Grundlagen der Paläoökologie Mitteleuropas Bronzezeit 20.1.2015.

56
Grundlagen der Paläoökologie Mitteleuropas Bronzezeit 20.1.2015

Transcript of Grundlagen der Paläoökologie Mitteleuropas Bronzezeit 20.1.2015.

Page 1: Grundlagen der Paläoökologie Mitteleuropas Bronzezeit 20.1.2015.

Grundlagen der

Paläoökologie Mitteleuropas

Bronzezeit

20.1.2015

Page 2: Grundlagen der Paläoökologie Mitteleuropas Bronzezeit 20.1.2015.

Archäoabotanik in Hüsby

Pollenanalyse und MakrorestuntersuchungenW. Dörfler & H. Kroll, Kiel

Page 3: Grundlagen der Paläoökologie Mitteleuropas Bronzezeit 20.1.2015.
Page 4: Grundlagen der Paläoökologie Mitteleuropas Bronzezeit 20.1.2015.
Page 5: Grundlagen der Paläoökologie Mitteleuropas Bronzezeit 20.1.2015.

Proben 1-4: Sandblock der ersten Bauphase

Page 6: Grundlagen der Paläoökologie Mitteleuropas Bronzezeit 20.1.2015.
Page 7: Grundlagen der Paläoökologie Mitteleuropas Bronzezeit 20.1.2015.

Proben 5-8: Westprofil

Page 8: Grundlagen der Paläoökologie Mitteleuropas Bronzezeit 20.1.2015.
Page 9: Grundlagen der Paläoökologie Mitteleuropas Bronzezeit 20.1.2015.

Proben 9-10: Nordprofil

Page 10: Grundlagen der Paläoökologie Mitteleuropas Bronzezeit 20.1.2015.

Proben 10 u. 11: Nordprofil

Page 11: Grundlagen der Paläoökologie Mitteleuropas Bronzezeit 20.1.2015.

Proben 12 u. 13: Pflugspuren

Page 12: Grundlagen der Paläoökologie Mitteleuropas Bronzezeit 20.1.2015.

Proben 14 bis 21: Nordprofil außerhalb des Steinkreises und Pflugspuren

Page 13: Grundlagen der Paläoökologie Mitteleuropas Bronzezeit 20.1.2015.
Page 14: Grundlagen der Paläoökologie Mitteleuropas Bronzezeit 20.1.2015.
Page 15: Grundlagen der Paläoökologie Mitteleuropas Bronzezeit 20.1.2015.
Page 16: Grundlagen der Paläoökologie Mitteleuropas Bronzezeit 20.1.2015.
Page 17: Grundlagen der Paläoökologie Mitteleuropas Bronzezeit 20.1.2015.
Page 18: Grundlagen der Paläoökologie Mitteleuropas Bronzezeit 20.1.2015.
Page 19: Grundlagen der Paläoökologie Mitteleuropas Bronzezeit 20.1.2015.
Page 20: Grundlagen der Paläoökologie Mitteleuropas Bronzezeit 20.1.2015.
Page 21: Grundlagen der Paläoökologie Mitteleuropas Bronzezeit 20.1.2015.

•Variable Pollenerhaltung

•Kein Ackerbau auf der Fläche unter dem Hügel

nachzuweisen

•Der dunkle, humose Kern besteht aus Waldboden mit

etwas Heide

•Soden aus dem Hügelauftrag stammen von Heide- und

Ackerflächen

•Außerhalb des Steinkreises hat sich ein mittelalterliches

Kolluvium erhalten

Page 22: Grundlagen der Paläoökologie Mitteleuropas Bronzezeit 20.1.2015.

MakrorestanalysenFN 70: aus Sode Bauphsae IIFN 23: Kernhügel, im Block, MitteFN 22: Kernhügel, im Block, obenFN 69: Sode in Bauphase IIFN 24: Kernhügel, im Block, untere SchichtFN 62: Hügelschüttung Bauphase IIFN 60: Hügelschüttung Bauphase IIFN 33: Kernhügel aus unterer SchichtFN 64: Hügelschüttung Bauphase IIFN 72: Aus Sode, Bauphase IIFN 65: Hügelschüttung Bauphase II

Page 23: Grundlagen der Paläoökologie Mitteleuropas Bronzezeit 20.1.2015.
Page 24: Grundlagen der Paläoökologie Mitteleuropas Bronzezeit 20.1.2015.
Page 25: Grundlagen der Paläoökologie Mitteleuropas Bronzezeit 20.1.2015.

Hüsby, Grabhügel 23, Pflanzenfunde.

Die untersuchten Proben haben zahlreiche Pflanzenfunde weniger Taxa ergeben. Eine Erhaltungsauslese hat nur stabile Pflanzenreste überdauern lassen, die aber in Massen. Die Mehrzahl der Taxa sind Unkräuter einer landwirtschaftlich genutzten offenen Fläche, die sandig und basenarm, aber auch durchaus stickstoffreich ist. Die mit dem bloßen Auge erkennbaren Heidehölzer prägen nicht den Gesamtaspekt, den bestimmen die Unkräuter. Die Proben sind einheitlich, nur wenig variierend.

Page 26: Grundlagen der Paläoökologie Mitteleuropas Bronzezeit 20.1.2015.
Page 27: Grundlagen der Paläoökologie Mitteleuropas Bronzezeit 20.1.2015.

S ta ra R ze ka

52°1

4’52

°10’

52°0

6’52

°02’

51°5

8’51

°50’

51°4

6’51

°42’

16°16 ’ 16°22’ 16°28’ 16°34 ’ 16°40’ 16°46’

16°16 ’ 16°22’ 16°28’ 16°34 ’ 16°40 ’ 16°46 ’

52°1

4’52

°10’

52°0

6’52

°02’

51°5

8’51

°50’

51°4

6’51

°42’

51°5

4’

51°5

4’

LESZN O

ŚM IG IEL

KO ŚCIAN

LESZN O

BR U SZC ZEW O

¯l… ski Rów

O dra

K rzyck i Rów

Kopanica

Mo g ie ln ic a

R ów Wć

ysokoś

W arta

S am ica

Ka

c

n a ³ Ko ¿ia µ s k i

K na a³ Obry

Po³u

dniw

y Ka

n . O

bry

P ó³nocny Kan. O bry

N azwy m iast Pziom nice PoniŸej 80m 80m 100 m 120m 140m

Ró w

z

Rc

obyµ

s ki

Rów

Lub

o µs k

i

R ów Pol ks i

Mas

³ ów

ka

Jeziero Wonieść

Page 28: Grundlagen der Paläoökologie Mitteleuropas Bronzezeit 20.1.2015.
Page 29: Grundlagen der Paläoökologie Mitteleuropas Bronzezeit 20.1.2015.

Woniesc-See: Serie II 0m - 8m, Serie III 10m - 22 m

Page 30: Grundlagen der Paläoökologie Mitteleuropas Bronzezeit 20.1.2015.
Page 31: Grundlagen der Paläoökologie Mitteleuropas Bronzezeit 20.1.2015.

Stratig

raphie

22 m

23m

24 m

20 m

21m

ac

18 m

19 m

15 m

16 m

17 m

r

t

wx

uv

yz

ab

aa

s 98,8

1892,0

q

p

98,2(+2)

16-17

17-18

15-16

m

l

k96,7(+8)

97,0

1502,1

1695,3

14 mj

14-15

i 1001400,91405,4

101,5

101,02140,22145,2 20-21

2246,7

95,019-20

2039,2

r

t

94,3

101,0

17-18u

v

wx

z

aa

y

18-19

s

1838,3

1939,31930,0

1962,81944,2

q

96,5

p

100,0

m

on

14-15

15-16

16-17

l

k

89,4(+7,5)1517,7

1579,5

1540,2

1640,2

1715,2

1736,7

1754,41744,0

102,013-14

j1442,1

12-13

i

11-12

10-11

102,5(+5)

1394,8

1340,1

101,5

000-1

Serie II Serie III

22 m

23m

24 m

20 m

21m

18 m

19 m

16 m

17 m

15 m

14 m

13 m

12 m

11 m

10 m

9 m

8 m

7 m

5 m

6 m

0

4 m

2 m

3 m

1 m

Woniesc See bei Smigiel, Nordwest-Polen

(Wassertiefe 13,6 m)

7 m

11-12

10-11

13 m

12 m

11 m

10 m

9 m

8 m

h

97,0(+7)13-14

12-13

97,51203,9

1300,9

g

f97,5(+4)

h

1238,5

1230,5

1280,0

g

f

1126,9

1137,5

9-101030

8-9

923,5928,5

719,5

7-8

6-7724,5

824,5

105

102

104,5

6 m

5 m

4 m

3 m

2 m

1 m1-2

5-6

101614,5

4-5

508,5513,5

3-4408,5

99,52-3

302,5307,5

0-1

1-2

100,5

102,5

203

92,0

101,0

99

100

100

101

Page 32: Grundlagen der Paläoökologie Mitteleuropas Bronzezeit 20.1.2015.

Stratig

raphie

22 m

23m

24 m

20 m

21m

ac

18 m

19 m

15 m

16 m

17 m

r

t

wx

uv

yz

ab

aa

s 98,8

1892,0

q

p

98,2(+2)

16-17

17-18

15-16

m

l

k96,7(+8)

97,0

1502,1

1695,3

14 mj

14-15

i 1001400,91405,4

101,5

101,02140,22145,2 20-21

2246,7

95,019-20

2039,2

r

t

94,3

101,0

17-18u

v

wx

z

aa

y

18-19

s

1838,3

1939,31930,0

1962,81944,2

q

96,5

p

100,0

m

on

14-15

15-1 6

16-17

l

k

89,4(+7,5)1517,7

1579,5

1540,2

1640,2

1715,2

1736,7

1754,41744,0

102,013-14

j1442,1

12-13

i

11-12

10-11

102,5(+5)

1394,8

1340,1

101,5

000-1

Serie II Serie III

22 m

23m

24 m

20 m

21m

18 m

19 m

16 m

17 m

15 m

14 m

13 m

12 m

11 m

10 m

9 m

8 m

7 m

5 m

6 m

0

4 m

2 m

3 m

1 m

Woniesc See bei Smigiel, Nordwest-Polen

(Wassertiefe 13,6 m)

7 m

11-12

10-11

13 m

12 m

11 m

10 m

9 m

8 m

h

97,0(+7)13-14

12-13

97,51203,9

1300,9

g

f97,5 (+4)

h

1238,5

1230,5

1280,0

g

f

1126,9

1137,5

9-101030

8-9

923,5928,5

719,5

7-8

6-7724,5

824,5

105

102

104,5

6 m

5 m

4 m

3 m

2 m

1 m1-2

5-6

101614,5

4-5

508,5513,5

3-4408,5

99,52-3

302,5307,5

0-1

1-2

100,5

102,5

203

92,0

101,0

99

100

100

101

Page 33: Grundlagen der Paläoökologie Mitteleuropas Bronzezeit 20.1.2015.
Page 34: Grundlagen der Paläoökologie Mitteleuropas Bronzezeit 20.1.2015.
Page 35: Grundlagen der Paläoökologie Mitteleuropas Bronzezeit 20.1.2015.
Page 36: Grundlagen der Paläoökologie Mitteleuropas Bronzezeit 20.1.2015.

252

102152202252302352402452502552602652702752802852902952

1002105211021152120212521302135214021452150215521602165217021752180218521902195220022052210221522202

Tiefe

20 40 60 80 100

Bäume

Sträuc

her

Zwergs

träuc

her

Gräser

Kräuter

20 40 60 80

Pinus

20 40

Betula

20

Alnus

20

Quercu

s

Ulmus

Tilia co

rdata

Fraxinus

Fagus

20

Carpin

us Typ

e

20

Corylus

Heder

a

Canna

bis Ty

pe

Cerea

l Sum

20

Secale

Fagop

yrum

Centau

rea cy

anus

Plantag

o lan

ceola

ta Typ

e

Rumex

aceto

sa Ty

pe

Cheno

podiac

eae T

ype

Artemisi

a

20

Gramine

ae ex

cl. C

ereali

a

Callun

a

Pteridium

100 200 300

Pedias

trum

Eutrophie-ZeigerSiedlungszeigerSträucherBäume

WONIESC-SEE2.7.08WON%LPdiagramm.tgx161 Proben und 245 Typen

Analyse: C. Floors, UFG Uni-Kiel

1000 AD

700 AD -------

400 AD -------

Chr. Geb. ------

400

700 -------

1200

1600

2200 -------

2800

34004100

4800

5500 -------

NL

BZ

VEZ

RKZVWZ

MA

NZ2

52102152202252302352402452502552602652702752802852902952

1002105211021152120212521302135214021452150215521602165217021752180218521902195220022052210221522202

Tiefe

20 40 60 80 100

Bäume

Sträuc

her

Zwergs

träuc

her

Gräser

Kräuter

20 40 60 80

Pinus

20 40

Betula

20

Alnus

20

Quercu

s

Ulmus

Tilia co

rdata

Fraxinus

Fagus

20

Carpin

us Typ

e

20

Corylu

s

Hedera

Canna

bis Ty

pe

Cerea

l Sum

20

Secale

Fagop

yrum

Centau

rea cy

anus

Plantag

o lan

ceola

ta Typ

e

Rumex

aceto

sa Ty

pe

Cheno

podiac

eae T

ype

Artemisi

a

20

Gramine

ae ex

cl. C

ereali

a

Callun

a

Pteridium

100 200 300

Pedias

trum

Eutrophie-ZeigerSiedlungszeigerSträucherBäume

WONIESC-SEE2.7.08WON%LPdiagramm.tgx161 Proben und 245 Typen

Analyse: C. Floors, UFG Uni-Kiel

1000 AD

700 AD -------

400 AD -------

Chr. Geb. ------

400

700 -------

1200

1600

2200 -------

2800

34004100

4800

5500 -------

NL

BZ

VEZ

RKZVWZ

MA

NZ

Page 37: Grundlagen der Paläoökologie Mitteleuropas Bronzezeit 20.1.2015.
Page 38: Grundlagen der Paläoökologie Mitteleuropas Bronzezeit 20.1.2015.
Page 39: Grundlagen der Paläoökologie Mitteleuropas Bronzezeit 20.1.2015.

Late Bronze-Age 1100 to 800 cal. BCMiddle Bronze-Age 1600 to 1100 cal. BCEarly Bronze-Age (Aunjetitzer Kultur) 2100 to 1600 cal. BC

Page 40: Grundlagen der Paläoökologie Mitteleuropas Bronzezeit 20.1.2015.

Late Bronze-Age 1100 to 800 cal. BCMiddle Bronze-Age 1600 to 1100 cal. BCEarly Bronze-Age (Aunjetitzer Kultur) 2100 to 1600 cal. BC

Page 41: Grundlagen der Paläoökologie Mitteleuropas Bronzezeit 20.1.2015.

Late Bronze-Age 1100 to 800 cal. BCMiddle Bronze-Age 1600 to 1100 cal. BCEarly Bronze-Age (Aunjetitzer Kultur) 2100 to 1600 cal. BC

Page 42: Grundlagen der Paläoökologie Mitteleuropas Bronzezeit 20.1.2015.

Late Bronze-Age 1100 to 800 cal. BCMiddle Bronze-Age 1600 to 1100 cal. BCEarly Bronze-Age (Aunjetitzer Kultur) 2100 to 1600 cal. BC

Page 43: Grundlagen der Paläoökologie Mitteleuropas Bronzezeit 20.1.2015.

Zone I: Late Neolithic 2530 to 2200 cal. BC

Page 44: Grundlagen der Paläoökologie Mitteleuropas Bronzezeit 20.1.2015.

Zone J: Early Bronze-Age (Aunjetitzer Kultur) 2100 to 1810 cal. BC

Page 45: Grundlagen der Paläoökologie Mitteleuropas Bronzezeit 20.1.2015.

Zone K: Early Bronze-Age (Aunjetitzer Kultur) 1810 to 1730 cal. BC

Page 46: Grundlagen der Paläoökologie Mitteleuropas Bronzezeit 20.1.2015.

Zone L: Early Bronze-Age (Aunjetitzer Kultur) 1730 to 1640 cal. BC

Page 47: Grundlagen der Paläoökologie Mitteleuropas Bronzezeit 20.1.2015.

Zone M: Middle Bronze-Age 1640 to 1530 cal. BC

Page 48: Grundlagen der Paläoökologie Mitteleuropas Bronzezeit 20.1.2015.

Zone N: Middle Bronze-Age 1530 to 1360 cal. BC

Page 49: Grundlagen der Paläoökologie Mitteleuropas Bronzezeit 20.1.2015.

Zone O: Middle Bronze-Age 1360 to 1270 cal. BC

Page 50: Grundlagen der Paläoökologie Mitteleuropas Bronzezeit 20.1.2015.

Zone P: Middle Bronze-Age 1270 to 1060 cal. BC

Page 51: Grundlagen der Paläoökologie Mitteleuropas Bronzezeit 20.1.2015.

Zone Q: Late Bronze-Age 1060 to 970 cal. BC

Page 52: Grundlagen der Paläoökologie Mitteleuropas Bronzezeit 20.1.2015.

Zone R: Late Bronze-Age 970 to 900 cal. BC

Page 53: Grundlagen der Paläoökologie Mitteleuropas Bronzezeit 20.1.2015.

1100 bis 800 cal. BC: Spätbronzezeit

1600 bis 1100 cal. BC: Mittlere Bronzezeit

2100 bis 1600 cal. BC: Frühbronzezeit

R: 970 bis 900 cal. BC +Q: 1060 bis 970 cal. BC ++P: 1270 bis 1060 cal. BC ±O: 1360 bis 1270 cal. BC +N: 1530 bis 1360 cal. BC --M: 1640 bis 1530 cal. BC -L: 1730 bis 1640 cal.BC +K: 1810 bis 1730 cal. BC ± J: 2200 bis 1810 cal. BC ++

Page 54: Grundlagen der Paläoökologie Mitteleuropas Bronzezeit 20.1.2015.

Lake Wonieść Pollen percentage REVEALS model of vegetation cover

Page 55: Grundlagen der Paläoökologie Mitteleuropas Bronzezeit 20.1.2015.

Lake Wonieść Pollen percentage REVEALS model of vegetation cover

Page 56: Grundlagen der Paläoökologie Mitteleuropas Bronzezeit 20.1.2015.

Das war‘s