Avitus von Vienne und die homöische Kirche der Burgunder () || VII. Quellenverzeichnis

14
VII. Quellenverzeichnis Die Abkürzungen richten sich nach S.M. Schwertner, Internationales Ab- kürzungsverzeichnis für Theologie und Grenzgebiete (IATG²): Zeitschrif- ten, Serien, Lexika, Quellenwerke mit bibliographischen Angaben, 2. überarbeitete und erweiterte Auflage, Berlin/New York 1992 Außerdem werden verwendet: AW = Athanasius Werke LACL = Lexikon der antiken christlichen Literatur ZAC = Zeitschrift für antikes Christentum Agnellus von Ravenna, De ratione fidei ad Arminium ed. J. Kuhn, Der Agnellus-Brief De ratione fidei nach einer Hand- schrift im Codex Bonifatius II hg. und erklärt, in: C. Raabe (Hg.), Sankt Bonifatius. Gedenkgabe zum zwölfhundertsten Todestag, Fulda ²1954, 102-154 Agobard von Lyon ed. L. van Acker, Opera omnia, CChr.CM 52,1/2, Turnhout 1981 Altercatio/Collatio sancti Augustini cum Pascentio Ariano PL 33, 1156-1162 ed. H. Müller/D. Weber/C. Weidmann, SÖAW.PH 779, Wien 2008 Altercatio Heracliani laici cum Germinio episcopo Sirmiensi de fide synodi Nicaenae et Ariminensis Arianorum ed. C.P. Caspari, Kirchenhistorische anecdota: nebst neuen Ausgaben patristischer und kirchlich-mittelalterlicher Schriften, Band 1: Lateini- sche Schriften. Die Texte und die Anmerkungen, Oslo 1883, 133-147 Ambrosius von Mailand, De fide ad Gratianum ed. O. Faller, CSEL 78, Wien 1962 ed. C. Markschies, Ambrosius von Mailand, De fide ad Gratianum, übersetzt und eingeleitet, FChr 47/1, Turnhout 2005 Ambrosius von Mailand, De spiritu sancto ad Gratianum ed. O. Faller, De spiritu sancto, CSEL 79, Wien 1964, 1-222 Ambrosius von Mailand, De sacramentis ed. O. Faller, CSEL 73, Wien 1955, 18-85 Brought to you by | provisional account Unauthenticated | 130.217.227.3 Download Date | 7/14/14 1:11 PM

Transcript of Avitus von Vienne und die homöische Kirche der Burgunder () || VII. Quellenverzeichnis

Page 1: Avitus von Vienne und die homöische Kirche der Burgunder () || VII. Quellenverzeichnis

VII. Quellenverzeichnis

Die Abkürzungen richten sich nach S.M. Schwertner, Internationales Ab-kürzungsverzeichnis für Theologie und Grenzgebiete (IATG²): Zeitschrif-ten, Serien, Lexika, Quellenwerke mit bibliographischen Angaben, 2. überarbeitete und erweiterte Auflage, Berlin/New York 1992 Außerdem werden verwendet: AW = Athanasius Werke LACL = Lexikon der antiken christlichen Literatur ZAC = Zeitschrift für antikes Christentum Agnellus von Ravenna, De ratione fidei ad Arminium

ed. J. Kuhn, Der Agnellus-Brief De ratione fidei nach einer Hand-schrift im Codex Bonifatius II hg. und erklärt, in: C. Raabe (Hg.), Sankt Bonifatius. Gedenkgabe zum zwölfhundertsten Todestag, Fulda ²1954, 102-154

Agobard von Lyon ed. L. van Acker, Opera omnia, CChr.CM 52,1/2, Turnhout 1981

Altercatio/Collatio sancti Augustini cum Pascentio Ariano PL 33, 1156-1162 ed. H. Müller/D. Weber/C. Weidmann, SÖAW.PH 779, Wien 2008

Altercatio Heracliani laici cum Germinio episcopo Sirmiensi de fide synodi Nicaenae et Ariminensis Arianorum ed. C.P. Caspari, Kirchenhistorische anecdota: nebst neuen Ausgaben patristischer und kirchlich-mittelalterlicher Schriften, Band 1: Lateini-sche Schriften. Die Texte und die Anmerkungen, Oslo 1883, 133-147

Ambrosius von Mailand, De fide ad Gratianum ed. O. Faller, CSEL 78, Wien 1962 ed. C. Markschies, Ambrosius von Mailand, De fide ad Gratianum, übersetzt und eingeleitet, FChr 47/1, Turnhout 2005

Ambrosius von Mailand, De spiritu sancto ad Gratianum ed. O. Faller, De spiritu sancto, CSEL 79, Wien 1964, 1-222

Ambrosius von Mailand, De sacramentis ed. O. Faller, CSEL 73, Wien 1955, 18-85

Brought to you by | provisional accountUnauthenticated | 130.217.227.3Download Date | 7/14/14 1:11 PM

Page 2: Avitus von Vienne und die homöische Kirche der Burgunder () || VII. Quellenverzeichnis

VII. Quellenverzeichnis 278

ed. J. Schmitz, Über die Sakramente, übersetzt und eingeleitet, FChr 3, Freiburg u.a. 1990, 75-203

Apostolische Konstitutionen ed. M. Metzger, Les Constitutions Apostoliques III: Livres VIII et VIII, Texte critique, traduction et notes, SChr 336, Paris 1987

Ep. Arelatenses Genuinae/Collectio Arelatensis ed. W. Gundlach/E. Dümmer u.a., Epistolae Merowingici et Karolini aevi I, MGH Ep. 3, Berlin (1892) 1984, 5-83

Asterius, Fragmenta ed. M. Vinzent, Die theologischen Fragmente. Einleitung, kritischer Text, Übersetzung und Kommentar, SVigChr 20, Leiden 1993

Athanasianum ed. C.H. Turner, A Critical Text of the Quicumque vult, JThS 11, 1910, 401-411 J.N.D. Kelly, The Athanasian Creed, London 1964, 17-20

Athanasius von Alexandrien, Orationes tres contra Arianos ed. M. Tetz, AW I, Berlin/New York 1998/2000, 192-281

Athanasius von Alexandrien, De decretis Nicaenae synodi ed. H.-G. Opitz, AW II 1, Berlin/New York 1935, 1-45 ed. U. Heil, Athanasius von Alexandria, Gegen die Heiden, Über die Menschwerdung des Wortes Gottes, Über die Beschlüsse der Synode von Nizäa, aus dem Griechischen übersetzt, Frankfurt/M. 2008

Athanasius von Alexandrien, Ep. ad Serapionem ed. D. Wyrwa, bearb. von K. Savvidis, AW I 4, Berlin/New York 2010, 385-600 [mit neuer Kapitel- und Briefzählung!]

Athanasius von Alexandrien, Apologia secunda ed. H.-G. Opitz, AW II 7, Berlin 1941, 87-168

Athanasius von Alexandrien, De synodis ed. H.-G. Opitz, AW II 7, Berlin 1941, 231-278

Athanasius von Alexandrien, Tomus ad Antiochenos ed. H.C. Brennecke/U. Heil/A. von Stockhausen, AW II 8, Berlin/ New York 2006, 340-351

Athanasius von Alexandrien, Epistula ad Afros ed. H.C. Brennecke/U. Heil/A. von Stockhausen, AW II 8, Berlin/ New York 2006, 322-339

Athanasius von Alexandrien, Epistula ad Jovianum ed. H.C. Brennecke/U. Heil/A. von Stockhausen, AW II 8, Berlin/ New York 2006, 352-356

(Athanasius) Historia acephala ed. A. Martin/M. Albert, Athanase d’Alexandrie: Histoire acéphale et Index syriaque des Lettres festales d’Athanase d’Alexandrie. Introduc-tion, texte critique, traduction et notes, SChr 317, Paris 1985

Brought to you by | provisional accountUnauthenticated | 130.217.227.3Download Date | 7/14/14 1:11 PM

Page 3: Avitus von Vienne und die homöische Kirche der Burgunder () || VII. Quellenverzeichnis

VII. Quellenverzeichnis 279

Athanasius Werke III/1-2: Urkunden zur Geschichte des arianischen Streits 318-328, Erste und Zweite Lieferung ed. H.-G. Opitz, Berlin/Leipzig 1934-1941

Athanasius Werke III/3: Dokumente zur Geschichte des arianischen Streits bis zur Ekthesis makrostischos (344), Dritte Lieferung ed. H.C. Brennecke/U. Heil/A. von Stockhausen/A. Wintjes, Ber-lin/New York 2007

Athanasius Werke III/4: Dokumente zur Geschichte des arianischen Streits bis zum Tomus Antiochenos (362), Vierte Lieferung ed. H.C. Brennecke/U. Heil/A. von Stockhausen/A. Wintjes, Ber-lin/New York (vorr. 2011)

Ps.-Athanasius, Contra Macedonianos dialogi ed. E. Cavalcanti, Ps.-Athanasius, Dialoghi contro i Macedoniani, In-troduzione, testo critico, traduzione, commentaria e indici, CPS.G 10, Turin 1983

Augustinus, Sermo Arrianorum; Contra sermonem Arrianorum ed. M.J. Suda, CSEL 92, Wien 2000, 1-126 ed. P.-M. Hombert, CChr.SL 87A, Turnhout 2008, 159-255 ed. H.-J. Sieben, Augustinus. Antiarianische Schriften, eingeleitet und übersetzt, Augustinus Werke H, Paderborn u.a. 2008, 46-153

Augustinus, Conlatio cum Maximino Arianorum episcopo ed. P.-M. Hombert, CChr.SL 87A, Turnhout 2008, 383-470 ed. H.-J. Sieben, Augustinus. Antiarianische Schriften, eingeleitet und übersetzt, Augustinus Werke H, Paderborn u.a. 2008, 154-245

Augustinus, Contra Maximinum ed. P.-M. Hombert, CChr.SL 87, Turnhout 2008, 491-692 ed. H.-J. Sieben, Augustinus. Antiarianische Schriften, eingeleitet und übersetzt, Augustinus Werke H, Paderborn u.a. 2008, 246-437

Augustinus, ep. 238-241 ed. A. Goldbacher, CSEL 57, Wien 1911, 533-562

Augustinus, De haeresibus ad Quodvultdeum ed. R. Vander Plaetse/C. Beukers, CChr.SL 46, Turnhout 1969, 286-345

Augustinus, De trinitate ed. W.J. Mountain, CChr.SL 50/50A, Turnhout 1968

Ps.-Augustinus, Solutiones diversarum quaestionum ab haereticis obiecta-tum ed. B. Schwank, Florilegia biblica Africana saec. V, CChr.SL 90, Turnhout 1961

Auxentius von Durostorum, De vita et obitu Ulfilae ed. R. Gryson, SChr 267, Paris 1980, 236-251

Brought to you by | provisional accountUnauthenticated | 130.217.227.3Download Date | 7/14/14 1:11 PM

Page 4: Avitus von Vienne und die homöische Kirche der Burgunder () || VII. Quellenverzeichnis

VII. Quellenverzeichnis 280

Avitus von Vienne, Epistulae ed. R. Peiper, Alcimi Ecdicii Aviti Opera quae supersunt, MGH AA 6,2, Berlin 1883, Nachdruck München 1985, 1-103 ed. D. Shanzer/I. Wood, Avitus of Vienne. Letters and Selected Pro-se, translated with an introduction and notes, TTH 38, Liverpool 2002

Avitus von Vienne, Homiliae ed. R. Peiper, Alcimi Ecdicii Aviti Opera quae supersunt, MGH AA 6,2, Berlin 1883, Nachdruck München 1985, 103-157

Avitus von Vienne, Poemata: De initio mundi, De originali peccato, De sententia Dei, De diluvio mundi, De transitu maris rubri, De virginitate ed. R. Peiper, Alcimi Ecdicii Aviti Opera quae supersunt, MGH AA 6,2, Berlin 1883, Nachdruck München 1985, 200-294 ed. D.J. Nodes, Avitus. The Fall of Man. De spiritalis historiae gestis libri I–III. Edited from Laos, Bibliothèque Municipale, MS. 273, To-ronto Medieval Latin Texts 16, Leiden 1985 ed. L. Morisi, Alcimi Aviti, De mundi initio. Introd., testo, trad. e commento, Testi e manuali per l’insegnamento universitario del latino 44, Bologna 1996 ed. G.W. Shea, The poems of Alcimus Ecdicius Avitus. Translated and introduced, Medieval & Renaissance Texts & Studies 172, Tempe, Arizona 1997 ed. N. Hecquet-Noti, Avit de Vienne, Histoire spirituelle tom. I (Chants I-III), Introduction, texte critique, traduction et notes, SChr 444, Paris 1999

Basilius von Cäsarea, De spiritu sancto

ed. H.J. Sieben, De Spiritu Sancto/Über den Heiligen Geist, übersetzt und eingeleitet, FChr 12, Freiburg 1993

Basilius von Cäsarea, Adversus Eunomium ed. G.-M. de Durand/L. Doutreleau, Basile de Césarée. Contre Eu-nome suivi de Eunome, Apologie. Introduction, traduction et notes de B. Sesboué, tom. 1-2, SChr 299/305, Paris 1982/1983

Basilius von Cäsarea, Briefe ed. Y. Courtonne, Lettres. Texte établie et traduit, tom. I-III, CUFr, Paris 1957/1961/1966 ed. W.-D. Hauschild, Eingeleitet, übersetzt und erläutert, Dritter Teil, BGL 37, Stuttgart 1993

Ps.-Basilius, Adversus Eunomium IV-V PG 29, 671-774 ed. F.X. Risch, Einleitung, Übersetzung und Kommentar, SVigChr 16, Leiden u.a. 1992

Brought to you by | provisional accountUnauthenticated | 130.217.227.3Download Date | 7/14/14 1:11 PM

Page 5: Avitus von Vienne und die homöische Kirche der Burgunder () || VII. Quellenverzeichnis

VII. Quellenverzeichnis 281

Boethius, Opuscula sacra V (Trinitas unus deus ac non tres dii; Utrum pater et filius et spiritus sanctus de divinitate substantialiter praedicen-tur; Quomodo substantiae in eo quod sint bonae sint cum non sint substantialiter bona; De fide catholica; Contra Eutychen et Nesto-rium) ed. H.F. Stewart/E.K. Rand, Boethius, The Theological Tractates with an English Translation, LCL 74, London 1918 (Nachdrucke) ed. C. Moreschini, De consolatione Philosophiae, Opuscula theologi-ca, BSGRT, München/Leipzig ²2005

Caeasarius von Arles, De mysterio sanctae Trinitatis

ed. G. Morin, S. Caesarii opera omnia II, Maredsous 1942, 165-180 = PLS 4, 532-545

Canones ed. F. Lauchert, Die Kanones der wichtigsten Altkirchlichen Concilien nebst den Apostolischen Kanones, Sammlung ausgewählter kirchen- und dogmengeschichtlicher Quellenschriften 12, Frankfurt 1961

Cassiodor, Variae/Variarum ed. T. Mommsen, Cassiodori Senatoris Variae, MGH AA 12, Mün-chen (1894) 1981 ed. A.J. Fridh/J.W. Halporn, CChr.SL 96, Turnhout 1973 ed. S.J.B. Barnish, The Variae of Magnus Aurelius Cassiodorus Sena-tor, TTH 12, Liverpool 1992

Cassiodor, Chronica ed. T. Mommsen, Chronica Minora II, MGH AA 11, Berlin 1892, Nachdruck 1981, 111-161

Cerealis von Castellum Ripense, Libellus contra Maximinum arrianum PL 58, 757-768

Chronica Minora I/II ed. T. Mommsen, Chronica Minora saec. IV, V, VI, VII, MGH AA 9/11, Berlin 1892/1894, Nachdruck 1981

Chronica Gallica a. 452 ed. T. Mommsen, Chronica Minora I, MGH AA 9, Berlin 1892, Nachdruck 1981, 646-662 ed. R. Burgess, The Gallic Chronicle of 452: A New Critical Edition with a Brief Introduction, in: R.W. Mathisen/D. Shanzer, Culture and Society in Late Antique Gaul. Revisiting the Sources, Ashgate 2001, 52-84

Chronica Gallica a. 511 ed. T. Mommsen, Chronica Minora I, MGH AA 9, Berlin 1892, Nachdruck 1981, 663-666

Brought to you by | provisional accountUnauthenticated | 130.217.227.3Download Date | 7/14/14 1:11 PM

Page 6: Avitus von Vienne und die homöische Kirche der Burgunder () || VII. Quellenverzeichnis

VII. Quellenverzeichnis 282

ed. R. Burgess, The Gallic Chronicle of 511: A New Critical Edition with a Brief Introduction, in: R.W. Mathisen/D. Shanzer, Culture and Society in Late Antique Gaul. Revisiting the Sources, Ashgate 2001, 85-100

Claudianus Mamertus, De statu animae ed. A. Engelbrecht, Claudiani Mamerti Opera, CSEL 11, Wien 1885, 18-190

Clemens von Alexandrien, Quis dives salvetur, ed. O. Stählin, GCS Clemens Alexandrinus 3, Berlin ²1970, 159-191

Codex Theodosianus ed. T. Mommsen, Theodosianis libri XVI cum constitutionibus Sir-mondianis, Bd. 1-2, Berlin ³1962

Commentarius in Symbolum anonymus (CPL 1746) ed. C.H. Turner, EOMIA I 2,1, 354-364

Concilia: Acta concilii Epaonensis (517) ed. R. Peiper, Alcimi Ecdicii Aviti Opera quae supersunt, MGH AA 6,2, Berlin 1883, Nachdruck München 1985, 165-175

Concilia: Acta concilii Lugdunensis (519?) ed. R. Peiper, Alcimi Ecdicii Aviti Opera quae supersunt, MGH AA 6,2, Berlin 1883, Nachdruck München 1985, 175-177

Concilia aevi Merovingici (511-695) ed. F. Maasen, MGH Concilia I, Berlin 1893, Nachdruck 1989

Concilia: Gesta der Synode von Aquileia (318) ed. M. Zelzer, Gesta concilii Aquileiensis, CSEL 82/3, Wien 1982, 315-368 ed. R. Gryson, Gesta episcoporum Aquileia adversum haereticos Arri-anos, SChr 267, Paris 1980, 330-383

Concilia Galliae a. 314-506 ed. C. Munier, CChr.SL 148, Turnhout (1963) 2001

Concilia Galliae a. 511-695 ed. C. de Clercq, CChr.SL 148A, Turnhout 1963

Conciliorum Oecumenicorum Generaliumque Decreta I ed. A. Alberigo u.a., The oecumenical Councils From Nicaea I to Ni-caea II (324-787), Turnhout 2006

Concilium Quinisextum ed. H. Ohme, Das Konzil Quinisextum, übersetzt und eingeleitet, FChr 82, Turnhout 2006

Concilium Toletanum 589 ed. G. Martínez Díez/F. Rodríguez, La Colección canónica Hispana Bd. 5: Concilios Hispanos secunda parte, Monumenta Hispaniae Sa-cra. Serie Canonica 5, Madrid/Barcelona 1992, 49-159

Brought to you by | provisional accountUnauthenticated | 130.217.227.3Download Date | 7/14/14 1:11 PM

Page 7: Avitus von Vienne und die homöische Kirche der Burgunder () || VII. Quellenverzeichnis

VII. Quellenverzeichnis 283

ed. J. Orlandis/D. Ramos-Lisson, Die Synoden auf der Iberischen Halbinsel bis zum Einbruch des Islam (711), Paderborn u.a. 1981, 105-111

Contra hereticos (Cod.Veron. 51, fol. 133r-136r) ed. R. Gryson, Scripta Arriana latina, CChr.SL 87, Turnhout 1982, 142-145

Damasus von Rom, Epistulae ed. E. Schwartz, Über die Sammlung des Codex Veronensis LX, ZNW 35, 1936, 19-23 (ep. 1 [Confidimus quidem]; ep. 2 [Fragment 1: Ea gratia; Fragment 2: Illud sane miramus; Fragment 3: Non nobis]) ed. C.H. Turner, EOMIA I 2,1, 295; 283-294 (ep. 3 [Per filium meum]; ep. 4 [Tomus Damasi])

Didymus der Blinde, De spiritu sancto ed. L. Doutreleau, Introduction, texte critique, traduction, notes et in-dex, SChr 386, Paris 1992 ed. H.J. Sieben, FChr 78, Freiburg u.a. 2004

Dynamius von Marseille (?) Vita Marii, PL 80, 25-32

Ennodius, Vita Epiphanii ed. G. Hartel, CSEL 6, Wien 1882 ed. F. Vogel, MGH AA 7, Berlin 1885, 84-109 ed. M. Cesa, Ennodio, Vita del beatissimo Epifanio vescovo della chiesa pavese, Bibliotheca di Athenaeum 6, Como 1988

Ennodius, Panegyricus ed. F. Vogel, Panegyricus dictus clementissimo regi Theodorico, MGH AA 7, Berlin 1885, 203-214

Epiphanius von Salamis, Panarion haeresium ed. K. Holl /J. Dummer, haer. 65-80. De fide, GCS Epiphanius 3, Berlin 1985

Epistolae Arelatenses genuinae ed. W. Grundlach, Epistolae Merowingici et Karolini aevi 1, MGH Ep. 3, Berlin 1892, Nachdruck 1994, 5-83

Epistolae Austrasiacae ed. W. Grundlach, Epistolae Merowingici et Karolini aevi 1, MGH Ep. 3, Berlin 1892, Nachdruck 1994, 110-153

Eucherius von Lyon, Passio Acaunensium martyrum ed. B. Krusch, Passiones vitaeque sanctorum aevi Merovingici et antiquorum aliquot I, MGH SRM 3, Berlin 1896, Nachdruck 1995, 32-41

Brought to you by | provisional accountUnauthenticated | 130.217.227.3Download Date | 7/14/14 1:11 PM

Page 8: Avitus von Vienne und die homöische Kirche der Burgunder () || VII. Quellenverzeichnis

VII. Quellenverzeichnis 284

Eunomius von Cyzicus, Apologie; Expositio fidei ed. P. Vaggione, The Extant Works. Text and Translation, OECT, Oxford 1987

Eusebius von Cäsarea, Historia ecclesiastica ed. E. Schwartz, GCS Euseb 2, 3 Bände, Leipzig 1903/1908/1909

Faustus von Riez, De spiritu sancto

ed. A. Engelbrecht, CSEL 21, Wien 1891, 102-157 Filastrius von Brescia, Diversarum hereseon liber

ed. F. Heylen, CChr.SL 9, Turnhout 1957, 207-324 Florus von Lyon, Collectio ex dictis XII patrum

PL 119, 11-422 ed. P.I. Fransen, CChr.CM 193/193A/193B, Turnhout 2002/2006/ 2007

Fragmenta theologica Arriana ed. R. Gryson, Scripta Arriana Latina I, CChr.SL 87, Turnhout 1982, 229-265

Ps.-Fredegar, Chronik (CPL 1314) ed. B. Krusch, Fredegarii et aliorum Chronica. Vitae sanctorum, MGH SRM 2, Hannover 1889, 18-193 (Fredegar), 215-328: Liber historiae Francorum

Fulgentius von Ruspe, Dicta regis Trasamundi et contra ea responsiones; Ad Trasamundum regem ed J. Fraipont, CChr.SL 91, Turnhout 1968

Gennadius von Marseille, De viris illustribus ed. E. Richardson, TU 14, Leipzig 1896

Gregor von Nazianz, Orationes 27-31 (Theologische Reden) ed. P. Gallay/M. Jourjon, Grégoire de Nazianze, Discours 27-31 (Discours théologiques). Introduction, texte critique, traduction et notes, SChr 250, Paris 1978 ed. H.J. Sieben, FChr 22, Freiburg u.a. 1996

Gregor von Nyssa, Ad Eustathium. De sancta trinitate; Adversus Mace-donianos. De spiritu sancto ed. F. Müller, Opera Dogmatica Minora Pars I, GNO III/1, Leiden 1958

Gregor von Tours, Libri historiarum X ed. B. Krusch/W. Levison, Decem Libri Historiarum, MGH SRM 1,1, Hannover 1951 Historiarum Libri Decem, vol. I: libri I-V, überarbeitet von R. Buchner, Ausgewählte Quellen zur deutschen Geschichte des Mittel-alters. Freiherr vom Stein-Gedächtnisausgabe Bd. 1, Darmstadt 1955

Brought to you by | provisional accountUnauthenticated | 130.217.227.3Download Date | 7/14/14 1:11 PM

Page 9: Avitus von Vienne und die homöische Kirche der Burgunder () || VII. Quellenverzeichnis

VII. Quellenverzeichnis 285

Gregor von Tours, Liber vitae patrum ed. B. Krusch, Miracula et opera minora, MGH SRM 1,2, Berlin 1885, Nachdruck 1969, 211-194 ed. E. James, Gregory of Tours: Life of the Fathers, translated with an introduction, TTH 1, Liverpool ²1991

Ps.-Hegemonius, Adversus haereses ed. A. Hoste, CChr.SL 9, Turnhout 1957, 325-329

Hilarius von Poitiers, De trinitate ed. P. Smulders, CChr.SL 62; 62A, Turnhout 1979/1980

Hilarius von Poitiers, Epistula de synodiis PL 10, 479-546

Hilarius von Poitiers, Contra Auxentium PL 10, 609-618

Hilarius von Poitiers, Collectanea Antiariana Parisina ed. A. Feder, CSEL 65, Wien 1916

Hippolyt von Rom, Refutatio omnium haeresium/Philosophoumena ed. M. Marcovich, PTS 25, Berlin/New York 1986

Hydatius, Chronik ed. T. Mommsen, Chronica Minora II, MGH AA 11, Berlin 1894, Nachdruck 1981, 14-36 ed. R.W. Burgess, The Chronicle of Hydatius and the Consularia Constantinopolitana. Two contemporary accounts of the final years of the Roman empire, ed. with an English Translation, Oxford Classical Monographs, Oxford 1993

Isidor von Sevilla, Historia Gothorum, Wandalorum, Sueborum ad a. 629

ed. T. Mommsen, Chronica Minora II, MGH AA 11, Berlin 1894, Nachdruck 1981, 267-303 ed. A. Heine, Geschichte der Goten, Vandalen und Sueven, nebst Auszügen aus der Kirchengeschichte des Beda venerabilis, übers. v. D. Coste, Historiker des deutschen Altertums, Essen 1986

Johannes von Antiochien

ed. C. Müller, Fragmenta Historicorum Graecorum, collegit, disposuit, notis et prolegomenis illustravit C.M., Bd. 4, Paris 1851, Nachdruck Frankfurt a.M. 1975, 635-622 ed. U. Roberto, Ioannis Antiocheni Fragmenta ex Historia chronica, Introduzione, edizione critica e traduzione, TU 154, Berlin/New York 2005

Brought to you by | provisional accountUnauthenticated | 130.217.227.3Download Date | 7/14/14 1:11 PM

Page 10: Avitus von Vienne und die homöische Kirche der Burgunder () || VII. Quellenverzeichnis

VII. Quellenverzeichnis 286

ed. R.C. Blockley, The fragmentary classicising historians of the Later Romen Empire, vol. 2: Text, Translation and Historical Notes, Liver-pool 1983

Johannes Malalas, Chronographia PG 97, 65-717 ed. L. Dindorf, Corpus scriptorum historiae Byzantinae 9, Bonn 1831, Nachdruck Bonn 1926 ed. E. Jeffrey, The Chronicle of John Malalas, Byzantina Australiensia 4, Melbourne 1986

Jordanes, Getica ed. T. Mommsen, MGH AA 5,1, Hannover 1882, 53-138 ed. Fr. Giunta/A. Grillone, Iordanis, De origine actibusque Getarum, Fonti per la storia d’Italia 117, Rom 1991

Justin, Apologiae pro Christianis ed. M. Marcovich, PTS 38, Berlin/New York 1994

Kosmograph von Ravenna

ed. J. Schnetz, Ravennatis anonymi cosmographia, Itineraria Romana II, Stuttgart 1940, ²1991, 1-110

Liber Constitutionum = Lex Gundobada

ed. L. Rudolf von Salis, Leges Burgundionum, MGH Legum Sectio I: Leges Nationum Germanicarum. Tomi II. Pars I, Hannover 1892 (Nachdruck 1973), 29-116; S. 117-122: Constitutiones extravagantes; S. 123-163: Lex Romana ed. F. Beyerle, Gesetze der Burgunden, Germanenrechte.Texte und Übersetzungen 10, Weimar 1936

Liber historiae Francorum ed. B. Krusch, Fredegarii et aliorum Chronica. Vitae sanctorum, MGH SRM 2, Berlin 1889, Nachdruck 1984, 238-328

Marius Avenches

ed. T. Mommsen, Chronica Minora II, MGH AA 11, Berlin 1894, Nachdruck 1981, 232-239 ed. J. Favrod, La Chronique de Marius d’Avenches (455-581). Texte, traduction et commentaire, Cahiers Lausannois d’Histoire Médiéval 4, Lausanne 1991

Markell von Ankyra, Fragmente ed. E. Klostermann/G.C. Hansen, Eusebius Werke 4: Gegen Markell, Über die kirchliche Theologie, Die Fragmente Marells, GCS.NF, Ber-lin ³1991

Brought to you by | provisional accountUnauthenticated | 130.217.227.3Download Date | 7/14/14 1:11 PM

Page 11: Avitus von Vienne und die homöische Kirche der Burgunder () || VII. Quellenverzeichnis

VII. Quellenverzeichnis 287

ed. M. Vinzent, Die Fragmente. Der Brief an Julius von Rom, SVigChr 39, Leiden u.a. 1997

Maximinus, Dissertatio contra Ambrosium ed. R. Gryson, SChr 267, Paris 1980, 204-239 und CChr.SL 87, Turn-hout 1982, 149-196

Notitia Dignitatum

ed. O. Seeck, Berlin 1876, Nachdruck Frankfurt 1962 Notitia Galliarum

ed. T. Mommsen, Chronica Minora I, MGH AA 9, Berlin 1892/1894, Nachdruck 1981, 552ff.

Notitia provinciarum et civitatum Africae sive nomina episcoporum vel seditum illius regionis PL 58, 269-276 ed. C. Halm, MHG AA 3,1, 1878, Nachdruck München 1992, 63-71 ed. M Petschenig, CSEL 7, Wien 1881, 117-117

Origenes, Commentarii in epistulam ad Romanos/Römerbriefkommentar

ed. Th. Heither, FChr 2,1-6, Freiburg u.a. 1990-1999 Origenes, De oratione/Über das Gebet

ed. B. Koetschau, GCS Origenes 2, Leipzig 1899, 297-403 Orosius, Historiae adversum paganos

ed. C. Zangemeister, CSEL 5, Wien 1882 ed. M.P. Arnaud-Lindet, Histoires contra les paiëns, 3 Bde., Paris 1990/1991

Palladius von Rathiaria, Apologia

ed. R. Gryson, Scripta Arriana latina, CChr.SL 87, Turnhout 1982, 149-196 und SChr 267, Paris 1980, 264-327

Passio sancti Sigismunde regis ed. B. Krusch, Fredegarii et aliorum Chronica. Vitae sanctorum, MGH SRM 2, Hannover 1889, 329-340

Passio Victoris et Ursi ed. A. Lütolf, Die Glaubensboten der Schweiz vor St. Gallus, Luzern 1871, 172-176

Patrum Nicaenorum Nomina latine, graece, coptice, syriace, arabice, ar-meniace ed. H. Gelzer, BSGRT Stuttgart 1898, Nachdruck mit einem Nach-wort von C. Markschies, Stuttgart/Leipzig 1995

Paulus Diaconus, Historia Romana ed. H. Droysen, Pauli Historia Romana, MGH SRG 49 (1879), Mün-chen 1978

Brought to you by | provisional accountUnauthenticated | 130.217.227.3Download Date | 7/14/14 1:11 PM

Page 12: Avitus von Vienne und die homöische Kirche der Burgunder () || VII. Quellenverzeichnis

VII. Quellenverzeichnis 288

ed. A. Crivellucci, Pauli Diaconi Historia Romana, Fonti per la Storia d’Italia, Rom 1914

Phoebadius, Contra Arianos ed. R. Demeulenaere, CChr.SL 64, Turnhout 1985, 3-52 ed. J. Ulrich, Streitschrift gegen die Arianer, übersetzt und eingeleitet, FChr 38, Freiburg u.a. 1999

Prokop, De bello Gothico ed. H.B. Dewing, Procopius, History of the Wars Books V and VI (= The Gothic War), Procopius in Seven Volumes vol. III, LCL 107, London (1919) 1968

Quodvultdeus, Homilia de symbolo

ed. R. Braun, CChr.SL 60, Turnhout 1976, 305-363 Quodvultdeus, Contra Iudaeos, Paganos et Arrianos

ed. R. Braun, CChr.SL 60, Turnhout 1976, 225-258 Ruricius von Limoges, Epistulae

ed. B. Krusch, MGH AA 8 Anhang: Fausti aliorumque ad Ruricum aliosque. Ruricii epistulae, Berlin 1887, Nachdruck 1985, 265-350 ed. R.W. Mathisen, Ruricius of Limoges and Friends. A Collection of Letters from Wisigothic Gaul, transl. with intr., commentary and notes, TTH 30, Liverpool 1999

Sapientia Salomonis – Vetus latina

ed. W. Thiele, Vetus latina 11/1, Freiburg i.Br. 1985 Sidonius Apollinaris, carm., ep.

ed. A. Loyen, poèmes (Bd. 1) et lettres (Bd. 2 [Livres I-V], Bd. 3), Col-lection des Universités de France, Paris 1960/1970

Socrates Scholasticus, Historia ecclesiastica ed. G.C. Hansen/M. Sirinjan, GCS.NF 1, Berlin 1995

Sozomenus, Historia ecclesiastica ed. J. Bidez/G.C. Hansen, GCS.NF 4, Berlin 1995

Statuta Ecclesiae Antiqua ed. C. Munier, Concilia Galliae (314-506), CChr.SL 148, Turnhout 1963, 164-188

Testimonia de Patre et Filio et Spiritu sancto ed. B. Schwank, Florilegia biblica Africana saec. V, CChr.SL 90, Turn-hout 1961

Theodoret, Historia ecclesiastica ed. L. Parmentier/G.C. Hansen, GCS.NF 5, Berlin 1998

Brought to you by | provisional accountUnauthenticated | 130.217.227.3Download Date | 7/14/14 1:11 PM

Page 13: Avitus von Vienne und die homöische Kirche der Burgunder () || VII. Quellenverzeichnis

VII. Quellenverzeichnis 289

Traditio apostolica ed. B. Botte, Hippolyte de Rome, La tradition apostolique, SChr 11 bis, Paris 1984 ed. G. Schöllgen/W. Geerlings, Apostolische Überlieferung, übersetzt und eingeleitet, FChr 1, Freiburg 1991, 143-358

Anonymus Valesianus/Excerpta Valesiana

ed. J. de Moreau/V. Velkov, Leipzig ²1968 ed. T. Mommsen, Chronica Minora I, MGH AA 9, Berlin 1892/1894, Nachdruck 1981 ed. I. König, Aus der Zeit Theoderichs des Großen. Einleitung, Text, Übersetzung und Kommentar einer anonymen Quelle, Darmstadt 1997

Victor von Vita, Historia persecutionis Africanae provinciae temporum Geiserici et Hunerici regis Vandalorum ed. C. Halm, MGH AA 3,1, 1878, Nachdruck München 1992 ed. M. Petschenig, CSEL 7, Wien 1881 ed. S. Lancel, Histoire de la Persécution Vandale en Afrique suivie de la Passion des Sept Martyrs, Registre des Provinces et des Cités d’Afrique. Texte établis, traduits et commentés par S. L., Collection Budé, Paris 2002 ed. J. Moorhead, translated with notes and introduction, TTH 10, Li-verpool (1992) 2006

Vigil von Thapsus, Contra Arrianos, Sabellianos et Photinianos PG 62, 179-23

Vigil von Thapsus, Contra Felicianum PL 42, 1157-1172; PL 62, 333-352

Ps.-Vigil von Thapsus, Contra Varimadum ed. B. Schwank, Florilegia biblica Africana saec. V, CChr.SL 90, Turn-hout 1961

Vita Abbatum Acaunensium ed. B. Krusch, Vita Abbatum Acaunensium, MGH SRM 3, Hannover 1896, 171-183

Vita Apollinaris Valentiniensis ed. B. Krusch, Passiones Vitaeque Sanctorum aevi Merowingici, MGH SRM 3, Hannover 1896, 197-203

Vita Aviti ed. R. Peiper, MGH AA 6,2, 177-181

Vita Caesarii (CPL 1018) ed. Germain Morin, S. Caesarii opera omnia II, Maretioli 1942, 296-345

Brought to you by | provisional accountUnauthenticated | 130.217.227.3Download Date | 7/14/14 1:11 PM

Page 14: Avitus von Vienne und die homöische Kirche der Burgunder () || VII. Quellenverzeichnis

VII. Quellenverzeichnis 290

ed. B. Krusch, Passiones Vitaeque Sanctorum aevi Merowingici, MGH SRM 3, Hannover 1896, 433-501

Vita sanctae Chrodichildis ed. B. Krusch, Fredegarii et aliorum Chronica. Vitae sanctorum, MGH SRM 2, Hannover 1889, 341-349

Vita sancti Marcelli Diensis episcopi ed. F. Dolbeau, La vie en prose de Saint Marcel, évêque de Die. His-toire du texte et édition critique, Francia 11, 1983, 97-130 ed. G. Kirner, Due vite inedite di S. Marcello vescovo di Die, Studi Storici 9, 1900, 289-327

Vita patrum Iurensium ed. F. Martine, Vie des Pères du Jura, Introduction, texte critique, lexique, traduction et notes, SChr 142, Paris 1968 K.S. Frank, Frühes Mönchtum im Abendland Bd. 2: Lebensgeschich-ten, Zürich/München 1975

Vitricius von Rouen, De laude sanctorum PL 20, 443-458 ed. R. Herval, Origines chrétiennes. De la IIe Lyonnaise gallo-romaine à la Normandie ducale (IVe-XIe siècles). Avec le texte complet et la traduction intégrale du De laude sanctorum de saint Victrice (396), Rouen - Paris 1966, 108-153

Brought to you by | provisional accountUnauthenticated | 130.217.227.3Download Date | 7/14/14 1:11 PM