PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-,...

80
PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie Abdon, hl.: Legende 326, 28va Ablass (kurze Notiz, datiert 1372) 345, VD, Spiegel Ablassbrief, Fragment 362, Abgelöste Innen- seite des HD Spiegels Accessus altaris 394, 8r Acta Pilati siehe Evangelium Nicodemi Ad quid valeat infirmitas corporalis 390, 30v Ad restringendam vanitatem mundi 390, 28v Adam: Genealogischer Abriss von Adam bis Iesus Christus 347, 98v Adam Coloniensis siehe Adam, Magister Adam Romanus, frater (Theologe, 2. Hälfte 13. Jh.): Epistola de celebratione eucharis- tiae 304, 69ra71ra Adam Teutonicus Alderspacensis siehe Adam, Magister Adam, Magister (Kanonist, Dichter, 2. Drit- tel 13. Jh.): Summula de Summa Raimun- di 312, 99ra112ra Adaptiones siehe Nicolaus de Byardo Adauctus, hl.: Legende 326, 65ra; 336, 96ra; 342, 44r Adelige siehe Anfusus; Bissingen in Schram- berg und Wippersburg, Josephus Cajeta- nus comes a; Ezelinus Romanus; Frideri- cus de Antiochia; H. de Rivello; Iacobus Philippus de Piacencia; Iohannes (Procon- sul Romanus); Manfredus Lancia; Paulus (Proconsul Romanus) siehe auch Herrscher Admont siehe Engelbertus Admontensis; Godefridus de Admont; Hartnid von Gleusser, Abt von Admont, um 1410 Adressaten siehe Briefe Adrianopel: Städteansicht 383, 3v Adrianus, hl.: Legende 336, 104vb; 342, 50r Advent (adventus domini): Nicolaus de Lyra: Quaestiones disputatae de adventu Christi. Redactio prima 324, 105ra113vb Hymnus AH 2, Nr. 18 bzw. AH 51, Nr. 47 351, 49ra; 394, 86v; AH 2, Nr. 19 bzw. AH 51, Nr. 48 351, 49rb; 394, 86v; AH 2, Nr. 20 bzw. AH 51, Nr. 49 351, 49va; 394, 86v Advertimenti necessarii in ludo militari de Scach 333 Äbte, Prioren und Pröpste: Admont siehe Engelbertus Admontensis; Godefridus de Admont; Hartnid von Gleusser Breslau siehe Peregrinus de Oppeln Corbie siehe Paschasius Radbertus Deutz siehe Rupertus Tuitiensis Fulda siehe Hrabanus Maurus Morimond siehe Odo Morimundensis Neustift siehe Konrad Ramunkh Ratibor siehe Peregrinus de Oppeln Reichenau siehe Walafridus Strabo Seitz siehe Stephanus OCart. Stams siehe Bernardus Welsch; Iohannes Blaetterle; Iohannes Petrar; Konrad II. von Feldkirch; Reinboto Wilten siehe Erhard; Heinrich V. Putsch; Iohannes Aegidius, hl.: Legende 326, 38va; 336, 97vb; 342, 44r Aegidius Romanus (Theologe, †1316): Facies Christi (Chev. Nr. 18189) 398, 5r De laudibus divinae sapientiae 348, 275ra294rb

Transcript of PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-,...

Page 1: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER

Abacuc siehe Oratio HabacucAbbildungen siehe Ikonographie Abdon, hl.: Legende 326, 28vaAblass (kurze Notiz, datiert 1372) 345, VD,

SpiegelAblassbrief, Fragment 362, Abgelöste Innen-

seite des HD SpiegelsAccessus altaris 394, 8rActa Pilati siehe Evangelium NicodemiAd quid valeat infirmitas corporalis 390,

30vAd restringendam vanitatem mundi 390,

28vAdam: Genealogischer Abriss von Adam bis

Iesus Christus 347, 98vAdam Coloniensis siehe Adam, MagisterAdam Romanus, frater (Theologe, 2. Hälfte

13. Jh.): Epistola de celebratione eucharis-tiae 304, 69ra–71ra

Adam Teutonicus Alderspacensis siehe Adam, Magister

Adam, Magister (Kanonist, Dichter, 2. Drit-tel 13. Jh.): Summula de Summa Raimun-di 312, 99ra–112ra

Adaptiones siehe Nicolaus de ByardoAdauctus, hl.: Legende 326, 65ra; 336, 96ra;

342, 44rAdelige siehe Anfusus; Bissingen in Schram-

berg und Wippersburg, Josephus Cajeta-nus comes a; Ezelinus Romanus; Frideri-cus de Antiochia; H. de Rivello; Iacobus Philippus de Piacencia; Iohannes (Procon-sul Romanus); Manfredus Lancia; Paulus (Proconsul Romanus)

– siehe auch HerrscherAdmont siehe Engelbertus Admontensis;

Godefridus de Admont; Hartnid von Gleusser, Abt von Admont, um 1410

Adressaten siehe BriefeAdrianopel: Städteansicht 383, 3vAdrianus, hl.: Legende 336, 104vb; 342, 50rAdvent (adventus domini): – Nicolaus de Lyra: Quaestiones disputatae

de adventu Christi. Redactio prima 324, 105ra–113vb

– Hymnus AH 2, Nr. 18 bzw. AH 51, Nr. 47 351, 49ra; 394, 86v; AH 2, Nr. 19 bzw. AH 51, Nr. 48 351, 49rb; 394, 86v; AH 2, Nr. 20 bzw. AH 51, Nr. 49 351, 49va; 394, 86v

Advertimenti necessarii in ludo militari de Scach 333

Äbte, Prioren und Pröpste: – Admont siehe Engelbertus Admontensis;

Godefridus de Admont; Hartnid von Gleusser

– Breslau siehe Peregrinus de Oppeln– Corbie siehe Paschasius Radbertus– Deutz siehe Rupertus Tuitiensis– Fulda siehe Hrabanus Maurus– Morimond siehe Odo Morimundensis– Neustift siehe Konrad Ramunkh– Ratibor siehe Peregrinus de Oppeln– Reichenau siehe Walafridus Strabo– Seitz siehe Stephanus OCart.– Stams siehe Bernardus Welsch; Iohannes

Blaetterle; Iohannes Petrar; Konrad II. von Feldkirch; Reinboto

– Wilten siehe Erhard; Heinrich V. Putsch; Iohannes

Aegidius, hl.: Legende 326, 38va; 336, 97vb; 342, 44r

Aegidius Romanus (Theologe, †1316): – Facies Christi (Chev. Nr. 18189) 398, 5r– De laudibus divinae sapientiae 348,

275ra–294rb

Page 2: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

162 163

– De praedestinatione, praescientia, para-dyso, purgatorio et inferno 348, 219va–252vb

– Quaestiones de resurrectione mortuorum 348, 253ra–274vb

– Theoremata de corpore Christi 348, 66va–140rb

Ägyptische Plagen: Decem plagae Aegypti et decem praecepta decalogi 312, 96va

Ärzte: Ikonographie 373, 101r, 111r und 114r– siehe auch Arnaldus de Villanova; Con-

stantinus Africanus; Galenus; Grünpeck, Joseph; Hippocrates; Johannitius; Phila-retus; Theophilus

Afra, hl.: Legende 326, 30va; 336, 56vaAgapitus, hl.: Legende 326, 35raAgatha, hl.: Legende 326, 6raAgnes, hl.: Legende 326, 2rbAichach, Friedrich siehe Friedrich AichachAijub (Sultan von Ägypten, 13. Jh.): Brief-

schreiber und Adressat 400, 121v, 122rAlanus ab Insulis OSB, OCist (frühscholasti-

scher Theologe, †1203): – De indigne communicantibus (= Summa

vitiorum, Auszug ) 304, 109va–112vb– Liber poenitentialis, Exzerpte 382, 275r– Sermones: De acceleratione conversionis

369, 124r– De sex alis Cherubim 322, 95r–100r; 381,

47v–51v– Summa vitiorum, Auszug (= De indigne

communicantibus) 304, 109va–112vb– Versus de homine 396, 177vAlbano (Bischof von Albano als Adressat)

400, 191vAlbanus, hl.: Legende 326, 20vaAlbertanus Brixiensis (Albertanus Causidi-

cus, Richter und Politiker in Brescia, nachweisbar 1226–1253): De amore et dil-ectione Dei et proximi et aliarum rerum et de forma vitae 313, 146ra–169vb

Albertanus Causidicus siehe Albertanus Bri-xiensis

Albertus Magnus, hl. (Kirchenlehrer, †1280):

– De animalibus, Abbreviatio 348, 141ra–219rb)

– De sacramento eucharistiae, Abbreviatio 304, 89vb–99ra; 381, 152v–155r

– De sacramento eucharistiae, prologus et prologus distinctionis primae 392, 88v

– Sermo in nativitate BMV 312, 1r–vPs.-Albertus Magnus: – Compendium theologicae veritatis siehe

Hugo Ripelin de Argentina– Compilatio de libris naturalibus siehe Phi-

lippus de Vitriaco: Compilatio de libris naturalibus

– Expositio super dominicam orationem siehe Expositio super dominicam oratio-nem

– Liber aggregationis 364, 241r–248v– Palladius abbreviatus de plantatione ar-

borum et vini cultura siehe Godefridus de Franconia

– Philosophia pauperum siehe Albertus de Orlamünde

– Postilla super Mulierem fortem siehe Guerricus de s. Quentino: Postilla super Mulierem fortem

– Sermo de s. Stephano 382, 153rb– Sermo Dnca 5. post pascha 380, 59v– Sermo in purificatione BMV 382, 167va– Sermones de Miserere siehe Siboto: Sermo-

nes de Miserere– Sermones de sanctis 369, 132ra–227ra– Tractatus de confessione 391, 19vb–70vb– Zoologische Abhandlung, Zuschreibung an

Albertus Magnus 364, 178r–187vAlbertus de Orlamünde OP (Studienrektor,

13. Jh.): Philosophia pauperum (= Ps.-Al-bertus Magnus) 348, 1ra–47rb

Albrant siehe Meister AlbrantAlbuinus, hl. (Schutzpatron und Bischof von

Brixen, †1006): – Ikonographie 370, 10r– Reliquien 307, 203ra ff.Alchemie: Rezepte, dt. und lat. 355, 84ra–

86vaAldobrandinus de Cavalcantibus OP (Predi-

ger, Bischof von Orvieto, †1279): – Sermo de proprietatibus lilii (de virgini-

bus) 396, 47v– Sermo de s. Iohanne Baptista 395, 133r– Sermo de s. Laurentio (= Petrus Berenga-

rii) 341, 106ra– Sermo de s. Maria Magdalena 395, 128v– Sermo Fer. 5. in coena dni 393, 108vb

Aegidius Romanus — Aldobrandinus de Cavalcantibus

Page 3: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

162 163

– Sermo in ascensione dni 395, 138r– Sermo in assumptione BMV 341, 62vAldobrandinus de Toscanella (Lektor in

Pisa, Pistoia, Siena, Viterbo 1287–1292): – Sermo Dnca 1. adventus 364, 135ra– Sermo Dnca 1. post epiph. dni 390, 81v– Sermo Dnca in albis 338, 135v – Sermo Dnca 5. post pascha 338, 117v– Sermo Dnca 1. post pent. 338, 107r– Sermo in ascensione dni 338, 114v– Sermo in festo ss. Trinitatis 338, 102v– Sermones de tempore 356, 1va–100vb Alexander, hl.: Legende 326, 16vaAlexander III. (Papst 1159–1181): – Adressat 400, 187r, 190v, 191v, 192r– Brief an den Bischof von Exeter 339,

141va– Brief an den Bischof von Salerno 339,

186rAlexander der Große (König von Makedoni-

en, 356–323 v. Chr.): Ikonographie 314, 9v

Alexander de Villa Dei (Grammatiker, Ma-thematiker, † ca. 1250): Massa compoti, V. 132–326 347, VD, Spiegel–Iv; 373, 90r–98r

Alexius, hl.: Legende 326, 37rb; 336, 20vaAllah: Chrysostomus a Capranica: De ineffa-

bili Dei nomine Tetragrammaton contra hostes catholicae fide 383

Alleluja: Hexameter über das Alleluja 396, 157va und 177r

Allerheiligen: – Hymnus AH 2, Nr. 81 bzw. AH 51, Nr. 129

351, 56vb; 394, 94r– Legende 336, 152vb; 342, 100v– Sequenz AH 53, Nr. 112 332, 33r– Sermo de omnibus sanctis 382, IVrAllerheiligenlitanei siehe LitaneiAllerseelen: Legende 336, 157vb; 342, 105rAlmosen: De elemosina 365, 95vb–96vbAltarssakrament siehe EucharistieAlter: De aetatibus hominis 340, VD, Spie-

gelAltes Testament siehe Ägyptische Plagen;

Bibel; Bundeslade; Zehn GeboteAmbras: Besitzer: 326Ambrosius, hl. (Kirchenvater, †397): – Exzerpte 355, 83r; 366, 75vb–87ra

– Exzerpte über die Namen und Meinungen der Häretiker 311, 102ra–b

– Exzerpte, dt. 364, 71v– Legende 326, 11raPs.-Ambrosius: Precatio in praeparatione ad

missam 396, 91v–93vAmbrosius Autpertus OSB, hl. (Theologe,

†784): De conflictu vitiorum et virtutum, Exzerpt 366, 92ra

Ambrosius von Tschars (Namensnennung) 336, Iv

Andreas, hl., Apostel: – Hymnus AH 2, Nr. 90 bzw. AH 51, Nr. 107

351, 57rb; 394, 94v– Ikonographie 305, 169ra– Legende 326, 56vaAnfusus (Sohn eines Königs von Kastilien

und Leon als Adressat) 400, 132rAngelicus hymnus (Te Deum, Canticum Am-

brosii et Augustini) 330, 123r; 394, 22r; 398, 37r

Annas siehe Canticum AnnaeAnselmus Cantuariensis, hl. (Erzbischof von

Canterbury, 1033–1109): Libellus de scrip-turis et verbis patrum collectus siehe Io-hannes Fiscamensis abbas

Anselmus Laudunensis (Leiter der Kathed-ralschule in Laon, †1117): Enarrationes in Matthaeum, Auszug 328, 83v–87v

Ps.-Anselmus Laudunensis: Expositio orati-onis dominicae 328, 83v–87v

Antiochia siehe Fridericus de AntiochiaAntiphonale: Fragment 302 VD, Spiegel (ab-

gelöst, jetzt Frg. A 4 der UB)Antonius Azaro de Parma OP (Prediger, †

nach 1314): – Sermo Dnca 3. in quadrages. / Sabb. de

BMV (= Iacobus de Voragine = Lucas de Bitonto) 341, 71v

– Sermones quadragesimales 346– Sermones de tempore 320Antonius de Padua OFM, hl. (†1231): – Sermo in capite ieiunii 306, 9ra– Sermo in Litaniis maioribus et minoribus

306, 18vaAntonius Rampegolus Ianuensis OESA

(Theologe, † nach 1423): Figurae biblio-rum, Exzerpte 311, 124ra–135ra

Aldobrandinus de Cavalcantibus — Antonius Rampegolus Ianuensis

Page 4: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

164 165

Anwälte siehe Hartmundus de Ing (?); Man-goldus, Magister

Apokalypse siehe BibelexegeseApokryphen: – Evangelium Nicodemi 342, 158r–170v– Evangelium Ps.-Matthaei 342, 153r–158rApollinaris, hl.: Legende 326, 26va; 336,

28vaApostel: – 12 Hexameter De apostolis 322, 134v – Hymnus AH 51, Nr. 107 351, 57vb; 394,

95r; AH 51, Nr. 108 398, 96r, 100v; AH 51, Nr. 109 398, 99v; AH 52, Nr. 107 351, 58r

– Sequenz AH 53, Nr. 228 332, 28r– anonymer Sermo 312, VD, Spiegel–1rApostolisches Glaubensbekenntnis 318,

203va–bApprobationen 383, 6r–vAqua vitae: Notiz über die Wirkungen 344,

IrAquino siehe Thomas de AquinoArabische Ziffern: – Erklärung des Stellenwertes der arabi-

schen Ziffern 318, VD, Spiegel– Mustervorlage für arabische Ziffern 390,

VD, SpiegelArbor affinitatis 388, 1rAristoteles (Philosoph, † 322 v. Chr.): – Werke: – – De celo et mundo, translatio nova 302,

1r–30v– – De inundatione Nili 302, 82v–85r– – Libri X Ethicorum, Exzerpte (mit Par-

allelstellen aus Thomas de Aquino) 348, 294va–301rb

– Kommentare: – – Philippus de Vitriaco: Compilatio de lib-

ris naturalibus 363, 1ra–141ra– – Ars Vetus: Kommentare 313, 90ra–

129vb– – Categoriae: Anonymer Kommentar 313,

106ra–129vb– – Anonymer Kommentar 313, 90ra–

129vb– Exzerpte 310, 188v; 341, Ivr; 355, 83r– Notiz 363, I*v– Zitate aus verschiedenen Werken 338,

98rb– siehe auch Hugo Ripelin de Argentina:

Compilatio de libris naturalibus bzw. Phi-lippus de Vitriaco: Compilatio de libris naturalibus

– Biographie: Vita Aristotelis, Exzerpte 346, 1r

– – Ps.-Aristoteles: De pomo 302, 60r–65v; 355, 63r–69r

Ps.-Aristoteles: – De causis 302, 38r–41v– De causis proprietatum elementorum 302,

31r–37v– De coloribus, translatio vulgata 302,

76v–82v– De lineis indivisilibus 302, 65v–68r– De mundo, translatio anonyma 302, 68r–

76v– De pomo 302, 60r–65v; 355, 63r–69r– Secretum secretorum sive Epistola ad Ale-

xandrum, trad. Ps.- (?) Philippus Tripoli-tanus 355, 18v–60v

– Secretum secretorum sive Epistola ad Ale-xandrum, trad. Iohannes Hispalensis, nur Anfang 364, 217v

Ps.-Aristoteles siehe auch Costa ben Luca; Nicolaus Damascenus

Armandus de Bellovisu OP (Mag. theol. 1326, † nach 1348): Sermo in annuntiatio-ne BMV 311, 149v–151r

Armonius (Mönch, 6. Jh.) siehe Diligentia Armonii et Honorii

Arnaldus de Villanova (Arzt und Theologe, †1311): De flebotomia 364, 212r

Arnoldus Leodiensis OP (Theologe, † nach 1309): Alphabetum narrationum 350, 1r–159v

Ars dictaminis siehe Thomas de CapuaArs dictandi siehe Ludolphus de Hildesheim:

Summa dictaminum (Summa de arte dictandi) 400, 72r–95v; Summa dictami-num metrica 322, 126r–131r

– Fragment 393, Ira–IIvbArsenius, abbas, hl.: Legende 342, 134vAscensio domini siehe Christi Himmelfahrt;

ChristusAssumptio BMV siehe Maria HimmelfahrtAstrologie: – Joseph Grünpeck, Prodigiorum, portento-

rum, ostentorum et monstrorum que in seculum Maximilianeum inciderunt

Anwälte — Astrologie

Page 5: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

164 165

queque aliis temporibus apparuerunt in-terpretacio. Blasio Holtzl Maximiliani Ro-manorum Caesaris secretario dedicata 314

– Anleitung zur Erstellung von Horoskopen mit der Berechnungstafel für den numme-rischen Wert der Buchstaben 355, 69r

– De planetis 355, 61r–63r– Spruch, gebildet aus Sternzeichennamen

355, 63rAstrologie siehe auch AstronomieAstronomie: – De planetis 355, 61r–63r– Schematische Darstellung der Mondpha-

sen 361, 119v–120rAstronomie siehe auch Astrologie; Sphäre;

TierkreiszeichenAszetik: – Aegidius Romanus: De laudibus divinae

sapientiae 348, 275ra–294rb– Ps.-Beda Venerabilis: De meditatione pas-

sionis Christi per septem diei horas libellus (= Ps.-Bernardus Claraevallensis) 391, 9rb–19va

– Ps.-Bernardus Claraevallensis: De con-temptu mundi 322, 136v

– – De meditatione passionis Christi per septem diei horas libellus (= Ps.-Beda Venerabilis) 391, 9rb–19va

– – (= Bernardus Silvestris ?): Formula ho-nestae vitae 388

– Bernardus Silvestris (= Ps.-Bernardus Claraevallensis ?): Formula honestae vitae 388

– Bonaventura: Soliloquium de quatuor mentalibus exercitiis 381, 100r–143v

– Ps.-Bonaventura (Iacobus Mediolanensis): Stimulus amoris 313, 13v–38v

– David de Augusta: De exterioris et interi-oris hominis compositione, lib. I 381, 91v–98v

– Gerardus Leodiensis OCist (?, 13. Jh.): De doctrina cordis 393, 79v–97v

– Ps.-Guigo I., prior Cartusiae maioris OCart. (†1137): Epistola ad fratres de Monte Dei 373, 1v–50r

– Guilelmus Peraldus: Summa de virtutibus 334, 142ra–247rd

– Guilelmus Peraldus: Summa de vitiis 303; 307

– Helwicus Teutonicus (Helwic von Ger-mar): De dilectione Dei et proximi 313, 38v–54r

– Iohannes Fiscamensis abbas: Libellus de scripturis et verbis patrum collectus 396, 64v–93r

– Iohannes de Garlandia: Poenitentiarius 322, 64r–65v

– Iohannes Lemovicensis: Somnium morale pharaonis 355, 102r–132v

– Petrus Damianus: Liber qui dicitur Domi-nus vobiscum 313, 54v–56v

– Richardus de Sancto Victore: De eruditio-ne hominis interioris 313, 3v–13v

– Ubertus: De commaternitate nostra et Christi 381, 191r–193v

– Ad quid valeat infirmitas corporalis 390, 30v

– Ad restringendam vanitatem mundi 390, 28v

– Aszetischer Text 361, 94r–126v– Buch von geistlicher Lehre 306, 101va–

136rb– De decem praeceptis 381, 61v–67r– De dignitate hominis 390, 18r–19v– De lacrima 312, 62rb– Lumen animae (B–2) (= De septem pecca-

tis mortalibus) 311, 104ra–111ra– De novem alienis peccatis (auch Henricus

de Langenstein oder Simon de Brunna zugeschrieben), gekürzt, als Sermo ver-wendet 341, 85rb–86vb

– Pulcherrima formula vivendi 390, 29v– Quod Deus praeferendus est divitiis 381,

165r–167r– Septem cogitationes 390, 128r–129v– De septem sacramentis ecclesiasticis 306,

74rb–75va– De septem verbis Dei 312, 3r–v– Summa de virtutibus compendiosa 390,

56r–64v– Summa de vitiis compendiosa 390, 65r–74r– Summula graduum hierarchiticae caritatis

381, 51v–61r– De timore Dei (Exzerpt aus Iohannes Cas-

sianus: De institutis coenobiorum) 313, 54r–v

– Tractatus de absentis praesentia 390, 91r–127v

Astrologie — Aszetik

Page 6: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

166 167

– De vita et honestate religiosorum 313, 85v

– De vivis et mortuis 322, 135v– Geistliche Kurztexte und Sprüche, dt. 364,

68v–71v– Sammlung erbaulicher Kurztexte 390,

4v–5r, 14r–18r, 19v–23v, 31r–37r, 37v–43v, 46r–49r, 49v–51v

– siehe auch Ägyptische Plagen; Beichte; Caritas; Fasten; Gebet; Göttlichkeit; Gottesliebe; Laster; Lebensführung; Mo-ral; Nächstenliebe; Paradies; Scham; Sie-ben Werke der Barmherzigkeit; Sünde; Tod; Todsünde; Tugenden; Versuchung; Welt

Athanasisches Glaubensbekenntnis siehe Symbolum Athanasii

Athanasius siehe Symbolum AthanasiiAuctoritates: – Augustinus 381, 167v–179r– Bernardus Claraevallensis 381, 167v–

179r– Gregorius I. Magnus 381, 167v–179r– Iohannes Chrysostomus 381, 167v–179rAuer, Heinricus de siehe Heinricus de AuerAuferstehung: Aegidius Romanus: Quaes-

tiones de resurrectione mortuorum 348, 253ra–274vb

Auftraggeber siehe Halltal, Augustinerin-nenkloster; Heinrich V. Putsch, Abt von Wilten; Rector puerorum in Nördlingen

Augsburg (Rat und Volk als Adressaten) 400, 152v

– Domkirche von Augsburg: Besitzer 317– Entstehungsort (?) 317– siehe auch Wälsch, IohannesAugustiner–Chorherren: – Professliturgie 321, 30r–33r– Rituale 321Augustinerinnen: Halltal: Benedictionale

und Rituale 370Augustinus, hl. (Kirchenvater, †430): – Werke: Enchiridion de fide, spe et caritate,

Auszug aus c. 76 365, 95vb–96vb– – Epistula 147 ad Paulinam, Fragment

350, HD, Spiegel– – Epistula 92 ad Italicam, Fragment 350,

HD, Spiegel– Auctoritates 381, 167v–179r

– Exzerpte 346, I–CVIII, am unteren Blattrand; 352, 114r; 355, 83r; 366, 1va–39ra

– – Exzerpt aus Ep. 214 341, IIIr– – Exzerpt aus Hom. 26 341, IVv– – Exzerpte über die Namen und Meinun-

gen der Häretiker 311, 102ra–b– Zitat aus Opus imperfectum contra Iulia-

num, L.6, c. 40 322, 45r– Hymnus AH 52, Nr. 117 351, 55v– Ikonographie 336, 85ra– Legende 326, 36rb; 336, 84vb; 342, 36rPs.-Augustinus: Sermo 299 357, 67v–69vAurora siehe Petrus de RigaAutographen: Grünpeck, Joseph 314Averroes (arabischer Arzt und Philosoph in

Andalusien, 1126–1198): – De substantia orbis 302, 85r–94r– Exzerpte 355, 83rAvicenna (arabischer Arzt und Philosoph in

Persien, 980–1037): Exzerpte 355, 83rPs.-Avicenna: De diluviis 302, 94v–95vAyob (Sultan) siehe AijubAzaro, Antonius, Parmensis siehe Antonius

Azaro Parmensis

Babion, Gaudfridus siehe Gaudfridus Babi-on

Balistarii, Iohannes siehe Iohannes Balista-rii

Bamberg (?): Entstehungsort 370Barbara, hl.: – Hymnus AH 52, Nr. 121 351, 57v– Hymnus AH 25, Nr. 42 (Reimoffizium)

und AH 52, Nr. 121 394, 322r– Reimoffizium 394, 322rBarbara, hl. (?): Ikonographie 330, HDBarlaam et Iosaphat, hl.: Legende 336,

186va; 342, 134vBarletta (Rat und Volk als Adressaten) 400,

157rBarmherzigkeit 322, 135r (1 Distichon)– siehe auch Sieben Werke der Barmherzig-

keitBarnabas, hl.: Legende 326, 64raBartholomaeus, hl., Apostel: Legende 326,

35rb; 336, 81vb; 342, 32rBartholomäus von Salerno (Arzt, Mitte 12.

Jh.): Praktik, dt. 364, 188r–206v

Aszetik — Bartholomäus von Salerno

Page 7: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

166 167

Basilius Caesariensis (Bischof, †379): Ex-zerpte 346, I–CVIII, am unteren Blatt-rand; 366, 102vb–103ra

Baumgarten (Zisterzienserabtei in Elsass, aufgehoben im frühen 16. Jh.):

– Besitzvermerk 393– Entstehungsort 393Baumgartenberg (Zisterzienserabtei in Ober-

österreich, aufgehoben 1784) siehe Baum-gartenberger Formularius

Baumgartenberger Formularius (Parallel-überlieferung) 400, passim

Bayern siehe auch Augsburg; Bamberg; Lechbruck; Ludwig I. von Bayern

Beda Venerabilis OSB (Kirchenlehrer, †735):

– Interpretationes nominum Hebraicorum siehe Stephanus Langton: Interpreta-tiones nominum Hebraicorum

– Exzerpte 366, 107vb–109vb– Exzerpte über die Namen und Meinungen

der Häretiker 311, 102ra–bPs.-Beda Venerabilis: – De meditatione passionis Christi per sep-

tem diei horas libellus (= Ps.-Bernardus Claraevallensis) 391, 9rb–19va

– De quindecim signis siehe De quindecim signis ante diem iudicii apparentibus

Beginen: Iohannes XXII.: Epistula ad Io-hannem episcopum Argentinensem de be-ginis eius diocesis 355, 134v–135v

Begräbnis: – Gebete 370, 33r–42r– Liturgie 370, 33r–42vBeichte: – Ps.-Albertus Magnus: Tractatus de confes-

sione 391, 19vb–70vb– Ps.-Bonaventura: Confessionale 306,

75va–90rb– Ps.-Hugo de S. Caro: Liber confessionum

381, 67r–70v– Iohannes Friburgensis: Confessionale 381,

1r–47v– Iohannes de Garlandia: Poenitentiarius

322, 64r–65v– Iohannes Rigaldi: Formula confessionis

vel summa confessariorum 381, 70v–72v– Marchesinus a Regio Lepidi: Confessionale

306, 75va–90rb

– Paulus Hungarus: Summa de poenitentia 316, 46r–52v

– – Summa de poenitentia, Exzerpte 355, 10r–13v

– Petrus Blesensis: Poenitentiarius 322, 64r–65v

– Raimundus de Pennaforte; Summa de poenitentia 368, 1ra–119vb

– Beichtfälle: Casus episcopo reservandi 364, 235v

– – Casus episcopo reservandi 364, 236r–v– – Casus reservandi 341, HD, Spiegel– – Casus reservati 322, 135v (2 Hexame-

ter)– – – 322, 53v–54v– – – 368, 120rb–127vb– – – Casus reservati: Memorialverse 368,

HD, Spiegel– Confessio generalis 328, 88r und HD, Spie-

gel– De confessione 312, 97ra–99ra– De confessione 369, 118va–120vb– De confessione 371, 219v– De confessione audienda 364, 168r–174r– De confessione et contritione 364, 140v– De confessore 322, 136r– Instructio pro confessariis 355, 1r–9v– De modo confessionis 390, 29r– Quomodo requirendus sit peccator in ex-

tremis 364, 236v– De sacramento poenitentiae 326, 99va–

102vb– De VII modis quibus peccata remittuntur

381, 179–184r– Summa iuris 368, 1ra–119vb– Exzerpte und Notizen 322, 38v– 2 Hexameter 322, 136r – Notiz 381, 72vBeimiarm siehe Isaac IudaeusBekenner: – Hymnus AH 2, Nr. 101 bzw. AH 51, Nr.

118 351, 58va; 394, 95v; 398, 115v– Hymnus AH 52, Nr. 70 398, 117rBekenner und Papst: – Hymnus AH 2, Nr. 101 398, 111v– Hymnus AH 51, Nr. 117 398, 115rBenedictionale 321– Halltal 370

Basilius Caesariensis — Benedictionale

Page 8: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

168 169

Benedictus, hl. (Ordenssitifter, † um 543): – Legende 326, 9rb– – Translatio s. Benedicti 326, 62rb– Sermo de s. Benedicto 364, 67v–68v; 388,

9r–11vBenediktionen und Exorzismen: – Aschenweihe am Aschermittwoch 370,

10v– Exorcismus et benedictio salis et aquae

332, Iv– Feuerweihe am Karsamstag 370, 20r– Horen 394, 316r– Johanniswein 370, 7v– Kerzenweihe zu Maria Lichtmess 370, 19v

und 21r– Salz- und Wasserweihe 370, 2r– Speisenweihe am Ostersonntag 370, 5r– – Brotweihe 370, 6v– – Eierweihe 370, 5v– – Käseweihe 370, 5r– – Lammweihe 370, 6r– – Speckweihe 370, 5v– Zwei Wettersegensformeln 398, I*rBerengarius Fredoli episcopus Tusculanus

(Bischof von Frascati, Kanonist, †1323): Summa de poenitentia siehe Paulus Hun-garus

Berengarius de Landora OP (Erzbischof von Compostela, 1262–1330):

– Lumen animae siehe Lumen animae (C)– Lumen animae, Prolog siehe Lumen ani-

mae (B, Prolog)Bergamo (Rat und Volk als Adressaten) 400,

127vBernardus Claraevallensis OCist. (Kirchen-

lehrer, †1153): – Werke: – – (?): De commendatione cellae 320, Irb– – Homilia I super Missus est, Exzerpte

381, 187r–191r– – Homilia II super Missus est, Exzerpte

381, 187r–191r– – Sententiae, Exzerpte 381, 164v–165r– – Sermo de dedicatione (Schneyer 1, 452,

Nr. 178) 358, 24r– – Sermo III in nativitate dni 313, 57r– – Sermones de tempore, mit zwei einge-

streuten Sermones de sanctis 386, 1r–93v

– Auctoritates 381, 167v–179r – Exzerpte aus Sermo I in assumptione

BMV 381, 187r–191r– – aus Sermo IV in assumptione BMV 381,

187r–191r– – aus Sermo in nativitate BMV 381,

187r–191r– – aus Sermo IV in vigilia nativitatis dni

381, 187r–191r– – aus Sermones de tempore, In festo om-

nium sanctorum sermo V 354, 214ra– – aus Sermones de diversis, sermo XIX

354, 214rb– – aus Sermones de diversis, sermo XVIII

354, 214rb– – aus Ep. CXIV, 1 352, 113rb– – 322, 9r u. ö.– – 346, I–CVIII, am unteren Blattrand– Exzerpte, dt. 364, 71v– Legende 326, 63va; 336, 75va; 342, 27v– Notiz: ausgehend von Bernhardus Clarae-

vallensis: De diligendo Deo 306, 140vb– Zitat aus De consideratione II 14 339,

102va– – aus Sermones in Psalmum «Qui habitat»,

Sermo 1, c. 4 322, 42v– – aus Sermones in Psalmum «Qui habitat»,

Sermo 8, c. 3 322, 45v– Zitate 341, IIIr–v– Sermo de s. Bernardo 354, 214va– Sermo de s. Bernardo 361, 127r–136vPs.-Bernardus Claraevallensis: – De contemptu mundi (22 Hexameter) 322,

136v– Epistola ad fratres de Monte Dei 373,

1v–50r– Expositio orationis dominicae 328, 83v–

87v– Formula honestae vitae (= Bernardus Sil-

vestris ?) 388, 1v–2v– De meditatione passionis Christi per sep-

tem diei horas libellus (= Ps.-Beda Vene-rabilis) 391, 9rb–19va

– Responsum ad fratres de Monte Dei 373, 1r–v

– Sermo in nativitate s. Ioannis Baptistae 354, 211va–213rb

– Tractatus de diversis materiis praedicabi-libus ordinatis, Auszüge 306, 30va–48vb

Benedictus — Bernardus Claraevallensis

Page 9: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

168 169

Bernardus Silvestris (Humanist, Dichter und Philosoph, 12. Jh.):

– Formula honestae vitae (= Ps.-Bernardus Claraevallensis?) 388, 1v–2v

– Pharetra doctorum siehe Ps.-Bonaventu-ra: Pharetra doctorum

Bernardus Welsch OCist. (Abt in Stams, Pro-fessor in Heidelberg, †1501): Besitzer (?) 347

Berthold von Regensburg siehe Bertholdus de Ratisbona

Bertholdus de Ratisbona (Prediger in Bay-ern und Österreich, †1272):

– Rusticanus de tempore, unvollständig 369, 10ra–116va

– Rusticanus de tempore, unvollständig 382, 232ra–236vb, 248ra–294v

– Sermo de s. Bartholomaeo 380, 125ra–127rb

– Sermo de innocentibus 341, 81r– Sermo de uno martyre 369, 227rb– Sermo Dnca 1. adventus 369, 1ra– Sermo Dnca 4. in Quadrages. 382, 122va– Sermo Dnca resurrectionis dni 382,

112va– Sermo Dnca in octava pasche 382, 115va– Sermo Dnca Pentecostes 393, 26ra– Sermo Dnca Pentecostes 393, 29vb– Sermo Dnca 12. post pent. 382, 118ra– Sermo Dnca 17. post pent. 312, 93rb– Sermo Dnca 21. post pent. 385, 55vb,

54ra–vb, 46ra–47ra– Sermo in conversione s. Pauli 382, 157va– Von den zehen geboten unsers herren, dt.

380, 138rBertrandus de Turre OFM (Generalvikar,

Prediger, †1332): – Sermo de Spiritu Sancto 324, 14vb– Sermo Dnca resurrectionis dni 324, 17rb– Sermo in annuntiatione BMV 324, 21rb– Sermo Feria 2. post dncam in palmis 324,

13raBerufung: 2 Hexameter 322, 135r Besitzer siehe Aichach; Ambras; Bernardus

Welsch (?); Bissingen in Schramberg und Wippersburg, Josephus Cajetanus comes a; Celtis, Conrad; Ebendorfer, Thomas (?); Fux, Joseph; Gries bei Bozen (?); Halltal; Harolt, Georg; Heinricus de Auer; Hey-

land, Udalricus; Hölzl (Familie); Hölzl, Blasius; Innsbruck: Bibliotheken: Wap-penturm; Lienz, Karmeliterkloster; Ludo-vicus de Ramung; Mais; Neustift (?); Paulus, Magister; Schnals; Schönberg (Herr, 1512); St. Michael an der Etsch (?); Stams; Wilten

– unbestimmt 321; 323Besitzvermerke: – Baumgarten 393– Heinricus de Auer 328, HD, Spiegel– Heyland, Udalricus 372– Lienz, Karmeliterkloster 314– Ludovicus de Ramung 310; 355– Paulus, Magister 339– Schnals 301; 303; 305; 307; 312; 313; 318;

319; 320; 322; 328; 334; 336; 339; 340; 345; 357; 358; 359; 365; 368; 371; 372; 373; 395; 396

– Schönberg, Nikolaus 394– Stams 306– Wilten 375; 376Bestiarius: Exzerpte 302, 140vb–141rbBibel: – Vollbibel, ohne Psalmen 379– Fragmente: Psalmen: Ausschnitt aus Ps.

85 359, VD, Spiegel– – – Ausschnitte aus Ps. 107, 108, 110, 111,

113–117 326– Bibelzitate mit dazugehörigen Stellenan-

gaben 369, 228va– Evangelienliste von Dnca 1. adventus bis

Dnca infra octav. epiphan. dni. 379, 503ra–b

Bibel siehe auch Apokryphen; Bibelkanon; Biblische Cantica; Canticum (Ambrosii usw.); Evangelistar; Psalterium

Bibelexegese (nach Autoren, nicht nach bib-lischen Büchern):

– Ps.-Albertus Magnus: Postilla super Mulie-rem fortem (= Guerricus de s. Quentino) 377, 1ra–108ra

– Antonius Rampegolus: Figurae bibliorum, Exzerpte 311, 124ra–135ra

– Arnoldus Leodiensis: Alphabetum narra-tionum 350, 1r–159v

– Christianus Stabulensis (Dithmarus): Ex-positio in Matthaeum evangelistam, Aus-zug aus c. 51 328, 83v

Bernardus Silvestris — Bibelexegese

Page 10: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

170 171

– Engelbertus Admontensis: De gratia et virtutibus BMV, Prolog, 2. und 4. Teil 381, 193v–224r

– Guerricus de s. Quentino: Postilla super Mulierem fortem (= Ps.-Albertus Magnus) 377, 1ra–108ra

– Hieronymus: Commentarii in Matthaeum, L. IV, c. 26 und 27 321, VD, Spiegel und Vorsatzblatt

– Iohannes de Turrecremata: Expositio in Psalmos 331

– Nicolaus de Byardo: Summa de abstinen-tia 317, 1ra–97vb

– Odo Cantuariensis: Moralia super Psalmos 334, 1r–54ra

– Odo de Castro Radulfi: Distinctiones su-per Psalterium (fälschliche Zuweisung der Innsbrucker Hs. in der Literatur) 334, 1r–54ra

– Petrus de Riga, Aurora 322, 100v–126r; 323– Rupertus Tuitiensis: In Apocalypsim Io-

annis Apostoli commentaria, L. III, Cap. IV, Anfang 386, 127v–135v

– Seyfridus de Rain: Index Bibliae 347, 2r–91r

– Stephanus Langton: Interpretationes no-minum Hebraicorum (auch Beda Venera-bilis und Remigius Autissiodorensis zuge-schrieben) 379, 433ra–482vb

– Walafridus Strabo: Kommentar zu Cant. 6 (Fragment) 373, VD und HD, Spiegel

– anonym: – – Angaben zu biblischen Büchern 387,

170r–171r– – Aufzählung der Bücher des Alten Testa-

ments, deutsch 320, IIr– – De concordia evangelistarum, 5 Verse

379, 1ra– – Decem canones 379, 1r– – Erklärung zu Is. 61, 1 359, Ir– – Erklärung zu Sap. 11, 21 359, Iv– – Erklärungen zu verschiedenen Bibelstel-

len 322, 77v– – Fragment eines Bibelkommentars 324,

97ra–104vb– – Kommentar zu Gen. 31, 26–37,2: Frag-

ment 313, HD, Spiegel– – – zu Iud. 6–8 und Iud. 13ff. (Fragment)

371, VD, Spiegel und I*r–v

– – – zu verschiedenen Psalmenstellen 347, 93vb–97rb

– – De manna 381, 155r–v– – Memorialverse über die vier Auslegungs-

arten der Heiligen Schrift 396, 61r– – – zur Bibel 347, 98r–v– – – zu den biblischen Büchern 368, VD,

Spiegel– – – zu den biblischen Büchern 396, 63v– – – zu den Psalmen 368, VD, Spiegel und

128v– – Notabilia zum Alten Testament, nach

Kapiteln geordnet 379, 483ra–500rb– – Notabilia zum Römerbrief, nach Kapi-

teln geordnet 379, 500va–b– – Notiz zur Apokalypse 363, I*v– – Notizen zur Bibel 347, 98r–v– – Psalmenverzeichnis 347, 92ra–93vb– – Quaestiones biblischen Inhalts 322, 40v

– 41r– – De quattuor evangeliis, 314 Verse 379,

1ra–4rb– – Sammlung von Notabilia 326, 105rb–

114vb– – Septem Regulae Sacrae Scripturae 313,

3r–vBibelkanon: – Decem canones 379, 1r– Decretum Gelasianum de libris recipiendis

et non recipiendis 304, 56vb–62va– Diligentia Armonii et Honorii 304, 62va–

64vbBibelprologe: – Gilbertus Porretanus: Prologus in Apoca-

lypsim 379, 436ra–va– Hieronymus: Alius prologus in librum Iob

379, 205vb–206ra– – Epistula 53 (52) ad Paulinum Presbyte-

rum 379, 5ra–7rb– – Praefatio in Pentateuchum 379, 7rb–7vb– – Prologus galeatus in libros Regum 379,

96vb–97rb– – Prologus in Danielem 379, 300rb–vb– – Prologus in duodecim prophetas mino-

res 379, 309ra– – Prologus in Ieremiam 379, 267ra–b– – Prologus in Isaiam 379, 248va–b– – Prologus in libros Paralipomenon Domi-

nioni et Rogatiano 379, 156rb–vb

Bibelexegese — Bibelprologe

Page 11: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

170 171

– – Prologus in libros Salomonis 379, 215va–b

– – Prologus in librum Esther 379, 200va– – Prologus in librum Iob 379, 205rb–

205vb– – Prologus in librum Iosue 379, 78ra–b– – Prologus in librum Iudith 379, 195va– – Prologus in librum primum Esdrae 379,

173rb–vb– – Prologus in librum primum Paralipome-

non 379, 142ra–va– – Prologus Tobiae 379, 192ra– Ps. Hieronymus: Prologus in epistolas ca-

nonicas 379, 430va– – Prologus in librum Osee 379, 309ra–b– Hrabanus Maurus: Prologus alter in libros

Machabaeorum (= Epistola ad Geroldum) 379, 326vb–327ra

– – Prologus in libros Machabaeorum (= Epistola ad Ludovicum regem) 379, 326va–b

– Marcion: Prologe zu den Paulusbriefen: Prolog zum 1. Thessalonicherbrief 379, 406rb

– – Prologe zu den Paulusbriefen: Prolog zum 2. Thessalonicherbrief 379, 407va

– – Prologe zu den Paulusbriefen: Prolog zum Epheserbrief 379, 402vb

– – Prologe zu den Paulusbriefen: Prolog zum Galaterbrief 379, 401rb

– – Prologe zu den Paulusbriefen: Prolog zum Kolosserbrief 379, 405ra–b

– – Prologe zu den Paulusbriefen: Prolog zum Philemonbrief 379, 411ra

– – Prologe zu den Paulusbriefen: Prolog zum Philipperbrief 379, 404ra

– – Prologe zu den Paulusbriefen: Prolog zum Römerbrief 379, 389va

– Pelagius: Prolog zum Römerbrief 379, 389rb–va

– Petrus Lombardus: Prolog zum 1. Korin-therbrief 379, 393vb

– – Prolog zum 2. Korintherbrief 379, 398ra

– anonyme Prologe 379, passim– monarchianische Prologe 379, 351ra,

362rb, 370ra, 381ra

Bibliotheken: – Ambras 326– Gnadenwald 370– Halltal 370– Innsbruck: Wappenturm 326– Lienz, Karmeliter 314– Neustift (?) 351– St. Martin bei Schwaz 370– Schnals 301; 303; 305; 307; 312; 313; 318;

319; 320; 322; 328; 334; 336; 339; 340; 345; 357; 358; 359; 365; 368; 371; 372; 373; 395; 396; 400

– Stams 302; 304; 306; 309; 310; 311; 316; 317; 324; 332;335; 338; 343; 344; 346; 347; 348; 349; 350; 352; 354; 355; 356; 361; 364; 366; 367; 369; 374; 377; 378; 379; 380; 381; 382; 384; 385; 386; 388; 389; 390; 391; 392; 393; 398

– Wilten 306; 329; 331; 342; 375; 376Biblische Cantica 330; 351; 394Biographien: – Aristoteles: Ps.-Aristoteles: De pomo 302,

60r–65v; 355, 60r–65v– – Vita Aristotelis, Exzerpte 346, 1r– Gennadius: De viris illustribus 304, 2vb–

3vb, 35vb–56vb– Gregorius Magnus: Iohanes Diaconus:

Sancti Gregorii Magni Vita 357, 64v–67r– Hieronymus: De viris illustribus 304,

1ra–2va, 3vb–35vb– Norbertus: Vita s. Norberti (Vita B) 329– siehe auch Hagiographie; Legenden; Vitae

PatrumBischöfe, Erzbischöfe und Kardinäle siehe

Aldobrandinus de Cavalcantibus, Bischof von Orvieto; Basilius Caesariensis, Bischof von Caesarea; Caesarius Arelatensis, Bi-schof von Arles; Chrysostomus Carlectus (Carletti) a Capranica, episcopus Thermi-niensis (= Firminiensis); Conradus IV. von Vonstorf, Erzbischof von Salzburg; Eber-hard I., Erzbischof von Salzburg; Eber-hard II. von Truchsen, Erzbischof von Salzburg; Eugenius Toletanus, Erzbischof von Toledo; Filippo Bonacolsi, Bischof von Trient; Fredericus II. von Walchen, Erzbischof von Salzburg; Fulgentius, Bi-schof von Ruspe; Gerhard von Eppen-stein, Erzbischof von Mainz; Gilbertus

Bibelprologe — Bischöfe

Page 12: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

172 173

Porretanus, Bischof von Poitiers; Guido de s. Laurentio, Kardinal; Herbordus de Bergamo, Bischof von Bergamo; Hiero-nymus Aretinus, Bischof von Arezzo; Hrabanus Maurus, Erzbischof von Mainz; Hugo de Sancto Caro, Kardinal; Iohannes Halgrinus de Abbatisvilla, Kardinal; Io-hannes I. von Dirpheim, Bischof von Strassburg; Iohannes II. Wulfing, Bischof von Brixen; Iohannes III., Bischof von Frascati; Iohannes III. de Schlackenwert, Bischof von Brixen; Iohannes III. de Vi-enne, Bischof von Besançon; Iohannes IV. de La Rochetailée, Kardinal, Bischof von Besançon; Maximus Taurinensis, Bischof von Turin; Nicolaus Cusanus; Petrus Remensis, Bischof von Agen; Philipp, Bischof von Trient; Robertus Grosseteste, Bischof von Lincoln; Stephanus Langton, Kardinal; Veralli, Fabritius, Kardinal und Oberer des Minoritenordens in Rom

Bischof: Ikonographie 336, 85ra; 370, 10vBissingen in Schramberg und Wippersburg,

Josephus Cajetanus comes a (18. Jh.): Be-sitzer 325

Blasius, hl.: Legende 326, 5vaBlasius Hölzl siehe Hölzl, BlasiusBlasphemie: – Richardus de Sancto Victore: Tractatus de

spiritu blasphemiae, Auszug 313, 13r–v– De vitio blasphemiae 313, 13r–vBlindstempeleinbände (nach Lokalisierung

oder Werkstätten): – Brügge (?) 363– Florenz 325– Innsbruck: Leonhard Schuechl 375– Süddeutschland oder Tirol 362– Tirol 321; 394 (?)– –(Innsbruck oder Halltal?): Vorläufer Eri-

ber 370Bloc, Louis: Buchbinder (?) 363Bodenseeraum: Entstehungsort (?) 304Boethius, Anicius Manlius Severinus (Philo-

soph, †524): Exzerpte 366, 115va–117rbBonacolsi, Filippo siehe Filippo BonacolsiBonaventura OFM, hl. (Kirchenlehrer,

†1274): – Breviloquium, Exzerpt 341, IIIr

– Compendium theologicae veritatis siehe Hugo Ripelin de Argentina

– Diaeta salutis siehe Guilelmus de Lanicea– Sermo de s. Andrea 371, 335rb– Sermo Dominica de corpore 380, 111ra–

123ra– Sermo in assumptione BMV 361, 84r– Sermo in Dominica resurrectionis domini

371, 343vb– Sermo in epiphania domini 371, 341rb– zwei Sermones in nativitate BMV 371,

255ra bzw. 155vb– Soliloquium de quatuor mentalibus exerci-

tiis 381, 100r–143v– Zitat 339, 102vaPs.-Bonaventura: – Confessionale (= Marchesinus a Regio Le-

pidi) 306, 75va–90rb– (Iacobus Mediolanensis): Stimulus amoris

313, 13v–38v– Pharetra doctorum (auch Guibertus de

Tornaco, Guilelmus de Fourmenterie und Bernardus Silvestris zugeschrieben) 388, 112r–164v

– Sermones de tempore 340, 2ra–115rb– Tractatus de septem vitiis capitalibus 306,

60va–64va– siehe auch Conradus Holtnicker de Saxo-

niaBonifatius martyr, hl.: Legende 326, 65vbBonifatius VIII. (Papst, 1294–1303): Liber

sextus Decretalium, lib. V, Tit. XII 337, 70ra–70rb

Botanik: Godefridus de Franconia: Palladius abbreviatus de plantatione arborum et vini cultura (= Ps.-Albertus Magnus, recte Gottfried von Franken oder Galfridus de Vinesauf) 348, 47rb–57va; 396, nur im Inhaltsverzeichnis angeführt, in der Hs. nicht mehr enthalten, = Cod. 403

Brendanus, hl. († 577) siehe Oratio seu Lori-ca Brendani Abbatis

Breslau (?): Breviarium 351; 394Breviarium: Diözese Breslau (?) 351; 394– Deutscher Orden (?) 351; 394– Fragmente 369, VD–Spiegel; 381, VD,

Spiegel–Iv und 227r–HD, Spiegel– Kartäuser siehe Lectionarium officii– siehe auch Hymnen; Offizium; Reimoffizien

Bischöfe — Breviarium

Page 13: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

172 173

Briccius, hl.: Legende 326, 53ra; 336, 169rb; 342, 116r

Briefe: anonyme 365, HD, Spiegel– Ars dictandi, Fragment 393, Ira–IIvb– Epistula dedicatoria an einen Magister

Iohannes 392, 89r– siehe auch Kaiserbriefe; Königsbriefe;

PapstbriefeBriefe (Briefschreiber und Adressaten) siehe

Adam Romanus; Alexander III. papa; Augustinus; Ps.-Bernardus Claraevallen-sis; Carolus Magnus; Ezelinus; Fridericus de Antiochia; Friedrich II., Römischer Kaiser; Gerhard von Eppenstein; Gregori-us IX. papa; Ps.-Guigo I. prior Cartusiae maioris; Guilelmus abbas s. Theoderici; Henricus abbas Claraevallensis; Hierony-mus; Hohenburg (Marchio de); Honorius III. papa; Iacobus Philippus de Piacencia; Innocentius IV. papa; Iohannes (Procon-sul Romanus); Iohannes I. von Dirpheim; Iohannes XXII.; Iohannes, presbyter; Konrad IV., Römischer König; Lanea (Marchio); Ludwig I. von Bayern; Mainfre-dus; Manuel I. Komnenos; Paulus (Pro-consul Romanus); Petrus de Calabria; Petrus de Vinea; Petrus Monoculus; Selvi-sinus (Marchio); Thomas de Aquino (?); Thomas de Capua; Thomas de Sabaudia; Transmundus

Briefe siehe auch Briefformelsammlung; Konsolationsbriefe

Briefformelsammlungen: „Innsbrucker Brief-sammlung“ 400, 96r–195v

– siehe auch Baumgartenberger Formulari-us; Thomas de Capua

Briefmuster siehe BriefformelsammlungenBriefsammlungen siehe Briefformelsamm-

lungenBriefsteller siehe BriefformelsammlungenBrigida virgo, hl.: Legende 326, 4vbBrixen: – Bischof Iohannes II. Wulfing: Erwähnung

in Urkunde 337, Innenseite des Koperten-einbandes

– Bischof Iohannes III. de Schlackenwert: Statuta 364, 234v

– Domherr Iohannes Saxo: Erwähnung in Urkunde 337, Innenseite des Kopertenein-bandes

– Domherren: Erwähnung in Urkunde 337, Innenseite des Koperteneinbandes

Brügge: Notiz über die Gefangennahme Kö-nig Maximilians 1488 348, 302v

– siehe auch Einbände: Entstehungsorte: Brügge 363

Buch von geistlicher Lehre 306, 101va–136rb

Buch siehe auch Bücher: Entlehnliste, Bü-cherfluch, Bücherkäufe, Bücherverzeich-nis

Buchbinder (Namen, Werkstätten und Initi-alen):

– Bloc, Louis 363– Eriber (Tirol) 370– Schuechl, Leonhard (Innsbruck) 375Bucheinbände siehe EinbändeBuchmalerei (nach Datierung und Lokalisie-

rung): – 11. Jh.: Tirol oder Salzburg 301– 13. Jh.: Deutschland: Süddeutschland

330– – – – (Bamberg oder Salzburg?) 370– – Frankreich 373/III– – Steiermark: Seitz 336– 14. Jh.: Italien 313– – Oberitalien 303; 305; 318; 320– – Schlesien 351 – 15. Jh.: Italien: Florenz 325– – Tirol 370– 16. Jh.: Österreich: Linz 314 (1502)– 17. Jh.: Italien 383 (1620)– siehe auch Buchschmuck: Elemente; Iko-

nographie; Illuminatoren; PorträtBuchschmuck: Elemente (ohne nähere Anga-

ben vom Datierung und Lokalisierung): – Cadellen 362, 20r– Drolerien 332; 337; 366, 120v, 121v; 398,

58v– Federzeichnungen 301; 302, 3r–4r, 13v,

33r; 306, 134v; 311, Spiegel des VD, 36r, 71r, 72r, 93v, 97r, 108r; 312, 1v; 314; 328, VD, Spiegel; 332, 3v; 361, 119v–120r (schematische Darstellung der Mondpha-sen); 365, HD, Spiegel; 383; 388, 1r (Arbor affinitatis)

Briccius — Buchschmuck

Page 14: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

174 175

– Fleuronnéeinitialen 302, 1–95; 302, HD, Spiegel; 303; 304; 305; 306; 309; 310; 311; 312; 313; 317; 318; 320; 328; 329; 330; 331; 334; 336; 341; 342; 344, 1r; 348; 349; 350; 351; 358; 362; 364; 368; 371; 375; 377; 379; 380; 381; 387

– Graphische Darstellungen 333; 383– Historisierte Initialen 303, 1ra; 305, 1ra,

169ra; 318, 1ra; 320, 1ra; 336; 373/III– Initialen (nicht historisierte, jedoch künst-

lerisch wertvolle): – – romanische Rankeninitialen 301; 330– – Initialen in Deckfarbenmalerei 303; 305;

313, 146ra; 325; 330; 336; 343, 1ra, 207ra (herausgeschnitten); 351

– Kupferstiche (kolorierte) 383– Miniaturen 301, 2v, 3v, 5r, 6r, 8r, 8v, 10v;

330, VD und HD, Spiegel; 370, VD, Spie-gel, 1r, 1v, 12r, 12v, 23r, 23v

– Randleisten 303; 305; 318, 1ra; 320, 1ra; 325; 336; 342

– Spruchband 363, Ir– Vollbilder 314; 330, VD und HD, Spiegel;

370; 383– Zierseiten 325, 1r; 383Bücher: Entlehnliste 387, 170rBücherfluch 345, 159vb; 396, 174r; 400, 71v

und 95vBücherkäufe 387, 170rBücherverzeichnis 302, HD, SpiegelBundeslade: Ikonographie 383, 18vBurg: Ikonographie 328, VD, Spiegel; 336, I*rBuße siehe BeichteBußsakrament siehe BeichteByzanz siehe Griechenland

Cabilonum siehe CavaillonCaecilia, hl.: Legende 326, 53va; 336, 170ra;

342, 116vCaesarius Arelatensis, hl. (Bischof von Arles,

Kirchenschriftsteller, †542): – Sermo 4 357, 67v–69v; Sermo 233 357,

78v–81v; Sermo 235 357, 82r–HD, Spie-gel

– Exzerpte 366, 106va–107rb– Zitat (Augustinus zugeschrieben) 341,

IIIv– Homilie (?) 340, Ir (in Anlehnung an Caes-

arius)

Ps.-Caesarius Arelatensis: Homiliae 6–10 357, 69v–78v

Caesarius Heisterbacensis (Hagiograph, †1240): Auszüge aus den Dialogi und Lib-ri miraculorum 326, 67ra–95ra

Calixtus, hl.: Legende 336, 137raCanon Missae 332, 4r–5vCanticum Ambrosii et Augustini siehe Ange-

licus hymnusCanticum Annae (1. Reg. 2) 330, 115r; 351,

17rb; 394, 49vCanticum Ezechielis (Is. 38) 330, 114v; 351,

12ra; 394, 44rCanticum Isaiae (Is. 12, 1) 351, 6vb; 330,

114r; 394, 38vCanticum Mariae siehe MagnificatCanticum Moysis (Deut. 32) 330, 118r; 351,

37ra; 394, 70rCanticum Moysis (Ex. 15) 330, 115v; 351,

24rb; 394, 57rCanticum Simeonis 330, 122v; 398, 61vCanticum trium puerorum (Dan. 3) 394, 23r;

398, 39vCanticum Zachariae (Luc. 1) 330, 121v; 394,

23v; 398, 22r, 43rCapranica, Chrysostomus a siehe Chrysosto-

mus Carlectus (Carletti) a CapranicaCaritas: – Caesarius Arelatensis (?): Homilia De cari-

tate 340, Ir– Commendatio caritatis 312, 62rbCarlectus, Chrysostomus, a Capranica siehe

Chrysostomus Carlectus (Carletti) a Ca-pranica

Carletti, Chrysostomus, a Capranica siehe Chrysostomus Carlectus (Carletti) a Ca-pranica

Ps.-Carolus Magnus: Decretum de expeditio-ne Romana 400, 96r

Caspar Haberstörfer siehe Haberstörfer, Cas-par

Cassiodorus (Schriftsteller, Staatsmann, Mönch, ca. 494–583): Exzerpte 366, 95vb–97rb

Castelbono (?), Iohannes de siehe Iohannes de Castelbono

Casus (Grammatik): Erläuterung 396, 96r–97v

Casus iuris 364, 222r–235v

Buchschmuck — Casus iuris

Page 15: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

174 175

Casus papales siehe Beichte: BeichtfälleCasus reservandi siehe Beichte: BeichtfälleCasus reservati siehe Beichte: BeichtfälleCatharina von Alexandrien, hl.: – Hymnus AH 52, Nr. 245 351, 57ra; AH 52,

Nr. 245 394, 94v– Ikonographie 330, HD– Legende 326, 55va; 336, 180vb; 342, 125v– Sequenz: AH 55, Nr. 203 377, Ir– Sermo 364, 50v–51vCavaillon (Cabilonum) (oder Chalons sur

Saône, ebenfalls Cabilonum) (ungenann-ter Bischof von C. als Adressat) 400, 193r

Celtis, Conrad (Humanist, 1459–1508): Be-sitzer 325

Chalon sur Saône (?) (Cabilonum) siehe Ca-vaillon

Cherubim: – Alanus ab Insulis: De sex alis Cherubim

322, 95r–100r; 381, 47v–51v– Clemens de Llanthony: De sex alis Cheru-

bim 322, 95r–100r; 381, 47v–51vChristgarten (Kartause bei Nördlingen, ge-

gründet 1383, aufgehobenen 1557): Ent-stehungsort (?) 347

Christi Himmelfahrt: – Hymnus AH 2, Nr. 49 351, 54ra; 394, 90r;

AH 50, Nr. 143 351, 53vb; 394, 90r; AH 51, Nr. 89 351, 54ra;

– Sequenz AH 53, Nr. 67 332, 14r– zwei Sermones 395, 138r–139rChristianus Dithmarus siehe Christianus Sta-

bulensisChristianus Stabulensis (Dithmarus): Expo-

sitio in Matthaeum evangelistam, Auszug aus c. 51 328, 83v

Christina, hl.: Legende 326, 64vb; 336, 29vaChristophorus, hl.: Legende 336, 35rbChristus: – Aegidius Romanus: Facies Christi (Chev.

Nr. 18189) 398, 5r– Evangelium Ps.-Matthaei (Liber de ortu

beatae Mariae et infantia salvatoris) 342, 153r–158r

– Evangelium Nicodemi (= Gesta Salvato-ris) 342, 158r–170v

– De quinque litteris nominis Iesus 381, 155v–164v

– Genealogischer Abriss von Adam bis Jesus Christus 347, 98v

– Ikonographie 301, 2v, 3v, 6r, 8r, 8v, 10v; 370, 1r; 370, 1v; 370, 23r; 370, 23v

– Sequenz: AH 53, Nr. 67 377, HD, Spiegel– siehe auch Christi Himmelfahrt; Eucharis-

tie; Fronleichnam; Göttlichkeit; Inkarna-tion; Kreuzerhöhung; Ostern; Paternos-ter; Weihnachten

Chroniken: Aichach, Friedrich (?): Familien-chronik 355, 99rb–100r; Nekrologi-sche Notizen zur Geschichte Tirols 355, 133r–v

Chrysogonus (?): Zitat 339, 108vaChrysogonus, hl.: Legende 326, 55rb; 336,

179rb; 342, 125rChrysostomus Carlectus (Carletti) a Caprani-

ca (Minorit, Bischof vonThermien [Firmi-niensis], Schriftsteller, 1622–1634): De in-effabili Dei nomine Tetragrammaton contra hostes catholicae fidei 383

Chunczlinus: Schreiber 319Chunradus OCist (Dichter, Mitte 13. Jh.):

Epitaphium Friderici ducis Austriae 382, I*v–II*r

Clairvaux (Brief des Klosters an Papst Ale-xander III.) 400, 190v

Claudius, hl.: Legende 326, 3vbClaudius (römischer Kaiser, †54) siehe Evan-

gelium NicodemiClemens, hl.: Legende 326, 54va; 336, 172va;

342, 119vClemens V. (Papst 1305–1314) siehe Vienne,

Konzil (1311)Clemens VI. (Papst 1342–1352): – Sermo de s. Iohanne apostolo 311, 137r–

149r– Sermo in annuntiatione BMV 311, 151r–

161r– Sermo in fer. 6. in parasceve 311, 161v–

164vClemens de Llanthony (Lanhondensis) OSA-

Can (Theologe, 2. Hälfte 12. Jh.): De sex alis Cherubim 381, 47v–51v; 322, 95r–100r

Coelestinus III. (Papst 1191–1198): Verfü-gung Contra falsarios 339, 57ra

Columbanus, hl.: Legende 326, 46rbCommendatio caritatis 312, 62rb

Casus papales — Commendatio caritatis

Page 16: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

176 177

Commonitio ante dominicam orationem siehe Honorius Augustodunensis: Specu-lum ecclesiae, De nativitate domini, Aus-zug

Compendium theologicae veritatis 319; 345Computus siehe KomputistikConcordantia passionum brevis 346,

LXXXVIIIvb–ICvaConfessio siehe BeichteConfessio generalis siehe BeichteConfessor et Pontifex siehe Bekenner und

PapstConfessor siehe BekennerConrad Celtis siehe Celtis, ConradConradus Holtnicker de Saxonia OFM (Pro-

vinzial der Ordensporvinz Sachsen, † 1279):

– Sermo Dnca 2. post pascha 380, 58v– Sermo Fer. 6. in parasceve 382, 57ra– Sermo de s. Catharina 384, 206v– Sermo de s. Iohanne Baptista 395, 133r– Sermo de s. Martino 384, 204v– Sermo de s. Michaele 395, 33r– Sermo in commemoratione omnium fideli-

um 334, 243va– Sermo in nativitate dni 382, 180vb– Sermones de communi sanctorum, unvoll-

ständig 388, 165r–170r– Sermones de tempore 340, 2ra–115rb– Sermones: zwei Adventspredigten 388,

11r–13r– siehe auch Ps.-BonaventuraConradus IV. siehe Konrad IV. deutscher

KönigConradus IV. von Vonstorf (Erzbischof von

Salzburg, 1291–1312) siehe Salzburg, Kon-zil (1291)

Conradus, Magister (Schuhmachermeister in Würzburg, 14. Jh.): Erwähnung 380, HD, Spiegel

Conradus siehe auch Chunradus OCist. Constantinus Africanus (Arzt, um 1018–

1087): De melancholia (nur Beginn) 373, 219v

Constitutiones: Friedrich I., Barbarossa: Constitutio de pace tenenda (1152) 339, 52ra–55rb

Contra Febres, dt. 364, 214rCornelius, hl.: Legende 326, 40va

Cornelius et Cyprianus, hl.: Legende 336, 111ra; 342, 61v

Cornelius Leodiensis (unbekannt, 15. Jh.): Erwähnung in der Federprobe 363, 141v

Cornutus antiquus siehe Iohannes de Garlan-dia

Corpus Christi siehe EucharistieCorpus iuris canonici siehe KanonistikCorpus iuris canonici, Exzerpte zur Exkom-

munikation 364, 226rCosmas, hl.: Legende 326, 43raCosmas et Damianus, hl.: Legende 336,

119va; 342, 70rCosta ben Luca (christlicher Arzt, Vermittler

griechischer Werke an Araber, † um 912): De differentia spiritus et animae, transla-tio anonyma (= Ps.-Aristoteles) 302, 54r–60r

Credo siehe Apostolisches Glaubensbekennt-nis

Cremona (Rat und Volk als Adressaten) 400, 126r, 137v, 161r–162v

Crescentia, hl.: Legende 326, 20vaCrispinus, hl.: Legende 326, 47raCyprianus, hl.: Legende 326, 39va; 336,

111ra; 342, 61vCyprianus Carthaginiensis (Kirchenschrift-

steller, Märtyrer, †258): Exzerpte 366, 103va–104rb

Cyriacus, hl.: Legende 326, 31rb; 336, 60rb

Dacien (ungenannter Herrscher von D. als Adressat) 400, 109r

Damasus I., hl. (Papst 366–384) siehe Decre-tum Gelasianum de libris recipiendis et non recipiendis

Damianus, hl.: Legende 326, 43ra; 336, 119va; 342, 70r

Darius (Perserkönig, † 330 v. Chr.): Ikonogra-phie 314, 7v

Datierte Handschriften: – 1244 373– 1310 310– 1333 372– 1334 355– 1335 355– 1366 (Urkunde) 365, VD, Spiegel (abge-

löst, jetzt Frg. E 5)– 1417 375

Commonitio ante dominicam — Datierte Handschriften

Page 17: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

176 177

– 1419 376– 1497 321– 1502 314– 1512 394– 1620 383David de Augusta OFM (Mystiker, †1272): – De exterioris et interioris hominis com-

positione, lib. I 381, 91v–98v; 388, 2v–8v

– Formula de compositione hominis exterio-ris ad novitios siehe David de Augusta: De exterioris et interioris hominis composi-tione, lib. I.

– Sermo 369, 116vb–117vbDecem canones 379, 1rDecima siehe ZehentDecretum de expeditione Romana (Ps.-Caro-

lus Magnus) 400, 96rDecretum Gelasianum de libris recipiendis et

non recipiendis 304, 56vb–62vaDecretum Gratiani siehe Gratianus: Decre-

tumDedicatio ecclesiae siehe KirchweiheDedikationen: – Gregorius de Monasterio (?) 363, 141v– Hölzl, Blasius 314, 1v– Leopold V. von Österreich 383, 1v, 2r, 3rDedikationsbild 314, 1v; 383, 1vDedikationsverse 383, 1v, 2rDekalog siehe Zehn GeboteDekretalen: Bonifatius VIII.: Liber sextus

Decretalium, lib. V, Tit. XII 337, 70ra–70rb

Deutsche Literatur: Mittelalter siehe Mittel-hochdeutsche Literatur

Deutsche Sprache: Mundarten: – Alemannisch: Aufzählung der Bücher des

Alten Testaments 320, IIr– Bairisch: – – Meister Albrant: Rossarzneibuch 364,

206v–209r– – Bartholomäus von Salerno: Praktik 364,

188r–206v– – Buch von geistlicher Lehre 306, 101va–

136rb– – Geistliche Kurztexte und Sprüche 364,

68v–71v– – Gereimte Marienklage 388, 170v

– – medizinische Rezepte, dt. und lat. 364, 213v; 364, 219r

– – Sermo de s. Bernardo, lat. und dt. 364, 96r

– Mittelfränkisch: Schreibernotiz 339, 198vb

– Schwäbisch–Alemannisch: Glossen 359 – – Sermo in nativitate s. Iohannis Baptis-

tae 364, 52r–59v– Tirolisch: Apostolisches Glaubensbekennt-

nis 318, 203va–bDeutsche Texte: – Meister Albrant: Rossarzneibuch 364,

206v–209r– Bartholomäus von Salerno: Praktik 364,

188r–206v– Bertholdus de Ratisbona: Von den zehen

geboten unsers herren 380, 138r– Nicolaus Cusanus: Statuten für die Augus-

tinerinnen im Halltal, Auszug (Wahl der Priorin) 370, 42v–43v

– Rudolf von Ems: Weltchronik, Fragmente 348, VD, Spiegel (abgelöst, jetzt Frg. 65 der UB); 391, HD, Spiegel (abgelöst, jetzt verschollen); 393, VD, Spiegel (abgelöst, jetzt Frg. 65 b der UB) und Falz der letz-ten Lage

– Apostolisches Glaubensbekenntnis 318, 203va–b

– Aufzählung der Bücher des Alten Testa-mentes 320, IIr

– Buch von geistlicher Lehre 306, 101va–136rb

– Geistliche Kurztexte und Sprüche 364, 68v–71v

– Gereimte Marienklage 388, 170v– Kurze deutsche Predigt 380, 139r– Lateinisch–deutsche Mischhexameter le-

xikalischen Charakters 355, 17r– Schreibernotiz 339, 198vb– Sermo de s. Bernardo, lat. und dt. 364,

96r– Sermo in nativitate s. Iohannis Baptistae

364, 52r–59v– Urkunden 362, Ir–IIv– Urkunden 365, VD, Spiegel (abgelöst,

jetzt Frg. E 5)

Datierte Handschriften — Deutsche Texte

Page 18: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

178 179

– Urkunden: Herzog Johann von Kärnten bestätigt und erweitert die Privilegien von Stams 337, Iv

– Verschiedene medizinische Rezepte, dt. und lat. 364, 213v; 364, 219r

– Worterklärungen 359, GlossenDeutscher Orden (ungenannter Großmeister

als Adressat) 400, 140rDeutscher Orden (?): Breviarium 351; 394Deutschland siehe auch Augsburg; Bamberg;

Breslau; Franken; Köln; Lothringen; Mainz; Rheinland; Schlesien; auch Süd-deutschland; Unterfranken

Diagnose: Hippocrates: Prognostica, lat. 373, 136v–144r

Diagramme 324; 341, IVrDiät siehe ErnährungDichter, Literaten siehe Adam Magister; Ala-

nus ab Insulis; Alexander de Villa Dei; Ps.-Ambrosius; Bernardus Claraevallen-sis; Celtis, Conrad; Donatus; Grünpeck, Joseph; Iacopone da Todi; Iohannes de Garlandia; Ludolphus de Hildesheim; Martialis; Palladius; Petrus Blesensis; Pe-trus de Riga; Petrus de Vinea; Priscianus; Thomas de Capua

Diligentia Armonii et Honorii 304, 62va–64vb

Dinus Mugellanus (Legist, † nach 1298): Su-per regulis iuris 337, 1ra–69vb

Dionysius, hl.: Legende 326, 45va; 336, 134va; 342, 91r

Dionysius siehe Tabula DionysiiDispensierung: De dispensatione 322, 41vDistigium siehe Iohannes de GarlandiaDiversae auctoritates et collecta (Exzerpte)

322, 9r–26rDivinatio de kalendis Ianuarii 355, 101vDogmatik: – Honorius Augustodunensis: Elucidarium,

liber III 306, 136va–140va– – Speculum ecclesiae, Auszug 312, 115ra–

116ra– Hugo Ripelin de Argentina: Compendium

theologicae veritatis (auch unter den Wer-ken des Albertus Magnus und Bonaventu-ra überliefert) 319; 338, 1ra–98rb; 345

– Petrus Lombardus: Sententiae, L. III (Auszug) 322, 26v–37v

– Thomas de Aquino: Compendium theolo-giae, prima pars: De fide 378, 2ra–69v

– Thomas Hibernicus: De tribus punctis re-ligionis christianae 381, 73r–91r

– Medulla de scriptis fratris Thomae (= Pri-ma pars Summae abbreviata) 378, 70r–98v

– siehe auch Blasphemie; Cherubim; Chris-tus; Eucharistie; Gott; Heiliger Geist; Pa-ternoster: Auslegungen

Domherren: Brixen siehe Iohannes Saxo. 337

Dominicus, hl.: Legende 336, 50vb; 342, 6rDominikaner: Ikonographie 303, 1ra; 305,

1ra; 320, 1ra– Mainz: Gerhard von Eppenstein (Erzbi-

schof von Mainz): Brief an den Dominika-nerorden in Mainz 396, 63r

Donatus, hl.: Legende 336, 55rb; 342, 10vDonatus (Grammatiker, Mitte 4. Jh.): – anonymer Kommentar zu Donat 396,

99r–125r– Zitat aus Donat 358, VD, SpiegelDorotheus, hl.: Legende 336, 107ra; 342, 52rDrachen: Ikonographie 336, 121vaDrei Könige: – Hymnus Chev. Nr. 8073 bzw. AH 23, Nr.

340 351, 50rb; Hymnus Chev. Nr. 8073 bzw. AH 23, Nr. 340 394, 87v

– Ikonographie 301, 8v– Memorialvers 368, VD, Spiegel– Sequenz AH 53, Nr. 29 332, 9rDreifaltigkeit siehe TrinitätDurandus, Guil(i)elmus siehe Guilelmus Du-

rantiDuranti, Guil(i)elmus siehe Guilelmus Du-

ranti

Ebendorfer, Thomas (Theologe, Rektor der Universität Wien, 1388–1464): Besitzer (?) 326

Eberhard I. (Erzbischof von Salzburg, 1147–1164): Erwähnung (?) 332, 50r

Eberhard II. v. Truchsen (Erzbischof von Salzburg, 1200–1246): Erwähnung (?) 332, 50r

Eberhardus Prunner OSACan (de Inders-dorff, Prediger †1448): Sermones de tem-pore et de sanctis 380, 99ra–110vb

Deutsche Texte — Eberhardus Prunner

Page 19: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

178 179

Edelstein siehe GemmenEerkardus siehe ErhardEhe: – Raimundus de Pennaforte: Summa de

matrimonio 339, 177ra–198vb; 387, 148ra–168vb

– 1 Distichon über die Sünden des Mannes in der Ehe 322, 135v

– 4 Hexameter über die Ehe 396, 62v– Memorialverse über die Ehe 322, 94rEid: Exzerpte 322, 9r–26rEijub (Sultan) siehe AijubEinbände (allgemein, nur historisch bemer-

kenswerte oder künstlerisch wertvolle, nach Datierung und Lokalisierung):

– 13./14. Jh.: Franken (?) 330– 15. Jh.: Florenz 325– – Süddeutschland oder Tirol 362– – Tirol 321; 370– 16. Jh.: Innsbruck 375– – Tirol 394– 17. Jh.: Italien 333– – Tirol 383Einbände: Entstehungsorte (Übersicht über

alle Einbände, nicht nur die künstlerisch wertvollen):

– Bodenseeraum oder Obersteiermark (?) 304

– Brügge (?) 363– Christgarten (?) 347– Deutschland 326; 357; 330 (Franken?)– Florenz 325– Frankreich (?) 371– Geirach 395– Halltal (?) 370– Innsbruck 314; 329; 339; 370 (?); 375– Italien 333– Kaisheim (?) 386– Kaisheim oder Stams 344– Neustift (?) 351– Oberitalien oder Schnals 318– Salzburg oder Tirol 332– Schnals 301; 303; 305; 307; 312; 313; 319;

320; 322; 334; 340 (?); 345; 351 (?); 358 (?); 359 (?); 365 (?); 372 (?); 373; 396 (?); 400

– Schnals oder Oberitalien 318– Seitz (?) 336– Stams 309 (?); 337 (?); 338 (?); 341 (?); 348

(?); 352 (?); 354 (?); 361 (?); 366 (?); 374 (?);

384 (?); 386 (?); 388 (?); 311; 316 (?); 335 (?); 343; 346; 349 (?); 350; 356 (?); 364; 367; 377 (?); 378; 380 (?); 381 (?); 382; 385; 390; 391 (?); 392; 393 (Neubindung); 398

– Stams (?) oder Süddeutschland 369; 389– Süddeutschland (?) 386– Süddeutschland oder Stams (?) 369; 389– Süddeutschland oder Tirol 362– Tirol 310; 321; 324; 355; 370 (Halltal?);

383; 387 (?); 394 (?)– Tirol oder Salzburg 332– Tirol oder Süddeutschland 362– Wilten (?) 306 (?); 331; 342 (?); 375; 376

(?)– unbestimmt 302; 317; 379– unbestimmt (Neubindung in Stams) 393Einbände: Stil (Übersicht über alle Einbän-

de, nicht nur die künstlerisch wertvollen; nach Epochen):

– Gotische Einbände (restauriert im 20. Jh.) 343

– Gotische Einbände 301; 302; 303; 304; 305; 306; 307; 309; 310; 311; 312; 313; 316; 317; 318; 319; 320; 321; 322; 326; 328; 330; 331; 332; 334; 336; 338; 340; 341; 342; 344; 345; 347; 348; 349; 351; 352; 354; 355; 357; 358; 359; 364; 365; 369; 370; 371; 372; 373; 376; 377; 379; 380; 381; 384; 385; 386; 388; 389; 390; 391; 392; 393; 394; 395; 396; 398; 400

– Spätgotische Einbände 362– Renaissanceeinbände: Innsbruck 375– – Italienische 325– Barocke Einbände: Italienische 333– – Tirol 383– Neuzeitliche Einbände (Reste, 17./18. Jh.)

382– Neuzeitliche Gebrauchseinbände (18./19.

Jh.) 314; 323; 324; 329; 339; 350; 387Einbände siehe auch Blindstempeleinbände;

Buchbinder; Golddruck (Einbände); Gold-schnitt; Hornplatteneinbände; Hüllenein-bände; Kettenbücher; Koperteneinbände; Makulatureinbände; Pergamenteinbände; Platteneinbände; Rolleneinbände; Textil-einbände

Elemente: Notiz: Animalia, quae vivunt ex puris elementis 340, VD, Spiegel

Edelstein — Elemente

Page 20: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

180 181

Elephant 302, 141rbElftausend Jungfrauen siehe Undecim Milia

VirginumElisabeth, hl.: – Hymnus AH 52, Nr. 182 351, 57ra; 394,

94v– Ikonographie 330, HDEngel siehe auch CherubimEngel siehe auch SchutzengelEngelbertus Admontensis OSB (Abt von

Admont, †1331) (?): – De eruditione hominis interioris siehe

Richardus de Sancto Victore: De eruditio-ne hominis interioris 313, 3v–13v

– De gratia et virtutibus BMV, Prolog, 2. und 4. Teil 381, 193v–224r

England (ungenannter König von E. als Adressat) 400, 131r, 178v

Ensisheim (Elsass): Meteorit vom 7. 11. 1492 314, 1v

Enthaltsamkeit: Nicolaus de Byardo: Sum-ma de abstinentia 317, 1ra–97vb

Entlehnliste 387, 170rEntlehnvermerke: Stams an Wilten 343, VD,

SpiegelEphraem Latinus (Ephraem Syrus, Kirchen-

schriftsteller, †373): Exzerpte 366, 105va–106va

Epiktetos (griechischer Philosoph, †135) siehe Secundus philosophus

Epimachus, hl.: Legende 326, 64vaEpiphania, Epiphanie siehe Drei KönigeEpistola Pilati ad Claudium siehe Evangeli-

um NicodemiEpistola presbyteri Iohannis siehe Iohannes,

presbyterEpistolae siehe BriefeEppenstein, Gerhard von siehe Gerhard von

EppensteinErbauungsliteratur siehe AszetikErhard OPraem. (Wiltener Abt, †1458): Ent-

lehner (?) 343Eriber (Buchbinder, Tirol, 15. Jh.) 370 („Vor-

läufer Eriber“)Erläuterung philosophischer Begriffe 313,

105va–bErnährung: Isaac Iudaeus (= Beimiarm):

Dietae particulares 373, 169v–219r

Erzählungen: – Gesta Romanorum 310, 1r–188v– Historia septem Sapientum 310, 138r–

183vEsel: Motiv (literarisch) 328, VD, SpiegelEtymologie: – Notizen 363, I*v– Worterklärungen: Notizen und Verse 396,

177v– siehe auch LexikographieEucharistie: – Adam Romanus: Epistola de celebratione

eucharistiae 304, 69ra–71ra– Aegidius Romanus: Theoremata de corpo-

re Christi 348, 66va–140rb– Alanus ab Insulis: De indigne communi-

cantibus (= Summa vitiorum, Auszug) 304, 109va–112vb

– Albertus Magnus: De sacramento eucha-ristiae, Abbreviatio 304, 89vb–99ra; 381, 152v–155r

– – De sacramento eucharistiae, prologus et prologus distinctionis primae 392, 88v

– Hugo Ripelin de Argentina: Compendium theologicae veritatis, Auszug 304, 99ra–109va; lib. V, C. 1–2 392, 82r

– Innocentius III.: De sacro altaris mysterio libri sex 316, 1r–46r

– Petrus Lombardus: Sententiarum libri IV, Auszug 304, 71ra–89va

– Urbanus IV.: Bulla indulgentiarum ‘Tran-siturus’ (de institutione festi corporis Christi; 1264) 304, 64vb–69ra

– De corpore Christi in sacramento altaris bzw. De verbo „mysterium fidei“ 322, 43v

– De eucharistia, heterogene Sammlung der Texte 392, 1r–96v

– De sacramento altaris 326, 95ra–99va– Exzerpte 322, 9r–26r– Hymnus Chev. Nr. 18176 398, 5v– kurzer Text 364, 141r– Notabilia de sacramento altaris et eucha-

ristiae 381, 148r–155v– Notiz 380, 142v– Notiz über den Ausschluss von der Kom-

munion am Gründonnerstag und Karfrei-tag 396, 61v

Elephant — Eucharistie

Page 21: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

180 181

– Notizen 341, HD, Spiegel– Notizen De corpore Christi 322, 45r– Verse 380, VD, Spiegel– siehe auch FronleichnamEucherius Lugdunensis, hl. (Bischof von

Lyon, † um 450): Homilia 4 357, 69v–71v; Homilia 5 357, 73r–76r

Eugenius Toletanus, hl. (Erzbischof von To-ledo, †657): De animantibus ambigenis 355, 14r

Euphemia, hl.: Legende 326, 65va; 336, 111rb; 342, 61v

Eusebius, hl.: Legende 336, 43raEusebius Gallicanus (Homiliensammlung, 5.

Jh.): – Homilia 39 (38) 357, 69v–71v; Homilia 40

(39) 357, 73r–76r; Homilia 41 (40) 357, 76v–77r; Homilia 44 (43) 357, 77r–78v

– Sermones extravagantes, Sermo 6 357, 71v–73r

Eustachius, hl.: Legende 326, 49rb; 336, 149ra; 342, 97v

Eva: Ikonographie 383, 43rEvangelistar 301Evangelisten 322, 134v (18 Hexameter de

quattuor evangelistis)Evangelium Ps.-Matthaei 342, 153r–158rEvangelium Nicodemi 342, 158r–170vExaltatio s. crucis siehe KreuzerhöhungExempelsammlungen: Arnoldus Leodiensis:

Alphabetum narrationum 350, 1r–159v– Gesta Romanorum 310, 1r–188v– Historia septem Sapientum 310, 138r–

183v– Lumen animae (B), Pars 2 311, 104ra–

111ra– Lumen animae (C) 311, 8r–100va– Sammlung, alphabetisch geordnet 302,

133ra–140vb– Sammlung kurzer Exempla, teilweise aus

Caesarius und Vitae Patrum 326, 67ra–95ra

Exempla 390, 52r–55v– Einzelexemplum 326, 103va–b– Hinweise auf zwei Exempla 369, 228va– Quaestiones quinque de homine 364, 140r– Zwei Exempla 369, 9vbExeter siehe Alexander III. papa: Brief an

den Bischof von Exeter 339, 141va

Exkommunikation: – Alexander III. papa: Brief an den Bischof

von Exeter 339, 141va– Casus iuris 364, 222r–235v– Corpus iuris canonici, Exzerpte 364,

226r– Fragment eines Textes zur Exkommuni-

kation im Bereich eines nicht genannten Ordens 335, Iv

– Iohannes III. de Schlackenwert (Bischof von Brixen, 1306–1322): Statuta 364, 234v

– Statuta capitulorum generalium ordinis Cisterciensis, Exzerpte 364, 249r–251v

– Statuta concilii Herbipolensis (1287), Ex-zerpte 364, 229r

– Statuta concilii Salisburgensis (1274), Ex-zerpte 364, 232v

– Statuta concilii Salisburgensis (1281), Ex-zerpte 364, 233r

– Statuta concilii Salisburgensis (1291), Ex-zerpte 364, 234r

– Statuta concilii Viennensis (Vienne, 1311), Exzerpte 364, 222r

– Statuta concilii Viennensis (Wien, 1267), Exzerpte 364, 231v

– Verfügung, betreffend die Exkommunika-tion 396, 94r

Exlibris: Celtis, Conrad 325Expositio orationis dominicae 390, 27rExpositio super dominicam orationem

(fälschlich Albertus Magnus zugeschrie-ben) 361, 56v–71r

Exzerpte: – Alanus ab Insulis: Liber poenitentialis

382, 275r– – Summa vitiorum (= De indigne commu-

nicantibus) 304, 109va–112vb– Ambrosius 311, 102ra–b; 355, 83r; 366,

75vb–87ra; 364, 71v– Ambrosius Autpertus: De conflictu vitio-

rum et virtutum 366, 92ra– Antonius Rampegolus: Figurae bibliorum

311, 124ra–135ra– Aristoteles 310, 188v; 341, Ivr; 355, 83r– – Libri X Ethicorum (mit Parallelstellen

aus Thomas de Aquino) 348, 294va–301rb

Eucharistie — Exzerpte

Page 22: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

182 183

– Augustinus 311, 102ra–b; 346, I–CVIII, am unteren Blattrand; 352, 114r; 355, 83r; 366, 1va–39ra

– – Ep. 214 341, IIIr– – Hom. 26 341, IVv– Averroes 355, 83r– Avicenna 355, 83r– Basilius 346, I–CVIII, am unteren Blatt-

rand; 366, 102vb–103ra– Beda Venerabilis 311, 102ra–b; 366,

107vb–109vb– Bernardus Claraevallensis 322, 9r u. ö.;

341, IIIr–v; 346, I–CVIII, am unteren Blattrand; 381, 187r–191r; 364, 71v (dt.)

– – Epistolae CXIV, 1 352, 113rb– – Sententiae 381, 164v–165r– Boethius 366, 115va–117rb– Bonaventura: Breviloquium 341, IIIr– Caesarius Arelatensis (Augustinus zuge-

schrieben) 341, IIIv– Caesarius Arelatensis 366, 106va–107rb– Cassiodorus 366, 95vb–97rb– Cyprianus Carthaginensis 366, 103va–

104rb– Ephraem Latinus 366, 105va–106va– Fulgentius episcopus Ruspensis 366,

107rb–va– Gregorius I. Magnus 346, I–CVIII, am

unteren Blattrand; 355, 83r; 389, Ir–207v; 398, Iv; 366, 39ra–67ra

– – Moralia in Iob XVIII, 54 352, 114r– Gregorius Nazianzenus 366, 103ra–va– Hieronymus 346, I–CVIII, am unteren

Blattrand, 6v; 355, 83r; 366, 67ra–75vb– – Comm. in evangelium Matthaei, als Ho-

milie verwendet 398, 116v– Hilarius Pictaviensis 366, 87ra–88ra– Hugo Ripelin de Argentina: Compendium

theologicae veritatis 304, 99ra–109va– Iohannes Cassianus 366, 112ra–115va– Iohannes Chrysostomus 366, 97rb–102vb– Isidorus Hispalensis 346, I–CVIII, am

unteren Blattrand; 366, 88ra–92ra– Leo I. Magnus 366, 104rb–105va– Maximus Taurinensis 366, 107va–b– Origenes 366, 92rb–95vb– Paulus Hungarus: Summa de poenitentia

355, 10r–13v– Petrus Chrysologus 366, 110vb–112ra

– Petrus Lombardus: Sententiarum libri IV 304, 71ra–89va

– Plato 355, 83r– Prosper Aquitanus 366, 109vb–110vb– Seneca 341, VD, Spiegel, IIIv; 366, 117rb–

122ra; 398, Iv– Stephanus de Borbone: Tractatus de di-

versis materiis praedicabilibus ordinatis 306, 30va–48vb

– Thomas de Aquino 381, 148r–152r– Bestiarius 302, 140vb–141rb– Bibel 328, 79r–83v– Bibelzitate mit dazugehörigen Stellenan-

gaben 369, 228va– aus der Bibel und den Kirchenvätern, be-

zogen auf BMV 311, 101ra–vb– Casus iuris 364, 222r–235v– Corpus iuris canonici 364, 226r– über das Gebet 390, 23v–27r– Kirchenrechtliche Bestimmungen und

Strafen 322, 41v–42r, 51v– aus einem Lapidarium 352, 112vb–113rb– Libellus antiquarum definitionum ordinis

Cisterciensis 364, 237r–240v– Quaestiones biblischen Inhalts 322, 40v–

41r– Statuta capitulorum generalium ordinis

Cisterciensis 364, 249r–251v– Statuta concilii Herbipolensis (1287) 364,

229r– Statuta concilii Salisburgensis (1274) 364,

232v– Statuta concilii Salisburgensis (1281) 364,

233r– Statuta concilii Salisburgensis (1291) 364,

234r– Statuta concilii Viennensis (Vienne, 1311)

364, 222r– Statuta concilii Viennensis (Wien, 1267)

364, 231v– Verba Seniorum 328, 68r–79r und 79r–

83v– Verschiedene 346, 1r– verschiedene Autoren 322, passim; 328,

79r–83v– Vita Aristotelis, Exzerpte 346, 1r– Vitae Patrum 328, 68r–79r; 346, I–CVIII,

am unteren BlattrandExzerpte siehe auch Kurztexte; Notizen

Exzerpte

Page 23: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

182 183

Ezechiel siehe auch Canticum EzechielisEzelinus Romanus (Adeliger, 1194–1259):

Brief 400, 143r

Fälscher: De falsariis (Sammlung von päpst-lichen Verfügungen) 339, 57ra

Fälze (mit Text) 385; 362; 393Farben: Ps.-Aristoteles: De coloribus, trans-

latio vulgata 302, 76v–82vFarben: Rezepte, dt. 355, 83v, 100v–101rFasten 322, 135r (6 Hexameter), 136r (4 He-

xameter), 136r (6 Hexameter)Fastenpredigten siehe SermonesFastenzeit siehe QuadragesimaFaustinus, hl.: Legende 336, 40raFederproben 302, 142va, HD, Spiegel; 305,

246rb; 310, VD, Spiegel, HD, Spiegel; 313, 72Iv; 320, I*vb II*rb; 329, 66v; 336, 201r; 337, 1r; 344, Ir; 355, 69v, 93ra–b, 133v, 136v; 357, VD, Spiegel; 361, 142v; 363, I*r–v; 363, Ir–1’r; 364, I*r–II*v; 365, HD, Spiegel; 378, 2r, 26r; 379, 501ra–vb; 384, VD, Spiegel, 227v–I*r; 387, 171v; 390, VD, Spiegel, 91r; 391, VD, Spiegel; 393, 79r; 398, 72r, 81v

Federzeichnungen siehe Buchschmuck: Ele-mente

Felicianus, hl.: Legende 326, 18rb; 326, 66va

Felicitas, hl.: Legende 326, 24vaFelix, hl.: Legende 326, 65raFelix et Adauctus, hl.: Legende 336, 96ra;

342, 44rFelix papa, hl.: Legende 326, 28rb; 336,

39vbFeste (nur Legenden, Einzelsermones, Hym-

nen, Sequenzen; ohne Sermonessammlun-gen, Temporale bzw. Sanctorale des Bre-viers und des Missale oder Evangelistars) siehe Advent; Allerheiligen; Allerseelen; Apostel; Heilige; Bekenner; Christi Him-melfahrt; Drei Könige; Fronleichnam; Jungfrauen; Kirchweihe; Kreuzauffin-dung; Kreuzerhöhung; Märtyrer; Maria Empfängnis; Maria Heimsuchung; Maria Himmelfahrt; Maria Lichtmess; Maria Verkündigung; Ostern; Pfingsten; Qua-dragesima; Septuagesima; Trinität; Weih-nachten

Fieber: Contra febres, deutsch 364, 214rFilippo Bonacolsi (Bischof von Trient

1289–1303): Erwähnung in Urkunde 338, Innenseite des Koperteneinbandes

Fisch: Ikonographie 313, 146ra; 328, 80vFlandern (Äbte von Flandern als Adressa-

ten) 400, 192v– Entstehungsort 363Flaurling (Tirol): Erwähnung 302, VDFlechtbandinitialen siehe Buchschmuck:

Elemente: Initialen: romanische Flecht-bandinitialen

Fleisser, Iacobus siehe Iacobus OCistFleuronnéeinitialen siehe Buchschmuck: Ele-

mente: FleuronnéeinitialenFlorenz (Rat und Volk als Adressaten) 400,

148v– Entstehungsort 325– siehe auch Einbände: Entstehungsorte:

FlorenzFlorinus, hl.: Reliquien 307, 203ra ff.Formelbücher: Ars dictandi, Fragment 393,

Ira–IIvb– siehe auch BriefformelsammlungenFormetus (Tabula Fungonis) 373, 97r–vForseus, hl.: Legende 342, 71rForum internum siehe BeichteFragmente: – Alexander de Villa Dei: Massa compoti, V.

132–326 347, VD, Spiegel–Iv– Augustinus: Epistolae: Ep. 92 ad Italicam

350, HD, Spiegel– – Epistolae: Ep. 147 ad Paulinam 350,

HD, Spiegel– Hartnid von Gleusser, Abt von Admont,

um 1410: Urkunde 336, Iv– Hieronymus: Epistolae: Ep. 52 ad Nepoti-

anum 350, VD, Spiegel– – Epistolae: Ep. 58 ad Paulinum 350, HD,

Spiegel– – Werke: Commentarii in Matthaeum, L.

IV, c. 26 und 27 321, VD, Spiegel und Vorsatzblatt

– Iacobus de Voragine: Legenda aurea 396, VD, Spiegel, Ir–v, HD, Spiegel

– Rudolf von Ems: Weltchronik 393, Falz der letzten Lage

– Walafridus Strabo: Kommentar zu Cant. 6 373, VD und HD, Spiegel

Ezechiel — Fragmente

Page 24: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

184 185

– Ablassbrief 362, Abgelöste Innenseite des HD Spiegels

– Ars dictandi 393, Ira–IIvb– Bibelkommentar 324, 97ra–104vb– Breviarium 369, VD, Spiegel; 381, VD,

Spiegel–Iv und 227r–HD, Spiegel– deutsche 320, IIr– Druckfragmente 18. Jh. 330– Graduale 317, VD, Spiegel und HD, Spie-

gel– grammatikalischer Text 352, 107r–114v

(ausradierter Text); 380, VD, Spiegel– Kommentar zu einem (nicht identifizier-

ten) kanonistischen Text 359, Ir–v, I*r–v, HD, Spiegel

– Kommentar zu Gen. 31,26–37,2 313, HD, Spiegel

– Kommentar zu Iud. 6–8 und Iud. 13ff. 371, VD, Spiegel und I*r–v

– Lectionarium officii aus dem Breviarium Cartusiense 395, VD, Spiegel, Ir–v, I*r–v, HD, Spiegel

– liturgische Handschrift 363, VD, Spiegel; 389, HD, Spiegel; 392, VD, Spiegel–Iv und I*r–HD, Spiegel

– Text zur Logik 358, VD, Spiegel; 378, 1r–v

– Missale 331, Pergamenteinband; 364, VD, Spiegel; 388, VD, Spiegel

– Poetologischer Text 356, Einbandfutter– Predigtnotizen 334, HD, Spiegel– Psalmen 326, VD und HD, Spiegel; Aus-

schnitt aus Ps. 85 359, VD, Spiegel– Sakramentar 376, VD und HD, Spiegel– Sequentiar 377, VD, Spiegel, Ir, HD, Spie-

gel– Sermoneshandschrift 388, HD, Spiegel– Text zur Exkommunikation im Bereich

eines nicht genannten Ordens 335, Iv– theologische 313, VD, Spiegel; 320, Ir–IIv;

320, I*r–II*v; 352, VD, Spiegel; 364, HD, Spiegel; 390, I*r–v

– Traktat oder Sermo über die Jungfräulich-keit 385, Ir–v

– unbestimmte 320, Ir; 391, HD, Spiegel– unlesbarer Text 379, VD, Spiegel, HD,

Spiegel– Urkunde 390, VD, Spiegel– Urkunde, dt. 362, Ir–IIv

– Verfügungen des Generalkapitels des Zis-terzienserordens 374, Innenschicht des Koperteneinbands: VD und HD

– Vergleichsvertrag 380, HD, Spiegel– Zitat aus Donat 358, VD, SpiegelFragmente, abgelöste: – Rudolf von Ems: Weltchronik 348 (jetzt

Frg. 65 der UB); 391 (jetzt verschollen); 393 (jetzt Frg. 65 b der UB)

– Antiphonale 302 (jetzt Frg. A 4 der UB)– Urkunden 365 (jetzt Frg. E 5)Franciscus, hl.: Legende 342, 82rFranciscus: Schreiber 332Franciscus (Caraccioli), Cancellarius Pari-

siensis (?): Summa de poenitentia siehe Paulus Hungarus

Franken siehe auch Einbände: Entstehungs-orte: Franken

Frankreich (ungenannter König als Adres-sat) 400, 123v, 131v, 136v, 180v

Frankreich: Entstehungsort 371; 379; 387Frankreich siehe auch Cavaillon; Chalon sur

Saône; Clairvaux; Mortemer; Navarra; Nordfrankreich; Paris; Savoien; Troisfon-taines; Vienne

Frankreich siehe auch Einbände: Entste-hungsorte: Frankreich

Französische Sprache: Texteinschübe in den Sermones 371

Frauen: Notizen 341, HD, SpiegelFredericus II. von Walchen (Erzbischof von

Salzburg, 1270–1284) siehe Salzburg, Kon-zil (1274); Salzburg, Konzil (1281)

Freude: Sermones über Sünden, Freuden und Tugenden 393, 48ra–64vb

Fridericus de Antiochia (unbekannter Adeli-ger): Brief 400, 130r

Fridericus I. Imperator siehe Friedrich I. Barbarossa

Fridericus II. Imperator siehe Friedrich II., Römischer Kaiser

Friedrich Aichach (Notar am Tiroler Hof der Herzogin Euphemia, 14. Jh.):

– Besitzer (?) 355– Familienchronik (?) 355, 99rb–100r– Nekrologische Notizen zur Geschichte Ti-

rols (?) 355, 133r–v– Schreiber (?) 355, 99rb–100r, 133rFriedrich I., Barbarossa (Römischer Kaiser,

Fragmente — Friedrich I., Barbarossa

Page 25: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

184 185

1125–1190): Constitutio de pace tenenda (1152) 339, 52ra–55rb

Friedrich II. (Römischer Kaiser, 1194–1250): Briefe 400, 101v, 117r–143v, 176r, 177r, 179r–186v

Friedrich II. (Herzog von Österreich und Steiermark, †1246): Chunradus OCist.: Epitaphium Friderici ducis Austriae 382, I*v–II*r

Fronleichnam: – Hymnus AH 50, Nr. 386 351, 54va; 394,

91r; AH 50, Nr. 387 351, 54vb; 394, 91r– Notizen De corpore Christi 322, 45rFronleichnam siehe auch EucharistieFürbitten siehe GebeteFürsten siehe Herrscher (Kaiser, Könige,

Fürsten) und HerrscherhäuserFulgentius, hl. (Bischof von Ruspe, †532): – Sermo 1 398, 111v– Exzerpte 366, 107rb–vaFux, Josep, von Salzburg: Besitzer (1561)

370

Galenus (Arzt, 130–200): – Ars parva siehe Iohannitius: Introductio

ad artem parvam Galeni 373, 101r–111r– Tegni libri III, lat. 373, 144r–168v– Ikonographie 373, 101rGalfridus de Vinesauf (Grammatiker, † um

1210) (?): Palladius abbreviatus siehe Go-defridus de Franconia

Gau(d)fridus Babion OSB (Prediger, 1110 archischolasticus in Angers): Expositio orationis dominicae 328, 83v–87v

Gebete: – Sammlungen – – Iohannes Fiscamensis abbas: Libellus

alter, Orationes 396, 93v– – anonyme Sammlung 391, 1ra–9rb– Einzelgebete 392, 81v– – Gebete an Maria (Julius II.) 313, 1va– – Liber precatorius 398– – Notiz über die Erhörung des Gebetes

312, 95ra– – Oratio seu Lorica Brendani Abbatis 391,

3rb– – Sammlung von Exzerpten über das Ge-

bet 390, 23v–27r– – Segensgebet 370, HD, Spiegel

– – Sterbegebet zu verschiedenen Heiligen 341, VD, Spiegel

– siehe auch Begräbnis; Benediktionen; Li-turgische Handschriften; Paternoster; Rituale; Sterbegebete

Geburt: Verse De partus positione 322, 94rGeirach (Gyrium, Slowenien) (Kartause): – Entstehungsort 395– siehe auch Einbände: Entstehungsorte:

GeirachGeistliche (ohne Autoren, Besitzer und

Schreiber) siehe Iacobus de Rota, päpstli-cher Nuntius und Kollektor; Iohannes (Ordensgeistlicher, Magister der Theolo-gie); Rader, Archidiaconus; Wälsch, Io-hannes (Chorvikar in Augsburg, 15. Jh.); Waltasar, dominus (unbekannter Geistli-cher in Tirol)

– siehe auch Äbte, Prioren und Pröpste; Bischöfe und Kardinäle; Mönche und Chorherren; Päpste

Geistliche Kurztexte und Sprüche, dt. 364, 68v–71v

Geistlichkeit siehe auch Mönch; PriesterGelasius I. (Papst 492–496) siehe Decretum

Gelasianum de libris recipiendis et non recipiendis

Geld: Geldleihvermerk 303, HD, SpiegelGeldverkehr: Geldleihvermerk 303, HD,

SpiegelGemmen: zwei Verse (nicht nachgewiesen)

396, 10vGenealogie: – Arbor affinitatis 388, 1r– Genealogischer Abriss von Adam bis Iesus

Christus 347, 98v– Maria: fünf Hexameter über die Genealo-

gie Marias 396, 62vGennadius (Priester in Marseille, altkirchli-

cher Schriftsteller, † um 495/505): De viris illustribus 304, 2vb–3vb, 35vb–56vb

Geometrie: Ps.-Aristoteles: De lineis indivisi-libus 302, 65v–68r

Georgius, hl.: Legende 326, 13raGerardus archiepiscopus Moguntinensis sie-

he Gerhard von EppensteinGerardus Leodiensis OCist. (?, 13. Jh.): De

doctrina cordis 393, 79v–97vGereimte Marienklage, dt. 388, 170v

Friedrich I., Barbarossa — Gereimte Marienklage

Page 26: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

186 187

Gereon, hl.: Legende 326, 50raGerhard von Eppenstein (Erzbischof von

Mainz, †1305): Brief an den Dominikaner-orden in Mainz (1297) 396, 63r

Germanus, hl.: Legende 336, 42raGertraud, hl. (?): Ikonographie 330, HDGervasius, hl.: Legende 326, 62raGeschenkgeber siehe Grünpeck, Josef; Ludo-

vicus de Ramung; Perichtoldus sacerdos in Hall; Strobl, Valentin

Geschichte siehe Adelige; Äbte, Prioren und Pröpste; Bibliotheken; Biographien; Bi-schöfe; Briefe; Briefformelsammlungen; Carolus Magnus; Chroniken; Constitu-tiones; Decretum de expeditione Romana; Dedikationen; Deutsche Texte: Urkun-den; Genealogie; Hagiographie; Herrscher; Kaiser; Kaiserbriefe; Kaufvermerke; Kir-chengeschichte; Klöster; Königsbriefe; Mönche; Orden; Ordensstatuten; Päpste; Papstbriefe; Sarazenen; Schenkungsver-merke; Schlachten; Städteansichten; Sul-tan; Türkenkriege; Urkunden; Wappen; Weltalter; Wirtschaftsgeschichte

– siehe auch die einzelnen Länder und OrteGesicht: Federzeichnung 365, HD, SpiegelGesta Pilati siehe Evangelium NicodemiGesta Romanorum 310, 1r–188vGesta Salvatoris siehe Evangelium Nicode-

miGilbertus de Tornaco siehe Guibertus de Tor-

nacoGilbertus Porretanus (Bischof von Poitiers,

ca. 1080–1154): Prologus in Apocalypsim 379, 436ra–va

Glaube: – Chrysostomus a Capranica: De ineffabili

Dei nomine Tetragrammaton contra hos-tes catholicae fidei 383

– Thomas de Aquino: Compendium theolo-giae, prima pars: De fide 378, 2ra–69v

– Exzerpte 322, 9r–26rGlaubensbekenntnis siehe Apostolisches

Glaubensbekenntnis; Symbolum AthanasiiGlaubensfeinde: Chrysostomus a Capranica:

De ineffabili Dei nomine Tetragrammaton contra hostes catholicae fidei 383

Gleusser, Hartnid von siehe Hartnid von Gleusser

Glossen: Glosse zu Adam, Magister: Summu-la de Summa Raimundi 312, 99ra–112ra

– Glosse zum Werk des Raimundus de Pennaforte 387, 172ra–350vb

Gnadenwald: Augustinerinnenkloster 370Godefridus de Admont OSB (Abt von Ad-

mont, †1165): Sermo in nativitate dni 374, 10r

– 4 Sermones de tempore 386, 102r–127rGodefridus de Franconia (Gottfried von

Franken, Agrarschriftsteller aus Würz-burg, spätes 13. / frühes 14. Jh.): Palladius abbreviatus de plantatione arborum et vini cultura (= Ps.-Albertus Magnus) 348, 47rb–57va; 396, nur im Inhaltsverzeichnis angeführt, in der Hs. nicht mehr enthalten = Cod. 403

Godefridus Heriliacensis OSB (Theologe, Exeget, 12. Jh.): Super Pater noster 365, 1ra–95va

Godefridus Voraviensis OSACan (Kanoniker in Vorau, 14. Jh.): Lumen animae siehe Lumen animae (B, Prolog)

Göttlichkeit und Menschlichkeit: Exzerpte 322, 9r–26r

Golddruck (Einbände) 333; 383; 387Goldschnitt 333; 387Gordianus, hl.: Legende 326, 64vaGorgonius et Dorotheus, hl.: Legende 336,

107ra; 342, 52rGott: – De septem verbis Dei 312, 3r–v– Name: Chrysostomus a Capranica: De in-

effabili Dei nomine Tetragrammaton con-tra hostes catholicae fide 383

– siehe auch Allah; Göttlichkeit und Mensch-lichkeit; Jahwe

Gottesliebe: Albertanus Brixiensis (Alberta-nus Causidicus): De amore et dilectione Dei et proximi et aliarum rerum et de for-ma vitae 313, 146ra–169vb

Gottfried von Franken siehe Godefridus de Franconia

Graduale: Fragmente 317, VD, Spiegel und HD, Spiegel

Graeculus (Titelname von lateinischen Pre-digten um 1300):

– Sermo de s. Catharina 382, 142va– Sermo de s. Stephano 382, 182rb

Gereon — Graeculus

Page 27: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

186 187

– Sermo Dnca 5. post pent. 312, 37vb– Sermo in cathedra s. Petri 382, 38vb– Sermo in exaltatione s. crucis 382, 138ra– Sermo in nativitate dni 382, 23 rb, 178raGrammatik: – Iohannes Belvacensis: Liber pauperum,

Kommentar (nur ähnlich, nicht identisch) 396, 127r–128v

– Iohannes de Garlandia: Distigium (= Cor-nutus antiquus) 396, 128v–131v

– Ludolphus de Hildesheim: Summa dicta-minum (= Summa de arte dictandi) 400, 72r–95v

– Priscianus: Institutiones minores, L. XVII und XVIII 400, 1r–71v

– Thomas de Capua: Ars dictaminis, Auszug 400, 103v

– Ars dictandi, Fragment 393, Ira–IIvb– De grammatica (anonymer Traktat) 396,

125r–126v– Introductio in artem grammaticam 396,

127r–128v– De littera, sillaba et dictione 396, 174v–

175v– De partibus orationis (anonymer Traktat)

396, 148ra–157vb– De partibus orationis (anonymer Traktat)

396, 158ra–159r– De partibus orationis (anonymer Traktat)

396, 160r–174r– De patronymicis 396, 176r–177r– anonymer Kommentar zu Donatus,

Ars minor und zu Priscianus 396, 99r–125r

– anonymer Kommentar zu Priscianus, In-stitutiones II 18–21 396, 132r–147v

– anonymes Gedicht grammatikalischen Inhalts 322, 131r–134r

– nicht näher bestimmbarer grammatikali-scher Text, Fragment 352, 107r–114v, ausradierter Text

– nicht näher bestimmbarer Traktat 380, VD, Spiegel

– Notizen verschiedenen Inhalts 396, 157va–b

– Summa dictaminum metrica 322, 126r–131r

– Zitat aus Donatus 358, VD, Spiegel

Grammatik siehe auch Casus; Etymologie; Lexikographie; Namen; Prosa; Worterklä-rungen

Graphische Darstellungen: – Jahwe 383, passim– Schachspiel 333, passim– Tetragramm 383, passim– Türkenkriege 383, 3v–4vGratianus (Kanonist, † vor 1179): – Decretum: De partibus Decreti 368,

119vb–120ra– Kompilation aus dem Decretum Gratiani

365, 95vb–96vb– Kompilation kanonistischer Bestimmun-

gen und Strafen, u. a. aus dem Decretum Gratiani 322, 41v–42r

– Zitat aus dem Decretum Gratiani P. 3, Dist. 5, c. 6, rubrica 322, 41r

Gregorius I. Magnus, hl. (Kirchenlehrer, Papst 590–604):

– Dialogi, L. IV 357, 1v–42v– XL Homiliae in Evangelia: L. I, Hom. 9

398, 113v– XL Homiliae in Evangelia: L. I, Hom. 17

357, 42v–50v– XL Homiliae in Evangelia: L. II, Hom.

22, Auszug 357, 50v–53v– XL Homiliae in Evangelia: L. II, Hom. 27

398, 98v– XL Homiliae in Evangelia: L. II, Hom. 32

398, 107v– XL Homiliae in Evangelia: L. II, Hom.

34, Auszug 357, 53v–59v– XL Homiliae in Evangelia: L. II, Hom. 35

357, 60r–64v– XL Homiliae in Evangelia: L. II, Hom. 35

398, 104r– XL Homiliae in Evangelia: L. II, Hom. 37

398, 109v– Moralia in Iob, Exzerpt (XVIII, 54) 352,

114r– Regula pastoralis 328, 1ra–67v– Auctoritates 381, 167v–179r– Exzerpte 346, I–CVIII, am unteren Blatt-

rand; 355, 83r; 366, 39ra–67ra; 389, Ir–207v; 398, Iv

– Legende 326, 8rb– Vita: Iohannes Diaconus: Sancti Gregorii

Magni Vita 357, 64v–67r

Graeculus — Gregorius I. Magnus

Page 28: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

188 189

Gregorius IX. papa (Kanonist, Papst 1227–1241): Briefe 400, 97v, 101v, 103v

Gregorius de Monasterio (unbekannt, 15. Jh.): Schenkungsvermerk 363

Gregorius Nazianzenus, hl. (Kirchenschrift-steller, 4. Jh.): Exzerpte 366, 103ra–va

Griechenland (Byzanz) (ungenannter Kaiser als Adressat) 400, 138v

Griechische Texte 383, passimGries bei Bozen: Augustiner–Chorherren-

stift: Besitzer (?) 321Gründonnerstag: Notiz über den Ausschluss

von der Kommunion am Gründonnerstag und Karfreitag 396, 61v

Grünpeck, Joseph (Arzt, Dichter und Huma-nist, 1473– nach 1540): Prodigiorum, por-tentorum, ostentorum et monstrorum que in seculum Maximilianeum inciderunt queque aliis temporibus apparuerunt in-terpretacio. Blasio Holtzl Maximiliani Romanorum Caesaris secretario dedicata 314

– Porträt 314, 1v– Schreiber (Autograph) 314– Wappen 314, 1vGuerricus de s. Quentino OP (Professor in

Paris, Bibeltheologe, † ca. 1245): Postilla super Mulierem fortem (= Ps.-Albertus Magnus) 377, 1ra–108ra

Guibertus de Tornaco OFM (Theologe, Ma-gister in Paris, †1288):

– Pharetra doctorum siehe Ps.-Bonaventu-ra: Pharetra doctorum

– Sermo ad praelatos 371, 332ra– Sermo de s. Nicolao 390, 74v– Sermo in ordinibus 371, 333rb– Sermo in visitatione 313, 77r– Sermones de sanctis et de tempore 371,

132ra–219raGuido Ebroicensis OP (Prediger, Ende des

13. Jh.): Sermones et themata 343, Iv–332v

Guido de Polomaco (Polignac, 14. Jh.): Bü-cherentlehnung und Zahlungen 387, 170r und 170v

Guido de Po[lomaco] (zerstört): Schuldner-vermerk 387

Guido de s. Laurentio (Kardinal, päpstlicher Legat 1267) siehe Wien, Konzil (1267)

Guigo de Castro siehe Guilelmus Carthusien-sis

Guilelmus abbas s. Theoderici OSB, OCist. (Theologe, †1149): Epistola ad fratres de Monte Dei 373, 1v–50r

Guilelmus Carthusiensis OCart. (5. Prior der Grande Chartreuse, um 1100) (Autor?): Super Pater noster 365, 1ra–95va

Guilelmus Duranti (Kanonist, †1296): – Pontificale (Auszüge) 321– Rationale divinorum officiorum, Auszug

373, 89v– Rationale divinorum officiorum, Zitat

339, 102vaGuilelmus de Fourmenterie (Theologe, 13.

Jh.): Pharetra doctorum siehe Ps.-Bona-ventura: Pharetra doctorum

Guilelmus Hilacensis siehe Gulielmus Car-thusiensis

Guilelmus de Lancea siehe Guilelmus de La-nicea

Guilelmus de Lanicea (Lancea, Lavicea) OFM (um 1310):

– Diaeta salutis 352, 1r–90r– Distinctiones ex tractatu „Diaeta salutis“

352, 90r–99rGuilelmus de Lavicea siehe Guilelmus de La-

niceaGuilelmus de Lexi OP (de Lexovio, de

Luxeuil, † nach 1278): Prothema 364, 62v

Guilelmus de Malliaco (OP ? 2. Hälfte 13. Jh. (?): Sermo in fer. 6. in parasceve 393, 76ra

Guilelmus Peraldus OP (Prediger, † ca. 1271): Sermo de s. Iohanne Baptista 393, 117vb

– Sermo de s. Petro 393, 119ra– Sermo Dnca pentecostes et de Spiritu

Sancto 393, 116vb– Sermo Fer. 5. in coena dni 393, 110ra– Sermo Fer. 6. in parasceve 393, 110rb– Sermo in ascensione dni 393, 114va– Sermo in vigilia paschatis 393, 110vb– Sermones: Zwei Sermones in Dominica

pentecostes 371, 287ra und 287vb– Summa de virtutibus 309, 1ra–247rb; 334,

142ra–247rd– Summa de vitiis 303; 307

Gregorius IX. papa — Guilelmus Peraldus

Page 29: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

188 189

Guilielmus siehe GuilelmusGuillelmus siehe GuilelmusGyrium siehe Geirach (Kartause)

H. de Hudlarforet (?): Zahlungen 387, 170vH. de Rivello (Iustitiarius des Reiches, 13.

Jh.): Adressat 400, 142v, 161rHabacuc siehe Oratio HabacucHaberstörfer, Caspar, ex Spitz (Kaplan im

Halltal 1492) (Schreiber?) 370Häresie: – Exzerpte aus den Kirchenvätern (Augus-

tinus, Ambrosius, Beda) über die Namen und Meinungen der Häretiker 311, 102ra–b

– Exzerpte 322, 9–26rHagiographie: – Iacobus de Voragine: Legenda aurea 336;

342, 1r–152r– – Legenda aurea, Fragment 39, VD, Spie-

gel, Ir–v, HD, Spiegel– Sammlung kurzer Exempla, teilweise aus

Caesarius und Vitae Patrum 326, 67ra–95ra

– sog. Kurzlegendar 326, 1ra–66vbHagiographie siehe auch Heilige; Legenden;

MärtyrerHainricus de Auer siehe Heinricus de AuerHainricus: Schreiber 306, 49ra–64vaHainricus siehe auch Heinrich; HenricusHall siehe Perichtoldus sacerdos in Hall (Ge-

schenkgeber)Halltal: Augustinerinnenkloster: Benedictio-

nale 370– – Auftraggeber und Besitzer: 370– – Entstehungsort (?) 370– – Geschichte 370– – Rituale 370– – Statuten des Nicolaus Cusanus 370,

42v–43v– – Einbände: Entstehungsorte: Halltal (?)Handschriften, datierte siehe Datierte

HandschriftenHandschriften, zitierte: – Assisi, Biblioteca del Sacro Convento di s.

Francesco, Ms. 432 312; Ms. 432 393– Augsburg, Staats- und Stadtbibl., 2° Cod.

139 390

– Augsburg, UB, Cod. II. 1. 2° 5 306; Cod. II. 1. 2° 27 341; Cod. II. 1. 2° 27 384

– Avignon, Bibl. du Musée Calvet, 341 326– Bad Windsheim, Ratsbibliothek, Ms. 17

390; Ms. 59 390; Ms. 91 306– Basel, UB, B VI 22 312; B VIII 20 346; B

VIII 25 346; B X 18 326; B X 2 352; B X 26 376; B X 29 368; B X 4 390; B X 8 326; UB, B XI 7 376

– Berlin, Staatsbibl., Lat. qu. 706 (= Görres 146) 313; Theol. lat 707 313; Theol. lat. fol 930 (= Rose 930) 313; Theol. lat. qu. 271 302

– Bologna, Archiginnasio, Ms. A 212 340, T. II

– Brüssel, Bibl. Royale, Ms. 2768A 326; Ms. II 1124 334

– Cambridge, Gonville and Caius College, 52/29 374

– Eichstätt, UB, Cod. st. 247 306– Einsiedeln, Stiftsbibl., Ms. 81 385; Ms. 131

304; Ms. 250 342– Erfurt, Forschungsbibl., Ampl. 4° 345

373; 8° 52 380– Erlangen, UB, Ms. 317 380; Ms. 321 364;

Ms. 321 384; Ms. 322 356– Escorial, Bibl. San Lorenzo, Ms. d II 3 400;

Ms. lat. d 3 400; Ms. lat. N I 2 400; Ms. n. V. 1.2 387

– Fiecht, Stiftsbibl., Cod. 15 368– Frankfurt, StUB, Ms. Barth. 71 306; Ms.

Leonh. 1 312; Ms. lat. qu. 54 393– Freiburg i. Br., UB, Ms. 111 306– Göttweig, Stiftsbibl., Cod. 10 312– Gotha, LB, Memb. II 130 313– Graz, UB, Hs. 126 376; Hs. 176 380; Hs.

231 355; Hs. 309 304; Hs. 391 312; Hs. 457 313; Hs. 455 322; Hs. 482 302; Hs. 457 381; Hs. 611 320; Hs. 635 313; Hs. 611 346; Hs. 620 376; Hs. 631 376; Hs. 841 334; Hs. 821 368; Hs. 913 391; Hs. 1002 376; Hs. 1255 306; Hs. 1255 396; Hs. 1314 346; Hs. 1524 380; Hs. 1531 376; Hs. 1519 395; Hs. 1638 396

– Heiligenkreuz, Stiftsbibl., Ms. 149 396; Ms. 929 393

– Innsbruck, UB, Cod. 21 370; Cod. 24 365; Cod. 41 343; Cod. 45 370; Cod. 48 368; Cod. 50 319; Cod. 93 345; Cod. 98 373; Cod. 101

Guilielmus — Handschriften

Page 30: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

190 191

370; Cod. 104 375; Cod. 113 310; Cod. 114 310; Cod. 120 329; Cod. 120 375; Cod. 128 310; Cod. 140 313; Cod. 207 310; Cod. 210 307; Cod. 234 370; Cod. 246 343; Cod. 266 387; Cod. 271 passim; Cod. 272 310; Cod. 273 334; Cod. 273 344; Cod. 285 326; Cod. 303 307; Cod. 307 303; Cod. 310 355; Cod. 312 322; Cod. 318 320; Cod. 319 345; Cod. 320 318; Cod. 320 346; Cod. 322 312; Cod. 334 344; Cod. 338 356; Cod. 339 387 ; Cod. 341 382; Cod. 341 384; Cod. 345 319; Cod. 351 394; Cod. 354 343; Cod. 355 310; Cod. 356 338; Cod. 368 387; Cod. 374 393; Cod. 382 341; Cod. 384 341; Cod. 393 306; Cod. 394 351; Cod. 403 348; Cod. 403 396; Cod. 433 310; Cod. 434 395; Cod. 469 373; Cod. 472 310; Cod. 488 375; Cod. 497 343; Cod. 497 354; Cod. 504 310; Cod. 509 310; Cod. 523 373; Cod. 565 319; Cod. 588 307; Cod. 591 310; Cod. 612 310; Cod. 619 310; Cod. 626 365; Cod. 640 320; Cod. 640 346; Cod. 651 319; Cod. 661 329; Cod. 667 310; Cod. 913 370; Cod. 914 passim; Cod. 915 395; Cod. 959 319; Cod. 1001 passim; Frg. 65 348; Frg. 65 391; Frg. 65 b 393; Frg. A 4 302; Frg. E 5 365; siehe auch Wilten

– Karlsruhe, LB, L 31 313– Kassel, Gesamthochschulbibliothek, 2°

Ms. theol. 57 341; 2° Ms. theol. 57 384– Klagenfurt, UB, Pap. 83 341– Klosterneuburg, Stiftsbibl., CCl 194 341;

CCl 233 346; CCl 836, 2 312– Kremsmünster, Stiftsbibl., CC 81 373; CC

124 341; CC 124 341; CC 133 306; CC 162 373; CC 277 341; CC 284 384; CC 308 324

– Lambach, Stiftsbibl., Ms. membr. LXXXI 312

– Laon, Bibl. municipale, Ms. 295 III 341– Leipzig, UB, Ms. 683 382; Ms. 719 380; Ms.

747 306– Linz, ehem. Studienbibl. (LB), Cod.

CCVIII 9 322– London, British Library, Roy. 2.D.VI 374;

Roy. 8 C IV 312; Roy. 11.A.XVII 400– – Sion Coll., Arc. L. 40.2/L.12 322– Lüneburg, Ratsbibl. Ms. theol. fol. 45 313– Mailand, Bibl. Ambrosiana, Ms. C 41 sup.

396

– Mainz, Stadtbibl., Ms. I 62 391; Ms. I 68 306; Ms. I 152 380; Ms. I 215a 364

– Melk, Stiftsbibl., Cod. 54 396– Metz, Bibl. municipale, Ms. 47 321– München, BSB, Cgm 100 364; Cgm 346

364; Cgm 354 364; Cmg 663 311; Cgm 702 364; Cgm 717 364; Cgm 791 364; Cgm 825 364; Cgm 4591 364; Cim. 179 301; Clm 536 312; Clm 2710 380; Clm 3042 368; Clm 3450 391; Clm 3775 311; Clm 4630 341; Clm 4630 384; Clm 4632 376; Clm 4636 326; Clm 4653 400; Clm 5528 380; Clm 5528 390; Clm 5528 393; Clm 5534 390; Clm 5538 373; Clm 5998 384; Clm 6005 312; Clm 7614 373; Clm 7802 368; Clm 7932 369; Clm 7963 395; Clm 7965 369; Clm 8208 376; Clm 8486 396; Clm 8734 306; Clm 8734 374; Clm 9586 306; Clm 9586 312; Clm 9586 364; Clm 9593 312; Clm 9614 388; Clm 9617 382; Clm 9664 368; Clm 10273 373; Clm 12302 368; Clm 12657 390; Clm 12665 306; Clm 12665 382; Clm 12665 390; Clm 14460 313; Clm 14770 373; Clm 14832 306; Clm 15325 320; Clm 15611 398; Clm 15713 301; Clm 15909 301; Clm 16036 312; Clm 16036 390; Clm 16123 313; Clm 16521 368; Clm 18314 341; Clm 18388 311; Clm 22294 396; Clm 22294 400; Clm 22306 393; Clm 23287a 312; Clm 26941 356; Clm 27606 393; Clm 28382 341

– – UB, Cod. 2° 129 312; Cod. 2° 132 306; Cod. 2° 133 312

– New York, Pierpont Morgan Library, Cod. 780 301; Cod. 781 301; Cod. 832 312

– Nürnberg, Stadtbibl., Ms. 27773 313; Ms. IV 82 312; Ms. V 21 302; Ms. VII 14 306; Ms. VII 15 306

– Oxford, Balliol College 37 334– – Bibl. Bodleiana, Ms. 4 n 5 395– – St. John’s College, Cod. 178 396– Padua, UB, Ms. 535 365; Ms. 1517 373; Ms.

1816 319; Ms. 1823 365; Ms. 2028 373– Pamplona, Bibl. del Cabildo de la Cate-

dral, Ms. 45 324– Paris: BN, lat. 734 321; lat. 4394 375; lat.

8653 396; lat. 12417 334; lat. 13442 326; lat. 14869 326; lat. 15962 305; lat. 16473 374; lat. 16503 334

Handschriften

Page 31: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

190 191

– Perugia, Bibl. communale, Ms. 1226 396– Prag, Bibl. des Metropolitankapitels, Ms.

A 103 312; Ms. D.133 (706) 381; Ms. F. 46 302; Ms. F 90 395

– – UB, Cod. VI. E. 7 393; Cod. XIV D 16 306; Cod. XX A 11 306; Cod. XX A 11 312

– Reims, Bibl. municipale, Ms. 590 VI 400; Ms. 1385 322

– Rein, Stiftsbibl., Cod. 18 312– Rom, Biblioteca Angelica, Ms. 1057 341;

Ms. 1057 306– Rom, Biblioteca Casanatense, Ms. 120

306– Saint Mihiel, Bibl. municipale, Ms. 31 326– Salzburg, Stiftsbibl. St. Peter, a VI55 301;

a X 6 301– Schlägl, Stiftsbibl., Ms. 27 393; Ms. 97

312– Schwaz: Franziskaner, Archiv

XXVIII.1.13 370– St. Gallen, Stiftsbibl., Cod. 191 304– Stams, Stiftsbibl., Cod. 28 passim; Cod.

296 (F 8) passim– Stuttgart, LB, HB I 71 380; HB I 74 306;

HB I 90 306; HB I 90 385; HB III 3 312; HB XIV 17 326; HB XIV 22 326

– Troyes, Bibl. municipale, Ms. 883 400; Ms. 1341 321; Ms. 1402 395; Ms. 1542 358

– Tübingen, UB, Mc 118 346; Mc 692. 311– Uppsala, UB, C 18 354; C 191, 246v. 324;

C 210 302; C 268 346; C 268 381; C 282 380; C 347f. 320; C 369 334; C 369 344; C 384 344; C 400 364

– Vatikan, Bibl. Apostolica Vaticana, Bor-ghes. 70 393; Ottob. lat. 268. 306; Pal. lat. 886 312; Reg. lat. 21 396; Reg. lat. 241 326; Reg. lat. 402 313; Vat. lat. 679 322; Vat. lat. 681 322; Vat. lat. 1231 393; Vat. lat. 1261 388; Vat. lat. 1266 395; Vat. lat. 1583 312; Vat. lat. 3011 313

– Vorau, Stiftsbibl., Cod. 122 364; Cod. 354 384; Cod. 406. 324

– Wien, ÖNB, Cod. 609 322; Cod. 791 322; Cod. 1653 393; Cod. 1693 306; Cod. 1693 312; Cod. 1693 341; Cod. 1693 396; Cod. 1701 341; Cod. 1701 382; Cod. 1701 393; Cod. 4354 390; Cod. 4874 312; Cod. 4874 364; Cod. 4989 400

– Wien, Schottenstift, Cod. 389 304– Wilten, Stiftsbibl., Nr. 21(?) 375– Wolfenbüttel, HAB, 11 Aug. 4° 312;

Helmst. 804 320– Würzburg, UB, M.ch.f. 135 364; M.ch.f.

152 346; M.p.th.q. 41 341; M.p.th.q. 41 384

– Zürich, Zentralbibl., C 145 312; C 148 322

– Zwettl, Stiftsbibl., Cod. 159, 116rb 313; Cod. 164 396

Hanno (?): Ikonographie 330, VDHarolt, Georg (Pfarrer in Lechbruck, 15.

Jh.): Besitzer 317Harolt, Ieorius siehe Harolt, GeorgHartmundus de Ing (?) (Anwalt in Würz-

burg, 14. Jh.): Erwähnung 380, HD, Spie-gel

Hartnid von Gleusser (Abt von Admont, um 1410): Urkunde 336, Iv

Hauswirtschaft siehe auch Kochbücher; Kochrezepte

Hebräische Texte 383, passimHedwigis, hl.: Hymnus AH 52, Nr. 217 351,

56va; 394, 94rHeilige: – Aufzählung von Heiligennamen 357,

82v–HD, Spiegel– 7 Hexameter 322, 135v Heilige (nur Biographien, Legenden, Ein-

zelsermones, Hymnen, Sequenzen; ohne Sermonessammlungen, Sanctorale des Breviers und des Missale oder Evangelis-tars) siehe Abdon; Adauctus; Adrianus; Aegidius; Afra; Agapitus; Agatha; Agnes; Albanus; Albuinus; Alexander papa; Ale-xius; Allerheiligen; Allerseelen; Ambrosi-us; Andreas; Antonius de Padua; Apollina-ris; Arsenius, abbas; Augustinus; Barbara; Barlaam et Iosaphat; Barnabas; Bartholo-maeus; Benedictus; Bernardus; Blasius; Bonifatius; Brendanus; Briccius; Brigida virgo; Caecilia; Calixtus; Catharina; Chris-tina; Christophorus; Chrysogonus; Claudi-us; Clemens; Columbanus; Cornelius; Cos-mas; Crescentia; Crispinus; Cyprianus; Cyriacus; Damianus; Dionysius; Domini-cus; Donatus; Dorotheus; Drei Könige; Elftausend Jungfrauen bzw. Undecim Mi-

Handschriften — Heilige

Page 32: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

192 193

lia Virginum; Elisabeth; Epimachus; Eu-genius Toletanus; Euphemia; Eusebius; Eustachius; Faustinus; Felicianus; Felici-tas; Felix; Felix et Adauctus; Felix papa; Florinus; Forseus; Franciscus; Fulgentius; Georgius; Gereon; Germanus; Gertraud; Gervasius; Gordianus; Gorgonius; Gorgo-nius et Dorotheus; Gregorius I. Magnus; Hanno; Hedwigis; Hieronymus; Hilarius; Hippolytus; Iacincthus; Iacobus (maior); Iacobus (minor); Iacobus intercisus; Ianu-arius; Ingenuinus; Iohannes abbas; Iohan-nes Baptista; Iohannes et Paulus; Iudas apostolus; Iuliana; Iustina; Kilianus; Laurentius; Lazarus; Leo papa; Leodegar; Leonardus; Lucas; Lucia; Maccabaei; Marcellianus; Marcellus; Marcus; Margare-ta; Margarita; Maria; Maria Aegyptiaca; Maria Magdalena; Martha; Martinus; Matthaeus; Mauritius; Maximus Taurinen-sis; Michael; Modestus; Moyses abbas; Nazarius; Nicolaus; Norbertus; Oswaldus rex; Pancratius; Paschasius Radbertus; Pastor; Paulus apostolus; Paulus et Iohan-nes; Pelagia; Pelagius papa; Perpetua; Petrus apostolus; Petrus martyr; Philip-pus; Polycarpus; Praxedis; Primus; Pro-cessus; Prothasius; Prothus; Prothus et Iacinctus; Quattuor Coronati; Quintinus; Quririacus; Remigius; Rupertus; Sabinus; Saturninus; Savinianus; Sebastianus; Sennes; Septem Dormientes; Septem Fra-tres; Septem Fratres Maccabaei bzw. Mac-cabaei; Servatius; Silvester; Simon; Simon et Iudas; Simplicius; Sixtus; Sixtus papa; Stephanus; Stephanus papa; Symphoria-nus; Symphorosa; Thais; Theodora; Theodorus; Thomas; Thomas episcopus Cantuariensis; Tiburtius; Timotheus; Un-decim Milia Virginum; Unschuldige Kin-der; Urbanus; Valentinus; Verena; Vincen-tius; Vitus; Wenceslaus

Heilige siehe auch Apostel; Legenden; Mär-tyrer; Reliquien

Heiligenleben siehe HagiographieHeiliger Geist: – Notiz über die vier Sünden gegen den Hei-

ligen Geist 312, 95vb

– Sequenz: AH 54, Nr. 153 377, VD, Spie-gel

Heinrich siehe auch Heinricus, HenricusHeinrich V. Putsch (Abt von Wilten 1413–

1428): Auftraggeber 375Heinrich VII. (Deutscher König, Sohn Kai-

ser Friedrichs II., †1242): Brief über den Tod H’s 400, 179r

Heinricus de Auer, capellanus Sancti Spiritus in ponte Meran:

– Besitzvermerk 328, HD, Spiegel– Entlehnvermerk 328, VD, SpiegelHeinricus siehe auch HainricusHelwic von Germar siehe Helwicus Teutoni-

cusHelwicus Teutonicus (Helwic von Germar)

OP (Theologe und Hagiograph, †1323): De dilectione Dei et proximi 313, 38v–54r

Henricus abbas Claraevallensis OCist. (Theo-loge, Abt von Clairvaux, 2. Hälfte 12. Jh.): Briefe 400, 191v–193v

Henricus de Frimaria senior OESA (Predi-ger, †1340):

– Sermo de s. Andrea 395, 89v– Sermo in nativitate dni 395, 103vHenricus de Hassia siehe Henricus de Lan-

gensteinHenricus de Langenstein (Gelehrter und Pre-

diger, †1397): De novem alienis peccatis siehe De novem alienis peccatis

Henricus siehe auch Hainricus, Heinrich, Heinricus

Hepburnus, Iacobus Bonaventura (Minorit, um 1620): Approbator 383

Herbordus de Bergamo OP (Bischof von Bergamo, †1272): Sermo in epiphania dni 369, 187vb

Hermannus: Schreiber 33r–48v 306Herrscher (Kaiser, Könige, Fürsten) und

Herrscherhäuser siehe Alexander d. Gr.; Aijub (Sultan); Carolus Magnus; Darius; Friedrich I. Barbarossa; Friedrich II., Römischer Kaiser; Friedrich II., Herzog von Österreich und Steiermark, †1246; Heinrich VII.; Hohenburg, Markgraf von; Iohannes; Iohannes, presbyter; Kleopat-ra; Konrad IV., Römischer König; Leo-pold V. (Erzherzog von Österreich, Tiroler

Heilige — Herrscher

Page 33: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

192 193

Landesfürst); Ludwig I. von Bayern; Man-fredus Lancia; Manuel I. Komnenos; Mar-quardus von An(n)weiler, Markgraf von Ravenna und Molise; Maximilian I., Rö-mischer Kaiser; Petrus de Calabria; Selvi-sinus (Markgraf); Sultan; Theodora (öster-reichische Herzoginwitwe); Thomas de Sabaudia; Xerxes

Herrscherhäuser siehe Herrscher (Kaiser, Könige, Fürsten) und Herrscherhäuser; siehe auch die einzelnen Länder

Hertnydus, Abt von Admont, um 1410 siehe Hartnid von Gleusser

Heyland, Udalricus (15. Jh.): – Besitzer 372– Besitzvermerke 372Hieronymus, hl. (Kirchenvater, †420): – Bibelprologe 379, passim– Commentarii in evangelium Matthaei, L.

IV, c. 26 und 27 321, VD, Spiegel und Vor-satzblatt

– Commentarii in evangelium Matthaei, Ex-zerpt, als Homilie verwendet 398, 116v

– Epistolae: Ep. 52 ad Nepotianum, Frag-ment 350, VD, Spiegel

– – Ep. 58 ad Paulinum, Fragment 350, HD, Spiegel

– De viris illustribus 304, 1ra–2va, 3vb–35vb

– Übersetzungen: Theodorus: Sententiae 311, 135rb–vb

– Exzerpte 346, 6v; 346, I–CVIII, am unte-ren Blattrand; 355, 83r; 366, 67ra–75vb

– Legende 326, 44ra; 336, 127rb; 342, 77vPs. Hieronymus: – Ep. supp. 9 = Epistola ad Paulam et Eus-

tachium de assumptione Mariae virginis (= Paschasius Radbertus: De assumptione beatae Mariae virginis) 389, 207v–225r

– Prologus in epistolas canonicas 379, 430va

– Prologus in librum Osee 379, 309ra–bHieronymus Aretinus (Prediger, Bischof von

Arezzo 1444–1177): Sermones: De s. Petro et Paulo 306, 91rb

Hilarius, hl.: Legende 326, 1raHilarius Pictaviensis, hl. (Kirchenschriftstel-

ler, 4. Jh.): Exzerpte 366, 87ra–88raHildebertus Cenomanensis (Ps.-Heribertus)

(= Hildebert von Lavardin, Theologe, Erz-bischof von Le Mans, Dichter und Kano-nist, 1056–1133): Oratio ad tres personas trinitatis 313, 2v–3r

Hippocrates (griechischer Arzt, um 460 – um 370 v. Chr)

– Aphorismi, lat. 373, 124r–136v– Prognostica, lat. 373, 136v–144r– Ikonographie 373, 101rPs.-Hippocrates: De aquis 364, 212vHippolytus, hl.: Legende 326, 32vb; 336,

67rb; 342, 16vHirsch: Ikonographie 328, 32v, VD, SpiegelHirte: Verse über Hirtenarten 355, 16vHistoria septem Sapientium: 16 Stücke in

Gesta Romanorum interpoliert 310, 138r–183v

Historische Handschriften siehe GeschichteHistorisierte Initialen siehe Buchschmuck:

ElementeHölle: – Aegidius Romanus: De praedestinatione,

praescientia, paradyso, purgatorio et in-ferno 348, 219va–252vb

– Exzerpte 322, 9r–26rHölzl (Tiroler Familie): Besitzer 314Hölzl, Blasius (kaiserlicher Rat Maximilians

I., Humanist, †1526): – Besitzer 314– Porträt 314, 1v– Wappen 314, 1v– Widmung an H. 314Hohenburg, Marchio de: Brief 400, 133rHohes Lied (biblisches Buch) siehe Bibelexe-

gese (Canticum Canticorum)Holtnicker, Conradus, de Saxonia siehe Con-

radus Holtnicker de SaxoniaHomiletik siehe SermonesHomilien siehe SermonesHonorius III. papa: Briefe 400, 102vHonorius (Mönch, 6. Jh.) siehe Diligentia

Armonii et HonoriiHonorius Augustodunensis (Scholastiker, 12.

Jh.): Elucidarium, liber III 306, 136va–140va

– Speculum ecclesiae, De nativitate domini, Auszug = Commonitio ante dominicam orationem 312, 115ra–116ra

Horae BMV siehe Maria: Marienoffizium

Herrscher — Horae

Page 34: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

194 195

Horen: Benediktionen siehe Benediktionen: Horen

Hormisdas (Papst 514–523) siehe Decretum Gelasianum de libris recipiendis et non recipiendis

Hornplatteneinbände 330Hrabanus Maurus OSB (Abt von Fulda, Erz-

bischof von Mainz, †856): Hom. I, 35 398, 96v

– Hom. I, 37 398, 115v– Prologus alter in libros Machabeorum

(Epistola ad Geroldum) 379, 326vb–327ra

– Prologus in libros Machabeorum (Epistola ad Ludovicum regem) 379, 326va–b

Hudlarforet (?), H. de siehe H. de Hudlarfo-ret

Hülleneinbände 346Hugo, hl. (Abt von Cluny, †1109): zwei Ser-

mones de s. Hugone 395, 145r–146vHugo ...: Zahlungen 387, 170vHugo de Folieto CRSA (Theologe, †1172/73):

Tractatus de 12 abusionibus claustri, Aus-zug 326, 107ra

Hugo Ripelin de Argentina OP (Scholastiker, †1268): Compendium theologicae veritatis 304, 99ra–109va (Auszug); 319; 338, 1ra–98rb; 345; 392, 82r (lib. V, C. 1–2)

– Compilatio de libris naturalibus siehe Phi-lippus de Vitriaco: Compilatio de libris naturalibus

Hugo de Sancto Caro OP (Theologe, Kardi-nal, †1263): Sermo de apostolis (Schneyer 2, 762, Nr. 58) 358, 67v

– Sermo de sancta trinitate (Schneyer 2, 762, Nr. 59) 358, 67v

– Sermo de spiritu sancto (Schneyer 2, 761, Nr. 57) 358, 65v

– Sermo Dnca 21. post pent. 374, 93v– Sermo Feria 5. in coena dni 384, 100v– Sermo in circumcisione domini (Schneyer

2, 759, Nr. 14) 358, 44r– Sermo in epiphania dni 393, 105vb– Sermo in nativitate dni 306, 94va– Sermones de epistolis et evangeliis domini-

calibus 334, 59ra–83rb– Sermones de tempore 312, 4ra–62rbPs.-Hugo de Sancto Caro: Liber confessio-

num 381, 67r–70v

Hugo de Sancto Victore CRSA (Scholastiker, Mystiker, †1141): Summa de poenitentia siehe Paulus Hungarus

Hund: Ikonographie 328, 40v, VD, SpiegelHungarus (Prediger, 14. Jh.): Sermo de s.

Nicolao 390, 5vHymnen (geordnet nach Handschriften): – 343: (206va) Chev. Nr. 15154, Salutatio

BMV– 351 (Breviarium): Allgemeine Brevierhym-

nen für die Tagzeiten: (VIra) AH 50, Nr. 20; (1rb) AH 51, Nr. 25; (6vb) AH 2, Nr. 1; (7va) AH 2, Nr. 3 bzw. AH 51, Nr. 26; (12ra) AH 2, Nr. 4 bzw. AH 50, Nr. 22; (12va) AH 2, Nr. 6 bzw. AH 51, Nr. 27; (17rb) AH 2, Nr. 7 bzw. AH 50, Nr. 23; (18ra) AH 2, Nr. 9 bzw. AH 51, Nr. 28; (24rb) AH 2, Nr. 10 bzw. AH 50, Nr. 24; (25va) AH 2, Nr. 12 bzw. AH 51, Nr. 29; (29vb) AH 2, Nr. 13 bzw. AH 51, Nr. 32; (31ra) AH 2, Nr. 15 bzw. AH 51, Nr. 30; (37ra) AH 2, Nr. 16 bzw. AH 51, Nr. 33; (39ra) AH 51, Nr. 34; (40va) AH 2, Nr. 2 bzw. AH 51, Nr. 35; (41rb) AH 2, Nr. 5 bzw. AH 51, Nr. 36; (42rb) AH 2, Nr. 8 bzw. AH 51, Nr. 37; (43ra) AH 2, Nr. 11 bzw. AH 51, Nr. 38; (44vb) AH 2, Nr. 14 bzw. AH 51, Nr. 39; (46va) AH 50, Nr. 7 und AH 51, Nr. 44; Einzelne Feste: (49ra) AH 2, Nr. 18 bzw. AH 51, Nr. 47, Advent; (49rb) AH 2, Nr. 19 bzw. AH 51, Nr. 48, Advent; (49va) AH 2, Nr. 20 bzw. AH 51, Nr. 49, Advent; (49va) AH 2, Nr. 21, Weihnachten; (49vb) AH 2, Nr. 23, Weihnachten; (50ra) AH 50, Nr. 26, Weihnachten; (50rb) Chev. Nr. 8073 bzw. AH 23, Nr. 340, Drei Könige; (50rb) AH 2, Nr. 28 bzw. AH 50, Nr. 155, Maria Lichtmess; (50va) AH 2, Nr. 29 bzw. AH 51, Nr. 123, Maria Verkündigung; (50va) Chev. Nr. 6346, Maria Verkündigung; (50vb) AH 2, Nr. 34 bzw. AH 51, Nr. 54, Quadragesima; (50vb) AH 51, Nr. 22, Qua-dragesima; (51ra) AH 51, Nr. 55, Quadra-gesima; (51rb) AH 2, Nr. 35 bzw. AH 51, Nr. 60, Quadragesima; (51rb) Chev. Nr. 9408, Quadragesima; (51va) Chev. Nr. 9607, (51vb) AH 51, Nr. 57, Quadragesi-ma; (51vb) AH 2, Nr. 42 bzw. AH 50, Nr. 67, Quadragesima; (52ra) AH 50, Nr. 30,

Horen — Hymnen

Page 35: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

194 195

Quadragesima; (52rb) AH 2, Nr. 40 und 41 bzw. AH 50, Nr. 66, Quadragesima; (52va) AH 51, Nr. 72, Quadragesima; (52vb) AH 2, Nr. 131 bzw. AH 50, Nr. 215, Ostern; (53ra) Chev. Nr. 9649, Ostern; (53ra) AH 51, Nr. 83, Ostern; (53rb) AH 51, Nr. 85, Ostern; (53va) AH 50, Nr. 233, Kreuzerhö-hung; (53vb) AH 2, Nr. 119 bzw. AH 51, Nr. 80, Kreuzerhöhung; (53vb) AH 50, Nr. 143, Christi Himmelfahrt; (54ra) AH 2, Nr. 49, Christi Himmelfahrt; (54ra) AH 51, Nr. 89, Christi Himmelfahrt; (54ra) AH 2, Nr. 132 bzw. AH 50, Nr. 144, Pfings-ten; (54rb) AH 2, Nr. 51 bzw. AH 51, Nr. 91, Pfingsten; (54va) AH 2, Nr. 17 bzw. AH 51, Nr. 40, Trinität; (54va) AH 50, Nr. 386, Fronleichnam; (54vb) AH 50, Nr. 387, Fronleichnam; (55ra) AH 50, Nr. 96, Io-hannes Baptista; (55v, Nachtrag) AH 52, Nr. 117, Augustinus; (55v, Nachtrag) AH 4, Nr. 378, Martha; (55va) AH 2, Nr. 58 bzw. AH 51, Nr. 188, Petrus; (55va) Chev. Nr. 9469, Maria Magdalena; (55vb) AH 50, Nr. 72, Maria Himmelfahrt; (56ra) AH 2, Nr. 30 bzw. AH 51, Nr. 126, Maria Him-melfahrt; (56ra) AH 51, Nr. 125, Maria Himmelfahrt; (56rb) AH 2, Nr. 76 bzw. AH 50, Nr. 146, Michael; (56va) AH 52, Nr. 382, Wenceslaus; (56va) AH 52, Nr. 217, Hedwigis; (56vb) AH 2, Nr. 81 bzw. AH 51, Nr. 129, Allerheiligen; (57ra) AH 52, Nr. 182, Elisabeth; (57ra) AH 52, Nr. 245, Katharina; (57rb) AH 2, Nr. 90 bzw. AH 51, Nr. 107, Andreas; (57va) AH 4, Nr. 53, Maria Empfängnis; (57vb) AH 51, Nr. 107, Apostel; (57v, Nachtrag) AH 52, Nr. 121, Barbara; (57v, Nachtrag) AH 23, Nr. 392, Lazarus; (58r, Nachtrag) AH 52, Nr. 107, Apostel Iacobus und Iohannes, Philippus, Bartholomaeus, Iohannes; (58r, Nachtrag) nicht nachweisbar (Marcus); (58ra) AH 2, Nr. 94, Kirchweihe; (58rb) AH 2, Nr. 97, Märtyrer; (58rb) AH 2, Nr. 96, Märtyrer; (58va) AH 2, Nr. 99 bzw. AH 51, Nr. 114a, Märtyrer; (58va) AH 2, Nr. 101 bzw. AH 51, Nr. 118, Bekenner; (58vb) AH 2, Nr. 104, Jungfrauen; (58vb) AH 2, Nr. 103 bzw. AH 51, Nr. 121, Jungfrauen; (59ra) AH 51, Nr. 102, Kirchweihe.

– 394 (Breviarium) Allgemeine Brevierhym-nen für die Tagzeiten: (15r) AH 51, Nr. 24; (23r) AH 51, Nr. 31; (24r) AH 50, Nr. 41; (29v) AH 50, Nr. 18; (30v) AH 50, Nr. 19; (32r) AH 50, Nr. 20; (33r) AH 51, Nr. 25; (38v) AH 2, Nr. 1; (39v) AH 2, Nr. 3 bzw. AH 51, Nr. 26; (44r) AH 2, Nr. 4 bzw. AH 50, Nr. 22; (45r) AH 2, Nr. 6 bzw. AH 51, Nr. 27; (49v) AH 2, Nr. 7 bzw. AH 50, Nr. 23; (50v) AH 2, Nr. 9 bzw. AH 51, Nr. 28; (57r) AH 2, Nr. 10 bzw. AH 50, Nr. 24; (58r) AH 2, Nr. 12 bzw. AH 51, Nr. 29; (62v) AH 2, Nr. 13 bzw. AH 51, Nr. 32; (64r) AH 2, Nr. 15 bzw. AH 51, Nr. 30; (70r) AH 2, Nr. 16 bzw. AH 51, Nr. 33; (72r) AH 51, Nr. 34; (73r) AH 2, Nr. 2 bzw. AH 51, Nr. 35; (74r) AH 2, Nr. 5 bzw. AH 51, Nr. 36; (75r) AH 2, Nr. 8 bzw. AH 51, Nr. 37; (75v) AH 2, Nr. 11 bzw. AH 51, Nr. 38; (77r) AH 2, Nr. 14 bzw. AH 51, Nr. 39; (78v) AH 50, Nr. 7; Einzelne Feste: (86v) AH 2, Nr. 18 bzw. AH 51, Nr. 47, Advent; (86v) AH 2, Nr. 19 bzw. AH 51, Nr. 48, Advent; (86v) AH 2, Nr. 20 bzw. AH 51, Nr. 49, Advent; (86v) AH 2, Nr. 21, Weih-nachten; (87r) AH 2, Nr. 23, Weihnachten; (87r) AH 50, Nr. 26, Weihnachten; (87v) Chev. Nr. 8073 bzw. AH 23, Nr. 340, Drei Könige; (87v) AH 52, Nr. 2, In Septuage-sima; (87v) AH 2, Nr. 34 bzw. AH 51, Nr. 54, Quadragesima; (87v) AH 51, Nr. 22, Quadragesima; (88r) AH 51, Nr. 55, Qua-dragesima; (88r) AH 2, Nr. 35 bzw. AH 51, Nr. 60, Quadragesima; (88r) Chev. Nr. 9408, Quadragesima; (88v) Chev. Nr. 9607, Quadragesima; (88v) AH 51, Nr. 57, Qua-dragesima; (88v) AH 2, Nr. 42 bzw. AH 50, Nr. 67, Quadragesima; (88v) AH 50, Nr. 30, Quadragesima; (89r) AH 2, Nr. 40 und 41 bzw. AH 50, Nr. 66, Quadragesima; (89v) AH 51, Nr. 72, Quadragesima; (89v) AH 2, Nr. 131 bzw. AH 50, Nr. 215, Ostern; (89v) Chev. Nr. 9649, Ostern; (89v) AH 51, Nr. 83, Ostern; (90r) AH 51, Nr. 85, Os-tern; (90r) AH 50, Nr. 143, Christi Him-melfahrt; (90r) AH 2, Nr. 49, Christi Him-melfahrt; (90v) AH 51, Nr. 88 (Christi Himmelfahrt); (90v) AH 2, Nr. 132 bzw. AH 50, Nr. 144, Pfingsten; (90v) AH 2, Nr.

Hymnen

Page 36: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

196 197

51 bzw. AH 51, Nr. 91, Pfingsten; (91ra) AH 2, Nr. 17 bzw. AH 51, Nr. 40, Trinität; (91r) AH 50, Nr. 386, Fronleichnam; (91r) AH 50, Nr. 387, Fronleichnam; (91v) AH 2, Nr. 28 bzw. AH 50, Nr. 155, Maria Licht-mess; (91v) AH 2, Nr. 29 bzw. AH 51, Nr. 123, Maria Verkündigung; (92r) Chev. Nr. 6346, Maria Verkündigung; (92r) AH 2, Nr. 119 bzw. AH 51, Nr. 80, Kreuzerhö-hung; (92r) AH 50, Nr. 96, Iohannes Bap-tista; (92v) AH 2, Nr. 58 bzw. AH 51, Nr. 188, Petrus; (92v) AH 51, Nr. 174, Maria Magdalena; (92v) AH 48, Nr. 402, In Visi-tatione BMV; (93r) AH 2, Nr. 30 bzw. AH 51, Nr. 126, Maria Himmelfahrt; (93r) AH 2, Nr. 27, In Purificatione BMV; (93v) AH 51, Nr. 125, Maria Himmelfahrt; (93v) AH 50, Nr. 223, Kreuzerhöhung; (93v) AH 52, Nr. 382, Wenceslaus; (94r) AH 2, Nr. 76 bzw. AH 50, Nr. 146, Michael; (94r) AH 52, Nr. 217, Hedwigis; (94r) AH 2, Nr. 81 bzw. AH 51, Nr. 129, Allerheiligen; (94v) AH 52, Nr. 182, Elisabeth; (94v) AH 52, Nr. 245, Katharina; (94v) AH 2, Nr. 90 bzw. AH 51, Nr. 107, Andreas; (95r) AH 51, Nr. 107, Apostel; (95r) AH 2, Nr. 94, Kirchwei-he; (95v) AH 2, Nr. 99 bzw. AH 51, Nr. 114a, Märtyrer; (95v) AH 2, Nr. 97, Mär-tyrer; (95v) AH 2, Nr. 101 bzw. AH 51, Nr. 118, Bekenner; (96r) AH 2, Nr. 103 bzw. AH 51, Nr. 121, Jungfrauen; (96r) AH 2, Nr. 104, Jungfrauen; (96r) AH 51, Nr. 102, Kirchweihe. (322r) AH 25, Nr. 42 und AH 52, Nr. 121, Barbara (Reimoffizium mit Hymnus).

– 398: (5v) Chev. Nr. 18176, Eucharistie; (32r) AH 2, Nr. 27, Maria; (42v) AH 2, Nr. 27, Maria; (45r) Chev. Nr. 11446, Maria; (48r) Chev. Nr. 11446, Maria; (50v) Chev. Nr. 11446, Maria; (52v) Chev. Nr. 11446, Maria; (58v) AH 2, Nr. 29, Maria; (61r) Chev. Nr. 11446, Maria; (84v) AH 2, Nr. 132, Maria; (96r) AH 51, Nr. 108, Apostel; (99v) AH 51, Nr. 109, Apostel; (100v) AH 51, Nr. 108, Apostel; (101r) AH 2, Nr. 97, Märtyrer; (102r) AH 50, Nr. 17, Märtyrer; (105v) AH 2, Nr. 96, Märtyrer; (107r) AH 2, Nr. 99, Märtyrer; (111r) AH 2, Nr. 98, Märtyrer; (111v) AH 2, Nr. 101, Bekenner

und Papst; (115r) AH 51, Nr. 117, Beken-ner und Papst; (115v) AH 2, Nr. 101, Be-kenner; (117r) AH 52, Nr. 70, Bekenner

Hymnen (geordnet nach Nachweisen) (in AH; bei Chev. nur, sofern nicht in AH)

– AH 2, Nr. 1 394, 38v. – Nr. 2 351, 40va; 394, 73r. – Nr. 3 351, 7va; 394, 39v. – Nr. 4 351, 12ra; 394, 44r. – Nr. 5 351, 41rb; 394, 74r. – Nr. 6 351, 12va; 394, 45r. – Nr. 7 351, 17rb; 394, 49r. – Nr. 8 351, 42rb; 394, 75r. – Nr. 9 351, 18ra; 394, 50r. – Nr. 10 351, 24rb; 394, 57r. – Nr. 11 351, 43ra; 394, 75v. – Nr. 12 351, 25va; 394, 58r. – Nr. 13 351, 29vb; 394, 62v. – Nr. 14 351, 44vb; 394, 77r. – Nr. 15 351, 31ra; 394, 64r. – Nr. 16 351, 37ra; 394, 70r. – Nr. 17 351, 54va; 394, 91r. – Nr. 18 351, 49ra; 394, 86v. – Nr. 19 351, 49rb; 394, 86v. – Nr. 20 351, 49va; 394, 86v. – Nr. 21 351, 49va; 394, 86v. – Nr. 23 351, 49vb; 394, 87r. – Nr. 27 394, 93r; 398, 32r, 42v. – Nr. 28 351, 50rb; 394, 91v. – Nr. 29 351, 50va; 394, 91v; 398, 58v. – Nr. 30 351, 56ra; 394, 93r. – Nr. 34 351, 50vb; 394, 87v. – Nr. 35 351, 51rb; 394, 88r. – Nr. 40 und 41 351, 52rb; 394, 89r. – Nr. 42 351, 51vb; 394, 88v. – Nr. 49 351, 54ra; 394, 90r. – Nr. 51 351, 54rb; 394, 90v. – Nr. 58 351, 55va; 394, 92v. – Nr. 76 351, 56rb; 394, 94r. – Nr. 81 351, 56vb; 394, 94r. – Nr. 90 351, 57rb; 394, 94v. – Nr. 94 351, 58ra; 394, 95r. – Nr. 96 351, 58rb; 398, 105v. – Nr. 97 351, 58rb; 394, 95v; 398, 101r. – Nr. 98 398, 111r. – Nr. 99 351, 58va; 394, 95v; 398, 107r. – Nr. 101 351, 58va; 394, 95v; 398, 111v, 115v. – Nr. 103 351, 58vb; 394, 96r. – Nr. 104 351, 58vb; 394, 96r. – Nr. 119 351, 53vb; 394, 92r. – Nr. 131 351, 52vb; 394, 89v. – AH 2, Nr. 132 351, 54ra; 394, 90v; 398, 84v

– AH 4, Nr. 53 351, 57va. – Nr. 378 351, 55v (Nachtrag)

– AH 23, Nr. 340 351, 50rb; 394, 87v. – Nr. 392 351, 57v (Nachtrag)

– AH 25, Nr. 42 (Reimoffizium) 394, 322r– AH 48, Nr. 402 394, 92v– AH 50, Nr. 7 351, 46va; 394, 78v. – Nr. 17

398, 102r. – Nr. 18 394, 29v. – Nr. 19 394, 30v. – Nr. 20 351, VIra; 394, 32r. – Nr. 22 351, 12ra; 394, 44r. – Nr. 23 351, 17rb; 394,

Hymnen

Page 37: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

196 197

49v. – Nr. 24 351, 24rb; 394, 57r. – Nr. 26 351, 50ra; 394, 87r: – Nr. 30 351, 52ra; 394, 88v. – Nr. 41 394, 24r. – Nr. 66 351, 52rb; 394, 89r. – Nr. 67 351, 51vb; 394, 88v. – Nr. 72 351, 55vb; 394, 55vb. – Nr. 96 351, 55ra; 394, 92r. – Nr. 143 351, 53vb; 394, 90r. – Nr. 144 351, 54ra; 394, 90v. – Nr. 146 351, 56rb; 394, 94r. – Nr. 155 351, 50rb; 155 394, 91v. – Nr. 215 351, 52vb; 394, 89v. – Nr. 223 394, 93v; Nr, 233 351, 53va. – Nr. 386 351, 54va; 394, 91r. – Nr. 387 351, 54vb; 394, 91r.

– AH 51, Nr. 22 351, 50vb; 394, 87v. – Nr. 24 394, 15r. – Nr. 25 351, 1rb; 394, 33r. – Nr. 26 351, 7va; 394, 39v. – Nr. 27 351, 12va; 394, 45r. – Nr. 28 351, 18ra; 394, 50v. – Nr. 29 351, 25va; 394, 58r. – Nr. 30 351, 31ra; 394, 64r. – Nr. 31 394, 23r. – Nr. 32 351, 29vb; 394, 62v. – Nr. 33 351, 37ra; 394, 70r. – Nr. 34 351, 39ra; 394, 72r. – Nr. 35 351, 40va; Nr. 35 394, 73r. – Nr. 36 351, 41rb; 394, 74r. – Nr. 37 351, 42rb; 394, 75r. – Nr. 38 351, 43ra; 394, 75v. – Nr. 39 351, 44vb; 394, 77r. – Nr. 40 351, 54va; 394, 91r. – Nr. 44 351, 46va. – Nr. 47 351, 49ra; 394, 86v. – Nr. 48 351, 49rb; 394, 86v.– Nr. 49 351, 49va; 394, 86v. – Nr. 54 351, 50vb; 394, 87v. – Nr. 55 351, 51ra; 394, 88r. – Nr. 57 351, 51vb; 394, 88v. – Nr. 60 351, 51rb; 394, 88r. – Nr. 72 351, 52va; 394, 89v. – Nr. 80 351, 53vb; 394, 92r. – Nr. 83 351, 53ra; 394, 89v. – Nr. 85 351, 53rb; 394, 90r. – Nr. 89 351, 54ra. – Nr. 91 351, 54rb; 394, 90v. – Nr. 102 351, 59ra; 394, 96r. – Nr. 107 351, 57rb; 351, 57vb; 394, 94v; 394, 95r. – Nr. 108 398, 96r, 100v. – Nr. 109 398, 99v. – Nr. 114a 351, 58va; 394, 95v. – Nr. 117 398, 115r. – Nr. 118 351, 58va; 394, 95v. – Nr. 121 351, 58vb; 394, 96r. – Nr. 123 351, 50va; 394, 91v. – Nr. 125 351, 56ra; 394, 93v. – Nr. 126 351, 56ra; 394, 93r. – Nr. 129 351, 56vb; 394, 94r. – Nr. 174 394, 92v. – Nr. 188 351, 55va; 394, 92v

– AH 52, Nr. 2 394, 87v. – Nr. 70 398, 117r. – Nr. 107 351, 58r (Nachtrag). – Nr. 117 351, 55v (Nachtrag). – Nr. 121 351, 57v (Nachtrag); 394, 322r. – Nr. 182 351, 57ra; 394, 94v. – Nr. 217 394, 94r. – Nr. 245 351,

57ra; 394, 94v. – Nr. 382 351, 56va; 394, 93v.

– AH 54, Nr. 201 398, 8v– Chev. Nr. 6346 351, 50va; 394, 91v. – Nr.

8073 351, 50rb; 394, 87v. – Nr. 9408 351, 51rb; 394, 88r. – Nr. 9469 351, 55va. – Nr. 9607 351, 51va; 394, 88v. – Nr. 9649 351, 53ra; 394, 89v. – Nr. 11446 398, 45r, 48r, 50v, 52v, 61r. – Nr. 15154 343, 206va. – Nr. 18176 398, 5v. – Nr. 18189 398, 5r

– nicht nachweisbar (Marcus) 351, 58r (Nachtrag)

Hymnen (geordnet nach Festen): a) Allge-meine Brevierhymnen für die Tagzeiten:

– AH 2, Nr. 1 351, 6vb; 394, 38v– AH 2, Nr. 2 bzw. AH 51, Nr. 35 351, 40va;

394, 73r– AH 2, Nr. 3 bzw. AH 51, Nr. 26 351, 7va;

394, 39v– AH 2, Nr. 4 bzw. AH 50, Nr. 22 351, 12ra;

394, 44r– AH 2, Nr. 5 bzw. AH 51, Nr. 36 351, 41rb;

394, 74r– AH 2, Nr. 6 bzw. AH 51, Nr. 27 351, 12va;

394, 45r– AH 2, Nr. 7 bzw. AH 50, Nr. 23 351, 17rb;

394, 49v– AH 2, Nr. 8 bzw. AH 51, Nr. 37 351, 42rb;

394, 75r– AH 2, Nr. 9 bzw. AH 51, Nr. 28 351, 18ra;

394, 50v– AH 2, Nr. 10 bzw. AH 50, Nr. 24 351, 24rb;

394, 57r– AH 2, Nr. 11 bzw. AH 51, Nr. 38 351, 43ra;

394, 75v– AH 2, Nr. 12 bzw. AH 51, Nr. 29 351, 25va;

394, 58r– AH 2, Nr. 13 bzw. AH 51, Nr. 32 351, 29vb;

394, 62v– AH 2, Nr. 14 bzw. AH 51, Nr. 39 351, 44vb;

394, 77r– AH 2, Nr. 15 bzw. AH 51, Nr. 30 351, 31ra;

394, 64r– AH 2, Nr. 16 bzw. AH 51, Nr. 33 351, 37ra;

394, 70r– AH 50, Nr. 7 und AH 51, Nr. 44 351, 46va;

394, 78v– AH 50, Nr. 18 394, 29v– AH 50, Nr. 19 394, 30v

Hymnen

Page 38: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

198 199

– AH 50, Nr. 20 351, VIra; 394, 32r– AH 50, Nr. 41 394, 24r– AH 51, Nr. 24 394, 15r– AH 51, Nr. 25 351, 1rb; 394, 33r– AH 51, Nr. 31 394, 23r– AH 51, Nr. 34 351, 39ra; 394, 72rHymnen (geordnet nach Festen): b) einzelne

Feste und Heilige siehe Advent; Allerheili-gen; Andreas; Apostel; Augustinus; Barba-ra; Bekenner; Catharina; Christi Himmel-fahrt; Drei Könige; Elisabeth; Fronleich-nam; Hedwigis; Iohannes Baptista; Jung-frauen; Kirchweihe; Kreuzerhöhung; La-zarus; Märtyrer; Marcus; Maria; Maria Empfängnis; Maria Heimsuchung; Maria Himmelfahrt; Maria Lichtmess; Maria Verkündigung; Maria Magdalena; Martha; Michael; Ostern; Petrus; Pfingsten; Qua-dragesima; Septuagesima; Trinität; Weih-nachten; Wenceslaus

Hymnen siehe auch Angelicus hymnus; Can-ticum (Annae usw.); Sequenzen; Tropen

Hymnus trium puerorum 330, 120v

Iacinctus, hl.: Legende 326, 39rb; 336, 107rb; 342, 52v

Iacobus maior, hl., Apostel: – Legende 326, 27va; 336, 30va– Sermo 395, 127rIacobus minor, hl., Apostel: Legende 326, 14vbIacobus intercisus, hl.: Legende 336, 185ra;

342, 130vIacobus OCist. (Stamser Mönch, vermutlich

Iacobus Fleisser OCist., Officialis in Mais, 2. Hälfte 14. Jh.): Schreiber 311

Iacobus Bonaventura Hepburnus (Approba-tor) siehe Hepburnus, Iacobus Bonaventu-ra

Iacobus de Losanna OP (Theologe, Prediger, † vor 1322):

– Sermo de Dominica I in Quadragesima (= Petrus de s. Benedicto) 371, 78va

– Sermo de opposita visione 324, (31vb– Sermo In ascensione dni 364, 151v– Sermo In ascensione dni 395, 116r– Sermo In nativitate dni 395, 106v– Sermo In vigilia paschatis 364, 146r– Sermo de s. Iohanne Baptista 364, 156r– Sermones 305

Iacobus Mediolanensis OFM (Theologe, Ende 13. Jh.): Stimulus amoris 313, 13v–38v

Ps.-Iacobus de Paradiso OCart. (Theologe, †1465): Super Pater noster 365, 1ra–95va

Iacobus Perusinus OP (Theologe, um 1266): Sermones de Sanctis 340, 117ra–176v

Iacobus Philippus de Piacencia (Adeliger, 14. Jh.?): Brief 400, 145v

Iacobus de Rota (päpstlicher Nuntius und Kollektor, frühes 14. Jh.): Urkunde von 1318 337, Innenseite des Koperteneinban-des

Iacobus de Villaco (Prediger): Sermo In Do-minica V post pascha 380, 61v

Iacobus de Voragine OP (Prediger, Hagio-graph, †1298):

– Legenda aurea 336; 342, 1r–152r; 393, 31ra, cap. 119 (114), 1, als Sermo verwen-det; 396, VD, Spiegel, Ir–v, HD (Frag-ment)

– Sermo Dnca 2. post epiph. 341, 77r– Sermo Dnca 3. in Quadrages. / Sabb. de

BMV (= Antonius Azaro de Parma = Lu-cas de Bitonto) 341, 71v

– Sermo de adventu in generali 341, 76r– Sermo de s. Petro et Paulo 364, 72r– Sermo in consecratione altaris 364, 60r–

61v– Sermo in nativitate dni 369, 118r– Sermones quadragesimales 367, 1r–224v– Sermones de tempore 318; 335, 1ra–90vb;

349, 1ra–287vb– Sermones de sanctis et festis 341, 1r–48v;

372; 384, 2v–227rIacopone da Todi OFM (Dichter, † Anfang

14. Jh.): Stabat mater dolorosa (AH 54, Nr. 201) 398, 8v–9r

Jahresablauf: Memorialverse 368, VD, Spie-gel

Jahwe: – Chrysostomus a Capranica: De ineffabili

Dei nomine Tetragrammaton contra hos-tes catholicae fide 383

– Ikonographie 383, 40v, 42r; (Kupferstiche:) 1v, 9v, 14v, 26, 29r

Ianuarius hl.: Legende 326, 17vb

Hymnen — Ianuarius

Page 39: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

198 199

Ibn Rushd siehe AverroesIbn Sina siehe AvicennaIesus Christus siehe ChristusIkonographie: – Ärzte 373, 101r; 373, 111r und 114r– Albuinus, hl. 370, 10r– Alexander d. Gr. 314, 9v– Andreas 305, 169ra– Augustinus 336, 85ra– Barbara (?) 330, HD– Bischof 336, 85ra; 370, 10v– Bundeslade 383, 18v– Burg 328, VD, Spiegel; 336, I*r– Catharina 330, HD– Christus: Geburt und Kindheit: Anbetung

der Drei Könige 301, 8v– – – Geburt Christi 301, 3v– – – Rückkehr aus Ägypten 301, 8r– – – Unschuldige Kinder 301, 6r– – – Verkündigung an die Hirten 301, 2v– – Öffentliches Leben: Taufe Christi 301,

10v; 370, 23v– – Versuchung Christi 370, 1v– – Passion und Auferstehung: Geißelung

370, 1r– – – Kreuztragung 370, 23r– Darius 314, 7v– Dominikaner 303, 1ra; 305, 1ra; 320, 1ra– Elisabeth 330, HD– Eva (Erschaffung) 383, 43r– Galenus 373, 101r– Gertraud (?) 330, HD– Gesicht 365, HD, Spiegel– Hanno (?) 330, VD– Hippokrates 373, 101r– Jahwe 383, 40v, 42r; (Kupferstiche:) 1v, 9v,

14v, 26r, 29r– Ingenuinus, hl. 370, 10r– Johannes d. Täufer 370, 23v– Kaiser 383, 14v– Kanonbild 332, 3v– Kleopatra 314, 12v– Leopold V. (Erzherzog von Österreich,

Tiroler Landesfürst): 383, 1v, 2v– Maria Immaculata 383, VD (Platte)– Maria mit Kind 370, VD, Spiegel– Maria Verkündigung 383, HD, Platte– Maximilian I. 314, 5r, 9v– Medicina 373, 101r

– Menschliche Gestalt 312, 1v (nur teilweise erhalten)

– Michael (Erzengel) 336, 121rb– Mönch 303, 1ra; 305, 1ra; 318, 1ra; 320,

1ra; 383, 14v– Moses 383, 9v, 29r– Oswaldus rex 330, VD– Patient 373, 111r und 114r– Phantasielandschaft 314, passim– Rom 314, 13v– Rupertus 370, 10v– Sabinus (?) 330, VD– Schachspiel 333– Stadt 314 passim– Stephanus 301, 5r– Tiere: Drachen 336, 121va– – Fisch 313, 146ra; 328, 80v– – Hirsch 328, 32v, VD, Spiegel– – Hund 328, 40v, VD, Spiegel– – Pferd 328, 37v– – Vogel 336, 152vb– Trinität 383, 26r– Vitus 330, VD– Xerxes 314, 8v– siehe auch StädteansichtenIlluminatoren siehe Reichlich, MarxIngenuinus, hl. (Schutzpatron und Bischof

von Brixen, † um 605): – Ikonographie 370, 10r– Reliquien 307, 203ra ff.Initialen siehe Buchschmuck: ElementeInkarnation: Exzerpte 322, 9r–26rInnocentes, hl. siehe Unschuldige KinderInnocentius III. (Papst 1198–1216): – De miseria humanae conditionis libri tres

306, 49ra–60va– De sacro altaris mysterio libri sex 316,

1r–46r– Sermo Dominica IV adventus (Schneyer 4,

42, Nr. 6) 358, 4r– Sermo In conversione s. Pauli 382, 230rb– Sermo In Epiphania domini (Schneyer 4,

44, Nr. 37) 358, 12vInnocentius IV. (Papst 1243–1254): Briefe

400, 109r, 122v, 117r, 173vInnsbruck: Bibliotheken: Wappenturm (Vor-

besitzer) 330 (?); 333; 383– Buchbinder siehe Eriber; Schuechl, Leon-

hard

Ibn Rushd — Innsbruck

Page 40: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

200 201

– Hofbibliothek siehe Innsbruck: Bibliothe-ken: Wappenturm

– siehe auch Einbände: Entstehungsorte: Innsbruck; Wilten

– siehe auch WiltenInterdikt: Exzerpte 322, 9r–26rIntroductio in artem grammaticam 396,

127r–128vInventio s. crucis siehe KreuzauffindungJohann Heinrich von Böhmen (Graf von

Tirol, Herzog von Kärnten, abgesetzt 1341): Urkunde 337, Iv

Iohannes, hl., Apostel: – Clemens VI.: Sermo de s. Iohanne aposto-

lo 311, 137r–149r– Passio secundum Iohannem 332, 64v–68rIohannes, hl. (et Paulus): Legende 326, 21ra;

336, 5raIohannes Baptista, hl.: – Iacobus de Losanna: Sermo de s. Iohanne

Baptista 364, 156r– Hymnus AH 50, Nr. 96 351, 55ra; 394,

92r– Ikonographie 370, 23v– Legende 336, 1ra– – Decollatio 326, 36vb; 336, 92vb; 342,

39v– Missa in nativitate s. Iohannis Baptistae

332, HD, Spiegel– Sequenz: AH 53, Nr. 163 377, HD, Spie-

gel– Sermo in nativitate s. Iohannis Baptistae,

dt. 364, 52r–59v– fünf Sermones 395, 133r–136v– Thema 364, 51vJohannes der Täufer siehe Iohannes Baptis-

taIohannes XXII. (Papst, 1316–1334): – Epistula ad Iohannem Episcopum Argen-

tinensem de beginis eius dioecesis 355, 134v–135v

– Erwähnung in Urkunde 337, Innenseite des Koperteneinbandes

Iohannes (römischer König?) Erwähnung in der Federprobe 310, HD, Spiegel

Iohannes: Schreiber und Rubrikator 310Iohannes de ... (zerstört): Bücherentlehnung

387, 170r

Iohannes abbas, hl.: Legende 342, 133vIohannes III. (Bischof von Frascati, 1285–

1309) siehe Würzburg, Konzil (1287)Iohannes (Ordensgeistlicher, Magister der

Theologie): Adressat: Epistula dedicatoria 392, 89r

Iohannes I. OPraem (Wiltener Abt, abge-setzt 1342): Verpfändungsnotiz 306, VD, Spiegel

Iohannes, presbyter (sagenhafter Priesterkö-nig im Orient): Epistola presbyteri Iohan-nis 355, 93va–99vb

Iohannes, proconsul Romanus: Brief 400, 150v

Iohannes Balistarii Lemovicensis OCist. (1. Hälfte 13. Jh., 1206 Prior von Clair-vaux):

– Sermo In festo ss. Trinitatis 369, 130v– Sermones 334, 59ra–83rb– Sermones, Auswahl 380, 78va–86rbIohannes Belvacensis (Grammatiker): Liber

pauperum, Kommentar (nur ähnlich, nicht identisch) 396, 127r–128v

Iohannes Blaetterle (Abt von Stams, †1420): Erwähnung in der Federprobe (?) 310, HD, Spiegel

Iohannes Cassianus (Kirchenschriftsteller, † ca. 430/435):

– De institutis coenobiorum (De timore Dei) 313, 54r–v

– Exzerpte 366, 112ra–115vaIohannes de Castelbono (?): (14. Jh.) Schuld-

nervermerk 387Iohannes de Castello OFM (Theologe, 2.

Hälfte 13. Jh.): – Sermones de tempore et de sanctis (ge-

mischt mit anderen Autoren und anony-men Sermones) 371, 270ra–325rb

– 2 Sermones in dnca 5. post epiph. dni 374, 20v, 21r

– 2 Sermones in epiphania dni 393, 106vb, 107ra

Iohannes Chrysostomus, hl. (Patriarch von Konstantinopel, †407):

– Auctoritates 381, 167v–179r– Exzerpte 366, 97rb–102vb– Legende 342, 57rIohannes Diaconus (Diakon in Rom, Kir-

chenschriftsteller, um 825– um 880): Sanc-

Innsbruck — Iohannes Diaconus

Page 41: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

200 201

ti Gregorii Magni Vita, Auszug 357, 64v–67r

Iohannes I. von Dirpheim (Bischof von Strassburg 1306–1328): Adressat: Iohan-nes XXII.: Epistula ad Iohannem Episco-pum Argentinensem de beginis eius dio-ecesis 355, 134v–135v

Iohannes Fiscamensis abbas OSB (Abt von Fécamp, † 1078):

– Libellus de scripturis et verbis patrum collectus 396, 64v–93r

– Libellus alter, Orationes 396, 93vIohannes de Frankenfordia (Lehrer an einer

Artistenfakultät, 14. Jh.): Erwähnung in der Federprobe 310, HD, Spiegel

Iohannes Friburgensis OP (Theologe, †1314): Confessionale 381, 1r–47v

Iohannes de Garlandia (Dichter und Gram-matiker, † um 1272):

– Distigium (Cornutus antiquus), mit lat. Worterklärungen 355, 70r–82v; 396, 128v–131v

– Poenitentiarius 322, 64r–65v Iohannes Halgrinus de Abbatisvilla (Kardi-

nal, †1239): – Sermo Dnca 2. adventus (Schneyer 3, 510,

Nr. 5) 358, 37v– Sermo Dnca 3. post pent 374, 59r– Sermo Dnca 10. post pent. 374, 74v– Sermo Dnca 12. post pent. 374, 80rIohannes Hispalensis (Übersetzer in Toledo,

12. Jh.): Ps.-Aristoteles: Secretum secreto-rum sive Epistola ad Alexandrum, nur Anfang 364, 217v

Iohannes Lemovicensis OCist., OFM (Theo-loge, † nach 1240): Somnium morale pha-raonis 355, 102r–132v

Iohannes Ludovici OESA (Theologe, †1480): Sermo zu Matth. 25, 21 396, 23r

Iohannes Marchesinus siehe Marchesinus a Regio Lepidi

Iohannes de Parma OFM (Theologe, 1208–1289): Sermo de uno martyre 371, 96va

Iohannes Peckham OFM (Theologe, Philo-soph, †1292): Formula confessionis vel summa confessariorum siehe Iohannes Rigaldi: Formula confessionis vel summa confessariorum

Iohannes Petrar (Abt von Stams, †1436):

Erwähnung in der Federprobe (?) 310, HD, Spiegel

Iohannes Rigaldi OFM (Theologe, †1323): Formula confessionis vel summa confessa-riorum (auch Iohannes Peckham OFM zugeschrieben) 381, 70v–72v

Iohannes IV. de La Rochetailée (Kardinal, Bischof von Besançon, †1437): Erwäh-nung in der Federprobe (?) 310, HD, Spie-gel

Iohannes de Rupella OFM (Scholastiker, †1245):

– Sermo Feria 4. post pascha 371, 286ra– Sermo in cena domini 371, 284rb– Sermo in purificatione BMV 371, 349rb– Sermones 334, 118vaIohannes de Sacrobosco (Mathematiker, Mit-

te 13. Jh.): – De Computo ecclesiastico (= Computus)

373, 65r–88v– De sphaera 373, 51r–64v– Hexameter zum Werk des Iohannes de

Sacrobosco (Walther Nr. 10545) 373, 89vIohannes a Sancto Geminiano OP (Prediger,

†1333): Sermones de tempore 359, 1ra–230va

Iohannes Saxo (Brixner Domherr, †1318) Erwähnung in Urkunde 337, Innenseite des Koperteneinbandes

Iohannes III. de Schlackenwert (Bischof von Brixen, 1306–1322): Statuta 364, 234v

Johannes der Täufer siehe Iohannes Baptis-ta

Iohannes de Turrecremata (Theologe, 1388–1468): Expositio in Psalmos 331

Iohannes III. de Vienne (Bischof von Besan-çon, †1361): Erwähnung in der Federprobe (?) 310, HD, Spiegel

Iohannes II. Wulfing (von Gütingen) (Bi-schof von Brixen, Bamberg und Freising, 1306–1324) Erwähnung in Urkunde 337, Innenseite des Koperteneinbandes

Iohannitius (Arzt und Übersetzer, 808–873): Introductio ad artem parvam Galeni 373, 101r–111r

Iosaphat siehe Barlaam et IosaphatJosep Fux von Salzburg siehe Fux, JosepJoseph Grünpeck siehe Grünpeck, JosephJosephus Cajetanus comes a Bissingen siehe

Iohannes I. von Dirpheim — Josephus Cajetanus

Page 42: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

202 203

Bissingen in Schramberg und Wippers-burg, Josephus Cajetanus comes a

Isaac Iudaeus (= Beimiarm) (Arzt und Phi-losoph, † um 955): Dietae particulares 373, 169v–219r

Isaias siehe Canticum IsaiaeIsidorus Hispalensis, hl. (Kirchenlehrer,

†636): – Exzerpte 346, I–CVIII, am unteren Blat-

trand; 366, 88ra–92ra– Sententiae I 19 313, 3r–vItalien siehe auch Albano; Aquino; Barletta;

Bergamo; Cremona; Florenz; Kalabrien; Lombardei; Messina; Oberitalien; Palestri-na; Pavia; Piacenza; Pisa; Rom; Salerno; Sardinien; Sizilien; Tibur (Tivoli); Vene-dig

Italienische Handschriften: Advertimenti necessarii in ludo militari de Scach (lat. und ital.) 333

Italienische Sprache siehe Italienische Hand-schriften

Iudas, hl., Apostel: – Legende 326, 47vb; 336, 146ra; 342, 94r– Sermo de s. Simone et Iuda 382, IVv–

VIvIudas: Notiz über die dreißig Silberlinge 355,

132vIudices (biblisches Buch) siehe BibelexegeseJüngstes Gericht: – De quindecim signis ante diem iudicii ap-

parentibus 376, 71rb–vb– Sermo de die iudicii 312, 116ra–bIuliana, hl.: Legende 326, 7vbJulius II. (Papst 1503–1513): Gebet an Maria

313, 1vaIustina, hl.: Legende 336, 117va; 342, 68rJungfrauen (heilige): – Hymnus AH 2, Nr. 103 bzw. AH 51, Nr.

121 351, 58vb und 394, 96r; AH 2, Nr. 104 351, 58vb und 394, 96r

– Sequenz AH 50, Nr. 271 332, 31rJungfräulichkeit: Traktat oder Sermo über

die Jungfräulichkeit, Fragment 385, Ir–v

Kaiser: – Ikonographie 383, 14v– Wahl: vier Hexameter über die Kaiser-

wahl 396, 62v

Kaiser (Namen) siehe Herrscher (Kaiser, Könige, Fürsten) und Herrscherhäuser

Kaiserbriefe 400, 117r–185vKaisheim (ehem. Zisterzienser-Abtei in Bay-

ern): Entstehungsort (?) 344; 386– siehe auch Einbände: Entstehungsorte:

Kaisheim Kalabrien siehe Petrus de CalabriaKalendare (liturgische) 394Kalender siehe Komputistik; Monate; Zeit-

messungKaltern siehe Strobl, Valentin (Geschenkge-

ber)Kanonbilder 332, 3vKanonistik: – De partibus Decreti 368, 119vb– Fragment eines Kommentars zu einem

(nicht identifizierten) kanonistischen Text 359, Ir–v, I*r–v, HD, Spiegel

– Glosse zum Werk des Raimundus de Pennaforte 387, 172ra–350vb

– Kirchenrechtliche Bestimmungen und Strafen, u. a. aus dem Decretum Gratiani 322, 41v – 42r, 51v

– Notabilia kirchenrechtlichen Inhalts 322, 25v–26r, 52v–53r (Verse)

– Notizen 341, HD, Spiegel– Aufzählung einzelner Fälle 322, 38r, 39r–

40r– Sammlung von Fällen 390, 44r–45v– Traktat moraltheologischen und kirchen-

rechtlichen Inhalts 322, 56r–63v– siehe auch Adam, Magister; Alanus Magis-

ter; Berengarius Fredoli episcopus Tuscu-lanus; Bonifatius VIII.; Dinus Mugella-nus; Franciscus (Caraccioli); Gratianus; Hugo de Sancto Victore; Johannes de Gar-landia; Paulus Hungarus; Petrus Blesen-sis; Raimundus de Pennaforte; Tancredus

– siehe auch Beichte; Casus reservandi; Ca-sus reservati; De falsariis (Sammlung von päpstlichen Verfügungen); Decem Cano-nes; Dispensierung; Ehe; Exkommunikati-on; Forum internum; Interdikt; Summa iuris; Zehent

Karfreitag: – Clemens VI.: Sermo in fer. 6. in parasceve

311, 161v–164v– Notiz über den Ausschluss von der Kom-

Isaac Iudaeus — Karfreitag

Page 43: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

202 203

munion am Gründonnerstag und Karfrei-tag 396, 61v

– Sermo in fer. 6. in parasceve 364, 158r–165r

Karl der Große siehe Carolus MagnusKarmeliter: Lienz siehe Lienz: KarmeliterKarolingische Minuskel siehe Schriftart: Ka-

rolingische MinuskelKartäuser: – Sermones 395– siehe auch Lectionarium officii aus dem

Breviarium CartusienseKartausen siehe Geirach; Schnals; SeitzKastilien und Leon (ungenannter König von

K. als Adressat) 400, 132r, 132v, 137v, 168r

Kategorien: Aristoteles: Categoriae: Anony-mer Kommentar 313, 106ra–129vb

Katherina siehe CatharinaKauforte siehe ParisKaufvermerke: anonym 340 (1458); 343,

332rb; 396Kettenbücher 302; 317Kilianus, hl.: Legende 326, 24raKirche siehe auch KirchweiheKirchengeschichte siehe Ps.-Beda; Petrus

Comestor– siehe auch Biographien; Glaubensfeinde;

Hagiographie; Heilige; Jüngstes Gericht; Kartäuser; Kartausen; Klöster; Konzilien; Legenden; Orden; Päpste; Papstbriefe; Prämonstratenser; Sarazenen; Vitae Pa-trum

Kirchenjahr siehe Feste; HeiligeKirchenrecht siehe KanonistikKirchweihe: – Hymnus AH 2, Nr. 94 351, 58ra; 394, 95r;

AH 51, Nr. 102 351, 59ra; 394, 96r– Legende 336, 194va; 342, 149r– Sequenz: AH 53, Nr. 247 377, HD, Spie-

gelKlassische Autoren siehe MartialisKleopatra (Ägyptische Königin, 51–30 v.

Chr.): Ikonographie 314, 12vKlerus siehe Mönch; PriesterKlöster siehe Admont; Baumgarten; Baum-

gartenberg; Cavaillon; Christgarten; Clair-vaux; Geirach; Gnadenwald; Gries bei Bozen; Halltal; Kaisheim; Lienz; Morte-

mer; Profess; Sankt Martin bei Schwaz; Sankt Michael an der Etsch; Schnals; Seitz; Stams; Troisfontaines; Wilten

Klostereinbände siehe Einbände: Entste-hungsorte: Christgarten; Kaisheim; Schnals; Stams; Wilten

Klosterleben siehe OrdenslebenKochbücher: Opusculum de toto officio co-

quinae 348, 57vb–66rbKochrezepte: Salsa verde 359, I*vKöln (ungenannter Erzbischof von K. als

Adressat) 400, 102vKönige siehe Herrscher (Kaiser, Könige,

Fürsten) und HerrscherhäuserKönigsbriefe 400, 117r–185vKommunion siehe EucharistieKomputistik: – Alexander de Villa Dei: Massa compoti

373, 90r–98r– – Massa compoti, V. 132–326 347, VD,

Spiegel–Iv– Iohannes de Sacrobosco: De Computo ec-

clesiastico (= Computus) 373, 65r–88v– Formetus (Tabula Fungonis) 373, 97r–v– De manuali compoti 373, 98v–99v– Notizen 373, 89v– Tabula Dionysii 373, 88vKonrad IV. (Römischer König, †1254): Brie-

fe 400, 136r, 136v, 144r–173r, 177v–178v Konrad II. von Feldkirch (Abt von Stams

1345–1369): Urkunde 365, VD, Spiegel (abgelöst, jetzt Frg. E 5)

Konrad Ramunkh (?) (Propst von Neustift 1366–1379): Urkunde 365, VD, Spiegel (abgelöst, jetzt Frg. E 5)

Konrad siehe auch Chunradus, ConradusKonsolationsbriefe 400, 173v–180rKonstantinopel: Städteansicht 383, 4vKonstitutionen siehe Constitutiones Konzilien siehe Salzburg, Konzil (1274, 1281,

1291); Vienne, Konzil (1311); Wien, Konzil (1267); Würzburg, Konzil (1287)

Koperteneinbände 335; 337; 338; 356; 361; 363; 366 (Pappeinband in Kopertenform); 367; 374; 378

Krankensalbung: Liturgie für das Augustine-rinnenkloster im Halltal 370, 24r–29v

Kreuzauffindung: Legende 326, 15va

Karfreitag — Kreuzauffindung

Page 44: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

204 205

Kreuzerhöhung: – Hymnus AH 2, Nr. 119 bzw. AH 51, Nr. 80

351, 53vb; 394, 92r; AH 50, Nr. 223 394, 93v; AH 50, Nr. 233 351, 53va

– Legende 326, 39vb; 336, 107vb; 342, 54r– Sequenz AH 54, Nr. 121 332, 18rKreuzzüge 400, 121v, 122rKupferstiche siehe Buchschmuck: ElementeKurzlegendar siehe Legenden: Sammlungen:

KurzlegendarKurztexte (anonyme; geordnet nach lateini-

schen Titeln bzw. Stichwörtern):– De aetatibus hominis 340, VD, Spiegel– De anima 322, 42v–43r– De apostolis (12 Hexameter) 322, 134v– De baptismo (3 Hexameter) 322, 135r– De calculo 364, 216r– De clavibus ecclesiae (in Anlehnung an

Richardus de Sancto Victore: Tractatus de potestate ligandi et solvendi) 313, 13v

– De commendatione cellae 320, Irb– De concordia evangelistarum, 5 Verse 379,

1ra– De confessione 312, 97ra–99ra– De confessione 369, 118va–120vb– De confessione 371, 219v– De confessione audienda 364, 168r–174r– De confessione et contricione 364, 140v– De confessore (2 Hexameter) 322, 136r– De coniugio (Verse) 322, 94r– De contemptu mundi (Ps.-Bernardus Cla-

raevallensis) (22 Hexameter) 322, 136v– De corpore Christi 322, 45r– De corpore Christi in sacramento altaris

322, 43v– De decem preceptis 381, 61v–67r– De decimis dandis 312, 3v– De defectibus in missa occurrentibus 381,

143v–147v– De diaeta religiosorum (8 Hexameter) 322,

135v– De dignitate hominis 390, 18r–19v– De dilectione Dei et proximi siehe Helwi-

cus Teutonicus– De duobus clavibus 326, 102vb–103va– De elemosina (Kompilation aus dem Dec-

retum Gratiani) 365, 95vb–95vb– De eucharistia, heterogene Sammlung der

Texte 392, 1r–96v

– De falsariis (Sammlung von päpstliche Verfügungen) 339, 57ra

– De flebotomia 364, 211r, 248v– De grammatica (anonymer Traktat) 396,

125r–126v– De granis iuniperi 364, 213r– De ieiunio (4 Hexameter) 322, 136r– De ieiunio (6 Hexameter) 322, 135r– De ieiunio (6 Hexameter) 322, 136r– De inspectione sanguinis 364, 216v– De lacrima 312, 62rb– De littera, syllaba et dictione 396, 174v–

175v– De manna 381, 155r–v– De manuali compoti 373, 98v–99v– De Maria virgine (4 Hexameter) 322,

135r– De medicinis mensium 364, 211v– De modo confessionis 390, 29r– De modo flebotomandi 364, 216v– De moriendo (10 Hexameter) 322, 136r– De novem alienis peccatis (auch Henricus

de Langenstein oder Simon de Brunna zugeschrieben), gekürzt, als Sermo ver-wendet 341, 85rb–86vb

– De paradiso 322, 51v– De partibus Decreti 368, 119vb–120ra– De partibus orationis (anonymer Traktat)

396, 148ra–157vb– De partibus orationis (anonymer Traktat)

396, 158ra–159r– De partibus orationis (anonymer Traktat)

396, 160r–174r– De partus positione (8 Hexameter) 322,

94r– De patronymicis 396, 176r–177r– De planetis 355, 61r–63r– De quattuor evangeliis, 314 Verse 379,

1ra–4rb– De quattuor evangelistis (18 Hexameter)

322, 134v– De quattuor temperamentis (8 Hexame-

ter) 322, 136r– De quattuor temperamentis (9 Hexame-

ter) 312, HD, Spiegel– De quindecim signis ante diem iudicii ap-

parentibus 376, 71rb–vb– De quinque litteris nominis Iesus 381,

155v–164v

Kreuzerhöhung — Kurztexte

Page 45: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

204 205

– De restitutionibus 364, 174v–177v– De sacerdote (10 Hexameter) 322, 135r– De sacerdote indigno (drei Hexameter)

312, HD, Spiegel– De sacramentis (Verse) 322, 48v–49r– De sacramentis signatis 322, 55r–v– De sacramento altaris 326, 95ra–99va– De sacramento poenitentiae 326, 99va–

102vb– De sanctis (7 Hexameter) 322, 135v– De septem modis quibus peccata remitt-

untur 381, 179–184r– De septem peccatis mortalibus (= Lumen

animae [B–2]) 311, 104ra–111ra– De septem sacramentis 312, 96ra–va– De septem sacramentis ecclesiasticis 306,

74rb–75va– De septem verbis Dei 312, 3r–v– De sex aetatibus mundi 322, 1r–9r– De somniis (3 Hexameter) 322, 135v– De timore Dei (Exzerpt aus Iohannes Cas-

sianus: De institutis coenobiorum) 313, 54r–v

– De verbo „mysterium fidei“ 322, 43v– De verecundia (Notiz) 358, 100r– De vita et honestate religiosorum (Sermo)

313, 85v– De vitio blasphemiae 313, 13r–v– De vivis et mortuis (2 Hexameter) 322,

135vKurztexte siehe auch Exzerpte; Notizen

Lancia, Manfredus siehe Manfredus de Lan-cia

Landschaft siehe PhantasielandschaftLandwirtschaft: Godefridus de Franconia:

Palladius abbreviatus de plantatione ar-borum et vini cultura (= Ps.-Albertus Magnus) 348, 47rb–57va; 396, nur im In-haltsverzeichnis angeführt, in der Hs. nicht mehr enthalten, = Cod. 403

Lanea (Marchio, wohl = Lancia): Brief 400, 135r

Lanz (Marchio) siehe Manfredus de LanciaLaster (und Tugenden): – Ps.-Bonaventura: Tractatus de septem

vitiis capitalibus 306, 60va–64va– Gratianus: Kompilation aus dem Decre-

tum Gratiani 365, 95vb–96vb

– Guilelmus Peraldus: Summa de vitiis 303; 307

– Malachias Hibernicus: Venenum vitiorum 311, 111va–123vb

– De elemosina 365, 95vb–96vb– Summa de vitiis compendiosa 390, 65r–

74r– Tractatus de vitiis, Anfang als Sermo ver-

wendet 393, 25raLateinische Literatur (Dichtung und Prosa)

siehe Adam Magister; Alanus ab Insulis; Alexander de Villa Dei; Bernardus Clarae-vallensis; Celtis, Conrad; Donatus; Euge-nius Toletanus; Gesta Romanorum; Grün-peck, Joseph; Historia septem Sapientium; Iohannes de Garlandia; Iohannes Lemo-vicensis; Iohannes, presbyter; Ludolphus de Hildesheim; Martialis; Palladius; Pe-trus Blesensis; Petrus de Riga; Petrus de Vinea; Priscianus; Thomas de Capua

Lateinische Sprache siehe GrammatikLaurentius, hl.: Legende 326, 32ra; 336,

61ra; 342, 11rLazarus: Hymnus AH 23, Nr. 392 351, 57vLeben und Tod siehe TodLebensalter: De aetatibus hominis 340, VD,

SpiegelLebensführung: – Albertanus Brixiensis (Albertanus Causi-

dicus): De amore et dilectione Dei et pro-ximi et aliarum rerum et de forma vitae 313, 146ra–169vb

– Ps.-Bernardus Claraevallensis (= Bernar-dus Silvestris?): Formula honestae vitae 388

– Bernardus Silvestris (= Ps.-Bernardus Claraevallensis?): Formula honestae vitae 388

– Helwicus Teutonicus: De dilectione Dei et proximi 313, 38v–54r

– Iohannes Cassianus: De institutis coenobi-orum (De timore Dei) 313, 54r–v

– De lacrima 312, 62rb– Sammlung von Notabilia 326, 105rb–

114vb– siehe auch Aszetik; Ehe; Eid; Fasten; Got-

tesliebe; Laster; Liebe; Moral; Nächsten-liebe; Scham; Tod; Versuchung

Lechbruck (Bayern) siehe Harolt, Georg

Kurztexte — Lechbruck

Page 46: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

206 207

Lechprugg siehe LechbruckLectionarium officii aus dem Breviarium

Cartusiense: Fragment 395, VD, Spiegel, Ir–v, I*r–v, HD, Spiegel

Legenden: – Sammlungen: Iacobus de Voragine: Le-

genda aurea 336; 342, 1r–152r– – Sammlung kurzer Exempla, teilweise

aus Caesarius und Vitae Patrum 326, 67ra–95ra

– – sog. Kurzlegendar 326, 1ra–66vb– (einzelne) siehe unter den einzelnen Heili-

gen– siehe auch Hagiographie; Vitae PatrumLeo I. Magnus, hl. (Papst, 440–461): – Exzerpte 366, 104rb–105va– Legende 336, 6rbLeo OCist. (österr. Prediger, 14. Jh.): Sermo

in annuntiationne BMV 393, 72ra; Sermo „Intra in gaudium domini tui“ (Matth. 25, 21) 396, 23r und 24r

Leodegar, hl.: Legende 336, 130vb; 342, 81rLeon siehe Kastilien und LeonLeonardus, hl.: Legende 336, 137vaLeonhard Schuechl siehe Schuechl, Leon-

hardLeopold V. (Erzherzog von Österreich, Tiro-

ler Landesfürst, †1632): – Dedikationen 383, 1v, 2r, 3r– Ikonographie 383, 1v, 2v– Porträt 383, 1v, 2vLesungen, Textanfänge für die Sonntage des

Kirchenjahres 334, 248ra–bLexikographie: – Iohannes de Garlandia: Distigium (Cornu-

tus), mit lat. Worterklärung 355, 70r–82v– Stephanus Langton: Interpretationes no-

minum Hebraicorum (auch Beda Venera-bilis und Remigius Autissiodorensis zuge-schrieben) 379, 433ra–482vb

– Aufzählende Verse, z. T. mit deutschen Glossen 355, 13v–18r

– Pflanzenglossar, lat.–dt. 355, 86va–93ra– siehe auch GrammatikLibellus antiquarum definitionum ordinis

Cisterciensis, Exzerpte 364, 237r–240vLiber de initiis et incrementis Praemonstra-

tensium 329

Liber de ortu beatae Mariae et infantia sal-vatoris siehe Evangelium Ps.-Matthaei

Liebe: – Albertanus Brixiensis (Albertanus Causi-

dicus): De amore et dilectione Dei et pro-ximi et aliarum rerum et de forma vitae 313, 146ra–169vb

– siehe auch CaritasLienz, Karmeliterkloster: – Besitzvermerke 314– Besitzer 314Linz: Entstehungsort 314Litanei 330, 125v–128r; 394, 81r–82r; 398,

66va–70r Literatur siehe Deutsche Texte; Lateinische

LiteraturLiturgie: – Liturgische Anweisungen (Fragment) 357,

82v– siehe auch Accessus altaris; Angelicus

Hymnus; Apostolisches Glaubensbekennt-nis; Begräbnis; Benedictionale; Benedikti-onen; Feste; Fronleichnam; Gebete; Grün-donnerstag; Kalendare; Karfreitag; Kirchweihe; Krankensalbung; Lectionari-um officii; Lesungen (Textanfänge für die Sonntage des Kirchenjahres); Litanei; Li-turgische Handschriften; Magnificat; Mes-se; Offizium; Ostern; Pfingsten; Pontifica-le; Profess; Professliturgie; Quadragesima; Recessus altaris; Reimoffizien; Reliquien; Rituale; Sakramente; Septuagesima; Ster-begebete; Symbolum Athanasii; Taufe; Weihnachten

Liturgische Handschriften: – Fragment 363, VD, Spiegel; 389, HD,

Spiegel; 392, VD, Spiegel–Iv und I*r–HD, Spiegel

– siehe auch Antiphonale; Benedictionale; Biblische Cantica; Breviarium; Evange-listar; Graduale; Hymnen; Lectionarium officii; Missale; Pontificale; Offizium; Psalterium; Rituale; Sakramentar; Sequen-tiar

Lob: Sprichwort 303, HD, SpiegelLogik: – Fragment eines anonymen Textes zur Lo-

gik 358, VD, Spiegel

Lechprugg — Logik

Page 47: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

206 207

– nicht näher bestimmbarer Text, Frag-ment 378, 1r–v

Lombardei (Würdenträger als gemeinsame Adressaten) 400, 160r

Lotharius Segni siehe Innocentius III., Papst

Lothringen (ungenannter Herzog als Adres-sat) 400, 128r

Lucas, hl., Evangelist: – Legende 336, 139vb– Passio secundum Lucam 332, 60r–64vLucas de Bitonto OM (Prediger, 1. Hälfte 13.

Jh.): – Sermo de s. Iohanne apostolo 382, 26ra– Sermo de s. Stephano 382, 17vb– Sermo Dnca 3. in Quadrages. / Sabb. de

BMV (= Antonius Azaro de Parma = Ia-cobus de Voragine) 341, 71v

– Sermo Dnca in palmis 393, 98rLucia, hl.: Legende 326, 58rbLucius III. (Papst 1181–1185): Verfügung

Contra falsarios 339, 57raLudewicus dux Bavariae siehe Ludwig I. von

BayernLudolphus de Hildesheim (Kanoniker, Notar,

Schriftsteller, Mitte 13. Jh.): Summa dic-taminum (= Summa de arte dictandi) 400, 72r–95v

Ludovicus de Ramung (Pfarrer in Ulten, 14. Jh.): Besitz– und Schenkungsvermerk 310; 355

Ludovicus de Toulouse (Prediger, 1297): – Sermo de s. Georgio 384, 105r– Sermo de s. Petro et Paulo 369, 125vLudovicus, Frater OM (1. Hälfte 14. Jh.):

Sermo In dnca 1. Adventus 380, 66vbLudwicus de Ramung siehe Ludovicus de

RamungLudwig I. (Herzog von Bayern, 1174–1231):

Adressat 400, 178rLullus, Raimundus: Zitat aus Liber de falla-

ciis 358, VD, SpiegelLumen animae (B, Prolog) 311, 1ra–3ra– (B–2) (= De septem peccatis mortalibus)

311, 104ra–111ra– (C) 311, 8r–100va– Notizen 311, HD, SpiegelLuna (Grafschaft in Leon): ungenannter

Statthalter als Adressat 400, 126v

Maccabaei (Alttestamentliche Märtyrer): Legende 336, 45ra

Märtyrer: – Hymnus AH 2, Nr. 96 351, 58rb; 398,

105v; AH 2, Nr. 97 351, 58rb; 394, 95v; 398, 101r; AH 2, Nr. 98 398, 111r; AH 2, Nr. 99 bzw. AH 51, Nr. 114a 351, 58va; 394, 95v; 398, 107r; AH 50, Nr. 17 398, 102r

– Sequenz AH 53, Nr. 229 332, 29r– siehe auch Hagiographie; Heilige; Legen-

denMagd: Notiz 371, 331vbMagie: Ps.-Albertus Magnus: Liber aggrega-

tionis 364, 241r–248vMagnificat 330, 122r; 398, 4r, 55rMainz (ungenannter Erzbischof als Adres-

sat) 400, 187v– Dominikaner: Gerhard von Eppenstein

(Erzbischof von Mainz): Brief an den Do-minikanerorden in Mainz (1297) 396, 63r

Mais (Pfarre bei Meran): – Besitzer 332– Entstehungsort (?) 311– siehe auch Iacobus OCist.Makulatureinbände 331Malachias Hibernicus OFM (aus Limerick,

Moraltheologe und Prediger, ca. 1300): Venenum vitiorum (= Ps.-Thomas de Aquino) 311, 111va–123vb

Manfredus de Lancia (Markgraf, unehelicher Sohn Kaiser Friedrichs II., 13. Jh.): Briefe 400, 119v, 135r

Mangoldus, Magister (Anwalt der Pfarrkir-che in Schwebenried, 14. Jh.): Erwähnung 380, HD, Spiegel

Manuel I. Komnenos (Byzantinischer Kaiser, 1143–1180): Adressat: Epistola presbyteri Iohannis 355, 93va–99vb

Marcellianus, hl.: Legende 326, 62raMarcellus, hl.: Legende 326, 17vbMarchesinus a Regio Lepidi OFM (Iohannes

Marchesinus, Theologe, † vor 1312): Con-fessionale (= Ps.-Bonaventura) 306, 75va–90rb

Marcionitische Prologe siehe Bibelprologe: Marcion

Marcoardus siehe Marquardus

Logik — Marcoardus

Page 48: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

208 209

Marcus, hl., Evangelist: – Hymnus (nicht nachweisbar) 351, 58r– Legende 326, 13vb; 326, 62ra– Passio secundum Marcum 332, 56r–60rMarcus Scotus: Visio Tnugdali 306, 65ra–

74rMargareta, hl.: Legende 326, 24vb; 336, 19ra;

336, 132vb; 342, 89rMaria: – Engelbertus Admontensis: De gratia et

virtutibus BMV, Prolog, 2. und 4. Teil 381, 193v–224r

– Accessus in omnes sermones BMV 364– Evangelium Ps.-Matthaei (Liber de ortu

beatae Mariae et infantia salvatoris) 342, 153r–158r

– Exzerpte aus der Bibel und den Kirchen-vätern, bezogen auf BMV 311, 101ra–vb

– Genealogie: fünf Hexameter über die Ge-nealogie Marias 396, 62v

– Gereimte Marienklage, dt. 388, 170v– Hexameter De Maria virgine 322, 135r – Hymnus: – – Iacopone da Todi: Stabat mater doloro-

sa (AH 54, Nr. 201) 398, 8v–9r– – Salutatio BMV (Chev. Nr. 15154) 343,

206va– – AH 2, Nr. 27 398, 32r, 42v; AH 2, Nr. 29

398, 58v; AH 2, Nr. 132 398, 84v; Chev. Nr. 11446 398, 45r, 48r, 50v, 52v, 61r

– Ikonographie 370, VD, Spiegel; 383, VD, Platte

– – siehe auch Christus: Ikonographie– Marienoffizium: Cursus ad matutinas et

beatam virginem 398, 82r–87r– – Horae BMV 398, 31r–61v– Responsorien und Versikel ad horam ter-

tiam et sextam de gaudiis BMV (AH 24, 166) 364, 35r

– Responsorium in 1. Nocturno de BMV (AH 24, 44) 364, 3r

– Sermo de BMV 364, 50r; 393, 16rb; 395, 142r

– Sermones de BMV 364, 3r–47r– siehe auch MagnificatMaria Empfängnis: Hymnus AH 4, Nr. 53

351, 57vaMaria Geburt: – Legende 336, 99ra; 342, 45r

– Sequenz AH 53, Nr. 95 332, 21v– Sermo 312, 1r–v; 388, 171r–176r– Sermones 364, 11r–23v– Verse 364, 11rMaria Heimsuchung: Hymnus AH 48, Nr.

402 394, 92vMaria Himmelfahrt: – Ps.-Hieronymus: Ep. supp. 9 = Epistola ad

Paulam et Eustachium de assumptione Mariae virginis (= Paschasius Radbertus: De assumptione beatae Mariae virginis) 389, 207v–225r

– Iacobus de Voragine: Legenda Aurea, cap. 119 (114), 1, als Sermo verwendet 393, 31ra

– Paschasius Radbertus: De assumptione beatae Mariae virginis (= Ps.-Hieronymus: Ep. supp. 9 = Epistola ad Paulam et Eus-tachium de assumptione Mariae virginis) 389, 207v–225r

– Hymnus AH 2, Nr. 30 bzw. AH 51, Nr. 126 351, 56ra; 394, 93r; AH 50, Nr. 72 351, 55vb; 394, 55vb; AH 51, Nr. 125 351, 56ra; 394, 93v

– Legende 326, 33ra; 336, 68vb; 342, 17v– Sequenz AH 50, Nr. 241 332, 24v; AH 53,

Nr. 104 332, 20r– Sermo 305, 243va–246ra; 326, 105ra; 364,

47v– Sermones 364, 23v–35r– Verse 364, 23vMaria Lichtmess: – Hymnus AH 2, Nr. 27 394, 93r; AH 2, Nr.

28 bzw. AH 50, Nr. 155 351, 50rb; 394, 91v

– Responsorium 364, 35r– Sequenz AH 53, Nr. 99 332, 23r– Sermo 326, 103vb– Sermones de BMV 364, 35r–47rMaria Verkündigung: Armandus de Bellovi-

su: Sermo in annuntiatione BMV 311, 149v–151r

– Clemens VI.: Sermo in annuntiatione BMV 311, 151r–161r

– Hymnus AH 2, Nr. 29 bzw. AH 51, Nr. 123 351, 50va; 394, 91v; Chev. Nr. 6346 351, 50va; 394, 91v

– Ikonographie 383, HD, Platte– Responsorium 364, 3r

Marcus — Maria Verkündigung

Page 49: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

208 209

– Sermo 326, 104vb– Sermones de BMV 364, 3r–11rMaria Aegyptiaca, hl.: Legende 326, 11vaMaria Magdalena, hl.: – Hymnus AH 51, Nr. 174 394, 92v; Chev.

Nr. 9469 351, 55va– Legende 326, 25va; 336, 22vb– vier Sermones de s. Maria Magdalena 395,

128v–131v– Sequenz AH 50, Nr. 268 332, 40vMarienleben siehe Maria Empfängnis; Maria

Geburt; Maria Heimsuchung; Maria Him-melfahrt; Maria Lichtmess; Maria Verkün-digung

Marquardus de Anweiler (Reichstruchsess unter Kaiser Friedrich Barbarossa, †1202, Markgraf von Ravenna und Molise): Er-wähnung in der Federprobe (?) 302, HD, Spiegel

Martha, hl.: – Hymnus AH 4, Nr. 378 351, 55v– Legende 336, 40rbMartialis: Epigrammata 325Martinianus, hl.: Legende 326, 23vaMartinus, hl.: Legende 326, 51ra; 336, 163vb;

342, 111rMartinus Opaviensis OP (Theologe, †1278):

Sermo Dnca 16. post pent. 395, 109rMartinus de Troppau siehe Martinus Opavi-

ensisMarx Reichlich siehe Reichlich, MarxMaterie: Quaestio: Quare tantum tres mate-

riae dicuntur 313, 105rb–vaMathematik: – Alexander de Villa Dei: Massa compoti

373, 90r–98r– Iohannes de Sacrobosco: De Computo ec-

clesiastico (= Computus) 373, 65r–88v– – De sphaera 373, 51r–64v– Hexameter zum Werk des Iohannes de

Sacrobosco (Walther Nr. 10545) 373, 89v– siehe auch Arabische ZiffernMatthaeus, hl., Evangelist: – Legende 326, 41ra; 336, 112va; 342,

63v– Passio secundum Matthaeum 332, 50r–

55v– siehe auch Evangelium Ps.-MatthaeiMatthaeus (Sohn des Archidiaconus Rader,

frühes 13. Jh.): Bücherverzeichnis 302, HD, Spiegel

Mauritius, hl.: Legende 326, 42ra; 336, 115va; 342, 66r

Maximilian I. (Römischer Kaiser, 1459–1519):

– Notiz über die Gefangennahme 1488 in Brügge 348, 302v

– Porträt 314, 5r und 9vMaximus Taurinensis, hl. (Bischof von Tu-

rin, † um 420): – Exzerpte 366, 107va–b– Ps.-Maximus Taurensis: Sermo 88 398,

102rMedicina: Ikonographie 373, 101rMedizin: – Ps.-Aristoteles: Secretum secretorum sive

Epistola ad Alexandrum, translatio Ps.- (?) Philippi Tripolitani 355, 18v–60v

– Ps.-Aristoteles: Secretum secretorum sive Epistola ad Alexandrum, trad. Iohannes Hispalensis, nur Anfang 364, 217v

– Arnaldus de Villanova: De flebotomia 364, 212r

– Bartholomäus von Salerno: Praktik 364, 188r–206v

– Constantinus Africanus: De melancholia (nur Beginn) 373, 219v

– Galenus: Tegni libri III, lat. 373, 144r–168v

– Grünpeck, Joseph: Prodigiorum, porten-torum, ostentorum et monstrorum que in seculum Maximilianeum inciderunt queque aliis temporibus apparuerunt in-terpretacio 314

– Hippocrates: Aphorismi, lat. 373, 124r–136v

– Hippocrates: Prognostica, lat. 373, 136v–144r

– Ps.-Hippocrates: De aquis 364, 212v– Iohannitius: Introductio ad artem parvam

Galeni 373, 101r–111r– Philaretus: Liber de pulsibus 373, 111r–

114r und 169r–v (Auszug)– Theophilus: Liber de urinis 373, 114r–

123v– Diagnostische Verse 363, I*r– De flebotomia 364, 211r, 248v– De inspectione sanguinis 364, 216v

Maria Verkündigung — Medizin

Page 50: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

210 211

– Kurze medizinische Texte und Rezepte, dt. und lat. 364, 209r–221r

– De medicinis mensium 364, 211v– Mensium notae, Verse 364, 211r, 248v– De modo flebotomandi 364, 216v– Monatsregeln, dt. 364, 209r– Regimen sanitatis Salernitanum 313,

170r–196v; 364, 218r; – siehe auch Ärzte; Diagnose; Ernährung;

Fieber; Geburt; Ikonographie; Melan-cholie; Patient; Puls; Rezepte, medizi-nische; Temperamente; Urin; Veterinär-medizin

Medulla de scriptis fratris Thomae (= Prima pars Summae abbreviata) 378, 70r–98v

Meister Albrant (Marstaller des Kaisers Friedrich II., 2. Viertel 13. Jh.): Rossarz-neibuch 364, 206v–209r

Melancholie: Constantinus Africanus: De melancholia (nur Beginn) 373, 219v

Memorialverse: – zur Bibel 347, 98r–v– De casibus reservatis 368, HD, Spiegel– über die Ehe 322, 94r– über die Messe 322, 66r– De moriendo 322, 136r (10 Hexameter)– Ostern 373, 97v–98r– über die Sakramente 322, 66r–67r– über das Verhalten nach der Messe 322,

135v– unterschiedlichen Inhalts 322, 134v–136v;

336, 201r; 368, VD, Spiegel; 368, VD, Spie-gel und 128v; 396, 61r, 61v, 63v

Mensch: – Alanus ab Insulis: Versus de homine 396,

177v– De aetatibus hominis 340, VD, Spiegel– siehe auch TemperamenteMensium notae, Verse 364, 211r, 248vMeran: – Entstehungsort 328– Heilig-Geist-Spital siehe Heinricus de

Auer, capellanus Sancti Spiritus in ponte Meran

– siehe auch MaisMerkverse siehe MemorialverseMesse: – Ps.-Ambrosius: Precatio in praeparatione

ad missam 396, 91v–93v

– Anweisungen für den Priester zur Mess-feier 322, 47r–51v, 52r

– Auslegung: De defectibus in missa occur-rentibus 381, 143v–147v

– Memorialvers über das Verhalten nach der Messe 322, 135v

– Memorialverse über die Messe 322, 66r– Messen: In festo s. Iohannis et Pauli 388,

VD, Spiegel– – In vigilia Petri et Pauli 388, VD, Spie-

gel– – Missa de s. Valentino 332, 68r–69r– – Missa in nativitate s. Iohannis Baptistae

332, HD, Spiegel– – nicht näher bestimmbar 332, 69r–vMessina (Rat und Volk als Adressaten) 400,

149rMetaphysik: – Ps.-Aristoteles: De causis 302, 38r–41v– – De causis proprietatum elementorum

302, 31r–37vMeteorit (vom 7. 11. 1492): Ensisheim 314,

1vMichael, Erzengel: – Hymnus AH 2, Nr. 76 bzw. AH 50, Nr. 146

351, 56rb; 394, 94r– Ikonographie 336, 121rb– Legende 326, 43rb; 336, 121rb; 342, 72v– Sequenz AH 53, Nr. 192 332, 25vMichael, frater: Adressat 365, HD, SpiegelMiniaturen siehe Buchschmuck: ElementeMiraculum siehe Wunder Missale: – Missale festivum 332, Missale speciale– Fragmente 331, Pergamenteinband; 364,

VD, Spiegel; 388, VD, Spiegel– siehe auch SakramentarMittelhochdeutsch: Mundarten siehe Deut-

sche Sprache: Mundarten Mittelhochdeutsche Literatur: Dichtung: – – Rudolf von Ems: Weltchronik, Frag-

ment 348, VD, Spiegel (abgelöst, jetzt Frg. 65 der UB); 391, HD, Spiegel (abge-löst, jetzt verschollen); 393, VD, Spiegel (abgelöst, jetzt Frg. 65 b der UB), Falz der letzten Lage

– Gereimte Marienklage 388, 170v– lateinisch–deutsche Mischhexameter lexi-

kalischen Charakters 355, 17r

Medizin — Mittelhochdeutsche Literatur

Page 51: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

210 211

Mittellateinische Literatur siehe Lateinische Literatur

Moderlin, Nicolaus OCist. (Stamser Mönch, spätes 15. / frühes 16. Jh.): Schreiber der Federproben 355, 69v, 93rb, 133v, 136

Modestus, hl.: Legende 326, 20vaMönch: – Iohannes Cassianus: De institutis coenobi-

orum (De timore Dei) 313, 54r–v– De commendatione cellae 320, Irb– De diaeta religiosorum 322, 135v– De vita et honestate religiosorum 313,

85v– Ikonographie 303, 1ra; 305, 1ra; 318, 1ra;

320, 1ra; 383, 14v– Memorialvers über die Eigenschaften eines

Mönches 336, 201r– siehe auch Ordensleben; OrdensstatutenMönche, Chorherren, Nonnen: – Geirach siehe Ulricus monachus in Gyrio– Rom (Minoriten-Generalat): Hepburnus,

Iacobus Bonaventura– Stams: Iacobus OCist.– – Moderlin, Nicolaus– Wilten siehe Petrus frater– siehe auch Äbte, PriorenMonate: Proprietates mensium 373, 89vMonatsregeln, dt. 364, 209rMonogramme: Celtis, Conrad 325Moral: – Albertanus Brixiensis (Albertanus Causi-

dicus): De amore et dilectione Dei et pro-ximi et aliarum rerum et de forma vitae 313, 146ra–169vb

– Bernardus Claraevallensis: De contemptu mund 322, 136v

– Guilelmus Peraldus: Summa de virtutibus 334, 142ra–247rd

– – Summa de vitiis 303; 307– Iohannes Lemovicensis: Somnium morale

pharaonis 355, 102r–132v– Gesta Romanorum 310, 1r–188v– Historia septem Sapientum 310, 138r–

183v– Regulae morales 306, 98va– Sammlung von Notabilia 326, 105rb–

114vb– Traktat moraltheologischen und kirchen-

rechtlichen Inhalts 322, 56r–63v

– siehe auch Beichte: Fasten; Hölle; Laster; Scham; Sünde; Tod; Todsünde; Tugenden; Versuchung

Mortemer (Mortuum Mare) (Konvent des Klosters als Adressat) 400, 191r

Mortuum Mare (Kloster) siehe MortemerMoses: Ikonographie 383, 9v, 29r– siehe auch Canticum MoysisMotiv (literarisch): Esel 328, VD, SpiegelMoyses siehe MosesMoyses, abbas, hl.: Legende 342, 133vMundarten siehe Deutsche Sprache: Mund-

artenMusik siehe Notation

Nächstenliebe: Albertanus Brixiensis (Alber-tanus Causidicus): De amore et dilectione Dei et proximi et aliarum rerum et de for-ma vitae 313, 146ra–169vb

Namen: – De patronymicis 396, 176r– Namenslisten 368, VD, SpiegelNativitas BMV siehe Maria GeburtNativitas domini siehe WeihnachtenNaturkunde: – Albertus de Orlamünde: Philosophia pau-

perum (= Ps.-Albertus Magnus) 348, 1ra–47rb

– Albertus Magnus: De animalibus, Abbre-viatio 348, 141ra–219rb

– Ps.-Albertus Magnus: Liber aggregationis 364, 241r–248v

– – Philosophia pauperum (= Albertus de Orlamünde) 348, 1ra–47rb

– Lumen animae (C) 311, 8r–100va– Notabilia naturkundlichen Inhalts 313,

145ra–b– Physiologus Latinus 312, 61va–64vb– Zoologische Abhandlung 364, 178r–187v– siehe auch Botanik; Elemente; Gemmen;

Pflanzenbau; Physiologus; Landwirt-schaft; Meteorit; Temperamente; Tiere

Naturphilosophie: – Aristoteles: (Philosoph, †322 v. Chr.):

Werke: De celo et mundo, translatio nova 302, 1r–30v

– Ps.-Aristoteles: De mundo, translatio ano-nyma 302, 68r–76v

Mittellateinische Literatur — Naturphilosophie

Page 52: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

212 213

Naturwissenschaft und Technik siehe Aristo-teles; Ps.-Avicenna; Iohannes de Sacrobos-co; Philippus de Vitriaco

– siehe Arabische Ziffern; Astronomie; Geo-metrie; Kalender; Komputistik; Mathema-tik; Medizin; Monate; Naturkunde; Pflan-zen; Pharmazie; Prognostica; Rezepte: chemische und technologische; Sphäre; Steine; Temperamente; Tierkreiszeichen; Zeitmessung

Navarra (ungenannter König von N. als Adressat) 400, 139r

Nazarius, hl.: Legende 326, 18vbNeumen siehe NotationNeustift (?): Besitzer 321; 351; 387 – siehe auch Einbände: Entstehungsorte:

Neustift (?)Nicodemus siehe Evangelium NicodemiNicolaus, hl.: – Guibertus de Tornaco: Sermo de s. Nicolao

390, 74v– Hungarus: Sermo de s. Nicolao 390, 5v– Legende 326, 57vaNicolaus IV. (Papst, 1288–1292): Dispenser-

teilung an Otto de Bolzano 338, Innensei-te des Koperteneinbandes

Nicolaus de Byardo OP (Prediger, Mitte 13. Jh.):

– Sermo de Dominica I adventus (= Petrus de s. Benedicto) 371, 68va

– Sermo de Dominica I in Quadragesima (= Petrus de s. Benedicto) 371, 78rb

– Sermo de s. Iohanne ante Portam Latinam (= Petrus de s. Benedicto) 371, 50rb

– Sermo de s. Marco (= Petrus de s. Benedic-to) 371, 49rb

– Sermo de s. Maria Magdalena (= Petrus de s. Benedicto) 371, 52ra

– Sermo de s. Philippo et Iacobo (= Petrus de s. Benedicto) 371, 49vb

– Sermo In festo ss. trinitatis 371, 120ra– Sermones de communi 371, 89ra–131va– Sermones de tempore 371, 1ra–28vb– Sermones in nativitate domini 371, 306rb

und 308vb– Summa de abstinentia 317, 1ra–97vbNicolaus Claraevallensis OCist. (Sekretär des

hl. Bernhard, †1176): De s. Maria Magda-lena 386, 94r–101v

Nicolaus Cusanus (Kardinal, Bischof von Brixen, †1464):

– Professformular für die Augustinerinnen im Halltal 370, 13r–20v

– Statuten für die Augustinerinnen im Hall-tal, Auszug (Wahl der Priorin) 370, 42v–43v

Nicolaus Damascenus (Schriftsteller, Histori-ker und Philosoph, ca. 60–4 v. Chr.): De plantis (= Ps.-Aristoteles) 302, 41v–54r

Nicolaus de Gorran OP (Lektor und Prior in Paris, †1295):

– (?) Prothemata (vgl. Schneyer, Wegweiser 584) 358, 76r–100r

– Sermo in visitatione 313, 79v– Sermones de tempore, de quadragesima,

de sanctis et de communi (Fundamentum Aureum), unvollständig 354, 1ra–206ra

Nicolaus de Landau OCist. (Prediger, Mönch in Ottenburg, 1. Hälfte 14. Jh.): Sermones: De s. Benedicto 324, 26ra

Nicolaus de Lyra OFM (Theologe, †1349): Quaestiones disputatae de adventu Chris-ti. Redactio prima 324, 105ra–113vb

Nicolaus de Mediolano (Prediger, 13. Jh.): 2 Sermones ad clerum 356, 119va, 132rb

Nicolaus Opaviensis siehe Nicolaus Perenkla de Troppau

Nicolaus Parisiensis (wohl nicht Nicolas Fla-mel, Notar, 1330–1418, sondern Porreta-ner des 12. Jh.): Commentarius in Librum sex principiorum Ps.-Gilberti Porretani 313, 130ra–145rb

Nicolaus Perenkla de Troppau OP (Prediger, 14. Jh.): Sermo in visitatione 313, 78v

Nicolaus Rumplerius siehe Rumplerius, Ni-colaus

Nikolaus Schönberg siehe Schönberg, Niko-laus

Nil: Aristoteles: De inundatione Nili 302, 82v–85r

Nördlingen: – Erwähnung 347, 91r– siehe auch Christgarten; Rector puerorum

in Nördlingen; Bernardus WelschNorbertus, hl.: – Drei leoninische Hexameter auf den hl.

Norbert 329, 66r

Naturwissenschaft — Norbertus

Page 53: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

212 213

– Vita s. Norberti (Vita B, sog. Pascalis-Va-riante) 329

Nordfrankreich: Entstehungsort (?) 343; 348; 354

Notabilia de sacramento altaris et eucharis-tiae 381, 148r–155v

Notabilia siehe NotizenNotare siehe Friedrich Aichach; PaxolinusNotation: – Hufnagelnotation 321– Neumen 301; 302, VD, Spiegel (abgelöst,

jetzt Frg. A 4 der UB)Notizen (geordnet nach deutschen Stichwör-

tern): – Ablass 345, VD Spiegel– Über den Namen Adam 306, 140va– Aichach, Friedrich (?): Familienchronik

355, 99rb–100r– Animalia, quae vivunt ex puris elementis

340, VD, Spiegel– Zur Apokalypse 363, I*r– Über die Wirkungen von Aqua vitae 344,

Ir– Zu Aristoteles 363, I*r– Über den Ausschluss von der Kommunion

am Gründonnerstag und Karfreitag 396, 61v

– Zur Beichte 381, 72v– Zu Bernardus Claraevallensis: De diligen-

do Deo 306, 140vb– Zur Bibel 347, 98r– Datierung: 1334 355, 82v– Datierung: 1335 355, 132v– Über die Erhörung des Gebetes 312,

95ra– Dialog zwischen Esel und Herr 328, VD,

Spiegel– Etymologische 363, I*v– Über die Eucharistie 322, 45r; 341, HD,

Spiegel; 380, 142v– Über Frauen 341, HD, Spiegel– Grammatikalische Notizen 396, 157va–b– Kanonistische Notizen 322, 25v–26r; 341,

HD, Spiegel– Über die Liebe 312, 62rb– Zum Lumen animae 311, HD, Spiegel– Über die Magd 371, 331vb– Über die Gefangennahme König Maximili-

ans 1488 in Brügge 348, 302v

– Über die Zusammenstellung des Missale speciale 332, 50r

– Zur Naturkunde 313, 145ra–b– Auslegung von Osee 13, 14 313, 57r– Zu Plato 363, Ir–v– Predigtnotizen 334, HD, Spiegel– Preisangabe für die Handschrift 346

CXra – Notabilia zu Prosa 364, 221r– Rechnungsnotiz 334, HD, Spiegel– Schenkungsvermerk 363, 141v– Schreibervermerke 309, 188vb; 311, 135v– Über die dreißig Silberlinge 355, 132v– Über die Sophistik 396, 157vb– Zu Speculum historiale 338, 148v– Über die Sünde 371, 331vb– Theologische 322, 67r–69v; 363, Iv; 363,

I*v– Zu Thomas de Aquino, Quodlibet 338,

148v– Zu Thomas de Aquino 363, I*r– Über die Tierkreiszeichen 373, 89v– Über Tränen 312, 62rb– Verpfändungsvermerk: Georg Harolt an

die Domkirche von Augsburg: 317, VD, Spiegel

– Über die Versuchung 371, Xv– Über die vier Sünden gegen den Heiligen

Geist 312, 95vb– Über Weinlieferungen in Stams 316, Ir–v

und Abklatsch auf der Innenseite des HD

– Über die Weinproduktion 374, Innen-schicht des Koperteneinbands

– Über die Wissenschaft 334, HD, Spiegel– Über den Zehent 312, 3v; 369, 127v– Zur Zeitmessung 373, 89v– verschiedene 303, HD, Spiegel; 310, VD,

Spiegel, HD, Spiegel; 319, VD Spiegel; 322, passim; 326, 105rb–114vb; 328, VD, Spiegel; 336, 201r; 340, VD, Spiegel; 341, VD, Spiegel, IIIr–IVv; 346, CXr; 347, 97r; 352, 113rb; 355, 82v; 361, passim am Blattrand; 369, 116va, 123r, 126r, 227ra; 371, 331rb; 381, 98v–99v, 155r; 384, 227v–I*r; 388, 165r; 390, 55v; 393, 23vb, 24va, 73ra, 79r, 119vb; 398, VD, Innen-seite–Iv, 72r

– siehe auch Entlehnvermerke; Exzerpte;

Norbertus — Notizen

Page 54: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

214 215

Federproben; Kaufvermerke; Kurztexte (anonyme); Schreibernotizen, Schreiber-verse

Oberitalien: Entstehungsort: 303; 305; 318; 320

Obersteiermark: Entstehungsort (?) 304Odo Cantuariensis (Theologe, †1220): Mora-

lia super Psalmos 334, 1r–54raOdo de Castro Radulfi (Theologe, Kanzler

von Notre Dame, Kardinal von Tusculum, †1273): Distinctiones super Psalterium (fälschliche Zuweisung der Innsbrucker Hs. in der Literatur) 334, 1r–54ra

Odo de Cheriton (englischer Theologe, † ca. 1246):

– Sermo de uno confessore 380, 139v– Sermo Dnca 4. adv. 306, 3vb– Sermo Dnca 3. post epiph. dni 306, 5vb– Sermo Dnca 3. post pent. 306, 22ra– Sermo In nativitate dni 306, 29va–30rbOdo de Morimond OCist. (Abt von Mori-

mond, †1161) : – Sermo „Stabat iuxta crucem“ 313, 57r–

72v– Homilia in Ioh. 19, 25–27 388, 176v–197vÖsterreich (ungenannte Herzogin als Adres-

satin) 400, 173v– siehe auch Linz; Obersteiermark; Salz-

burg; Schlägl; Tirol; WienOfficium BMV siehe Maria: MarienoffiziumOfficium defunctorum siehe TotenoffiziumOffizium: – Commune sanctorum 398, 96r–117v– siehe auch Breviarium; Marienoffizium;

Reimoffizien; TotenoffiziumOmnes sancti siehe AllerheiligenOpera caritatis siehe Sieben Werke der

BarmherzigkeitOpusculum de toto officio coquinae 348,

57vb–66rbOratio siehe GebeteOratio Habacuc (Abacuc 3) 330, 117r; 351,

29vb; 394, 62vOratio seu Lorica Brendani Abbatis 391,

3rbOrden siehe Augustiner-Chorherren; Augus-

tinerinnen; Deutscher Orden; Domini-kaner; Karmeliter; Kartäuser; Klöster;

Mönch; Prämonstratenser; Profess; Zister-zienser

Ordensgeschichte siehe Orden, OrdenslebenOrdensleben: – Bernhardus Claraevallensis (?): De com-

mendatione cellae 320, Irb– Ps.-Bernardus Claraevallensis: Epistola

ad fratres de Monte Dei 373, 1v–50r– – Responsum ad fratres de Monte Dei 373,

1r–v– Ps.-Guigo I., prior Cartusiae maioris

OCart. (†1137): Epistola ad fratres de Monte Dei 373, 1v–50r

– Guilelmus abbas s. Theoderici OSB, OCist. (Theologe, †1149): Epistola ad fratres de Monte Dei 373, 1v–50r

– Iohannes Cassianus: De institutis coenobi-orum (De timore Dei) 313, 54r–v

– Petrus Damianus: Liber qui dicitur Domi-nus vobiscum 313, 54v–56v

– De commendatione cellae 320, Irb– De diaeta religiosorum 322, 135v– Acht Sermones zum Ordensleben 313,

73r–88r– De timore Dei (Exzerpt aus Iohannes Cas-

sianus: De institutis coenobiorum) 313, 54r–v

– De vita et honestate religiosorum 313, 85v

– Wahl der Priorin der Augustinerinnen im Halltal 370, 42v–43v

Ordensstatuten: – Augustinerinnen im Halltal (Auszug: Wahl

der Priorin) 370, 42v–43v– Prämonstratenser: Statuta ordinis Prae-

monstratensium 375Origenes (griechischer Kirchenschriftsteller,

†253/254): Exzerpte 366, 92rb–95vbOstern: – Berechnung: Iohannes de Sacrobosco: De

Computo ecclesiastico (= Computus) 373, 65r–88v

– Hymnus AH 2, Nr. 131 bzw. AH 50, Nr. 215 351, 52vb; 394, 89v; AH 51, Nr. 83 351, 53ra; 394, 89v; AH 51, Nr. 85 351, 53rb; 394, 90r; Chev. Nr. 9649 351, 53ra; 394, 89v

– Memorialverse (Walther Nr. 16725) 373, 97v–98r

Notizen — Ostern

Page 55: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

214 215

– Sequenz AH 53, Nr. 36 332, 12v– Sermones de resurrectione dni 364, 104v–

110vOswaldus rex: Ikonographie 330, VDOtto de Bolzano (spätes 13. Jh.): Dispenser-

teilung durch den Papst Nicolaus IV. 338, Innenseite des Koperteneinbandes

Päpste siehe Alexander III.; Bonifatius VIII.; Clemens V.; Clemens VI.; Coelesti-nus III.; Damasus I.; Gelasius I.; Gregori-us I. Magnus; Gregorius IX.; Honorius III.; Hormisdas; Innocentius III.; Inno-centius IV.; Iohannes XXII.; Julius II.; Leo I. Magnus; Lucius III.; Nicolaus IV.; Pelagius; Stephanus I.; Urbanus III.; Ur-banus IV.

– siehe auch PapstbriefePalestrina (ungenannter Bischof von Pale-

strina als Adressat) 400, 191vPalladius (Landwirtschaftsschriftsteller, 4.

Jh.): De plantationibus (Palladius abbre-viatus) siehe Godefridus de Franconia

Pancratius, hl.: Legende 326, 17raPapstbriefe 400, 97v–117r, 173vPapsturkunden: Urbanus IV.: Bulla indul-

gentiarum ‘Transiturus’ (De institutione festi corporis Christi; 1264) 304, 64vb–69ra

Paradies: – Aegidius Romanus: De praedestinatione,

praescientia, paradyso, purgatorio et in-ferno 348, 219va–252vb

– Notiz 322, 51vParis: – Entstehungsort 343 (?); 354 (?); 373– Kaufort 343Partes orationis siehe De partibus orationis

(anonymer Traktat)Pascha siehe OsternPaschasius Radbertus, hl. OSB (Theologe,

Abt von Corbie, ca. 790–859): De assump-tione beatae Mariae virginis (= Ps.-Hiero-nymus: Ep. supp. 9 = Epistola ad Paulam et Eustachium de assumptione Mariae virginis) 389, 207v–225r

Passio domini siehe PassionPassion: – Ps.-Beda Venerabilis: De meditatione pas-

sionis Christi per septem diei horas libellus (= Ps.-Bernardus Claraevallensis) 391, 9rb–19va

– Ps.-Bernardus Claraevallensis: De medita-tione passionis Christi per septem diei ho-ras libellus (= Ps.-Beda Venerabilis) 391, 9rb–19va

– Concordantia passionum brevis 346, LXXXVIIIvb–ICva

– Passio secundum Iohannem 332, 64v–68r– Passio secundum Lucam 332, 60r–64v– Passio secundum Marcum 332, 56r–60r– Passio secundum Matthaeum 332, 50r–

55vPastor, hl.: Legende 342, 132rPastoraltheologie siehe SeelsorgePaternoster (lat. Text) 330, 122v– Auslegungen: Gau(d)fridus Babion 328,

83v–87v– – Godefridus Heriliacensis: Super Pater

noster 365, 1ra–95va– – Guilelmus Carthusiensis siehe Godefri-

dus Heriliacensis– – Guilelmus Hilacensis siehe Godefridus

Heriliacensis– – Honorius Augustodunensis: Speculum

ecclesiae, De nativitate domini, Auszug = Commonitio ante dominicam oratio-nem 312, 115ra–116ra

– – Ps.-Iacobus de Paradiso siehe Godefri-dus Heriliacensis

– – anonyme 312, 115ra–116ra; 313, 2r– – Expositio orationis dominice 390, 27r– – Expositio super dominicam orationem

361, 56v–71r– – Kompilation mehrerer Auslegungen, im

wesentlichen nach Anselmus Laudunen-sis, Enarrationes in Matthaeum 328, 83v–87v

– – De oratione dominica 302, 141va–142va

– – Sermo super Pater Noster 380, 142rPatient: Ikonographie 373, 111r und 114rPatristik: – Homilien (Sammlung von Homilien ver-

schiedener Autoren) 357– Exzerpte: Iohannes Fiscamensis abbas:

Libellus de scripturis et verbis patrum collectus 396, 64v–93r

Ostern — Patristik

Page 56: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

216 217

– Gegenüberstellung von Meinungen der Philosophen und der Kirchenväter zu ver-schiedenen Themen 355, 83r

– siehe auch Ambrosius; Ps.-Ambrosius; Augustinus; Ps.-Augustinus; Beda Venera-bilis; Caesarius Arelatensis; Ps.-Caesarius Arelatensis; Eucherius Lugdunensis; Eus-ebius Gallicanus; Gregorius I. Magnus; Hieronymus; Iohannes Cassianus; Iohan-nes Diaconus; Isidorus Hispalensis; Theo-dorus; Vitae Patrum

Paulus, hl., Apostel: – Iacobus de Voragine: Sermo de s. Petro et

Paulo 364, 72r– Legende 326, 22rb; 336, 12va– Sequenz: Conversio s. Pauli AH 50, Nr. 269

332, 39rPaulus et Iohannes, hl.: – Legende 326, 21ra; 336, 5ra– Missa in festo s. Iohannis et Pauli 388, VD,

SpiegelPaulus, Magister (ohne nähere Angaben):

Besitzer 339Paulus, proconsul Romanus: Brief 400,

151rPaulus Hungarus OP (Kanonist in Bologna,

†1242): Summa de poenitentia (auch Franciscus [Caraccioli], Cancellarius Pari-siensis, Berengarius Fredoli Episcopus Tusculanus und Hugo de Sancto Victore) 316, 46r–52v; 355, 10r–13v

Pavia (Rat und Volk als Adressaten) 400, 125v, 127r, 127v, 135r

Paxolinus (filius Crescimbenis dicti Catanei de Mantua, Notar, spätes 13. Jh.): Urkun-de 338, Innenseite des Koperteneinban-des

Pelagia, hl.: Legende 336, 131vb; 342, 88rPelagius I,. hl. (Papst 556–561): Legende

342, 137vPelagius (Häretiker, um 400): Prolog zum

Römerbrief 379, 389rb–vaPelikan 302, 140vbPentecoste siehe PfingstenPeraldus, Guilelmus siehe Guilelmus Peral-

dusPeregrinus de Oppeln OP (Prior in Breslau

und Ratibor, † um 1322):

– Sermo In annuntiatione BMV 341, 60r und 66r

– Sermo In nativitate BMV 341, 64v– Sermo In purificatione BMV 341, 61v– Sermones de sanctis 302, 96ra–132vb– Sermones de tempore 376Perenkla, Nicolaus siehe Nicolaus Perenkla

de TroppauPergamenteinbände 331Perichtoldus sacerdos in Hall (15. Jh.): Ge-

schenkgeber 319Perpetua, hl.: Legende 326, 24vaPersonen, die keiner im Register ausgewiese-

nen Gruppe zugeordnet sind oder sich nicht mit Sicherheit einer dieser Gruppen zuordnen lassen siehe Ambrosius von Tschars; Conradus, Magister; Gregorius de Monasterio (?); Guido de Polomaco (Poli-gnac); H. de Hudlarforet (?); Heinricus de Auer; Iohannes de ... ; Iohannes de Castel-bono (?); Matthaeus; Michael, frater; Pe-trus de Calabria; Frater Sozonius; Ulrich Prageder

Petrus, hl. Apostel:– Iacobus de Voragine: Sermo de s. Petro et

Paulo 364, 72r– Hymnus AH 2, Nr. 58 bzw. AH 51, Nr. 188

351, 55va; 394, 92v– Legende 326, 22rb; 336, 7ra– – Ad vincula s. Petri 326, 28vb; 336, 45va;

342, 1rPetrus et Paulus, hl.: Missa in vigilia Petri et

Pauli 388, VD, SpiegelPetrus, frater (Chorherr in Wilten, 15. Jh.):

Schreiber 375Petrus, martyr, hl.: Legende 326, 17vbPetrus Berengarii Carcassonensis OP (Predi-

ger, †1311): Sermones: De s. Laurentio (= Aldobrandinus de Cavalcantibus) 341, 106ra

Petrus Blesensis (Theologe und Schriftstel-ler, = um 1204): Poenitentiarius 322, 64r–65v (Walther Nr. 13564)

Petrus de Calabria (Adressat, 14. Jh.): Brief 400, 145r

Petrus Chrysologus, hl. (Kirchenlehrer, †450): Exzerpte 366, 110vb–112ra

Petrus Comestor (Theologe, †1179): Historia

Patristik — Petrus Comestor

Page 57: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

216 217

scholastica, Auszug siehe De quindecim signis ante diem iudicii apparentibus

Petrus de Dacia (Prediger, †1288/9): Prothe-ma 364, 62v

Petrus Damianus OSB (Theologe, Kardinal, †1072): Liber qui dicitur Dominus vobis-cum 313, 54v–56v

Petrus Lombardus (Scholastiker, † um 1160):

– Prolog zum 1. Korintherbrief 379, 393vb– Prolog zum 2. Korintherbrief 379, 398ra– Sententiarum libri IV, Auszug 304, 71ra–

89va– Sententiae, L. III (Auszug) 322, 26v–37vPetrus Monoculus OCist. (Theologe, 2. Hälfte

12. Jh.): Briefe 400, 187r–191vPetrus Remensis OP (Bischof von Agen,

†1247): – Sermo Dnca 2. adv. 380, 46r– Sermo Dnca 3. post epiph. dni 374, 19r– Sermo Dnca 1. in Quadrages. 374, 27v– Sermo Dnca 4. in Quadrages. 374, 31v– Sermo Dnca 10. post pent. 374, 76r– Sermo de apostolis (Schneyer 4, 753, Nr.

470) 358, 53v– Sermo de uno confessore 312, 81rb– Sermones de sanctis 334, 85ra–132va– Sermones de sanctis 344, 1r–209v– Sermones de tempore et de sanctis (ge-

mischt mit anderen Autoren und anony-men Sermones) 371, 270ra–325rb

Petrus de Remis siehe Petrus Remensis Petrus de Riga (Kanoniker in Reims, 12.

Jh.): Aurora 322, 100v–126r; 323Petrus Roger siehe Clemens VI.Petrus de S. Benedicto OFM (Kompilator

einer Predigtsammlung, um 1280, Paris): – Sermo de pluribus confessoribus 393, 8ra– Sermo de pluribus martyribus 393, 2rb– Sermo de pluribus martyribus 393, 4rb– Sermo de uno martyre 393, 1va– Sermones de communi 371, 89ra–120ra– Sermones de sanctis 371, 41ra–88vb– Sermones de tempore, pars aestivalis 371,

120ra–131vaPetrus de Vinea (Protonotar Kaiser Fried-

richs II., Schriftsteller, †1249): Briefe 400, 96r–195v passim

Pferd: – Ikonographie 328, 37v– siehe auch RossmedizinPfingsten: – Hymnus AH 2, Nr. 51 bzw. AH 51, Nr. 91

351, 54rb; 394, 90; AH 2, Nr. 132 bzw. AH 50, Nr. 144 351, 54ra; 394, 90v

– Sequenz AH 53, Nr. 70 332, 15v; 377, VD, Spiegel

– Zwei Sermones de spiritu sancto 395, 140r–v

Pflanzen: – Ps.-Aristoteles: De plantis (= Nicolaus

Damascenus) 302, 41v–54r– Nicolaus Damascenus: De plantis (= Ps.-

Aristoteles) 302, 41v–54r– Pflanzenglossar, lat.–dt. 355, 86va–93ra– Verse über die Namen der Bäume 355,

16r– siehe auch LandwirtschaftPflanzenbau siehe Godefridus de Franconia:

Palladius abbreviatusPflanzenglossar, lat.–dt. 355, 86va–93raPhantasielandschaft: Ikonographie 314, pas-

simPharmazie: – Ps.-Hippocrates: De aquis 364, 212v– De calculo 364, 216r– De granis iuniperi 364, 213r– Notiz über die Wirkungen von Aqua vitae

344, Ir– siehe auch Rezepte, medizinischePhilaretus (Byzantinischer Arzt, 9. Jh.): Li-

ber de pulsibus 373, 111r–114r und 169r–v (Auszug)

Philippus, hl., Apostel: Legende 326, 15rbPhilippus, Bischof von Trient siehe Filippo

BonacolsiPhilippus Cancellarius (Theologe, †1236):

Sermo in dnca 6. post pent 374, 68rPs. (?) -Philippus Tripolitanus (13. Jh.): Ps.-

Aristoteles: Secretum secretorum sive Epistola ad Alexandrum, Epistula dedica-toria und Übersetzung 355, 18v–60v

Philippus de Vitriaco (Philosoph, ca. 1240): Compilatio de libris naturalibus (auch Hugo Ripelin de Argentina und Albertus Magnus zugeschrieben) 363, 1’ra–141ra

Petrus Comestor — Philippus de Vitriaco

Page 58: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

218 219

Philosophie: – Erläuterung des Inhalts 396, 94r–v– Gegenüberstellung von Meinungen der

Philosophen und der Kirchenväter zu ver-schiedenen Themen 355, 83r

– Sententiae Secundi philosophi 384, 1r–v– Septem gradus sapientiae 396, 177r– siehe auch Aristoteles; Ps.-Aristoteles;

Averroes; Avicenna; Ps.-Avicenna; Costa ben Luca; Ps.-Gilbertus Porretanus; Lul-lus, Raimundus; Nicolaus Damascenus; Nicolaus Parisiensis; Platon; Porphyrius

– siehe auch Erläuterung philosophischer Begriffe; Kategorien; Logik; Materie; Me-taphysik; Naturphilosophie; Prinzipien; Quaestiones; Scholastik; Sophistik

Physiologus Latinus 312, 62va–64vbPiacenza siehe auch Iacobus Philippus de

PiacenciaPilatus siehe Evangelium Nicodemi (Acta

bzw. Gesta Pilati)Pisa (Rat und Volk als Adressaten) 400,

162rPlato (Philosoph, †348/347 v. Chr.): – Exzerpte 355, 83r– Notiz 363, Ir–vPlatteneinbände 363; 383Poenitentialsummen und -wesen siehe Beich-

te; Summa iurisPoetologie: nicht näher bestimmbarer Text,

Fragment 356, EinbandfutterPolignac, Guido de siehe Guido de Poloma-

coPolomaco, Guido de siehe Guido de Poloma-

coPolycarpus, hl.: Legende 326, 4rbPontificale 321Pontius Pilatus siehe PilatusPorphyrius: Isagoge: Kommentar 313,

90ra–105rbPorträt: – Grünpeck, Joseph 314, 1v– Hölzl, Blasius 314, 1v– Leopold V. (Erzherzog von Österreich,

Tiroler Landesfürst) 383, 1v, 2v– Maximilian I. (Deutscher Kaiser) 314, 5rPortugal (ungenannter König von P. als

Adressat) 400, 190rPrälat siehe Ordensleben

Prämonstratenser: – Geschichte: Liber de initiis et incrementis

Praemonstratensium 329– Ordensstatuten: Statuta ordinis Prae-

monstratensium 375– siehe auch Norbertus S.; WiltenPraeneste siehe PalestrinaPrageder, Ulrich siehe Ulrich PragederPraxedis, hl.: Legende 336, 22vaPredigten siehe SermonesPreis: Bücher 387, 170rPreisangabe 346, CXraPriester: – De duobus clavibus 326, 102vb–103va– De sacerdote (10 Hexameter) 322, 135r – De sacerdote indigno 312, HD, Spiegel– Sermo ad clerum 312, 86vaPriester Iohannes siehe Iohannes, presbyterPriesteramt (Notizen) 322, 94vPrimus, hl.: Legende 326, 18rb; 326, 66vaPrinzipien: Ps.-Gilbertus Porretanus: Liber

sex principiorum: Kommentar des Nico-laus Parisiensis 313, 130ra–145rb

Prior siehe OrdenslebenPriscianus (Grammatiker, 6. Jh.): – Institutiones: anonymer Kommentar zu

Priscianus 396, 99r–125r– – anonymer Kommentar zu Priscianus,

Inst. II 18–21 396, 132r–147v– Institutiones minores, L. XVII und XVI-

II 400, 1r–71vProcessus, hl.: Legende 326, 23vaProdigien: Joseph Grünpeck, Prodigiorum,

portentorum, ostentorum et monstrorum que in seculum Maximilianeum inciderunt queque aliis temporibus apparuerunt in-terpretacio. Blasio Holtzl Maximiliani Romanorum Caesaris secretario dedicata 314

Profess: Professformular für die Augustine-rinnen im Halltal 370, 13r–20v

Professliturgie: Augustiner-Chorherren 321, 30r–33r

Prognostica:– Wetterregeln 368, VD, Spiegel und 128v– siehe auch Joseph Grünpeck, Prodigio-

rum, portentorum, ostentorum et mons-trorum que in seculum Maximilianeum inciderunt queque aliis temporibus appa-

Philosophie — Prognostica

Page 59: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

218 219

ruerunt interpretacio. Blasio Holtzl Maxi-miliani Romanorum Caesaris secretario dedicata 314

Proprietates mensium 373, 89vProsa: Notabilia de prosa 364, 221rProsper Aquitanus (Kirchenschriftsteller, 5.

Jh.): Exzerpte 366, 109vb–110vbProthasius, hl.: Legende 326, 62raProthemata siehe Sermones; ThemataProthus, hl.: Legende 326, 39rbProthus et Iacinctus, hl.: Legende 336,

107rb; 342, 52vPsalmen: – Memorialverse 368, VD, Spiegel und

128v– siehe auch Bibel: Fragmente: Psalmen;

BibelexegesePsalterium (feriatum) 351 (Breviarium); 394

(Breviarium)Psalterium (non feriatum) 330Ps(eudo-) siehe nach dem Namen des jewei-

ligen AutorsPseudowissenschaften siehe Alchimie; Astro-

logie; MagiePulcherrima formula vivendi 390, 29vPuls: Philaretus: Liber de pulsibus 373,

111r–114r und 169r–v (Auszug)Purgatorium: Aegidius Romanus: De prae-

destinatione, praescientia, paradyso, pur-gatorio et inferno 348, 219va–252vb

Purificatio BMV siehe Maria LichtmessPutsch, Heinrich siehe Heinrich V. Putsch,

Abt von Wilten (Auftraggeber)

Quadragesima: – Antonius Azaro de Parma: Sermones qua-

dragesimales 346– Iacobus de Voragine: Sermones quadrage-

simales 367, 1r–224v– Hymnus AH 2, Nr. 34 bzw. AH 51, Nr. 54

351, 50vb; 394, 87v; AH 2, Nr. 35 bzw. AH 51, Nr. 60 351, 51rb; 394, 88r; AH 2, Nr. 40 und 41 bzw. AH 50, Nr. 66 351, 52rb; 394, 89r; AH 2, Nr. 42 bzw. AH 50, Nr. 67 351, 51vb; 394, 88v; AH 50, Nr. 30 351, 52ra; 394, 88v; AH 51, Nr. 22 351, 50vb; 394, 87v; AH 51, Nr. 55 351, 51ra; 394, 88r; AH 51, Nr. 57 351, 51vb; 394, 88v; AH 51, Nr. 72 351, 52va; 394, 89v; Chev. Nr. 9408

351, 51rb; 394, 88r; Chev. Nr. 9607 351, 51va; 394, 88v

Quadrivium siehe Septem artes liberalesQuaestiones: – Aegidius Romanus: Quaestiones de resur-

rectione mortuorum 348, 253ra–274vb– Nicolaus de Lyra: Quaestiones disputatae

de adventu Christi. Redactio prima 324, 105ra–113vb

– biblischen Inhalts 322, 40v–41r– Drei Quaestiones 361, 1r– Quare tantum tres materiae dicuntur 313,

105rb–va– De restitutionibus 364, 174v–177v– zu verschiedenen theologischen Themen

322, 70r–77rQuattuor Coronati, hl.: Legende 336, 163rb;

342, 110vQuintinus, hl.: Legende 342, 97rQuiriacus, hl.: Legende 326, 14rbQuod Deus praeferendus est divitiis 381,

165r–167rQuomodo requirendus sit peccator in extre-

mis 364, 236v

Rader, Archidiaconus (unbekannter Geistli-cher, † frühes 13. Jh.): Bücherverzeichnis 302, HD, Spiegel

Raimundus Lullus siehe Lullus, RaimundusRaimundus de Pennaforte OP, hl. (Kanonist,

†1275): – Summa 387– Summa de casibus 339, 1ra–176vb; 387,

1ra–145vb– Summa de matrimonio 339, 177ra–198vb;

387, 148ra–168vb– Summa de poenitentia et de matrimonio,

Textus abbreviatus siehe Summa iuris– Summa Raimundi metrice 322, 78r–94r– Summula Raimundi metrice compilata

siehe Adam, Magister: Summula de Sum-ma Raimundi

– Summa: Glosse zum Werk des Raimundus 387, 172ra–350v

Raimundus Rigaldi OFM (Prediger, 13. Jh.): Sermo in Feria 6. in Parasceve 371, 346va

Ramunkh, Konrad siehe Konrad RamunkhRandleisten siehe Buchschmuck: Elemente

Prognostica — Randleisten

Page 60: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

220 221

Raymundus de Morini (Prediger, †1280): Prothema 364, 62r

Recessus altaris 394, 8rRechnungen (Notiz) 334, HD, SpiegelRecht siehe Kanonistik; Urkunden; Ver-

tragRector puerorum in Nördlingen: Auftragge-

ber 347Regimen santitatis Salernitanum 313,

170r–196v; 364, 218rRegula pastoralis siehe Gregorius MagnusRegulae morales 306, 98vaReichlich, Marx (Illuminator, um 1500) 314Reimoffizien: Barbara 394, 322rReinboto OCist. (Prior in Stams ab 1314): – Käufer (?) 354– Kaufvermerk 343Reliquien: Verzeichnis von Reliquien 307,

203ra–vb und HD, SpiegelRemigius, hl.: Legende 326, 45ra; 336, 129vb;

342, 80rRemigius Autissiodorensis OSB (Theologe,

Lehrtätigkeit in Paris, † 908): Interpreta-tiones nominum Hebraicorum siehe Ste-phanus Langton: Interpretationes nomi-num Hebraicorum

Responsorien: – Responsorien und Versikel ad horam ter-

tiam et sextam de gaudiis BMV (AH 24, 166) 364, 35r

– Responsorium in 1. Nocturno de BMV (AH 24, 44) 364, 3r

Resurrectio domini siehe OsternRezepte:– alchimistische: dt. und lat. 355, 84ra–

86va– chemische und technologische: dt. und lat.

355, 84ra–86va– – Farbrezepte, dt. 355, 83v; 355, 100v–

101r– medizinische: Contra Febres, dt. 364,

214r– – gegen verschiedene Fieberarten, dt. 364,

214v– – verschiedene 364, 215r– – verschiedene, dt. 364, 213v– – verschiedene, dt. und lat. 364, 219r– siehe auch KochrezepteRheinland: Entstehungsort 339

Rhetorik: Ludolphus de Hildesheim: Summa dictaminum (= Summa de arte dictandi) 400, 72r–95v

Richardus de Sancto Victore CR (Prior in St. Viktor in Paris, †1173):

– De differentia peccati mortalis et venialis, Auszug 313, 12v–13r

– De eruditione hominis interioris 313, 3v–12v

– Tractatus de potestate ligandi et solvendi, Auszug 313, 13v

– Tractatus de spiritu blasphemiae, Auszug 313, 13r–v

Richter (biblisches Buch) siehe Bibelexegese (Iudices)

Ripelin, Hugo, de Argentina siehe Hugo Ri-pelin de Argentina

Rituale: – Augustiner-Chorherren 321– Augustinerinnen im Halltal 370– Teilrituale 362, 1r–27vRobertus Grosseteste (Bischof von Lincoln,

†1253): De septem gradibus contemplatio-nis 356, 107rb

Römische Literaturgeschichte siehe Lateini-sche Literatur

Rolleneinbände 362; 363; 375Rom (Senat und Volk als Adressaten) 400,

118r, 118v, 140v, 147r, 193vRom siehe auch Iohannes, proconsul Roma-

nus; Paulus, proconsul Romanus– siehe auch RomzügeRomzüge: Ps.-Carolus Magnus: Decretum de

expeditione Romana 400, 96rRossmedizin: Meister Albrant: Rossarznei-

buch 364, 206v–209rRudolf von Ems (Epiker, † um 1254): Welt-

chronik, Fragment 348, VD, Spiegel (ab-gelöst, jetzt Frg. 65 der UB); 391, HD, Spiegel (abgelöst, jetzt verschollen); 393, VD, Spiegel (abgelöst, jetzt Frg. 65 b der UB) und Falz der letzten Lage

Rumplerius, Nicolaus (fälschliche Autoren-zuweisung, Verfasser der Tabula), recte Hugo Ripelin de Argentina 319; 345

Ruodolffus scolaris (Wirken in Meran belegt 1298–1335): Schreiber 355

Rupella, Iohannes de siehe Iohannes de Ru-pella

Raymundus de Morini — Rupella, Iohannes de

Page 61: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

220 221

Rupertus, hl.: – Ikonographie 370, 10v– Reliquien 307, 203ra ff.Rupertus Tuitiensis OSB (Abt von Deutz,

†1129/1130): – In Apocalypsim Ioannis Apostoli com-

mentaria, L. III, Cap. IV, Anfang 386, 127v–135v

– Zitat aus De sancta trinitate et spiritus eius 322, 41r

Sabinus (?): Ikonographie 330, VDSakramentar 332, 6r–50r– Fragment 376, VD und HD, SpiegelSakramente: – De sacramentis (Verse) 322, 48v–49r– De sacramentis signatis 322, 55r–v– De septem sacramentis 312, 96ra–va– De septem sacramentis ecclesiasticis 306,

74rb–75va– Exzerpte 322, 9r–26r– Memorialverse über die Sakramente 322,

66r–67r– siehe auch Beichte; Eucharistie; Kranken-

salbung; TaufeSalerno: Ärzteschule siehe Regimen sanitatis

Salernitanum– Rat und Volk als Adressaten 400, 157v–

159r– siehe Alexander III. (Papst): Brief an den

Bischof von Salerno 339, 186rSalsa verde: Rezept 359, I*vSalzburg: Entstehungsort (?) 301; 370– Buchmalerei 301– Konzil (1274): Statuta concilii Salisbur-

gensis 364, 232v– Konzil (1281): Statuta concilii Salisbur-

gensis 364, 233r– Konzil (1291): Statuta concilii Salisbur-

gensis 364, 234r– ungenannter Erzbischof von S. als Adres-

sat 400, 97vSancto Caro, Hugo de siehe Hugo de Sancto

CaroSankt Martin bei Schwaz: Augustinerinnen-

kloster 370Sankt Michael an der Etsch: Augustiner–

Chorherrenstift: Besitzer (?) 321 Sarazenen: zwei Briefe zur Auseinanderset-

zung zwischen Christen und Sarazenen 400, 185v

Sardinien (ungenannter König H. als Adres-sat) 400, 125v, 128r, 138r

Satiren siehe MartialisSaturninus, hl.: Legende 336, 179vb; 342,

129rSavinianus, hl.: Legende 336, 96rbSavoyen (ungenannter Graf von Savoyen als

Adressat) 400, 150v– siehe auch Thomas de SabaudiaSchachbrett: Abbildungen 333Schachbücher 333Schachspiel: Ikonographie 333Scham: kurze Notiz De verecundia 358,

100rSchenberg (Herr, 1512): Besitzer siehe

Schönberg, NikolausSchenkungsvermerke: – Gregorius de Monasterio an einen armen

Scholaren 363, 141v– Ludovicus de Ramung an Stams 310;

355– Perichtoldus sacerdos in Hall: an Schnals

319– Unbekannt an Stams 302– Valentinus plebanus in Kaltern (Valentin

Strobl): an Schnals 307Schlachten: – Antike 314, passim– Türkenkriege 1615 383, 3v–4vSchleis (Erwähnung) 336, IvSchlesien (?): – Buchmalerei 351– Entstehungsort 351Schlüsselgewalt: – Richardus de Sancto Victore: Tractatus de

potestate ligandi et solvendi, Auszug 313, 13v

– De clavibus ecclesiae (in Anlehnung an Richardus de Sancto Victore: Tractatus de potestate ligandi et solvendi) 313, 13v

– De duobus clavibus 326, 102vb–103vaSchnals: – Besitzer 301; 303; 305; 307; 312; 313; 318;

319; 320; 322; 328; 334; 336; 339; 340; 345; 357; 358; 359; 365; 371; 372; 373; 395; 396; 400

– Besitzvermerke 301; 303; 305; 307; 312;

Rupertus — Schnals

Page 62: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

222 223

313; 318; 319; 320; 322; 328; 334; 336; 339; 340; 345; 357; 358; 359; 365; 371; 372; 373; 395; 396; 400

– Schenkungsvermerke 307; 318; 319; 345– siehe auch Einbände: Entstehungsorte:

SchnalsSchönberg, Nikolaus (Domherr in Brixen,

um 1500): Besitzer 394Schöpfung (Erschaffung des Menschen): Ex-

zerpte 322, 9r–26rScholastik siehe Theologie, TheologenSchramberg siehe Bissingen in Schramberg

und Wippersburg, Josephus Cajetanus comes a

Schreiber, Korrektoren, Glossatoren (Na-men) siehe Chuntzlinus; Franziscus; Fried-rich Aichach; Grünpeck, Joseph; Haber-störfer, Caspar; Hainricus; Hermannus; Iacobus; Iohannes; Moderlin, Nicolaus; Petrus, frater, Chorherr in Wilten; Ruo-dolffus scolaris; Seyfridus de Rain; Sym-on; Ulricus monachus in Gyrio; Willehel-mus

Schreibernotizen 339, 198vb; 373, 89rSchreibersprüche 364Schreiberverse 306, 48vb, 64va; 309, 188vb,

247rb; 310, HD, Spiegel; 318, 203va; 319, 137va; 332, 69r; 334, 248v; 345, 159vb; 355, 82v, 132v; 365, 118va; 366, 122ra; 374, 98v; 396, 125r, 148r; 400, 71v, 95v

Schriftalter: – 10. Jh.: 359, VD, Spiegel (Deutschland?);

376, VD und HD, Spiegel (Deutschland?)– 11. Jh.: 301 (Tirol oder Salzburg); 350, VD,

Spiegel, HD, Spiegel; 389, HD, Spiegel– 12. Jh.: 326, VD und HD, Spiegel

(Deutschland); 357 (Deutschland?); 386 (Süddeutschland)

– 13. Jh.: 302, HD, Spiegel, 1–95 (Nord-frankreich); 306 (Wilten?); 309 (unbe-kannt); 312 (Deutschland?); 316 (Stams?); 320 (Oberitalien?); 322 (Deutschland?); 323 (Deutschland?); 324 (Stams); 328 (Ti-rol, Meran?); 329 (Wilten?); 330 (Süd-deutschland); 334 (Italien); 336 (Seitz?); 338 (Stams?); 339 (Rheinland); 340 (Itali-en); 344 (Kaisheim oder Stams); 346 (un-bekannt); 358 (Süddeutschland?); 365 (Deutschland?); 366 (unbekannt); 369

(Süddeutschland oder Stams); 373 (Paris); 378 (Stams?); 379 (Frankreich); 380, 128–141 (Würzburg?); 381 (Stams?); 385, Ir–v (Stams?); 388, VD, Spiegel (Stams?); 390, 1–74 (Stams?); 391 (Stams?); 392 (Stams?); 393 (Baumgarten im Elsass?); 396 (Italien?)

– 13./14. Jh.: 342 (Wilten?); 343 (Paris oder Nordfrankreich); 348 (Nordfrankreich?); 349 (Stams?); 354 (Paris oder Nordfrank-reich); 363 (Flandern?); 374 (Stams?); 380, 125–127 (Würzburg?); 384 (Stams?)

– 14. Jh.: 302, 96–142 (Deutschland); 303 (Oberitalien, evt. Tirol?); 304 (Bodensee-raum oder Obersteiermark); 305 (Oberita-lien, evt. Tirol?); 307 (Tirol); 310 (Süd-deutschland); 311 (Mais?); 313 (Italien?); 317 (Süddeutschland); 318 (Oberitalien?); 319 (Tirol); 324, 85–96, 113vb (Stams?); 326 (Südwestdeutschland?); 328 (Meran); 332 (Salzburg oder Tirol); 334 (Italien); 335 (Stams?); 337 (Stams?); 338 (Stams?); 341 (Stams?); 345 (Tirol); 346 (unbe-kannt); 350 (Stams?); 351 (Schlesien); 352 (Stams?); 355 (Tirol); 356 (Stams?); 357 (Deutschland?); 358, VD, Spiegel (Süd-deutschland); 359 (Deutschland?); 361 (Stams?); 364 (Stams?); 365 (Italien?); 365 (Tirol?); 367 (Stams?); 369 (Süddeutsch-land oder Stams); 371 (Frankreich); 372 (Deutschland?); 373 (Deutschland?); 376 (Wilten?); 377 (Stams?); 379, VD, Spiegel, HD, Spiegel (Deutschland?); 380, 1–124, 142–143 (Würzburg?); 382 (Stams?); 385 (Stams?); 387 (Frankreich); 388 (Stams?); 389 (Süddeutschland oder Stams); 390, 75r–78v, 81r–90v, I*r–v (Stams?); 392, VD, Spiegel–Iv und I*r–HD, Spiegel (Stams?); 395 (Geirach?); 396 (Italien?); 400 (unbekannt)

– 14./15. Jh.: 347 (Christgarten)– 15. Jh.: 310, VD, Spiegel, HD, Spiegel

(Süddeutschland); 320, Ir und IIr (Tirol oder Süddeutschland); 321 (Tirol); 325 (Florenz); 328, VD, Spiegel (Tirol); 331 (Wilten?); 334, VD, Spiegel (Italien); 340, Ir (Schnals?); 348, 302v (Tirol); 359 (Glos-sen) (Tirol?); 362 (Tirol); 370 (Tirol, Hall-tal?); 375 (Wilten); 376 (Wilten); 384 (Fe-

Schönberg, Nikolaus — Schriftalter

Page 63: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

222 223

derproben); 390, 79r–80v (Stams?); 398 (Süddeutschland oder Tirol)

– 16. Jh.: 1502: 314 (Linz); 356, Anmerkun-gen (Stams?); 362, Ir–IIv (Tirol); 363, Anmerkungen und Buchzählung (Flan-dern?); 394 (Niederösterreich oder Tirol und Schlesien)

– 17. Jh.: 333 (Italien); 383 (Italien)Schriftart: – Capitalis rustica (als Zierschrift): 11. Jh.:

301 (Tirol oder Salzburg)– Karolingische Minuskel: – – 10. Jh.: 359, VD, Spiegel (Deutschland?);

376 (Deutschland?)– – 11. Jh.: 301 (Tirol oder Salzburg); 350,

VD, Spiegel, HD, Spiegel (Stams?); 389, HD, Spiegel (Stams?)

– – 12. Jh.: 326, VD und HD, Spiegel (Deutschland); 357 (Deutschland?); 386 (Süddeutschland, Kaisheim?)

– Karolingisch-gotische Mischschrift: 12. Jh.: 386, 102r–125v (Süddeutschland, Kaisheim?)

– Perlschrift: 13. Jh.: 379 (Frankreich)– Frühgotische Minuskel: 13. Jh.: 330 (Süd-

deutschland)– Textualis formata (Textura): – – 13./14. Jh.: 342 (Wilten?); 354 (Paris

oder Nordfrankreich); 374, Innenschicht des Koperteneinbands: VD und HD (Stams?)

– – 14. Jh.: 304 (Bodenseeraum oder Obers-teiermark?); 307, 203ra–vb, HD, Spiegel (Tirol); 313, 170r–196v (Italien?); 335 (Stams?); 351 (Schlesien); 377, VD, Spie-gel, Ir, HD, Spiegel (Stams?); 390, I*r–v (Stams?); 392, VD, Spiegel–Iv und I*r–HD, Spiegel (Stams?); 395 (Gei-rach?)

– – 15. Jh.: 310, VD, Spiegel, HD, Spiegel (Tirol); 321 (Tirol); 375 (Wilten)

– Textualis:– – 13. Jh.: 302, 1r–86r, 94v–95v (Nord-

frankreich); 306 (Wilten?); 309 (unbe-kannt); 312 (Deutschland?); 316 (Stams?); 320 (Oberitalien?); 322 (Deutschland?); 323 (Deutschland?); 324, 97–113 (Stams?); 328 (Tirol, Me-ran?); 329 (Wilten?); 334 (Italien); 336

(Seitz?); 338 (Stams?); 339 (Rheinland); 340 (Italien); 344 (Kaisheim oder Stams); 346 (unbekannt); 358 (Süddeutsch-land?); 365 (Deutschland?); 366 (unbe-kannt); 369 (Süddeutschland oder Stams); 373 (Paris); 380, 128–141 (Würzburg?); 385, Ir–v (Stams?); 388, VD, Spiegel (Stams?); 390, 1–74, 91–129 (Stams?); 391 (Stams?); 392 (Stams?); 393, Ira–IIvb (Baumgarten); 396 (Itali-en?)

– – 13./14. Jh.: 343 (Paris oder Nordfrank-reich); 348 (Nordfrankreich?); 349 (Stams?); 354, 206ra–214 (Paris oder Nordfrankreich); 363 (Flandern); 374 (Stams?); 384 (Stams?)

– – 14. Jh.: 302, 96–142 (Deutschland); 303 (Oberitalien, evt. Tirol?); 305 (Oberitali-en, evt. Tirol?); 307 (Tirol); 310 (Süd-deutschland?); 311 (Mais?); 313 (Itali-en?); 317 (Süddeutschland); 318 (Ober-italien?); 319 (Tirol); 324, 85–96 (Stams?); 326 (Südwestdeutschland?); 332 (Salz-burg oder Tirol); 337 (Stams?); 341 (Stams?); 345 (Tirol); 346 (unbekannt); 350 (Stams?); 352 (Stams?); 355 (Tirol); 356 (Stams?); 359 (Deutschland?); 361 (Stams?); 364 (Stams?); 365 (Italien? und Tirol); 367 (Stams?); 371 (Frank-reich); 372 (Deutschland?); 377 (Stams?); 380, 1r–31v, 99ra–123va (Würzburg?); 381 (Stams?); 385 (Stams?); 387 (Frank-reich); 389 (Süddeutschland oder Stams?); 390, 87v–90v (Stams?); 395 (Geirach); 396 (Italien?); 400 (unbe-kannt)

– – 15. Jh.: 310, HD, Spiegel (Tirol); 370 (Tirol, Halltal?)

– Textualis cursiva: – – 13. Jh.: 302, 86v–94r (Nordfrankreich);

322 (Deutschland?); 324, 1–84 ( Stams?); 369, 124r–125r (Süddeutschland oder Stams?); 378 (Stams?); 388, VD, Spiegel; 393 (Baumgarten)

– – 13./14. Jh.: 380, 125–127 (Würzburg?); 384 (Stams?)

– – 14. Jh.: 304 (Bodenseeraum oder Ober-steiermark?); 307 (Tirol); 313, 90ra–145rb (Italien?); 318, 203va (Oberita-

Schriftalter — Schriftart

Page 64: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

224 225

lien?); 319 (Tirol); 324, 113vb (Stams?); 335 (Stams?); 341 (Stams); 352 (Stams?); 357 (Deutschland?); 361 (Stams?); 364 (Stams?); 365, 95vb–96vb (Tirol); 369, 118r, 123v, 125r, 126v–127r (Süddeutsch-land oder Stams?); 376 (Wilten?); 380, 1r–98v, 123va–124vb, 142r–143v (Würz-burg?); 382 (Stams?); 388 (Stams?); 390, 75r–77v, 81r–87r (Stams?)

– – 14./15. Jh.: 347 (Christgarten)– – 15. Jh.: 398 (Süddeutschland oder Ti-

rol)– Notula: – – 13. Jh.: 302, 1–95, Kommentar und In-

terlinearglossen (Nordfrankreich); 378, 70–98 (Stams?)

– – 13./14. Jh.: 380, 125–127 (Würzburg?); 384 (Stams?)

– – 14. Jh.: 304 (Bodenseeraum oder Obers-teiermark?); 305 (Notizen, Tirol?); 328 (Meran); 334 (Italien); 335, Iv (Stams?); 338 (Stams?); 352, 112vb–113rb (Stams?); 357 (Deutschland?); 358, VD, Spiegel (Süddeutschland?); 361, 1r (Notizen am Rand) (Stams?); 364 (Stams?); 369, 127v (Süddeutschland oder Stams?); 379, VD, Spiegel, HD, Spiegel (Frankreich?); 380 111r–112v (Notiz), HD, Spiegel (Würzburg?); 382, IIIv–VIv, I*r–II*r (Stams?); 387 (Frankreich); 390, 77v–78v (Stams?)

– Bastarda: – – 14. Jh.: 373 (Deutschland?)– – 15. Jh.: 310, HD, Spiegel (Tirol); 320, Ir

und IIr (Tirol oder Süddeutschland); 328, VD, Spiegel (Tirol); 331 (Wilten?); 334, VD, Spiegel (Italien); 340, Ir (Schnals?); 348, 302v (Stams?); 359 (Glossen) (Tirol?); 362 (Tirol); 370 (Tirol, Halltal?); 376 (Wilten); 384, VD, Spie-gel, 227v–I*r (Stams?); 390, 79r–80v (Stams?); 398 (Süddeutschland oder Ti-rol)

– – 15./16. Jh.: 355, Federproben 69v, 93rb, 133v, 136v (Stams)

– – 16. Jh.: 363, Anmerkungen und Buch-zählung; 394 (Niederösterreich oder Ti-rol und Schlesien)

– Deutsche Kanzleischrift: 16. Jh.: Tirol 362, Ir–IIv

– Humanistica cursiva: – – 15. Jh.: 325 (Florenz)– – 16. Jh.: 1502: 314 (Linz); 356 Anmerkun-

gen (Stams)– Antiquakursive: 17. Jh.: 333 (Italien); 383

(Italien)Schriftheimat: – Baumgarten 393– Bodenseeraum oder Obersteiermark (?):

304– Christgarten 347– Deutschland 302, 96–142; 312 (?) (13. Jh.);

322 (?) (13. Jh.); 323 (?) (13. Jh.); 326 (12. Jh.); 357 (?) (12. Jh.); 357 (?) (14. Jh.); 358, VD, Spiegel (?) (14. Jh.); 359, VD, Spiegel (?) (10. Jh.); 359 (?) (14. Jh.); 359, Ir–v, I*r–v, HD, Spiegel (?) (14. Jh.); 365 (?) (13. Jh.); 372 (?) (14. Jh.); 373 (?) (14. Jh.); 376 (?) (10. Jh.)

– – siehe auch Schriftheimat: Rheinland; Schlesien; Süddeutschland; Südwest-deutschland

– Flandern 363– Florenz 325 (2. Hälfte 15. Jh.)– Frankreich 371 (14. Jh.); 379 (Frank-

reich); 387 (14. Jh.)– – siehe auch Schriftheimat: Nordfrank-

reich; Paris– Geirach (?) 395 (14. Jh.)– Italien 313 (?) (13. Jh.); 333 (17. Jh.); 334

(13. Jh.); 334 (14. Jh.); 334, VD, Spiegel (15. Jh.); 340 (13. Jh.); 365 (?) (13. Jh.); 383 (17. Jh., 1620); 396 (?) (13. und 14. Jh.)

– – siehe auch Schriftheimat: Florenz; Oberitalien

– Kaisheim oder Stams 344– Linz 314 (1502)– Mais (?) 311 (– Meran 328 (14. Jh.)– Niederösterreich oder Tirol 394 (16. Jh.,

1512)– Nordfrankreich 302, 1–95 (14. Jh.); 348 (?)

(13./14. Jh.)– Oberitalien, evt. Tirol (?) 303 (14. Jh.); 305

(14. Jh.); 318 (14. Jh.); 320 (13. Jh.)

Schriftart — Schriftheimat

Page 65: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

224 225

– Paris oder Nordfrankreich 343 (13./14. Jh.) 354 (13./14. Jh.)

– Paris 373 (13. Jh.)– Rheinland 339 (13. Jh.)– Salzburg (?) 301 (?) (11. Jh.)– Salzburg oder Tirol 332 (14. Jh.)– Schlesien 351 (14. Jh.); 394 (16. Jh., vor

1512)– Schnals (?) 340, Ir (um 1459)– Seitz (?) 336 (13. Jh.)– Stams (?) 316 (13. Jh.); 324 (13./14. Jh.);

335 (13. Jh.); 337 (14. Jh.); 338 (13./14. Jh.); 341 (14. Jh.); 349 (13./14. Jh.); 350 (14. Jh.); 352 (14. Jh.); 356 (14. Jh.); 361 (14. Jh.); 364 (14. Jh.); 367 (14. Jh.); 374 (13./14. Jh.); 377 (14. Jh.); 378 (13. Jh.); 381 (14. Jh.); 382 (14. Jh.); 384 (13./14. Jh.); 385 (14. Jh.); 388 (14. Jh.); 390 (13. und 14. Jh.); 391 (13. Jh.); 392 (13. Jh.)

– Süddeutschland 310 (?) (1342); 317 (14. Jh.); 330 (13. Jh.); 358 (?) (13. Jh.); 369 (?) (13. Jh.); 386 (12. Jh.); 389 (oder Stams?) (14. Jh.); 398 (oder Tirol, 15. Jh.)

– Südwestdeutschland (?) 326 (14. Jh.)– Tirol 301 (?) (11. Jh.); 307 (?) (14. Jh.); 319

(14. Jh.); 320, Ir und IIr (15. Jh.); 321 (1497); 328 (Meran? 13. Jh.); 328, VD, Spiegel (15. Jh.); 345 (14. Jh.); 355 (14. Jh.); 359 (?) (Glossen) (15. Jh.); 362 (15. Jh.); 365 (?) (14. Jh.); 370 (Halltal? 15. Jh.)

– Unbestimmt 309 (13. Jh.); 346 (13. und 14. Jh.); 366 (13. Jh.); 389, HD, Spiegel (11. Jh.); 400 (14. Jh.)

– Wilten 306 (?) (13. Jh.); 329 (?) (13. Jh.); 331 (?) (15. Jh.); 342 (?) (13./14. Jh.); 375 (15. Jh.); 376 (?) (14. Jh.); 376 (1419)

– Würzburg (?) 380Schriftproben 365, HD, SpiegelSchuechl, Leonhard (Buchbinder in Inns-

bruck, 2. Hälfte 16. Jh.) 375Schuldnerliste 374, Innenschicht des Koper-

teneinbands: KlappeSchutzengel: kurze Notiz 322, 37vSchwaz siehe St. Martin bei SchwazSchwebenried (Unterfranken) siehe Mangol-

dus, MagisterSebastianus, hl.: Legende 326, 1vaSecundus philosophus (nicht nachweisbarer

antiker Philosoph zur Zeit Kaiser Hadri-ans, erwähnt bei Vincentius Bellovacensis, Speculum historiale X 70–71, vielleicht Epiktetos gemeint) siehe Sententiae Se-cundi philosophi

Seele: – Ps.-Aristoteles: De differentia spiritus et

animae, translatio anonyma (= Costa ben Luca) 302, 54r–60r

– Costa ben Luca: De differentia spiritus et animae, translatio anonyma (= Ps.-Aristo-teles) 302, 54r–60r

– De anima 322, 42v–43rSeelsorge: Gregorius Magnus: Cura pastoralis

328, 1ra–67vSegni, Lotharius siehe Innocentius III.

PapstSeitz (Kartause): – Entstehungsort 336– Urkunde 336, Iv– siehe auch Einbände: Entstehungsorte:

SeitzSelvisinus, Marchio: Adressat 400, 150rSeneca, L. Annaeus (römischer Philosoph

und Schriftsteller, †65): – Exzerpte 366, 117rb–122ra; 398, Iv– Zitate 341, VD, Spiegel, IIIvSennen, hl.: Legende 326, 28vaSententiae Secundi philosophi 384, 1r–vSentenzen (Sprichwörter): Sammlung 380,

64v, 142v–143v; 396, 94r, 94va, 147v, 174r

Sentenzen (theologisches Werk): – Bernardus Claraevallensis: Sententiae,

Exzerpte 381, 164v–165r– Petrus Lombardus: Sententiarum libri IV,

Auszug 304, 71ra–89va– – Sententiae, L. III (Auszug) 322, 26v–

37v– Theodorus: Sententiae (ab Hieronymo

translatae) 311, 135rb–vbSeptem Artes liberales: – Erläuterung des Inhalts 396, 95r–v– Sieben Verse 396, 94vaSeptem cogitationes 390, 128r–129vSeptem Dormientes, hl.: Legende 326, 21rb;

336, 37vaSeptem Fratres, hl.: Legende 336, 16vbSeptem Fratres Machabaei siehe Maccabaei

Schriftheimat — Septem Fratres Machabaei

Page 66: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

226 227

Septem gradus sapientiae 396, 177rSeptem Regulae Sacrae Scripturae 313,

3r–vSeptuagesima: Hymnus AH 52, Nr. 2 394,

87vSequentiar: Fragmente 377, VD, Spiegel, Ir,

HD, SpiegelSequenzen (geordnet nach Handschriften): – 332: (7v) AH 53, Nr. 15, Weihnachten; (9r)

AH 53, Nr. 29, Drei Könige; (12v) AH 53, Nr. 36, Ostern; (14r) AH 53, Nr. 67, Chris-ti Himmelfahrt; (15v) AH 53, Nr. 70, Pfingsten; (17r) AH 53, Nr. 81, Trinität; (18r) AH 54, Nr. 121, Kreuzerhöhung; (20r) AH 53, Nr. 104, Maria Himmelfahrt; (21v) AH 53, Nr. 95, Maria Geburt; (23r) AH 53, Nr. 99, Maria Lichtmess; (24v) AH 50, Nr. 241, Maria Himmelfahrt; (25v) AH 53, Nr. 192, Michael; (28r) AH 53, Nr. 228, Apostel; (29r) AH 53, Nr. 229, Märtyrer; (31r) AH 50, Nr. 271, Jungfrauen; (33r) AH 53, Nr. 112, Allerheiligen; (37r) AH 53, Nr. 157, Unschuldige Kinder; (39r) AH 50, Nr. 269, Paulus: Conversio s. Pauli; (40v) AH 50, Nr. 268, Maria Magdalena; (42r) AH 53, Nr. 229, Elftausend Jungfrauen

– 377: (VD, Spiegel) AH 53, Nr. 70, Pfings-ten; (VD, Spiegel) AH 54, Nr. 153, Heiliger Geist; (VD, Spiegel) AH 53, Nr. 81, Trini-tät; (Ir) AH 55, Nr. 203, Catharina; (HD, Spiegel) AH 53, Nr. 247, Kirchweihe; (HD, Spiegel) AH 53, Nr. 67, Christi Himmel-fahrt; (HD, Spiegel) AH 53, Nr. 163, Io-hannes Baptista

Sequenzen (geordnet nach Nachweisen): – AH 50, Nr. 241 332, 24v. – Nr. 268 332,

40v. – Nr. 269 332, 39r. – Nr. 271 332, 31r

– AH 53, Nr. 15 332, 7v. – Nr. 29 332, 9r. – Nr. 36 332, 12v. – Nr. 67 332, 14r; 377, HD, Spiegel. – Nr. 70 332, 15v; 377, VD, Spie-gel. – Nr. 81 332, 17r; 377, VD, Spiegel. – Nr. 95 332, 21v. – Nr. 99 332, 23r. – Nr. 104 332, 20r. – Nr. 112 332, 33r. – Nr. 157 332, 37r. – Nr. 163 377, HD, Spiegel. – Nr. 192 332, 25v. – Nr. 228 332, 28r. – Nr. 229 332, 29r, 42r. – Nr. 247 377, HD, Spiegel

– AH 54, Nr. 121 332, 18r. – Nr. 153 377, VD, Spiegel

– AH 55, Nr. 203 377, IrSequenzen (geordnet nach Festen): siehe Al-

lerheiligen; Apostel; Catharina; Christi Himmelfahrt; Drei Könige; Elftausend Jungfrauen; Heiliger Geist; Iohannes Bap-tista; Jungfrauen; Kirchweihe; Kreuzer-höhung; Märtyrer; Maria Geburt; Maria Himmelfahrt; Maria Lichtmess; Maria Magdalena; Michael; Ostern; Paulus: Con-versio s. Pauli; Pfingsten; Trinität; Un-schuldige Kinder; Weihnachten

– siehe auch HymnenSermones, Homilien, Collationes: – Fragment 354, HD, Spiegel; 388, HD,

Spiegel– Kartäuser 39– Prothemata (anonyme Sammlung, Nico-

laus de Gorran?) 358, 76r–100r– Sermones quadragesimales siehe Sermo-

nes: Sermonessammlungen: Fastenpredig-ten

– Sermonessammlungen, Homiliare (anony-me oder von verschiedenen Autoren): Ser-mones de tempore 306, 1ra–29rb; Sermo-nes de sanctis und zu verschiedenen Anläs-sen 306, 90rb–101rb; Sermones de tempo-re, teilweise Hugo de Sancto Caro 312, 4ra–62rb; Sermones de tempore, de sanc-tis und de communi 312, 65ra–95ra; acht Sermones de sanctis 312, 112ra–115ra; acht Sermones de tempore 312, 116va–120vb; acht Sermones zum Ordensleben 313, 73r–78v; Sermones de tempore 324, 1ra–12vb; Sermones de tempore et de sanctis 324, 13ra–84vb; Sermones de tem-pore et de sanctis 324, 85ra–96vb; drei Marienpredigten 326, 103vb–105rb; Ser-mones diversi unter Einbeziehung von 5 Sermones des Aldobrandinus de Toscanel-la 338, 98v–145r; Sermones diversi 341, 60r–107va; Sermones diversi 356, 100vb–133vb; 109 Sermones de tempore 358, 1r–75v; Sermones diversi 361, 71r–93v; Sermones de communi mit eingestreuten anderen Sermones 364; Sermones de BMV 364, 3r–47r; Sermones de sanctis 364, 72r–83v; Sermones de sanctis 364, 84r–104v; Sermones de resurrectione dni 364, 104v–110v; Sermones und kurze geistliche

Septem gradus sapientiae — Sermones

Page 67: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

226 227

Texte 364, 136r–145v; Sechs Sermones 369, 1ra–9vb; Sermones de tempore 369, 121r–123r; Sermones 369, 128r–131v; 42 Sermones de tempore, vereinzelt de sanc-tis 371, 220ra–268vb; 64 Sermones de tempore et de sanctis, teilweise Petrus Remensis, Iohannes de Castello, Iohannes de Rupella, Guilelmus Peraldus, Thomas de Valcellis, Nicolaus de Byard 371, 270ra–325rb; sechs Fastenpredigten 371, 325rb–331vb; Elf Sermones zu verschie-denen Anlässen 371, 332ra–362vb; Sermo-nes de tempore 374, 1r–98v; Sermones de tempore 374, 99r–126v; Sermones de tem-pore 380, 1r–31v; Sermones de tempore 380, 32r–64r; Sermones 380, 65ra–74vb; Sermones de tempore et de sanctis 380, 99ra–110vb; Lateinische und deutsche Sermones 380, 136r–141v; Sermones di-versi 382, 11ra–231vb, 237va–247vb, 294bisva–303vb; Sermones de tempore 385, 1r–45r; Sermones 385, 45va–58rb; Collec-tio sermonum generalis Fratrum Minorum 388, 13r–111rb; Sermones de sanctis 390, 5r–14r; Sermones 390, 75r–90v; Sermones de communi sanctorum et de occasionibus 393, 1ra–11vb; Sermones diversi zu The-men aus dem Alten Testament 393, 11vb–16rb, 16vb–21vb; Sermones diversi 393, 21vb–47vb; Sermones über Sünden, Freuden und Tugenden 393, 48ra–64vb; Sermones diversi 393, 65ra–78vb; Sermo-nes de tempore et de sanctis 393, 98r–119vb; Sermones de tempore 393, 123va–HD, Spiegel; 63 Sermones de tempore et de sanctis, Kompilation eines unbekann-ten Kartäusers 395, 3r–127r; vier Sermo-nes de s. Maria Magdalena 395, 128v–131v; fünf Sermones de s. Iohanne Baptista 395, 133r–136v; zwei Sermones In ascensione dni 395, 138r–139r; zwei Sermones de spi-ritu sancto 395, 140r–v; zwei Sermones de s. Hugone 395, 145r–146v; 74 Sermones zum Commune sanctorum 396, 1r–61r

– Einzelsermones, anonyme (Ordnung nach dem Bibelthema):

Gen. 19, 23 (De s. Maria) 395, 142r Gen. 24, 44 (In nativitate BMV) 388,

171r–176r

1. Reg. 17, 8 (De electione ) 313, 74v 3. Reg. 10, 18 (De assumptione BMV) 305,

243va–246ra 4. Reg. 18, 13 (De s. Simone et Iuda) 382,

IVv–VIv Ps. 18, 13 (De peccatis) 364, 128ra Ps. 83, 10 (Fer. 6. in parasceve) 364,

158r–165r Prov. 3, 29 (ohne Titel) 380, 123va Prov. 4, 20 (De s. Benedicto) 364, 67v–

68v Prov. 31, 25 (De sancta non virgine) 388,

HD, Spiegel Cant. 4, 12 (De BMV) 393, 16rb Eccle. 32, 12 (ohne Titel) 380, 127va Eccli. 10, 4 (In die iudicii) 312, 116ra–b Eccli. 10, 4 (In electione prioris) 313, 80v Eccli. 24, 27 (ohne Titel) 338, 145v Eccli. 50, 6 (De S. Bernardo) 361, 127r–

136v Is. 1, 2 (Ad clerum) 312, 86va Is. 9, 6 (In nativitate dni) 393, 120v Is. 11, 2 (In nativitate dni) 393, 120r Is. 21, 4 (De peccatis) 390, 45v–46r Ioel 2, 12 (ohne Titel) 354, 213rb–214rb 1. Macc. 4, 9 (De omnibus sanctis) 382,

IVr Matth. 7, 20 (Dnca 7. post pent.) 380,

77va Matth. 20, 20 (De s. Iacobo) 395, 127r Matth. 21, 41 (De die iudicii) 312, 116ra Matth. 22, 2 (De una virgine) 390, 37r–v Matth. 24, 42 (Sermo bonus) 364, 131rb Matth. 27, 50 (Karfreitag) 390, 1r–4v Luc. 1, 28 (De BMV) 364, 50r Luc. 2, 12 (In nativitate dni) 393, 121va Luc. 2, 21 (De circumcisione dni) 311,

102va–103vb Luc. 11, 9 (ohne Titel) 349, 201va–202rb Luc. 14, 10 (De s. Bernardo) 354, 214va Ioh. 1, 14 (In nativitate dni) 393, 122rb Ioh. 15, 15 (De apostolis) 312, VD, Spie-

gel–1r Ioh. 16, 23 (ohne Titel) 380, 87r Ioh. 16, 24 (ohne Titel) 349, 201va–202rb Act. 1, 9 (ohne Titel) 380, 123ra Rom. 6, 5 (Dnca 6. post pent.?) 312, 2r–

3r Rom. 6, 8 (Dnca 6. post pent.) 380, 76ra

Sermones

Page 68: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

228 229

Rom. 15, 4 (ohne Titel) 380, 94v 1. Cor. 14, 40 (De vita et honestate religi-

osorum) 313, 85v 2. Cor. 11, 2 (ohne Titel) 388, HD, Spiegel 1. Tim. 4, 12 (In electione prioris) 313,

73r Hebr. 9, 11 (Dnca 1. in passione dni) 380,

91v Hebr. 9, 12 (ohne Titel) 380, 96v Hebr. 13, 3 (De defunctis) 364, 154r 1. Petr. 3, 9 (Dnca 5. post pent.) 380,

75ra Apoc. 12, 1 (De assumptione BMV) 364,

47v– Einzelsermones, anonyme (ohne Bibelthe-

ma): De s. Benedicto 388, 9r–11v De s. Catharina 364, 50v–51v De virginitate, Fragment 385, Ir–v Super Pater Noster 380, 142r Tractatus de vitiis, Anfang als Sermo ver-

wendet 393, 25ra– Autoren siehe Aldobrandinus de Toscanel-

la; Alanus ab Insulis; Albertus Magnus (?); Ps.-Albertus Magnus; Aldobrandinus de Cavalcantibus; Antonius Azaro de Parma; Antonius de Padua; Armandus de Bellovi-su; Ps.-Augustinus; Bernardus Claraeval-lensis; Bertholdus de Ratisbona; Bertran-dus de Turre; Bonaventura; Ps.-Bonaven-tura; Caesarius Arelatensis; Ps.-Caesarius Arelatensis; Clemens VI.; Conradus Holt-nicker; David de Augusta; Eucherius Lug-dunensis; Eusebius Gallicanus; Godefridus de Admont; Graeculus; Gregorius Magnus; Guibertus de Tornaco; Guido Ebroicensis; Guilelmus de Lexi; Guilelmus de Malliaco; Guilelmus Peraldus; Henricus de Frima-ria; Herbordus de Bergamo; Hieronymus Aretinus; Hugo de Sancto Caro; Iacobus de Losanna; Iacobus Perusinus; Iacobus de Villaco; Iacobus de Voragine; Innocen-tius III.; Iohannes a Sancto Geminiano; Iohannes Balistarii; Iohannes de Castello; Iohannes de Parma; Iohannes de Rupella; Iohannes Halgrinus de Abbatisvilla; Io-hannes Ludovici; Leo OCist.; Lucas de Bitonto; Ludovicus OM; Ludovicus de Toulouse; Martinus Opaviensis (= de

Troppau); Nicolaus de Byard; Nicolaus de Gorran; Nicolaus de Landau; Nicolaus de Mediolano; Nicolaus Perenkla de Trop-pau; Odo de Cheriton; Odo de Morimond; Peregrinus de Oppeln; Petrus Berengarii; Petrus de Dacia; Petrus Remensis; Petrus de S. Benedicto; Philippus Cancellarius; Raimundus de Morini; Raimundus Rigal-di; Robertus Grosseteste; Servasanctus de Faenza; Siboto OP; Thomas Agni de Len-tino; Thomas de Aquino; Thomas de Lisle; Thomas de Valcellis

– siehe auch ThemataServasanctus de Faenza OFM († um 1300): – Sermo de s. Iohanne Baptista 338, 146r–

148r– Sermo in dedicatione ecclesiae 371, 351vaServatius hl.: Legende 326, 17rbSeyfridus de Rain OCart. (Frater in Christ-

garten, Ende 14./Anfang 15. Jh.): – Index Bibliae 347, 2r–91r– Schreiber (?) 347Siboto OP (Prediger aus Wien, Anfang 14.

Jh.): – Sermo de s. Iacobo 382, 87vb– Sermo Dnca resurrectionis dni 393,

111va– Sermo In ascensione dni 393, 113ra– Sermo In nativitate BMV 393, 34ra– Sermones de Miserere, Albertus Magnus

zugeschrieben 361, 1v–56vb– Sermones de sanctis, De s. Philippo et Ia-

cobo 312, 112raSieben Brüder siehe Septem FratresSieben freie Künste siehe Septem Artes libe-

ralesSieben Todsünden siehe TodsündeSieben Werke der Barmherzigkeit (Vers) 318,

203vaSiebenbürgen siehe DacienSilvester, hl.: Legende 326, 60vaSimeon siehe auch Canticum SimeonisSimon de Brunna (Theologe): De novem ali-

enis peccatis siehe De novem alienis pecca-tis

Simon et Iudas, hl., Apostel: – Legende 326, 47vb; 336, 146ra; 342, 94r– Sermo de s. Simone et Iuda 382, IVv–

VIv

Sermones — Simon et Iudas

Page 69: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

228 229

Simplicius et Faustinus, hl.: Legende 336, 40ra

Sixtus, hl.: Legende 326, 30ra; 336, 55ra; 342, 10r

Sizilien – ungenannter iusticiarius von S. als Adres-

sat 400, 130v– Würdenträger von Sizilien als gemeinsame

Adressaten 400, 179rSlowenien siehe Geirach (Kartause); Seitz

(Kartause)Sophistik: Notiz über die Sophistik 396,

157vbSozonius, frater: Bücherentlehnung 387,

170rSpanien siehe Kastilien und Leon; Luna;

NavarraSphäre: Iohannes de Sacrobosco: De sphaera

373, 51r–64vSpiritus sanctus siehe Heiliger GeistSprache und Literatur siehe Deutsche Spra-

che; Deutsche Texte; Etymologie; Franzö-sische Sprache; Grammatik; Italienische Handschriften; Lateinische Literatur; Mittelhochdeutsch; Namen; Rhetorik; Verse; Worterklärungen

Sprichwörter siehe SentenzenSprüche: 303, HD, Spiegel; 341, VD, SpiegelStabulensis, Christianus siehe Christianus

StabulensisStadt: Ikonographie 314, passimStädteansichten: – Adrianopel 383, 3v– Konstantinopel 383, 4vStams: – Besitzer 302; 304; 306; 309; 310; 311; 316;

317; 324; 332; 335; 337; 338; 341; 343; 344; 346; 347; 348; 349; 350; 352; 354; 355; 356; 361; 362; 364; 366; 367; 369; 374; 377; 378; 379; 380; 381; 382; 384; 385; 386; 388; 389; 390; 391; 392; 393; 398

– Besitzvermerke 306– Entlehnvermerk 343, VD, Spiegel– Entstehungsort (?) 324; 335; 337 (?); 338

(?); 341 (?); 344 (?); 350 (?); 352 (?); 356 (?); 361 (?); 364 (?); 367 (?); 369; 374 (?); 377 (?); 378 (?); 381 (?); 382 (?); 384 (?); 385 (?); 388 (?); 389 (?); 391 (?); 392 (?)

– Erwähnung in Urkunde 362, Ir–IIv

– Kaufvermerk 343, 332rb– Schenkungsvermerke: Ludovicus de Ra-

mung: an Stams 310; 355– Urkunden 337, Iv; 365, VD, Spiegel (abge-

löst, jetzt Frg. E 5)– siehe auch Einbände: Entstehungsorte:

Stams; Flaurling; MaisStatuta capitulorum generalium ordinis Cis-

terciensis, Exzerpte 364, 249r–251vStatuta concilii Herbipolensis (1287), Ex-

zerpte 364, 229rStatuta concilii Salisburgensis (1274), Ex-

zerpte 364, 232vStatuta concilii Salisburgensis (1281), Ex-

zerpte 364, 233rStatuta concilii Salisburgensis (1291), Ex-

zerpte 364, 234rStatuta concilii Viennensis (Vienne, 1311),

Exzerpte 364, 222rStatuta concilii Viennensis (Wien, 1267),

Exzerpte 364, 231vStatuta Iohannis episcopi Brixinensis siehe

Iohannes III. de SchlackenwertStatuta ordinis Praemonstratensium 375Statuten siehe OrdensstatutenSteine: Lapidarium 352, 112vb–113rbStephanus, hl.: – Ikonographie 301, 5r– Legende: Inventio s. Stephani 326, 29va;

336, 48va; 342, 4rStephanus I., hl. (Papst 254–257): Legende

336, 48rb; 342, 3vStephanus OCart. (Prior der Kartause Seitz,

um 1410): Urkunde 336, IvStephanus de Borbone OP (de Bellavilla;

†1260/1261): Tractatus de diversis mate-riis praedicabilibus ordinatis, Auszüge 306, 30va–48vb

Stephanus Langton (Bibeltheologe, Kardi-nal, Staatsmann in England, †1228): In-terpretationes nominum Hebraicorum (auch Beda Venerabilis und Remigius Au-tissiodorensis zugeschrieben) 379, 443ra–482vb

Sterbegebete 370, 29v–33rStimme: Verse über Hust– und Räusperlaute

355, 16vStimulus amoris 313, 13v–38vStrabo, Walafridus siehe Walafridus Strabo

Simplicius et Faustinus — Strabo, Walafridus

Page 70: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

230 231

Strobl, Valentin (Pfarrer in Kaltern, bezeugt 1408): Geschenkgeber 307

Süddeutschland: – Entstehungsort 310; 317; 358; 369 (?); 386;

389 (?); 398 (?)– siehe auch Einbände: Entstehungsorte:

SüddeutschlandSüdwestdeutschland: Entstehungsort 326Sünde: – Richardus de Sancto Victore: De differen-

tia peccati mortalis et venialis 313, 12v–13r

– anonymer Text 328, 87v–88r– 1 Distichon über die Sünden des Mannes

in der Ehe 322, 135v – Lumen animae (B–2) (= De septem pecca-

tis mortalibus) 311, 104ra–111ra– Notiz 371, 331vb– Notiz über die vier Sünden gegen den Hei-

ligen Geist 312, 95vb– De novem alienis peccatis 341, 85rb–

86vb– De septem peccatis mortalibus (= Lumen

animae [B–2]) 311, 104ra–111ra– Sermones über Sünden, Freuden und Tu-

genden 393, 48ra–64vb– De vitio blasphemiae 313, 13r–v– siehe auch Ablassbrief; TodsündeSünden gegen den Heiligen Geist 312, 95vbSuffragien siehe GebeteSultan siehe Aijub, Sultan von ÄgyptenSumma dictaminum metrica 322, 126r–131rSumma iuris 368, 1ra–119vbSumma Raimundi metrice 322, 78r–94rSumma de virtutibus compendiosa 390,

56r–64vSumma de vitiis compendiosa 390, 65r–74rSumma de vitiis siehe Guilelmus PeraldusSummen: – Summa de virtutibus compendiosa 390,

56r–64v– Summa de vitiis compendiosa 390, 65r–

74r– Summula graduum hierarchiticae caritatis

381, 51v–61r– siehe auch Alanus ab Insulis; Guilelmus

Peraldus; Hugo Ripelin de Argentina; Io-hannes Rigaldi; Nicolaus de Byardo; Pau-lus Hungarus; Thomas de Aquino

Summula graduum hierarchiticae caritatis 381, 51v–61r

Super Pater noster 312, 115ra–116raSwebrit siehe SchwebenriedSymbolik: Tetragramm: Chrysostomus Car-

lectus (Carletti) a Capranica: De ineffabili Dei nomine Tetragrammaton contra hos-tes catholicae fidei 383

Tabula Dionysii 373, 88vTabula Fungonis siehe FormetusTagzeiten siehe HorenTancredus siehe auch Raimundus de Penna-

forteTaufe: – Alexander III.: Brief an den Bischof von

Salerno 339, 186r– De baptismo (3 Hexameter) 322, 135r– Exzerpte 322, 9r–26r– Notiz 322, 37vTe Deum siehe Angelicus HymnusTemperamente: – De quattuor temperamentis 312, HD,

Spiegel– De quattuor temperamentis (8 Hexame-

ter) 322, 136r– siehe auch MelancholieTestamentum Novum siehe BibelexegeseTestamentum Vetus siehe BibelexegeseTetragramm: Chrysostomus Carlectus (Car-

letti) a Capranica: De ineffabili Dei nomi-ne Tetragrammaton contra hostes catho-licae fide 383

Textileinbände (13./14. Jh.) 330Thais, hl.: Legende 336, 133va; 342, 90rThemata: – Einzelthema: Eccle. 20, 8 380, 127rb– In nativitate s. Iohannis Baptistae 364,

51v– Prothemata 364, 62r–67r– Themata de Apocalypsi 354, 206ra–

211va– Themata de tempore 380, 128r–135v– Autoren siehe Guido Ebroicensis; Guilel-

mus de LaniceaTheodora, hl.: Legende 336, 17raTheodora (österreichische Herzoginwitwe,

Adressatin 1230) 400, 173v

Strobl, Valentin — Theodora

Page 71: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

230 231

Theodorus, hl.: Legende 326, 50va; 336, 163va; 342, 110v

Theodorus (griech. Theologe des 4. Jh.? = Theodorus von Mopsuestia?): Sententiae (ab Hieronymo translatae) 311, 135rb–vb

Theologie: – nicht näher bestimmbare theologische

Fragmente 352, VD, Spiegel; 364, HD, Spiegel; 390, I*r–v

– Notizen 363, I*vTheologie, Theologen siehe Adam Magister;

Adam Romanus; Aegidius Romanus; Ala-nus ab Insulis; Alanus Magister; Alberta-nus Brixiensis; Albertus Magnus; Ps.-Al-bertus Magnus; Aldobrandinus de Caval-cantibus; Aldobrandinus de Toscanella; Ambrosius; Ps.-Ambrosius; Ambrosius Autpertus; Anselmus Cantuariensis; An-selmus Laudunensis; Ps.-Anselmus Laudu-nensis; Antonius Azaro Parmensis; Anto-nius Rampegolus; Armandus de Bellovisu; Arnoldus Leodiensis; Augustinus; Ps.-Au-gustinus; Basilius Caesarensis; Beda Vene-rabilis; Ps.-Beda; Berengarius Fredoli episcopus Tusculanus; Bernardus Clarae-vallensis; Ps.-Bernardus Claraevallensis; Bernardus Silvestris; Bertholdus de Ratis-bona; Bertrandus de Turre; Bonaventura; Ps.-Bonaventura; Caesarius Arelatensis; Ps.-Caesarius Arelatensis; Caesarius Heis-terbacensis; Cassiodorus; Christianus Sta-bulensis (Dithmarus); Chrysogonus; Chry-sostomus Carlectus (Carletti) a Capranica; Clemens de Lanthony; Clemens VI.; Con-radus Holtnicker; Cyprianus Carthaginien-sis; David de Augusta; Ebendorfer, Tho-mas; Engelbertus Admontensis; Ephraem Latinus; Eucherius Lugdunensis; Eusebi-us Gallicanus; Franciscus (Caraccioli); Fulgentius episcopus Ruspensis; Gaudfri-dus Babion; Gerardus Leodiensis; Gerhard von Eppenstein, Erzbischof von Mainz; Godefridus de Admont; Godefridus Herili-acensis; Graeculus; Gratianus; Gregorius I. Magnus; Gregorius Nazianzenus; Guer-ricus de s. Quentino; Guibertus de Torna-co; Ps.-Guigo I.; Guilelmus abbas s. Theo-derici; Guilelmus Carthusiensis; Guilelmus de Fourmenterie; Guilelmus de Lanicea;

Guilelmus de Lexi; Guilelmus de Malliaco; Guilelmus Duranti; Guilelmus Hilacensis; Guilelmus Peraldus; Helwicus Teutonicus; Henricus abbas Claraevallensis; Henricus de Frimaria; Henricus de Langenstein; Hepburnus, Iacobus Bonaventura; Her-bordus de Bergamo; Ps.-Heribertus; Hie-ronymus; Hieronymus Aretinus; Hilarius Pictaviensis; Hildebertus Cenomanensis; Honorius Augustodunensis; Hugo de Fo-lieto; Hugo de Sancto Caro; Hugo de Sanc-to Victore; Hugo Ripelin de Argentina; Iacobus de Losanna; Iacobus de Voragine; Iacobus Mediolanensis; Ps.-Iacobus de Paradiso; Iacobus Perusinus; Innocentius III.; Iohannes Balistarii; Iohannes Cassia-nus; Iohannes de Castello; Iohannes Chry-sostomus; Iohannes Diaconus; Iohannes Fiscamensis abbas; Iohannes Friburgen-sis; Iohannes de Garlandia; Iohannes Hal-grinus de Abbatisvilla; Iohannes Ludovici; Iohannes de Parma; Iohannes Peckham; Iohannes Rigaldi; Iohannes de Rupella; Iohannes a Sancto Geminiano; Iohannes de Turrecremata; Isidorus Hispalensis; Leo I. Magnus; Leo OCist.; Lucas de Bi-tonto; Ludolphus de Hildesheim; Ludovi-cus de Toulouse; Malachias Hibernicus; Marchesinus a Regio Lepidi; Martinus Opaviensis; Maximus Taurinensis; Nico-laus Byard; Nicolaus Cusanus; Nicolaus de Gorran; Nicolaus de Landau; Nicolaus de Lyra; Nicolaus Parisiensis; Nicolaus Per-enkla de Troppau; Odo Cantuariensis; Odo de Castro Radulfi; Odo de Cheriton; Odo de Morimond; Origenes; Paschasius Rad-bertus; Paulus Hungarus; Peregrinus de Oppeln; Petrus Berengarii; Petrus Blesen-sis; Petrus Chrysologus; Petrus Comestor; Petrus de Dacia; Petrus Damianus; Petrus Lombardus; Petrus Monoculus; Petrus Remensis; Petrus de Riga; Petrus de Sanc-to Benedicto; Petrus de Vinea; Philippus Cancellarius; Prosper Aquitanus; Raimun-dus de Morini; Raimundus de Pennaforte; Raimundus Rigaldi; Richardus de Sancto Victore; Rumplerius, Nicolaus; Rupertus Tuitiensis; Servasanctus de Faenza; Seyf-ridus de Rain; Siboto; Simon de Brunna;

Theodorus — Theologie

Page 72: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

232 233

Stephanus de Borbone; Theodorus; Tho-mas Agni de Lentino; Thomas de Aquino; Ps.-Thomas de Aquino; Thomas de Capua; Thomas Hibernicus; Thomas de Lisle; Thomas de Valcellis; Transmundus; Uber-tus; Urbanus IV.; Veralli, Fabritius, Kar-dinal; Walafridus Strabo

Theologie siehe auch Advent; Almosen; Apostel; Apostolisches Glaubensbekennt-nis; Aszetik; Barmherzigkeit; Beichte; Benediktionen; Bibel; Bibelexegese; Blas-phemie; Breviarium; Buße; Caritas; Casus reservati Cherubim; Christus; Compendi-um theologicae veritatis; Dogmatik; Ehe; Eid; Eucharistie; Evangelisten; Exempla; Exkommunikation; Fasten; Feste; Gebet; Gesta Romanorum; Glaube; Glaubensfein-de; Gott; Gottesliebe; Göttlichkeit und Menschlichkeit; Hagiographie; Häretiker; Heilige; Heiliger Geist; Historia septem Sapientum; Hölle; Hymnen; Ikonogra-phie; Inkarnation; Interdikt; Jüngstes Gericht; Kalendare; Kanonistik; Kirche; Kirchengeschichte; Kirchweihe; Klerus; Krankensalbung; Laster; Lebensführung; Legenden; Liebe; Liturgie; Liturgische Handschriften; Magnificat; Maria; Messe; Michael; Missale; Mönch; Moral; Nächs-tenliebe; Orden; Ordensleben; Ostern; Pa-radies; Pastoral; Paternoster; Paternos-terauslegung; Patristik; Priester; Priester-amt; Psalmen; Quadragesima; Quaes-tiones; Reliquien; Sakramente; Schlüssel-gewalt; Schöpfung (Erschaffung des Men-schen); Schutzengel; Seele; Seelsorge; Septem Regulae sacrae scripturae; Se-quenzen; Sermones; Sieben Werke der Barmherzigkeit; Sünde; Summen; Symbo-lik; Symbolum Athanasii; Taufe; Tetra-gramm; Tod; Todsünde; Trinität; Tugen-den; Verba Seniorum; Versuchung; Vitae Patrum; Weihnachten; Weisheit; Welt; Zehent; Zehn Gebote

Theophilus (Protospatharios, medizinischer Schriftsteller, 9. Jh.): Liber de urinis 373, 114r–123v

Thomas, hl., Apostel: Legende 326, 59ra und 62rb

Thomas Agni de Lentino OP (Patriarch von Jerusalem, †1277): Sermones de sanctis 371, 29ra–40rb

Thomas de Aquino, hl. (Kirchenlehrer, †1274):

– Werke: Compendium theologiae, prima pars: De fide 378, 2ra–69v

– – De articulis fidei et ecclesiae sacramen-tis, tractatus II: De ecclesiae sacramen-tis 364, 165r–167v

– – De ecclesiae sacramentis siehe De articu-lis fidei et ecclesiae sacramentis

– – De fide siehe Thomas de Aquino: Com-pendium theologiae

– – Sermo de s. Iohanne 382, 184vb– – Super librum IV Sententiarum Petri

Lombardi, Exzerpte 381, 148r–152r– Abbreviationen: Medulla de scriptis fratris

Thomae (= Prima pars Summae abbrevia-ta) 378, 70r–98v

– – Prima pars Summae abbreviata (= Me-dulla de scriptis fratris Thomae) 378, 70r–98v

– Exzerpte siehe auch De eucharistia, hete-rogene Sammlung der Texte

– Adressat (?) 400, 170v– Notiz 363, I*r– Parallelstellen zu den Exzerpten aus Aris-

toteles, Libri X Ethicorum 348, 294va–301rb

Ps.-Thomas de Aquino: – De dilectione Dei et proximi 313, 38v–54r– Venenum vitiorum (= Malachias Hiberni-

cus) 311, 111va–123vbThomas Cantuariensis, hl. (Becket, Erzbi-

schof von Canterbury, Märtyrer, †1170): Legende 326, 62vb

Thomas de Capua (Theologe, Notar der päpstlichen Kanzlei, †1239):

– Ars dictaminis, Auszug 400, 103v– Summa dictaminum II 57 400, 193vThomas Ebendorfer siehe Ebendorfer, Tho-

masThomas Hibernicus (Theologe, Kompilator,

† vor 1338): De tribus punctis religionis christianae 381, 73r–91r

Thomas de Lisle OP (Theologe, Bischof von Ely, †1361): Sermones de sanctis 371, 29ra–40rb

Theologie — Thomas de Lisle

Page 73: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

232 233

Thomas de Sabaudia (Graf von Savoyen, †1233): Adressat 400, 123r, 177r

Thomas de Valcellis OCist. (Scholastiker, 4. Viertel 12. Jh.): Sermo in Dominica 19. post pentecosten 371, 293va

Tibur siehe TivoliTiburtius, hl.: Legende 326, 32vaTiere: – Eugenius Toletanus: De animantibus am-

bigenis 355, 14r– Physiologus Latinus 312, 62va–64vb– Ikonographie siehe Ikonographie: Tiere– Notiz: Animalia, quae vivunt ex puris ele-

mentis 340, VD, Spiegel– Verse über die Namen der Fische, Insekten

und Hunde 355, 13v– Verse über die Namen der Insekten und

Reptilien 355, 15v– Verse über die Namen der Vögel 355, 14v– Verse über die Namen der Wildtiere 355,

15r– Verse über die Tierlaute 355, 14r– Zoologische Abhandlung 364, 178r–187v– siehe auch Drachen; Elephant; Esel; Fisch;

Hirsch; Hund; Pelikan; Pferd; Veterinär-medizin; Vogel

Tierkreiszeichen: Notiz 373, 89vTimotheus, hl.: Legende 336, 81rb; 342, 31vTirol: – Entstehungsort 355; 362; 398 (?)– Geschichte siehe auch Leopold V. (Erzher-

zog von Österreich, Tiroler Landesfürst, †1632)

Tirol siehe auch Ambras; Brixen; Einbände: Entstehungsorte: Tirol; Flaurling; Gna-denwald; Gries bei Bozen; Hall; Halltal; Innsbruck; Kaltern; Lienz; Mais; Meran; Neustift; Schleis; Schnals; St. Martin bei Schwaz; St. Michael an der Etsch; Stams; Tschars; Wilten

Tivoli (Rat und Volk als Adressaten) 400, 128v, 129r

Tod: – Ps.-Aristoteles: De pomo 302, 60r–65v;

355, 63r–69r– De moriendo (10 Hexameter) 322, 136r– 9 Totengebete 398, 91v–93v– De vivis et mortuis (2 Hexameter) 322,

135v

– siehe auch TotenoffiziumTodsünde: Notiz zu den Sieben Todsünden

359, 230vaTotenoffizium 370, 23v–36r; 398, 11r–30v;

Lectiones 398, 88r–91vTractatus de absentis presentia 390, 91r–

127vTractatus de vitiis, Anfang als Sermo ver-

wendet 393, 25raTräne: De lacrima 312, 62rbTraktat moraltheologischen und kirchen-

rechtlichen Inhalts 322, 56r–63vTransmundus (Mönch von Clairvaux?, päpst-

licher Notar, †1186/87): Briefsammlung (Auszug) 400, 186r–193v

Traum 322, 135v (3 Hexameter De somniis)Tres Fontes (Kloster) siehe TroisfontainesTrient: Bischof Filippo Bonacolsi: Erwäh-

nung in Urkunde 338, Innenseite des Ko-perteneinbandes

Trinität: – Hildebertus Cenomanensis (Ps.-Heriber-

tus): Oratio ad tres personas trinitatis 313, 2v–3r

– De trinitate 365, 97ra–118vb– Hymnus AH 2, Nr. 17 bzw. AH 51, Nr. 40

351, 54va; 394, 91r– Ikonographie 383, 26r– Sequenz AH 53, Nr. 81 332, 17r; 377, VD,

SpiegelTrivium siehe Grammatik; Septem Artes li-

beralesTroisfontaines (Tres Fontes) (Konvent des

Klosters als Adressat) 400, 187vTropen: 3 Benedicamus-Tropen 398, 6rTschars siehe Ambrosius von TscharsTürkenkriege 1615 siehe auch Chrysostomus

a Capranica: De ineffabili Dei nomine Te-tragrammaton contra hostes catholicae fide 383

Tugend: – Gratianus: Kompilation aus dem Decre-

tum Gratiani 365, 95vb–96vb– Guilelmus Peraldus: Summa de virtutibus

309, 1ra–247rb; 334, 142ra–247rd– Nicolaus de Byardo: Summa de abstinen-

tia 317, 1ra–97vb– Odo Cantuariensis: Moralia super Psalmos

334, 1r–54ra

Thomas de Sabaudia — Tugend

Page 74: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

234 235

– De elemosina 365, 95vb–96vb– Sermones über Sünden, Freuden und Tu-

genden 393, 48ra–64vb– Summa de virtutibus compendiosa 390,

56r–64v

Ubertus, frater (Theologe): De commaterni-tate nostra et Christi 381, 191r–193v

Udalricus Heyland siehe Heyland, Udalricus (Besitzer)

Ulrich Prageder (Namensnennung) 336, IvUlricus monachus in Gyrio OCart. (Mönch in

Geirach, 14. Jh.): Schreiber 395Undecim Milia Virginum, hl.: – Legende 336, 143vb; 342, 93r– Sequenz AH 53, Nr. 229 332, 42rUngarn (ungenannter König als Adressat)

400, 136r, 138v, 139rUniversität (?): Zahlungen und Bücherent-

lehnungen 387, 170r–vUngeheuer: Joseph Grünpeck, Prodigiorum,

portentorum, ostentorum et monstrorum que in seculum Maximilianeum inciderunt queque aliis temporibus apparuerunt in-terpretacio. Blasio Holtzl Maximiliani Romanorum Caesaris secretario dedicata 314

Unschuldige Kinder: – Ikonographie 301, 6r– Sequenz AH 53, Nr. 157 332, 37rUnterfranken siehe auch Schwebenried;

WürzburgUntersteiermark siehe Geirach (Kartause) Urbanus, hl.: Legende 326, 64rbUrbanus III. (Papst 1185–1187): Verfügung

Contra falsarios 339, 57raUrbanus IV. (Papst 1261–1264): Bulla indul-

gentiarum ‘Transiturus’ (de institutione festi corporis Christi; 1264) 304, 64vb–69ra

Urin: Theophilus: Liber de urinis 373, 114r–123v

Urkunden: – Admont 336, Iv– Brixen: Der Päpstliche Nuntius und Kol-

lektor Iacobus de Rota ernennt Subkollek-toren in der Brixner Diözese, 1318 337, Innenseite des Koperteneinbandes

– Dispenserteilung an Otto de Bolzano

durch den Papst Nicolaus IV. 338, Innen-seite des Koperteneinbandes

– Fragment 390, VD, Spiegel– Hartnid von Gleusser, Abt von Admont

336, Iv– Herzog Johann Heinrich von Böhmen be-

stätigt und erweitert die Privilegien von Stams, 1337 337, Iv

– Seitz (Kartause) 336, Iv – abgelöste 365, VD, Spiegel = Frg. E 5– dt., Fragment 362, Ir–IIv

Valentin Strobl, plebanus in Kaltern siehe Strobl, Valentin (Geschenkgeber)

Valentinus, hl.: – Legende 326, 7ra– Missa de s. Valentino 332, 68r–69rVaterunser siehe PaternosterVenedig (ungenannter Doge als Adressat)

400, 150rVeralli, Fabritius, Kardinal (Bischof von San

Severo in Unteritalien 1606–1615, seit 1608 Kardinal, Oberer des Minoritenor-dens in Rom um 1620): Approbator 383

Verba Seniorum (Exzerpte) 328, 68r–79rVerena, hl.: Legende 326, 38raVerpfändungsnotiz: Iohannes I., Abt von

Wilten an Stams 306, VD, SpiegelVerse: – Autoren: – – Adam Magister: Summula de Summa

Raimundi (Walther Nr. 9117) 312, 99ra–112ra

– – Alanus ab Insulis: Versus de homine 396, 177v

– – Alexander de Villa Dei: Massa compoti (Walther Nr. 1835) 373, 90r–98r

– – Ps.-Ambrosius: Precatio in praeparatio-ne ad missam (Walther Nr. 7757) 396, 91v–93r

– – Bernardus Claraevallensis: De contemp-tu mundi (Walther Nr. 02521) 322, 136v

– – Bernhardus Claraevallensis (?): De com-mendatione cellae 320, Irb

– – Iohannes de Garlandia bzw. Petrus Ble-sensis. De poenitentia (Walther Nr. 13564) 322, 64r–65v

– – Iohannes de Garlandia: Distigium (=

Tugend — Verse

Page 75: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

234 235

Cornutus antiquus) (Walther Nr. 2311) 396, 128v–131v

– – Martialis 325– – Petrus Blesensis siehe Verse: Autoren:

Iohannes de Garlandia– – Petrus de Riga: Aurora (Walther Nr.

18430) 323 – – Petrus de Riga: Aurora, nur Canticum

Canticorum (Walther Nr. 18430) 322, 100v–126r

– – Summa Raimundi metrice (Walther Nr. 9117) 322, 78r–94r

– anonyme Verse:– – nachgewiesen bei Walther: Nr. 00037 379, 1ra–4rb; Nr. 00241a 382,

I*v–II*r; Nr. 00284 349, 288r; Nr. 00838: Tabula Fungonis (= Formetus) 373, 97r–v; Nr. 01039: Regimen sanitatis Salernitanum 313, 170r–196v; 364, 218r; Nr. 01060 396, 62v; Nr. 01298 312, 3v; Nr. 01613a: Summa dictaminum metrica 322, 126r–131r; Nr. 01746 380, VD, Spie-gel; Nr. 02535 368, VD, Spiegel; Nr. 02661: De apostolis 322, 134v; Nr. 02826: Prognostica 368, VD, Spiegel und 128v; Nr. 03031 318, 203va; Nr. 03135: De con-fessore 322, 136r; Nr. 03216 322, 94r; Nr. 05151 355, 16r; Nr. 05673 347, 98r–v; Nr. 05689 306, 98ra; Nr. 05689 306, 98ra; Nr. 05755 312, 26va; Nr. 07141 347, 98r–v; Nr. 07146 347, 98r–v; Nr. 07279 396, 94va; Nr. 07484 396, 94r; Nr. 07914 355, 13v; Nr. 08175a 355, 15v; Nr. 08186 355, 14v; Nr. 08193 363, I*r; Nr. 08211: De moriendo 322, 136r; Nr. 08478a: De sa-cerdote 322, 135r; Nr. 08661 380, 1v; Nr. 08689: De vivis et mortuis 322, 135v; Nr. 08860 391, 70vb; Nr. 09069 341, VD, Spiegel; Nr. 09638 355, 17r; Nr. 09798: De ieiunio 322, 136r; Nr. 09864 322, 52v–53r; Nr. 10131: De quattuor tempe-ramentis 312, HD, Spiegel; 322, 136r; Nr. 10358 396, 61r; Nr. 10545: Hexameter zum Werk des Iohannes de Sacrobosco 373, 89v; Nr. 10618 382, I*r; Nr. 10625: De sacerdote 322, 48v–49r; 322, 135r; Nr. 10649a 355, 16v; Nr. 10675a 396, 62v; Nr. 11930 355, 15r; Nr. 12035 396, 177v; Nr. 13452 322, 52v–53r; Nr. 13526

355, 16v; Nr. 13644 382, II*r; Nr. 13896 322, 53r; Nr. 14374 364, 211r, 248v; Nr. 14594 312, 96va; Nr. 14624 322, 59v; Nr. 14975b: De ieiunio 322, 135r und 136r; Nr. 15295 379, 1ra; Nr. 15300 396, 62v; Nr. 15462: Casus papales 322, 135v; Nr. 15482 341, HD, Spiegel; Nr. 15482 368, HD, Spiegel; Nr. 16015a 312, 3v; Nr. 16031 bzw. 16030: Sünden des Mannes in der Ehe 322, 135v; Nr. 16103: Memorial-verse, u. a. Über die Beichte 322, 136r; Nr. 16725 373, 97r–v; Nr. 17200 380, 1r; Nr. 17612 368, VD, Spiegel und 128v; Nr. 17797a: Anonymes Gedicht grammati-kalischen Inhalts 322, 131r–134r; Nr. 18331: De ieiunio 322, 135r; Nr. 18335 320, Irb; Nr. 18341: De dieta religioso-rum 322, 135v; Nr. 18492 396, 177v; Nr. 18624 396, 174r; Nr. 18824 347, 98r–v; 368, VD, Spiegel; Nr. 19145 322, 66–67v; Nr. 19209 368, VD, Spiegel und 128v; Nr. 19766 355, 14r; Nr. 20551: De Maria vir-gine 322, 135r

– – nachgewiesen bei Walther, Proverbia: Nr. 00282 349, 288r; Nr. 00668a 373, 64v;

Nr. 01463 396, 98r; Nr. 02385 396, 98r; Nr. 02420 396, 94r; Nr. 02791: De sanctis 322, 135v; Nr. 02786 380, VD, Spiegel; Nr. 02879b 396, 147v; Nr. 04124 310, HD, Spiegel; Nr. 04554 396, 98r; Nr. 05322 396, 131v; Nr. 06182 396, 98r; Nr. 07651 312, 26va; Nr. 07735 396, 98r; Nr. 08527 396, 98r; Nr. 11202 346, CXr; Nr. 11708 396, 98r; Nr. 11703 391, 70vb; Nr. 11998 396, 98r; Nr. 12921 396, 98r; Nr. 13076: De ieiunio 322, 136r; Nr. 13516a 319, 137va; Nr. 13760 396, 98r; Nr. 14064 396, 98r; Nr. 14301 396, 98r; Nr. 15823 396, 94r; Nr. 16747 396, 174r; Nr. 16824: 322, 1r; Nr. 18176 396, 147v; Nr. 18281 396 98r; Nr. 19971 310, HD, Spiegel; Nr. 20076 363, 1’r; Nr. 20200 396, 98r; Nr. 20450 396, 98r; Nr. 21943 343, 206va; Nr. 22050 396, 98r; Nr. 22569 396, 98r; Nr. 22789 396, 94r; Nr. 23390 396, 98r; Nr. 26670 396, 98r; Nr. 26660 396, 98r; Nr. 27438b 359, I*v; Nr. 28724 349, 288r; Nr. 28759 349, 288r; Nr. 30531 373, 64v; Nr. 30560 310, HD, Spiegel; Nr. 31354 396,

Verse

Page 76: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

236 237

98r; Nr. 31983 396, 98r; Nr. 32696 396, 147v; Nr. 32990 343, 206va

– – nachgewiesen in AH: Responsorien und Versikel ad horam

tertiam et sextam de gaudiis BMV (AH 24, 166) 364, 35r

Responsorium in 1. Nocturno de BMV (AH 24, 44) 364, 3r

– – nicht nachgewiesen: 303, HD, Spiegel; 306, 98ra; 306, 98ra;

310, HD, Spiegel; 312, HD, Spiegel; 319, VD, Spiegel; 322, 37v, 53r, 56r, 94r, 134v, 135r, 135v; 329, 66r; 336, 201r; 341, VD, Spiegel; 345, 159vb; 347, 98v; 349, 288r; 355, 93rb; 364, 11r, 23v; 365, 118va; 371, 325rb; 373, 89v; 380, VD, Spiegel; 382, I*r; 394, VD, Spiegel; 396, 10v, 63v, 94va, 157va–b, 174r, 177v

– siehe auch Memorialverse; Schreiber-verse

Versuchung: Notiz über die Versuchung 371, Xv

Vertrag: Vergleichsvertrag, Fragment 380, HD, Spiegel

Veterinärmedizin: Meister Albrant: Rossarz-neibuch 364, 206v–209r

Vienne, Konzil (1311): Statuta concilii Vi-ennensis 364, 222r

Vincentius, hl.: Legende 326, 3rbVincentius Bellovacensis OP (Schriftsteller,

†1264): Speculum historiale siehe Sen-tentiae Secundi philosophi

Visionsliteratur: Marcus Scotus: Visio Tnug-dali 306, 65ra–74r

Visitation siehe OrdenslebenVita Aristotelis, Exzerpte 346, 1rVita s. Norberti, Vita B (sog. Pascalis-Vari-

ante) 329Vitae Patrum: – Auszüge aus den Vitae Patrum 326,

67ra–95ra– Exzerpte 328, 68r–79r; 346, I–CVIII, am

unteren BlattrandViten siehe BiographienVitus, hl.: Ikonographie 330, VDVogel: Ikonographie 336, 152vbVollbilder siehe Buchschmuck: ElementeVorbesitzer siehe BesitzerVorherbestimmung: Aegidius Romanus: De

praedestinatione, praescientia, paradyso, purgatorio et inferno 348, 219va–252vb

Vorzeichen siehe Prodigien

Wälsch, Bernhard siehe Bernardus WelschWälsch, Iohannes (Chorvikar in Augsburg,

15. Jh.): Erwähnung im Verpfändungsver-merk 317, VD, Spiegel

Wahl (des Priors, des Prälaten) siehe Ordens-leben

Wahl: Kaiser siehe Kaiser: WahlWahrsagung: Divinatio de kalendis Ianuarii

355, 101vWalafridus Strabo OSB (Abt von Reichenau,

†849): Kommentar zu Cant. 6 (Fragment) 373, VD und HD, Spiegel

Waltasar, dominus (unbekannter Geistlicher in Tirol): Erwähnung 302, VD

Wappen: – Österreich: Grünpeck, Joseph 314, 1v– Tirol: Hölzl, Blasius 314, 1v– Phantasie(?)-Wappen 332, 3v– unbestimmte 312, 3v (nur Skizze); 325,

1rWasserzeichen: – Glocke (nicht bestimmbar) 395– Kreuz (?) (nicht bestimmbar) 395– Lilie (?) (nicht bestimmbar) 395– Ochsenkopf ohne Beizeichen (nicht be-

stimmbar, zu Piccard, Ochsenkopf I) 311– – mit zweikonturiger Stange, Kreuz, sie-

benblättriger Blüte und mit einkonturi-ger Stange, Kreuz und zwei Buchstaben (WZMA Nr. AT 7993–C–11_1000, nur ähnlich Piccard, Ochsenkopf XI 452) 394

– – mit fünfblättriger Blüte und Stange nach unten mit Dreieck 331 (Piccard, Ochsenkopf XII 856)

– Waage, frei (vom Typ Piccard I 58–59) 398

Weihnachten: – Bernardus Claraevallensis: Sermones in

nativitate domini, Sermo 3 313, 57r– Odo de Cheriton: Sermo in nativitate dni

306, 29va–30rb– Hymnus AH 2, Nr. 21 351, 49va; 394, 86v;

AH 2, Nr. 23 351, 49vb; 394, 87r; AH 50, Nr. 26 351, 50ra; 394, 87r

Verse — Weihnachten

Page 77: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

236 237

– Sequenz AH 53, Nr. 15 332, 7v– Vier anonyme Sermones in nativitate dni

393, 120r–123raWein: – Notizen über die Weinproduktion 374,

Innenschicht des Koperteneinbands– Notizen über Weinlieferungen in Stams

316, Ir–v und Abklatsch auf der Innensei-te des HD

Weisheit: Septem gradus sapientiae 396, 177r

Welt 322, 136v (22 Hexameter De contemptu mundi)

Weltalter 322, 1r–9r: De sex aetatibus mun-di

Wenceslaus, hl.: Hymnus AH 52, Nr. 382 351, 56va; 394, 93v

Werke der Barmherzigkeit siehe Sieben Wer-ke der Barmherzigkeit

Wetter: Zwei Wettersegensformeln 398, I*rWetterregeln siehe PrognosticaWidmungen siehe DedikationenWidmungsbild siehe DedikationsbildWidmungsverse siehe DedikationsverseWien, Konzil (1267): Statuta concilii Vi-

ennensis 364, 231vWilhelm siehe Guilelmus, WillehelmusWillehelmus: Schreiber 309, 1ra–188vb,

210vb–247rbWilten, Prämonstratenserstift: – Besitzer 306; 329; 331; 342; 375; 376– Besitzvermerke 375; 376– Entlehnvermerk 343, VD, Spiegel– Entstehungsort 306 (?); 329; 331; 342;

375; 376– Statuta ordinis Praemonstratensium 375– siehe auch Einbände: Entstehungsorte:

Innsbruck bzw. WiltenWippersburg siehe Bissingen in Schramberg

und Wippersburg, Josephus Cajetanus comes a

Wirtschaft siehe Geld; Geldverkehr; Haus-wirtschaft; Kochbücher; Kochrezepte; Rechnungen

Wirtschaftsgeschichte: Notizen über Bücher-entlehnungen und Zahlungen an eine Uni-versität 387, 170r–171v

Wissenschaft– Notiz 334, HD, Spiegel

– siehe auch Astronomie; Dichter, Literaten; Geschichte; Grammatik; Kanonistik; Komputistik; Lexikographie; Mathema-tik; Medizin; Naturkunde; Naturwissen-schaft und Technik; Philosophie; Pseudo-wissenschaften; Rhetorik; Septem artes liberales; Sprache und Literatur; Theolo-gie

Witterung siehe PrognosticaWorterklärungen 359, Glossen (in deutscher

Sprache); 373, 89v; 387, 171v; 396, 157va–b und 177v (Notizen und Verse)

Würzburg: – Entstehungsort (?) 380– Konzil (1287): Statuta concilii Herbipo-

lensis 364, 229r– siehe auch Conradus, Magister; Hartmun-

dus de IngWunder: – Grünpeck, Joseph: Prodigiorum, porten-

torum, ostentorum et monstrorum que in seculum Maximilianeum inciderunt queque aliis temporibus apparuerunt in-terpretacio. Blasio Holtzl Maximiliani Romanorum Caesaris secretario dedicata 314

– Diverse Miracula 361, 141r–142r; 364, 113r; 369, 127v (Miraculum de decima); 393, 79r

Xerxes (Perserkönig, 519–465 v. Chr.): Iko-nographie 314, 8v

Zacharias siehe auch Canticum ZachariaeZahlen siehe Arabische ZiffernZahlensymbolik: Anleitung zur Erstellung

von Horoskopen mit der Berechnungstafel für den numerischen Wert der Buchstaben 355, 69r

Zahlungen: Universität (?) 387, 170vZehent: De decimis dandis 312, 3vZehn Gebote: Decem plagae Aegypti et

decem praecepta decalogi 312, 96vaZeitmessung siehe KomputistikZierseiten siehe Buchschmuck: ElementeZiffern siehe Arabische Ziffern

Weihnachten — Ziffern

Page 78: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

238

Zisterzienser: – Fragment der Verfügungen des Generalka-

pitels 374, Innenschicht des Kopertenein-bands: VD und HD

– Libellus antiquarum definitionum ordinis Cisterciensis, Exzerpte 364, 237r–240v

Zisterzienser — Zoologische Abhandlung

– Statuta capitulorum generalium ordinis Cisterciensis, Exzerpte 364, 249r–251v

Zodiacus siehe TierkreiszeichenZoologische Abhandlung 364, 178r–187v

Page 79: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie

238

Page 80: PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTERaustriaca.at/0xc1aa500d_0x000790a3.pdf · PERSONEN-, ORTS-, TITEL- UND SACHREGISTER Abacuc siehe Oratio Habacuc Abbildungen siehe Ikonographie