Geheimnis Kryptologie - ibr.cs.tu-bs.de · Prof. Dr. Stefan Fischer IBR, TU Braunschweig Sicherheit...
Transcript of Geheimnis Kryptologie - ibr.cs.tu-bs.de · Prof. Dr. Stefan Fischer IBR, TU Braunschweig Sicherheit...
TU
Bra
unsc
hwei
gIn
stitu
t für
Bet
riebs
syst
eme
und
Rec
hner
verb
und
Sic
herh
eit i
n N
etze
n un
d ve
rtei
lten
Sys
tem
enP
rof.
Dr.
Ste
fan
Fis
cher
Kap
itel
4:
Kry
pto
log
ieW
inte
rsem
este
r 20
02/2
003
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
2
Übe
rblic
k
•G
rund
begr
iffe
•P
rinzi
pien
der
Kry
ptog
raph
ie•
Prin
zipi
en d
er K
rypt
oana
lyse
•V
erfa
hren
–S
ubst
itutio
nsal
gorit
hmen
: Cae
ser,
Vig
nère
& C
o–
Eni
gma
–O
ne-T
ime
Pad
–D
ES
–R
SA
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
3
Gru
ndbe
griff
e
•K
rypt
olog
ie u
mfa
sst z
wei
Geb
iete
–K
rypt
ogra
phie
:gr
ob g
esag
t die
Wis
sens
chaf
t vom
Dat
ensc
hutz
du
rch
Ver
schl
üsse
lung
–K
rypt
anal
yse:
die
Kun
st, o
hne
Ken
ntni
s de
s S
chlü
ssel
s an
die
ge
heim
en D
aten
zu
kom
men
•K
rypt
olog
ie is
t sch
on s
eit T
ause
nden
von
Ja
hren
Geg
enst
and
von
Unt
ersu
chun
gen
•T
rotz
dem
ist d
iese
Wis
sens
chaf
t im
mer
noc
h se
hr g
ehei
mni
sum
witt
ert –
war
um?
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
4
Geh
eim
nis
Kry
ptol
ogie
•K
rypt
olog
ie is
t sch
wie
rig –
sie
basi
ert a
uf
kom
pliz
iert
en m
athe
mat
isch
en Ü
berle
gung
en u
nd
Met
hode
n•
Sie
ist e
ine
Dom
äne
der
Geh
eim
dien
ste
und
des
Mili
tärs
–m
an v
erm
utet
, das
s di
e ni
cht-
öffe
ntlic
he
For
schu
ng s
chon
seh
r vi
el fr
üher
wei
ter
war
und
ist
als
die
öffe
ntlic
he.
•G
esel
lsch
aftli
che
Asp
ekte
beh
inde
rten
und
beh
inde
rn
imm
er w
iede
r di
e V
erbr
eitu
ng s
iche
rer
Alg
orith
men
–zu
m T
eil s
ind
sie
soga
r al
s W
affe
n ei
nges
tuft
und
dürf
en/d
urfte
n ni
cht e
xpor
tiert
wer
den.
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
5
Wei
tere
Beg
riffe
Kla
rtex
t:
die
zu
vers
chlü
ssel
nde
Bot
scha
ft
Geh
eim
text
:
Der
ver
schl
üsse
lte
Tex
t
Ent
schl
üsse
lung
, D
ecod
ieru
ng,
Dec
hiffr
ieru
ng:
Übe
rfüh
rung
des
G
ehei
mte
xt in
den
K
lart
ext
Ver
schl
üsse
lung
, C
odie
rung
, C
hiffr
ieru
ng:
Übe
rfüh
rung
des
K
lart
ext i
n de
n G
ehei
mte
xt
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
6
Ein
ordn
ung
der
Kry
ptog
raph
ie
Geh
eim
e K
omm
unik
atio
nG
ehei
me
Kom
mun
ikat
ion
Ste
gano
grap
hie
(Ver
stec
ken)
Ste
gano
grap
hie
(Ver
stec
ken)
Kry
ptog
raph
ie(V
ersc
hlüs
seln
)K
rypt
ogra
phie
(Ver
schl
üsse
ln)
Sub
stitu
tion
(Zei
chen
er
setz
en)
Sub
stitu
tion
(Zei
chen
er
setz
en)
Tra
nspo
sitio
n(Z
eich
en v
er-
taus
chen
)
Tra
nspo
sitio
n(Z
eich
en v
er-
taus
chen
)
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
7
Prin
zip
der
Ver
schl
üsse
lung
Sch
lüss
elde
s S
ende
rs
Kla
rtex
t
Alg
orith
mus
Geh
eim
text
Alg
orith
mus
Kla
rtex
t
Sch
lüss
elde
s E
mpf
änge
rs
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
8
Geh
eim
e S
chlü
ssel
verf
ahre
n
•D
ie K
omm
unik
atio
nspa
rtne
r A
und
B b
esitz
en
eine
n ge
mei
nsam
en g
ehei
men
Sch
lüss
el K
c.•
Kc
wird
sow
ohl f
ür V
er-
als
auch
für
Ent
schl
üsse
lung
ein
gese
tzt.
•B
is M
itte
der
70er
Jah
re d
es 2
0. J
hdts
. ka
nnte
man
nur
geh
eim
e S
chüs
selv
erfa
hren
•W
ir w
olle
n un
s zu
näch
st d
ie g
ängi
gste
n V
erfa
hren
der
Ges
chic
hte
ansc
haue
n.
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
9
Cae
sar-
Ver
schl
üsse
lung
•D
ies
ist e
ine
der
älte
sten
V
ersc
hlüs
selu
ngsm
etho
den,
ang
eblic
h er
fund
en v
on
Juliu
s C
aesa
r.•
Es
wird
ein
fach
jede
r B
uchs
tabe
des
Kla
rtex
tes
durc
h de
n im
Alp
habe
t 3 P
lätz
e (b
zw. a
llg. n
Plä
tze)
wei
ter
hint
en s
tehe
nden
ers
etzt
:–
A
D–
B
E–
....
–Z
C
•W
as is
t der
Sch
lüss
el?
•Z
um A
uspr
obie
ren:
http
://w
illy.
chem
ie.u
ni-
kons
tanz
.de/
foto
s/ca
esar
.htm
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
10
Ein
fach
e S
ubst
itutio
n
•C
aesa
r is
t ein
e V
aria
nte
eine
r vi
el
allg
emei
nere
n M
etho
de, d
er e
infa
chen
S
ubst
itutio
n.•
Hie
r w
ird je
der
Buc
hsta
be d
es A
lpha
bets
du
rch
eine
n be
liebi
gen
ande
ren
erse
tzt,
alle
rdin
gs d
ürfe
n ni
cht z
wei
unt
ersc
hied
liche
Z
eich
en a
uf e
in u
nd d
asse
lbe
Zie
lzei
chen
ab
gebi
ldet
wer
den.
•B
ei C
aesa
r gi
bt e
s 25
mög
liche
Sch
lüss
el
(war
um n
icht
26?
), h
ier
gibt
es
jedo
ch s
chon
kn
app
26! =
403
Qua
drill
ione
n.
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
11
Pro
blem
e be
i die
sen
Ver
fahr
en
•D
iese
Ver
fahr
en s
ind
jedo
ch n
icht
sic
her.
•S
ie s
ind
leic
ht d
urch
Häu
figke
itsan
alys
e zu
kna
cken
.•
Was
ist d
as, w
arum
geh
t das
?•
Buc
hsta
benh
äufig
keit
in T
exte
n:•
Ähn
liche
Tab
elle
nla
ssen
sic
h fü
r B
uch-
stab
enpa
are
aufs
telle
n od
er fü
rve
rbot
ene
Paa
re.
•M
it m
oder
ner
Tec
hnik
läss
t sic
h ei
n G
ehei
mte
xt
so w
ahrs
chei
nlic
h on
line
mitl
esen
.Q
uelle
: http
://ho
me.
nord
wes
t.net
/hgm
/kry
pto/
intr
o.ht
m
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
12
Ver
bess
erun
g: H
omop
hone
Sub
stitu
tion
•Id
ee:
–O
rdne
ein
igen
Kla
rtex
tzei
chen
meh
rere
Geh
eim
text
zeic
hen
zu–
Ver
wen
de d
azu
auch
Son
derz
eich
en u
nd Z
iffer
n
•W
icht
ig:
–V
ersu
che
durc
h ei
ne g
esch
ickt
e A
bbild
ung
eine
G
leic
hver
teilu
ng a
ller
Zei
chen
zu
erre
iche
n –
dann
ist e
ine
Häu
figke
itsan
alys
e pr
aktis
ch a
usge
schl
osse
n
•P
robl
em: w
enn
auch
nur
zu
eine
r N
achr
icht
Geh
eim
-un
d K
lart
ext b
ekan
nt s
ind,
läss
t sic
h de
r S
chlü
ssel
le
icht
bes
timm
en –
und
mei
st is
t ein
Stü
ck K
lart
ext
beka
nnt (
s. s
päte
r)
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
13
Tra
nspo
sitio
n
•B
ei d
er T
rans
posi
tion
wird
kei
n Z
eich
en v
erän
dert
, so
nder
n es
wer
den
einf
ach
nur
die
Pos
ition
en d
er
Zei
chen
ver
taus
cht.
•E
infa
ches
Ver
fahr
en: S
chre
ibe
den
Tex
t zei
lenw
eise
in
Fün
ferg
rupp
en a
uf u
nd li
es ih
n sp
alte
nwei
se
wie
der
aus:
VORLE
SUNGS
ICHER
VSIHNOUCENNRNHINLGETTESRIZ
HEITI
NNETZ
EN
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
14
Bei
spie
l der
Tra
nspo
sitio
n
•S
kyta
le, e
ntw
icke
lt im
5. J
hdt.
vor
Chr
istu
s in
Spa
rta
•D
ie N
achr
icht
wird
auf
ein
em L
eder
riem
en u
m e
inen
H
olzs
tab
gew
icke
lt, d
esse
n D
urch
mes
ser
der
Sch
lüss
el is
t.
•Z
um A
uspr
obie
ren:
http
://sw
t.wi-i
nf.u
ni-
esse
n.de
/~tfi
sche
r/ss
2/S
kyta
le.h
tml
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
15
Sic
herh
eits
prob
lem
e
•E
ine
Häu
figke
itsan
alys
e br
ingt
hie
r ga
r ni
chts
.•
Ein
„P
addi
ng“
der
Nac
hric
ht m
it de
r nö
tigen
M
enge
von
„X
“ lä
sst R
ücks
chlü
sse
auf d
ie
Str
uktu
r de
r T
rans
posi
tion
zu.
•B
ei r
elat
iv k
urze
n N
achr
icht
en k
önne
n be
stim
mte
Zei
chen
nic
hten
thal
ten
sein
–da
mit
läss
t sic
h er
kenn
en, w
elch
e N
achr
icht
ni
cht g
esen
det w
urde
.•
Sta
tistis
che
Ana
lyse
n si
nd tr
otzd
em m
öglic
h üb
er B
uchs
tabe
npaa
re, d
ie je
tzt a
usei
nand
er
geris
sen
sind
.
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
16
Big
ram
m-S
ubst
itutio
n
•E
s w
erde
n nu
n ni
cht m
ehr
einz
elne
Zei
cehn
, so
nder
n Z
eich
enpa
are
erse
tzt.
•Z
um e
rste
n m
al im
16.
Jhd
t. ei
nges
etzt
.•
Dab
ei w
urde
n fü
r di
e 25
x25
= 6
25
Zei
chen
paar
e (I
=J,
kei
ne L
eerz
eich
en, k
eine
K
lein
buch
stab
en)
ents
prec
hend
vie
le
Son
derz
eich
en v
erw
ende
t (bz
w. e
rst e
inm
al
erfu
nden
).•
Ang
riff m
ittel
s ve
rfei
nert
er H
äufig
keits
anal
yse.
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
17
Pol
yalp
habe
tisch
e S
ubst
itutio
n
•P
robl
em b
ishe
riger
Ver
fahr
en: j
edem
G
ehei
mte
xtze
iche
n en
tspr
icht
imm
er d
asse
lbe
Kla
rtex
tzei
chen
•Id
ee d
er p
olya
lpha
betis
chen
Sub
stitu
tion:
–M
ache
die
Sub
stitu
tions
vors
chrif
t von
der
Pos
ition
im T
ext
abhä
ngig
•D
ie E
ntsc
hlüs
selu
ng s
olch
er V
erfa
hren
ist w
esen
tlich
sc
hwie
riger
als
die
der
ein
fach
en S
ubst
itutio
n (w
enn
auch
imm
er n
och
mac
hbar
).•
Bek
annt
este
s V
erfa
hren
: Vig
enèr
e-V
ersc
hlüs
selu
ng
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
18
Vig
enèr
e-V
ersc
hlüs
selu
ng
•F
ür je
den
Buc
hsta
ben
wird
das
Geh
eim
zeic
hen
wie
be
i Cae
sar
erm
ittel
t:c
= a
+ s
mod
26
(s=
Sch
lüss
el)
•A
llerd
ings
ist s
nic
ht m
ehr
fest
, son
dern
erg
ibt s
ich
durc
h ei
n S
chlü
ssel
wor
t:
EFFENBERGEFFENBERGEFF
(Sch
lüss
el)
VORLESUNGSICHERHEITIN
(Kla
rtex
t)ZTWPRTYEMWNHLRSLVOXNS
(Chi
ffret
ext)
•A
uspr
obie
ren:
http
://w
ww
.cs.
uni-
mag
debu
rg.d
e/~
asei
tz/V
igne
reA
pple
t.htm
l
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
19
Ang
riff a
uf V
igen
ère
•K
ennt
man
die
Sch
lüss
ellä
nge,
dan
n gr
eift
man
sic
h je
wei
ls d
ie e
ntsp
rech
ende
n B
uchs
tabe
n he
raus
. Die
en
tste
hend
e M
enge
ist C
aesa
r-ch
iffrie
rt.
•B
eisp
iel:
Sch
lüss
ellä
nge
= 4
–N
imm
jew
eils
den
1.,
5., 9
., et
c. B
uchs
tabe
n un
d an
alys
iere
di
e M
enge
mitt
els
Häu
figke
itsve
rtei
lung
–G
enau
so b
eim
2.,
6., 1
0., .
..
•K
ennt
man
die
Sch
lüss
ellä
nge
nich
t, ex
perim
entie
rt
man
mit
vers
chie
dene
n Lä
ngen
–m
it de
m C
ompu
ter
kein
grö
ßer
es P
robl
em.
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
20
Die
Eni
gma
•C
hiffr
ierm
asch
ine,
wäh
rend
des
2. W
eltk
riegs
im
Fun
kver
kehr
des
deu
tsch
en M
ilitä
rs e
inge
setz
t•
Ent
wic
kelt
1923
, wei
tere
ntw
icke
lt 19
26•
Rot
orm
asch
ine,
funk
tioni
ert e
lekt
rom
echa
nisc
h•
Bes
tand
teile
:–
eine
Tas
tatu
r m
it26
Tas
ten
–ei
n La
mpe
nfel
d m
it26
Läm
pche
n –
Zer
hack
er, b
este
hen
aus
eine
mS
yste
m v
on R
otor
en(3
bzw
. 4)
und
dem
Ref
lekt
or
–ve
rsch
iede
ne R
otor
en(c
a.10
Stü
ck)
–ei
n S
teck
feld
mit
4 bi
s9
Ste
ckbr
ücke
n
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
21
Ans
icht
der
Eni
gma
Bild
aus
dem
Deu
tsch
en
Mus
eum
Mün
chen
Rot
oren
Rot
orst
ellu
ng
best
imm
t den
S
chlü
ssel
Lam
penf
eld
Anz
eige
des
Geh
eim
text
Tas
tatu
rE
inga
be d
esK
lart
ext
Ste
ckfe
ld
Zus
ätzl
iche
s V
erta
usch
en v
on
Buc
hsta
ben
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
22
Rot
orm
asch
inen
(I)
•R
otor
mas
chin
en b
este
hen
eine
r R
eihe
vo
n R
otor
en.
•Je
der
Rot
or is
t ein
e el
ektr
isch
is
olie
rend
e S
chei
be, d
ie a
n de
n ge
genü
berli
egen
den
Sei
ten
je 2
6 K
onta
kte
besi
tzen
.•
Jede
r E
inga
ngsk
onta
kt is
t auf
ge
heim
e W
eise
mit
eine
m
Aus
gang
skon
takt
ver
bund
en.
•D
amit
erre
icht
man
mit
eine
r S
chei
be
eine
ein
fach
e S
ubst
itutio
n.
Str
om
Str
om
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
23
Rot
orm
asch
inen
(II)
•D
reht
man
nun
jede
Sch
eibe
nac
h je
dem
Zei
chen
ei
nen
Sch
ritt w
eite
r, h
at m
an b
erei
ts e
ine
poly
alph
abet
isch
e S
ubst
itutio
n.•
Kom
bini
ert m
an n
un m
ehre
re s
olch
e S
chei
ben,
kan
n m
an d
ie P
erio
de d
eutli
ch v
erbe
sser
n –
vor
alle
m,
wen
n m
an je
de S
chei
be n
ach
jede
m Z
eich
en u
m
eine
n an
dere
n B
etra
g w
eite
rdre
ht.
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
24
Eni
gma
Fun
ktio
n un
d S
imul
atio
n
•ht
tp://
hom
e.t-
onlin
e.de
/hom
e/gr
ey-
wol
f/uen
igm
aapp
let/u
enig
mas
imul
atio
n.ht
m
Bild
von
http
://w
ww
.mat
h.m
iam
i.edu
/~ha
rald
/eni
gma/
enig
ma.
htm
l
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
25
Wic
htig
e E
igen
scha
ften
der
Eni
gma
•B
uchs
tabe
nw
erde
n ni
chta
uf s
ich
selb
st a
bgeb
ildet
•C
hiffr
ieru
ngun
d D
echi
ffrie
rung
erf
orde
rn g
leic
he
Aus
gang
sste
llung
en
•po
lyal
phab
etis
ch
•2*
1020
vers
chie
dene
Sch
lüss
el
•ei
ne P
erio
devo
n 16
900
•S
chlü
ssel
wur
den
durc
h C
odeb
üche
r w
eite
rgeg
eben
(p
ro T
ag e
ine
Gru
ndst
ellu
ng d
er R
otor
en, m
it de
r da
nn p
ro N
achr
icht
ein
sog.
Spr
uch-
bzw
. S
itzun
gssc
hlüs
sel c
odie
rt w
urde
; ein
seh
r gä
ngig
es
Ver
fahr
en)
•D
ie E
nigm
a ga
lt al
s se
hr s
iche
r –
wur
de a
ber
trot
zdem
gek
nack
t.P
rof.
Dr.
Ste
fan
Fis
cher
IBR
, TU
Bra
unsc
hwei
gS
iche
rhei
t in
Net
zen
u. v
erte
ilten
Sys
tem
enK
apite
l 4: K
rypt
ogra
phie
4-26
Kry
ptan
alys
ede
r E
nigm
a
•D
ie E
nigm
a is
t im
Lau
fe d
es z
wei
ten
Wel
tkrie
gs
gekn
ackt
wor
den
–oh
ne d
as d
as d
euts
che
Obe
rkom
man
do d
ies
verm
utet
ode
r er
kann
t hät
te.
Man
hie
lt m
it E
nigm
a ve
rsch
lüss
elte
Nac
hric
hten
für
nich
t dec
hiffr
ierb
ar.
•G
ründ
e fü
r di
e B
rech
ung
der
Eni
gma:
–M
asch
ine
bzw
. Mas
chin
ente
ile fi
elen
in F
eind
esha
nd–
Leic
htsi
nnsf
ehle
r be
i der
Chi
ffrie
rung
–E
igen
arte
n de
r C
hiffr
ieru
ng–
Gen
ialit
ät u
nd A
usda
uer
der
Ang
reife
r (B
letc
hle
y P
ark,
po
lnis
che
Wis
sens
chaf
tler)
–U
nmen
gen
von
Geh
eim
mat
eria
l ver
fügb
ar
•B
etra
chte
n w
ir ei
nige
Bei
spie
le
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
27
Ver
lust
von
Mas
chin
ente
ilen/
Cod
es
•S
chon
192
7 be
kam
Pol
en e
ine
Eni
gma,
wei
l sie
ve
rseh
entli
ch a
n ei
ne d
euts
che
Firm
a in
Pol
en
gesc
hick
t wur
de. A
uch
wen
n di
es z
ivile
Mas
chin
en
war
en, w
ar n
un d
ie g
rund
lege
nde
Fun
ktio
nsw
eise
be
kann
t.•
Die
Brit
en g
riffe
n sc
hlec
ht b
ewaf
fnet
e W
ette
rsch
iffe
an, d
ie e
benf
alls
die
Eni
gma
nutz
ten
–un
d sc
hafft
en
es, a
n di
e C
odeb
üche
r zu
kom
men
, ohn
e da
ss e
s de
m G
egne
r au
ffiel
. Dad
urch
kon
nten
vie
le
Nac
hric
hten
zum
inde
st im
Nac
hhin
ein
gele
sen
wer
den.
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
28
Eig
enhe
iten
der
Chi
ffrie
rung
•K
ein
Buc
hsta
be w
ird
auf s
ich
selb
st
abge
bild
et!
•W
enn
man
als
o w
usst
e,
dass
ein
bes
timm
ter
Beg
riff i
m K
lart
ext
vork
am, k
onnt
e m
an
bere
its d
ie S
telle
n au
ssch
ließ
en, a
n de
nen
dies
e W
ort n
icht
vo
rkom
men
kon
nte
(neg
ativ
e M
uste
rsuc
he).
•B
eisp
iel:
GAAHADFDEGFDTGH
WAHRHEIT
WAHRHEIT
WAHRHEIT
(*)
WAHRHEIT
WAHRHEIT
(*)
WAHRHEIT
WAHRHEIT
(*)
WAHRHEIT
(*)
•W
ahrh
eit i
st d
as W
ort,
das
wir
kenn
en.
•(*
) gi
bt d
ie e
rlaub
ten
Kom
bina
tione
n an
.
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
29
Chi
ffrie
rfeh
ler
•A
usw
ahl s
chle
chte
r S
pruc
hsch
lüss
el (
„aaa
“, „
bbb“
, S
tellu
ng d
er R
otor
en n
ach
dem
letz
ten
Spr
uch)
•P
robl
em d
es V
erlu
sts
bzw
. der
Stö
rung
ein
er
Nac
hric
ht
–A
ntw
ort „
bitte
noc
hmal
“ lä
sst s
ich
fast
err
aten
, wen
n an
schl
ieß
end
ders
elbe
Spr
uch
noch
ein
mal
kom
mt
–R
ückf
rage
n m
anch
mal
nic
ht m
öglic
h w
egen
Fun
kstil
le
die
Nac
hric
ht m
usst
e le
sbar
sei
n
•F
olge
: Spr
uchs
chlü
ssel
wur
de z
wei
mal
hi
nter
eina
nder
am
Anf
ang
der
Nac
hric
ht ü
bert
rage
n ei
n po
lnis
cher
Wis
sens
chaf
tler
fand
her
aus,
das
s di
es d
ann
woh
l der
Sch
lüss
el s
ein
müs
se
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
30
Chi
ffrie
rfeh
ler
(II)
•H
äufig
es S
ende
n vo
n N
achr
icht
en m
it de
mse
lben
Tex
t bzw
. mit
beka
nnte
n W
orte
n–
KE
INE
BE
SO
ND
ER
EN
VO
RK
OM
MN
ISS
E–
HE
ILH
ITLE
R–
AN
X (
„AN
“ +
Lee
rzei
chen
am
Nac
hric
hten
anfa
ng)
•S
ende
n ei
n-un
d de
rsel
ben
Nac
hric
ht
vers
chlü
ssel
t und
unv
ersc
hlüs
selt
–al
so
kann
te m
an d
en K
lart
ext u
nd d
en
Geh
eim
text
!
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
31
Unt
ersc
hieb
en v
on N
achr
icht
en
•D
urch
bes
timm
te A
ktio
nen
konn
ten
die
Eng
länd
er d
en D
euts
chen
Nac
hric
hten
un
ters
chie
ben,
bei
den
en s
ie d
ann
wus
sten
, w
elch
e W
orte
dar
in v
orka
men
:–
Ver
min
ung
von
Häf
en–
Bom
bard
ieru
ng v
on L
euch
ttonn
en
•S
o ko
nnte
man
dan
n di
eses
Wor
t bzw
. sei
ne
Kod
ieru
ng w
iede
r im
Geh
eim
text
suc
hen
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
32
One
-Tim
e P
ad
•O
ne-T
ime
Pad
ist d
ie e
inzi
ge s
iche
re
Ver
schl
üsse
lung
smet
hode
.•
Sie
ist p
olya
lpha
betis
ch, a
llerd
ings
mit
unen
dlic
her
Per
iode
des
Sch
lüss
els
(der
Sch
lüss
el w
iede
rhol
t si
ch n
icht
).•
Wic
htig
: ver
wen
de z
ufäl
lige
Sch
lüss
el, d
a si
ch s
onst
ev
tl. w
iede
r et
was
abl
eite
n lie
sse.
•P
robl
em: d
er la
nge
Sch
lüss
el is
t nic
ht p
rakt
ikab
el.
•D
enke
n S
ie a
n da
s V
ersc
hlüs
seln
ein
er k
ompl
ette
n F
estp
latte
mit
eine
m O
ne-T
ime
Pad
–m
an b
enöt
igte
ei
ne z
wei
te P
latte
, die
man
weg
schl
ieß
en m
üsst
e. D
a kö
nnte
man
gle
ich
die
Orig
inal
plat
te w
egsc
hlie
ßen
.•
Als
o ke
in p
rakt
isch
ein
setz
bare
s V
erfa
hren
.
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
33
Kry
ptan
alys
e
•W
ir ha
ben
scho
n ei
nige
wic
htig
e V
orge
hens
wei
sen
bei d
er K
rypt
anal
yse
kenn
enge
lern
t, in
sbes
onde
re b
zgl.
der
Eni
gma.
•W
ir w
olle
n di
es n
un e
in w
enig
sy
stem
atis
iere
n.•
Daz
u zu
näch
st d
ie Z
iele
der
Kry
ptan
alys
eso
wie
ein
ige
Gru
ndbe
griff
e.
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
34
Zie
le d
er K
rypt
anal
yse
•A
nnah
me:
das
Ver
fahr
en is
t bek
annt
.•
Die
s is
t ein
e re
alis
tisch
e A
nnah
me
in fa
st a
llen
Situ
atio
nen
(Bei
spie
l: G
SM
-Ver
schl
üsse
lung
)•
Zie
le:
–G
ewin
ne d
en S
chlü
ssel
, den
n da
nn k
önne
n al
le w
eite
ren
Nac
hric
hten
mitg
eles
en w
erde
n
–W
enn
nich
t das
, dan
n er
mitt
le w
enig
sten
s de
n K
lart
ext.
Dam
it is
t ein
e N
achr
icht
dek
odie
rt, u
nd m
an b
ekom
mt
Anh
alts
punk
te ü
ber
den
Sch
lüss
el
–W
enn
nich
t das
, dan
n ve
rsuc
he w
enig
sten
s A
ussa
gen
über
de
n K
lart
ext z
u m
ache
n (z
.B. n
egat
ive
Mus
ters
uche
, sie
he
oben
)
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
35
Gru
ndbe
griff
e un
d -m
etho
den
•G
ehei
mte
xtan
griff
:–
Sch
lüss
el b
zw. K
lart
ext w
erde
n nu
r m
it H
ilfe
des
Geh
eim
text
es g
ewon
nen
(z.B
. mit
Bru
te-F
orce
)
•K
lart
exta
ngrif
f–
Ein
Tei
l des
Kla
rtex
tes
ist z
usät
zlic
h zu
m G
ehei
mte
xt
beka
nnt.
Wic
htig
ste
Met
hode
der
Kry
ptan
alys
e
•A
ngrif
f mit
ausg
ewäh
ltem
Kla
rtex
t: –
Ang
reife
r gi
bt d
en K
lart
ext v
or, s
chie
bt ih
n un
ter
•A
ngrif
f mit
adap
tiv a
usge
wäh
ltem
Kla
rtex
t–
Der
unt
erzu
schi
eben
de K
lart
ext w
ird e
ntsp
rech
end
der
bish
erig
en E
rgeb
niss
en v
erän
dert
•G
ehei
mte
xt-G
ehei
mte
xt-A
ngrif
f–
Die
Nac
hric
ht w
urde
mit
zwei
ver
schi
eden
en V
erfa
hren
ko
dier
t und
zw
eim
al v
ersa
ndt.
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
36
Vor
gehe
n de
s K
rypt
anal
ytik
ers
•V
orau
sset
zung
:–
Geh
eim
text
em
pfan
gen
–V
erfa
hren
bek
annt
•E
rste
r S
chrit
t:–
Sam
mle
Info
rmat
ione
n üb
er d
en K
lart
ext
•W
elch
e S
prac
he?
•In
ein
er T
extv
erar
beitu
ng e
rzeu
gt (
weg
en
Dat
enre
präs
enta
tion)
? W
elch
e?•
Kom
prim
iert
e D
atei
?•
Spr
ach-
oder
Bild
aufz
eich
nung
?
–O
hne
dies
e In
fos
wird
die
Ana
lyse
wes
entli
ch
schw
eirig
er!
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
37
Vor
gehe
n de
s K
rypt
anal
ytik
ers
(II)
•Z
wei
ter
Sch
ritt
–T
este
zun
ächs
t die
ein
fach
en b
ekan
nten
Ver
fahr
en (
Cae
sar,
V
igen
ère,
...)
–W
enn
kein
es in
Fra
ge k
omm
t, be
trac
hte
die
mög
liche
n S
chlü
ssel
–B
eisp
iel:
bei e
inem
max
imal
6-Z
eich
en-la
ngen
Pas
swor
t bl
eibe
n nu
r et
wa
300
Mio
. Mög
lichk
eite
n –
kein
Pro
blem
für
eine
n P
C–
Zum
sch
nelle
n T
este
n de
s K
lart
exts
:•
Tes
t auf
ver
bote
ne Z
eich
en u
nd B
igra
mm
e•
Buc
hsta
benh
äufig
keite
n•
Wör
terb
uchv
ergl
eich
e•
Per
sönl
iche
Ver
glei
che
nur
bei d
en v
ielv
ersp
rech
ends
ten
Kan
dida
ten
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
38
Vor
gehe
n de
s K
rypt
anal
ytik
ers
(III)
•O
ft ge
nügt
abe
r ei
n W
örte
rbuc
hang
riff,
da
Pas
swor
te/S
itzun
gssc
hlüs
sel s
chle
cht g
ewäh
lt w
erde
n
•W
eite
re S
chrit
te:
–V
ersu
che
Kla
rtex
tang
riffe
mit
verm
utet
en W
örte
rn–
Übe
rprü
fung
auf
sch
lech
te Im
plem
entie
rung
gut
er
Alg
orith
men
•B
eisp
iele
für
Cra
ck-P
rogr
amm
e–
UN
IX c
rack
–w
pcra
ckzu
m K
nack
en d
es W
ord
Per
fect
Pas
swor
ts–
...
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
39
Mod
erne
re V
ersc
hlüs
selu
ngsv
erfa
hren
•W
ir w
olle
n un
s nu
n m
it ei
nige
n V
erfa
hren
be
schä
ftige
n, d
ie e
twas
mod
erne
r si
nd a
ls d
ie b
ishe
r be
trac
htet
en:
–E
rst M
itte
der
1970
er J
ahre
ent
wic
kelt
–B
it-st
att z
eich
enw
eise
Ver
schl
üsse
lung
–N
utzu
ng v
on K
onfu
sion
und
Diff
usio
n
–B
is h
eute
gib
t es
auss
er B
rute
-For
ce k
eine
n be
kann
ten
Ang
riff g
egen
die
se V
erfa
hren
•In
sbes
onde
re g
ehen
wir
ein
auf
–D
ata
Enc
rypt
ion
Sta
ndar
d (D
ES
)
–D
iffie
-Hel
lman
–R
SA
(R
ives
t, S
ham
ir, A
dlem
an)
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
40
Bitw
eise
Ver
schl
üsse
lung
•B
ishe
rige
Ver
fahr
en: z
eich
enor
ient
iert
•M
it C
ompu
tern
kan
n m
an a
uf b
itwei
se
Ver
schl
üsse
lung
übe
rgeh
en:
–H
äufig
keits
anal
ysen
wer
den
schw
ierig
: wie
sie
ht d
ie
Ver
teilu
ng d
es 3
. Bits
alle
r B
ytes
ein
es T
exte
s au
s?
•T
ypis
cher
wei
se w
ird d
ie b
itwei
se X
OR
-Ope
ratio
n ve
rwen
det,
um S
chlü
ssel
und
Kla
rtex
t zu
verk
nüpf
en–
XO
R is
t ein
fach
in H
ardw
are
zu
impl
emen
tiere
n–
XO
R is
t lei
cht u
mke
hrba
r (e
infa
ch
erne
ute
Anw
endu
ng)
10
1
01
0
10
⊕
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
41
Kon
fusi
on u
nd D
iffus
ion
•K
onfu
sion
–V
ersc
hlei
erun
g de
s Z
usam
men
hang
s zw
isch
en K
lart
ext u
nd
Geh
eim
text
–A
lso
Ers
etze
n ei
nes
Zei
chen
s du
rch
ein
ande
res
•K O N F U S I O N
F G H T F T I K G
•D
iffus
ion
–V
erte
ilung
der
im K
lart
ext
enth
alte
nen
Info
rmat
ion
über
den
Geh
eim
text
–D
as P
rinzi
p de
r T
rans
posi
tion,
die
P
ositi
onen
der
Zei
chen
w
erde
n ve
rtau
scht
•D I F F U S I O N
I U O D F F N S I
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
42
Ver
schä
rfun
g: L
awin
enef
fekt
•La
win
enef
fekt
–Je
des
Bit
des
Geh
eim
text
es s
oll v
on je
dem
Bit
des
Kla
rtex
tes
und
des
Sch
lüss
els
abhä
ngen
.
•D
ie e
infa
chen
Ver
fahr
en a
rbei
ten
nur
mit
Kon
fusi
on.
•Z
iel:
Änd
erun
g ei
nes
Sch
lüss
el-
bzw
. K
lart
extb
its fü
hrt b
ei je
dem
Geh
eim
text
bit m
it 50
% W
ahrs
chei
nlic
hkei
t zu
eine
r Ä
nder
ung
•S
onst
kön
nen
stat
istis
che
Ver
fahr
en
ange
wan
dt w
erde
n
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
43
Str
om-
vs. B
lock
chiff
rieru
ng
•S
trom
chiff
rieru
ng–
Es
wird
ein
e B
itfol
ge e
rzeu
gt, m
it de
r de
r N
achr
icht
enst
rom
ver
schl
üsse
lt w
ird –
optim
aler
wei
se g
enau
so la
ng w
ie d
er S
trom
.
•B
lock
chiff
rieru
ng–
Es
wer
den
Gru
ppen
von
Bits
zus
amm
enge
fass
t un
d ge
mei
nsam
ver
schl
üsse
lt, o
ft je
de G
rupp
e m
it de
mse
lben
Sch
lüss
el–
Ein
fach
es B
eisp
iel:
einf
ache
Sub
stitu
tion
wie
bei
C
aesa
r
•H
eute
nut
zen
prak
tisch
alle
seh
r gu
ten
Ver
fahr
en d
ie B
lock
chiff
rieru
ng.
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
44
Fei
stel
-Net
zwer
ke
•H
eute
die
zen
tral
e K
ompo
nent
e gä
ngig
er
Kry
ptov
erfa
hren
•E
ntw
orfe
n vo
n H
orst
Fei
stel
(I
BM
) A
nfan
g de
r 70
er J
ahre
•V
ersc
hlüs
selu
ng b
este
ht a
us
meh
rere
n R
unde
n•
Ein
fach
es P
rinzi
p m
it ei
ner
sehr
hilf
reic
hen
Eig
ensc
haft
–da
s D
echi
ffrie
ren
wird
ei
nfac
h
•W
arum
?
Kla
rtex
tblo
ck
L i+
1 Geh
eim
text
bloc
kRi+
1
Ri
L i
⊕f
Rundenschlüssel
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
45
Fei
stel
-Net
zwer
ke (
II)
•E
s gi
lt:–
L i+
1=
Ri
und
R
i+1
= L
i⊕
f s,i(
Ri)
•D
amit
folg
t bei
Ken
ntni
s de
s S
chlü
ssel
s un
d f
–L i
= L
i⊕
f s,i(
Ri)
⊕f s
,i(R
i)
(
Um
kehr
bark
eit v
on X
OR
)
= R
i+1
⊕f s
,i(R
i)
•D
as h
eiß
t, du
rch
erne
utes
Anw
ende
n de
r F
unkt
ion
f lä
sst s
ich
von
der
Stu
fe i
auf i
-1 z
urüc
krec
hnen
.•
Die
s ge
ht b
is L
0un
d R
0.
•D
as h
eiss
t, f m
uss
nich
t um
kehr
bar
sein
! Es
genü
gt,
dass
f oh
ne S
chlü
ssel
nic
ht b
erec
henb
ar is
t.•
Man
kan
n al
so b
elie
big
kom
plex
e F
unkt
ione
n w
ähle
n.
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
46
Ges
chic
hte
von
DE
S
•D
ES
= D
ata
Enc
rypt
ion
Sta
ndar
d•
Erg
ebni
s ei
ner
öffe
ntlic
hen
Aus
schr
eibu
ng d
es
amer
ikan
isch
en N
atio
nal B
urea
u of
Sta
ndar
ds (
NB
S)
Mitt
e de
r si
ebzi
ger
Jahr
e zu
m E
ntw
urf e
ines
ei
nh
eitl
ich
en s
ich
eren
V
ersc
hlü
ssel
un
gsa
lgo
rith
mu
s•
Bes
ter
Vor
schl
ag v
on IB
M (
Fei
stel
, Cop
pers
mith
et a
l.)•
Mod
ifizi
ert v
on 1
28 a
uf 5
6 B
it S
chlü
ssel
läng
e un
ter
Mita
rbei
t der
ber
ühm
ten
NS
A (
Nat
iona
l Sec
urity
A
genc
y)•
Des
weg
en im
mer
wie
der
Bed
enke
n w
egen
mög
liche
r U
nsic
herh
eit,
die
nur
die
NS
A k
annt
e•
Bis
heu
te k
ein
Ang
riff a
ußer
Bru
te-F
orce
bek
annt
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
47
Der
DE
S-A
lgor
ithm
us
•D
ES
kod
iert
Dat
enbl
öcke
: 64
Bits
wer
den
in
eine
m S
chrit
t ver
schl
üsse
lt.•
Die
Sch
lüss
ellä
nge
ist e
benf
alls
64
Bit,
wob
ei
jede
s 8.
Bit
ein
Kon
trol
lbit
ist⇒
56 B
it ef
fekt
ive
Sch
lüss
ellä
nge
•D
ES
führ
t 16
Ver
schl
üsse
lung
ssch
ritte
aus
.•
Ein
e R
unde
ist e
in F
eist
elne
tzw
erk
und
best
eht a
us B
it-P
erm
utat
ione
n un
d V
erte
ilung
en.
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
48
DE
S-A
lgor
ithm
us
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
49
DE
S: E
in Z
yklu
s
Ein
Zyk
lus:
Ein
eS-
Box
:
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
50
Zum
Des
ign
von
DE
S
•D
ES
ist z
war
seh
r ko
mpl
ex, a
ber
extr
em
hard
war
efre
undl
ich
–B
esch
ränk
t sic
h au
f ein
fach
e B
itope
ratio
nen
wie
V
ersc
hieb
unge
n un
d X
OR
•A
ufga
be d
er P
-Box
en: L
awin
enef
fekt
und
A
nste
ueru
ng d
er S
-Box
en•
Auf
gabe
der
S-B
oxen
: Kom
plex
ität d
er
Kod
ieru
ng, S
iche
rhei
t geg
en v
ersc
h.
Ver
fahr
en d
er K
rypt
anal
yse
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
51
Sic
herh
eit v
on D
ES
•D
ES
ist h
eute
weg
en s
eine
r ku
rzen
S
chlü
ssel
läng
e in
kur
zer
Zei
t mitt
els
Bru
te-
For
ce z
u br
eche
n•
Neu
ere
Ana
lyse
verf
ahre
n w
ie d
iffer
enzi
elle
un
d lin
eare
Ana
lyse
wer
den
eben
falls
stä
ndig
w
eite
rent
wic
kelt
und
stel
len
eine
Gef
ährd
ung
dar
•D
esw
egen
wird
DE
S e
rset
zt d
urch
neu
ere
Ver
fahr
en m
it lä
nger
en S
chlü
ssel
n w
ie z
.B.
Trip
le D
ES
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
52
Ver
teilu
ng g
ehei
mer
Sch
lüss
el
•gr
oßes
Pro
blem
: wie
taus
chen
die
bei
den
Kom
mun
ikat
ions
part
ner
ihre
(n)
Sch
lüss
el
aus,
bev
or s
ie k
omm
uniz
iere
n kö
nnen
?•
Übe
r di
esel
be L
eitu
ng g
eht e
s of
fens
icht
lich
nich
t –ex
trem
e U
nsic
herh
eit!
•A
nder
e V
erfa
hren
:–
Tel
efon
–B
rief
–K
urie
r–
Per
sönl
iche
s T
reffe
n
•F
rage
nac
h S
iche
rhei
t und
Anw
endb
arke
it?
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
53
Ver
teilu
ng g
ehei
mer
Sch
lüss
el (
II)
•T
raut
man
zum
Sch
lüss
elta
usch
ein
em K
anal
ni
cht,
wäh
lt m
an e
ine
Kom
bina
tion
aus
meh
rere
n.•
Bei
spie
l: 64
-Bit-
Sch
lüss
el in
4 T
eile
teile
n, je
ei
nen
Tei
l übe
r je
den
Kan
al•
Fra
ge: w
ie te
ilt m
an d
en S
chlü
ssel
?–
War
um is
t ein
e A
ufte
ilung
in 4
16-
Bitb
löck
e ni
cht
gut?
–
Bes
ser:
Sch
lüss
el =
Sum
me
von
vier
64-
Bit-
Zah
len,
von
den
en d
rei z
ufäl
lig s
ind
–W
arum
ist d
as b
esse
r?
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
54
Sch
lüss
elve
rtei
lzen
tren
•P
opul
äre
Var
iant
e: S
chlü
ssel
vert
eilz
entr
en
(key
dist
ribut
ion
cent
ers,
KD
C),
die
On-
Dem
and
eine
n S
itzun
gssc
hlüs
sel f
ür d
ie
Kom
mun
ikat
ions
part
ner
gene
riere
n kö
nnen
•V
orte
il: s
chne
ll, fl
exib
el•
Nac
htei
le:
–M
it de
m S
chlü
ssel
cent
er m
uss
auch
zun
ächs
t ein
ve
rtra
ulic
her
Sch
lüss
el e
tabl
iert
wer
den
–D
er S
chlü
ssel
cent
er m
uss
100%
ver
trau
ensw
ürdi
g se
in
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
55
Asy
mm
etris
che
Ver
fahr
en
•W
egen
der
ver
sch.
Nac
htei
le S
uche
nac
h ne
uen
Ver
fahr
en z
ur S
chlü
ssel
vert
eilu
ng•
Sen
satio
nelle
Neu
erun
g M
itte
der
sieb
zige
r Ja
hre
–E
tabl
ieru
ng e
ines
geh
eim
en S
chlü
ssel
s oh
ne d
ass
die
Kom
mun
ikat
ions
part
ner
sich
ken
nen
müs
sen
–B
asie
rt a
uf z
wei
unt
ersc
hied
liche
n S
chlü
ssel
n, d
ie
mite
inan
der
mat
hem
atis
ch z
usam
men
hän
gen
(des
halb
asy
mm
etris
ch, a
lle b
sihe
rigen
Ver
fahr
en
war
en s
ymm
etris
ch)
–E
ntw
icke
lt vo
n D
iffie
und
Hel
lman
197
6
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
56
Die
Idee
von
Diff
ie-H
ellm
an
•In
asy
mm
etris
chen
Sch
lüss
elve
rfah
ren
besi
tzt
jede
r P
artn
er in
ein
er Z
wei
er-
Kom
mun
ikat
ions
bezi
ehun
g zw
ei S
chlü
ssel
:–
Ein
priv
ater
Sch
lüss
el, d
er g
ehei
m g
ehal
ten
wer
den
mus
s
–E
in ö
ffen
tlich
er S
chlü
ssel
, der
jede
m z
ur V
erfü
gung
ste
ht
•E
s is
t pra
ktis
ch u
nmög
lich,
den
ein
en S
chlü
ssel
aus
de
m a
nder
en a
bzul
eite
n, o
bwoh
l die
bei
den
vone
inan
der
abhä
ngig
sin
d.•
Aut
hent
izitä
t und
Inte
gritä
t müs
sen
für
den
öffe
ntlic
hen
Sch
lüss
el g
aran
tiert
sei
n, je
doch
nic
ht
die
Ver
trau
lichk
eit.
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
57
Anw
endu
ng a
sym
m. V
erfa
hren
•A
sym
met
risch
e S
chlü
ssel
verf
ahre
n kö
nnen
na
ch d
iese
m P
rinzi
p dr
ei u
nter
schi
edlic
he
Anw
endu
ngen
hab
en:
1.S
chlü
ssel
aust
ausc
h fü
r sy
mm
etris
che
Ver
fahr
en2.
Ver
schl
üsse
lung
und
Ent
schl
üsse
lung
„no
rmal
er“
Nac
hric
hten
3.D
igita
le S
igna
ture
n
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
58
Gen
erel
les
Ver
fahr
en
•A
nnah
me:
A w
ill m
it B
kom
mun
izie
ren
•Z
unäc
hst e
rzeu
gt je
der
ein
asym
met
risch
es
Sch
lüss
elpa
ar.
•W
enn
B a
n A
ein
e N
achr
icht
sch
icke
n w
ill,
vers
chlü
ssel
t er
dies
e m
it de
m ö
ffent
liche
n S
chlü
ssel
von
A.
•W
enn
A d
iese
Nac
hric
ht b
ekom
mt,
ents
chlü
ssel
t sie
die
Nac
hric
ht m
ittel
s ih
res
priv
aten
Sch
lüss
els.
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
59
Pri
vate
Key
of
BPu
blic
Key
of
BVer
-un
d E
ntsc
hlüs
selu
ngsp
roze
ss
AB
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
60
Pro
zess
des
dig
itale
n S
igni
eren
s
Publ
icK
ey o
f A
Pri
vate
Key
of
A
AB
AA
AA
AA
AA
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
61
Unt
ersc
hied
Sym
met
risch
-Asy
mm
etris
ch
Je e
in A
lgor
ithm
us u
nd S
chlü
ssel
für
Ver
-un
d E
ntsc
hlüs
selu
ng.
Der
selb
e A
lgor
ithm
us m
it de
mse
lben
S
chlü
ssel
wird
für
Ver
-un
d E
ntsc
hlüs
selu
ng v
erw
ende
t.
Ken
ntni
s de
s A
lgor
ithm
us p
lus
mitg
eles
ene
Nac
hric
hten
plu
s K
ennt
nis
des
eine
n S
chlü
ssel
s dü
rfen
nic
ht
ausr
eich
en, u
m d
en a
nder
en S
chlü
ssel
zu
bes
timm
en.
Ken
ntni
s de
s A
lgor
ithm
us p
lus
mitg
eles
ene
Nac
hric
hten
dür
fen
nich
t au
srei
chen
, um
den
Sch
lüss
el z
u be
stim
men
.
Es
mus
s un
mög
lich
oder
zum
inde
st s
ehr
schw
er s
ein,
ein
e N
achr
icht
ohn
e w
eite
re
Info
s zu
ent
schl
üsse
ln.
Es
mus
s un
mög
lich
oder
zum
inde
st s
ehr
schw
er s
ein,
ein
e N
achr
icht
ohn
e w
eite
re
Info
s zu
ent
schl
üsse
ln.
Ein
er d
er b
eide
n S
chlü
ssel
mus
s ge
heim
ge
halte
n w
erde
n.D
er S
chlü
ssel
mus
s ge
heim
geh
alte
n w
erde
n.
Sen
der
und
Em
pfän
ger
müs
sen
je
jew
eils
ein
en d
er z
usam
men
gehö
rigen
S
chlü
ssel
bes
itzen
.
Sen
der
und
Em
pfän
ger
besi
tzen
jew
eils
de
nsel
ben
Sch
lüss
el.
Asy
mm
etri
sch
Sym
met
risc
h
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
62
Anf
orde
rung
en a
n ei
nen
Alg
orith
mus
•D
ie e
ntsc
heid
ende
Kom
pone
nte:
ein
K
rypt
oalg
orith
mus
, der
die
ses
Ver
fahr
en
real
isie
rt•
Diff
ieun
d H
ellm
an h
atte
n se
lbst
kei
nen
Vor
schl
ag, a
ber
sie
konn
ten
sage
n, w
elch
e B
edin
gung
en e
r er
fülle
n m
üsst
e:1.
Es
mus
s fü
r ei
nen
Tei
lneh
mer
B le
icht
sei
n („
com
puta
tiona
lly e
asy“
), e
in S
chlü
ssel
paar
KU
b(ö
ffent
liche
r S
chlü
ssel
) un
d K
Rb
(priv
ater
S
chlü
ssel
) zu
erz
euge
n.
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
63
Anf
orde
rung
en (
II)
2.E
s is
t lei
cht f
ür e
inen
Sen
der
A, m
it H
ilfe
des
öffe
ntlic
hen
Sch
lüss
els
von
B u
nd d
er N
achr
icht
M
den
Geh
eim
text
zu
erze
ugen
, wob
ei E
der
ge
such
te A
lgor
ithm
us is
t:C
= E
KU
b(M
)3.
Für
den
Em
pfän
ger
B is
t es
eben
falls
leic
ht, d
ie
erha
ltene
Nac
hric
ht z
u en
tsch
lüss
eln
(mitt
els
des
Ent
schl
üsse
lung
salg
orith
mus
D):
M =
DK
Rb(
C)
= D
KR
b(E
KU
b(M
))4.
Es
ist s
chw
er (
com
puta
tiona
lly in
feas
ible
) au
s de
m ö
ffent
liche
n S
chlü
ssel
KU
bde
n pr
ivat
en
Sch
lüss
el K
Rb
abzu
leite
n.
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
64
Anf
orde
rung
en (
III)
5.E
s is
t sch
wer
, aus
dem
öffe
ntlic
hen
Sch
lüss
el
und
dem
Geh
eim
text
C d
ie O
rigin
alna
chric
ht M
ab
zule
iten
6.D
ie V
er-
und
Ent
schl
üsse
lung
salg
orith
men
kö
nnen
in b
elie
bige
r R
eihe
nfol
ge a
ngew
ende
t w
erde
n: M =
EK
Ub
(DK
Rb
(M))
= D
KU
b(E
KR
b(M
))
–D
iese
Anf
orde
rung
en e
rfül
len
heut
e nu
r zw
ei
beka
nnte
Alg
orith
men
–R
SA
und
Elli
ptic
C
urve
.
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
65
One
-Way
Fun
ctio
ns
•D
iese
Anf
orde
rung
en a
n ei
nen
Alg
orith
mus
la
ssen
sic
h au
f die
Not
wen
digk
eit d
er
Ver
wen
dung
ein
er T
rap-
door
One
-Way
-F
unkt
ion
zurü
ckfü
hren
.•
Ein
e O
ne-W
ay-F
unct
ion
(Ein
weg
funk
tion)
ist
eine
Fun
ktio
n, d
ie je
des
Ele
men
t aus
dem
D
efin
ition
sber
eich
auf
ein
Ele
men
t des
B
ildbe
reic
hs s
o ab
bild
et, d
ass
–de
r F
unkt
ions
wer
t ein
ein
deut
iges
Inve
rses
bes
itzt
–Y
= f(
X)
leic
ht z
u be
rech
nen
ist u
nd–
X =
f-1 (
Y)
schw
er z
u be
rech
nen
ist
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
66
Tra
p-D
oor
One
-Way
Fun
ctio
ns
•T
rap-
Doo
r: E
igen
scha
ften
wie
bei
One
-Way
, ab
er X
= f-
1 (Y
) is
t lei
cht z
u be
rech
nen,
wen
n w
eite
re In
fos
beka
nnt s
ind
•A
lso:
ein
e T
rap-
Doo
r O
ne-W
ay F
unct
ion
is
eine
Fam
ilie
inve
rtie
rbar
er F
unkt
ione
n f k
, für
di
e gi
lt:–
Y =
f k(X
) is
t bei
bek
annt
em k
und
X le
icht
zu
bere
chne
n–
X =
f k-1
(Y)
ist b
ei b
ekan
ntem
k u
nd Y
leic
ht z
u be
rech
nen
–X
= f k
-1(Y
)sc
hwer
bei
bek
annt
em Y
und
un
beka
nnte
m k
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
67
Det
ails
von
Diff
ie-H
ellm
an
•E
rste
r P
ublic
-Key
-Alg
orith
mus
zum
G
ener
iere
n ei
nes
gem
eins
amen
geh
eim
en
Sch
lüss
els
•F
unkt
ions
wei
se b
eruh
t auf
der
Sch
wie
rigke
it de
r B
erec
hung
dis
kret
er L
ogar
ithm
en•
Wir
wol
len
nich
t wei
ter
auf d
ie
mat
hem
atis
chen
Hin
terg
ründ
e w
ie m
odul
are
Arit
hmet
ik e
tc. e
inge
hen,
daz
u fe
hlt d
er
Bac
kgro
und
•W
ir be
trac
hten
nur
kur
z di
e E
rgeb
niss
e.
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
68
Der
Diff
ie-H
ellm
an-A
lgor
ithm
us
Geg
eben
:q:
P
rim
zahl
α:α<
q un
d α
ist e
ine
prim
itiv
e W
urze
l von
q
Sch
lüss
elge
neri
erun
g be
i A:
-W
ähle
pri
vate
s X
Am
it X
A<
q-
Ber
echn
e öf
fent
lich
es Y
Am
it
YA
= α
XA
mod
q
Sch
lüss
elge
neri
erun
g be
i B:
-W
ähle
pri
vate
s X
Bm
it X
B<
q-
Ber
echn
e öf
fent
lich
es Y
Bm
it
YB
= α
XB
mod
q
Gen
erie
rung
des
geh
eim
en
Sch
lüss
els
bei A
:
K =
(Y
B)
XA
mod
q
Gen
erie
rung
des
geh
eim
en
Sch
lüss
els
bei B
:
K =
(Y
A)
XB
mod
q
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
69
Bei
spie
l
•A
wäh
lt X
A=
97
•A
ber
echn
et
YA
= 3
97 m
od 3
53 =
40
•A
usta
usch
der
öf
fent
liche
n S
chlü
ssel
•A
ber
echn
et
K =
248
97m
od 3
53 =
160
•B
wäh
lt X
B=
233
•B
ber
echn
et
YB
= 3
233
mod
353
= 2
48•
Aus
taus
ch d
er
öffe
ntlic
hen
Sch
lüss
el•
B b
erec
hnet
K =
402
23m
od 3
53 =
160
Gew
ählt
wur
den
q =
353
und
α=
3
Ein
Ang
reife
r kö
nnte
nun
mit
Hilf
e vo
n de
n be
kann
ten
q,
α, Y
A u
nd Y
B v
ersu
chen
, mitt
els
des
disk
rete
n Lo
garit
hmus
z.
B. X
Bzu
ber
echn
en. D
as is
t hie
r ei
nfac
h, b
ei g
roß
en
Zah
len
aber
unm
öglic
h.P
rof.
Dr.
Ste
fan
Fis
cher
IBR
, TU
Bra
unsc
hwei
gS
iche
rhei
t in
Net
zen
u. v
erte
ilten
Sys
tem
enK
apite
l 4: K
rypt
ogra
phie
4-70
RS
A
•D
iffie
-Hel
lman
leis
tet n
ur d
en
Sch
lüss
elau
stau
sch,
man
kan
n ke
ine
gehe
imen
Nac
hric
hten
ver
schi
cken
bzw
. di
gita
l sig
nier
en•
Der
ers
te A
lgor
ithm
us, d
er d
ie v
on D
iffie
und
H
ellm
an p
ostu
liert
en E
igen
scha
ften
erfü
llte,
w
urde
197
7 vo
n R
ives
t(R
), S
ham
ir (S
) un
d A
dlem
an (
A)
entw
icke
lt.
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
71
Eig
ensc
hafte
n vo
n R
SA
•B
lock
chiff
riera
lgor
ithm
us•
Kla
r-un
d G
ehei
mte
xtbl
öcke
wer
den
als
groß
e ga
nze
Zah
len
aufg
efas
st, e
bens
o de
r S
chlü
ssel
•D
ie S
chlü
ssel
läng
e is
t var
iabe
l (ty
pisc
h he
ute:
102
4, 2
048
Bit)
.•
RS
A b
asie
rt a
uf d
en E
igen
scha
ften
von
Prim
zahl
en u
nd m
odul
arer
Arit
hmet
ik.
•In
sbes
onde
re w
ird a
usge
nutz
t, da
ss e
s sc
hwer
ist,
das
Pro
dukt
zw
eire
gro
ßer
P
rimza
hlen
zu
fakt
oris
iere
n.P
rof.
Dr.
Ste
fan
Fis
cher
IBR
, TU
Bra
unsc
hwei
gS
iche
rhei
t in
Net
zen
u. v
erte
ilten
Sys
tem
enK
apite
l 4: K
rypt
ogra
phie
4-72
RS
A in
Kür
ze
Sch
lüss
eler
zeug
ung:
Wäh
le p
, qp
und
q si
nd P
rimza
hlen
, p≠
qB
erec
hne
n =
p ×
qB
erec
hne
φ(n)
= (
p-1)
(q-1
)W
ähle
ein
e G
anzz
ahl e
ggt(
φ(n)
, e)
= 1
; 1 <
e <
φ(n
)B
erec
hne
dd
≡e-
1m
od φ
(n)
Öffe
ntlic
her
Sch
lüss
el:
KU
= {
e,n}
Priv
ater
Sch
lüss
el:
KR
= {
d,n}
Ver
schl
üsse
lung
:
Kla
rtex
t:M
< n
Geh
eim
text
:C
= M
em
od n
Ent
schl
üsse
lung
:
Geh
eim
text
:C
Kla
rtex
t:M
= C
dm
od n
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
73
Sic
herh
eit v
on R
SA
•D
er v
ielv
ersp
rech
ends
te A
ngrif
f auf
RS
A
(auß
er B
rute
For
ce)
best
eht i
n de
r F
akto
risie
rung
von
n.
•W
enn
es g
elin
gt, a
us n
p u
nd q
abz
ulei
ten,
da
nn k
ann
man
φ(n
) be
rech
nen
und
dam
it d.
•
Alle
rdin
gs is
t Fak
toris
ieru
ng e
in h
arte
s P
robl
em, d
as m
it zw
ei S
toß
richt
unge
n an
gega
ngen
wird
–E
insa
tz v
on im
mer
meh
r C
ompu
ter-
Pow
er–
Imm
er v
erfe
iner
te A
lgor
ithm
en
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
74
MIP
S-J
ahre
und
Fak
toris
ieru
ng
•19
99 w
urde
ein
e 51
2-B
it-R
SA
-Ver
schl
üsse
lung
in
8000
MIP
S-J
ahre
n ge
knac
kt.
•1
MIP
S-J
ahr:
ein
1-M
illio
nen-
Bef
ehle
-pro
-Sek
unde
-R
echn
er lä
uft e
in J
ahr.
•D
as s
ind
3 x
1013
Bef
ehle
.•
Ein
1 G
Hz-
Pen
tium
ent
spric
ht e
twa
eine
r 25
0-M
IPS
-M
asch
ine.
•D
as h
eiss
t, w
enn
man
ein
e so
lche
Fak
toris
ieru
ng in
3
Mon
aten
err
eich
en w
ill, m
üsse
n 12
8 R
echn
er
zusa
mm
enar
beite
n.•
Sch
lüss
ellä
ngen
(al
so d
ie L
änge
von
n)
von
1024
bz
w. 2
048
Bit
gelte
n he
ute
als
sich
er.
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
75
Ste
gano
grap
hie
Heu
te
•S
tega
nogr
aphi
e m
eint
das
Ver
stec
ken
von
Nac
hric
hten
•Id
ee: v
erst
ecke
Nac
hric
hten
in s
chei
nbar
be
lang
lose
n In
form
atio
nen
und
vere
inba
re
ein
Ver
fahr
en z
ur E
xtra
ktio
n de
r N
achr
icht
•B
eisp
iel:
„Lie
be K
olle
ginn
en! W
ir ge
nieß
en n
un e
ndlic
h un
sere
Fer
ien
auf d
iese
r In
sel v
or S
pani
en. W
ette
r gu
t, U
nter
kunf
t auc
h, e
bens
o da
s E
ssen
. Tol
l! G
ruß
, J. D
.“
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
76
Ste
gano
grap
hie-
Bei
spie
l
•A
lgor
ithm
us–
Buc
hsta
ben
bis
zum
näc
hste
n Le
erze
iche
n zä
hlen
–A
nzah
l ung
erad
e er
gibt
ein
e bi
näre
0, A
nzah
l ger
ade
ergi
bt
eine
bin
äre
1.
–E
ntst
ehen
de B
inär
zahl
en in
Gru
ppen
zu
acht
Bits
als
AS
CII-
Zei
chen
inte
rpre
tiere
n.
•E
rgeb
nis
–er
ste
8 W
örte
r 01
0100
11, A
SC
II ‘S
‘–
näch
ste
8 W
örte
r er
gebe
n 01
0011
11, A
SC
II ‘O
‘ –
letz
te 8
Wör
ter
wie
der
0101
0011
, AS
CII
‘S‘
•D
er U
rlaub
sgru
ß v
erbi
rgt d
en v
erst
eckt
en H
ilfer
uf
“SO
S“.
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
77
Kod
ieru
ng in
Bild
ern
•M
oder
nere
Ver
fahr
en k
odie
ren
Nac
hric
hten
in
Bild
ern
→S
ubst
itutio
nale
Ste
gano
grap
hie:
Ers
etze
n ei
ner
verr
ausc
hten
ode
r fü
r da
s A
uge
oder
O
hr n
icht
wah
r zu
neh
men
den
Kom
pone
nte
der
digi
tale
n N
achr
icht
dur
ch e
ine
gehe
ime
Nac
hric
ht.
•In
sbes
onde
re b
ei B
ilder
n m
ache
n kl
eine
re
Änd
erun
gen
an B
its w
enig
aus
; es
ände
rt
sich
typi
sche
rwei
se le
icht
die
Far
be
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
78
Lite
ratu
r
•R
einh
ard
Wob
st: A
bent
euer
Kry
ptol
ogie
, 3.
Auf
lage
, Add
ison
-Wes
ley,
200
1.•
Will
iam
Sta
lling
s: C
rypt
ogra
phy
and
Net
wor
k S
ecur
ity-
Prin
cipl
es a
nd P
ract
ice,
3rd
ed.,
Pre
ntic
e H
all,
2003
.•
Sim
on S
ingh
: Geh
eim
e B
otsc
hafte
n, H
anse
r,
1999
.
Pro
f. D
r. S
tefa
n F
isch
erIB
R, T
U B
raun
schw
eig
Sic
herh
eit i
n N
etze
n u.
ver
teilt
en S
yste
men
Kap
itel 4
: Kry
ptog
raph
ie4-
79
Web
-Sei
ten
•E
ine
schö
ne E
nigm
a-E
infü
hrun
g:
http
://w
ww
.info
rmat
ik.h
u-be
rlin.
de/~
hube
r/en
igm
a/en
igm
a.ht
ml