ARCHITECTURE FOR MEDITATIONdspace.spu.ac.th/bitstream/123456789/5808/1/54025397_พ...ต...

สถาปตยกรรมเพอการปฎบตธรรม ARCHITECTURE FOR MEDITATION

พชรพล เหลยมแกว PACHARAPON LIMEKEW

วทยานพนธทางสถาปตยกรรมศาสตร หลกสตรสถาปตยกรรมศาสตรบณฑต

สาขาวชาสถาปตยกรรม คณะสถาปตยกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรปทม

ปการศกษา 2560




สาขาวชาสถาปตยกรรม คณะสถาปตยกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรปทม ปการศกษา 2560

ง หวขอวทยานพนธ : สถาปตยกรรมเพอการปฎบตธรรม ชอนกศกษา : นาย พชรพล เหลยมแกว อาจารยทปรกษา : ผชวยศาสตราจารยธราดล เสารชย หลกสตรสถาปตยกรรมศาสตรบณฑต สาขาวชาสถาปตยกรรม คณะสถาปตยกรรมศาสตร ปการศกษา 2560 _______________________________________________________________________

บทคดยอ

ในปจจบน ความเจรญทางวตถหรอกระแสวตถนยมก าลงเปนทแพรหลายกบคนในสงคมไทยจ านวนมาก สงผลใหวถชวตคนไทยในปจจบนแตกตางไปจากเดม การเบยดเบยน การเอารดเอาเปรยบ การคดโกง การทะเลาะววาท ตลอดจนการรบรา ฆาฟนกน ยงคงมอยในสงคมทวไป การด ารงชวตเรมมปจจยภายนอกเขามามบทบาทมากขน เชน สอทางเทคโนโลย ความเจรญกาวหนาทางวตถ รวมถงพนฐานชวตทเปลยนไป สงผลตอคณภาพชวตทเปลยนไปดวยเชนกน คนทวไปพยายามทจะหนความเลวรายทงหลายทมนษยเองเปนผกอ โดยหนมาแสวงหาหนทางแหงความพนทกขมากขน แตในปจจบนสถานททสามารถเปนทยดเหนยวจตใจหรอสงบ าบดจต ทมความเหมาะสมกบชวตคนเมองในปจจบนนนหาไดยาก รวมไปถงยงตองตองการทางเลอกในการบ าบดจตใจใหสงบ และเพอตอบสนองตอความตองการของคนยคใหม วธการศกษาใชกระบวนการออกแบบสถาปตยกรรมเปนแนวทางในการด าเนนงาน เรมจากการรวบรวมขอมลจาก เอกสาร หนงสอต ารา กรณศกษาทเกยวของ เพอน าขอมลมาวเคราะห เพอจดท าโปรแกรมการออกแบบ การออกแบบน าแนวความคดเรองธรรมชาตกบการปฎบตธรรมมาใชในการสรางสรรค ทวาง การวางผง รปแบบ รปทรง เพอการใชงานอยางเหมาะสมกบการใชประโยชนในยคสมยปจจบน

จ

กตตกรรมประกาศ

ความส าเรจของการศกษาวทยานพนธในครงน ขาพเจาไดรบการสนบสนนและความชวยเหลอในการด าเนนงานวทยานพนธ ทงในสวนภาคการศกษาขอมลและภาคออกแบบจากบคคลและหนวยงานตางๆทเกยวของซงขาพเจาขอขอบคณในความเมตตากรณาความเสยสละทมตอขาพเจาตลอดเวลาใน การศกษาออกแบบวทยานพนธทางสถาปตยกรรม จนส าเรจลลวง เปนผลงานวทยานพนธการออกแบบทางสถาปตยกรรมทสมบรณไดแก เจาหนาทหนวยงานทอนเคราะหขอมล คณะกรรมการ อาจารยและเพอนนกศกษาดงน

ผชวยศาสตราจารยธราดล เสารชย อาจารยทปรกษา อาจารยปยะ ไลหลกพาล กรรมการอาจารยทปรกษา อาจารยณฤทย เรยงเครอ กรรมการอาจารยทปรกษา

นางสาวธญชนก ธรกจรงเรอง ผชวยเหลอดานหนจ าลอง นางสางนษรา สายเพชรสนต ผชวยเหลอดานหนจ าลอง

นางสาวเมยวด บวศร ผชวยเหลอดานหนจ าลอง เจาหนาทหอจดหมายเหตทานพทธทาสภกข อนทปญโญ

ฉ

สารบญ หนา บทคดยอ……………………………………………………………………………………………………………….…….…..ง

กตตกรรมประกาศ...............................................................................................................จ

สารบญ………………………………………………………………………………………………………………………....…ฉ

สารบญแผนภม………………………………………………………………………………………………………………..ฎ

สารบญตาราง..………………………………………………………………………………………………………….…….ฏ

สารบญภาพ………………………………………………………………………………………………………………….…ฐ

บทท 1 บทน า 1.1 เหตผลความเปนมาของหวขอวทยานพนธ……………………………………………1

1.2 วตถประสงค......................................................................................................... 1

1.3 ประโยชนทมตองานสถาปตยกรรม…………………………………………………... 1

1.4 ขอบเขตของการศกษา…………………………………………..……………………..2

1.5 แผนด าเนนงานวทยานพนธทางสถาปตยกรรม……………………………………….2

1.6 ผลทคาดวาจะไดรบของการศกษา……………………………………………………..2

1.7 แหลงขอมลอางอง..................................................................................................2

บทท 2 การศกษาขอมลวรรณกรรมและทฤษฎทเกยวของ

2.1 ค าจ ากดความและความเปนมา………………………………………………………….3

2.1.1 ค าจ ากดความของการปฎบตธรรม……………………………………………... 3

2.1.2 ความเปนมาของการปฎบตธรรม....................................................................3

2.1.3 หลกธรรมทเกยวของกบการปฎบตธรรม.........................................................4

2.2 หลกการปฎบตเพอใหเกดสมาธ………………………..……………………...…….......6

2.2.1 การปฎบตสมาธโดยวธเจรญสมถะ (แบบอานาปานสต)...................................7

2.2.2 การก าหนดอรยาบถยน..................................................................................7

ช สารบญ (ตอ)

หนา

2.2.3 การก าหนดอรยาบถเดน................................................................................8

2.2.4 การก าหนดอรนาบถนง.................................................................................9

2.2.5 การนงเพงกสณ...........................................................................................10

2.3 ลกษณะ Space ทางสถาปตยกรรม........................................................................12

2.3.1 ลกษณะพนทวางทางสถาปตยกรรม.............................................................13

2.3.2 ลกษณะพนทวางทางธรรมชาต....................................................................13

2.4 ทฤษฎพนทวาง Space..........................................................................................15

2.4.1 การศกษาความหมายและความเขาใจกบทวางทางสถาปตยกรรม.....….........15

2.4.2 การศกษากรอบแนวคดและหลกการในการศกษาทวางทางสถาปตยกรรม.....16

2.4.3 การศกษาเพอประยกตใชในการออกแบบสรางสรรคสถาปตยกรรมใหม……..17

2.5 กรณศกษาทางสถาปตยกรรมทเกยวของกบโครงการ..............................................17

2.5.1 กรณศกษา หอจดหมายเหตทานพทธทาส....................................................17

2.5.2 กรณศกษา วดสงฆทาน...............................................................................20

บทท 3 กระบวนการศกษาขอมล วเคราะห สงเคราะหขอมล

3.1 การวเคราะหลกษณะพนททางสถาปตยกรรม………………………………..……….23

3.1.1 สวนของทวาง Space……………………………………………………….….24

3.1.2. สวนของรปทรง Form……………………………………………………...….24

3.2 คณลกษณะของทวางปดลอม (Quality of Enclosed Space)……………………..…24

3.2.1. สถาปตยกรรมแหงพน (Architecture of the Floor)……………………....…24

3.3 การทดลองออกแบบจากลกษณะทางกายภาพของอาคาร………………………...…26

ซ

สารบญ (ตอ)

หนา

3.3.1 ลกษณะของอาคาร…………………………………………………………..…..26

3.3.2 ลกษณะของชองแสง………………………………………………………..……30

3.4 การวเคราะหโครงการและทตงในจงหวด………………………………………….……32

3.4.1 การเลอกท าเลทต งโครงการ……………………………………………………..32

3.4.2 การพจารณาเลอกท าเลทต งโครงการ…………………………………………...33

3.4.3 การเลอกพจารณาเลอกทตงในระดบจงหวด……………………………………34

3.4.4 เปรยบเทยบศกยภาพแตละอ าเภอ………………………………………..…….35

3.4.5 เกณฑการพจารณาพนทสวนสาธารณะ…………………………………………35

3.4.6 การเลอกพจารณาท าเลทต งโครงการ……………………………………..........37

3.4.7 การเปรยบเทยบท าเลทต งโครงการ……………………………………………..38

3.5 การวเคราะหสภาพภมอากาศ…………………………………………………….…..…39

3.5.1 ฤดหนาว………………………………………………………………………….39

3.5.2 ฤดรอน……………………………………………………………………………39

3.5.3 ฤดฝน………………………………………………………………………….….39

3.6 การวเคราะหสภาพบรบท………………………………………………………….…….40

บทท 4 การประยกตในงานออกแบบสถาปตยกรรม

4.1 การก าหนดโปรแกรม..............................................................................................41

4.1.1 ลกษณะโครงการและกจกรรมโครงการ......................................................41

4.1.2 การก าหนดองคประกอบของโครงการ.......................................................41

ฌ


หนา

4.1.3 การวเคราะหผใชสอย…………………………………………………………44

4.1.4 การวเคราะหพนทใชสอยของโครงการ………………………………………45

4.1.5 การวเคราะหกฎหมายและขอบงคบทเกยวของ………………………..……54

4.2 การน าไปใชในองคประกอบทางสถาปตยกรรม………………………………...………56

4.2.1 การก าหนดทวางและสวนปดลอม……………………………………...…...…56

4.2.2. การก าหนดโครงสรางและการกอสราง………………………………..………56

บทท 5 การสรปผลและบทสรปของโครงการ

5.1 แนวความคดในการออกแบบโครงการ……………………………………………….…60

5.2 การวเคราะหเพอน ามาใชในการออกแบบ………………………………….………….60

5.2.1 ขอมลทน ามาวเคราะหการออกแบบ……………………………………..……60

5.3 การวเคราะหบรบทและ Zoning……………………………………………………...…62

5.3.1 ลกษณะบรบทโดยรอบและทตงโครงการ………………………………......…62

5.3.2 การวเคราะห Zoning…………………………………………...…………...…63

5.4 ผลงานการออกแบบ……………………………………………………….…….………64

5.4.1 ผงโครงการสถานปฏบตธรรมตามแนวทางทานพทธทาสภกข………………64

5.4.2 ผงพนอาคาร……………………………………………………………………65

5.4.3 รปดานอาคาร…………………………………………………………..………67

5.4.4 รปตดอาคาร…………………………………………………………………....71

ญ


หนา

5.5 Interior Perspective………………………………………………………………….…74

5.6 Exterior Perspective…………………………………………………………….……...76

5.7 รป Model………………………………………………………………………………...79

5.8 Model ขยาย……………………………………………………………………………..80

บรรณานกรม…………………………………………………………………………………...83

ประวตผเขยน………………………………………………………………………………..…84

ฎ

สารบญแผนภม

แผนภม หนา

2.1 แสดงภาพของ ปญญา ศล สมาธ……………………………………………………..…. 6

3.1 แสดงการทดลองความสมพนธของอาคารกบสดสวนมนษย....................................... 27

3.2 แสดงการทดลองผลจากการเปลยนแปลงจากรปทรงทสงผล กบ พนท(space)……… 28

3.3 แสดงการทดลองผลจากการเปลยนแปลงจากรปทรงทสงผลกบพนทภายใน……….… 29

3.4 การทดลองคณภาพของแสงทเกดจากชองเปดรปแบบตางๆ………………….….…… 30

3.5 การทดลองเกยวกบชองเปดในเรองของจงหวะ และ ลกษณะของชองแสง…………….31

ฏ

สารบญตาราง

ตารางท หนา

3.1 ตารางเปรยบเทยบของแตละอ าเภอของทตงโครงการ........................................... 37

4.1 แสดงมาตรฐานการตดตงจานวนสขภณฑสาหรบอาคารสาธารณะ......................... 48

4.2 แสดงการศกษารายละเอยดเกยวกบพนทใชสอย.................................................. 51

ฐ

สารบญภาพ

รปท หนา

2.1 แสดงภาพก าหนดอรยาบถยน..................................................................................8

2.2 แสดงภาพการเดนจงกลม 6 ระยะ............................................................................8

2.3 แสดงภาพนงแบบเรยงขา………………………………………………………………..9

2.4 แสดงภาพนงแบบทบขา…………………………………………………………………9

2.5 แสดงภาพก าหนดอรยาบถนง.................................................................................10

2.6 แสดงภาพของกสณ ดน น า ลม ไฟ.........................................................................11

2.7 แสดงภาพของกสณ สตางๆ....................................................................................11

2.8 แสดงภาพของการกสนแสงสวาง อากาศ.................................................................11

2.9 แสดงภาพการนงเพงกสณ......................................................................................12

2.10 แสดงภาพของมหรสพทางวญญาณ......................................................................13

2.11 แสดงภาพพระพทธเจานงบ าเพญพรตใตตนโพธ...................................................14

2.12 แสดงภาพถ า.......................................................................................................14

2.13 แสดงภาพของอาคารหอจมหมายเหตทานพทธทาส..............................................18

2.14 แสดงภาพบรรยากาศลานใตถนโลงใชท ากจกรรมตางๆ.........................................18

2.15 แสดงภาพของสวนปฎจจสมปบาท.......................................................................19

2.16 แสดงภาพลานหนโคงจ าลอง................................................................................19

2.17 แสดงเสาหาตน....................................................................................................20

2.18 แสดง อโบสถแกว................................................................................................21

ฑ

สารบญภาพ (ตอ)

รปท หนา

2.19 แสดงบรรยากาศการปฎบตธรรมภายใน สโบสถแกว..............................................21

2.20 แสดงพนทดานขางของอาคาร...............................................................................21

2.21 แสดงพนทการปฎบตธรรมนอกอาคาร...................................................................22

3.1 ลกษณะSpaceทางสถาปตยกรรมทสถาปนกสรางขน...............................................23

3.2 ภาพรางบานพนถนญป นวาดโดย จอรน อทซอน………………………………...……25

3.3 ภาพแสดง ทกภมภาคของประเทศไทย…………………………………………...…...33

3.4 ภาพแสดงต าแหนงศนยกลางสถานปฎบตธรรมในแตละภาค…………………………33

3.5 ภาพแสดง ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ จงหวดขอนแกน.............................................34

3.6 ภาพแสดงแผนทแตละอ าเภอและจ านวนประชากร...................................................35

3.7 ภาพแสดงแผนทต าแหนง บงสวนสาธารณะ............................................................36

3.8 ภาพแสดงสภาพภมศาสตรของทต งโครงการ...........................................................38

3.9 ภาพแสดงภาพภมศาสตรของทต งโครงการ……………………………………….......38

3.10 ต าแหนงรองความกดอากาศต า ทศทางลมมรสมและทางเดนพายหมนเขตรอน......39

3.11 วเคราะหบรบทบรเวณทตงโครงการ......................................................................40

3.12 วเคราะหสภาพแวดลอมทตงโครงการ...................................................................40

4.1 การจดแสดงแบบ Board a.....................................................................................45

4.2 การจดแสดงแบบ Board b.....................................................................................45

4.2 การจดแสดงแบบ Board c.....................................................................................46

ฒ


รปท หนา

4.3 การจดแสดงแบบ Object Model a.........................................................................46

4.4 การจดแสดงแบบ Object Model b.........................................................................46

4.5 การจดแสดงแบบ Object Model c…………………………………………………….47

4.6 การจดแสดงแบบ Diorama a.................................................................................47

4.7 แสดงสขภณฑหองนา - สวม..................................................................................49

4.8 แสดงพนทเกบหนงสอ...........................................................................................50

4.9 แสดงการท างานของระบบปรบอากาศแบบ (Split Type) .......................................57

4.10 แสดงระบบดบเพลงดวยน าโปรยเปนฝอย (ปรบปรงจากGoogle)..........................58

4.11 แสดงระบบลฟตแบบ Hydraulic Elevator (Amanda, 2012).................................58

5.1 แสดงสวนการเรยนร..............................................................................................61

5.2 แสดงสวนการปลอยวาง……………………….…………………………………….…61

5.3 แสดงสวนความวางเปลา.......................................................................................61

5.4 แสดงบรบทโดยรอบโครงการ................................................................................62

5.5 แสดงทตงstie.......................................................................................................62

5.6 ภาพแสดง Zoning1..............................................................................................63

5.7 ภาพแสดง Zoning2..............................................................................................63

5.8 ภาพแสดง Zoning3..............................................................................................63

5.9 ภาพแสดงผงบรเวณ…………………………………………………………………...64

5.10 แสดงแปลนชนท 1……………………………………………………………….…..65

ณ


รปท หนา

5.11 แสดงแปลนชนท 2………………………………………….………………………..66

5.12 แสดงรปดาน A...................................................................................................67

5.13 แสดงรปดาน B...................................................................................................68

5.14 แสดงรปดาน C...................................................................................................69

5.15 แสดงรปดาน D...................................................................................................70

5.16 แสดงรปตด A – A..............................................................................................71

5.17 แสดงรปตด B – B..............................................................................................72

5.18 แสดงรปตด C- C................................................................................................73

5.19 แสดงบรรยากาศภายในหองปฎบตธรรม..............................................................73

5.20 แสดงบรรยากาศภายในอาคาร............................................................................75

5.21 แสดงบรรยากาศภายนอกอาคาร.........................................................................76

5.22 แสดงบรรยากาศภายนอกอาคาร.........................................................................77

5.23 แสดงบรรยากาศลานหนโคง...............................................................................78

5.24 แสดงภาพรวมModel..........................................................................................79



5.27 แสดงModel ขยายหองปฎบตธรรม.....................................................................80

5.28 แสดงModel ขยายศาลาปฎบตธรรม...................................................................81

5.29 แสดงModel ขยายโรงอาหาร หรอโรงทาน..........................................................81

ด


รปท หนา

5.30 แสดงModel ขยายนทศรรการถาวร...................................................................82




สาขาวชาสถาปตยกรรม คณะสถาปตยกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรปทม ปการศกษา 2560

หวขอวทยานพนธ สถาปตยกรรมเพอการปฎบตธรรม ชอนกศกษา นายพชรพล เหลยมแกว หลกสตร สถาปตยกรรมศาสตรบณฑต ปการศกษา 2560 อาจารยทปรกษา ผชวยศาสตราจารยธราดล เสารชย…………………………..

คณะกรรมการด าเนนงานวทยานพนธ ประธานคณะกรรมการ

อาจารยธรบลย ฉลองมณรตน คณะกรรมการตรวจวทยานพนธ

คณะกรรมการอาจารยทปรกษา คณะกรรมการผทรงคณวฒ ผชวยศาสตราจารยธราดล เสารชย - อาจารยปยะ ไลหลกพาล - อาจารยณฤทย เรยงเครอ -

โดยคณะกรรมการตรวจวทยานพนธไดพจารณาใหความเหนชอบและผานการสอบแลว เมอวนท..........เดอน.....................พ.ศ. ..........

คณะสถาปตยกรรมศาสตรรบรองแลว

.................................................. (อาจารยธรบลย ฉลองมณรตน)

คณบดคณะสถาปตยกรรมศาสตร วนท........เดอน...................พ.ศ. .....

4

บทท 1

บทน า

1.1 เหตผล ความเปนมาของหวขอวทยานพนธ ในปจจบนความเจรญทางวตถเปนทแพรระบาดใหแกคนในสงคมไทยเปนจ านวนมาก สงผลใหวถชวตของคนไทยในปจจบนไดแตกตางไปจากเดม การด ารงชวตเรมมปจจยภายนอกเขามามบทบาทมากขน รวมถงพนฐานชวตทสงผลใหคณภาพชวตทเปลยนไป การด ารงชวตทเตมไปดวยความเรงรบ เวลาทมนอยในการทจะน าเอาตวเองเขาไปสสถานทอนสงบเพอบ าบดจตใจ ท าใหคนทวไปพยายามทจะหนความทกขทมอยภายในจตใจ โดยหนมาแสวงหาทางออกแหงความพนทกขมากขน แตในปจจบนสถานททสามารถเปนทยดเหนยวจตใจ นอกจากวด ทมความเหมาะสมกบความเปนอยของชวตคนเมองในปจจบนนนหาไดยาก รวมไปถงความตองการทางเลอกในการท าจตใหสงบหรอกจกรรมนนทนาการดานจตใจทตอบสนองตอความตองการของคนยคใหมเพอใหชวตไดเดนชาลง มเวลาคด ไตรตรองและมสตในการใช ชวตมากขน เปนสถานทในการท ากจกรรมรวมกนระหวางคนในครอบครว รวมถงการมปฏสมพนธรวมกบ บคคลอน เพมสมพนธไมตรระหวางคนในสงคม และเปนการใชชวตในเวลาวางใหเกดประโยชน 1.2 วตถประสงค 1.2.1 เพอท าการศกษาเรองพนท ทใหความสงบ ในการปฏบตธรรม 1.2.2 เพอท าการศกษาท าการทดลองพนท ทท าใหเกดความสงบเพอใหไดเกด เปนเปาหมายตอไป 1.3 ประโยชนทมตองานสถาปตยกรรม

5

ในกรณศกษานประโยชนในเชงวชาการ ในแงของการอางองเพอน าไปใชในการออกแบบหรอวเคราะห เปนกรณศกษาและทฤษฎและแนวคดใหมเรองทเกยวของกบการออกแบบอาคาร เพอการปฏบตธรรม 1.3.1 เปนสถาปตยกรรมทแฝงไปดวยค าสอนของพระพทธศาสนา 1.3.2 การสรางในรปแบบ Space ในงานสถาปตยกรรม 1.3.3 แนวทางการก าหนดกรอบแนวความคดทสงผลถงการเสนอกระบวนการสรางสรรคของสถาปตยกรรม 1.3.4 แนวทางในการออกแบบสถาปตยกรรมท สงผลตอการสอสารทางอารมณ และการรบรระหวางคนและสถาปตยกรรมโดยมพทธศาสนา เปนหลก

1.4 ขอบเขตของการศกษา

1.4.1 พนททท าใหรสกถงความเงยบสงบ 1.4.2 ศกษาพนท ทท าใหผใชเขาเปนแลวรถงความเงยบ สงบ 1.4.3 ศกษาพนทอนมความเปนไปไดใหการออกแบบ เพอตอบสนองเรองราวของศาสนา

ในแงของการใชสอย และแงของความรสก เพอใชเปนพนทในการปฏบตธรรม 1.5 แผนด าเนนงานวทยานพนธทางสถาปตยกรรม

1.5.1 รวบรวมขอมลเอกสาร สถานทจรง การถายภาพ การสมภาษณ เวบไซตทเกยวของ 1.5.2 วเคราะหขอมล การจดหมวดองคความร 1.5.3 ศกษาโปรแกรมทจะน าผลการทดลองไปใช 1.5.4 ก าหนดแนวความคดในการออกแบบ 1.5.5 ด าเนนการออกแบบ 1.5.6 น าเสนอ

1.6 ผลทคาดวาจะไดรบของการศกษา ไดรบผลการทดลองทจะน าไปใชกบปญหาทเกดขนสรางSpace.ใหมๆ ขนมา ท าใหเกด

เปนงานสถาปตยกรรมทมนษยสามารถเขาไปใชและประโยชนไดมากทสด

1.7 แหลงขอมลอางอง 1.7.1 หนงสอต ารา 1.7.2 ขอมลจากการศกษาสถานทจรง 1.7.3 ขอมลจากอนเตอรเนต 1.7.4 จากการสอบถามขอมลจากเจาหนาท

บทท 2 การศกษาขอมลวรรณกรรมและทฤษฎทเกยวของ

2.1 ค าจ ากดความและความเปนมา

2.1.1 ค ำจ ำกดควำมของกำรปฏบตธรรม ค ำวำปฏบตธรรมมำจำกค ำวำ “ปต” หรอวำ “ปตต” ซงแปลวำกำรเขำถง “ปต” แปลวำเฉพำะดงนนควำมหมำยโดยรวมของกำรปฏบตธรรม คอกำรปฏบตใหเขำถงเฉพำะซงกำรเขำถงเฉพำะในทนหมำยถงเขำถงสงสองสงตำมควำมจรงคอกำรเขำถงควำมรสกของตนเอง และเขำถงสงทมำปรำกฏกบควำมรสกของตวเอง กำรเขำไปมองเหนควำมรสกทคอยๆมำปรำกฏไมวำจะเปนรป รส กลน เสยง หรอสงทมำกระทบกำยเกดขนมำแลวแปรเปลยนไป เรยกวำ อนจจงเหนควำมคงอยทคงอยทคงอยไมไดเรยกวำทกขง เหนกำรดบไปของควำมรสกกลำยเปนของวำง เรยกวำอนตตำ นคอกำรเขำถงเฉพำะ ซงสำมำรถเขำถงดวยสตและสมปชญญะตองเจรญสต ถำไมเจรญสตเรำกไมสำมำรถทจะเขำถงเฉพำะได กำรเขำถงเฉพำะจะท ำใหใจของเรำเกดควำมหนกแนน ไมรสกชนชมยนด ถกต ำหนตเตยนกรสกเฉย ๆวำงเฉยไดท ำใหเรำมองเหนควำมเปนจรงวำ สงทมำปรำกฎกบควำมรสกของตวเรำสดทำยกลำยเปนของวำงใจเลยวำงเฉยได พอวำงเฉยไดกเลยไมโกรธ ไมทกขตรม ไมลงโลดใจ กำรปฏบตธรรมจะท ำใหจตใจเรำหนกแนน ไมหวนไหว สวนมำกทเปนทกขกนเพรำะใจหวนไหว ถกดำกหวนไหว ถกชมกหวนไหว ทนไมได ตองไปมเรองกบเขำ คนสวนมำกไมเขำใจ คดวำกำรปฏบตธรรมตองเขำวด แตจรง ๆ แลวเรำสำมำรถปฏบตธรรมตรงไหนกได ท ำไดทกแหง แตถำยงไมเขำใจวธกำรตรงสวนไหนใหลองไปศกษำในททม กำรเรยนกำรสอน (พระอำจำรยมำนพ อปสโม, 2554)

2.1.2 ควำมเปนมำของกำรปฏบตธรรม กำรปฏบตธรรมมหลำยรปแบบซงกำรปฏบตสมำธภำวนำเปนรปแบบหนงซงเปนแนวทำงหลก มมำตงแตสมยโบรำณกำลนำนมำแลวนบตงแตมนษยพยำยำม ทจะเรยนรในกำรเขำถงสจธรรม กำรท ำสมำธจงมหลำยรปแบบแลวแตควำมเชอ ควำมศรทธำและประสบกำรณของแตละคนและแตละทองถน จำกควำมเชอแตเดมของชำวตะวนออกทเชอวำมนษย มใชมเฉพำะกำยเนอ แตมจตซงเปนอสสำรทมองไมเหน มอ ำนำจ และมพลงทจะกระท ำสงตำงๆ ทเกนธรรมดำ ถำไดรบกำรฝกฝนอยำงถกวธและสม ำเสมออยำงตอเนองกน และดวยจตนเองทสำมำรถสงผลใหมนษยไปจตหรอบรรลควำมหลดพน๑ กอนสมยพทธกำลนน กมกำรฝกสมำธ ตำมชำดกตำงๆ มปรำกฏมำกมำยทพระโพธสตว ออกไปบ ำเพญพรต

4

สดทำย ทรงออกไปศกษำยงส ำนกของอำฬำรดำบส กำลำมโคตรและไดบรรลอำกญจญญำยตนฌำนเทำกบอำฬำดำบสผเปนอำจำรย๓ จำกนนกไดไปศกษำยงส ำนกของอททกดำบสรำมบตร ผซงได สมำบต 8 คอได เนวสญญำนำสญญำยตนฌำน สงกวำอำฬำดำบส กำลำมำโคตร ไปอกชนหนง

2.1.3 หลกธรรมทเกยวของกบกำรปฏบตธรรม 1) ไตรลกษณ แปลวำ "ลกษณะ 3 อยำง" หมำยถงสำมญลกษณะ หรอลกษณะ

ทเสมอกน หรอขอก ำหนด หรอสงทมประจ ำอยในตวของสงขำรทงปวงเปนธรรมทพระพทธเจำไดตรสร 3 อยำง ไดแก

1.อนจจตำ (อนจจลกษณะ) - อำกำรไมเทยง อำกำรไมคงทอำกำรไมยงยน อำกำรทเกดขนแลวเสอมและสลำยไป อำกำรทแสดงถงควำมเปนสงไมเทยงของขนธ.

2.ทกขตำ (ทกขลกษณะ) - อำกำรเปนทกข อำกำรทถกบบคนดวยกำรเกดขนและสลำยตว อำกำรทกดดน อำกำรฝนและขดแยงอยในตว เพรำะปจจยทปรงแตงใหมสภำพเปนอยำงนนเปลยนแปลงไป จะท ำใหคงอยในสภำพนนไมได อำกำรทไมสมบรณ มควำมบกพรองอยในตว อำกำรทแสดงถงควำมเปนทกขของขนธ.

3.อนตตำ (อนตตลกษณะ) - อำกำรของอนตตำ อำกำรของสงทไมใชตวตน อำกำรทไมมตวตน อำกำรทแสดงถงควำมไมใชใคร ไมใชของใคร ไมอยในอ ำนำจควบคมของใคร อำกำรทแสดงถงไมมตวตนทแทจรงของมนเอง อำกำรทแสดงถงควำมไมมอ ำนำจแทจรงในตวเลย อำกำรทแสดงถงควำมดอยสมรรถภำพโดยสนเชง ไมมอ ำนำจก ำลงอะไร ตองอำศยพงพงสงอนๆ มำกมำยจงมขนได.

2) อรยสจ 4 เปนหลกค ำสอนหนงของพระโคตมพทธเจำ แปลวำ ควำมจรงอนประเสรฐ ควำมจรงของพระอรยบคคล หรอควำมจรงทท ำใหผเขำถงกลำยเปนอรยะ มอยส ประกำร คอ

2.1) ทกข คอ สภำพททนไดยำกภำวะททนอยในสภำพเดมไมไดสภำพทบบคน ไดแก ชำต (กำรเกด) ชรำ (กำรแก กำรเกำ) มรณะ (กำรตำย กำรสลำยไป กำรสญสน) กำรประสบกบสงอนไมเปนทรก กำรพลดพรำกจำกสงอนเปนทรก กำรปรำรถนำสงใดแลวไมสมหวงในสงนน กลำวโดยยอ ทกขกคออปำทำนขนธ หรอขนธ 5

2.2) สมทย คอ สำเหตทท ำใหเกดทกข ไดแก ตณหำ 3 คอ กำมตณหำ-ควำมทะยำนอยำกในกำม ควำมอยำกไดทำงกำมำรมณ, ภวตณหำ-ควำมทะยำนอยำกในภพ ควำมอยำกเปนโนนเปนน ควำมอยำกท

5

ประกอบดวยภวทฏฐหรอสสสตทฏฐ และ วภวตณหำ-ควำมทะยำนอยำกในควำมปรำศจำกภพ ควำมอยำกไมเปนโนนเปนน ควำมอยำกทประกอบดวยวภวทฏฐหรออจเฉททฏฐ

2.3) นโรธ คอ ควำมดบทกข ไดแก ดบสำเหตทท ำใหเกดทกข กลำวคอ ดบตณหำทง 3 ไดอยำงสนเชง

2.4) มรรค คอ แนวปฏบตทน ำไปสหรอน ำไปถงควำมดบทกข มองคประกอบอยแปดประกำร คอ

1.) สมมำทฏฐ-ควำมเหนชอบ 2.) สมมำสงกปปะ-ควำมด ำรชอบ 3.) สมมำวำจำ-เจรจำชอบ 4.) สมมำกมมนตะ-ท ำกำรงำนชอบ 5.) สมมำอำชวะ-เลยงชพชอบ 6.) สมมำวำยำมะ-พยำยำมชอบ 7.) สมมำสต-ระลกชอบ 8.) สมมำสมำธ-ตงใจชอบ อรยสจ 4 น เรยกสนๆ วำ ทกข สมทย นโรธ และมรรค

3) มรรค 8 มรรค คอ หนทำงสควำมดบทกข เปนหนงในอรยสจ 4 จงเรยกอกอยำง

วำ ทกขนโรธคำมนปฏปทำ หรอกำรลงมอปฏบตเพอใหพนจำกทกข ประกอบดวยองคประกอบ 8 ประกำร

ในธมมจกกปปวตตนสตร พระพทธเจำตรสวำอรยมรรคมองค 8 นเปนทำงสำยกลำง คอเปนขอปฏบตอนพอดทจะน ำไปสควำมหลดพนตำมวภงคสตร พระพทธเจำทรงอธบำยรำยละเอยดไวดงน

1.) สมมำทฐ (ควำมเหนทถกตอง) หมำยถง ควำมรในอรยสจ 2.) สมมำสงกปปะ (ควำมคดทถกตอง) หมำยถง ควำมคดในกำรออก

จำกกำม ควำมไมพยำบำท และกำรไมเบยดเบยน 3.) สมมำวำจำ (วำจำทถกตอง) หมำยถง กำรเวนจำกกำรพดเทจ หยำบ

คำย สอเสยด และเพอเจอ 4.) สมมำกมมนตะ (กำรปฏบตทถกตอง) หมำยถง เจตนำละเวนจำก

กำรฆำ โจรกรรม และกำรประพฤตผดในกำม

6

5.) สมมำอำชวะ (กำรหำเลยงชพทถกตอง) หมำยถง กำรเวนจำก มจฉำชพ ประกอบสมมำชพ

6.) สมมำวำยำมะ (ควำมเพยรทถกตอง) หมำยถง ควำมพยำยำม ปองกนอกศลทยงไมเกด ละอกศลทเกดขนแลว ท ำกศลทยงไมเกด และด ำรงรกษำกศลทเกดขนแลว

7.) สมมำสต (กำรมสตทถกตอง) หมำยถง สตปฏฐำน 4 8.) สมมำสมำธ (กำรมสมำธทถกตอง) หมำยถง กำรบรรลฌำน 4

เมอเทยบกบหลกไตรสกขำ องคมรรคขอ 1-2 เปนปญญำ ขอ 3-4-5 เปนศล และขอ 6-7-8 เปนสมำธ

แผนภม 2.1 แสดงภำพของ ปญญำ ศล สมำธ (พชรพล, 2560)

2.2 หลกการปฏบตเพอใหเกดสมาธ

สมำธ หมำยถง ภำวะของจตใจทต งมนก ำหนดทแนวแนอยกบสงใดสงหนงหรอเรองใดเรองหนงทตดตอกนเปนแลวนำนๆ ไมฟงซำนไปหำสงอน จำกสงทก ำหนด ไดแก ภำวะทจตมอำรมณเปนหนง หรอมอำรมณและจตทต งมนจะตองเปนกศลลกษณะของสมำธ คอ จตจะเกดควำมสงบ เยอกเยน สบำยใจ มควำมสข กำรปฏบตทจะท ำใหเกดสมำธ จะตองมำหลกกำรหรอวธกำรทเหมำะสม ไดแก กมมฎฐำน ซงแปลวำทต งทำงใจ แบงเปน 2 ประเภท สมถกมมฎฐำน และวปสสนำกมมฎฐำน

1. สมถกมมฎฐำน หมำยถง กำรปฏบตบ ำเพญเพยร เพอท ำใหจตใจสงบ จงตงมนเปนสมำธ กำรบ ำเพญกมมฎฐำนผปฏบตจะตองบงคบใจใหอยกบสงทก ำหนดใหได โดยอำศยหลกกำร

2. วปสสนำกมมฎฐำน หมำยถง กำรปฏบตบ ำเพญเพยร เพอใหเกดปญญำเหนแจง โดยอำศยหลกไตรลกษณ คอ อนจจง ทกขง อนตตำ

7

กมมฎฐำนทงสอง ประเภทนจะแตกตำงกน แตในหลกปฏบตจะเปนปจจยสนบสนนซงกนและกน คอ สมถะสนบสนนใหเกดวปสสนำ และวปสสนำกจะสนบสนนใหเกด สมถะ จะเรมปฏบตสงใดสงหนงกอนกได หรอควบคกนไปกได

2.2.1 กำรปฏบตสมำธโดยวธเจรญสมถะ (แบบอำนำปำนสต) กำรปฏบตสมำธโดยวธเจรญสมถะ คอกำรควบคมใจใหสงบ โดยกำรก ำหนดลม

หำยใจ เขำ ออก หรอแบบอำนำปำนสต เนองจำกเปนวธทงำยส ำหรบผเรมฝกสมำธ

ขนตอนกำรปฏบต 2.2.1.1. กำรเตรยมกำร ผทจะปฏบตสมำธตองเตรยมกำรในเบองตนไวใหพรอม คอกำรเตรยม

ใจและกำย ไวใหพรอม 2.2.1.2. กำรเตรยมกำย กอนจะปฏบตจะตองอำบน ำช ำร ำกำยใหสะอำด ไมใหเกดควำม

เหนอะหนะ รบกวน เสอผำ เครองนงหมควรเลอกเสอผำทใสแลวสบำย ไมหลวมรมรำมหรอคบแนนเกนไป ไมควรใชสฉดฉำด ไมควยใสเครองประดบในรำงกำย ยกเวนเพอปองกนยงแมลงรบกวน หรอปองกนกำรแพฝ น เปนตน

2.2.1.3. กำรเตรยมใจ คอ ตดควำมวตกกงวลทอำจเกดขน เชนเรองครอบครว หนำทกำร

งำน หำกมตกคำง กใหรบท ำเสยกอน ช ำระศลของตนใหบรสทธ ไดแดกำรสมำธศล โดยกำรก ำหนดจตภำยในกไดสถำนทผเลอกปฏบตควรเลอกสถำนท ทสงบสงด ปรำศจำกเสยง กลง ยง หรอ แมลงรบกวน อำกำศพอเหมำะไมรอนไมเยนจนเกนไป จดเตรยมอำสนะส ำหรบนงไวใหพรอม 2.2.1.4.เวลำทปฏบตควรเปนเวลำทเสรจสนจำกภำรกจประจ ำวน เวลำทเหมำะสม หลงจำกไหวพระสวดมนตในตอนเชำ และตอนเยนหรอกอนนอน

2.2.2 กำรปฏบตสมำธโดยวธเจรญสมถะ (แบบอำนำปำนสต) ใหยนดวยอำกำรส ำรวม ยกมอไขวหลง มอขวำจบซำยมอวำงไวตรงกระเบนเหนบ หรอวำงไวขำงหนำบรเวณสะดอ ยนตวตรงหลบตำส ำรวมจต ใหสตจบอยทรำงกำย ก ำหนดยนหนด ชำ 5 ครง เรมจำกศรษะลงมำทปลำยเทำ และปลำยเทำขนมำทศรษะ กลบขนกลบลง 5 ครง แตละครงแบงออกเปน2ชวง

8

ภำพท 2.1 แสดงกำรก ำหนดอรยำบถยน

(พระมหำทองมน สทธจตโต, 2549)

2.2.3 อรยำบถเดนกำรก ำหนด ก ำหนดใหรเฉพำะอรยำบถกำรเดนอยำงเดยว กำรก ำหนดอรยำบถเดน

หรอทเรยกวำกำรเดนจงกลม ม 6 ระยะ ดงน ระยะท 1 ขวำยำงหนอ ซำยยำงหนอ ระยะท 2 ยกหนอ เหยยบหนอ ระยะท 3 ยกหนอ ยำงหนอ เหยยบหนอ ระยะท 4 ยกสนหนอ ยกหนอ ยำงหนอ เหยยบหนอ

ระยะท 5 ยกสนหนอ ยกหนอ ยำงหนอ ลงหนอ ถกหนอ ระยะท 6 ยกสนหนอ ยกหนอ ยำงหนอ ลงหนอ ถกหนอ กดหนอ

ภำพท 2.2 แสดงภำพกำรเดนจงกลม 6 ระยะ

(พระมหำทองมน สทธจตโต, 2549)

กำรเดนจงกลมระยะท 1 ก ำหนดวำ ขวำยำงหนอ ซำยยำงหนอ

กอนจะเดนใหส ำรวจจตอยทเทำซำย ตงสตไวทเทำขวำแลวก ำหนดในใจวำ

ขวำ ตองยกสนเทำขนจำกพนประมำน 2 นว สตระลกรอยกบเทำขวำทยกขนก ำหนด ยำง

กำวเทำขวำไปขำงหนำชำ โดยใหสตระลกรพรอมกบเทำขวำเคลอนไปขำงหนำ เมอกำรเทำ

9

เสรจหยดคำงไวโดยเทำยงไมเหยยบพนพอก ำหนดหนอใหคอยๆ วำงเทำลงกบพนโดยปลำย

เทำและสนเทำลงพรอมๆ กนสตจะลบรถงกำรสมผสพน

จำกนนส ำรวมไวทเทำซำยตงสตไวทเทำขวำแลวก ำหนดวำซำยยำงหนอ (ในลกษณะเดยวกนกบขวำยำงหนอ) สลบกนไปเชนนเรอยๆ กำรเดนใหเดนชำๆ ระยะกำวในกำรเดน หำงกนประมำณ 1 คบเปนอยำงมำกเพอกำรทรงตวในขณะกำวจะไดดขนสวนสำยตำใหดทเทำหรอมองทพนในระยะไมเกน 3 กำว 2.2.4กำรก ำหนดอรยำบถนง

ทำนงสมำธ ม 3 วธ วธนงสมำธทนยมกนมอย 3 แบบ

1. ทำแบบเรยงขำ คอ นงพบเขำซำยงอเขำมำขำงใน ใหฝำเทำซำยชดกบขำขวำดำนใน แลวพบเขำขวำงอเขำมำ ใหสนเทำขวำแตะกบสนหนำแขงซำยขยบใหชดตวใหมำกทสด เทำไมทบกน ฉกเขำออกใหมำกทสด

รปท 2.3 แสดงภำพนงแบบทเรยงขำ

(สจตรำ ปำนนท, 2544)

2. ทำนงแบบทบขำ คอ ใหนงเหมอนแบบท1แตใหยกเทำ ขวำวำงบนนองซำย

รปท 2.4 แสดงภำพนงแบบทบขำ (สจตรำ ปำนนท, 2544)

10

3. ทำนงแบบขดสมำธเพชร คอ นงเอำขำขดกนทงสองขำง เปนทำนงทม นคงมำก

รปท 2.5 ภำพแสดงกำรก ำหนดอรนำบถนง (สจตรำ ปำนนท, 2544)

2.2.5 กำรนงเพงกสณ กสณถอเปนหลกปฏบตดงเดมทพบในพระพทธศำสนำเปนวธกำรปฏบตเพอใหไดฌำนทพระสมมำสมพทธเจำไดสอนใหพระภกษไดปฏบตเพอใหภกษไดเปนเนอนำบญ คอ เปนบญเขตททำยกทำยกำไดท ำบญแลว จะไดอำนสงสมำก ค ำวำ กสณ (สนสกฤตวำ กฤตสน ) ตำมศพทแปลวำ ทงหมด หรอ ทงสน6) หมำยควำมวำ สญลกษณแตละชนดจะตองถอวำเปนตวแทนทงหมด ซงมคณสมบตเหมำะสมกบสวนทสอดคลองกน เมอกลำวถงในพระไตรปฏก ค ำนจะมควำมหมำย 3 ประกำร คอ

1. มณฑลของกสณ คอ วงกลมทใชเปนเครองหมำย 2. นมตของกสณ คอ สญญำณเครองหมำย หรอมโนภำพทไดร บจำกกำรเพงเครองหมำย 3. ฌำน อนเปนผลทไดรบจำกนมตนน

กสณในพระพทธศำสนำแบงออกเปน 10 ประเภท คอ 1. ปฐวกสณ กสณดน 2. อำโปกสณ กสณน ำ 3. เตโชกสณ กสณไฟ 4.วำโยกสณ กสณลม 5.นลกสณ กสณสเขยว 6.ปตกสณ กสณสเหลอง

11

7.โลหตกสณ กสณสแดง 8.โอทำตกสณ กสณสขำว 9.อำโลกกสณ กสณแสงสวำง , แสงไฟ 10.อำกำสกสณกสณทวำง , อำกำศ กสณ 4 ชนดแรก เรยกวำ ภตกสณ เพรำะสอดคลองกบธำตทง 4 ทเรยกวำ

มหำภตธำต คอ ดน น ำ ไฟ ลม

รปท 2.6 แสดงภำพของกสณ ดน น ำ ลม ไฟ

(จรส พยคฆรำชศกด และ กว อศรวรรณ, 2546.) กสณ 4 ชนดตอมำเรยกวำ วรรณกสณ เพรำะเกยวของกบสทง 4 คอ สเขยว เหลอง แดง และขำว

รปท 2.7 แสดงภำพของกสณ สตำงๆ (จรส พยคฆรำชศกด และ กว อศรวรรณ, 2546.)

สวนกสณทเหลอ 2 ชนดเกยวของกบแสงสวำงและอำกำศ

รปท 2.8 แสดงภำพของกำรกสนแสงสวำง อำกำศ (จรส พยคฆรำชศกด และ กว อศรวรรณ, 2546.)

12

วธนงเพงปฐวกสณ

กอนจะเจรญกมมฏฐำนทำนกลำวไววำ ใหแสวงหำทอยทเหมำะสมแกกำรเจรญสมำธ เวนจำกททไมควรเจรญกมมฏฐำน แลวจงตดเครองกงวลเลกๆ นอยๆ เชน ตดเลบ ปลงผมและหนวด ท ำควำมสะอำดทอยอำศยใหเรยบรอย และจดขำวของเครองใชสอยตำงๆ ใหเปนระเบยบ ทำนอำหำรพอสบำยทองไปอำบน ำแลวจงหำทสงบๆ แลวจงมำนงในทำขดสมำธบนตงอนตงไวเรยบรอยแลวมเทำสงประมำณคบ 4 นว (ประมำณ 30 เซนตเมตร) ซงจดไว ตรงจดทมระยะหำงจำกวงกสณ 2 ศอกคบ (ประมำณ 1 เมตร 25 เซนตเมตร) เพรำะเมอ นงไกลกวำนนกสณจะไมชด ใกลกวำนน กสณโทษ10) จะปรำกฏ มหำฎกำกลำวไววำ รอยอะไรเลกๆ นอยๆ ซงนงหำงพอสมควรยอมมองไมเหน แตถำนงใกลเพงดเขำจะเหน เชน รอยฝำมอซงอำจหลงตำในเวลำแตงกสณ

รปท 2.9 แสดงภำพกำรนงเพงกสณ (จรส พยคฆรำชศกด และ กว อศรวรรณ, 2546.)

2.3 ลกษณะ Space ทางสถาปตยกรรม

ในยคสมยแรกสมยพทธกำลอำจจะกลำวไดวำ ลกษณะของพระสถำนนนยงไมมควำมชดเจน อำจมกำรพดถงใหแง ของควำมเปนลกษณะของพนท หรอ Space มำกกวำโดยในพระไตรปฎกบำงสวนนนไดมกำรกลำวถงเรองของ Space หรอ พนทในกำรออกแบบดวย โดยยกค ำกลำวของพระสำรบตร กลำววำ ”ดกอน ทำนทงหลำย อำกำศอำศยไม และอำศยเถำวลย ดนเหนยว และหญำแวดลอมแลว ยอมนบวำเปนเรองฉนใด ดกอนทำนผมอำยทงหลำยเหมอนกนแลซงอำกำศในทนทำนสำรบตร อำจจะหมำยถง ททไดถก ผนง ไม ดน หรอธรรมชำต บำงอยำง หอหมอยในอำกำศนนเองจงถอไดวำเปนสำระส ำคญ

13

ไมวำจะเปน สวน ปำ ภเขำ ถ ำ แมน ำ เปนตน ท ำใหรสกตอพนทนนชดเจนมำกดวยควำมสงบ หรอ นำเกรงขำมอนเกดขน จำกสภำวะของธรรมชำตเอง ซงเปนหวใจหลกของค ำสอนนนเอง

2.3.1 ลกษณะพนทวำงทำงอำคำรสถำปตยกรรมทมนษยสรำงขนเพอใชในกำรปฏบตธรรม เชน สถำนปฏบตธรรม วด เปนตน หำกคนเรำนนมควำมทกขเปนพนททเขำไปแลวท ำใหรสกถงควำมเงยบ สงบ ท ำใหจตรสกดขนกคงไมพน วด สถำนปฏบตธรรม หรอสถำนททไมมผคนวนวำย โรงมหรสพทำงจตวญญำณ

ในทำงศลปะแหงควำมศรทธำ และศลปะเพอศำสนำ แนวทำงกำรท ำงำนศลปะอยำงนเทยบไดกบกำรเขยนภำพจตรกรรมฝำผนง และกำรท ำสอภำพ ตำมศำลำและศำสนสถำน ซงแตเดมกมงใหเปนแหลงศกษำเรยนรและสบทอดเรองรำวทลกซงในกำรเขำถงพทธธรรมทวำตอมำเนอหำกำรเขยนภำพกมกมงเปนกำรบนทกเชงประวตศำสตร โดยเนนพทธประวตและกฤษฎำภนหำร

กำรท ำใหศลปะและสอแหงศรทธำมบทบำทจ ำเพำะตอกำรศกษำอบรมทำงจตใจ โดยทวไปนน งำนศลปะทำงศำสนำทมมำในอดต มกท ำหนำทเปนบนทกจรดจำรเชงประวตศำสตร รวมทงท ำเปนสงตบแตงศำสนสถำนใหสวยงำมใหสปปำยะตอควำมเจรญงอกงำมทำงจตใจ ทวำ กำรท ำขนเพอใหเปนสอและสภำพแวดลอมกำรเรยนรและเปนวธกำรใหกำรศกษำอบรมโดยตรงอยำงโรงมโหรสพทำงจตวญญำณทสวนโมกขน เปนวธกำรทพบเหนไดนอยมำก

รปท 2.10 แสดงภำพของมหรสพทำงวญญำณ (วรตน ค ำศรจนทร, 2560)

14

2.3.2 ลกษณะพนทวำงทำงธรรมชำต เชน สวน ตนไม ถ ำ แมน ำ ลวนเปนพนทเกดขนเองตำมธรรมชำต ท ำใหรสกตอพนทนนชดเจนมำกดวยควำม เงยบ สงบ สวนหนงอำจเปนเพรำะวำกำรไดอยกบธรรมชำตนนกอใหเกดควำมสงบและเรยบงำย ท ำใหกำรศกษำพระธรรมนนเปนนไปไดอยำงดขน และหำกมองยอนกลบไปนนธรรมชำตนเองท ำใหเกดศำสนำตำงๆ หำกมองถงปจจบนน แลวดวยกจะพบวำมวดจ ำนวนมำกทยงคงสรำงอยภำยในปำหรอถำซงเรำเรยกวำ วดอรญวำส หรอ วดปำนนเอง

รปท 2.11 แสดงภำพพระพทธเจำนงบ ำเพญพรตใตตนโพธ

(สมคด จระทศนกล, 2537)

ตนไมเปรยบสเหมอนสถำปตยกรรมอยำงหนง ทเกดขนเองโดยธรรมชำต โดยเจำชำยสทธตถะรำชกมำร ในระหวำงบ ำเพญพรตเพอหำสจธรรมนน ไดทรงเลอกนงประทบทโคนตนโพธจนกระทงพระองคไดตรสรพระสมมำสมโพธญำณ

รปท 2.12 แสดงภำพถ ำ (สมคด จระทศนกล, 2537)

15

ถ ำเปนสถำนทพระภกษหรอนกปฏบตธรรม ใชเปนสถำนทปฏบตธรรม หรอฝกจตใจใหสงบเงยบ เปนพนทถกปดลอม ชองแสงผำนเขำไดนอย ท ำใหเปนพนททำงธรรมชำตท เงยบ สงบ อกทหนง

2.4 ทฤษฎของพนทวาง Space

“ทวำงทำงสถำปตยกรรม” หรอทบำงครงเรำเรยกวำ “ทวำง” และในบทควำมตอไปนจะเรยกวำ ทวำงค ำดงกลำวนเปนค ำศพทแปลมำจำกค ำวำ Space ซงเมอแปลออกมำเปนนำมในไทยนนจะไมสอควำมอยำงตรงไปตรงมำกบผคนโดยทวไป แตทวำกลบเปนค ำทสถำปนกและนกวชำกำรทท ำกำรศกษำสถำปตยกรรมนนคนเคยเปนอยำงดเนองจำกเปนค ำทถกใชอยบอยครง จะพอวำในหนงสอ และเอกสำรวชำกำรทำงสถำปตยกรรมกลำวถง “ทวำงทำงสถำปตยกรรม” อยจ ำนวนมำก แตทวำเมอพจำรณำ ในรำยละเอยดเนอหำกจะพบวำมมมมองทแตกตำงกนออกไป นอกจำกน ค ำดงกลำวยงมควำมหมำยกวำงไกลออกไปตำมแตประสบกำรณและพนฐำนของบคคล โดยเฉพำะอยำงยงทวไปทไมไดอยในวงวชำกำรหรอวชำชพทำงสถำปตยกรรมจะยงมควำมเขำใจทไมตรงกน จำกสถำนภำพควำมรขอค ำดงกลำวมำนนจงมค ำถำมคนทวไปสำมำรถรบและเขำใจ ทวำง ไดอยำงไร ควำมชดเจนทท ำใหคนทวไปเขำใจ หรอรสกนนเกดจำกปจจยสงแวดลอมใดบำง

ทงน ในบทควำมนแบงเนอหำออกเปน 3 สวน คอ 1) เนอหำทเกยวของกบควำมหมำยของ “ทวำง ทำงสถำปตยกรรม” หรอ

เรยกโดยยอวำ “ทวำง” เพอศกษำถงกรอบแนวคด และทฤษฎตำงๆ อนเปนกำรป พนฐำนและสรำงควำมเขำใจตอทวำงทำงสถำปตยกรรม

2) แนวทำงในกำรศกษำคณลกษณะของทวำงทำงสถำปตยกรรมพนถนในประเดนทศทำงและวธกำรทแตกตำง

3) ขอสงเกตและขอเสนอเพอกำรพฒนำกำร ศกษำวำดวยคณลกษณะทวำงทำงสถำปตยกรรมเพอประยกตใชในกำรออกแบบสถำปตยกรรมรวมสมย ใหมควำมสอดคลองตอบรบทและชวงเวลำของสงคมไทยตอไป 2.4.1 กำรศกษำเพอก ำหนดควำมหมำยและควำมเขำใจเกยวกบทวำงทำง

สถำปตยกรรม กำรศกษำทวำงทำงสถำปตยกรรมในกลมท 1 น จะเรมตนกำรศกษำดวยกำร

ตงค ำถำมถงควำม หมำยของทวำงทำงสถำปตยกรรม และพยำยำมทจะอธบำยในมมมองวธกำรทแตกตำงกนออกไป โดยสมพนธ อำงองกบหลกกำรและทฤษฎทงทน ำเสนอขนมำใหมหรอวเครำะหตอยอดจำกพนฐำนแนวคดทฤษฎทมอย ตวอยำงเชน กำรหำควำมหมำยของทวำงจำกกรอบควำมคดดำนปรำกฏกำรณศำสตรทกลำวถง แลวนน

16

Christian Norberg Schulz (Schulz, 1971) สถำปนกนกทฤษฎชำวนอรเวย ไดอธบำยถงทวำง (Space) ในโครงสรำงของสถำนท (Structure of Place) วำทวำงนนหมำยถง ระบบระเบยบ 3 มตขององค ประกอบตำงๆ ซงเมอประกอบขนอยำงมคณลกษณะ (Character) จงกอใหเกดบรรยำกำศทหลอหลอมรวม เปนควำมเฉพำะของสถำนทหนงๆทงทศทำงตำมแนวตงและทศทำงรำบตำมแนวนอน ลกษณะทำงกำยภำพของทวำงและระดบควำม ตอเนองหรอปดลอมนเองทท ำใหเกดจงหวะและล ำดบ (Rhythm and Order) ในกำรรบรพนทวำงเกดขนสอดคลองกบตนขำว ปำณนท ซงอธบำยไวในหนงสอเรอง “Architectural Spatiality” (Panin, 2009) ทมพนฐำนของกรอบแนวคด และทฤษฎในเรองของทวำงจำกสถำปนกและนกปรชญำชำวตะวนตก ซงเปนตนทำงของควำมคดเกยวกบกำรนยำมทวำงใหเกดขนในแวดวงสถำปตยกรรม โดยใหเนอหำไวเกยว กบรำกของค ำวำ “ทวำง” หรอ “Space” ในภำษำองกฤษ แทจรงแลวมรำกศพทมำจำกค ำวำ “Raum” ใน ภำษำเยอรมนโบรำณ หมำยถง “กำรจ ำกดสวน หรอกำรท ำใหเปนชนเปนอน” ดงนนทวำงตำมรำกของค ำศพทดงเดมจงมนยเดยวกนกบควำมหมำยของค ำวำ “Concrete Space” ซงมนยรปธรรมจบตองใดและ เปนสวนก ำหนดขอบเขตและขนำดของทวำงใหเกดขนสมพนธกบมวล (Mass) และปรมำตร (Volume) ซง แตกตำงไปจำกค ำวำ “Space” ในภำษำองกฤษทหมำยถง “ทวำงตอเนองไมสนสด (Infinite Extension)”ในประเดนนจงสรปไดวำ ทวำงทำงกำยภำพซงเปนรปธรรมจบตองไดนนเปนสงก ำหนดขอบเขต สรำงควำมหมำยและคณลกษณะของทวำงใหเกดขน มปฏสมพนธโดยตรงตอควำมนกคดและกำรรบรตควำม ของมนษยทมตอทวำงนน ทวำงทำงสถำปตยกรรมจงถอก ำ เนดขนเมอมนษยเรมครอบครองทวำงและเรยนร ทจะปลกสรำงทอยอำศยของเขำขนมำ ณ สถำนทใดทหนง

2.4.2กำรศกษำเพอก ำหนดกรอบแนวคดและหลกกำรในกำรศกษำทวำงทำงสถำปตยกรรม

เมอมกำรกอรปของสถำปตยกรรมเพอสนองตอบควำมตองกำรของมนษย สงหนงซงเกดขนมำ เคยงคกนกบ “ทวำง” กคอ “รปทรง (Form)” หำกรปทรงนนทบตนกจะมองไดเปนวตถหนงซงขำดทวำง ภำยในแตยงคงมควำมสมพนธกบพนทวำงโดยรอบวตถนน ในทำงกลบกนหำกยอมใหเกดทวำงระหวำงรปทรง (Negative Form) สงหนงซงเกดขนตำมมำอยำงชดเจน คอ ปรมำตร (Volume) โดยปรมำตรนยงกน ควำมหมำยไดทงสองนย คอ ปรมำตรของวตถททบตน และปรมำตรของทวำงซงเกดขนระหวำงวตถ ควำม หมำยของทวำงจงเปนควำมสมพนธกนของสงซงเกดขน 3 สวน คอ รปทรง - ทวำง – ปรมำตร

กำรศกษำสถำปตยกรรมภำยหลงจำกกำรเกดขนของค ำวำ “Space” จงสนใจไปในกำยภำพซงเปนรปธรรมจบตองไดงำยของรปทรง เปนกำรแยกองคประกอบหรอเรองรำวตำงๆ ของทวำงทำงสถำปตยกรรม ออกจำกกนกลำยเปนกำรท ำควำมเขำใจและ

17

พดถงทวำงดวยองคประกอบทำงกำยภำพ หรอเรองใดเรองหนง เพยงเทำนนแตหำกเขำใจในควำมหมำยของทวำงเปนสงซงมนยำมขยำยกวำงออกไปมำกกวำลกษณะทำง

กำยภำพแลกคงไมเปนกำรเสยหำยทจะเรมศกษำทวำงทำงสถำปตยกรรมจำก

องคประกอบทำงกำยภำพตำงๆ ซงสำมำรถมองเหนและจบตองไดงำยกวำ เพรำะโดยพนฐำนตำมสญชำตญำณของมนษยนนกเรมปลก สรำงสถำปตยกรรมจำกกำรหยบกอนหน กงไม หรอวตถใกลตว สรรคสรำง เรยนรและพฒนำมำจนเปนรป ลกษณทำงสถำปตยกรรมทหลำกหลำยแปลกตำแตกตำงจำกอดตเปนอนมำก 2.4.3 กำรศกษำเพอประยกตใชในกำรออกแบบสรำงสรรคสถำปตยกรรมใหม

เมอเขำใจถงนยำมควำมหมำยของทวำงและลกษณะทวำงทำงสถำปตยกรรมแลว จงเกดลกษณะแนวทำงในกำรศกษำเรองรำวของทวำงทำงสถำปตยกรรมอกประเภทหนง คอ กำรศกษำและน ำพนฐำน องคควำมรเดมทมอยกอนมำวเครำะหตอยอด ประยกตใชเพอใหเกดแนวคดหรอทศทำงในกำรสรำงสรรค สถำปตยกรรมใหม โดยท ำกำรวเครำะหประเดนหลกๆ ในเรองรำวของทวำงทำงสถำปตยกรรม คอ

- คณลกษณะของกำรจดล ำดบทวำง (Quality of Spatial Hierarchy)

- คณลกษณะของกำรเชอมตอในทวำง (Quality of Spatial Transition)

- คณลกษณะของทวำงปดลอม (Quality of Enclosed Space)

- คณลกษณะของมมมอง (Quality of Views)

- คณลกษณะของแสงสวำง (Quality of Light)

2.5 ขอมลทางกรณศกษาทางสถาปตยกรรมทเกยวของกบหวขอเรอง

2.5.1 กรณศกษำ หอจดหมำยเหตทำนพทธทำส เปนกำรจ ำลองสวนโมกขตนฉบบทอ ำเภอไชยำ จงหวดสรำษฎรธำน มำไวทน อยำงเชน ลำนหนโคง ซงเปนลำนโลงใหคนทวไปไดเขำมำนงพกผอน นงสมำธ และจดกจกรรม เกำะทมตนมะพรำวตรงกลำงน ำซงจ ำลองมำจำกสระนำฬเกร และชองลมสเหลยมเลกๆ ตรงชนสำมของอำคำร ทเลยนมำจำกสถำปตยกรรมของโรงมหรสพทำงวญญำณ เปนตน

18

รปท 2.13 แสดงภำพของ อำคำรหอจมหมำยเหตทำนพทธทำส (ผเขยน,2560)

กำรวำงผงของอำคำรกเปนแบบเรยบงำย ตรงไปตรงมำ ชนหนงหลกๆ จะเปนพนทโลงๆ คลำยๆใตถนอเนกประสงค และมสวนหองหนงสอ/สอธรรมะ และสวนประชำสมพนธ ชนสองนนจะเปนหองปฏบตธรรม/ประชมสมมนำ หองนทรรศกำรนพพำนชมลอง และ สวนปฏจจสมปบำทสวนชนสำมนนเปน หองจดหมำยเหตซงเปนหองทมกำรควบคมอณหภม และควำมชน เพอใหหนงสอและเอกสำรของทำนพทธทำสคงอยในสภำพเดมไวใหมำกทสด นอกจำกนนกจะเปนสวนออฟฟต หองคนควำ และหองประชม

กำรใชวสดนนยดหลกสมถะ ตรงไปตรงมำ จะเหนไดจำกกำรใชคอนกรตเปลอย ปนเปลอย เหลก ไม งำนระบบหลำยๆ จดกจะไมไดมกำรปกปดใดๆ

รปท 2.14 แสดงภำพบรรยำกำศลำนใตถนโลงใชท ำกจกรรมตำงๆ (ผเขยน,2560)

19

เปนหองทใชส ำหรบกำรสมมนำ ฟงบรรยำย ปฏบตธรรม และหองพกผอนส ำหรบผทมำปฏบตธรรม

รปท 2.15 แสดงภำพของ สวนปฎจจสมปบำท (ผเขยน,2560)

บนอำคำรชน ๒ นมสวนทเปนสวน ชอวำ " สวนปฎจจสมปบำท " ไวเดนจงกรม หรอนงสมำธดำนนอกกบวถธรรมชำต

รปท 2.16 แสดงภำพลำนหนโคนจ ำลอง (ผเขยน,2560)

มภำพพทธประวต ทแกะสลกบนหนทรำย ซงจ ำลองมำจำกภำพพทธประวตชดแรกจำกอนเดย ซงถอวำมควำมครบถวนสมบรณมำกกวำแหงใดในโลก เรมตงแต

20

ภำพประสตถงปรนพพำนและจบดวยภำพโทณพรำหมณแจกจำยพระบรมสำรรกธำต รำยเรยงอยบนผนงทงสองดำน พรอมค ำบรรยำยเรองรำว

รปท 2.17 ภำพแสดง เสำหำตน (ผเขยน,2560)

เสำหำตนนทำนพทธทำสบอกไววำ " มำจำกอมรำวด วหำรอมรำวด ทกแหงแมทบชำพระพทธรปจะมขด 5 ขดอยขำงหลง

และทำนกไดสรปไววำ "คนอนตควำมอยำงไรกตำมใจเขำ เรำนกๆอยในใจของเรำวำ อนทรย 5 พละ 5 จะตรงทสด

ทอมรำวดในอนเดยสมยโนน เขำอำจจะหมำยถง พระเจำ 5 องค กได" สรป หอจมหมำยเหตทกรงเทพ เปนกำรจ ำลองจำกจำกสวนโมกและเกบ

สงของส ำคญของทำนพทธทำส เพอใหคนในเมองทไมมเวลำออกตำงจงหวด มำท ำกจกรรมและปฏบตธรรม เพอฝกสตในกำรใชชวตประจ ำวน ตวอำคำรจะแฝงไปดวยค ำสอนของทำนพทธทำสและมเปำหมำยทชดเจน สำมำรถท ำกจกรรม ไดทงภำยนอกอำคำรและภำยในอำคำร

2.5.2 กรณศกษำ วดสงฆทำน ป พ.ศ. ๒๕๑๑ หลวงพอสนองพบวดสงฆทำนรำงอยกลำงสวน มเพยงหลวงพอโตกบ

ศำลำไมมงสงกะสเกำๆ บนทไรเศษ พจำรณำแลววำทนเหมำะแกกำรเผยแผพระพทธศำสนำตำม “แนวทำงธดงคกรรมฐำน” เนองดวยอยใกลแหลงของผมก ำลงและปญญำทสำมำรถชวยศำสนำไดดในอนำคต ทำนจงตดสนใจทจะอยทน แตขณะนนทำนคดวำตนเองยงมบำรมไมเพยงพอทจะเปนผน ำทนได ดวยเหตผลทวำทนไมเหมอนทอนกำรจะเขำมำท ำอะไรนนท ำไดยำก จะตองใหเขำเหนดใหเขำเขำใจเพรำะเปนกำรเผยแผธรรมะใหกบผมปญญำ

21

รปท 2.18 ภำพแสดง “อโบสถแกว” หรอ “โบสถแกว” (ผเขยน,2560)

ภำยในบรรยำกำศของอโบสถแกว มลกษณะ รปทรงแปดเลยม ภำยในมพระประธำนหลวงพอโตองคใหญเพอใหพทธศำสนกชน ไดกรำบไหว และผทเขำมำปฏบตธรรมถอศล พนทภำยนสำมำรถบรรจคนไดถง600คน

รปท 2.19 ภำพแสดงบรรยำกำศกำรปฏบตธรรมภำยใน“อโบสถแกว” (ผเขยน,2560)

รปท 2.20 ภำพแสดงพนทดำนขำงของอำคำร (ผเขยน,2560)

22

พนทดำนขำงโบสถแกว กจะใชในกจกรรมกำรเดนจงกรม และนงสมำธ

รปท 2.20 ภำพแสดง พนทกำรปฎบตธรรมนอกอำคำร (ผเขยน,2560)

หลวงพอสนองทำนเนนกำรปลกตนไมเพอใหควำมรมเยน เพรำะบรรยำกำศเหลำนสงผลตอกำรปฏบต แคเขำมำเหนตนไม เหนควำมรมรนกเยนกำยแลว เมอเยนกำย ใจเรำกจะเยนตำม ธรรมชำตท ำใหใจเรำสงบดบควำมทกขใจเรำได”ทงนสงทคำดหวงจำกกำรเปดใหวดเปนทปฏบตธรรมคอ “อยำกใหญำตโยมรจกควำมสงบสขทำงจตใจ เพรำะทกวนนสงคมภำยนอกมแตควำมโลภ โกรธ หลง มแตควำมเรำรอน กำรแกงแยง อำฆำตพยำบำท จงอยำกใหคนไดเขำถงธรรมะ เมอเรำมหลกธรรมะ รจกควำมเมตตำ เรำกอยในสงคมไดอยำงมควำมสข”

บทท 3

กระบวนการศกษาขอมลวเคราะหสงเคราะหขอมล

บทบาทระหวางสถาปตยกรรมกบพนทวางน ามาซงแนวคดในการออกแบบพนทวางและภมทศน เชน วด สถานปฎบตธรรม พนทสเขยว และพนทท ากจกรรมนนทนาการ เนอหาในบทนจะกลาวถงการวเคราะหลกษณะพนท อาคาร ศาสนสถาน ของพระพทธศาสนา อนเปนหลกประจ าประเทศไทยโดยเนนองคประกอบทางสถาปตยกรรมนนเกยวเนองกบความรสกของผใชสอยซงจะน าไปสการออกแบบอาคารสถาปตยกรรมตอไป

รปท 3.1 ลกษณะ Space ทางสถาปตยกรรมทสถาปนกสรางขน (กฤษฎา อานโพธทอง, 2553)

3.1 การวเคราะหลกษณะพนททางสถาปตยกรรม

การศกษาเพอก าหนดกรอบแนวคดและหลกการในการศกษาทวางทางสถาปตยกรรม เมอมการกอรปของสถาปตยกรรมเพอสนองตอบความตองการของมนษยสงหนงซงเกดขนมา เคยงคกนกบ “ทวาง” กคอ “รปทรง (Form)” หากรปทรงนนทบตนกจะมองไดเปนวตถหนงซงขาดทวางภายในแตยงคงมความสมพนธกบพนทวางโดยรอบวตถนน ในทางกลบกนหากยอมใหเกดทวางระหวางรป ทรง (Negative Form) สงหนงซงเกดขนตามมาอยางชดเจน คอ ปรมาตร (Volume) โดยปรมาตรนยงกน ความหมายไดทงสองนย คอ ปรมาตรของวตถททบตนและปรมาตรของทวางซงเกดขนระหวางวตถความหมายของทวางจงเปนความสมพนธกนของสงซงเกดขน 3 สวน คอ รปทรง ทวาง ปรมาตร การศกษาสถาปตยกรรมภายหลงจากการเกดขนของค าวา “Space” จงสนใจไปในกายภาพซงเปน รปธรรมจบตองไดงายของรปทรง เปนการแยกองคประกอบหรอเรองราวตางๆ ของทวางทางสถาปตยกรรมออกจากน นกลายเปนการท าความเขาใจและพดถงทวางดวยองคประกอบทางกายภาพหรอเรองใดเรองหนงเพยงเทานนแตหากเขาใจในความหมายของทวางเปนสงซงนยามขยายกวางออกไปมากกวาลกษณะทางกายภาพแลวกคงไมเปนการเสยหายทจะเรมศกษาทวางทางสถาปตยกรรมจากองคประกอบทางกายภาพตางๆ ซงสามารถมองเหนและจบตองไดงายกวา

24

เพราะโดยพนฐานตามสญชาตญาณของมนษยนนกเรมปลก สรางสถาปตยกรรมจากการหยบกอนหน กงไม

หนงสอทเปนต าราพนฐานส าคญเลมหนง คอ “Form Space & Order” โดย Francis D.K. Ching (2007) ไดแบงแยกเนอหาทางสถาปตยกรรมออกตามประเดนตางๆ โดยไดอธบายใหเหนความเชอมโยง สมพนธกนของเนอหาทางสถาปตยกรรมแตละสวน ตงแตองคประกอบพนฐานมาจนถงเรองราวของความ สมพนธทซบซอนของรปทรงและทวางทางสถาปตยกรรม ดวยการคอยๆสรางความเขาใจไปในเนอหาแตละ ชวงตอน ซงพอจะสรปเปนหลกเกณฑในการมองทวางทางสถาปตยกรรมได 2 สวนดงน

3.1.1. สวนของทวาง (Space) - สวนของระบบทวาง 3 มต คอปรมาตรทวางซงเกดจากการรองรบความ

ตองการลกษณะ ตางๆ จดเรยงเปนล าดบความสมพนธของทวาง - สวนระบบของทวางจากการสญจร คอความสามารถในการเคลอนไหวเขา

ไปถงพนทใน แตละสวน 3.1.2. สวนของรปทรง (Form) คอองคประกอบของทวางทางกายภาพ แบงเปน

- ระบบขององคประกอบทางโครงสราง เชน เสา, แนวเสา - คาน - ระบบของสวนปดลอม เชน ผนง, แผนพน - ผนหลงคา

3.2 คณลกษณะของทวางปดลอม (Quality of Enclosed Space)

การก าหนดขอบเขตของทวางกระท าไดในหลาย รปแบบดวยกน ขนอยกบวตถประสงคของการใชสอยและ สภาพภมอากาศ โดยทระดบของการปดลอม (degree of enclosure) จะสมพนธกบการรบรปของผใชหรอความรสก เปนสวนตวในทวางนนๆ ในหวขอนจะกลาวถงคณลกษณะ ของทวางซงถกปดลอมจาก 2 ลกษณะดวยกนคอ การปดลอมดวยองคประกอบทางนอนของโครงสรางพนและหลงคาใน “สถาปตยกรรมแหงพน” และการปดลอมดวยองคประกอบทางตงใหเกดภาวะสวนตวใน “ลานโลงภายใน” ตามล าดบ

3.2.1 สถาปตยกรรมแหงพน (Architecture of the Floor) โดยปกตแลวองคประกอบทส าคญทหอหมทวาง ทางสถาปตยกรรม ไดแกฝาเพดาน ผนงและพนซงท าใหเราสามารถรบรทวางไดจากคณสมบตขององคประกอบ เหลานไดจาก ขนาด ส หรอ วสดทใช เปนตน ตวอยางเชน

25

ลกษณะของทวางในบานญป นนมการใชระดบความสงของ ฝาเพดานทต ากวาระดบมาตรฐานตะวนตกท าใหเกด ความรสกถงความเปนญป นไดชดเจน อกทงวถชวตทผกพน อยกบพนดงทไดกลาวมาแลว ท าใหชาวญป นไมนยมตกแตง รายละเอยดบนฝาเพดาน แตกลบใหความส าคญขององคประกอบใกลๆ กบพนมากกวา สงเกตไดจากการจดใหม แสงสวางไลจากระดบพนขนไปมดสลวบนเพดาน ซงตรงกน ขามกบงานสถาปตยกรรมตะวนตกทประดบประดาตกแตง ฝาเพดานดวยโคมระยาอยางสวยงาม ดงนน การรบรทวาง ทางสถาปตยกรรมของญป นจงเกดจากการเนนดวยองคประกอบ “พน” มากกวาจากองคประกอบ “ผนง” ภาพรางบานพนถนญป นทวาดโดยจอรน อทซอน (Jorn Utzon) บงบอกถงความรสกทมตอทวางของญป นได เปนอยางด โดยแสดงความสมพนธของทวางระหวาง “พน” กบ “หลงคา” ของบานพนถนของญป นขณะทเขาไปญป น เปนครงแรก อทซอนไดบรรยายถงความรสกทมตอทวางโดย ผานทาง “พน” ทยกสงจากระดบดนกบ “หลงคา” วามพลงในการปดลอมทวางไดพอ ๆ กบทสถาปตยกรรมตะวนตกท ใช “ผนง” เปนองคประกอบหลกในการก าหนดขอบเขตทวาง

รปท 3.2 ภาพรางบานพนถนญป นวาดโดย จอรน อทซอน แสดงใหเหน ลกษณะส าคญของ “พน” และ “หลงคา” ทปดลอมทวาง

(กฤษฎา อานโพธทอง, 2553)

การรบรทวางจากลกษณะการปดลอมขององคประกอบพนและหลงคาซงสมพนธกบวถชวตของชาวญป นน หากพจารณาดแลวพบวามสวนคลายกบสถาปตยกรรมพนถนในประเทศแถบรอน-ชนอยางในไทย มาเลเซย หรอ อนโดนเซย ทนยมใชโครงสรางพนฐานคลายคลงกน คอ โครงสรางไมแบบเสาและคานโครงสรางดงกลาวมการยก พนเรอนใหสงจากระดบดน เพอปองกนความชนทเกดจาก ผวดน ปองกนน าทวม ปองกนสตวราย และยงเปนการชวยในการระบายอากาศภายใตโครงสรางอกดวย สงทแตกตาง กนเหนจะเปนระยะความสงของพนเรอนทยกขนตางกน คอ เรอนไทยภาคกลางจะยกสงประมาณ 2.5 เมตร จากระดบ ดน เพอสามารถใชพนทใตถนบานได ส าหรบเรอนญป นจะ ยกสงเพยง

26

1 เมตร เพอการระบายอากาศเทานน ความแตกตางของระดบพนทยกสงขนในบานพน ถนแถบเอเชยทกลาวมาน สเมธ ชมสาย ณ อยธยา ได ใหเหตผลไววาสาเหตทเราสรางบานยกพนสงกเพราะถน ฐานเดมมลกษณะสะเทนน าสะเทนบก สวนกรณของบาน ญป นนนเรมตอนจากอดตทชาวออสโตรนเซยอพยพขนไปตง รกรากเปนครงแรกในประเทศญป นและกไดสรางบานยกพน สงพอ ๆ กบบานทสรางในแถบานน าเอเชยอาคเนยครนเมอเวลาผานไปหลายศตวรรษ ประกอบกบไดรบอทธพล ครอบง าจากวฒนธรรมจนซงมพนฐานมาจากสงคมบนบก ท าใหบานญป นยกพนสงประมาณ 2 ฟตถง 1 เมตรเทานน เราสามารถเหนถงววฒนาการของการเปลยนแปลงรปทรง

3.3 การทดลองออกแบบทางจากลกษณะทางกายภาพของอาคาร โดยท าการจ าแนกออกโดยลกษณะทเดนและส าคญออกมาวเคราะหเพอหาผลลพธตอไป

โดยแบงออก ดงน - ลกษณะของอาคาร - ลกษณะของแสง

3.3.1 ลกษณะของอาคาร อาคารรปทรงสเหลยมผนผาเปนลกษณะของรปทรงมาตรฐานและมความคนเคย

มากทสด เพราะลกษณะของตวอาคารเมอท างานกบรปทรงของหลงคาแลวจะมความงดงามและลงตวเปนทสด หากกลาวถงลกษณะทเปนการใชงานดานในนนกจะพบวาดวยลกษณะของอาคารทเปนสเหลยมจตรสนน 4ไดชวยสงเสรมใหองคพระประธานมความเดนขน ในลกษณะของมมมองแบบ

ทศนยภาพ(perspective) ทาใหเมอผใชสอยนนเขาไปใชงานจะเกดความเปนสมาธจดจออยกบองคพระประธานโดยจะท าใหเกดความสงบภายในทนท

อาคารรปทรงสเหลยมจตรสในรปแบบของทรงส เหลยมจตรสนนในแงของความรสกอาจกลาวไดวาใกลเคยงกบรปทรงสเหลยมผนผา แตเมอพจารณาลงไปแลวจะพบวาระยะของการเนนเพอใชองคพระประธานนนใหเปนจดเดนของผงนนกบลดลงไป อาจจะเปนเพราะระยะทเทากนจนเกนไป และเสนนาสายตาทเนนองคพระประธานนนกลบไมไดชวยใหเดนชดขนอาคารรปทรงสามเหลยม โดยรวมแลวลกษณะภายนอกทเปนรปทรงทคอนขางมความเฉพาะตวมากจงไมนยมนามาออกแบบเปนอาคารพทธสถาน และเมอพจารณาจากภายพนทใชสอยภายในแลว การออกแบบทจะท าใหศนยกลางของผง นนสมพนธกบการใชงานอยางเหมาะสมนนกระท าไดโดยลาบากโดยทรปทรงอาคารนนมความซบซอนในเรองของเหลยมและมมจากประโยชนทไดมานอยนดจงไมนยมและคดวาเหมาะสมในการออกแบบพทธสถาน

อาคารรปทรงวงกลมส าหรบรปทรงทมลกษณะวงกลมนนถาพจารณาจากการมองทางกายภาพภายนอกแลวจะพบวาไมคนเคยและประหลาดตาสวนหนงทไมนยมทาเปนรปทรงลกษณะนนนอาจจะเปนเพราะวารปแบบของหลงคานนไมสามารถสรางความลงตวใหกบลกษณะรปทรงอาคารแบบนได ท าใหการสอสารในเรองของความ

27

เปนวดนนไมชดเจนเทาทควร แตในทางกลบกนหากเราพจารณาจากพนททเกดขนภายในอาคารแลวจะพบวา เมอน าเอาองคพระประธานไวตรงกลางเพอเปนองคประธานของผงแลว ภาพของความศกดส ทธและความเปนศาสนสถานชดเจนมากขนโดยทสามารถจนตนาการถงการทไมจาเปนตองใชการสอสารเปนองคพระประธานโดยตรงอกตอไป โดยความรสกทถกบงคบใหทกสงทกอยางถกดงเขาสศนยกลางนกท าใหเกดความเปนสมาธอาคารรปทรงแปดเหลยม ลกษณะโดยรวมของรปทรงแบบนจะคลายกบรปทรงวงกลมและสเหลยมจตรสรวมกน แตทางกายภาพนนสามารถออกแบบใหหลงคาจวนนใหลงกบรปแบบ อาคารทรงนได แตกไมเปนทนยมและไมคนตาและหากเมอเราพจารณาจากพนทภายในแลวเราจะสามารถรบรความเปนศนยกลางจากผงในลกษณะนได แตจะถกลดทอนความตอเนองของความรสกโดยเสนทแบงมมในแตละมมออกจากกนทาใหความเปนสมาธนนขาดความตอเนอง

แผนภม 3.1 แสดงการทดลองความสมพนธของอาคารกบสดสวนมนษย (กฤษฎา อานโพธทอง, 2553)

ลกษณะทนยมใชมากทสดคอ รปทรงสเหลยมผนผาหรอสเหลยมจตรสตามล าดบโดยเหตทรปทรงสเหลยมผนผานนถกนยมเลอกน ามาออกแบบมากทสดเปนเพราะมลกษณะทสอดคลองกบการออกแบบหลงคา โดยทอาคารรปสเหลยมจตรสมความนยมนอยกวาสวนหนงกมาจากประเดนนเองและอกประเดนทนาสนใจคอ ความสมพนธระหวางองคพระประธานกบผใชสอยโดยทรปทรงอาคารนนเปนเครองมอทท าใหการรบรนนสมบรณมากขนโดยทรปทรงสเหลยมผนผานนท าใหภาพขององคพระประธานนนดสงาและเปนศนยรวมของผง(ตามลกษณะของภาพทศนยภาพ ซงในจดนอาคารรปทรงสเหลยมจตรส รปทรงแปดเหลยม รปทรงวงกลม กสามารถสรางประสบการณตอผใชสอยในลกษณะนได แตภาพของความสงางาม และ ระยะระหวางผใชสอยกบองคพระประธานนน จะมความสมบรณนอยลง อนเนองจากวาภาพของการเดนเขาหาองคพระประธาน และ มมมองจากดานหลงซงทาใหการรบรนนไมดเทาแบบ

28

สเหลยมผนผาดวยเหตนรปทรงสเหลยมจตรสนาจะเปนค าตอบทดทสด ซงถาหากตองใชรปทรงหรอ ลกษณะอนๆ แลวความสมพนธระหวางผใชสอยกบองคพระประธานนนกเปนอกหนงกรณ ทควรนามาพจารณา

แผนภม 3.2 แสดงการทดลองผลจากการเปลยนแปลงจากรปทรงทสงผล กบ พนท(space) (กฤษฎา อานโพธทอง, 2553)

29

แผนภม 3.3 แสดงการทดลองผลจากการเปลยนแปลงจากรปทรงทสงผล กบ พนท(space) ภายใน (กฤษฎา อานโพธทอง, 2553)

30

3.3.2ลกษณะของชองแสง

รปแบบของชองเปดถาพจารณาจากรปแบบทผานมาในการออกแบบพทธสถานแลวนนจะพบวารปแบบสวนใหญทเราเหนนนคอ รปแบบทเปนสเหลยมผนผามากทสด อาจมเพยงสเหลยมจตรสและวงกลมบางแตนอยมาก ซงเราคนเคยกบรปทรงในลกษณะนมาก จงท าใหเกดความยากในการเปลยนแปลงเพราะเมอลองท าการทดลองกบรปทรงอนแลว แมจะเปนรปทรงทเปนเรขาคณตแบบงายกตามกรสกวา แปลกแยกและไมเขากน แตหากเมอพจารณาจากลกษณะของแสงทผานชองเปดในลกษณะตางๆเขามาสภายในอาคารพบวาในแงของความรสกนนแถบไมแตกตางกน อาจเกดจากทอาคารแบบพทธสถานนนไมไดเนนเรองประเดนของคณภาพแสงทเขาสภายในอาคารแตไปเนนแสงทสองสะทอนมาจากสทองจากองคพระพทธรปมากกวา และ ในเรองของการระบายอากาศระบายลมจงหวะในการเจาะชองเปด โดยการทดลองเจาะชองเปดในลกษณะตางๆ กน โดยไดผลลพธดงนคอหากเราเปลยนแปลงการเจาะโดยทรปแบบนนมการเปลยนแปลงไป จะท าใหความรสกในแงทเปนพทธสถานนนหมดไป และเมอสรางจงหวะและระดบของต าแหนงชองเปดทตางกนไป ท าใหพบวา การใชจงหวะทเทากนพอด และการท าซ านนเปนวธการทสอสารไดดทสดในแงของความรสก เพราะน าเราไปสความรสกทเปนทางการ เปนอาคารทเรยบงายไมตองการความซบซอนใดๆ ผานทางความงายของของรปทรงและจงหวะทเรารบร

แผนภม 3.4 การทดลองคณภาพของแสงทเกดจากชองเปดรปแบบตางๆ (กฤษฎา อานโพธทอง, 2553)

31

แผนภม 3.5 การทดลองเกยวกบชองเปดในเรองของจงหวะ และ ลกษณะของชองแสง (กฤษฎา อานโพธทอง, 2553)

32

จากการทดลองตางๆ ทผานมาโดยวธการตางๆ ผานทางองคประกอบของพระอโบสถ ผานทางหลงคารปทรงลกษณะชองเปดหรอฐานอาคารนนทาใหเราไดเหนถงผลกระทบ และจดมงหมายในการออกแบบซงในสวนแรกเราอาจจะพด ไดวาเปนการออกแบบทมาจากการผสมผสานความเปนศลปะแบบไทยโดยอางองไปสความคดแนวความเชอตางๆ เชน การความลาดชนของหลงคา การเลอกใชสประดบตกแตงหลงคา หรอ องคประกอบตกแตงเปนตน และในอกสวนหนงทเราสามารถมองเหนได คอ การทเราจดจาและใชความคนเคยในการออกแบบ เชนลกษณะของชองแสง ลกษณะของฐานเปนตน ซงทาใหลกษณะดงกลาวกลายเปนสวนหนงในการออกแบบไป คลายกบเปนความจ าเปนทตองมอยเทานน

3.4 การวเคราะหโครงการและทตงในจงหวด 3.4.1.การเลอกท าเลทต งโครงการ

ประเทศไทยมลกษณะภมประเทศทหลากหลาย ภาคเหนอเปนพนทภเขาสงสลบซบซอน จดทสงทสดในประเทศ คอ ดอยอนทนนท ณ 2,565 เหนอระดบน าทะเล รวมทงยงปกคลมดวยปาไมอนเปนตนน าทส าคญของประเทศ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอสวนใหญเปนพนทของทราบสง สภาพของดนคอนขางแหงแลงและไมคอยเออตอการเพาะปลก แมน าเจาพระยาเกดจากแมน าปง และยมทไหลมาบรรจบกนทปากน าโพจงหวดนครสวรรค ท าใหภาคกลางกลายเปนทราบลมแมน าทมความอดมสมบรณทสดในประเทศและถอไดวาเปนแหลงปลกขาวทส าคญแหงหนงของโลก ภาคใตเปนสวนหนงของคาบสมทรมลาย สวนภาคตะวนตกเปนหบเขา และแนวเทอกเขาซงพวกตวมาจากทางตะวนตกของภาคเหนอ ความส าคญในการเลอกท าเลทตง เนองจากสถานปฏบตธรรมแนวทางทานพทธทาส ภกข เปนโครงการทใหผทมความทกข หรอผทตองการฝกสตเพอใชในชวตประจ าวน และเปนศนยกลางของทางดานการศกษา และทางดานของเศรฐกจ เพอสบสานและเผยแพรตามเจตนารมณของทานพทธทาส ดงนน ท าเลทเหมาะสมส าหรบการเลอกทตงโครงการ จงมความส าคญและจะตองมความสมพนธทเชอมโยงกบแหลงของศาสนา อยในตวเมอง เพอการเขาถงและผใชสามารถเขามาใชงานไดตลอดเวลานอกจากนจะตองเปนท าเลทตงโครงการทมการตดตอและเชอมโยงกบเสนทางถนน ระบบการคมนาคมตางๆ ทอ านวยความสะดวกในการเขาถงโครงการ

33

รปท 3.3 ภาพแสดง ทกภมภาคของประเทศไทย

(wikipedia, 9 สงหาคม 2560) 3.4.2 การพจารณาเลอกท าเลทต งโครงการ แสดงต าแหนงศนยต าแหนงศนยกลางสถานปฎบตธรรม ตามแนวความคดและวธปฎบตธรรมในภาคตางๆ

รปท 3.4 ภาพแสดงต าแหนงศนยกลางสถานปฎบตธรรมในแตละภาค

(wikipedia, 9 สงหาคม 2560)

34

ภาคเหนอ สายทานวอ วชรเมธ ศนยวปสนาสากลไรเชญตะวน

ภาคอสาน สายปฎบตทานอาจารยมน วดปาสธาวาส

ภาคใต สายปฎบตทานพทธทาส ภกข วดธารน าไหล

ภาคกลาง สายปฎบตทานพทธทาส ภกข หอจมหมายเหต สวนโมก กรงเทพมหานคร

3.4.3 การเลอกพจารณาเลอกท าเลทต งในระดบจงหวด ขอนแกน อกจงหวดหนงทเปนจงหวดใหญของอสาน เรมกอตงเปนเมองมาตงแตสมยรชกาลท 1 อายประมาณสองรอยกวาป มประวตยาวนานทงทางดานธรรมชาต และอารยธรรมตางๆ ปจจบนเปนจงหวดทมความส าคญมาก เปนทงแหลงศนยกลางทางดานการศกศา ดวยเหตผลทางภมศาสตรทต งอยใจกลาง ทกจงหวดเชอมตอเขามาทจงหวดขอนแกน ท าใหมความเจรญกาวหนาอยางกาวกระโดดและจงหวดขอนแกนยงเหมาะทสมในการเลอกทตง สถานปฎบตธรรมแนวทางทานพทธทาส ใหเปนจดศนยกลางของภาคอสาน เพอสบสานและเผยแพรแนวทางค าสอนตามเจตนารมณของทานพทธทาสศาสนา ชาวไทยอสานนบถอพระพทธศาสนา ซงถอวาเปนศาสนาทเหมาะสมกบนสยใจคอของคนไทย ในระยะแรก นบถอนกายมหายานแตกไมละทงการนบถอผสางเทวดา ซงนบถอแตเกากอน ตอมาเมอมาตงถนฐานอยในเขตทขอมเคยปกครอง กหนมานบถอพระพทธศาสนานกายหนยานจากพวกขอม ซงไดรบมาจากอนเดยอกทอดหนง ทตงและอาณาเขต - ทศเหนอ ตดตอกบอ าเภออบลรตนและอ าเภอน าพอง - ทศตะวนออก ตดตอกบอ าเภอซ าสง อ าเภอเชยงยน และอ าเภอโกสมพสย (จงหวดมหาสารคาม) - ทศใต ตดตอกบอ าเภอโกสมพสย (จงหวดมหาสารคาม) อ าเภอบานแฮด และอ าเภอพระยน - ทศตะวนตก ตดตอกบอ าเภอบานฝาง

รปท 3.5 ภาพแสดง ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ จงหวดขอนแกน

(wikipedia, 9 สงหาคม 2560)

35

3.4.4 เปรยบเทยบศกยภาพแตละอ าเภอของทตงโครงการ อ าเภอเมองขอนแกน เปนอ าเภอศนยกลางการปกครอง การคมนาคม การศกษา การแพทย

อตสาหกรรม และเศรษฐกจของจงหวดขอนแกนเปนทตงของศนยราชการจงหวด และของ ภมภาคตะวนออกเฉยงเหนอจ านวนมาก อาท ธนาคารแหงประเทศไทย ส านกงานภาคตะวนออกเฉยงเหนอ มหาวทยาลยขอนแกน เปนพนททมประชากรอาศยอยหนาแนนทสดในจงหวด

รปท 3.7 ภาพแสดงแผนทแตละอ าเภอและจ านวนประชากร

(Hdamm, 9 สงหาคม 2560)

จากการวเคาระหขอมลพบวาอ าเภอเมองขอนแกน อยหางจากกรงเทพฯ 449 กโลเมตร จากกรงเทพฯ การคมนาคมใชได 4 ทาง คอ รถยนต รถโดยสาร รถไฟ เครองบน

3.4.5 เกณฑการพจารณา พนทสวนสาธารณะ 3 พนทในพนทอ าเภอเมอง สวนสาธารณะเปนพนทสเขยวมากทสดในพนทของตวเมอง มผใช ตงแตเดกจนไป

ถงผใหญและคนชรา เปนพนทเปดเพอใหผใชเขามาท ากจกรรมหรอพกผอน ออกก าลงกาย และมความเงยบสงบเขาถงงาย เหมาะแกการตงโครงการ สถานปฎบตธรรมมากทสด

1)บงแกนนคร : เปนสถานทพกผอนหยอนใจและสถานททองเทยวใจกลางเมอง เปนบงธรรมชาตคเมองขอนแกน ทมความกวางถง 600 ไรในฤดฝนจะมระดบน าปรมฝง

36

มสถานทออกก าลงกาย โซนตกปลา ลานกฬา แหลงอนรกษพนธปลา ตงอยตดกบถนนรอบบง

2)บงทงสราง : ตงอยท ถ.จอมพล ต.ในเมอง อ.เมอง จ.ขอนแกน เปนบงน าและสวนสาธารณะขนาดใหญทสดในประเทศไทย มเขตเทศบาลนครขอนแกนคอยดแล เพอใหเปนสถานทพกผอนหยอนใจและใชเปนสถานทออกก าลงกายใหกบชาวเมอง มการใหบรการตางๆ เชน สนามบาสเกตบอล ลานอเนกประสงค สระน า และยงมสวนนกขนาดใหญอยภายในสวนสาธารณะดวย บรรยากาศรมรนไปดวยตนไมทมท งไมดอกไมประดบปลกไวอยางสวยงาม

3)บงหนองโคตร : บงหนองโคตร มลกษณเปนแหลงน าธรรมชาตขนาดใหญมเนอทประมาณ 800 ไรเศษ มน าตลอดทงป และ:เปนสถานททองเทยว พกผอน ออกก าลงกาย ของชมชน/หมบานและประชาชนทวไป เพราะมทางเทาส าหรบออกก าลงกายหรอสามารถเดนชมววธรรมชาตของบงหนองโคตรได มสนามฟตบอล สนามบาสเกตบอล มลานแอโรบค มอปกรณการออกก าลงกาย มสนามเดกเลน เปนสถานทจดกจกรรมกลางแจง

รปท 3.8 ภาพแสดงแผนทต าแหนง บงสวนสาธารณะ

(Google Maps, 9 สงหาคม 2560)

37

3.4.6. พจารณาท าเลทต งโครงการ

ตารางท 3.1 ตารางเปรยบเทยบของแตละอ าเภอของทต งโครงการ (ปรบปรงจากGoogle Earth, 2560)

38

3.4.7 การเปรยบเทยบท าเลทต งโครงการ

3.4.7.1 บรเวณทตงโครงการ

รปท 3.9 ภาพแสดงสภาพภมศาสตรของทต งโครงการ (Google Maps, 9 สงหาคม 2560)

3.4.7.2 การเขาถงโครงการ

รปท 3.10 ภาพแสดงภาพภมศาสตรของทต งโครงการ

(Google Maps, 9 สงหาคม 2560)

39

ทต งโครงการ อ.เมอง จงหวดขอนแกน

ถนน ทางเขาหลก

ถนนทางเขารอง

พนทส งปลกสราง

3.5 การวเคราะหสภาพภมอากาศ

สภาพภมอากาศของขอนแกน โดยทวไปเปนแบบทงหญาในเขตรอน คอ มฝนตกสลบกบแหงแลง ไดรบอทธพลจากลมมรสมตะวนตกเฉยงใต และลมมรสมตะวนออกเฉยงเหนอ โดยมอณหภมสงสดโดยเฉลย 36.35 องศาเซลเซยส และม 3 ฤด สภาพอากาศจะหนาวเยน โดยทวไปจะหนาวจดในชวงเดอนธนวาคมจนถงเดอนมกราคมของทกป อณหภมต าสดเฉลย 15.4 องศาเซลเซยส

ฤดกาลของจงหวดขอนแกน พจารณาตามลกษณะของลมฟาอากาศของประเทศไทยสามารถแบงออก ไดเปน 3 ฤด ดงน

3.5.1 ฤดหนาว เรมตนประมาณกลางเดอนตลาคมถงประมาณกลางเดอนกมภาพนธ ซงเปนชวงทมรสม ตะวนออกเฉยงเหนอพดปกคลมประเทศไทยและบรเวณความกดอากาศสงจากประเทศจนทมคณสมบตเยน จะแผลงปกคลมประเทศไทยตอนบนในชวงดงกลาว ทาใหอากาศโดยทวไปบรเวณจงหวดขอนแกนจะหนาว เยนและแหง โดยมอากาศหนาวจดในบางวน ส าหรบเดอนทมอากาศหนาวมากทสดจะอยในชวงเดอนธนวาคม ถงเดอนมกราคม

3.5.2 ฤดรอน เรมตนประมาณกลางเดอนกมภาพนธถงกลางเดอนพฤษภาคม ซงเปนชวงวางของฤดมรสม จะมลมใตและลมตะวนออกเฉยงใตพดปกคลม ทาใหมอากาศรอนอบอาวทวไปมอากาศรอนอบอาวโดยทวไป โดยเฉพาะเดอนเมษายนจะเปนเดอนทมอากาศรอนอบอาวทสดของป

3.5.3 ฤดฝน เรมตนประมาณกลางเดอนพฤษภาคมถงกลางเดอนตลาคม เปนชวงทมรสมตะวนตกเฉยงใต พดเอาความชนจากทะเลและมหาสมทรมาปกคลมประเทศไทย

รปท 3.11 ต าแหนงรองความกดอากาศต า ทศทางลมมรสมและทางเดนพายหมนเขตรอน (กรมอตนยมวทยา)

40

3.6 การวเคราะหสภาพบรบท

สภาพพนทต งโครงการบงทงสราง เปนแหลงน าธรรมชาตทใหญทสด ในเขตเทศบาลนครขอนแกน มพนทประมาณ 1,692 ไรมอาคารบานเรอนกอสรางอยอยางกระจดกระจาย ปจจบน บงทงสรางเปนแหลงประมงทส าคญทสด ของเมอง พนทประมาณ 400 ไร ไดถกสงวนไว เปนเขตรกษาพนธสตวน า โดยจงหวดขอนแกนได ด าเนนการปรบปรง พฒนาบงทงสราง เพอเปนสถานทพกผอนหยอนใจของเมองอกแหงหนง โดยจด ใหมเกาะ เพอเปนสวนสขภาพของเมอง และเปนสถานทพกผอนหยอนใจ ของประชาชนในเขตเทศบาลนครขอนแกน โดยไดปรบภมทศนใหมความสวยงามมการเพาะปลกพนธไมดอก ไมประดบ อยางสวยงาม จดสรางสนามเดกเลน บรเวณออกก าลงกาย ลานเตนแอโรบก ศาลาพกรอน บอน าขนาด ใหญภายในสวน ฯลฯ

รปท 3.12 วเคราะหบรบทบรเวณทต งโครงการ (Google Maps, 9 สงหาคม 2560)

รปท 3.13 วเคราะหสภาพแวดลอมทต งโครงการ (Google Maps, 9 สงหาคม 2560)

บทท 4

การประยกตในงานออกแบบสถาปตยกรรม

4.1 การก าหนดโปรแกรม 4.1.1. ลกษณะโครงการและกจกรรมโครงการ 1) สวนของการจดแสดง

1.1) จดแสดงประวตของพระพทธเจา - กลาวถงประวต การประสตร ตรสร และปรนพาน

1.2) จดแสดง เรองของ การเกด แก เจบ ตาย 1.3) จดแสดงเรองผจญพญามาร

- พญามารไดยกพลเสนามารมาผจญ พระองคตองตอสดวยพระบารม ๑๐ ทศ กลาวในแงธรรมาธษฐาน คอ ทรงตอสกบกเลสภายในใจจนทรงเอาชนะไดดวยพระบารม คอ ความล าบากในการบ าเพญความดทงปวง อนทรงไดสงสมมาตลอดแตครงเปนพระโพธสตว ทรงตอสจนพญามารพายแพไป 1.4) หนจ าลอง 1.5) ภาพหลกค าสอนของทานพทธทาส ภกข

- ภาพ 1.6) รปปน หนจ าลอง 1.7) ภาพวาด ปรศนาธรรม

2) สวนบรการ 2.1) ส าหรบกจกรรม

- หองปฏบตธรรม -ลานหนโคง -ศาลาปฏบตธรรม

2.2) ส าหรบเรยนร

- หองสมด บรการเกยวกบในสวนของหนงสอธรรมมะ

และหนงสออางอง

- หองเรยนส าหรบ จตอาสา 4.1.2 การก าหนดองคประกอบของโครงการ 1) องคประกอบของโครงการ

42

จากการศกษาแนวความคดของโครงการ ท าใหสามารถน ามาศกษารายละเอยดของขนาดพนทใชสอย และรายละเอยดดานอนๆ จากจ านวนผใชและลกษณะกจกรรมทเกดขนเพอใชเปนพนฐานในการก าหนดพนทในองคประกอบตางๆ

1.1) สวนจดแสดงนทรรศการ 1.1.1) นทรรศการถาวร สวนของนทรรศการถาวรแบงออกเปน 7

ชวงดงน - หองแสดงนทรรศการประวตของพระพทธเจา - หองแสดงนทรรศการเรองของ การเกด แก เจบ ตาย - หองแสดงนทรรศการเรองผจญพญามาร - หองแสดงนทรรศการ หนจ าลอง - หองแสดงนทรรศการ ภาพหลกค าสอนของทานพทธทาส ภกข - หองแสดงนทรรศการรปปน หนจ าลอง - หองแสดงนทรรศการภาพวาด ปรศนาธรรม 1.1.2) นทรรศการชวคราว สวนนจดใหเปนพนทเปดโลง เพอเปนการจดแสดงแบบหมนเวยน โดยลกษณะของการจดแสดงจะเปนไปตามนทรรศการนน ๆ

1.2) สวนใชงานหลก 1.2.1) สวนสนบสนนโครงการการหลก เผอใหผใชไดเขาถงนพาน

ซงสามารถปฏบตธรรมไดทงภายนอกอาคารและภายในอาคารประกอบดวย -หองปฏบตธรรม -ศาลาปฏบตธรรม -ลานหนโคง

1.3) สวนบรการสาธารณะ 1.3.1) สวนสนบสนนโครงการเปนพนทรบรอง บคคลภายนอกเปน

หลก ซงบคคลภายนอกสามารถเขามาใชรวมกบผใชหลกไดโดย ทวไปประกอบดวย

- สวนของโรงทาน - ลานกลางแจง 1.3.2) สวนสาธารณะของโครงกา รคอสวนท เช อมระหวาง

องคประกอบตางๆ ภายในโครงการในรปแบบของพนทวางหรอพนทอเนกประสงค อาทเชน ลานอเนกประสงค โถงทางเขา สวนพกคอย เปนตนดงน นการจดวาง และออกแบบพนท น ควรจะออกแบบใหม

43

ประสทธภาพในแงของการเชอมตอพนทส าคญตางๆ เขาดวยกนทงในสวนของความตองการทใหพนทมความสมพนธตอเนองกนหรอการท าใหพนทไมใหมความสมพนธและตดขาดออกจากกน

1.4) สวนบรการดานการศกษา 1.4.1) หองสมด เปนสวนของการศกษาและคนควาขอมลหลกค า

สอน หลกปรชญาในการด าเนนในชวตประจ าวนใหเกดสข 1.4.2) สวนปฎจจาสมปบาท เปนธรรมทแสดงกฎของธรรมชาต ถง

ความเปนเหตเปนผล และความเกยวเนองสมพนธกน จนเปนผลใหเกดทกข และแสดงเหตทท าใหทกขนนดบลงไป

1.5) สวนบรหารโครงการ สวนบรหารโครงการ เปนสวนทเปนส านกงานของโครงการ มหนาทคอย

ควบคมระบบดานการบรหารในดานตางๆ รวมถงการตดตอประสานงานในดานตางๆ ดงนนต าแหนงของสวนนตองตงอยในสวนทเขาถงงายมทจอดเฉพาะ โดยสวนนจะแบงออกเปน 3 สวนคอ

1.5.1) ฝายบรหาร 1.5.2) ฝายการเงน 1.5.3) ฝายประชาสมพนธ

1.6) สวนเทคนคการจดแสดง เปนสวนทท าหนาทหลก คอการจดเรองราวพทธประวต ภาพปรศนาธรรม

และรปปน จดเปนหมวดหม และจดแสดงวตถในทจดแสดง รวมถงการดแล และการวางแผนการใหบรการ

1.7) สวนบรการอาคาร

สวนบรการอาคาร คอสวนทมความเกยวของกบโครงการใหแงของการบ ารงรกษา การควบคมงานระบบภายในอาคาร รวมถงการดแลความเรยบรอยตางๆภายในโครงการซงประกอบดวย

1.7.1) สวนพนทปฏบตการ ของงานระบบ อาทเชน สวนบ าบดน าเสย หองควบคมงานทกประเภท หองขยะ เปนตน

1.8) สวนจอดรถ

44

สวนจอดรถ คอสวนทใชรอบรบยานพาหนะของผใชทมาท ากจกรรมภายในโครงการในรปแบบตางๆ โดยยานพาหนะอาจจะเปนไปในรปแบบของ จกรยานยนต รถยนต รถบส ซงอาจจะรวมถงทจอดรถส าหรบบรการ ดงนนเพอความชดเจนในการออกแบบ ค านวณพนท และค านวณราคาคากอสราง จงแยกทจอดรถดงน

-ทจอดรถส าหรบผมาด าเนนกจกรรมภายในโครงการ -ทจอดรถฝายบรหารโครงการ

โดยการออกแบบพนททจอดรถนจะมความสมพนธกบประเภทของพนทใชสอยภายในโครงการ การเขาถงโครงการ และความจ ากดของเนอทโครงการ

แสดงรายละเอยดเวลาในการด าเนนกจกรรมตางๆ ภายในโครงการตามองคประกอบของโครงการ ภายในหนงวน

4.1.3 การวเคราะหผใชสอย 1) ประเภทผใชโครงการ

1.1) ผใชบรการ โครงการ คอ บคคลทมความตองการเขามาเพอปฏบตธรรมหรอ ตองการใชพนทเพอการคลายความทกขทเกดขนภายในใจ ไดแก

-นกเรยน นกศกษา ผเขามาใชงานกลมน มจดประสงค เพอฝกการท าสมาธ ใหเกดปญญาและมสตในการใชชวตประจ าวน การเรยนรพทธประวตและการศกษาเรองราวภาพวาด รปปน ในการตความของภาพปรศนาธรรม -ประชาชนทวไป ผใชบรการในกลมน มกจะใชเวลาในวนหยดเพอท ากจกรรมครอบครวหรอใชเวลาวางในการปฏบตธรรม โดยผใชกลมนอาจจะมาเปนกลมหรอมาแบบเดยว 1.2) ผทมาตดตอ คอ บคคล ทเขามาตดตอกบเจาหนาทเพอ การท าทาน

ในโรงทานและนกวชาการทเขามาบรรยายพเศษ กบตดตอขอเชาพนทในการจดนทศการ

-นกวชาการ กลมนมกใชบรการในสวนของหองปฏบตธรรมเพอสอนแนะแนวใหขอคดในการเพอสมาธเพอใหเกดสตในการด าเนนชวตในสงคม ปจจบน

1.3) ผบรหารและพนกงาน จตอาสา คอเจาหนาของสถานปฏบตธรรม ซงรบผดชอบตามหนวยงานตางๆ ไดแก

45

-ฝายบรหาร -ฝายเทคนค แมบาน -ฝายเจาหนาทจตอาสา

4.1.4 การวเคราะหพนทใชสอยของโครงการ 1) สวนจดแสดงนทรรศการ ในการวเคราะหพนทใชสอยสวนนทรรศการน มลกษณะการผสมผสาน จดแสดงกนหลายรปแบบจงใชการวเคราะหแบบกราฟกได 6 รปแบบ ดงน

1.1) การจดแสดงแบบ Board a ตองการพนท 1.20 x 1.20 = 1.44 ตารางเมตร

รปท 4.1 การจดแสดงแบบ Board a (ทมา Ernst, Neufert,2000:242)

1.2) การจดแสดงแบบ

Board b ตองการพนท 1.20 x 2.40 = 2.88 ตารางเมตร

รปท 4.2 การจดแสดงแบบ Board b (ทมา Ernst, Neufert,2000:242)

46

1.3) การจดแสดงแบบ Board c ตองการพนท 2.50 x 1.50 = 3.75 ตารางเมตร

รปท 4.3 การจดแสดงแบบ Board c (ทมา Ernst, Neufert,2000:242)


Object Model a ขนาด 0.60 x 0.60 = 0.36 ตารางเมตร ตองการพนท 1.20 x 1.20 = 1.44 ตารางเมตร

รปท 4.4 การจดแสดงแบบ Object Model a (ทมา Ernst, Neufert,2000:242)


Object Model b ขนาด 1.20 x 1.20 = 1.44 ตารางเมตร ตองการพนท 2.40 x 2.40 = 5.76 ตารางเมตร

รปท 4.5 การจดแสดงแบบ Object Model b (ทมา Ernst, Neufert,2000:242)

47


Object Model c ขนาด 0.40 x 1.20 = 0.48 ตารางเมตร ตองการพนท 3.60 x 2.80 = 10.08 ตารางเมตร

รปท 4.6 การจดแสดงแบบ Object Model c (ทมา Ernst, Neufert,2000:242)


Diorama a ขนาด 1.80 x 1.80 = 3.24 ตารางเมตร ตองการพนท 3.60 x 1.80 = 6.48 ตารางเมตร

รปท 4.7 การจดแสดงแบบ Diorama a

(ทมา Ernst, Neufert,2000:242)

2) สวนบรการสาธารณะ 2.1) โถงตอนรบ รวมมผเขาชมทงหมด เฉลยตอชวโมง = 65 คน / ชวโมง เฉลยผเขาชมเปน 3 รอบ= 22 คน / กลม

48

(ชวงเวลาเขาชม 10.00 - 12.00 / 12.00 - 14.00 / 14.00 - 17.00) รวมผเขาชมเปนหมคณะ เฉลยคณะละ 150 คน(150 + 22) = 172 คน คดพนท คนละ 1 ตารางเมตร= 172 ตารางเมตร พนทรวมของโถง คอ 172 x 1= 172 ตารางเมตร 2.2) หองน า - สวม คดจากจ านวนผเขาชมสงสดตอชวงเวลา เฉลย = 225 คน ดงนนเลอกมาตรฐานการตดตงสขภณฑท321 - 400 คน

ตารางท 4.1 แสดงมาตรฐานการตดตงจานวนสขภณฑส าหรบอาคารสาธารณะ

จ านวน(คน) อางลางหนา โถปสสวะชาย สวม

ชาย หญง ชาย หญง ชาย หญง

1-200 1 1 2 2 3

201-400 2 2 3 3 4

401-600 3 3 4 4 5

601-800 4 4 5 5 6

801-1,000 5 5 6 6 7

1,001-1,200 6 6 7 7 8

49

รปท 4.8 แสดงสขภณฑหองน า - สวม


หองน าชาย ประกอบดวย ชดอางลางหนา (2) + ชดโถสวม (3) +

ชดโถปสสาวะ (3) พนท (0.93 x 2) + (1.35 x 3) + (0.50 x 3) + 80% = 13.34 ตาราง เมตร - หองน าหญง ประกอบดวย ชดอางลางหนา (2) + ชดโถสวม (4) พนท (0.93 x 2)+(1.35 x 4) + 80% = 13.7 ตารางเมตร - หองน าคนพการขนาดเลก (กฎหมาย) 2.40 x 2.40 = 5.76 ตร.ม. พนทหองน ารวม 13.34 + 13.07 + 5.76 = 327.1 ตารางเมตร

3) สวนบรการดานการปฏบตธรรม 3.1) หองปฏบตธรรม คดจากผเขาชมเปนหมคณะมากทสด = 150 คน / วน ก าหนดใหมหองปฏบตธรรมขนาด= 80 ทนง พนท / 1 ทนง = 1 ตร.ม. x 100 ทนง = 80 ตารางเมตร รวม Circulation 30% ของพนทนงชม = 110 ตารางเมตร 3.2) หองสมด จ านวนผเขาชมทงหมด เฉลย= 450 คน / วน ผเขาชมในแตละชวงทงหมด (3 ชวง) = 150 คน จ านวนผใชบรการหองสมดคดเปน 3 % ของผเขาชม = 30 คน

50

- โถงทางเขา คดพนท คนละ 1 ตารางเมตร (30 x 1) = 30 ตารางเมตร - สวนรบฝากของ ตฝากของ 1 ตจะม 12 ชอง พนททางเดนโดยรวมตอชด 2 ตารางเมตร จะตองใชพนทรวม 2(1.70 x 1.80 ) + 2 = 8.12 ตางรางเมตร - สวนอานหนงสอ คดพนท 1.08 ตารางเมตร/คน (30 x 1.08)= 32.40 ตารางเมตร - สวนพนทเกบหนงสอ คดจากจ านวนผใชบรการ 20% ของผเขาชมทงหมด = 90 คน/วน คดเปนจ านวนหนงสอ= 2,700 เลม

รปท 4.9 แสดงพนทเกบหนงสอ


ตขนาด 0.60 x 2.00 เกบหนงสอไดประมาณ 150 เลม พนทส าหรบตวางหนงสอทงหมด (1.20 x 18) = 21.60 ตารางเมตร พนทรวม Circulation 30%= 28.10 ตารางเมตร รวมพนทหองสมด= 98.62 ตารางเมตร 3.3) ทจอดรถ จากกฎกระทรวงฉบบท 7 (พ.ศ. 2517) ออกตามความใน พระราชบญญต ควบคมการกอสรางอาคาร - ทจอดรถยนต 24 ตร.ม./คน ใชพนท 24 x 60 =1440 ตางรางเมตร - ทจอดรถ Service ใชในสวนนทรรศการ 2 คน ใชพนท 40 ตร.ม./คน จะไดพนท= 80 ตางรางเมตร - ทจอดรถจกรยานยนต 20% ของเจาหนาทโครงการ โครงการมเจาหนาท 37 คน ทจอดรถจกรยานยนต 8 คน ใช

พนท 2 ตร.ม./= 16 ตางรางเมตร

51

- ทจอดรถบสคดจากจานวนผเขาชมทมาเปนหมคณะรถบส คน/60 ทนงจะได 3 คน ใชพนท 50 ตร.ม./ 1 คน = 150 ตางรางเมตร การศกษารายละเอยดเกยวกบพนทใชสอย ในตารางท 4.2 การพจารณาพนทใชสอยมการอางอง จากแหลงตางๆ ดงน A = Ncufert Architcct’s Data B = ศกษาวเคราะห C = กรณศกษา ตารางท 4.2 แสดงการศกษารายละเอยดเกยวกบพนทใชสอย

สวนของโครงการ จ านวนคน

ใช จ านวนหนวย

พนท/หนวย/คน

พนท/ทงหมด ตรม.

อางอง

1.สวนจดนทรรศการ โถงนทรรศการ 172 1.00 172 A - B หองแสดงนทรรศการประวตของพระพทธเจา

227.5 227.5 C

หองแสดงนทรรศการเรองของ การเกด แก เจบ ตาย

150 150 C

หองแสดงนทรรศการเรองผจญพญามาร

150 150 C

หองแสดงนทรรศการ หนจ าลอง

200 200 C

หองแสดงนทรรศการ ภาพหลกค าสอนของทานพทธทาส ภกข

220.4 220.4 C

หองแสดงนทรรศการรปปน หนจ าลอง

220.0 220.0 C

2.นทรรศการชวคราว 30% นทรรศการถาวร

368 B

สวนจดแสดง 368 Circulation 30 % 512.37 รวมพนท 1996.67

52

ตารางท 4.2 (ตอ)

สวนของโครงการ จ านวนคนใช จ านวนหนวย



อางอง

3.สวนพนทหลก หองปฏบตธรรม 80 377 377 C ลานหนโคง 450 450 C ศาลาปฏบตธรรม 213 213 C Circulation 30 % 312 รวมพนท 1352 4.สวนบรการสาธารณะ สวนของโรงทาน 312.8 312.8 A - B ลานกลางแจง 450 450 A -B หองน าชาย 13.34 13.34 A หองน าหญง 13.07 13.07 A หองน าคนพการ 5.76 5.76 A Circulation 30 % 238.4 รวมพนท 1033.4 5.สวนบรการดานการศกษา หองสมด สวนรบของฝาก 2 3.06 8.12 A สวนอานหนงสอ 475 A สวนทเกบหนงสอ 150 A หองบรรณารกษ 12.00 12.00 A หวหนาฝาย 2 10.00 10.00 A เจาหนาท 2 4.50 9.00 A สวนปฎจจาสมปบาท 450 450 C สวนบรหารโครงการ หองผอ านวยการ 1 1 12.00 12.00 A หองเลขานการ 1 1 4.50 4.50 A หองประชม 10 16.00 16.00 A หองรบรอง 1 20.00 20.00 A ฝายการเงน หวหนาฝาย 1 1 10.00 10.00 A

53

ตารางท 4.2 (ตอ)

สวนของโครงการ จ านวนคนใช จ านวนหนวย



อางอง

เจาหนาท 1 1 10.00 10.00 A ฝายประชาสมพนธ 1 1 4.50 4.50 A เจาหนาทจตอาสา 4 10.00 10.00 A หองน าชาย 1 1 13.34 13.34 A หองน าหญง 1 1 13.07 13.07 A Circulation 30 % 368.2 รวมพนท 1595.7 สวนบรการอาคาร หองเจาหนาทชาง 3 1 9 9 C หองเจาหนาทแมบาน 5 1 12 12 C หองเจาทรกษาความปลอดภย

2 1 9 9 C

สวนงานระบบ หองปรบอากาศ 80.00 A หองระบบประปา 60.00 A หองไฟฟา 80.00 C หองไฟฟาส ารอง 50.00 A หองซอมบ ารง 30.00 B หองชางเครอง 20.00 B หองน าชาย 13.34 13.34 A หองน าหญง 13.07 13.34 A Circulation 30 % 113 รวมพนท 489.6 สวนทจอดรถ ทจอดรถยนต 43 24.00 1032.00 A - D ทจอดรถ Service 2 40.00 80.00 A - D ทจอดจกรยนต 8 2.00 16.00 A - D ทจอดรถบส 2 50.00 100.00 A - C Circulation 80 % 982.4 รวมพนท 2210.4 รวมพนทท งหมด 8677.77

54

4.1.5 การวเคราะหกฎหมายและขอบงคบทเกยวของ

1 กฎหมายกระทรวงฉบบท 33 ป 2535 1.1 หองทใชเปนส านกงาน หองเรยน หองอาหาร ตองมระยะดงไม

นอยกวา 3.00 เมตรหองประชม หองขายสนคา หรออนๆทคลาย ตองมระยะดงไมนอยกวา 3.50 เมตร

1.2 เสา คาน พน บนได และผนงของอาคารทสงตงแตสามชนขนไปตองท าดวยวสดททนไฟ

1.3 บนได -บนไดหลกของอาคาร ตองมลกนอนไมต ากวา 0.25 เมตร ลกตงสงไม

เกน 0.18 เมตร ตองมความกวางสทธไมนอยกวา 1.50 เมตร และชานพกบนไดตองมพนทไมนอยกวา พนทความกวางของบนได

-บนไดทสงเกน 4.00 เมตร ตองมชานพกบนไดทกชวง 4.00 เมตรหรอนอยกวานน และระยะดงจากบนไดหรอชานพก บนไดถงสวนต าสดของอาคารทอยเหนอขนไปตองสงไมนอยกวา 2.10 เมตร

1.4) บนไดหนไฟ -อาคารสงตงแตชน4 ขนไปและสงไมเกน 23 เมตร ตองมบนไดหนไฟ

ทท าดวยวสดทนไฟอยางนอยหนงแหง และตองมทางเดนไปยงบนไดหนไฟนนโดยไมมสงกดขวาง

-บนไดหนไฟทอยภายในอาคาร ตองมอากาศถายเทจากนอกอาคารได แตละชนตองมชองระบายอากาศทมพนทรวมกนไมนอยกวา 1.4 ตารางเมตร

-เปดสภายนอกอาคารได หรอมระบบอดลมภายในชองบนไดหนไฟทมความดนลมขณะใชงานไมนอยกวา 3.86 ปาสกาลเมตร ทท างานไดโดยอตโนมตเมอเกดเพลงไหม และบนไดหนไฟทลงสพนของอาคารนนตองอยในต าแหนงทสามารถออกสภายนอกไดโดยสะดวก

1.5) แนวอาคารและระยะของอาคาร -ถนนสาธารณะมความกวางนอยกวา 10 เมตร ใหรนแนวอาคารหาง

จากกงกลางถนนสาธารณะ อยางนอย 6 เมตร

55

-ความสงของอาคาร ไมวาจากจดหนงไปยงจดใด ตองไมเกนสองเทาของระยะราบ วดจากจดนนไปตงฉากกบแนวเขตดานตรงขางของถนนสาธารณะทอยใกลอาคารนนทสด

1.6) ทจอดรถ -ในอาคารขนาดใหญใหมทจอดรถยนต ไมนอยกวา 1คนตอพนท

อาคาร 120 ตารางเมตร เศษ ของ120ตารางเมตร ใหคดเปน120 ตารางเมตร ทงนใหถอทจอดรถยนตจ านวนทมากกวาเปนเกณฑ

-ทกลบรถยนต มพนทเพยงพอและเหมาะสมใหสามารถกลบรถยนตเขาสทางเขาออกรถยนต ไดโดยสะดวก โดยตองท าเครองหมายแสดงแนวกลบรถยนตไวใหปรากฎในกรณทจดให

-ทางเขาออกของรถยนตตองกวางไมนอยกวา 6 เมตร ในกรณทจดใหรถยนตวงไดทางเดยวทางเขาและทางออกตองไมกวางไมนอยกวา 3.50 เมตร โดยตองท าเครองหมายแสดงทางเขาออกไวใหจดเจน

1.7) ระบบความปลอดภยของอาคาร - โครงสรางหลกและโครงหลงคาของสถานบรการใหกอสราง ดวยวสดทมลกษณะและคณสมบต หรอ มอตราการทนไฟตามท ก าหนด - ระบบสญญาณเตอนเพลงไหม อปกรณแจงเหตทมท งระบบ แจงเหตอตโนมต และระบบแจงเหต ทใชมอเพอใหอปกรณกรณาสง สญญาณเตอนเพลงไหมท างาน อปกรณสงสญญาณเตอนเพลงไหมทสามารถสงเสยงหรอสญญาณใหคนทอยในอาคารไดยนหรอทราบอยางทวถงเพอใหหนไฟ ในแตละชนตองมปายบอกชนและปายบอกทางหนไฟดวยตวอกษรขนาดทมความสงไม นอยกวา 10 เซนตเมตร หรอ สญญาลกษณะท อย ในต าแหนงทจะมองเหนไดชดเจนตลอดเวลา และตองมแสงสวางจากระบบไฟฟาฉกเฉนเพยงพอทจะมองเหนชองทางหนไฟไดชดเจนขณะเพลงไหม - ผนงภายนอกประต หนาตาง และสวนประกอบของผนงกนไฟภายในอาคารบรเวณทางเดนของสถานบรการ ทท าดวยกระจกจะตองใชกระจกนรภยทมคณสมบต ในการปองกนหรอลดอนตรายจากการบาดของเศษกระจกเมอกระจกแตก ราวหรอราน

56

- อาคารซงมความสงตงแตสามชนหรอตงแต 15 เมตรขนตองมระบบปองกนเพลงไหมซงประกอบดวยระบบทอยน ตหวฉดดบเพลง ทเกบน าส ารองและหวรบนาดบเพลง และสวนปดลอมของชองทางเดนทนาไปสทางหนไฟจะตองมอตราการทนไฟไมนอยกวาหนงชวโมง

1.8) สงอ านวยความสะดวกในอาคารส าหรบผพการ และคนชรา - ทางลาดมลกษณะพนผวเปนวสดทไมลน พนผวของจด

ตอเนองระหวางพนกบทางลาดตองเรยบไมสะดดความกวางสทธไมนอยกวา 0.90 เมตรในกรณทางลาดมความยาวของทกชวงมพนทหนาทางลาดเปนทางกวางยาวไมนอยกวา 1.5 เมตร ทางลาดตองมความลาดชนไมเกน 1:12 และมความยาวชวงละไมเกน 6 เมตร ทางลาดดาน ทไมมผนงใหยกขอบสงจากพนผวของทางลาดไมนอยกวา 0.50 เมตร

-มราวกนตกหรอราวจบดวยวสดเรยบมความมนคงแขงแรง ไมเปนอนตรายในการจบและสงจากพนไมนอยกวา 0.80 เมตร แตไมเกน 0.90 เมตร

- ลฟตทผพการหรอทพพลภาพ และคนชรา ขนาดของหองฟตตองมความกวางงไมนอยกวา 11 เมตรและยาวไมนอยกวา14วนไมมสงกดขวาง

- ถาจ านวนทจอดรถตงแต10 คนแตไมเกน50คนใหมทจอดผพการทพพลภาพ และคนชราอยางนอย 1 คน

- ทจอดรถส าหรบผพการหรอทพพลภาพ และคนชราตองเปนพนทส เหลยมผนผากวางไมนอยกวา 2.40 เมตร และยาวไมนอยกวา 6 เมตร และจดใหมทวาง ขางทจอดรถกวางไมนอยกวาหนงเมตรตลดความยาวของทจอดรถ

4.2 การน าไปใชในองคประกอบทางสถาปตยกรรม

4.2.1 การก าหนดทวางและสวนปดลอม การใชทวางเพอการออกแบบ จะตองมการใชลกษะตาง ๆ ของทวางใหม

ความสมพนธกบสดสวนรปทรงของอาคาร และการสรางบรรยากาศใหชดเจน การใช

57

ทวางเปดโลงใหกบตวอาคาร โดยประกอบดวยกจกรรมกลางแจงทผสมกบกจกรรม ภายในใหเปนการสรางกจกรรมทเชอมตอกน

4.2.2. การก าหนดโครงสรางและการกอสราง 1 ระบบอาคาร

1.1 ระบบโครงสรางใชเปนแบบคอนกรตเสรมเหลก 1.2 ระบบแบบกออฐฉาบปน

2. สวนอนๆของโครงการ เชน ส านกงานของโครงการ สวนบรการการศกษา เลอกใชระบบ (Split Type)

ภาพท 6.1 แสดงการท างานของระบบปรบอากาศแบบ (Split Type)

(Kanichi koong, 2015) 4. ระบบปองกนอคคภย

เกณฑในการพจารณาเลอกประเภทของระบบปรบอากาศมดงน -ความเหมาะสมกบการใชงานกจกรรม -ประสทธภาพของแตละระบบ ระบบอคคภยทเลอกใชในโครงการมดงน 1) สวนจดแสดงและสวนปฏบตการ เพราะสวนนมการจดแสดงวตถทเปนของจรง และของจ าลอง จงจ าเปนตองใชระบบดบเพลงทไมกอใหเกดความเสยหายตอวตถทน ามาจดแสดงสวนนใชระบบดบเพลงแบบระบบแกส FM200 ซงไมมอนตรายตอมนษย และวตถระบบดบเพลงแบบอตโนมต (FM200) 2) ในสวนทวไปทไมตองการการดแลเปนพเศษ จะใชระบบสายฉดดบเพลงและระบบดบเพลงดวยน าโปรยเปนฝอย (Sprinkler System)

58

ภาพท 6.2 แสดงระบบดบเพลงดวยน าโปรยเปนฝอย (Kanichi koong, 2015)

3) อปกรณตรวจจบควน (Smoke Detector) 1. อปกรณตรวจจบควนชนดไดออนไนเซชน (Onization Smoke Detector)อปกรณชนดน เหมาะส าหรบใชตรวจจบสญญาณควนเลอกใชทกสวน

4) ระบบลฟต

ภาพท 6.3 แสดงระบบลฟตแบบ Hydraulic Elevator (Amanda, 2012)

5) ระบบสขาภบาล ระบบสขาภบาลของโครงการประกอบดวย 1.ระบบน าด 2.ระบบน าเสย 3.ระบบบ าบดน าเสย

59

ระบบทพจารณาทเลอกมาใชกบอาคาร 1 ขนาดและความเหมาะสมกบการใชงานของโครงการ

2. ประสทธภาพของระบบ 5.1) ระบบจายน าขน (Feed Up Method) เนองจากโครงการเปนอาคารทมความสงไมมาก ดงนนระบบทมความเหมาะสมกบโครงการขงเปนระบบจายน าขน โดยผานปม เพอเพมแรงดนน าในกรณทมความตองการน าในชน 2 เปนระบบทมประสทธภาพสง ไมยงยากในการตดตง ใชพนทนอย 5.2) ระบบน าเสย (Waste Water) น าทงในโครงการมาจาก อางลางมอ การอาบน า หวรบน าทงทพน (Floor Drain) สวนน าทงจากอางลางจานจะตองมบอดกขยะ และบอดกไขมนกอน เพอปองกนไมใหทออดตน โดยทวไปมกจะแยกออกจากทอน าทง และปองกนการทอตน 5.3) ระบบบ าบดน าเสย ระบบบ าบดน าเสยเลอกใช แบบเตมอากาศ เพอบ าบดความสกปรก โดยขบวนการชวภาพแบบใชอากาศ ซงอาศยจลนทรยชนดตองการออกซเจนทถกเลยงบนผวตวกลางแบบยดตดกบท (Fixed Film Media) ซงผลตจาก พ ว ซ แขง มพนทผวมากเพยงพอเพอเพมปรมาณจลนทรยในการยอยสลาย

บทท 5

การสรปผลและบทสรปของโครงการ

5.1 แนวความคดในการออกแบบโครงการ

โครงการสถานปฏบตธรรมเชงธรรมชาต เปนสถานทปฏบตธรรมในพนททมธรรมชาต และมสงแวดลอมทตอบสนองตอวตถประสงคของการปฏบตธรรม พระพทธศาสนาเปนศาสนาแหงปญญาทน าแนวคดในการด าเนนชวตของมนษยใหมงไปสความสขทแทจรงและยงยนตามหลกเหตผล โดยใช ธรรมะ และ ธรรมชาต ตามแนวทางของทานพทธทาสเพอใหผคนไดอยกบตวเองหลดพนจากความวนวายในสภาวะแหงจตใจ ใชธรรมะเขามาขดเกลาจตใจเพอท าใหเกดสตปญญา แกไขปญหาการขาดสตในการด าเนนชวต ความลมหลงในกเลสในสภาวะแวดลอมปจจบน โดยการใชงานพนททางธรรมะเปนพนทใหความรเกยวกบหลกค าสอนของศาสนาและเปนสถานทฝกจตใหหลดจากสภาวะแหงจตใจ

5.2 การวเคราะหเพอน ามาใชในการออกแบบ

จากกระบวนการในการออกแบบ ในสวนของขอมลทไดท าการศกษามา เพอใหตรงกบวตถประสงคของโครงการเพอเปนสถานทในการปฏบตธรรมตามแนวทางทานพทธทาส ภกข จง สรปออกมาเปนการออกแบบ ดงตอไปน

5.2.1 ขอมลทน ามาวเคราะหการออกแบบ

แนวคดมาจากหลกค าสอนของของพระพทธเจาทมงสนพานตามความหมายของทานพทธทาสโดยเปนนพพานนอยๆ ใหเกดชวขณะหนงกอนกได มหลก 3 ประการคอ

1. การรแจงเหนจรง

โดยใชหลกอรยสจ 4 เปนเครองมอแหงการดบทกข ทแสดงออกมาในรปแบบ ศลปธรรม,หลกค าสอน และสวนแหงการเรยนรโดยม Space นทรรศการถาวร(มโหรสพทางวญญาณ) หองสมด และสวนปจจสมทร

61

รปท 5.1 แสดงสวนการเรยนร

2. การปลอยวาง

คอการท าจตใจใหสงบปลอยวางลดละเลกตอกเลสหลดจากสภาวะทวนวาย อยกบตวเองโดยใชหลกปฏบตของธรรมะเขามาท าใหเกดความสงบ โดยม Space หองปฏบตธรรม,ลานปฏบตธรรม

รปท 5.2 แสดงสวนการปลอยวาง

3. ความวางเปลา

นพพานทแทจรงคอความวางเปลา คอตวเราเทานนทจะพบกบนพพาน การไดอยกบธรรมชาตไดสมพนธกบความวางเปลา โดยม Space ลานหนโคง

รปท 5.3 แสดงสวนความวางเปลา

62

5.3 การวเคราะหบรบทและ Zoning

5.3.1 ลกษณะบรบทโดยรอบและทตงโครงการ

รปท 5.4 แสดงบรบทโดยรอบโครงการ

(Google Maps, 9 มถนายน 2560)

รปท 5.5 แสดงทต งstie (Google Maps, 9 มถนายน 2560)

63

5.3.2 การวเคราะห Zoning

การจดวางกลมอาคารของ Zoning 1 จะใหสวนทเปนสวนทจอดรถอยทางดานทศเหนอซงบรเวณนนเปนพนทวางปาว สวนทงทศใตถกจดวางในสวนของลานหนโคง ซงบรเวณดานหลง สามารถเชอมกบศาลาทอยบรเวณสวนสาธารณะ ทางดานดานทศตะวนออกซงเปนทศทมมมมองทสวยและเงยบสงบเนองจากอยใกลกบบงขนาดใหและลมทพดผานท าใหเลอกทจะวางใหสวนของหองปฏบตธรรมไวทางดานน ทางดานของทศตะวนตก

ภาพท 5.6 ภาพแสดง Zoning1

การจดวางกลมอาคารของ Zoning 2 จะจดวางสวนส านกงานและสวนพนทสนบสนนในบรเวณใกลกบทางเขาเพอการเขาทางเขาโดยสวนทศตะวนตกจะเปนสวนของส านกงานพนทบรการ สวนพนทรองเนองจะเปนพนทปดลอมเพอปองกนแดดในตอนบายทางดานทศตะวนออกจะเปนสวนของลานปฏบตธรรมและหองปฏบตธรรม


การจดวางกลมอาคารของ Zoning 3 จะจดวางสวนสวนทสนบสนนไวทางดานหนาทางเขาดานทางทศตะวนออกจะเ ปนสวนพนท เ ปดโล ง ทางดานทศตะวนตก เปนสวนพนทรองเนองจากเปนพนทปดทบ


64

5.4 ผลงานการออกแบบ

5.4.1 ผงโครงการสถานปฏบตธรรมตามแนวทางทานพทธทาสภกข

ภ

าพท

5.9 : ภา

พแสด

งผงบ

รเวณ

65

5.4.2 ผงพนอาคาร

-ทจ

อดรถ 1

-

ตอนร

บ 2

-

โถง

3

-โรงท

าน

4

-นท

ศการชว

คราว

5 -

หองป

ฎบตธ

รรม

6 -

ลานอ

เนกป

ระสงค7

-

ศาลาปฎ

บตธรรม

8 -

ลานห

นโคง

9

-หอ

งCCt

v

10

-

Load

ing

11

-หอ

งเกบข

อง

12

-หอ

งชาง

1

3 -

หองแมบ

าน

14

-

หองไฟฟ

า ไฟฟ

า ส ารอง

1

5 -

หองป

มน า 16

-หอ

งน า ชาย หญ

ง 17

รปท

5.10 แส

ดงแป

ลนชน

ท 1

66

รปท

5.11 แส

ดงแป

ลนชน

ท 2

67

รปท

5.12 แส

ดงรป

ดาน

A

68

5.4.3 รปดานอาคาร

รปท 5.13

แสด

งรปด

าน B

69

รปท

5.14 แส

ดงรป

ดาน

C

70

รปท

5.15 แส

ดงรป

ดาน

D

71

5.4.4 รปตดอาคาร

รปท

5.16 แส

ดงรป

ตด

A - A

72

รปท

5.17 แ

สดงรปต

ด B - B

73

รปท

5.18 แ

สดงรปต

ด C- C

74

5.5 Interior Perspective

รปท 5.19 แสดงบรรยากาศภายในหองปฏบตธรรม

75

รปท 5.20 แสดงบรรยากาศภายในอาคาร

76

5.6 Exterior Perspective

รปท 5.21 แสดงบรรยากาศภายนอกอาคาร

77

รปท 5.22 แสดงบรรยากาศภายนอกอาคาร

78

รปท 5.23 แสดงบรรยากาศลานหนโคง

79

5.7 รป Model

รปท 5.24 แสดงภาพรวม Model


80


5.8 Model ขยาย

รปท 5.27 แสดง Model ขยายหองปฏบตธรรม

81

รปท 5.28 แสดง Model ขยายศาลาปฏบตธรรม

รปท 5.29 แสดง Model ขยายโรงอาหาร หรอโรงทาน

82

รปท 5.30 แสดงModel ขยายนทศรรการถาวร

บรรณานกรม

กรวชร วรรณทองสก. 2555. “วทยานพนธพพธภณฑดนตรสากล.” .วทยานพนธสถาปตยกรรมศาสตรบณฑต คณะสถาปตยกรรมศาสตร มหาวทยาลยรงสต.

กฤษฎา อานโพธทอง. 2553. “การออกแบบพทธสถานเชงทดลอง.” วทยานพนธสถาปตยกรรมศาสตรมหาบณฑต. สาขาวชาสถาปตยกรรม. มหาวทยาลยศลปกร

จรส พยคฆราชศกด และ กว อศรวรรณ. 2546. หนงสอเรยนพระพทธศาสนา. กรงเทพฯ :ส านกพมพวฒนาพานช

พระมหาทองมน สทธจตโต. 2549. คมอการเจรญสตปฎฐาน4. เชยงใหม: ศนยปฎบตธรรมตานงเอณงเฉลมราช 60 ป

พระอาจารยมานพ อปสโม. 2554. “ปฏบตธรรมคออะไร ปฏบตธรรมท าไม ปฏบตธรรมเพออะไร.” นตยสาร Secret ปท 3 ฉบบท 65 (มนาคม 2554).

สมคด จระทศนกล. 2537 วด: พทธศาสนาสถาปตยกรรมไทย. กรงเทพมหานคร. :

โรงพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร.

สจตรา ออนคอม. 2544. การฝกสมาธ. พมพครงท 8. กรงเทพมหานคร :

ส านกพมพดบเบลนายน.

อรศร ปานนท. 2538. ทวางทางสถาปตยกรรม. พมพครงท 2. ปทมธาน : ส านกพมพมหาวทยาลยรงสต

วรตน ค าศรจนทร. 2552 [Online] สบคนเมอวนท 9 สงหาคม 2560

เขาถงไดจาก https://www.gotoknow.org/posts/243530

Amanda, 2012 [Online] Retrieved 6 November 2017 from

https://ienergyguru.com/2012/11/energy-conservation-of-lift

Kanichi koong, 2015 [Online] Retrieved 6 November 2017 from

http://www.teenet.chula.ac.th/bestpractice/default1.asp?qname

ประวตผเขยนวทยานพนธ

ชอ นาย พชรพล เหลยมแกว

ทอย 5 ซ.ตวานนท44/2 ต.ทาทราย อ.เมอง จ.นนทบร 11000

เกด 31 ตลาคม 2532

ประวตการศกษา

จบการศกษาระดบ ปวช. จาก โรงเรยนไทยวจตรศลปอาชวะ

สาขา ชางเทคนคสถาปตยกรรม

ศกษาระดบปรญญาตรท คณะสถาปตยกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรปทม

ARCHITECTURE FOR MEDITATIONdspace.spu.ac.th/bitstream/123456789/5808/1/54025397_พ...ต...

Documents

Transcript of ARCHITECTURE FOR MEDITATIONdspace.spu.ac.th/bitstream/123456789/5808/1/54025397_พ...ต...