De M. Varronis Hebdomadum Sive Imaginum Libris - Friedrich Wilhelm Ritschl (1856)

8/6/2019 De M. Varronis Hebdomadum Sive Imaginum Libris - Friedrich Wilhelm Ritschl (1856)

http://slidepdf.com/reader/full/de-m-varronis-hebdomadum-sive-imaginum-libris-friedrich-wilhelm-ritschl 1/19



^"^^^^^^--0* -'—^:'-''?^^

-

.;«'%-.-»'->v^

•^T' ?,

^v ,,.,...•;

.

-

i- 4



INBIGES SCHOLARVM,m:

^.*.

QVAE

^-

€\#1^^!i^r'-''~ AVSPICIIS?!'«••:' i^" •>•'

REGI8 AVGVSTISSIMI

•>•l^:

~'',^Â-'/^/» " V-'- *^'-

FRIDERICI GVILELMI DIL

>^ IN^;;^".---

VNIVERSITATE FRIDERICIA GVILELMIAR H E N A N A

PER MENSES HIBERNOS A. CI3I3CCCLVI. ET LVII.

A DIE XV. M. OCTOBRIS

PVBLICE PRIVATIMQVE H A B E B V N T V R.

^.oLi^cÂi /dLu, Aaaj . U /L.^^-v f- ^ V l^ 7 »-*"^P<- -^--t. t^«^ C^—î^- '~-^^

-^-c^ L-Aa^ *w^,-v->->^'^-V^Vva^

B O ir ]«[ A E

FORMIS CAROLI G E R G IL

.V' .*,•-.- ,--• •'*

. ^.7 ^^''•cA *-..«. V:.-

-i-iii: '. 3irf ^vi— £îii.&.l£: ti 'i i^ :i-2

«c-

:•



• J >t .^'ij- i



QVAE

A v«p iej[ I

REGI8 AVGVSTISSIMI

ifiRICI GVILELMI DU.

IN

"

A,

yy>W\

'^.*ir>m^-^^^^

VNIVERSITATE FRIDERICIA GVILELMIA

R H E N A N aI

?:.- •:«?-.-j.

P&a MENSES HIBERNOS A. CI3I3CCCLVI. ET LVII. /^^^(s^^^,-

A DIE XV. M. OCTOBRIS

•3if>^i>; '« v^

.^.;* j':/U-.

•^'

PVBLICE PRIVATIMQVE H A B E B V N T V R.

>r. ^^-:c;^

:->5J«..\

1.TV:•"

... »*(iii'.-'f-'» :. ?.- :?^i!fc;v,..>5f..

i. -i

^^^;^.'

^>«

>.>;> **

:--^^;> .i,::

B osnii AKFORHIS CAROLI OEOROIL



,A

•V » . ':- "

i. :-i>.--- :,-

.. -'ti'

•' '^i. '••.^^^ .- - ... .'^-'^. • . ... •' ^ .

^^.'^X^-'-^).::^--.^^-^'^'-^''^'^-.-''^'^'-'-'''- -•','-v.-i ,: ;._,-/^',

•'•'-."•• :-s •':,.'. "- •"

:>? <;^. *^ '".. ?.

.

•.

•

?^iSs--'* •' ' '

VNIVERSITATIS ITR.IDERICIAE GVILELMIAE..,:, p:?.- R H E NlA^N A E

"

'

'

,

RfiCTOR KT EiElTATTS..>.;..^"-.'r''^r '•V" "•vV-- "c M M I L I T N I B V S

-..m}.'m~-^^'?'-^'' ^-

^^^'^-•^ ^lvir^^ .:

.

'^. .

. S.

M. Varroiiis libri qui inscribuntur hebdomades vel de imagini-

bus (verba sunt Gellii 111, 10) quid dotis litteratae habuissent, breviter disputatu

est Musei nostri philologici vol. VI, p. 513sq., quo autem ordine viderentur dispo

siti fuisse, futurae quaestioni reservatum. Idque bene factum: nam cum, ut tum

res erat, Imaginibns Hieronymus non posset non credi unum et quinquaginta libro

tribuere, fallacissimo fundamento omnis superstruenda disputatio fuerat. Soli enim

calami errori Tbomae Phillipps, cui Catalogi Hieronymiani exemplum acceptum re

ferebatur, illum numerum deberi paullo post intellectum est, cum Augusti Schleicher

nostri bene6cio investigatus in bibliotheca Atrebatensi codex Origenis non LI, se

XY libros Yarronianos monstravit: id quod non sumus cunctati publice narrare i

prooemio scholarum per hiemem anni 1849. in hac universitate habitarum. Fidem

Schleicheri non egentem firmamento confirmavit nuperum testimonium I. B. Pitrae

ordinis S. Benedicti e congregatione Gallica monachi: qui prorsus ignarus nostra

industriae Hieronymi indices ex Atrebatensi libro denuovulgavit

inSpicilegii Soles

mensis tomo III. proximo anno Parisiis prodito, ap. 311, simul adnotatione adiecta

e qua nos quidem in Germania nihil discamus nisi quam multa non didicerint qu

easdem nobiscum litteras trans Rbenum tractant.

De ordine autem librorum Yarronis ut ordine quaeratur, a Plinianis verbi

quamvis decantatis ordiendum est quae sunt in Naturae historiarum lib. XXXV, § 11

(paragraphos Siliigianas sequimur) : non qualia vulgus librorum exhibet abinlerpo

latore nimirum adornata incredibilium longo extem(>ore turbarUm errorumque pa

Tente, sed qualia solus fide dignas Bambergensis a Ludovico lano excerptus: Ima-

'^ginum amoremflagrasse quondam testes sunt Atticas ille Ciceronis edito de iis vo-

loviine, M. Varro benignissimo invento hisertis voluminum suorum fecunditatiu

'septingentorum ifhistrTum aliquo modo imaginibos, non passus intercidere figuras au

'•^^'



— IV

^vetustatem aevi contra homines Talere: intentor muneris etiam dis iovidiosi, qaan'immortalitatem non solum dedit, irerum etiam ia omnis terras misit, ut praesent

'esse uhique cludi possent.' In quibus ^erhis primum haud scio an post votumi

non et potius addendum sit e libris deterioribus quam M. autem Varro scrihe

dum : quaodo libro singulari simplicique enairationi Attici et multitudo Toluminu

Varronianorum et singulare artificium quaesito acumioe opponitur. In proxim

autem etsi yel sicaliquo

modo verba apparet ad inlustrium pertinere, non ad im

ginihus quo olim solita sunt referri,tamen insoleos ceteroqui durumque genus d

ccodi ad simplicem planamque cnnsuetudinem haud dubitanter sic revocamus: insert

voluminum suorum fecunditati septingentorum inlustriumaliquo modo hominu

imaginibus, Postremo, id quod looge gravius est, cludi Tocabulum cum nec rec

defendi posse nec recte emendatum a quoquam esse pridem intellexissemus ipsaq

y\ ratiocinationis Plinianae ad sententiae quidem talis necessitatem ducti essemu

ut praesentes esse ubique ut diui possent ,\erba

ipsa scriptoris paullo post vid

mus palmari emendatione a Marlino Herlzio recuperala: ubique ceu di possent,

Gerhardi Diariis archaeologicis yoI. VIII, p.144. Cuius emendationis tam manifes

veritas est ut, qui spernat, ad crilicam factitandam factum esse negemus. Quods

sprevit Silligius,non valebit hoc contra : qui quidem, ut utamur exemplo, uno

multis, etiam lib. XXVI, §14 tam patiens fueril ineptissimorum apud priscos vs

borum, ut propositam in commentario de Varronis Disciplinarum libris p. 52 con

iecturam, qua illinc ano-t^vx^^iariqgvel fortasse d-Ko-^vxrrig cognomen Asclepiadis medi

eruebamus, nou modo contemneret/ sed ne commemoraret quidem. Sed haec

transcursu tantum.

Ipsum Elebdomadum nomen nemo unquam dubitavit quin hi libri inde tr

xerint , quod inlustrium hominum imagines non promiscue proponerent, sed pe

capita dispositas quae septenas imagines complecterentur. Atqui septingentae ima

gines vel centum hebdomades quindecim libris cum aliqua aequabilitate disperti

nequeunt. Ergo primum praesto est liber EiaayayLxbg ceteris libris quattuordeci

pariconsilio praemissus, quo compertum habemus et Rerum humanarum et Reru

divinarum et de lingua latina voluminibus singulos libros Varronem praemisisse, qui

bus 'communiter de omnibus' ageret.E quo prooemio iam in Musei phil. I. s.

earepetebamus, quae

de'septenarii

numeri vi et facultate in multis nalurae Vebu

animadversa' partim 'admodum conquisite', partim Trigidiuscule' disputata ex primlibro Gellius III,

c. 10 excerpsit. Eodemque 0. lahnius in Actis Societ. Saxon.

1850 p. 140 adn. 72 illa referebat, quae de imaginibus generatim exposita Plini

a § 4 ad §16 perscripsit: quorum tamen partem eis potius scriptoribus tribueris, qu

in auctorum indice libri XXXV praecedunt M. Varronis nomen : Messalae utriqu

Fenestellae, Attico. Ergone quattuordecim qui restant librorum numerus satis apt

s-^.. '.s. :: * .v . aV.T ..-..*V».. ... . -. . .-..c « .5'.'.«.i'_.



— V ~

Tidebitur ceoUun hebdomadibus capieodis P Qualem dislributiuoem apparet ooo

alia ratiooe iostittii potuisse , nisi ut aut septeoas hebdooiadas tredecim libri com-

plectereutur^ oo?eixi extremus, aut septeoas libri duodecim, duo octooas, aut deoiqu

sîeoaa sioguU libri quattuordecim,duas ipse primus cum disputatiooibus isagogici

cooglutioatas.At vero horum oihil est quod ulla probabililatis specie commeodetur.

Ao aequabilitatis cooGiohitatisque io dispooendis argumeotis looge studiosissimu

Yarrooem tam sui dissimilem quisquam sibi persuadebit *io bis potissimum libri

extitisse, quibustcI oomeo a oumerorum ovâsTqia iaderelP cuius mirificum dis

tribueodae materiae artificium cum Aotiquitatium ôlumiaa XLl^) testentur tum

ipside liogua latioa libri XXY: quorum partitiooem Musei

phil. p. 506 et 525 sqq

videmur sat clara in luce posuisse.Nam his, quos ultimo loco diximus, etsi ooo-

dum desiit Berohardyus Hist. litt. p. 662 ed. sec. taotum XXIY libros tribuere, ta

meo* aut, quid ioter certa ac dubia, vera ac falsa intersit, nosmet ne didici

mus quidem, aut de XXY libris pertexta argumeotatio oostra aoo coniecturae pro

babilitatemhabet,

sed demojij&tratioois oecessilatem.

Itaque

de

Imagiaumlibris ais

falkiot omoia, siogulislibris Yarro septenas hebdomadas dedit h. e. undequiaqua-

giota imagioes siogulas, omoibus autem libris quatluordecim aoo plures quam

DCLXXXVI imagioes coagessit: quem numerum aoa fiaite loqueos Plinius, quippe

in solam multitudiais ootiooem ioteatus, facillime potuit ad pleaam septiogeotaru

summam augere, a qua itle satis prope afuit.

Noo promiscue distributas hebdomadas multo miaus credibile est promiscuo

argumeoto fuisse. Et primum quidem uoius eiusdemque geoeris homioes sioguli

hebdomadibus compositos esse cum res ipsa suadet ut credamus tum uoo cert

exemplo eoque loage evideotissimo prorsus persuadetur. Magaificeatia eoim villarum

atriorum, balaeorum ia Mosellae ripis coospicuorum ubi Mosellae laudatorem Auso

oium Graecorum operum, quorum illa spleodorem aemulareatur, admoouit, exempl

caussa quattuor artifices Graecos ex uoa hebdomade Yarroaiaoa oomioatim comme

morat v. 306 sqq. :

- Forsao et iosigaes homioumque operumque labores

Hic habuit decimo celebrata Yolumioe Marcei

H e b d o m at'8. hic clari viguere Meoecratisartes,

Atque Ephesi spectata maous, vel io arce Mioervae

Ictious, magico cui ooctua perlita fuco

Allicit omue genus Tolucres perimitque tuendo.

*) Hic numerus cum vel contra duplex Catalogi testimonium XLY libros prodentis tutandu

fiierit, nunc unum saltem eyanuit, postquam in codice scriptum esse innofi^ 'antiquitatum e

libris XLir compertum est: qui numerus ad yeritatem proxime accedit

,->.;/*• iv;5?V-



— VI -^

•:i/^'"^

Coadilor hic forsaQ fuerit Ptolemaidos aulae

Dinocbares, cui quadrato ia fa8t'^a cono

Surgit etipfta

suas coDSumit pjramis umbras —e.

q. 8. Nec eoim Scaligerum audiendum esse, non solitisargutiis haec longe ali

in partem inlerpretaatem ,sanissimo iudicio pridem Salmasius, Reinesius Var. le

n, 1 extr., alii perspexerunt. Itaque de quattuor iltis architectis cum longo ex tei

pore nulla dubitatio fuisset, nuper demum ab eadem caussa eos quos illi ex

piunt Tersus segregaudos esse lacobus Bernaysius noster negabat admonitione ut

lissima. Oui hi sunt inde a 298: r ''^'^^-

Quis potis innumeros cultusque habitusque retexeos

Pandere tectonicas per siogula praedia forroas? ^.:

Non hoc spernat opus Gortynius aliger aedis '

%

Conditor Euboicae, casus quem fingere in auro

Conantem Icarios patrii pepulere dolores:

NoQ Philo Cecropius, nbn qui laudatus ab hoste

Clara Syracosii traxit certamina belli.

Vides quid hinc consequatur. An casu factum putabis quod, utrosque versus u

sociayeris, ut sunt ab Ausonio sociati, nec plures prodeunt nec pauciores quam u

hebdomade Varroniana conclusi septem architecti Daedalus, Philo, Archi

medes, Menecrates, Chersiphro, Ictinus, Dinochares? E quib

quattuor etiam Plinius ut clarissimos omnium cum quinto Ctesibio, sed qui mech

nicam potius inlustraverit, insignivit lib. VII, § 125 : grande et Archimedi geometr

cae ac machinalis scieatiae testimooium M. Marcelli contigit. . .

.^laudatus est

'Chersiphron Cnosius aede Ephesi Dianae admirabili fabricata, Philon Athenis a

'mameatario mille navium, Ctesibius poeumatica ratione et hydraulicis organis r

pertis,Dinochares metatus Alexandro condent/ in Aegypto Alexandriam.'

• Verum ne sic quidem concinnitatis studio satis factum. Nam ut illi Grae

sunt omnes, ita etiam alibi non miscuisse, sed discrevisse Graecos Romanosque h

mines Varro videbitur. Nam patriae quidem virtutis laus ac gloria quam longe

Imaginibus patuerit, luculento testimonio Symmachus ea epistula docet, quae in l

cem protracta a Ludovico Carrione Emendat. II, l4, a Gaspare autem Scioppio

libro ms. oorrecta Verisimil. I, 7, nunc quarta legitur libri primi. Vbi ad patr

(nonad Ausonium

Burdigalensem, quaeMerceri cooiectura fuit in Nonium

p. 77haec scribit quae infra posuimus : 'Studium quidem Meaippei Varronis imitaris, s

'vincis ingenium. nam quae in nostrates viros nunc nuper condis epigrammata, pu

'hebdomadon elogiis praenitcre, quod aeque sobria, nec tamen casca sunt. illa bo

"raetallo cusa tornoexigi

nescierunt: haec duriorem materiem nisi fallor admittent.

) Vulgatur 'quod haec aeque sobria, nec tamen casca sunU illa bono metaOo cusa tomo exi

'^^^^^—-^r--iifiliir iiiitiialiliiiiiiiiHiiii^^

'^ '^"'

flfSin IV "ifMkt^ ^^^^^^—^^



— VII -^^i^-x

:*•/:.%

V

'iUe Pythagoram qui anioaaft in aeterDitatem primus aMeniit, ittePlatonem qui decw

*«ase perauasit,itle Arifttotelem qui naturam bene loquendi in artem redegit, ilie

'pauperem Gurium, sed divitibus imperaotem, ille severos Catoneft, geolem

'Fabiam, decora Scipionum totumque illum triumphalem se-

'oatum parca laude perstrinxit: tu ruinam proximae aetatis illuminas. difficil

'lactu est ut honor aogustis rebus addatur/ Tot igitur Romanae praestantia

exempla cum Tix dubium sit quin constanter Varro integris hebdomadibus com-

prehenderit,iam illud quaeritur, quam rationem Toluerit, vel ut etiam distinctius

dicamus, quam proportionem inter Graecas et Romanas hebdomadas intercedere:

quando nullam omnino proportionem curasse nullo modo credi curiosissimu

alioqui disponendi artifex et tamquam architectus potest. Itaque cum facile quis-

piam coniciat ex Imaginum libris qualtuordecim septem priores Graecis homini-

bus destinatos fuisse, Romanis totidem posteriores, hunc tamen ordinem con-

tinuo excludit Ausoqii testimonium, qui e decimo libro Graecorura nomina archi-

tectorum petebat. Et tamen ut par fuisse numerus Romanarum hebdomadum atque

Graecarum credatur, ipsa aemulatio monet qua semet aequiperare Graecis Romani

contenderunt, deditissimumque patriae studium Varronis, tot aliis documenlis eluceos,

suadet inprimis. Qui sj,ut exemplo utamur, in eo libro quo honoris

poetici exempla

inlustrabat, qualtuor pleiadas e Graecis poetis composuisset, tres e Romanis, parum

profecto Tel popularium suorum ambitiooi vel suo sensui satis fecisset. Quae cum

ita sint, vix aliam viam relictam videmus, nisi ut quattuordecim imaginum libros animo

nostro informemus septem dyadibus divisos, quarum unaquaeque uno libro tota

Graecas hebdomadas praemitteret, altero his totas Romanas subiungerel ex eisdem

vel maxime finitimis generibus petitas: eam quidem in speciem ut ad Graecos

homioes integri libri II. iV. VI. VIII. X. XII. XIV spectarent, ad Romanos integri III

V. VII. IX. XI. XIII. XV. Quamquam pro Graecis baud scio an rectius exteros potiu

dicamus, cum credibile non sit Hannibalum, Mithradatum similiumque clarissim

nomina a Varrone praetermissa esse : quemadmodum altera ex parte Romanos noa

dubitabimus liberalius interpretari Italos, quorum coniuncta virtute facile perspicia

opus illi fuisse ad Graecorum laudes non bellicas exaequandas. Vt fortasse non (alla

coniectura, a Varronis potissimum auctoritate profectum Romanorum exterorumque

exempla

dedita

oper^

Valerium Maximumcomposuisse.

In istiusmodi autemdispo-

'nescierunt et duriorem nisi fallor materiem (uhtiteris,^ Quod sic saltem dicendum fuerat

'illa .... nescierunt: tu duriorem nisi fallor materiem adniteris': quancpiam vel hoc no

una de caussa displicet. Nos ab eo profecti sumus quod ante Scioppium edebatur: et du^

'riorem nisi fallor materiem admittere'. Hoc enim sibi vult scriptor modesto nimirum

acDmine: splendori Varronianae aetatis non parem esse mdiorem artem Varroais, maior

^egantia SymmaokianorBm elogionim compensari tempomm aionim homilitatem.

\ .. ,'

•

..

.

^sV'^^--^:^^'''"'-'.' •'"'

'

'''''-•<-'•'•'""'^'^^^^^riS:)'-

'"" •

, .^

^,. .

.., . ,

.

••

.



— VIII ~

sitioaem Tide quam egregie congruat de Graecis architectis decimum librum occ

paotibus memoria. Paris igitur, noo iroparis oumeri librum Nooius adposuer

p.528: Mucis Dumeto plurali, quod suot dies. Varro ebdomadum « sub imagi

;^.^'Demetri: hic Demetrius est catus quod lucis hahet artnus ahsolutus* : siTe ehdom

dum riii, siyc (quod amplectimur libentius) vi ye\ iiii scriptum fuit. Ceterum qu;

'

praeclara

emendationeelogium

illud Demetrii Phalereilosephus Scaliger

in C

talectisp.

220 ed. a. 1617 instauraveril, satis inter omnes coostare putamus:

Hic Demetrius aeoeas tot aptust,'

^^^^'^r^^-'^-^^:^^'-^.^^

Quot lucis habet annus absolutus: ;

'•

::

^i^V^yu:^^!^:

nisi quod rectius Schraderus aereas substituisse recte iudicatur. — - Contra ad Roma

num homioem, si modo de ordine Varroniano probabiliter statuimus, non ad Gra

cum illa pertinebant quae e nono libro Charisius serTavit p.121: 'Varro hebd

'madon nono: a uulgu condemnaretur» ,..^, ,,

At vero huic disponendi specie aperte repugnare Gellii testimonium ridet

quod est in capite 11 libriIII

ad Homerum pertinens: M. autem Varro in primo'imaginibus, uter prior sil natus, parum constare dicit, sed non esse dubium quin aliq

-^'tempore eodem irjxerint, idque ex [immo et] epigrammate ostendi quod in tripo

scriptum est, qui in monte Helicone ab Hesiodo positus traditur.' Et in fine c

pitis:De

patria quoque Homeri multo maxime dissensum est. alii Colophoniu

'alii Smyrnaeum ,suot qui Atheniensem, sunt eliam qui Aegyptium fuisse dicao

Aristoteles tradidit ex iosula lo. M. Varro [immo lo. ideo M. Varro] in libro

'imaginibus primo Homeri imagini epigramma hoc apposuit:

Capella Homeri candida haec tumulum iodicat,

Quod hac letae morluo faciunt sacra.'

Verum enim vero hoc argumeoto quia nimium probatur, probatur nihil. Quodeo valeret, ut Graecae hebdomadi locus fuisse in imparis numeri libro credendu

esset, simul hanc vim haberet ut ipse primus liber non posset praefationi tot

tribui, sed aliquid ipsarum imaginum accipcret: id autem quam abhorreat a ve

similitudine, supra declaratum est. Quocirca non dubitabimus liberiore quae

promptu est interpretalione uti Gelliique verba in eam partem vertere utille, ub

subiectum Homeri imagini epigramma adiectamque de illius atquc Hesiodi aeta

disputationem excerpebat, uon curasse praemissam uoiverso operi praefatiooem exi

stimetur, sed primum librum dixisse qui reapse primus esset imagines ipsas reprae

sentans. Ergo in secundo potius, si ad amussim (it numeratio, Homeruse

ut coDsentaneum est credere, Hesiodus locum invenerant: unde consequens es

ut latinos poetas tertius persequeretur.

Integrae hebdomadis praeter eam quam Ausonius testatus est nullius oomin

comperta habemus. Nisi quod aliquisfortasse io hoc geoere cooiecturae locus est

^:^-''l^~^- W

•&^*. ""mA



- ^ r

Bl primuiD qiiidem cupi. m iolustrium duplex apud Pliohim reoenBi

exttet, alteia 1ii>. XXVI a $ 10 ad 12, allera lib. XXIX S 4 sqq., dob inepte pro

fecto Mitpicere alterutro loco YaFronis illum imagioes aote oculos habuisse. Post^

riore autem quooiam et mioos fioito numero et hebdomadem excedente eoumerao

lur Hippocrates, Prodicus Selymbrianufl, Ghrysippus, Erasistratus, Acro, Herophilui

Asdepiades, Themiso,Antooius Musa cum aliis qui illos excepere, non potest no

eo inclinare animus, ut ipsum septenarium numerum explentia nomina illa, qua

prioris loci satis concisa mentione sociantur, ad Yarronem auctorem referantur

Hippoeratis 'qui primus medendi praeceptaclarissime condidit*, Diocli

Carysti

'quisecundus aeUte famaque exstitit\ iPraxagorae, Chrysippi, Erasistrati

Herophili, Asclepiadis. Quod cui non improbabile videbitur (et nominati

'M. Varronem auctorem' Plinius in eo ipso argumento laudat § l4) , simul habebi

cur in componendis hebdomadis non neglexisse Varronem temporum rationes sib

persuadeat. Nam poetam quidem Ausonium noi) est mirum suo arbitratu architecto

Varronianos enumerare, quie

temporumordioe sic

potiusse

excipiebant: Daedalus

Ghersiphro, Ictinus, Philo, Dinochares, Archimedes: quando de septimo Menecrat

prorsus incomperta res est. Geterum altero loco illo Pliniano quoniam Varroni

item mentio fit § 4, in promptu est de Disciplinarum libris cogitare, quorum octaTus

gui fuit 'de medicina', illic explicatam materiam suppeditare potuit.

^^^ PauIIo etiam plus fidei, nisi fallimur, statuariorum hebdomas habet Henric

Brunnii nostri acumine indagata in XXXIV libro Plinii. Guius de arte illaclarisqu

in ea artificibus (non de operibus) iudicia bonae frugis plena cum noo alii nisi Varron

. deberi satis ea disputatio persuaserit quam in Actis Soc. Sax. anni 1850 a pag. 127 a

136 lahnius pertexuit, tameu illa quod e libris 'de proprietate scriptorum a Varronfactis repetuntur, id suapte natura ita comparatum est ut, etiamsi redargui certa de

monstratione nequeat, tamen ne certae commendationis quidem quicquam habeat

in tanta praescrtim argumenti, quo eos libros fuisse suspiceris, obscuritate. Ei^o a

ipsius lahnii expositione profectus Brunnius talem fere, qualem nostris Terbis expli

catam subiecimus, ratiocinationem nobiscum communicayit. Etenim tres tenendum

esse omnis disputationis Plinianae partes esse, discretas inter se utpote e diversi

fontibus haustas : primam quidem chronologicam : alteram, quae a § 54incipiens i

designandis artis principibus tota consumitur : tertiam, cuius initium fit a § 72, al-

phabeticam. Harum partium media, quam non immerito paradigmaticam dicas

a § 54 ad 67 quinque statuarios recenseri iudicarique Phidiam, Polyclitum, Myro-

nem, Pythagoram, Lysippum. Ad Varronem haec quinque iudicia recte referri: io

didem igitur consentaneum esse etiam eas quae reliquae sunt paragraphos 68—71-

repeti. Quae quattuor paragraphi cum inTelephanis et Praxitelis, statuarionim item^

laudibus Terseutufy septem, prodire unius generis artifices, quibus partem paradigma-

.2,



— Xi -.

kMMD PliDii fpcm eoodtuit. Quo ati. graw* iMliciiin !6en eU ISiriA \Wi«ab

9ht pavle oooscribeoda PliQium osuoi ease, in quibus ipse septeoafim muBenu r

goabal.FateDdum est saoe igoobiitorem reliquis Tetephaoem exstitiMej «t fiiasus «

Pliotus ipse noo sine miratioois quadam aigDificatione, in parte autem chrooologi

oe oommemorairerat quidem: at eundem tameo idemPlioius addit eorum suffragi

quicompositis Yolumioibus artem oomplexi sint (quorum in oumero iaai

iQlelkgimVarroaem fuiase), et miris laudibus celebrari et Polyclito Myroni Pythagorae aequar

Praeterea nec profecto inter architectos clarior Meoecrates fiiit, nec illud praete

mittendum, oon liberam Varroni optionem fuisse, sed necessitatem potius eorum d

ligendorum, quorum alicunde petilas imagines in promptu haberet* Quae Ten

etiam ad Pythagoram pertioet,i^ix inlustriorem Alcameoe, Agoracrito, Ctesilao, ali

Verum eo tamen maior Telephaois, si cum ceteris coofertur, igoobilitas yaluit,

multum aetate antecedens Lysippum huic tamenpostponeretur a PUnio: oam

Varrone quidem dubitari nequit quin ille cum Pbidia Polyclito Myroae Pythagor

consociatus sit, quos prorsus eodemordine

coUocatos babes in parte chroQologiPlinii § 49. At vero qui item praemittendus Lysippo fuit, Praxiteles cur et ultimu

locum occupare et sine ullo arlis iudicio dimissus esse putabilurP Perroiri sane prim

aspectu et ordinis et silentii caussam felici acuniine aperuit Brunnius. Quippe '^ma

'more felicior, ideo et clarior fuit' ipso iudice Piinio § 69: quo proprium ei loc

io sculptoribus attribuens satis significat cur a reliquorum statuariorum societa

Varroniana ut alieniorem seiunxerit. £rgo iudicium quoque de eius arte a Varro

factum posteriori de sculptoribus disputationi reservasse, eo autem loco immemo

consilii imprudenter omisisse videtur. Quae autem ratio conlra Praxitelem apu

Plinium, eadem apud ipsum Varronem, nisi coniectura fallit, contra Scopam ?alui

Cui suus locus recte in sculptorum hebdomade fuit, siquidem uoo tandem aen

opere statuarius 'vel innotuit ycI inclaruit: quode in Historia artificum vol.I, p. .3

dixit Brunntus. — His igitursic

dispulatis nibil iam impedit, quominus staluari

artis proceres Varro hoc ordine et descripsisse et delineasse credalur: Phidiam

Polycletum, Myronem, Pythagoram, Telephanem, Praxitelem

Ly s i p p um.

Haec sunt qu»e de argumenlo et dispositione Hebdomadum ye\ sciri vel cu

altqua probabiliiaie conici possuot: cetera vel obscura vel ambtgua omnia. Inl

librum secuDdum, quo poetae, et ut putamus soli poetae comprehendebantur {quan

ab Orphei Mosaei Olenis et similium nominibus ordiri, desinere io pleiadibus Al

xaodrifiorum potuit) et decuBnnm, quo arcfaitecti, sed certo non soli, apertum e

medium aiiquem Iocihu philosophos obtinHtsse, equoram bebdomadeGraeeaPytlia-

goram PlatoDem Aristetelem Sjaamacbiis commemoravit : quem ioeum obti

DDeriDty md\o iDdieio patet. Quodsi poetas exceptos ease a proaae oraftionia ficripftor



XI —

hm fltaUterit, ^MtancM, phaosopb», oratoribo» (et w orMoribus aisi fiiltifnur B •-

metriua fiiit),est boe quidein jatb •ioiile Teri, sed |>rofeeto

doo ^t satis ad tw

•eptem^bitbdoiiiadaslibrorum IV. VI. VIII eomplendas: ut in Graecis nunc subsista-

nnit Romanoruoique in boc genere penuriam ne curemus quidem. Nee satis. prosoaft

aiiifices: sculptores, scalptores, caelatores, plastae b. e. fictores (si modo tam miou^

tatim distinctum est), pictores, musiei, saltatores, actores: qui siye sociati cum arcbi-

teotissiTe non sociati unius libri b. e. septem bebdomadum ambitum m excede*

bant. Nec plus quam unius bebdomadis spatium medici poscebant. Quos omnes

tameUi facile credimus non post librum decimum (si^e adoumeratis Romaois un*

decimum) locum inTeoisee suum, sed illum praecessisse potius :— nec enim archi**

tectis commode praemitti reges, imperatores, rei publicae gereodae priocipes

potuerunt, nec borum ubertati splendidissimae coocessum post librum uodecimum

quattuor librorum spatiumetiam in arctius contrahere animum induces :

— tameo

ad tot bebdomadum capacitatem ut satis materiae conquiratur, omDino non est io

lilterarum artiumque luminibus subsistendum , sed aliquid copiarum , vel ut venus

dicamus, aliquammuitum looge aliis e recessibus ascisceodum. Eoque illud ipsum

spectat quod Varrooem Plioius dixit septiDgentorum aliquo modo inlustrium bomi-

num imagines composuisse. Quae notio quaotam geDeruna varietatem admittat ut

io aperto est, ita licebit fortasse paullo distiDCtius ipso duce Plioio defioire. Huoc

eoim cum iam supra viderimus quattuor ex septem Varrooiaois architectos libro suo

septimo oomioare, hoc est eo libro quo tamquam florem geoeris humaoi libavit

(ipsius verba $ 123 imitamur) et quicquid aliquo modo memorabile io fiDgeodis

bomioibus oatura praestitisset, dedila opera desigaavit, fieri potuit profecto ut ex

Hebdomadum recordatiooe aliquid etiam io ceteris partibus proficeret. Nod de

talibus potius ouoc cogitamus quale est quod post factamApellis

meatiooem quattuor

pictores § 126 sociavit Aristidem, Timomachum, Bularcbum, Protogeoem a prae-

.^staotia et caritate tabularum ootabiles: quam de illa capitum diversitate rerumque

dissimillimarum coogerie, cuius ioitium fit § 33. Vode praesto suot (ut ordioem

PlioiaDum servemus) ooo coosueto partu editi, iosolita corporis vel figura vel measura

vet firmitate aut infirmitate vel patieotia iosigaes, cursores, oculorum auditusve acie

vateotes, Don usitata vi memoriae praediti : praesto sunt exempla fortitudiois, pro-

bitatis, pudicitiae, pietatis, item variae in degeoda aetate felicitatis, loDgaevitatis,

geoerum mortis:praesto est deaique io deliciis habitum caput looge uberrimum

quod est de ioveotoribus. Praelerea locorum commuoium multitudioem Hebdoma-

dis aptorum facili oegotio e Valerio Maximo coacerves, praesertim si io morum di-

sciplioam Varrooem tongius exspatiatum credideris. Adde vitae coodiciooes sragulares,

quae nec ouUo nec proximo cum ipsis artilms et lilteris vioculo cooiunctae sunt:

nec eoimmfagis -et

TaiiiHis, cbrmmologis cumSibyllis, sacerdotibus, legum latoiibus.

V'-^'''*^ --*'•» .•'^•i•

» ."

. -f ''•.^, .

'

V • .... ..' •• •



4.^

* - .

- xu -

id genuA aliis erat cur loeus denegareiur, nee m^is credibile ett fteptem sapieD

Graecorum quam septem reges Romaaos praetermissoi esse.

NoD mehercule ullo modo conteodimus illa geaera omaia Imagiaum Tolum

nibus suis Yarroaem persecutum esse: sed exemplo esse tantam celebritatis copiet Tarietatem volumus, quam multiplex iolustrata ,a Varroae materia esse

potuer

sedargumeoto, quam

aihil in hac certorum testimoaiorumpaucitate cum ali

confideatia diTioari de illorum librorum partitioae possit. Nisi quod ita etiam m

gis perspicitur, quomodo illud Varro iostituere potuerit ut exterae et domesti

"firirtutis laudes aliquo raodo exaequareatur. Nam si io quibusdain partibus

/4<|iabebat saoe Romaaorum ioopia quod cum Graecorum praestaatia cooteaderet

'lamen satis Tideri potuit aliquaado simili genCri simile substitui, modo haec lex o

tervaretur ut insiogulis librorum dyadibus septemplici hoaori peregrioo septempl

Romaaus responderet.-

v ^

i--

.4 ,

*} Dum in eo est typographus ut prelum exerceat, novas quasdam meditationes suas nobis

Henricus Brunnius communicat, unde forsitan aliquid lucis in eam quam supra tetigi

quaestionem redundet. Apud eundem enim Flinium, cui memoriam hebdomadis Yarronia

antiquos statuarios complexae deberi, in eodem libro XXXIY, in fine partis chronologic

ad eandem artem pertinentia septem nomina haec componi $ 52: Xessavit deinde' (p

olymp. CXXI) 'ars ac rusus olympiade CLVI rcvixit, cum fuere longe quidem infra praedict

'probnti tamen Antaeus, Callistratus, Polycles Athenaeus, Callixenus, P

'thocles, Pythias, Timocles.' Necenim de artifice Athenaeo cogitandum videri, sed

Atheniensi Polycle. Non igitur dissimile veri esse ex Imaginibus Varronis hanc quoque he

domadam statuariorum manasse, de quibus in Historia artificum dictum vol. I, p. 535 s

Vna vero eademque aetate illos comprehendi, quae fuit circa tempora expugnatae Corint

Esse autem hanc eam aetatem, qua Romam ars Graeca migrarit novumque ibi et propri

domicilium statuerit: ut, quam artem quosque artifices tanquam nova mater in sinu suo u

Roma foveret, participes quodam modo ipsius civitatis Romanae fierent. Itaque fieri potui

ut in tanta penoria statuariorum, qui Italica stirpe oriundi aliquam famam nacti essent, vete

Graecorum hebdomadi Varro in proximo libro hebdomadem posteriorum opponeret, q

quanquam peregrina origine, tamen velut adoptaticiorum in loco a Romanis haberentur, ut

nobilitantes novam sedem et ab eadem nobilitati ipsi. Atque ita etiam magis inteliegi qu

vim illud habeat, quod tum revixisse artem scribit Plinius: item, cur ab CXXI ad CL

olympiadem tanto temporis hiatu subito transiliat. — De qua coniectura omni penes al

iudicium esto. Vnum hoc addimus, magna cum probabilitate similem ratiocinationem ad Aneae personam transferri, cui locum in £txoat Varronis loannis Lydi testimoniom tribuit

magistr. I, 30. Nam hunc ut suum sibi vindicare consueverunt Romani, ita Varronem

tissimum a Graecis hero ibus segregasse eo credibilius est, quo aegrius in hoc ipso genere

abundantiam Graecorum Italicae antiquitatis inopia appropinquabat.— Ceterum in perlustran

classibus hominum inlustrium, quae Varroni suppeterent, supra potuit etiam athletis lo

tribui atque gladiatoribus, potuit aliis ludorum publicorum victoribos, potuit claris mulierib

..J.*J.ih.^-^:. 1^' v'.. jr- ate^ .V \ ,'.. j^



— Xffl -

J!JloTo ezemplo iaUVegttis^commilitooes carissimi, quam vere (ticatur esse etiam

nîendi artem quandam, qua neglecta ne sciri quidem recte et cum ralione po*«

ftit Quanquam unum est in hac quae adlmaginum libros pertinet quaestione, quo

illam nesciendi commeodationem minime Talere Tolumus. EnimTero mirari Tot

suspicamur quid sit cur ne uno quidem Terbo illud quaesierimus , quo tandem et

qualiartificio usus M. Varro cum posteros benignissinao ioTento demeruerit tum

munere etiam disjoTidioso maiorum faroae consuluerit: de quo constatloogo ex

tempore summam dissensionem esse et doctorum homioum disceptationem acerri*|

mam. Id autem quale sit etsi sane sciri potest et ita sciri ut, qui se'jfgafifiarixov ^^r

haberi Telit, dubitationi locum nullum reliclum iuTeniat, tamen cum non nostrum

sit et benignissimum et longe simplicissimum inTcntum (nam dnXovg 6 fivôg r^s

dXiiÊiag €(pv),sed alienis studiis debeatur, ne lineas modestiae transilire Tideamur,

tacere nunc quam aliena antcTertere praestabit. Ergo ?alete sciendique cupiditatem

cum Tcrecundia nesciendi etiam in Tcstris studiis, quorum largissimam Tobis io eis

quae subiectae suot tabulis supellectilem propositam Tidetis, sapieati temperamentomiscete. Datum BonDae ra. Quinctili a. CIDIDCCCLVI.

JiV

:.-ilA: i).V

ft^f^^nî!^ti•^'.iAi^^ iJtSi^l.* ..ii.4'v»Sti »- -i<' s^< .. i«l'.



ENDOFTITLE

De M. Varronis Hebdomadum Sive Imaginum Libris - Friedrich Wilhelm Ritschl (1856)

Documents

Transcript of De M. Varronis Hebdomadum Sive Imaginum Libris - Friedrich Wilhelm Ritschl (1856)