(Risk Management) - VRUedu.vru.ac.th/website/download/plan/risk/riskmanual.pdf ·...

คมอการบรหารความเสยง

(Risk Management)

คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏวไลยอลงกรณ ในพระบรมราชปถมภ

ป 2556

คานา

คมอการบรหารความเส ยงและการควบคมภายในคณะครศาสตร 2556 จดท าขน โดย

มวตถประสงคเพอใหบคลากรในคณะครศาสตรใชเปนคมอในการดาเนนงานการบรหารความเสยงและ การวางระบบการควบคมภายใน ตามระเบยบคณะกรรมการการตรวจเงนแผนดนดวยการกาหนดมาตรฐานการควบคมภายใน พ.ศ. 2544 ขอ 6 กาหนดใหหนวยรบตรวจรายงานตอคณะกรรมการตรวจเงนแผนดน ผกากบดแลและคณะกรรมการตรวจสอบเกยวกบการควบคมอยางนอย ปละ 1 ครง ซงสานกงานการตรวจเงนแผนดนไดปรบปรงแนวทางการจดวางระบบการควบคมภายในและ การประเมนผลการควบคมภายใน โดยปรบลดแบบฟอรมและรปแบบ การจดทารายงานตองปฏบตตามระเบยบดงกลาวเพอใหสอดคลองกบหลกการบรหารกจการบานเมองทด และการบรหารความเสยงมการควบคมภายในทมประสทธภาพและประสทธผล

สานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา (สกอ.) ไดกาหนดมาตรฐานและตวบงชการประกนคณภาพการศกษาภายใน เพอใหสถาบนอดมศกษาใชเปนกรอบการดาเนนงานประกนคณภาพการศกษา โดยในตวบงช ท 7.4 ระบบบรหารความเสยง เพอใหสถาบนอดมศกษามระบบบรหารความเสยงโดยการบรหารและควบคมปจจย กจกรรมและกระบวนการการดาเนนงานทอาจเปนมลเหตความเสยหาย เพอใหระดบความเสยง และขนาดของความเสยหายทจะเกดขนในอนาคตอยในระดบทยอมรบและควบคมได เพอปองกนหรอบรรเทาความรนแรงของปญหา รวมทงมแผนสารองตอภาวะฉกเฉน เพอใหมนใจวาระบบงานตางๆ มความพรอมใชงาน มการปรบปรงระบบอยางตอเนองและทนตอการเปลยนแปลงเพอการบรรลเปาหมายของสถาบนตามยทธศาสตรหรอกลยทธเปนสาคญ และสามารถบรหารจดการภายในคณะครศาสตร ไดบรรล เป าหมายท ก าหนด ไดแต งต งคณะกรรมการบรหารความเส ยง คณะครศาสตร เพอรวมกนพจารณาแนวทางการบรหารความเสยงของคณะครศาสตร

คมอการบรหารความเสยง เอกสารฉบบนเกยวของหนาทและความรบผดชอบของผทเกยวของระดบตาง ๆ ในการดาเนนงาน ขนตอนการดาเนนงาน และการจดรายงานเสนอ ตอผรบผดชอบกากบดแล รวมทงไดรวบรวมแบบฟอรมทใชดาเนนการไวในภาคผนวกแลวเพอเปนแนวทางในการจดทาและนาไปประยกตใชรวมกบระบบประกนคณภาพ ระบบแผนงาน เพอลดความเสยงในการดาเนนงานในทกภารกจ

(ผชวยศาสตราจารย ดร.อษา คงทอง) คณบดคณะครศาสตร

สารบญ

การบรหารความเสยง

หนา

ความรเบองตน 1

- การบรหารความเสยง (Risk Management) 1

- วตถประสงคความหมาย ของการบรหารความเสยง 2

- ความหมายของการบรหารความเสยง 2

- ปจจยทมผลตอความเสยง 5

- ระบบบรหารความเสยง 6

- ประโยชนทไดจากการบรหารความเสยง 6

- ประเภทของความเสยง 6

กระบวนการบรหารความเสยง 7

- การระบความเสยง 8

- ประเมนและวเคราะหความเสยง 8

- พจารณาความเสยง 12

- จดลาดบความเสยง 12

- กจกรรมควบคมความเสยง 13

- การจดการความเสยง 14

- สรปผลการดาเนนกจกรรมในการจดการความเสยง 14

- การตดตามผลและการรายงาน 14

- เอกสารอางอง 15

ภาคผนวก 16

เอกสารท 1 ระบความเสยง 17

เอกสารท 2 การประเมนและวเคราะหความเสยง 18

เอกสารท 3 การกาหนดกจกรรมควบคมความเสยง 19

เอกสารท 4 แผนการดาเนนงานการจดการความเสยง 20

เอกสารท 5 รายงานการประเมนผลและการปรบปรงการควบคมภายใน (ปย.2) 21

เอกสารท 6 รายงานผลการตดตามประเมนผลและการปรบปรงการควบคมภายใน (ปย.2) 22

การบรหารความเสยง (Risk Management)

การบรหารความเสยงควรเรมตนจากการทผบรหารตลอดจนบคลากรในองคกรไดทาความเขาใจใหตรงกนตอคานยามของความเสยง เพอใหทกคนสามารถบงชความเสยงและโอกาสไดในทศทางเดยวกน ในการดาเนนงานผบรหารมกประสบกบเหตการณทมความไมแนนอน ตลอดเวลาเหตการณเหลานนอาจมผล ในเชงลบหรอเชงบวกตอการบรหารงานขององคกร โดยผลในเชงลบนนถอวาเปนความเสยง สวนผล ในเชงบวกชวยสรางโอกาสใหองคกร ซงการบรหารความเสยงมความสาคญดงน

1. สนบสนนใหองคกรสามารถพจารณาระดบความเสยงทองคกรยอมรบได 2. กาหนดกรอบการดาเนนงานทมประสทธภาพใหแกองคกรเพอใหสามารถบรหารจดการความ

ไมแนนอนของความเสยงได 3. เปนสวนหนงของการกากบดแลการดาเนนงานทด 4. เปนเครองมอทสาคญในการบรหารงาน 5. สะทอนใหเหนภาพรวมของความเสยงตางๆ ทสาคญ 6. สรางฐานขอมลทมประโยชนตอการบรหารและปฏบตงาน 7. ชวยใหการพฒนาองคกรเปนไปทศทางเดยวกน นอกจากความสาคญดงกลาวสานกงานอธการบดตองมการบรหารความเสยงเพอใหองคกรมการ

ดาเนนงานทมประสทธภาพ ประสทธผล สามารถบรรลวตถประสงคและเปาหมายทกาหนด ซงจะนาไปสการพฒนาอยางยงยนและเปนการปฏบตตามระบบตางๆ ดงน

1. ระเบยบคณะกรรมการตรวจเงนแผนดนวาดวยการกาหนดมาตรฐานการควบคมภายใน พ.ศ. 2544 ทกาหนดใหหนวยงานของรฐตองรายงานผลการประเมนความความเพยงพอและประสทธผลของระบบการควบคมภายในตอคณะกรรมการตรวจเงนแผนดนอยางนอยปละหนงครง

2. ระบบการประกนคณภาพการศกษาภายในประจาปการศกษา 2556 องคประกอบท7การบรหาร จดการ ตวบงชท 7.4 ซงเกณฑมาตรฐานดงน

2.1 มการแตงตงคณะกรรมการหรอคณะทางานบรหารความเสยงโดยมผบรหารระดบสงและ ตวแทนทรบผดชอบพนธกจหลกของสถาบนรวมเปนคณะกรรมการหรอคณะทางาน

2.2 มการวเคราะหและระบความเสยงและปจจยท กอใหเกดความเสยงอยางนอย 3 ดาน ตามบรบทของสถาบน จากตวอยางตอไปน

2.2.1 ความเสยงดานทรพยากร (การเงน งบประมาณ ระบบเทคโนโลยสารสนเทศ อาคาร สถานทฯลฯ)

2.2.2 ความเสยงดานยทธศาสตรหรอกลยทธของสถาบน 2.2.3 ความเสยงดานนโยบาย กฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบ 2.2.4 ความเสยงดานการปฏบตงาน เชน ความเสยงของกระบวนการบรหารหลกสตร การบรหารงาน

วจย ระบบงาน ระบบประกนคณภาพการศกษา บคลากรในหนวยงาน ความปลอดภย เทคโนโลย/นวตกรรม สงแวดลอม

คมอการบรหารความเสยงคณะครศาสตร 2556

2

2.2.5 ความเสยงดานบคลากรและความเสยงดานธรรมาภบาล โดยเฉพาะจรรยาบรรณของ อาจารยและบคลากร

2.2.6 ความเสยงอน ๆ ตามบรบทของสถาบนและจากเหตการณภายนอก 3. มการประเมนโอกาสและผลกระทบของความเสยงและจดลาดบความเสยงทไดจากการวเคราะห

ในขอ 2 4. มการจดทาแผนบรหารความเสยงทมระดบความเสยงสง และดาเนนการตามแผน 5. มการตดตาม และประเมนผลการดาเนนงานตามแผน และรายงานตอสภาสถาบนเพอพจารณา

อยางนอยปละ 1 ครง 6. มการนาผลการประเมนและขอเสนอแนะจากสภาสถาบนไปใชในการปรบแผนหรอวเคราะห

ความเสยงในรอบปถดไป

วตถประสงคในการบรหารความเสยง 1. เปนการเตรยมการของคณะครศาสตรเพอวางแผนปองกนความสญเสยทจะเกดขน 2. ลดความกงวลของบคลากรและผบรหารทอาจมผลใหประสทธภาพในการทางานลดลง 3. เปนการวางแผนเพอรองรบเหตการณเมอเกดการสญเสยขน 4. เพอรองรบการประเมนคณภาพการศกษาทงภายในและภายนอก 5. เพอใหฝายบรหาร/ฝายปฏบตการ เขาใจหลกการและกระบวนการบรหารความเสยง 6. เพอใหผปฏบตไดรบทราบขนตอนและกระบวนการในการวางแผนบรหารความเสยง 7. เพอเปนเครองมอในการสอสารและสรางความเขาใจ ตลอดจนเชอมโยงการบรหารความเสยงกบ

ยทธศาสตรของคณะครศาสตร 8. เพอใชเปนเครองมอในการบรหารความเสยงของคณะครศาสตร

ความหมายของการบรหารความเสยง ความเสยง (Risk) หมายถง โอกาสหรอสถานการณทอาจเกดความผดพลาดความเสยหายการรวไหล

ความสญเปลาหรอเหตการณทไมพงประสงคเปนอปสรรคตอการทางานทาใหไมบรรลถงความสาเรจตามเปาหมายของหนวยงานทงดานยทธศาสตร การปฏบตงาน การเงน และการบรหาร ซงอาจเปนผลบวกดวยกได โดยวดจากผลกระทบ (Impact) ทไดรบและโอกาสทจะเกด (Likelihood) ของเหตการณ ซงความเสยงม 2 ลกษณะ คอ ความเสยงภายใน (Internal Risk) และความเสยงภายนอก (External Risk) ความเสยงจาแนกไดเปน 4 ลกษณะ ดงน

1. Strategic Risk ความเสยงทเกยวของในระดบยทธศาสตร 2. Operational Risk ความเสยงทเกยวของในระดบปฏบตการ 3. Financial Risk ความเสยงทเกยวของกบดานการเงน 4. Hazard Risk ความเสยงทเกยวของในดานความปลอดภยจากอนตรายตอชวตและทรพยสน


3

ปจจยเสยง (Risk Factor) หมายถง ตนเหต หรอสาเหตทมาของความเสยง ทจะทาใหไมบรรลวตถประสงคทกาหนดไว โดยตองระบไดดวยวาเหตการณนนจะเกดทไหน เมอใด และเกดขนไดอยางไร และทาไม ทงนสาเหตของความเสยงทระบควรเปนสาเหตทแทจรง เพอจะไดวเคราะหและกาหนดมาตรการลดความเสยงในภายหลงไดอยางถกตอง

การประเมนความเสยง (Risk Assessment) หมายถง กระบวนการระบความเสยง การวเคราะห ความเสยง และจดลาดบความเสยง โดยการประเมนจากโอกาสทจะเกด (Likelihood) และผลกระทบ (Impact)

โอกาสทจะเกด (Likelihood) หมายถง ความถหรอโอกาสทจะเกดเหตการณความเสยง ผลกระทบ (Impact) หมายถง ขนาดความรนแรงของความเสยหายทจะเกดขนหากเกดเหตการณ

ความเสยง ระดบของความเสยง (Degree of Risk) หมายถง สถานะของความเสยงทไดจากการประเมนโอกาส

และผลกระทบของแตละปจจยเสยงแบงเปน 5 ระดบ คอ สงมาก มาก ปานกลาง นอย และนอยมาก การบรหารความเสยง (Risk Management) หมายถง กระบวนการทใชในการบรหารจดการให

โอกาสทจะเกดเหตการณความเสยงลดลง หรอผลกระทบของความเสยหายจากเหตการณความเสยงลดลงอยในระดบทองคกรยอมรบได ซงการจดการความเสยงมหลายวธ ดงน

1. การยอมรบความเสยง (Risk Acceptance) เปนการยอมรบความเสยงทเกดขน เนองจากไมคมคาในการจดการควบคมหรอปองกนความเสยง

2. การลด/การควบคมความเสยง (Risk Reduction) เปนการปรบปรงระบบการทางานหรอการออกแบบวธการทางานใหม เพอลดโอกาสทจะเกดหรอลดผลกระทบ ใหอยในระดบทองคกรยอมรบได

3. การกระจายความเสยงหรอการโอนความเสยง (Risk Sharing) เปนการกระจายหรอถายโอนความเสยงใหผอนชวยแบงความรบผดชอบไป

4. การหลกเลยงความเสยง (Risk Avoidance) เปนการจดการกบความเสยงทอยในระดบสง และหนวยงานไมอาจยอมรบได จงตองตดสนใจยกเลกโครงการ/ กจกรรมนนไป

ซงทกคนในองคกรไมวาจะเปนผบรหารระดบใดหรอบคลากร ในงานสวนไหนตางตองมสวนรวมในกระบวนการหาและใหขอมลทเปนประโยชนในการคาดการณเพอการตดสนใจในการเลอกยทธศาสตร กาหนดเปาหมาย จดทาแผนและจดสรรงบประมาณในการคาดการณเพอการตดสนใจในการเลอกยทธศาสตร กาหนดเปาหมาย จดทาแผนและจดสรรงบประมาณในการปฏบตงานโดยมงเปาหมายเพอทจะทาใหการปฏบตงานสามารถบรรลวตถประสงคทไดตงเอาไวหรอลดผลของการเสยหาย (หรอผลกระทบ) ทอาจเกดขนอนจะมผลตอความสญเสยขององคกร

การบรหารความเสยงทวทงองคกร (Enterprise Risk Management) หมายถง การบรหารปจจย และควบคมกจกรรม รวมทงกระบวนการดาเนนงานตางๆ เพอลดมลเหตของแตละโอกาสทองคกรจะเกดความเสยหาย ใหระดบของความเสยงและผลกระทบทจะเกดขนในอนาคตอยในระดบทองคกรยอมรบได ประเมนได ควบคมได และตรวจสอบไดอยางมระบบ โดยคานงถงการบรรลเปาหมาย ทงในดานกลยทธ การปฏบตตามกฎระเบยบ การเงน และความไมแนนอนจากปจจยภายนอก โดยไดรบการสนบสนนและการมสวนรวมในการบรหารความเสยงจากหนวยงานทกระดบทวทงองคกร


4

ความไมแนนอน หมายถง ความเปลยนแปลงไมคงทดงเดมตลอดกาลหรอหมายถง ผลเหตการณและสง

ตาง ๆ ทมโอกาสเกดขนไดทงทเปนไปตามความคาดหมายหรอนอกเหนอความคาดหมาย เชน ภมอากาศ อบตภยตางๆ

ปญหา หมายถง สงทเกดขนและมกจะสงผลในทางลบ เปนอปสรรคตอเปาหมายการดาเนนการ จาเปนตองมการแกไข เพราะมเชนนนปญหาดงกลาวอาจกอใหเกดความเสยหายตามมาปญหาอาจมไดเกดจากสาเหตของความเสยงเสมอไป หรออกนยหนง กคอ ผลใด ๆ กตามทเกดจากความเสยงอาจไมไดกลายเปนปญหาเสมอไป เพราะอาจมทงเชงบวก และเชงลบ หรอถาเปนเชงลบ กอาจมความเสยหายมากหรอนอยแตกตางกน

การควบคม (Control) หมายถง นโยบาย แนวทาง หรอขนตอนปฏบตตางๆ ซงกระทาเพอลดความเสยง และทาใหการดาเนนการบรรลวตถประสงค แบงได 4 ประเภท คอ

1. การควบคมเพอการปองกน (Preventive Control) เปนวธการควบคมทกาหนดขนเพอปองกนไมใหเกดความเสยงและขอผดพลาดตงแตแรก

2. การควบคมเพอใหตรวจพบ (Detective Control) เปนวธการควบคมทกาหนดขนเพอคนพบขอผดพลาดทเกดขนแลว

3. การควบคมโดยการชแนะ (Directive Control) เปนวธการควบคมทสงเสรมหรอกระตนใหเกดความสาเรจตามวตถประสงคทตองการ

4. การควบคมเพอการแกไข (Corrective Control) เปนวธการควบคมทกาหนดขนเพอแกไขขอผดพลาดทเกดขนใหถกตอง หรอเพอหาวธการแกไขไมใหเกดขอผดพลาดซาอกในอนาคต การตดตามประเมนผลระดบกจกรรม หมายถง ลกษณะ ขอบเขตและความถในการตดตามประเมนผลการควบคมภายในในระดบกจกรรมซงรวมทงวธการตดตามการควบคมระหวางการปฏบตงาน (Ongoing Monitoring) และการประเมนผลการควบคมเปนรายครงจะแตกตางกนไปของแตละกจกรรม ไมมวธใดวธหนงทจะใชไดกบทกกจกรรม เนองจากแตละกจกรรมจะแตกตางกนในลกษณะการปฏบตงาน ความแตกตางของกฎหมายระเบยบ ขอบงคบทเกยวของ วธการปฏบตงานและความสาคญของแตละกจกรรมตอการสนบสนนการบรรลวตถประสงคของหนวยงานโดยรวม

การจดการความเสยงจงเปนการบรหารงานภายในขอบเขตทผทเกยวของยอมรบความเสยงได

เทานน มใชการบรหารความเสยงเพอขจดความเสยงในการบรหาร การบรหารความเสยงจงเปนกระบวนการทมงสการตดสนใจภายใตสภาวะทมความเสยงตามขอมล

ทไดรบกบการตดสนใจภายใตภาวะทมความไมแนนอนของปจจยทควบคมได


5

ปจจยทมผลตอความเสยง

ปจจยทมผลตอโอกาสและความรนแรงของการเกดความเสยงพอจะสรปไดดงน 1. ปจจยภายในองคกร 1.1 ขนาดขององคกร องคกรขนาดใหญทมบคลากร มงบประมาณ รายรบ รายจาย มผเกยวของมากยอมมความ

เสยงตอความเสยหายสงกวาองคกรขนาดเลก 1.2 ความสลบซบซอน

การบรหารกจการงานทมความละเอยดออน ยงยาก สลบซบซอน ยอมมโอกาสเกดความเสยง ไดมากกวาการบรหารกจการงานทไมยงยากซบซอน โดยเฉพาะในเรองระบบเทคโนโลยสารสนเทศ เรองระบบการควบคม กากบดแล สาขาเครอขาย

1.3 คณภาพของระบบควบคมภายใน ระบบควบคมภายในทมคณภาพยอมลดโอกาสและระดบความรนแรงของความเสยงลงได

และองคกรทมกฎหมายหรอระเบยบขอบงคบใหองคกรตองมระบบควบคมภายในทเขมงวด เพอเปนหลก ประกนความมธรรมาภบาล (Good Governance) โอกาสทจะเกดความเสยงในเรองคณภาพของระบบ ควบคมภายในกจะยงมมากเทานน

1.4 อตราความเจรญเตบโตขององคกร องคกรทขยายตวอยางรวดเรว หรอมอตราความเจรญกาวหนาแบบกาวกระโดดกระบวนการ

ตดสนใจในการบรหารงานตองแขงกบเวลาโอกาสทจะเสยงตอความผดพลาดยอมมสง 1.5 ความสามารถของฝายบรหาร กจกรรมใดมผบรหารทหยอนความสามารถ หรอดอยความสามารถโอกาสทจะเกดความ

เสยงในการบรหารงานกจะมมาก 1.6 การทจรตทางการบรหาร

การทจรตทางการบรหารเปนความเสยงทมอนตรายอยางยง เพราะเกดขนไดจากการกระทา ของผบรหารทขาดความซอตรงตอหนาทและความรบผดชอบของตน การตรวจสอบทาไดยากกวาปกตทา ใหมลคาความเสยหายมคาสงยอมสงผลตอความอยรอดขององคกร

1.7 การเปลยนแปลงของสภาพแวดลอมการควบคม มการเปลยนแปลงสภาพแวดลอมทสงผลกระทบใหเกดความเสยงทสาคญต อองคกร เชน

การเปลยนแปลงระบบงาน การเปลยนตวผบรหารทาใหนโยบาย ปรชญา การทางานเปลยนไป การเปลยน พนกงานทสาคญ การเปลยนสถานททางาน

1.8 พนกงานศลธรรมเสอม การรบพนกงานทไมมความซอตรง ขาดศลธรรมไวในองคกร มความเสยงตอความขดแยง ความ

แตกแยก ท าให ขาดความสามคคมการแบ งพวก แบ งกล มสญ เสยการควบคม น ามาซ งความเส อม เสยใหกบองคกร


6

2. ปจจยภายนอกองคกร 2.1 ความเสยงจากภาครฐ เชน เสถยรภาพของรฐบาล การออกกฎหมาย ระเบยบขอบงคบทอาจ

สงผลกระทบตอการดาเนนงาน 2.2 ความเสยงจากการเปลยนแปลงทางเทคโนโลย 2.3 ความเสยงจากการผลตบณฑต 2.4 ความเสยงจากภยธรรมชาต 2.5 ฯลฯ

ระบบบรหารความเสยง

ระบบบรหารความเสยง หมายถง ระบบบรหารปจจยและควบคมกจกรรมการดาเนนงานตางๆ โดยลดมลเหตของแตละโอกาสทจะทาใหเกดความเสยหาย เพอใหระดบของความเสยงและผลกระทบทจะ เกดขนในอนาคตอย ในระดบทสามารถยอมรบไดประเมนไดควบคมไดและตรวจสอบไดอยางมระบบ โดยคานงถงการบรรลเปาหมายตามภารกจหลกตามกฎหมายจดตงองคกรและเปาหมายตามแผนปฏบตการ ประจาปเปนสาคญ ประโยชนทไดจากการบรหารความเสยง

1. ตระหนกถงภยคกคามทยงมาไมถง 2. ปรบปรงระบบงานและการวางแผน 3. ลดการสญเสยทอาจเกดขนได 4. สรางโอกาส 5. สรางคณคาใหการทางาน 6. สนบสนนการตดสนใจของผบรหาร 7. สรางภาพลกษณทดใหองคกร 8. ปกปองการปฏบตงาน 9. เปนสวนหนงของการบรหารงาน

10. มองเปาหมายในภาพรวม ประเภทของความเสยง

เนองจากความเสยงมมากมายหลายเรอง หลายแหลงทมา แตความเสยงทไดกาหนดไวสาหรบสถาบนอดมศกษาควรประกอบดวย ความเสยงทครอบคลมดานตางๆ ดงน

1. ความเสยงดานทรพยากร (การเงน งบประมาณ ระบบเทคโนโลยสารสนเทศ อาคาร สถานท ฯลฯ) (Resources Risk) คอ ความเสยงทเกดจากการทการเบกจายงบประมาณไมเปนไปตามแผน งบประมาณถกตด งบประมาณทไดรบไมสอดคลองกบสถานการณของภารกจทเปลยนแปลงไปทาใหการจดสรรไมเพยงพอ รวมระบบเทคโนโลยและอาคารสถานท


7

2. ความเสยงดานยทธศาสตรหรอกลยทธของสถาบน (Strategic Risk) คอ ความเสยงทเกดจากการกาหนดแผนกลยทธ แผนดาเนนงานทนาไปปฏบตไมเหมาะสมหรอไมสอดคลองกบปจจยภายในและสภาพแวดลอมภายนอก อนสงผลกระทบตอการบรรลวสยทศนพนธกจ หรอสถานะขององคกร แหลงทมาของความเสยง ดานกลยทธ สามารถจาแนกได 2 ประเภท คอ ปจจยความเสยงภายนอก ไดแก ภาวการณการแขงขน การเปลยนแปลงนโยบายของรฐบาล กระแสสงคม การเปลยนแปลงทางเทคโนโลยปจจยทางเศรษฐกจ ปจจยทางการเมอง สวนปจจยความเสยงภายใน ไดแก ปจจยภายในทองคกรสามารถควบคมได แตสงผล กระทบหรอเปนอปสรรคตอการดาเนนการตามแผนกลยทธเพอใหบรรลเปาหมาย ไดแก โครงสรางองคกร กระบวนการและ วธปฏบตงาน ความเพยงพอของขอมลและเทคโนโลยสาหรบการใหบรการเปนตน

3. ความเสยงดานนโยบาย กฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบ (Policy and Compliance Risk) คอ ความเสยงทเกดจากการไมสามารถปฏบตตามนโยบาย กฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบ ทเกยวของไดหรอนโยบาย กฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบทมอยไมเหมาะสมเปนอปสรรคตอการปฏบตงาน

4. ความเสยงดานการปฏบตงาน เชน ความเสยงของกระบวนการบรหารหลกสตร การบรหารงานวจย ระบบงาน ระบบประกนคณภาพการศกษา บคลากรในหนวยงาน ความปลอดภย เทคโนโลย/นวตกรรม สงแวดลอม (Operational Risk) คอ ความเสยงทเกดจากการกาหนดการดาเนนการในการปฏบตงานของบคลากร ซงสงผลตอการปฏบตงานตางๆ ขององคกรทาใหไมบรรลวตถประสงคและเปาหมายทกาหนด

5. ความเสยงดานบคลากรและความเสยงดานธรรมาภบาล โดยเฉพาะจรรยาบรรณของอาจารยและบคลากร (Personnel Risk and Governance Risk) คอ ความเสยงทเกดจาการอาจารยและบคลากรประพฤตไมเหมาะสมสรางความเสยหายทสงผลตอชอเสยงของมหาวทยาลยไมวาจะเปนผลจากการดาเนนงานทงทางตรงและทางออม สงผลตอภาพพจนและความนาเชอถอขององคกร

6. ความเสยงอน ๆ ตามบรบทของสถาบนและจากเหตการณภายนอก (other Risk) คอ ความเสยงทเกดจากการดาเนนขององคกรทมผลทาใหเกดผลกระทบหรอเกดการเปลยนแปลงตอสภาพแวดลอมทงภายในและภายนอกองคกร

กระบวนการบรหารความเสยง

6

การตดตามผล

5

สรปผลการดาเนนการ

การจดการความเสยง

4

3

กาหนดกจกรรมควบคมความเสยง

2

ประเมนและวเคราะหความเสยง

ระบความเสยง 1


8

1. การระบความเสยง (ดทภาคผนวก เอกสารท 1 หนา 17)

ขนตอนการวเคราะหและระบความเสยงเปนขนตอนทสาคญมาก เปนการทาความเขาใจกบ สาเหตของการเกดความเสยง ระบถงเหตการณหรอกจกรรมของกระบวนการปฏบตงานทอาจเกดความ ผดพลาดความเสยหายและการไมบรรลวตถประสงคทกาหนด รวมทงการดแลปองกนรกษาทรพยสนของ องคกรวธการระบความเสยงขององคกรวธหนง คอการประชมรวมกนของหนวยงานตางๆในองคกรเพอทาการระบความเสยงรวมกนหรออาจสงรายละเอยดของขอบเขตงานบรหารความเสยงขององคกรใหแตละ หนวยงานประกอบดวยแบบฟอรมการประเมนหนวยงานดานความเสยงมาวเคราะหความเสยง การระบ ความเสยงควรประกอบดวยความเสยงทครอบคลมในดานตางๆ ดงน

1. ความเสยงดานทรพยากร (การเงน งบประมาณ ระบบเทคโนโลยสารสนเทศ อาคาร สถานทฯลฯ)

2. ความเสยงดานยทธศาสตรหรอกลยทธของสถาบน 3. ความเสยงดานนโยบาย กฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบ 4. ความเสยงดานการปฏบตงาน เชน ความเสยงของกระบวนการบรหารหลกสตร การบรหาร

งานวจย ระบบงาน ระบบประกนคณภาพการศกษา บคลากรในหนวยงาน ความปลอดภย เทคโนโลย/นวตกรรม สงแวดลอม

5. ความเสยงดานบคลากรและความเสยงดานธรรมาภบาล โดยเฉพาะจรรยาบรรณของอาจารยและบคลากร

6. ความเสยงอน ๆ ตามบรบทของสถาบนและจากเหตการณภายนอก

2. ประเมนและวเคราะหความเสยง เปนการประเมนเพอวดความเปนไปไดของโอกาสเกด (Likelihood Score) และผลกระทบ/ความ

รนแรง (Impact Score) ของปจจยเสยงทง 6 ดาน โดยนาความเสยงทระบไว แลวทงหมดมาพจารณาเพอ จดลาดบความเสยงและการประเมนความเสยงมกจะทา 2 มตคอ

2.1 โอกาส/ความถทจะเกด (Probability) หมายถงความนาจะเปนทจะเกดเหตการณทนามา พจารณาเกดขนมากนอยเพยงใด ซงจะมการพจารณาหาระดบของโอกาสทจะเกด ดงน

ระดบ โอกาส ความถ 1 นอยมาก 1 ครงในชวง 5 ป

2 นอย 1 ครงในชวง 2 - 4 ป

3 ปานกลาง 1 ครงในชวง 1 ป

4 มาก 1 ครงในชวง 2 – 6 เดอน

5 สงมาก 1 ครงในชวง 1 เดอน


9

2.2 ระดบผลกระทบ/ความรนแรง (Severity/Impact) ระดบความรนแรงหรอผลกระทบทเกด จากเหตการณทเกดขน หรอคาดคะเนวาจะเกดเหตการณนน ๆ และเมอเกดขนแลวจะเกดความรนแรงหรอ ผลกระทบกบสงตางๆ และความเสยหายทเกดขนในความเสยงดานทรพยากร (การเงน งบประมาณ ระบบเทคโนโลยสารสนเทศ อาคาร สถานทฯลฯ) ดานความเสยงดานยทธศาสตรหรอกลยทธของสถาบน ดานความเสยงดานนโยบาย กฎหมาย ระเบยบ ขอบ งคบ ดานความเสยงดานการปฏบตงาน เชน ความเสยงของกระบวนการบรหารหลกสตร การบรหารงานวจย ระบบงาน ระบบประกนคณภาพการศกษา บคลากร ในหนวยงาน ความปลอดภย เทคโนโลย/นวตกรรม สงแวดลอม ดานความเสยงดานบคลากรและความเสยง ดานธรรมาภบาล โดยเฉพาะจรรยาบรรณของอาจารยและบคลากร และดานความเสยงอน ๆ ตามบรบทของสถาบนและจากเหตการณภายนอก

ดานทรพยากร (การเงน งบประมาณ ระบบเทคโนโลยสารสนเทศ อาคาร สถานทฯลฯ)

ระดบ ความรนแรง รายละเอยด 1 ตามาก ไมเกน 10,000 บาท

2 ตา 10,001 – 50,000 บาท

3 ปานกลาง 50,0001 – 250,000 บาท

4 สง 250,001 – 10,000,000 บาท

5 สงมาก มากกวา 10,000,000 บาท

ระดบ ความรนแรง รายละเอยด 1 ตามาก สาเรจตามแผน 91 – 100 %

2 ตา สาเรจตามแผน 81 – 90 %

3 ปานกลาง สาเรจตามแผน 71 – 80 %

4 สง สาเรจตามแผน 61 – 70 %

5 สงมาก สาเรจตามแผน 1 – 60 %


10

ดานยทธศาสตรหรอกลยทธของสถาบน

ระดบ ความรนแรง รายละเอยด 1 ตามาก สาเรจตามแผน 91 – 100 %





ดานนโยบาย กฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบ

ระดบ ความรนแรง รายละเอยด 1 ตามาก การไมปฏบตตามกฎระเบยบขอบงคบทไมมนยสาคญ

2 ตา การละเมดขอกฎหมายทไมมนยสาคญ

3 ปานกลาง

การฝาฝนกฎขอกฎหมายทสาคญ ทมการสอบสวนหรอรายงาน ไปยงหนวยงานทเกยวของ รวมทงการดาเนนคดและ/หรอเรยกรองคาเสยหายหากเปนไปได

4 สง การละเมดขอกฎหมายทสาคญ

5 สงมาก

การฟองรองดาเนนคดและ เรยกรองคาเสยหายทสาคญ ซงเปนคดทสาคญมากรวมถงการฟองรองทเกดจากการรวมตวกนของผทไดรบความเสยหาย

ดานการปฏบตงาน เชน ความเสยงของกระบวนการบรหารหลกสตร การบรหารงานวจย ระบบงาน ระบบประกนคณภาพการศกษา บคลากรในหนวยงาน ความปลอดภย เทคโนโลย/นวตกรรม สงแวดลอม

ระดบ ความรนแรง รายละเอยด

1 ตามาก สาเรจตามแผน 91 – 100 %






11

ดานบคลากรและความเสยงดานธรรมาภบาล โดยเฉพาะจรรยาบรรณของอาจารยและบคลากร

ระดบ ความรนแรง รายละเอยด 1 ตามาก มผลกระทบเลกนอยและในระยะเวลาสนๆ นอยกวา 1 สปดาห 2 ตา มผลกระทบนอยและในระยะเวลาสนๆ ระหวาง 1 สปดาห – 1 เดอน

3 ปานกลาง มผลกระทบปานกลางและในระยะเวลาสนๆ ระหวาง 1-6 เดอน

4 สง มผลกระทบอยางมากและในระยะเวลาสนๆ /ปานกลาง ระหวาง 6-12 เดอน

5 สงมาก มผลกระทบอยางมากและในระยะเวลานาน มากกวา 1 ป

ดานอน ๆ ตามบรบทของสถาบนและจากเหตการณภายนอก

ระดบ ความรนแรง รายละเอยด 1 ตามาก มผลกระทบเลกนอยสามารถแกไขหรอควบคมได

2 ตา มผลกระทบนอยตองใชเวลาในการแกไขในระยะเวลาไมเกน 1 สปดาห

3 ปานกลาง มผลกระทบปานกลางตองใชเวลาในการแกไข ระหวาง 1 สปดาห – 1 เดอน

4 สง มผลกระทบ รนแรง ตองใชเวลาในการแกไขระหวาง 1 – 6 เดอน

5 สงมาก มผลกระทบรนแรงมาก ตองใชทรพยากรและเวลานานในการแกไข มากกวา 6 เดอน


12

2.3 การพจารณาความเสยง (ดทภาคผนวก เอกสารท 2 หนา 18)

หลงจากประเมนความเปนไปไดของโอกาสทเกด (Likelihood Score) และผลกระทบ/ความ รนแรง (Impact Score) ของปจจยเสยงตางๆ โดยนาความเสยงทระบไวแลวทงหมดมาพจารณาความเสยง ดงน

ความเสยงทยอมรบได ความเสยงทยอมรบไมได

โอกาสทจะเกด

ความรนแรง

มคาระหวาง 20-25 (สงมาก) S1 มคาระหวาง 10-19 (สง) F1 มคาระหวาง 1-9 (ตา) O , P

2.4 จดลาดบความเสยง (ดทภาคผนวก เอกสารท 2 หนา 18)

ระดบความเสยงทเกดจากความสมพนธระหวางระดบความรนแรงกบระดบโอกาสทจะเกดซงมตวเลขระดบของความเสยงอยท 3 ระดบ โดยแตละระดบจะมความหมายของความเสยง และการปฏบตเพอใชในการบรหารความเสยงตอไป ดงตาราง

3 มคาระหวาง 20-25 (สงมาก) S1 ความเสยงยอมรบไมได 2 มคาระหวาง 10-19 (สง) F1 ความเสยงสง 1 มคาระหวาง 1-9 (ตา) O , P ความเสยงทยอมรบได


5 5 10 15 20 25

4 4 8 12 16 20

3 3 6 9 12 15

2 2 4 6 8 10

1 1 2 3 4 5

1 2 3 4 5

ความเสยงทยอมรบไมได

ความเสยงทยอมรบได

O1

P1

F1

S1

13

ตารางแสดงระดบความเสยง (ดทภาคผนวก เอกสารท 2 หนา 18)

ระดบ ความเสยง การปฏบตและเวลาทใช 3 ความเสยงทยอมรบไมได งานจะเรมหรอทาตอไปไมไดจนกวาจะลดความเสยงลงถาไมสามารถ

ลดความเสยงลงไดถงแมจะใชความพยายามอยางเตมทแลวกตามจะตองหยดทางานนน

2 ความเสยงสง ตองลดความเสยงกอนทจะเรมทางานได ตองจดสรรทรพยากรและมาตรการใหเพยงพอเพอลดความเสยงนนเมอความเสยงเกยวของกบงานทกาลงทาอยจะตองทาการแกไขอยางเรงดวน

1 ความเสยงยอมรบได ไมตองมการควบคมเพมเตม การพจารณาความเสยงอาจจะทาเมอเหนวาคมคาหรอการปรบปรงไมตองเสยคาใชจายเพมขน การตดตามตรวจสอบยงคงตองทาเพอใหแนใจวาการควบคมยงคงมอย

เมอหนวยงานมผลสรปจานวนกจกรรมความเสยงในแตละระดบแลว หนวยงานจะตองทาการควบคมกจกรรมทมความเสยงสงระดบ 3 ระดบ 2 ถอวามนยสาคญใหวางแผนการควบคมและนาเสนอ ตอคณะกรรมการเพอพจารณาในภาพรวมตอไป สาหรบกจกรรมทมความเสยงทระดบ 1 เม อพจารณาจาก ระดบความเสยงแลวเหนวาหนวยงานสามารถดาเนนการไดดวยตนเองจงไมตองรายงาน แตความเสยงใน ระดบ 3 และ 2 หนวยงานจะตองจดทาแผนดาเนนการควบคมอยางเปนทางการและตองรายงานผลการ ดาเนนการต อคณะกรรมการบรหารความเสยง

3. กจกรรมควบคมความเสยง (ดทภาคผนวก เอกสารท 3 หนา 19) กจกรรมควบคมความเสยง เปนกระบวนการปฏบตงานททกคนทกระดบในองคกรรวมกนกาหนดขน

เพอสรางความมนใจในการดาเนนการอยางสมเหตสมผล ในการบรรลวตถประสงคขององคกร หรอหนวยงาน ซงกจกรรมควบคมความเสยงมการประเมนดงน

3.1 การดาเนนการควบคมเพอปองกนเปนการกาหนดกจกรรมทนามาใชในควบคมความเสยง 3.2 การควบคมทมอยแลวเปนกจกรรมทจะนามาใชในควบคมความเสยง ทมอยและยงไมมหรอ

มแตยงไมสมบรณ โดยใชเครองหมาย √ หมายถง มอยแลว X หมายถง ไมม และ O หมายถง มแตไมสมบรณ

3.3 ผลของการควบคมทมอยแลวเปนททากจกรรมในการควบคมความเสยง โดยใชเครองหมาย

√ หมายถง ไดผลตามความคาดหมาย X หมายถง ไมไดผลตามความคาดหมาย O หมายถง ไดผลแตยงไม

สมบรณ

.


14

4. การจดการความเสยง (Risk management) (ดทภาคผนวก เอกสารท 4 หนา 20) เมอความเสยงไดรบการประเมนและบงชตามระดบความสาคญแลวตองมการประเมนวธการ

จดการความเสยงทสามารถนาไปปฏบตไดเพอใหการบรหารความเสยงมประสทธผล ผประเมนตองเลอก วธการจดการความเสยงอยางใดอยางหนงหรอหลายวธรวมกน เพอลดระดบโอกาสทจะเกดขนและความ รนแรง (ผลกระทบ) ของเหตการณใหอย ในชวงทองคกรสามารถยอมรบได (Risk Tolerance) หลกการ ตอบสนองความเสยงม4ประการ (4T) คอ

4.1 การยอมรบ (Take) ความเสยงทเหลออยในปจจบนอยภายในระดบทตองการและยอมรบไดแลวโดยไมตองมการดาเนนการเพมเตมเพอลดโอกาสหรอความรนแรงทอาจเกดขนไดอก

4.2 การลดหรอควบคม (Treat) การดาเนนการเพมเตมเพอลดโอกาสทอาจเกดขนหรอความ รนแรงของความเสยงใหอยในระดบทยอมรบได

4.3 การถายโอนหรอกระจาย (Transfer) การโอนหรอการกระจายความรบผดชอบกบผอนในการจดการความเสยง

4.4 การหยดหรอการหลกเลยง (Terminate) การหยดหรอการดาเนนการเพอหลกเลยงเหตการณ ทกอใหเกดความเสยงผบรหารควรจดการลดระดบความเสยงตามหลกการตอบสนองขางตนและดาเนนการ ประเมนความเสยงอกครงหลงจากทไดมการจดการความเสยงในชวงเวลาทเหมาะสมเพอดวาการบรหาร ความเสยงมประสทธผลหรอไม

5. สรปผลการดาเนนกจกรรมในการจดการความเสยง (แบบรายงาน ปย.2) (ดทภาคผนวก เอกสารท 5 หนา 21)

สรปผลกจกรรมทใชในการจดการความเสยงประกอบดวย ความเส ยงทเกดขน การควบคม ระดบ ความเสยง การจดการความเสยง กจกรรมทควบคม ระยะเวลาการดาเนนงาน เพอใหแตละหนวยงาน ดาเนนการจดการความเสยงตามกจกรรมและระยะเวลาทกาหนดไว

6. การตดตามผลและการรายงาน (Risk monitoring) (แบบตดตาม ปย.2) (ดทภาคผนวก เอกสารท 6 หนา 22)

การตดตามผลเพอใหเกดความมนใจวาความเสยงไดมการควบคมและจดการอยางมประสทธผลจงต อ งม การต ดตามผลประกอบด วย ความ เส ย ง ก จกรรมท ควบค ม ผลลพ ธ ของการท าก จกรรม ระยะเวลาการ ดาเนนงาน ความคบหนปญหาและอปสรรค ซงมการตดตามผลดงน

6.1 หนวยงานทมความเสยงตดตามประเมนวเคราะหและบรหารความเสยงอยางสมาเสมอ ระบบ การควบคมภายในทวางไวเพยงพอเหมาะสมมประสทธภาพมการปฏบตงานจรงและมประสทธผลสามารถ ปองกนหรอลดความเสยงทอาจเกดขน

6.2 มการตรวจสอบเพอแนะนาใหปรบปรงขอบกพรองใหเหมาะสมกบเวลา 6.3 มการรายงานผลการบรหารความเสยงตอคณะกรรมการบรหารความเสยง


15

เอกสารอางอง คณะศกษาศาสตรมหาวทยาลยนเรศวร. 2552. คมอการบรหารความเสยง. เขาถงไดท

http://www.osun.org สานกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ. 2552. การบรหารความเสยง. กรงเทพฯ : สานกพมพ

คณะรฐมนตรและราชกจจานเบกษา สถาบนพฒนาครคณาจารยและบคลากรทางการศกษา สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ. 2551. แผนบรหารความเสยง. เขาไดท

http://www.nidtep.go.th/website/files/risk.doc สานกงานปลด กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย. 2551. แผนบรหารความเสยง.

เขาถงไดท http://blog.m-society.go.th/media/users/audit/Riskplan.doc สานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา. 2554. คมอการประกนคณภาพการศกษาภายในสถานศกษา

ระดบอดมศกษา พ.ศ. 2553. กรงเทพฯ: หางหนสวนจากด ภาพพมพ. พมพครงท 3 กมภาพนธ 2554.


http://www.osun.org/

16

ภาคผนวก


17

เอกสารท 1

ระบความเสยง หนวยงาน ................................................................................................................................................... ..............................................................................................

ความเสยง (ภารกจหลก/กจกรรมของหนวยงาน) ปจจยเสยง

หมายเหต S1 มคาระหวาง 20 - 25 (สงมาก) , F มคาระหวาง 10 ‐ 19 (สง) และ O , P มคาระหวาง 1 - 9


18


การประเมนและวเคราะหความเสยง หนวยงาน ............................................................................................................................................................. ....................................................................................

ความเสยง รายละเอยดความสญเสย โอกาสทจะเกด ผลกระทบ/ คะแนนความเสยง

(ภารกจหลก/กจกรรมของหนวยงาน) (ปจจยเสยง)

(1) ความรนแรง (ระดบความเสยง) ลาดบความเสยง

(2) (1) x (2)

หมายเหต 1. เลอกกจกรรมทมความเสยงสง (อยในระดบ 2 หรอ 3) ตองนามาจดการความเสยงตอไป 2. ระดบความเสยง 3 มคาระหวาง 20 - 25 (ความเสยงทยอมรบไมได) , 2 มคาระหวาง 10 ‐ 19 (ความเสยงสง) และ 1 มคาระหวาง 1 - 9 (ความเสยงยอมรบได)


19

เอกสารท 3 การกาหนดกจกรรมควบคมความเสยง

หนวยงาน …………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………………… ลาดบ ความเสยง

(ภารกจหลก/กจกรรมของหนวยงาน)

(1)

การควบคมทควรจะม

(2)

การควบคมทมอยแลว

(3)

การควบคมทม อยแลวไดผลหรอไม

(4)

วธจดการความเสยง

(5)

หมายเหต

(6) ...... ยอมรบ

.…. ควบคม ..... ถายโอน ...... หลกเลยง

หมายเหต ชอง 3 √ หมายถง ม, O หมายถง มแตไมสมบรณ , X หมายถง ไมม ชอง 4 √ หมายถง ไดผลตามทคาดหมาย , O หมายถง ไดผลบางแตไมสมบรณ , X หมายถง ไมไดผลตามทคาดหมาย


20


แผนการดาเนนงานการจดการความเสยง หนวยงาน ........................................................... ............................................................................................................................. .......................................................

ความเสยง ระดบ การจดการ ความเสยงทยงมอย กจกรรมการควบคม กาหนดเสรจ /

ภารกจหลก/กจกรรม การควบคมทมอย ความ ความเสยง (ปจจยเสยง) (แผนการปรบปรงการควบคม) ผรบผดชอบ

วตถประสงคของ เสยง

การควบคม (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7)

ชอผรายงาน........................................................................... ชอหวหนาสวนงาน............................................................... ตาแหนง...............................................................


21

เอกสารท 5 แบบรายงาน ปย.2

ชอสวนงานยอย ................................................ (คณะ / วทยาเขต / วทยาลย / สานก / สวน)

รายงานการประเมนผลและการปรบปรงการควบคมภายใน สาหรบปสนสดวนท...30…. เดอน.......กนยายน..... พ.ศ. ....25xx........

ความเสยง การควบคมทมอย การประเมนผล ความเสยงทยงมอย การปรบปรงการควบคม กาหนดเสรจ/ หมายเหต

ภารกจหลก/กจกรรม การควบคม ผรบผดชอบ

วตถประสงคของ การควบคม

(เอกสารท4 ชอง1) (เอกสารท4 ชอง2) (เอกสารท3 ชองท4) (เอกสารท 4ชอง 5) (เอกสารท4 ชอง 6) (เอกสารท4

ชอง7)

ชอผรายงาน...........................................................................

ชอหวหนาสวนงาน............................................................... ตาแหนง............................................................... วนท................ เดอน..................พ.ศ. ..............


22


แบบตดตาม ปย.2

ชอสวนงานยอย ...............................................(คณะ / วทยาเขต / วทยาลย / สานก / สวน) รายงานผลการตดตามประเมนผลและการปรบปรงการควบคมภายใน สาหรบปสนสดวนท...30…. เดอน.......กนยายน..... พ.ศ. ....25xx........

ความเสยง การประเมนผล ความเสยงท การปรบปรงการ กาหนดเสรจ/ ผลการดาเนนการ

ปญหาและอปสรรค

ภารกจหลก/กจกรรม การควบคม ยงมอย ควบคม ผรบผดชอบ

วตถประสงคของการควบคม

...... ดาเนนการแลวเสรจตามกาหนด ....... ดาเนนการแลว ลาชากวากาหนด ....... ยงไมดาเนนการ ........ อยระหวางดาเนนการ


23

ชอผรายงาน........................................................................... ชอหวหนาสวนงาน...............................................................

ตาแหนง............................................................... วนท................ เดอน..................พ.ศ. ................


(Risk Management) - VRUedu.vru.ac.th/website/download/plan/risk/riskmanual.pdf ·...

Documents

Transcript of (Risk Management) - VRUedu.vru.ac.th/website/download/plan/risk/riskmanual.pdf ·...