Brecht,Bertolt Galileo Galilei

8/6/2019 Brecht,Bertolt Galileo Galilei

1/106

GALLEO GALLE

Yazan : Bertolt Brecht

evirenler:

Adalet Cimcoz

Teoman Aktrel

Genco Erkal

PADOVADA BR MATEMATK RETMEN GALLEO GALLE,

KOPERNKN YEN DNYA SSTEMN KANITLAMAK STYOR.

1609 ylnda, Padovada

Bilim alevi parlad kk bir odada

unu syledi Galileo Galilei

Gne duruyor olduu yerde

Dnya dnyor evresinde

PADOVADA GALLEONUN YOKSUL ALIMA ODASI

(Sabah. Ev ilerine bakan kadnn olu Andrea bir bardak stle rek getirir. Galileo,keyifli,

giyinmektedir.)

GALLEO : Masann stne koy st; kitaplara dokunma sakn.

ANDREA : St parasn istiyormu, annem dedi, vermezsek bir dahauramayacakm.

GALLEO : (Ptoleme sisteminin bir maketini gsterir.) Bak ne var orda?

ANDREA : Nedir bu?

GALLEO : Eskilere gre gk yznn haritas. Dnyann evresinde yldzlarn nasl

dndn gsteriyor.

ANDREA : Nasl?

GALLEO : nceleyelim bakalm. Ne gryorsun?

ANDREA : emberler var, bir sr.

GALLEO : Ka tane?ANDREA : Sekiz.


2/106

GALLEO : Tamam. Baka?

ANDREA : emberin stnde ufak toplar var. Bilye gibi.

GALLEO : Yldzlar.

ANDREA : Yazlar var.

GALLEO : Ne gibi?

ANDREA : Yldz adlar.

GALLEO : Oku bakalm.

ANDREA : Burada Gne yazyor. erdeki emberde Ay.

GALLEO : O emberler saydam, kristal kreleri gsteriyor

ANDREA : Nasl?

GALLEO : ie ok byk sabun kpkleri dn. Yldzlar bu cam kreleretutturulmu.

imdi yrt bakalm gnei.

ANDREA : (Yrtr) Ne gzel!

GALLEO : Tam oradaki topu gryor musun?

ANDREA : Evet.

GALLEO : O da dnya ite. ki bin yldr insanlar, gnein ve btn yldzlarndnyann

evresinde dndne inanmlar. Papa, kardinaller, prensler, bilginler,

kaptanlar, tccarlar, balklar, renciler hep buna inanmlar. Yldzlarevremizde dnp duruyor, bizler de bu cam yuvarlaklar iinde kmldamadan

oturuyormuuz.

ANDREA : Skp kalmz.

GALLEO : Hah!

ANDREA : Kafeste gibi.

GALLEO : Bana da yle gelmiti bunu ilk grdmde. Ama imdi kyoruz budelikten

Andrea. Byk bir hzla kyoruz hem de. Geti artk. Yeni bir a balyor.Yz yldr bir eyler bekliyor gibiydi insanlk. Byle gelmi ama, byle

gitmez deniyor imdi.Bence gemilerle balad bu i. teden beri insanlar hep

ky ky gitmiler, derken bir gn, veryansn etmiler, brakp kylar

almlar byk denizlere.Sonra bir haber yaylm eski dnyamza: Yeni

dnyalar bulundu. imdi glyoruz, korktuumuz okyanus kck bir

glm meer, diyoruz. Her eyin nedenini renmek istiyoruz. Attn ta

neden yere der, bilmek istiyoruz. Gn gemiyor ki yeni bir eyler

bulunmasn. Sienada grmtm bir gn -ok gentim daha- yap ustalar


3/106

tartyorlard. Koca bir granit parasn kaldrmalar gerekiyordu.

Zorlanyorlard. lerinden biri ii kolaylatrmak iin makaralarla iplerin

deiik bir biimde dzenlenmesini neriyordu. Be dakika tarttlar ve hemen

orackta bin yldr kullanlan yntemi brakp yenisine getiler. Yeni bir aa

girdiimizi ilk o zaman anladm ite. -Eski kitaplarda yazlanlar yetmiyor artk.

Bin yldr tahtnda oturan inan yerini kukuya brakt imdi. Gzel diyoruz,

kitaplar yle yazyor ama, bir de biz grelim. Bakalm yazlanlar doru mu?

Bir yel frd Andrea. Prenslerin, din adamlarnn altn ilemeli etekleri

havaland. Tombul bacaklar sska bacaklar kt ortaya, tpk bizim

bacaklarmz gibi. Grrsn bak, ok yaknda gkbilim arda pazarda

tartlacak. Balklarn ocuklar okula gidecek. Dmesin diye yldzlar

yuvarlaklara aklym, yle mi? Yreklilik gsterip bolua salveriyoruzartk onlar, hibir eye tutunmadan alm balarn gidiyorlar. Yeryz de

sevinle dnyor gnein evresinde. Balklar, tccarlar, prensler, kardinaller

de birlikte. Papa bile.

ANDREA : Bu dnme iine aklm ermiyor.

GALLEO : Dn anlatmtm sana.

ANDREA : Evet, ama, ok zor. Ben daha ekimde on birime basacam, naslanlarm?

GALLEO : Ben zellikle senin anlaman istiyorum. Senin gibilerin de anlayabilmesiiin

alyorum. Onun iin alyorum bu pahal kitaplar. Stnn parasn

verirdim yoksa.

ANDREA : Gzlerime mi inanaym, size mi? Gne akamlar baka yerde, sabahbaka.

Yer deitirdiini gryorum.

GALLEO : Gryormu. Hibir ey grdn yok. Alk alk bakyorsun o kadar.

Grmekdenmez ona. Bak, bu gne. Otur. (Andrea oturur. Galileo arkasna geer.)

Nerde gne, sada m, solda m?

ANDREA : Solda.

GALLEO : Nasl geer saa.

ANDREA : Siz gtrrseniz.

GALLEO : Baka yolu yok mu? (skemleyle birlikte Andreay 180 derece dndrr.)

Nerde imdi gne?

ANDREA : Sada.


4/106

GALLEO : Kmldad m yerinden?

ANDREA : Kmldamad.

GALLEO : Ne kmldad yleyse?

ANDREA : Ben.

GALLEO : (Barr.) Sen deil, alk! skemle!

ANDREA : Ama ben de stndeydim.

GALLEO : Elbette. skemle dnyamz. Sen de stndesin. (Andreann annesi BayanSarti

ieri girmitir.)

Bn. SART : Ne yapyorsunuz Bay Galilei?

ANDREA : Brak anne, sen anlamazsn.

Bn. SART : Ben anlamam da sen anlarsn yle mi? yi giyimli gen bir bey geldi,ders

almak istiyormu. Bir de mektup getirmi. (Mektubu verir. Galileonun

yatan yapar.) Sonunda iki kere iki be eder diyecek. O hale getirdiniz. Dn

gece kalkm neler anlatyor bana. Gne olduu yerde duruyormu da, dnya

evresinde dnyormu.

ANDREA : Yalan m Bay Galilei?

Bn. SART : Neler retiyorsunuz kuzum bu ocua? Okulda bunlar gevelesin de

papazlarla bam derde mi girsin? Bu mudur istediiniz?GALLEO : (Kahvalt etmektedir.) Uzun aratrmalar ve youn almalar sonunda,

Andreayla birlikte artk gizleyemeyeceimiz gereklere vardk Bayan Sarti.

Btn dnya bilmeli bulduklarmz. Yeni bir a balad. Bu ada yaamak

sevin verecek insana.

Bn. SART : yi. Bakalm bu yeni ada stnn borcunu deyebilecek miyiz?(Mektubu

gstererek.) Sizden rica ediyorum, bu geleni de geri evirmeyin nolur. Benim

aklm stnn parasnda. (Gider.)GALLEO : (Andreaya.) Demek dn konuulanlardan aklmzda biraz bir eylerkalm,

ha? (Varlkl gen bir adam, Ludovico Marsili girer.)

GALLEO : Yolgeen hanna dnd buras.

LUDOVCO : Gnaydn efendim. Adm Ludovico Marsili.

GALLEO : (Mektubu okuyarak) Hollandadan geliyormusunuz?

LUDOVCO : Evet efendim. Adnz ok iittim oralarda.

GALLEO : Ailenizin Campagnada iftlikleri, balar, baheleri varm...


5/106

LUDOVCO : Annem yurt dna gnderdi beni. k gez biraz, dola dnyay ne varne yok

bir gr bakalm, dedi.

GALLEO : Hollanda'da rendiinize gre talya'da ben mi varmm?

LUDOVCO : Annem, bilim dnyasndaki gelimelerle de ilgilenmemi istediinden...GALLEO : zel ders iin ayda on duka alrm.

LUDOVCO : Peki efendim.

GALLEO : Hangi konuya ilgi duyuyorsunuz?

LUDOVCO : Atlara.

GALLEO : Yaaa!

LUDOVCO : Bilime pek yatkn deil kafam.

GALLEO : yleyse on be duka.

LUDOVCO : Peki efendim.

GALLEO : Sabahlar erken gelirsiniz. Bu iten sen zararl kyorsun Andrea. Senindersler

bitti bylece. Ne yapalm? Sen para demiyorsun.

ANDREA : Evet. (kar.)

LUDOVCO : Bana kar biraz sabrl olmanz gerekecek. nk bilimde iler pekmantkla

yrmyor. Anlamas g. Amsterdamda satlan o acayip boruyu ele alalm

sz gelii. Yakndan inceledim; yeil deriyle kapl bir boru. inde de iki mercek.

Biri byle (ibkey iareti), biri byle (dbkey iareti). Biri byltyor, teki

kltyormu. Yani imdi akl banda olan kime sorsanz, bunlar birbirinin

etkisini ortadan kaldrr diyecektir, deil mi? Hayr efendim, borudan bir

bakyorsunuz her ey be kat byk grnyor. Buyurun bakalm. te bilim.

GALLEO : Neymi o, be kat byk grnen?

LUDOVCO : Kilise kulesi, kular, uzakta ne varsa.

GALLEO : Siz de bakp grdnz m?LUDOVCO : Grdm ya.

GALLEO : Borunun iki mercei var dediniz deil mi? (Kada izer.) Byle mi?Ludovico

bayla evet der.) Ne zaman bulunmu bu?

LUDOVCO : Ben oradan ayrlmadan az nce bulunmutur sanrm, piyasaya yenikmt.

GALLEO : (Nerdeyse dosta) Fizik renip kafanz kartracaksnz da ne olacak?At

yetitirirsiniz daha iyi deil mi? (Bayan Sarti girer. Galileo onu grmez.)


6/106

LUDOVCO : Annem kafasna takm bir kez, bilimsiz olmaz, diyor. ki sofrasndabile

bilimden sz etmek gerekiyormu gnmzde.

GALLEO : Latince ya da Tanrbilim renseydiniz bari, daha kolaydr. (Bayan Sartiyi

grr.) Peki, Sal sabah gelin. (Ludovico kar.) Bakma yle. Anlatk ite.Salya balyoruz.

Bn. SART : Tam zamannda grdn beni de ondan. niversiteden Bay Priuli geldi.Darda

bekliyor.

GALLEO : Gelsin, gelsin. Priuli nemli. in ucunda be yz duka var. Belki de zel

derslere gerek kalmaz. (Bayan Sarti, niversitenin parasal ilerinden sorumlu

yneticisi Bay Priuliyi ieri alr. Galileo bu arada bir kadn stne bir takm

saylar yazar.)

PRUL : Gnaydn.

GALLEO : Yarm duka verin bana. Bor. (Adamn kesesinden karp verdii paray

Galileo Bayan Sartiye uzatr.) Bayan Sarti, Andreay gzlkye gnderin,

iki mercek alsn, lleri yazl burada. (Bayan Sarti kar.)

PRUL : Aylnzn bin dukaya karlmasn istemisiniz. Onun iin geldim. Yazk ki

dilekenizi ynetim kuruluna iletemeyeceim. Biliyorsunuz matematik dersleri

niversitemize para getirmiyor.GALLEO : (Ktlarn zerine eilmitir.) Ben de beyz dukayla geinemiyorum.

PRUL : Haftada ikier saatten drt saat dersiniz var bizde. Bunun dnda zel

rencilerinizden dilediiniz kadar para kazanabilirsiniz.

GALLEO : Ben ne zaman alacam peki? Aratrmalarma nasl vakit ayracam?

Setiim bilim dalnda yeni ve nemli gelimeler bekleniyor. Bu yzden de

ok almak, renmek, aratrmak gerekiyor. Buna karlk biz ne yapyoruz?

A kalmayalm diye karmza kan her paral budalann kafasna, paralel

izgilerin sonsuzda kesitiini sokalm diye didinip duruyoruz.

PRUL : Cumhuriyetimiz, kimi prenslerden daha az para veriyor olsa bile, unutmayn,

aratrmalarnz iin zerklik salyor size. Venedik Cumhuriyetinde

Engizisyonun sz gemez deniyor. Az ey deil bu, Bay Galilei.

GALLEO : Baka yerlerde Engizisyon var, yakalar adam diyerek, ucuza retmen

altrmann yolunu bulmusunuz. yi dorusu.

PRUL : Yoo. Hakszlk ediyorsunuz. zgrlk...

GALLEO : Peki syler misiniz, ne ie yaryor bu zgrlk? Aratrma yapmak iinzgr


7/106

zaman salamyorsa ne yapaym ben o zgrl? Cisimlerin D

Yasasyla ilgili almam (bir tomar kt gsterir) bir gsterin bakalm

ynetim kuruluna, fazladan birka duka etmez mi?

PRUL : Birka dukadan ok fazla eder.

GALLEO : ok fazlasn bo verin, beyz duka yeter.

PRUL : Paraya vurulacak olursa, bir eyin deeri, getirecei parayla llr. Para

kazanmak istiyorsanz karlnda baka eyler retmeniz gerekir.

GALLEO : Anlyorum. Serbest aratrma ve serbest piyasa. Ksaca serbestaratrma

piyasas yani.

PRUL : Neden o nl hesap cetvelinize benzer bir eyler bulup karmyorsunuz

ortaya? Hi matematik bilmeyenler bile karekk bulabiliyor, faiz hesaplar

yapabiliyordu cetvelinizle.

GALLEO : ocuk oyunca.

PRUL : Ticaret odasnn ok houna gitmi, ok da para getirmiti byklerimize.

Niin ocuk oyunca diyorsunuz? Ticareti kmsemeyin Bay Galilei.

GALLEO : Priuli, durun bakaym, iinize yarayacak bir eyim olacak sanyorum.(izdii

kd alr eline.)

PRUL : yle mi? O zaman her ey yoluna girecek demektir. (Kalkar) Byk biradam

olduunuzu biliyoruz Bay Galilei. Byk ama kolay honut olmayan birisiniz.

GALLEO : Evet. Biraz aklnz olsa byle olduum iin para verirdiniz bana.Kendimden

honut olmadm iin, yaptklarmla yetinmediim iin. Krk alt yama

geldim, istediim hibir eyi gerekletiremedim daha.

PRUL : yleyse iinizden daha fazla alkoymayaym sizi.

GALLEO : Gle gle. (Priuli kar. Galileo almaya balar. Andrea koarak gelir.)GALLEO : Mercekleri aldn m?

ANDREA : Para yetmedi. Ceketimi braktm.

GALLEO : K kyamette ne yaparsn ceketsiz? (alr.) Bir ey syleyeceim sana

Andrea. Dncelerimizden sakn kimseye sz etme.

ANDREA : Neden?

GALLEO : Yasakladlar.

ANDREA : Ama gerek madem.

GALLEO : Ama yasak. Bir de u var: Biz fizikiler doru bildiklerimizi daha


8/106

kantlayamyoruz. Byk Kopernikin sistemi bile bugn iin yalnzca bir

varsaym.

ANDREA : Varsaym ne demek?

GALLEO : Varsaym, varsaylandr. Kantlanmamtr.

ANDREA : Siz bana her eyi kantladnz ama.

GALLEO : Sadece yle olabileceini gsterdim.

ANDREA : Ben de fiziki olmak istiyorum Bay Galilei.

GALLEO : stersin elbet. Karlk bekleyen yle ok soru var ki bu alanda.(Pencereye

gidip merceklerden bakar. Pek nemsemeden.) Gel Andrea, bak bakalm

uradan.

ANDREA : Vay canna! Kulenin anlar burnumun dibine geldi. Yazs bile okunuyor.

GALLEO : Be yz duka salayacak bu bize.

II

GALLEO VENEDK CUMHURYETNE YEN BULUUNU SUNUYOR.

Galileoda da kusur ok

yi yemek ister can lop lop

Dinleyin bir kez: ama kzmaca yokNedir, ne deildir u teleskop.

VENEDK LMANINDA BYK TERSANE

(Bir yanda Venedik kentinin ileri gelenleri, senatrler. te yanda Galileonun arkada

Sagredo ile Galileonun onbe yandaki kz Virginia. Elinde kadife bir yastk,stnde altm

santim uzunluunda krmz deriyle kapl teleskop. Galileo krsdedir. Arkasnda

teleskopunayakl. Yan banda mercek ustas Federzoni.)

GALLEO : Venedik kentinin saygdeer bykleri! Senatrler: Padovaniversitenizde

matematik retmeni ve Venedik Tersanesinin ynetmeni olarak, bugne

dein, retmenliin yan sra, yararl bulularmla Venedik Cumhuriyetine

parasal kar salamay da kendime grev bildim. Bugn yepyeni bir buluumu

sunmak zere derin saygyla kyorum karnza. Drbn, ya da teleskop adn


9/106

verebileceimiz bu ara, bilimsel ve dinsel yce ilkelerin altnda, dnyaca

nl byk tersanenizde, ylmadan, usanmadan srdrlen on yedi yllk

alma sonucu gerekletirilmitir.(Krsden iner, Sagredonun yanna gelir.

Alklara eilerek selam verir.)

GALLEO : (Usulca Sagredoya.) Boa ne ok zaman harcyoruz.

SAGREDO : (Usulca) Kasabn borcunu deyebileceksin, dostum.

GALLEO : yle. yi para getirecek bunlara. (Alklara eilir, selam verir.)

PRUL : Saygdeer Senatrler! Sanat alannda, bu yeni buluumla Venedik kentigene

parlak bir sayfann altna imzasn atm bulunuyor. (Hafif alk) Bugn

dnyaca nl bir bilgin, byk gelir salayabilecek buluunu, dilediiniz gibi

retip satmak zere size, yalnz size sunuyor (Daha gl alk). stelik,

dmanlarmzda olmayan bu ara savata da ayrcalk salayacak bize,

dman gemilerini, onlarn bizi grmesinden en az iki saat nce grp nlem

alabileceiz (ok iddetli alk). Sayn senatrler, Bay Galilei, gzel kznn

eliyle sunduu buluunu ltfen kabul buyurmanz diliyor.

(Mzik balar. Virginia ne kar, eilir, teleskopu Priuliye uzanr, Priuli deFederzoniye

verir. Federzoni teleskopu ayakln stne yerletirir. Senatrler teleskoptanbakmaya

balarlar.)

1.SENATR : nanlr gibi deil! Santa Rositann surlar bile grnyor.

GALLEO : (Usulca) Krl bir oyuncak bulduk diye seviniyorlar ya, onun ok tesindebir

ey bu.

SAGREDO : Ne grdn?

GALLEO : Ayn kendi yok.

SAGREDO : Ne?2.SENATR : Gemide balk yiyorlar. Azm suland.

GALLEO : yle bir ara olsayd bin yldr yerinde saymazd gk bilimi.

3. SENATR : Tanesi on dukadan rahata satlr bunlar Bay Galilei. (Galileo eilirselamlar.)

4. SENATR : Rezalet! Hanma sylemeli. Bundan byle balkonda gnelenmekyok.

VRGNA : (Ludovicoyu Babasnn yanna getirir.) Baba, Ludovico kutlamak istiyorseni.

LUDOVCO : (Utanm) Sizi kutlarm efendim.


10/106

GALLEO : Biraz gelitirdim.

LUDOVCO : Evet efendim. Klfn krmz yapmsnz. Hollanda'daki yeildi.

GALLEO : (Sagredo'ya) Samanyolu'nun nelerden olutuunu biliyor musunuz?

SAGREDO : Yoo.

GALLEO : Ben biliyorum.

PRUL : (Galileo'nun yanna yaklar.) Eh. Be yz dukay cebinizde bilin Bay Galilei.

SAGREDO : (Yaklar) Bilginlerinize biraz para verebilmek iin byle bahaneleryaratmak

zorundasnz. Ne yazk!

PRUL : Bylece yaratc glerini kamlam oluyoruz, deil mi efendim?(Senatrler

Galileo'nun evresini sararak, kutlarlar.)

VRGNA : (Ludovico'ya) Nasldm? Yzme gzme bulatrmadm ya?

LUDOVCO : Yok canm.

VRGNA : Nen var?

LUDOVCO : Yok bir ey. Klf yeil olsayd ne fark ederdi, onu dnyorum.

VRGNA : Babamdan herkes pek honut galiba.

LUDOVCO : Ben de bilimin ne olduunu biraz biraz anlamaya baladm galiba.

III10 OCAK 1610 : GALLEO,

TELESKOPLA GKTE KOPERNK SSTEMN KANITLAYAN OLAYLAR GRR.

ARKADAI, BUNUN DOURACAI KT SONULARI NE SREREKGALLEOYU UYARIR.

GALLEO NSAN AKLINA OLAN NANCINI BELRTR.

Bin alt yz on ylnn Ocak gn Galileo Galilei gkyznn kubbesiz olduunugrd.

GALLEONUN PADOVADAK ALIMA ODASI

(Gece, Galileoyla Sagredo, kaln paltolara sarlm, teleskopun nndeoturmaktadrlar.)

SAGREDO : (Teleskoptan bakarak, alak sesle) Ayn aydnlk blm ile karanlkblm

arasndaki izgi dz deil, girintili kntl. Kk kk kl benekler

giderek geniliyor ve aydnlk blmle birleiyor.

GALLEO : O kl benekler nedir dersin?

SAGREDO : Olamaz ki...


11/106

GALLEO : Olur dostum. Da onlar.

SAGREDO : Bir yldzn stnde da olur mu?

GALLEO : Yce yce dalar. Parlayan benekler, doan gnein ilk klarn alantepeler.

Yamalar karanlk daha. Ayda grdn k dalarn doruklarndan vadilereinen gne .

SAGREDO : Ama iki bin yllk gkbilimin tmne ters dyor bu.

GALLEO : yle. u grdn benden bakas kimse grmedi bugne dein. kincigren

sensin.

SAGREDO : Ay, dalarla, vadilerle kapl bir yldz olamaz ki. Dnyamzn da bir yldz

olamayaca gibi.

GALLEO : Ay dalarla, vadilerle kapl bir dnya olabilir. Dnyamz da bir yldzolabilir.

Gkyzndeki binlerce yldzdan biri. Biz ay nasl gryorsak, ay da bizi yle

gryor. Kimi zaman hilal biiminde, kimi zaman yarm, tam yuvarlak olarak

gryor, kimi zaman da hi grmyor.

SAGREDO : Yani ayla dnya arasnda hibir ayrm yok.

GALLEO : yle grnyor.

SAGREDO : On yl kadar nce, Romada Giordano Bruno adnda birini yaktlar. O dabyle

dnyordu.

GALLEO : O dnyordu. Biz imdi gryoruz.

SAGREDO : Korkun bir ey bu!

GALLEO : Bir ey daha buldum. Belki daha artc. (Birden Priuli girer.)

PRUL : On yedi yllk aratrma sonucu gerekletiini sylediiniz o byk

buluunuzun, bu gn, talyada, hemen her ke banda birka dukaya

satldn biliyor musunuz? Hem de Hollanda mal! u anda bir Hollandagemisi rhtma tam be yz teleskop boaltyor.

GALLEO : Yok canm! (Galileo srtn dner, teleskopu ayarlar.)

PRUL : Bir de kalkp adamlara, borunun btn yapm ve satm haklarn Venedik

Cumhuriyetine brakyoruz, dedik. yi ki, borudan ilk baktklarnda,

ke banda ayn borunun be kurua satldn yedi kez byltlm

olarak grmediler.

SAGREDO : Bay Priuli, alverite size ne salar, onu bilemem, ama, Bay Galilei bu

aralaevrenle ilgili btn bildiklerimizi altst edecek eyler buldu.


12/106

PRUL : Bay Galilei kentimiz iin harika bir su tulumbas yapmt. Sulamatesislerimiz

kusursuz alyor. Dokumaclarmz da yapt tezgahlar pek beeniyorlar.

Ama ben kendisinden byle bir dolandrclk beklemiyordum dorusu.

GALLEO : Bir dakika Priuli. Deniz yolculuklar hl uzun, pahal, stelik gvensiz.Gkyznde denizcilere yol gsterecek gvenilir bir ara bulmak gerekiyor.

Bir takm yldzlarn belli bir dzen iinde yol aldklarn saptayabileceimizi

sanyorum. Buna dayanarak yaplacak yeni gkyz haritalar denizcilikte bize

milyonlar salayabilir.

PRUL : Yeter. Sizi dinlemiyorum artk. Yaptm iyilie karlk tm kente rezil ettiniz

beni. Glersiniz tabi. Kopardnz ya be yz dukay iiniz i. Ama namuslu biri

olarak size unu syleyeyim: Tiksiniyorum bu dnyadan! (Kapy arparak

kar.)

GALLEO : (Utanm) Kznca neredeyse sevimli oluyor kerata. ittin, deil mi?Alveri

olmaynca tiksinti veriyormu dnya.

SAGREDO : Hollandada teleskop yapldn biliyor muydun?

GALLEO : itmitim. Ama ben iki kat daha iyisini yaptm bizim para babalarna.

Grtlama kadar bor iindeyken nasl alabilirim? Virginiann eyizini

dnmek gerek, eyizsiz koca bulamaz, pek akll bir kz deil. Sonra kitapalmak istiyorum. Doru drst yemek yemek istiyorum. Kafam en iyi yemek

yerken alyor. Gzel bir yemek, sekin bir arap. Cimri herifler arabaclarna

bile benden ok para veriyorlar. Be yl rahat braksalar beni, dilediim gibi

aratrma yapabilsem her eyi kantlarm.

SAGREDO : Peki, dnyann gnein evresinde dndn kantlayacak bir eyler

bulabildin mi?

GALLEO : Hayr. Ama, Sal gn bir eyin ayrmna vardm. Bizi oraya gtrecek bir

adm olabilir. (Teleskoptan bakar.) Nerde Jpiter? Ancak teleskopla

grlebilen drt kk yldz var Jpiterin evresinde. lk kez Pazartesi gn

grmtm, ama, durumlar dikkatimi ekmemiti pek. Sal gn gene baktm.

Drdnn de yer deitirdiine ant iebilirim. Not aldm. Bak gene deimi

yerleri. Hayret! Ben drt tane grmtm. (Heyecanl) Bak! Bak!

SAGREDO : Ben tane gryorum.

GALLEO : Drdnc nerde peki? te izimler burada. Nasl yol aldklarn

hesaplamalyz.(Heyecanla ie koyulurlar. Sahne kararr. Arkada, gkte,Jpiterle uydular grnr. Sahne aydnlnda ikisi paltolarna sarlm,


13/106

oturmaktadrlar)

GALLEO : Tamam ite, kantland. Bu durumda grnmeyen drdnc yldz ancakbir tek

yerde olabilir: Jpiterin arkasnda. te sana bir yldz ki evresinde bir bakas

dnyor.SAGREDO : Peki, ama, Jpiterin asl olduu saydam kreye ne olacak?

GALLEO : Yaa... Syle bakalm, ne olacak? Jpiter bir kreye tutturulmu olsa teki

yldzlar dnenebilirler mi evresinde? Hani nerde gk kubbe? Haklymlar

ite Kopernik, Giardano Bruno... Btn dnya onlara karyd ama, sonunda

hakl ktlar ite. Andrea duymal bunu. (Darya seslenir.) Bayan Sarti!

Bayan Sarti!

SAGREDO : Korkuyorum.

GALLEO : Neden?

SAGREDO : Akln bana topla. Gerekse grdn bana gelebilecekleridnebiliyor

musun? Dnya evrenin merkezi deil de, sadece bir yldzsa... Ve sen bunu

btn dnyaya duyurursan...

GALLEO : Evet, ne olmu? Btn yldzlaryla, koskoca evren de, bizim kck

dnyamzn evresinde dnmyor ite! Bayan Sarti!

SAGREDO : Demek sadece yldzlar var. Yerle gk arasnda ayrm yok demek. PekiTanr

nerde yleyse?

GALLEO : Ne demek istiyorsun?

SAGREDO : Tanr nerde diyorum?

GALLEO : (Kzgn, g gstererek) Orda deil! Oralarda baka canllar varsa, gelip

Tanry burada ararlarsa, burada da bulamayacaklar!

SAGREDO : Tanr nerde peki?

GALLEO : Din adam deilim ben. Matematikiyim.SAGREDO : Her eyden nce insansn. Soruyorum sana, senin evreninin neresindeTanr?

GALLEO : imizde, ya da... hibir yerde.

SAGREDO : (Barr) Yaklan adamn dedii gibi.

GALLEO : Evet. Onun dedii gibi.

SAGREDO : Byle dedii iin yakld o adam, on yl bile olmad daha.

GALLEO : Kantlayamad da ondan. Varsaymd onununki. Bayan Sarti!

SAGREDO : (nanmamtr) Kantlasayd baka trl m olurdu?


14/106

GALLEO : Elbette baka olurdu. Bak Sagredo, ben insana inanyorum, insannaklna,

saduyusuna inanyorum. Byle bir inancm olmasayd sabahlar yataktan

kalkacak gc bulamazdm kendimde. Gerei bilmek istiyor insanlar.

(Cebinden ufak bir ta paras karr) Biri kalkp yere bir ta drse (Taelinden brakr), sonra da ta yere dmedi dese, susar m sanyorsun?

nanrlar m? Kabullenip susarlar m? Gznle grdn kantn gcn dn.

Salam kantlara herkes boyun eer -eninde sonunda- herkes. Dnmek insan

soyunun en byk keyiflerinden biridir.

Bn. SART : (Girer) Bir ey mi istemitiniz Bay Galilei?

GALLEO : (Teleskopun bana oturmutur, bir eyler yazmaktadr. ok nazik)Andreay

rica edecektim.

Bn. SART : Uyuyor.

GALLEO : ok sevinecei bir ey gstereceim ona.

Bn. SART : Gene bu boruyla m? Gece yars, bunun iin mi uyandracam ocuu?

ldrmsnz siz. Uyandramam imdi.

GALLEO : Peki. Belki siz yardm edebilirsiniz bize. ok okuduumuzdan olacak

zemediimiz bir sorun var. Yldzlara ilikin bir ey. unu renmek

istiyoruz. Bykler mi kklerin evresinde dolanr, kkler mi byklerinevresinde?

Bn. SART : (Kukulu) Eleniyor musunuz, yoksa gerekten mi renmekistiyorsunuz?

GALLEO : Gerekten renmek istiyorum.

Bn. SART : Kestirmeden syleyeyim yleyse. Yemei ben mi size getiriyorum, siz mi

bana?

GALLEO : Siz getiriyorsunuz. Dnknn dibi tutmutu.

Bn. SART : Niye tutmutu dibi? Yemek ocaktayken ayakkablarnz istediniz.Ayakkablarnz ben getirmedim mi?

GALLEO : yle olmal.

Bn. SART : Neden? nk byk sizsiniz, okumusunuz, paray da sizveriyorsunuz.

GALLEO : Anladm, evet. Hi de zor deilmi. Gidebilirsiniz Bayan Sarti. (Sarti,memnun

kar) Bir de gerei anlamazlar diyorsun, ha? Geree susam bu insanlar.

(Sabah duasnn anlar duyulur. Srtnda peleriniyle Virginia girer, elindefener.)


15/106

VRGNA : Gnaydn baba.

GALLEO : Bu saatte ne iin var senin ayakta?

VRGNA : Bayan Sartiyle sabah duasna gidiyoruz. Ludovico da gelecek. Gecenasld

baba?GALLEO : Aydnlk.

VRGNA : Ben de bakabilir miyim?

GALLEO : Niye? (Virginia karlk bulamaz.) Oyuncak deil bu.

VRGNA : Biliyorum baba. Yeni bir eyler buldun mu gkyznde?

GALLEO : Sana gre bir ey yok. Byk bir yldzn yan banda birka soluk leke.

(Sagredoya) Floransa dukasnn adn verip Medici Yldzlar demeli

bunlara. (Gene Virginiaya) Belki de Floransaya tanyoruz Virginia.

Dukaya mektup yazdm. Bakalm beni saray matematikisi olarak kabul

edecek mi?

VRGNA : (Sevinli) Saraya m gidiyoruz?

SAGREDO : Galileo!

GALLEO : Ne yapaym dostum. Zaman gerek bana! Kant gerek. Bol bol da etyemek

istiyorum. Tek kaygm, beni oraya isterler mi acaba?

VRGNA : stemez olurlar m baba, yeni bulduun yldzlar... Falan.GALLEO : Hadi sen kiliseye. (Virginia kar.) nemli kiilere mektup yazmaya alk

deilim. (Sagredoya bir mektup uzatr.) Bak bakalm olmu mu?

SAGREDO : (Mektubu okur, Sonunu yksek sesle bitirir.) ... btn dileim yanbanzda

olmak. Siz, dnya tarihinin bu byk an aydnlatmak zere doan

gnesiniz. Floransa Dukas dokuz yanda.

GALLEO : Fazla dalkavuka buluyorsun anlalan. Ben de acaba yeteri kadar

dalkavukdeil mi diye korkuyordum. Benim gibi rahatsz edici bulular olan biri ancak

el etek perek doru drst bir i bulabilir. Karnn doyurmak iin kafasn

kullanmay beceremeyenlere de hi dayanamam, biliyorsun. (Bayan Sartiyle

Virginia kiliseye gitmek zere sahneden geerler.)

SAGREDO : Floransaya gitme Galileo.

GALLEO : Neden?

SAGREDO : Din adamlar ynetiyor oray.

GALLEO : Sarayda nl bilginler var.


16/106

SAGREDO : Hepsi uak onlarn.

GALLEO : Enselerinden teleskopun bana oturturum. Papazlar da insan, Sagredo.

Kantlara kar koyamazlar.

SAGREDO : Tehlikeli bir yoldasn Galileo. Bilim alannda kukucusun, kl krk

yararsn,ama baka konularda ocuk gibisin. Gerei gren birini batakiler rahat

brakrlar m? Papaya kp da siz yanlyorsunuz, dediinde, hemen

gnln ap: 10 Ocak 1610 : Bugn gk kubbe yok edildi, diye mi

yazacak sanyorsun? Demin u teleskopun nnde oturup yldzlara bakarken

seni alevlerin iinde grr gibi oldum! Ben kantlara inanrm, dediinde de

yank et kokusu geldi burnuma. Bilimi severim, dostum, ama seni daha ok

severim. Floransaya gitme, Galileo.

GALLEO : sterlerse beni giderim.

IV

GALLEO VENEDK CUMHURYETNDEN AYRILIP FLORANSA SARAYINI

SEMTR. SARAY BLGNLER TELESKOPLA BULDUKLARINA

NANMAZLAR

Byle gelmi byle gider, der eskiler.Yararl deilsen, ek araban, der yeniler.

GALLEONUN FLORANSADAK EV

(Galileo, Andrea ve Federzoni Dukay beklemektedirler. Bir ses duyulur: FloransaDukas

Cosimi di Medici hazretleri! Bayan Sarti koarak girer, kenara ekilir. FloransaDukas,

ardnda sarayl iki hanm, Saray Nazr, felsefe profesr ve matematik profesrolmak zere

girerler. Odadakiler sarayllar selamlarlar. Dokuz yandaki Duka, Bayan Sartinin

gsterdii yere oturur. Saray Nazr Balayalm iaretini verir.)

GALLEO - Soylu efendim, niversitenizin profesrlerine, huzurunuzda, yenibulularm

sunabilmek benim iin byk mutluluktur. Saygdeer hocalar, Jpiterin

uydular olan Medici yldzlarn incelemekle balamak isterler mi acaba?

ANDREA - (Teleskopun nndeki tabureyi gstererek) Buraya buyurun ltfen.


17/106

FLOZOF - Teekkr ederim, yavrum. Korkarm i bu kadar basit deil. ok szedilen,

nl teleskopunuzdan bakmadan nce bir tartma amak daha doru olacak

sanrm. Konumuz: Bu trl gezegenler varolabilirler mi?

MTMTK - Geleneksel kurallara uygun bir tartma.GALLEO - Ben de, teleskoptan bir baksanz, kendi gzlerinizle grrsnz, diyorum.

ANDREA - Buyurun ltfen.

MTMTK - Evet. Evet. Tabii. Mutlaka bilirsiniz, geleneksel dnceye gre dnyadnda

herhangi bir merkezin evresinde dnen yldzlar varolamaz.

FLOZOF - Sayn matematikimizin (Matematikiye dner) bu gibi yldzlarnolabilirlii

konusundaki kukusunun tesinde, ben de bir felsefeci olarak, unu sormakistiyorum: Byle yldzlar gerekli midir? Aristoteles divini universum,

quaedam miracule universi. Orbes mystice canorea, arcus crystallini circulatio

corporum celestium.

GALLEO - Tartmay gnlk konuma dilinde srdrsek nasl olur? Dostum Bay

Federzoni Latince bilmez.

FLOZOF - Anlamas gerekli mi?

GALLEO - Evet.

FLOZOF - zr dilerim. Ben onu yannzda alan mercek ustas sanmtm.

ANDREA - Bay Federzoni hem ii, hem de bilgindir.

FLOZOF Teekkr ederim yavrum. Madem Bay Federzoni yle istiyor.

GALLEO - Ben yle istiyorum.

FLOZOF - Tartmamz inceliini yitirecek, ama ev sizin eviniz... lmsz Aristonun

evreni, o gizemli, o iirsel kreleriyle, kristal kubbeleri, gney yarm kreyi

kaplayan takmyldzlarnn zenginlii ve gk kubbenin saydam yapsyla

ylesine grkemli bir simetri ve gzellik antdr ki, bu yapnn uyumunubozmaya kalkmadan nce iyice dnmemiz gerekir.

GALLEO - Efendimiz, varl olanaksz ve gereksiz grlen yldzlarnza siz acaba

teleskopla bir bakmak istemez miydiniz? (Cosimo yerinden kalkmak ister,

evresindekilerin iaretiyle yeniden oturur.)

MTMTK - Olmayan gsterebilen bir teleskop, pek gvenilir bir teleskop olmasagerekir,

diyecei geliyor insann.

GALLEO - Ne demek istiyorsunuz?


18/106

MTMTK - Sizi daha ok kzdrmayacan bilsem, gk kubbede var olanla,

teleskopunuzdan grnenlerin apayr eyler olabileceini ileri srerdim.

FLOZOF - Daha kibarca sylenemezdi dorusu.

FEDERZON - Medici yldzlarn mercein stne mi boyadk yani?

GALLEO - (Sakin) Beni dolandrclkla m suluyorsunuz?

MTMTK - Asla! Byle bir eyi nasl yapabiliriz soylu efendimizin huzurunda?(Sarayllar

eilip Dukaya selam verirler. Duka hanmlardan yalsnn kulana bir eyler

syler.)

YALI KAD.- Hayr efendimiz, yldzlarnza bir ey olmad. Beyler sadeceyldzlarnz

gerekten var m, yok mu onu aratryorlar. (Sessizlik)

GEN KAD. - Teleskoptan baknca Byk Aynn kllar tek tek grnyormu, ylemi?

FEDERZON -Evet. Boann da her bir eyi.

GALLEO - Beyler, imdi u teleskoptan bakacak msnz, bakmayacak msnz?

FLOZOF - Bakacaz, tabii.

MTMTK - Tabii, tabii. (Sessizlik. Birden Andrea dner, dimdik, oday batan baageer,

annesi kolundan tutar.)

BN. SART - Noluyor sana?

ANDREA - Aptal be bunlar! (Elinden kurtulur, kar.)

FLOZOF - Zavall yavrucak.

NAZIR - Efendimiz, saygdeer baylar, saray balosunun krkbe dakika sonra

balayacan anmsatabilir miyim?

MTMTK - Uzatmaya ne gerek var? Bay Galilei eninde sonunda gerekleri kabuletmek

zorunda kalacak. Jpiterin uydular olsayd, gk kubbeyi krp gemek

zorunda kalrlard. Bu kadar basit.

FEDERZON-ok aacaksnz ama, gk kubbe yok.

FLOZOF - Hangi okul kitabn arsanz an, olduunu greceksiniz.

FEDERZON-yleyse yeni kitaplar yazlsn.

MTMTK - Efendimiz, meslektalarmla benim ileri srdmz dnceler gcn

lmsz Aristodan almaktadr.

GALLEO - (Aadan alarak) Baylar Aristoya inanmak baka, geree, elle tutulur

geree inanmak baka. Yalvarrm size, gzlerinize inann yeter.MTMTK - Belki beni eski kafal bulacaksnz ama, ben sk sk Aristoyu okurum,


19/106

gzlerime de ancak okurken inanrm.

FEDERZON-Aristonun teleskopu yoktu.

MTMTK - Adamnza syleyin ltfen bilimsel bir tartmaya burnunu sokmasn.

FLOZOF - Burada yce Aristoya leke srlecekse, bu tartmann srdrlmesini

btnyle anlamsz buluyorum.

GALLEO - (fkesini bastrarak) Baylar, evren stne bildiklerimizin tmne birbakarsak,

acnacak durumda olduumuzu grrz. Ben mutlu bir rastlant sonucu, evrenin

ok kk bir parasn biraz daha yakna getiren bir ara buldum. Yararlann

bundan.

FLOZOF - Efendimiz, bayanlar, baylar. Soruyorum size: Nereye gtrr bizi btn

bunlar?

GALLEO - Bilim adamlar olarak, gerein nereye gtreceini sormak bizim iimiz

olmamal derim.

FLOZOF - (Mthi kzgn) Gerek bizi her yere, hi istemediimiz yerlere gtrebilir.

MTMTK - Bay Galilei, sizi yanl anlamadysam, iki bin yllk retileri yok

saymamz istiyorsunuz.

GALLEO - ki bin yldr gkyzne bakyorduk, Jpiterin uydularn grmyorduk,ama

onlar hep vard. Baylar, can ekien retileri savunmayalm. (Duka uyumakzeredir) Efendimiz! Venedik tersanesinde alrken yap ustalaryla,

marangozlarla, gemicilerle srekli ilikilerim oldu. Okuma yazma bilmezlerdi,

yalnzca be duyularna gvenirlerdi. Onlardan ok ey rendim ben. Klasik

bir eitimin olanaklarndan yararlanamam, ama, gzlerini kullanmaktan

korkmayan bu insanlarn buradaki baylar hakknda ne dndklerini ok

merak ediyorum. (Sessizlik)

FLOZOF - Btn iittiklerimizden sonra, Bay Galileinin hayranlarn tersanelerde

bulacandan hi kukum yok.

NAZIR - Efendimiz, zlerek sylemek zorundaym, bu son derece yararl ve retici

tartma ngrlenden ok fazla vakit ald. Balodan nce dinlenmelisiniz biraz.

(Bir iaret zerine Duka Galileiyi selamlar. Sarayllar hzla kmaya

balarlar.)

BN. SART - (Dukann nne dikilip bir tabak kurabiye sunar.) Bir kurabiye almaz

mydnz, efendimiz? (Hanmlarn en yals Dukay dar karr.)

GALLEO - (Arkalarndan koar.) Bir kez olsun teleskoptan baksaydnz yeterdi.NAZIR - Duka Hazretleri, ortaya koyduunuz dnceleri, amzn bu konudaki en


20/106

byk yetkilisine iletecek, Vatikann Romadaki Aratrma Merkezinin

ba gkbilimcisi, Peder Christopher Claviusun grlerini alacaktr.

V

VATKANIN ARATIRMA ENSTTS COLLEGUM ROMANUM

GALLEONUN BULULARINI ONAYLIYOR.

YIL : 1616.

Bakn u garip dnya iine

renci olurmu retmen de

Peder Clavius da gzyle grnce

Hak verdi bizim Galileiye.

ROMADAK COLLEGUM ROMANUMUN BYK SALONU

(Gece. Yksek din grevlileri, papazlar, bilginler, Galileonun bulular stneClaviusun

verecei karar beklemektedirler. Gruplar halinde dolarlar, sinirli kahkahalar. Biryanda

Galileo tek bana oturmaktadr.)

BAPAPAZ -nanrlar, inanrlar. nanmadklar, yalnzca akla uygun olanlardr.

eytann varln kukuyla karlarlar da, dnya topa gibi dnyor

deseniz inanrlar. Tvbe, tvbe!

BR KE - (Yapmackl) Ay! Gzlerim karard. ok hzl dnyor dnya. zinverin de size tutunaym, hocam.

BR BLGN - Evet, bugn gene kafay ekmi sevgili toprak anamz. imdi

yuvarlanacaz hepimiz. Aman sk tutunun!

2. KE- Ayn stne dmesek bari! Sivri sivri tepeler varm orada.

KE - Sakn aaya bakma!

BLGN - Dengemi yitiriyorum.

BAPAPAZ- (Galileonun iitmesi iin yksek sesle) Olamaz. Kutsal Romada

dengesiz insan olmaz. (Kahkahalar, aratrmann srd odadan ufak

tefek bir kei kar. Hepsi evresini alrlar.)

GKBLGN-Aratrma sryor mu hala? (Kei bayla evet iareti yapar, sahneyi

kat ederek kar.)

NCE PAPAZ-Rezalet.

BR FLOZOF-Clavius gibi biri, talyann en byk gkbilgini byle bir eyiincelemeye

kalkmamalyd.

GKBLGN-nceleniyor ama! erde oturmu, o eytan icad borudan bakyor ite.


21/106

NCE PAPAZ-Rezalet!

BLGN - Evet, gkbilginlerinin zemedii kimi olaylar var. Ama insanolunun hereyi

anlamas da zorunlu mudur yani? (Az nce kan ufak tefek kei yeniden

sahneyi kat ederek aratrmann yapld odaya girer. Sahnedekiler meraklaizlerler onu.)

2. KE - Ne yeryz kald, ne gkyz. Dnyamz iin herhangi bir yldzdr deyip

ktlar.

GKBLGN-Yukar ile aa diye bir ayrm kalmyor. Aas da bir, yukars da.

FLOZOF - Yldzlardan baka bir ey yok. Nereye baksan yldz. Gn gelecekinsanla

hayvan diye bir ayrm kalmayacak, grrsnz. nsan da bir hayvandr, yalnz

hayvan vardr deyip kacaklar iin iinden.

BAPAPAZ - Bay Galilei, yere bir ey dt.

GALLEO - (Arada cebinden tan karp onunla bir sre oynam, sonunda yere

drmtr.) Dmedi, kutsal peder, havaya utu.

BAPAPAZ - (Srtn dner) Utanmaz herif. (eri ok yal bir kardinal girer. Birkeiin

koluna yaslanarak yrmektedir. Herkes saygyla yol aar.)

KARDNAL - kmadlar m daha? nemsiz bir ey iin ne ok vakit harcyorlar.ittiimize

gre bu Galilei insan evrenin merkezinden alp kyda kede bir yerlere

atyormu. Anlalan, insan soyunun amansz bir dman bu adam. Cezas da

ona gre olmaldr. Tanrnn en yce, sevgili varldr insan, ocuklar bile

bilir bunu. Byle bir mucizeyi, kendi esiz eserini, Tanr bolukta kayp giden

bir yldz parasna emanet eder mi? z evladn byle bir yere yollar m?

arpm tablosunun tutsa olan birine inanacak kadar sapk insanlar olabilir

mi?BAPAPAZ - (Usulca) Kendisi burada, efendim.

KARDNAL - (Galileoya) Sizsiniz demek. Eskisi gibi grmyor gzlerim, ama sizibirine

ok benzettim... Durun bakaym, neydi ad?... yaktmz adam...ok

benziyorsunuz ona, ok.

KE - Heyecanlanmamalsnz efendim, biliyorsunuz hekiminiz...

KARDNAL - (Keii iter, Galileoya) Dnyada yayorsunuz, nimetlerinden

yararlanyorsunuz, sonra da kalkp aalyorsunuz onu. Kpek bile yatt yeripisletmez. Gz yumamam buna! Ben gz yumamam buna! (Keiten ayrlr,


22/106

kurumlanarak bir aa, bir yukar yrmeye balar.) Ben, herhangi bir yerde

dnp duran, herhangi bir yldz parasnn stnde yaayan, herhangi biri

deilim Ben... Salam topraklar zerinde yryorum ben. Benim bastm yer

kmldamaz, evrenin merkezidir, ben merkezdeyim. Tanrnn gz de benim

stmde. Evrende ne varsa, evremde dnyor: gk kubbeye akl yldzlar ve

evremi aydnlatmak zere yaratlm olan gne... Beni aydnlatmak iin,

Tanr beni grsn diye, beni, insan, Tanrnn aheseri, Tanrnn suretinde

yaratlan, lmsz ve... (Yklr)

KE - Efendimiz! Ah... ok yordunuz kendinizi! (Tam bu srada aratrmann

yapld odann kaps alr. nde Clavius, arkada bir ka gkbilgini salona

girerler. Clavius hzl admlarla, sana soluna bakmadan geer salondan, tam

kapdan karken keilerden birine)CLAVUS - Adam hakl. (Peindeki bilginlerle kar. lm sessizlii. Yal kardinal

kendine gelir.)

KARDNAL - Ne oldu? Bir karara vardlar m? (Kimse ona sonucu aklayamaz.)

KE - Gidelim efendimiz. Biz eve gidelim. (Yal kardinalin koluna girip gtrrler.

Herkes salondan kar, akn. Claviusun aratrma komisyonu yelerinden

olan ufak tefek kei Galileonun yanna gelir.)

KE - (Sr verir gibi) Bay Galilei, Byk Clavius ierde ne dedi biliyor musunuz?

Artk Tanrbilimciler dnsnler, bakalm gk kubbenin paralarn nasl

tutturacaklar birbirine! Kazandnz. (kar.)

GALLEO - (Arkasndan seslenir) Ben deil! Akl kazand. (Galileo kmak zereyken

kapda uzun boylu bir din adamyla karlar. Bu Engizisyonun bakan olan

kardinaldir. Galileo eilir, selam verir. Kardinal yanndan geer. Galileo

kapda duran birine geenin kim olduunu sorar.)

KAPIDAK - (Usulca) Kardinal Hazretleri, Engizisyon Mahkemesinin bakandr.(Kardinal

teleskopun bulunduu odaya girer.)

VI

GENE DE ENGZSYON KOPERNK KURAMINI,

KLSENN YASAK KTAPLAR LSTESNE ALIYOR.

(5 MART 1616)

Galileo Galilei konuk Romada

Grkemli bir kardinal saraynda

Yedii nnde yemedii ardnda


23/106

kk bir dilee dayand sonunda

ROMADA KARDNAL BELLARMNN EV

(Byk bir balo verilmektedir. Giri yerinde iki yazc rahip gelenlerin adlarn not

etmektedir. Karnaval maskeleri taknm kadnl erkekli konuklar Galileoyu alklarla

karlarlar. Galileonun yannda kz Virginia ve nianls Ludevico vardr.)

VRGNA - Bugn senden baka kimseyle dans etmem. Gzel olmak istiyorum buakam.

GALLEO - Olmalsn. Yoksa kukulanrlar da dnya dnmyor demeye balarlargene.

LUDOVCO- Dnmyor ki. (Galileo gler.) Romada yalnz sizin sznz ediliyorefendim,

ama bu geceden sonra kznz konuulacak.

GALLEO - (Yazc rahiplere) Kardinal Hazretlerini burada beklemem gerekiyormu.1.YAZICI - Biraz sonra gelecekler efendim.

GALLEO - (Kzna) Siz salona gein hadi, elenmenize bakn. (Virginia ile Ludovico

balonun verildii salona girerler. Galileo yazclarn yanna gelir.)

GALLEO - erisi kalabalk m?

1.YAZICI - Veba yllarndan bu yana ilk karnaval balosu bu.

VRGNA - (Koarak geri gelir) Unuttum sana sylemeyi. Via del Trionfodaki berber,

kzn olduumu duyunca, tam drt hanm bir kede bekletip, benim sam

yapt. (Koarak kar. Galileo yazcya dner.)

1.YAZICI - talyann btn nl aileleri burada bu akam. Orsiniler, Villaniler,

Nuccoliler, Soldanieriler, Caneler, Lecchiler, dEsteler, Colombiniler...

2. YAZICI - (Szn keserek) Kardinal Barberini ve Kardinal Bellarmin Hazretleri.(Ad

geenler ellerinde bir denein ucundaki maskeleriyle girerler. Bellarminde

kuzu, Barberinide gvercin maskesi vardr.)

BARBERN- (Parmayla Galileoyu gstererek) Gne doar, ykselir, batar, sonrada

doduu yere dner. Byle diyor Hazreti Sleymann kitab, Galileo ne

diyor?

GALLEO - Ben u kadarckken, Kardinal Hazretleri, (eliyle gsterir) gemiyebinmitim de

Kara yryor! diye barmtm. imdi anlyorum, meer kara yerinde

duruyor, gemi yzyormu.

BARBERN-(Gler.) Gzel. Kurnazca bir yant. Jpiterin gezegenleri degkbilginlerimiz


24/106

iin gerekten etin ceviz kt. Bir vakitler ben de biraz ilgilenmitim

gkbilimle Bellarmin. Uyuz gibi bir ilettir, kolay kolay kurtulamaz insan.

BELLARMN-Zamana ayak uydurmak zorundayz Barberini! Yeni varsaymlara greyaplan

gk haritalar denizcilerimizin iine yaryorsa, niin kullanlmasn, deil mi?Bizim houmuza gitmeyen yalnzca Kutsal Kitapa ters den retiler. (Balo

salonu ynnde, uzaktan birilerini selamlar.)

GALLEO - Kutsal Kitap... Budayn esirgeyene, halk lanet edecektir der Hazreti

Sleyman.

BARBERN- Akll olan kendine saklar bilgisini. Bunu da o sylemi ama.

GALLEO - kzn olmad yerde ahr temizdir: ama verimi arttran da kzn

gcdr. (Sessizlik) Gerek avaz avaz barmaz m?

BARBERN- Atee basarsan da yanmaz m tabann? Romaya ho geldiniz,dostum

Galileo. Bu kentin douunu bilir misiniz? ki olan bir dii kurt emzirmi,

bytm, o gn bu gn o stn parasn dyoruz ite. Ama dii kurt da her

trden mutluluu tattryor bize. Dostum Bellarminle olan bilimsel

syleilerimizden, dillere destan dilberlerimize dek... Birkayla tanmak

istemez misiniz? (Galileoyu salona gtrmek ister. Galileo isteksiz yrr.)

stemiyorsunuz. Konualm, diyorsunuz. Peki. Bana yle geliyor ki, dostumGalileo, siz gkbilginleri, iiniz kolaylasn diye gkbilimi basitletirmeye

alyorsunuz. Yanlyor muyum? (Yeniden ne gelirler.) Size gre btn

gkcisimleri yuvarlak ya da elips biiminde yrngelerde belli bir hzla yol

alyor, yani beyninizin zebilecei basit hareketlerle. Peki, ya Tanr

yldzlarn yle yrtmek istemi olsayd. (Parmayla havada ok karmak

bir yol izer. Hz da sk sk deitirmektedir.) Ne olurdu hesaplarnz?

GALLEO - Eer Tanr evreni dediiniz gibi yaratsayd, beyinlerimizi de byle

(Barberininin izdii biime benzeterek) yaratrd ki, bu hareketleri

kavrayabilelim. Ben insan aklna inanyorum.

BARBERN- Bence yetersizdir akl. Susuyor Yetersiz olan senin aklndr diyecekama,

terbiyeli adam. Susuyor. (Glerek arkaya yrr.)

BELLARMN-Akl pek bir yere gtrmyor bizi. Nereye baksanz ikiyzllk, ktlk,

dknlk, zayflk! Hani nerde gerek?

GALLEO - (fkeli) Ben akla inanyorum.


25/106

BARBERN- (Yazclara) Bunlar yazmaya gerek yok. Dostlar arasnda bilimsel birsylei

bu.

BELLARMN-Anlamn kavrayamadmz olaylarn sorumluluunu, biz bir yce

varlaykledik. imdi siz kalkp Onu suluyorsunuz.

GALLEO - (Aklamaya hazrlanr) Bakn ben kiliseye bal bir adamm...

BARBERN- Korkun bir adam bu! Kalkm byk bir saflkla, Tanrnn gkbilimdenhi

anlamadn kantlamaya alyor. Yani, Tanr Kutsal Kitap yazmadan nce

gkbilim dersine yeterince almam, yle mi? Dostum...

BELLARMN-Tanrnn yaratt biri olarak siz, onun yarattklarn ondan daha m iyi

biliyorsunuz?GALLEO - Ama insanlar yalnz yldzlarn hareketini deil, Kutsal Kitap da yanl

yorumlam olamazlar m?

BELLARMN-Ama Kutsal Kitab yorumlamak sizce kilisenin ii deil midir? (Galileosusar.)

BELLARMN-Grdnz m susuyorsunuz. Buna verecek yantnz yok, deil mi?(Yazclara

yazmalar iin iaret eder.) Bay Galilei, Kutsal Engizisyon bir karara vard

bugn: Gnein evrenin merkezi olduunu, dnyannsa merkez olmaypgnein evresinde dndn ileri sren Kopernikin retisi sapka, sama

ve dine aykr bulunmutur. Bu inantan vazgemeniz iin sizi uyarmakla

grevlendirildim. (Yazcya) Tekrarlayn.

YAZICI - (Okur) Kardinal Bellarmin Hazretleri, yukarda ad geen Galilei Galileoya

Kutsal Engizisyon Mahkemesinin kararn bildirdi: Gnein evrenin merkezi

olduunu, dnyannsa merkez olmayp gnein evresinde dndn ileri

sren Kopernikin retisi sapka, sama ve dine aykr bulunmutur. Bu

inantan vazgemeniz iin sizi uyarmakla grevlendirildim.

GALLEO - Ne demek oluyor bu? Peki, ya gerekler? Ya Jpiterin uydular, Vens

gezegeninin evreleri?

BELLARMN-Kutsal yce kurul kararn verirken bu ayrntlarn stnde durmad.

GALLEO - Bu demektir ki, bundan sonraki bilimsel aratrmalarm...

BELLARMN-... btnyle gvence altna alnmtr Bay Galilei. Kilisenin grudur:

Hibir eyi bilemeyiz, ama aratrabiliriz. Bilim, kilisenin ok sevilen bir

ocuudur Bay Galilei. Kiliseye olan gveni sarsmak isteyebileceinizi


26/106

hibirimiz dnmyoruz.

GALLEO - Gven ktye kullanlrsa gvensizlik balar.

BARBERN- yle mi? (Omzuna vurur, yksek sesle gler. Sonra Galileonungznn iine

bakarak dmanca olmayan bir tavrla) Galileo dostum, ocuun ykandleendeki suyu dkerken dikkat edin, ocuk da beraber atlmasn. Galileo

dostum, biz de yle davranyoruz. Biz size gerekliyiz, ama siz bize daha ok

gereklisiniz.

BELLARMN-Eh, deerli dostumuzu konuklarmzla tantrmann zaman geldi.Engizisyon

Mahkemesi Bakan sizinle tanmak iin can atyor. Byk bir hayrannzm.

BARBERN- (Galileonun teki koluna girerek)...dedi ve gene kuzu klna brnd.

umaske bana biraz zgrlk salayacak bu gece. Zavall Galileo, onun maskesi

yok. (Galileoyu aralarna alp balo salonuna gtrrler.)

1. YAZICI - Son cmleyi yazabildin mi?

2. YAZICI - Yazyorum. (Hzl hzl yazarlar) Ben akla inanyorum dedii yeri yazdn

m? (Engizisyon Bakan Kardinal girer.)

KARDNAL- Grtler mi?

1. YAZICI - (Makine gibi) nce Bay Galilei kzyla geldi, yannda nianls...

KARDNAL- (Eliyle iaret ederek susturur.) Tutanaklar. (Yazc rahip katlar verir,

Kardinal oturur, gzden geirir. Virginia girer, evresine baknr.)

KARDNAL- (Oturduu yerden) yi akamlar yavrum.

VRGNA - (Kardinali grmemitir, hafife irkilir) Ah... Kardinal Hazretleri.

KARDNAL- (Ban kaldrmadan sa elini uzatr, Virginia yaklar, diz kerek

parmandaki yz per.) Pek gzel bir, gece deil mi? zin verin de sizi

kutlayaym. Soylu nianlnz sekin bir aileden geliyor, Romada m

oturacaksnz?VRGNA - imdilik deil efendimiz. Dn iin pek ok hazrlk gerekiyor.

KARDNAL- yleyse babanzla Floransaya dnyorsunuz. Sevindim buna. Babanzda

yalnz kalmaz. Matematik pek scak bir dost saylmaz. yle deil mi?

Genliiniz ve canllnz onu biraz olsun yeryzne balar. Yoksa

yukarlarda, yldzlarn usuz bucaksz dnyasnda yitip gitmesi iten bile deil.

VRGNA - Babam bana yldzlardan hi sz etmez, efendimiz. Bu gibi konulardan

pek birey anlamyorum.


27/106

KARDNAL- Yok canm? Sahi mi? (Gler) Balknn evinde balk yenmezmi.Babanz ilk

gkbilim dersini benden aldnz duyunca ok elenecek. Yavrum. Tanr

ada gkbilginlerine olaanst bir d gc balam. ok artc

dorusu. Biliyor musunuz, benim gibi eski kafallarn ok geni olduunusandklar dnyamz meer ufalm ufalm, ceviz kadar kalm. Buna karlk

yeni evren ylesine bym ki, bapapazlar -hatta kardinaller- uzaktan

karnca gibi grnyorlarm. Bu durumda, oralardan yce Tanr nerdeyse

Papay bile gremeyecek. Yavrucuum gnah karttnz papaz tanyor

muyum acaba?

VRGNA - Rahip Chiristoferus efendimiz, Floransadaki kutsal Ursula kilisesinin

bapapaz.

KARDNAL- Evet, evet. Babanzla birlikte olmanz ok iyi. Gereksinimi olacak size.imdi

inanmayacaksnz belki ama, o gn gelecek greceksiniz. ok gensiniz daha.

Tanrnn kimi insanlara verdii byklk kimi zaman tamas g bir yk

olabilir. Hibir lml duaya gerek duymayacak kadar byk olamaz.

Yavrucuum, alkoydum sizi, nianlnz kskanacak, babanz da belki, size

yldzlarla ilgili, herhalde biraz modas gemi bilgiler aktardm iin. Hadi

gidin, dans edin, yalnz peder Chiristoferusa selamlarm iletmeyi unutmayn.(Virginia yerlere kadar eilerek selam verir, abucak kar.)

VII

BR KONUMA

Kyl bir papaz, yoksul hem de

Geldi gnn birinde Galileiye

Erimek istiyorum, dedi, bilime

Ulamak istiyorum gereklere.

ROMADAK FLORANSA BYKELSNN SARAYI

(Galileo, Collegium Romanumdaki toplantdan sonra Papalk gkbilginlerinin kararn

kulana fsldayan ufak tefek keii dinlemektedir.)

GALLEO - Konuun, haydi buyurun konuun! Srtnzda u cbbe oldukaistediinizi

sylemeye yetkilisiniz.

UFAK KE-Ben fizik okudum Bay Galilei. gecedir gzme uyku girmiyordu.

Okuduum Engizisyon kararyla, grdm Jpiterin uydularn bir trl

badatramyordum. Bugn, sabah duasndan sonra size gelmeyi


28/106

kararlatrdm.

GALLEO - Jpiterin uydusu yoktur demeye mi?

K. KE - Hayr. Sonuta Engizisyonun verdii kararn akllca bir karar olduunu

anladm. Snrsz zgr aratrmann insanlk iin tayabilecei tehlikelerin

bilincine vardm ve gkbilimi braktm. Benim gibi tutkulu bir gkbilimciyi, bu

retiyi brakmaya ynelten nedenleri size de aklamak istiyorum.

GALLEO - nedenleri ok iyi bildiimden hi kukunuz olmasn.

K. KE - Burukluunuzu anlyorum. Kilisenin elindeki olaanst gc ,

dnyorsunuz.

GALLEO - Aka ikence aralar desenize una.

K. KE - Ben baka nedenlerden sz edeceim. zin verirseniz biraz kendimianlatmak

istiyorum. Campagnal bir kyl ailesinin ocuuyum. Anam, babam ancak

zeytin yetitirmeyi bilirler, bakaca pek bir eye akllar ermez. Bugnlerde

Vensn evrelerini incelerken sk sk anam, babam geliyor gzmn nne.

Ocan banda kz kardeimle oturmu, orbalarn iiyorlar. Yzyllarn isiyle

kararm atnn kalaslar, damarlar km yal, yorgun elleri, ellerindeki

kaklar hep gzmn nnde. Zor geiniyorlar, ama yoksulluklarnda bile

belli bir dzen var. Belli aralklarla yinelenen iler var: ortaln

sprlmesinden, zeytinle ilgili ilere, vergilerin denmesine dek. Ykmlardabelli aralklarla geliyor balarna. Babamn beli bkld. Ama birden olmad

bu. Her sabah zeytinlikle biraz daha, biraz daha kt. Anam da her doumda

biraz daha yitirdi kadnln. Yaamlarn srdrmek iin gereken gc

topraktan, her yl yeeren aalardan, doadaki bu sreklilik ve zorunluluktan

alyorlar, bir de kydeki kk kiliseden, her pazar dinledikleri Kutsal

Kitaptan. Tanrnn gz stnzde denmitir onlara. nanmlardr. Bu

yeryz sahnesinde kendilerine den, bykl kkl rollerde snandklarn

dnr, baarmak iin abalayp dururlar.imdi ben onlarn karsna geip

de, dnyamzn, ikinci snf bir yldzn evresinde, bolukta dnp giden bir

ta paras olduunu sylesem, ne yaparlar acaba? Gsterdikleri bunca sabrn,

yoksulluklarn bunca anlayla karlamalarnn deeri ya da gereklilii nerde

kalr o zaman? Bugne kadar aln terini, al, susmay ve boyun emeyi

buyurmu, bunlarn gerekesini aklam olan Kutsal Kitap bunca yanlla

doluysa, ne ie yarayacak peki? Gzlerindeki korkuyu grr gibi oluyorum.

Aldatlm olmann acsn, umarszln duyacaklar. Demek bizi gren kimse


29/106

yokmu diyecekler. u yal, bilgisiz, ypranm durumumuzda biz kendi

bamzn aresine nasl bakarz? Yoksulluumuzun hi bir anlam yokmu

meer: alk, dayanma gcn denemek deil, sadece yemek yememek

demekmi. Zorlanmak, bir erdem deil, sadece eilip kalkmak, yk tamakm

diyecekler. imdi Engizisyonun kararnda neden cmert bir ana sevecenlii,

sonsuz bir iyi niyet grdm anlayabiliyor musunuz?

GALLEO - Hmm, evet, hi deilse unu anlamsnz: sorun Jpiterin uydular deil,

sorun Campagna kylleri. Neden peki? Yan banda bunca verimli toprak,

balar, baheler varken, neden dzen yokluk dzeni, zorunluluk neden lesiye

almak zorunluluu olsun? Papa Hazretlerinin spanyada, Almanyada

srdrd savalarn paras Campagna kyllerinin cebinden kyor da

ondan. Margariti-Fiera istiridyesi incisini nasl yapar, bilir misiniz? Przl birkum tanesi kabuun iine szp istiridyenin yaamn dayanlmaz klar. Buna

karlk, o da, kum tanesini salgsyla sarp sarmalamaya alr. lmcl bir

ura sonucu salg git gide katlaarak inciyi oluturur. O incinin can

cehenneme! Ben salkl istiridyeyi yeliyorum. Erdem, yoksullua bal bir

kavram deildir. Ananz, babanz varlkl, mutlu kiiler olsalard, varln ve

mutluluun erdemlerini gelitireceklerdi. Ben imdi kalkp onlara yalan m

syleyeyim?

K. KE - (ok heyecanldr) Susmak zorundayz! Kafalarn bulandrmamak,huzurlarn

karmamak iin. Bundan daha soylu bir neden olabilir mi?

GALLEO - Susmay kabul edersem, bu hi kukusuz en soysuz nedenlerdenolacak:yani

rahat bir yaam, ikence grmemek, izlenmemek, zgr olmak... Bunlar uruna

susmu olacam. Kardinal Bellarmin, bir Cellini saati gndermi bana bu

sabah, susmam iin. Ananzn, babanzn huzuru kamasn diye yksek

koltuklarda oturanlar arap sunuyorlar bana. Tanrnn suretinde yaratld

sylenen insanlarn, aln teriyle, canlar pahasna rettikleri arap bana dl

olarak sunuluyor. te bunlar uruna susmu olacam.

K. KE - Bay Galileo, ben bir din adamym.

GALLEO - Ayn zamanda da fizikisiniz Jpiterin uydularn grmsnz. Birgenin i

alarnn toplam Papaln keyfine gre deitirilemez. Uzaydaki cisimlerin

hareketi, sprgeyle uan cadlar da aklayacak biimde hesaplanamaz.

K. KE - Peki, gerek, eer gerekse, biz olmadan da kabul ettiremez mi kendini?


30/106

GALLEO - Hayr, hayr, olmaz yle ey. Gerek bizim kabul ettirebildiimiz ldekabul

edilir ancak. Akln zaferi de ancak akln kullanan insanlarn zaferi olabilir,

Campagna kyllerini kulbelerinin damn rten sazlardan sz eder gibi

anlattnz. Olmaz olsun! Tanrsal sabrlarn grdk, anladk. Tanrsal fkelerinerede peki?

K. KE - Yorgun, ypranm insanlar onlar.

GALLEO - (Keiin nne bir tomar yazl kat atar) Olum, fiziki misin sen?Burada

denizlerdeki gel-git olaynn aklamas yazl. Ama okumayacaksn, anlald

m? Okumaya baladn bile. Gerekten fizikiymisin. (Kei okumaya

dalmtr.) Bilgi aacndan bir elma dt! Yutacak hemen. Cehennemlik oldu,

ama yemeden duramaz ki, zavall obur! Kimi zaman dnrm, yerin yedi kat

dibinde, zifiri karanlk bir zindana kapatlmaya razym, yeter ki karlnda

n ne olduunu renebileyim. in kts, bildiimi bakalarna da

sylemek zorundaym. Bir sevdal, bir ayya ya da bir hain gibi. Umarsz bir

tutkudur bu. Daha ne zamana kadar susabileceim? Btn i orda.

K. KE - (Kattan bir yeri gsterir) Burasn anlamadm.

GALLEO - Anlatrm olum, anlatrm.

VIIISEKZ YILLIK SUSKUNLUKTAN SONRA, KEND DE BR MATEMATK OLAN

YEN PAPANIN TAHTA IKMASIYLA YREKLENEN GALLEO

YASAK KONULARDAK ARATIRMALARINA YENDEN BALAR.

GNETEK LEKELER.

Gerek torbada gizli

Dil azda kilitli

Sekiz yl suskunluktan kelli

Bir gn canna yetti

Dile getirdi gerei.

GALLEONUN FLORANSADAK EV

(Galileonun rencileri -Federzoni Kk Kei, artk bir delikanl olan Andrea Sarti-

yaplacak deneyi izlemek zere toplanmlardr. Galileo ayakta, elinde bir kitap.Virginia ile

Bayan Sarti eyiz iin diki dikmektedirler.)

VRGNA : Gzel ey eyiz hazrlamak. Byk masada konuk arlamak iin bu rt.

Gzm drt amalym, pek titiz anas. Babamn kitaplarn da gz hi


31/106

tutmuyor.

Bn. SART : Yllardr tek kitap yazmad adamcaz.

VRGNA : Bana yle geliyor ki, anlad yanldn. Romadayken ok byk bir dinadam

gkbilimi anlatt bana. Evreni fazla geni tutmular, fizikiler.ANDREA : (Kara tahtaya gndemi yazar) Perembe. Yzen cisimler. (Gerelerihazrlar.

teki kitap okumaktadr.)

Bn. SART : Virginia, u evlilik iini bir konualm seninle. Daha ocuk saylrsn,anan da

yok. Baban desen buz paralarnn suda yzdrp duruyor. Byle ciddi bir ie

gz kapal girmek olmaz. niversiteye gidip doru drst bir yldz falna

baktrsan diyorum. Ne glyorsun?VRGNA : Gittim bile.

Bn. SART : (ok merakl) Eee... Ne dediler?

VRGNA : ay tetikte olmalymm, nk gne olak burcuna giriyormu. Ama

sonras iyiymi, bulutlar dalacak, her ey yoluna girecekmi. Olak

burcundan olduum iin, Jpiteri gzden karmamak kouluyla istediim

yolculua karabilirmiim.

Bn. SART : Peki, ya Ludovico?

VRGNA : O Aslan burcu. (Susar, sonra) Sevimeye dkn olurlarm. (Sessizlik.Kapya

vurulur. Virginia bakmaya gider. Bu arada Andrea deneyle ilgili gereleri

sralamtr.)

ANDREA : Buz, su dolu leen, demir ine, Aristo. Her ey hazr.

VRGNA : Rektr Bay Goffone babama bir kitap getirmi. (Kitab Federzoniye verir.)

GALLEO : Neymi?

FEDERZON: Bilmem. (Heceler) De moculis in soleANDREA : Gneteki lekeler. Ayn konuda bir kitap daha. (Federzoni, sinirli, kitab

Andreaya verir.) Bakn ne yazmlar: amzn en yetkili fizik bilgini

Galileo Galileiye. (Galileo gene kitabna dalmtr.)

ANDREA : Hollandal Fabriciusun gne lekeleri stne yazdklarn okudum.Lekeler,

diyor, gnele dnya arasndan geen yldz kmeleridir.

K. KE : Pek inandrc deil, deil mi Bay Galilei? (Galileo cevap vermez.)

ANDREA : Pariste, Pragda da, gnein sisleridir, deniyor.FEDERZON: Hm.


32/106

ANDREA : Federzoni inanmyor. Kukuyla karlyor bunu.

FEDERZON: Kartrmayn beni bu ilere. Ben mercek ustasym. Mercekleriniziyontar

parlatrm, siz onlarla gkyzne bakarsnz, grdnz de leke deil,

maculistir. Ben nasl kuku duyaym? Okuyamyorum ki kitaplar Latincehepsi. (Elindeki tartyla fkeli el, kol hareketleri yaparak konumutur.

Kefelerden biri yere der. Galileo hi ses karmadan gider, kaldrr yarden.)

K. KE : Kuku bir eit mutluluk veriyor insana, neden acaba?

ANDREA : Lekeleri biz neden incelemiyoruz, Bay Galilei?

GALLEO : Yzen cisimleri inceliyoruz da ondan.

ANDREA : Anamda bir sepet dolusu mektup birikti. Btn Avrupa bu konuda ne

dndnz bilmek istiyor. ylesine yayld ki, nnz, susamazsnz artk.

GALLEO : Vatikan, nmn yaylmasna, sustuum iin izin veriyor.

FEDERZON: Ama artk susup gz yumamazsnz, olmaz.

GALLEO : Kuzu budu gibi atete kzartlmaya da gz yumamam.

ANDREA : Yani, gne lekeleri de o ile mi ilgili, diyorsunuz?

GALLEO : Bir yk anlataym size. Zorbalk dneminde, bir gn Giritli Filozof

Keunosun evine bir gizli grevli kagelir. Girite egemen olanlarn ona

verdii bir belgeyi gsterir. Bu belgede ayak bast her yerin ona ait

saylaca, diledii her yemein ona sunulaca, karlat herkesin onahizmet etmek zorunda olduu yazldr. Grevli oturur, yiyecek ister, ykanr,

yatar ve yz duvara dnk olarak unu sorar: Bana hizmet edecek misin?

Keunos adamn stn rter, sinekleri kovar, baucumda uyumasn bekler ve

yedi yl boyunca, o gn yapt gibi, adamn her dilediini yerine getirir.

Yalnz bir tek kelime konumamaya zen gsterir. Yedi yl sonra, bir gn

bunca buyruk, uyku ve yemekten imanlayan grevli lr. Keunos onu eski

bir rtye sarp darya srkler, araflarn ykar, evi batan baa temizler,

derin bir nefes aldktan sonra Hayr, diye yant verir.

ANDREA : yi ya, biz gene buz paralarna bakalm, bunlardan size zarar gelmez.

GALLEO : Doru. Savmz nedir, Andrea?

ANDREA : Bir cismin suda yzebilirlii, cismin biimine deil, sudan hafif ya da ar

olmasna baldr, diyoruz. Sudan hafif olan her ey yzer, daha ar olan her

ey batar.

GALLEO : Aristo ne diyor?

K. KE : (Kitaptan okur) Diskus latus...


33/106

GALLEO : Brak u Latinceyi. Dilimize evir unu yahu!

K. KE : Geni yass bir buz tabakas suda yzer, buna karlk, demir bir ine dibe

batar.

GALLEO : Buz niye batmyor, Aristoya gre?

K. KE : Geni ve yass olduundan, suyu yaramadndan.

GALLEO : Peki. (Bir buz paras alp leene koyar.) imdi buzu leenin dibine doru

bastryorum. Elimi ekiyorum, ne oluyor?

K. KE : Gene suyun stne kyor.

GALLEO : Doru. Hani yaramyordu. Demek ki yukar karken suyu yarabiliyor, ylemi,

Fulgenzio!

K. KE : Nasl oluyor da yzyor, peki? Sudan daha ar deil mi buz?

ANDREA : Sudan daha hafif olmas gerekir ki, yzebilsin.

GALLEO : Hah!

ANDREA : Ayn biimde demir ine yzmez. Sudan hafif olan her ey yzer, arolan her

ey batar. te kantland.

GALLEO : Andrea, zenli dnmeyi renmelisin. Ver bana ineyi. Bir para kat.

Demir, sudan ar m?

ANDREA : Evet. (Galileo ineyi kt parasnn stne yerletirip suyun stndeyzdrr. Sessizlik.)

GALLEO : Ne oluyor?

FEDERZON: ne yzyor! Hey gidi koca Aristo! Dediin doru mu, deil mi,denemek

bugne kadar kimsenin aklna gelmemi. (Glerler)

VRGNA : Ne oldu?

Bn. SART : Ne zaman byle glseler yreim azma gelir. Gene ne dolaplar

eviriyorlaracaba diye dnrm.

GALLEO : Bilimin bunca yoksul olmasnn nedeni, kendini ok zengin sanmasdr.

Bilimin amac kaplarn sonsuz bilgiye amak deil, sonsuz yanla bir snr

koyabilmektir. Aln notlarnz. (Ludovico Marsilli girer. Yol klndadr.

Arkasndan eyalarn tayan bir uak. Virginia koar, boynuna sarlr.)

VRGNA : Geleceini niin yazmadn?

LUDOVCO: Buccioledeki balarmza bakmaya gelmitim, sana uramadan

edemedim.GALLEO : (Gzlerini ksarak bakar.) Kim o?


34/106

VRGNA : Ludovico.

K. KE : Gremiyor musunuz, Bay Galilei?

GALLEO : Ha evet, Ludovico. (Karlamaya gider) Atlar ne alemde?

LUDOVCO: Atlar iyi, efendim.

GALLEO : Sarti, kutlamalyz bu gn. O Sicilya arabndan bir testi getirin bakalm,

eskisinden. (Bayan Sarti Andreayla kar.)

LUDOVCO: (Virginiaya) Solgun grnyorsun. Ky havas sana iyi gelecek. Annem

eyllde bekliyor artk.

VRGNA : Dur bir dakika. Sana gelinliimi gstereyim. (Koarak kar.)

GALLEO : Otursana.

LUDOVCO: niversitedeki derslerinizi bini akn renci izliyormu, efendim. Nestne

alyorsunuz bu ara?

GALLEO : Hep ayn eyler. Roma zerinden mi geldin?

LUDOVCO: Evet. Unutmadan syleyeyim. Gne lekeleri konusunda Hollandallarn

kopardklar yaygaraya karlk takndnz ll tutumdan tr annem sizi

kutluyor.

GALLEO : (Souk) Sa olsun. (Sarti ve Andrea girerler. Ellerinde bardaklarla bir testi

arap vardr. Masann evresine otururlar.)

LUDOVCO: Romallar ubat ay boyunca konuacak yeni bir konu buldular. PeterClavius,

gne lekeleri yznden bu gnein evresinde dnen dnya amatas gene

alevlenecek diye kayglanyor.

ANDREA : Hi kayglanmasn.

GALLEO : Benim ileyebileceim yeni gnahlardan baka bir sylenti yok mu Kutsal

Romada?

LUDOVCO: Papann lm deinde olduunu duydunuz sanrm.

K. KE : Aman Tanrm.

GALLEO : Kim geecek diyorlar yerine?

LUDOVCO: ounluk Barberini diyor.

GALLEO : Barberini.

ANDREA : Bay Galilei Barberiniyi tanr.

K. KE : Kardinal Barberini Matematikidir.

FEDERZON:Papalk tahtnda bir bilim adam, ha? (Sessizlik)

GALLEO : Demek Barberini gibi az buuk matematik okumular aranyor artk: lerdzeliyor desene Federzoni. ki kere ikinin drt ettiini korkmadan


35/106

syleyeceimiz gn grebileceiz demektir. (Ludovicoya) Ben bu arab ok

severim, Ludovico. Sen nasl buldun?

LUDOVCO:Gzel arap.

GALLEO : Ban bilirim, sarp, tal yamatadr, maviye alar taneleri. Baylrm bu

araba.

LUDOVCO:Evet, efendim.

GALLEO : Glgeler vardr bu arapta. Handiyse tatldr iimi. Ama handiyse.Andrea,

kaldr unlar: Buzu, ineyi, leeni. Bedenimizin de hakkn vermeli. Bedenin

istediklerini zayflk sayan korkaklara hi katlanamam. Bir eyin tadn

karabilmek hnerdir, derim.

K. KE : Ne yapmay tasarlyorsunuz, efendim?

GALLEO : Gnein evresinde dnen dnya amatasn balatyoruz gene.

ANDREA : (Mrldanarak) Kutsal kitaba gre dnmyor. Uzmanlar da bunu kantlyor

Papa da yerinde dursun diyor ama gene de dnya dnyor(Andrea, Federzoni

ve Kk Kei deney masasna koup stn boaltrlar.)

ANDREA : Bakarsn gnein de dndn grrz. Ne dersin Marsilli?

LUDOVCO:Bu cokunun nedenini anlamyorum.

Bn. SART : Gene o eytan iine mi balayacaksnz, Bay Galilei?

GALLEO : Annenin seni buraya neden yolladn anlyorum. Barberini tahta kyor.Bilgi bir tutku olacak, aratrmak keyiflerin en gzeli. Clavius hakl, gne

lekeleri beni gerekten ilgilendiriyor. Syle bakalm Ludovico, benim iimle,

gkbilimle kzmn ne ilgisi var? Vens gezegeninin evreleri kzmn kn

etkilemez.

Bn. SART : Bayalamayn bu kadar. Virginiay aryorum.

LUDOVCO:(Bn. Sartiyi durdurur) Bizimki gibi ailelerde evlilik yalnz cinsel kayglarla

yaplmaz, Bay Galilei.

GALLEO : Sekiz yldr evlenmekten alkoydular seni. Uslu oturup oturmayacam

snamak iin deil mi?

LUDOVCO: Karm kilisede, ailemize ayrlan yerde oturacak.

GALLEO : Kyllerimizin kiray deyip dememesi gelin hanmn babasnndindarlna

m bal?

LUDOVCO: Bir bakma yle.

GALLEO : Andrea, Fulgenzio, bakr aynayla, perdeyi getirin. Gzlerimizi korumakiin


36/106

gnei perdeye yanstacaz. (Andreayla Kk Kei sylenenleri getirirler.)

LUDOVCO: Romadayken bir bildiri imzalamtnz. Bu ilerle uramayacanzasz

vermitiniz.

GALLEO : O, o zamand! Gerici bir Papamz vard o zaman!Bn. SART : Vard diyor! Papa Hazretleri lmedi ki daha!

GALLEO : Eli kulanda. Sarti, eli kulanda.

LUDOVCO: Papa Hazretleri bu dnyadan gse bile, yerine gelen, kim olursa olsun,bilim

sevgisi ne denli byk olursa olsun, lkedeki nemli ailelerin ona gsterecei sevgiyide

kesinlikle kollamak zorunda kalacaktr.

K. KE : Tanr dnyay yaratt, Ludovico. Tanr insan akln yaratt; Tanr fizie izinverecektir.

Bn. SART : Galileo, sana bir ey syleyeceim. Olum deneylerle, bu gzlemlerle

gzmn nnde gnaha girdi, elimden bir ey gelmedi. Batakilere kar

ktn, seni uyardlar. Bir sre dayandn, ama iki ay nce, tavan arasnda gizli

gizli alrken yakaladm seni. Peki bir ey demedim, hemen kiliseye gidip bir

mum yaktm. Ba baa kaldmz zaman akll uslu konuuyorsun, tutacam

kendimi, tehlikeli olduunu biliyorum, diyorsun. Sonra bir bakyorum gene

balamsn, eskisinden beter. Senin gibi bir dinsizin yanndan ayrlmyorsam,

cehennemde yanacaksam, o benim bileceim i. Ama kznn mutluluunu o

koca ayaklarnla inemeye hakkn yok, bunu bilesin.

GALLEO : (Can skkn, homurdanarak) Teleskopu getirin.

LUDOVCO: (Dar seslenir) Giuseppe, eyalarm arabaya koy.

Bn. SART : Kzcaz dayanamaz buna! Artk kendin sylerisin. (Koarak kar)

LUDOVCO: Gene balyorsunuz anlalan. Bay Galilei, annemle ben, yln dokuz

aynCampagnadaki topraklarmzda geiririz. Jpiterin uydular zerine

yazdklarnz vz gelir bizim kyllere. Balarn kayacak vakitleri yok. Ama

kutsal kiliseye dil uzatanlar cezasz kalrsa tedirgin olabilirler. Hayvandan pek

fark yoktur zavalllarn. iftlie dert yanmaya geldiklerinde annem hep bir

kpek krbalatr gzlerinin nnde, dzeni, disiplini hatrlasnlar, izmeden

yukar kmasnlar diye.

GALLEO : (Kaba) Delikanl beni iimden alkoyuyorsun. (tekilere) Perde hazr m?

ANDREA : Evet. Geliyor musunuz?


37/106

GALLEO : Disiplini salamak iin siz yalnz kpekleri deil, bakalarn da

krbalatabilirsiniz, deil mi Marsilli?

LUDOVCO: Korkun zeki bir adamsnz Bay Galilei. Yazk.

K. KE : (Hayretler iinde) Gzda veriyor size.

GALLEO : Sana da. Irgatlarnn akln elebiliriz. Yeni eyler dnmelerinisalayabiliriz.

Uaklarnn da, kahyalarnn da.

FEDERZON: Latince bilmezler ki.

GALLEO : Aznlk iin Latince yazacama, ounluk anlasn diye halkn diliyle

yazabilirim.

LUDOVCO: Tutkularnzn klesi olmusunuz, her zaman da yle kalacaksnz.Benim

adma Virginiadan zr dileyin. Onu grmesem daha iyi olacak sanrm.

(Gider)

GALLEO : eyizi emrinizdedir, ne zaman isterseniz.

ANDREA : Btn Marsillilere sayglar!

FEDERZON: Saraylar yklmasn diye, dnyaya durmasn emredenlerin hepsinesayglar!

ANDREA : Cencilere, Villanilere de!

FEDERZON: Cervillilere!

ANDREA : Lecchilere!

FEDERZON: Pirleonilere de!

ANDREA : Halk ezdii iin Papann ayan penlerin hepsine selam!

K. KE : (Teleskopun banda) Yeni papa aydn biri olacak.

GALLEO : imdi gnein stndeki lekeleri aratrmaya balyoruz, bizi ilgilendirdii

iin, her eyi gze alarak yeni Papaya fazlaca bel balamadan.

ANDREA : (Szn keserek) Fabriciusun Paris ve Pragn btn grlerini

rterekgnein dndn kantlayacaz.

GALLEO : Kantlayacaz deil, Andrea, kantlamaya alacaz. Amacm, bugnekadar

bulduklarmn doruluunu kantlamak deil; amacm doru olup

olmadklarn anlamak. Her eyi aratracaz, her eyi yeni batan. Koar

admla deil, smkl bcek hzyla. Bugn bulduumuzu yarn sileceiz

defterden, ancak bir kez daha bulursak ayn eyi, o zaman yeniden yazacaz.

Bulmak istediimizi bulursak, ona zel bir kukuyla bakacaz. imdi gneleilgili gzlemlerimize dnyann durduunu kantlamak istiyormu gibi


38/106

balayalm. Yenik dersek, btn abamz boa giderse, yanldmz kesin

olarak grr, baka hibir kar yol bulamazsak ancak o zaman haklymz,

dnya gerekten dnyormu diyebiliriz. (Gz krpar) Ama, ondan sonra

acmak yok, ha! Aratrmadan, incelemeden konuanlarn cann okuruz.

Kaldrn rty, gnee evirin teleskopu. (Yanstcy ayarlar.)

K. KE : almaya baladmz ben anlamtm, Bay Galilei. Ludovicoyu ilkbakta

tanyamadnz. O zaman anladm.(Sessizce gzleme balarlar. Gnein

grnts perdede belirince, Virginia gelinliiyle koarak gelir.)

VRGNA : Baba, nasl yaparsn bunu? (Baylr. Andreayla, Kk Kei yardmna

koarlar.)

GALLEO : Gerei bilmem gerekiyor.

IX

ARADAN GEEN ONYIL NDE, GALLEONUN DNCELER HALK

ARASINDA YAYILMAYA BALAMITIR. GLMECE YAZARLARI, SOKAK

ARKICILARI, ARKILARINDA HEP BU KONUYU TALAMAKTADIRLAR. 1632

YILI KARNAVALINDA TALYANIN HER YANINDA BU KONU ELE ALINMI,

KARNAVAL ELENCELER HEP GKBLM ZERNE DZENLENMTR.

PAZAR YER

( Kimi maskeli, kimi maskesiz bir kalabalk Karnaval alayn beklerken sokak arkcsbir

kar koca gsteri yaparlar.)

ARKICILAR : Saygdeer Baylar Bayanlar! Kuzey talyann dilinden dmeyen bir

Floransa trksn, byk masraflardan kanmadan, buraya sizlere getirdik.Karnaval

alayndan nce dinleyin bizi. Trknn ad: Saray Fizikisi Galileo Galileinin Korkun

Dnceleri, ya da, Gelecee Bir Gz Atalm!

Dnyay yoktan var eden ulu tanrIk gerek, dedi, gnei ard.

Senin iin aydnlatmaktr dnyay.

evresinde gezdireceksin lamban.

Tanr buyruuna gre bundan byle

Astlar dnecek stlerin evresinde.

Ve der demez balad herkes dnmeye

Byklerin evresinde kkler

Gllerin evresinde gszler


39/106

Hem gkyznde byle, hem yeryznde.

Papann evresinde kardinaller

Kardinallerin evresinde piskoposlar

Piskoposlarn evresinde uzmanlar

Uzmanlarn evresinde uaklar

Uaklarn evresinde hizmetiler

Hizmetilerin evresinde kpekler, tavuklar, dilenciler...

Saygdeer Baylar, Bayanlar, Byk Dzen denir buna. Orda OrdinumTanrbilimcilerin

deyimiyle. Ama, bakn noldu sonunda. Derkeeen...

Bilgin Galileo geldi gnn birinde

Frlatt ncili, kotu drbnne

Bir gz atar atmaz koca evrene

Dur bakalm, kmldama! dedi gnee

Bundan sonra iler yle geliecek

Hanm hizmetinin evresinde dnecek.

Hayr, olmaz yle ey! Bir yolunu bulalm,

Hizmeti takm aztt, bu byle gitmez.

Gene de eri oturup, doru konualm

Kendi bana buyruk olmay kim istemez?Sayg deer yurttalar, katlanlr ey mi bu?

Sonu neye varr ki bunun?

Uak miskin, hizmeti pikin

Zango kiliseye bo verir

rak yataktan kmaz uyur.

Olmaz yle ey! Olur mu? Sorarm herkese

akas kalmad. ncille alay edilmez.

Eri oturup doru konumak gerekirse

Kendi bana buyruk olmay kim istemez?

Bakn imdi de, Bayanlar, Baylar, byk bilgin Galileo Galilei nasl gryor gelecei?

Balk pazarnda iki kadn

Ne yapacaklarn bilmez, akn

Balk elinde bir tutam ekmek

Kendi yutuyor balklar tek tek.

Duvarc topra kazyor


40/106

Su tayor, kire karyor

Tula stne tula koyuyor

Ev bitince, kuruluyor iine.

Olur ey midir bu? aka deil arkadalar

Boynumuza geen ip salam deilse kopar

Herkes yerini bilsin, bu iler byle gitmez


Kirac kiralar demesin

Kyl efendisini tekmelesin

Papazn iecei st kadn

Tutsun kendi ocuklarna versin

Olur ey midir bu? Yeter Galileo, yeter!Herkes yerini bilsin, ncil akaya gelmez

Eri oturup da doru konuursak eer


Bende dattm kendimi bir ara

Hele dur bakalm, dedim kocama

A canm senin yaptn

Baka bir gezegen yapamaz m acaba?

Olur mu? gz yumulur mu? Hayr, kez hayr!

Tasmasn zersen azgn kpek saldrr

Dediim dedik, aldm ddk, bu byle gitmez

Ama gene de, kendi bana buyruk olmay kim istemez?

Aclarla yaamayn yeryznde

Kalkn hadi, biraz toparlann yle

Galileo Galileiden renin

A B C sini byk mutluluunnsan olan acya katlanp boyun emez


(ark boyunca, sahne deiik masklar tayan oyuncularla dolmutur. arknnbitiminde,

Galileonun ok byk boyutlu bir kuklas getirilir.)

ARKICILAR : Bayanlar, Baylar, ite Galileo Galilei, incili yok eden adam!(Kalabalktan

grltl kahkaha ve alklar.)X


41/106

1633 : ENGZSYON DNYACA NL BLGN ROMAYA AIRIYOR

Ova scak; doruk souk

Sokak takn, saray suskun

FLORANSADAK MEDC SARAYININ BEKLEME ODASI

(Galileoyla kz, Floransa Dukasnn kendilerini kabul etmesini beklemektedirler.)

VRGNA : Uzun srd.

GALLEO : Evet.

VRGNA : O adam burada gene. izliyor bizi. (Onlara bakmadan geen birini gsterir.)

GALLEO : (Gzleri iyi grmez artk ) Tanmyorum.

VRGNA : Son gnlerde sk sk gryorum. rktyor beni.

GALLEO : Sama. Floransadayz. Korsikal haydutlarn arasnda deil.

VRGNA : Rektr Gaffone geliyor.

GALLEO : Ben de ondan korkuyorum ite. Budala. imdi gene anlatr, anlatr,anlatr...

(niversitenin Rektr, Dukann yanndan gelmektedir. Galileoyu grnce

irkilir, ban kaldrmadan, onlara hi bakmadan geer gider nlerinden. )

GALLEO : Ne oluyor buna byle? Gzlerim gene kt bugn. Selam verdimi,vermedi mi,

gremedim.

VRGNA : Belli belirsiz. Yeni kitabnda neler var baba? Dine kar bir ey bulabilirlermi

iinde?

GALLEO : Kiliseye fazla dadandn sen. Sabah karanlnda duaya komaktan

vazgemezsen cildin bozulacak, bak grrsn. Benim iin dua ediyorsun, deil

mi? (Sessizlik. Biri geer.)

GALLEO : Galliardo deil mi bu? Galliardo! Galliardo! (Adam bakmadan acele kar)

Beni grm olmas gerekir. Topuluk dairesi bakan. Vebadan kayor sanki.Bir eyler oluyor. Papaln izin belgesi olmasa, kitaptan diyeceim. Kitabn

sansrden getiini biliyorlar. Bundan tr bir tuzak kurmaya kalkacak

olurlarsa, papa kesinlikle kar koyacaktr, ondan kukum yok. Duka rencim

ne de olsa. Durumu anlatrm.

VRGNA : (Yumuak) Duka gerekten ard m seni, bugn buraya?

GALLEO : armad ama, geldiimi biliyor, ieri haber verdiler. Kitab istiyor;parasn o

dedi. Bir sor bakalm u grevliye, niye bekletiyorlar bizi bunca zamandr?VRGNA : (Grevliyle konumaya gider. Onlar srekli izleyen adam peindedir.)


42/106

Babamn grme istei Duka Hazretlerine iletildi mi acaba?

GREVL : Ben nerden bileyim?

VRGNA : Soruma karlk deil bu.

GREVL : Deil mi?

VRGNA : Saygl olmak zorundasnz. (Grevli srtn evirir Virginiaya, tekiadama

bakarak esner. )

VRGNA : (Babasnn yanna gelir) Duka Hazretlerinin ii varm biraz.

GALLEO : Saygl dedin. yle bir ey duydum. Neydi o?

VRGNA : Hi. Saygl davrand iin teekkr ettim. Baba, kitab brakp gidemez

miyiz? Bouna vakit yitiriyorsun.

GALLEO : Hani nerdeyse, vaktimin ne deeri var diyesin geliyor. Sagredo beniPadovaya

aryordu. Belki de birka haftalna oraya gideriz ha? Salm eskisi gibi

deil.

VRGNA : Kitaplarn yannda olmadan yaayamazsn sen.

GALLEO : Bir iki sandk da o Sicilya arabndan koyarz arabaya.

VRGNA : O arap yola dayanmaz, tamaya gelmez derdin hep. Hem sarayn aylk

borcu daha var sana, paray dnyada gndermezler oraya.

GALLEO : Doru. (Engizisyon Kardinali Dukann yanndan kar.)

VRGNA : Engizisyonun Bakan. (Kardinal, nnden geerken Galileoyu yerlerekadar

eilerek selamlar. )

VRGNA : Kardinalin Floransada ne ii var, baba?

GALLEO : Bilmem. Saygl davrand. Onca yl sustum ben de. ylesine vdler kibeni,

artk olduum gibi kabul etmek zorundalar.

VRGNA : t! Saray Nazr. (Saray Nazr gelir.)

NAZIR : Duka Hazretleri, size ayracak zaman bulabileceini umuyordu, Bay Galilei.

Yazk ki, svari okulunun geit trenine katlmak zere hemen gitmek

zorunda. Hangi konuda grmek istiyordunuz kendisiyle?

GALLEO : Efendimize, yeni kitabm sunmak istiyordum.

NAZIR : Gzleriniz nasl bugn?

GALLEO : yle byle. Duka hazretlerinin yksek izinleriyle kitabm...

NAZIR : Efendimiz gzlerinizin durumuna gerekten zlyorlar. Acaba ok uzunsre


43/106

ve ok sk m baktnz o esiz teleskopunuzdan? (Kitab almadan gider,

arkadaki grevlilerle konuur.)

GALLEO : Kitab almad.

VRGNA : Baba, korkuyorum.

GALLEO : (Alak sesle, kararl) Toparla kendini, bir ey sezdirme. Eve gitmiyoruz.Camc

Volpiye gideceiz. nceden anlamtk. Bo f ykl bir araba,

gerektiinde beni buradan gtrmek iin avluda bekleyecekti.

VRGNA : Biliyordun demek?

GALLEO : Arkana bakma sakn. (Saray Nazr geri gelir.)

NAZIR : Bay Galilei! Kutsal Engizisyonun sizi Romada yarglama isteine, Floransa

saraynn daha fazla kar koyamadn Duka Hazretleri size bildirmemi

istediler. Engizisyonun arabas darda bekliyor, buyurun Bay Galilei.

XI

PAPA

VATKANDA BR SALON

(Papa Urban VIII - Eski Kardinal Barberini Engizisyon Kardinalini huzura kabuletmitir.

Konuma srasnda kendisine tren giysileri giydirilmektedir. Darda birok kiininayak

sesleri duyulur.)

PAPA : (Yksek sesle ) Hayr! Hayr! Olmaz!

KARDNAL: Btn fakltelerin profesrleri, bilginler, Kutsal kilisenin her katndan din

adamlar bugn, burada, aznzdan kacak sz bekliyorlar. Kutsal kitapa

sonsuz inanla bal olan bu insanlarn karna kp, Kutsal kitapta

yazlanlarn doru olmadn m syleyeceksiniz?

PAPA : Aritmetik cetvellerinin yok edilmesine gz yumamam. Hayr.

KARDNAL: Efendimiz, korkun bir kargaa kaplad yeryzn. Her eyi aritmetikleaklamaya kalkyorlar. Bu i hesap kitap ii. Saylara kar kamazsnz,

diyorlar. Peki, nerden kyor bu saylar? Kukudan elbet, herkes biliyor bunu.

Bu adamlar hibir eye inanmyorlar, her eye kukuyla bakyorlar. Bundan

byle toplumu inan yerine kuku stne mi kuracaz? Benim efendimsin

ama, bunun iyi bir ey olup olmadndan kukuluyum. Bu ev, bu kadn

senin, ama bilmem benim de olabilir belki. Bir yandan veba, bir yandan

savalar,bir de Reform hareketinin kiliseyi paralayp zayf drd bir

dnemde bakyorsunuz, matematiki geinen bir takm srngenler


44/106

teleskoplarn ge dikiyorlar ve btn dnyaya, Papaln bu alandaki

grlerinin yanlln yayarak, gcn, yetisini sarsyorlar. Gemilerin

okyanuslara almasndan bu yana, zaten artk Tanrya deil, pusula dedikleri

o bakr kutuya inanr oldular. Bu Galileo daha ok genken balam

makinelerle yazlar yazmaya. Makinelerle mucizeler yaratacaklarm. yle ya

Tanrya ne gerek var artk, bundan byle kendileri yaratacaklar mucizeleri.

PAPA : Adam amzn en byk fizikisi. talyann vn kayna, herhangi bir

kak deil.

KARDNAL: yle olmasayd tutuklamak zorunda kalr mydk? Kitaplarn Latincedeil,

halk diliyle yazyor olmas da ne yaptn iyi bildiini gsteriyor.

PAPA : (Kula ayak seslerinde) Evet, iin bu yan pek ho deil. Syleyeceim bunu

kendisine. Bu ayak sesleri sinirimi bozuyor. Aklm taklyor, balayn.

KARDNAL: Belki de bu ayak sesleri benim syleyebildiklerimden daha ok eysylyor

size, efendimiz. Kararnz bekleyen bu insanlar d krklna

uratmayacanz umarm.

PAPA : Adamn dostlar var. Fransay dnn. Viyana sarayn. Kutsal kilise,

rm n yarglarn pl olmu, demezler mi? Klna dokundurtmam

onun.KARDNAL: Uygulamada fazla ileri gitmeye gerek yok. Rahatna dkn adamdr.abuk

boyun eer.

PAPA : Yaamann tadn o denli karmay bilen bir baka insan tanmadm.

Dnmekten neredeyse cinsel bir tat alr. Eski bir araba, ya da yeni

dnceye hayr demesi olanaksz. (sessizlik) Fiziksel gereklerin burada

hkm giymesini istemiyorum. (sessizlik) Bu ayak seslerine dayanlmyor.

Btn dnya bura m topland?KARDNAL: Btn dnya deil efendimiz, en sekin kesimi. (sessizlik)

PAPA : (Bitkin) Bir noktada anlaalm: kence yok. (sessizlik) mutlak gerekliyse

aralar gsterilebilir.

KARDNAL: Yeterlidir, efendimiz. Bay Galilei makinelerin dilinden anlar.

XII

GALLEO ENGZSYON MAHKEMES NNDE DNYANIN DNDN

YADSIYOR.

22 HAZRAN 1633


45/106

Hi unutmam bir haziran gnyd

Gz ap kapamadan gne snd

Akl... karanlklar yarp geldi

Ama btn gn eikte bekledi

ROMADAK FLORANSA BYKELL SARAYI

(Galileonun rencileri haber beklemekte, bir kede Virginia diz km duaetmektedir.)

K.KE : Papa grme isteini kabul etmemi. Artk bilimsel tartmalar bittidemek.

FEDERZON: Son umudu Papadayd. Yllar nce Romada kardinalken, Bizegereklisin

sen, demiti Barberini. Doru kt. Ellerinde imdi.

ANDREA : ldrecekler onu. Kitabi yarm kalacak. Discorsi hi bitmeyecek.FEDERZON: (Kaamak bir bakla) yle mi diyorsun?

ANDREA : Dediinden dnmeyeceine gre. (sessizlik)

K.KE : Uykusu kanca insann, nemsiz ayrntlara taklyor kafas. Dn gecehep

dndm: srekli cebinde tad o ufak kantlama ta imdi yannda mdr

acaba?

FEDERZON: Gtrlecei yerde, insann stnde cebi olmaz.

ANDREA : (Bararak) Yapamazlar, gze almazlar bunu. Yapsalar bile, lrdednmez

sznden, Gerei bilmeyen sadece aptaldr, ama bilip de yalandr diyen

dpedz alaktr. Demiti bir gn.

FEDERZON: Bende inanmyorum sznden dneceine; zaten dnerse higrmeyeyim,

leyim" daha iyi. Ne vaki gl olan onlar.

ANDREA : Zorbalkla elde edilmeyecek eylerde vardr.

FEDERZON: Kim bilir, vardr belki.K.KE : (Yumuak) Tam yirmi gn oldu bugn, ieri gireli. Grebilmek iin

gzlerini verdi bu adam. (Sessizlik) ANDREA : (Virginiay gstererek)

Sznden dnsn diye dua ediyor.

FEDERZON: Brak kz. Onunla konutuklarndan bu yana akl banda deil.Floransadan,

gnah kard papaz getirmiler. (Floransa Dukasnn saraynda Galileoyu

izlerken grdmz adam gelir.)

ADAM : Bay Galileo biraz sonra burada olacak. Bir yatak gerekebilir.


46/106

FEDERZON: Braktlar m?

ADAM : Biraz sonra Engizisyon Mahkemesi nnde sznden dnmesi bekleniyor.Saat

tam bete San Marko kilisesinin byk an alacak ve Bay Galileinin

aklamas kamuya duyurulacak.ANDREA : nanmyorum.

ADAM : Yollar kalabalk. Onun iin arka taraftan, bahe kapsndan getireceklerburaya.

(Gider.)

ANDREA : (Birden bararak) Ayda dnya gibidir, kendi yoktur. Vensn dekendi

yoktur. Dnya gibi, o da, gnein evresinde dner. Jpiterin drt uydusu

vardr. evresinde dnerler. Yldzlar kristal bir kubbeye akl deildir. Gneevrenin merkezidir, olduu yerde durur. Dnya merkez deildir, kmldamadan

durmaz yerinde. Btn bunlar o gsterdi bize.

K.KE : Gzle grlen gerek de zorbalkla yok edilemez. (Sessizlik)

FEDERZON: (Bahedeki gne saatini bakar.) Saat be (Virginia daha yksek sesledua

eder.)

ANDREA : Bekleyemeyeceim artk. Gerei boazlayp ldryorlar! (Elleriyle

kulaklarn tkar. Kk Kei de tkar. Ama an sesi duyulmaz. Virginiann

dua mrltsyla dolu bir aradan sonra Federzoni ban Hayr anlamna sallar.

tekiler ellerini indirirler.

FEDERZON: (Bouk bir sesle) an almyor. Bei geti.

ANDREA : Direniyor.

K.KE : Dnmyor sznden.

FEDERZON: Dnmyor. Ne mutlu bize, ne mutlu!(Birbirlerine sarlrlar. oksevinlidirler.)

ANDREA: Demek zorbalkla olmuyormu. Baz eylere g yetmiyormu. Demekaptallk

alt edilebilirmi, dokunulmazl yokmu. nsanolu lmden korkmuyormu

demek.

FEDERZON: te imdi gerekten balad bilim a. Doum saatini yayoruz.Dnn, ya

dnseydi sznden.

K.KE : Bir ey sylemedim, ama ok korkuyordum. nanszn biriymiim.

ANDREA : Ben biliyordum.


47/106

FEDERZON: Gn doarken gece karanl km gibi olacakt.

ANDREA : Sanki da kalm da: Ben denizim, demi gibi.

K.KE : (Diz ker, alayarak) Tanrm, krler olsun.

ANDREA : Ama her ey deiti bugn. Ezilen insanolu ban kaldrp Yaaya

bilirimartk diyecek. Ne ok ey kazanlyor bir ek insann dikilip Hayr demesiyle.

(Tam bu srada San Marko kilisesinin an almaya balar. Hepsi donmu gibi

kalrlar.)

VRGNA : (Ayaa kalkar) San Markonun an! Kurtuldu! (Sokaktan Galileonun

demecini okuyan tellaln sesi duyulur. )

SES : Ben, Galileo Galilei, Floransada matematik ve fizik retmeni, bugne kadar

sylediklerimin doru olmadn aklarm. Gnein evrenin merkezi olup

yerinden kmldamad, dnyann merkez olmayp gnein evresinde

dnd dncesi btnyle yanl ve dine aykrdr. Bu ve bunun gibi yanl

ve Kutsal Kilisenin retisine kar olan her dnceyi tm yreimle, inanla

ve itenlikle lanetliyorum. (Sahne kararr) (Aydnlandnda an almaktadr

daha, sonra kesilir. Virginia gitmitir. Galileonun rencileri oradadr.)

ANDREA : (Kahramanlar olmayan lkeye yazklar olsun! (Galileo girer. duruma onu

btnyle deitirmi, tannmaz hale gelmitir. Andreann szn duymutur.

Birka saniye eikte durur, ona selam vermelerini bekler. erdekiler yzevirir ondan. Galileo iyi grmedii iin ar aksak yrr, ne gelir, bir iskemle

bulur, oturur.)

ANDREA : Grmek istemiyorum yzn. Syleyin gitsin buradan.

FEDERZON: Toparla kendini.

ANDREA : (Galileoya bararak) arap fs! Obur herif! Kurtardn m tatl cann?

(Oturur) Ben iyi deilim.

GALLEO : (Soukkanl) Bir bardak su verin una. (Kei koar, darda

Brecht,Bertolt Galileo Galilei

Documents

Transcript of Brecht,Bertolt Galileo Galilei