Eine Ausstellung des Bundesamtes +0, )9(

21
Eine Ausstellung des Bundesamtes für Verfassungsschutz Eine rechtsextremistische „Karriere“

Transcript of Eine Ausstellung des Bundesamtes +0, )9(

Page 1: Eine Ausstellung des Bundesamtes +0, )9(

Eine Ausstellung des Bundesamtes

für Verfassungsschutz

Eine rechtsextremistische „Karriere“

Page 2: Eine Ausstellung des Bundesamtes +0, )9(

32

Imp

res

su

m u

nd

Vo

rwo

rt

He

rau

sg

eb

er:

Bu

nd

esa

mt fü

r V

erf

ass

un

gss

chu

tzÖ

ffe

ntlic

hke

itsa

rbe

itM

eri

an

stra

ße 1

00

50

76

5 K

öln

Te

l.: 0

2 2

1 / 7

92

-38

38

Fa

x: 0

2 2

1 / 7

92

-12

47

E-M

ail:

oe

ffe

ntlic

hke

itsa

rbe

it@

bfv

.bu

nd

.de

Inte

rne

t: w

ww

.ve

rfa

ssu

ng

ssch

utz

.de

Sta

nd

:M

ärz

2010

Au

fla

ge

:

10

.00

0

Fo

ton

ac

hw

eis

e:

B

fV, d

pa

, B

un

de

sarc

hiv

Ko

ble

nz,

In

stitu

t fü

r Z

eitg

esc

hic

hte

, B

PN

, S

tad

tarc

hiv

rnb

erg

Die

se D

ruck

sch

rift

wird

im R

ah

me

n d

er

Öffe

ntli

chke

itsa

rbe

it d

es

Bu

nd

esa

mte

s fü

r V

erf

ass

un

gss

chu

tz h

era

usg

eg

eb

en

. S

ie d

arf

nic

ht

in e

ine

r W

eis

e v

erw

en

de

t w

erd

en

, d

ie a

ls P

art

ein

ah

me

de

s B

un

de

sam

tes

zug

un

ste

n e

inze

lne

r p

olit

isch

er

Gru

pp

en

ve

rsta

nd

en

we

rde

n k

ön

nte

. D

ie V

ert

eilu

ng

au

f W

ah

lve

ran

sta

ltun

ge

n,

an

In

form

atio

nss

tän

de

n v

on

Pa

rte

ien

w

ie a

uch

jed

e s

on

stig

e V

erw

en

du

ng

zu

m Z

we

cke

de

r W

ah

lwe

rbu

ng

ist

un

ters

ag

t. D

en

Pa

rte

ien

ist

es

ge

sta

tte

t, d

ie

Dru

cksc

hrift

zu

r U

nte

rric

htu

ng

ihre

r e

ige

ne

n M

itglie

de

r w

eite

rzu

ge

be

n.

VO

RW

OR

T

Imm

er

wie

de

r w

erd

en w

ir im

Allt

ag m

it re

chts

ext

rem

istis

che

n

Ein

stellu

ngen u

nd V

erh

alte

nsw

eis

en k

onfr

ontie

rt.

Fre

md

en

-fe

ind

lich

e G

ew

altt

ate

n,

Ha

ken

kre

uzs

chm

iere

reie

n a

n ö

ffe

nt-

lich

en G

eb

äu

de

n, a

ntis

em

itisc

he T

ext

e im

Inte

rnet, r

ech

tsex-

tre

mis

tisch

e P

aro

len b

ei A

ufm

ärs

che

n u

nd D

em

onst

ratio

ne

n

– d

ie E

rsch

ein

un

gsf

orm

en s

ind v

ielfä

ltig.

De

r V

ers

uch

vo

n R

ech

tsextr

em

iste

n,

insb

eso

nd

ere

jun

ge

Le

ute

r si

ch e

inzu

ne

hm

en

, is

t e

ine g

roß

e G

efa

hr.

Än

gst

e

un

d U

nsi

che

rhe

iten b

ere

iten d

en

en d

en W

eg, d

ie fü

r a

lle P

ro-

ble

me e

ine A

ntw

ort

, a

be

r fü

r ke

ine

s e

ine L

ösu

ng a

nb

iete

n.

Re

chts

ext

rem

ism

us

in D

eu

tsch

lan

d i

st k

ein

ein

he

itlic

he

s, i

n

sich

ge

sch

loss

en

es

Ph

än

om

en,

er

zeig

t si

ch a

uf

unte

rsch

ied

lich

en E

be

ne

n.

Se

ine B

e-

obach

tun

g u

nd A

na

lyse

ist e

in A

ufg

ab

ensc

hw

erp

unkt

de

r V

erf

ass

un

gss

chutz

be

rde

n

und m

ündet in

ein

e k

ontin

uie

rlic

he B

eri

chte

rsta

ttun

g ü

be

r re

chts

ext

rem

istis

che B

est

re-

bun

ge

n. D

azu

ge

rt a

uch

die

Info

rmatio

n d

er

Öff

entli

chke

it.

Nic

ht a

llein

der

Sta

at i

st g

efo

rdert

, we

nn e

s daru

m g

eht,

Ext

rem

ism

us

zu ä

chte

n u

nd d

ie

De

mo

kratie

zu a

chte

n, s

on

de

rn a

lle g

ese

llsch

aft

lich

en K

räft

e s

ind a

ufg

eru

fen. W

er

sich

e

ng

agie

ren w

ill,

bra

uch

t K

enntn

isse

. D

as

Bun

de

sam

t fü

r V

erf

ass

un

gss

chutz

ste

llt s

ich

de

n g

ew

ach

sen

en

He

rau

sfo

rde

run

ge

n a

n s

ein

e Ö

ffe

ntli

chke

itsa

rbe

it m

it die

ser

nach

ze

itge

mäß

en d

ida

ktis

che

n K

rite

rie

n g

est

alte

ten A

uss

tellu

ng.

Sie

sch

ilde

rt,

am

fikt

ive

n

Be

isp

iel d

es

Le

be

nsl

au

fs e

ine

s Ju

ge

ndlic

he

n, die

Vie

lfalt

rech

tsext

rem

istis

che

r G

efä

hrd

ung

en,

klärt

üb

er

die

ve

rfass

ungsf

ein

dlic

he

n Z

iele

un

d S

trukt

ure

n d

es

Re

chts

-ext

rem

ism

us

auf und m

ach

t H

andlu

ngsf

eld

er

und G

efa

hre

n d

eutli

ch.

Unse

r A

nlie

gen is

t, d

em

Prä

ventio

nsg

edanke

n m

it die

sem

Beitr

ag R

ech

nung z

u tra

gen.

He

inz

Fro

mm

He

inz F

rom

m

Prä

sid

ent d

es

Bun

de

sam

tes

für

Ve

rfass

ungss

chutz

Page 3: Eine Ausstellung des Bundesamtes +0, )9(

A45

Au

fbau

un

d E

be

ne

n d

er

Au

sste

llu

ng

Die

bra

un

e F

all

e

Die

Auss

tellu

ng d

es

Bun

de

sam

tes

für

Ve

rfass

un

gss

chutz

„D

ie

bra

un

e F

alle

“ ri

chte

t si

ch a

n p

olit

isch

inte

ress

iert

e M

ensc

he

n im

A

llge

me

ine

n, in

sbe

son

de

re je

do

ch a

n S

chü

ler

un

d J

ug

en

dlic

he.

Ihr

Zie

l ist

es,

über

Re

chts

ext

rem

ism

us

nic

ht m

it erh

obenem

Zei-

ge

fing

er

zu in

form

iere

n, so

nd

ern

Ju

ge

nd

lich

e e

ine

n S

chri

tt n

äh

er

he

rantr

ete

n u

nd h

inte

r die

Fass

ad

en b

licke

n z

u la

sse

n. D

er

fiktiv

e

Auss

teig

er

Ma

rio S

. e

rzäh

lt se

ine p

ers

önlic

he G

esc

hic

hte

, die

als

ro

ter

Fad

en d

urc

h d

ie A

uss

tellu

ng f

ührt

. D

er

Be

such

er

erh

ält

so

„au

f A

ug

enh

öh

e“

ein

en E

inb

lick

in d

ie S

trate

gie

n u

nd S

trukt

ure

n

des

Re

chts

ext

rem

ism

us.

Auf die

se W

eis

e k

ann e

r si

ch e

in e

ige

ne

s U

rte

il b

ilde

n, w

ie s

chn

ell

aus

de

r anfä

ng

lich

en F

asz

inatio

n o

ftm

als

b

lutig

er

Ern

st w

erd

en k

ann. D

ie A

uss

tellu

ng b

iete

t dre

i unte

r-sc

hie

dlic

he Info

rmatio

ns-

Eb

en

en a

n. S

o k

an

n s

ich d

er

Be

such

er

je n

ach

Inte

ress

e e

ine

n s

chn

elle

n Ü

be

rblic

k ve

rsch

aff

en o

de

r auch

tie

fer

ins

Th

em

a e

inst

eig

en.

Ein

füh

run

gs

-Eb

en

e:

BA

NN

ER

Au

f e

inze

ln s

teh

en

de

n E

inst

ieg

s-B

an

ne

rn k

om

mt M

ari

o S

. zu

Wo

rt:

Er

erz

äh

lt in

eig

en

en W

ort

en a

us

sein

er

rech

tsext

rem

istis

che

n

„Ka

rrie

re“

un

d v

ers

chaff

t Ju

ge

ndlic

he

n s

o d

ie M

ög

lichke

it d

er

kriti

-sc

he

n B

eg

eg

nu

ng.

Ve

rtie

fun

gs

-Eb

en

e:

INF

O-T

AF

EL

N

Die

Info

-Tafe

ln g

eben e

inen v

ert

iefe

nden E

inblic

k in

das

jew

eili

ge

T

hem

a. A

uth

entis

che A

uss

ag

en v

on R

ech

tsext

rem

iste

n u

nd

Auss

teig

ern

erg

änze

n d

as

Wis

sen u

nd m

ach

en d

ie Inha

lte d

er

Sta

tion

en le

be

nd

ige

r.

Ve

ran

sc

ha

uli

ch

un

gs

-Eb

en

e:

MU

LT

IME

DIA

Durc

h M

ulti

me

dia

-Ein

he

iten w

ie P

C o

de

r T

V k

önn

en s

ich d

ie B

e-

such

er

au

f au

dio

visu

elle

r E

be

ne ü

be

r die

Th

em

en in

form

iere

n u

nd

Bild

-, T

on

- un

d F

ilmd

oku

me

nte

ab

rufe

n. E

rgänzt

wir

d d

as

vera

n-

sch

au

lich

en

de M

ulti

me

dia

-An

ge

bot d

urc

h e

ine K

opfh

öre

rsta

tion

u

nd e

ine G

roß

lein

wa

nd.

Die

„K

arr

iere

“ d

es

Ma

rio

S.

Ents

pre

che

nd d

en s

ech

s p

ers

ön

lich

en „

Me

ilen

ste

ine

n“

im L

eb

en

d

es

Ma

rio S

. is

t d

ie A

uss

tellu

ng th

em

atis

ch u

nd a

rch

itekt

on

isch

in

se

chs

Sta

tion

en g

eg

lied

ert

(vg

l. Ü

be

rsic

hts

pla

n S

. 3

8/3

9). E

in

PC

-Te

rmin

al b

iete

t e

ine

n k

om

pa

kte

n Ü

be

rblic

k ü

be

r a

lle w

ichtig

en

In

ha

lte d

er

Au

sste

llun

g.

1.

De

r S

uc

he

nd

e

... z

eig

t die

Situ

atio

n v

on ju

ng

en

Me

nsc

he

n a

uf d

er

Such

e n

ach

H

alt

un

d O

rie

ntie

run

g in

unse

-re

r G

ese

llsch

aft

.S

. 6

–9

5.

De

r T

äte

r

... e

nth

üllt

das

bru

tale

Ge

sich

t d

es

gew

altb

ere

iten R

ech

tsex-

trem

ism

us:

We

r si

nd d

ie T

äte

r,

we

r si

nd d

ie O

pfe

r?S

. 28

–31

6.

De

r A

us

ste

ige

r

... b

esc

hre

ibt den la

ngen u

nd

schw

ieri

ge

n W

eg a

us

de

r re

chts

ext

rem

istis

che

n S

zen

e

und z

urü

ck in

die

Ge

sells

chaft

. S

. 32–

37

2.

De

r V

erf

üh

rte

Th

em

a is

t h

ier

die

gefä

hrl

ich

e

Fasz

inatio

n d

er

rech

tsext

re-

mis

tisch

en S

zen

e, in

sbe

son

-d

ere

die

Ro

lle v

on M

usi

k un

d

Inte

rnet.

S. 10

–15

3.

De

r K

am

era

d

Vo

n d

er

Ski

nh

ea

d-C

liqu

e ü

be

r N

eo

na

zi-V

erb

än

de b

is z

u P

ar-

teie

n w

erd

en h

ier

die

ve

rsch

ie-

de

ne

n r

ech

tsext

rem

istis

che

n

Gru

pp

ieru

ng

en v

org

est

ellt

.S

. 16

–21

4.

De

r A

ns

tift

er

... b

esc

ftig

t si

ch m

it d

em

id

eo

log

isch

en G

ed

an

ken

gu

t d

er

Re

chts

ext

rem

iste

n u

nd d

ess

en

W

urz

eln

im „

Dri

tte

n R

eic

h“.

S. 2

2–

27

Inh

alt

Imp

ress

um

S

. 2

Vo

rwo

rt

S. 3

Did

akt

isch

es

Ko

nze

pt

S. 4

Inh

alt

S. 5

Sta

tion

en

S. 6

–37

Ko

nta

ktadre

ssen

S. 3

5A

uss

tellu

ng

s-Ü

be

rsic

hts

pla

n

S. 3

8/3

9

Page 4: Eine Ausstellung des Bundesamtes +0, )9(

De

r S

uch

en

de

1.

76

Ma

rio S

. is

t e

in J

ug

en

dlic

he

r w

ie v

iele

an

de

re a

uch

. N

eu

er-

din

gs

ste

llt e

r si

ch im

me

r öft

er

die

Fra

ge

n „

We

r b

in ic

h?“,

„W

o

ge

re ic

h h

in?

“, „

We

r gib

t m

ir

Ha

lt?“.

Se

ine E

ltern

inte

ress

ie-

ren s

ich n

icht w

irkl

ich f

ür

sein

e

Pro

ble

me u

nd S

org

en, e

r h

at

nur

we

nig

e F

reun

de u

nd d

ie

Sch

ule

lang

weilt

ihn. Im

mer

die

g

leic

he

n S

prü

che:

Da

ss e

s so

sc

hlim

m w

ar

im „

Dri

tte

n R

eic

h“

un

d m

it d

er

Jud

enve

rfo

lgun

g.

All

das

ne

rvt M

ari

o S

.

In e

ine

r P

hase

de

s P

rote

ste

s u

nd d

er

Ori

entie

run

gsl

osi

gke

it si

nd J

ug

en

dlic

he b

eso

nd

ers

anfä

llig f

ür

die

re

chts

ext

rem

is-

tisch

e S

zen

e. S

ie s

ind g

run

d-

sätz

lich a

uf d

er

Such

e n

ach

d

em

eig

en

en W

eg, nach

ihre

m

Pla

tz in

de

r G

ese

llsch

aft

. D

iese

Le

be

nss

ituatio

n m

ach

t si

ch d

ie

Sze

ne z

unutz

e, um

imm

er

mehr

jun

ge A

nhän

ge

r zu

fin

de

n. S

o

we

rde

n d

ie W

eic

he

n g

est

ellt

. W

eic

he

n f

ür

de

n W

eg in

die

b

raun

e F

alle

.

Sta

tio

n 1

:

Ein

Ba

nn

er

un

d z

we

i T

afe

ln z

eig

en

die

oft

als

ho

ffn

un

gslo

s e

rle

bte

Sit

ua

tio

n

vie

ler

Ju

ge

nd

lich

er

au

f u

nd

erl

äu

tern

,

wa

rum

vo

r d

iese

m H

inte

rgru

nd

de

r

Re

ch

tse

xtr

em

ism

us f

ür

ma

nch

e

Ju

ge

nd

lich

e e

ine

n v

erm

ein

t-

lich

en

Au

sw

eg

au

s d

er

Mis

ere

da

rste

llt.

Da

s T

he

ma

wir

d d

urc

h

am

tlic

he

Sta

tistike

n u

nd

au

the

ntisch

e A

ussa

ge

n e

rgä

nzt.

Page 5: Eine Ausstellung des Bundesamtes +0, )9(

Die

Mis

ere

der

Ju

gen

d

Als

Ju

ge

ndlic

he

r su

cht m

an

sein

en P

latz

in d

er

Ge

sells

chaft

, ve

rsuch

t au

f vi

ele

Fra

ge

n A

nt-

wo

rte

n z

u fi

nd

en. B

eru

fsw

ah

l, Z

uku

nft

spla

nun

g u

nd v

or

alle

m

die

Entw

ickl

un

g d

er

eig

en

en

P

ers

önlic

hke

it – a

ll das

ist a

llein

sc

ho

n s

chw

ieri

g g

enu

g. K

om

-m

en d

an

n n

och

Pro

ble

me im

pri

-va

ten u

nd s

ozi

ale

n U

mfe

ld d

azu

– k

ein

e A

uss

ichte

n a

uf e

ine

Le

hrs

telle

, Ä

rge

r in

de

r F

am

ilie

un

d in

de

r S

chule

, fin

anzi

elle

N

öte

–, si

nd v

iele

Ju

ge

ndlic

he

mit

ihre

r S

itua

tion

üb

erf

ord

ert

. S

ie s

uch

en n

ach

Hilf

e, nach

N

est

rme, nach

ein

em

Aus-

we

g a

us

de

r M

ise

re ..

.

Re

chts

ext

rem

istis

che S

ub

kul-

ture

n u

nd O

rga

nis

atio

ne

n b

iete

n

zunäch

st e

inm

al g

enau d

as,

was

Jug

en

dlic

he in

ein

er

schw

ieri

ge

n

Le

be

nss

ituatio

n b

rauch

en:

Sie

ve

rmitt

eln

An

erk

ennung, H

alt,

G

eb

org

enh

eit

un

d v

or

alle

m

„Co

oln

ess

“ un

d S

tärk

e. D

ie n

eu

e

Cliq

ue g

ibt d

en n

ötig

en R

ah

me

n

un

d d

ie M

ög

lichke

it, P

rote

st u

nd

Au

flehnun

g g

eg

en d

ie G

ese

ll-sc

haft

un

d g

eg

en d

ie W

elt

de

r E

rwach

sen

en a

usz

ule

be

n. M

it co

ole

m O

utfi

t h

eru

mzu

lau

fen,

pro

vozi

ert

genauso

wie

das

Grö

len v

on P

aro

len u

nd D

iffa

-m

ieru

ng

en.

De

r au

fge

staute

Pro

test

such

t nach

Ric

htu

ng u

nd Z

iel.

Vo

n e

inze

lne

n n

eg

ativ

en E

r-fa

hru

ng

en

ge

hrt

, ve

rfe

stig

t si

ch d

ie A

bn

eig

un

g g

eg

en

A

usl

än

de

r, A

sylb

ew

erb

er,

Ju

de

n, A

nd

ers

de

nke

nd

e u

nd

A

nders

art

ige.

Rech

tsex

trem

is-

ten

gre

ifen s

olc

he Ä

ng

ste u

nd

V

oru

rte

ile a

uf.

Mit

plu

mp

en

H

etz

pa

role

n s

chü

ren s

ie F

rem

-denfe

indlic

hke

it und H

ass

. E

in g

em

ein

sam

es

Fe

ind

bild

, d

as

verb

ind

et.

Das E

rleb

nis

vo

n

Zu

sam

men

geh

öri

gkeit W

o b

eg

inn

t re

ch

ts-

ex

trem

isti

sch

es D

en

ken?

Au

f d

er

Su

ch

e n

ach

Halt

un

d O

rien

tieru

ng

...

un

d u

nve

rsta

nd

en

?

Alle

in g

ela

sse

n .

..

Re

chts

ext

rem

iste

n g

reife

n

Vo

rurt

eile

au

f

98

Sta

tis

tike

n:

64

.91

8 J

ug

en

dlich

e

gin

ge

n i

m J

ah

r 2

00

8

oh

ne

Ha

up

tsch

ul-

ab

sch

luss v

on

de

r

Sch

ule

ab

.

(Qu

elle

: S

tati

sti

sch

es

Bu

nd

esa

mt,

20

09

)

Im J

ah

resd

urc

hsch

nit

t

20

09

ha

tte

n 7

,8 %

de

r

Ju

ge

nd

lich

en

un

ter

25

Ja

hre

n k

ein

e A

rbe

it.

(Qu

elle

: B

un

de

sa

ge

ntu

r

für

Arb

eit

, D

ez.

20

09

)

Wa

hre

Fre

un

de

?

Foto: dpa

Foto: dpa

Foto: dpa

Foto: BfV

Page 6: Eine Ausstellung des Bundesamtes +0, )9(

2. D

er

Ve

rfü

hrt

e

10

11

Musi

k, S

paß

un

d A

lko

ho

l: E

in

Kla

ssenka

mera

d n

imm

t M

ari

o

S. zu

ein

em

re

chts

ext

rem

is-

tisch

en K

onze

rt g

anz

in d

er

Näh

e m

it. S

o is

t d

er

ers

te K

on

-ta

kt z

ur

Sze

ne g

ekn

üpft

.

Re

chts

ext

rem

ism

us

stellt

für

vie

le J

ug

en

dlic

he e

in v

erf

üh

-re

risc

he

s A

ng

eb

ot da

r. Ü

be

r re

chts

ext

rem

istis

che M

usi

k un

d d

en B

esu

ch v

on K

onze

rte

n

werd

en s

ie S

chri

tt f

ür

Sch

ritt

a

n d

ie S

zen

e h

era

ng

efü

hrt

. A

nfa

ng

s st

eht im

me

r d

er

Spaß

im

Vo

rde

rgru

nd –

we

nig

er

die

p

olit

isch

e Ü

be

rze

ug

un

g. D

ie

Text

e d

er

rech

tsext

rem

istis

che

n

Lie

de

r w

erd

en m

eis

t u

nkr

itisc

h

mitg

esu

ng

en. D

en H

ass

ge

ge

n

Au

slä

nd

er, J

ud

en u

nd A

nd

ers

-d

enke

nd

e n

imm

t m

an g

ern

e in

K

au

f, um

da

zuzu

ge

ren. A

uch

das

Inte

rnet tr

äg

t zu

r V

erf

üh

-ru

ng b

ei.

Ne

be

n U

nte

rha

ltun

g

bie

tet e

s e

ine k

om

me

rzie

lle

Pla

ttfo

rm f

ür

rech

tsext

rem

is-

tisch

e K

on

sum

ter

alle

r A

rt:

von s

zen

ety

pis

che

r K

leid

un

g

un

d M

usi

k b

is h

in z

u e

insc

hlä

-g

ige

r Lite

ratu

r un

d v

iele

m m

eh

r.

Auß

erd

em

ist e

s e

in b

eq

ue

me

s M

ediu

m, um

Pro

pa

gan

da z

u

verb

reite

n, auf V

era

nst

altu

ngen

hin

zuw

eis

en u

nd ü

ber

Str

ate

-g

ien

zu d

isku

tiere

n.

Sta

tio

n 2

:

Ein

Ba

nn

er

un

d a

ch

t T

afe

ln

ze

ige

n d

ie r

ech

tse

xtr

em

isti

sch

e

Ve

rfü

hru

ng

du

rch

Mu

sik

un

d

Inte

rne

t a

uf.

Ve

rtie

fen

de

In

fos,

Be

isp

iele

un

d F

ilm

e z

u b

eid

en

Be

reic

he

n l

iefe

rt d

ie T

ou

ch

-

scre

en

-Sta

tio

n.

Ein

Vid

eo

au

f G

roß

lein

wa

nd

un

d M

usik

be

isp

iele

üb

er

Ko

pfh

öre

r e

rgä

nze

n d

as I

nfo

-An

ge

bo

t. I

n e

ine

r V

itri

ne

sin

d

sze

ne

typ

isch

e A

cce

sso

ire

s z

u s

eh

en

.

Page 7: Eine Ausstellung des Bundesamtes +0, )9(

Mu

sik

un

d I

nte

rnet

12

13

Musi

k un

d K

onze

rte s

ind w

ich

-tig

e E

lem

ente

de

r re

chts

ext

re-

mis

tisch

en S

ubku

ltur. D

ie M

usi

k m

it ih

ren p

rovo

zie

ren

de

n In

ha

l-te

n s

pri

cht vo

r a

llem

Ju

ge

nd

-lic

he a

n. D

ie V

era

nst

altu

ngen

stärk

en d

en Z

usa

mm

enhalt

und

das

Ge

mein

sch

aft

sgefü

hl i

n d

er

Sze

ne. A

uch

die

au

fge

he

izte

A

tmo

sph

äre

un

d d

er

sta

rke

A

lko

ho

lko

nsu

m ü

ben e

ine

gro

ße F

asz

inatio

n a

uf die

K

onze

rtb

esu

cher

aus.

Die

M

usi

k sp

rich

t m

ehr

als

jed

es

an

de

re P

rop

ag

an

da

mitt

el

Em

otio

ne

n a

n u

nd v

erm

itte

lt d

ab

ei r

ech

tsext

rem

istis

che

F

ein

db

ilde

r. S

ie t

ran

spo

rtie

rt

Hass

, R

ass

ism

us,

Ausl

änder-

fein

dlic

hke

it u

nd A

ntis

em

itis-

mus.

Zudem

ve

rherr

licht si

e

häu

fig G

ew

alt

od

er

ruft

so

ga

r da

zu a

uf.

So v

era

nke

rt s

ich

rech

tsext

rem

istis

che

s G

ed

an

-ke

ng

ut in

de

n K

öpfe

n ju

ng

er

Le

ute

, die

vie

lleic

ht u

rsp

rün

g-

lich n

ur

au

f d

er

Such

e n

ach

S

paß

und A

nerk

ennung w

are

n.

Au

f K

on

zert

en

tri

fft

sic

h

die

Szen

e

Grö

len

, P

og

o u

nd

Alk

oh

ol:

Die

„re

chte

“ S

timm

un

g m

ach

t’s

Re

ch

tse

xtr

em

is-

tis

ch

e B

an

ds

un

d

wo

ih

re N

am

en

he

rko

mm

en

:

La

nd

se

r:

Be

ze

ich

nu

ng

r

ein

fach

e d

eu

tsch

e

We

hrm

ach

tsso

lda

ten

im Z

we

ite

n W

elt

kri

eg

.

Zy

klo

n B

:

Ga

s,

mit d

em

im

„D

ritt

en

Re

ich

“ M

en

sch

en

in

de

n V

ern

ich

tun

gsla

ge

rn

ge

töte

t w

urd

en

.

Ko

mm

an

do

Fre

isle

r:

Ro

lan

d F

reis

ler,

fan

ati

sch

er

Ve

rfe

ch

ter

de

r N

S-I

de

olo

gie

, w

ar

Prä

sid

en

t d

es V

olk

s-

ge

rich

tsh

ofe

s v

on

19

42

bis

19

45

un

d f

ür

za

hl-

reic

he

Un

rech

tsu

rte

ile

ve

ran

two

rtlich

.

Bli

tzk

rie

g:

Be

ze

ich

nu

ng

r d

ie

ers

ten

de

uts

ch

en

Fe

ld-

ge

im

Zw

eit

en

We

lt-

kri

eg

, a

ls d

ie d

eu

tsch

e

We

hrm

ach

t P

ole

n,

Fra

nkre

ich

, Ju

go

sla

wi-

en

un

d G

rie

ch

en

lan

d i

n

ku

rze

r Z

eit

be

se

tzte

.

CD

-Co

ver

ein

es

ne

on

azi

stis

che

n M

usi

ksa

mp

lers

CD

-Co

ver

Skr

ew

drive

r

Fra

nk

R.

Musi

k is

t fü

r R

ech

tsext

rem

is-

ten e

in g

ee

ign

ete

r W

eg, die

S

ee

len v

on M

en

sch

en z

u e

rre

i-ch

en –

nic

ht nur

von R

ock

fans,

so

nd

ern

auch

vo

n L

eute

n, die

au

f sa

nft

ere

Klä

ng

e s

teh

en.

Ne

be

n e

inig

en B

ard

en g

ibt

es

in D

euts

chla

nd r

und 1

50

Ban

ds

in d

en u

nte

rsch

ied

-lic

hst

en S

tilri

chtu

ng

en –

vo

m

Re

chts

rock

üb

er

NS

-Bla

ck-

Meta

l bis

hin

zu D

ark

Wave

.

Rech

tsex

trem

isti

sch

es

Ged

an

ken

gu

t ku

ltig

verp

ack

t

Au

szu

g e

ine

s L

ied

-

tex

tes v

on

Fra

nk R

.:

Foto: BfV

Foto: BfV

Page 8: Eine Ausstellung des Bundesamtes +0, )9(

Mu

sik

un

d I

nte

rnet

14

15

Er

su

ch

t S

ie .

..

...

Sie

su

ch

t Ih

n

Ob

erf

ran

ke

n –

Na

tio

na

ler

Skin

(1

,90

m,

18

Ja

hre

, ku

rze

du

nke

l-

blo

nd

e H

aa

re)

su

ch

t n

ett

es,

gu

t a

usse

he

nd

es S

kin

gir

l in

de

r U

mg

eb

un

g.

Du

mu

sst

no

ch

We

rt a

uf

gu

te a

lte

We

rtb

eg

riff

e w

ie T

reu

e,

Au

fric

hti

gke

it u

nd

Ka

me

-

rad

sch

aft

le

ge

n.

Ho

ffe

ntl

ich

me

lde

st

du

dic

h m

al b

ei m

ir

un

ter

Ch

iffr

e x

xxxx

Vo

n e

ine

r

de

uts

ch

en

re

ch

ts-

ex

tre

mis

tis

ch

en

Ho

me

pa

ge a

ng

eb

o-

ten

es „

Se

lbs

tmo

rd-

att

en

täte

r-S

pie

l“

Als

Se

lbstm

ord

att

en

-

täte

r so

ll d

er

Sp

ie-

ler

glich

st

vie

le

Me

nsch

en

in

ein

er

isra

elisch

en

Ein

ka

ufs

-

pa

ssa

ge

in

die

Lu

ft

sp

ren

ge

n.

Das

Inte

rnet b

iete

t R

ech

tsex-

tre

mis

ten d

ie M

ög

lich

keit,

ein

e

bre

ite M

ass

e z

u e

rre

ich

en –

auch

Auß

en

ste

he

nd

e, d

ie m

it R

ech

tsext

rem

ism

us

bis

lan

g

nic

hts

zu tun h

ab

en. In

Ch

at-

räu

me

n u

nd v

irtu

elle

n F

ore

n

be

ste

ht die

glic

hke

it, s

ich

un

ge

hin

de

rt a

usz

uta

usc

he

n.

Man k

ann m

it G

leic

hge

sinnte

n

üb

er

Po

litik

dis

kutie

ren, N

eu

-lin

ge

n z

we

ifelh

aft

e Info

s zu

r G

esc

hic

hte

un

d r

ech

tsext

re-

mis

tisch

en W

elta

nsc

hauung

liefe

rn u

nd z

u D

em

os

un

d

kon

spir

ativ

en T

reff

en a

ufr

ufe

n.

Onlin

e-V

ert

rie

be b

iete

n

rech

tsext

rem

istis

che M

usi

k u

nd

S

zene

-Kle

idung a

n.

Wie

die

Szen

e

das In

tern

et

nu

tzt

Au

ch b

ruta

le a

ntis

em

itisc

he

un

d r

ass

istis

che P

C-S

pie

le

find

en s

ich im

Inte

rnet. D

am

it kö

nn

en R

ech

tsext

rem

iste

n ih

re

Gew

altf

anta

sie

n g

eg

en F

ein

d-

bild

er

wie

Ausl

än

de

r un

d J

ud

en

virt

ue

ll ausl

eb

en. D

och

au

s dem

zw

eife

lhaft

en S

paß

kann

sch

ne

ll b

lutig

er

Ern

st w

erd

en:

A

nle

itun

ge

n z

um

Bo

mb

en

bau

au

f p

riva

ten H

om

epa

ge

s vo

n

fan

atis

che

n R

ech

tsext

rem

iste

n

mach

en d

ere

n G

efä

hrl

ichke

it un

d p

ote

nzi

elle

Gew

altb

ere

it-sc

ha

ft d

eu

tlich

.

Da

s a

nd

ere

En

de d

es

Sp

ek-

trum

s: K

onta

ktb

örs

en w

ie

„Ge

rmania

Flir

t“. H

ier

such

en

Ski

nheads

und N

eo

na

zis

„doit-

sch

e“

Pa

rtn

er

fürs

Le

be

n.

Ju

den

ab

kn

allen

un

d

mit

Ari

ern

flir

ten

Da

s In

tern

et:

Um

sch

lag

pla

tz f

ür

rech

tse

xtre

mis

tisch

es

Ge

da

nke

ng

ut

Ma

kab

res

Sp

iel:

virt

ue

ller

Mo

rd z

u H

au

se im

Wo

hn

zim

me

r

Die

Bo

mb

e t

ickt

...

Sze

ne

-Art

ike

l zu

m B

est

elle

n im

In

tern

et

Foto: dpa

Foto: BfV

Foto: BfV

Page 9: Eine Ausstellung des Bundesamtes +0, )9(

3. D

er

Kam

era

d

Ma

rio S

. is

t in

zwis

che

n M

itglie

d

ein

er

rech

tsext

rem

istis

che

n

Cliq

ue. F

ast

se

ine g

esa

mte

F

reiz

eit

verb

rin

gt e

r je

tzt m

it se

ine

n n

eu

en F

reu

nd

en. E

r sc

hätz

t d

ie K

am

era

dsc

ha

ft,

das

tolle

Erl

eb

nis

in d

er

Gru

p-

pe, d

en S

paß

be

i ge

me

insa

me

n

Ze

ltla

ge

rn, S

on

nw

en

dfe

iern

, S

tam

mtis

che

n u

nd K

on

zert

be

-su

che

n. W

as

be

i Ko

nze

rte

n

me

ist h

arm

los

anfä

ng

t, m

an

i-fe

stie

rt s

ich b

ei A

ufm

ärs

che

n

un

d D

em

os.

An d

iese

m P

unkt

wir

d d

eutli

ch, w

oru

m e

s e

ige

nt-

lich g

eht: H

ier

we

rde

n d

ie

ext

rem

istis

che

n p

olit

isch

en

A

nsi

chte

n o

ffe

n u

nd la

uts

tark

zu

m A

usd

ruck

ge

bra

cht. U

nd

je

mehr

der

Ne

ulin

g in

die

G

rupp

e h

inein

wäch

st, de

sto

inte

nsi

ver

nim

mt e

r auch

– m

eis

t o

hn

e g

roß

nach

zu-

denke

n –

das

gefä

hrl

ich

e

rech

tsext

rem

istis

che G

ed

an

-ke

ng

ut se

ine

r n

eu

en F

reu

nd

e

und W

eggefä

hrt

en a

n.

Sta

tio

n 3

:

Au

f e

ine

m B

an

ne

r u

nd

se

ch

s T

afe

ln

we

rde

n d

ie v

ers

ch

ied

en

en

re

ch

ts-

ex

tre

mis

tisch

en

Gru

pp

ieru

ng

en

vo

rge

ste

llt.

Ein

e T

ou

ch

scre

en

-Sta

tio

n

bie

tet

ne

be

n d

rei ku

rze

n F

ilm

en

Hin

ter-

gru

nd

-In

fos z

u S

kin

he

ad

s,

Ne

on

azis

un

d r

ech

tse

xtr

em

isti

sch

en

Pa

rte

ien

. In

ein

er

Vit

rin

e s

ind

typ

isch

e K

leid

un

gsstü

cke

, A

ttri

bu

te

un

d P

ub

lika

tio

ne

n d

er

Gru

pp

ieru

ng

en

au

sg

este

llt.

17

16

Page 10: Eine Ausstellung des Bundesamtes +0, )9(

Re

ch

tsex

tre

mis

tisch

e G

rup

pie

run

gen

Au

fma

rsch

vo

n N

eo

na

zis

19

18

Währe

nd in

der

subku

lture

llen

Sze

ne e

in „

rech

ter“

Life

styl

e

im V

ord

erg

run

d s

teht, la

sse

n

sich

die

Ne

on

azi

s a

ls e

ine

p

olit

isch

motiv

iert

e B

ew

eg

un

g

be

zeic

hn

en. S

ie v

erf

üg

en ü

be

r e

ine id

eo

logis

che B

asi

s, d

ab

ei

ori

entie

ren s

ie s

ich a

m h

isto

ri-

sch

en N

atio

na

lsozi

alis

mu

s. U

m

sich

vo

r S

trafv

erf

olg

un

g u

nd

eve

ntu

elle

n V

erb

ote

n z

u s

chüt-

zen, sc

hlie

ße

n s

ich N

eo

na

zis

üb

erw

ieg

en

d z

u e

he

r lo

sen

G

rup

pie

run

ge

n, so

ge

na

nnte

n

Kam

era

dsc

haft

en, zu

sam

me

n.

Se

it 2

00

3 h

at si

ch e

ine n

eu

e

Str

öm

un

g in

ne

rha

lb d

es

Ne

o-

na

zi-L

ag

ers

he

rau

sge

bild

et,

die

„A

uto

no

me

n N

atio

na

liste

n“

(AN

). Ihr

Outfi

t ähn

elt

eh

er

de

m v

on m

ilita

nte

n li

nks

ext

re-

mis

tisch

en A

uto

no

me

n. D

ie A

N

setz

en a

uf „A

ctio

n“

un

d g

eb

en

sich

be

son

de

rs m

ilita

nt.

Po

liti

sch

e A

kti

vis

ten

au

f d

en

Sp

ure

n d

er

Verg

an

gen

heit

die

Neo

na

zis

Vo

n „

Au

ton

om

en N

atio

na

liste

n“

ge

nu

tzte

s L

og

o

„Ke

lten

kre

uz“

– v

on R

ech

ts-

extr

em

iste

n b

en

utz

tes

Sym

bo

l

Za

hle

nco

de f

ür

„He

il H

itle

r!“

Ve

rbo

ten

es

Ab

zeic

he

n

„Od

alr

un

e“

Stä

rke

de

mo

nst

rie

ren

: M

it d

em

T-S

hirt

fällt

’s le

ich

ter

Dre

ssco

de

de

r „A

uto

no

me

n

Na

tion

alis

ten

“K

ap

uze

nja

cke

, B

ase

ba

llka

pp

e,

Pa

läst

ine

nse

rtu

ch

Das

Sp

ekt

rum

de

s g

ew

altb

e-

reite

n R

ech

tsext

rem

ism

us

ist

in d

en le

tzte

n J

ahre

n v

ielfä

lti-

ge

r g

ew

ord

en. W

are

n e

s fr

üh

er

fast

auss

chlie

ßlic

h S

kinheads,

die

mit

Gla

tze, S

pri

ng

ers

tiefe

ln

un

d B

om

be

rjack

e d

ie r

ech

ts-

ext

rem

istis

che J

ug

en

dsz

en

e

do

min

iert

en, so

fin

de

n s

ich

he

ute

auch

Ju

ge

ndlic

he a

us

andere

n S

ubku

lture

n z

usa

m-

me

n. Tu

rnsc

huhe o

der

Kla

mot-

ten, die

auch

von u

np

olit

isch

en

Jugendlic

hen g

etr

agen w

erd

en,

haben e

benfa

lls E

ingang in

die

S

zene g

efu

nden.

Jun

ge S

zen

ea

ng

eh

öri

ge s

ind

dah

er

au

f d

en e

rste

n B

lick

ga

r nic

ht m

ehr

als

so

lch

e z

u e

rke

n-

ne

n. A

n e

rnst

haft

en p

olit

isch

en

Akt

ivitä

ten h

ab

en d

ie m

eis

ten

ke

in g

roß

es

Inte

ress

e. D

ah

er

ist das

wic

htig

ste v

erb

ind

en

de

Ele

me

nt fü

r d

ie S

zen

e w

eite

r-hin

die

re

chts

ext

rem

istis

che

Musi

k.

Mit

un

d o

hn

e G

latz

e –

geg

en

alles „

Fre

md

e“

Foto: dpa

Foto: dpa

Foto: BfV

Page 11: Eine Ausstellung des Bundesamtes +0, )9(

Part

eie

n d

es

rech

tsex

tre

mis

tisch

en

Sp

ek

tru

ms

Mit

fre

md

enfe

ind

lich

er

un

d

antis

em

itist

isch

er

Pro

pa

ga

nd

a

sow

ie d

er

Be

sch

önig

un

g d

er

natio

na

lsozi

alis

tisch

en D

ikta

tur

käm

pft

die

NP

D f

ür

ein

„D

eu

tsch

es

Re

ich“.

D

ie P

art

ei,

mit

Ud

o V

oig

t an

de

r S

pitz

e, h

ält

we

iterh

in a

n

de

r F

ein

dsc

haft

ge

ge

nüb

er

de

r p

arl

am

enta

risc

he

n D

em

okr

atie

fe

st. In

ihre

m B

est

reb

en, in

P

arl

am

ente

ein

zuzi

eh

en, se

tzt

sie a

uch

au

f die

Unte

rstü

tzun

g

von N

eona

zis.

So g

ela

ng ih

r in

Sach

sen im

Jahr

20

09 t

rotz

e

rhe

blic

he

r S

timm

en

ein

buß

en

e

rstm

als

de

r W

ied

ere

inzu

g in

e

in L

an

de

spa

rla

me

nt.

Be

i de

r B

un

de

sta

gsw

ah

l 20

09 v

erl

or

sie e

be

nfa

lls W

äh

lers

timm

en.

Üb

erb

eto

nu

ng d

eu

tsch

er

Vo

lksi

nte

ress

en, F

rem

de

nfe

ind

-lic

hke

it, A

ntis

em

itism

us

und d

ie

Verh

arm

losu

ng d

er

Verb

rech

en

im „

Dri

tte

n R

eic

h“

sin

d

Be

stan

dte

il d

er

DV

U-A

gita

tion.

Die

Pa

rte

i be

find

et si

ch s

eit

ein

em

We

chse

l an d

er

Füh

run

gs-

spitz

e in

ein

em

fort

dauern

den

Ve

rfa

llsp

roze

ss. D

as

mach

te s

ich

au

ch a

n d

en s

chle

chte

n W

ah

ler-

ge

bnis

sen b

ei d

er

Euro

pa

- un

d

de

r B

un

de

sta

gsw

ah

l fe

st. B

ei d

en

Landta

gsw

ahle

n in

Bra

ndenburg

h

at die

DV

U d

en W

ied

ere

inzu

g in

d

en L

an

dta

g d

eutli

ch v

erp

ass

t.

Kam

pf

für

ein

„D

eu

tsch

es

Reic

h“ –

die

NP

D

„D

eu

tsch

lan

d

un

s D

eu

tsch

en

“ –

die

DV

U

NP

D-V

ors

itze

nd

er

Ud

o V

oig

t

21

20

Foto: BfV

Foto: BfV

Foto: BfV

Foto: BfV

Page 12: Eine Ausstellung des Bundesamtes +0, )9(

4. D

er

An

sti

fte

r

Sta

tio

n 4

:

Ein

Ba

nn

er

un

d s

ech

s T

afe

ln

info

rmie

ren

üb

er

die

we

se

ntl

ich

en

Ele

me

nte

de

r re

ch

tse

xtr

em

isti

-

sch

en

Id

eo

log

ien

. A

ls V

ert

iefu

ng

bie

tet

die

Mu

ltim

ed

ia-E

inh

eit

so

wo

hl h

isto

risch

e a

ls a

uch

ak

tue

lle

In

form

ati

on

en

zu

de

n

Sti

ch

wo

rte

n R

assis

mu

s,

An

tise

mit

ism

us,

Na

tio

na

lism

us,

hre

rsta

at

un

d R

evis

ion

ism

us.

Film

-Clip

s s

kiz

zie

ren

die

Ide

olo

gie

n a

uf

au

dio

vis

ue

lle

r E

be

ne

. Z

usä

tzlich

ze

igt

ein

e

Vit

rin

e h

isto

risch

e u

nd

ak

tue

lle

Exp

on

ate

.

Vo

m V

erf

ührt

en z

um

Ve

rfüh

-re

r: M

ari

o S

. is

t in

zwis

che

n

fest

er

Be

stan

dte

il de

r S

zene.

Durc

h id

eo

log

isch

e S

chulu

ng

w

urd

e d

as

rech

tsext

rem

is-

tisch

e G

edanke

ngut fe

st in

se

ine

m K

opf ve

ran

kert

. U

nd

die

se A

nsi

chte

n g

ibt e

r je

tzt an

an

de

re w

eite

r.

Re

chts

ext

rem

iste

n b

esi

tze

n

kein

ge

sch

loss

en

es

Ide

olo

gie

-gebäude. Ih

re G

edanke

nw

elt

ist e

nts

che

ide

nd v

on N

ati-

onalis

mus

und R

ass

ism

us

ge

prä

gt.

Die

eig

en

e N

atio

n w

ird d

ab

ei

üb

er

alle

an

de

ren g

est

ellt

, d

ie

eig

en

e „

Ra

sse“

als

he

rwe

r-tig

an

ge

seh

en. D

er

We

rt e

ine

s M

ensc

he

n r

ichte

t si

ch f

ür

sie

na

ch s

ein

er

Zu

ord

nu

ng z

u

ein

er

Natio

n o

de

r R

ass

e.

Dam

it w

ird d

eutli

ch: R

ech

ts-

ext

rem

ism

us

ist gegen u

nse

re

verf

ass

ungsm

äß

ige O

rdnung

ge

rich

tet. S

ein

e n

atio

na

listi-

sch

en P

osi

tion

en s

telle

n d

ie

We

rto

rdnung d

es

Gru

ndg

ese

t-ze

s in

Fra

ge. D

ie R

ech

te d

es

Ein

zeln

en tre

ten d

em

na

ch

hin

ter

die

Inte

ress

en e

ine

s n

ati-

on

ale

n G

an

zen z

urü

ck.

De

r R

ass

ism

us

ist zu

dem

mit

de

m g

run

dg

ese

tzlic

h v

erb

ürg

-te

n S

chutz

de

r M

ensc

he

nw

ürd

e

unve

rein

bar

und w

iders

pri

cht

de

m G

run

dsa

tz, dass

alle

M

ensc

he

n v

or

de

m G

ese

tz

gle

ich s

ind.

23

22

Page 13: Eine Ausstellung des Bundesamtes +0, )9(

Re

ch

tsex

tre

mis

tisch

e W

elt

an

sch

au

un

g

Die

Rass

enle

hre

de

s N

atio

na

l-so

zialis

mus

hat bis

heute

we

it re

ich

en

de

Fo

lge

n. R

ass

ism

us

be

de

ute

t die

He

rab

setz

un

g

an

de

rer

Me

nsc

he

n a

ufg

run

d

unte

rsch

ied

lich

er

körp

erl

ich

er

Me

rkm

ale

od

er

ihre

r eth

ni-

schen H

erk

unft

. R

ass

ism

us

ist a

lso e

ine b

eso

nd

ere

F

orm

de

r F

rem

de

n-

fein

dlic

hke

it.

Rass

iste

n b

eru

fen s

ich d

ara

uf,

da

ss e

s e

ine n

atu

rge

ge

be

ne

E

inte

ilung d

er

Me

nsc

hen in

w

ert

volle

un

d m

ind

erw

ert

ige

„Rass

en“

gib

t.

r R

assis

ten

sin

d n

ich

t

alle M

en

sch

en

gle

ich

Das

Jud

entu

m w

urd

e im

„D

rit-

ten R

eic

h“

nic

ht a

ls R

elig

ion,

son

de

rn a

ls R

ass

e d

ekl

ari

ert

. D

ie „

Nürn

be

rge

r G

ese

tze“

von

193

5 s

cha

ffte

n d

ie r

ech

tlich

e

Ba

sis,

um

Ju

de

n a

ls „V

olk

s-fe

ind

e“

zu b

etr

ach

ten u

nd z

u

verf

olg

en.

Da

s E

rge

bn

is w

ar

an G

rau

-sa

mke

it n

icht zu

üb

erb

iete

n.

De

r H

olo

caust

ko

stete

se

chs

Mill

ion

en M

en

sch

en jü

dis

che

n

Gla

ubens

od

er

He

rkunft

das

Le

be

n. D

am

it si

ch d

ie G

e-

schic

hte

nic

ht w

iederh

olt,

d

ürf

en s

olc

he Id

eo

logie

n n

icht

tole

rie

rt w

erd

en. D

ie R

ass

iste

n

un

d A

ntis

em

iten v

on h

eu

te

könnte

n s

onst

die

Täte

r vo

n

mo

rge

n w

erd

en.

Die

lan

ge T

rad

itio

n d

es

An

tisem

itis

mu

s

Ve

rklä

run

g a

lles

De

uts

che

n(P

rop

ag

an

da

-He

tzb

latt

19

36

)

He

tze

ge

ste

rn .

..

Kla

res

Sta

tem

en

t d

er

Ra

ssis

ten

...

Ha

ss h

eu

te!

25

24

Foto: dpa

Foto: Bundesarchiv Koblenz

Fo

to:

Sta

dta

rch

iv N

ürn

be

rg

Page 14: Eine Ausstellung des Bundesamtes +0, )9(

Re

ch

tsex

tre

mis

tisch

e W

elt

an

sch

au

un

g

Re

chts

ext

rem

iste

n h

ab

en e

in

sta

rk a

usg

ep

räg

tes

natio

na

lis-

tisch

es

We

ltbild

: D

ie e

ige

ne

N

atio

n w

ird ü

be

r a

lles

ge

ste

llt,

da

s In

tere

sse d

es

Ein

zeln

en

so

ll si

ch d

em

Wo

hle

de

r N

atio

n

unte

rord

ne

n. Im

„D

ritt

en R

eic

h“

laute

te H

itle

rs M

ott

o: „

Du b

ist

nic

hts

, D

ein

Vo

lk is

t a

lles!

“ D

ie

Ide

en v

on g

est

ern

sin

d in

de

r re

chts

ext

rem

istis

che

n S

zen

e

nach

wie

vo

r h

och

im K

urs

.

Vie

le R

ech

tsext

rem

iste

n

leu

gn

en o

de

r ve

rha

rmlo

sen

die

Ve

rbre

che

n d

es

„Dri

tte

n

Re

ich

es“

. D

er

Ho

loca

ust

hab

e n

icht st

att

gefu

nd

en

und D

euts

chla

nd t

rage k

ein

e

Sch

uld

am

Ausb

ruch

des

Zw

eite

n W

eltk

rie

ge

s – s

olc

he

un

d a

nd

ere

Unw

ah

rhe

iten

si

nd g

än

gig

e Ü

be

rze

ug

un

ge

n

he

utig

er

Re

chts

ext

rem

iste

n.

Um

ihre

Th

eo

rie

n z

u b

ele

ge

n,

be

zie

he

n s

ie s

ich im

me

r w

ie-

de

r a

uf fa

lsch

e u

nd p

seu

do

-w

isse

nsc

haft

lich

e G

uta

ch-

ten w

ie b

eis

pie

lsw

eis

e d

en

„L

eu

chte

r-R

ep

ort

“, d

er

die

te

chn

isch

e D

urc

hfü

hrb

ark

eit

von V

erg

asu

ng

en in

de

n K

on

-ze

ntr

atio

nsl

ag

ern

ve

rne

int.

„Führe

r b

efie

hl,

wir fo

lge

n D

ir!“

, hie

ß e

s im

„D

ritt

en R

eic

h“.

A

uch

für

die

Re

chts

ext

rem

is-

ten v

on h

eute

spie

len „

Führe

r“

oft

ein

e w

ich

tig

e R

olle

. Te

ile d

er

Sze

ne s

tre

be

n e

ine

n

„auto

ritä

ren F

ühre

rsta

at“

an.

Sie

betr

ach

ten ih

n a

ls id

ea

le

Sta

ats

form

. D

iese

s F

ühre

r-p

rin

zip is

t je

do

ch z

utie

fst

un

de

mo

kratis

ch u

nd a

ls

Ka

mp

fan

sag

e g

eg

en

un

sere

p

arl

am

enta

risc

he

De

mo

kra

tie

zu v

ers

teh

en.

Wo

beg

inn

t re

ch

ts-

ex

trem

isti

sch

es D

en

ken?

Wie

Revis

ion

iste

n d

ie

Gesch

ich

te u

md

eu

ten

Der

hre

rsta

at

un

d

sein

e M

eth

od

en

Wa

s R

ev

isio

nis

ten

be

ha

up

ten

:

Au

fnä

he

r m

it d

er

Lo

sun

g d

er

SS

27

26

Sch

on

de

r T

itel

ist

Pro

pa

ga

nd

a

Ad

olf

Hitl

er

– „

Myt

ho

s u

nd

Go

tt“

Foto: dpa

...

un

d d

as

soll

alle

s L

üg

e s

ein

?

Foto: Institut für Zeitgeschichte

Page 15: Eine Ausstellung des Bundesamtes +0, )9(

5. D

er

Täte

r

Ma

rio S

. w

ird z

um

Täte

r: N

ach

e

ine

m K

am

era

dsc

ha

ftsa

be

nd

b

eg

eg

net e

r m

it se

ine

n K

am

e-

rad

en d

rei A

usl

än

de

rn a

uf d

er

Str

e. A

ufg

eh

eiz

t vo

n b

lind

em

H

ass

un

d A

lko

ho

l sch

lag

en s

ie

die

dre

i ohn

e G

run

d k

ranke

n-

ha

usr

eif.

Dass

rass

istis

che u

nd a

ntis

e-

miti

sch

e G

ew

alt

ein

Be

stan

dte

il d

es

natio

na

lsozi

alis

tisch

en

W

eltb

ilde

s w

ar, is

t beka

nnt.

D

och

auch

be

i de

n g

ew

altb

e-

reite

n R

ech

tsext

rem

iste

n v

on

heute

entlä

dt si

ch im

mer

wie

de

r d

er

Hass

au

f „S

ün

de

n-

cke“.

Gew

altt

ate

n w

erd

en

me

ist in

de

r G

rup

pe v

erü

bt, a

us

ein

em

sp

onta

ne

n A

ffe

kt h

era

us.

Z

u B

egin

n d

er

90

er

Jahre

h

att

en r

ech

tsext

rem

istis

che

G

ew

altt

ate

n ih

ren b

ish

eri

ge

n

he

punkt

err

eic

ht.

In d

en le

tz-

ten J

ahre

n la

g d

ie Z

ah

l die

ser

Gew

altt

ate

n b

ei r

un

d 1

.00

0 p

ro

Jah

r.

Sta

tio

n 5

:

Ein

Ba

nn

er

un

d v

ier

Ta

feln

be

-

sch

reib

en

Fo

rme

n u

nd

Fo

lge

n

rech

tse

xtr

em

isti

sch

er

Ge

wa

lt.

Ein

e F

ilm

-Co

lla

ge

in

ne

rha

lb d

er

TV

-Sta

tio

n v

erm

itte

lt a

uf

em

oti

on

ale

We

ise

ein

en

Ein

dru

ck

zu

m T

he

ma

. In

ein

er

Vit

rin

e f

ind

en

sic

h b

esch

lag

na

hm

te

Wa

ffe

n u

nd

we

ite

re E

xp

on

ate

.

29

28

Page 16: Eine Ausstellung des Bundesamtes +0, )9(

Re

ch

tsex

tre

mis

tisch

e G

ew

alt

Tra

uri

ge

s B

eis

pie

l:

Am

6.

Ja

nu

ar

20

07

wa

rfe

n z

un

äc

hs

t

un

be

ka

nn

te T

äte

r d

rei

Bra

nd

tze

ge

ge

n e

ine

As

ylb

ew

erb

eru

nte

r-

ku

nft

in

Sa

ng

erh

au

se

n

(Sa

ch

se

n-A

nh

alt

). E

in

Bra

nd

sa

tz d

urc

hs

ch

lug

ein

e S

ch

eib

e u

nd

se

tzte

ein

e K

üc

he

in

Bra

nd

. E

in

As

ylb

ew

erb

er,

de

r zu

r

Ta

tze

it i

n d

er

Un

terk

un

ft

sc

hli

ef,

ko

nn

te s

ich

un

-

ve

rle

tzt

ins

Fre

ie r

ett

en

.

Im Z

ug

e d

er

we

ite

ren

Erm

ittl

un

ge

n w

urd

en

dre

i m

än

nli

ch

e u

nd

ein

e

we

ibli

ch

e T

atv

erd

äc

h-

tig

e w

eg

en

de

s V

er-

da

ch

ts d

es

ve

rsu

ch

ten

Mo

rde

s i

n T

ate

inh

eit

mit

sc

hw

ere

r B

ran

ds

tift

un

g

fes

tge

no

mm

en

. D

as

La

nd

ge

ric

ht

Ha

lle

ve

r-

urt

eil

te d

ie T

äte

r a

m 3

0.

Ju

ni

20

08

zu

Fre

ihe

its

-

str

afe

n z

wis

ch

en

zw

ei

Ja

hre

n a

uf

Be

hru

ng

un

d f

ün

f J

ah

ren

un

d v

ier

Mo

na

ten

.

We

r si

nd d

ie T

äte

r in

de

r re

chts

ext

rem

istis

che

n S

zen

e?N

icht nur

rech

tsext

rem

isti-

sch

e S

kin

he

ad

s u

nd a

nd

ere

su

bku

lture

ll geprä

gte

gew

alt-

be

reite

re

chts

ext

rem

istis

che

Ju

ge

nd

lich

e tre

ten g

ew

altt

ätig

in

Ers

chein

ung. A

uch

vie

le

Ne

on

azi

s u

nd A

ng

eh

öri

ge

d

er

Str

öm

un

g d

er

„A

uto

no

me

n N

atio

na

liste

n“

sin

d b

ere

its d

urc

h G

ew

altd

e-

likte

au

fgefa

llen. Z

ah

lre

ich

e

Sze

ne

an

ge

rig

e s

ind v

on

W

aff

en u

nd S

pre

ng

stoff

fa

szin

iert

. Im

me

r w

ied

er

find

et die

Po

lize

i grö

ße

re

Me

ng

en S

pre

ng

stoff

be

i A

ng

eh

öri

ge

n n

eo

na

zist

isch

er

Ka

me

rad

sch

aft

en. A

llerd

ing

s le

hn

en d

ie m

eis

ten N

eo

na

zis

de

n E

insa

tz v

on G

ew

alt

zum

E

rre

ich

en ih

rer

po

litis

che

n

Zie

le a

us

takt

isch

en G

rün

de

n

ab, da s

ie d

ie R

eakt

ion

en d

es

Sta

ate

s fü

rchte

n.

Die

Täte

r – T

yp

en

wie

du

un

d ich?

31

30

Vo

n d

er

Po

lize

i ge

fass

t ..

.

Re

chts

ext

rem

istis

che G

ew

alt

kan

n v

iele

Fo

rme

n a

nn

eh

me

n.

Ob B

randansc

hlä

ge o

der

rpe

rve

rletz

un

ge

n –

imm

er

sind u

nsc

huld

ige M

ensc

hen

die

Le

idtr

ag

en

de

n. M

en

sch

en,

die

au

fgru

nd ih

res

Au

sse

he

ns,

ih

rer

He

rkunft

od

er

Re

ligio

n

zur

Zie

lsch

eib

e d

es

rech

tsex-

tre

mis

tisch

en H

ass

es

we

rde

n.

Die

jenig

en, die

mit

de

m L

eb

en

davo

nko

mm

en, h

ab

en s

ee

li-sc

he u

nd k

örp

erl

ich

e N

arb

en

– o

ft e

in L

eb

en la

ng.

Was ist

ein

Men

sch

en

leb

en?

Die

Na

rbe

n b

leib

en

...

Ag

gre

ssiv

er

Mo

b

Foto: dpa

Foto: dpa

Foto: dpa

Page 17: Eine Ausstellung des Bundesamtes +0, )9(

6. D

er

Au

ss

teig

er

33

32

Sta

tio

n 6

:

Au

f e

ine

m B

an

ne

r u

nd

se

ch

s T

afe

ln

we

rde

n B

ew

eg

grü

nd

e,

Pro

ble

me

,

ab

er

au

ch

Hilfe

ste

llu

ng

en

be

im A

us

-

sti

eg

au

s d

er

rech

tse

xtr

em

isti

sch

en

Sze

ne

au

fge

ze

igt.

In

de

r F

ilm

sta

tio

n k

om

me

n z

we

i a

uth

en

tisch

e

Au

sste

ige

r zu

Wo

rt.

Sie

erz

äh

len

ih

re p

ers

ön

lich

e G

esch

ich

te

vo

m E

insti

eg

in

die

re

ch

tse

xtr

em

isti

sch

e S

ze

ne

bis

zu

m W

en

de

-

pu

nk

t u

nd

de

m W

eg

zu

rück i

n d

ie G

ese

llsch

aft

.

Mari

o S

. gerä

t in

ein

e K

rise

. E

rsch

rock

en v

on s

ein

er

eig

e-

nen B

ruta

lität ko

mm

en ih

m

Zw

eife

l an d

er

Ric

htig

keit

sein

er

De

nkw

eis

e. S

ein

bis

lang s

o fest

g

efü

gte

s W

eltb

ild fän

gt an z

u

brö

cke

ln u

nd b

rich

t sc

hlie

ßlic

h

zusa

mm

en. W

as

von d

em

, w

as

vorh

er

gülti

g w

ar, h

at je

tzt n

och

B

ed

eutu

ng? E

r m

uss

um

de

n-

ken u

nd s

ich s

elb

st n

eu k

enn

en

lern

en. D

as

bis

he

rig

e U

mfe

ld

ist nic

ht m

ehr

sein

Zuhause

und

sein

e K

am

era

de

n s

ind n

icht

me

hr

sein

e K

am

era

de

n. E

r is

t fü

r si

e z

um

Fe

ind g

ew

ord

en.

Die

Grü

nd

e, die

ein

en R

ech

ts-

ext

rem

iste

n d

azu

bew

eg

en, aus

de

r S

zen

e a

usz

ust

eig

en, si

nd

vi

elfä

ltig. M

anch

ma

l ist

es

de

r S

cho

ck ü

be

r d

ie e

ige

ne G

ew

alt-

tat, d

er

de

n A

nst

gib

t. M

eis

t a

be

r si

nd p

ers

ön

lich

e P

rob

lem

e

wie

Alk

oh

ol,

Jobve

rlust

, S

chul-

de

n o

de

r K

on

flikt

e m

it P

oliz

ei

un

d J

ust

iz d

er

Ausl

öse

r.

Für

vie

le is

t d

er

Ents

chlu

ss a

us-

zust

eig

en –

we

g v

on d

en a

lten

Kam

era

de

n, w

eg v

om

alte

n

Wo

hn

ort

– z

ug

leic

h d

er

Ein

stie

g

in e

in n

eu

es

Le

be

n.

Page 18: Eine Ausstellung des Bundesamtes +0, )9(

De

r A

us

sti

eg

We

nn m

an s

ich d

er

eig

en

en

V

erg

an

ge

nh

eit

ste

llt u

nd a

us

de

r re

chts

ext

rem

istis

che

n

Sze

ne a

uss

teig

en w

ill, gilt

es,

e

inig

e H

ürd

en z

u ü

be

rwin

de

n.

De

nks

che

mata

, d

ie s

ich ü

be

r Ja

hre

im K

opf ve

ranke

rt h

aben,

sin

d n

icht so

leic

ht au

fzu

ge

be

n.

We

nn d

as

We

ltbild

ze

rbri

cht,

ze

rbrö

cke

lt auch

ers

t e

inm

al d

ie

Pe

rsö

nlic

hke

it. U

nd o

ft la

sse

n

die

eh

em

alig

en K

am

era

de

n e

i-n

en A

uss

teig

er

nic

ht un

ge

stra

ft

davo

nko

mm

en.

Zum

ind

est

nic

ht, o

hn

e ih

n z

u

be

dro

he

n u

nd a

ls V

err

äte

r zu

be

sch

impfe

n.

Um

ein

ne

ue

s Le

be

n b

egin

ne

n

zu k

ön

ne

n, m

üss

en B

etr

off

en

e

häu

fig d

as

alte

Um

feld

ve

r-la

ssen u

nd F

reunde, W

ohnort

und A

rbeits

pla

tz w

ech

seln

. D

a d

ies

nic

ht im

me

r a

llein

zu

bew

erk

ste

llig

en is

t, g

ibt e

s vi

elfä

ltig

e H

ilfe

n. D

as

Au

sste

i-g

erp

rog

ram

m d

es

Bu

nd

es-

am

tes

für

Ve

rfass

ungss

chutz

b

eis

pie

lsw

eis

e b

eg

leite

t A

us-

stie

gsw

illig

e, hilf

t ih

ne

n b

ei d

er

Wo

hnungs-

und A

rbeits

such

e

und v

erm

itte

lt darü

ber

hin

aus

Th

era

pie

n b

ei A

lko

ho

l- o

de

r A

gg

ress

ion

spro

ble

me

n. A

us-

ste

ige

rpro

gra

mm

e g

ibt e

s

in fa

st je

de

m B

un

de

sla

nd.

Wen

n d

as W

elt

bild

zerb

rich

t

Ko

nta

kta

dre

ss

en

:

Ein

neu

es L

eb

en

beg

inn

en

...

Au

ss

teig

erp

rog

ram

m d

es

Bu

nd

es

am

tes f

ür

Ve

rfa

s-

su

ng

ssc

hu

tz

Sp

ezi

ell

ge

schu

ltes

Pe

rso

na

l b

erä

t auss

tieg

swill

ige R

ech

ts-

ext

rem

iste

n

Ko

nta

kt 0

2 2

1/79 2

62

auss

teig

er@

bfv

.bu

nd.d

e

La

nd

es

kri

min

ala

mt

Ba

de

n-

rtte

mb

erg

Hin

we

iste

lefo

n R

ech

ts;

Ko

nta

kt 0

7 1

1/5

4 0

1-3

6 0

0

La

nd

es

reg

ieru

ng

No

rdrh

ein

-

We

stf

ale

n

He

lplin

e –

Akt

iv g

eg

en R

ech

ts;

Ko

nta

kt 0

1 8

0 3

/10 0

1 1

0

La

nd

es

am

t fü

r S

ozia

les

,

Ju

ge

nd

un

d V

ers

org

un

g,

Rh

ein

lan

d-P

falz

(R)A

usw

eg

e a

us

de

m E

xtre

-m

ism

us;

K

onta

kt 0

8 0

0/4

5 4

6 0

00

La

nd

es

am

t fü

r V

erf

as

su

ng

s-

sc

hu

tz S

ac

hs

en

Ve

rtra

ulic

he

s H

inw

eis

tele

fon

R

ech

tsext

rem

ism

us;

K

onta

kt 0

3 5

1/6

5 5

6 5

5 6

55

Ju

sti

zm

inis

teri

um

Nie

de

rsa

ch

se

n

Ko

nta

kt 0

1 7

8/7

4 7

4 7

20

La

nd

es

am

t fü

r V

erf

as

su

ng

s-

sc

hu

tz B

aye

rn

Be

ratu

ng

s- u

nd

Hin

we

iste

lefo

n

Re

chts

ext

rem

ism

us;

K

onta

kt 0

1 8

0 2

/00 0

7 8

6

Po

lize

i H

am

bu

rg

Hotli

ne f

ür

auss

tieg

swill

ige

Re

chts

ext

rem

iste

n;

Ko

nta

kt 0

40

/42 8

67-

99 0

0

La

nd

es

am

t fü

r V

erf

as

su

ng

s-

sc

hu

tz T

rin

ge

n

Ko

nta

ktte

lefo

n f

ür

Gew

altp

räve

ntio

n;

Ko

nta

kt 0

3 6

1/4

4 0

6 1

10 G

eg

en

Ve

rge

ss

en

r D

em

ok

rati

e e

. V

.

ww

w.o

nlin

e-b

era

tun

g-g

eg

en

-re

chts

ext

rem

ism

us.

de

35

34

Die

ers

ten

Sch

ritt

e o

hn

e S

tiefe

l

De

r F

ein

d in

de

ine

m K

op

f

Foto: dpa

Au

s F

reu

nd

en

we

rde

n F

ein

de

Foto: dpa

Foto: BPN

Page 19: Eine Ausstellung des Bundesamtes +0, )9(

Maß

nah

me

n g

eg

en

Re

ch

tsex

tre

mis

mu

s

Im F

oku

s d

es

Ve

rfa

ssu

ng

ssch

utz

es

De

r R

ech

tsext

rem

ism

us

ist

ein

e B

ed

roh

un

g f

ür

un

sere

d

em

okr

atis

che G

ese

llsch

aft

. D

esh

alb

bra

uch

t unse

re D

e-

mo

kratie

Sch

utz

. D

er

Ve

rfas-

sun

gss

chu

tz is

t e

in E

lem

ent

de

r w

ehrh

aft

en D

em

okr

atie

. S

ein

e A

ufg

ab

e is

t e

s, a

ls

ein

e A

rt „

Frü

hw

arn

syst

em

“ ve

rfa

ssu

ng

sfe

ind

lich

e A

ktiv

itä-

ten s

cho

n im

Vo

rfe

ld s

trafb

are

r H

andlu

ngen z

u e

rke

nnen.

Er

be

sch

aff

t In

form

atio

ne

n

üb

er

ext

rem

istis

che G

rup

pe

n

un

d P

ers

on

en u

nd w

ert

et si

e

aus.

Er

unte

rric

hte

t P

olit

ik u

nd

Öff

entli

chke

it. W

enn

konk

rete

r V

erd

acht

au

f g

ravi

ere

nd

e S

traf-

tate

n b

est

eht, a

uch

Po

lize

i un

d

Just

iz. P

oliz

eili

che B

efu

gn

isse

w

ie F

est

nahm

en, H

ausd

urc

h-

such

un

ge

n e

tc. h

at d

er

Ve

rfas-

sungss

chutz

jedo

ch n

icht.

Dem

okra

tie s

ch

ütz

en

!

Ge

ge

n R

ech

tsext

rem

ism

us

vorg

eh

en h

eiß

t, s

ow

oh

l ge

ge

n

Sta

mm

tisch

pa

role

n u

nd

V

oru

rte

ile z

u a

rgu

me

ntie

ren

a

ls a

uch

im E

rnst

fall

rich

tig z

u

rea

gie

ren.

We

nn je

ma

nd a

ls Z

eu

ge m

it e

ine

r re

chts

ext

rem

istis

che

n T

at

konfr

ontie

rt w

ird, h

elfe

n v

iel-

leic

ht fo

lge

nd

e V

erh

alte

nst

ipp

s:

1. B

rin

g d

ich n

icht se

lbst

in

G

efa

hr. M

erk

e d

ir, w

ie d

ie

T

äte

r auss

eh

en b

zw. w

as

si

e f

ür

Kle

idun

g t

rag

en.

W

ohin

flüch

ten s

ie?

2. N

imm

durc

h B

licke

od

er

S

timm

e K

onta

kt z

um

Opfe

r au

f. D

as

mach

t d

em

An

ge

- g

riff

en

en M

ut u

nd v

eru

nsi

- ch

ert

die

Täte

r.

3. A

larm

iere

so s

chn

ell

wie

m

ög

lich d

ie P

oliz

ei

(N

otr

uf 11

0).

4. S

chau d

ich n

ach

we

itere

n

H

elfe

rn u

m. S

pri

ch P

as-

sa

nte

n g

ezi

elt

an.

5. Je

me

hr

Me

nsc

he

n a

uf die

S

ituatio

n a

ufm

erk

sam

we

r- d

en, d

est

o b

ess

er.

6. D

ein

e S

timm

e is

t e

ine w

irk-

sa

me W

aff

e. R

ufe

de

n A

n-

g

reife

rn „

Lass

t das!

“ o

de

r „A

ufh

öre

n!“

entg

eg

en.

Tr

au d

ich!

7. S

ind d

ie A

ng

reife

r g

eflü

ch-

te

t, k

üm

me

re d

ich b

is z

um

E

intr

eff

en v

on P

oliz

ei u

nd

R

ett

un

gsw

ag

en u

m d

as

O

pfe

r.

8. S

telle

dic

h d

er

Po

lize

i als

Z

eu

ge z

ur

Ve

rfü

gun

g.

Ziv

ilco

ura

ge z

eig

en

!

Ziv

ilco

ura

ge

ze

ige

n

Gru

nd

ge

setz

, Art

. 1

, Ab

s. 1

Gru

nd

ge

setz

, Art

. 3

, Ab

s. 1

37

36

De

r

Ve

rfas

su

ng

ssch

utz

...

...

sa

mm

elt

Erk

en

ntn

isse

,

die

Gru

nd

lag

en

r V

er-

bo

te g

efä

hrl

ich

er

rech

ts-

ex

tre

mis

tisch

er

Org

an

i-

sa

tio

ne

n b

ild

en

.

...

un

terr

ich

tet

Po

lize

i

un

d S

taa

tsa

nw

altsch

af-

ten

im

Ra

hm

en

se

ine

r

Au

fga

be

nw

ah

rne

hm

un

g

üb

er

Str

aft

ate

n u

nd

ter.

Da

du

rch

we

rde

n H

au

s-

du

rch

su

ch

un

ge

n o

de

r

Be

sch

lag

na

hm

un

ge

n

vo

lksve

rhe

tze

nd

er

CD

s

erm

ög

lich

t.

...

info

rmie

rt d

ie O

rdn

un

gs-

be

rde

n ü

be

r g

ep

lan

te

Skin

he

ad

-Ko

nze

rte

, d

ie z

u

erw

art

en

de

n B

an

ds u

nd

ihr

str

afb

are

s R

ep

ert

oir

e.

...

ide

ntifizie

rt a

no

nym

e

Be

tre

ibe

r str

afb

are

r H

om

e-

pa

ge

s u

nd

me

lde

t sie

be

i

Sta

ats

an

wa

ltsch

aft

un

d

Po

lize

i.

Foto: BfV

Foto: dpa

Page 20: Eine Ausstellung des Bundesamtes +0, )9(

Die

Au

sste

llu

ng

in

de

r G

esam

tüb

ers

ich

t

Sta

tio

n 1

: D

er

Su

ch

en

de

Jug

en

dlic

he a

uf d

er

Such

e

nach

Ori

entie

run

g, H

alt

und S

tärk

e

Sta

tio

n 2

: D

er

Ve

rfü

hrt

e

Die

Ro

lle v

on M

usi

k un

d

Inte

rnet a

ls E

inst

ieg

sdro

ge

Sta

tio

n 3

: D

er

Kam

era

d

Ge

me

insa

me A

ktiv

itäte

n u

nd

g

em

ein

sam

e F

ein

db

ilde

r

Sta

tio

n 4

: D

er

An

sti

fte

r

Das

We

ltbild

de

r R

ech

ts-

ext

rem

iste

n u

nd w

o e

s h

erk

om

mt

Sta

tio

n 5

: D

er

Täte

r

We

nn b

linder

Hass

in b

ruta

le

Gew

alt

um

sch

läg

tB

eh

ind

ert

en

-

ge

rec

hte

r

Info

-Te

rmin

al:

D

ie w

ichtig

ste

n Inha

lte d

er

Auss

tellu

ng k

om

pakt

auf-

be

reite

t

Sta

tio

n 6

: D

er

Au

ss

teig

er

Üb

er

de

n la

ng

en, sc

hw

ieri

ge

n

We

g a

us

de

r S

zen

e

Te

ch

nis

ch

e D

ate

n:

6 B

an

ne

r

Ma

ße

ca

. 2

50

x 1

00

cm

(H x

B)

32

Ta

feln

Ma

ße

ca

. 2

50

x 1

00

cm

(H x

B)

3 P

C-M

on

ito

re

2 T

V-G

erä

te

1 V

ide

ob

ea

me

r

3 C

D-P

lay

er

un

d

3 K

op

fhö

rer

4 V

itri

ne

n

Ma

ße

ca

. 1

00

x 9

7

x 4

9 c

m (

H x

B x

T)

2 l

eb

en

sg

roß

e

Sze

ne

-Fig

ure

n

1 I

nfo

-Te

rmin

al

Ma

ße

ca

. 1

65

x 6

0

x 5

0 c

m (

H x

B x

T)

Ge

sa

mte

r P

latz

be

da

rf

ca

. 2

00 m

²

39

38

Page 21: Eine Ausstellung des Bundesamtes +0, )9(

Unsere Demokratie ist wehrhaft.

Deshalb: Verfassungsschutz.

Informieren Sie sich:

Bundesamt für VerfassungsschutzÖffentlichkeitsarbeit

Merianstraße 10050765 Köln

Tel.: 02 21 / 792-3838Fax: 02 21 / 792-1247

E-Mail: [email protected]: www.verfassungsschutz.de