบาลทางดานจตใจ คอ การชวยเหลอทางดานมนษยธรรมและใหกำลงใจแกเพอนมนษย

ททกขทรมานและผทอาจตองการความชวยเหลอ เพอใหเกดความรสกสงบ ปลอดภย มความหวง และสามารถ

จดการปญหาไดดขน จนกลบไปใชชวตไดตามปกต โดยใชหลกการ 3ส ไดแก สอดสอง มองหา ผทกำลงตองการ

ความชวยเหลอ ใสใจ รบฟง ปญหาและความตองการ และสงตอ เช อมโยง การใหความชวยเหลอและ

แหลงสนบสนนอน ๆ

ในชวงทมการระบาดของเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) นน กอใหเกดความรสกหวาดกลวและวตก

กงวลเปนอยางมาก ในกลมประชากรตาง ๆ ทงประชาชนทวไป ผท สงสยจะตดเช อ ผตดเชอ ญาตผ ตดเชอ

รวมไปถงบคลากรทางการแพทย ซงปฏกรยาทเกดขน เกดจากหลายสาเหต เชน การขาดองคความรเก ยวกบ

เชอไวรส โคโรนา 2019 (COVID-19) และการปฏบตตวทถกตอง การขาดความรในการดแลจตใจตนเองเบองตน

รวมไปถงการไมสามารถปรบตวกบปญหาทเกดขนได (รปท 3)

รปท 3 ผลกระทบทางดานจตใจ อารมณและพฤตกรรม ในสถานการณระบาดของเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19)

บทท 2 การปฐมพยาบาลทางดานจตใจในชวงทมการระบาดของเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19)

คมอการปฏบตงาน ทมชวยเหลอเยยวยาจตใจทกระดบ : ผประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) 9

Mental Health Crisis Assessment and Treatment Team : MCATT COVID-19 (31 มนาคม 2563)

อยางไรกตาม ในชวงทมการระบาด ผใหการชวยเหลอไมสามารถเขาไปใหการปฐมพยาบาลทางดานจตใจ

แบบตวตอตวได เนองจากเหตผลดานความปลอดภยตอตวผใหการชวยเหลอเอง จำเปนอยางยงทจะตองใช

การปฐมพยาบาลทางดานจตใจทางไกล (Remote Psychological First Aids) ดวยชองทางการสอสารอน เชน

โทรศพท แอพพลเคชน รวมถงชองทางการสอสารทาง Social media ตาง ๆ

เราสามารถใหการปฐมพยาบาลทางดานจตใจทางไกลแกใครไดบาง

• ผทถกกกกนตว

• ประชาชนทวไปทเกดความกงวล

• เจาหนาทสาธารณสขทดแลผปวยโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19)

• ผปวย

• ครอบครวและผใกลชดกบผปวย

• ผปกครองทตองดแลเดกอยทบานในชวงทโรงเรยนปด

• ผสงอายทอยตามลำพง

• กลมทมสภาพจตใจเปราะบางเชนผปวยจตเวช ผตดยาเสพตด ผพการ

หลกการใหการปฐมพยาบาลทางดานจตใจทางไกลดวยหลก 3ส สอดสอง มองหา ขอมลกอนลงพนท

• สถานการณการระบาดในพนท มาตรการการปองกนการระบาดในพนท

• ใครทตองไดรบการชวยเหลอ เชน บญชรายชอประชาชนกลมทตองกกตวอยบาน

• มความเสยงอะไรบาง เชน เปนญาตผปวย มประวตสมผสกบผปวย หรอกลบมาจากสถานทเสยง

• ความตองการการชวยเหลอจากผลกระทบทไดรบ เชน จากมาตรการ lockdown พนท หรอ ถกกกตว

• คาดการณปฏกรยาทางดานจตใจทอาจเกดขน เชนความวตกกงวล หวาดกลว โกรธ หรอเปนหวงญาต ทปวยอยโรงพยาบาลซงไมสามารถเขาเยยมได

ใสใจ รบฟง

• การเรมบทสนทนา o ควรพดชา ๆ เสยงดงฟงชด และสงบเยอกเยน โดยเฉพาะการสอสารทางโทรศพท เนองจาก

ไมเหนหนาผสนทนา โดยเรมจากการแนะนำชอตวเอง ตำแหนง และหนวยงาน บอกวตถประสงคของการโทร รวมถงระยะเวลาในการพดคยโดยประมาณ “สวสดครบ / คะ ผม / ดฉนชอ...............................เปนพยาบาลวชาชพจากกรมสขภาพจต วนนจะขอโทรศพทพดคยถงความเปนอยของคณในชวงน โดยทวไปจะรบกวนเวลาคณประมาณ 10-15 นาท ไมทราบวาสะดวกไหมครบ / คะ”

คมอการปฏบตงาน ทมชวยเหลอเยยวยาจตใจทกระดบ : ผประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) 10

Mental Health Crisis Assessment and Treatment Team : MCATT COVID-19 (31 มนาคม 2563)

• การรบฟงความกงวลทเกดขน o ใชคำถามปลายเปด พดคยสอบถามความเปนอยทวไป กอนจะเรมสอบถามถงความกงวล

“ชวงนมเรองอะไรททำใหคณไมสบายใจหรอรบกวนจตใจคณไหม ครบ / คะ” “ชวยเลาสงทคณกงวลให ผม / ดฉน ฟงหนอย” “ผม / ดฉน รสกวาคณมความไมสบายใจบางอยาง”

o ในรายทมอาการเครยด กงวล กลวอยางมากหรอไมสามารถควบคมของตวเองได ใหยอมรบ กบปฏกรยาทเกดขนและยนยนแกผรบบรการวาอารมณทเกดขนนเปนเรองปกตในสถานการณวกฤต “สถานการณการระบาดของไวรสในครงนรนแรงมาก และมนเปนเรองปกตทจะมความรสกกลวและกงวลแบบน” “สงทคณเลามาเปนความกลวทเกดขนได ใครหลายคนกกงวลวาตวเองจะปวยหรอแพรเชอ ใหคนอ น โดยเฉพาะคนท ค ณรก หลาย ๆ คนกกงวลจะไมสามารถใชช ว ตไดตามปกต หรอถกตตราจากสงคมวาเปนผแพรเชอ”

o อกวธหนงในการชวยลดความกงวลไดคอการใหคำแนะนำถงการรบขอมลทถกตองและทนสมย “หลาย ๆ คนทมความวตกกงวลเกยวกบการระบาดของเชอไวรส การไดรบขอมลทถกตองจะ

ชวยใหคนเหลานนรสกสงบลงได และมนจะชวยใหเราตดสนใจไดงายขนดวยวาจะปฏบตตวอยางไร ดงนน ผม / ดฉน แนะนำใหคณรบรขอเทจจรงจากแหลงขอมลทนาเชอถอได”

o การใหผรบบรการรบรอารมณตวเองและวธจดการกบอารมณนนเปนอกวธทจะชวยได “อารมณความรสกตาง ๆ ทเกดขนในชวงนเปนเร องปกตในสถานการณปจจบน บางทเราสามารถคยกนเกยวกบเรองการจดการกบอารมณทเกดขน แตกอนอนตองรบรอารมณทเกดขน เสยกอน ขนตอไปเราจะทำใหคณมนใจวาอารมณเหลานนจะไมรบกวนชวตคณมากเกนไป”

o ถาผรบบรการมอาการวตกกงวลหรอครนคดอยางมากอยตลอดเวลา การกำหนดระยะเวลาสำหรบอาการวตกกงวลกสามารถชวยได “การกำหนดเวลาใหกบความวตกกงวลซกวนละ 1-2 ครงกสามารถชวยไดเชน ชวงบายซก ครงชวโมง ถายงคดกงวลอยตลอดเวลากใหบอกวาคอยมาทหลง หรอบอกกบตวเองวาจะปลอยใหคดกงวล ไดเตมทเมอถงเวลาทตงไว วธนจะชวยใหคณมเวลาทำอยางอนไดมากขน” “ผม / ดฉน แนะนำใหจำกดเวลาการรบรขาวสาร เชนซกวนละ 2 ครง และเลยงการรบรขาวสาร กอนเขานอน เพราะอาจทำใหเครยดจนนอนไมหลบ”

o ถามถงวธทผรบบรการมกใชในการปรบตวกบสถานการณทยากลำบากแลวทำใหรสกดขน ใหลองยกตวอยางและพดคยถงการนำมาปรบใชกบสถานการณในปจจบน “ผม / ดฉน เขาใจวาดวาการระบาดทเกดขนเปนสถานการณทยากลำบาก เราลองมาคยกนด ดกวาวาจะมทางไหนทจะชวยใหคณทนกบสงทเกดขนได”

คมอการปฏบตงาน ทมชวยเหลอเยยวยาจตใจทกระดบ : ผประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) 11

Mental Health Crisis Assessment and Treatment Team : MCATT COVID-19 (31 มนาคม 2563)

เทคนคในการทำใหผรบบรการจตใจสงบ

การฝกการหายใจและการผอนคลาย (breathing and relaxation exercises) ใหผรบบรการ

มสตอยกบปจจบน ทำจตใจใหวางเปลา จากนนใหเร มโดยการใหผ รบบรการรบรลมหายใจเขาออก

ทปลายจมก จากนนหายใจเขาชา ๆ ใหรบรถงการขยายตวของปอด หนาทอง หนา อกและแผนหลง

อยางเตมท นบ 1-2-3-4 กล นไวแลวนบ 1-2 จากน นจงหายใจออกชา ๆ ยาว นบ 1-2-3-4-5-6

โดยสามารถทำรวมกบการฝกผอนคลายกลามเนอใหผรบบรการวางเทาทพน กดนำหนกลงทเทา ใหรถง

แรงดนจากพนแลวคลาย หากผรบบรการน งบนเกาอใหน งเหยยดเทากบพนแลวเกรงกลามเน อขา

ใหหลงดนพนกเกาอแลวคลาย

สงตอ เชอมโยง

• ใหคำแนะนำในการเขาถงแหลงทนาเชอถอและทนสมย

• พดคยถงวธทผรบบรการใชตดตอครอบครวหรอเพอน

• ถามถงปญหาอน ๆ ทผรบบรการกำลงเผชญแตยงไมไดเลาใหฟง

• สงตอขอมลของผรบบรการใหแกหนวยงานทเกยวของ หากผรบบรการจำเปนทจะตองไดรบการดแลอน ๆ เพมเตม

• จบการสนทนา โดยสอบถามถงความตองการใหผใหบรการโทรศพทตดตามอาการหรอไม หากไมตองการ ใหแจงชองทางทจะใหผรบบรการสามารถตดตอเพอขอความชวยเหลอไดตลอดเวลา

สงทควรทำ สงทไมควรทำ

• รบฟงมากกวาพด เพอคนหาสงทผรบบรการกงวล

• สอบถามขอมลดวยความสภาพ

• ใชคำถามปลายเปดท ข นตนดวย เม อไหร ทไหน อะไร ใคร

• ยอมร บความร ส กและเข าใจเหต การณ ทเกดขน

• มองอารมณและปฏ ก ร ยาท เก ดข น เปน เรองปกต

• รบร ความเขมแขงของบคคลและศกยภาพ ในการปรบตวของผรบบรการ

• กดดนใหผรบบรการพด หากเขาไมตองการพด

• ใชคำถามทขนตนดวยคำวาทำไม

• ดวนตดสนในสงทผรบบรการทำ

• ใชคำศพทเฉพาะ

• พดเกยวกบปญหาของผใหการชวยเหลอเอง

• ใหสญญาทเปนไปไมได

• เลาเรองของผอนใหผรบบรการฟง

• แสวงหาประโยชนจากความสมพนธในฐานะ ผชวยเหลอ

คมอการปฏบตงาน ทมชวยเหลอเยยวยาจตใจทกระดบ : ผประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) 12

Mental Health Crisis Assessment and Treatment Team : MCATT COVID-19 (31 มนาคม 2563)

สงทควรทำ สงทไมควรทำ

• ใหข อมลเก ยวกบเช อไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) อะไรไมทราบกบอกไปตามตรงวาไมทราบ

• อดทนและสงบ

• เปดโอกาสใหผรบบรการไดระบายความรสก

• รบฟงทางเลอกในการแกปญหาและชวยผ ร บบรการตดสนใจเลอกวธ แกป ญหาทเหมาะสม

• รกษาความลบยกเว นว าความลบน นเปนอนตรายตอผรบบรการหรอผอน

• ยดถอหลกการท ไมกอใหเกดอนตรายตอผรบบรการ

เอกสารอางอง 1. Zhang J, Wu W, Zhao X, Zhang W. Recommended psychological crisis intervention

response to the 2019 novel coronavirus pneumonia outbreak in China: a model of West China Hospital. Precis Clin Med. 2020 Mar 25;3(1):3–8.

2. Remote Psychological First Aid during the COVID-19 outbreak Interim guidance – March 2020 - World [ Internet] . ReliefWeb. [ cited 2020 Mar 26] . Available from: https: / / reliefweb. int/ report/ world/ remote- psychological- first- aid- during- covid- 19-outbreak-interim-guidance-march-2020

คมอการปฏบตงาน ทมชวยเหลอเยยวยาจตใจทกระดบ : ผประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) 13

Mental Health Crisis Assessment and Treatment Team : MCATT COVID-19 (31 มนาคม 2563)

มาตรการสำคญในการปองกนการแพรระบาดของเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) คอการกกตว

ควบคม จำกดการกระจายเชอทมประสทธภาพ สงทตามมาคอปญหาทางดานสขภาพจต ดงนนกรมสขภาพจต จงแนะนำแนวทางการดแลจตใจผ ประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาดของ โรคตดเช อไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) แตละกลม คอ ผปวย ผแยกสงเกตอาการ ณ ทพกอาศย 14 วน ประชาชนทวไป กลมเดก และ กลมผสงอาย ดงน

ความเครยดทางจตใจและแนวทางการดแลผปวยตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) ผปวยทไดรบการยนยนการตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) มกจะมอาการเครยด เชน รสกเสยใจ

รสกตงเครยด รสกเหงา รสกไรคา และอาจเกดภาวะซมเศรา ภาวะวตกกงวล หวาดกลว หงดหงด และมปญหา การนอนได ผ ปวยบางรายอาจมอาการเสยขวญ การประเมนทางจตใจในผปวยทถกกกตว แสดงใหเหนวา มประมาณ 48% ของผปวยทมความเครยดทางจตใจอยางชดเจนในชวงแรกรบการรกษาซงสวนใหญเปนมาจากการตอบสนองทางอารมณตอความเครยด

แนวทางการปองกนและประเมนสภาพจตใจ แพทยและทมทใหการดแลควรมการประเมนสภาพจตใจของผปวยทกสปดาหหลงการเขารบรกษา

ในโรงพยาบาลและกอนจำหนายจากโรงพยาบาล ซงอาจใชเครองมอใหผปวยประเมนตนเองโดยใช ST-5 และ อาจใชเคร องมอทประเมนโดยบคลากร ไดแก 2Q 9Q 8Q และในสภาพแวดลอมพเศษ เชน ในผ ปวยทอย ใน isolated ward ขอแนะนำวาผ ป วยควรไดร บคำแนะนำในการทำแบบสอบถาม ผานโทรศพทมอถอ ทงน แพทยและทมท ใหการดแลสามารถสมภาษณและดำเนนการประเมนผานการสนทนาแบบตวตอ ตว หรอแบบออนไลนได

แนวทางการดแลรกษาสภาพจตใจ 1. สำหรบผ ปวยทมอาการไมรนแรงควรใชการรกษาทาง psychological intervention แพทยและ ทมทใหการดแล อาจสอนผปวยใหฝกการหายใจ (breathing exercise) และฝกสต (mindfulness) เพอลดระดบความเครยด 2. สำหรบผปวยทมอาการระดบปานกลางถงขนรนแรงแนะนำใหมการรกษาโดยการรวมยาและจตบำบดเขาดวยกน โดยใช antidepressants, anxiolytics / benzodiazepines เพ อรกษาอาการดานอารมณและ ชวยการนอนหลบของผปวย

บทท 3 แนวทางการดแลจตใจผประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19)

คมอการปฏบตงาน ทมชวยเหลอเยยวยาจตใจทกระดบ : ผประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) 14

Mental Health Crisis Assessment and Treatment Team : MCATT COVID-19 (31 มนาคม 2563)

แนวทางการดแลจตใจผปวยตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19)

หมายเหต กรณผปวยเดกใชแบบประเมน Symptoms Checklist

ผปวย COVID-19

แบบประเมน ST-5

/ 2Q – 9Q - 8Q

ใหขอมลความรโรค COVID-19 และ ใหกำลงใจ พรอมบอกแหลงสนบสนน

(ถาตองการ)

ใหการดแลโดยทม MCATT / จตแพทย

เสยง (ST-5 ≥ 8 คะแนน หรอ

9Q ≥7 คะแนน, 8Q ≥ 1 คะแนน) ไมเสยง

ประเมนซำทก 1 สปดาหจน D/C

ประเมนหลง D/C 1 สปดาห

ไมตองตดตามตอ

ไมเสยง

เสยง

เสยง

ไมเสยง

คมอการปฏบตงาน ทมชวยเหลอเยยวยาจตใจทกระดบ : ผประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) 15

Mental Health Crisis Assessment and Treatment Team : MCATT COVID-19 (31 มนาคม 2563)

แนวทางการใหคำแนะนำดานสขภาพจตในการแยกสงเกตอาการ ณ ทพกอาศย การควบคมหรอกกกนเพอสงเกตการณเรมปวย (Quarantine) เปนกระบวนการจำกดกจกรรมของบคคล

ทมความเสยงเนองจากสมผส (Expose) กบผปวยโรคตดเชอระหวางชวงทแพรเชอ เพอเปนการปองกนการแพรเชอและเปนการลดความเส ยงตอการแพรเช อส ผ อ น อยางไรกดจากขอมลและงานวจยน นผท มประสบการณ ของการกกกนเพ อสงเกตอาการน นไมดนก เพราะตองแยกจากครอบครวและคนท ร ก สญเสยอสรภาพ สญเสยโอกาสในการทำมาหากนหรอทำงานตามทตงเปาหมายไว ทำใหเกดปฏกรยาทางจตใจ ไดแก ความโกรธ ไมพอใจ การขฟองรอง ความเครยด และภาวะทำรายตนเองไดในระยะยาวอาจพบปญหาสขภาพจต ไดแก โรควตกกงวล โรคเครยดเฉยบพลน โรคซมเศราไดเชนกน การดแลจตใจทมการคำนงถงความรสกและอารมณ ความตองการจะลดปญหาระยะยาวของผทกกกนตวเอง

วธจดการกบจตใจตวเองอยางไร ระหวางแยกสงเกตอาการ ณ ทพกอาศย ระหวางทแยกตวคนเดยว คณมกจะเกดความรสกเครยดทเกดความไมแนนอนวาจะตดเชอ หรอความรสก

เหงา เบ อ จนทำใหอยากออกไปขางนอก แลวเกดความเส ยงตอการแพรเช อได คณสามารถทำส งตอไปน เพอลดความเครยดได

ใชชวตใหเหมอนเดมทชวยใหเกดการปองกนการระบาดของโรค พยายามทำกจวตรประจำวนทเคยม ใหมากทสด ในรปแบบทปลอดภยแบบเวนระยะหางจากสงคม เชน ตดตอทางโทรศพทหรออนเทอรเนตกบเพอน ครอบครว หรอนายจางเพอใหมอบหมายงานใหทำงานจากทบาน หรอตดตอครหรออาจารยเพอจดหาบทเรยนและทำการบานทางอเมลหรอชองทางอนตามความเหมาะสม เชอมโยงกบคนอน ๆ เตรยมมอถอและอปกรณตดตอสอสาร เพอพดคยกบสมาชกคนอน ๆ ในครอบครว โดยผานชองทางออนไลนและโทรศพท เพอลดความวตกกงวล ตดตอกบกลมคนทกกตวรวมทำกจกรรมทสนใจออนไลนดวยกน แลกเปลยนขอมลทเปนประโยชนในชวตประจำวนรวมกน และลดการรบขอมลขาวสะเทอนขวญกำลงใจ

หาอะไรทำแกเบอ กจกรรม เชน ออกกำลงกายเปนประจำทบาน ทำสงทชอบ ชวยคลายเบอและเศราได จดการกบความเครยด การใชแอพพลเคชนจดการความเครยด และการนอนหลบ การฝกเทคนค

การหายใจคลายเครยด หรอฝกสมาธ ฝกใหกำลงใจตนเอง สรางความมนใจ ใหรสกภมใจในสงททำเปนประโยชนตอตนเองและสวนรวม เปนตน

สำรวจระดบความเครยดของตนเอง ผานเวบไซตของกรมสขภาพจตไดโดยใชแบบประเมนงาย ๆ วดความเครยดและภาวะซมเศรา

สงตอ ถาพบมระดบความเครยดสง หรอ เกดอาการตอไปน ไดแก ร สกกงวลรนแรงจนไมมสมาธ นอนไมหลบ ใจสน ปวดศรษะ สามารถขอความชวยเหลอไดทบคลากรสาธารณสขในพนท หรอสายดวนสขภาพจต 1323

คมอการปฏบตงาน ทมชวยเหลอเยยวยาจตใจทกระดบ : ผประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) 16

Mental Health Crisis Assessment and Treatment Team : MCATT COVID-19 (31 มนาคม 2563)

บทบาทหนาทการดแลจตใจของเจาหนาท 1. อาสาสมครสาธารณสขประจำหมบาน (อสม.) 1) สอบถาม สงเกตอาการความวตกกงวล สาเหตความตองการของผแยกสงเกตอาการและครอบครว ชวงแรกจะขอใหมการสอบถามพดคยหรอออนไลน ทกวน วนละ 1 ครง 2) ขอความรวมมอผท กกตวเองอยในทพกอาศย สอสารใหเขาใจถงขอดของการแยกสงเกตอาการทมตอตนเอง คนทรก และประเทศ และประเมนความรสกของครอบครวตอผแยกสงเกต ทำความเขาใจ กบครอบครวเพอใหกำลงใจผทแยกสงเกตตวเองอยในบาน รวมทงจดเตรยมเครองอปโภคบรโภคใหพรอม 3) ใชแบบคดกรองความเครยด 5 ขอ และประเมนคะแนนความเครยด อยางนอย 1 ครงตออาทตย 0-4 คะแนนเครยดนอย : ชวนคยและแนะนำกจกรรมทเพลดเพลน เชน ฟงเพลง เลนเกม ดโทรทศน 5-7 คะแนน เคร ยดปานกลาง : ชวนคยให ครอบครวม ส วนร วม ในการพดคย โดย การใชโทรศพท หรอหากพบปะพดคย ควรสวมหนากากอนามย และเวนระยะหางในการพดคย 1 -2 เมตร หรอ ใชชองทางสายดวน 1323 8 คะแนนขนไป เครยดมาก : ทำแบบประเมนซมเศรา 2 ขอ หากพบ 1 ขอ ใหปรกษาบคลากร รพ.สต. และเจาหนาทบคลากรสขภาพจต ทม MCATT ตามลำดบ

แนวทางการดจตใจผทแยกสงเกตอาการตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) ในทพกอาศยสำหรบ อสม.

ตดตามประเมนความเครยด

อยางนอย 1 ครง/สปดาห

ไมเสยง

สงตอ รพ.ใหความร

การดแลตวเอง

เสยง

ระดบความเครยดมาก (คะแนน 8 ขนไป)

เครยดนอย (คะแนน 0-4) - ชวนคย - แนะนำกจกรรมทเพลดเพลน เชนฟงเพลง เลนเกม ดโทรทศน

เครยดปานกลาง (คะแนน 5-7)

- ชวนคย

- ให ครอบครวม ส วนร วมในการพ ดคย

โดยการใชโทรศพท ออนไลน

- หากพบปะพดคยใหสวมหนากากอนามย

เวนระยะหาง 1-2 เมตร

ผทแยกสงเกตอาการ COVID-19

สอสารใหผกกตวเอง/ครอบครวเขาใจขอดในการกกตว

สอบถาม สงเกตความวตกกงวล วนละ 1 ครง

ประเมนความเครยด ST5

ประเมน

ซมเศรา 2 ขอ

คมอการปฏบตงาน ทมชวยเหลอเยยวยาจตใจทกระดบ : ผประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) 17

Mental Health Crisis Assessment and Treatment Team : MCATT COVID-19 (31 มนาคม 2563)

2. โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำบล (รพ.สต.) - เจาหนาทใน รพ.สต. ประเมนความเสยงตอโรคซมเศราดวยแบบคดกรองโรคซมเศรา (2Q 9Q) ในกลม ท อสม. สงตอ ผทแยกสงเกตอาการ ณ ทพกอาศย และกลมเสยงทมารบบรการ - ใหการชวยเหลอทางจตใจ โดยการใหการปฐมพยาบาลทางใจเบองตน และใหคำปรกษา - สงตอตามระบบบรการสาธารณสข

กจกรรม รายละเอยดกจกรรม 1. การพดคยเพอ

สรางสมพนธภาพ

- หวหนาทมแนะนำตนเองและทม - บอกวตถประสงคของการควบคมเพอสงเกตอาการ ขอด และระยะเวลา

กระบวนการทจะทำในครงน - เรมตนพดคยเกยวกบสถานการณทเกดขน การดแลตนเองทผานมา - ทมควรมทาทส ภาพ ออนโยน เปนมตร และใหเก ยรต แสดงความสนใจ

ผทถกแยกสงเกตอาการ ดวยความจรงใจ รบฟงและเปดโอกาสใหระบายความรสก

2. การประเมนดานจตใจ

- เพอใหเขาใจผทถกแยกสงเกตอาการอยางรอบดาน (อารมณ สงคม สงแวดลอม) โดยการสงเกตปฏกรยาทางอารมณและการแสดงออก โดยปฏกรยาทางอารมณและการแสดงออกดานอารมณและจตใจท อาจเกดข นได เชน โกรธ เกลยด นอยเนอตำใจ ไมไววางใจ หรออาจไมเขาใจวาเหตใด จงตองถกแยกเพอสงเกตอาการ กงวลใจ ถกแบงแยก รงเกยจ วธการสงเกตปฏกรยาทางอารมณ สามารถสงเกตไดจากสหนา ทาทาง แววตาคำพด นำเสยง รวมทงสงเกตสมพนธภาพในครอบครว ผใกลชด สภาพแวดลอมหรอใชวธพดคยซกถาม หรอการใชแบบประเมนสขภาพจตรวมดวย

- ประเมนภาวะเครยด ถาระดบสงหรอสงมากควรประเมนภาวะซมเศรารวมดวย

3. การชวยเหลอ ดานจตใจ / การให การปรกษา

3.1 การจดการกบอารมณทางลบ เชน : การจดการกบอารมณโกรธ โดย

- ชใหเหนวาอารมณโกรธเปนอารมณปกต สามารถเกดขนได ทกคนมสทธ ทจะรสกโกรธ

- ผชวยเหลอตองเขาใจและยอมรบการแสดงอารมณโกรธของผท ถกแยกสงเกตอาการ

- เปดโอกาสใหไดระบายสงทอยในใจโดยรบฟงดวยอาการสงบ จรงใจ รบฟงสาเหตอารมณขนมว ไมพอใจ ไดมาจากหลายอยาง เชน เสยอสรภาพ เสยงาน รายไดลด โรคประจำตว ภาระครอบครวทตองดแล กงวลโรคราย เปนตน

คมอการปฏบตงาน ทมชวยเหลอเยยวยาจตใจทกระดบ : ผประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) 18

Mental Health Crisis Assessment and Treatment Team : MCATT COVID-19 (31 มนาคม 2563)

กจกรรม รายละเอยดกจกรรม - ใหผ ท ถกแยกสงเกตอาการยอนคดวาความโกรธสงผลกระทบตอตนเอง

และคนรอบขางอยางไร และลองถอยออกจากความร ส กและคดถงเหตผล ความจำเปน ผลดของการแยกสงเกตอาการ

- สอบถามถงวธการจดการกบอารมณโกรธทผานมาทำอยางไร และไดผลอยางไร และแนะนำวธการ เชน หายใจเขาออกชา ๆ นบ 1 2 3... เตอนตวเอง ใหรเทาทนอารมณ : การจดการกบอารมณเศรา โดย

- เปดโอกาสใหไดระบายสงทอยในใจ คางคาใจ สงทเปนกงวลท อยากจะพด โดยรบฟงดวยอาการสงบ ใสใจ

- ใหคดถงส งด ๆ ท ม อย และมองมมบวกของการแยกสงเกตอาการ เพ มความภาคภมใจในตวเอง เปนฮโรท เปนสวนชวยใหการระบาดของโรค ในประเทศไทยไมรนแรง และเกดความสญเสยนอยทสด

- สอบถามสงทยงกงวลหรอยงคางคาใจ รวมกนวางแผนชวยเทาททำได 3.2 การแกไขปญหาและการใหกำลงใจ - สำรวจวเคราะหปญหาทแทจรง หาทางเลอกของการแกไขปญหา - ใหกำลงใจ ชวยลดความกลว ความวตกกงวล - ในกรณท ต องการไดร บการชวยเหลอจากครอบครว ควรใหการปรกษา แกญาต / บคคลทมความสำคญ เพอใหการดแลชวยเหลอทางสงคมจตใจตอไป - ประสาน / บอกแหลงสนบสนนทางสงคมในกรณทผถกกกกนตองการ เชน ขอมลดานอาชพ การรกษาพยาบาล

4. การสงตอ อาการทควรสงตอโดยสงเกตจากอาการตอไปน - มพฤตกรรมการกนและการนอน รวมทงนสยเปลยนไปจากเดมจนรบกวน การใชชวตประจำวน เชน เหมอลอย ฉนเฉยว หงดหงด แยกตว - มความคดหรอพฤตกรรมรนแรง เช น ทำรายรางกายตนเองหรอผ อน มความคดอยากฆาตวตาย

คมอการปฏบตงาน ทมชวยเหลอเยยวยาจตใจทกระดบ : ผประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) 19 Mental Health Crisis Assessment and Treatment Team : MCATT COVID-19 (31 มนาคม 2563)

นอกจากนทมควรทราบเกยวกบสงทควรทำและไมควรทำในการลงปฏบตงานดแลสขภาพจต ดงตอไปน สงทควรทำ (Do) สงทไมควรทำ (Don’t)

- คำนงอยเสมอวาการดแลสขภาพจตผทถกแยกสงเกตอาการ เปนการดแลชวยเหลออยางฉนท ญาตมตร เพอสรางสมพนธภาพ แสดงความใสใจ หวงใย และใหกำลงใจ ปราศจากอคต - เปดโอกาสใหผ ท ถ กแยกสงเกตอาการแสดงอารมณ ความรสก หรอความอดอนตนใจมากกวาการร บฟงผ ให การช วยเหลอ และช นชมอยางเหมาะสม - ควรแสดงความสนใจ พดคยกบครอบครว หรอเพอนบานใกลเคยงดวย - สงเกตทาทของผ ท ถ กแยกสงเกตอาการวาตองการยตการสนทนาหรอไม

- ระมดระวงอคตท เก ดจากการรบร ข าวสาร การคาดการณ เชน เปนแรงงานผดกฎหมายมากอน - ระมดระวงเรองการถายภาพ หรอถาตองมการบนทกขอมล ใหขออนญาตกอน - ไม ควรพ ดค ย ว พากษ ว จารณ เก ยวกบ การบรหารงานของรฐบาล - ระมดระวงภาษา ทาทาง ททำใหรสกไมด เชน การบงคบ คกคาม กดดน ดถก เหยยดหยาม

แนวทางการดแลจตใจสำหรบประชาชน การด แลจ ตใจ เป นกระบวนการช วยเหล อท ต องม การวางแผน การเตร ยมความพร อม

การลงปฏบตการและการตดตามชวยเหลอตอเนอง ซงทมใหการชวยเหลอเยยวยาจตใจผประสบภาวะวกฤต (Mental Health Crisis Assessment and Treatment Team : MCATT) ควรมแนวทางการดแลจ ตใจประชาชนในสถานการณการระบาดของเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) ดงน

1. Sense of safe ความร ส กปลอดภย โดยใหคำแนะนำประชาชนในการดแลสขภาพตนเอง ด วยหลกการควบคมและปองกนโรคเชน การกนร อน ช อนกลางส วนตว การล างมอด วยสบ หรอ ใชแอลกอฮอล นอนหลบพกผอน ใหเพยงพอ ออกกาลงกาย สาหรบการใช mask ใหแยกระดบความปลอดภย สาหรบผทตองดแลผปวยโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) ตองใช mask แบบ N95 ผทตองอยในสถานการณทมความเสยงสงรวมทงผปวยทมโอกาสตดเชอไดสง ควรใช surgical mask หากเปนประชาชนทวไปใชเพยง mask ผากเพยงพอ เมอเขาชมชน สถานทตาง ๆ ควรเวนระยะหางระหวางบคคล (Personal Distancing) ประมาณ1-2 เมตร ไมบวนนำลายตามทสาธารณะ หาก ไอ จาม ควรใชงามศอกดานในขน ปองปากทสวมหนากาก เปนตน

2. Calm ความสงบดวยสตร ตวเองอยเสมอ ในกรณนหมายถง การรบรขอมลขาวสารอยางมสต แนะนำประชาชนในการรบและสงตอขอมลท มความนาเช อถอสง เชน ขาวจากกระทรวงสาธารณสข ไมควรรบขอมลหรอสงตอขอมลท สร างความตระหนก และควรเลอกรบร ข อมลขาวสารอยางพอด ไมมากจนเกนไป หากรสกมความเครยดกบขาวสาร ควรแนะนำการฝกการผอนคลายความเครยด หรอ

คมอการปฏบตงาน ทมชวยเหลอเยยวยาจตใจทกระดบ : ผประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) 20 Mental Health Crisis Assessment and Treatment Team : MCATT COVID-19 (31 มนาคม 2563)

ใชการฝกสตชวย หรอประเมนความเครยดดวยตนเอง หากแปลผลคะแนนวามความเสยงควรแจงอาสาสมครสาธารณสขหมบาน (อสม.) หรอปรกษาเจาหนาทสาธารณสขใกลบาน หรอสายดวน 1323

3. Hope สรางความหวง มงหาเปาหมายทเปนประโยชนสวนรวม ชวยกนปองกนเพอลดการระบาด ทำในสงททำได เชน หมนลางมอใหสะอาดอยเสมอดวยนำและสบหรอแอลกอฮอลเจล ไมนำมอมาสมผส ตาจมก ปาก โดยไมจำเปน ไมใชของสวนตวรวมกบผอ น เชน ผาเชดหนา แกวนำ ผาเชดตว คอยดแล คนในครอบครวสงเกตอาการหากมอาการไข ไอ เจบคอ นำมกไหล หายใจเหน อยควรพาพบแพทย โรงพยาบาลใกลบาน

4. Efficacy ใชพลงใหเตมความสามารถ ดวยการเวนระยะหางทางสงคม (Social Distancing) “อยบาน หยดเชอ เพอชาต” ลดภาระบคลากรสาธารณสข ดวยการลดการออกไปทำกจกรรมนอกบาน โดยไมจำเปน หลกเลยงการใชบรการขนสงสาธารณะ การไมเขารวมกจกรรมรวมกบผอนและการทำงาน อยทบาน ทงนเพอชวยลดการแพรเชอไวรสในสงคม

5. Connectedness การใชสายสมพนธทมอยแลวทงในครอบครว เพอน เนนในเรองของใหกาลงใจซงกนและกน รวมพลงกาวผานไปดวยกน สาหรบในชมชนหรอองคกรทมผปวยหรอผทเสยงตอโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) ไมควรแสดงทาทรงเกยจ ควรใหความเหนอกเหนใจ การใหกาลงใจซงกนและกน จะชวยใหทกคนในครอบครว ชมชน และองคกร สามารถปองกนโรคและมพลงในการใชชวตตอไป ทงนทกคนสามารถรวมกนเปนจตอาสา ชวยเหลอคนในในสงคมตามกำลง เชนทำหนากาก หรอบรจาคอาหาร ของใช ใหผกกตวหรอประชาชนทไดรบผลกระทบทางเศรษฐกจ เปนตน

แนวทางการใหความชวยเหลอดานจตใจแกประชาชน

ประชาชนทวไป

ผปวย COVID -

ความกงวลตำ

(5 – 6 คะแนน) ความกงวลสง

( ≥ 12 คะแนน)

แบบคดกรองความกงวลตอ

ไวรส COVID - 19

ความกงวลปานกลาง

(7 – 11 คะแนน)

- ใหคำปรกษาผาน 1323 - ใหคำปรกษาโดยบคลากร

สาธารณสขใกลบาน

ประเมนซำทก 2 สปดาห

ใหขอมลความรโรค COVID-19 และ

ใหกำลงใจ พรอมบอกแหลงสนบสนน

(ถาตองการ)

คมอการปฏบตงาน ทมชวยเหลอเยยวยาจตใจทกระดบ : ผประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) 21 Mental Health Crisis Assessment and Treatment Team : MCATT COVID-19 (31 มนาคม 2563)

แนวทางการดแลจตใจกลมผสงอาย ในระหวางการระบาดหรอในสถานกกกนโรค ผสงอายมความเสยงสงในการตดเชอ เนองจาก มภมคมกนออนแอ มการรบรแหลงขอมลทจำกด และอตราการเสยชวตจากเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) สงในผสงอาย ดงนนจงควรใหการใสใจดแลเปนพเศษในผสงอายกลมเสยง ไดแก ผทอยคนเดยวหรอไมมญาตพนองใกลชด เศรษฐานะตำ และหรอมปญหาสขภาพรวม เชน ความบกพรองทางสมอง / สมองเสอม หรอปญหาสขภาพจต ซงอาจแสดงอาการดานความวตกกงวลทสงมากกวาปกต มอารมณฉนเฉยวมากขน เครยดงายขน มอาการกระวนกระวาย และพฤตกรรมแยกตวมากขน ดงนนควรสงเสรมการดแลดานอารมณและจตใจอยางงายท สามารถปฏบตเองได ใหกบครอบครวผ สงอาย กรณผ สงอายท มความบกพรอง ทางสมองเพยงเลกนอย หรอสมองเสอม ระยะแรกควรไดรบขอมลวาเกดอะไรข นตามศกยภาพทรบได และใหการดแลชวยเหลอเพ อลดความเครยดและวตกกงวล สวนผ ท มสมองเส อม หากความบกพรอง ทางสมองระดบปานกลางถงรนแรง ควรใหการดแลทางการแพทย ทางโทรศพทหรอออนไลน ไมควรพาไปโรงพยาบาลหากไมมปญหาสขภาพอนชดเจน เนองจากจะเพมโอกาสเสยงการตดเชอโรค และหาวธดแลทจำเปนในการใชชวตประจำวนในระหวางถกกกกนโรค หากผสงอายอาศยอยคนเดยวหรอมระดบความจำบกพรองสง บคลากรดานสขภาพในพนทควรเยยมและตดตออยางสมำเสมอดวยวธการตอไปน 1. ใหขอมลทชดเจนเรยบงายเกยวกบสถานการณ ผสงอายอาจเขาถงเทคโนโลยไดจำกด ซงขอมลการดำเนนโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) การดำเนนโรค การรกษา วธปองกนการตดเชอทไดผลและวธการปฏบตตวทสามารถเขาใจไดงาย ๆ ในการลดความเสยงของการตดเชอในผสงอาย ชแจงขอมลซำไดถาผสงอายยงไมเขาใจ การสอสารกบผสงอายตองมความชดเจน สนกะทดรด ภาษางาย ๆ สภาพและใจเยน นอกจากการใชการสอสารทางวาจาหรอคำพดแลวยงสามารถสอสารกบผสงอายผานทางการเขยนดวยลายมอตวหนงสอใหญ หรอรปภาพได กระตนการมสวนรวมของครอบครวและเครอขายสนบสนนอน ๆ ในการ ใหขอมลและชวยเหลอผสงอายในการฝกมาตรการปองกนตนเองจากเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) เชน การลางมอ เปนตน

2. สนบสนนอาสาสมครชมชน จากผสงอายทมความเชยวชาญ มประสบการณและสขภาพแขงแรง

เพอรบมอการระบาดของเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) (ตวอยางเชน ประชากรสงอายทเกษยณหรอ

มสขภาพดสามารถชวยเหลอใหกำลงใจ เฝาระวงในชมชนละแวกบาน และชวยด แลบตรหลานของบคลากร

ทางการแพทยทตองประจำหนางานบำบดรกษาในโรงพยาบาล)

3. การใหการชวยเหลอจตใจผสงอายผานเครอขายไมเปนทางการ เชน ครอบครวและผานบคลากร

สขภาพจตโดย ใหขอมลขอเทจจรงงาย ๆ วากำลงเกดอะไรขนและใหขอมลชดเจนวาจะลดความเส ยง

การตดเชอไดอยางไรทผสงอายดวยภาพทงทมหรอไมมการบกพรองทางสมองสามารถเขาใจไดงาย ตองให

ขอมลซำ และตามความจำเปน

4. มมาตรการทปลอดภย สำหรบผสงอายทอยในบานพกคนชราหรอสถานพยาบาล ผจดการดแล

เจาหนาทจะตองมนใจวามพรอม เพอปองกนการตดเชอภายใน และปองกนการเกดวตกกงวลหรอตนตระหนก

คมอการปฏบตงาน ทมชวยเหลอเยยวยาจตใจทกระดบ : ผประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) 22 Mental Health Crisis Assessment and Treatment Team : MCATT COVID-19 (31 มนาคม 2563)

(เชนเดยวกบในโรงพยาบาล) ในทำนองเดยวกนควรมการดแลชวยเหลอเจาหนาททตองปฏบตงานเพอกกกนโรค

พรอมผสงอายและไมสามารถกลบไปใชชวตกบครอบครวของตนเองได

5. ผ สงอายทงกล มท มการตดและไมตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) ควรไดรบการดแล ทางการแพทยทจำเปนในระหวางการระบาด หมายถง ไมมอปสรรคในการเขาถงการรกษาทจำเปน (เบาหวาน มะเรง ไต HIV) ผสงอายทตดเชอหรอถกแยกกกโรคควรไดรบขอมลทเปนจรงถงปจจยเสยงและโอกาสในการรกษาหาย ในระหวางการถกกกกนโรคใหปรบบรการเย ยมบานหรอบรการดแลระยะส นดวยการใชเทคโนโลย ออนไลนตาง ๆ (Line, Facebook) ทบานเพอใหคำปรกษาหรอฝกสอนใหผดแลในครอบครว รวมถงการสอน การปฐมพยาบาลทางใจ (psychological first aids) ใหกบผดแลในครอบครว

• สามารถใชการแพทยทางไกล (telemedicine) หรอบรการการแพทยออนไลนเพอจดบรการการแพทยได

• ผ สงอายท ตดเช อหรอถกแยกกกโรคควรไดรบขอมลท เปนจรงถงปจจยเส ยง และโอกาส ในการรกษาหาย

• วธการตดตอส อสารท ดท สดกบผ สงอายคอบานหรอการเย ยมเยยนทบานหากเปนไปได การใชโทรศพท สนบสนนครอบครวและเพอนใหโทรหาผสงอายสมำเสมอ และสอนวธการใชวดโอคอลใหผสงอาย

3.5 แนวทางการดแลจตใจกลมเดก เดกจะแสวงหาความชวยเหลอจากผชวยเหลอ ผประสบภยและผใหญคนอน ๆ ปฏกรยาทผ ใหญ

ตอบสนองตอสถานการณการระบาดของเช อไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) จะเปนสญญาณใหเดกตอบสนอง ในแบบเดยวกน ถาผใหญตนตระหนก ตนกลว เดกกจะตกใจกลวเชนกน เดกจะเหนวาความกลวเปนขอพสจนวาเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) นนมอยจรงและถาผใหญหมกมน วตกกงวล เดกกจะรบรความร สกเชนเดยวกน ขณะเดยวกนถาผ ใหญแสดงทาทสงบ มนใจและใสใจเดก เดกกจะมนใจใน ความปลอดภยของตนเองมากยงขน รวมทงชวยเหลอใหพอแมตอบสนองตอความตองการของเดกดวย

การใหความชวยเหลอแกเดก ดวยหลกการ “HANDS” H Honest : การสอสารทเปนจรงเกยวกบสถานการณทเกดขนและปญหาทอาจเกดตามมา

ในอนาคต รวมทงการสอสารใหเดกมความหวงดวย A Activities : กจกรรมทสรางสรรค N Network : เครอขายทางสงคมทจะใหความชวยเหลอแกเดกได D Development : ขอมลขาวสารทเหมาะสมและการใหความรเกยวกบสถานการณการแพร

ระบาดของเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) และผลกระทบทจะเกดขน S Skills : การพฒนาทกษะทจะลดความเครยด โดยปรบปรงทกษะการจดการกบความเครยด

ทกษะการสงบจตใจ และทกษะการตดตอสอสาร

คมอการปฏบตงาน ทมชวยเหลอเยยวยาจตใจทกระดบ : ผประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) 23 Mental Health Crisis Assessment and Treatment Team : MCATT COVID-19 (31 มนาคม 2563)

สำหรบเดกทโดนแยกสงเกตอาการสามารถใชหลกการเดยวกนกบผใหญ แตคำนงวาเดกแตละวยเขาใจ

เร องราวไมเหมอนกน ตองคอย ๆ อธบายดวยการใชภาษาท เหมาะกบวย มกจกรรมอะไรใหทำเพอ

ความเพลดเพลนแล วค อย ๆ ช แจงทำใหด เปนต วอยางจะชวยได ระว งการทำโทษเม อไม เช อฟง

อาจเพมความเครยดแกเดก

1. ชวยใหเดกคนหาวธการในเชงบวกเพอแสดงความร สกทรบกวนจตใจ เชน ความกลว และ ความเศรา เดกแตละคนจะมวธการแสดงอารมณของตนเอง การใหเดก ๆ เขารวมทากจกรรมทสรางสรรค เชน การละเลน และการวาดภาพ สามารถชวยใหเดก ๆ แสดงและส อสารอารมณดานลบออกมาไดงายขน โดยเฉพาะในสภาพแวดลอมทเอออานวยและปลอดภย

2. หลกเลยงการแยกเดกออกจากพอแมหรอผดแลโดยไมจาเปน หากสดวสยจาเปนตองแยกเดก ออกจากพอแม หรอผ ดแลเพ อความปลอดภย ควรมผ ดแลทดแทนทเหมาะสมและสามารถตดตามเดก ไดอยางสมำเสมอ อนไดแก ญาต นกสงคมสงเคราะห หรอหนวยงานทเทยบเทา เชน หนวยงาน พมจ. นอกจากนในระหวางการแยกเดก ควรใหมชวงเวลาใหเดกสามารถตดตอกบพอแมหรอผดแลไดอยางสมำเสมอ เชน การคยโทรศพทหรอการคยผานสญญาณภาพเคลอนไหว (video call) วนละสองครง หรอการสอสาร ดานอน ๆ ทเหมาะสมตามอายของเดก เชน สอสงคมออนไลนตาง ๆ

3. พยายามรกษากจวตรประจ าวนใหคลายเดมมากทสด โดยเฉพาะถาเดก ๆ ถกจากดบรเวณทบาน ควรจดกจกรรมหรอการละเลนทเหมาะสมตามวย สงเสรมใหเดกสามารถเลนและสงสรรคกบเดกอน ๆ ได ถงแมวาจะมบคคลอนในครอบครวถกกกตวอย

4. ในชวงเวลาทเกดความเครยดและวกฤต เดก ๆ มกจะตองการความใกลชดจากพอแมหรอผดแล มากขน หรอพอแม หรอผดแล ควรพดคยกบเดก ๆ เกยวกบเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) ดวยเนอหาขอมลทเปนจรง เขาใจงายและเหมาะสมกบอายของเดก หากเดก ๆ เกดความวตกกงวลการไดพดคยกบ คนทใกลชดอาจชวยบรรเทาความกงวลได ในชวงเวลาของความเครยดเดก ๆ มกจะสงเกตพฤตกรรมอารมณของผใหญและลอกเลยนแบบเพอมาใชจดการอารมณของตวเอง

แนวทางการชวยเหลอดานจตใจในเดกอายตำกวา 18 ป

เดกอายตำกวา 18 ป

ตดตามตอทก 1 สปดาห

ประเมน symptom checklist ตามกลมอาย เสยง

ไมตองตดตามตอ

ไมเสยง

คมอการปฏบตงาน ทมชวยเหลอเยยวยาจตใจทกระดบ : ผประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) 24 Mental Health Crisis Assessment and Treatment Team : MCATT COVID-19 (31 มนาคม 2563)

เอกสารอางอง 1. ยงยทธ วงศภรมยศานต. โรคโควด-19 กบมตสขภาพจต. กรมสขภาพจต, กระทรวงสาธารณสข. 2. สรสพร จวงษ. คำแนะนำดานสขภาพจตในชวงการระบาดของ COVID-19 Mental Health

Considerations during COVID-19 Outbreak. 6 มนาคม 2563. 3. GOV.UK. (2020). Handling media attention after a major Incident. [online] Available

at: https://www.gov.uk/government/publications/handling-media-attention/handling-media-attention-after-a-major-incident [Accessed 15 Feb. 2020].

4. P.J. Havice-Cover, Curt Drennen.Pandemic Influenza: Quarantine, Isolation and Social Distancing Toolbox for Public Health and Public Behavioral Health Professionals. Colorado Department of Human Services Division of Mental Health.

5. Store.samhsa.gov. (2020). Taking Care of Your Behavioral Health During an Infectious Disease Outbreak | SAMHSA Publications. [online] Available at: https://store.samhsa.gov/product/Taking-Care-of-Your-Behavioral-Health-During-an-Infectious-Disease-Outbreak/sma14-4894 [Accessed 15 Feb. 2020].

6. สำนกบรหารระบบบรการสขภาพจต และสำนกสงเสรมและพฒนาสขภาพจต กรมสขภาพจต. ค ม อเยยวยาจตใจผ ไดร บผลกระทบจากสถานการณทางการเมอง . กรงเทพฯ : โรงพมพ ชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย, กนยายน 2557.

7. กองบรหารระบบบรการสขภาพจต กรมสขภาพจต. คมอการปฏบตงานทมชวยเหลอเยยวยาจตใจ ผประสบภาวะวกฤต ฉบบปรบปรง พ.ศ.2561. บรษทบยอนดพบลสซง จำกด, มนาคม 2562.

8. กระทรวงสาธารณสข. แนวทางการควบคมเพ อสงเกตอาการ กรณผ เดนทางมาจากประเทศ เขตตดโรคตดตออนตรายและประเทศทเปนพนทระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019, 9 มนาคม 2563.

คมอการปฏบตงาน ทมชวยเหลอเยยวยาจตใจทกระดบ : ผประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) 25 Mental Health Crisis Assessment and Treatment Team : MCATT COVID-19 (31 มนาคม 2563)

การดแลจตใจบคลากรทางดานสาธารณสขเปนเรองทสำคญเพราะเปนบคคลทตองปฏบตงานโดยตรง ในการดแลผปวยและผทไดรบผลกระทบจากการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) มบทบาทในการชวยชวตของผตดเชอใหมความปลอดภย ลดการสญเสย ใหปลอดเชอ จนสามารถกลบไปชวตไดตามปกตแตในการทำงานหนกอยางเรงดวน ภาระงานทเพมขนอยางรวดเรว ภายใตความกดดนและความคาดหวง จากหลายภาคสวนในการดแลคนจำนวนมาก รวมทงตองปฏบตงานตดตอกนเปนระยะเวลายาวนาน และ ตองหางจากครอบครว อกทงเปนบคคลทมความเสยงตอการตดเชอมากกวาบคคลอน รสกไมปลอดภยตอ การทำงานจงทำใหเจาหนาทอาจมปฏกรยาทางจตใจไดไมตางจากคนอน ๆ การตองอยภายใตความเครยด จากความกดดนความรสกทงดานบวกและดานลบของผปวย ญาต และสงคม ในระยะนจงอาจเกดความรสกกดดน ตงเครยด กงวลใจ กลว โกรธ หดห ทอแทเหนอยลา จากหนางานทตองเผชญไดมากกวาปกต ซงตองทำความเขาใจวาความรสกเหลานเปนปฏกรยาปกตทเกดขนไดเปนธรรมชาตของมนษย ความรสกทเกดขนเหลานไมไดเปนการบงบอกถงความออนแอ ความไมมคณธรรม ไมเสยสละ ไมทมเท ไมมความรบผดชอบ และไมไดเปนภาพสะทอนวาเจาหนาทไมสามารถทำงานได การจดการกบความเครยด การดแลสขภาพจตของบคลากรทางดานสาธารณสข ในชวงเวลานจงมความสำคญเทากบการดแลสขภาพกายโดยมวธดแลชวยเหลอดานจตใจบคลากรทางดานสาธารณสข ตามหลกการ CARE ดงน

C – Clarify ทบทวนใจตนเอง

A – AIM ตงเปาหมายและจดการปญหา

R – Relax and reassure ผอนคลาย สรางความมนใจ

E – Empowerment สรางพลงใจ

ทบทวนใจ (Clarify) ในสถานการณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) บคลากรดานสาธารณสขอาจ

พบสงทไมคาดหวงและควบคมสถานการณไมได ถงแมจะปฏบตงานอยางเตมทแลวกตาม การเกดความรสกกดดนและอยบนความคาดหวงจากหลายภาคสวนทงตนเอง ผปวย ญาต และสงคม จงสงผลใหเกดความเครยดกงวลใจตางๆ ตามมา การทบทวนและจดการกบความคาดหวงของตนเองเปนสงสำคญ “เราทำดทสดแลวชวยเหลอเตมทแลว”

การจดการกบอารมณโกรธ รสกผด สนหวง หมกหมนเกนไปหรอหมดไฟทำงานดวยวธการดงตอไปน

• พยามยามมสต ร เทาทนสงทสรางความเครยดใหกบตนเอง บางคนอาจรสกผดหวง หรอรสกผด

ทไมสามารถชวยเหลอผทเสยงตอการตดเชอหรอผตดเชอไดอยางทตองการ จนคดวาตนเองยงทำไดไมเตมท

บทท 4 การดแลจตใจบคลากรทางดานสาธารณสข

คมอการปฏบตงาน ทมชวยเหลอเยยวยาจตใจทกระดบ : ผประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) 26 Mental Health Crisis Assessment and Treatment Team : MCATT COVID-19 (31 มนาคม 2563)

หรอโกรธคดวาระบบไมเออ ไมชวยเหลอ ไมดพอ แตอยางนอยเรากมคณคาทไดทำงานในการชวยเหลอคนอน

อยางเตมทแลว ถงจะไมเปนไปตามทคดไวหรอมขอจำกดบางกตาม แตขอให เช อวาทกอยางจะคอย ๆ

ดขนเสมอ และไมวาจะเกดอะไรขนเราจะไมยอมแพงายๆ

• ระลกถงแรงจงใจแรกทมาทำงาน อดมการณ ในทางทไดเลอกเดนแลว ใหอยกบความรสกมคณคา

อยากทำประโยชนใหคนอนๆ มองเหนคณคาในตนเอง และใชพลงความกลาหาญดำเนนตอไป "จงภมใจและ

วางใจในทกตำแหนงของตวเอง" การมชวตอยอยางเปนผ ให มากกวาการเปนผรบจะทำใหเราไดพบกบ

ความสขลกๆ ทเปนยาอายวฒนะจากการใหนนเอง

• พดคย บอกเลา ระบายเรองราวทเผชญ ความรสก เครยด กงวล กบเพอน ครอบครว

• จดประกายความสขใหกบตนเอง ทามกลางความกดดนและกงวลใจ ทามกลางความยากลำบาก

• เรายงสามารถคนหาความสขได ถงแมจะเปนความสขทไมใชสขสบาย แตเปนความสขในรปแบบทเกด

จากความมคณคา และภาคภมใจในตนเอง

ตงเปาหมายและจดการปญหา (AIM) • การสรางความรสกปลอดภยและการไดรบการสนบสนนดแลเพอลดความเสยงทางสขภาพในดแล

ผปวยและตนเองไมใหตดเชอหรอมโอกาสแพรกระจายเชอไปสผอน โดยมการจดเตรยมอปกรณควบคมและ

ปองกนการตดเชอ (IPC) และอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคล (PPE) ใหเพยงพอ เชน หนากาก ถงมอ

แวนตาสาหรบปองกน เสอคลม เจลทาความสะอาดมอ สบ นำสะอาด และอปกรณทาความสะอาดตาง ๆ

ใหมปรมาณทเพยงพอสาหรบบคลากรดานสาธารณสข หรอผปฏบตงานอน ๆ ทใหการดแลผปวยสงสยหรอ

ผปวยยนยนตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19)

• มการเตรยมความพรอมดานจตใจกอนออกปฏบตงานในทก ๆ ครง

• ในการทำงานชวยเหลอพงระลกวาทกคนอาจหงดหงดและกระทบกนเองได ดงนน การไดพดคย

การเขาใจซงกนและกน การไดระบายความในใจ แบงปนความรสก การขอบคณและใหกำลงใจจะทำใหเกด

การดแลกนและเขาใจกน ลดความเครยดในการทำงานลง

• ควรมการทำงานเปนกะ ผลด มเวลาพกผอนทเพยงพอ หรอถาเจาหนาทไมเพยงพอ และไมได

เปลยนเวร/ผลด อยางนอยควรมการหยดพกเปนระยะ และหาวธพกเพมพลงใจและความมนคงภายในใจ

ใหตวเองแบบงายๆ ดวยวธทสามารถทำได เชน ระหวางเดนเขาหองนำ เดนเขาลฟท รอผลทางหองปฏบตการ

กสามารถใชเวลาชวงนนหนกลบมาใสใจความรสกของตวเอง เพอถอยออกมาจากความกงวล สบสนวนวาย

พกใจของตวเองลง อาจจะฝกผอนคลายความเครยดดวยตวเองแบบงายๆ เชน การกำหนด ลมหายใจ หายใจ

เขาออกชา ๆ เปนตน

• เมอออกเวร หรอหยดพก ตองพกบทบาทผใหการชวยเหลอหนางานสกระยะ

• มแหลงสนบสนนใน สถานทหรอกลมเพอนระบายความวตกกงวลและความเครยด

คมอการปฏบตงาน ทมชวยเหลอเยยวยาจตใจทกระดบ : ผประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) 27 Mental Health Crisis Assessment and Treatment Team : MCATT COVID-19 (31 มนาคม 2563)

ผอนคลาย และสรางความมนใจ (Relax and reassure) • สรางความมนใจในการทำงานของตนเอง วาเรามประสบการณมากพอสมควร ทกอยางจะผานไปได

เราตองขามผานปญหานไปได ทกอยางมการเปลยนแปลง ทกอยางจะคอย ๆ คลคลายและดขนเสมอ

• ตองหมนเตมพลงใจใหตนเองอยเสมอ เชน คดวาไดชวยชวตเพอนมนษยซ งเปนหนาทของเรา

จะทำใหเกดความภาคภมใจในตนเอง รวมทงร เทาทนและมวธ จดการกบอารมณ ค วามร สกเบ องตน

ขณะเดยวกนตองไดรบการดแลชวยเหลอและใหกำลงใจจากครอบครว เพอนรวมงาน รวมถงผบงคบบญชา

ดวย

• คำนงถงความตองการพ นฐานสขภาพกายใจและปรบพฤตกรรมการใชชวตใหเกดประโยชน

กบรางกาย ไดแก การพกผอนใหพอเพยง มเวลาหยดพกระหวางวนหรอหยดพกระหวางรอยตอการขนเวร

รบประทานอาหารทเปนประโยชนตอรางกาย หมนออกกำลงกาย ตดตอกบครอบครวและเพอนฝงเปนระยะ

• ควรหลกเลยงการรบมอกบความเครยดในทางทสงผลเสยตอสขภาพ เชน การสบบหร การดมสรา

หรอการใชสารเสพตดอนๆ เพราะในระยะยาวพฤตกรรมเหลานจะสงผลกระทบใหสขภาพกายและสขภาพใจ

ยำแยลง

• ตองยอมรบวาการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) เปนสถานการณทไมม

ผใดคนเคย หรอมปรากฏมากอน จงสงผลใหรบมอไดอยางยากลำบากไปทวโลกไมเฉพาะแตในประเทศไทย

เทานน และสงทเราทำอยนนดทสดและถกตองตามหลกวชาการแลวในขณะน

สรางพลงใจ (Empowerment) • หวหนา/ผบรหาร เหนคณคาในการทำงาน ใหกำลงใจ รบฟงผปฏบตงาน

• เพอนรวมงานพดคย รบฟง คอยชวยเหลอ ใหกำลงใจซงกนและกน แบงปนความรสกแกกนจะชวยให

สามารถเผชญกบสถานการณทยากลำบากไดอยางมประสทธภาพมากขน หรออาจทำงานโดยมคบดดกน

• ครอบครวเขาใจ ไมรงเกยจ ภาคภมใจในสมาชกในครอบครวของตนเอง ทไดรวมเปนสวนหนง

ในภารกจทสำคญน อาจจะกงวลเรองการนำเชอเขาบานบาง แตอยางไรกตามการไดรบกำลงใจจากครอบครว

เปนสงทสำคญมาก การใหกำลงใจเปนส งททำได โดยสามารถพดคยกนในระยะหางทพอด หรอการใช

แอพพลเคชนตามทถนดในการสอสาร ผานขอความทางโทรศพท ไลน กระดาษโนต ผานสายตา การแสดงออก

ถงความรกและหวงใย เปนตน

• สงคมชนชมซงกนและกนเสมอ วาเราไดทำสงทด มประโยชนและเหนคณคาซงกนและกน

• หนวยงานใหคำปรกษาดแลจตใจ หากรสกไมไหว นอกจากพดคยกบหวหนาทม หรอผบงคบบญชา

การขอความชวยเหลอไมใชการยอมแพหรอไมเอาไหนแตเปนการทำใหพลงการทำงานดขน

คมอการปฏบตงาน ทมชวยเหลอเยยวยาจตใจทกระดบ : ผประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) 28 Mental Health Crisis Assessment and Treatment Team : MCATT COVID-19 (31 มนาคม 2563)

กรณครอบครวหรอผใกลชดของผใหการชวยเหลอเปนผเสยงตดเชอ บคลากรอาจรสกกงวลใจ ระหวางหนาทและครอบครว และการเสยสละเพองานสวนรวมในขณะท

ตนเองไมมเวลาไปดแลครอบครว คนใกลชดทบานนนเปนสงทถกตองหรอไม ขอแนะนำมดงน

• พจารณาความจำเปนและเรงดวน หากมความจำเปนทจะตองไปดแลคนในครอบครวควรทำหนาทดแลคนในครอบครวกอน หรอหากมคนชวยดแลจดการแทน เชน มสมาชกในครอบครวชวยจดการแทน เรากสามารถตดตามความคบหนาไดเปนระยะ

• มสมาธ สต ในบทบาทททำอยขณะนน

• บางครงในการดแลผปวยและผทไดรบผลกระทบ เราอาจเหนผท มความใกลเคยงกบสถานการณ ในครอบครวของตนเอง อาจกระตนใหนกถงหรอควบคมอารมณไมไหว กรณนใหบอกหรอใหเพอนรวมงาน คนอนทำงานแทนกอน เพอพกสงบใจสกคร เมอพรอมจงกลบมาทำงานใหม

• หากรสกเครยดจากการปฏบตหนาทใหพดคย ระบายกบเพอนรวมงานหรอคนทไวใจ หรอผอนคลายความเครยดดวยตนเองดวยการหายใจเขาออกลกๆ การหลบตาผอนคลาย เบยงความคดไปเรองอนๆ ทชอบ เพอชวยใหรสกดขน

แผนผงการประเมนและดแลสขภาพจตบคลากรสาธารณสข

บคลากรสาธารณสข

เสยง (ST-5 ≥ 8 คะแนน/หรอภาวะหมดไฟ ≥ 3 คะแนน)

ไมเสยง

เสยง

ST-5/แบบประเมนภาวะหมดไฟ

(Burn out)

ใหขอมลความรโรค COVID-19 และ

ใหกำลงใจ พรอมบอกแหลงสนบสนน

(ถาตองการ)

ใหการดแลโดยทม MCATT / จตแพทย

ประเมนซำทก 1 สปดาห

คมอการปฏบตงาน ทมชวยเหลอเยยวยาจตใจทกระดบ : ผประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) 29 Mental Health Crisis Assessment and Treatment Team : MCATT COVID-19 (31 มนาคม 2563)

ปฏกรยาทางจตใจทเปนผลมาจากความเครยดจะคอยๆ หายไปเองใน 2-4 สปดาห เมอเวลาผานไปถาอาการเหลานยงรบกวนการทำงานหรอสรางความเครยด ควรขอใชบรการสขภาพจต ไมตองกงวลหรออายเพราะจะชวยทำใหทานทำงานไดดขนและเขาใจตนเองมากขนดวย ทงน หากรสกไมดขน เชน นอนไมหลบปวดศรษะ ใจส น ควรปรกษาบคลากรสขภาพจต เชน ทม MCATT จตแพทย ในหนวยงานของทาน หรอหนวยงานสงกดกรมสขภาพจตในเขตสขภาพของทาน เปนตน หรอ สามารถโทรศพทของรบคำปรกษาไดทสายดวนสขภาพจต 1323 ฟร ตลอด 24 ชม.

“ทำงานกบฉน ฉนไมมอะไรจะให นอกจากการม

ความสขรวมกน ในการทำประโยชนใหกบผอน” พระบรมราโชวาทใหกำลงใจในการทำงาน ในหลวงรชกาลท 9

เอกสารอางอง

1. สรสพร จวงษ. คำแนะนำดานสขภาพจตในชวงการระบาดของ COVID-19 Mental Health Considerations during COVID-19 Outbreak. 6 มนาคม 2563.

2. ธรยทธ ร งนรนดร. คำแนะนำดานสขภาพจตและจตสงคมในชวงการระบาดของ COVID-19 Mental Health and Psychosocial Considerations During COVID- 1 9 Outbreak. 12 มนาคม 2563.

3. วลล ธรรมโกสทธ, ราณ ฉายนท. คมอการดแลจตใจผใหการชวยเหลอ (Helper). สถาบนกลยาณราชนครนทร กรมสขภาพจต: บรษท บยนด พบลสซง จำกด, กนยายน 2557.

คมอการปฏบตงาน ทมชวยเหลอเยยวยาจตใจทกระดบ : ผประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) 30 Mental Health Crisis Assessment and Treatment Team : MCATT COVID-19 (31 มนาคม 2563)

ชมชนเปนรากฐานสำคญของการรวมตวของคนในสงคม ซงสามารถพฒนาไปสการสรางความสมพนธ

การชวยเหลอเกอกลซงกนและกน การอยรวมกนอยางมความสข จากสถานการณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) ทเกดขน สงผลกระทบตอบคคล ครอบครว ชมชน และสงคมในวงกวาง ดงน นการดแลชวยเหลอสขภาพของประชาชนเพ อลดและปองกนปญหาการแพรระบาดของโรคไมให มความรนแรงมากขน นอกจากเปนความชวยเหลอทผลกดนมาจากภาครฐบาล เอกชน และภาคสวนอน ๆ แลวยงจำเปนตองอาศยความรวมมอจากภาคประชาชนและชมชน หากชมชนใดมความเขมแขงเปนทนเดม การจดการแกไขเพอปองกนปญหาจากชมชนกสามารถผานพนสถานการณวกฤตไปได การจดการในชมชนประกอบดวย

• จตสำนกตอสงคม (Social responsiveness) และสงคมสมานฉนท (Social cohesion)

• หลกสำคญ 5 ประการ ในการดแลสขภาพจตในชมชน การเวนระยะหางทางสงคม (Social Distancing)

• การสรางความเขมแขงทางใจ (Resilience)

• การสอสารในสถานการณโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19)

• การสรางภมคมกนทเขมแขงใหชมชน

• การไมตตราทางสงคมจากโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) (Destigmatization)

• การปฏบตตวกรณมผสญเสยชวต

• หลกการ 2P2R กบสถานการณโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19)

จตสำนกตอสงคม (Social responsiveness) และสงคมสมานฉนท (Social cohesion) การสรางความตระหนกวาปญหาโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) นถอเปนเร องใหญ

สำหรบคนไทยทกคน ทตองอาศยความรวมมอจากทกภาคสวนในการจดการเพอใหเกดความสญเสยนอยทสด อกทงสถานบรการสาธารณสขแตละแหงสามารถรบมอกบอาการเจบปวยอยางมประสทธภาพมากทสด กรมสขภาพจตอยากใหคนไทยทกคนตอสดวย สต คอ รบมอโรคนแบบ ตระหนกแตไมตระหนก โรคนสามารถปองกนและเม อเจบปวยมวธการดแลรกษาได โดยม งหวงใหประชาชนตระหนกถงคำสำคญ 2 คำ คอ จตสำนกตอสงคม (Social responsiveness) สงคมสมานฉนท (Social cohesion)

จตสำนกตอสงคม (Social responsiveness) หมายถง การมสำนกรบผดชอบตอสงคมทไดรบผลกระทบจากกจกรรมและการกระทำตาง ๆ ของแตละบคคล ทกคนสามารถสรางไดโดยดแลสขภาพตนเองใหด กนของรอน ใชชอนกลางสวนตว หมนลางมอ ออกกำลงกายสมำเสมอ แนะนำใหความรกบคนทยงไมร หรอใหความชวยเหลอแนะนำตาง ๆ ใหฟงขอมลขาวสารจากทางรฐ หรอแหลงทเช อถอได ถาเจบปวย

บทท 5 การจดการในชมชน

คมอการปฏบตงาน ทมชวยเหลอเยยวยาจตใจทกระดบ : ผประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) 31 Mental Health Crisis Assessment and Treatment Team : MCATT COVID-19 (31 มนาคม 2563)

โรคทางเดนหายใจ ใหสวมหนากากอนามย ไมปกปดขอมลตองแจงหนวยงานทเก ยวของหรอปฏบตตามขอแนะนำ เมอมความเสยงตาง ๆ ไมเผยแพร หรอสรางขาวลวงทจะทำใหสถานการณแยลง ไมไปในทม คนแออดถาเจบปวยหรอสงสยใหรบไปพบแพทยทสถานบรการสาธารณสขใกลบาน

สำหรบประชาชนทวไป สงทควรทำ

1. ดแลสขภาพ ดวยการกนรอน ชอนกลางสวนตว ลางมอ ออกกำลงกาย 2. แนะนำใหความร 3. ฟงและปฏบตตามคำแนะนำจากหนวยงานภาครฐ 4. ใสหนากากผาหรอหนากากอนามย ถาเจบปวยดวยโรคทางเดนหายใจ 5. เจบปวยใหรบไปพบแพทย

สงทไมควรทำ

1. ไมปกปดขอมล ตองแจงกบหนวยงานสาธารณสข และปฏบตตามคำแนะนำ

2. ไมเผยแพรหรอสรางขาวปลอม ททำใหสถานการณแยลง

3. ไมควรไปในพนทเสยงหรอแออด สงคมสมานฉนท (Social cohesion) หมายถง การทสงคมไทยตองรวมใจเปนหนงเดยวกนเพอตอส

กบโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) ตองชวยกนสอดสองดแลกน ชวยเหลอกน ไมรงเกยจผเจบปวยหรอผทเกยวของ เพราะเราสามารถปองกนตวเองได สงคมตองรวมแรงรวมใจ ปฏบตตามคำแนะนำของภาครฐโดยเฉพาะกระทรวงสาธารณสข ในการควบคมและปองกนโรค เชอมนในระบบของประเทศทเราสามารถควบคมปองกนโรคทผานมาดวยดโดยตลอด เชอมนในศกยภาพและความทมเทของบคลากรทางการแพทย ในทกระดบใหกำลงใจซงกนและกนและใหกำลงใจบคลากรทางการแพทย

1. ชวยกนสอดสองดแลชวยเหลอกน 2. ไมรงเกยจผเจบปวยหรอผเกยวของ 3. เพราะเราสามารถปองกนตวเองได 4. ส งคมต องร วมแรงร วมใจ ปฏ บ ต ตามคำ แนะนำของภาคร ฐ โดย เฉพาะจาก

กระทรวงสาธารณสขในการควบคมและปองกนโรค ใหกำลงใจซ งกนและกน และใหกำลงใจบคลากร ทางการแพทย

คมอการปฏบตงาน ทมชวยเหลอเยยวยาจตใจทกระดบ : ผประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) 32 Mental Health Crisis Assessment and Treatment Team : MCATT COVID-19 (31 มนาคม 2563)

หลกสำคญ 5 ประการ ในการดแลสขภาพจตในชมชน

ทมา : นพ.ยงยทธ วงศภรมยศานต : ทปรกษากรมสขภาพจต

1. ความรสกปลอดภย (Sense of Safe) - จดหาสถานทและสงแวดลอมทใหความรสกปลอดภยและสงบสำหรบบคคลทตองการ

ความชวยเหลอในสถานการณวกฤต รวมทงการใชชวตอยภายในบานตามกำหนดระยะเวลาทรฐบาลประกาศ พ.ร.ก. ฉกเฉน เพอความปลอดภยจากการตดเชอ

- จดพนท ทพกอาศยเปนสดสวน ไมใหคนภายนอกเขาออกโดยไมรวาใครเปนใคร - ใหประชาชนรบรขอมลขาวสารอยางมสต รเทาทนขอมลขาวสาร - ความรสกปลอดภยทจะไดรบการดแลจากเจาหนาทสาธารณสข - สรางความร สกวาตนเองหรอชมชนสามารถควบคมได มความร ส กเปนปกตสขจาก

สถานการณทเกดขน 2. ความรสกสงบ (Calm)

- จ ดหากจกรรมคลายเคร ยดสำหร บตนเองและครอบครว สร างความสงบทางใจ หากจำเปนตองใชวธการทางศาสนาจำเปนตองมระยะหางทางสงคมอยางนอย 1 – 2 เมตร ฝกผอนคลายตนเองดวยการหายใจคลายเครยด

- ประสานตดตอญาตพนองนอกพนท โดยใชวธการส อสาร รบรความเปนไปของชมชน เปนระยะ ผานหอกระจายขาว เสยงตามสาย เปนตน

- คนหาผ ท ม ป ญหาสขภาพรางกายและจตใจหรอตองการการดแลพเศษ พรอมให การชวยเหลอแตเนน ๆ พรอมประสานงานไปยงหนวยทเกยวของ เชน กรณเปนผท เขาขายสอบสวนโรค ประสานไปยงสำนกงานควบคมโรคในพนทหรอสายดวน 1422 การแพทยฉกเฉน 1669 บคลากรสาธารณสขในพนท อาสาสมครสาธารณสขประจำหมบาน เปนตน

- หลกเล ยงการจดกจกรรมทมการรวมตวของคนจำนวนมาก เชน การแขงขนชกมวย การตงวงเลนการพนน การพบปะสงสรรค เปนตน

คมอการปฏบตงาน ทมชวยเหลอเยยวยาจตใจทกระดบ : ผประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) 33 Mental Health Crisis Assessment and Treatment Team : MCATT COVID-19 (31 มนาคม 2563)

3. การสรางความหวง (Hope) - จดระบบบรการภายในชมชนสำหรบการชวยเหลอผทอยในภาวะวกฤตจากการตดเชอหรอ

ประชาชนทจำเปนตองเขารบการรกษาอาการเจบปวยอน ๆ - สรางความภาคภมใจในตนเองและชมชนของตนเองผานการพดคยหรอกจกรรมตาง ๆ

ทเหมาะสมโดยยดหลกระยะหางทางสงคม การมจตสำนก รบผดชอบทงตอตนเองและสงคม - รวมกนมองหาสงด ๆ ทมอย รวมกนวางแผนแกปญหาทละขนตอนภายในชมชนของตนเอง - ไมควรตำหนตนเอง ระบบการใหบรการในชมชนหรอหนวยงานภาครฐหรอเอกชนอน ๆ

ทใหการชวยเหลอ - ตงเปาหมายเชงบวก ชมชนตองผานสถานการณวกฤตไปได - ชวยใหผทตองเฝาระวงหรอผทอยในภาวะเสยงการตดเชอ ใหความรวมมอในการดแล

ตนเองอยางถกวธ มความรบผดชอบทงตอตนเองและสงคม เขาใจและยอมรบกบสถานการณทเกดขน - สรางความเขมแขงภายในชมชน รวมดวยชวยกนใหชมชนปลอดภยจากการตดเชอหรอ

แพรกระจายเชอ - หนวยงานทเกยวของใหความชวยเหลอเพอไดรบความสะดวกและรวดเรวในการรบบรการ

ดานสาธารณสข 4. ความรสกถงพลงในตนเองและชมชน (efficacy)

- ประชาชนในชมชนมสวนรวมในการตดสนใจ วางแผนในการเฝาระวง ปองกน ดแลตนเองครอบครวและชมชนใหปลอดภยจากการตดเชอ

- ร วมกนใหกำลงใจบคคลในครอบครวหรอชมชนท จำเปนตองกกตว จ ดส งอำนวย ความสะดวกสำหรบการดำรงชวตประจำวน

5. การประสานรวมพลงของชมชน (Connectedness) - สนบสนนการรวมกลมทำกจกรรมตาง ๆ และจดใหเดกไดอยรวมกบพอแม - สนบสนนการรวมกลมทำกจกรรมตาง ๆ เพอสรางสายสมพนธทดระหวางกนในชมชน - จดระบบตาง ๆ เพอปองกนความแตกแยกหรอขดแยงของสมาชกในชมชน ในระหวาง

สถานการณวกฤตหรอในชวงของการฟนฟชมชน เชน อปกรณปองกนตนเองในการตดเชอ หนากาก เปนตน - สงเสรมและสนบสนนการชวยเหลอกนเองภายในชมชน จดใหมระบบเฝาระวง ปองกน

การแพรระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) - ผ นำทองถ น อาสาสมครสาธารณสข มบทบาทในการคดกรอง เฝ าระวง ปองกน

สรางความตระหนกในการดแลตนเองในชมชน

คมอการปฏบตงาน ทมชวยเหลอเยยวยาจตใจทกระดบ : ผประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) 34 Mental Health Crisis Assessment and Treatment Team : MCATT COVID-19 (31 มนาคม 2563)

การสอสารในสถานการณโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) • สรางความเขาใจกบส อและสอมวลชนเสนอขาวสารทถกตอง เปนประโยชน มการวเคราะห

ในหลายแงมมและครอบคลม สามารถชวยเพมการรบรเชงบวก อยางสรางสรรค ถงความปลอดภยและชวยสรางความเข มแขงทางใจในการดแลตนเองและสงคมร วมกนของประชาชนดกว าการเสนอขาวท สรางความกดดนและความเครยด

• สนบสนนประชาชนใหดแลการบรโภคขอมลขาวสารในระดบทเหมาะสม ไมควรเกน 2 ชวโมง ตตตอกนแตละครงและเวนชวงเวลาการเสพขาวสาร โดยเฉพาะอยางยงควรหลกเลยงภาพขาว/ขอมลททำใหเกดความเครยด ควรสำรวจตนเองหลงรบฟงขาวแลวพฤตกรรมอารมณรนแรงกาวราว ใชถอยคำหยาบคายควรหยดรบขาวสกระยะ

• รเทาทนขอมลตางๆทมประโยชน ในการดแลตนเอง พดคยขอมลเกยวกบสถานการณของโรค ในระดบทเหมาะสม

• แชร สงตอเฉพาะขอมลออนไลนทเปนทางการภาครฐแนะนำเปนประโยชน ตรวจสอบได หรอ สอสรางสรรค ใหกำลงใจ

• มสตใชถอยคำ กรยา เชงบวก อยางเหมาะสม เลยงการใชคำดาหรอ Hate Speech

• ผปกครองดแลบตรหลานในการบรโภคขอมลขาวสารทเหมาะสม

• ใหขอมลและใหความร ผานสอตาง ๆ ในชมชน สอออนไลนเฉพาะกลมประชาชน เดก ผสงอาย ผปวยโรคเรอรง เปนตน เกยวกบความรเรองโรค การตดตอ การเฝาระวง การปองกน การดแลสขภาพกาย สขภาพจต เทคนคการจดการความเครยด ฯลฯ

คมอการปฏบตงาน ทมชวยเหลอเยยวยาจตใจทกระดบ : ผประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) 35 Mental Health Crisis Assessment and Treatment Team : MCATT COVID-19 (31 มนาคม 2563)

การเวนระยะหางทางสงคม (Social Distancing) การเวนระยะหางทางสงคม (Social Distancing) คอ การสรางระยะหางระหวางตวเราเองกบคนอน ๆ

ภายในสงคม รวมถงการลดการออกไปนอกบานโดยไมจำเป น หลกเล ยงการใช ขนสงสาธารณะ การไมเขารวมกจกรรมรวมกบผอน และการทำงานอยทบาน

มาตรการการเวนระยะหางทางสงคม ชวยปองกนและลดอตราการแพรระบาดของโรคตดเชอไวรส

โคโรนา 2019 (COVID-19) จากคนสคนเปนการลดจำนวนการตดตอระหวางคนตอวน การตดตอระหวาง

เครอญาต เพอน เพอนรวมงาน หรอทโรงเรยน สามารถชวยทเลาระดบความรนแรง ลดการแพรเชอในสงคม

อยางมาก จงถอเปนหนงในมาตรการทดทสดทจะสามารถชะลอการแพรกระจายของไวรสและใชไดผลด

ในหลายประเทศ

ขอแนะนำในการเวนระยะหางทางสงคม 1. เวนระยะหางระหวางตวเรากบคนทมอาการไอหรอจามนน ควรรกษาความหางอยทอยางนอย

2 เมตร เพราะไวรสนนสามารถตดตอไดผานละอองขนาดเลกทมาจากการไอหรอจามได ซงถาหากอยใกลชดกนเกนไปเรากอาจจะสดเอาไวรสเขารางกายได

2. หลกเลยงการสมผสทางกายภาพ เพราะอาจเปนการนำเชอมาสตวเอง หรอในขณะเดยวกนกเปนการแพรเชอไปสผอน ยกมอไหวแทนจบมอ รบประทานอาหารแยกแตละคน นงทำงานหางกน 1 เมตรขนไปเปนตน

3. หลกเล ยงการเดนทางออกนอกบานหรอการใชขนสงสาธารณะ เน องจากโรคตดเช อไวรส โคโรนา 2019 (COVID-19) ตดตอไดงายผานการสมผสและละอองขนาดเลก การใชขนสงสาธารณะทม ความหนาแนน บางครงเรากไมสามารถหลกเลยงการใชราวจบ เชน รถเมล หรอรถไฟฟา เราไมสามารถ รไดเลยวาใครนนมเช อไวรสอยบาง โดยเฉพาะกลมคนทเปนพาหะ (มเช อแตไมมอาการ) ซอข องสำหรบ หลายวนพอใชไมตองไปรานสะดวกซอหรอหางสรรพสนคาบอย

4. ทำงานทบาน (Work From Home) เปนอกวธทชวยลดความเสยงในการตดเชอและการแพรเชอ ซงปฏเสธไมไดวาการทำงานทบรษท/หนวยงานนนจะมประสทธภาพมากกวา แตพนกงานบางกลมนนไมอาจหลกเลยงการเดนทางโดยขนสงสาธารณะทมความแออดในชวงชวโมงเรงดวนได ทำใหมโอกาสสงทจะตดเชอ ดงนน การทำงานทบานเปนการปองกนการแพรเชอทงภายในหนวยงานและนอกหนวยงาน

คมอการปฏบตงาน ทมชวยเหลอเยยวยาจตใจทกระดบ : ผประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) 36 Mental Health Crisis Assessment and Treatment Team : MCATT COVID-19 (31 มนาคม 2563)

5. เรยน สอน ทำงานผานทางชองทางออนไลน ของสถานศกษาตาง ๆ เพอปองกนการระบาดภายในมหาวทยาลยและหองเรยน

6. งดไปในทแออด ระบบเครองปรบอากาศไมถายเท งดการเดนทางทองเทยวโดยไมจำเปน และ การพยายามอยทบานเปนหลก กรณมความจำเปนตองออกจากบาน ไมควรใกลชดผอนมากเกนไป พบปะผอนโดยเวนระยะหาง 2 เมตร หลกเลยงการสมผสโดยไมจำเปน “อยหางไว ไมแพรเชอ เพอทกคน” พรอมใจกนสรางระยะหางระหวางบคคลในการใชชว ตประจำวน ซ งสามารถลดความเส ยงในการแพร เช อไวรส โคโรนา 2019 (COVID-19)

การสรางความเขมแขงทางใจ (Resilience) การสรางความเขมแขงทางใจ (resilience) หมายถง ความสามารถในการปรบตวและฟนตวกลบมาใช

ชวตตามปกตภายหลงเผชญวกฤต มความเจรญเตบโตดานอารมณและจตใจมากขน “อด ฮด ส เราจะผานไปดวยกน”

องคประกอบของการสรางความเขมแขงทางใจ

• I am มความเขมแขงทางดานจตใจ ภมใจในตนเอง เปนตวของตวเอง มความศรทธาในศาสนา มความเหนอกเหนใจและใหความเออเฟอแกผอน

• I have มคนทผกพนท จะชวยเหลอ ใหคำปรกษา ใหการสนบสนน เปนแบบอยางทดในการ ดำเนนชวต

• I can มทกษะตาง ๆ เชน ทกษะความคด การจดการอารมณ การเขาใจ อารมณ ความรสกของผอน มทกษะทจำเปนในการดำเนนชวตเชน การจดการ การแกไขปญหา และมทกษะในการพดคย ตอรอง เพอลดความขดแยง

คมอการปฏบตงาน ทมชวยเหลอเยยวยาจตใจทกระดบ : ผประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) 37 Mental Health Crisis Assessment and Treatment Team : MCATT COVID-19 (31 มนาคม 2563)

การสรางภมคมกนทเขมแขงใหชมชน 1. จดตงศนยกลางขอมลเฝาระวงและชวยเหลอโรคระดบตำบล และแตงตงหวหนาผดแลชมชนนนๆ

โดยมทมระดบตำบลเปนกรรมการ ไดแก อบต. รพ.สต. กำนน ผใหญบาน อปพร. อาสาสมครตางๆ และจดทำ

โครงการแบบงายๆ เชน ซอมแผนบรรเทาและปองกนสาธารณภยในระดบตำบล แผนดแลตดตามชวยเหลอ

ผเสยง ผตด เปนตน โดยแกนนำชมชนตองประสานขอมลตดตอภาครฐอยางตอเนอง ประยกตใชนโยบาย

อยางเหมาะสม

2. จดกจกรรมจตอาสา เชน big cleaning ในชมชน กจกรรมทำหนากากอนามยหรอเจลลางมอ

3. ประชาสมพนธใหความรชองทางถงประชาชนอยางรวดเรว ถกตองเหมาะสม แบงปนเรองด

4. แนะนำการรบประทานอาหารทมประโยชนเนนอาหารรอนและภาชนะของตนเอง แนะนำเทคนค

การลางมอทถกวธ การสวมและทงหนากากอนามยใหปลอดภย จดทำแผนปายประชาสมพนธใหความรและ

ตดตงในจดทชมชนมองเหนไดชดเจน

5. ประชาชนชวยกนเปนหเปนตา สอดสองดแลบคคลทเปนกลมเสยง หรอบคคลทถกกกกนตว

6. สงเสรมการออกกำลงกาย โดยเวนระยะหางใหปลอดภยหรอในทพกเพอสงเสรมสขภาพประชาชน

7. งดการชมนมรวมตวกนของคนหมมาก ใชการสอสารออนไลน เชน กจกรรมทางศาสนา กจกรรม

ทางประเพณและวฒนธรรม การเลนการพนน

8. จดสถานทมมสงบในชมชน อากาศถายเท เพ อใหคนในชมชนไดพกผอน หรอไดทำกจกรรม

ผอนคลายเพอความสงบทางใจ

การไมตตราทางสงคมจากโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) (Destigmatization)

การระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) เปนชวงเวลาทกอใหเกดความเครยดสำหรบคนและชมชน ความกลวและความวตกกงวลเกยวกบโรคอาจนำไปสการตตราทางสงคมตอผคน สถานทหรอ ส งตาง ๆ เชน การถกตตราและการแบงแยกสามารถเกดข นได เม อผ คนนำไปเช อมโยงกบโรค เชน ครอบครวผตดเชอ แมวาไมใชทกคนในจำนวนสมาชกของครอบครวนนทมความเสยงตอโรคโดยเฉพาะ อกทงการถกตตราสามารถเกดขนไดหลงจากทบคคลไดรบการปลอยตวจากการถกกกกนตว หรอจากการรกษาอาการตดเชอจนหายแลว และไมมความเสยงในการแพรกระจายเชอไปยงผอน บคคลทเดนทางกลบจากพนทระบาดของโรค รวมทงผใหการชวยเหลอฉกเฉนหรอบคลากรดานสาธารณสขทใหการรกษา การตตราทำใหเกดความกลว ความโกรธ วาบคคลเหลานนอาจทำใหผอนเสยงตอการตดเชอได ดงนน เขาอาจถกกดกนหรอถกปฏเสธดานทพกอาศย การรวมกจกรรมทางสงคม การเขารบการศกษา การสมครงาน การดแลรกษาอาการ การกลบสชมชน ซงสงผลตอสขภาพจต อารมณ ความรสก ทงผทถกตตราและประชาชนในชมชนทพวกเขาอาศยอย

คมอการปฏบตงาน ทมชวยเหลอเยยวยาจตใจทกระดบ : ผประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) 38 Mental Health Crisis Assessment and Treatment Team : MCATT COVID-19 (31 มนาคม 2563)

ดงน น การหยดการตตราทางสงคมเกดข นได หากประชาชนในชมมพลงสขภาพจตท เขมแขง (resilience) อดทนและปรบตวไดจากสภาวะความตงเครยด มการรบรขอมลอยางถกตอง มการแบงปนขอเทจจรงซงกนและกน ผสอสารและเจาหนาทสาธารณสขสามารถชวยลดการตตราในระหวางการแพรระบาดของโรค ตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19)

• รกษาความเปนสวนตวและความลบของผ ท ตองเขารบการรกษา ผ ท อาจเปนสวนหนงของ การสอบสวนโรค

• ควรสอสารอยางทนทวงท หากมความขาดแคลนเกยวกบวสด อปกรณ เวชภณฑ บคลากรใน การดแลหรอสถานทในการดแลรกษา

• เพมการรบรเกยวกบโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) โดยไมตองเพมความกลว ตระหนกไมตระหนก

• แบงปนขอมลทถกตองเกยวกบวธทไวรสแพรกระจาย • เพกเฉย ไมยอมรบ บคคลทใชคำพดหรอแสดงพฤตกรรมดานลบผานสอตาง ๆ • ระมดระวงเกยวกบรปภาพทแชร ตรวจสอบใหแนใจวาพวกเขาไมสรางความแปลกแยกใหเกดขน • แสดงความเหนใจ กลมทถกตตราดวยตนเอง ผานชองทางสอ รวมถงการออกขาวและสอสงคม

ออนไลน • ขอบคณผปฏบตงานดานการดแลสขภาพและเจาหนาทเผชญเหต ผท เดนทางไปยงพนททม

การระบาดของเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) เกดขน เพอชวยใหบรการทมคณคาแกทกคนโดยชวยใหแนใจวาโรคนจะไมแพรกระจายไปอก

• แบงปนความตองการการสนบสนนทางสงคมสำหรบผทกลบมาจากพนทเสยงหรอกงวลเกยวกบเพอนหรอญาตในภมภาคทไดรบผลกระทบ

การลดการตตราในชมชน สงทควรปฏบตมดงน 1. ทกคนควรชวยกนเอาใจใส รบฟง ตอผทไดรบผลกระทบ ผรบผดชอบงานดวยความเหนอกเหนใจ

และมความเมตตาตอกน เนองจากเชอโรคอบตใหม ยงไมทราบการปองกนทนทวงท และยากแก การปรบตวอยางเรงดวน เปนตน

2. ไมตตราหรอเรยกคนเสยงหรอปวยเปนโรค อตลกษณเฉพาะพนท เชอชาต ศาสนา สญชาต หรอใชคำนำหนา สรรพนามทไมเหมาะสม วาเปน “ไอ/อ/นง COVID”, “ครอบครว COVID” หรอ “ตวเชอโรค” เพราะพวกเขาเปนเพยง “คนทปวยดวยโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19)” เทานน ซงหลงจาก หายปวยแลว พวกเขากจะใชชวตไดตามปกต สามารถไปทำงาน และอยกบครอบครวรวมถงคนทรกได

คมอการปฏบตงาน ทมชวยเหลอเยยวยาจตใจทกระดบ : ผประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) 39 Mental Health Crisis Assessment and Treatment Team : MCATT COVID-19 (31 มนาคม 2563)

3. กลาวถงเร องราวเชงบวกของคนท เคยเส ยงหรอปวยดวยโรคตดเช อไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) ตวอยาง เชน การแชรเรองราวของผทหายปวย หรอเรองราวของผทเคยดแลผปวยจนหายดแลว เพอสรางทศนคตทดตอกน

4. ใหเกยรตผดแลและผปฏบตงานทางสาธารณสขทกำลงรกษาผปวยและผทไดรบผลกระทบจาก โรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) เพอใหพวกเขาชวยชวตและรกษาคนทเรารกใหปลอดภย

5. ตดตอกบคนทเรารกหรอใกลชดอยสมำเสมอ ทงนประชาชนกลมทมความเสยง เชน ตองทำงาน ในท ช มชน ตลาด บางคนอาจถกกดกนจากครอบครวหรอชมชนเน องจากการรงเกยจหรอความกลว การสอสารทางเทคโนโลยกจะชวยลดความตงเครยดลงได หรอพดคยกบเพอนรวมงานในการใหกำลงใจ ซงกนและกน แลกเปลยนเรยนรกบเพอนทอาจเคยมประสบการณเชนเดยวกน สามารถแชรความรสกและ เรองราวแกกนได

6. ใหความสำคญในการดแลสขภาพจตควบคกบการดแลสขภาพกาย เพราะความรสกตงเครยด วตกกงวลหรอไมสบายใจจากสถานการณทเกดขนในแตละบคคล ถอเปนความรสกทปกตในสถานการณ ทเกดขน ไมไดหมายความวา บคคลนนเปนคนออนแอหรอไมสามารถทำงานได

7. กรณผทมความเครยดในระดบปานกลางถงสง อาจอยในกลมทตองเฝาระวง กลมผตดเชอ ถกกกกนตว อาจถกกดกนหรอตตราทางสงคม การรบคำปรกษาผานชองทางบรการดานสขภาพจต ไดแก สายดวนสขภาพจต 1323 คลนกสขภาพจตในโรงพยาบาลใกลบาน โรงพยาบาลจตเวช สายดวนกรมควบคมโรค 1422 สำหรบขอมลโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) เพอบรรเทาความเครยด ความวตกกงวล และไดระบายอารมณความรสกตางๆ เปนตน

การปรบตวกรณถกแบงแยกหรอกลนแกลง การผานประสบการณการเฝาระวงโรคอาจนำมาสการกลนแกลงในเชงรงเกยจ แบงแยกหรอลอเลยน

ไมวาจะในรปแบบใดกตาม สงทจะชวยใหเรากาวผานสถานการณนนไปได คอ การไมตอบโต โดยการใช ความรนแรง แตตองไมยอมทจะใหเกดเหตการณลกษณะนซำ ดวยการหาวธจดการกบปญหา ไดแก

• มสตบอกให “เขา” หยดพฤตกรรมไมเหมาะสม หรอพดใหเสยหาย ควรบอกเขาถงผลกระทบของความรสกของเราจากพฤตกรรมของเขา

• เพกเฉย ผทชอบแบงแยก กลนแกลง หรอพดใหเสยหาย มกจะมวตถประสงคใหเรามปฏกรยา ตอบโตบางอยาง หากเรา ไมใสใจกบสงทพวกเขาพดหรอทำ พวกเขาอาจลด หรอหยดพฤตกรรมนน

• เสรมความมนใจในตวเอง เตมความมนใจใหตนเองวามความอดทนผานระยะเวลาในสถานกกกนโรค ผานการตรวจสอบจนแนใจวาไมมเชอโรคอยางแนนอน ความมนใจในตวเองจะทำใหเรามทาทแสดงออกถง ความมนคงในตวเอง ทำใหมโอกาสนอยทจะตกเปนเหยอการกลนแกลง

• อยาตอบโตดวยกำลงเดดขาด เพราะจะยงทำใหเกดปญหาและความรนแรงมากขน

คมอการปฏบตงาน ทมชวยเหลอเยยวยาจตใจทกระดบ : ผประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) 40 Mental Health Crisis Assessment and Treatment Team : MCATT COVID-19 (31 มนาคม 2563)

แนวทางการปฏบตของผทเกยวของกรณมผสญเสยชวต กรณมผเสยชวตจากโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) เกดขน อาจสรางความตนตระหนกใหกบประชาชนในชมชน เนองจากความเครยด วตกกงวล การแพรกระจายของเชอไปยงผอน กรมการแพทย จงไดออกแนวทางการจดการศพของผตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) ไว 5 ขอ ดงน

วธการปฏบตตน 1. กรณผปวยเสยชวตจากโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) สมาชกในครอบครว ญาต เพอนบาน คนในชมชน สามารถไปรวมพธกรรมทางศาสนา แตผทไปรวมงานตองปฏบตตามมาตรการ หรอแนวทางปองกนโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) อยางเครงครด เชน การสวมหนากากอนามย การลางมอดวยแอลกอฮอล การเวนระยะหางทางสงคม หามการสมผส จบมอหรอโอบกอด

2. ผจดงานศพ ญาต ดตามมาตรการการปองกน การเฝาระวงการแพรกระจายของโรคตดเชอไวรส

โคโรนา 2019 (COVID-19)

3. ผทไปรวมงานควรใหเกยรต แสดงความเหนใจ เขาใจ เสยใจ กบครอบครวผสญเสย จากโรคตดเชอ

ไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) ดวยทาททสงบ หรอผท ไมสามารถรวมงานกสามารถแสดงความเสยใจ

ผานชองทางอนได เชน การโทรศพทพดคย ใหกำลงใจ หรอการสงขอความใหกำลงใจ

4. ไมควรแสดงทาทร งเกยจ ปฏเสธ หรอขบไลศพออกจากชมชน เพราะศพท เส ยช ว ตได

ผานการฆาเชอตามแนวทางการจดการศพผปวยตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) จากสถานบรการ

กระทรวงสาธารณสขเรยบรอยแลว นอกจากนหากชมชนยงมทาทดงกลาวจะทำใหครอบครวผสญเสย

เกดความรสกเสยใจ วตกกงวลมากยงขน ซงอาจสงผลกระทบตอปญหาสขภาพจตตามมาได

5. ผ ไปรวมงานศพควรหลกเลยงการไปรวมงานเปนจำนวนมากในแตละคร ง โดยวางแผนทยอย

การไปรวมงาน เพอลดความแออดและลดการแพรกระจายเชอ ตามแนวทางการเวนระยะหางทางสงคม

คมอการปฏบตงาน ทมชวยเหลอเยยวยาจตใจทกระดบ : ผประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) 41 Mental Health Crisis Assessment and Treatment Team : MCATT COVID-19 (31 มนาคม 2563)

6. ผทมความวตกกงวล กลว หรอนอนไมหลบ หลกเลยงการใชบหร แอลกอฮอล หรอสารเสพตด

7. งดการสงสรรค หรอเลนการพนน หรอตงวงดมสรา เพอปองกนการแพรกระจายเชอ

8. ผ ท ไปรวมงาน ไมควรใชถอยคำ วาจา หรอการใหขอมลทไมเปนจรง ททำใหผ ฟงร สกเครยด

วตกกงวล หวาดกลว ตนตระหนกมากขน หรอทำใหสถานการณแยลง

9. ผไปรวมงานควรหลกเลยงการถายภาพ การสงตอรปภาพ ไปยงสอตาง ๆ เพอลดความตนตระหนก

ในชมชน

10. ผปวย กลมเสยง กลมทตองเฝาระวง กลมสงอาย กลมเดกควรจะอยทบาน

หลกการ 2P2R กบสถานการณการแพรระบาดของเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) สถานการณการแพรระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) จดเปนสาธารณภย อยางหน ง เพ อให การบร หารจ ดการสาธารณภยมประสทธภาพ เพ อลดปจจ ยท สร างความเส ยง เปนการวางแผนและปองกนผลกระทบทจะเกดขน การบรหารจดการอยางเปนระบบจงเปนสงจำเปนอยางยง ดงนน การจดการเพอปองกนความเสยงจากสาธารณภยประกอบดวย การปองกนและการลดผลกระทบ (Prevention and Mitigation) การเตรยมความพรอมและการจดการในภาวะฉกเฉน (Preparedness and Emergency Management) การรบมอและบรรเทาทกข (Response and Relief) และฟนฟ (Recovery)

รปภาพวงจรการจดความเสยงสาธารณภย

ทมา คมอการปฏบตงานทมชวยเหลอเยยวยาจตใจผประสบภาวะวกฤต

คมอการปฏบตงาน ทมชวยเหลอเยยวยาจตใจทกระดบ : ผประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) 42 Mental Health Crisis Assessment and Treatment Team : MCATT COVID-19 (31 มนาคม 2563)

1. การปองกนและการลดผลกระทบ (Prevention and Mitigation) 1.1 สรางความตระหนกใหประชาชนในชมชนเฝาระวงการแพรระบาดของโรคตดเชอไวรส โคโรนา 2019 (COVID-19) และเนนยำใหคนในชมชนปฏบตตามมาตรการหรอแนวทางทรฐบาล / จงหวดกำหนดอยางเครงครด 1.2 ใหความรเรองโรค การดแลรกษา และวธปองกนแกประชาชนอยางเขมขน ผานชองทางทประชาชนเขาถงไดงาย สะดวกรวดเรว และเปดโอกาสใหประชาชนเขาถงความร ขอมลอยางถกตอง ครบถวน และเทาเทยมกน 1.4 สนบสนน " ชมชน/หมบานปลอด COVID-19" 1.5 สงเสรมภาคเครอขายในชมชนและภาคเอกชนเขามามสวนรวมในการปองกนและแกไขปญหา 1.6 เผยแพร ประชาสมพนธ การปองกนและการดแลตนเอง ครอบครว ชมชน อยางทวถงเพอใหชมชนมความร มความเขาใจ มความตระหนก มความตนตว และสามารถปรบตวให ทนตอเหตการณและการเปลยนแปลงได 2. การเตร ยมพร อมและการจ ดการในภาวะฉ กเฉ น (Preparedness and Emergency Management) 2.1 จดตงศนยอำนวยการปองกนและแกไขปญหาโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) ระดบตำบล เพอบรหารจดการแกไขสถานการณภายในชมชน พรอมทงเพมขดความสามารถของทมและ ทกภาคสวนในการรบมอกบสถานการณและผลกระทบจากโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) 2.2 รวมมอปองกนและแกไขปญหาโรคตดเช อไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) ในชมชน อยางเขมขน โดยชมชนเพอชมชน 2.3 เตรยมความพรอมของบคลากรหรอทมชวยเหลอในชมชนใหมความเขาใจในแผนและการใชแผนในการชวยเหลอประชาชนเมอมการแพรระบาด 2.4 แจงเตอนสถานการณโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) เพอใหประชาชนรบรขอมล ขาวสารทเปนจรง ชดเจน เพอลดความกลวและความตนตระหนก 2.5 วางแผนสำรอง พรอมท งพฒนาระบบขอมลขาวสาร การส อสาร เพ อรองรบกรณสถานการณฉกเฉน 2.6 เตรยมความพรอมของบคลากร โรงพยาบาล งบประมาณ วสด-อปกรณ ทพกพงชวคราว หรอโรงพยาบาลสนามทงในสวนกลางและสวนภมภาค รวมทงความพรอมของโรงพยาบาลศนย / โรงพยาบาลทวไป/โรงพยาบาลชมชนกรณทมแพรระบาดของโรคมากขน 3. การรบมอและการบรรเทาทกข (Response and Relief) 3.1 ชวยเหลอผตดเชอ หรอผปวยตามแนวทางการรกษาอยางเขมขน เพอใหผปวยและญาตรสกมนคง ปลอดภย คลายความกงวล

คมอการปฏบตงาน ทมชวยเหลอเยยวยาจตใจทกระดบ : ผประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) 43 Mental Health Crisis Assessment and Treatment Team : MCATT COVID-19 (31 มนาคม 2563)

3.2 กำหนดมาตรการอยางเขมขน ในการปฏบตตวของประชาชนทวไปเพอลดความเสยง ททำใหเกดการแพรระบาด / การตดเชอ เชน มาตรการ 3 ไม (ไมนำเชอเขาตว ไมนำเชอเขาบาน ไมนำเชอไปสผอน) 3 ตอง (ตองปฏบตตน ตองตดตามขาวสาร ตองตดตอสอสาร) 3.3 ชวยเหลอประชาชนตามความตองการข นพ นฐาน เชน การดแลสขภาพ การดแล ดานสขาภบาล อนามยสงแวดลอม การตดตามหาญาต และทพกพง 3.4 แจงเตอนสถานการณความเคลอนไหว การเปลยนแปลงอยางตอเนองและสมำเสมอ เพอใหประชาชนตระหนก เขาใจ เหนความสำคญ ใหความรวมมอ และลดความตนตระหนก 3.5 ลดและปองกนผลกระทบททำใหเกดความทกขทรมานทงทางรางกาย -จตใจ และ การสญเสย 3.6 สงเสรมภาคเครอขายและภาคเอกชนเขามามสวนรวมในการปองกนและแกไขปญหา โรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) และขยายความรวมมอกบชมชนอน ๆ เพอลดปญหาการแพรระบาดของโรค 3.7 กำหนดมาตรการอน ๆ ทจำเปนเพอปองกนอนตราย และการแพรระบาดทสงผลใหเกดการเจบปวยมากขนหรอเสยชวต 4. การฟนฟ (Recovery) 4.1 สงเสรมใหประชาชน/กลมเสยง สามารถดำเนนชวตไดอยางปกตสข 4.2 สงเสรมใหภาครฐ เอกชน และประชาชนมสวนรวมในการฟนฟตาง ๆ เชน สขภาพ การศกษา การประกอบอาชพ การทองเทยว เศรษฐกจ การคมนาคม ความสมพนธระหวางชมชน 4.3 กำหนดกจกรรมชวยเหลอในชมชนเพอสรางความตระหนกในการปองกนโรค สงเสรมความสมพนธ การชวยเหลอเกอกลกนของคนในชมชนเพอใหชมชนมความเขมแขง ฟนฟวถชวต และการศกษา 4.4 มสวนรวมในการบรณะ ปรบปรง โครงสรางพนฐานของโรงพยาบาล ทพกพงชวคราว โรงพยาบาลสนามหรอสถานทสำคญอน ๆ ในชมชน 4.5 เนนการฟนคนสสภาวะปกต และการสรางขวญกำลงใจแกประชาชน 4.6 ชวยเหลอเยยวยาจตใจ กลมผปวย ผเสยชวตและครอบครว และประชาชนทไดรบผลกระทบ 4.7 บรณาการแผนงานตามมาตรการปองกนและแกไขปญหาโรคระบาด และประสานงานกบหนวยงานทเกยวของเพอเตรยมความพรอมตอการรบมอในอนาคต การจดการในชมชน หากประชาชนทกคนมความรความเขาใจ ความตระหนกและมสวนรวมในการเฝาระวงปองกน และแกไขปญหา กจะสงผลใหสถานการณความรนแรงแรงของโรคคลคลายลงได ประชาชน กจะอยรวมกนอยางเปนปกตสข และสามารถนำประสบการณและบทเรยนครงนไปปรบใชกบสถานการณวกฤตทอาจมโอกาสเกดขนไดในอนาคตตอไป

คมอการปฏบตงาน ทมชวยเหลอเยยวยาจตใจทกระดบ : ผประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) 44 Mental Health Crisis Assessment and Treatment Team : MCATT COVID-19 (31 มนาคม 2563)

เอกสารอางอง 1. กรมสขภาพจต. กรมสขภาพจตชคนไทยรวมกาวผานวกฤต COVID-19 ไดดวย “สำนกตอสงคม-

สงคมสมาฉนท”. (2563). [ออนไลน]. เขาถงไดจาก : https://www.hfocus.org/content/2020/03/18617. (วนทคนขอมล : 26 มนาคม 2563).

2. กรมสขภาพจต. (2563). คนไทยจะกาวผานวกฤต COVID-19 ดวยสำนกตอสงคม (Social responsiveness). [ออนไลน]. เขาถงไดจาก : https://twitter.com/PR_dmh/status/1234678621035352071/photo/2. (วนทคนขอมล : 26 มนาคม 2563).

3. กรมสขภาพจต. (2563). คนไทยจะกาวผานวกฤต COVID-19 ดวยสงคมสมานฉนท (Social cohesion). [ออนไลน]. เขาถงไดจาก : https://twitter.com/PR_dmh/status/1234678621035352071/photo/2. (วนทคนขอมล : 26 มนาคม 2563).

4. กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข. (2558). คมอสำหรบวทยากรหลกสตรบรณาการการดแลจตใจในภาวะวกฤต(ตอเนอง). โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย. นนทบร

5. กรองได อณหสต. (2558). “หลกการเตรยมความพรอมและการตงรบภยพบต” ภาควชาการพยาบาลศลยศาสตร คณะ พยาบาลศาสตร มหาวทยาลยมหดล. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก : www.slideshare.net›krongdai. (วนทคนขอมล : 26 มนาคม 2563).

6. เบญจพร ปญญายง. (2562). ทบทวนวรรณกรรมหลกการทสำคญ 5 ประการในการจดการบาดแผลทางใจหมระยะแรกและระยะกลาง. เอกสารประกอบการบรรยายเรอง Community Resilience.

7. หางกอน ระยะหางทางสงคม Social distancing มไวทำไมกน. (2563). [ออนไลน]. เขาถงไดจาก : https://www.posttoday.com/life/work-life-balance/618446. (วนทคนขอมล : 26 มนาคม 2563).

8. ธรยทธ รงนรนดร. (2563). COVID-19 : คำแนะนำเรองสขภาพจตโดยองคการอนามยโลก (WHO). [ออนไลน]. เขาถงไดจาก : https://www.posttoday.com/life/healthy/618385. (วนทคนขอมล : 26 มนาคม 2563).

9. https://www.posttoday.com/life/healthy/618385. (วนทคนขอมล : 26 มนาคม 2563). 10. Center for Disease Control and Prevention. (2020). Reducing Stigma. Retrieved

March 26, 2020, from https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/symptoms-testing/reducing-stigma.html

คมอการปฏบตงาน ทมชวยเหลอเยยวยาจตใจทกระดบ : ผประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) 45 Mental Health Crisis Assessment and Treatment Team : MCATT COVID-19 (31 มนาคม 2563)

การเขาถงแหลงสนบสนนออนไลน ในการรบรขาวสารทจำเปนเกยวของกบโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019

(COVID-19) ในเร องการด แลตนเองท งทางด านร างกายและด านจ ตใจ การปฐมพยาบาลทางใจ

(PFA e - learning) การขอรบคำปรกษาทาง line application การขอรบคำปรกษาทางโทรศพท และ

การประเมนสขภาพจตดวยตนเอง ตลอดจนโปรแกรมออนไลนการดแลจตใจในวกฤต COVID-19 ถอวา

มความสำคญมาก เพอใหผไดรบผลกระทบมองคความรในการดแลรางกายและจตใจตนเอง รวมถงสามารถ

ตดตอกบบคคลอนเปนทรกไดโดยไมเกดความเสยงตอการตดเชอนนเอง

แหลงขอมล รายละเอยด Website กระทรวงสาธารณสข

1. เ ฟ ส บ ค แ ฟ น เ พ จ ข อ ง ก ร ะ ท ร ว งสาธารณส ขเพ อแจ งเต อนสถานการณ โรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) สำหรบประเทศไทย

https://www.facebook.com/thaimoph/

2. ข อม ลศ นย ปฏ บ ต การฉ กเฉ นด านการแพทยและสาธารณสข กรณ โรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19)

http://pher.moph.go.th/

3. ศนย เทคโนโลย สารสนเทศและการสอสาร สำนกงานปลดกระทรวงสาธารณสข

http://covid19.moph.go.th/#/portal

บทท 6 การเขาถงแหลงสนบสนนออนไลน

คมอการปฏบตงาน ทมชวยเหลอเยยวยาจตใจทกระดบ : ผประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) 46 Mental Health Crisis Assessment and Treatment Team : MCATT COVID-19 (31 มนาคม 2563)

แหลงขอมล รายละเอยด Website โรงพยาบาลรามาธบด มหาวทยาลยมหดล

ขอมลโรค และ ขอปฏบตเกยวกบโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19)

https://www.rama.mahidol.ac.th/COVID-19 Line @ : Ramathibodi

กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข

1. น องสายด วนส ขภาพจ ต แชทบอทประเมนความเครยด

ID Line : @147nzgad

2. เบอร โทรศ พท สายด วนส ขภาพจต กรมสขภาพจต

เบอรโทรศพท : 1323 ฟรตลอด 24 ชวโมง

3. เวบไซตหองสมดกรมสขภาพจต หรอ ทางไลน *หมายเหต : สอประชาสมพนธ / สออบรม เกยวกบ COVID-19 ทมการพฒนาเพมเตมสามารถตดตามไดทเวบไซตหองสมดกรมสขภาพจต https://www.thaidmh-elibrary.org/covid19mh

https://www.thaidmh-elibrary.org/covid19mh

ID Line : @my1389s

คมอการปฏบตงาน ทมชวยเหลอเยยวยาจตใจทกระดบ : ผประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) 47 Mental Health Crisis Assessment and Treatment Team : MCATT COVID-19 (31 มนาคม 2563)

แหลงขอมล รายละเอยด Website กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข

4. เวปไซต กรมสขภาพจต เกยวกบแบบทดสอบดานสขภาพจตดวยตนเอง

https://www.dmh.go.th/test/

5. ลงคอนโฟกราฟฟกสขภาพจตเกยวกบโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19)

https://drive.google.com/open?id=1_rt7C1w7PDHt3ady_Vj38c_fWlW9LMRi QR-Code แยกกลมวย เดก

ผสงอาย

ประชาชนทวไป

บคลากรสาธารณสข

คมอการปฏบตงาน ทมชวยเหลอเยยวยาจตใจทกระดบ : ผประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) 48 Mental Health Crisis Assessment and Treatment Team : MCATT COVID-19 (31 มนาคม 2563)

แหลงขอมล รายละเอยด Website กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข

6. ลงค VDO มาตรการการรกษาระยะหางทางสงคม

http://www.skph.go.th/tem_index/ylApyk8LjBDd_PMv.mp4

7. เวปไซตกองสงเสรมและพฒนาสขภาพจต กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข

7.1 การปฐมพยาบาลทางใจในสถานการณโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19)

7.2 ก า ร ป ฐ ม พ ย า บ า ล ท า ง ใ จ ( PFA e-learning)

7.3 แบบทดสอบดานสขภาพจตดวยตนเอง

http://www.thaimentalhealth.com

คมอการปฏบตงาน ทมชวยเหลอเยยวยาจตใจทกระดบ : ผประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) 49 Mental Health Crisis Assessment and Treatment Team : MCATT COVID-19 (31 มนาคม 2563)

แหลงขอมล รายละเอยด Website กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข

8. การคดกรองความกงวลตอโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) กองสงเสรมและพฒนาส ขภาพจ ต กรมส ขภาพจต กระทรวงสาธารณสข

https://bit.ly/dmhcovid19

9. ไลน ศ นย ใ ห ค ำปร กษาทา งจ ต ใ จ COVID- 1 9 โ ร ง พ ย า บ า ล ศ ร ธ ญ ญ า กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข

ID Line : sty-covid19 เบอรโทรศพท : 0626323258

10. โรงพยาบาลจตเวชสงขลาราชนครนทร สอนการทำหนากากอนามยใชเอง (Face Shield SKPH)

https://www.youtube.com/watch?v=0D78d92EbKA&feature=youtu.be QR-Code

11. โปรแกรมออนไลนการดแลจตใจในวกฤต COVID-19

https://drive.google.com/drive/folders/1GRptI_HS7Dx_ZHsWgWi91JTrFnfhtJEl QR-Code

คมอการปฏบตงาน ทมชวยเหลอเยยวยาจตใจทกระดบ : ผประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) 50 Mental Health Crisis Assessment and Treatment Team : MCATT COVID-19 (31 มนาคม 2563)

แหลงขอมล รายละเอยด Website กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข

1. แจงเตอนสถานการณ เผยแพรคำแนะนำสำหร บประชาชน และแนวทางการด ำ เ น น ง านกา ร จ ด ก า รด า นอนาม ยสงแวดลอม โรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19)

https://www.anamai.moph.go.th2main.php?filename=covid19

2. กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข สอนการทำหนากากอนามยใชเอง

https://youtu.be/sDPGLKnEID0 QR-Code

กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข

1. แจ งเต อนสถานการณและเผยแพร แนวทางการดำเนนงานสำหรบบคลากรทางการแพทยและสาธารณสข เรองโรคตดเชอไวรสโคโรนา2019 (COVID-19)

https://ddc.moph.go.th/viralpneumonia/intro.php

2. การใหความร ใหคำปรกษาประชาชนเรองโควด-19 กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข

เบอรโทรศพท : 1422 ตลอด 24 ชวโมง

คมอการปฏบตงาน ทมชวยเหลอเยยวยาจตใจทกระดบ : ผประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) 51 Mental Health Crisis Assessment and Treatment Team : MCATT COVID-19 (31 มนาคม 2563)

แหลงขอมล รายละเอยด Website องคการ อนามยโลก ประจำ ประเทศไทย

คำแนะนำเกยวกบการปองกนและควบคม COVID-19 และคำแนะนำของ WHO ท แปลเปนภาษาไทย

https://www.who.int/thailand/emergencies/novel-coronavirus-2019

ชองทางการสอสารผาน Application ในสถานการณระบาดไวรส COVID-19

Application รายละเอยด จำนวนคนประชม LINE คยแบบเดยวและกลม

จำนวนคนประชม 200 คน

คมอการปฏบตงาน ทมชวยเหลอเยยวยาจตใจทกระดบ : ผประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) 52 Mental Health Crisis Assessment and Treatment Team : MCATT COVID-19 (31 มนาคม 2563)

Application รายละเอยด จำนวนคนประชม Skype คยแบบเดยวและกลม

จำนวนคนประชม 50 คน

Hangout

การประชม

จำนวนคนประชม 10 คน

คมอการปฏบตงาน ทมชวยเหลอเยยวยาจตใจทกระดบ : ผประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) 53 Mental Health Crisis Assessment and Treatment Team : MCATT COVID-19 (31 มนาคม 2563)

App รายละเอยด จำนวนคนประชม Zoom การประชมรวมถงการเรยน

จำนวนคนประชม 100 คน

Work Place คยแบบเดยวและกลม

-

คมอการปฏบตงาน ทมชวยเหลอเยยวยาจตใจทกระดบ : ผประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) 54 Mental Health Crisis Assessment and Treatment Team : MCATT COVID-19 (31 มนาคม 2563)

ภาคผนวก

คมอการปฏบตงาน ทมชวยเหลอเยยวยาจตใจทกระดบ : ผประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) 55 Mental Health Crisis Assessment and Treatment Team : MCATT COVID-19 (31 มนาคม 2563)

บนทกการใหคำปรกษา

วนทใหการชวยเหลอ………………………… ชองทาง โทรศพท แอพพลเคชน อน ๆ…….....………

ชอ – สกล ผรบบรการ ................................................................................อาย...................เพศ…........………

เบอรโทรศพท…………..........…................…......... อาศยอยในจงหวด.................................................... ............

กลมผไดรบผลกระทบ

ผปวย COVID – 19 ผเขาเกณฑการสอบสวนโรค (PUI)

ผไดรบการกกกนตว ญาตผปวย/ ญาตผเสยชวต

บคลากรทางการแพทย ประชาชนทวไป

ปญหาทพบ

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ผลการประเมนสขภาพจต

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

การใหการชวยเหลอ

PFA Breathing exercise Psychoeducation

Crisis intervention สงตอหนวยงานอน…………………………………....…….

อน ๆ....................................................................................................................... ...................................

ตองการโทรศพทเพอตดตามอาการหรอไม

ไมตองการ ตองการ ระบ วนนด............................ เวลา ..............................

ผใหการชวยเหลอ..............................................หนวยงาน....................................โทรศพท......... ....................

คมอการปฏบตงาน ทมชวยเหลอเยยวยาจตใจทกระดบ : ผประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) 56

Mental Health Crisis Assessment and Treatment Team : MCATT COVID-19 (31 มนาคม 2563)

แบบประเมนความเครยด 5 ขอ (ST-5)

ใหประเมนอาการของทานในรอบ 2 สปดาหท ผานมา (รวมทงวนน ) โดยใหคะแนน 0 – 3 ท ตรงกบความรสกของทาน

คะแนน 0 หมายถง แทบไมม

คะแนน 1 หมายถง เปนบางครง

คะแนน 2 หมายถง บอยครง

คะแนน 3 หมายถง เปนประจำ

ขอท อาการหรอความรสกทเกดขนในระยะ 2-4 สปดาหทผานมา คะแนน

0 1 2 3 1 มปญหาการนอน นอนไมหลบ หรอนอนมาก 2 มสมาธนอยลง 3 หงดหงด กระวนกระวาย วาวนใจ 4 รสกเบอหนาย เซง 5 ไมอยากพบปะผคน

รวมคะแนน

การแปลผล

คะแนน 0 - 4 เครยดเลกนอย

คะแนน 5 - 7 เครยดปานกลาง

คะแนน 8 – 9 เครยดมาก

คะแนน 10 - 15 เครยดมากทสด

ระดบความเครยดมากขนไป ถอวามความเสยง

คมอการปฏบตงาน ทมชวยเหลอเยยวยาจตใจทกระดบ : ผประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) 57

Mental Health Crisis Assessment and Treatment Team : MCATT COVID-19 (31 มนาคม 2563)

คมอการปฏบตงาน ทมชวยเหลอเยยวยาจตใจทกระดบ : ผประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) 58

Mental Health Crisis Assessment and Treatment Team : MCATT COVID-19 (31 มนาคม 2563)

แบบคดกรองโรคซมเศรา แบบคดกรองโรคซมเศราดวย 2 คำถาม (2Q)

คำถาม ไมใช ใช 1. ใน 2 สปดาหทผานมา รวมวนน ทานรสกหดห เศรา หรอทอแทสนหวง หรอไม 0 1 2. ใน 2 สปดาหทผานมา รวมวนน ทานรสกเบอ ทำอะไรกไมเพลดเพลน หรอไม 0 1

การแปลผล

• ถาคำตอบ ไมม ทง 2 คำถาม ถอวา ปกต ไมเปนโรคซมเศรา

• ถาคำตอบ ม ข อใดขอหน งหร อท ง 2 ขอ (มอาการใด ๆ ในคำถามท 1 และ 2) หมายถง “เปนผมความเสยง” หรอ “มแนวโนมทจะเปนโรคซมเศรา” ใหสงตอโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำบล (รพ.สต.)

แบบคดกรองโรคซมเศราดวย 9 คำถาม (9Q)

ในชวง 2 สปดาหทผานมารวมทงวนน ทานมอาการเหลาน บอยแคไหน

ไมม เลย

เปนบางวน 1-7 วน

เปนบอย > 7 วน

เปน ทกวน

1. เบอ ไมสนใจอยากทำอะไร 0 1 2 3 2. ไมสบายใจ ซมเศรา ทอแท 0 1 2 3 3. หลบยาก หรอหลบๆ ตนๆ หรอหลบมากไป 0 1 2 3 4. เหนอยงาย หรอไมคอยมแรง 0 1 2 3 5. เบออาหาร หรอกนมากเกนไป 0 1 2 3 6. รสกไมดกบตวเอง คดวาตวเองลมเหลว หรอครอบครวผดหวง 0 1 2 3 7. สมาธไมด เวลาทำอะไร เชน ดโทรทศน ฟงวทย หรอทำงานทตองใชความตงใจ

0 1 2 3

8. พดชา ทำอะไรชาลง จนคนอนสงเกตเหนได หรอ กระสบกระสายไมสามารถอยนงไดเหมอนทเคยเปน

0 1 2 3

9. คดทำรายตนเอง หรอคดวาถาตายไปคงจะด 0 1 2 3 รวมคะแนน

***หมายเหต คะแนน 9Q ≥ 7 ใหประเมนการฆาตวตายและสงพบแพทย

คมอการปฏบตงาน ทมชวยเหลอเยยวยาจตใจทกระดบ : ผประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) 59

Mental Health Crisis Assessment and Treatment Team : MCATT COVID-19 (31 มนาคม 2563)

แบบประเมนความเสยงฆาตวตาย 8 คำถาม (8Q) ลำดบคำถาม

ระยะเวลา คำถาม ไมม ม

1. ใน

ชวง 1

เดอน

ทผาน

มารว

มวนน

คดอยากตาย หรอ คดวาตายไปจะดกวา 0 1

2. อยากทำรายตวเอง หรอ ทำใหตวเองบาดเจบ 0 2 3. คดเกยวกบการฆาตวตาย 0 6 (ถาตอบวาคดเกยวกบฆาตวตายใหถามตอ) ... ทานสามารถ

ควบคมความอยากฆาตวตายททานคดอยนนไดหรอไม หรอ บอกไดไหมวาคงจะไมทำตามความคดนนในขณะน

ได 0

ไมได 8

4. มแผนการทจะฆาตวตาย 0 8 5. ไดเตรยมการทจะทำรายตนเองหรอเตรยมการจะฆาตวตาย

โดยตงใจวาจะใหตายจรง ๆ 0 9

6. ไดทำใหตนเองบาดเจบแตไมตงใจทจะทำใหเสยชวต 0 4 7. ไดพยายามฆาตวตายโดยคาดหวง/ตงใจทจะใหตาย 0 10 8. ตลอดชวต

ทผานมา ทานเคยพยายามฆาตวตาย 0 4

คะแนนรวมทงหมด คะแนนรวม การแปลผล

0 ไมมแนวโนมฆาตวตายในปจจบน 1-8 มแนวโนมทจะฆาตวตายในปจจบน ระดบนอย 9-16 มแนวโนมทจะฆาตวตายในปจจบน ระดบปานกลาง ≥ 17 มแนวโนมทจะฆาตวตายในปจจบน ระดบรนแรง

ถาคะแนน 8Q ≥ 17 สงตอโรงพยาบาลมจตแพทยดวน

คมอการปฏบตงาน ทมชวยเหลอเยยวยาจตใจทกระดบ : ผประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) 60

Mental Health Crisis Assessment and Treatment Team : MCATT COVID-19 (31 มนาคม 2563)

แบบคดกรองความกงวลตอเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19)

คำชแจง

แบบคดกรองความกงวลตอเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) ฉบบน พฒนาขนเพอใชคดกรองผท ม ความกงวลตอเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) เพอใหสามารถชวยเหลอและหาวธลดความกงวลอยางเหมาะสม โดยไมใชการวนจฉย หรอบงบอกวามความเจบปวยหรอมความผดปกตทางจตแตอยางใด

โดยในระยะเวลา 2 สปดาหท ผานมาทานมความคดและพฤตกรรมเหลาน อยางไรบาง ขอใหทานเลอกตอบ ในตวเลอกทตรงกบตวทานมากทสด

ขอท ความคดและพฤตกรรม

ในระยะ 2 สปดาหทผานมา

คะแนน 1

(ไมม) 2

(ปานกลาง) 3

(มาก/ประจำ) 1 ทานรสกกงวล ไมสบายใจกบการทตองออกไปนอกบาน 2 ทานรสกกงวลกบการเตรยมตวเพอปองกนการตดเชอไวรสโคโรนา

2019 (COVID-19) เชน กกตนอาหาร, หนากาก เปนตน

3 ทานนอนไมหลบ / หรอมปญหาการนอน เพราะคดเกยวกบ เชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19)

4 ทานคดวา เชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) สงผลตอการดำเนนชวตประจำวนของทาน

5 ทานคดวาทานมโอกาสตดเช อไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) มากเพยงใด

คะแนน

รวมคะแนน

การแปลผล

5-6 คะแนน มความกงวลในระดบตำ 7-11 คะแนน มความกงวลในระดบปานกลาง 12 คะแนนขนไป มกงวลในระดบสง

คมอการปฏบตงาน ทมชวยเหลอเยยวยาจตใจทกระดบ : ผประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) 61

Mental Health Crisis Assessment and Treatment Team : MCATT COVID-19 (31 มนาคม 2563)

5-6 คะแนน มความกงวลในระดบตำ

หมายถง ทานมความกงวลตอเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) เลกนอย ซงเปนสงทดเพราะจะทำใหทานมความใสใจทจะดแลและปองกนตนเอง ถอวาเปนเรองปกตทเกดขนไดกบทกคน และไมกระทบกบการดำเนนชวตประจำวนของทานมากนก การดแลตว/การปฏบตตว

- ควรตดตามขอมลขาวสารอยางมสต ไมเกนวนละ 1-2 ชวโมง เฉพาะแหลงขาวทนาเชอถอ ไมแชร ไมโพสต ไมใชคำหยาบคาย

- ปฏบตตวตามคำแนะนำของกรมสขภาพจตและกรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข - ทำกจกรรมเพ อผอนคลายความกงวล เชน ออกกำลงกาย เลนกฬา ดรายการบนเทง ปลกตนไม

อานหนงสอ อน ๆ - ควรนอนหลบพกผอนใหเพยงพอ - ช วยแนะนำความร ท ถ กตองใหก บคนท ม ความกงวลสงหรอคนท ย งมความเขาใจท ไม ถ กต อง

7-11 คะแนน มความกงวลในระดบปานกลาง

หมายถง ทานมความกงวลตอเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) ปานกลาง ซงอาจจะกระทบกบการดำเนนชวตประจำวนในบางดานของทาน และมโอกาสทจะเพมความกงวลสงขนไดหากไมมวธปฏบตตวทเหมาะสม การดแลตว/การปฏบตตว

- ควรตดตามขอมลขาวสารอยางมสต ไมเกนวนละ 1 ชวโมง เฉพาะแหลงขาวทนาเชอถอ ไมแชร ไมโพสต ไมใชคำหยาบคาย

- ปฏบตตวตามคำแนะนำของกรมสขภาพจตและกรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข

คำแนะนำในการดแลและปฏบตตว

คมอการปฏบตงาน ทมชวยเหลอเยยวยาจตใจทกระดบ : ผประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) 62

Mental Health Crisis Assessment and Treatment Team : MCATT COVID-19 (31 มนาคม 2563)

- ทำกจกรรมเพ อผอนคลายความกงวล เชน ออกกำลงกาย เลนกฬา ดรายการบนเทง ปลกตนไม อานหนงสอ อน ๆ

- ควรนอนหลบพกผอนใหเพยงพอ - หาเพ อนหรอคนในครอบครวพดคยขอคำปรกษา อาจทำไดหลายวธ เชน โทรศพท หรอคยผาน

โซเชยลมเดย กได - ถายงคงมความกงวลสง สามารถปรกษาสายดวนสขภาพจต 1323 หรอสอบถามขอมลเก ยวกบ

เชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) เพมเตมไดท สายดวนกรมควบคมโรค 1422

12 คะแนนขนไป มกงวลในระดบสง

หมายถง ทานมความกงวลตอเช อไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) สง จนกระทบกบการดำเนนชวตประจำวนของทานอยางมาก ความกงวลในระดบนหากคงอยเปนเวลานาน อาจเพมโอกาสการเจบปวยทางกายมากยงขน ดงนนทานมความจำเปนตองหาทางผอนคลายความกงวลใหนอยลง การดแลตว/การปฏบตตว

- ควรตดตามขอมลขาวสารอยางมสต ไมเกนวนละ 30 นาท เฉพาะแหลงขาวทนาเชอถอ หมนเปลยนกรยาบถไปทำอยางอนบาง ไมแชร ไมโพสต ไมใชคำหยาบคาย

- ปฏบตตวตามคำแนะนำของกรมสขภาพจตและกรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข - ทำกจกรรมเพ อผอนคลายความกงวล เชน ออกกำลงกาย เลนกฬา ดรายการบนเทง ปลกตนไม

อานหนงสอ อน ๆ - ควรนอนหลบพกผอนใหเพยงพอ - หลกเลยง / งดการดมสรา สบบหรหรอใชสารเสพตด - ควรพดคยขอคำปรกษา แลกเปล ยนประสบการณในการดแลและปฏบตตวเองกบเพ อน ญาตหรอ

ผทมความรเรองน - ถายงคงมความกงวลสง สามารถปรกษาสายดวนสขภาพจต 1323 หรอสอบถามขอมลเก ยวกบ

เชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) เพมเตมไดท สายดวนกรมควบคมโรค 1422 - ตดตอขอรบบรการดานสขภาพจตในหนวยบรการสาธารณสขใกลบาน หากทานมอาการเจบปวยหรอ

ไมสบายใจจนไมสามารถดำเนนชวตประจำวนได

พฒนาโดย กองสงเสรมและพฒนาสขภาพจต กรมสขภาพจต

คมอการปฏบตงาน ทมชวยเหลอเยยวยาจตใจทกระดบ : ผประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) 63

Mental Health Crisis Assessment and Treatment Team : MCATT COVID-19 (31 มนาคม 2563)

แบบประเมน symptoms checklist สำหรบเดกอายตำกวา 18 ป

เดกอายแรกเกด – 5 ป (ถาพบตงแต 1 อาการขนไป ถอวามความเสยง) ไมพบ

มทาทหวาดกลว / วตกกงวล / หลกเลยงทเกดเหต รองไหโยเยงาย

ไมยอมนอน พฤตกรรมเดกกวาวย เชน กลบไปดดนว ปสสาวะรดทนอน

กาวราวกวาปกต ตดแมหรอผดแลหรอครมากกวาปกต

เดกอาย 6 – 12 ป (ถาพบตงแต 1 อาการขนไปถอวามความเสยง) ไมพบ

มทาทหวาดกลว / วตกกงวล / หลกเลยงทเกดเหต

พฤตกรรมเดกกวาวย เชน กลบไปดดนว ปสสาวะรดทนอน/ตดผใหญ

เศรา / ชอบอยคนเดยว / ไมราเรง ฝนราย / กรดรอง / ผวาตน / นอนละเมอกลางคน

กาวราว / อาละวาด การเรยนแยลง

เดกอาย 13 – 17 ป (ถาพบตงแต 1 อาการขนไป ถอวามความเสยง) ไมพบ

วตกกงวล / หวาดกลว / หลกเหลยงทเกดเหต กนไมได / นอนไมหลบ / ฝนราย

หงดหงด / ฉนเฉยวงาย / กาวราว / ทะเลาะกบผอนบอย เงยบ / ไมพดผดจากปกต

สมพนธภาพทไมดกบคนในครอบครวหรอเพอน การเรยนแยลง

สรปผลการประเมนตามชวงอาย เสยง ไมเสยง

คมอการปฏบตงาน ทมชวยเหลอเยยวยาจตใจทกระดบ : ผประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) 64

Mental Health Crisis Assessment and Treatment Team : MCATT COVID-19 (31 มนาคม 2563)

แบบประเมนภาวะหมดไฟ (Burn out)

ในชวง 1 สปดาหทผานมา ทานมความเหนอยลาทางอารมณ รสกหมดพลง หมดหวง สญเสยพลงงาน ทางจตใจหรอไม

1. แทบไมม 2. เปนบางครง 3. บอยครง 4. เปนประจำ

เสยง = 3 คะแนนขนไป

คมอการปฏบตงาน ทมชวยเหลอเยยวยาจตใจทกระดบ : ผประสบภาวะวกฤตในกรณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) 65

Mental Health Crisis Assessment and Treatment Team : MCATT COVID-19 (31 มนาคม 2563)

รายชอคณะจดทำคมอการปฏบตงานทมชวยเหลอเยยวยาจตใจผประสบภาวะวกฤต ในกรณ การระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19)

คณะทปรกษา 1. นายแพทยเกยรตภม วงศรจต อธบดกรมสขภาพจต 2. นายแพทยชโนรส ลสวสด รองอธบดกรมสขภาพจต 3. นายแพทยสมย ศรทองถาวร รองอธบดกรมสขภาพจต 4. นายแพทยจมภฏ พรมสดา รองอธบดกรมสขภาพจต 5. นายแพทยยงยทธ วงศภรมยศานต ทปรกษากรมสขภาพจต 6. แพทยหญงเบญจพร ปญญายง นายแพทยทรงคณฒ กรมสขภาพจต

ผจดทำ 7. แพทยหญงพนธนภา กตตรตนไพบลย ผอำนวยการสำนกวชาการสขภาพจต 8. ดร.สดา วงศสวสด ผอำนวยการกองสงเสรมและพฒนาสขภาพจต 9. นายแพทยบรนทร สรอรณสมฤทธ ผอำนวยการกองบรหารระบบบรการสขภาพจต 10. ดร.แพทยหญงเบญจมาส พฤกษกานนท ผอำนวยการกองยทธศาสตรและแผนงาน 11. แพทยหญงบญศร จนศรมงคล ผอำนวยการโรงพยาบาลจตเวชสงขลาราชนครนทร 12. ดร.นายแพทยนพพร ตนตรงส ผอำนวยการศนยสขภาพจตท 12 13. แพทยหญงสรสพร จวงษ นายแพทยชำนาญการพเศษ โรงพยาบาลสวนสราญรมย 14. นางสาวพรทพย โพธครประเสรฐ พยาบาลวชาชพชำนาญการ โรงพยาบาลสวนสราญรมย 15. นางวภา สวรรณรตน พยาบาลวชาชพชำนาญการพเศษ โรงพยาบาลจตเวชสงขลาราชนครนทร 16. นางเมตตา เลศเกยรตรชตะ พยาบาลวชาชพชำนาญการ โรงพยาบาลจตเวชสงขลาราชนครนทร 17. นางมาล เกตแกว พยาบาลวชาชพชำนาญการ โรงพยาบาลจตเวชสงขลาราชนครนทร 18. นางนบดดรยะ จงา พยาบาลวชาชพชำนาญการ โรงพยาบาลจตเวชสงขลาราชนครนทร 19. นางจนตนา บญแทน พยาบาลวชาชพชำนาญการ โรงพยาบาลจตเวชสงขลาราชนครนทร 20. นางสาวกนกวรรณ บญเสรม พยาบาลวชาชพชำนาญการ โรงพยาบาลจตเวชสงขลาราชนครนทร 21. นางกณณวนฑ สกลหรง นกจตวทยาคลนกชำนาญการ โรงพยาบาลจตเวชสงขลาราชนครนทร 22. นางเบญจมาศ แกวกบทอง นกสงคมสงเคราะหปฏบตการ โรงพยาบาลจตเวชสงขลาราชนครนทร 23. นางสาวอญชล บญรตนา นกจตวทยา โรงพยาบาลจตเวชสงขลาราชนครนทร 24. นางสาววาสนา จ นกจตวทยา ศนยสขภาพจตท 12 25. นายมะกอเซง ยายอ นกวชาการคอมพวเตอร ศนยสขภาพจตท 12

26. นางสาวชนกรรดา ไทยสงคม นกวชาการสาธารณสขชำนาญการ กองบรหารระบบบรการสขภาพจต 27. นางสาวพชรนทร ศรวสทธรตน นกสงคมสงเคราะหปฏบตการ กองบรหารระบบบรการสขภาพจต

28. นางพรทพย ดำรงปทมา นกวเคราะหนโยบายและแผนชำนาญการพเศษ กองยทธศาสตรและแผนงาน 29. นางสาวกญชล ศรวสตร นกวเคราะหนโยบายและแผนชำนาญการ กองยทธศาสตรและแผนงาน 30. นางสาวปารฉตร จอมกน นกวเคราะหนโยบายและแผนปฏบตการ กองยทธศาสตรและแผนงาน

31. นางสาวเจนจรา จตจง นกวเคราะหนโยบายและแผน กองยทธศาสตรและแผนงาน

MCATT Mental Health Crisis Assessment and Treatment Team

COVID-19