Jakob Kaser

Der Chilespycher

ul -t~ 51t A- ,,--,,_-..

~ Verlag H. R. Sauerlander & Co. Aarau

KATALOG

Umschlagzeichnung von Carl Rechsteiner, Wynau Schweizer Druck. 1965. Printed in Switzerland

Druckerei H. R. Sauerlander & Co. Aarau

Vorwort

Es isch mer scho vor J ohre vo myne F ründe mangisch a ds Harz gleit worde, i mocht doch i eim vo myne Büecher op­pis echly schrybe über di Lüt vom Dorf u ussume, wo scho lengschte nümme do sy, won i aber no gchennt ha i myr Jugetzyt u ou nachhar. Jez isch das aber echly en eigeti Sach mit dam Schrybe. Mi het gang Chummer, mi chonnt ganz latz verstange warde. Do u dert sy oppe no Angehorigi do, wo chonnti ds Gfüehl übercho, mi weU si luschtig mache über ihri Lüt u deren ihri Eigeheite. Nei,. es lyt mer nüt wyter weder das. I mocht jo nume derfür sorge, daB si nid ganz vergasse warde. Verstoht, es geit jo nid lang, bis i sal­ber zu dene ghore, wo abe nümme meh do sy. Vilicht schrybt de i parne J ohre en angeren über mi: Es isch do synerzyt e Schmied gsi, wo nid wohl gsi isch, wenn er nid zwüsche syr schwaren Arbeit no chly oppis het chonne schrybe über syni Erlabnis u syni Mitmontsche. Vilicht wird de der Stab bro­chen überin u gseit, da hatt ou Gschyders z tüe gha, weder Gschichte z schrybe. Aber vilicht isch doch de do oder dert no oppen eine, won es guets Wort yleit fürin u seit: «]a nei, das isch für da eifach es MüeBe gsi, wi amen angere ds ] as­sen oder ds HornuuBe, u gschadt het er jo niemere dermit.»

Es njedersch vo dene Lütli, won i nech vonne wott brichte, bedütet für mi Heimat un es bitzeli ]ugetzyt, u aUi sy mer uf ihri Art lieb worde mit aU ihrnen Eigeheiten u Fahler. Es sy ou Lüt derby, won i i myr Juget hoch an sen ueche gll.1egt ha u won i no hütt miteme heilige Respakt an se danke. Was i do über di Lüt ha z sage, das mocht i nid als Witzen ufgfasset ha, nei, aber als Charakterzeichnige,

5

als labigi Bildeli us üsem barnische Volkslabe. J ez wird mer vilicht da oder dise sage, es stimmi do Verschidenes nid i mym Bricht. Dihr müeíh ech abe, win i, um sachzg u meh Johr zruggversetze, de stimmt es abe. Salbi Zyt hei mir nume vier Glogge gha, u erscht i de letschte Johre het is es Gonnerehepaar e füfti, groBi Glogge gschankt. Es bruucht ou keni Chingelehr- u U ngerwysigbuebe meh, für die halfe z lüte, es bruucht i der Sylveschternacht ou keini Gmeinrot meh, für das alte Johr use- u ds neue yzlüte. Ou da Ma, wo früecher derfür gsorget het, daB der Orgele der Blooscht nid usggangen isch, isch vürig worde. Das geit hütt aUs elek­trisch. Ime Brandfall ghort men ou kei Füürsprütze meh ds Dorf usrable. D Motorsprütze u ou di meischte angere Füürwehrgrat hei Pneubereifig u mache kei Larme meh.

Sott euch, liebi Laser, do u dert en Usdruck wage syr Grobi vilicht echly store, de mocht i nech aha, derhinger meh d Liebi zur Wohrheit z sueche, weder di eigeni Liebi zur Grobheit ::-. Dihr dorfit ou nid vergasse, di meischte vo mynen alte F ründe sy eifachi Lüt gsi u keini Romanhelde. Sotte si nech aber einewag es bitzeli lieb warde, de freut es niemere meh weder mi salber. ·

Madiswil, F rüehlig 1965 Jakob Kaser

.. Ausspruch von Dr. Rudolf von Tavel

6

Der Chilespycher

I bi johrelang u gwüB fascht all Tag bi üsem alte Schuelhus u bim Chilespycher vorbyglüffe, u gheimelet het es mi gang, aber doch nie eso, wi a salbem Wintermonetnomittag, won i bir Chilestagen uf oppere gwartet ha. D Sunne het eso schon warm a das watterbruune, verlotterete Loubli vo dam alte Spycher haregschinne, daB me ganz vergasse het, weli J ohrschzyt daB es isch. Ãnenoche, vorem alte Dorf­schuelhus usse, het d Gfatterlischuellehrere mit ihrem chlyne Gfiser Spil gmacht, u bim pfarrhusbrunne hei es par Spatze umene Brotrauft gchaaret. Mi sott meh derigi Stunge ha, wo me so racht ungstort chonnt über ds Montschelabe nochesinne. I bi dür d Chilestagen uf u dür di Lücken im Thuyahag ga­gem Chilespycher übere. Es het mi frei eso zoge gage dam alte, wurmstichige Bankli zue, won i vilicht vierzg u meh Johr nümme druffe ghocket bi. Win i do so nochegstudiert ha, hatti's ganz guet nume Wuche chonne sy, sider denn, won i als chlyne Bueb uf de ghogerige Lade vo der Spycher­loube gwarmelet ha. I ha überegluegt zum alte Schuelhus, wo scho sit vilne Johre nume no für d Gfatterlischuel u für Ghuslüt isch do gsi, u do isch es ufeinisch labig worden um mi ume. I ha di Bueben u Meitschi vo der früechere Zyt gseh desumespringe, Schuelching, wo scho lengschte keini Ching meh sy u wo die meischte dervo irget amen Ort a dam stiUe Platzli lige, won es e keis Umecho meh git i ds Dorf u i ds lieben alte Hei. Rachts nabe der Türe het der alt Buechbinger Steiner mit dem schware Hammer Büecher gchlopfet ufem groBe Solethurnstei. Die Arbeit wird hütt jo mit Maschine gmacht. Nid wyt dervo danne han i di alte

7

Lehrer, der Ruedi ]aggi u der Gott1ieb Amme, zsame gseh brichte, u der Fritz Amme het mit syne Buebe turnet. Ou my Lehrere han i gseh, di spoteri Frou pfarrer Hal1er, wo mir so racht d Liebi zum Singe u zur Musig ypflanzet het. Wie mangisch het si mi zum Kla vier gnoh, en twader i ihrer Wohnig oder bi üs deheime, u de han i müe~e singe: «Dort am Haus an der Eck, da ist es fein. Da sind die kleinen Schwalbelein.» Das sy albe myni schonschte Stunge gsi, won i i mym Labe nie ganz vergasse ha. Aber du isch ds foi:A:e Schueljohr cho, won i no hütt nid garn dradanke, e Zyt, won i aU Tag, fascht ohni Usnahm, Schleg übercho ha. Schwarerziehbar? wardit dihr ech vilicht froge. Kei Red der­vo. E Traumer bin i gsi. Für mi sy nume drü Facher i Frog cho: Singe, Zeichne u Ufsatz. Rachner bin i e schlachte gsi, u wage dam isch der Krach aU Tag losggange. ]ez, da Leh­rer isch eifach uf mer ghocket u het gar kei Sinn gha für myni Eigeheite. Derzue sy de üser Familie no dick befründet gsi, u mi hatt vilicht chonne sage: «Wer seinen Sohn liebt, der schlagt ihn.» Item, we's i üser Schuelstube het afoh chlepfe, de het anenochen i der Oberschuel my Schweschter afoh granne, u de het ds ganz Schuelhus gwü~t, jez überchunnt er wieder der Gring voU Schleg. Das het du mit der Sekun­darschuel ufghort, glückligerwys, süscht war i seelisch ka­puttggange. Das wo mir bliben isch bis hütt, d Liebi zu allem Schone, d Liebi zum Singe, zum T roume, das het mir e kei Lehrer mit ere rücksichtslose, handgryfflige Padagogik zum Chopf usdangelet. U was ei Lehrer verderbt het, das het en angere wiederume guetgmacht, u für das bin ig ihm no hütt dankbar. Em angere han i du no parne ]ohre d Antwort gga uf sy Erziehungsmethode. Won i zwe Tag no der Rekruteprüefig mit Noten eis i allne vier Facher bi hei­mo, isch da Lehrer grad vorusse gstange. Er het mer smo

8

vo wytems gratuliert zu dam schonen Erfolg, u do han i mi nid chonne überha, z sage:

«]0 losit, Herr ... Do bruuchit dihr ech keis Gwüsse z mache wage dene guete Note. Do dra syt dihr nid dschuld!» Sy Frou het nachhar myr Muetter gseit, die Antwort heig der Papa gschlage da~ nüt eso. Si isch aber verdienet gsi.

Aber d Liebi zu üsem alte Schuelhus isch blibe, z trutz de schwaren Erinnerunge. I gseh ou no die lieben alte Lüt vo der salbe Zyt:I ha denn a sen uechegluegt wi a ne Herrgott. I gseh ne no, der alt Polizeier, wi we's erscht geschter gsi war, win er isch cho z pfluuschte d Chilestagen uf u de der Rank gnoh het gage der Spychertüre mit dem Chatzeloch im ungere rachten Egge. I bin ihm ungfahr eso nochediChe wi ne junge Hung, wo nid racht weis, gab er noche darf oder nid, bis der Meischter oppis zuenim seit. Grad eso han is gha mit dem Polizeier. Wo da halbschuelang Schlüssu im Schlo~ ggyret het u das schwarze Loch da dick Ma gschlückt het, han i mit gwungerigen Ouge ynegluegt. Ufeinisch chehrt er si um, un e fründt1ige Schyn isch über sys Voll­moongsicht ggange.

«Chum nume, Bueb! - Du bischt doch no nie do inne gsi.» Das het er mer nid zwoimol müe~e sage, u vo denn ewagg sy mer Fründe gsi, der Polizeier u i.

Ds erschte, won i gseh ha i dam alte Spycher inne, isch üsi Chile gsi, numen oppen e Meter hoch, aber dernaben ufe Tupf glych wi di rachti obezueche. Scho das Kunschtwarch vo me Modall azluege, isch für mi es Erlabnis gsi. De imen Eggen innen isch e gro~i T rummle gstange, eso wi se d Bas­ler hütt no hei. Wi mangisch isch acht der Usrüefer mit dere ds Dorf usgstopfet? Der Polizeier het mer das erklart, u do han i da Ma ganz düt1ig vor mer gseh, win er gchübelet het, bim alte Schuelhus, ufem Dorfplatz bi der Linge, bim Ba-

9

ren unge u im Oberdorf obe, u win er es Papir vüregnoh u õppis abglase het. Früecher het me no keini Amtsanzeiger gha, u do het der Gmeinsweibu alls müe~e go uschübele, was vo der Regierig oder vom Gmeinrot õppen isch be­schlosse worde. Jez grad nabe der Trummle zuechen isch e gro~e Huuffe so graui Halsligruschtig glage, u der Polizeier het mer erklart, das syg es Wolfsgarn u mangs hundert Johr alt. - Uuuh! Es het mer ganz gramselet der Rüggen uf. Jo, mit dam Netz heige si albe früecher no Wõlf gfange u Wild­sau. Dere heig es al be no gha im Zielacherwald, im Grau hingen u im Hunzen obe. Mi sag jo der Hohle dert ueche no hütt d WolfgaK Jez hei g es keini Wõlf meh, u d Wildsau won es no gab, die heigen jeze Gloschli a. Gab i no nie keini gseh heig? - N ei, u i ha tt ou gar keire bigahrt z ebcho. Aber i ha derby grad a Lumper-Mareis Gei~e müe~e danke, wo der Polizeier vo de Gloschli gredt het. Ds Lumper-Marei het grad znoochscht bi üs gwohnt, u mir Buebe hei albe

. bhouptet, es syg meh weder hundert Johr alt. Nu, ganz so alt isch es allwag nid gsi, aber e Hutt het es gha, grad wi pargamantpapir. Jez, das Marei isch mit eren angere Frou, abe mit dem Lumpervreni, imene chlyne Wohnigli inne gwohnt, u mir Burscht sy bekanntlig uf der ganze Platten ume ime njedere Stubeli inne deheime gsi. Ds Lumpermarei het zwo Gei~e gha so imene zügige Steeli usse. We's de albe so racht chalt worden isch, de het se ds Marei i d Stuben yche gnoh u sen amen Ofebei abunge. Das isch alben e Ko­medi gsi, bis es se dür das stotzige Stagli uf gfergget gha het! Aber nid nume das. Wenn es de so racht chalt worden isch, de het es ne no nes Gloschli agleit oder e Chutte vom Stumm. Es het se de mit de vordere Beinen i d Armlocher gstellt u d Chnopf überem Rüggen yto. Het es es Gloschli brmicht, de het es hingerem Bangu zwõi Lõcher gmacht für

10

mit de Beine dürezschlüüffe, u de het es das Gschlaber vor de hingere Beine miteme Halslig uechebunge. Heit dihr das afen einisch gseh, e Gei~ imene F rack oder imenen alte, rote Schippergloschli? - Nid? - 1 scho, u i gseh das i Gedanke no hütt.

Wo bin i jezen ou verblibe? .Abe jo, bim Chilespycher u bim Wolfsgarn. U dert isch no mangs angersch gsi, wo mi intrassiert het, ou e gro~e, viereggige Solethurnstei mit­eme blachige Dechu druffe u miteme gro~e Malterschlo~. 1 weis's no guet, eso han i mer albe en Altar vorgstellt irh Tampu vo Jerusalam, u der Polizeier, da isch mer vorcho wi ne Hoheprieschter. Jez win i do so gstuunet ha, isch da ufeinisch zur Tür us u het derglyche to, er well mi ybschlie~e. Do han i afe chonnen es Holzbodeli zwüsche Tür u Pfosch­ten yneha, u derzue han i i eis Loch yche brüelet: «I wott use! - 1 wott hei zur Muetter!» 1 ha drum afe gwü~t, was das z bedüte het, das Ybschlossewarde. Grad ungerem Chilespycher zueche, z abener .Arde, isch es Chefeli gsi, u wenn opper oppis het usgfrasse gha, de het se der Polizeier dert ychegschoppet. Hei die mi alben erbarmet, we sie z Nacht hei müe~e dert inne blybe! Natürli han i mer al be vorgstellt, das sygi alls Verbracher u Morder, oder no oppis ergersch. Jo, wenn i albe gwü~t hatt, wi harmlosi Lüt das meischtes gsi sy! I ghore der Gotti no jeze, wo si wieder einisch so nen arme Sünder hei ygspeert u ds Miggeli gfrogt het, was da gmacht heig, da~ er i d Chefi mües?

«En uryffen Opfu gfrasse!» het er gseit, der Gotti. Do het' s mi mangisch düecht, es syg doch einewag unerchannt, wenn eine wage men uryffen Opfu e ganzi Nacht i d Chefi mües. Ab der Chefi han i e heillose Respakt gha, u nid für nüt. Wenn amen Ort e Totnigen isch gfunge worde, de het me ne dertyche to, wo nachhar wieder di Labige sy harecho.

11

Dert han i z erscht Mol e gstorbne Montsch gseh, wo si useme Steinlemoos-Wassergrabe hei usezoge gha. Dert hei si ou die hi to, wo oppe zvil trunke gha hei. I ha einisch gseh, wi si so eine brocht hei ineren Afuhrbanne ds Chilch­ga~li uf. Vor der Chefitüre hei si die Banne hingerabegloh, u da isch usegrütscht wi ne Mahlsack. Der Polizeier het uf­to u di Montscheruine ychegschleipfl:. Dam Y druck bin i i mym ganze Labe nümme losworde.

Das enzige pfaischterli vo dam Chefeli isch gagem Füür­weyer useggange, u derthi isch nie kei Sunneblick zueche­cho. Mi het niene higseh weder a di hoochi Bruchsteimuur vo ds Sigerischte Garte, wo d Escht vo parne Meertrübeli­stock drüberabe gygampfet hei. Zwüsche der Muur u dam vergitterete pfaischterli isch es grüens, uheimeligs Dammer gsi, u im Weyer drungerzueche sy Ragemoori u Chrotte desumegschwumme. Z Bode het me nid gseh, u mir Platte­buebe hei albe bhouptet, da Weyer syg meh weder zache Meter toif, u ertrünne chonn dert e keine, ou wenn er ds Gitterli tat usesage. Aber oha! Der Polizeier het's einisch erfahre, won er em Frouelikobeli het welIe z Mittag bringe. Der Kobeli isch Chemifager gsi u eine vo dene, wo i dam Chefeli frei echly sy deheime gsi. Er isch e gleitige Chatzer gsi u ou süscht nid ufe Chopf gheit. Wo der Schlüssu im SchloE ggyret het u der Polizeier ynecho isch, isch der Ko­beli wi ne Watterleich nabedüregschosse, het d Türe vo us­senoche zueto u bschlosse. Langszyt het's nume gar niemmer gmerkt, da~ der Latz i der Chefi isch, bis nen andtlige der Gotti het ghort hoopen uf der Bsetzi ane. Isch da Polizeier wüetig gsi, wo me ne het usegloh, u der Kobeli het vo denn ewagg nüt meh Guets gha.

Für mi isch der Polizeier der Inbegriff gsi vo alIem, was i der Gmein innen oppis het gha z sage: I ha mer albe vor-

12

gstellt, no dam chom niemmer meh weder im beschte FalI der Liebgott. Aber wie gseit, mir sy racht gueti Fründe worde zsame, u 's het mi albe düecht, we me's mit dem Poli­zeier guet chonn, de chonn eim uf der ganze Walt obe niem­mer meh oppis aha. Wenn i ne ha gseh gagem Chilespycher überegoh, de bin ig ihm sofort nochepfy let, u won ig ihm einisch ha dorfe d Wahlurne vom Spycher i ds Schuelhus überetrage, do han i mit Verachtig uf di angere Bueben abe­gluegt. Wo mir d Muetter einisch drohjt het, der Polizeier reich mi jeze de, do han i nume glachet:

«Da! - Da macht mir nüt! - I cha's gar guet mitim.» Jez einisch het er mi gfrogt, gab mir ou Bire heigi? «Mir? - Nei.» «He nu, du chascht de zuemer abe cho reiche.» Er het im

ChilchgaEli unge gwohnt. I ha gwüEt, daE er e Boum voll Gloggebire het, u i bi i eim Glück inne gsi. Scho der glychlig Obe bin i miteme Lyrichratte ds GaEli ab u ha oppen e Stung lang ufem Bank vorusse gwartet. Der Polizeier isch aber nienen um de Wag gsi. D F rou isch es parmol unger d Chuchitüre cho luege, aber i hatt um alIs i der Walt nid dorfe sage, was i well. Won i andtlige so im Vernachte mit dem laare Chratte u mit no laarerem Harzli bi heicho, het mer d Muetter d Schattsyte gmieschet. I ha se drum mit dene Bire wellen überrasche u wage dam nüt gseit, won i higang.

Mit der Zyt sy mer aber der Chilespycher u der Polizeier nümme d Houptsach gsi, anger Sache hei mys junge Laben usgfüllt, u zwar in erschter Linie üsersch Gloggeglüt.

13

Isch das alben e Freud gsi, wenn i als Bueb i d Chilen ueche ha dõrfe go halfe lüte! Zerscht isch eim ds Seili vom Füür­glõggli i d Finger gga worde, u das isch scho frei echly vil gsi. Erscht nohdinoh het me de d Lychtglogge dõrfe zieh u de no spõter õppen" es ungrads Mol d Vaschper, aber die erscht, we se der Sigerischt schõn het im Plamp gha. I weis's no guet, wi's mi ds erscht Mol grad a d Dili ueche gno het. We so ne Gloggen einisch áicht im Pla~p isch, de hanget so nes brings Büebeli, win i denn gsi bi, am Seili obe wi nes Himmugüegeli ame Ladeglõgglidroht. Zur gro~e Glogge han i's nie brocht, wil i vo der Schuel ewagg, erscht füf­zachejahrig, bi furtcho. Nu, i ha's ou an angeren Orte ghõrt lüte, aber es het mi albe düecht, das syg lang nid z ver­glyche mit üsne vier Glogge, wo e njederi uf di angeri ab­gstimmt isch. U überhoupt,

's isch halt nid ds glyche, chõit mer lang. E frõndi Glogge, frõnde Klang, u i bi vo deheime gwõhnt, da~'s still im Harze wytertõnt.

Es isch en eigeti Sach mit dene Glogge. U was si für Gfüehl chõi uslõse so imene Mõntscheharz inne! Dank me nume, wenn einisch, syg's jezen am Tag oder z Nacht, ds Füür­glõggli geit! We das afoht schirbele, de isch das ds erschte Zeiche, u das würkt grad, wi we men e Chisustei i ne Wald­ampeissehuuffen ycherüehrt.

«Herrjemerschgottundvatter! - Wo isch es? - Wo isch es?» so wird gfrogt u gwarweiset, bis men ufeinisch über d Hoschterten y e schwarzi Wulche gseht ufstocke, wo's scho ganz rot drususezündtet. Es git Stillstang bi jeder Arbeit. Z chuppelewys stõh d Lüt desume u warweise, gab es Ha-

14

nesse, Chrischtes oder ds Angerese Hus syg. Füürwehr­manne chõme derharzspringe gagem Sprützehüsli zue, der Halm no i de Fingere, u ob allem Springe warde "d Chnõpf vom Rõckli yto. We men aber niene nüt gseht im Dorf sal­ber, ds Füürglõggli schwygt u 's still blybt im Chilchsturn obe, de chõme si nohdinoh zrugg. Es isch es Ufschnuppe.

«Gott1obudank! - Es isch wytersch.» - Es isch wytersch. Wie gleitig das gseit isch! Aber õppere breicht es gang, syg's jez im Dorf salber oder wytersch.

We de aber i Ton vom Füürglõggli no d Lychtgloggen yfallt, de isch das ds Zeiche zum Fahre, ds Zeiche, da~ amen Ort Hülf nõtig isch. Vo deren oder diser Syte chõme si mit de Rosse derharztrabe. Es wird agspannet. «Heit ech!» u de ghõrt me ds Rable vo der Füürsprützen uf der Dorf­strooK Wird de aber zsameglütet, de weis me, es isch im Dorf oder i der Gmein salber. Mi weis, es geit die u die a, u di Lüt erbarmen eim.

Wi doch di Glogge so verschide chõi tõne, ds Füürglõggli elleini u d Lychtglogge elleini! Mi ghõrt se nid garn, weder di einti no di angeri. Ds Füürglõggli elleini isch gang õppis Uheimeligs. Aber ou d L ychtglogge macht eim ds Harz z erzittere. Vilicht geit es eim salber nüt a, we me die ghõrt, aber õppere geit es gang a, u mi mues dradanke, einisch lü­tet si ou für di. Si wachsle gang echly ab zame, ds Füür­glõggli u d Lychtglogge, u 's breicht glücklecherwys nid gang die G l ychlige, wenn ihri ehrige Stimmen usetõnen i ds heimelige TaI.

Eso ganz angersch, so racht heimelig wird es eim z Muet, we me d Vaschperglogge ghõrt am Obe. Es isch õppis Liebs, õppis Warms i ihrer Stimm, u mi seit ere nid vergabe d Fyrobeglogge. Das war also d Baritonstimm vo üsem Chile­glüt. De cham no der Ba~, u das war die gro~i oder d Mit-

15

tagsglogge. Die ghort men i der ganze Gmein ume. Isch me so düre Vormittag ufem Eild, de streckt me si, nimmt ds Warkzüüg uf d Achsle u geit hübscheli gage heizue. We di groGi Gloggen einisch so racht im Plamp isch u da achzg Kilo schwar ChaUe zbeidsytig schon aschloht, de düechts eim albe, der Turm sotts nid mogen ebha.

U de erscht a de Feschttage, a de Sunndige u am Samschti zobe! Mi cha nid gnue lose. Do chunnt zerscht ds Füür­gloggli, de d Lychtglogge. Wi die doch eso ganz angersch choi tone i sottigne Stunge! Do isch nüt meh vo Schracke, nüt meh vo schwarem Leid. Eso racht heimelig tont es ds TaI uf u ds TaI ab, u we de erscht no d Vaschper yfallt u di groGi Gloggen afoht pole, de git das e Heimatmelàdie, wi si schoner gar nid chonnti sy. 1m Gloggeglüt lyt üsersch ganze Montschelabe vo der Wiegle bis zum Grab.

Syt dihr afen einisch dobe gsi im Turn, wenn glüte wird? _ Nid! - De goht einisch. Es isch si wohl derwart. Nume müeGt dr de Watten i d Ohre schoppe u nech mit beidne Hangen am Stagestüdli ha. Das tont ganz angersch do im Gloggestuehl obe weder oppen übernide. I weis's no guet, wo mi der Sigerischt ds erscht Mol mitim gnoh het, won er isch go ds Zyt ufzieh. I bi denn no ne chlyne Bueb gsi, aber doch scho zum ]aggi-Ruedi i d Schuel ggange. ]ez wi der Sigerischt ds Chilezyt het ufzoge gha u der Lyrum uf­ghankt, isch er mit mer no nes Hüehnnerstagli wyter ueche. Es isch eso um ds Mittaglüten ume gsi. Wi han i müeGe stuune! Wo der Sigerischt der Bodelade glüpft u hinger üs wieder het lo zuefalle, han i grad i di groGi G loggen ueche­gseh. Do bin i chlyne worde. Aber das isch no nid aUs gsi. Ufeinisch het es unger üs zuechen im Uhrwarch afoh raG­len u tschadere. Do het si der Hammer am FüürglOggli u gly druf da vo der Lychtglogge glüpft, u paang! het es zum

16

Viertlen ufe Gloggerand abeghoue, daG i fascht um ds Ghoor cho bi. Drufache het ou der Hammer vo der groGe Gloggen ufzoge. Won er abetatscht isch ufe Gloggerand, han i mit beidnen Arme ds Stagestüdli erarfelet u brüelet, was i nume ha mogen i d Rohre bbringe. I ha gschlotteret win es aschpigs Loub. ]ez het mi der Sigerischt ufe Stage­tritt abedrückt. Di groGi Glogge het afoh gygampfe, u bi jedem Schlag, wo da schwar ChaUen a Gloggerand ueche­tünzt het, han i e Brüel usgloh, wi we me mi am Masser hatt. Es hett mi düecht, es well u well nid ho re pole ob mer zueche. Andtlige, andtlige het da Larmen abga. Der Challe het der Gloggerand nümme ganz mogen erlange u isch hüb­scheli verplampet. Aber i dam unghüürige, ehrige Korper obe het es no lang zitteret u gsunge, zletscht nume no ganz fyn, wi we me miteme Finger überne Gygeseite strychleti. Nohdinoh hei sech myni Arme vom Stagestüdli glost, u ganz verstoberet, aber glücklig, bin i em Sigerischt noh u no einisch es Stagli wyter ueche. Es het mi düecht, mir sotti bal im Himmel obe sy. Er het no einisch e holzige Dechu glüpft u hingeris wieder lo zueschletze. Mir sy imene sachseggige Stubeli inne gstange, mit Bankli zringsetum. Mi het nid vil ' gseh. BloG zu parne Chlecken y het es bitzeli Heiteri düre­drückt. Do isch afen eine vo dene holzige Laden ufggange, druf no eine u wieder eine, u mir sy inere Schwetti vo Liecht u Sunneschyn inne gstange. U da Blick, der erscht Blick us der schwindlige Hoochi über üsersch liebe Dorf ewagg! Das isch oppis gsi, won i i mym ganze Labe nümme ha chonne vergasse. Wi ne Chuppele Hüehndschi um d Gluggeren ume sy die alte, liebe Burehüser um d Chilen umegstange, u drü­berewagg hein is der Mühleberg, der Hunzen u der Bonsch­berg lieb GottgrüeGti gseit. D Chriesboum sy grad am Blüehje gsi u hei schneewyG us de Matten u Hoschterte

17

zuenis ueche zündtet. Gagem Lingeholz zue het d Langete dür d Haslen- u Erlestude düreglitzeret, u gage Leimiswil u U rschebech zue isch d Walt es Paradies gsi. Do han i ds erscht Mal i mym Labe so racht begriffe, wi schon eigetlech üsersch Dorf glagen isch. I ha's nümme vergasse.

Nu, denn, won i ds erscht Mal vom Chilchsturn us ha dorfen über üsersch liebe Dorf ewaggluege, denn han i no keini Abschiedsgedanke gha. I ha mi eifach gfreut, do de­heime z sy. I ha zu dene Guggernalleli usgluegt, wo gagen Oschte, Süde u Weschte goh. I bi nachhar no mangisch dert obe gsi, u wi elter daB i worde bi, wi meh daB i ou e Blick to ha uf di angeri Syten übere. Dert zwüsche der Chile u der Chilchstüelen inne ligen aHi di e, wo üs im Labe sy lieb gsi, dert, wo mir einisch salber hichome.

Hard zu Hard, u Stoub zu Stoub. Es isch e kei bittere Gedanke derby. Im Gageteel. I bsinne mi no guet, win i als ganz jung scho dam allem nochegstudiert ha. We me so nooch bi der Chile u bim Chilchhof deheime gsi isch, choi eim scho sottig Gedanke cho. I ha mangisch gnue zuegluegt, wi der Sigerischt, er isch dernaben ou no Totegreber gsi, im Chilch­hof oben es chlys Grebli gmacht het, ha gseh, wi do nes chlys Sargli isch dryabegloh worde. Es isch mer albe dür Marg u Bei ggange, wenn i di erschte Hardchnolle ha ghort drufabepole. Es het mi albe düecht, i mocht rüefe: «Heit doch echly Sorg! Dihr tüet ihm jo weh!»

Grad um di salbi Zyt umen isch es gsi, wo im Nochber-hus es vierjahrigs Buebli ertrunken isch im Bschüttloch unge. I ha ne no gseh, der F ranzeli. Wi nes Ãngeli isch er do glage i de Bluemen inne, u mange Tag, wuchelang han i dam groBe Ratsel müeBe nochestudiere. I mues das no hütt.

Ou di GroBe hei bi üs vorbymüeBe uf ihrem letschte Gang. Salbi Z yt het me no kei Lychewage gha. U feme Bar-

18

nerwageli, oder im Winter ufeme Schlitte, het me se derthi gfüehrt, wo eim d Ewigkeit ganz still GottgrüeBti seit.

]ez mit der Melodie va üsne Glogge chunnt ou ds Bsin­nen a früecher, a d ]ugetzyt, ds Bsinnen a di Lüt, wo denn hei glabt. I gseh se no jeze, myni alte Fründe. Ds Alter spilt do gar e kei Rolle u ou d Stellig nid, wo si hei gha im Dorf. I ha sen eifach lieb gha, eso wi si gsi sy. I gseh no z aller­erscht die, wo mit der Chile sy verwachse gsi; d Sigerischte. I ha se gchennt i dreine Generatione, syg's jeze ds Sige­rischt-Hanse oder Wagner-Fritze. Das Amt het sech z beed­sytig vererbt vo Generation zu Generation. Mi het si e Pre­dig gar nid chonne vorstelle ohni eine vo dene beidne Fa­milie im Sigerischtstuehl unger der Chanzle. I bsinne mi no a alte Sigerischt-Hans. Wi wett i ou nid! Er isch jo üse noochschte Nochber gsi. Er het di Glogge mangisch gmacht z tone. Er het mangs Grab gschuflet, bis er salber a das Platzli isch cho z lige, für gang. U ds Sigerischt-Müetti, das gsehn i no vorammer, wi wenn i erscht geschter no mitim gredt hatt. De die, wo nochecho sy, die sy mer no hütt, wi we si no do wari, u ihrersch Hus, das han i gchennt vo zun­gerscht bis zoberscht wi my eiget Hosesack. De uf der angere Syte vo der Chile het der anger Sigerischt, der Wag­ner-Fritz, gwohnt. Er isch ou scho lang nümme do. Er het :;tber syne ]unge das Amt abtratte, u ganz e neui Generation zieht jeze ds Chilezyt uf u loht di lieben alte Glogge zu de Lüte rede. Si hei mangs erlabt i ihrem Bruef, di Sigerischte, mangs Ãrnschts, aber ou mangs Luschtigs. Es isch richtig scho ne Pflicht, so ei u all Sunndi uf dam Bankli unger der Chanzle z hocke. We da oder dise im Schiff hingen afoht gygampfe, mangisch sogar no d Chilegmeinrot, wi wett das ame Sigerischt nid ou einisch chonne passiere! D Sigerischte sy abe ou nume Lüt, u der eint oder der anger isch oppen ou

19

nO imene Verein, bi der Dorfmusig oder im Mannerchor. Jez, mi weis jo, wi das mangiseh geit. Di Üebige sy meisch­tes amene Samschti zobe, u gwohnli geit men ou nid grad hei. Das Singen u Blose macht Durseht. Mi hocket no chly binenangere, bi mene Glas Wy. De ehan e~ voreho, daB ou der Sigerischt oppeneiniseh ame Samsehti zoben erseht am Sunndi de Morge heiehunnt. Er cha's de aber nid mache wi teel Lüt, wo ehoi im Nascht ligge bis am Chrumpe sibe­zaehni u ds Versuumtnige nochepfuuse. Glütet mues eine­wag sy, un es miech si nid guet, wenn wahret der Predig der Sigerischtestuehl tat laar blybe. Drum het da Sigerischt, won i mei ne, ime sottige FalI albe sy Bueb mitim i d Pre­dig gnoh. Da het de ufpaBt, u we de Vatter het afoh Holz sage, de het er ne mit dem E11boge gstüpft. Jez het da Bueb aber einiseh, wo's vilicht grad am notigsehte gsi war, nid z Chile ehonne, u der Sigeriseht het no gly einiseh afoh gnepfe. Es isch ihm im Sehlof vorcho, er ehladeri übere Chilchsturn ueehe. Das iseh aber e Büetz gsi! Er het gsperzt u gsperzt, aber es isch nume langsam obsi ggange. A.ndtligen isch er bim Sinzu vo der Z yttafelen obe gsi. Er het scho der Blach­chanu mogen erlange, wo dam Sinzu nohggangen isch. No einiseh e Ruek, u de war er dobe gsi. Jez het aber da Chanu nohgga. Em Sigerischt sy a11i Hoor z Barg gstange, wi ds Burscht anere Chleiderbürschte. Jez, jez, jez! het er ob a11em Abegheie dankt, u mit dam isch er erwachet. Er isch nid sicher gsi, gab er nid e Brüel usgloh het. Z wüsche de Fingere düre het er zu den Ungerwysiger hingere gluegt, aber es het e keinen oppis derglyche to. Er het also no ei­nisch Gfell gha. Aber gruuset het es ihm, won er no der Pre­dig a di Zyttafelen uechegluegt het.

Di meischte pfarrherre hei i der Regel am Morge vor der Predig em Sigerischt es Zedeli gga, wo d Psalme druffe sy

20

ufgschribe gsi, wo uf der Tafele hei solle ygstellt warde. Numen eine het en Usnahm gmacht. Er het di Sach mit dem Sigerischt besproche.

«Wasmeinit dr, Sigerischt?Was wei mer hüttvürignah?» het er einisch gfrogt.

Der Sigerischt het si echly bsinnt, gab er Antwort gga het. «He, was sol1 i sage. Es düecht mi schier, ,Verzage nicht,

du Hauflein klein' tat do no guet passe.» Der pfarrer het aber da Humor nid verstange, u i Zuekunft het er ou es Zedeli gga.

Am Sunndivormittag halfe d Chingelehrbueben u d Un­gerwysiger bim Lüte. Der Sigerischt steit de derwyle vor­ussen ufem Astang, u wenn de der pfarrer chunnt d Chile­stagen uf, rüeft er i ds Lüterstubeli yche: «So, use Buebe!» U das isch de ds Zeithe, daB sie müeBe hore. J ez einisch, won es di Buebe düecht het, da historisch Momant syg oppe de noche, hei si d Türe ghort goh. Da, wo ds ehlyne Gloggli gmulche het, het wage der Chilchsturnstage nid vüre gseh. Er isch der Meinig gsi, es syg der Sigerischt, u bim letschte ueehen u abe vom Gloggeseili het er vürebrüelet: «So, use Buebe! - Der Alt het ds Hüsli verehouft!» Zuefelligerwys isch es aber nid der Sigerischt gsi, derfür aber der Chilch­gmeinrotspresidant.

21

Alti Fründe

Es chunnt mi znacht dür ds Dorfbachruusche, we mir der Schlof nid racht wott cho, e Langizyti a nO früecher. Dihr choit das vilicht nid verstoh.

Es chome liebi, alti Gstalte vo a11ne Syten uf mi zue. Chonnt i se, wi's my Wunsch war, mo le, i hatt weis Gott nid Farbe gnue.

Wi mir jez sy, mocht i se zeichne, mit dene Fahler, wo mir hei. Und war von euch, seit üs scho d Bible, da lang als erschte no me Stei.

's so11 nid e Sammlig sy vo Witze. Es isch mer wahrli nid dernoh. Blo~ chlyni Montschelabe-Gschichtli mocht i lo bynnech düregoh.

Loht mi echly vo dene brichte, wo vor üs uf der WaI t gsi sy. Was isch doch so nes Montschelabe! Es Liecht. Es Lüftli lOscht's. - Vorby.

23

]ez, we mer grad so a der Chile sy, mues i ou no a da danke, wo derfür gsorget het, daB a der Orgele der Blooscht nid usggangen isch. Das war also der Batter gsi. Worum mir Buebe dam Ma eso gseit hei? Eifachi Sach. Sy Frou het der Vogeli-F nid chonne sage, u drum het si eifach Batter gseit anstatt Vatter, u üs Plattebuebe het men oppis eso nid zwoi­mol müeBe vorsage. AIso, der Batter isch Orgeletrappi gsi. Worum me do bi üs eso gseit het, das weis i no hütt nid. Vo Trappen isch namlech do kei Red gsi. We me di Blosbalg het welle fülle, de het men a zwoine Seiline müeBe zieh. Orgelemalcher war al so do ehnder am Platz gsi. la, li der Batter het das racht gmacht wi nid gschwing eine. Er het albe gseit, do dorf me nid num e so graddüren a dene Seiline schryBe, wi ne Rüschegger am Husiererchare. Das syg eifach e Gfüehlssach u no lang nid glych, zu welem Psalm daB me ziehj. Das mangli Musigghoor u abe: GfÜehl. Die Eige­schafte het er üs Buebe z lybermants abgsproche u isch alli­mol toube worde, we mir d Wuchen us oppeneinisch hei müeBe go d Orgele malche, we d Tochter vom pfarrer het wellen üebe. Er het al be gseit, er heig gang so zwee, drei Sunndige, bis di alti Drucke wieder i der Ornig gang. Er het einisch e Reklamation grichtet a Chilegmeinrot u sech di Konkurranz ganz energisch verbatte. Der Chilerot het aber gfunge, mi chonn ihn nid jedesmol go heireiche, we's d Fraulein einisch ungsinnet achom, go d Orgele z chutzele, wenn ar vilicht im Fiechtimoos hinge syg am Tone. Nu jeze, der Batter het also sy Sach racht gmacht. Do isch nüd gsi z sage. Er het de ou nid oppe dorfe schlofe hinger der Orgele hinge, wi oppe d Mannerchorler, we si am Obe vorhine hei Freinacht gha u gsunge hei bis am Sunndi am Morge.

Nabe sym Amt als Orgelen-Oberschwyzer het der Batter ou no tonet, aIso traniert. De het me ne nie angersch gseh

24

weder i groBe Stifuholzschuehne, wo d Struppe nabenuse glodelet sy wi d Ohre vomene Schwyzerschagg. Wenn er de amene Bur het e Rachnig müeBe quittiere für ds Tone so vo mene bodesuure Matteli, de het er al be gschribe «Johann UIrich Waber, Donner» (anstatt Toner). Hütt müeBt er jo natürli schrybe «diplomierter Traniermeister», aber das het's denn glücklecherwys no nid gga.

Zwüschenychen isch der Batter ou no zu de Bure go tau ne. ]ez einisch, i bi denn afe zum Ruedi ]aggi z Schuel ggange, het er üs ghulfe heue. Do het er mer brichtet, win er do vor parne ] ohre syg im waltsche Heuet gsi, do z Zofigen unge. ] ez, won er ds erschtmol dangelet heig, syg ihm der Bur cho uf d Achsle dopple u heig gseit:

«Weber, wenn du so dengelen kannst, dann muBt du in Zukunft immer dengelen!»

Das isch mir echly spanisch vorcho. «]a, het de da schriftdütsch gredt?» ]ez het mi der Batter agIuegt, wi wenn i nid ganz halI war unger der Chappe. «Dumme cheibe Bueb - kIar! - z Zofigen unge.» Der Batter isch ou no ganz en erschtkIassige Füürwehr­

ma gsi, u mi het si bi der groBe Sprützen e kei üebig chonne vorstelle ohni ihn. Wenn er sys schwarzzwilchige Chutteli mit de groBe moschige Chnopf het agha u der Halm uffe, de isch für ihn d Walt ungerggange, u de het er nüt meh gchennt weder d Sprütze u nume no d Sprütze. Er isch Spe­zialischt gsi im Y chetue vo de Druckstange u im Y stecke vo de Stecknegu. Das het afe der hingerscht Füürwehrma gwüBt.

Es par Hüser wyter obem Batter het der Scharrer-Res gwohnt. Da het echly buret u isch ou e Füürwehrma gsi, WCJ

25

em Batter punkto Yfer nüt nohgga het. Aber wi der Batter uf de Druckstange, het der Res ds Monopol gha uf ds Use­nah vo der Sprützediechsle u ds Umchehre vom Vorwage. Do het's nid oppen ame junge Füürwehrma solle z Sinn cho, bim Abprotzen uf d Diechsle z recke, süscht isch der Res elastisch worde. De het er afoh brüele wi ne Stier, un es zwoits Mol het de sicher e keine meh probiert, em Res i ds Handwark z pfusche. Der Res het si das gar nid chonne vorsteUe, daB di groBi Sprützen überhoupt chonnt funktio­niere, wenn en angere bim Abprotze d Diechslen usegnoh u der Vorwage gchehrt hatt. Dihr wardit jez vilicht sage, wi's de ggange syg, we der Res oppen einisch nid heig moge gcho so zu neren Üebig oder zunere Brouscht. Er het abe gang moge gcho, der Res, u wenn ou nid, de hatt men eifach müeBe warte mit dem Losche oder im beschte Fall d Brouscht verschiebe.

Der Batter u der Res, die hei beidzsame gmeint, es gangi nid ohni seye. Mir lache hütt über sottig pflichtmontsche, aber hei mir'sch nid prezis glych? Mir schetzen üs salber vil z hooch y, aber ufeinisch sy mer a dam stille Platzli den ussem Dorf. U ds Labe geit wyter. Anger Lüt tüe a der Sprütze d Druckstangen yne, anger Lüt nah bim Abprotze d Diechslen use. Es geit einewag, u war weis's, vilicht no besser.

Hütt düecht es eim, es gab gar keini sottigi Lüt meh, wo me si so racht cha freue a ihrnen Eigeheite. Der Tuftsepp isch aber no so eine gsi u ou eine vo myne beschte ]ugetfründe. Er het grad ob üs zueche so imene chlyne Chuchistubeli vomene groBe Burehus gwohnt u het wytersch e kei Ahang

26

gha weder der Stumm. Mi het dam nume der Gunggerlung gseit. I weis nid, isch das e Brüeder gsi vom Sepp oder e Verdingete. Uf aU Fall han i mer der Tuftsepp nid ohni Gunggerlung u der Gunggerlung nid ohni Tuftsepp chonne vorstelle. Worum me dam Tuftsepp gseit heig? He abe wa­gem Tuft, won er dermit ghandlet het. Früecher albe het es no keis Krisit oder derigs Züüg gga, u do hei di Büürine d ChupfercheBlen u d pfanne mit Tuftsang putzt, bis si glanzt hei wi purlotigs Guld. Liferant vo dam Tuftsang isch der Sepp gsi. Mit sym Seckli am Rügge isch er dene Burehof noh im ganze Langetetal. Ums Gottswille, es isch es ma­gersch Gwarbli gsi, u we der Sepp sachs bis acht Batze ver­dienet het im Tag, de isch das scho vil gsi. Mi frogt si hütt mangisch, wi da u diese Montsch dürecho syg mit so mene chlyne Verdienschtli. Nu, der Sepp het si dürebrocht, ohni daB ihm d Gmein het müeBe halfe, hochschtens daB er füre Stumm vilicht es par Batze übercho het. I gseh ne no jeze d , Platten abstoffele mit sym Seckli am Rügge, d Hoor u der Bart ungfahr glych i der Farb wi sy Tuft. U agleit! Eh, du liebi Zyt! Er het Sunndi u Warchti di glychlige Chleider annegha u druffe Blatze i allne Farbe. Am beschte bsinnen i mi aber a syni Schueh. Er het eso grüüseli verschlarpet Bottinen agha mit ganz verstreckten Elastigge. Der ober T eel vo de Schaft het hingevert u vorvert e Schnabel gmach t, ungfahr eso wi der Zuegge vonere Sossiere, u d Hose sy dert dryabegschoppet gsi. Es isch alben es luschtigs Luege gsi, we bim Loufe di Schnabu mit de Struppe uechen u abe glodelet sy, grad prezis wi d Ohre vo mene ]aghung. ]ez isch er einisch dawag gagem Lingeholz zue pfoselet, u d Struppe vo syne Bottine hei ob allem Loufe fründtlig gott­grüeBti gmacht. Aber das isch no nid alls gsi. Zwüschem einte Bottine un em Hosebei isch, schon im Takt mit dem

27

angere Glodu, en ysige Hooggen ueehen u abe ggange, u das isch der Griff gsi vom Hinge Sehueloffu, wo der Sepp het drinne vergasse gha.

Jez einiseh het er so ufere Gsehaftsreis UngfeU gha. Er iseh afe gar grüüseli e gstabelige Gnappeler gsi. Er het si amene Stei gstoglet u iseh umtrohlet. Das Seekli het das na­türli nid moge verlyde. Es het i aUne Nohte lo goh, u da sehon Tuft iseh über d Stroo~ ewagghüderet. Der Sepp het di Katastrophen es Zytli agluegt u nid gwü~t was maehe. Es iseh zmitts im halbe Tag gsi u no lang nid Zyt für Fyr­abe z mache. Nu, er iseh zueglüffe u va Burehus zu Burehus go froge, gab si aeht ou Tuft gnoh hatte, wenn er ne nid ver­sehüttet hatt.

Sys Warelager gsehn i no hütt, u 's iseh doeh meh weder füfzg Johr sider. Vor sym Stubeli ussen isch e lange Bank gsi u vordüren e Laderi agsehlage, u dert drinne het der Sepp sy Tuft gha. AU Morge het er es Seekli voU useghamp­felet, u de isch er uf d Gsehaftsreis. Win er de sys Ware­lager erganzt heig? Das iseh mir no hütt es Ratsu. Eh weder nid het er der Tuft mit dem Charli greicht am Barg ane.

Hingerem Hus, unger der Yfahrt, het er imene ehlyne Steeli inne zwo Gei~e gha un e Boek, gab premiert oder nid, das weis i nid, aber eis isch sieher, er het ou do ne gueti Chundsehaft gha. Wi's aber so geit im Labe, im grosehte Gschaft wi im ehlynsehte Gwarbli, dürhar git es Konkur­ranz, u das het ou der Sepp bitter müe~en erfahre. Jez ei­niseh amene Sunndivormittag gseht er es Froueli mitere Gibe vom Zielaeher noeheeho. Es iseh ei ni gsi do vo Buesu noehe, e steialti Chundschaft. Sepp het nid lang gluegt. Für kei Zyt z versuume, iseh er sofort i ds Steeli hingere u sy Gei~evatter go reiche. Win er mit dam a ds Bortli vüre­chunnt, isch das Froueli mii syr Gibe grad ungerdüre u het

28

kei Bliek ueeheto. «O o o o o o» het der Boek gmacht u «mgmgmgmm» het d Gei~ Bseheid gga und, kaum gegrü~t, gemieden, sy di zwo vorby u gage Rütsehelen übere, u Sepp het ganz versteineret syr alte Chundsehaft nohgluegt. Lang, lang het der Boek der Hals gstreekt gagem Chilespycher abe, wo grad no ne wy~e Gei~esehwanz umen Eggen ume­grankt het. Der Sepp iseh gsehlage gsi, u wenn er e Trum­pete gha hatt u hatt ehonne blose, de hatt er sieher dene zwoone noeheghornet, wi da do z Saekingen unge: «Es war zu sehon gewesen. Es hat nieht sol1en sein!» Es isch nid nume der Usfal1 gsi vo dene foif Batze, won er dam Froueli hatt dorfe heusehe. Es iseh um meh ggange, um ds Renom­mee, u das iseh ihm a ds Puntenoori ggange. Er het der Boek meh i ds Steeli hingere gsehleipft weder da~ er glüffe war. Derby het er dam aber z trutz sym eigeten Eland no fründt­lig zuegsproehe: «So, biseht du jezen afe nümme guet gnue für di fürnahmi donnerwattersch Hax! E Prinzassi isch das omu afe nid, da~ si uf Rütsehelen übere mues. U üserein isch de z letschtemand ou no opper!»

«O o o o o o», het der Boek gmaeht. Em Sepp iseh das nooeher ggange weder amene Gro~­

industriel1e, wenn ihm e parhunderttuusigfrankige Uftrag flote geit. Das het er nid ehonne ufim lo hoeke. Di gsehwel1te Hardopfu hei ne nüt guet düeeht da Mittag. Wo's gage de Zwolfe ggangen iseh u 's ne düeeht het, das Froueli mocht de oppe glyeiniseh umegsi, het er ihm pa~t. Win e~'seh het gseh vom Ga~li noehen ume Chilespyeher umeranke, isch er ds Bortli ab u het's gsteUt.

«Gmgmgmgmgm!» het d Gei~ gmaeht, wo si das ver­wandtsehaftlige Gsehmaekli i d Nasen übereho het u gagen ihm zuegsehrisse. Das Froueli het wi verruekt am Halslig gsehrisse, aber der Sepp iseh ihm i Wag gstange.

29

«W as hescht jeze gha uf Rütschelen überezlammere, du Chleechueh!»

Aber das F roueli het sys Mundstuck ou nid z Buesu ane vergasse gha.

«Das geit di nüt a, du donnerwattersch GeiBbockchüng!» U do het es afoh spangele, daB im Ougeblick di ganzi Platte

. zsameglüffen isch u der Sepp froh gsi isch z schwyge. Ufem Bortli oben isch derwyle der Stumm gstange, der

Gunggerlung. Er het der Sdcke zu den Ougen uechegnoh win es Gwehr, mit dem Zeigfinger druf dopplet u «Puuuh» gmacht gage dam Chleeblatt abe. Er het das so zum Bruuch gha. Gab er nid vo chlyn uf isch toubstumm gsi u en Ahnig gha het vom SchieBe, was weis i. Uf aU FaU het er üs Bue­ben albe weUe z forchte mache dermit.

Eis Erlabnis vergissen i i mym Labe nie. Vo. Tuftsepps Bhusig nochen isch es schmals FueBwagli über nes stotzigs Bortli us i Plattewag abeggange. Unger dam Bortli isch der Brunne gsi u dervonewagg e Grabe für ds Abwasser. Das Grebli isch halbschuehdick voU Drack gsi u drinnumen alls, was oppe so ungereme Brunnetrogli vürechunnt: agsteckti Hardopfu, Hardopfucheischte, u us der ganze Herrlichkeit use het e Base syni letschte verripsete Chnebeli obsigstreckt. I dam Grebli hei mir Burscht grad drackelet. Ds Miggeli isch zoberscht am Bortli gstangen u het is zuegluegt, wo der Stumm ds FueBwagli abcho isch. Er het der Sdcken ueche­gnoh, druf dopplet u welle zile gagen is zue. Aber gab er moge bcho «Puuuh» z mache, het ihm ds Miggeli e Mupf gga, u da isch Chopf vora über ds Bortli uscho u i dam Drack inne blybe stecke. Isch das e Schracke gsi für üs Burscht! Mir hei mit üsne schwache Chrefte anim grupft, u am .Ãnd hei mer ne zu dam Graben usporzet. Zum Glück isch grad no der Scharrer-Res derzueglüffe, u da het is du

30

ghulfe, das Eland no z vollem uf d Bei stelle. Es isch e keis schons Luege gsi. Der Stumm het afoh hueschten u speue, aber das isch üs vorcho wi Musig vom Himmel abe. Mir hei doch nüt angersch dankt gha, weder da syg toder weder tod. Ds Miggeli het am Bort oben i eis Loch ycheghornet, u wo mir ihm gseit hei, der Polizeier reich's jeze de u tüej's i Chilespycher aben i ds Chefeli, het es erscht no so racht brüelet, wi we me's am Masser hatt: «Wott nid i Chilespy­cher abe! W ott nid i ds Chefeli! I wott hei zum Muetti -Huhuhuhuhuuuu! »

No mange Tag dernoh isch es wyt furtgsprunge, wenn es der Polizeier nume vo wytems gseh het. Di glychligi Angscht het es ou vorem Stumm gha, aber da het nüt derglyche to. Er het ganz fründtlig mit sym Stacke zilet u «Puuuuh» gmacht, wenn er eis vo üs Burschte gseh het.

De war ou ds Molli gsi, üsersch Chroomfroueli. Kurlige Name, he? I ha aber kei angere gchennt, weder Vor- no Gschlachtsname, hatt mer ou kei angere chonne vorstelle. Es isch eifach ds Molli gsi. I ha's no i mym letschte Bsinne, won i, was innert zache J ohre salten einisch vorcho isch, amene Warchti deheime gsi bi. Denn het men abe no keini Ferie gha i üsem Bruef u kei freie Samschtinomittag. Item, i bi ufem Ofe ghocket, wo das Froueli mit syne schware Chorbe derharcho isch. Isch das es GrüeBe gsi! «So, bisch ou deheime? - Aber gall, du bisch nid racht zwag?» het es gsorget. «I ha drsch sofort agseh, won i ynecho bi.»

Derby isch es mer nid numen ordinari wohl, es isch iner dirakt vogeliwohl gsi i myr Hutt inne, aber alls Rede het nüt abtreit. Erschtes het es nid guet ghort u mi nid ver-

31

stange, u so han i's halt eifach lo galte u mi ganz ungraeh­terwys als Chrankne lo biduure. I ha aber ou ganz gnau gwüíSt, da~ jeze de ds ganz Dorf vernimmt, i syg ufe Tod hi ehrank u ehomm a11wag ehuum meh vür.

«U, wi geit's im Sefinar?» My Sehweschter iseh grad churz vorhine mit dem Lehrerepaúnt vo Barn heicho, u so het das guete F roueli seeh nid angerseh chonne vorste11e, weder i mües jez ganz unbedingt ou im Sefinar sy. A11s sage het nüt abtreit, u so han is am Ãnd lo galte, wi vorhine my schwari Chrankheit. ]eze, es het mer gar grüüseli gueti Bes­serig gwünseht, u i sol1 doch raeht sorgha i dam Sefinar hinge. Das ehom jo doeh vo nüt angerem weder vo dam vile Studiere. Sy Ma, der Hannes, syg ou eso gar nüt meh zwag. Er heig Arti11eriverehalchig, e Wanderseharniere, Mandolineetzündtig und e wüesehte ] esaias im Rügge, der­nabe no ne ganzi Zylete angeri Chrankheite, u i ha bymer salber dankt, das Mannli mües e ganz usgezeiehneti Gsund­heit ha, da~ es das a11s mog prasehtiere. ]ez, das Molli iseh eifach e gueti Seel gsi, u mi het's garn gha. Aber sy Chroom, di Weggen u Ankebrotli, het es de nid oppe bimene hiesige Beek gnoh. Es het die Sach z Rohrbeeh obe greicht, u zwar scho am F ryti zobe. De iseh es eismol im Dorf ygstige u ds anger Mol im Lingeholz obe. W orum es ou gang i das Lingeholz ueeheloufi für ufe Zug? het's einiseh opper gfrogt, won es doch der Bahnhof dawag a der Nasen a heig. Es dorf eifaeh sehier nid angerseh, het es zur Antwort ga. Em Lingeholzler Vorstand sy F rou chouf ihm ou hin u wieder es Ankebrotli ab oder es par Lamsehi für d Burseht, u de war es jo vor Gott nid racht, wenn es dam nid ou oppis eehly z verdiene gab.

Wenn es du gstorbe syg, ds Mo11i? Das weis i nid. Won i zgrachtem heicho bi, isch es eifaeh nümme do gsi, u der

32

Hanes, sy Ma, het sehynt's lang vorhine vor dene vilne Chrankheite müe~e kapituliere.

Ds Mo11i, das iseh also nümme do gsi, won i bi heieho. Aber ds Meyeli, das het no glabt, u zwar no lan g, u i ha mangisch my Freud gha a dam busehpere Froueli. Es ~et alls duzt, ganz salbsehtverstandlig. Das hatt ou der Bundespresidant mit «du» agredt, wenn es mitim z Red eho war.

«Eh, du Gohl!» Das iseh gang sys Wort gsi, u 's isch ihm nüt drufabeho, ou em pfarrer u der Chrankeschwesehter eso z sage. U mi het ihm's nid zürnt. Das iseh halt eifaeh ds Meyeli gsi. Duzt het es natürli ou der Hans dert i der Villa obe. Da het bi sym Stoekli vorbymüe~e, wenn er ufe Bahn­hof welle het, u de het es ihm gang oppen en Ufhag gha. Uf all Fall het er ihm jedesmal müe~en es pfündigs Brotli bringe, wenn er uf Langeten iseh. Si sygi eifaeh vil ehüsehti­ger weder die vo de hiesige Beeke. ] ez, wo der Hans wider einiseh bi dam Stoekli düren iseh, het ds Meyeli ds Loufl:erli

. ufl:o. «Geiseht uf Langete?» «]0. - Worum?» «Gall, du bringseht mer wieder es pfünderli?» ]ez iseh das süseht nie nei gsi, aber der salb Tag het Hans

vil Gsehafti gha u derby em Meyeli sy Ufl:rag ganz ver­gasse. Es iseh ihm erseht wieder der Sinn draeho, won er vom Bahnhof noehe zdüruf iseh. Es iseh ihm grüüseli zwi­der gsi. Was maehe? Er iseh wieder zrugg i ds Dorf u het bimene hiesige Beek eso nes pfünderbrotli gchoufl:, aber ds Gwüsse het ne gsehlage bi dam Bschiis.

] ez, wo der Hans wieder einisch uf Langete welle het, isch ds Meyeli derhareho z springe.

33

«Du, Hans! - Gall, du bringsch mer wieder einisch so nes Brotli. Das letschte isch ganz apparti es guets gsi. Du chasch mer halt eifach lang. üser Becke choi mit dene z Langete nid korreschpondiere!» Es het gmeint «konkurriere».

Vo denn ewagg het ds Meyeli am louffende Bang dere guete Langethaler Brotli ggasse vo de hiesige Becke. Es het's

nid gmerkt. Der Gloube macht halt salig.

Der Albart isch ganz en eigete Chutz gsi, nid oppe dumm, bhüeús, ehnder z gschyd. Er isch i d Sekundarschuel ggange und ou dert nid der Letscht gsi. Jez isch er muetterseelelleini uf sym Bureheimetli obe ghocket u het nid numen eini, aber zwo Ornige gha. Für z rassiere isch er vo Zyt zu Zyt i ds Dorf cho, hingage d Hoor, die het er saIber abghoue, wie, das cha me sech danke. Sy Chopf het de alben usgseh wi nes Matteli, wo ne Bueb druffe het glehrt mahje. Mi het das alben am beschte chonne gwahre, wenn er i der Predig voreim zueche ghocket isch. U z Predig isch er de fascht all Sunndi, der Albart. Er het aber nie z rachterzyt moge bcho. Es het fascht gang verlütet gha, wenn er i sy Bank yne­grütscht isch. Jez einisch amene schone Sunndi isch WaId­predig gsi im FuchswaId obe, aber der AIbart het natürli nüt vo dam gwÜíh. Er isch eifach i d ChiIen ueche, wi süscht ou. Es isch ihm ou nid ufgfaUe, da~ kei Montsch meh glüf­fen isch, won er d ChiIestagen uf isch. Das isch ganz kIar, wil ou a angerne Sunndige d Lüt i der Regel scho sy dinne gsi, wenn ar cho isch. Verwungeret het's ne richtig scho, da~ kei pfarrer u kei Sigerischt u süscht niemer isch do gsi. Ou bi der OrgeIen oben isch aUs stiU bIibe. Er het no so dankt, er heig si aUwag trumpiert mit der Zyt, oder der Sigerischt

34

heig si vilicht verschlofe. Mira, gieng er am Obe z rachter Zyt i ds Nascht, da~ er am Morgen oppen einisch ufmocht. Er het es Z ytli gwartet. Wo si aber kei Montsch het welle zuecheloh, weder Pfarrer, no Sigerischt, no Prediglüt, isch er emand ufgstange u wieder gage heizue.

Derwyle hei si ufem Hoger oben e Waldpredig gha, wi si schoner gar nid chonnti sy. Guldig het d Sunne dür di grüene Tanngible dürepfylet u übere jungen Ufwachs y het me wyt i ds TaI usegseh. Ganz Hushaltige sy i dam sunne­warme Miesch ghocklet um das Chanzeli ume u hei uf di schone Wort vom pfarrer glost. U do het nid nume der Pfarrer, do het der Herrgott salber gredt zu denen eifache Burelüte. Der AIbart het tatsachlig oppis verlore, da~ er an­statt i Wald ueche ds Chilereinli uf gstopfet isch.

Am Samschti druf isch der pfarrer grad ds Mühlireinli abcho, wo d Hüttler glüffe sy. Do het er ganz zuefallig ghort, wi der Albart zu men angere seit: «Weis acht da donnersch Sturm, won er morn wott predige!»

Allne mynen alte Fründe, em Scharrer-Res, em Batter, em Lumpermarei u em Tufl:sepp han i fascht chonnen i ihri Stu­beli ycheluege, u ou der Fiechter-Hansueli isch nid wyt der­vo danne gsi. Der Hansueli het d Geographie vom Ober­aargou, vom .Ammital, vom Solothurner- u vom Luzar­nerbiet besser gchennt weder e Schumeischter. Das isch nid oppe Schuelwysheit gsi, bhüetis! Der Hansueli het i sym ganze Labe nie kei Dufourcharten i de Fingere gha, u i froge mi, gab er überhoupt heig chonne lase. Aber stunge­wyt het er es njedersch Fue~wagli gchennt, wo men oppen en Umwag het chonnen abschnyde dermit. Es het no so wyt

35

moge sy u weli Stung i der Nacht, der Heiwag het da gang gfunge ... Der Hansueli isch bimene groBe RoBhandler RoBtreib gsi, wi men albe gseit het, u zwüschenyche isch er

de zu de Bure go taune. Es het mer einisch e Burema brichtet, er syg mitim go nes

RoB luege, do wyt i ds Ãmmital yche. Stungelang syge si zsame glüffe, Hoger uf u Hoger ab, u 's heig nen afe düecht, si chomi a ds Ãnd vo der WaIt. Meh weder einisch heig er afe gfrogt: «Du, Hansueli - sy mer acht verlüffe?»

«Ne-nei, kei Red dervo!» heig da Lut gga u linggs u rachts so dür ne Faldwag oder dür nes FueBwagli us zilet. «Jez sy mer de gly dobe. - Lue, jez müeBe mer dür da Schregwag ab, de obem Waldli dür u nachhar aUs der Syte noh ueche u übere Grat y. Dert bi der groBen Eiche müeBe mer de rachts abha u dür ne FueBwag uf bis zunere Brach­hütte. De isch es bloB oppe no ne Halbstung bis zum Hof. Mi chonnt jo ou dert anenume u düre Chrache hingere bis zu der Egg u de düre Wald uf. Es war echIy minger wyt,

aber gar verfluecht veriirlig.» Da Ma het mer gseit, es syg ihm fascht schlacht worde vo

der Geographie. Do müeBt eine jo ne Gring ha wi nes Sprützehüsli, wenn er das aUs wett bhalte. Aber gstimmt heig's. Ãndtlige bi dam Heimet, heig se der Bur agluegt, wi we si dirakt vomHimel achegheit wari. Wo si dürechosygi? hei g er gfrogt, u der Hansueli heig ihm Uskunft gga. Da heig synen ·Ohre nid trouet. Er hei g do e Chnacht gha, u zwar scho lenger weder es J ohr. J ez wo da einisch vomene Lang­nouermarit hei welle heig, syg er verlüffe u stungelang im Wald umeghürschet. Derby syg er de nid oppe trouchne gsi.

Nu jeze, em Hansueli isch das nie passiert. Da het e nje­deren Ãmmitaler-Burehof gchennt, besser weder mange sy eigne Hosesack. Er isch nid vergabe RoBchnacht gsi. Er het

36

bal do es RoB müeBe reiche, bal dert eis bringe. I ha ne nie angersch gseh weder i groBe Finkeholzschuehne u im Ermu­schilee. Di Holzschueh het er nie bunge, u dawag isch er uf Luzarn yche glüffe oder gritte, uf Burdlef ueche oder i Solo­thurner use. Es isch gar nid drufabcho, wi wyt daB es gsi isch u weli Stung i der Nacht. We grad nüt los gsi isch im Handel, so zwüsche de Mariten yche, de isch er, wi scho gseit, zu de Bure go taune, u mit sym chlyne Lohnli het er sy Schweschter miteme Chüppeli Ching düregschleipft. De­ren ihre Ma isch e liederligi Hutt gsi bis dert u anenume u het chuum für ihn salber moge gcho.

Es isch ihm ou mangs passiert uf syne Transporte, em Hansueli, u meh weder einisch isch er so vomene übersüü­nige Chatzer gschlagen oder bisse worde. Ou süscht het er mangs erlabt uf syne Fahrte.

Jez einisch het er üs müeBe halfe drosche, u zwar mit dem Flegu u z sachse, wi das salbzyt no isch der Bruuch gsi. Es het denn no salten e Bur e Droschmaschine gha.

Mir hei grad e Tennete düregha, do isch i der bleiche Wintermonetsunne der RoBhandler groB u breit vorem Tenn gstange.

«Hansueli - du muescht gschwing uf Malters yche mit zwoine Rosse.»

«Ja - u de mir?» het der Gotti afoh ufbigahre. «Z viere dopple, daB me fascht verruckt wird derby, he! - Jez wird drosche, u zwar z sachse!» Aber Hansueli hatt me müeBe abinge, wenn er hatt solle warte.

«Eh bah - i goh gschwing. - I bi jo grad wieder ume», het er gstagglet, u win er isch gsi, im Ermuschilee u i de un­bungne F inkeholzschuehne, isch er furt u gage Maltersch zue.

Sovli toube han i der Gotti nid mangisch gseh wi der salb Nomittag. Mir hei no salbviert e Tennete düre' drosche, u

37

Gotti het gsehlage, daB es albe d Charne hooeh ufgsprangt het. U feiniseh het er der Flegu inen Eggen yehegrüehrt. Es isch ihm eifaeh wider ds Puntenoori ggange, num e so z viere z drosche. Mi het afoh booBen u ronnle, u das iseh ou nid latz gsi. Es iseh seho ganz e waselige Walmen im Tenn glage. Der Hansueli het me nüt meh gseh der salb Tag, aber am angere Morge isch er byzyte wieder do gsi. Ganz duuehen iseh er derhareho. \Y/ o ds Znüüni iseh noehe gsi, het er nüt we11e, u er het doeh süseht no so garn oppen es Glesli gnoh. Ou ds Zmittag het er ehuum aglangt, u mi het eifaeh nid gwüBt, was mitim iseh. Erscht wo mer nohm Ksse no ehly im Sehopf umegstange sy u versehnuppet hei, iseh ihm du d Looti ufggange. Es syg ihm eifaeh gar nid eso raeht wohl, het er mer gseit, aber ganz im Vertroute. Es syg ihm do oppis passiert i dam Malterseh inne, het er mer briehtet, aber i sol1's niemmere sage. Es war ihm de seho nid raeht, we's d Büri sott umevernah. Er war gwüB no z rachterzyt uf das Malterseh yehe cho. Er heig der eint Choli ehonne ryte u weneli müeBe loufe. Di Büri heig ihm wellen es Traseh ga. ·Verfroore, win er gsi syg, heig er das Glesli nid lang agluegt. Er heig's eifaeh abeglaart u du erseht gspürt, daB es Petrolium syg. Item, si heig wieder ygsehankt, u gab was er si gewehrt heig mit Hangen u FüeBe u gseit, er mog der Sehnaps nid guet verlyde, heig si nid abgga. Es gang nüt uf eim Bei, u ar heig dankt, er dorf se nid toube maehe, seho so wage der Chundschaft nid. Er heig ere nid dorfe sage, si heig der latz Gutter verwütseht. Item, mit Todes­veraehtig het da guet Hansueli ou das zwoite Glesli Petro­lium zuenim zwangt, u dawag iseh er naehhar vo Maltersch heiglüffe i Oberaargou abe, ohni oppis z asse. Er het mer aber no einisch agha, i sol1's do eh raeht niemmere sage, wi's ihm ggange syg.

38

I ha mi aber doch du nid mogen überha u ha's einiseh em Gotti brichtet. Da het nabe der Landwirtschaft no ne Chra­merlade gha, u vo denn ewagg iseh uf jedem Batziwasser­gutter e Petroliumetiggette ufgehleipet gsi. Di Tauner hei das glyeinisch begriffe, u we der Gotti so voreme Wareh se gfrogt het: «Weit dr zerseht es Petrolium?», de isch d Ant­wort nie nei gsi.

I bsinne mi ou no a oppis angerseh, wo em Hansueli ei­niseh passiert iseh. Er het vil vom Baregrabe ghort briehte, u 's het ne düeeht, er moeht di Barinen ou einiseh gseh. Der RoBhandler het das gwüBt, u won er einiseh e Handu gha het i der Nooehi vo Barn, wo's vilieht es RoB het gga hei­znah, het er der Hansueli uf all Fall mitim gnoh. Mit dem Tram sy si d Stadt abgfahre, u wil der RoBhandler no op­pis ungerhands gha het z Muri usse, het er der Hansueli bim Baregrabe gheiBe warte bis er umeehom. Da iseh der­wylen dert ufeme Bank ghoeket u het zuegluegt, wi di Lüt bi dene Stange Rüebli gehouft hei u wi si dermit um das steinige Betsehgetbratt vom Baregrabe umegstange sy. Er het sech so syni Gedanke gmacht vo wage dene Rüebline. Er het gfunge, im Oberaargou unge gab es de seho sehoneri, omu do um Roggu ume, nid nume sottigi Leiterboumnegeli. Ou het's ne düeeht, da Grotze, won er do so über di Muur y gseh het, da ehonnte si de oppen ummache. Da syg jo ehlingudüür. We's eehly nooeher war, de reiehti er da ei­niseh znaeht mit dem Chaarli. Wytersch het er si noie nid gaehtet. ]ez wi der Meisehter no oppen angerhalb Stunge der Aargouerstalden abehunnt, iseh grad es Tram do­gstange, u si sy ygstige. Hansueli het e Todesangseht us-

39

gstange, wo da Wagen über d Nydeggbrügg grumplet isch, u er het si mit Hangen u Füe~e gha. We da donnersch Chaare do überusgheiti i d Aaren abe u ar numen i Finke­holzschuehne u im Ermuschilee! Er het nid dorfe dradanke. Es het ihm ordeli gwohlet, wo's dür d GrachtigkeitsgaB uf­ggangen isch. Uf einisch frogt der RoBhandler:

«U jez - Hansueli. - Hescht jeze d Bare gseh?» Der Hansueli isch grad gsi wi früsch vom Himmel abe. «Wo - wo het's Bare?» Isch also da guet Ma angerhalbi

Stung lang bim Baregrabe ghocket u het e kei Bar gseh.

Der Muurerchrischte isch vor der Badschüür ussen uf sym Malchstuehl ghocket u het Bsetzisteine verlochet. Er het alls chonne, der Chrischte. Er het gmuuret, Chisubsetzine gmacht u Füürplatte platzet. D as het er de ganz apparti guet verstange. Wenn amen Ort es Füürwarch nid racht het welle zieh, de het men eifach der Chrigu greicht. Er het albe gseit, d Dokter, das sygi allzame dummi Hagle. Do doppli si eim e Halbstung lang am Ranzen ume u wüssi nachhar glychvil wi vorhine. Wenn ar aber einisch i ne Füürplatten ycheluegi, de wüssi ar uf sy tüüri Seel sofort won es heig. Item, jez isch er also wiedereinisch im Bad uf der Stoor gsi, u dertharen isch er gang garn ggange. Nid, die meischte Handwarker hei süscht übere Bank ewagg der Bad­wirt echly gschoche vo wage syr StraaBigi, aber Chrigele het das nüt gmacht. Wenn danimoppeneinischbrüelethet: «Seh, Chrischte! Nid gang nume luege! Pressier echly!» de het

ihm da ganz gmüetlig umegha: «He z Donnerwatter - mi cha nid nume schaffe! Mi

mues luegen ou! Es brünnt omu allwag n~ene!»

40

Win er jez do so gmüetlig ei Stei um der anger verlochet het, isch ufeinisch der Dokter voranim gstange.

«FlyBig, Chrischte - flyBig?» «Eh der Donner - hescht du mi jezen erchlüpft!» isch

Chrischte zwaggschosse, u du het er di letschti Zylete mit Sang deckt.

Der Dokter het ihm do so zuegluegt, win er mit der Breithoue di Chleck zwüsche de Steine mit Sang gfüllt het.

«D Steibsetzer hei's de richtig gabig», het er gspasset. «Die decken ihri Fahler mit Sang.»

«Jo - aber d Dokter, die hei's no vil gabiger», het Chrischten umegha. «Die decken ihri Fahler mit Hard.»

«Da cha me bruuche», het der Dokter gfunge u isch über d StrooB überen i d Anlagen abe. Dert ungen isch der Bad­wirt grad voreme Huuffe Grien zuechegstange, wo vo der letschte Bouerei no isch vürblibe. Schon kIar isch ds Bad­bechli voranim dür d Erlen u Haselstuden i d Matten use­glüffe. Uf einisch isch ihm en Idee cho. Er het vil deren Ideene gha, der Badwirt. Er het da Grienhuuffen agluegt u de wieder das Bechli, wo do so luschtig anim düre glünt­scherlet isch. Am .And isch er fertig worde mit syne Betrach­tunge. We der Badwirt oppis het im Chopf gha, de het es radibuschi müeBe gmacht sy.

«Chrischte!» het er gage der Badschüür ueche ghornet. Aber erscht bim dritte Mol isch der Chrigu langsam, lang­sam ufgstange, het der Rieme vom Malchstuehl glost u nachhar rüehjig wieder yto, für nen a d Stalstürfalle z han ke. Im glychlige Tampo het er der Tubaksecku vüre­gnoh u ygmacht. Win er gagem Bechli aben isch, hatti zwee chonne Krach übercho derwage. Der eint hatt chonne sage, es war glüffe, u der anger hatt gradsoguet chonne bhoupte, dam sag me sogar im Kanton Barn schlarpe.

41

Der Badwirt isch ulydigen um da Grienhuuffen ume­gstampflet, u sys Gitzibartli het gage der Schüür uechezit-

teret. «Seh, Chrischte! - Pressier echly!» «He z Donner - i ha ou müe~e warte bis opper grüeft

het!» het Chrischte nabem Tubakpfyffeby~er düregnürzt u

no ne chlyneri Übersetzig ycheto. «So, Chrischte - do isch Grien u Sang - u im Tenn oben

isch no vürige Zimant. - Du - eh, du chascht do nes Brüggli machen übere Bach übere. Der Charrer cha dr halfe - Ver-

stange?» Chrigu het vorloüfig no nüt derglyche to, da~ er'sch ver-

stange heig. Er het da Grienhuuffen agluegt u das Raschteli Zimant, wo im Tenn oben i allnen Eggen ume verzütteret

gsi isch, dermi t vergliche. «Ja - das langt nid!» het er andtligen afe Lut gga.

« W as langt .nid?» . «He - da Zimant!» Jez isch der Badwirt elastisch worde. «Los, Chrischte - mi cha alls, we me wott. Mi mue~ nume

nid gang meine, mi müe~ bi allem Hüüffe Zimant drygheie, da~'s nachhar der Tüüfel nümmen usenangere bringt, we's

einisch wieder furt sott.» «Also guet!» het Chrischte fürin salber gsürmt u ne frü-

schi SodereteMurtechabis überto. «Was anger choi, das chan

i mytüüriseel ou!» «Afe go Zimis nah», het der Wirt zruggrüeft, won er bim

Bad dür di breiti Stagen uf ischt. Chrigu het im Bechli d Finger gwasche u d Tubakpfyffe

ufene PEaischtersinzu gleit, hinger d Meyestock hingere. W on er i d Gaschstuben ynecho ischt, isch grad es früsches Stubemeitschi dra gsi, ihm sys Gigertschiwasser yzschanke.

42

Chrigu het ob allem Abhocke das Glesli eso agluegt, wi ne Leu e Platte voll Griesbry.

«Ja - das wott i nid!» het er greklamiert. «Das isch nid mys Glesli!»

«Isch jez allwag nid glych. - Chunnt dank nid drufab!~ het si das Meitli gwehrt.

«Dnd i wott mys Glesli!» isch Chrischten ufbrunne. Ãr isch do besser deheime gsi weder d ChàJlnere. Ob allem Dischpidaz isch grad der Badwirt zum Nabetstübli uscho.

«Dert eis vo de gro~ere nah», het er zum Buffert übere dütet. «Da wott eifach sys Maas ha.»

«Sürmugring!» isch's dam Meitschi ertrunne, aber mi het nid chonne wüsse, meint es der Badwirt oder Muurer­chrigele.

Nu jeze, da isch zfride gsi mit sym Glesli u het si so racht Zyt gnoh zu dam Zimisnah. We men amen Ort Arbeit heig, de mües me sorgha derzue, het er albe gseit. «Nume nüt ver­schysangschtige.» Wenigschtes ihm heig d Arbeit no niem­mer ewaggnoh. Jez do so nes Glesli Bronnts, das mües mit Verstang trouche sy. Das mües me so racht chüschte, u de gspür me's zwoü-, drümol, bis es dunge syg. Es isch aber de ou scho mangisch vorcho, da~ er bi dam Chüschte vore Verstang usecho isch.

Wo Chrigele syni zwoü Malagaglesli voll Batziwasser so racht mit Verstang trouche u mit Brot u Chas verschoppet gha het, daWs nid so gleitig chonn .verrüüche, isch er i d Schüür übere go Lade vüresueche .zum Y schale vo dam Bach­brüggli. Bynim salber het er dankt, es nahm ne jez doch z Tüüfusdonner wunger, wi das usechom, eso nes Bach­brüggli fascht nume vo Sang u Grien, wo hochschtes es par Zimantseckli sy drannen usgstoupet worde. Weder d Büü­rine machi jo alben ou Roschti ohni Schmutzigs, nid zsame-

43

ze11t, u es heig's alben ou für ne Zytlang, het er fürin salber glaehet u di Lade zum Beehli aehetreit. Der Badwirt het si nümme zeigt, derfür aber der Charrer, u dam het er bi dam Y sehalen a11i Ardesehang gseit.

«Du biseh jezen e dumme Sakermant! - Du biseht jo dümmer weder Tüüfus Chüngle! - Wo biseht du d Schuel ggange? - Omu allwag nid zum Gottlieb Amme. - Reich afe di Souerei abe, wo mer de sol1e zimante dermit!»

Si hei verfluecht müege huu se, dag es i jedi Amacheten echly oppis breicht het.

«Do so11 de kei vollgfragnige Badgascht drüberlouffe, süscht gheit es de mytüüriseel zsame!» het Chrigu prophe­tet, won er da Draek ygfü11t het. Am Morge druf het er du no der überzug gmacht u sehon abgribe. Im 'Wag usse het derwylen eine stillgha mit dem Rytwageli u gang zum Bechli übereghoopet.

«Jo - brüel du nume! - I ha ou müege warte, bis d cho biseh!» Chrigu het nüt derglyche to, dag er'sch ghort heig. Am And het da Bur sys Biggerli amene Lattehag abunge u iseh dür d Anlagen abcho. Es isch eine gsi do vo obenabe.

«Grüegti, Chrischte!» «Ou sovli», het da blog gmacht u zuegfiegget. «Dir ehonnt's ou i ds Hingere donnere, du merktisch es

nidemol.» «Ja lue - eh ... t. I ha's ou eso wi der alt Groppi z Hut­

tu, weischt, do der Tsehingg. Da het albe gseit: «We schaf­fen i, de schaffen i, u wenn suuffen i, de suuffen i.»

«Hesch vil z tüe?» «He, das gsehscht! - Grad jeze han i do nes Brüggli

gmacht vo blogem Grien u Sang. - 's sol1 mer das eine noehemache! »

«Jaaaa - het es's de?»

44

«Ja - das weis i nid. - Do muescht du der Badwirt go froge. - Da het gseit, es heig's. - Jeze mues me halt warte, bis es gfrüüt, de wird de da Dreck wohl hert warde. -Was woscht?»

«He - du sottisch uechecho. - Oppis eho ge luege. - I ha do verwiehen e neuen Ofe lo mache, u jez wird da Chatzer nid warm. Er zieht eifach nid. - Sottisch unbedingt cho Iuege, wo das het.»

«So - sotti - eh ... t. - U de der anger? - Da wo ne gmaeht het?»

«Los, Chrischte, maeh jez nid der N aar. Du weischt jo, win es ggangen isch. Aber wenn i dir jeze sage, du muescht cho Iuege, de isch das en angerlei. Du hescht no nie nüt ver­gabe müege maehe. - Wosch cho oder nid?»

«He, das chunnt ufe Badhans ab.» «Guet. - Das isch wenigschtes afen en Antwort. Mit dam

wi11 i jeze grad go rede. Mach dys Waarli numen afe zwag. I nihme di grad mi t mer.»

Mit dam isch da Bur gagem Bad übere. Oppe naehere HaIbstung isch ds Stubemeitli cho rüefe.

Wo Chrischten i d Gaschtstuben ychechunnt, isch dert scho nes Glesli Batziwasser zwaggstange, dasmoI ds raehte.

Gab men acht der Schnaps nid ou ohni Gigertschi chonnt mache? het er das Meitschi gfrogt. Bynim saIber het er dankt, das war doch ungfahr ds glyehlige, wi ohni Zimant es BrüggIi z mache.

«We de fertig bischt dobe, ehunscht de eho ussehaIe! -N aehhar muescht de no ne Bitz Bsetzi mache!» Mit dam Be­fahI vom Bad wirt isch der Chrisch ten uf das R ytwageli ueche­ggogeret. D Chnoü het er faseht nahe den Ohren obe gha, u d Tubakpfyffen isch ihm zwüsehe de Beinen acheplampet.

«So. - Hab di!»

45

Es isch guet e Wuche vorbyggange, bis Chrigu wieder umecho isch. Bim U sschale vo dam Bachbrüggli het er em Charrer brichtet, wi das ggange syg bi dam Bur.

«Dert war no z sy - tuusige Donner!» - E Choscht heig er gha un es Bronntsli zum Znüüni u zum Zobe - Herr­gott Ninive! - Nid num e do so schlachte donnersch Bünde­ler, wo me si fascht mües schiniere, anere Fülimahre ds Chrütz oder d Ungersatz yzrybe dermit.

«Ja - u de da Ofe?» het der Charrer welle wüsse. «Mhm! - Da Ofe! - Jo weischt, das war si eigetli nid

derwart gsi. Da Ofen isch racht ufgsetzt gsi», het Chrischte brichtet. - Er hei g scho, won er ds Rueihori ufto heig, gseh, wo der Fahler syg. Eine vo denen ufgstellte Hupersteine sygi verdrahjt drinne gsi u heig der Zug vermacht. Er hatt nume mit der Hang chonnen ychelange u ne zwagdrahje, u di Sach war i der Ornig gsi. Aber do hatt er jo müe~e Tinte gsoffe ha, wenn er das gmacht hatt. - Srarnemillione, bi der Choscht u bi dam Schnaps, wo's eigetli grad schad syg drum, nen überhoupt z suuffe. Derzue heig er grad guet derwyl gha, u da~ ihm derwy len opper do das Brüggli stahli, das syg ou nid gsi z forchte. I tem, er hei g da Ofen abgschrisse u wieder früsch ufgsetzt. He jo - worum ou nid! Der Bur syg jo meh weder num e zfride gsi u heig ihm no nes schons Trinkgaldt gga.

Bi allem Brichten isch Chrigu mit dem letschte Lade ds Bort ufgropplet, u das Brüggli het gwü~ gar nid so ne leidi Gattig gmacht. Der überzug het zwar scho chly galbelet, schier eso wi nes halblynigs Hosefüdle, anstatt da~ es meh graulochtig usgseh hatt. Es isch aber einewag e fyrligen Ougeblick gsi, wo das Dankmol vo Handwarkertüechtig­keit u Handwarkerfly~ blutt dogstangen isch, we scho kei Bundesrot, Regierungsrot oder süscht es gro~es Tier isch um

46

de Wag gsi. BloB e Badgascht i poschtgalbe Halbschuehne, Sydesockli u schneewyBe Tennishose isch hübscheli drufuse trappet.

«Haltet's?» het er gmacht u Chrigu agluegt. «Chascht mira probiere! - Wirsch es de scho gseh!» het

da pomadig Bscheid gga. Im glychen Ougeblick het das Brüggli vo beidne Bortere noche gage der Mitti zue afoh chiere.

Chrigu isch bleich worde. Er het vor Chlupf ds Muul offe vergasse, u d Tubakpfyffen isch über ds Bort us i Bach ache­gheit.

«Jez geit alls em Tüüfu zue!» Noch eine hohe Saule i galbe Halbschuehne, Sydesockli u

Flanallhose zeugt von verschwund'ner Pracht. Im Desume­luegen isch aber ou die sytligen i d Glunggen usegrütscht, u d Walle vom Badbechli sy luschtig über di ganzi Herrlich­keit ewaggploderlet.

Es isch fascht es Luege gsi, wi alben im Seeleuebassing im Zoologische Garte z Basel.

Chrigu u der Charrer sy i ds Wasser use u hei di schone, -wyBe Tennishose wieder a ds Bort uechegstellt.

«Glünggi! - pfuscher!» Das isch ds erschte gsi, wo das labigen Ungerseeboot andtligen afe het chonne vüre­schnopse.

«Mira woll! - Worum steischt druf, du sturme Saker­mant!» het Chrischten umegmuulet u i de Ruine vo dam

. Bachbrüggli sy Tubakpfyffe gsuecht.

Wi usem Bode gschosse, isch ufeinisch der Badwirt do­gstange.

«Chrüzdonnerwatter, Chrischte!-Du - du Bohnechalb!» Es het ihm fascht d Red verschlage. Mit dam flotschflatter­nassen Eland isch er gagem Bad zue.

47

«]a mira! - I verma mi nüt!» het der Chrigu hinger dene Zweene drybangglet. «Das chunnt dervo, wenn en jedere Hotelier d Saeh besser wott verstoh weder der F aehma!»

I han eeh do briehtet vom Muurerehrigu. Er iseh e Zytlang uf der Hooehi obe gwohnt, im Stoekli vomene Burehof, op­pen e Halbstung vom Dorf ewagg. I dam Stoek iseh einiseh zmitts i der Naeht, oder seho meh gagem Morge, Füür uf­ggange. ]ez stell me si vor, der Stock sovli nooeh bim Hus zueche u niemmer do zum Losehe weder di par eigete Lüt. Di nooehsehti Sprütze e. Halbstung wyt ewagg. I bi denn i der Frondi gsi, aber der Bur het mer einisch salber briehtet, wi das denn ggange syg. Der einzig wo kei Angseht gha heig, syg der Chrigu gsi. Da hatt ihm solle halfen e Leitere reiehe uf der yfahrt obe, für am Husdaeh azstelle. Aber nid e Sehritt gleitiger war da glüffe. Es heig ihn hooeh uf­gha, aber es hatt ne nid verwungeret, wenn da no zerseht d Pfyffen ygmaeht hatt. ]eze, das Stoekli iseh abebrunne bis uf der erseht Ring, aber ds Hus hei si wenigsehtes mogen ebha, bis vom Dorf noehe di ersehti Sprütze eho iseh u zgraehtem Wasser gga het.

]ez am Morge, wo der Chrischte i der Hosehtert usse sys Waarli erlase het, het der Bur zuenim gseit:

«]0, jo, Chrisehte. - Was maehe mer jeze mit dir?» «]a, das weis i nid», het da pomadig Bseheid gga.

«Weder, i bi no nie niene gsi. Überhoupt, wenn i alls gwüih hatt, de war i myseele nid zum Naseht us. Das bitzeli Wer­mi hatt i seho no moge verlyde.»

U war der Chrisehte gchennt het, het das seho fascht müe~e gloube. Es iseh eso gsi. D Dili vo syr W ohnig iseh mit

48

gro~e Bisigsteiplatten abdeekt gsi, u so het ds Füür syne Stube gar nid eso vil gmaeht, u we's eine hatt moge ver­lyde, de war das sieher der Chrigu gsi.

Ds Chriesistahle, das mües gehennt sy, het er albe gseit, der alt Muurerliebu. Nume do so im Versehleikte ane Boum zuechedyehe, grad prezis wi ne Sehelm, das syg nüt.Uver­schant mües me sy, uversehant wi ne Wantele. Mit Chare, Leiteren u Chorbe mües men usrüeke, u di frachi Rohre dorf men ou nid deheime loh. Wenn eine mit zwoine Rosse u miteme Wage e saehsmeterige Tramu gang go súhle, de falli das ou minger uf, als wenn er znaeht mit dem Charen es düürseh Grotzli gang go reiehe. Ãr heig einiseh e Chries­boum glaart am heitere hale Tag. Da, won er syne gsi syg, da syg eho tue wi der hal Tüüfu, aber ar heig ihm ds bos Muul aghankt, da~ er andt1ige froh gsi syg z sehwyge.

«Maeh num e d Azeig, du bagguhaarige, verdrahjtnige Milion du! I rüeke de ou us - weiseht - u i weis allwag de meh vo dir weder du vo mir.»

Wohl, das heig gwürkt! - Das Mannli syg zsame­gschmuuret wi ne gsehwellte Hardopfu u heig si faseht no versproehe, da~ er überhoupt oppis gseit heig. I tem, ar heig fertig gchrieset, ohni da~ no opper es Muul ufto hatt der­wage. Überhoupt syg me jo dumm. Mi mües nume luege, wi's di gro~e Tierer machi, di Herre Bankdirakter, Für­spracher u N 0tare. Wi meh da~ eine gstohle heig oder ungerschlage, wi meh da~ einen astimiert ward im Gro~e Moos obe. Nachhar überehom er e sehoni Stell ufeme Stüür­büro oder süseht amen Ort, won er syni Leidtragende wie­der früsch ehonn reiggle u ploge.

49

]ez mit dam Chriesistahle syg es gang am beschte ufeme Boum schon zmitts im March vo zweene, wo enangeren uf der Latte heigi wi Füür u Büchsebulver.

«He jo - do isch doch alben e schone Chriesboum gstange im Fuhrenacher obe. Der halb het em Chlay ghort u di angeri Helfti em Bammert. U Chriesi het da gha, schoni schwarzi, dag es d Escht fascht a Boden abe zoge het. Dert han i gchrieset amene schone Nomittag. Leitere han i keini bruucht. Da Boum het Gradusenescht gha, wo me vom Stamme !loche schon het chonne drüberuserütsche. Z hamp­felewys han i chonne nah. Es isch no kei Montsch derhinger gsi. Oppe nachere Stung isch der Bammert derharcho, mit dem Bieli ungerem Arm . .Ar het i Wald uechewelle. I ha ne vo wytems gseh cho, bi aber nid erchlüpft. Ganz hübscheli han i mi uf Chlays Syten überegloh. Der Bammert isch stiU­gstange u het a Boum uechegluegt, dag sys Geigbockbartli wie ne Kompagnodle gage Himel ueche zeigt het.

,Grann num e, du Milion!' han i für mi salber gseit u mi schon stiUgha.

,Was machscht du do obe?' ,He - chriese tuen i, das gsescht dank!' ] ez het er afoh loszieh. AUs ward eim gfrasse. Nidemol

uf de Boümen obe sygi d Sach sicher. I bin ihm aber nüt schuldig blibe. ,Los, Bammert, das geit di e Drack a, solang i nid uf dyr Syten ane chriese!'

,la - war het dr gseit, du dorfischt uf der angere Syten ane go gwünne?'

,He war acht, du Sturm! - Das isch dank oppe gly er­rote - der Chlay. Süscht gang frog ne.' I ha nid bruucht Chummer z ha, dag der Bammert der anger gang go froge, gab's wohr syg. Er het grad gmacht, wi wenn ihm e Chriesi­stei i ne hohle Zang cho war.

50

,Wirscht de hoffetlig wüsse wo d Mitti ischt!' ,He kIar. - Süscht we d 's nid gloubscht, chascht mira

vom Gibel obenabe cho sankle!' Do isch nüt gsi zwelle. Da isch no lang zweneli schlau gsi

für Muurerliebele. Er het mit dem Bieli uf syr Syten anen en Ascht abegschrisse u afoh Chriesi asse. Nachhar isch er gagem Wald zue. Er het aber no mangisch zrugggluegt.

Gagem Obe, der Bammert isch scho lengschte wieder de­heime gsi, chunnt der Chlay vo syr Hardopflere nochen über d Syten ueche. I ha der Chorb bereits voU gha.

,War het dir gseit, du dorfisch do chriese?' ,Dasch jez no ne Frog! - War acht weder der Bammert!

I wett überhoupt e Naar sy u uf dyr Syten ane go zsame­lase. Dert het's jo fascht e keini, u derzue sy si scho fascht verryffet. '

Was het er welle sage? I bi uf Bammerts Syten ane gsi u han ihm vo dert us fraveli di frachi Rohre dorfen ahanke. Won ihm no ne toUi Hampfele ganz ryffi Chriesi uf syr schynige Platte versprützt un ihm der schwarz Saft wines Bechli übersch Zifferblatt achegrünelet isch, het er'sch du andtlige lo gahe. I ha mi Chorb no chonne fertig fülle, u kei Montsch hatt usegfunge, weli Chriesi vo Bammerts u weli vo Chlays Dolder sy. Di zwe verdrahjtnige Saker­mante, die hei jo enangere ds Muul nid moge ggonne.»

Wo mir der Muurerliebu das brichtet het, han i mer müege sage: «Gstohlen isch gstohlen, u racht isch's natürli nid. Hingage dene zweene Gaaggine han i' s i ds Hingeren yche moge ggonne.»

Es isch en ahi Sach. Wo zwee zsame strytte, de freut si e dritte ...

51

Merkwürdig, wi eim do, we men i nes gwüBnigs Alter yne­chunnt, mangisch so Lüt i Sinn chome, wo me sit unzahlige ]ohre nümmen an se dankt het. Es sy Lüt, wo scho lengsch­ten a dam sti11e Platzli lige, vo dam kei Wag meh zrugg­füehrt i ds alte Hei u ds alte Labe. U kurios, es sy meischtes nid oppe Lüt, wo im Laben oppis hei gha z bedüte, nei, ganz eifachi Montsche, wo eim dür ihri Eigeligi ufgfa11e sy.

I bi denn z I-Iuttu i der Lehr gsi, wo amene Marit es merkwürdigs Fuehrwarchli bi der Schmitte vorbygfahren isch, en alte, lodelige Graschare, u z beidsytig sy a de Stange anstatt Lande mit alte Halsligstümpe gschundtnigi Tannli abunge gsi. Zwüsche dene Stanglinen innen isch e magere Biliam derharcho z stogele, wi we d BahnhofstrooB mit Eiere pflaschteret war, eso Sorg het er gha. Es war eigetlech e Schümu gsi, aber di Farb het meh so i ds Galbeligen übere­gschilet. Wenn e Locherstei cho war, de hatt der Buuch chuum drüberewaggmoge, u di Rüppi hatt me blinzlige chonne zelle. Mi hatt do ou chonne froge: «Was choscht't do so ne Reif?» A dam Glettiladehals oben isch en alte Chüeh­chomet ghanget mit Sytebletter vo alte Sprützeschlüüch, u am Leitseili het me di verbagglete Chnopf chuum chonne zelle. U jez der Fuehrme. Er isch i dam Charen inne gstange, het ds Leitseili gmulche u mit dem Geiseli gfislet wi ne Ho­seladebueb. Es isch es chlys, schytters Mannli gsi, wo ne suure Luf\: grad hatt mogen umgwahje. Jez isch grad en angere Fuehrme bi dam Fuehrwarchli düregfahre u het im Verbygang dam Falch eis glitzt mit der Geisle. Da het e Fluug gnoh, u das Mannli het's grad hingertsi i das Chare­güfi abegsetzt.

«Kari hab di!» het eine brüelet vo der Eintracht noche, u di Lüt hei glachet wi d Naare. Mi het mer du gseit, das syg jeze der Chashütte-Kari, Chorber, Handler u nabezueche

52

Polizeier i dam fründtlige, sunnige Burenaschtli dert a der Talsyten obe. Dihr wardit vilicht sage:

«Wi cha jezen es sottigs MannliPolizeier sy?» Dir müeBit nid vergasse, dert git es keini Verbracher u keini Radou­brüeder, u oppe für d Azeiger z vertrage u füre Gmeinrot z poschte, für das het's der Kari wohl to.

N umen einisch isch er anere Mission nid gwachse gsi, u die Sach war bal echly dramatisch worde. Der Gmeinschry­ber het ne miteme Vagant, wo d Schrif\:e nid ganz het i der Ornig gha, uf Rohrbech abe gschickt ufe Polizeiposchte. Zerscht isch das no ganz ordeli ggange, u der Kari het sech frei echly gspürt als Polizeiorgan. Wo aber keini Hüser meh cho sy, isch es fertig gsi mit syr Autoritat. Da Kundi isch anes Bord aglage u het e kei Scheiche meh verrüehrt. Es isch ihm allwag wider ds Ehrgfüehl ggange, mit dem Kareli i das groBe Dorf yzmarschiere. Vilicht het er dankt, mi chonnt nen ou, wi di noblere Delinquante, wi oppe d Bankdirakter u d Fürspracher, im Auto abefüehre. Das war aber gar nid mügli gsi, wil's denn dert obe no gar keini Auto gha het. Der Kari isch inere grüüselige Verlageheit inne gsi. Er het mit Liebi probiert, er het drohjt, aber das isch grad eso vil gsi, wi we men amenen Elifant a ds Hinger speuti oder Wasser übernen Ãnten abelaarti. Da Vagant isch glage. Wo ne der Kari abrüelet het: «Bin i Polizeier oder du?» het danim zur A~twort gga, er so11 ihm , dert lacke, won er hübsch syg. Nachhar het er ihm no d Zungen usegstreckt. ]ez_hingagen isch der Kari ufgladeret:

«Also, so lig, du Blitzg! Jez gohn i hei go der Revolver reiche!» Elleini isch er wieder der Hoger uf. Jez, won er wieder umecho isch mit sym Gschütz, es isch nid grad e Browning gsi, u er hatt chuum es Tennstor breicht dermit, isch da Vagant niene meh gsi. Gab er du uf eigeni Rachnig

53

ufe Polizeiposchten isch, was weis i. Uf aU FaU isch nüt meh do gsi weder ds Nascht im Bortligras.

Jez aber da Schümu, wo eigetlech e kei Schümu meh gsi isch. Er het fascht meh so ne F arb gha wi ne Kanarievogu. Der Kari het gfunge, a dam gang nüt meh uf. Er het e wyEi Wuchen agsteUt, da Schümu gmetzget, bim AppizaUer un­gen es par Pfung Spack gchouft u RoEwürscht gmacht. Die het er verhützt uf aU Syten ume, i Schwyzerhof uf Barn u i ds Hotel Ritz z Neujork, wo albe d Fürschtlichkeiten u d Diplomaten abstyge. Er het gseit, er syg guet uscho u hatt no ei Schümu bruucht. Di Lüt heige ne fascht gfrasse drum. Sowyt war jezen aUs racht gsi, wenn er jeze nume wieder es angersch RoE gha hatt. Am Mittwuche druf isch er zu mym Lehrmeischter cho.

«Du, Adolf, wüEtischt mer e keis RoE?» Der Meischter het richtig Freud gha a dam Mannli. «Ja, wi sott das oppen eis sy?» «He, du weischt, es bruuchti jo nid gar der Schonscht z sy

u ou nid grad e Schümu!» «Jo, was dankscht, daE oppe chonntischt zahle?» «He, we's oppen eine war, wo no chly chonntspringe~

weischt, echly ne gangige, so achzg oder nüünzg Frankli wett i no woge!»

Der Meischter het glachet. «Jo lue, um das Galdt über­chunnscht du allwag e keis RoE!»

Er het aber doch no eis übercho, der Kari, ob für achzg oder nüünzg Frankli, das chan i natürli nid sage.

Der Kari het aber nabem RoE no angeri Sorge gha, u weis Gott nid di chlynere. Es isch ihm du i synen alte Tage no i Gring cho z hürote, wenn er scho für ihn eUeini fascht nid het moge gchute. Er isch aber gar nid zfride gsi mit syr

54

F rou, u er het ds Gfüehl gha, die bring ne no zvollem über nüt. Jez isch er einisch uf Rohrbech abe i ne Lade u het gfrogt, gab si nid echly so bessere Charesalb hatti.

«Für was wettisch da?» het d FrouBütler fründtliggfrogt, u der Kari het ere ds Harz usglaart. Wi si jo wüssi, heig er verwiche ghürote. Jez syg aber sy Frou gar verfluecht e Vertüenligi u heig im Gring, im Tag drümol z choche, won ar vorhinen im Tag bosdings einisch gchochet heig. Die bruuchi Schmutzigs em Tüüfel abe, sogar no für i d Hard­opfubitzli, u das vermog ar nid. Jez hei g ar dankt, eso chly besseri Wagesalbi út's ou für die donnersch GÜÜde. «U de no eis», het er gseit. «Süscht seit men albe, wi meh Schmutzigs daE me nahm, wi besser daE d Sach ward, u do isch's grad ds Gageteel. Wi minger daE me nimmt, wi bes­ser daE's wird.»

Das het ihm d Frou Bütler ohni wytersch gloubt.

I sym Hüsli het der Kari vil Muheime gha, u we die am abe so racht hei afoh Musig mache, i der Chuchi oder unger em afen unge, de isch er natürli wüetig worde. Er het's abe nid gha wi der Chuchibueb ufem Schiff vom Kolumbus:

«Mein Heimchen zirpt! Mein Heimchen zirpt!» So singt und tanzt er ihnen, und wenn es nicht vor F reude stirbt, dann sitzt es bald im Grünen!»

Jez, Karis Muheime war es natürli nid im Troum z Sinn cho z starbe, weder vor F reud no vor Langizyti. Ei u aU aben isch das ewige, langwylige Konzart losggange, u das het ne ganz verruckt gmacht. Er het mangisch nid chonne schlofe u de oppe i der Toubi mit der Pischtole ungeren afen

55

ungere gschosse. De isch es en Ougeblick still worde, aber nacheme Wyli wieder früsch losggange. Jez het er ou wie­dereinisch i der Wuet inne sys Panzerabwehrgschütz glade miteme blinge Schutz. Da het aber nid abwelle, u 's het ihm eifach nid gchabslet. Er het der Hahne no einisch gspannet, aber gab er abdrückt het, vorvert i Louf ychegluegt. Jez isch der Schutz ab u ihm di ganzi Ladig i sys Polizeiergfraas yche. Z toden isch es jo nid ggange, aber einewag, si hei ne müe~en uf Huttu tue i ds Spital.

Jo, der Kari. Er bruucht scho lang e keis Ro~ meh, weder für achzg no für nüünzg Frankli, kei Charesalb für i d Roschti u kei Pischtole für uf d Muheime z schie~e. Er lyt ou scho lang z Rohrbech unge, u en angere vertreit jeze d Azeiger i sym liebe, fründtlige Dorfli a der Syten obe.

Es git nüt Truurigersch uf der Walt obe, a)s we zwe Noch­ber wage Marchgschichten uneis warde u afoh prozidiere. Gwohnli het niemmer nüt dervo weder hochschtes d Advo­kate, we d Lüt dumm gnue sy, die lo ine Sach ychezlange. Bim Prozidieren isch no keine rych worde u wenn er ou hundertmol Racht übercho hatt. So ne Prozidiertüüfu isch der alt Lattga~joggi gsi, e mi~treue u gytige Sakermant da~ nüt eso. Da het aghankt won er num e chonnen u moge het, u d Fürsprache hei da gchennt vo Barn bis uf Basel abc. Da het gang racht gha, u we men ihm ds Gageteel a de Fin­gere het chonne nocherachne.

Der Balmer-Gottfried isch sy Astoo~er gsi, mit dem Acherland, mit der einte Matte u mit der Hoschtert. Er het aber nid gnue chonne sorgha, da~ der anger nid oppe Grund gha het zum Ahanke.

56

Joggis Chriesboüm sy wyt i Balmersch Land ycheghanget, u Gottfried het ihm zwoi-drümol Bscheid gmacht, er sol1 sen echly zruggschnyde. Wo alls nüt abtreit het, isch der jung Balmer salber druflos u het di Reiggle em March noh es bitzeli ufgstutzt. D Escht het er lo ligge.

Scho gly druf isch der Landjeger cho mitere Vorladig vor Amtsgricht. Gottfried isch die Sach zwider gsi. «Nume nid prozidiere! »

Bi der erschten Ussprach isch der Joggi drygfahre wi ne Muni ine Chrishuuffe, un e güetligi Losig isch nid mügli gsi. Es het en Ougeschyn gga, u di Grichtsherre sy der Meinig gsi, Gottfried heig nid num e ds Racht gha, di Escht em March noh abzsage. Er hatt sogar ds Racht gha, se z bhalte. Alls was über ds March überehanget, isch Eigetum vom Astoo~er. Joggi het verlore u drüberyche no toll chonne Choschte zahle. Er het to, wi wenn ihm ds groschten Un­racht gscheh war u sofort vor Obergricht we11e. Sy Für­sprach het ihm aber gseit, er sol1's lo galte. Es trag nüt ab.

Joggi hatt chonne Bsetzisteine frasse vor Toübi. Dam Donner we11 er' sch de reise, so bal er T rifti hei g !

Alls was über ds March überehanget, isch Eigetum vom Astoo~er. Da Grichtsentscheid het nid us sym herte Barner­gring usewelle, u Tag u Nacht het er do dranumegstudiert.

J ez einisch hei Balmersch e Wagen am March a lo stoh, gwü~ ohni oppis z danke derby. Joggi het aber sofort er­lickt, da~ d Diechsle meh weder um d Helfti über sys March ychehanget.

AUs, was über d March überehanget, isch Eigetum vom Astoo~er. Eis Gurts isch er go ne Sage reiche u het di hert­holzig, blaugstrichnig Diechsle em March noh abgsagt.

Der jung Balmer isch wüetig worde. Mi sott d Azeig mache, het er gmeint, aber der Vatter isch nid des Sinns gsi.

57

«Nume nid prozidiere! - Es isch nO keine rych worde derby, u Littga~joggi wird's scho gar nid. 's isch jo schad derfür, aber zletschtemand verman i no salber e neui Diechsle lo zmache. Vo dam wett i keini.»

Das isch Joggi wieder nid racht gsi. Ds Chaaren isch e langwyligi Sach, wenn eim niemmer Kampf git. Es hatt ne wungergnoh, wi ds Gricht i dam Fall tat etscheide. Mi chonnt oppis lehre derby.

Jez isch der Heuet cho, u Balmersch hei ihri Matte gmahjt, abe grad die, wo a Lattga~joggis agstoo~e het. Gwohnli macht me das eso, da~ da wo zerscht mahjt, vo eim March­stei zum angere louft u de am Treib noh amahjt. Der Noch­ber, da hout de eifach der Raschten ab, syg's jezen echly zweneli oder echly zvil. Bi Lüte, wo guet zsamen uschome, chunnt das ufene Santimeter nid a. Mi mues aber de nid e Lattga~joggi zum Astoo~er ha.

Nu jeze, der jung Balmer het das der salb Morge gmacht, wi's scho der Gro~atti u der Vatter gang gmacht hei, u wy­tersch nüt derby dankt. Gab er nid ganz grad glüffen isch vo eim Marchstei zum angere, was weis i. J oggi het d Azeig gmacht wagem Übermahje. Zmitts im schonschte Heuen in­nen isch ds Gricht cho nen Ougeschyn nah. Es het würkli müe~e feschtstelle, da~ Balmersch es par Santimeter über­übere ghoue hei.

Gab er en Entschadigung verlangi für das Gschys? het der Grichtspresidant der Joggi gfrogt, u 's het gwatterleich­net hinger syne dicke BrüIleglesere. Derno het er em Bal­mer-Gottfried fründtlig d Hang gga u der Chleger lo stoh wi ne Schnuderbueb. Aber Joggi het verlangt. Wage dam Schübeli Müschergras, wo chuum es Gei~ebaarli gfüllt hatt, hei Balmersch dry~g F rankli müe~e zahIe,ohni d Choschte, won es gga het.

58

Im Ãmdet hei BaImersch wiederume zerscht gmahjt. Das­mol het aber der Vatter salber welle derby sy. D Mahder hein ihm em ganze March noh es Riemli müe~e lo stoh, op­pen e Schueh breit, u du het er se grad zu Züge gha. Zletsche­mand syg me doch de ou e kei Schuelbueb meh.

Dasmol isch jeze Joggi zweni gschyd gsi. Er het schon gwartet, bis Balmersch ihrersch Ãmd hei dinne gha, u du isch er ou druflos. Er het eifach der Raschten abghoue, win es sit alte Zyte der Bruuch gsi isch. Er het alls gnoh was no gstangen isch, ohni lang uf ds March z luege. Jez het aber der Vatter Balmer en Azeig gmacht vo wagem Übermahje. Joggi het zur Usred gha, er heig jo nüt angersch gmacht, weder der Raschten abghoue, u das heig me so lang ar wüssi gang eso gmacht. Vatter Balmer hingage het ganz rüehjig erklart, ar heig zu jeder Zyt d WeIi, em March noh u we's no so schmal war, es Riemli Ioh z stoh. Das Racht het ds Gricht müe~en anerchenne u het's no so garn gmacht. Der Grichtspresidant het em Joggi no so racht alli Ãrdeschang gseit, u 's war ihm de scho lieber, er gsach ne nümme do im SchloK

Balmer-Gottfried het zwar gseit, er mocht de do kei Pro­fit mache, hingage di Bue~ vom Heuet nome hatt er de scho garn wieder ume.

Ohni es Wort z sage, het Joggi das Galdt abegleit u isch zum Loch us. Es sott eme njedere Stryttüüfu eso goh.

Di Chronik vo dam lieben Oberaargouerdorf Bleibech, wo synerzyt i der Bylag vom Langethaler Tagblatt cho isch, het ein intrassiert u agheimelet. Bleibech isch für üs Oberaar­gouer idantisch mit Barner Halblyn und Kreiskommand(J.

59

Di jüngeri Generation bsinnt si zwar nümme so genau a die beide Begriffe, derfür aber mir eltere Semeschter umso bes­ser. War wett ne nid gchennt ha, üsen alte, liebe Kreiskom­mandant Emil Gygax, der Vater vo sym Amtsnachfolger F ranz Gygax! Mir hei ne in Erinnerig als straBige, churz­abungnen Inspaktionsoffizier, aber unger der ruuche Schale isch e gmüetlige, guldlutere Charakter gsteckt, e Montsch mit gsungem Humor, wo ou der Humor u d Schlagfertig­keit vo syne Datle het 10 galte. Us dam gsunge Verhaltnis zwüschen Offizier u Mannschaft isch no hütt mangi luschtigi Anekdote bekannt, wo mer für alli2yte mochti feschthalte. So isch er ou gang wieder mit dem Gfreite Laderma zsame­grote, wo als SpaBvogel isch bekannt gsi u em Kreiskom­mandant nüt schuldig bliben isch.

Mir danke do grad a di salb Waffeninspaktion z Madis­wil, wo der Gfreite Laderma garn es neus Rockli ygmartet hatt. Er het bhouptet, ds alte syg ihm z ang. Der Komman­dant het mit zweene Fingere hinger da Rocklichragen abe­glangt, für z luege, ob di Angabe stimmi.

«I gloube's wohl, dihr mogit nid gschnuppe, we men es sottigs Schilee drunger ahet!»

Jez isch das bekannte, luschtige Füürli ufgladeret i dene graue Soldatenouge.

«Ja, do isch nüt z mache!» het der Laderma luschtig ume­gga. «'s isch halt Halblyn vo Bleibech!»

Der Gfreite Laderma het sys Rockli übercho.

Der glychlig Laderma isch einisch vom Kommandant zu­nere Nachinspaktion verknurrt worde. 2uefellig hatten aber ou syni drei Brüeder a di glychlig Inspaktion solle.

«Ja, das geit nid!» het der Laderma proteschtiert. «Wiso acht nid?»

60

«He, wil myni drei Brüeder die Inspaktion ou grad müeBe mache u mir lang nid Saches gnue hei, für zvierehoch a ne Waffeninspaktion z goh.»

Gefreite Laderma isch vo de:t;" Nachinspaktion dispansiert worde.

Einisch het der Kommandant nach ere Waffeninspaktion z Madiswil mit synen Offizier no ne chlyni Nachinspaktion gha. Es isch ziemli spat worde. Won er andtligen ufem chürzischte Wag über Rütschele hei isch, het er so ufem halbe Wag, im sogenannte WyBestei, ds Bedürftnis übercho, echly z verschnuppe. Bi Nacht u Nabel isch aber d Wahl vome gabige Platzli gang echly en usicheri Sach. Mi cha nie wüsse, i was yne daB me hocket.

Am angere Morge het ne d Muetter gfrogt: «Um ds Gottswille, Vatter! - Wo hescht du dyni Hose dawag ver­dracket?»

«2 Rütschelen obe. - Im WyBestei.» Der Kommandant het das Erlabnis einisch inere luschtige

Gsellschaft salber brichtet, u der Laderma het das i d Nasen übercho.

Wo ne der Kommandant bi der noochschten Inspaktion wage syne Hosen agsunge het: «Wo zum Donner syt dihr desumegrütscht?» het ihm der Laderrna ganz gmüetlig er­klart: «2 Rütschelen ane. - Im WyBestei!»

Er isch ohni N achinspaktion dervocho.

I bsinne mi ou no guet a d Nachmuschterig z Langete, bim Erschte Waltchrieg. Mit Tamburen u Musig sy mer gmeins­wys derthi marschiert, di SchieBfertige mit der Waffe. No der sanitarischen Ungersuechig hei mer Ma für Ma i der groBe Vehmarithalle müeBen atratte. Vornochen isch uf je-

61

der Syten es Tischli gstange für ds Büro. Am einte Tischli isch da bekannt Lehrer Güdel vo Urschebech mit emen angere Zivilischt ghocket und uf der angere Syte e junge Lütnant mit eme Schryber. Als eine vo den erschte bin i abgfertiget worde u ha der ganz U fmarsch vo der Mann­schaft chonne verfolge. Churz no mir isch ou der Laderma cho, der Gwehrriemen über der Achsle. Zu Frideszyte war er eigetlech nümme dienschtpflichtig gsi, aber als bekannt guete Schütz het er nüt dergage gha, wieder früsch für ds Vatterland yzstoh. Vor der Nachmuschterig isch er es par Wuchen im Jura hinge gsi, i me waltabglagnige Schmuggler­naschtli am Doubs unge . .Ar u sy Vatter sy vo Bruef Reif­macher gsi u hei de vo Zyt zu Zyt d Hasle salber ghoue, waggonwys. I der Zyt het der Laderma e schone, blonde Vollbart loh wachse, wo usgezeichnet zu sym ganze Wase paíh het. I ha ne fascht nid umekennt, won er i dam dür d Marithalle hingerecho isch. A dam einte Tischli isch er glyeinisch mit dam junge Lütnant zsamegrote wage der Reisen tschadigung.

«Was!» het er da abrüelet. «Do chunnt men axtra vo Weschtindie hei für ds Vatterland halfe z verteidige, u de sol1 me nidemal Reisentschadigung übercho!» Mit dene Worte het er mit der Fuuscht uf das Tischli ghoue, da~ der Lütnant ganz erschrocke nohm Tintegütterli glangt het, wo jeden Ougeblick het chonnen über das schone Protokoll us­laare. Ganz hülflos het er a di Chraftgstalt uechegluegt, wo ganz guet eme Künschtler für Jakob Heers Collani, der Chünig der Bernina, hatt chonne Modall stoh. Mit üs angerne het der ~ehrer Güdel quitschvergnüegt dam Wortwachsu zueglost . .Ar het der Laderma vom Militardienscht noche gchennt. Zmitts i der Diskussion isch ufeinisch, wi imene guetystudierte Theaterstück, der Kreiskommandant Gygax

62

vor der Gruppe zuechegstange. Jez win er do sy ehemalig Datu gseh het, isch e fründtlige Schyn über sys markante Gsicht ggange.

«Syt dihr nid der Laderma?» Es schneidigs Zsamechlepfe vo schwaren Absatze. «Wo-wohl, Herr Kommandant! - Da bin i!» «He z Donner, sit wenn heit dihr e sottigen Urwald ume

Gring ume?»

Jez het si da bekanntSunneblick dür daschon blond Voll­bart düregstohle.

«Jo, wüssit dr, Herr Meyor, i bi jeze wuchelang am Doubs hinge gsi, u dert wird's gar verfluecht lang nid Früeh­lig. Jo, und jez isch das abe no ds Winterhoor.»

Der Gfreite Laderma het sy Reisentschadigung übercho.

Nachem Brand vom Lotzwiler Schuelhus het der Kreis­kommandant eim vo syne Lotzwiler Fründe uferen offene Charte gschribe:

«Wohltatig ist des Feuers Macht.»

Die Charten isch scho zmorndischt a Absander zruggcho mit dem folgende Nachsatz:

«Nach Bleienbacher Art entfacht.»

Ungfahr zu der glychlige Zyt wi der Kreiskommandant het ou der Howald-Glais, üse nachmalig Regierungsstatthalter, gamtet. Das isch e sunnige Montsch gsi, u ou di schwerschte Schicksalsschleg hei dam sy gsung Optimismus, sy guldig Humor nie ganz chonne nah. Ou über ihn sy no hütt vil Anekdoten im Umlouf, wo mer nid ganz wetti vergasse. Sy

63

Garriere het er als junge Notar bi üs z Madiswil agfange. Als usgezeiehnete Sanger isch er eis vo den yfrigschte Mit­glieder vo üsem Mannerchor gsi, un es Gsangfescht ohni Howald-Glais hatt seeh e Mannerchorler gar nid chonne vorstelle. ]ez einisch amene sottige Feseht, wenn i nid irre z Burdlef, es heig zwe Tag duuret, iseh er naeheme luschtige, echly füeehten Obe spat, oder besser gseit früech, i ds Hotel cho und uf sys Zimmer.

«Won i Liecht gmaeht ha», het er is brichtet, «iseht dert scho einen im Nascht glage. - Was mache? Item, i ha gmeint, es syg eine vo üsne, ha nid lang Kumedi gmaeht, da bi de Beine gnoh u nen a Boden usegsehrisse. Es het nume so gehlefelet! U war isch es du gsi? Der Dokter Garsehter vo Dietu.» Da heig ihm du alli Sehang gseit u derzue no chonne noehewyse, daB er do ganz am latzen Ort sygi. D Zimmer­nummere heig zwar gstimmt, aber ds Hotall nid.

Naeheme luschtige Mannerchoroben iseh der Howald­Glais, ds Harz voll Sunneschyn u der Chopf voll Lieder, syr Wohnig i der SteigaB zuegondlet. Am Dorfbaeh noh isch er no guet eho, aber d Hustüre het er nid grad im erschten Alouf breieht. Er het eehly z vil raehts gha u iseh am Garte­hag glandet. Dert isch er du vo Seheieli zu Seheieli dranoh­toopet. «Wele Donnerwatter het mer jeze do ne Leiter­wagen i d StrooB yehegstellt?» het er am Ãnd Lut gga.

Amene Samschti zobe sy di Mannerchorler no der Üebig bi mene Glas Wy no ehly binenangere gsi, wi si's oppe so zum Bruueh gha hei. Si hei gsunge wi d Lerehe. ] ez isch am an­gere Tiseh e junge Handwarksburseht ghoeket, wo sech uf der Walz dohare veriiret gha het. Da iseh begeischteret gsi vo dam Singe u het gfrogt, gab er nid ou dorft halfe? ]ez

64

het das si zeigt, daB das en usgezeichnete Sanger iseh u der­zue no guet het ehonne sehnorregygle. Der Glais het sofort der Naar gfrasse gha a dam Kundi u het ne z Gaseht gha. Er het abwaehsligswys mitim gsunge u gmugyglet, u nach­har het er no mitim der Pinteehehr gmaeht. «Im Reiche der Tone erblühet das Schone.» Am angere Tag het nen e Man­nerehorler gfrogt, wenn er heieho syg u win ihm di Kunscht­turnee agsehlage heig.

«Los sag», het der Glais gseit. «Da Kundi han i eifaeh be­nydet. Es mues eifach sehon sy, e Handwarksburseht z sy oder e Vagant!»

Vo üs ewagg iseh der Howald-Glais uf Aarwange eho, zerseht als Griehtssehryber, u spoter iseh er du als Griehts­presidant gwahlt worde. Er iseh aber gang eine vo üsne blibe. Wo mer ne no sym Abschied no ehly gfyret hei, het is sy Amtsnachfolger, der Herr Fürspraeh u Griehtspresidant Challer, ganz es frohlechs Müsehterli verzellt vo sym Amts­antritt. He jo, do syg ar vo allne Syten ufmerksam gmaeht worde, es syg de nid ganz kouscher im SehloB Aarwange. Dert syg's de unghüürig.

«Eh, das wird doeh wohloppe nid sy!» «]a - wowohl! Frogit nume d Frou Statthalter. Die ehan

eeh Uskunft ga!» Bi der ersehte Glageheit heig er also d Frou vo sym Vor­

ganger, wo derwylen isch Regierungsstatthalter worde, vor­gnoh.

«Aber losit, Frou Statthalter. Stimmt das, was d Lüt do sage, vo wagen es syg unghüürig im SehloB z Aarwange?»

D Frou Statthalter heig das so miteme heimlige Laehle zuegga. «]a jo, das stimmt scho chly, aber tU eh maeht das allwag nüt!»

65

«Wei's hoffe! - Aber jez müeBit dr mer doch nO sage, wi

das sech zeigt het.» «He, das isch eso», het mer d Frou Statthalter erklart. «Da

Spuck isch i der Regel am Samschti znacht losggange u man­gisch ou no dür d Wuchen us, wenn oppen amen Ort es Chaferfescht isch abghalte worde. So um Mittinacht ume, oder mangisch no spoter, het me übernide d Hustüre ghort schletze, daB es das ganze SchloB erhudlet het. Nacheme Wyli isch de so nes Gschleipf d Stagen ufcho, uheimelig, i chan ech' s sage!»

«Ja, U de?» «He, losit jez nume! - De het me ghort, wi opper der

Gang noche chunnt z toope u do u dert e Türe probiert, bis

di rachti cho isch.» «U de nachhar?» D F rou Howald het glachet. «He abe, de isch de der Grichtspresidant do gsi!»

Us syr Aarwangerzyt het üs der Howald-Glais mangs luschtigs Stückli verzeUt. Do hei g er einisch so vier Brüeder im SchloB gha, i Ungersuechigshaft, u zwar für par Tag. Jez chonnt me mei ne, wi das dene langwylig vorcho syg. Jo, kei Red dervo. Der eint heig es Chartespil bynim gha, u do heige si zsame gjasset vo eir Tagheiteri bis am Obe, eifach, bis si nüt meh gseh heige. Die heige sech albe chuum Zyt gnoh zum Bankett, wo ne d Frou vom Landjeger, ob mit oder ohni Dessar, gserviert het. Dür nes Loch i der Türe heig me dam Chleeblatt chonne zueluege, u er heig man­gisch Freud gha a dam Yfer, wo me hatt chonne meine, es gangi wenigschtes umeneBurehof. Galdt hei g natürli e keine gha, ou nid e Batze, aber derfür e njedere wenigschtes acht bis zache Chnopf a de Hose u aUwag nid vil weniger am

66

Schilee u a der Chutte. Um das beinige Kapital syg es do ggange wi um di eigni Saligkeit. U bschisse heige si enan­gere, welen erger. Jez, wo me di Vogel wieder hei g müeBe]o flüüge, heig der eint niene meh e Chnopf gha, weder a de Hose, no am Schilee, no a der Chutte. Er heig aUs verspilt gha. Bi dam zartlechen Abschied vom SchloB heig er gang mit eir Hang d Hose müeBe ha, daB sinim nid abegrütscht sygi. V agan teschicksal!

Es angersch Mal hei g er ou so ne Brüeder a der Pangsion gha. W on er ne heig müeBe lo goh, heig er ne zuenim uf ds Büro gnoh unim so racht vatterlech zuegsproche.

«Los, i hoffe, es syg de ds letscht Mal, daB i di do im SchloB atriffe!»

«He abe, gal!», het da Kundi troche gseit. «Du chunscht jo jez gloub uf Langete a ds Regierungsstatthalteramt.»

Einisch, so imene chalte Winter, heige si ou so einen i Choscht u Logis gha. Wo da sys Semeschter heig abghocket gha, syg er zum Ytritt i ds neue Labe z allererscht i Baren übere go nes Trasch bstelle.

«Du, isch das nid gar verfluecht chalt gsi dert ane?» het nen e verwandti Seel gfrogt, eso racht voU Beduure.

«Nidemol! - I ha mi gar nid gha z erchlage», het da SchloBpangsionar Bscheid gga.

«Weischt, ds Ungsüngschten isch gang der Düürzug. Aber dert ane het das noüe nüt gmacht. Dert wird nid gang tüüret.»

Wi im SchloB Aarwange, so het der Howald-Glais ou als Statthalter nabe mangem Schware ou mangs luschtigs Inter­mezzo gha. Einisch hatt er so bimene Stryt zwüsche zweene

67

Nochbere solle der Friedesangu spile. Won er em erschte abglost gha het, het er dam uf d Achsle dopplet. «Ja, du hescht racht! - Die Sach isch doch so kIar wi ne Wurscht­suppe! - Do git's gar nüt z brichte!»

N achhar isch der anger zuenim cho u het ihm da FalI uf sy Art u Wys brichtet.

«Ja, du bischt im Racht. - Do git's nüt z hueschte!» isch em Glais sy Bricht gsi.

Der Aktuar het dene Verhandlige mit eigete Gfüehle zue­glost, u wo der zwoit isch furt gsi, het er si nid chonnen überha. «Aber losit jez, Herr Statthalter. Das geit doch nid! Jez heit dr beidnezsame Racht gga. Das isch doch kei Lo­gik!»

Da het echly glost u nachhar müeBe zuega: «Los, jez hescht du ou racht!»

Einisch isch eine imene Strytfall zuenim cho um Rot froge. «Was sol1 i jeze do mache, Herr Statthalter?-Het da mir

nid dorfe sage, i sol1 ihm i ds Hingere blose! Was tüet dihr mir do rote?»

Der Statthalter het sech echly bsinnt u nachhar es Urteil abgga, wo gwüB no der Chünig Salomon hatt chonnen es Bispil nah dra.

«Jo, los, das isch natürli derfür u derwider, aber i a dym Platz, i miech's nid!»

Einisch het er vo Amts wage bi ÜS obe z tüe gha. W on er fertig gsi isch mit syne Gschafti, hatte ne di Gmeinsmanne garn no chly bhalte. Glais het abgewehrt. «Verstoht, i war­teti natürli no so garn, aber i ha z Langete no ganz e wich­tigi Sitzig, won i ums Verrode nid darf versuume.» Mit dam isch er gagem Bahnhof zue u dert i da Nomittagszug

68

ygstige, wo mangisch zache Minute oder e Viertustung manoveriert. Jez het der Statthalter allwag ou nid grad e langi Nacht hingerim gha. Chuum isch er abghocket, het ne der Schlof gnoh. Der Zug isch do so hin- u hargfahre, aber ufeinisch het es e Schnall gga. Der Statthalter isch ufgschosse u het schlofsturm zum pfaischter us gluegt.

«Donnerwatter! - Scho Madiswil!» Er isch usgstige, u der Zug isch ohni ihn abgfahre. Z Langeten unge hei si a der wichtige Sitzig vergaben ufe Statthalter gwartet.

I weiB nid, gab afen opper oppis vo dam gschribe het, was mir synerzyt en alte Ma brichtet het. He nu, i verze11en ech's num en eso, win i's salber ghort ha.

Der Dokter Burkhalter vo Langete, der pfarrer Amme vo Lotzu u der Schwellimüller sy mit dem Schesli vo Rütschele noche gage Madiswil zuecho. I der stotzige Bisig­hohlen obe isch ne der Mechan verheit, u ds RoB het di Sach nümme mogen ebha. Wi di wildiJagd ischdasFuehrwarchli dür da ghogerig Wag ab gcheBlet, daB es scho zwe starch Manne bruucht het, für überhoupt ume nochezluege. Der pfarrer u der Dokter sy wi d Chlablüs am Sitzglander obe ghanget, u d Buechli u d Stude vom Bisigwaldli sy wi ne grüeni Wang anne vorbygsiechet.

«Tüüfeli, Tüüfeli!» isch's em Dokter ertrunne. «Watterli, Watterli!» het der pfarrer ds Echo gmacht. Der Schwellimüller het mit beidne Beinen a der ungere

Chaschtetravarse verstellt u ds Leitseili gmulche, so starch as er moge het.

«Himmu - H ... Donnerwatter! Jez geit di ganzi Herr­lichkeit em Tüüfu zue!»

69

Es isch aber nid sovli wyt cho. Z ungerischt im Rank het er ds Ro~ chonnen i ne Matten usereise, u si sy no einisch mi t dem Schracke dervocho.

Der Dokter Burkhalter het mangs erlabt uf syr wytloufige Praxis, und e Ma wi Guld isch er gsi. Hütt redt me vo So­zialismus. Das isch e Begriff, wo mangisch mit dem eiget­liche Sinn vom W ort gar nüt meh z tüe het. Der Dokter Burkhalter isch aber e Sozialischt gsi, nid mit de Worte, aber mit der Tat, u dam sott me no hütt es Dankmol setze. Wenn amen Ort ineren arme F amilie opper isch chrank gsi, de het er z halbzyt nid nume nüt gheusche für d Behandlig, er het no Galdt derzue gga für d Apitheeggermittu. Stunge­wyt isch er syne Paziante nohggange oder nochegfahre, jedi Stung i der Nacht, ou wenn er zum vorus gwü~t het, da~ er nüt überchunnt für sy Müehj.

So isch er ou einisch znacht ganz spat mit sym Schesli vo Madiswil gage sym Langete zuegfahre. Es isch denn natürli no nid gsi wi jeze: D Stroo~ het im Roschbech ungen e Chrump gmacht gagem Galgeloli zue, u linggs u rachts der­vo isch en Urwald gsi vo Erlen- u Haselstude, en uheimelige Wag. Wi jez der Dokter do so ganz gmüetlig dür di Wild­nis abfahrt u syne Gedanke nochehanget, gseht er ufeinisch e Platz wyt voranim im bleiche Moonschyn e Montsch am Wag astoh. Er het d Geisle, won er süscht fascht meh zum Flattiere als zum Dryschloh bruucht het, echly feschter i d Finger gnoh. Win er noocher chunnt, gseht er, da~ es es Froueli isch miteme Chorbli am Arm. Das het ihm dütet, es wett ryte. Gchennt het er'sch nid. E gro~e Chopflumpe het ds Gsicht fascht verdeckt, u derzue isch es z fyschter gsi. Montschefründ, wi der Dokter eine gsi isch, het er sofort stillgha. Er het dam F roueli afe ds Chorbli abgnoh un ihm

70

nachhar wellen uechehalfe. Do gspürt er, da~ er e chreftigi Mannehang i de Fingere het. Lo goh u ds Geislebützi lo über Fannys Rüggen achepfyffe, isch eis gsi. Dam isch das stober vorcho. Es isch si dam nid gwahnet gsi. Es het e Fluug gnoh u ta ta tam, ta ta tam isch es gage Gueteberg zuegstobe. Der Dokter het ds Ro~ lo loufe u dür ds Schybli im Laderver­deck gschwing e Blick hingere to. Do isch e gro~e Schatten am Packtreger obe ghanget u het gluegt hingerueche z cho. Glücklicherwys sy d Dornli vom Rache no spitz gsi, so da~ das nid mügli gsi isch. Erscht obehar em Bad isch da uheime­lig Schatte dehinge blibe. Im Bad isch kei Liecht meh gsi, u so isch der Dokter grad zuegfahre bis hei. Ds Fanny het tropfet, u der Dokter hatt bal salber e Dokter notig gha. Mit gschlotterige Hange het er aber doch no zerscht ds Ro~ abgribe, gab er mit dam Chorbli ynen isch. Erscht dinne het er abdeckt, u was isch drinne gsi? E ganze Bung Dietercch' e gladni doppulOufigi Pischtole, es Masser un e Schlagring.

71

Bi üs ufem Land

Wi vier Buebe ds Rouken u ds Jasse verlehrt hei

Es isch bi de Schuelbuebe en eigeti Sach mit dam Rouke u mit dem Jasse. Es sol1 mir niemer we11en aga, si foien a rouke, wil es se guet düechi. Nei, das isch dumms Züüg. Guet düecht's e keine u de meischte wird es im Afang zum Starbe schlacht derby. Ganz en angere Grund isch ds Trib­warch zu dam, wo de so nohdinoh zunere Sucht usartet. I dene J ohre het men eifach so nes dumms Ehrgfüehl. Mi meint, mi syg kei Ma, solang me nid mit so mene Lung oder miteme Stumpen im Muul chonn desumeloufe. E wy­tere Grund, wo eim derzue trybt, isch ds Verbot vo de­heime, u verboteni Frücht düechen eim bekanntlech am beschte.

I bi ganz sicher, es fieng mange junge Burscht nid a rouke, we me ne deheime wett zwange derzue. N ume nid oppis uf ds Kommando mache!

So het mir synerzyt e Fründ brichtet, wi ihn der Schu­meischter vom Rouke kuriert heig u no drei anger mitim. D Oberschuel heig i d Einsidelei hingere chonne go reise. Jez ufem Wag vo dert wiederumen uf Solethurn zrugg sygi di Burscht eso zchüppeliwys dervotschottelet, u jedes heig op­pis gmoffelet, wi's jo so der Bruuch isch ufere Schuelreis. De gro~ere Bueben isch das aber wider ds Ehrgfüehl ggange, mit de Meitline z louffe. Si hei salber e Bande gmacht, u an­statt Schoggela u Tafeli het eine Stümpe verteelt. Do hei si afoh zieh wi der L ybhaftig aneren arme Seel. Si hei gmeint, es achti si dam niemmer. Der Schumeischter isch mit den

73

angere vorusgjogglet u het nüt derglyche to. Das het di vier Bueben am meischte gfreut. Z Solethurn sy si wieder wi di heilig Unschuld nocheglüffe, i ds Züüghus, i d Sankt-Urse­Chile u was süscht oppen isch z luege gsi i der lieben alte Stadt. Mi isch guet heicho u het ds Gfüehl gha, es syg e schoni Reis gsi. Am Morge druf isch wiederume Schuel gsi, u jez isch das cho, wo me gang am meischte gschoche het u wo me derwage mangisch lieber nid war go reise, der Uf­satz. Nu, es isch no ganz ordeli ggange. D Meitschi hei vo der Einsiedelei gschribe u d Buebe vom Züüghus, vo de Rüschtunge, vo de Waffe u vom Joggeli, wo eim aspeut, we me ihm ds Visier lüpft. Es isch e lange Vormittag worde, aber andtlige het's doch englefi gschlage am Chilezyt obe. Der Schumeischter het battet, aber nachhar isch no ne Nach­satz cho, wo wi ne Bomben i das Chüppeli Bueben yche­gschlage het.

«Roucher vo geschter warte. Es sol1 mer e keine z Herr­gets sy u dervo loufe!» Jez het es Labe gga. Nume di vier Sünder im vorderschte Bank sy blybe hocke u hei drygluegt wi Schybi uf der Folter, u d Meitli hei ne im Usegoh no Rüebli gschabt. Wo d Schuelstubetüre hinger em letschte zuegschletzt isch, isch der Schumeischter rüehjig hinger em Pult vürecho. Er isch i der Regel no ehl y en agriffige gsi, u d Buebe hei scho der Ãcken yzoge. Aber do het' s gar nid Gattig gmacht no Schleg. Da het es Etui us der Chuttebuese gnoh u ame njedere vo dene Sünder e brandschwarú Bris­sago gga u ne sogar no azündtet.

«So, der erscht wo fertig isch dermit, cha hei. U jeze zo­gen am Boge!» Di vier hei afoh zieh, daB's ne d Backe ganz innertsi gschrisse het. Si hei wohl gwüBt, was ne wartet de­heime, we si z spat chome. Aber wo di Brissago afen um ds Halbe gchurzet gha hei, het sen afen einen abgleit u der

74

Finger ufgha: «I mues use!» U gab der Schumeischter het chonne jo oder nei sage, isch da Bueb zum Bank usgschloffe u zum Loch us. Di angere hei mitere wahre Todesverachtig wyterzoge, aber wo si ghort hei, wi si der anger scho im Gang ussen übergit, isch's bi ihnen ou fertig gsi. Si hei gschlückt u gworglet u nachhar isch einen um der anger un­gfrogt u chasbleich zum Loch us.

Der Schumeischter het si nachhar vorem Schuelinspakter müeBe verantworte, wil nen eine vo dene Vater verchlagt het. Er het müeBe zuegah, es syg natürli scho chly e RoBkur gsi, aber es gang eifach nid angersch, u 's heig ne ganz sicher nid meh gschadt weder das Roukle i den Eggen ume.

Di Buebe sy Ma.nne worde, aber si sy em Schumeischter gang dankbar gsi, wil e keine vonnen e Roucher worden isch.

Und jeze ds Jasse. Worum i salber nid Jasser worde syg? bin i mangisch gfrogt worde. I chan ech das scho sage. Afen erschtes het mer'sch niemmer verbotte, süscht war i's vilicht ou worde. Es isch aber no ganz en angere Grund. Als füfe­nünzgpfündigsBürschteli bin i i ne groBi Schmitten i d Lehr cho, u was das salbzyt het gha z bedüte, das choi sech di hüttige junge Lüt chuum meh vorste11e. Am Morgen am füfi han i müeBe Füür ha, wenn i nid so nes rachts Donner­watter ha we11e risgiere. Bis zum Zmorge het me mangiseh es Dotze Paar RoByse gmacht, u de isch das der ganz Tag ggange, wi wenn ei Tüüfu der anger nah wett. Drufschloh, de Rossen ufha vom Morge bis zobe. Vo Mittagstung isch salten einisch d Red gsi. Mi het müeBe froh sy, we me wage de Rossen überhoupt Zyt gha het, z Mittag z asse. Zwe Oben i der Wuche hei mir Lehrbuebe Handwarkersch~el gha. Am achti zobe het die agfange, aber i ha salten einisch

75

z dichterzyt moge bcho, wil i zerscht tipptopp ha müeBen ufruume. De het me natürli ou nid so ungwasche chonnen abspringe. Dertdüre bin i de scho no chly en exakte gsi. De isch das ggange bis am zachni u bis me de andtlige todmüed het chonnen i ds Bett gheie, isch es halbi englefi worde. Isch kei Schuel gsi, de het es gheiBe: «Du muescht no dert u dert hi, ame Bur oppis go bringe, zume Wagner oder mit Wark­züüg i d Schlyffi», mangisch e Stung wyt. We me de heicho isch, am zachni oder englefi, het ein e kei Montsch gfrogt, gab men oppe no Hunger hei g u garn e Bitz Brot mocht. Aber Hunger het e junge, wachsige Montsch jo gang, nume Galdt für oppis z choufe het so nes Lehrbüebli e keis gha. De am Samschti znacht hei mer salte vor den Englefe chonne d Zifferbletter wasche. We nid aUs schon suber isch ufgruumt gsi, d Maschinen u d Transmission blitzblank putzt, de het ein der Meischtergsell am Sunndi de Morge scho gly zum Bett usgjagt u mi het früsch druflos chonne. So isch das ggange, Wuchen y u Wuchen us. Im Summer het das eim no nid sovli gmacht, aber der Winter het me fascht nid dorfen erwarte. Do meine d Lüt, so inere Schmitte mües es doch gang schon warm sy. Si gloube's nid, daB mangisch so i chalte Wintere nabe der EB zueche ds Wasser im Loschtrog no düre Tag het moge gfrüüre. ]ez, we men am Obe no amen Ort a d Wermi chonne hatt! Das het's denn aber nid gga, nienen e warmi Stube, wo men oppe hatt chonne lasen u schrybe. U d Chammere! Ums Gottswille! Vo Heize kei Red. Mi het müeBe froh sy, we's eim nid uf ds Bett abe­gschneit het u eim d Schueh nid sy agfrore ungerem Stuehl. Osere vier sy mer so imene chlyne Chammerli inne glage, zwe u zwe i eim Bett. I gseh' s no hütt, wi di zwe GseUe im Bett der Schirm hei ufgspannet, wil ds Schneewasser wi nes Bechli dür d Dili abcho isch. ]ez het's aber no so chalt moge

76

sy, gjasset isch glych worde. Mit ufgstellte Chrage u d Chap­pen über d Ohren abezoge, sy si um das gwaggelige Tischli umeghocket u hei mit gstabelige Fingere ds Spil gmischlet u usgga. Isch oppen eine nid do gsi, de han i, als der ]üngscht, i d Satz müeBe. Es isch nid es Froge gsi, gab i well halfe. Das isch e Befahl gSl, wo me het müeBe pariere. Da,wag bin i mangisch, zum Umgheie müed, uf der Gufere ghocket, ha gschlotteret vor Chelti u derby halb gschlofe. De han i d Charte gga, win es's oppe so breicht het. De isch der Krach wage dam losggange, bis oppen eine gseit het: «Mach daB d i ds Nascht chunscht! Dawag lehrscht du i dym ganze Labe nie jasse. Du bischt jo no dümmer weder Tüüfus Chüngeli!» De bin i wieder ungeregschloffe, u di angere hei anstatt e ChrüzjaB oppen e Schaffhuser gschmatteret. I chan ech nid sage, wi garn i mi denn alben als dumme Sakermant ha lo taxiere. Mit dam isch mer aber ganz en empfindligi Lücke bliben i myr allgemeine Bildung, aber di betraffende Büetzer sy i spotere ]ohre no mangisch zuemmer cho für das u di­sersch z froge, wo zwar mit dem ]asse nüt het z tüe gha. I ha ne garn Uskunft gga.

Aber jeze, worum e Fründ vo mir het ghort jasse? Es isch zuefellig eine vo dene vierne Roucher. Als Bueb het's ne a allne Hoore zoge, wenn amen Ort es Spil isch usgga worde. Er het salber gang eis im Sack gha u bi jeder Glageheit mit dreine Schuelkamerade gschwing bis uf tuusig gmacht, ei­nisch im Stal usse, ds anger Mal i der Schnafustube oder uf der Spycherlouben ane. Si sy aber niene sicher gsi, u d Muet­ter u d Schweschtere hei ufpaBt wi d Haftlimacher, oder de isch se d ]umpfere go verchlage, u de isch der Vatter dry­gfahre so miteme rachte Donnerwatter. I de Nochberhüser isch's no erger gsi, u drum hei si für oppis angersch müeBe luege. I der Schnafustube im hingere Husegge, wo men ou

77

als Gschiirclüi.mmerli bruucht het, isch en alte grüüselige Bachofe gstange, wo sit ]ohre nümme bruucht worden isch. Dert drinne ware si allwag am sicherschte, hei si dankt, u dert suechti se kei Chnoche. Amene Sunndinomittag hei si derglyche to, si gangi echly über Fald. Si sy aber numen i d Schnafustube hingere u hei da Bachofe schon suber useputzt. Nachhar sy si all vier ychegschloffe. Es isch natürli scho chly nider gsi, aber i der Wyti hei si meh weder nume Platz gnue gha. Eine het e Cherzen im Sack gha. Die hei si zmitts dry­gstellt u sy nachhar ufem Buuch drumumeglage. Vom Blach­tori noche, wo me nume vo ussenoche mitere Falle het chon­ne bschlieí5e, hei si es Schnüerli ynegnoh, daí5 si nume gschwing hei chonne zuezieh, we si oppere hei ghort über ds Bschüttloch oder der Schopf nochecho. Die Sach isch al so ganz patant gsi, u Opfu u Bire hei si gnue ynegnoh, daí5 si nid hei müeí5e'Hunger ha. A jedem strube Sunndi hei si sech jezen i da Ofen yche verschloffe u da steinig Bode mit ihrne Trümpfe, mit Bur, Nall u Aí5 erchnodet. Kei Montsch het en Ahnig gha, wo di Buebe sy. ]ez einisch, es het gar grüü­seli strub Watter gmacht, u dene Buebe het es ganz bsun­gersch guet gfalle i ihrem Reduit. Dussen isch ds Wasser düre Schregwag ab gagem Hus cho z schieí5e u i Schopf yche­glüffe. Der Vatter het i der Schnafustuben e Schufle greicht, für echly z wehre. Di Buebe hei ne ghort düre Schopf noche­cho. Si hei sofort d Cherzen abblose u si schon stillgha. Ds Tori hei si es bitzeli zuezoge, aber doch numen eso, daí5 si no Luft gnue gha hei. ]ez, wo der Vatter nacheme Wyli wieder ynechunnt, für di Schufle z versorge, gseht er, daB ds Ofetori nid ganz zue isch. Er het' s zvollem zuegstoí5e u mit der Falle bschlosse. Wo syner Schritte uf der Bsetzi ver­polet gha hei, het das Chleeblatt ufgschnuppet u ds Tori wieder wellen uftue, aber das isch vo ussenoche bschlosse gsi

78

u alls Rüdele het nüt abtreit. ]ez het's dene Viernen afoh Angscht mache. Si hei mit de Schuehnen a ds Tori hare­gstopfet, aber das het e kei Wank to. Di Stunge sy ume­ggange. Es isch Zyt worde zum Fuere, Zyt für i d Hütte, u kei Bueb do. ]ez het's nen afoh Angscht mache, u d Meitschi sy i d Nochberhüser go froge. Dert het's dürhar gheií5e, ihrer sygi ou no nüt heicho.

A viernen Orte het opper anger i d Hütte müeí5e. A vier­nen Orte hei si mit schwarem Harze z Nacht ggasse, u di Müetter u Schweschtere hei Ougewasser gha.

Wo sy di Buebe? Di Vatter hei poleetet, aber emand hei si's ou mit der

Angscht z tüe übercho. Es isch Nacht worde, nüüni, zachni. Di ganzi Nochber­

schaft isch uf de Beine gsi. Alls isch uf d Suechi uf all Syten ume u gang wi angschtliger wieder zruggcho. Mit schwarem Harze hei si andtlige d Suecherei für di salbi Nacht ufgga, wil me jo kei Ahnig gha het, wodüre daí5 me no soll. Ei Troscht het me gha, ds Wüsse, daí5 sehr wahrschynli doch all vier binenangei-e sy.

Derwyle sy di Buebe fascht rasend worde i dam nidere Bachofen inne. Si sy vo dam Stopfen a ds Blachtori afen eso müed gsi, daB si eifach nümme moge hei. I ihrem Eland inne hei si afoh briegge, was zwar schlacht paBt het zu dene ]aBbrüeder. Si hei der Ote nümme chonne nah u gwüíh, daB si do inne müeí5en ersticke, we se niemmer fingt. BloB vo Zyt zu Zyt het no eine probiert a das Tori harezstopfe, aber dussen isch es still blibe. A d~ Egge do inne hatt jo kei Montsch dankt. Es isch gage den Englefe ggange, wo der Vatter no en Ougeblick miteme Nochber im obere Huseg­gen isch blybe stoh, u dam sy Hung isch bynnen am Bode glage. Ufeinisch het da der Chopf uf. Er isch ufgstange,

79

-- ---

düre Schopf noche u vor der Schnafustube blybe stoh. Er isch mit de Ta1pen über d Tür abegfahre u het afoh süüne. Jez het's di Manne doch wungergnoh, was der Hung heig. Der Vatter het d Latarne greicht. Wi d Türen ufggangen isch, isch der Hung ychegschosse u am Bachofen ueche­gstange. Si hei no so nes schwachs Pole ghort am Ofetori, u wo si ufto hei, isch ne fascht ds Harz stillgstange. Ds Chartespil isch, i tuusig Fatze verrupft, im ganze Bachofen ume verzütteret gsi u derby, jeden es Hüüffli Eland, di vier

Buebe. Meh tod weder labig hei si sen usezoge, u ihri Toubi het

so amene stillen Erbarme Platz gmacht. Di versprochnige Schleg het e keine vonnen übercho. Mi het ds Gfüehl gha, si

sygi eigetlech gstroft gnue. Es isch lang ggange, bis si sech echly vo dam Eland erhoue

gha hei, aber es Chartespil het vo denn ewagg keine meh

agrüehrt.

Ds Bureléibe

Es isch alls em Wachsu ungerworfe uf üser schone Walt, ou ds Labe bi de Burelüte, oder das vilicht grad am meischte. Mir wei einisch echly zruggluegen i di Zyt, wo der Gro~­atti ds Gro~müetti gnoh het. Denn het me no nüt gwü~t vo elektrischem Liecht. Bim Schyn vonere Petroliumlampe isch men am Obe ume Tisch umeghocket. Mi isch aber ou gly ungere, für ds 01 z spare. I der Chuchi usse het ufeme Ladli am Stubetürbischtu e Neolintagu es bitzeli Heiteri gga, da~ me d Sach grad eso bosdings het mogen erchenne. Drunger­zueche het si e steinigi Füürplatte mit hochschtes zwoine Lochere breit gmacht, u di het's müe~e tue, ds Choche für d Lüt u für d Sau. U abe so eifach isch ou ds Chochgschiir gsi,

80

di ysige Pfanne, d Roschtipfanne u di ehrige Hafe. Aber mi het ou gchochet u isch zfride gsi derby. Denn het me no nüt gwü~t vo kombinierte Platteherde mit schonem Aluminium­chochgschiir, vo elektrische Fuetterche~le für d Sau gar nid z rede. We me i ne sottigi Burechuchi ynetrappet isch, de isch eim ds Wasser i d Ouge gschosse vo wagem Rouch' wil me denn no keini Chemi gha het. We me si aber einisch echly isch gwahnet gsi a di egiptischi Fyschteri, de het me s obezueche gseh plampe vo Spacksyte, Hammli, Schüfeli u armsgrobe Würschte. A die Roukine dankt hütt no mange Bur. Nid da~ er oppe grad Langizyti hatt dernoh, aber op­pis Bessersch het es uf der Walt nid gga weder oppis us der Asni abe, wi men im 1-\mmital obe dam Rouchfang albe gseit het. Do drahare ma no hütt e kei no so schoni, moderni Rouki glange.

U jeze di Glasschaft so imene Burehus inne! Mi het no nüt gwü~t vo Mei~ner, vo Sevres u no weniger vo Lange­thaler Porzellan. I dene Schaft innen isch schons Langnouer, Heimbarger oder Matzedorfer Gschiir gstange, Roschtip1at­ten u Milchhafe, Beckli u Plattli, di gro~e Platte meischtes no mit der Johrzahl. Imen Eggen innen isch oppe no nes hardigs Ankechübeli gstange vo anno denn u denn. Mi het sorggha zu dene Sache, u si sy mangisch Johrhunderti alt worde. Ou vo silberigem oder versilberetem Bsteck het me no nüt gwü~t. Blachig Loffu u Gable het me gha. Im chries­boumige Buffert, wo i dene Burestube nabe der Türe i der Chuchiwang isch yboue gsi, het men ou keis Porzellan welle go sueche, derfür aber schongschliffnig Chindbettigütter u Gleser mit der Johrzahl druffe, schoni Zinnraller, Zinn­channen u Channli, drübeinig chupferig Gaffeechanne, wo hütt der Stolz sy vo mangem Herrebüffet i der Stadt. A der Pfaischterwang noh isch e Wangbank glüffe, u dervorzue-

81

chen isch da groB chriesbõümig Schragetisch gstange mit der grüüselige Tischdrucke. De het es Staballe gha, mangisch schõn gschnitzt u vilicht mit dem Wappe vo der Familie. Mi frogt sech hütt mangisch, worum di Staballe i dene Bure­stube eso verschide gsi syge. Das isch vo do har cho, wil die salte zur glyche Zyt u vom glyche Schryner sy gmacht worde. Es sy gwõhnli Hochzytsgschank gsi, wo salte grad

miteme Trossu i ds Hus cho sy. A mangem Ort het's a der Wang obe no Rigle gha für

Masser, Gablen u Lõffu, u vornoche, im Eggeli bi GroBattis Platz, isch ufeme Bankli obe di alti, schõni Bible gstange mit dem Messingbschleg. U si isch nid nume dert gstange, nei, õppeneinisch het se der GroBatti abegnoh u õppen es Ka­pitu drus glase. Mir het mangs Schõns chõnne gseh so inere Burestuben inne, Sache, wo sech vom Vatter ufe Suhn ver­erbt hei sit Johrhunderte, alt Schaft u Gumode, schõn ygleit

u mit altem Bschleg. Du isch di Z yt cho, wo mer lieber nid wei dradanke.

Handler sy dene Burehüser noh u hei di alte, schõne Sache zsamegchouft, di Buffert, di Gumode, d Schragetische, di Zinn tãller u Zinnchanne. Die Sache hei der Wag gfunge i d Museen u i d Herrschaftshüser vo der Stadt, wo me der Wart besser het gwüBt z schetze. Ufem Bankli, wo alben em GroBatti sy Bible gstangen ischt, dert steit jezen e mo­derne Radioapparat. Die alte, schõne Schragetische u d Sta­balle sy ewagcho. Der Handler het jo eso schõn zahlt der­für. Am Platz vom chriesbõümige Buffert isch jezen es Kitschmõbeli mit farbige Schybli, u drinne macht si das neumõdische Porzellan breit. Mir wei zwar ds Ching nid mit dem Bad uslaare. Es het no vil Burehüser, wo di alte, schõne Sache blibe sy u in Ehre ghalte warde. Hütt sy di meischte Lüt gottlob gschyder worde, aber leider z spat. Wi

82

mangisch ghõrt me ineren Usstellig oder imene Museum õp­pen e Burefrou sage: «Eh, das und dais, das hei mir dehei­men ou no gha.» Es heimelet se, we si di alte Mõbel, di Channe, di Taller u Ankechübeli gseht, aber d Y sicht u ds Verstandnis chunnt leider z spat, u alli di schõne Sache sy um keis Galdt meh umezchoufe.

Ganz glych wi i de Burestuben u Chuchine isch i de Spy­cheren ufgruumt worde. Was sy doch albe für schõni Sache ghanget dert ane: alti Trachte, Tschõõpli, Manteli, Schwafu­hüetli u Spitzehuube. Für d Manne galbhalblynig Plõtzli­hose, Chutteli mit Füdlechlopfer u zwone Zylete Chnõpf, ryschtigi Hemmli mit ufgstellte Chrage u alls was derzue ghõrt het. Das alls cha me õppe no imene Museum luege, aber saI te meh imene Burespycher inne, u das isch schad. Wi schõn war'sch, we me di Sache no deheime hatt u de Chinge chõnnt si ge: «Luegit, das isch no em GroBmüetti sys Hoch­zyttschõõpli u das isch em GroBatti sy Bchleidig gsi.» Das alls chõnnt me jeze no ha, we me's nid liechtsinnig verhüzt u verhandelet hatt.

U de di Wõsch! Fascht uf jedem Burehof usse het eim früecher, blau wi nes Bargseeli, e Flachseren aglachet, we si blüehjt het. Mi het ganz apparti druf gha, wenn õppen es Meitschi het welle hürote. Mi het alls salber zoge, der Flachs u ds Warch, u do u dert het men õppen ufeme steinige Bitz, wo's nid so schad gsi isch drum, e steinigi Füürgruebe gseh, wo men im Herbscht d Brachhütte drüber ufgstellt het. Mi het der Flachs u ds Warch i der Hoschtert usse grooBet, u de hei di Burefrouen u -meitschi vo der ganze Nochberschaft zsamegspannet zunere Brachete. Der Simon Gfeller het das i sym Heimisbach eso schõn chõnne dartue, wi das ggangen isch. Mi het di Lüt lybhaftig vor sech gseh, der Gõtti, win er mit dem nasse Chrisbasen ufpaBt wi ne Haftlimacher, daB.

83

nid oppen es Glüetli i d Spreiti ueehe veriiret u di ganzi Sach macht ufzladere. Mi gseht ou der Sehumeisehter als sy Stellvertratter, ds Annemareili, ds Gritli u ds Barglisetteli. U de di zwoi Bracherewyber, wi si zsame Krach überehome, d Muurere der Sehallhase der Chropf zum Jagglibangu us­sehryíh u wi die der Muurere derfür i ihrerseh Naseht ueehefahrt, dag si drygseht, wi we me se dür d Drosch­maschine gloh hatt. Mi ghort der Gotti, wo zerseht no chly F reud het a der Branzete, am Ãnd aber do eh abwehrt u ne drohjt, er fahr ne mit dem Chrisbasen über ds Zifferblatt

abe, we si nid luggsetzi. Salbzyt het me no dürhar a de Spyeheren obe di Flaehs-

ehnütteli gseh hange. Mi het die de düre Winter düre gchar­tet u verspunne, u der Waber het men ou nid wyt müege go sueehe. Faseht i jedem Burehus iseh unger der Wohnstuben es Wabehallerli gsi, u dert het der Grogatti oder oppen e Gotti ds Garn verwobe. Es het sehon Handzwaehele gga, Hemmlituech, de wieder Lyntüeeher, Tisehtüeeher u Azüg. Das het Tueeh gga, wo's het gha dür Generatione düre. U glyeh wi mit dem Flaehs un em Wareh isch es ou ggange mit dem Wulige. Mi het salber Sehof gha, u das het Wule gga für Halblyn, wo me harzhaft het dorfen es Zündholzli

astryehe am Hingere. Do iseh verwiehen einisch es Mannli do us de Bargen abe

i ne Tueehladen eho u het gfrogt, gab si nid ou Halblyn heigi, wo me sehwedisehi Zündholzli chonnt azündte dra. Die F rog eha me verstoh so bimenen alte Tubakeler.

D Choseht. Wi iseh das synerzyt no eifaeh ggange! Mi het no nüt gwügt vo Vitamine A, B, C u so wyter, u mi het nid mit jedem Loffu, wo men ychegstoge het, hunderti oder tuusigi vo Bazille gschlüekt. Mi het nüt gwügt vo Maggi­oder Knorr-Supperolle, vo Magerone oder angerem gchouft-

84

nigem Züüg. Mi het e gueti Hardopfu- oder Ãrbssuppe gcho­chet, Milch derzue trunke u iseh wohl gsi derby.

U de ds Brot. Vo Beekebrot iseh denn i de meisehte Buren­orte no kei Red gsi. Fascht bi jedem Burehus iseh oppen es Ofehüsli gstange, wo me salber het chonne bache. Sachs- u mehpfündigi Roggebrot het me gmacht, u zwar für drei oder vier Wuche. Die het men i Challer abeto, u dert isch es fascht no besser worde. De sy allimol ou no es par Waye gmacht worde, gueti Ankeruumen- oder Opfuwaye, u das iseh jedesmol es Fescht gsi für di ganzi Hushaltig.

U so eifach wi i de Stuben u i de Chuchine isch es natürli ou im Stal ggange, was ds Fuetter, ds Liecht u aUs angeren anbetrifft. Denn het me nid all Wuchen einisch oder zwoi­mol ehonnen i d Gnosseschaft fahre, für frondi Fuetter­mittu z reiche. Di meischte Burelüt hatti ds Galdt ou gar nid gha derzue. Mi het ds eigete Gwaehs lo rybe, ds Chorn, der Roggen u der Haber. Vo Weize het me früecher i üser Gaget no nüt gwügt. Im Stal us se het me no nienen e Zi­mantchrüpfe gseh, kei Schiebbaare, u vo Salbschttrankine gar nid z rede. Vo elektrischer Belüüchtig het me no kei Ah­nig gha. Grog gviert oder sogar drüeggig holzig Latarne mit dem Oltageli drinne hei der Dienscht müege tue, u wo afe di erschte Sturmlatarne sy ufcho, het me gmeint, was das für ne Furtschritt syg.

D Arbeitszyt. Im Winter het me's gmüetlig gnoh. Denn het's no nid gheige Tampo! Tampo! We me fertig gsi isch im WaI d, ds Bronnholz oder viIicht ou ds Bouholz isch gschIagen u gfüehrt gsi, de het me deheime z tüe gha mit Sagen u Holze. U oppis dorfe mer nid vergasse: ds Drosche. Vo Droschmaschine het me denn no nüt gwügt. Mi het alls mit dem Flegu drosche.

85

Hert Arbeitshand hei d Flegu packt, salbviert u z sachse, schon im Takt hei si di Garbe drosche. De het das tont ds TaI y, ds TaI us, vo dam u disem Burehus, gab d Starne sy verlosche.

Der Gro~atti oder der Gotti hei a struube Tagen ou oppc no Banger gmacht im schon warme Stal inne. Dawag isch der Winter umeggange, u mi het echly chonne lOie. Im Früehlig het me bizyte wieder agfange mit demDussewarche, aber mi het nid gmeint, d Hardopfu müe~i scho im Merzen i Bode. Es isch mangisch Brochmonet worde, bis di letschte sy gsetzt gsi. A de meischten Orte het me se no mit der Houen ungereto, uf de gro~ere Hofe het me du afe mit dem pf1üegli gführlet, aber de glych mit der Houe deckt. Zum z Acherfahre isch no kei Salbschthalter do gsi. Ganz eifach pf1üeg het me bruucht, no mit holzige Rieschtere, u de isch a de meischten Orte no mit de Chüehne gfahre worde. Blo~ uf gro~ere Heimet het men afe Ro~ gha, aber salbzyt het no fascht e njederi Chueh müe~e lehre zieh. Das het man­gisch scho chly bolzwoglet zsame, aber es isch ou ggange, u d Zyt isch denn no nid Galdt gsi.

We de ds Land isch parat gsi zum saje, de isch der Gro~-atti, der Vatter oder der Gotti mit dem Sack über der Achsle düren Acher usgstopfet, ganz gsatzlig, Schritt für Schritt, u het ei Hampfele Soome um di angeri über dam schwarze Bode lo verrünele. Es mues albe ganz es eigets Gfüehl gsi sy, we me do e Teel vo der letschten Ãrn wieder

am Boden a vertrouet het. De isch der Heuet cho, der Ãmdet, d Ãrn. Am Morgen

am zwoi, drü het es 'Tagwacht gga, u fyschterlige het men

86

afoh mahje. We's de zgrachtem taget het, isch der Bitz am Bode gsi, gmahjt u gworbet, u de isch me hei go Zmorgen asse, we si's eim nid oppen uf d Matte brocht hei. Es isch albe schon gsi, so inere Zilete Mahder inne z stoh u mit dem Streich leizhalte. We der Gro~atti oder der Gotti guet het dangelet gha un es so racht guet ghoue het, de isch das Mahjen e Freud gsi. So düre Nomittag het me de ds Gras gchehrt, am Oben ufgrachet oder gschochlet, u am Tag druf oder übermorndrisch het me chonnen ychetue, we ds Watter ghulfe het.

Gumiwage? - Nei, Leiterwage mit holzigen Achse u schuehlange Radnabe sy dür di Walm us gfahre, u d Sach isch ynecho, so guet oder so schlacht wi hütt. We de ds Ãmd u ds Gwachs isch dinne gsi, de isch eis vo de schonschte Feschte cho im ganze Burelabe, d Sichlete. Lasit i Jeremias Gotthalfs Ue li der Knecht oder ueli der Pachter, wi das albe ggangen isch so ufeme Ãmmitaler Burehof usse. Do isch nüt gspart worde. Es isch bachen u brote worde di ganzi Wuche vorhar, u d Dienschten u d Tauner hei si scho wuchelang uf da Tag gfreut. Ufem Tisch het der Meye vo Chornblueme, Chorn- u Roggenahri nid gfahlt, u do isch ggassen u trunke worde bis wyt i Nomittag yne.

N achem Ãmdet u der Ãrn isch ds Hardopf1en a d Reihe cho. Hardopfugraber? - Nei! Nidemol mit dem Pf1üegli het me sen usgmacht. Gro~atti het scho lang vorhine i der Schnafustube neu Stilen i d Charscht gmacht oder di alte neu verbisset. U de isch drygschlage worde, Streich um Streich. Einisch het es vil gga, u de sy bi jedem Streich za­chen u meh dere gro~e Tütschi vüretrohlet, da~ ds ]ümp­ferli u d Burscht chuum hei moge nochegcho mit Uflase. Es angersch Mol het me fascht nid der Soommen umenüber­cho. Do dra het ou di hüttigi Zyt nid vil ganderet, nume

87

dag me d Hardopfu hütt, gab's vil oder weni, mit dem

Graber usmacht. Nohm Hardopflen isch wieder ds Saje cho, u der ganz

Kreislouf vo de Landarbeite het wieder früsch voragfange. Vo oppisem han i no nid gredt, vo der Pflanzig. Was weis doch e Stedter, wi das ischt, we me Tag für Tag es Chorbli voU Bohne cha go reiche ufe pflanzplatz! Er weis ou nid wi das ischt, we me derzue es schons Bitzli Spack oder es Schü­feli cha usem Rouchfang abenah. Das wüsse sogar vil Bure­lüt nid z schetze, u die sy z duure. I mocht so eim sage: «Louf einisch i der Stadt düre Marit u rachne de zsame, was so nes enzigs Zmittag choschtet, wo bi dir ohni lang z rachne ufe Tisch chunnt. Jedes Salathouptli choschtet drygg u meh Rappe, es njedersch Chabis- oder Chohlihouptli mange Batze, vom Bluemchohli, de Rüebli, Krbs, Bohnen u de Hardopfle gar nid z rede. Rachnen einisch noche, was das aUs wart isch, ou we du salber vilicht nüt hescht z verchoufe. Es git Arbeit, fryli, vil Arbeit dür ds Johr us, aber mi het z asse, oder es mües de gar aUs fahle. Was git's jez bessersch weder morges u obets e gueti Hardopfurooschti mit Spack­mümpfeli, derzue e Bitz salberbachnigs Brot un es Beckli voU Gaffee oder Milch. Bruucht's do no meh! U nid nume das. Es isch no mangs angersch, wo der Stedter um aUs Galdt nid cha choufe u wo du Tag für Tag vergabe hescht: di liebi, gsungi Heimatluft, wo so mange Burebueb u mangs Buremeitschi chrank wird, we si sen e zytlang müegen et-

mangle. Wenn überem Tali d Sunne glanzt u d Boüm mit Loub u Bluescht verchranzt, gang lue de still vom Burehus i Garten u dür d Hoschtert us!

88

Fescht im Dorf

Mir heige wider einisch meh Glück gha weder Verstang, het mir am Sunndinomittag eine gseit, wi we nid grad das es Zeiche vo Verstang war, zmitts i dene Ragetagen innen e sottige Prachtssunndi usezlase für üse Musigtag. Das isch natürli nume so der Verbouscht uf üsersch sprichwort1ech bekannte Feschtwatter. Mir goh abe nid ufe Radio wi anger Lüt. Mir hei ganz angeri Zeiche. Z Züri im Niederdorf isch do synerzyt en alte Schumacher gsi, wo mit hundertprozan­tiger Sicherheit ds Watter vorusgseit het. Jez het das so ne Profasser vo der Meteorologischen Anstalt, wo uf natur­wüsseschaftlecher Grundlag d Watterbrichten usegga het, richtig wungergnoh, was da eifach Ma do für Anhaltspunkte heig. Er isch zuenim u het ne gfrogt. Da Schuehni het nume glachet. «Jo, wüsset Si, es isch do i der Stadt obe so ne ver­ruckte, sturme Profasser. Jez warten ich immer, bis dam sy Bricht dussen isch, u de machen i grad ds Gageteil. Dag das denn stimmt, das hei Si salber chonne gseh.» U Hingergag­Chrischte seit albe, ar bruuchi kei Baremeter u kei Radio. Uf d Tier mües me luege un uf d Vogel. Wenn syni Hüehn­ner am Ragen umespringi, de syg ds Watter gwohnli nid bock. We de aber sy gflammet Moudi uf der Schyterbygi ussen a der Sunne liggi, de syg das ds bescht Schonwatter­zeiche. U f das goh mir abe. Wo mir vor parne J ohre, blog acht Tag usenangere, bim schonschte Watter ds Hornuu­gerfescht u ds Turnfescht gha hei, do het eine gseit:

«Heit doch da cheibe Rüebesunndi ou no grad!»

89

Und jez abe da Rüebesunndi. We d Dahliepracht i de Garten ussen afoht zsamehuure

u d Buren i der Gro~matt unge ds letschte galbelige Herbschtgras mahje, de chunnt für üsersch Dorf der letscht u wichtigscht Feschtanla~, und das isch der Rüebesunndi. I bruuche do nid vil Wort z verlüüre drüber, es chennt da alls, Land uf u Land ab. Er isch gang der letscht Sunndi im Wymonet, u wenn e Madiswiler ds ganz Johr us nie hei­cham, a dam Tag fahlt er sicher nid. Es hei~t albe, we men e Ryffematter Bueb frogi, weles da~ di drei hochschte Feschttage sygi im Johr, de sagi da ganz sicher: «Ds Neu­johr, d Oschteri u der Schafschiid.» U grad eso wurd ou e Madiswiler Bueb der Rüebesunndi zu de hochschte Fescht­tage zelle. Eh, was het me sech doch albe gfreut uf da Tag, es isch nid zum sage! Scho am Samschti vorhine het's eim a allne Hoore zoge gagem Bareplatz zue, u we's echly ne Lücke gga het, so zwüschem Grase, de het me gschwing müe~e go luege, wi der Scheidegger ds Ro~lispil ufstellt. Wi bi allem im Labe isch ou do d Vorfreud gro~er gsi we­der d Sach salber. Es isch ou e keis Wunger. Jeden astandige Bueb het sech doch am Rüebesunndi im Ro~lispil-Rund­umeli müe~e lo zringsetum zwirbele, u we's ihm derby ou zum Chotze schlacht worde war. Das moge z verlyde, ohni da~ eim der Hals wieder über d Labchueche zrugggrütscht isch, das isch für üs Buebe Ehresach gsi. Wi mangisch sy mer doch chatzsturm, chasbleich u mit glesigen Ouge zu der Trüllen usgheit: I bsinne mi ou no, da~ eine gmoogget het: «Scheidegger, dr Tuusiggottswille hab still! - I mues go chotze!» Aber schon isch es einewag gsi, schon wi alls, wo hingeris lyt im Montschelabe. I gseh ne no jeze, my Fründ Walter, er isch du spoter Lehrer u Schuelinspakter worde, win er mer gwunke het so vomene Stang noche. Es isch

90

numen eschlysTischli gsi mitemenApparatdruffe, u zringset­um sy oppen es Dotze Gummischlüchli bis fascht a Boden abeghanget. Der WaI ter isch hinger dam Tischli zuechen am Bode gchneuet u het mir ou zwoi dere Schlüchli, wo no der Ohreschmalz vomene Halbdotze Vorganger isch dra gsi, i d Hang drückt. U do hei mer ds erscht Mol i üsem Labe schwarz Gramophon- oder Radiomusig glost, i weis nürnme, weles vo beidne. Eigetlech hat das Lose zwe Batze gchosch­tet, aber für was Galdt usga, we men oppis gratis cha ha. Mir hei denn, ohni z danken es syg nid racht, im Chlyne gmacht, was hütt im Gro~e praktiziert wird. Mir isch das chlynen Erlabnis wi nüt eso i lieber Erinnerig blibe, vilicht us dam Grund, wil da, wo denn bymmer gsi isch, scho lang a dam stille Platzli lyt, wo's keis Umecho meh git.

U hütt? - Hütt macht es mer Langizyti, we der Rüebe­sunndi nochen isch, Langizyti, wenn i amen Ort e Ro~li­spilmusig ghore düderle. Worum? - Wil me nohdinoh sal­ber i Herbscht ychegrütscht isch. Es isch eim grad eso, wi we men uferne Barg obe stieng u de zruggluegti. Di einti Syte lyt no im Sunneschyn, warm u heiter, u das isch die Strccki, wo me harcho isch, üsi Jugetzyt. De geit es hübscheli anen­abe uf die Syte, wo scho toif im Schatte lyt. Es tschuderet eim schier echly bi dam Ã.nenabegoh, begryfflig, we me da­wag vo der Sunne chunnt.

Was no blybt? Es liebs, stills Danke a ne wunderbari Zyt, an ne Z yt, wo nid cha starbe, we si ou dehinge lyt.

Und jeze mocht i nech no oppis echly verzelle vo dam Rüebesunndi. I bi ganz sicher, es überchunnt no mangi u

91

mange es bitzeli Heiweh bim Lase, aber hinger dam Hei­weh steit e liebi, stilli Freud. U we me mi frogt, gab das aUs wohr syg, won i do gschribe ha, de sagen i ganz harzhaft:

«Jo.»

«'s isch eis kei rachte Madiswiler, wenn er amene Rüebe­sunndi nid heichunnt oder doch wenigschtes a hei dankt», het scho üse Schumeischter, der alt Fritz Amme, albe gseit. U 's isch wohr. Mi dankt nie eso zrugg a d Jugetzyt, wi grad um da Tag ume. Isch das alben e schoni Zyt gsi, wo me no mit vier Batzen im Sack z Rüebesunndi isch u de nide-

mol aUs bruucht het. I ha mangs Johr nüt dervo gseh, aber jedesmol het mir

am Obe vorhine der Brieftreger e Drucke brocht mitere Bygi Labchueche drinne. De han i z morndrischt Rüebe­sunndi gfyret, syg's jez im Wadtl~nd inne gsi, im Züribiet us se oder mynetwage imenen Eggeli vo üsem Kanton Barn. De han i ame stillen Ort ganz elleini myni Labchueche

ggasse u derzue a hei dankt. Salbzyt isch das no gar eso eifach ggange. Do isch der

Scheidegger vo Münchebuchsi mit sym schone RoBlispil do gsi un es par Labchuechen- u Gschiirstang. Aber hütt! - Du liebi Zyt! I ha usgahnds der Wuche mit der Afuhrbanne welle go Y se reichen ufe Bahnhof abe, aber i bi nid dürecho. Ungernoche het der Schlosser-Juli mit zwoine Rosse Parisol abgfüehrt füre billig J akob, dere, wo ihre sachsi choi drun­ger sy ohni naB z warde, das heiBt, we's nid oppen ungsin­net chunnt cho ge ragne. De syg no ne Wage Hosetrager dunge, Gummi hinten u Gummi vorvert un e Wage Starnli­fade, wo me sachs Stück überchunnt für nes Frankli, derzue no eis gratis u zwoi drüberyche. A der Rampi het der Froueverein grad Simumahl usglade u Anke zum Chüechle,

92

àerzue no ne groBi Maschine. Si sagen, es syg e PreB, wo me mit sibehundert Atmosphare Druck d Rümpf chonn i d Chneublatze drücke. E Stanzi für d Zaggeli i d Schlüüf­chüechli z mache, heige si scho ds letscht J ohr zuecheto. F rüe­cher het me das alls vo Hang müeBe mache. D Hebuchüechli hei di F rouen uf de Chnoie müeBen uszieh. Si hei se de rich­tig albe zerscht gwasche, d Chnoi. Jez wird der Teigg mit der Dampfwalzen ustrohlt u de mit der Maschine d Run­zele drydrückt.

J ez guet, i bi also ou dert nid dürecho. I bi wieder zrugg mit myr Banne, bim neue Stadtpark über d Brügg u gage der SteigaB. Dert het der Sarasani grad syner vierzgzantne­rige Walfisch usglade u sen i Dorfbach übere i GaBli-Godis Fischchaschten ychegheit. A Chüniglehrers Gartehag sy e ganzi Zilete Rinozerosser abunge gsi, u abeme Opfuboum abe hei mi es par Affe mit süeBe Suurgrauech bangglet. D Y schbare hei si scho vorhine imene Chalbergüfi i Geiser­hanse Yschruum uecheto bis zur Vorstellig. Ufeme Huuffen Y sebahnschwellen obe het der «1etscht Mohikaner», wo si scho vor achtzg Johre zum letschte Mol zeigt hei, imenen abgschoBnige Infanterieblusli mit Schmirgutuech amenen alte Ordonnanzrevolver umegripset. Aber ds Intrassan­tischte sy halt doch di junge Leue, u das mues i nech jez no brichte, wi der Sarasani zu dene cho isch.

Do isch er einisch mit syr Expedition i der Wüeschti Sa­hara gsi, ziemli wyt nabenusse. Es isch wenigschtes wyt u breit e keis Kino u keis Beizli um de Wag gsi. Do isch er amen Obe nohm Fyrobe muetterseeleleini no chly i der Wüeschti umetipplet u het gheubeeret. Jez, win er do so i dene Heubeeristuden umelouft, het's ne düecht, er gsehj op­pis derharcho. Bekanntlech isch der Sarasani e Barner, i glouben e Rüegsouer, do vom Ringebech vüre, u do het er

93

erscht gseh, daB es e grüüselige Leu isch, wo da bereits isch ufim obe gsi. ]ez het er richtig ds Pach gga; der Leu uf u noche. I weis nid, wi mangs hundert Kilometer daB si da­wag enangere nohgsachet sy. Item, da Ma het bal nümme moge gschnuppe, u der Leu het ou glauet. Er hatt garn ab­gga, wenn er sech derfür gha hatt u di Ahi deheime nid gschoche hatt. ]ez het der Sarasani zmitts i der Wüeschti ussen es groBes FaB gseh stoh, wo obenochen e kei Bode meh gha het. Der Moschterei-Zulliger het das denn verlore, won er em Sunnewirt z Chartum es Fueder SüeBmoscht het müeGe bringe, do vo dene Tessiner T rüble. Es het omu druffe gheiGe Mosterei Madiswil. Sarasani nid fuI, dergage zue, der Leu uf u noche. Wo si oppen afe drei Stung lang um das FeBli umegsachet gsi sy, isch das dam Leu afe z dumm vorcho. Er het e talle Satz gnoh u drüber übere welle. Aber, gab er zweni e langen Alouf gnoh het, was weis i, er isch i das F aB abegheit, u Sarasani mit syr bekannte Geischtesgagewart het difig kantum gmacht. ]ez isch der Leu drungerunge gsi. Da het richtig to wi der Tüüfel, grad wi ne Leu, aber Sara­sani isch uf dam FaB obe ghocket u het verha. Aber das isch es Warte gsi!

Ds Flobertpischtoli het er im Lager ufem Buffert oder ufem Nachttischli gha lo ligge. ]ez het aber der Leu der Schwanz zum Spunteloch usgstreckt; Sarasani, nid fuI, het dranne zoge was er moge het u difig e groBe Chnopf dry gmacht. Das isch sy Rettung gsi.

] ez, won er nach oppe zwoine ] ohre wiedereinisch i di Gaget cho isch, isch ihm ou da Leu wieder ebcho mit sym FaB am Stil. Er het aber ungerdessi ]ung gha. Es sy e ganzi Raglete dere junge Leuli desumegsprunge, es njedersch mit­eme FeBli am Stil, un uf jedem het es gheiBe: Moschterei Madiswil.

94

]ez, we me der Sach nid eso sicher war, chonnt me fascht meine, es war alls er loge.

War' sch aber nid gloube wi11, da sol1 hah eifach z Rüebe­sunndi cho.

(Nachschrift. Ich weis's no guet, i bi denn no ne Bueb gsi, won i das Expeditionserlabnis irget amen Ort ha ghort ver­zelle. Das het mir eso ne kolossalen Y druck gmacht, daB i's i mym ganze Labe nümme vergasse ha. I mues allimol dra­danke, wenn i miteme Zirkus oder miteme zoologische Gar­ten in Berüehrig chume.)

Der M eitlistreik

«Spinnet», jublet mangi Frou. «Vatter, ga11, i goh de ou, u du chascht mi de zum Zeiche daB dr lieb bi, umereiche.»

Der Spinnet, das isch so lang me weis gang de Frouen ihre Tag gsi, wo si sech scho lang vorhine druf freue. Nid, das cha me jo begryffe. Einisch so racht harzhaft dorfe zueche­hocke, ohni vorhar salber gchochet z ha, das mues jo schon sy für ne F rou.

]ez isch wiedereinisch der Glungge-Spinnet noche gsi. D Glungge, nid die, wo der ]eremias Gotthalf im ueli der Chnacht u im Ue li der Pachter dervor brichtet het, nei, aber es isch e Wirtschaft, wo scho zu Gotthalfs Zyte wytumen­angeren isch bekannt gsi. Si isch oppen e Halbstung vom Dorf ewagg, schon glage, u vo dreine Syte mit Tannewald ygrah­met. Glungge het me re gseit, wil dernaben e groBe Weyer

95

gsi isch, wo me ganz guet hatt chonne Weid1igfahre druffe. A da Spinnet sy nid nume d Froue, dert sy ou d Meitli vom Dorf u vo de Nochbergmeine garn ggange, u dert isch mange Chnopf für ds ganze Labe gmach~ worde u wo nume da mit der Sagesse wieder het chonne lOse. Jez hei sech aber di Meitli fascht allimo1 müegen ergere. Worum? Di Spinnete sy jo wi me weis gang amene Samschti, u denn hei d Buebe bekanntlech Mannerchor. Jez hatte si jo em Diri­gant oppen einisch chonne ds Ultimatum stelle: «Bis am Nüüni singe mer u nid e Minute 1enger, u nachhar goh mer a Spinnet! Mir dorfe doch di Meitli nid dawag 10 warte bis am Chrumpe sibezachni!» Aber nei, die hei ggaagget bis am Zachni, ou we keis Konzart, keis Theater u nüt oppis eso isch um de Wag gsi. Aber anstatt dag si denn difig ab­gschuehnet wari gage der G1ungge zue, hei si zerscht no ne Zytlang plaraggeret u Mulaffe feel gha ufem Dorfplatz. De hei si wieder e früsche Stumpe oder ds Stutzerli azündtet, u de sy si, chumen i nid hütt, so chumen i morn, andtligen afe ds StrooGli hingeregstopfet. Die sy ihrne Meitline sicher gsi. Si hei gwüGt, dag die jo nid elleini heidorfe u müeBe warte, bis di Herre vo der Schopfung chome, für se heizstooGe. De isch das gwohnli halbi englefi oder englefi worde, bis si de i der Glungge hinge glandet sy. We si de no grad i Tanzsaal ueche wari, de hatt das no einisch nid sovli gha zsage. Aber mangisch sy si de no zerscht ungeryche i d Gaschtstube, für miteme Bier di Blatze z chüelen im Hals hinge, wo si bi dam Singe hei abgmacht gha. Di Meitli sy mangisch fascht vergitzlct im Tanzsaal obe, bis si de andtligen afe so nes Hosegschlotter zeigt het ungerem Türgreis. Si wari man­gisch garn drusglüffe vor Toubi, aber di Meitli vom Dorf sy dert düre minger weder nüt. Die dorfe znacht nid Nases lang loufe elleini, u we si echly oppis rüehrt imene Hag

96

inne, de ga die ds Pach, wi we da mit de Hornli u mit dem Chüehschwanz hinger ne war, wo men albe d Lüt z forchte macht dermit. De erscht no ohni Mannevolch vo der Glungge hei! - Mgm! - Um keis Galdt vo der Walt! Afen erschtes isch es unghüürig dert bi de Burgerlacheplatze vore, u wyt u breit e keis Hus. Sogar ds Setti, wo doch tags ame njedere der Hoogge gschlage hatt, isch znacht eifach nüt gsi. Do sy di Meitschi vo dene Hof u vo den Usserviertle vil guraschier­ter gsi. Die sy i Tochterechor cho u no de Zachne oder den Englefe elleini hei, gab's jez düre Wald ggange syg oder nid. Di angere hei se mangisch oppen es Platzli begleitet, aber nume bis zum Dorfusgang, u de hei si se elleini lo loufe.

Jez do i der Glungge, do wari jo richtig Buebe gnue gsy us de Nochberdorfer, wo no so garn das Opfer brocht u di Hüehndschi echly troschtet hatte. Aber das isch nid rotsem gS1.

We d Dorfler so eine mit eim vo ihrne Meitschine ver­wütscht hei, de hei si ne prüglet u ne i erscht bescht Brunne gheit. Es isch jo ihne salber ou nid vil besser ggange, we si a fronde Blüemline hei welle go schmocke.

Jez hei aber di Meitschi am Donschti zobe no der Toch­terechorüebig zsamen abgmacht, dene Herre mües jez einisch der Standpunkt klargmacht sy. Si gangi alli a Spinnet, aber zoben am Nüüni wardi der Streik eroffnet. Denn soll eis um ds angere parat sy für enangere z traffe bim Wageschopf hinge, u de gange si zsamen i ds Dorf vüre amen Ort echly go luschtig sy. Aber niemere nüt sage! Das hei si sech tüür u heilig versproche. U jez hei si sech vorgstellt, was di Buebe wardi für Gringe mache, we si de groGartig hingere chomi, ungfahr eso wi ne Pascha i sys Harem, u de keini vo dene Dame, respaktiv keis vo dene Meitli, meh ume syg. Da Ge­dan ke het ne wohlto bis zusserischt i chlynscht Zehjen use.

97

Numen oppis het ne Gedanke gmacht. Mi het natürli nid dorfe dradanke, vo der Glunggen ewagg dür ds StrooBli vürezgoh. Es chonnti einewag preiche, daB me dene Stüfe­rine ufem Wag ebch~m, wenn es ne doch einisch sott z Sinn cho, im Mannerchor echly ehnder Fyrobe z mache. De war natürli aUs nüt. Si hei also müeBe der Rank mache düre WaI d y u de dür di fyschteri Hohlen ab gagem Dorf zue. Es sy aber zwoi vo dene Nabenusmeitschine derby gsi, u die hei nume glachet. «Das war si jeze no derwart!» hei si gseit. Es hei g seyen ou no niemmer gnoh, we si vom Tochterechor hei sygi. U wenn ou, de wari si no so froh, se wieder ume-

zbringe. Jez war also aUs im Blei gsi, u di Meitschi hei wohl dra

glabt. «Nume niemmere nüt sage!» Das hei si enangere i d Hang versproche u ou im Sinn gha, das z hal te. N umen oppe bim GroBatti oder bim Gotti hei si echly oppis lo ver-

lute. Da Samschti isch cho, u sovli luschtig isch es scho lang

nümme ggange amene Glunggespinnet. Di Meitli hei gsunge, tanzet u zwüschenyche Verhabni bige, daB es der Wirti ganz Angscht gmacht het, es blybi de nüt für seye salber für zmorndrischt. Dasmol isch keis vo dene Meitschine hei go haIfe Znacht choche u d Sau fuere, wi oppen angeri Johr ou. Si hei eifach grad düregmacht. Wo's aber het afoh fyschtere u d Tannen um d Glunggen ume ihrer Gible wi schwarz Finger i Nachthimmel uechegstreckt hei, do sy ne d Harzli schwerer u schwerer worde. Es isch albe doch schon gsi an­geri Johr, we der Hans, der Fritz oder der Chrischte cho sy, u we's ou erscht no den Englefe gsi isch, u me de do so schon Arm in Arm oder no ermer het chonne dür di chalti Wintér­nacht heiloufe. Jez isch es Nüüni worde, si hei gar nid gwüBt wie, u dermit het ou da historisch Ougeblick gnoochet. Di

98

angere Spinnere u ihri Haschpler hei nid chonne begryffe, wo jeze di Meitschi vom Tochterechor ufeinisch hicho sy. Die hei derwy len bim Wageschopf hinge gschnadelet u sech zsamegloh wienes Chüppeli Hüehner, we's wott donnere. Fründtlig het ds Liecht vom schone warme Tanzsaal hei­teri Chrüz zeichnet uf dam schmale StrooBli, u vo der Syte gagem Dorf zue isch d Nacht wi nes groBes schwarzes Tuech ufem Burgerland glage. I die Nacht use hei si jeze müeBe, di Meitli, u si hatti weis nid was drum gga, we si wieder zruggdorfe hatte unger ds breite Dach vo der Glungge. Das hatte nen aber di Gringli nid zuegga, u so hei si vom StrooBli danne gagem Wald zuegrankt. Schnee het es e keine gha, aber einisch echIy a di Fyschteri gwahnet, hei si's no ganz ordeli gseh. Di beide Ussehofmeitschi sy harzhaft vora, ds Setti u di angere Meitschi i eir Chuppele hinger­noche. Es het aber e keis welle nabenusse loufe. De Chinge sei t men albe, we si sech forchti, de solle si pfyffen oder singe, abe zum Zeiche, daB si sech nid forchti. Do war jezen es ganzes Stimmregischter binenangere gsi, Sopran, Alt u BaBstimme, aber do war weder ds Singe no ds Pfyffe mügli gsi. Die hübsche Meitschigsichtli hei gschnadelet vor Angscht, u di OugIi hei uf all Syten ume gspanyflet, gab sech nid op­pis verrüehri so inere Studen inne. U gschnüppeIet hei si! Es het se düecht, mit sott ihre HarzschIag wyt umenangere ghore. So ne Viertumoon het nume ganz schüüch dür di Tanngrotzli dürepfylet. De isch wieder e Wulche drüber­ggange, u da Wachsu isch fascht gforchtiger gsi, weder we's ganz fyschter gsi war. Jez dert, wo der Waldwag dür da jung Ufwachs düreggangen isch u d Tannli zbeedsytig bürschtedick gstange sy, isch dene Meitschi ds Harzli zvol­lem hingere Gloschlibangu abegriitscht. Stober hei si i di Dickete ynegIuegt. «Herrjemerschgottundvatter! We me

99

nume seho düre war!» Ufeinisch e Brüel. Dert isch eine glage, zmitts im Waldwag inne. Si hei ei Baagg um der anger usgloh, u di ganzi Blotere iseh wieder zrugggsehosse, aber uf diser Syten isch einen im Wag inne gstange, gro~ wi nes Unghüür. Do sy di Meitli wi ne Fluderte Spatze usen­angeregstobe, eis do us, ds angere dert us, aber si sy nid wyt eho. Do het alls Brüele nüt abtreit. Es iseh zringsetum labig worde i dam jungen Ufwachs inne, u si sy gsi wi inere Muusefalle. Aber gsehnützt hei si, wi albe Angerese Moudi, wenn oppe Gmeinsehryberseh Waldeli ungsinnet über d Bsetzi noehe eho iseh, für am Stamme vom Zuekerpflümli­boum eho z sehmoeke. Gab si ou e Hogerrügge gmaeht hei wi der Moudi, das hei di Buebe nid ehonne gseh, wil grad wieder e Wulche übere Moon ggangen iseh. Si hei's nume chonne gspüre, aber der eint oder anger vo dene Buebe het meh weder einiseh müe~e tuusche, bis er di Rachti gha het. Di Meitsehi sy ganz ergelsehteret gsi. Si hei gsehnüppelet u gehybet, aber nohdinoh hei si sech erhoue u seeh o gar nüt meh gforehtet, aber ds Setti het dene Bueben aHi Ãrde­sehang gseit, was das für ne Manier syg, eim dawag go z er­sehreeke. Di Buebe hei glaehet u grüehelet wi am Tsehappu­Ãrnseht syner Hangsehte, we se der Haber gstoehe het. Am Himmel oben isch es Wülchli wieder es bitzeli vürersch­grütseht, u im bleiehe Moonsehyn hei si mogen erehenne, wi nen Eiehhorn übere Stamme vomene Rafetannli abehunnt, für z luege, was es do z lache gab.

Wi het do eh da Dütsehlandsehwyzer, wo bim ersehte Wa!tehrieg i Oberaargou zruggcho iseh, albe zur Hand-

orgele gsunge?

«Die Manner sind alle Verbreeher, aber lieb, aber lieb sind sie doch!»

100

Des Sinns sy ou di Meitsehi gsi, wo si jeze d Polonaise gmacht hei der Waldwag zrugg u gage der Glungge zue. Ds Chilezyt im Dorf unge het grad englefi gsehlage. Mi het' s grad no so bosdings moge ghore. Wo si düre Gang y sy, het es vo der . Chuehi noehe gschmoekt vo Brotwürscht u Zibele­sehweizi, u jez hei di Buebe gfunge, si heigen es guets Znacht meh weder nume verdienet. Bim Gsundheitmaehe hei si der Gotti lo wohllabe, wo ne do echly oppis vo dam Meitli­streik het 10 z wüsse tue.

Im Dorf unge hei scho di ersehte Güggle Tagwaeht gmaeht, wo do u dert oppen es heimeligs Burehus so nes Paarli gsehlüekt het.

A der Osehtere druf sy oppen es Halbdotze dere Charten i d Walt usegfloge, wo's druffe ghei~e het:

« ... freuen sieh, Ihnen usw.» Am nooehsehte Glunggespinnet het die u di si gfahlt, wil

ehurz vorhine e jungi Spinnere oder e ehlyne Hasehpler iseh agstange. Aber si hei lieb a da salben Obe zruggdankt u gfunge, das syg der .sehonscht Spinnet gsi i ihrem ganze Labe!

D Fahneweih

«Mta, mta, mtarerata! Mta, mta, mtarerata!» het es tont vom alte Schuelhüsli noche. Di neui Blaehmusig het Üebig gha, u di par Manne hei pfuuret, was si nume hei moge i d Rohre bbringe. Der Spangeler, wo do vor Johren iseh us der Frondi heieho, het se gleitet. Aber es iseh no gmiggerig ggange. Es Cornett, en ersehti u zwo zwoit Trumpete, es Althorn un e verbüülete Ba~, das iseh di ganzi Bsatzig gsi. Di Instrumant hei besseri Zyte gseh gha, gab si andtlige bi der Musig vo Hingerbach glandet sy. Der Spangeler, als

101

Dirigan~ u Fachma, het sen echly zwaggmacht u usbüület, u jeze hei si so quasi e Wiedergeburt chonne fyre. Der Span­geler het einisch sogar es Inserat i Amtsazeiger ufga: «IdJ. empfehle mich zur Reparatur samtlicher Blechinstrumente, vom Cornett bis zum B-Ba~. Standigen Kunden werden die Locher gratis ausgebeult.» Meh cha me vome Spangeler

gwü~ nid verlange. «Mta, mta, mtarerata! Mta, mta, mtarerata!» het es tont

i da schon, warm Früehligsoben use, da~ d Bueben ufem Turnplatz usse ganz elastisch worde sy. E Basler Feriebueb, wo gseit het, es gang faltsch wi ne Hung, hei si düregwanzt, da~ er no mange Tag e kei Hoserumpf meh het moge ver­lyde. D Hingerbacher hei eifach Freud gha a ihrer Musig u hei nüt lo uf se cho. Hingerga~-Lisi het albe gseit, as chenni synen us allnen use. Er machi gang «Huttata, huttata!». Am meischte Freud het albe d Spanglere gha. Wo si ihre Ma ghürote het, war'sch ere nid im Troum ygfalle, da~ si der­mit der zuekünftig Musigdirakter vo Hingerbach tat hü­rote. Ãr salber het d Melodie blose, u we's albe so schon tont het über d Syten us: «Joggeli het zum Babi gseit», oder «Mues i denn, mues i denn zum Stadtel hinaus», het si albe schier Ougewasser übercho. We si sech vorgstellt het, wi's war, wenn ihre Spangeler wieder furtgieng u seyen elleini do lies, de isch ere der J agglibangu z ang worde u ihrersch Harz het popperet bis a Hals ueche. Nu jeze. Zu re rachte Gmein ghort e rachti Blachmusig, do sy d Hingerbacher vom Gmeinsmuuser bis abe, oder besser gseit ueche zum Gmeinrot, eir Meinig gsi, u für di noochschti Gmeinsver­sammlig isch ou scho ne Bytrag für d Musiggsellschaft Har­monie uf de Traktande gstange. Das isch zwar numen e Formsach gsi, wil jo sowiso der hingerscht Gmeinsbürger gfunge het, e Musig, das syg e rachti Sach, u die mües men

102

ungerstütze. Am meischte hei si aber d Schütze derfür ygsetzt. Worum? Si sy grad vor der Fahneweih gstange, un es Fescht ohni Blachmusig, das isch eifach nobis. Si hei i Ge­danke scho da schon Feschtzug gseh, d Musig vora, «Joggeli het zum Babi gseit», u hingerdry d Fahne, es par Mannen i Uniform, d Ehredame, der Gmeinrot, d Schützegsellschaft mit der Fahnegotte vo Vorderbach, der Gmischtechor usw. Si hei de Nochbergmeinen einisch so racht welle zeige, da~ me de do no lang nid hingerem Moon deheime syg u dessit­halber e kei Konkurranz heig z schüüche. I de Schützever­sammlige isch jedi Frog es langs un es breits verhandlet worde. Ds Wichtigschten isch d Feschtred gsi. D Buebe vom Gmischtechor sy der Meinig gsi, der Schumeischter sott se ha. Da machi jo d Inschrifte, u de gieng es grad im glyche zue, di Feschtred ou grad z Fade z schloh. Der Statthalter- . Felix, als Presidant vo der Gsellschaft, isch nid des Sinns

gSl.

Es syg nid gseit, da~ für jede Drack so ne Buechstabe-ryter zueche mües. Es sygi doch gwü~ i der Gmein inne no Manne gnue, wo so ne Feschtred num e so chonnti usem Ermu vüreschüttle.

«He jo», het afen eine vo de Gmischtechorler gseit, aber de mü~s me si de nid verwungere, we di Red ou würkli armlig us dam Ermu vürechom. Er het ganz gnau gwü~t, wo der Felix dürewott. Da het der Schumeischter u( der Latte gha vo wage Gmeinammes Bethli, won ar salber nid numen eis, aber beidi Ougen ufis gha het. Jez, da Felix war eigetlech ganz e flotte Burscht gsi, enzige Suhn u Draguner, aber e liechti Hutt, so wyt da~ ne d Sunnen agschinne het. Der alt Statthalter isch gstorbe, wo sy Bueb Hosen u Schilee no het anenangere gha, u das isch für da nid guet gsi. Mit der Muetter het er gmacht, was er welle het, u dawag het er

103

si zumene Herresühnli usgwachse, wo di angere Buresühn nume no so vo obenaben agluegt het. Was weit dr, der Hof isch do gsi, ds Galdt ou, u jez het nüt meh gmanglet weder e f10tti Frou mit der notige Hingerlag, u bi Gmeinammes Bethli war a11s binenangere gsi. Das isch aber nid schützig gsi, ou we nid e junge, solide Lehrer u Gmischtechordirigant, Charakters halber grad ds Gageteel vom Felix, war do gsi.

Jez abe di Schützeversammlig. Mi het al so gnau gwüfh, was der F elix wott. Mi isch nid yverstange gsi, aber wil ar isch Presidant gsi un e schone Schübu a di neui Fahne gga gha het, het me ne nid ganz chonnen uf d Syte ste11e. Mi isch du ratig worde, der Gmeinamme sol1 di Fahne vo der Gmein us der Gse11schaft überga, u der Felix chonn se de àls President inere schone Red verdanke. Mi hatt's zwar scho garn gseh, we de Schumeischter di Red tat z Fade schloh, dag se der Felix num e chonnt ablase. Das war aber dam ryche Sühnli a ds Puntenoori ggange, u so het me's halt lo galte. Mi het no abgmacht, mi we11 di Fahneweih ufem Schuelhusplatz ha, u de der zwoit Akt, miteme guete Zimis, bim Schiegstang. Der Wag vom Schuelhus zum Feschtplatz gab de ne gueti Glageheit zumene schonen Umzug. Am Obe chonn me de zum Pinte-Jakob aben i ds Sali, dag di junge Lüt no chly Glageheit heigi zum Tanze. Mit der Fahnegotte, der Schützegsellschaft vo Vorderbach, het me für da Anlag e chlyne Schützematsch abgmacht, u so war jez also aUs pa­rat gsi. Da Tag isch noocher u noocher cho, u d Musig het drufhi ploderlet em Tüüfel es Ohr ab. Mi het fascht ds ganze Dorf z ungerobsi gheit, d Hüser abegwasche, drum­ume putzt, d Mischtstock schon züpfet u mit Chrisescht ga r­niert. Bi jedem Dorfygang sy Triumpfbogen ufgstellt worde, u der Schumeischter het derzue d Inschrifte gmacht. Eini het gheige:

104

Liebi Schütze, Schützefründe, 's freut is aHi, nech gseh z cho. 's wird euch a dam schone Feschtli mangs warms Harz etgageschloh.

Am angere Dorfygang isch gstange:

Es Gwehrli am Rügge, es Chranzli am Huet, am Arm es liebs Meitschi, das gfallt jedem guet.

Das isch alls schon mit Tannechris ygfasset gsi u mit Papir­roseli garniert. Ou bi de Hüsere vom Dorf het men am Obe vorem Fescht do u dert en Inschrift zsamebuechstabiert. Bi der Schmitte het es gheige:

Ds Schmieden isch en eigni Sach. Do derzue bruucht's Lüt vom Fach, Chraft u Schneid bi jedem Ding u nid zletscht e herte Gring.

Mi isch ds Dorf us glüffe u het si gfreut, dag alls eso racht gsundiget usgseh het. Ufem Turnplatz obe het der Spange­ler mit syne Manne d Marschmusig ytrüllet, «Mues i denn, mues i denn zum Stadtel hinaus». D Dorfbuebe sy noche­gjogglet, und uf jedem Gsicht isch gstange: «Gall üser!»

E wunderschone F rüehligstag isch hingerem Wald ueche­cho, e Morge, er hatt gar nid schoner chonne sy. Scho am Sachsi hei drei Morserschütz über ds Dorf ewaggdonneret, dag bi de Burehüsere d Faischterschybe nume so gchlefelet hei. Eso ne Morge voreme Fescht isch schoner weder ds

105

Fescht salber. Jungi Meitschi i der Barnertracht sy vo dene schone Burehof noche cho. Si hei sech's nid lo nah, z trutz em Fescht uf Vorderbach abe z Predig z goh. Derwyle hei deheime di Müetter ganz axtra nes guets Zmittag ploderet. Di Manne sy nohm Fueren u Grasen i de Schopf ume­gstange oder hei mit de Nochber brichtet über ds Wattcr u über ds Fescht. Di junge Burschte hei no das u disersch gha abzmache, vo wagem Schiege, wagem Feschtzug ezatera. U andtligen isch da hischtorisch Momant noche gsi. Vo allne Syte noche sy di Lüt vo de Nochbergmeine gagem Dorf zue züglet. D Musig isch vom Schuelhus noche ds Dorf abglüffe, für d Fahnegotte, d Schützegsellschaft vo Vorderbach, z empfoh. Di Manne hei d Trumpete putzt gha, dag si gglanzt hei wi purIotigs Guld, d Schnauz gwichst, u di Sach het frei echly ne Gattig gmacht. Bim Triumpfboge, grad afangs em Dorf, hei si si ufgstellt, u wo de Vorderbacher ihri Fahnen isch derharcho z floüterIe, het der Spangeler d Hang ufgha, u du isch's losggange: «Joggeli het zum Babi gseit.»

Si hei no nid eso mangs Stück chonne. Das do isch aber am beschte ggange, u drum hei si's gang wieder vorume gnoh. Mit der Musig sy ou di angere Lüt derharcho, der Gmeinrot, der Gmischtechor, d Schütze, u mi het grad der Feschtzug zsamegstellt. Eso himuardeschon het d Musig no nie blose wi jez, wo si vor der Vorderbacher Schützefahne gagem Dorf zue gmarschiert isch. Vor allne Hüseren usse sy Lüt gstange, Frouen u Meitschi i der Barnertracht u d Mannen u d Bueben i der wahrschafte Halblynbchleidig.

«Si chome! Si chome!» het's bal do, bal dert gheige, u wi warme F.rüehligssunneschy:n isch d Freud uf allne Gsichtere gstange. Linggs rachts, linggs rachts, hei d Buebe dam Feschtzug agschlosse, u di Alte sy gmüetlig hingernoche trappet, ufe Schuelhusplatz ueche, wo di Fahnenübergab

106

het solle vorgnoh warde. Es isch es schons Luege gsi. Grad hinger der Musig isch der Statthalter-Felix grogartig i der alte Gavallerieuniform uf sym Eidgenog dam Feschtzug voragritte. Das BiggerIi het zaberIet u gschwanzlet zu der Marschmusig - es isch e wahri Freud gsi. Linggs u rachts vonim sy zwe Rekrute glüffe, wo grad im grogen UrIoub sy deheime gsi. Das het guet zsamepagt u ganz vatterlan­disch usgsch. Aber die beide hei nüt Guets gha, wil da Eid­genog sys Hingergschiir bal hieume, bal dertume bangglet het u keine sicher gsi isch, i welem Ougeblick ihm da Biliam uf d Hüehnnerouge trappet. Hinger der Gruppen isch der Fahnrich vo der Schützegsellschaft Vorderbach cho u linggs u rachts vonim es hübsches Barnermeitschi miteme Bluemme­buggee, u das Fahnli het gfloüterIet im Früehligssunneschyn, es isch e wahri F reud gsi. Hinger der F ahne dry sy schon im Takt der Gmeinrot, der Gmischtechor u d Schütze vo Vor­der- u Hingerbach gmarschiert, u d Stroogeborter sy ganz schwarz gsi vo Lüten usem Dorf salber u vo de Nochber­gmeine. Eso ne Feschtzug gseht me nid all Tag, u drum het das niemmer garn versuumt. Der Musig het es zwar afen afoh gnüegele. Es isch starch obsi ggange, u unbarmharzig het d Sunnen uf di Trumpeten achegstoche. Mi hatt si nid verwungeret, we d Looti ufggange war a dene Blachflüte. Wi ds Wasser über ne Tropfsteigrotte isch der Schweig über di Mannen abeglüffe. Si hei jez scho zum vierte Mol blose «Joggeli het zum Babi gseit». Es isch numen es Glück gsi, dag d Lüt d Wort nid gchennt hei zu dam schone; klassische Musigstück. Aber jeze, d Hingerbacher hei Freud gha dra, u das het ihne schoner i d Ohre tont weder de Wiener «An der schonen blauen Donau». Der Hosehdeschnyder het gseit, d Barner Stadtmusig syg e Drack dergage, u der Ste­fan Jaggi gab em Spangeler nid d Füetteri. Ãndtligen isch

107

me dobe gsi ufem Schuelhusplatz. Aber jezen isch no ds Schwerschte cho für d Hingerbacher Harmonie, der Fahne­marsch, u der Spangeler isch dam so weneli sicher gsi wi der Felix syr Feschtred.

Ufem Turnplatz isch e Rednerbühni gstange, schon mit Efeu u Papirroseli verchranzt. Uf der Stirnsyten isch e schoni Zeichnig gsi vom Schumeischter, e Zachnerschybe, linggs u rachts es Gwehr u i den oberen Eggen e Zeiger­chelle. Drungerzueche het's gheige:

Red u mach amen angere Platz. Bi schuehlange Reden isch ds Halbe für d Chatz.

Das het er richtig suber gmacht, der Schumeischter. Das het ou em Gmeinamme sys Meitschi dankt, wo schon i der Bar­nertracht nid so wyt vonim danne bim Gmischtechor gstan­gen isch. D Vereine hei si im Halbkreis um di Chanzlen ume verteelt, der Vorderbacher Fahnrich Iinggs dervor­zueche u rachts der zuekünfl:ig Fahnrich vo Hingerbach, di neui Fahne no im Wachstuechfuetter versorget. ]ez het d Musig der Fahnemarsch ploderlet. Es isch gwüg no ganz ordeli ggange, u der Spangeler het glanzt wi ne SaIbsthaI­terrieschtere nohm z Acherfahre.

]ez isch der Gmeinamme ds SdgIi uf. Es isch jo eso ab­gmacht gsi, dag ar di Gescht sol1 begrüeKe u de d Fahnen übergah. Er het ds Blatt mit der fertige Begrüegigsred usem Chittubuese gnoh u's voranim uf ds Chanzubratt gleit. Es het aber niemmer gwügt, dag ds Bethli die scho vor Wu­chen em Schumeischter het abglaschelet gha. Da isch n<)..türli no so garn uf da Wunsch ygstige. Wi wett men ou so amene hübsche Buremeitschi oppis chonne hingerha! U überhoupt: noblesse oblige. Der Gmeinamme isch zwar salber ou nid

108

ufe Chopf gheit gsi, aber so ne Feschtred isch halt doch echly oppis angersch weder di par W ort im Gmeinrot oder anere Gmeinsversammlig.

]ez het er am Stumpe d Gluet usdrückt u da i ds Schilee­taschli ghalte. Rüehjig het er über di fronde Gescht u über syner Hingerbacher ewaggluegt, u nachhar het er agfange:

«Warti Schütze u Schützefründe! Es isch eso der Bruuch i üsem liebe Schwyzerlandli, dag, wen~ e Verein es par ]ohrli Bstang gha het, ou scho der Wunsch erwachet nachere Fahne. Ob da Wunsch do bi üs berachtiget isch oder nid, do drüber wei mer hütt nid strytte. Binere Schützegse11schaft cha me da Wunsch aber z a11erierscht verstoh. Ds Schiegen isch nid numen e Privatsach, nei, es isch Dienscht am Vat­terland, u wi jedes Battalion sy eigeti Fahne het, so mocht ou e njederi Schützegsellschaft oppis ha, wo me cha dran­ueche luege, oppis, wo ein zsamehet für alli Zyte. U jez do üsi schoni, neui F ahne.

's isch nid blog e Fatze Syde mit dem gstickte Wappe drinn. Was druff stei t, het für üs alli ganz en arnschte, toife Sinn. Wenn vo irget ere Syte d Ruehw·vom Vatterland wurd gstort, de isch's kIar, dag ou der Hingerscht uf sy Fahne Treui schwort.

Das isch's, worum e Schützegse11schaft vor alIn e Vereine am erschte ds Racht het, es eigets Fahnli z ha. I dam Sinn, liebi Schütze, wei mir jeze zsamethaft di schoni Fahnen aluege. I dam Sinn mocht i sen euch i treui Obhuet ga. Heit sen in Ehre!»

109

Langsam u fyrlig het er jeze das Wachstuechfuetter ab­

gnoh u di Fahnen ufgrollet. «Oooooh! - Das isch jeze cheibe schon!» Das isch ei Meinig gsi bi der ganze Feschtgmein. Uf eir

Syten isch ds Wappe vo der Gmein ygstickt gsi, uf der angere Syte fascht ds glyche Bild wi uf der Feschtinschrift vom Schumeischter, e Zachnerschybe, zwoi Gwehr u zwo Zeigerchelle. Es isch würkli es schons Fahnebild gsi. Der Gmeinamme het das Fahnli ufgha u 's nachhar em Fahn­rich überga. Da het's es parmallo dür d Luft floüterle. D Syde het gruuschet i der früsche Bise. Der vernicklet Spitz het glitzeret i der Früehligssunne, u es isch es schons Luege gsi. Nachhar isch di Schützefahne vo Hingerbach nabe dere vo Vorderbach gstange, eini linggs, di angeri rachts vo der Rednerbühni, u d Musig het wieder der Fahnemarsch plO­derlet, es bitzeli faltsch, aber einewag no schon. Der Felix isch schier echly schalus worden über da flott Fahnrich. Am liebschte hatt ar di Ehr ou no grad übernoh, aber alls cha me leider nid ha uf der Walt obe.

] ez isch eine vo de Vorderbacher Schütze vürecho u het em Gmeinamme e langligi, chartepapirigi Drucken überga. Mit parnen eifache Worte het er gseit, we me di Ehr heig, amen Ort Gotti oder Gotte z sy, de syg es so der Bruuch, dag me dam Toufiching ou es Gschankli machi. Für d Schützegsellschaft Vorderbach syg es i dam Fall nid num e Pflicht, nei, es syg dirakt e Freud, dam alte, schone Bruuch nohzlabe. Der Gmeinamme het e schone, silberige Bacher uf ds Chanzubratt gstellt un es «Oooooh!» und «Eeeeh!» isch dür di Feschtgmein düreggange. Vo allne Syten isch da schon Bacher bewunderet worde. Mi het ne scho ganz gseh im neue Fahnechaschten im Pintli unge, bi de Lorbeer­mranze, wo bis jeze nume so wi Heubirlig, uf eme Burger-

110

rütteli a de Gaschtstubewangen ume verzütteret ghanget sy. ] ez isch nen aber ou no oppis angersch i Sin n cho, daB men ou no hatt solle luege für Wy, für da Bacher grad yzweihe. Wo me da Vorderbacher mit syr Drucke gseh het hingerem Fahnrich zueche, het men echly en Ahnig gha, es chonnt oppis eso sy wi ne Bacher, aber mi het dankt, es gab de no Glageheit gnue zprobiere, wie der Wischtelacher us dam oppe für ne Chuscht heig. Im Schiegstang syg jo de aUs parat für di . ugwartige Gescht, u we's scho chly warm syg, ward oppen einewag niemmer verdurschte bi der Fah­nenübergab ufem Schuelhusplatz. Bim Zsamestel1e vom Feschtzug heig me ne jo afen es Glas Wy offeriert. Mi het also da Bacher wiederumen ypackt u ne mit der Drucken unger d Chanzlen ungeregstellt bis uf wyteres.

]ez isch ou füre Felix der hischtorisch Ougeblick noche­gsi. Der hüttig Tag het für ihn so meh oder weniger e Chraftprob solle warde zwüschen ihm un em Schumeischter, u em Gmeinamme sys Meitschi ward oppe gschyd gnue sy, für der Ungerschid eso racht z gseh. Uf eir Syte da rych, enzig Buresuhn mit dam schone Hof u uf der angere Syte das Schumeischterli mit syr gmiggerige Bsoldig. Es het ne düecht, do sott si es Meitschi oppe glyeinisch usbsinnt ha. U was d InteUiganz anbetrifft, bhüetis. We men i der Schuel scho keis Chilcheliecht isch gsi, sider het me no mangs noche­gmacht i der landwirtschaftlige Schuel u i Spezialkürse. Derzue isch me de no bi der GavaUerie, u das wott ou oppis sage. Zwar, der Schumeischter isch Faldweibu, aber nume bir Infantil1erie, win er alben im Gspag salber gseit het, aber das zel1t si no lang nid zsame. ]ez also, der hüttig Tag het solle zeige, was meh gilt. D Feschtred het er fix u fer­tig i der Buese gha, u die isch so vil wart wi em Schu­meischter syner par Inschriften u Zeichnige, wo d Lüt es

111

sottigs eheibe Gheie hei derwage. Er het dür di Lüt düre­drückt u iseh ds Stagli uf. Ganz wohl isch's ihm zwar nid gsi bi der Saeh, aber d Sporen u der Sabu hei gchlefelet, ds Nickuzüg am Chappi u d Epolette hei gglitzeret, u der EidgenoE, wo nid so wyt vonim ewagg iseh amene Latte­hag abunge gsi, het grüehelet. Das het ihm es bitzeli Hebi gga. Was ihm am mingsehte paEt het, isch der Schumeischter gsi, wo znooehseht bi der Rednerbühni mit Gmeinammes Bethli u den angere Gmisehteehormeitsehine gstangen isch. Es het der Felix düeeht, da luegi eso verflueeht uversehant vermoükt dry, wi wenn er dam hübsche Meitsehi bereits sieher war. Aber nei, mytüüriseel nid! Da mues nid Freud ha! J ez het er dam we11e zeige, daE men ou oppis iseh, we me scho nid vier J ohr lang um d Hoehschuel umegsprungen iseh. Er het di dütsehi Sigaren uf ds Chanzubratt gleit u sy sehon Vortrag dernabe. Es het natürli niemmer chonne wüsse, wi mangi Naeht daE er dranumegehnorzet het u wi mangiseh daE ihm d Muetter ne het müeEen ablose. Si het alben Ougewasser übereho, wenn er so racht losgsehmat­teret het: «Liebi Sehützen u Sehützefründe! - Gemeini Bande» - Do het er de alben e Kunschtpouse gmaeht, gab er zuegfahren iseh, «der Fründsehaft u der Vatterlandsliebi umsehlieEen üs!» D Muetter het albe nid gnue ehonne lose. Si het der Felix seho ganz gseh als zuekünftige Parlamanta­rier, als GroErat, Nationalrat oder war weis, vilieht sogar als Nachfolger vom Minger-Ruedi. Nid, wenn eine dawag cha rede, de verdieneti er'seh meh weder nume, daE er ou hoeheren Orts anerehennt wurd. Der Felix hatt syr schone Red ou garn no ne Sprueh oder es Gedicht aghankt, aber für das hatt er de seho hingere Sehumeisehter müeEe, u das hatt ihm der Stolz um ds Verrode nid zuegga. Sy sehon Red isch also jeze voranim ufem Chanzubratt glage, wenn er im

112

FalI der Fade sott verlüüre, was aber nid iseh gsi aznah. Aber jeze het er abe nid bloE d Muetter als Publikum vor­anim gha. Do iseh jeze ds ganz Vorderbach u Hingerbaeh binenangere gsi u derby der Gmeinamme u sys Meitschi. Voranim zuechen iseh vo der Dütschen es fyns Rouehli i der warme Früehligsluft verfluderet. Der Felix het eehly ver­moglig ghueschtet, a sym Sehnauzli drahjt, u jez het's ehon­ne losgoh.

«Liebi Sehütze u Schützefründe! - Hrkmm. - Gemeini Bande ... » aber gab er no syr sehone Kunstpouse het ehonne wyterfahre, het seho eine vo de Vorderbeehler drybaagget:

«Was sy mer?» u en angere het vürebrüelet: «Naht nen abe! - Gat ihm ufe Gring!» U gab der Felix sy sehon Satz vo Fründsehaft u Vatterlandsliebi het ehonne fertigmache, het seho ne Sehuelbueb uf ds Chanzubratt dütet u gstagglet:

«D - d - dert brünnt's!» Der Felix het si nid gaehtet gha, daE sy schon Vortrag

der Dütsehen echly iseh z nooeh eho u het afoh brünne. Er isch ou nid Sehmied gsi, wo mit eim Griff das Papirli zsame­gwuusehet u ds Füür glOsehe hatt. Gab er si nume raeht het chonne bsinne, het das sehone Manuskript z glanzem brunne, u d Lüt hei grüehelet u glaehet wi d Naare.

«Du, Felix - du heseht de do riehtig e füürigi cheibe Red. Do sol1 dr de nid oppen es Meitli z nooch eho, süseht fla­deret' s de ou uf wi synerzyt em Moses sy Dornhag!»

«Silanzium!» het der Sehumeisehter dam Kraeh abbram­set. «Loht ne doch lo rede!»

Der Felix het no einiseh agfange: «Liebi Sehütze u Sehützefründe! - Gemeini Bande der

Fründsehaft u der Vatterlandsliebi umsehlieEen üs. Grad hütt isch wieder e Tag, wo das so raeht zur Galtig ehunnt, indam mir do üsi neui, schoni Schützefahne dorfen yweihe!»

113

«Jo, aber vori wãr si bimene Hoor verbrunne!» het scho wieder eine drygschnorret.

«Silãnzium!» het der Schumeischter wieder brüelet. «As lyt mir als Presidãnt vo der Schützegsellschaft ob,

allne dene hãrzlig z danke, wo do mitghulfe hei a dãm

schóne Wãrk!» «Hescht nüt z danke», het wieder eine drygmegge1et.

«Du hescht jo der besser Teel dra zahlt!» «Nundedie - haltit doch afen eui Suppechleck! - Loht

doch die lo rede, wo Uftrag hei derzue», het der Schu­meischter di Lüt we11e gschweigge, aber die sy jez ganz usem Hüsli use gsi u hei nid chonne ho re ds Chalb abloh.

Bis jeze het der Felix sy Red no so ziemli us se chonne, aber jez isch er no ganz verlyret. «Einer für alle, a11e für einen!» het er no gstürmt. «U überhoupt, es wãr no mãngs z sãge.»

«Bravo Felix! - Dã hescht wieder cheibe guet brocht! -Das hãtt dy Muetter nid vil besser chonne sãge! - Abe jo, es wãr no mãngs z sãge, aber wüsse mues me's! - So - Musig oder ds Gãldt ume! Spãngeler, mach vo dr, süscht mache mer de myseelen es Nei, wenn a der noochschte Gmeinsver­sammlig übere Bytrag für dyni Jerichoposune so11 ab­gstimmt wãrde.»

Es isch eifach nüt meh gsi z mache. Si hei wieder der Fahnemarsch blose, u derwylen isch der Felix abemPodium abe. Er het ds Gfüehl gha, er heig si schier echly blamiert.

«Gmischtechor!» het's ufeinisch ghei~e, u im Ougeblick isch das chlyne, subere Schããrli ume Schumeischter ume­

gstange. Drau~ ist alles so prãchtig und mir ist es so wohl, wenn meim Schãtzle bedãchtig e Strãu~ele ich hol.

114

Schon het das tont, u der Schumeischter het syni Lüt i de Fingere gha.

Mein Herzlein tut sich freue, und es blüht wohl auch darin.

Jo, do het's blüehjt i zwoüne junge Montschehãrze, aber imen angere dernãben isch Gift u Ga11e gsi.

Der Feschtzug isch wiederume zsãmegste11t worde. We me dã Matsch mit de Vorderbechler no het we11en ust6ige, isch es hochschti Zyt gsi. Derzue het men jezen afe Hunger gha u no meh Durscht. Der Felix het nümmen i Feschtzug we11e. Er isch ganz verdonneret gsi u touben über di ganzi Wãlt. Am toübschten isch er aber gsi übere Schumeischter, wo do mit dene Gmischtechormeitschine glachet u gsunge het. Aber wart er nume! - Jez chunnt no ds Schie~e, u dert isch de di beschti Glãgeheit, dãm z zeige, wi alt u wi tüür. Er het der Eidgeno~ heigschickt, und es sol1 ihm de eine der Charabiner i Schie~stang hingere bringe. Der Feschtzug isch parat gsi, u, di beide Fãhne vora, wieder gãgem Dorf zue. D Musig isch afe ganz erlãchnet gsi, u es het se gãgem Schie~stang zuezoge, wi d Chüeh zum Brunne.

Der Bãcher! - isch's jezen am Gmeinamme no grad z Sin n cho, wo der Feschtzug isch ygstellt gsi. Er het di Drucke difig ungerem Chãnzeli vüregnoh u sen em Muuser-Chrigu gã, er sol1 dermit alls der Noochi noh i Schiegstang abe. Der Pinte-Jakob sol1 dã Bãcher, gfü11t mit guetem Walliser, parat ha, we der Feschtzug chom. Der Chrigu het's begriffe u isch abgsãchet uf syne chrumme Beine, di Bãcherdrucken ungerem Arm. Aber wãhretdãm der Feschtzug der Lan.d­stroo~ noh isch, isch ãr dã stotzig Fue~wãg abgcheibet, hin­ger Gei~bockferdus Hütten abe. Jez, gãb er si bi dãm Pres­sieren echly zwene1i ufe Fue~wãg gachtet het, was weis i.

115

Er het si ufeinisch amene Schwiirli gstoglet, u 's het nen überschlage wi ne Cheigu. Di Bacherdrucken isch über ds Bort usgsatzet. Amene Wydlistock isch si "blybe bhange, aber der Dechu het's abgjatet, u da schon Bacher isch wyter trohlet u dirakt i Ferdus Geigemischtgüllen yche. «Es freue sich, wer da atmet im rosigen Licht, da unten aber ist's fürchterlich!» Em Chrigu isch fascht ds Harz stillgstange vor Chlupf. Da Bacher! - Er isch ds Bort abgsachet. Ob allem Springe het er d Chutten abzogen u d Ermu hin­gereglitzt. Vor dam chlyne Mischt~tockli zuechen isch er a Bode gchneuet'u het di wohlschmockigi Brüehji mit de Fin­geren erlase. «Und ein Arm und ein glanzender Nacken wird bloK» Der Chrigu isch zwar nid ganz i di Glunggen abe wi Schillers Toucher i d Charibdis, aber doch mit dem glychlige Gfell, und «hoch in sein er Linken schwingt er den Becher mit freudigem Winken» . Er het natürli nümme moge gcho, da Bacher amen Ort go z wasche. Er het ne gschwing echly abputzt, natürli umen ussenoche. Nachhar isch er difig ds Bort ufgschnoderet u het ou no der Dechu gfunge. Bim Wydlistock obe het er der Bacher i ds Fuetteral abegloh, der Dechu drufgschmatteret, u druf isch er no z vollem gagem Schiegstang zue. Er het hochschti Zyt gha. Mi het d Musig scho ganz nooch ghort. Der Pinte-Jakob het grad no so bosdings moge gcho, syr Tochter da Bacher i d Hang z drücke un e Flasche Walliser 10 dryzgluntsche, isch der Feschtzug scho do gsi. Di Musikante hei frei glauet, u der Schweig isch bachwyg übersen acheglüffe. Zerscht hei jez aber di beide Fahnrich, der Gmeinrot u di fronde Gescht müegen abtrankt sy, u dene het me der Finger ou nid müegen yneha. Am erschten isch natürli der Vorderbacher Fahnrich dracho, u da het e Schluck gnoh win es Kamel no vier Wuche Sahara. Druf het er der Schnouz gschlacket u

116

mit der Nase glitzt wi nen alte Chüngelibock. «Das isch es Wyli! - Herrgott Ninive! - Da cha me bruuche! - Bockele mues er, süscht isch's nüt! - Derigi Ruschtig sott me ha!»

Das het ou der Hingerbacher Fahnrich gfunge, won er der erscht Schluck gnoh het us dam silberige Bacher. Der Pinte-Jakob isch gang wieder mit früsche Flasche parat gstange, für nochezfülle, we der Bacher sy silberig Bode z uverschant zeigt het, u er het das Grüehm wi Syrup yche­zoge. Wi meh Lüt dag aber ds Muul draghankt hei, wi minger dag da Wy bockelet het, u wo andtligen afe d Mu­sig z Gnade cho isch, isch' s nume no ganz ordinari Walliser gsi. Vo Bockele kei Red meh. Die hein ihm du der Gu vo Geigbockferdus Mischtgülle no z vollem gnoh.

Vorem Schiegstang sy Tischen u Bank ufgmacht gsi. Es het es guets Zimis gga, für d Vorderbacher gratis, u ihre Silberbacher isch no mangisch voll u abe so gleitig wieder laar worde. Zwüschenyche hei di Mannen ihri Schütz ab­gga. Der Statthalter-Felix het nüt chonne mache. Er het do i d Hitz un i d Toübi ychen eis Glas um ds angeren abe­glaart. Wenn er nüechter gsi isch, de isch er eine vo de Beschte gsi i der Hingerbacher Schützegsellschaft, aber hütt het ihm eifach alls gfahlt. Mit dem Schumeischter het er scho gar nümme chonne konkurriere. Das isch eine vo de Gfelligschte gsi. Da het nüt gmerkt vo der Walliser Geig­bockchuscht. Er het mit sym Gmischtechorli anstandshalber Süegmoscht glüderet u mit nen eis Lied um ds angere gsunge. Im Schiegstang het er zwüschenychen es Resultat gschosse, wo keine . meh drahare moge het. Ihm isch' s gsi z verdanke, dag d Hingerbacher d Vorderbacher um mangs Punkt überschosse hei. Der Felix isch fuchstüüfelswild gsi. Afe die abverheiti Feschtred, d Yversucht ufe Schumeischter u jez no das schlachte Schiegresultat. Er het eis Glas um ds

117

angeren abeglaart, u ou Meitschi, wo ne süseht gar nid so ungarn gseh hei, hei si vonim zruggzoge. Es het ganz e Sehatte gga uf da schõn Tag. Es isch aber einewag no ne gmüet1ige Nomittag worde, u wo di Buremannen u -bueben am Obe hei müe~e go malche, de hei si nume gseit: «Uf Wieder 1 uege!»

Mi het nohm Znaeht bim Pinte-Jakob no ehly welle wyterfyre. Ou d Meitsehi si hei, der Muetter go halfe choche u d Sau fuere. Si hei si aber seho ufen Oben u uf ds .Tanze gfreut. Di meisehte Vorderbaeher Sehütze hei no gwartet u mit ihne natürli ou der Statthalter-Felix. Er het ei Zwõüer em angere nohglaart, da~ es sogar em Pinte­Jakob het afoh gruuse.

«Du, Felix - sõttiseht acht nid ou hei!» het er da jung Burseht gmahnet, aber da het ihm nume ds bõs Muul aghankt.

«Das geit di nüt a!» het er brüelet. «Oder bin dr afen õppis sehuldig blibe? - Gall, der Sehumeischter bruuchscht nid heizsehieke. Da geit süseht. Aber we d nume sõttig hat­tiseht wi da, de war dys Wirte ds Battle versuumt! Bring no ne Liter, oder no lieber grad e Doppuliter!»

Er het übere ganz Tisch nochen ygschankt, de Vorder­bacher u der Musig.

«Aber hütt zobe mues de no ne Fuhre goh, do bin i guet derfür!»

Wo di erschte Lüt sy umeeho, iseh er imene Stadium gsi, wo ne der Pinte-Jakob salber schier lieber nümme gseh hatt. So eine eha amene Wirt di ganzi Gaschtig vertrybe. U 's iseh eso eho, wi der Jakob dankt het, u jez hatti di Lüt doch garn no ehly welle gmüetlig sy. Am meisehten Angscht het es eim gmaeht, da~ der Felix der Charabiner no glade het bynim gha.

118

Wo di Mei tsehi agrüekt sy, wiederume sehon i der Bar­nertraeht, isch er sofort hinger die. Am meisehte het er Gmeinammes Bethli noehegha. Einisch het es mi tim tanzet, aber won er'seh zum zwõite Mol iseh eho froge, het es ihm gseit, er soU de wieder eho, wenn er nüeehter syg. Druf isch es mit dem Sehumeisehter go tanze. Jez iseh riehtig erseht raeht Murten über gsi. Er het afo wüesehttue, het der Sehu­meisehter usgfõtzlet un ihm drõhjt, er schlõi nen ab, sobal er ne gabig verwütsehi. Da het nid vil drumto, aber er isch tubwy~e gsi, u mi het gseh, wi's inim warehet. Er het si so uf da Obe gfreut gha, u jez iseh ihm aUi Freud verderbt gsi. Zwar, ds Bethli het ihm ungerem Tisch dür d Hang drüekt, zum Zeiehe, da~ es de zuenim stang,. aber einewag, der Oben iseh verpfuseht gsi. Wohl hei si no nes par Lieder gsunge, aber es iseh e Sehatten uf aUem glage. Jez het der Felix ou no mit de Vorderbacher Handu agfange, u wo aUs Abwehre nüt abtreit het, het ne der Pinte-Jakob usegstellt. Ãr elleini hatt jo nid mõge gfahre mitim, aber d Buebe vom Gmischteehor hein ihm ghulfe. Es isch aber einewag e kei rachti Stimmig meh ufeho, u seho bizyte het es Fyrobe gga im Tanzsaal obe. Di Lüt sy i d Gasehtstuben abe no õppis go asse oder doeh wenigsehtes es Gaffee go trinke. Ou di Gmisehtechor-Meitsehi u -Buebe sy no ehly binenangere blibe, aber nümme lang. Eis Paarli um ds angeren iseh zum Loch us, u 's het niemmer verwungeret, wo der Sehu­meisehter mit dem Bethli isch ufgstange, für 's heizbegleite. Der Felix iseh niene meh ume gsi. Mi het aber der Schu­meischter gwarnet. We da i dam Zuestand syg, de syg er e Gfahrlige, u bsungerseh jez, won er di letsehti Türe hinger ihm un em Bethli zuegsehlage hei g, chõnn me für nüt meh guet sy. Der Felix syg gang es verwõhntnigs Sühnli gsi u nid gwahnet e Wunseh lo z fahre. Der Sehumeisehter het

119

das guet begriffe, win es dam Burscht mues z Muet sy, wenn en angere das Meitschi heibegleitet, won ar salber so garn hatt. Aber das cheibe Suuffe! Bethli het gar nüt dergage gha, won er ganz still sy Arm dür syne dürezoge het, u da­wag sy si zsame dür da schon Früehligsoben us glüffe. Hin­geranne hei si no d Blachmusig ghort: «Mues i denn, mues i denn zum Stadtel hinaus.» Im Nomittag het der Schu­meischter gang schier müe~e litze, we di alten Instrumant so racht gschranzt hei. ]ez het er Freud gha dra u hatt em Spangeler ganz axtra e gueti Flasche moge zahle, wenn ar salber scho fascht nüt trunke het. Vo wyt ane het men e ]utz ghort, u voneren angere Syte nochen isch Bscheid cho. Vo wyt ungen im Stroo~li het men es Meitschilache ghort chlingele. Do isch der Felix vergasse gsi. Ds Bethli het si ganz nooch zuenim zueche gloh. D Manteli u di wy~e Trachtenermu hei im heitere Moonschyn zündtet. Di schwarsilberige, achtfache Gollerchetteli u d Tatsche hei gglitzeret, u di sydig Scheube het bim Loufe gruuschet. Dert bim Dornhag, won e Platz wyt ds Stroo~li gsoumet het, het si der Schumeischter nümme chonnen überha. Er het sys Meitschi i d Arme gnoh, un es Müntschi, nei, e ganzi Zilete Müntschi uf das liebe Goschli drückt, u ds Bethli isch ihm keis schuldig blibe. Do het er ufeinisch zwo Hang gspürt ume Hals ume, u ds Bethli het e Brüel usgloh.

«Felix!»

Im Desumeluege het si der Schumeischter gchehrt gha u der anger packt. Er het ihm der Hoogge gschlage, u da wag sy si zsame z Bode. Das Meitschi het lut ufbriegget vor Angscht, aber scho sy zwoi angeri Paarli noche gsi. Di Buebe sy zuechegsprunge, aber es isch nid notig gsi z halfe. Der Felix isch ungervür gsi u het vergabe nohm Charabiner glangt, wo hingeranim am Bort aglagen isch. Er het si

120

gwehrt wi ne Verruckte, aber dene junge uverbruuchtnige Chreft isch er nid gwachse gsi. Er het gfluecht, da~'s di angere frei eso tschuderet het, aber der Schumeischter het ne z Bode drückt un ihm so racht vatterlandisch wüeschtgseit.

«Bin i dschuld, da~ du e sottige himmutruurige Fink worde bischt, wo sech jeden astandige Waffekamerad mues schame wage dr? We du deheime düremüe~e hattisch win i, de war es allwag besser usecho mit dr. U jeze setz lugg, süscht zeige dr de do unger Züge, was e sottige Schnuder­bueb cigetlech verdienet hatt!»

]ez het er nen ufgloh, isch aber parat gsi, we's der Felix nid ha tt welle lo gal te.

«Fritz, lan g mer dert der Charabiner!» Er het ds Magazin usegnoh u d Patrone, wo no sy dinne

gsi, i d Chuttetasche ghalte. - «Gfahrlige Züüg - u besser isch besser!» Nachhar het er em Felix di Waffen i d Finger gga.

«So, und jez mach da~ d heichunnscht, u zwar nullkom­maplotzlich! Es angersch Mol chonnt's dr de vilicht weni­ger guet goh. I chonnt de derfür sorge, da~ d dys schonen Uniformli müe~tischt go umebringen uf Barn ueche. Für das, w d hinecht do gleischtet hescht, han i füf Züge. Das sott lange! - U jez Guetnacht!»

Der Felix het nüt meh gseit. Er het der Charabiner aghankt u isch wieder zrugg gage der Pin te. Wenn ihm aber eine hatt chonnen i ds Gsicht luege, de war er erschrocke über da Ha~, wo do drinn ufglauet ischt.

Es sy blo~ es par Minute gsi, sider da~ der Felix der Schumeischter agfalle het, ds Warch vomen Ougeblick. Di drü Paarli sy ganz verstoberet binenangere gstange. Ds Bethli het still briegget, u di angere Meitschi sy ou nid wyt gsi dervo. Es het sen eifach beelandet, da~ da schon Tag,

121

wo me si dawag gfreut het druf, eso het müeBen usgoh. Bi de Buebe het si di Sach echly angersch usgwürkt. Si hei ds Gfüehl gha, mi hatt das Herresühnli so racht pflumeling solle düreschwarte, daB es nachhar gwüBt hatt was watz. Der Schumeischter isch nid des Sinns gsi. Es isch ihm zwider gsi, daB ar als Lehrer, ganz ohni 's z welle, do ine sottigi Sach ynegroten isch. Aber zletschtemand isch men ou kei Schuelbueb meh. U überhoupt, zumene grobe Warkzüüg ghort e grobe Stil.

Dert wo si der Wag teelt, hei di zwoi Paarli Guetnacht gseit u sy gagem Dorf zue. Ds Bethli u der Schumeischter hei der anger Wag gage Gmeinammes Hof zuegrankt. Er chom de gly noche, het er den angere no nochegrüeft, aber die hei nume glachet. Die hei us eigeter 'Erfahrig gwüBt, wi gleitig daB das geit, we me ds erscht Mol es Meitschi hei­begleitet. Do mues me gang früsch wieder probiere, wi so Meitschimüülimüntschi e Chuscht hei, u e Schumeischter isch zletschtemand ou numen e Montsch. Es isch ihm nid vil angersch ggange weder jedem angeren ou. Wo andtligen a Gmeinammes Hustür hingerem Bethli der Rigu gchlepft het, isch der Morge nümme wyt gsi. Der Schumeischter isch im sibete Himmel obe gsi, u 's het ihm nienehalb eso pres­siert für hei. Langsam isch er dür d Hoschtert uf u het gang wieder müeBe zruggluegen uf das liebe Hei, wo do ungerim zueche gschlofe het. Hinger den Umhangli vo syr Meitschi­stube het ihm ds Bethli nohgluegt. Es het Angscht gha. Wenn ihm der Felix no amen Ort paíhi! Der Hof isch ganz elleini gstange. Erscht ob der Hohle, wo wi ne schwarze Tinteflaaren i der silberige Heiteri vom Moonschyn do­glagen isch, sy di erschte Hüser vom Dorf cho, u dert het alls gschlofe. Ou vo der Pinte noche het me nüt meh ghort. Wi da schwarz Schatte vo der Hohle sy Schatz gschlückt

122

gha het, het ds Bethli ds pfaischter welle zuetue. Do het e Ton, grad wi ne scharpfe Geislechlapf, d Stilli vo der schone F rüehligsnach t verschrisse.

«Der Felix!» Das isch sy erscht Gedanke gsi. Es isch wie­der d Stagen ab u d Hoschtert uf, u d Angscht het's erhud­let wi nes aschpigs Loub. Es het nüt angersch dankt, weder der Schumeischter liggi scho amen Ort i sym junge Bluet, vilicht scho tod. Z oberscht i der Hoschtert isch ihm da aber etgagecho, totebleich. Es isch ihm grad a Hals ghanget.

«Ruedi! - Ums Tuusiggottswille - macht's dr oppis?» «I weiWs no nid - aber oppis isch allwag scho. Er het

doch no Munition gha.» Si sy zsame dür d Hoschtert ab. Im Hus isch jez meh

weder a eim Ort Liecht gsi. Der Gmeinammen u d Muetter sy halbagleitnig i der Chuchi gstange. Si hei no kei Ahnig gha, was eigetlech ou do los isch. Es het verwungereti Ouge gga, wo ds Bethli mit dem Schumeischter ynecho isch. Aber mi het nid lang Zyt gha z froge.

«Der Statthalter-Felix het u:6.n gschosse», het ds Bethli bloB gseit u em Schumeischter e Staballe zuechegrütscht. Er isch nümme breite gsi u het si num e so lo drufpletsche.

«Do - uf der lingge Syte», het er no gmacht. Dernoh isch's ihm schwarz worde vor den Ouge, u di groBi Bure­stuben isch mi tim zringsetum ggange wi nes RoBlispil. Mi het sofort der Chriesiwassergutter greicht, aber der Schu­meischter het abgwehrt. Er trinki prinzipiell e kei Schnaps. A dam Geischtige heig er jo di ganzi Souerei z verdanke. Si hein ihm echly d Stirne gwasche, u derby het er si wieder es bitzeli bchymt. Aber do het jez müeBe gluegt sy. Unge­rem linggen Arm het d Chutte vorvert u hingevert es Loch gha, u drunger sy ds Schilee u ds Hemmli verschranzt gsi u flatternaB vo Bluet. Ganz hübscheli het men ihm das Züüg

123

abzoge u di Wunde mit warmem Wasser usgwasche. Do het es si nid lang gfrogt, schickt es si oder schickt es si nid. Ds Bethli het das mit syne gspazierige Fingerli gmacht, win es's im Samariterkurs z Vorderbach unge het glehrt gha. E sottige Fall isch ihm zwar no nie unger d Finger cho. Es het e Druckverband agleit, aber ds Bluet het gang wieder dür alls düredrückt. Es het ihm es Hemmli vom Brueder vüre­gga, wo grad z Aarou unge d Gavallerierekruteschuel gmacht het u wo ungfahr i der glychlige Wahrig gsi isch wi der Paziant. Derwyle het der Gmeinamme em Dokter Vo­geli z Vorderbach aglüte. Das isch es Original gsi, e ruuche Sakermant da~ nüt eso, aber e guldlutere Montsch, u als das wytumenangere bekannt.

«So!» het er gmacht. «U wagen euer cheibe Fahneweih so11 i jezen e Stung ehnder zum Nascht us! Wi mangen isch es? - Nume so wage der Flickruschtig u de"Nahtlig.»

«He, es düecht mi, es sotts oppe tue mit eim!» het der Gmeinamme umegga. «Es hatt nid vil gfahlt, da~ d üsem Schumeischter ds letschte Rezapt müe~tischt schrybe. - Er isch also bi mir.»

«Guet, i chume. I ha zwar nid vil uf dene cheibe Buech­staberyter, aber für da war es einewag no schad.»

Ungerwylen isch ds Zmorge noche gsi, u do isch em Schumeischter ganz axtra Ehr ato worde. Do hei d Hüehn­ner wieder einisch gwü~t, für was da~ si Eier gleit hei. Der Schumeischter isch zwar nid oppe hert dryglage. Di Wunde het ne millionisch gschmirzt, u er hat fascht nid mogen ufe Dokter gwarte. Scho gly nohm Ãssen isch da aber do gsi. Er het der N otverband abgnoh.

«Prima!» het er gmacht zum Gmeinamme. «Dys Meitli het oppis glehrt bymer!» Er het di Wunden ungersuecht, u der Schumeisch ter het derby echl y gli tzt. «Tuet' s oppe weh?»

124

«Jo, scho chly, aber maehit nume zue. Es wird oppe nid z tode goh.»

«Nei, das grad nid, aber oppe verfluecht wyt dernabe düren isch es nid ggange. Weles Ãrdechalb het das ehonne?»

«Der Statthalter-Felix.» «So, das glycht dam wieder einisch. Der Statthalter war

e rachte Ma gsi. Er isch aber zwanzg Johr z gly gstorbe, u di Alti überehunnt jez de di Sehleg, wo si em Junge hatt solle ga. Heit dr d Azeig gmacht?»

«N ei, un i ha ou gar nid im Sinn, eini z maehe. Mir isch' s no lang wohler weder dam!»

«He jo, i gloubes wohl. Um da Prys lies si no mange garn es Loch dür d Sunndigehutte düresehie~e», het der Dokter gmaeht u derzue zum Bethli überegluegt. «Aber die Sach hatt ehonne fahle! - Heit dr Sehuel?»

«N ei. - Mir hei grad F erie.» «Desto besser. U hütt heit dr eeh afe sehon still. Vorem

Obe goht dr mer nid ueehe. Die warden eeh wohl ou oppis z Ãsse ha.» .

Mit dam het er sys Waarli zsamepaekt u welle goh, aber ds Bethli het grad der Tiseh zwaggmacht un es wahrsehafl:s Znüüni ufgsteUt. Ds Chriesiwasser, wo der Sehumeisehter eso nüt gsehetzt het, isch jeze doeh no z Ehre cho. Eso heig er d Chriesi am liebsehte, het der Dokter gseit. Hingagen em Statthalter-Felix war'seh de scho gschyder, er nahm se früsch vom Boum.

Jez, wahretdam si do so gmüetlig bim Tisch ghocket sy, isch der Hüttebueb eho sage, si sueehi der Statthalter-Felix. Er syg vom Feseht no nüt heieho, u d Statthaltere syg i eir Angseht inne. Si heig i d Wirtschafl: abegschiekt, aber der Pinte-Jakob wü~ ou nüt. Der Felix syg ganz spat, oder besser gseit früech, no einiseh umeeho u heig Sehnaps gheu-

125

sche. Nachhar heig me ne nüt meh gseh. Vo der Sach zwü­schen ihm un em Schumeischter het no niemmer nüt gwÜíh. Die drü Paar hei zsamen abgmacht, si welli das für seye bhalte. Der Felix het sen einewag erbarmet. «Produkt der Erziehung», het der Schumeischter gseit. Da Aschlag i der Hohlen oben isch zwar chuum gsi gheimzhalte. Nid, a dam Schutz het si zwar e kei Montsch gachtet gha, aber der Dok­ter cha nid guet tags bimene Burehus zuechen u danne, ohni da6 opper oppis dervo merkt. Der Dokter salber z froge, hatt si richtig niemmer trouet. Da het einisch amene Froueli, wo nen uf der Stro06 aghoue het, was los syg do im Noch­berhus obe, e Rachnig gstellt für arztlichi Konsultation. U einisch hei es par jung Lohle welle ds Chalb mache mitim. Si hein ihm nacheme Krach i der Pinten aglütet. - Beibruch. Won er cho isch mit sym Güferli, hei sinim e Stuehl vüre­gga mitemen abverheite Bei. Der Dokter het das eso agluegt, sys Güferli uspackt un e regurachte Verband agleit. VoZyt zuZyt het er de ne Bsuech gmacht u nachhar e zünf­tigi Rachnig gstellt. Di Sürmle hei müe6e zahle. Do het's gar nüt ga z brichte. E Dokter Vogeli loht si nid für nüt u wieder nüt i der Walt umesprange. Derfür het er amenen arme Froueli nüt gheusche, won es etschlipft isch un es Bei broche het.

Ubere F elix het also niemmer chonnen U skunft ga. Der Spangeler het gwü6t z brichte, er hei g am Morge, won er vo der Pinte gage heizue syg, e Schutz ghort im Wald obe, grad ob Statthalters zueche. Di junge Lohle chonni's jo nie lo galte, u 's mües gang oppe no ne Chalberei abgloh warde. Eh weder nid syg das der Lixu gsi. Di angere heigi jo, wo si am Obe hei sygi go malche, der Charabiner mit ne hei­gnoh, u der Lixu syg allwag ussert de Vorderbacher der enzig gsi, wo nid hei syg. J ez, die heigi jo uf di angeri Syten

126

ume müe6e u nüt am Waldsoum obe z tüe gha. Der Lix, da chenn me jo afe. Da ward dert ufem Bankli obe sy Mords­ploder usgschlofe ha.

Es isch scho i Vormittag ycheggange u heitere hale Tag. U f dam holzige Bankli a der Syten obe, wo me so schon übere Statthalterhof u über ds ganze liebe Dorf ewaggseht, isch der Felix erwachet. Fründtlig isch der Roúch us de Che­mine vo de Burehof im früsche Früehligsmorge verfluderet, u drüberewagg het me der Stungeschlag vo der Vorderbach­Chile ghort. Aber bim Felix isch der Barometer unger Null gstange, u 's isch ihm ganz miserabel z Muet gsi, wonim so nohdinoh, wi dür ne Schleier düre, ds Bsinne a di ver­gangnigi Nacht cho isch. Er het si gschamt, gschamt, wi no nie i sym ganze Labe! Der Felix isch im Grund e kei schlachte Montsch gsi, aber halt eifach ds Produkt vonere ungueten Erziehig. Wi het der Dokter Vogeli gseit? «Der Statthalter war e rachte Ma gsi, aber er isch zwanzg Johr zgly gstorbe.» Aber da Felix, wo jeze do wi verdonneret uf dam Bankli obe ghocket isch, isch nümme da Felix gsi wi no vor parne Stunge. Eso isch er no nie drinne gsi i sym ganze Labe. Voranim 'zueche het er der Charabiner gseh ligge, ds Magazin laar. Da Schutz, wo der Spangeler am Morge het welle ghort ha, isch der letscht gsi. Er het di Waffe nid mo­gen aluege, u wenn si nid Eigetum vo der Eidgenosseschaft gsi war, de hatt er se am liebschte am erschte beschte March­stei z Fatze verschlage.

D Rach gage Schumeischter, gage ds Bethli u di ganzi Walt het Nüüni zoge mit der besseren Y sicht. Es het gschaf­fet u gworglet inim. Di Wort vom Schumeischter: «Bin i dschuld, da6 du e sottige himmutruurige Fink worde bischt, wo sech jeden astandige Waffekamerad mues schame wage dr?», die -hei ne gschmirzt bis zinnerscht yche. Aber

127

zletsehtemand het doch ds Bessere vo sym Charakter mõ­

gen obenuf geho. «Nei, dene will i zeige, daB der Statthalter-Felix nO lang

nid da isch, wo si ne derfür hei!» Mit dam Vorsatz isch der Felix der Rein ab, sym sehõne

Hei un em neue Laben etgage. Er het das Versprache ghalte.

128

Wie myni beiden erschte Bücher worde sy

Wie eim doch mangisch õppis ganz ungsinnet wieder i Sinn chunnt, wo eso wyt zrugglyt!

Vor mer zueehe lyt e Charte, won i vor vilne ]ohren einisch übercho ha, u die lutet:

«Mein Lieber! Wie Du weiBt, bin ich für morgen abend von eurem Gem.-Chor zu einer Vorlesung verpflichtet. Ich komme um sechs Uhr abends in M ... an, und es würde mich herzlich freuen, wenn Du mieh abholen kõnntest.

Mit freundliehem GruB Dein Simon Gfeller.»

]eze, i ha denn der Simon Gfeller seho lang dõrfe duze, verstõht, nid õppe vo mir us, aber wil er'sch nid angerseh het welle ha. U wi das eho iseh? I ghõre ne no hütt, win er so uf sy gmüetligi Art u Wys gseit het:

«Los, sag, mir wei de do nid õppis mache, wo mer sowiso nid üser labelang ehõi halte. Mir duze enangere!»

I bi grad dirakt ersehroeke. «]a, das darf i doeh nid! Stell me si vor, we mir einisch i dernoh ere Gsellschaft zsame chami u i Eueh tat mit Du arede!»

«Los, wenn i eim ds Du atrage, de duzt er mi dürhar u nid numen unger vier Ouge!»

«]a, aber de der Dokter h. e.?» «]aso - der Dokter! - ]ez wei mer hingage hõre stürme!»

Er het mer d Hang etgagegstreekt, u i ha harzhaft ygsehlage. Denn het e Fründsehaft agfange, wo mi wi kei angeri gfreut het, u wo der Simon Gfeller gstorben iseh, het's mi düecht, jez heig i niemere meh.

129

Jez, wi mir synerzyt bekannt worde sy zsame, das isch ganz en eigeti Sach. Es het e Zyt gga, won i fascht a11 Wu­chen einisch oppen es Gedicht i mene Lokalblatt gha ha. Jung u dumm, wi men oppe seit im Labe. Nu, grad jung bin i denn zwar nümmemeh gsi, nume no dumm. Grad i der Zyt han i vo der Redaktionskommission en Afrog über­cho wagere Gedichtsammlig, wo si als Gschankbandli für d Abonnante im Sinn hatti z drucke. Es het sech derby fascht usschIieBIech um myni Sache ghandIet. Jez han i aber e kei Ahnig gha, was i der Kommission sol1 für nen Antwort ga u was i sol1 verlange für myni VarsIi. Ds Finanzielle isch eigetlech für mi Nabetsach gsi, aber dihr wardit verstoh, daB es nid Iiecht isch, so Sache, wo men i stille Stunge gschribe het, Ioh i d Walt usezgoh. Es isch eso meh oder weniger es Prysga vo sym Innerschte, u das isch bekannt­lech nid liecht. Jez het's mi düecht, i sott do mit eme ver­troute Montsch drüber chonne rede, aber mit wam? Bim BSV bin i denn natürli no nid gsi, u wenn ou, war i sicher einewag nid zerscht a da grote. Simon Gfe11er, isch's mer grad z Sinn cho. Da chonnt dr a11wag am beschtenUskunft ga. Nu, i ha ds Harz i beid Hang gnoh u dam es natts Briefli gschribe. I ha ne gfrogt, gab i oppen einisch dorft zue­nim cho. I hatt do oppis mitim z besprache. Tag für Tag han i en Antwort erwartet, aber es isch keini cho. Das het mi moge, i cha gar nid sage wie. Isch der Simon Gfeller nid da, wi me nen us syne Schrifte kennt? Das han i mi gang u gang wieder müeBe froge. Uf der angere Syte het di Kom­mission uf my Antwort gwartet. Der Lehrer u GroBrat Hans Chünig, wo ou i der Kommission gsi isch, isch zuemer

cho. «Los, Jakob, jez muescht di hingage dezidiere! Mir choi

nümm lenger warte.})

130

J ez han i ds Harz no einisch i beid' Hang gno u dasmal em Joseph Reinhart uf Solethurn gschribe, aber dam grad erkIart, um was daB es gang. I ha mym Brief ou grad es par vo myne SacheIi bygleit. Scho übermorndrisch isch d Antwort do gsi. Der Profasser het gschribe, die Sach intras­sier ne, aber das syg oppis, wo me mündlig sott chonne drüber brichte.

«Falls Ihnen unser Iiebes, altes Stadtchen nicht unsym­pathisch ist, mochte ich Sie herzlich einladen, zu mir zu kommen, und zwar nicht nur für eine Stunde. Bringen Sie Ihre Sachen mit.

Mi t herzIichem GruB Ihr J osef Reinhart.})

Ob mir das lieben alte Stedtli unsympathisch gsi isch? I bi also uf das Solethurn usegreiset, schier echly gschlotterig. Das Gfüehl isch mer aber gly vergange bi der Art u Wys, win i vom J osef Reinhart u syr liebe F rou bi ufgnoh worde, nid wi ne Fronde, nei, wi ne lieben alte Bekannte. I bi glei­tig erwarmet, u 's isch eine vo myne schonschte Tage worde i mym ganze Labe. Eso wohl han i mi no salten amen Ort gfüehlt. I ha myni Manuskript bimer gha, u i ha fascht nid dorfe schnuppe, wo der Herr Profasser eis BIatt um ds angeren umgkehrt het, nachdam er se het glase gha. Am Ãnd luegt er uf.

«Losit, i mocht ech jezen oppis sage. Schrybit der Re­daktionskommission es fründtligs Briefli. Es tüej nech leid, aber dihr chonni t nid uf ihre Vorschlag ygoh. J ez tüet dihr di SammIig no chly erganze, u de chomit dr wieder zu mir uf Solethurn use. Dihr stellit eifach es natts Gedichtbandli zsame, u dam wil i de Gotti sy. I mocht ech aber jeze scho sage, für nen Unbekannte isch es schwar, miteme Gedicht-

131

bandli bimene Verlag azcho, bsungersch für Mundart. Truu­rig gnue, daB me das mues sage, aber es isch leider eso. Heit dr no nüt i Prosa? Es war nachhar liechter.»

. «Nei, do dra han i no nie dankt.» J ez het mi aber da Gedanke nümme lo goh. Es het mi

düecht, es müeBt eigetlech schon sy, so über eigeti u frondi Erlabnis oppis echly z schrybe. Jeze, nohm Zvieri isch mer der Herr Profasser sys lieben alte Stedtli cho zeige, gab was i gseit ha, i wett ne de nid z hert versuume. Er isch no mit mer i d Einsiedelei hingere, u uf em Wag het er mer vo sym Galmis brichtet. U we's mer racht syg, de chom er mer ei­nisch sys alte Hei cho zeige.

I cha nid sage, mit welne Gfüehle daB i am Obe ziemli spat wieder gage heizue gfahre bi. U merkwürdig, my an­geborni Angscht, i chonnt opperem ungschickt cho oder leschtig warde, die isch der salb Nomittag ganz verlore ggange. Mi te re stille F reud het mer der J osef Reinhart vo syne Barnerfründe brichtet, vom Simon Gfeller u vom Ja­kob Bürki z Dettlige. Dam sym Suhn Roland syg er sogar Gotti. Am meischte z danke het mer sy Vorschlag gga vo wageme Prosabandli. Das het mer eifach e kei Rüehw meh gloh. Nu, i ha kei Zyt versuumt i mym Bruef. I bi all Tag vom morgen am sachsi bis zoben am sibni am Ambos gstange, aber i parne Wuchen isch ds Manuskript für mys Prosabandli Oberaargouerlüt fix u fertig doglage. I mocht Ech nid sage, wi spat, oder besser gseit wi früech i alben i ds Bett bi. Eso ungfahr mues es amene Wilderer, amene Schmuggler oder amene Trinker z Muet sy. Er chennt sys Laschter, aber er wird ihm nümme los. Er cha nümmen angersch u gheit z trutz de beschte Vorsatze gang wieder àry zrugg.

Grad eso isch es mir ggange mit dem Schrybe.

132

Aber jeze der Simon Gfeller. Die Sach, won i derwage so garn hatt welle mitim rede, isch dür da Bsuech bim Josef Reinhart für mi nümmen i Frog cho, aber ou ar het mer no oppe dreine Wuche no nes par Wortli gschribe. Uf die hi hatt i aber weiB Gott nid zuenim dorfe. Er het allwag gmeint, i syg do so ne junge Lall, won ihm do so für nüt u wieder nüt sy Zyt well cho abstahle. Us dene parne Satzen use het's mer schiergar eso der Aschyn gmacht, daB er uf my Bsuech garn tat verzichte. Mir mues mer aber dertdüre nid mit der Schleguachs winke. I bi derdürwille bloB so umenen Illusion ermer worde.

I der Z yt han i aber z Basel ungen e Vorlasig gha, u oppe vierzache Tag spoter isch ufem hiesige Zivilstandsamt e Brief vorglage, ungerschribe vom Simon Gfeller. Er mocht im Uftrag vonere Basler Familie ds Geburtsdatum vom Ja­kob Chaser ha. Walt ghei um! Zivilstandsbeamte i. V. bin i gsi. My Kolleg het denn grad d Zentralschuel gmacht u isch überhaupt fascht gang im Militardienscht gsi. I ha alSo di verlangten Angabe über my warti Parsonlechkeit gmacht, unter Kostenfolge, und mit welem Gfüehl, das cha me sech danke. Verstoht, es hatt jo grad eso guet für ne grichtlichi Sach chonne sy, wenn i scho ganz sicher gsi bi, daB i z Basel unge no nie kei uryffen Opfu gfrasse ha. Item, di Zyt isch umeggange, u i ha nüt meh a das dankt. Aber am Obe vor mym Geburtstag isch vo dert nochen es schons Buech cho mit Widmung, u zwar vonere ganz unbekannte Familie. Der Tag druf isch wiederumen es Packli do gsi, miteme liebe Pastellbildeli vo der Grabehalde u mit der Widmung «Dem lieben Meister in aufrichtiger F reundschaft. Simon Gfeller.» Bekanntlich isch der Simon Gfeller nid nume Lehrer u Schriftsteller, er isch ou no Landschaftsmoler gsi, u sicher keine vo de schlachtischte. Das Bildeli isch mer no

133

hütt ds liebschte won i ha. Mit dam Paste11 isch ou e fründt­ligi Yladig cho zumene Bsuech i der Grabehalde. J ez han i aber i mym ganze Labe gang ds Gfüehl gha, gueti Fründ­schafte sygi miteme gwüBnen Abstand am wartvollschte. I ha aber e Fründ, u dam sy Muetter u d Gfeller-Muetter sy zsamen im Seminar gsi und ou nachhar dick befründet. Us dam Grund isch da i der Grabehalden obe gsi wi deheime. Da het mer du kei Ruehw gloh, bis i einisch mitim bi zu GfelIersch ueche. Denn het eini vo de liebschte Fründschaf­ten agfange, won i i mym Laben einisch gha ha. U aben a dam Tag het mir der Simon, win i scho ygangs gseit ha, ds Du atreit. Nid eigetlech das liebe Du het mi so unerchannt gfreut, aber das, wo dermit isch verbunge gsi, der ganz lieb Verchehr vo Montsch zu Montsch. I ha nachhar no mangi schoni Stung erlabt i der Grabehalden obe, u nid nume der Simon Gfeller, ou syni Lüt sy mir eso racht vo ganzem Harze lieb worde. I gseh ne noh, win er do i syr heimelige Wohnstube vorem Bankchaschte zueche gchnoilet isch u eis um ds angere vo syne Bildere zeigt het.

«Weischt», het er gseit, «my Suhn u der Schwiegersuhn, die lOh mi jo als Moler nid lo galte, natürli, als Akademiker. Aber die choi mer sage was si wei. I mole d Sach eso, win i se salber gseh, u üsem Herrgott sol1 me nid zvil welIen i ds Handtwarch pfusche. Eso, win ar'sch macht, isch es gang am schonschte.»

I gseh nen ou no, won er mer am Klavier ds erscht Mol mys «Bargblüemli» vorgspilt het, won ar no mym Tagscht i der Dorflinge vertonet het. «Du muescht den echly nabe­düre lose!» het er gseit. «Weischt, mys Klavier isch nümme ganz bock!» U du hei mer das Liedli zsame gsunge, wi d Lerche, vilicht nid ganz sovli schon, aber uf a11 FalI lüter.

134

Es watterbruuns Hüsli, es Gartli dervor, u drinnen es Mei tschi mit Chruuselihoor.

U unger de Chruusle es Gsichtli so fyn, wi Opfubluescht albe im Meysunneschyn.

Drus luege zwoi Ougli mordsluschtig i d Walt, we ds harzige Müüli eim Gschichtli verze11t.

Z woi Backeli het es, wo's Grüebli drinn git, ganz axtra zum Müntschle. As wott aber nit.

Das Liedli isch du spoter a der Simon-GfelIer-Fyr vom Barner Heimatchorli am Radio gsunge worde.

Aber jeze di Charte, won i ygangs dervo brichtet ha. Ose Gmischtechor het für ne wohltatige Zwack es Konzart vor­stands gha u derzu der Simon Gfeller zunere Vorlasig ver­pf1ichtet.

Er het also zuegseit, u mit der Charte het er mer welle z wüsse tue, mit welem Zug daB er chom. I ha die aber nid, oder besser gseit z spat, übercho. Wo mi der Diri­gant isch cho froge, gab i nid mitim wett ufe Bahnhof cho der Simon Gfeller abhole, isch es natürli nid nei gsi. Jez, wi mer dert bi der Poscht düre sy, chunnt grad der Brief-

135

treger wi ne früschgsalbete Blitz zum Loch uszschieEe mit der Charte.

«Lue do! 's isch mangisch doch no guet, we der Brief­treger oppis list!» het er bloE gmacht, u i ha wytersch nüt dankt derby. Won i das aber em Simon brichtet ha, het da graduseglachet, wil i sym Theaterstück Der Poschtheiri, wo der salb Obe het solle gspilt warde, grad prezis di glychlige Wort vorchome: «'s isch mangisch no guet, we der Brieftreger oppis list.»

Nu, mir sy zerscht hei go z Nacht asse u nachhar a da AnlaE. Es isch e schonen Obe worde, dank me, afen es Theaterstück vom Simon Gfeller u nachhar e Vorlasig vo ihm salber. Di Lüt hei eifach Freud gha, u der Simon nid vil weniger. A der Tombola het er no nes schons Taller übercho, u das het er grad myr Schweschter verehrt, «für ds Znacht u ds übernachtsy», het er gseit. Mir hei das Taller no hütt als liebs Andanken a Simon Gfeller in Ehre. Oppis het mi der salb Obe no so racht vo ganzem Harze gfreut. Er isch vo allne Syten yglade gsi zum Schlofe, aber er het ganz kategorisch erklart:

«Ja nei! I dan ke, aber i goh zu Chaser Kobi!» Wo mir, echly spat, oder besser gseit früech, sy heicho,

han i mym liebe Gascht sys Zimmer zeigt u nid wyter dankt. Es isch Wintermonet gsi u scho ziemli chalt, aber mir hei jo Zentralheizig u ds Ghütt warm vo zungerscht bis zoberscht. I ha dankt, die Sach syg i der Ornig. Am Morge, won i zuenim ueche bi, ha ne gfrogt:

«Und jez, hescht guet gschlofe?» «Los, gwüE nid damnoh! Es het mi eifach z platzewys

schier gfrore» het er gmacht. «W enn i d Dechi abegstooEe ha, han i obenoche nüt meh gha, u we sen uechezoge ha, de het's mi schier a d FüeE gfrore.»

136

J ez hei üser Lüt zum Bruuch, bim Bette d Dechine zsame­zlegge u se z tromsigs hareztue. J ez han i das Bett eso agluegt u di Dechi überleit.

«Lue do! - I gloubes wohl, es heig dr niene glangt!» Es isch mer am Obe vorhine gar nid i Sinn cho, ds Bett für my übernachtler zwagzfoogge.

«J ei bin i doch e Chueh gsi!» het er glachet, wo d Dechi grad um ds Halbe grooEet het. «Aber weischt, das muescht du verstoh. D Muetter macht mer deheime ds Bett gang zwag, daE i nume grad cha dryschlüüffe, u do han i halt nid lang gluegt.»

Jo, war d Gfeller-Muetter gchennt het, da het das ohni wytersch chonne begryffe. Si het i junge J ohren ou mangs erlabt mit ihrem Simon, win ar mir salber brichtet het, aber ihrersch Sorge u ihri Liebi hei si zahlt gmacht. I danke grad dra, was er mer bi eiin vo syne Bsueche gseit het, won i ne gfrogt ha, worum er elleini cho syg? Mir hatti d Muetter ou garn gha:

«Jo weischt, die geit nienehi. Die isch am baaschte de­heime, u 's isch ere nie wohl, we si nid oppis z sorge het!»

Es het mer einisch eine gseit, u zwar ganz e fromme Ma: Der Simon Gfeller chonn jo sowyt scho racht sy, uf all Fall e guete Lehrer, aber er gloubi nüt. - Nid? Jez isch es scho besser gsi, da heig nid gwüEt, was i bymer salber dankt ha. I ha der Simon Gfeller angersch gchennt, u punkto From­migkeit hatt i ne nid gage der anger tuuschet. Ãr het abe sy Religion nid uf der Zunge gha, derfür aber im Harz inne, win er mer einisch gseit het.

«Los, sag, es chunnt nid uf das ab, was eine schynt. Es. chunnt uf das ab, was er würkli ischt.» Er well mer jezen oppis brichte, für mer z zeige, win es mit der Frommigkeit vo vilne Userwahlte stang.

137

Bekanntlech isch der Simon Gfel1er nid nume Lehrer, Moler, Musiker u Schriftstel1er, er isch ou e guete Bejivatter gsi. Er hat albe gseit, ds Bejele, das syg eis vom Schonschte, won es überhoupt chonn ga im Labe. Do gsehj me so racht i ds Tribwarch vo üsem Herrgott yne. Bim Bejele lehr men aber ou d Montsche so racht chenne, u zwar eso, wi si würkli sygi. Do heig er einisch ei m, u de ganz eme fromme Ma, mi hatt chonne Rosechranz sagnen anim, müeBe go halfe Wa­ben uswachsle. Es syg e brüetig heiBe Tag gsi u d Beji grad dirakt verruckt. Ihm salber heig das natürli nid vil gmacht, aber der anger syg glyeinisch elastisch worde.

«Eh, du Chatzer!» heig er gmacht, wo nen afen eis gstoche heig. Bim zwoiten u dritte Stich syg es gang wi grober cho, u zletschtemand syg er zvol1em explodiert. Er heig afoh dryschloh u gfluecht wi ne Seerouber. Jez heig er si aber nümme mogen überha. Er heig dam uf d Achs1e dopp1et:

«Du -los! - We1e gilt jez? - Da do oder da wo d süscht bischt?»

Jez syg da Ma doch rot worde. «Jo, du hescht eigetlech racht.»

I sym Buech Dréitti, Müetti u der Chlynn het er gschri-be: «Das war also üse Dratti gsi, un i tuuscheti ne no hütt a kei angere!»

U ds glyche mocht i vom Simon Gfeller sage: «I tuuscheti ne als F ründ a kei angere!»

Lasit syni Tagebuechbletter, wo zu sym achtzgischte Ge­burtstag im Bandli Verméichtnis vo sym Suhn Werner sy zsamegstel1t u usegga worde. Dert überchunnt me so racht en Yblick i sys innerschte Füehlen u Dahke.

138

Zum Sibezgischte

Wenn i mys Labesacherli betrachte, für z luege, win es syg mit Frucht verseh, de mues i leider Gott erachte: «2um Rüehmen isch es nid - herrjeh!»

Es lookt kei stolzen Ablick zum Verwyle. Das schmirzt mi wager hütt echly. Di Garbe lige dünnlocht i de 2yle, u d Ahri dorfti schwerer sy.

I hatt der Flueg no toifer sol1e richte, no strammer solle Chnolle bschloh, u Chrut u Uchrut besser sichte, 's hatt mangs vil brever chonne cho.

Drum gseh zum Hal1eluyasinge i gar kei Grund. So geit's eim halt. Es chlaffet zwüsche Wel1en u Vollbringe im Labe gang e wüeschte Spalt.

Doch lohn i glych der Chopf nid hange u sage mer: Bis du no froh. Isch dir ou mangs dernabe ggange, 's hatt ou no dümmer chonne goh!

U de am SchluB di schone Wort, vo eim, wo nachem Ur­teil vomene Pharisaer nüt gloubt het.

«Und doch ware es so leicht, von der gottlichen Liebe zu reden. Wie ist die Liebe einer Mutter, eines Vaters, eines Bruders, einer Schwester oder einer Freundin so groB, so er-

139

haben und doeh nur ein sehwaehes, bescheidenes Abbild von der gottliehen Liebe! Wie das Glühen eines Leuchtkafer­chens im Verhaltnis zur strahlenden Sonne. Ieh wiU mir keinen Glaubenszipfel aus dem Herzen rei~en lassen, der mich getrostet und angespornt hat. Ieh halte mieh an das Einfaehe, Verstandliehe, z. B. an die Stelle im 1. ]ohannes­brief, 4. Kapitel, 16. Vers, die ieh einmal auf meinen Grab­stein wünsche:

Und wir haben erkannt und geglaubt die Liebe, die Gott zu uns hat. Gott ist die Liebe, und wer in der Liebe bleibt, der bleibt in Gott und Gott in ihm.»

Jo, und jez lyt er scho lang dert obe bi der heimelige Chile vo Lützuflüeh bi syne gro~e Vorganger, em ]eremias Gott­hal f un em Eman uel F riedli.

Sys Hei aber i der Grabehalden obe, das luegt no, wi zu syne Labzyte, fründtlig über sys lieben Ammital ewagg.

Und jeze no einiseh der ]osef Reinhart. I ha no ds Glüek gha, ihm zu sym achtzigschte Geburtstag dorfe z gratuliere, u zwar mit folgende Worte:

«Unserm lieben, verehrten Herrn Professor Josef Rein­hart, Schriftsteller in Solothurn, zu seinem achtzigsten Ge­burtstag.

140

Du blickst zurück in ferne, liehte Weiten, in die entsehwundne Zeit von dazumal. Aus dieser Zeit grü~t heute still herüber manch einziglieber, warmer Sonnenstrahl.

Du blickst zurüek auf Deine ]ugendtage, auf aU das Schone, das sie Dir gebraeht, denkst an das Elternhaus, Dein liebes Galmis, an das in alter Treu Du stets gedaeht.

Du siehst Dich dort in jugendlicher Freude . dureh liebe, altvertraute Raume gehn und fühlst mit stiUem, seligem Empfinden den lieben Duft der Heimat Dieh umwehn.

Und in Gedanken moehtest Du umfassen, wie einst, die liebe, warme Elternhand, und mocht'st von ihr Dieh wieder führen lassen zurüek in jenes langstentsehwundne Land.

Frisch steht vor Dir die Zeit der jungen Liebe, das stiUe Glüek im eignen, kleinen Kreis. Du siehst um Dich, von Deiner Hand geleitet, so manches junge, hoffnungsvolle Reis.

An Deinen Augen ziehen stiU vorüber die aehtzig ]ahre Mensehenleid und GlÜck. Doeh nur das Glüek zahlt heut, die schweren Stunden, die Du erlebt, sie treten stiU zurüek.

Du hast erreicht, was wenigen beschieden. Genie~e freudig diesen lieben Tag. Es klopft für Dieh an Deinem Wiegenfeste manch treues Herz mit jungem, frohem Schlag.

141

Was Dich heut grüBt, das ist die liebe Heimat in ihrem schonsten, herbstlich bunten Kleid. Dich grüBt die Jugend, grüBen liebe Freunde aus alter, lieber, tingstentschwundner Zeit.

Auf stillen, altvertrauten Heimatwegen gehn uns're tiefstempfundnen Wünsche mit. Der Herrgott sei mit Dir. Sein reicher Segen begleit Dich fernerhin auf Schritt und Tritt.»

Uf da Glückwunsch isch als Antwort e Charte cho, e Radie­rig vo sym Galmis u nabedra im Tagscht:

«Die vielen Blumen und Glückwünsche und die Ge­schenke, die der Bote am Verenatag uns ins Haus getragen hat, bereiten uns heute noch groBe Freude und Beglückung, aber in ihrer F reundlichkeÍt veranlassen diese Zeilen des Verbundenseins die Sorge: Wie so11 ich mich bedanken? Wenn ich daran denke, qaB diese Glückwünsche bei aller Herzlichkeit so viel Nachsicht enthalten, so darf ich viel­leicht hoffen, daB mir solche Nachsicht auch geschenkt wird, wenn ich auf diesem Wege meinen herzlichsten Dank sage.

Solothurn, im September 1955 In steter Verbundenheit J osef Reinhart.»

Nid eigetlech da offiziell Tagscht het mi bis zinnerischt yche gfreut, aber das, wo uf der Rücksyte vo dam Blatt mit zitteriger Schrift isch gschribe gsi:

«Ganz besonderen Dank noch für den lieben Glück­wunsch. Wenn auch Dein Hammer Dir etwas schwer ge­worden ist, so geht es mit der Feder noch leicht.

Glückauf! Dein Josef Reinhart.»

142

Die Ared, das liebe Du, das het mi gfreut, i cha gar nid sage wie. Im Gedicht isch das jo ganz salbschtverstandlig, dert chunnt das Sie oder Dihr gar nid i Frog, aber im par­sonlige Verchehr hatt i natürli der Herr Profasser nid dorfe mit Du arede. DaB aber ar das liebe Du i syne letschte Tage für mi bruucht het, das isch ganz e bsungeri Ufmerksamkeit gsi, es liebs Gschank. Es isch ds Letschte gsi, won i vom Jo­sef Reinhart übercho ha.

Es geit jo nid lang, de bin i salber a dam Zil, wo der Si­mon Gfeller u der J osef Reinhart scho vor J ohren aglangt sy. Jez han i numen ei"Wunsch, daB einisch ou a mym Grab e liebe Fründ tat blybe stoh, mit de glychlige, liebe Ge­danke, win i se ha a de Greber vo dene zweene vereh~te Gonner.

My Wunsch ischs gsi myr labelang, i mocht de bi mym letschte Gang kei Huuffe Lüt, kei groBi Gschicht, vor allem us keis Grüehm, keis Bricht. Dihr, wo nüt Guets heit gseh a eim im Labe, blybit still deheim u sparit eui schone Wort. Si wari do am latzen Ort.

Was i de mocht bim letschte Gang? Es Tonli Heimatgloggeklang. Par Montsche, wo mi lieb gha hei u fründtlig an mi danke wei, vil Blueme un e liebi Hand, wo ds letschte Platzli hatt imstand. Und bracht im Summer no der Fohn Dorflinge-Blueschtduft, das war schon!

143