SI 103.pdf

71
7/24/2019 SI 103.pdf http://slidepdf.com/reader/full/si-103pdf 1/71  Ε Υ Χ Ο Σ     1    0    3   · Μ Α Ρ  Ι Σ     2    0    0    5    ·    €    3  ,    0    0 Ο ΣΙΝ Ο -ΒΙΕΤΝ Α Μ ΙΚ Ο Σ  ΠΟ ΛΕΜ Ο Σ ΤΟ Υ 1979 Ο ΙΑΣΙΑΤΙΚ Ο Ι " ΔΡΑ Κ Ο Ι"  ΣΥ ΚΡΟΥΟΝΤΑΙ  ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟΣ ΕΜΦΥΛΙΟΣ ΤΣΑ Ν ΣΕΛΟ ΡΣΒ ΙΛ 1863 Ο ΙΝ Ο ΤΙΟ ΙΑ Ν Α ΧΑ ΙΤΙΖΟ ΥΝ ΤΟ ΥΣ Β Ο ΡΕ ΙΟ ΥΣ Μ Α Χ Ε Σ Π ΙΣΟ Δ Ε Ρ ΙΟ Υ Κ Α Ι Φ ΩΤΕΙΝ ΗΣ (1941)  ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΙΠΠ ΙΚΟ Α Π Ο Κ ΡΟ ΥΕΙ ΤΟ ΥΣ Ε ΡΜ ΑΝ Ο ΥΣΕΙΣΒ Ο ΛΕΙΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΕΡΙΣΚΟΠΙΟ Η Μ Ε ΑΛΥΤΕΡΗ ΝΙΚΗ  ΤΗ Σ Ε Π Α Ν Α ΣΤΑ ΣΗ Σ ΤΟ Υ 1821  ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ I Σ Τ Ο Ρ Ι Α ΕΠ ΙΧΕ ΙΡΗ ΣΗ SONNENBLUME ΤΟ ΕΡΜ ΑΝ ΙΚ Ο AFRIKA KORPS  Φ ΘΑΝΕΙΣΤΗΝ ΑΦ ΡΙΚΗ ΜΗΝΙΑΙΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΑΙ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

Transcript of SI 103.pdf

Page 1: SI 103.pdf

7/24/2019 SI 103.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/si-103pdf 1/71

 Ε

Υ

Χ

Ο

Σ

 

   1   0   3

  ·

Μ

Α

Ρ

 Ι

Σ

 

   2   0   0   5

 

  ·

   €

   3

 ,   0

   0

Ο ΣΙΝΟ -ΒΙΕΤΝΑΜ ΙΚΟΣ ΠΟ ΛΕΜ ΟΣ ΤΟΥ 1979 Ο Ι ΑΣΙΑ ΤΙΚ Ο Ι "ΔΡΑ ΚΟ Ι"  ΣΥ Κ ΡΟ ΥΟ ΝΤΑΙ 

 ΑΜΕΡΙΚ ΑΝΙΚΟΣ ΕΜΦΥΛΙΟΣ

ΤΣΑΝΣΕΛΟ ΡΣΒΙΛ 1863 Ο Ι Ν Ο ΤΙΟ Ι Α Ν Α ΧΑ ΙΤΙΖΟ ΥΝ ΤΟ ΥΣ ΒΟ ΡΕΙΟ ΥΣ

Μ Α ΧΕΣ Π ΙΣΟ Δ ΕΡ ΙΟ Υ Κ Α Ι Φ ΩΤΕ ΙΝ Η Σ (1941)  ■ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΙΠΠ ΙΚΟ ΑΠΟΚΡΟΥΕΙ 

ΤΟΥΣ ΕΡΜ ΑΝ ΟΥΣ ΕΙΣΒΟΛΕΙΣΕ Κ Δ Ο Σ Ε Ι Σ

ΠΕΡΙΣΚΟΠΙΟ

Η Μ Ε ΑΛΥΤΕΡΗ Ν ΙΚ Η  ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟ Υ 1821 

  Σ Τ Ρ Α Τ Ι Ω Τ Ι Κ Η

I Σ Τ Ο Ρ Ι Α

Ε Π ΙΧΕ ΙΡ Η ΣΗ 

SONNENBLUME 

ΤΟ ΕΡΜ ΑΝ ΙΚΟ AFRIKA KORPS  Φ ΘΑΝΕΙ ΣΤΗΝ ΑΦ ΡΙΚΗ 

ΜΗΝΙΑΙΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΑΙ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

Page 2: SI 103.pdf

7/24/2019 SI 103.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/si-103pdf 2/71

6 Η Μ Α ΧΗ ΣΤΑ ΔΕΡΒ ΕΝ Α ΚΙΑ Η Μ Ε ΑΛΥΤΕΡΗ Ν ΙΚΗ  ΤΗΣ ΕΠ ΑΝ ΑΣΤΑΣΗ Σ ΤΟ Υ 1821 

18 Ο ΣΙΝ Ο -Β ΙΕΤΝ Α Μ ΙΚ Ο Σ Π Ο ΛΕ Μ Ο Σ ΤΟ Υ 1979 

Ο Ι ΑΣΙΑΤΙΚ Ο Ι "ΔΡΑΚ ΟΙ" ΣΥ Κ ΡΟ ΥΟ Ν ΤΑΙ 

32 Μ Α Χ ΕΣ Π ΙΣΟ Δ Ε Ρ ΙΟ Υ Κ Α Ι Φ ΩΤΕ ΙΝ Η Σ (1941) 

ΤΟ ΕΛΛΗ Ν ΙΚ Ο ΙΠ ΠΙΚΟ ΑΠ Ο Κ ΡΟ ΥΕΙ  

ΤΟ ΥΣ ΕΡΜ ΑΝ Ο ΥΣ ΕΙΣΒΟ ΛΕΙΣ

40 ΤΣΑ Ν ΣΕΛΟ ΡΣΒ ΙΛ 1863 

Ο Ι Ν Ο ΤΙΟ Ι ΑΝ ΑΧΑΙΤΙΖΟ ΥΝ ΤΟ ΥΣ ΒΟ ΡΕΙΟ ΥΣ

50 ΕΠ Α Ν Α ΣΤΑΤΙΚ Α Κ ΙΝ Η Μ Α ΤΑ ΣΤΗ Ν Κ ΡΗ ΤΗ  

ΚΑ ΤΑ ΤΗ Ν ΕΝΕΤΟ ΚΡ ΑΤΙΑ 

Η ΕΞΕ ΕΡΣΗ ΤΟΥ ΛΕΟ Ν ΤΑ ΚΑΛΛΕΡ Η (1377-1341) 

60 Ε Π ΙΧ Ε ΙΡ Η ΣΗ «SONNENBLUME» 

ΤΟ ΕΡΜ ΑΝ ΙΚ Ο AFRIKA KORPS  Φ Θ ΑΝ ΕΙ ΣΤΗ Ν ΑΦ ΡΙΚΗ 

η φ   γ λ   λ   ο

ΟΝ ικηταράς κατακρημ νϊζει Τούρκο ιππέα στα Δερβενάκια . Σε α υτή  την περιοχή ο Ελληνας  

α γω νιστής ανανέω σε τον τίτλο του "Τουρκοφ ά γου"  (Π αρίσι, Εθνική Β ιβλιοθήκη ).

Μ Ο Ν Ι Μ Ε Σ Σ Τ Η Λ Ε Σ

4 ΕΙΔΗΣΕΙΣ 

75 ΑΛΛΗ ΛΟ ΡΑ Φ ΙΑ  

78 ΦΩΤΟ ΡΑ Φ ΙΚΟ ΑΡΧ ΕΙΟ  

80 ΒΙΒΛΙΑ  

82 QUIZ ΝΩΣΕΩΝ 

•ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ-   Μηνιαίο περιοδικό ■Κυκλοφορεί στις αρχές κάθε μήνα · ΕΚΔΟΤΗΣ-ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: ΣΤΑΥΡΟΣ ΠΑΝΕΛΗΣ· ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚΤΗΣ: ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΑΜΠΑΝΗΣ · ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ-ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ: ΜΙΧΑΗΛ 0ΙΚ0Ν0ΜΑΚ0Σ,Αντιστράτηγος ε.α, / ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΑΤΣΙΜΗΤΡΟΣ, Αντιστράτηγος ε.α,, ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΟΛΟΜΒΑΣ, Αντιστράτηγος ε.α. / ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΑΚΗΣ, Υποστράτηγος ε.α. / ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΝΑΚΑΡΗΣ, Υποστράτηγος ε.α., τ. καθηγητήςΣτρατιωτικής Ιστορίας ΣΣΕ/ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΓΕΔΕΩΝ, Υποστράτηγος ε.α., τ. καθηγητής Στρατιωτικής Ιστορίας ΣΣΕI ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΑΝΤΕΡΕΣ, Υποστράτηγος ε.α/ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΟΥΔΗΣ Συνταγματάρχης (ΓΧ) ε.α / ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΟΥΣΚΑΣ,Αρχιπλοίαρχος (Δ) ΠΝ ε.α. / ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΛΑΔΗΣ, Ανησυνταγματάρχης (ΠΖ) ε.α. / ΗΛΙΑΣ ΠΑΠΑΟΑΝΑΣΗΣ I  ΑΝΑΡΓΥΡΟΣ ΦΑΓΚΡΙΔΑΣ / ΑΛΕΞΗΣ ΣΑΒΒΙΔΗΣ / ΝΙΚΟΣ ΣΤΕΦΑΝΟΥ / ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΒΑΡΕΛΑ / ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ /ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ / ΝΙΚΟΣ ΝΙΚΟΛΟΥΔΗΣ / ΝΙΚΟΣ ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ / ΝΙΚΟΣ ΔΙΑΒΑΤΗΣ / ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΡΣΑΜΗΣ / ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΜΑΡΚΑΝΤΩΝΑΤΟΣ / ΙΑΚΩΒΟΣ ΧΟΝΔΡΟΜΑΤΙΔΗΣ / ΣΤΕΛΙΟΣ ΔΕΜΗΡΑΣ / ΓΑΒΡΙΗΛ-ΜΙΧΑΗΛΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ / ΓΙΑΝΝΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΤΟΣ / ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΖΟΥΡΙΔΗΣI  ΛΥΚΟΥΡΓΟΣ ΑΡΕΤΑΙΟΣ / ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΑΡΑΘΥΡΑΣ / ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΧΑΡΑΤΣΗΣ / ΣΩΤΗΡΗΣ ΒΟΥΡΛΙΩΤΗΣ / ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ / ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΠΕΛΕΖΟΣ/ ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΕΡΝΙΩΤΗΣ / ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΑΡΚΑΛΕΤΣΗΣ / ΤΩΝΗΣ ΧΑΤΖΗΔΗΜΗΤΡΙΟΥ / ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΤΣΟΠΑΝΗΣ / ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΡΔΑΡΑΣ / ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΚΑΚΑΒΑΣ / ΞΕΝΟΦΩΝ ΧΑΛΑΤΣΗΣ / ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΓΑΛΑΝΗΣ · ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΚΕΙΜΕΝΩΝ: 

ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΔΗΜ0Π0ΥΛ0Σ ·ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ:

ΓΕΩΡΓΙΑ ΛΟΥΚΑ - ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΡΑΠΑΤΗ ■ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΛΑΜΠΡΟΠΟΥΛΟΥ - ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΠΑΝΕΛΗ - ΔΗΜΗΤΡΑ ΜΗΤΣΟΥ ·ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ- ΔΙΑΦΗΜΙΣΕΙΣ:

ΜΑΡΙΑΝΝΑΒΑΛΑΚΑ ·ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ: ΚΙΚΗΜΙΧΑΛΟΠΟΥΛΟΥ - ΛΙΝΑ ΚΑΤΣΑΡΟΥ - ΒΙΚΥ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΥ - ΒΑΛΙΝΑ ΣΟΥΒΑΤΖΗ · ΓΡΑΦΕΙΑ: ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΕΟΥΣ 49,10683 ΑΘΗΝΑ / ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ: ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ, Τ.θ. 3951,10210ΑΘΗΝΑ · ΤΗΛΕΦΩΝΑ: 210.38.21.985 · e-mail; [email protected] · FAX: 210.38.21.985 · ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ (ΕΤΗΣΙΑ 12 ΤΕΥΧΗ): 36,00 ευρώ/ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣ-ΤΡΑΠΕΖΕΣ-ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΚΛΠ. 70,00 ευρώ· ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ 

ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ: ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ - ΚΥΠΡΟΣ 72,00 ευρώ/ ΛΟΙΠΕΣ ΧΩΡΕΣ 80,00 ευρώ· ΕΠΙΤΑΓΕΣ (ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΕΣ): ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ, -Τ.θ. 3951, 10210ΑΘΗΝΑ · ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣ-ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ 

ΝΟΜΟ: ΣΤΑΥΡΟΣ ΠΑΝΕΛΗΣ, Θεμιστοκλέους 49, Αθήνα · ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: ΣΤΑΥΡΟΣ ΠΑΝΕΛΗΣ · ΕΚΤΥΠΩΣΗ: Δ. ΕΥΣΤΡΑΤΟΓΛΟΥ-1. ΞΥΝΟΣ ΟΕ · ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑ: ΣΠΥΡΟΣ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ · ΚΩΔΙΚΟΣ: 3196

Page 3: SI 103.pdf

7/24/2019 SI 103.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/si-103pdf 3/71

ΑΝΑΚΑΛΥΨΗΤΑΦΩΝΠΟΛΕΜΙΣΤΩΝΣΤΗΝΠΕΛΛΑ

Οιανασκαφέςστηναρχαϊκή

ν εκρό πο λη του Αρχοντικού

Πέλλας φέρνουν δ ιαρκώς στο

φωςτάφουςπάνοπλωνανδρώντης μακεδον ικής αριστοκρα -

τίας. Οι πρώτοι πολεμιστές με

πλήρη εξάρτυση ανακαλύφθη-

καν πριν από τέσσερα χρόνια

από τους αρχαιολόγους Παύλο

και Αναστασία Χρυσοστόμου

της ΙΖ1 Εφορείας Προϊστορικών

και Κλασσικών Αρχαιοτήτων. Οι

π ρόσφατες α νακαλύψε ις πα-

ρουσιάστηκανστις12Φεβρουά-

ριουστοΙΖ'ΑρχαιολογικόΣυνέ-

δριο. Κράνη, ασπίδες,ξίφη, δό

Χά λκινο κρά νος με χρυσές  εγχάρακτες ταινίες ,από τάφ ο  πολεμιστή της αρχαϊκής  περιόδου (μέσα 6ου  αιώνα π.Χ.).

ρατα,μαχαίριαμεεπίχρυσεςλα -

βές και χρυσά επ ιστήθια είναι

μερικά από τα άκρως ενδιαφέ-

ρονταευρήματα.

Απότομεγάλονεκροταφείο(έκτασης 200 στρεμμάτων) έ-

χουν α νασκαφεί μ όνο π έντε

στρέμματα. Ηδη όμωςταπλού-

σ ια ευρήματα αρκούν γ ια να

διαμορφώσουντηνηρωικήεικό-

νατουπολεμιστή κατάτηδιάρ-

κειατωνπροϊστορικώνκαιιστο-

ρικώνχρόνωνως το τέλος του

5ου α ιώνα π .Χ. Οι άνδρες φέ-

ρουνσυνήθωςπλήρηπολεμική

εξάρτυση, δείγμα της αριστο-

κρατικής καταγωγής καιτουη-

γετικούτουςρόλου.Στονοπλι-

σμό κυριαρχούν κράνη δ ιάκο

Ε I Δ Η Σ Ε I

Αποψ η του βάθρου του τροπαίου (ΥΠΠΟ ).

σμημέναμεεγχάρακτεςχρυσές

ταινίες, σιδερένιαξίφη και μα-

χαίριαμεεπίχρυσεςλαβές,λόγ-

χεςκαι αιχμέςβελών. Χρυσάε-

λάσματα με εξα ιρετικού κάλ-

λους έκτυπη δ ιακόσμηση κο-

σμούντουςδερμάτινουςθώρα-

κες, ταενδύματα,τα υποδήμα-τα και τα χειρόκτια των

πολεμιστών.

ΣΤΟΦΩΣΤΟΤΡΟΠΑΙΟΤΟΥΣΥΛΛΑ

Ο Μιθριδάτης ΣΤ' ο Ευπά

τωρ,ο επονομαζόμενος καιΜέ

γας, υπήρξε ο σπουδαιότερος

βασιλιάς του εξελληνισμένου

Πόντουαπότο112ωςτο63π.Χ.και ένας από τους σκληρότε-

ρους και διασημ ότ ερους ε-

χθρούς της Ρώμης. Η προσπά

θειάτουνααναχαιτίσειτονρω-

μαϊκό επεκτατισμό στηνΑνατο-

λή τον οδήγησε στους περίφη-

μους τέσσερις "μιθριδατικούς

πολέμους”, που δ ιεξήχθησαν

στη ΜικράΑσία και στην Ελλά-

δα.Το86π.Χ.στηΧαιρώνειατης

Βοιωτίας ο στρατηγός του Μι

θριδάτηΑρχέλαοςτέθηκεαντι-

μέτωποςμετονΡωμαίοστρατη-

γό Λεύκιο Κορνήλιο Σύλλα. ΟιΡωμαίοι παρά το σοβαρό αριθ-

μητικό τους μειονέκτημα

(16.500εναν τίον60.000)κατήγα

γανμιασυντριπτικήνίκη. Οιτε-

ράστιες απώλειες των ποντια-

κώνδυνάμεωνστηΧαιρώνειαα-

ναπληρώθηκαν με την άφιξη

(την άνοιξη του 85 π.Χ.) 80.000

ανδρών, υπότον στρατηγότου

ΜιθριδάτηΔορύλαιο.Οιενισχύ-

σεις αυτές, αφού ενώθηκαν με

τα υπολείμματα του στρατού

του Αρχέλαου, συγκρούστηκαν

με τους Ρωμαίους, αυτή τη φο-ράστηνπεδιάδατουΟρχομενού

της Βοιωτίας. Οι σκληροτράχη-

λοιλεγεωνάριοιτουΣύλλανίκη-

σαν για δεύτερη φορά τους α-

ντιπάλουςτους.

Τον Νοέμβριο του 2004 οι

αρχαιολόγοι της Θ* Εφορείας

Προϊστορικών και Κλασσικών

Αρχαιοτήτων, που εδρεύει στη

Θήβα,ήλθαναντιμέτωποιμεμια

σημαντική ανακάλυψη. Κατάτη

διάρκειααγροτικώνεργασιώνσε

χωράφιτου Ορχομενού εντοπί-

στηκανηβάσηκαιτμήματουλί-

θινουτροπαίουτοοποίοέστησε

οΣύλλας μετά τη νίκη του επίτουΔορύλαιου. Σύμφωνα μεα-

νακοίνωση του Υπουργείου Πο-

λιτισμού(7Δεκεμβρίου2004)το

τρόπα ιο αντ ιγράφε ι κορμούς

δένδρων τους οποίουςσ υνήθι-

ζαν οινικητές ναστήνουν στο

πεδ ίο της μάχης γ ια να αναρ

τούν τον οπλισμό των ηττημέ

νων αντιπάλων.Σώζονταιο κορ-

μός, ο ι κνημίδες και το κάτω

τμήματηςαπεικονιζόμενηςπα -

νοπλίας.Τομνημείοείχεστηθεί

σελίθινο βαθμιδωτό βάθρο, το

οποίο κοσμούσαν πλάκες μεα-νάγλυφες παραστάσεις. Σε μια

πρώτηανάγνωσητηςεπιγραφής

που ήλθε στο φωςαναγνωρίζο-

νταιτα ονόματατων Σύλλα και

Μιθριδάτη.Ηπλήρηςδημοσίευ-

ση του μνημείου θαακολουθή-

σεισύντομααπότηνυπεύθυνη

αρχαιολόγο της ανασκαφής,

Ελενα Κουντούρη. Το μνημείο

διατηρείταισε καλή κατάσταση

καιυπάρχουνσκέψειςγιατηνα

ναστήλωσή του. Οι έρευνεςθα

συνεχιστούντηνερχόμενηάνοι-

ξη διότιηπεριοχή είναι βαλτώδηςκαιυπάρχεικίνδυνοςνακα

τακλυσθείαπόνερά.

60ΧΡΟΝΙΑΑΠΟΤΟΝΒΟΜΒΑΡΔΙΣΜΟΤΗΣΔΡΕΣΔΗΣ

Στις 13 Φεβρουάριου 1945

764 βρετανικά αεροσ κάφ η

Lancasterκαι450αμερικανικάΒ

17έφθασανπάνωαπότηνανυ-

περάσπιστη Δρέσδη. Μέσα σε14ώρεςέριξανστηνπόλη3.600

τόννους βομβών, ισοπεδώνο-

ντας τα πάντα . Μόνο στο κέ-

ντρο της πόλης από τις28.400

οικίες καταστράφηκαν ολοσχε

ρώς οι25.000! Οσον αφορά τις

ανθρώπινεςαπώλειες,ποτέδεν

θα γίνειγνωστός ο ακριβής α-

ριθμός τους, καθώς η κατάρ-

ρευσητηςΓερμανίας,ηοποίαή-

τανήδησεεξέλιξηλόγωτηςσο-

βιετικήςπροέλασης,κατέστησε

αδύνατη κάθε καταμέτρηση

τωνθυμάτων.Οιεκτιμώμενοια-ριθμοίποικίλλουναπό50.000ως

250.000."Γιαπρώτηφοράστηνι-

στορία”, έγραψεο Αγγλοςιστο-

ρικός Ντ. Ιρβινγκ, "μιααεροπο-

ρ ική επιδρομή προκάλεσε τέ-

τοιες καταστροφές σε έναν

στόχο, ώστε να μην υπάρχουν

αρκετο ί επιζώντες γ ια να θά-

ψουν τους νεκρούς". Ο λόγος

βομβαρδισμούτης συγκεκριμέ-

νηςπόληςπαραμένειακόμηκαι

σήμεραένα"μυστήριο".ΗΔρέσ-

δηδενείχεάξιεςλόγουπολεμι-

κέςβιομηχανίεςπουέπρεπενακαταστραφούν και δεν αποτε

λούσε σημαντικόσυγκοινιωνια

κό κόμβογιαμεταφορές στρα-

τευμάτων και πολεμικού υλι -

κού,γι1 αυτό οι συμμαχικές αε-

ροπορ ίες την αγνοούσαν ως

στόχοεπίπέντεολόκληραχρό-

νια.Επιπλέονηπόληεβλήθημε

βόμβεςλευκούφωσφόρου,που

δενπροσφέρονταιγιατηνκατα-

στροφήκτιρίων.

Η Δρέσδη καταστράφηκε

στο πλα ίσ ιο των νέου τύπου

βομβαρδισμών που είχε εγκαι-

ΣΤΡ Α ΤΙΩΤΙΚ Η ΙΣΤΟ ΡΙΑ 

Page 4: SI 103.pdf

7/24/2019 SI 103.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/si-103pdf 4/71

Ε Ι Δ Η Σ Ε Ι Σ

ΟΜ πενίτο Μ ουσολίνι. Εδω σε πράγματι εντολή για 

τη δολοφ ονία της πρώ της  γυναίκας και του γιού του; 

νιάσει η RAF με την επωνυμία

'βομβαρδισμοί τρόμου". Ο στό-

χος ήτανπροφανής: ηυπόσκα

ψητουήδηκλονισμένουηθικού

του γερμανικού λαού. Η επιλο-

γήέγινεαφενόςδιότιηαντιαε-

ροπορικήάμυνατηςπόληςήταν

σχεδόν ανύπαρκτη και αφετέ-

ρου επειδή είχαν συρρεύσειε-

κείχιλιάδεςπρόσφυγεςαπότην

ανατολική Γερμανία λόγω της

προέλασηςτωνΣοβιετικών,συ-

νεπώςταθύματαθαήτανπολύ

περισσότερα. Το πλήγμα απο

σκοπούσε στην ολοκληρωτική

καταστροφήτηςπόληςκαιστην

πρόκληση όσο το δυνατόν πε-

ρισσοτέρωνθυμάτων. Η προσε-

κτική αναλογία των βομβών,

75% εμπρηστικές και λευκού

φωσφόρου και25%εκρηκτικές,

η υπολογισμένη τρίωρη διακοπήανάμεσα στις συνεχείς επι-

θέσεις για ναπαγιδευθούν και

τασωστικάσυνεργείαπουθαα-

ναζητούσανεπιζώντεςανάμεσα

στα ερείπια, ο ι βραδυφλεγείς

βόμβεςοιοποίεςπροκαλούσαν

τον πληθυσμό να βγει από τα

καταφύγια, τοσχέδιοεπίθεσης

σχήματος V, που σαν φον ική

"κουρτίνα"σάρωσεταπάντα,οι

πολυβολ ισμοί των αμερ ικανι -

κών καταδιωκτικών Mustang οι

οποίοιακολούθησαντουςβομ-

βαρδισμούς,συνιστούνένααπό

τα μεγαλύτερα εγκλήματα του

Β:ΠΠ,τοοποίο,αντίθεταμεάλ-

λαομοειδή εγκλήματαπου διέ

πραξανοιηττημένοι,έμεινεατι-

μώρητο.

Επιπλέον ο βομβαρδισμός

της πόλης συνιστούσε και ένα

έγκλημα κατά του πολιτισμού,

εξα ιτίας της καταστροφής χ ι -

λ ιάδων καλλ ιτεχν ικών θησαυ -

ρώνπου βρίσκοντανστη "Φλω-

ρεντίατουΒορρά".

Στο πλαίσιοτων εκδηλώσε-ωνμνήμηςγιατηνεπέτειοτων

60χρόνωναπότονκαταστροφι-

κό βομβαρδισμό της "Χιροσίμα

της Γερμανίας" ο Γερμανός κα-

γκελάριος Γκέρχαρντ Σρέντερ

δήλωσε:"ΗΓερμανίαθατιμήσει

τους νεκρούς της, αλλά δεν

μπορεί να αγνοήσε ι τα δεινά

πουπρ οκάλεσε αρχίζοντας τον

πόλεμο" . Στην τελετή μνήμης

παρέστησαν ο ι πρέσβε ις των

ΗΠΑ, της Γαλλίας, της Βρετα-

νίας και της Ρωσίας καταθέτο-

ντας στεφάνια.Στη μνήμη των

θυμάτων άναψαν 10.000 κεριά.

Την ίδια ώρα στους δρόμους

της πόλης 5.000 οπαδο ί του

Εθνικού Δημοκρατικού Κόμμα-

τος(NPD), υπότουςήχους μου-

σικής του Βάγκνερ και κρατώ-

ντας μαύρες σημαίες και ξύλι-

νους σταυρούς που έγραφαν

"Δρέσδη, Χιροσίμα, Βαγδάτη",

πραγματοποίησαν μ ια από τις

μεγαλύτερες πορείες εθνικι

στώνστηΓερμανίατατελευταία

χρόνια . Ο Γερμανός καγκελά-ριος αντέδρασε υποσχόμενος

τη δυναμική αντιμετώπιση "κά-

θε απόπειρας επανερμηνείας

τηςγερμανικήςιστορίας".

0 ΜΟΥΣΟΛΙΝΙΕΚΛΕΙΣΕΤΗΝΠΡΩΤΗΤΟΥΣΥΖΥΓΟ

ΣΕΑΣΥΛΟΨΥΧΟΠΑΘΩΝ

Ενα ντοκιμαντέρ με τίτλο

"Το μυστικό του Μουσολίνι", το

οπο ίο προβλήθηκε τον περα -

σμένοΙανουάριο απότην ιταλι-

κή τηλεόραση, έφερε στο φως

άγνωστα στο ιχεία σχετικά με

τηνπροσωπική ζωή του ιδρυτή

του φασισμού. Το 1914 ο Μου-

σολίνινυμφεύθηκετηντριαντα

τετρά χρονη αισ θη τικ ό Ιντα

Ντάλσερ στο Μιλάνο. Τον επό-

μενοχρόνοη Ντάλσεργέννησετοπ αιδίτους, τονΜπενίτο. Σύ-

ντομαογάμοςδιαλύθηκεκαιτο

1922, έτος ανόδου του Μουσο-

λίνιστηνεξουσία,μυστικοίπρά-

κτορεςάρχισανναεξαφανίζουν

όλατα ίχνη αυτής της σχέσης

(πιστοποιητικάγάμου,ληξιαρχι-

κή πράξηγέννησης του μικρού

Μπενίτοκλπ.). Ωστόσοδενεξα-

φανίστηκε ένα π ιστοποιητικό

απότοδημοτικόσυμβούλιοτου

Μιλάνουμέσωτουοποίουζητεί-

ταιαπότονΜουσολίνινακατα-

βάλειδιατροφή"στησύζυγότου

Ιντα Ντάλσερ" και στο παιδί

τους. Οι παραγωγοί του ντοκι-

μαντέρ δήλωσανπως ηδημοτι-

κήαρχήτου Μιλάνουδενθα ε-

ξέδιδεένατέτοιοπιστοποιητικό

ανδενείχεεπαρκήστοιχείαπου

νααποδεικνύουν τονγάμοτου

Μουσολίνι.Το1926οιιατροίτου

νοσοκομείου του Τρέντο έδω-

σαν εντολή για τον εγκλεισμότηςΝτάλσερσεάσυλο.Οενδε

κάχρονος Μπενίτο έλαβε ειδο-

ποίησηαπότηναστυνομίαότιη

μητέρα του ε ίχε πεθάνε ι και

ταυτόχρονα εντολή να σταμα-

τήσειναδιαδίδειπωςοΜουσο-

λίνι ήταν πατέρας του. Το 1942

πέθανε σε ένα άσυλο ψυχοπα-

θώνκοντάστοΜιλάνο.Σύμφω-

ναμετοντοκιμαντέρτούχορη

γήθηκαν ενέσεις μεδηλητήριο.

Η μητέρα του είχε πεθάνει το

1937 από εγκεφαλική αιμορρα-

γία,σύμφωναμετηνεπίσημηια-τρικήγνωμάτευση,σεέναάσυ-

λοστονησ ίΣαν Κλεμέντε. Στα

ιατρικάέγγραφατης εποχής οι

παραπάνω περιγράφονταν ως

πρόσωπαεπικίνδυναγιατονε-

αυτότουςκαιτουςάλλους.

Κάτοικοι της Δρέσδης αναζητούν επιζώντες στα ερείπια.

ΣΤΡ Α ΤΙΩΤΙΚ Η ΙΣΤΟ ΡΙΑ 

Page 5: SI 103.pdf

7/24/2019 SI 103.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/si-103pdf 5/71

U . . . V U ΗΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗΝΙΚΗΠ ΜΑΛπ ΤΗΣΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣΤΟΥ 1821

ΣΤΑΔΕΡΒΕΝΑΚΙΑΣτις26Ιουλίου 1822ηκαταπονημένη

στρατιάτουΔράμαληστηνπροσπά&ειάτης

ναυποχωρήσειπροςτηνΚόρινθοεπιχείρησε

ναπεράσειαπότακακοτράχαλαστενάτων

Δερβενακίων.Εκείέπεσεστηναριστοτεχνική

παγίδατουΘεόδωρουΚολοκοτρώνηκαι

υπέστητρομερήκαταστροφή. Τιςεπόμενες

ημέρεςηδυσοσμίααπόταάταφαπτώματακαι

τασμήνητωνόρνεωνπουσυγκεντρώθηκαν

εκείγιανακορέσουντηνπείνατους

συνέθετανένασκηνικόκόλασης.Επίπολλά

χρόνιατοπλήθοςτωνοστώνταοποίαπαρέμενανστη "χαράδρατουθανάτου"ήταν

οιαπτέςαποδείξειςμιαςαπότιςμεγαλύτερες

πανωλεθρίεςτουτουρκικούστρατού.

Ν ΙΚ Ο ΛΑΟ Σ ΙΑΝ Ν Ο Π Ο ΥΛΟΣΙστορικός 

Σ

τις23Σεπτεμβρίου1821 οιεπαναστατημένοιΕλλη-νες κατέλαβαν τηνΤριπολιτοάπροδιαγράφονταςτοτέλοςτηςτουρκικήςκυριαρχίαςστηνΠελοπόν-νησο. Η άλωσητηςπόληςαύξησετο κύρος καιτηφήμη

του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη καιτον κατέστησεαδιαφι-λονίκητοστρατιωτικόηγέτητηςΕπανάστασης.Στατέλη τουπρώτου έτους τουΑγώναοι επαναστά-

τες έστρεψαντηνπροσοχήτουςσταφρούριατης Πελοποννήσου που βρίσκοντανακόμησετουρκικάχέρια: στηΜεθώνη,στηνΚορώνη,στονΑκροκόρινθο,απότονοποίοήτανδυνατό να ελέγχονταιολόκληρη η περιοχή της Κορίνθου καιτοπέρασμααπότηΣτερεάΕλλάδαστηνΠελο-πόννησο, στην Πάτρα, όπου είχε καταφύγει μεγάλος α-ριθμός Τούρκων από τις γειτονικές περιοχές, και στοΝαύπλιο,τολιμάνιτουοποίουήτανένααπόταελάχιστασημείαστηνΠελοπόννησοπουεπέτρεπαντονανεφοδια-σμότωντουρκικώνδυνάμεων.

Προτάθηκετότεημετάβαση του Κολοκοτρώνη στην

ΑχαϊαπροςανάληψητηςπολιορκίαςτηςΠάτρας.ΟΓέροςδέχθηκε με προθυμία. Θεωρούσε ότιθα κατόρθωνε ναπροχωρήσει σε ιδιαίτερες διαπραγματεύσεις με τουςΑλβανούς καιτουςΛαλαίουςοιοποίοιαποτελούσαντηνκυριότερηδύναμητηςφρουράςτηςπόλης(κάτιτοοποίοέπραξε με επιτυχία και κατάτηνπολιορκίατηςΤριπολιτσάς), προετοιμάζοντας έτσι το έδαφος για μια εύκοληκατάληψη. Ομως οιπρούχοντες τηςΑχαϊας αντέδρασανστην άφιξη του λαοφιλούς αρχιστρατήγου. ΕιδοποίησαντηνΠελοποννησιακήΓερουσίαότιθακατελάμβανανεκεί-νοι την Πάτρα. Ηταν φανερό πως οιΑχαιοίπρόκριτοι έ-βλεπανότιητοπικήτουςεπιρροήθαμειωνότανεπικίνδυ-ναμετηνανάληψητηςαρχηγίαςτηςπολιορκίαςαπόένανστρατηγόπουέφερετιςδάφνεςτηςάλωσηςτηςΤριπολι

τσάς.ΟτανμάλισταπληροφορήθηκανπωςοΚολοκοτρώ-νηςάρχισε ναστρατολογείώστε ναμεταβείστην Αχαϊα

ΣΤΡ Α ΤΙΩΤΙΚ Η ΙΣΤΟ ΡΙΑ 

Page 6: SI 103.pdf

7/24/2019 SI 103.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/si-103pdf 6/71

ΟΝ ικηταράς κατακρη μνίζει Τούρκο ιππέα στα Δερβενάκια . Σε αυτή την περιοχή ο Ελληνα ς  α γω νιστής ανανέω σε τον τίτλο  του 'Τουρκοφ ά γου" (Πα ρίσι, Εθνική Βιβλιοθ ήκη ).

«*T6j

M w  ; f :v £

Page 7: SI 103.pdf

7/24/2019 SI 103.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/si-103pdf 7/71

ΟΜ αχμούτ πασά ς, ο επονομα ζόμενος  Δράμα λης. Θ εώ ρησε την εκστρα τεία  

στην Π ελοπόννησο ωςέναν στρα τιω τικό  περίπατο.

Ο Χο υρσίτ πασά ς.Ορόλος του κατά  την εκστρα τεία του Δ ρά μα λη παρα μένει 

ακόμη και σήμερα α μφ ιλεγόμενος  (Αθήνα , Εθνικό Ιστορικό Μ ουσείο).

με υπολογίσιμη δύναμη, απείλησαν ότι

θα κατέφευγαν στα όπλα προκειμένουνα εμποδίσουντην άφιξή του στην πε-ριοχή,Τελικά έπειτααπό έντονεςπαρασκηνιακές διαβουλεύσεις και μπροστάστοκαθόλουαπίθανο ενδεχόμενοηΠά-τραναμεταβληθείσεπεδίομάχηςμετα-ξύ των Ελλήνων, ο Κολοκοτρώνης ανακλήθηκε.

Τον Ιανουάριοτου 1822ηνεοσύστα-τη κυβέρνηση Μαυροκορδάτου, αντιλαμβανόμενητοντεράστιοκίνδυνοοο-ποίος απειλούσε την Επανάσταση μετάτην εξόντωση του Αλή πασά (οπότε τασουλτανικάστρατεύματαθα επιχειρού-

σαν εισβολή στηνΠελοπόννησο), διόρι-

Το κάστρο του Α κροκορ ίνθου Sa μπορούσε να αποτελέσει σοβαρό εμπόδιο στην πορεία  του Δρ άμαλη και να δώ σει τον απαρα ίτητο χρόνο στα πελοποννησιακά επαναστατικά  στρα τεύμα τα να προετοιμα στούν για την απόκρουση της εισβολής. Ο μω ς ο φ ρούρ αρ χος  Αχιλλέας Θ εοδω ρίδης το εγκα τέλειψ ε χω ρίς να κα ταβά λει καμία προσπάθεια  να α ντιμετω πίσει τον εχθρό. Εδώ βλέπουμε τμήμα τω ν οχυρώ σεω ν.

σε τον Κολοκοτρώνη αρχηγό της πο-λιορκίας της αχαϊκής πρωτεύουσας. ΟΓέρος του Μόριά άρχισε συστηματικήπολιορκία της πόλης και αντιμετώπισεμεεπιτυχίαπολλέςεπιθετικέςενέργειες

των Τούρκων. Ομως οι κοτζαμπάσηδεςκαιορισμένοι κυβερνητικοί,όπως οΚωλέττης, υπουργός Στρατιωτικών, δεν ε-πιθυμούσαν να αποκτήσειπερισσότερηδόξαμε τηνκατάληψητης Πάτρας. Τονδιέταξαν λοιπόν να εκστρατεύσει στηδυτική Στερεά Ελλάδα. Αδιαφορούσανγιατο ανοι 12.000 Τούρκοιτης Πάτραςμπορούσαν να εκμεταλλευθούν την α-νέλπιστη ευκαιρία καιναεπιτεθούν στηβορειοδυτική Πελοπόννησο. Αγανακτισμένος ο Κολοκοτρώνης μετέβη στηνΚόρινθογιανασυναντήσειτονΚωλέττη.Μπροστάστηνεπιμονήτουγιασυνέχιση

της πολιορκίας της Πάτρας ο ραδιούρ-γος πολιτικός υποχώρησε φαινομενικά.Ωστόσοδιέταξεκρυφάτουςυπόλοιπουςαρχηγούς της πολιορκίας να αποχωρή-σουν.

Τη στιγμή εκείνη, που η διχόνοιαπραγματοποιούσετηνεμφάνισήτηςστοστρατόπεδο των Ελλήνων, ηΥψηλή Πύ-λη, απαλλαγμένηπλέοναπό το μέτωποεναντίοντουΑλήπασά, έθετε σεεφαρ-μογή το σχέδιό της για την κατάπνιξητηςΕπανάστασης.

Ο σουλτάνοςανέθεσε στονΧουρσίτπασά,τοννικητήτουΑλή,τηνεξουδετέ

ρωσητων Ελλήνων. Σύμφωναμετο σχέ-

διοπουεκπονήθηκεαπότοσουλτανικόεπιτελείο(σύμφωναμεορισμένεςπηγέςαπότον ίδιο τονΧουρσίτ)πολυάριθμοςστρατόςθαπερνούσετονΙσθμότηςΚορίνθου,θαδιέτρεχετηνΑργολίδακαιθα

εισέβαλλεστηνΑρκαδίαμεκύριοστόχοτηνανάκτησητηςΤριπολιτσάςκαιτηνα-ποκατάστασητουσουλτανικούγοήτρου.Απόεκείισχυράσώματαθαεξορμούσανσεολόκληρητηχερσόνησομεσκοπότησυντριβήτωνεπαναστατών.Ταυτόχροναο προετοιμαζόμενος στον Βόσποροτουρκικός στόλος θα κατέπλεε στονΑργολικόκόλπογιαναυποστηρίξειτιςε-νέργειεςτουστρατού.

Ο Χουρσίτ όρισε ως τόπο συγκέ-ντρωσης τωνδυνάμεών του τη Λάρισα.Μέροςτουστρατούτουπολεμούσεακό-μη μετουςΣουλιώτες,αλλάη κύριαδύ-

ναμήτουήταναρκετήγιαναεπιχειρήσειτην εκστρατεία. Αλλωστε στρατός προ-ερχόμενος από νέα στρατολογία στηνΑλβανία συγκεντρωνόταν στη Λάρισαπρος αύξηση των ήδη υπαρχουσώνδυ-νάμεων.Στις 15 ΙουνίουοΧουρσίτμετέ-βηαπόταΙωάννιναστηΛάρισαεπικεφα-λής 4000 ιππέων. Εκεί οΤούρκος στρα-τάρχηςσυμπλήρωσεταχύτατατιςδυνά-μεις του, επιθεώρησε τον στρατό τουκαι περίμενε τη διαταγή της Πύληςγιανααρχίσειτηνεκστρατεία.Η διαταγήέ-φθασεαλλά,εντελώςαιφνιδιαστικά,όρι-ζεωςαρχηγότηςεκστρατείαςτονΜαχ-

μούτ πασά. ΣτονΧουρσίτ ανατέθηκε η

ΣΤΡ Α ΤΙΩΤΙΚ Η ΙΣΤΟ ΡΙΑ 

Page 8: SI 103.pdf

7/24/2019 SI 103.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/si-103pdf 8/71

Η πορεία της τουρκικής στρα τιά ς στην πεδιάδα του Αρ γους. Από το 1715, όταν ο μεγάλος β εζίρη ς Αλή Κ ιουρμ ουτζής κα τέλαβ ε την  Π ελοπόννησο εκδιώ κοντας τους Β ενετούς, η περιοχή δεν είχε γνω ρίσει τόσο μ εγάλο στρα τό (Α&ήνα, Εθνικό Ιστορικό Μ ουσείο).

φροντίδα για τον απρόσκοπτο ανεφο-διασμό του εκστρατευτικού σώματοςκαιηεποπτείατηςκατάστασηςστηδυτι-κή Στερεά Ελλάδα.Σύμφωνα με ελλην ι-κέςπηγές ο Χουρσίτέπεσε στη δυσμέ-

νειατουσουλτάνουμετάτηνκατηγορίαότισφετερίστηκε τομεγαλύτερο μέροςτωνθησαυρώντουΑλήπασά,ενώέπρεπε νατουςπαραχωρήσειστοσουλτανικόταμείο. Σύμφωναόμωςμετουρκικέςπηγές είχε αποκτήσει τεράστιο κύροςμετά την κατάπνιξη της ανταρσίας τουΑλή καισεεκείνον στήριζεηΥψηλήΠύ-λητις ελπίδες τηςγιατη συντριβή τηςελληνικής Επανάστασης. Αλλωστε τονΙούνιοτου1821 οσουλτάνοςμεφιρμάνιτού είχε απονείμει ιδιαίτερες τιμές καιτον επόμενοχρόνο με νέοφιρμάνιείχεδηλώσει ότι θα δεχόταν οποιονδήποτε

έπαινοή κατηγορίααπότονΧουρσίτγια"οποιονδήποτεαξιωματούχοτωνχωρώντηςΡούμελης".ΚατάτονΚουτσονίκαοί-διοςοΧουρσίτανέθεσεστονΔράμαλη,σε συνάντησή τους κοντά στον Σπερ-χειό, την εκστρατεία στην Πελοπόννη-σο.Κρίνοντας απότη μετέπειτασυμπε-ριφοράτουΧουρσίτηπληροφορίααυτήγίνεταιδεκτήμεεπιφύλαξη.

Ο Μαχμούτ πασάς, ο επονομαζόμε-νοςΔράμαλης(επειδήκαταγόταναπότηΔράμα), ήταν έναςαπό τουςπιο επιφα-νείς άνδρες της αυτοκρατορίας. Ητανπλούσιος, καταγόμενος από ευγενική

γενιάκαιπασίγνωστοςγιατηγενναιότη-

τά του, χαρακτηριζόταν όμως μέτριοςως στρατηγός και κάκιστος ως διοικη-τής. Γεννημένος μπέης, ακολούθησε τοστρατιωτικό επάγγελμα. Ως ευνοούμε-νος της Βαλιδέ, μητέρας του σουλτά-

νου, είχεανέλθειτασκαλοπάτιατης ιε-ραρχίαςπολύ γρήγορα. Πολεμώντας μετις ανυπότακτες ορεινές φυλές τηςΘράκης είχε σημειώσει κάποιες επιτυ-χίεςπου του εξασφάλισαντη θέση τουναζίρη (στρατιωτικούδιοικητή)τηςΔρά-μας καιτοντίτλο του πασάπρώτηςσει-ράς.

Οτανανατέθηκε στον Ισμαήλ Πασόμπεη η αρχηγία της εκστρατείας ενα-ντίον του Αλή πασά, διατάχθηκε να εκ-στρατεύσει μαζί του και ο Δράμαλης.Μετά την αποτυχία του Πασόμπεη καιτον διορισμό, ως αρχιστρατήγου, του

Χουρσίτ, οΔράμαληςπαρέμεινε σταΙω-άννινα ως ένας από τους στρατηγούςτου επιτελείου. Τότε κατόρθωσε, χάρηστον πολυάριθμο στρατό που διέθετε,να καταστείλειτην ελληνική επανάστα-ση σταΑγραφα, στονΑσπροπόταμο καιστο Πήλιο.Οι επιτυχίες αυτές αναγγέλ-θηκανστονσουλτάνοδιογκωμένες.Ταυ-τόχροναμετηδιαταγήτηςεκστρατείαςεναντίοντωνΠελοποννησίωνεπαναστα-τών ο Δράμαλης έλαβε την προαγωγήτου σε στρατάρχη καιτονδιορισμότουσε6αλή(διοικητή)τηςΠελοποννήσου.

Η στρατιά του Δράμαλη ανερχόταν

σε 30.000 άνδρες και προερχόταν κυ-

ρίως από τον εμπειροπόλεμο και νικη-φόροστρατότηςπολιορκίαςτωνΙωαννίνων. Η μάχιμη δύναμη αυτής της στρα-τιάς ανερχόταν σε 24.000 άνδρες, απότους όποιους τα τρία τέταρτα ήταν ιπ-

πείς. Οιπερισσότεροι απότους πεζούςήτανΑλβανοί.Οστρατόςήτανεπίσηςε 9φοδιασμένοςμεέξιπυροβόλακαιέμπει m  ρους πυροβολητές. Για τη μεταφοράτουάφθονουπολεμικούυλικού καιτωνζωοτροφών υπήρχαν 30.000 μουλάριακαι500καμήλες.Τοεπιτελείοτουστρα-τάρχη επανδρώθηκεαπότους ικανότε-ρουςστρατηγούς.

ΣτομεταξύοΚολοκοτρώνης,απότηΓορτυνία όπου βρισκόταν, έστειλε επι-στολέςστουςφίλουςτουσεόλεςτιςε-παρχίες ζητώντας τους να συγκεντρώ-σουνόσοτοδυνατόνμεγαλύτεροστρα-

τό, να μεταβούν στο Αργος, να διαλύσουν την κυβέρνηση και να εγκαταστή-σουνάλλη αποτελούμενη από στρατιω-τικούς(σύμφωναμεορισμένεςπηγέςοιενέργειες του Κολοκοτρώνη είχαν ωςστόχοαπλώςτονεκφοβισμό της κυβέρ-νησης).ΕγραψεκαιστονΔημήτριοΥψηλάντη αλλάεκείνος επιστρέφονταςαπότηΣτερεάΕλλάδαμετέφερετηνείδησηπωςοΔράμαληςθαεισέβαλλεστηνΠε-λοπόννησο.Ηκυβέρνησηδεντονπίστε-ψεεπειδήθεώρησεότιδιασπείρειαυτέςτιςφήμεςγιανατηςαποσπάσειτηνπρο-σοχήαπότονΚολοκοτρώνη. Οτανμάλι-

σταπληροφορήθηκε τις σχεδιαζόμενες

ΣΤΡ Α ΤΙΩΤΙΚ Η ΙΣΤΟ ΡΙΑ 

Page 9: SI 103.pdf

7/24/2019 SI 103.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/si-103pdf 9/71

0

ενέργειες του στρατηγού προσπάθησενατουμεταθέσειτηνευθύνηγιατηδιά-λυσητηςπολιορκίαςτηςΠάτρας.ΟΚωλέττηςτόλμησεναστείλειπροσωπικήε-πιστολήστονΓέρο,μετηνοποίατον καλούσενασυγκεντρώσειστρατόκαιναε-πιστρέφει στην Πάτρα. Η Γερουσία επί-σης (με παρασκηνιακές ενέργειες τουΗπειρώτηπολιτικού)έστειλεστονΚολοκοτρώνη επιστολή μετηνοποίατον κα-τηγορούσε ότι διέλυσε την πολιορκίατηςΠάτραςκαιτονδιέτασσεναεπιστρέ-φει στην Αχαϊα!Ο Κολοκοτρώνης μόλιςδιάβασετηνεπιστολή εξεμάνη και απά-ντησε με λακωνικό τρόπο. Ενημέρωσετη Γερουσίαπως σε τρειςημέρεςθα έ-φθανε στην Τριπολιτσά με 3.000 στρα-τιώτεςγιανα"απολογηθεί".ΠράγματιεισήλθεστηνΤριπολιτσάεπικεφαλής2.000στρατιωτών. Η Γερουσία, η οποία μέχριπριναπόλίγεςημέρεςτονκατηγορούσεγιααπείθειακαιγιααποτυχημένεςστρα-τιωτικές ενέργειες, διέταξε να χαιρετι-στείη άφιξή του με κανονιοβολισμούς.

Θυμωμένος ο Γέρος του Μόριάέστειλεμε τη σειρά του έγγραφο στη Γερουσίαμε το οποίο της υπεδείκνυε να μεταβείστοΑργος"διάνακριθεί"μαζίμετηνκυ-βέρνηση. Οι γερουσιαστές απάντησαναρνητικά καιπροσέθεσανπως επειδήηΕπανάσταση κινδύνευεαπότην κάθοδοεχθρικώνστρατευμάτων,ήτανκαιρόςναξεχάσειταπερασμένα και νασώσει τηνπατρίδα.ΟμωςγιατηνκάθοδοτουΔράμαληυπήρχεακόμηδυσπιστία.Οιπερισ-σότεροιγερουσιαστές και κυβερνητικοίθεωρούσαν την πληροφορία ανακριβή.Ο Κολοκοτρώνης επίσης είχε αμφιβο-λίες υποψιαζόμενος ότι επρόκειτο γιαφήμεςπουείχανδιασπείρειοικυβερνη-τικοί με σκοπό να μηπροχωρήσει σε ε-νέργειεςεναντίοντους.

ΕνόσωοιΕλληνεςπαρόμεναντυφλω-μένοιαπό τη διχόνοιαη τουρκική στρα-τιά ξεκίνησεαπότηΛάρισα (τέλη Ιουνί-ου).ΠέρασετηνΑλαμάναχωρίςναπαρενοχληθεί από κανέναν, εισέβαλε στηΒοιωτία,πυρπόλησε τη Θήβα, κατέλαβε

τη Χαλκίδα, προήλασε στην Αττική καιαπότονΚιθαιρώναπέρασεσταΜέγαρα.ΑνάμεσαστηνΚόρινθο καισταΜέγαραείχεδημιουργηθείκυβερνητικόστρατό-πεδο δύναμης 700 ανδρών για να προ-στατεύσειαπόπιθανήεπίθεσητηνείσο-δοτηςΠελοποννήσου.Ομωςοιστρατιώ-τες εγκατέλειψαν τις θέσεις τους μεσκοπό να οχυρωθούν στο κάστρο τουΑκροκορίνθου. Στον δρόμο δέχθηκανπυροβολισμούς από50Τούρκουςιππείςκαιδιασκορπίστηκαν.ΟΔράμαληςπερή-φανος για τηνεπιτυχίατου πανηγύρισετηνεισβολήστηνΠελοπόννησομεγενι-κό κανονιοβολισμό. Βέβαιοςγια τη νίκητου άρχισε να διανέμει τις διοικήσειςτων "κατακτημένων" περιοχών στουςμπέηδες. Στις6 ΙουλίουεγκατέστησετοστρατόπεδότουστηνΚόρινθο.

Λίγεςημέρες πριν μια επιστολή τουΟδυσσέαΑνδρούτσου η οποία έφθασεστα χέρια της ελληνικής κυβέρνησης,προκάλεσε πανικό. Ο Στερεοελλαδίτηςοπλαρχηγός έγραφε:"Σαςστέλνω30.000

Κανδήλι

Χάνια

Μέγαρα

Λουτράκι» Πλάτανος,

v. Σαλαμίνα. Kopivastr

Ακροκάρινθσ)

Ay. Γεώ ργιο ς· «Χιλιομ άδ ι

«Ο Δερβενάκια* ^ Σώβτής · Κλέν,α

3 · Ζαχαριά Στεφάνι• «

Φίχτια Αγιονόρι

*   Χαρβάτι (Μυκήνες)

\ Κουτσοπόδ( \

Σχοινοχώρι ·

• Γλυκειά

• Αρεια

Ιαύπλιο

Αχλαδάκαμπος

Άστρος

Αγ. Γεώργιος

----------·»----

Αίγινα Η,

Η ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ ΤΟΥ ΔΡΑ Μ ΑΛΗ  ΣΤΗΝ Κ Ο ΡΙΝ Θ ΙΑ Κ ΑΙ ΣΤΗΝ Α Ρ Ο ΛΙΔΑ 

( Ιού\ ιος 1822)Λάρισα Αργους

Λ Κ εφ αλάρι■ (Μύλοι Άργους). πορεία τουρκικου στρατού

στρατόπεδό Δραμαλη Τριπολιτσ

Στις 6 Ιουλίου 1822 ο Δρα μα λης έψ τοσε στην Κ όρινθο. Μ ια εβδομά δα α ργότερα  στρα τοπέδευσε στο Άργος. Μ ε την  πολυήμερη πολιορκία του φ ρουρίου  του Αργους οι Τούρκοι έχασαν πολύτιμο  χρόνο στην Αργολίδα και βρέθηκαν  εγκλω βισμ ένοι εκεί, έχοντας εξαντλήσει τα αποθέματα τω ν τροφ ώ ν και χω ρίς  να έχουν τη δυνατότητα ανεφ οδιασμού.

Αστρος

Κρανιδι

ΣΤΡ Α ΤΙΩΤΙΚ Η ΙΣΤΟ ΡΙΑ 

Page 10: SI 103.pdf

7/24/2019 SI 103.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/si-103pdf 10/71

Τούρκους να ομονοήσετε και κάμετετουςό,τιμπορέσετε....".Στις6Ιουλίουηεπιβεβαιωμένη είδηση πως οΔράμαληςβρισκότανστηνΚόρινθοπαρέλυσετουςεπαναστάτες.Οι κυβερνητικοί στρατιώ-τες που ήταν συγκεντρωμένοι στοΑργος σκορπίστηκαν όταν πληροφορήθηκαν τηνεισβολή τωνΤούρκων. Τα μό-να στρατεύματα που υπήρχαν ήταν οι2.000 άνδρες του Κολοκοτρώνη και η

φρουρά του κάστρου του Ακροκορίνθου,τοοποίο βρισκότανσειδιαίτεραο-χυρόσημείοκαιθαμπορούσενααποτελέσειπολύμεγάλοεμπόδιοστηνπορείατουΔράμαλη.Φρούραρχοςτουκάστρουείχε ορισθεί ο Αχιλλέας Θεοδωρίδης,στονοποίοείχεπαραδοθείπροςφύλαξηοΚιαμήλμπέηςτηςΚορίνθου,έναςαπότους πλουσιότερους ανθρώπους της ε-ποχήςτου. Κατάτηνεισβολή τωνΤούρ-κων ο Θεοδωρίδης διέθετε 150 ένο-πλουςάνδρες.Σε αυτούςπροστέθηκανκαιάλλοιαπό εκείνουςπου είχανφύγειαπό τα στενά της Μεγαρίδας και απόντόπιουςκατοίκους.ΟάπειροςΕλληναςδιοικητήςότανείδετατουρκικάσώματαναεισέρχονταιστηνΚόρινθοεγκατέλειψε το κάστρο, αφού πρώτα θανάτωσετον Κιαμήλ μπέη στερώντας έτσι απότην κυβέρνηση έναν πολύτιμο όμηρο.Ούτετηνπυριτιδαποθήκηδενανατίναξεφεύγοντας, φοβούμενος να ανάψει τοφυτίλι.

Μετάτηνκατάληψη του έρημου κά-στρουοΔράμαληςσυγκάλεσεπολεμικόσυμβούλιο στο οποίο παρευρέθηκαν οΑλή πασάς του Αργους και ο Γιουσούφπασάς, αρχηγός των υπερασπιστώντηςΠάτρας. Οι δύο ντόπιοι αξιωματούχοιπρότεινανναμημεταβείολόκληρηηδύ-ναμη του στρατού στην Αργολίδα αλλάνα δημιουργηθεί στρατόπεδο στην Κό-ρινθο.ΑφούαποκλειότανηΠελοπόννη-σος(με τη βοήθειατου τουρκικού στό-λου)θαστέλνοντανδύοισχυράσώματαπροςτηνΠάτρακαιτηνΤριπολιτσά. Μιαπαραλλαγή του σχεδίου προέβλεπε οστρατός να διαιρεθεί σε τρία σώματα,δύναμης 10.000 ανδρών το καθένα. Τοπρώτο θα προχωρούσε προς τη Βοστίτσα (Αίγιο), την Πάτρα, τον Πύργο καιτηνΚαλαμάτα.Τοδεύτεροθαστελνότανστα Καλάβρυτα καιστην Καρύταινα καιτοτρίτο στο Αργος, στο Ναύπλιο, στηνΤριπολιτσά,στηνΚυνουρίακαιστηΣπάρ-τη.Αποστολή του κάθε σώματος θα ή-ταν η εξουδετέρωση των επαναστατώνστον τομέα ευθύνης του. Ο Δράμαληςαπέρριψεταπροτεινόμενασχέδια(διότιδενταθεώρησεσωστά,γιαναμημοιρα-στεί η δόξα της κατάληψης της Πελοποννήσου στους διοικητές των επιμέρους σωμάτωνή επειδή τα σχέδιαήτανπαραλλαγές των σχεδίων του Χουρσίτ)και προτίμησε να κινηθεί με ολόκληροτονστρατότου στηνΑργολίδα. Σκοπόςτου ήταν να τερματίσει την πολιορκίατουΝαυπλίου καινασυναντηθείμετον

αρχηγό του τουρκικού στόλου, η άφιξητουοποίουστηνΠελοπόννησοαναμενόταν εκείνες τις ημέρες. Επόμενος στό-χος θα ήταν η κατάληψη της Τριπολιτσάς. Ο Τούρκος στρατάρχης έστειλετονΑλήπασάμεολιγάριθμηδύναμηστοΝαύπλιογιαναπρολάβειτηνεπικείμενηπαράδοση του φρουρίου στους Ελλη-νες. Οι πολιορκητές αποχώρησαν αμέ-σως.

Τηνίδιαστιγμήοπανικόςστοελληνι-κό στρατόπεδο αυξανόταν από τιςανυ-πόστατες διαδόσεις. Η λαϊκή φαντασίαείχε ανεβάσειτον αριθμό των Τούρκωνστρατιωτών σε εκατοντάδες χιλιάδες.Οσοοεχθρόςπλησίαζε,τόσομεγάλωνετοκύμα της αναρχίας καιτηςφυγής. Ηπαντελήςέλλειψηψυχραιμίας,οιθρήνοικαι οι σπαραγμοίήταν τα στοιχεία πουκυριαρχούσαν. Τα κυβερνητικά στελέχηαναχώρησαν τη νύκτα της 5ης Ιουλίουγια τους Μύλους. Εκεί κατέφυγαν σεδύο υδραίικα πλοία, ώστε να έχουν τηδυνατότητανααποπλεύσουντοταχύτε-ροδυνατό.Προστατευμένηπλέονη κυ-βέρνησηάρχισενα"πολεμά"εκδίδονταςπροκηρύξεις.Σεαυτέςπροσπαθούσεναμεταθέσειτιςευθύνες τηςεπικείμενηςκαταστροφήςστονΚολοκοτρώνη.

ΟΓέροςτουΜόριάπαρέβλεψετιςε-ναντίοντουενέργειεςκαιοργάνωσετηνάμυνα. Ενθάρρυνε τη Γερουσία και τηδιαβεβαίωσεότιθα συγκέντρωνε στρα-τόγιανααντιμετωπίσειτονεχθρό.Συνέ-στησεναμηφύγεικανέναςαπότηνΤριπολιτσά, γιαναμη μεταδοθείπαντού οπανικός. Εξέδωσεαυστηρότατες διατα-γές για γενική επιστράτευση. Ετρεξεαπόσπίτισεσπίτιγιαναενθαρρύνεικαιτους τελευταίουςδιατακτικούς.Μίλησεεπικαλούμενοςκάθεσυναίσθημα, τηφι-λοδοξία, τηναγάπη, τηνπίστη, τονφό

Αποψ η της πεδιάδα ς του Αρ γους. Ο ταν ο  Δρά μα λης έψ &α σε εκεί το μόνο που  συνά ντησε ήταν καμένη γη.

βο. Εφθασεστοσημείο να εκμεταλλευθείκαιπρολήψειςγιαναπείσειτουςφα-ντασιόπληκτουςχωρικούς.Αφησεέντε-χνα να διαρρεύσουν φήμες πως είχεπροχωρήσεισεοιωνοσκοπίακαιβεβαιώ-θηκεγιατηνκαταστροφήτουΔράμαλη.Μέσα σε 24 ώρες ο ηγέτης της Επανά-στασης ξεσήκωσε ολόκληρη την Πελο-πόννησο και εμφύσησε στον λαό τοπνεύματηςμέχριθανάτουαντίστασης.

Ε Κ Δ Ο Σ Ε Ι Σ Π Ο Ι Ο Τ Η Τ Α Σ

K U R T P O L L A K

Ιατρός - Κ αθηγητής - Συγγραφ έας

Η ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΛΛΑΔΑ - ΡΩΜΗ - ΒΥΖΑΝΤΙΟ. Η ΙΑΤΡΙΚΗ 

ΣΤΗ ΒΙΒΛΟ ΚΑΙ ΤΟ ΤΑΛΜΟΥΔΜ ετάφραση - επιμέλεια Α ιμίλιος Δ ημ. Μ αυρουδής, Κ αβ. Α .Π .Θ .

Σχ. 8”, δεμένο, σελ. 600 με 16 εικόνες εντός κειμένου

 Αυτή η παραστατική και διδακτική αναδρομή στην ιατρική του παρελθό-

 ντος μάς οδηγ εί στην Αρχαιότητα (σιην Ελλάδα, τη Ρώμη, το Βυζ άντιο και

στη Βιβλική ιατρική), τότε που η επιστήμη της ιάσεως γνώρισε μια μακρά

περίοδο ακμής και προόδου. Η εξιστόρηση αρχίζει με την πρώιμη φάση της

ελληνικής ιατρικής. Απαριθμοΰνται οι αρχαιότερες σχετικές μαρτυρίες από την κρητομυκηνάίκή εποχή και γίνεται

λόγος για τους ομηρικούς γιατρούς. Έ τσ ι μαθαίνουμε ότι ο Ασκληπιός, μυθικός αρχηγέτης των Ελλήνων γιατρών,

ίσως ήταν ιστορικό πρόσωπο. Ο μέγας Ιπποκράτης απέκτησε τη διαρκέστερη φήμη από οποιονδήποτε άλλο γιατρό

στον κόσμο. Αργότ ερα οι Αλεξαν δρινο ί έδωσαν νέα ώθηση στις ιατρικές μελέτες. Στη Ρώμη η ιατρική διείσδυσε με

τους Έλληνες σκλάβουςγιατροΰς, και μετά τη διαίρεση του ρωμαϊκού κράτους βρήκε νέα πατρίδα στο Βυζάντιο.

Το βιβλίο κλείνει με την παρουσίαση της ιατρικής στη Βίβλο κα ι το Ταλμοΰδ, με τέτοια πληρότητα χρονολογιιόν και

 γεγονότων, ώστε η ανάγνωσή του να προσφ έρει πραγματικό θησαυρό γνώσεων στον αναγνώστη.

Ε Κ Δ Ο Σ Ε ΙΣΠΑ Ι Ι Α Δ ΗΜΑ

Προσφορά στον Πολιτισμό και στην Παιδε ία   Ιπποκρά τους 8 Α θήνα Τ ηλ.: 210.36.27.318

www.papadimasbooks.gr   ·  papadimas@ atp.gr 

' mm* ϊ* 

ΣΤΡ Α ΤΙΩΤΙΚ Η ΙΣΤΟ ΡΙΑ 

Page 11: SI 103.pdf

7/24/2019 SI 103.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/si-103pdf 11/71

Στις 10 Ιουλίου πραγματοποιήθηκεπολεμικό συμβούλιο των επαναστατώνστο Ταβούλι. Ο Κολοκοτρώνης εξέθεσετο σχέδιότου.Θα καθήλωναν τονΔρά-μαληστηνπεδιάδατουΑργουςαποκλεί-οντας κάθε πιθανή δίοδο προς τηνΑρκαδία καιθα τονπαρενοχλούσανσυ-νεχώς με μικρής κλίμακας αιφνιδιαστι-κές επιθέσεις. Επίσης θα κατέστρεφανολόκληρη τη γεωργική παραγωγή τηςπεριοχήςκαιτιςπηγές,ώστεητουρκικήστρατιάνααντιμετωπίσεισύντομαπρό-βλημα επισιτισμού και έλλειψης νερού.Μια ολιγάριθμη δύναμη με επικεφαλήςτονΔημήτριοΥψηλάντηθαοχυρωνότανστοφρούριοτουΑργουςμεσκοπόναα-πασχολήσει όσο το δυνατόνπερισσότε-ρες τουρκικές δυνάμεις. Οτανοιτάξειςτου ελληνικού στρατοπέδου θα πύκνω-ναν, θααποφάσιζαν εκνέουγια τιςπε -ραιτέρωενέργειες.ΣτηνΑργολίδαείχανσυγκεντρωθεί11.000στρατιώτες,αλλάοστρατός αυτός δενήτανδυνατόνα δώ-σει μάχη εκ παρατάξεως εναντίον τηςτουρκικής στρατιάς. Οι επαναστάτες

μειονεκτούσαναριθμητικάκαιεπιπλέονδενδιέθεταν πυροβολικό, ιππικό καιε-παρκήεφόδια.

Ο Δράμαλης, επηρεασμένος από τοολιγάριθμο των αντιπάλωντου, θεώρη-σετον εαυτότου βέβαιονικητή. Πρινα-κόμη αναχωρήσει από την Κόρινθο έ-στειλε αγγελιοφόρους στη Λάρισα καιστην Κωνσταντινούποληγιανααναγγεί-λουν στον Χουρσίτ και στον σουλτάνοτηνυποταγήτηςΠελοποννήσου.Οίδιοςέφθασε στοΑργος στις 12 Ιουλίου. Εκείο Αλή πασάς τον συμβούλευσε να μηχρονοτριβήσει ο στρατός στην Αργολί-

δα, αλλά να εισβάλει ένα μέρος αυτού72 διά μέσου της Κυνουρίας στηνπεδιάδαmm  τηςΣπάρτης καιέναάλλοστηνκοιλάδα

της Νεμέας,ώστε να διαιρέσουν και νασυντρίψουντιςελληνικέςδυνάμεις.Ού-τε αυτή τη φορά άκουσε ο ΔράμαληςτονέμπειροΑλή.Αποφάσισενακαταλά-βειτοφρούριοτουΑργουςμένονταςπι-στόςστοαρχικότουσχέδιο,σύμφωναμετο οποίο μόνο με ολόκληρη τη δύναμήτου θα μπορούσε να καταφέρειαποτε-λεσματικά κτυπήματα κατά των επανα-στατών.Οφειλε λοιπόν να προχωρείεκ-καθαρίζονταςτελείωςτοέδαφοςγιανα

μηναπειλούνταιτανώτατου.ΤοσχέδιοτουΚολοκοτρώνηεφαρμό-

στηκε με υποδειγματική συνέπεια. ΟιΤούρκοι στρατιώτεςπολύ γρήγορα εξαντλήθηκαναπότηδωδεκαήμερηπολιορ-κίατουφρουρίουτουΑργους(οιπολιορκημένοιεπιχείρησανεπιτυχημένηέξοδοτη νύκτατης 23ης Ιουλίου), απότην έλ-λειψη τροφίμων και πόσιμου νερού. Οιαιφνιδιαστικέςεπιθέσειςτωνεπαναστα

Η νίκη τω ν Ελλήνω ν στα Δ ερβενάκια  (πίνακας τω ν Π. Ζ ω γρά φ ου·!. Μ ακρυγιάννη, 

Αθήνα , Εθνικό Ιστορικό Μ ουσείο).

τώνκαιοιελώδειςπυρετοίεπέτειναντιςδυσχέρειες.Ηοικτρήκατάστασηστηνο-ποίαπεριήλθετόσοαπότομαητουρκικήστρατιά,είχεάμεσοαντίκτυποστοηθικόκαιστηνπειθαρχίατης.Πολλοίαξιωματι-κοίπροκάλεσαν τηνεναντίον του Δρά-μαλη κατακραυγή του στρατεύματος.Αρχισαν και οισυνηθισμένεςδιαφωνίεςμεταξύ Αλβανών και Τούρκων αξιωματι-κών.ΟΔράμαλης δενείχεφροντίσεικα-θόλουγιατηνεπιμελητείακαιτηνοργά-νωση υπηρεσίας εφοδιοπομπών. Βέβαι-οςγιατονγρήγοροθρίαμβότου,εκτίμη-σε ότι κατά την προέλασή του στηνπλούσια αργολική πεδιάδα θα έβρισκετρόφιμα. Εκτός από αυτό είχε επανα-παυθείστονΧουρσίτγιατονανεφοδια-σμό του στρατού του. Ομως οΧουρσίτ,είτε επειδή δενήθελε να βοηθήσειτοναντικαταστάτη του λόγω αντιζηλίας(σύμφωνα με τουρκικές πηγές), είτε ε-πειδή δεν το κατόρθωσε λόγω των επι-θέσεων Στερεοελλαδιτών επαναστατώνστιςεφοδιοπομπές(σύμφωναμεελληνι-κές πηγές), δεν έπραξε απολύτωςτίπο-

τα. Αλλωστε η επικοινωνία μεταξύ τωνδύοανδρώνείχεδιακοπείμετάτοπρώτοδεκαήμερο του Ιουλίου εξαιτίας τουγε-γονότοςότιοιΤούρκοιαγγελιοφόροιέ-πεφταν σε ενέδρες των επαναστατών.Επιπλέον η πολυπόθητη εμφάνιση τουτουρκικούστόλουδενπραγματοποιήθηκεποτέ.

Στις 24 Ιουλίου ο Δράμαλης έλαβετην απόφαση να υποχωρήσειπρος τηνΚόρινθο.Εκείθαμπορούσεναπεριμένειενισχύσεις από τονΧουρσίτ ή από τονστόλοκαιήτανδυνατόναπροωθήσειτηστρατιάτου κατά μήκοςτων ακτώντου

Κορινθιακού κόλπουπροςτηνΑχαϊακαιτηνπεδιάδατηςΗλείας, μεταπροϊόντατης οποίας θα συντηρείτο. Ο Τούρκος

στρατάρχης όμως είχε υποπέσει σεένασοβαρό σφάλμα. Κατά την προέλασήτουδενείχεφροντίσειναεγκαταστήσειφρουρές στις μεταξύτης Κορινθίαςκαιτης Αργολίδας διαβάσεις, ώστε ναεξα-σφαλίσει την υποχώρηση. Επιθυμώνταςνα αποσπάσει την προσοχή των επανα-στατώναπόαυτέςτιςδιαβάσειςέστειλεστουςαρχηγούςτωνΕλλήνωντονγραμ-ματέατου,ΠαναγιώτηΜανούσο,μεσκο-πόνα τους παραπλανήσει. Ο ΜανούσοςτουςαποκάλυψεότιδήθενοιΤούρκοιεί-χανσκοπόνασυνεχίσουντηνπροέλασήτουςπροςτηνΤριπολιτσά.

Την επόμενη ημέρα (25 Ιουλίου) οΚολοκοτρώνης συγκάλεσε έκτακτο πο-λεμικό συμβούλιο. Υποστήριξε ότι οιΤούρκοιήτανπολύ εξαντλημένοι γιαναεπιχειρήσουν προέλαση στην Τριπολιτσά.Αλλωστεδενθαείχανσχεδόνκαμίαελπίδα απέναντι στις, εγκατεστημένεςσεοχυρώτατεςθέσεις,ελληνικέςφρου-ρές.Απεναντίαςθεώρησεβέβαιητηνε-πιστροφήτουΔράμαληστηνΚόρινθο,ό-που θα ανασύντασσε τις δυνάμεις του

και θα προσπαθούσε να επικοινωνήσειμε τον Χουρσίτ. Παρά τις επιφυλάξειςτου Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη και τωνάλλων οπλαρχηγών, που προχώρησανκαισεειρωνικάσχόλια,οΚολοκοτρώνηςαποφάσισενακαταλάβειτιςδιαβάσειςοιοποίες οδηγούσαν στην Κορινθία βασι-ζόμενος στις δικές του δυνάμεις (2.350άνδρες).

ΟιΤούρκοιείχανναεπιλέξουνμετα-ξύ τεσσάρων δρόμων που οδηγούσαναπότηνΑργολίδαστηνΚορινθία.Οδρό-μοςτουΑγίουΓεωργίουαπότοχωριόΦίχτιαστρεφότανδυτικάπροςτοΜεγαλο

βούνι καιαπότονΑγιοΓεώργιοοδηγού-σεστηνπεδιάδατηςΚουρτέσας καιαπόεκεί στην Κόρινθο.Ανατολικότερα,αμέ

ΣΤΡ Α ΤΙΩΤΙΚ Η ΙΣΤΟ ΡΙΑ 

Page 12: SI 103.pdf

7/24/2019 SI 103.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/si-103pdf 12/71

Στο άκουσμα της εισβολής του Δρά μα λη η επαναστατική κυβέρνηση  παρέλυσε α ποδεικνύοντας την πλήρη α δυναμία της να χειριστεί  δύ σκολες κα ταστάσεις και ο λαός πανικοβλήθηκε. Τις κρίσιμες  

εκείνες στιγμές που η Επανάσταση φ αινόταν να σβήνει χω ρίς να κα ταβά λλετα ι προσπάθεια αντίδρασης ,οΚ ολοκοτρώ νης κατάφ ερε 

να α ντιστρέφ ει το αρνητικό κλίμα και να μεταβά λει τον πανικό  σε πολεμικό ενθουσια σμό. Ο έρος του Μ όριά δεν ήταν μόνο  

στρα τηγικός νους,αλλά και άριστος γνώ στης της ευμετάβλητης  ψ υχολογία ς του ελληνικού λαού (Αθήνα, Εθ νικό Ιστορικό Μ ουσείο).

σωςμετάταΦίχτια,ξεκινούσεοδρόμοςτουΔερβενακίου. Βορειότεραάρχιζετοστενόπουπερνώνταςαπότηχαράδραα-νάμεσαστονλόφοτουΑγριλόβουνουκαιστην Παναγόρραχη συνέχιζε στο "ΧάνιτουΑνέστη" καικατέληγεστηνπεδιάδατης Κουρτέσας. Ο τρίτος δρόμος ξεκι-νούσε από τοχωριόΧαρβάτι(Μυκήνες)καιδιερχόταναπότηνΠαναγόρραχη καιαπότηδυτικήπλευράτουόρουςΤρίκορ-φο συνέχιζε προς τη Μονή του ΑγίουΣώστη και κατέληγε και αυτόςστηνπε-διάδατης Κουρτέσας.Οτέταρτοςδρό-μοςαπότηναργολικήπεδιάδασυνέχιζεπρος τοΜπερμπάτικαι από εκεί, μέσωτηςστενωπούτουΑγιονορίου,κατέληγεστοχωριόΚλένια.

Το πρωίτης26ης Ιουλίου ο Κολοκο-τρώνης πληροφορήθηκε ότι οιΤούρκοικατευθύνονταν προς τον δρόμο τουΔερβενακίου. Αμέσως έστειλε επιστο-λές προς τον Νικηταρά, τον Πλαπούτακαι τον Παπανίκαζητώντας ενισχύσεις.ΟμωςμόνοοΝικηταράςέλαβετηδιατα-γή. Οι άλλες δύο επιστολές δεν έφθασανστονπροορισμότους.

Ο Ελληνας αρχιστράτηγος έφθασεστοΔερβενάκι στις10.00. Επέλεξετους800 καλύτερα οπλισμένους άνδρες και

τους έστειλενα καταλάβουντιςθέσεις

Παληόχανο και Χρυσοκουμαριές. ΣτηνΠαναγόρραχη τοποθετήθηκαν ο Αντώνης Κολοκοτρώνης, οΖάκας και ο Ζέρβαςμε700άνδρες.ΣτολόφοτουΑγριόσβουνουτοποθετήθηκεοΓΔημητρακόπουλος με700άνδρες.Δυτικότερα, στοχωριόΖαχαριά,οχυρώθηκαν150άνδρεςυπότον ιερέαΔημήτριοΧρυσοβιτσιώτηγια να ελέγχουν τον δρόμο προς τονΑγιοΓεώργιο.ΟΓέροςγιανα μειώσειτιςπιθανότητες αλλαγής πορείας τωνΤούρκων και σύγκρουσης με την ολιγά-ριθμηαυτήδύναμη,τοποθέτησεσεέναύψωμαμεταξύτωνστενώντουΑγίουΓε-ωργίουκαιτουΔερβενακίουέναψευδο-στράτευμα με ζώα και με τις κάπες καιταφέσιατωναγωνιστών,πουαπόμεγά-λη απόσταση έδιναν την εντύπωση συ-γκεντρωμένουστρατεύματος.

Στις 14.30 η εμπροσθοφυλακή τηςτουρκικήςστρατιάς,αποτελούμενηαπόΑλβανούς ιππείς, έφθασε μπροστά στοΠαληόχανο. Στη θέση αυτή ο Κολοκο-τρώνης είχε τοποθετήσει μόνο οπλαρ-χηγούς,οιοποίοιήτανσίγουροότικατάτην κρίσιμη πρώτη επαφή δεν θαλιπο-ψυχούσαν μπροστά στον όγκο του ε-χθρού. ΟιΑλβανοίζήτησαν"μπέσα"απότους Ελληνες, παρακαλώντας τους να

τουςεπιτρέψουνναπεράσουνπροςτην

Κόρινθο μετην υπόσχεση ότιθα έφευ-γαναπότηνΠελοπόννησο.Οιεπαναστά-τεςφρόντισανναπαρατείνουντιςσυζη-τήσεις, διότι είχαν αυστηρές οδηγίεςαπό τον Γέρο να μη πυροβολήσουν ανδεν έδινε εκείνοςπρώτος τοσύνθημα.Σκοπός του αρχηγού ήταν να συγκε-ντρωθούνόσοτοδυνατόνπερισσότεροιεχθροί στο στενό του Δερβενακίου ώ-στεμε μιαγενική επίθεση να υποστούντις μέγιστες δυνατές απώλειες. Επίσηςεπειδή η ζέστη ήταν αφόρητη εκείνητηνημέρακαιανημάχηάρχιζενωρίςοιΕλληνεςθακουράζοντανπολύγρήγορα,καθώς είχαντονήλιο κατάπρόσωπο, ο

Κολοκοτρώνης ήθελε ναδώσειτο σύν-θηματηςμάχηςκατάτηδύση.Οιοπλαρ-χηγοί του ζήτησαν, με αγγελιοφόρους,τηνάδειανακτυπήσουντουςΑλβανούς.Εκείνος τους απάντησε ότι δεν είχεφθάσει η κατάλληλη ώρα. Ομως στις16.00 οιοπλαρχηγοί, εκνευρισμένοι απότηναναμονή,άρχισανπυρεναντίοντωνΑλβανών.Εκείνοια ιφνιδιασμένοι έσπευσανπρος τονΑγιοΣώστη, που δεν είχεκαταληφθείακόμηαπότονΝικηταρά,εγκαταλείπονταςταυποζύγιακαιτιςαπο-σκευέςτουςσεμιαπροσπάθειανααπο-σπάσουν την προσοχή των διωκτών

τους. Μετάτους πρώτουςεκείνουςπυ

ΣΤΡ Α ΤΙΩΤΙΚ Η ΙΣΤΟ ΡΙΑ 

Page 13: SI 103.pdf

7/24/2019 SI 103.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/si-103pdf 13/71

  Σ  χ

  ί

  η :   Δ  ή  μ  η  ρ

  Μ  η

  ο  ύ

4

άνδρες του Θ. Κολοκοτρώνη

Αντώνιος Κ ολοκοτρώνης, Ζάκαςκαι Ζέρβας με 700 άνδρες

σώμα Γ. Δημητρακόπουλου

σώμα Δ. Χρυσοβιτσιώτη

Η ΣΥΓΚΡΟ ΥΣΗ ΣΤΟ ΣΤΕΝΟ ΤΟΥ ΔΕΡΒΕΝ ΑΚ ΙΟ Υ 

[~" αλβανική εμπ ροσθοφ υλακήΕ | ψ ευδοστράτευμα Ελλήνων

οπλαρχηγοί τουρκικά σώματα

πορεία κυρίου τουρκικού στρατεύματος

προς Αγ. Σώστη

υποχώρηση Αλβανών και Τούρκων

προς Αγ. Σώστη

ΣΤΡ Α ΤΙΩΤΙΚ Η ΙΣΤΟ ΡΙΑ 

Page 14: SI 103.pdf

7/24/2019 SI 103.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/si-103pdf 14/71

 I χ κ

 β ί ο η :    Λ    »    )    /    "    Ι    *    /    ·    <    > M i / m o n

Η ΣΥΓΚ ΡΟ ΥΣΗ ΣΤΟ ΣΤΕΝ Ο ΤΟ Υ Α ΓΙΟ Υ ΣΩΣΤΗ 

άνδρες του Θ. Κολοκοτρώνη

Αντώνιος Κολοκοτρώνης, Ζάκαςκαι Ζέρβας με 700 άνδρες

οπλαρχηγοί

σώμα Νικηταρά

σώμα Δ. Υψ ηλάντη

σώμα Παπαφλέσσα

| σώμα Μ. Κολοκοτρώνη

αλβανική εμπροσθοφυλακή

τουρκικά σώματα

πορεία κυρίου τουρκικού στρατεύματος

προς Αγ. Σώστη

------------υποχώρηση Αλβανών και Τούρκων προς Αγ. Σώστη

------------  υποχώρηση σώματος τουρκικού στρατούυπό τον Δράμαλη προς την Τίρυνθα

15ροβολισμούςοΚολοκοτρώνηςέδωσετοσύνθηματηςμάχηςκαιδιέταξετονεξάδελφότουΑντώνηνασπεύσειπροςτηνΠαναγόρραχη, ώστε να αποτρέψει τηφυγή των εχθρών προς τηνΚουρτέσα.Στομεταξύοιοπλαρχηγοί απότοΠαληόχανο και οι άνδρες του ΚολοκοτρώνηαπότιςΧρυσοκουμαριέςεπέπεσανενα-ντίον των Τούρκωνπου ακολουθούσαντηναλβανική εμπροσθοφυλακή. Πολλοίπρόφθασαν τους Τούρκους και άρχισε

μάχησώμαμεσώμα.ΟιάνδρεςτουΔρά-μαληήταντόσοιπολλοίώστεανσυνέρ-χονταναπότον αιφνιδιασμό καιαντεπιτίθεντο θα εξόντωναν τους ολιγάριθ-μουςδιώκτεςτους.Οπανικόςοοποίοςεπεκράτησε όμως ανέβασε στη φαντα-σίατωνΤούρκωντοναριθμότωνεπανα-στατών σε δυσθεώρητα ύψη. Φοβούμε-νοι μήπως απομονωθούν στις απόκρη-μνες εκείνεςπεριοχές, των οποίων δενγνώριζαν τιςδιαβάσεις και όπου δενή-τανεύκολοναχρησιμοποιήσουνταάλο-γάτους, βιάζονταννα φύγουν τοταχύ-τερο.Τημεγαλύτερηφθοράεπέφερε τοσώματουΑντώνηΚολοκοτρώνη.Απότηθέσητου εμπόδιζετουςαντιπάλους να

κατευθυνθούν προς την Παναγόρραχηκαι τους απωθούσε προς την οδό τουΑγίου Σώστη. Ωστόσο δεν ήταν δυνατόνα τους κλείσει τελείως τον δρόμο. Οιάνδρεςτουήτανλίγοικαιδενμπόρεσαννα αναχαιτίσουν τις χιλιάδες τωνΤούρ-κων, που γνώριζαν ότι δεν είχαν άλλοτρόπο σωτηρίας από τη συνέχιση τηςπορείας τους παρά τα θεριστικά πυράτωνΕλλήνων.

Οσοι κατόρθωναν να ξεφύγουναπό

αυτήτηνπαγίδαθανάτου είτε διασκορ-πίζοντανστην Παναγόρραχη είτεέφθα-νανστονΑγιοΣώστη καιαπό εκεί μετέβαινανστηνπεδιάδατηςΚουρτέσας.Οιπερισσότεροιόμως,πανικόβλητοικαια-ποκλεισμένοιαπό κάθε κατεύθυνση, υ-πέστησαν πραγματική πανωλεθρία. ΟΦωτάκος ανέφερε χαρακτηριστικά: «Ταάλογάμαςεπατούσαντουςνεκρούς...έ-βλεπαντουςανθρώπουςεξαπλωμένουςκατάγηςεδώκαιεκεί,οιοποίοιεβόγκαγαν καιεξεψύχαγαν...».Παρόλααυτάτηστιγμήπου ηαλβανική εμπροσθοφυλα-κήπροσβλήθηκε μπροστάστοΠαληόχανο,τοκύριοσώματουστρατούστράφη-κε προς τονανατολικότερο δρόμο του

Αγίου Σώστη, που ήταν αφρούρητος.Ετσιέναςπολύ μεγάλοςαριθμός πεζώνκαι ιππέων πέρασε ανενόχλητος. Τηνκρίσιμη εκείνη στιγμή, ότανο κύριοςό-γκος της τουρκικής στρατιάς φαινότανναδιαφεύγει,έφθασεοΝικηταράςακο-λουθούμενος από τον Υψηλάντη, τονΠαπαφλέσσα, τονΔημήτριο Κριεζή, τονΔιονύσιο Ευμορφόπουλο, τον ΝικήταΦλέσσα, τονΔημήτριο Φλέσσα, τον Ιω-άννη Φλέσσα,τον ΓεώργιοΦλέσσα,τον

Π. Κεφαλά, τον Παπασένη Κρέστα καιτουςαδελφούς Μητσαίους.ΤαυτόχροναοΚολοκοτρώνης διέταξετονΔημητρακόπουλο να εγκαταλείψει τη θέση του,απότηνοποίαδενφαινότανπλέονπιθα-νόναπεράσουνοιΤούρκοι,καινασπεύσειπρος ενίσχυση του Αντώνη Κολοκο-τρώνη. Ο Νικηταράς έφθασε στονΑγιοΣώστη και κατέλαβε το βόρειο μέροςτου στενού. Ο Υψηλάντης με μικρήδύ-ναμη κατέλαβετονότιο μέροςτου στε-νού,για νακτυπήσειτουςΤούρκουςανεκινούντο προς εκείνη τη διάβαση. Οκλοιόςολοκληρώθηκεμετηντοποθέτη-ση του Παπαφλέσσα δυτικά της Παναγόρραχης.Την ίδιαστιγμήέφθασε στον

ορ.ΤρίκορφοΑνεμόμυλος

ΡάχηΣτεφανίου

Ευαγγελίστρια

Στεφάνι

προς Αγιονόρι

ΑγριλόβουνοΧάνι Ανέστη

προςΤίρυνΰα

ΣΤΡ Α ΤΙΩΤΙΚ Η ΙΣΤΟ ΡΙΑ 

Page 15: SI 103.pdf

7/24/2019 SI 103.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/si-103pdf 15/71

Στη χαράδρα του Α γίου Σώ στη διαδρα μα τίστηκε η δεύτερη φάση της μάχης τω ν  Δερβ ενακίω ν, κατά την οποία οι Τούρκοι υπέστησαν όλεθρο α πό τις ορμ ητικές επιθέσεις  του Ν ικηταρά. Εδώ βλέπουμε τον ναό του Αγίου Σώ στη, από τον οποίο έλαβε το όνομά της  η περιοχή (Χρ. Α. Στασινόπουλου : ‘‘Λεξικό της Ελληνικής Επαναστάσεω ς του 1821").

Ανδριάντας του Θ εόδω ρου Κ ολοκοτρώ νη στο στενό τω ν Δερβενακίω ν, ελάχιστος φ όρος τιμή ς στον δημ ιουργό της νίκης (φ ω τ. X. Δημόπουλος).

Αγιο Σώστη και το υπόλοιπο του ευρι-σκομένου στοΔερβενάκι σώματος υπότονΜάρκοΚολοκοτρώνη.Ηδύναμητωνεπαναστατών ανερχότανπλέονσε3.000άνδρεςκαιετοιμαζόταννααναμετρηθείμε ένα μεγάλο τμήμα της τουρκικήςστρατιάς(14.000άνδρες,σχεδόνόλοιιπ-πείς)τοοποίοπροσπαθούσεναπεράσειαπόταστενάτουΑγίουΣώστη.

Τομοιραίοσφάλματουδιοικητήεκεί-νουτουτμήματοςήτανότιδενφρόντισεκατάτηνπροέλασητηςεμπροσθοφυλα-

κής να τοποθετήσει ισχυρές φρουρέςσταεπικίνδυνασημείατωνστενών,οιο0 ποίες,αφούθαεξασφάλιζαντηδιάβαση

του κύριου σώματος, θα αποχωρούσανκλιμακωτά μαζί με την οπισθοφυλακή.Αυτήηεγκληματικήαμέλειααποδείκνυεότι η πορεία των Τούρκων εξελίχθηκευπότοκράτοςπανικού.

Η άφιξη του Νικηταρά και των υπο-λοίπωναρχηγώνσήμανετηνέναρξημιαςπιο συντονισμένης και ζωηρής επίθε-σης. Οι Τούρκοι, Θαλλόμενοι από όλεςτις πλευρές, κατελήφθησαν από από-γνωση. Ο ήλιος έκλινε εκείνη την ώραπροςτηδύσητου.Ταελληνικάπυράπύ-κνωναν συνεχώς, ενώ οι Τούρκοι δενφρόντιζαννααμυνθούνούτεμεαραιούςπυροβολισμούς.ΟτανοΝικηταράςέδω-σετοσύνθηματηςγενικήςεφόδουηκα-ταστροφή ολοκληρώθηκε. Οι Τούρκοιπανικόβλητοιποδοπατούσανοέναςτονάλλοή πηδούσαναπότααπότομαβρά-χια και γκρεμίζονταν σε μια απέλπιδαπροσπάθειανααποφύγουντονθάνατο.Τααφηνιασμέναυποζύγιαεπέτειναντονόλεθρο, καθώςπαρέσυρανμε τα βαρύ-τατα φορτία τους πλήθος στρατιωτών.Κάποιοιπαρέδιδαν στους διώκτες τουςταπολύτιμα όπλατους και τα χρήματά

τους ζητώντας οίκτο. Ομως οίκτος δεν

υπήρχε...Οινικητέςείχανγίνειθηρία.ΟίδιοςοΝικηταράς,"μεθυσμένος"απότησφαγή, έδινε ώθηση στον εαυτό τουκραυγάζοντας: «ΚουράγιοΝικήτα!Τούρ-κους σφάζεις!». Κατά την παράδοση οΕλληναςήρωας,που ανανέωσε εκείτοντίτλοτουΤουρκοφάγου,άλλαξεκατάτηδιάρκειατης μάχηςτέσσερασπαθιά.Τατρίαπρώταέσπασαν:

Η ανελέητη σφαγή διήρκεσε περισ-σότερο από μια ώρα. Οταν νύκτωσε οιΕλληνεςαποσύρθηκανσταυψώματακαι

άρχισανεκνέουναπυροβολούν.Τοσκο-τάδι αύξησε τον τρόμο των Τούρκων.Δεν έβλεπαν από ποιο σημείο μπορού-σαν να διαφύγουν. Πολλοί έχαναν τονπροσανατολισμό τους και έπεφτανστους γκρεμούς ή στις ελληνικές θέ-σεις. Οι σπαρακτικέςτους κραυγές συ-νέθετανέναεφιαλτικόσκηνικό.Οιτραυ-ματίες φώναζαν στους ομοεθνείς τουςναμηντουςαφήσουνπίσω,ενώοι υποχωρούντες αναζητούσαν με κραυγέςτους συντρόφους τους για να οδηγη

ΗλαϊκήμούσαδενθαμπορούσεναμείνειασυγκίνητηαπότημεγαλειώδηελληνικήνίκησταΔερβενάκια.Στησυνέχειαπαραθέτουμεαπόσπασμααπόέναχαρακτηριστικότραγούδι:

....Ηταν ασκέρι τουρκικό, μια κοσαριά χιλιάδες, ήταν πασάδες ξακουστοί, πολλοί ντερεμπεήδες.

 Δεν ετηράξανε στρατό, μηδέ και παλληκάρια  και άλα-άλα κάνανε, στον Αγιο Σώστη πάνε,

 Μα κει τους καρτεράγανε με δυνατό ντουφέκι ο καπετάν Νικηταράς κ ’ οι Κολοκοτρωναίοι.

 Δώστε φωτιά, μωρέ παιδιά, προσέχτε παλληκάρια.Κ ’ ευθύς εξεσπαθώσανε, τους έδωκαν ντουμάνι, τους τσάκισαν και πέφτανε κορμιά χωρίς κεφάλια...Τ’ ειν ’ το κακό που γίνηκε, τ ’ ειν ’ το κακό που πάθαν  της Ρούμελης οι μπέηδες και του Μωριά οι λεβέντες;

 Στα Δερβενάκια κείτονται, κορμιά χωρίς κεφάλια, στρώμά ’ χουνε τη μαύρη γης, προσκέφαλο την πέτρα  κ ’ έχουνε για παπλώματα τους πάγους και τα χιόνια.Κι όσοι διαβάτες κι αν περνούν στέκουν και τα ρωτάνε- Κορμιά πούν τα κεφάλια σας, κορμιά πούν τα άρματά σας;- Οι κλέφτες μας τα πήρανε, οι Κολοκοτρωναίοι,το κρίμα νάχη ο Δράμαλης, τ ’ ανάθεμα ο Σουλτάνος.

 Μας στείλαν μέσ' το Μωριά, τους κλέφτες να βαρούμε.Εδώ κλέφτες δεν ηύραμε. Ευρήκαμε λιοντάρια.

 Στα δόντια σούρνουν το σπαθί, στα χέρια το ντουφέκι.

ΣΤΡ Α ΤΙΩΤΙΚ Η ΙΣΤΟ ΡΙΑ 

Page 16: SI 103.pdf

7/24/2019 SI 103.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/si-103pdf 16/71

r : _. στονδρόμοτηςφυγής. τρομερή καταστροφή α

•c .·ασε τονΔράμαληνα εγκαr c .ε ψειτην προσπάθεια υπο: ^ ^σ η ς και να αποσυρθεί:— . Τίρυνθα. Οι νεκροί και οι*;·Ζοματίες Τούρκοι ανέρχο

σε 2.5003.000, ενώ οι ελVνίκες απώλειες ήταν ασήμα• .—C.

Το πρώτο φως της ημέρας~ c 27ηςΙουλίουαποκάλυψετοφοβερό αποτέλεσμα της ελλη..κήςεπίθεσης. Ηχαράδρατου..ουΣώστηείχεκαλυφθείαπό“ λήθοςνεκρώνκαιτραυματιώνανάμεσασε διαμελισμένα άλο-γα.Παντούήτανδιασκορπισμέ-να επίχρυσα και επάργυρα ό-πλα, σημαίες, τύμπανα και πα-ντόςείδουςπολύτιμασκεύη.Οιτραυματίες άφηναν σπαρακτι-κούςστεναγμούςαπότουςπό-νους.Αλλοιζητούσανωςέλεος

ένανγρήγοροθάνατοκαιάλλοιικέτευαντους επαναστάτεςνατουςσώσουν.

Τηνύκτατης27ης προςτην28η Ιουλίου ο καταπτοημένοςΔράμαλης πληροφορήθηκε ότιηχαράδρατουΜπερμπατίουή -ταν αφρούρητη. Αποφάσισε λοιπόν νακατευθυνθείπροςτην οδό τουΑγιονορίουκαιαπόεκείδιάμέσουτηςΚλένιαςνακαταφύγειστηνΚόρινθο.ΣτοΑγιονόριόμωςέπεσε σε ενέδρατου Νικηταράκαι του Νικήτα Φλέσσα. Μετά από μιασύντομη μάχη επαναλήφθηκαν οι σκη-

νές τουΑγίου Σώστη.ΟιΤούρκοι, μη υπακούοντας στους αξιωματικούς τους,άρχισαννατρέχουνγιανα6γουντογρη-γορότεροαπόταστενάκάτωαπόταφο-νικάελληνικάπυρά. Εκείνη τη νύκταοιΤούρκοιέχασανπερισσότερουςαπό600άνδρες.

Τις επόμενεςημέρες οιάνδρεςτουΔράμαλη έφθαναν κατά ομάδες στηνΚόρινθο εξαντλημένοι από τις κακου-χίεςκαιτηνπείνα,χωρίςάλογα,χωρίςό-πλα και κυρίως χωρίςηθικό. Η πανωλε-θρίασταΔερβενάκιακατέστησετηνΠε-λοπόννησο στα μάτιατωνΤούρκων μια

περιοχή γεμάτη από επικίνδυνα περά-σματα, σταοποία ενέδρευανάγριοιπο-λεμιστές με υπερφυσικές δυνάμεις. Ητουρκική στρατιά έχασε, καθ' όλη τηδιάρκεια της εκστρατείας στην Πελο-πόννησο,περίπουτοέναπέμπτοτηςαρ-χικήςδύναμής,σχεδόνόλοτοπολεμικότης υλικόκαιτο μεγαλύτερομέροςτωνυποζυγίωνκαιτωνπολεμικώναλόγων.Οιαπώλειες,ανκαιβαρύτατες,μπορούσαννααναπληρωθούν μετιςκατάλληλεςε-νέργειεςτου Χουρσίτ καιτων πασάδωντης Στερεάς Ελλάδας. Τίποταόμως δενμπορούσε να αναπληρώσει το χαμένοθάρρος των Τούρκων στρατιωτών. Ηστρατιάέπαψεουσιαστικάναυφίσταται

ΟΘ εόδω ρος Κ ολοκοτρώ νης. Χάρη στη  στρα τηγική τουιδιοφ υία οι Ελληνες  

ττέτυχαν στα Δερβενάκια τη μεγαλύτερη  νίκη τους κατά τη διάρκεια του Αγώ να του  1821 (Αθήνα , Εθνικό Ιστορικό Μ ουσείο).

ως μάχιμη δύναμη κυρίως εξαιτίας τουγεγονότος ότι ο τρόμος είχε φωλιάσειστιςκαρδιέςτωνανδρώντης.

Οι περιπέτειες γιατα θλιβερά απομεινάρια της στρατιάς "που θα αιματοκυλούσετηνΠελοπόννησο"δεντελείω-σαν. Ο Κολοκοτρώνηςμε τηνκατάληψηεπίκαιρωνθέσεωνάρχισενασφίγγειτονκλοιόγύρωαπότηνΚορινθία.Οιαπόπει-ρεςτωνΤούρκων, τονΑύγουστοκαιτονΣεπτέμβριο,ναεξασφαλίσουνεπικοινω-νίαμεταπολιορκημέναφρούριατηςΠά-τρας καιτου Ναυπλίου απέτυχαν. Κατάτηλαϊκήπαράδοσηστις26Οκτωβρίουο

ΔράμαληςπέθανεστηνΚόρινθοαπότηλύπη του γιατη συντριβή του στρατούτου. Πιθανώς προσβλήθηκε από τύφο.ΤονΔεκέμβριο του ίδιου χρόνου η ση-μαία των επαναστατών υψώθηκε στοφρούριοτου Ναυπλίου.Οιαντικαταστά-τεςτουΔράμαλη,ΕρήπΑχμέτπασάςκαιΝτελήΑχμέτ,θεωρώντας ότιη παραμο-νήτουςστηνΚόρινθοδενείχενόημα,α-ποφάσισαν να αποχωρήσουν. Ο τύφοςκαι η πείνα είχαν αποδεκατίσει τουςστρατιώτες τους και δεν υπήρχε καμίαελπίδα ενίσχυσης απότη Στερεά Ελλά-δα.ΟύτεοπιοαπαισιόδοξοςΤούρκοςα

ξιωματούχος δεν θα μπορούσε να προβλέψει ένα τόσο τραγικό αποτέλεσμα

γιαμιαεκστρατείαπουειχεαρ-χίσειμεβάσιμεςελπίδεςγιατηντελικήνίκη.

Η μεγαλύτερη νίκη τωνΕλλήνων κατά την ΕπανάστασηοφείλεταιστονΘεόδωροΚολοκοτρώνη.Εκείνοςτιςπρώτεςη-μέρες της γενικής σύγχυσηςκαιτουτρόμουαπότηνεισβολήτου Δράμαλη οργάνωσε με κε

ραυνοβόλες ενέργειες στρατόκαιενέπνευσεσεαυτόντηνπε-ποίθηση για τη νίκη. Εκείνοςδιέβλεψε ότιο εχθρόςθα υπο-χωρούσε προς την ΚόρινθοκαιδενθαπροήλαυνεπροςτηνΤριπολιτσά και φυσικά εκπόνησετοσχέδιοτηςενέδραςσταΔερ-βενάκια.Ανοιυπόλοιποιοπλαρ-χηγοί κατανοούσαν τη διορατικότητά του και έσπευδαν μαζίτου σταΔερβενάκια, σήμερα ί-σως θα μιλούσαμε για μια απότις πιο ολοκληρωτικές κατα-

στροφέςεκστρατευτικούσώμα-τος στην παγκόσμια στρατιωτι-κή ιστορία. Ο Γέρος του ΜόριάέσωσετηνΕπανάστασηγιαδεύ-τερη φορά (η πρώτη ήταν στοΒαλτέτσι).

Ιδιαίτερη μνεία αξίζει και οΝικηταράς.Ο"ΑχιλλέαςτωννέωνΕλλή-νων"(σύμφωναμεέγγραφοτουαντιπρο-έδρου του Εκτελεστικού Σώματος, Θάνου Κανακάρη) χάρη στους ελιγμούς,στοπροσωπικό σθένος καιστηγενναιό-τητάτου μετουσίωσε τη σκέψη του Κολοκοτρώνησεπράξη.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

(1) Φ ω τάκος (Φ ώ τιος Χρυσα νθόπουλος):  ΑΠΟΜ ΝΗ Μ ΟΝ ΕΥΜ ΑΤΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝ ΙΚΗ Σ ΕΠ ΑΝ ΑΣΤΑΣΕΩΣ, εκδό σεις Στ. Ανδρ οπούλου , Αθήναι, 1899.(2) Ν. Κα σομούλης: ΕΝΘ ΥΜ Η Μ ΑΤΑ  ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΑ ΤΗ Σ ΕΠ ΑΝ ΑΣΤΑΣΕΩΣ ΤΩΝ  ΕΛ ΛΗ ΝΩΝ , 1821-1833, εκδόσεις I. Β λαχογιάννη, Αθήναι, 1939-42.(3) Θ εόδω ρου Κ ολοκοτρώ νη:  ΑΠΟΜ ΝΗΜ ΟΝΕΥΜ ΑΤΑ (ΥΠΑ Ο ΡΕΥΜ ΕΝΑ ΕΙΣ ΤΟ Ν ΕΩΡ ΙΟ Ν ΤΕΡΤΣΕΤΗ Ν ), εκδόσεις  Ωρόρα , Αθήνα , 1992.

(4) ΙΣΤΟ ΡΙΑ ΤΟ Υ ΕΛΛ Η Ν ΙΚ Ο Υ ΕΘ Ν Ο ΥΣ, Εκδοτική Α.Ε ., Αθήνα, 1979.(5) Σπόρου Μ ελά: Ο ΕΡ Ο Σ ΤΟ Υ Μ Ο ΡΙΑ, Εκδοτικός Ο ίκος Δ . Δημητράκου Α.Ε., Αθήναι, 1954.(6) Χρ. Α . Στα σινόπουλου: ΛΕ ΞΙΚ Ο ΤΗΣ ΕΛ ΛΗ Ν ΙΚ Η Σ ΕΠ ΑΝ ΑΣΤΑΣΕΩΣ ΤΟ Υ 1821, εκδό σεις Δεδεμά δη , Αθήναι, 1979.(7)Δ ιονυσίου Κ όκκινου: Η ΕΛΛΗ Ν ΙΚ Η  ΕΠ ΑΝ ΑΣΤΑΣΙΣ, εκδόσεις Μ έλισσα , Αθήναι, 1957.(8)Δ. Β α ρδουνιώ τη: Η Κ ΑΤΑΣΤΡΟΦ Η ΤΟΥ  ΔΡΑ Μ ΑΛ Η , Τρίπολη, 1913.(9) Ν ικόλαου ια ννόπουλου: Θ ΕΟ ΔΩΡΟ Σ Κ Ο ΛΟ Κ Ο ΤΡΩΝ Η Σ-Η Π Ο ΛΥΤΑΡΑΧΗ ΖΩΗ ΚΑΙ Η Δ ΡΑΣΗ ΤΟ Υ Η ΕΤΗ ΤΗΣ ΕΠ ΑΝ ΑΣΤΑΣΗΣ, 

εκδόσεις Π ερισκόπιο, Αθήνα , 2001.

17

ΣΤΡ Α ΤΙΩΤΙΚ Η ΙΣΤΟ ΡΙΑ 

Page 17: SI 103.pdf

7/24/2019 SI 103.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/si-103pdf 17/71

Ο ΣΙΝΟ-ΒΙΕΤΝΑΜΙΚΟΣ

ΟΙ ΑΣΙΑΤΙΚΟΙ

Η Κίνα ήταν ίσω ς δικα ιολογημένα  ενοχλημένη από την υπεροπτική  συμπεριφ ορά του Β ιετνάμ κατά  την περίοδο μετά τη λήξη του  

μα κροχρόνιου πολέμου για την  ένω σή του. Σκίτσα όπω ς το  

εικονιζόμ ενο, που δημοσιεύτηκαν  στον κινεζικό Τύπο της εποχής, 

έδειχνα ν παρα στατικά την  πρόθεση του κινεζικού δρά κου  να κα ταβρ οχθίσει τον παλαιό  

ομοϊδεάτη σύμμαχο.

Ηκεραυνοβόλαεπιχείρησημετηνο-ποία το κομμουνιστικό ΒόρειοΒιετνάμ πέτυχε την άνοιξη του1975 να σαρώσει το ασθενικό καθεστώς

τηςΣαϊγκόνκαιναενώσειδιάτης βίαςτηχώρα,ώθησεπολλούςναπιστέψουνπωςηπερίοδος του πολέμου και της αιματοχυ-σίας έληγε οριστικάγιατους καθημαγμένουςλαούςτηςΙνδοκίναςοιοποίοιείχανυ-ποβληθείσεαφάνταστεςθυσίεςγια ναα-ποκτήσουν την ανεξαρτησία τους. Η επι-κράτησητωνκομμουνιστών,ωστόσο,κάθεάλλοπαράέφερετηγαλήνη καιτηδικαιο-σύνη.ΣύντοματοΒιετνάμσυνταράχθηκεαπόμαζικέςπρογραφές,μετακινήσειςπλη-θυσμών, πλύση εγκεφάλου και καταστρε-πτικάοικονομικάμέτραπουαφάνισανολό-κληρεςπεριουσίεςκαιδιέλυσαντονεπιχει-ρηματικόιστότουΝότου.Πρινακόμηπρο-λάβειναορθοποδήσει ολαόςτουΒιετνάμ

απότονεξουθενωτικόπόλεμοεπί δεκαε-

τίεςεναντίοντηςΓαλλίαςκαιτωνΗΠΑ,νέ-εςπροκλήσειςεμφανίστηκανστοκατώφλιτου. Τηνεποχήπουέπεφτε τελικά ηΣαϊγκόν η γειτονική Καμπότζη γνώριζε μίαδραματική πολιτική αλλαγή, με την ανα-τροπή της κυβέρνησης τουΛον Νολ απότους αντάρτες οι οποίες αυτοαποκαλούντο Ερυθροί Χμερ. Η πρωτεύουσα ΠνομΠενχπέρασευπότονέλεγχοαυτήςτηςεξτρεμιστικής κομμουνιστικής οργάνωσηςκαιεπικεφαλήςτουνέουκαθεστώτοςβρέ-θηκε έναςσκιώδηςπαρανοϊκόςεπαναστά-της,ο49χρονοςΣαλόθΣαρ,γνωστόςκαιμετοψευδώνυμοΠολΠοτ.

Αν και η Κίνα είχε χορηγήσει μαζικάστρατιωτική και οικονομική βοήθεια στοΒιετνάμαπότηνεποχήπουαυτόμαχότανκατά των Γάλλων αποικιοκρατών (έφθασετα20διςδολάρια)καιείχεστείλειτουλάχι-στον320.000στρατιωτικούςτηςνότιατων

συνόρων για να συνδράμουν τον Λαϊκό

«λ ».**i f 11. l llu iut

Β ιετναμέζος  στρα τιώ της  

συ νοδ εύει Κινέζο  αιχμά λωτο κατά τη  

σύγκρουσ η του 1979.

Page 18: SI 103.pdf

7/24/2019 SI 103.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/si-103pdf 18/71

ΠΟΛΕΜΟΣ TOY 1979

ΔΡΑΚΟΙ" ΣΥΓΚΡΟΥΟΝΤΑΙ

ΑποχωρώνταςαπότοΒιετνάμέπειτααπότην

οδυνηρήήτταπουυπέστησανεκείοιΑμερικανοί

άφησανπίσωτουςόχιμόνοένακομμουνιστικό

κράτοςτοοποίοείχεθριαμβεύσει,αλλάκαιμία τοπικήυπερδύναμηηοποίαέδειχνεναδιαθέτει

τόσομεγάληαυτοπεποίθησηώστεναμην

υπολογίζειούτετηνοργήτηςΚίνας.

Οιαλυσιδωτέςκρίσειςπουακολούθησανστη

νοτιοανατολικήΑσίαμετάτο 1975κορυφώθηκαν

μετονσύντομοαλλάαιματηρόπόλεμομεταξύ

Κίναςκαι Βιετνάμτο 1979,οπότεκαιοιδύο

αντίπαλοιδιατυμπάνισαντηνίκητους.

ΔΗ Μ Η ΤΡΙΟ Σ Β. ΣΤΑΥΡΟ Π Ο ΥΛΟΣ

ΣτρατότουΒιετνάμ(ΛΣΒ)κατάτηνκρίσιμηπερίοδο19651971,έβλεπε με μεγάληκαχυποψία τηνολοένακαιτολμηρότερηδι-είσδυση της Μόσχας στην περιοχή, τηνοποία εκλάμβανε ωςπροσπάθειαστρατηγικήςπερικύκλωσήςτης.Ηιδεολογικήβάσητου ΚομμουνιστικούΚόμματοςτηςΚίναςακολουθούσε τιςαρ-

χέςτωνΜαρξ,Ενγκελς,ΛένινκαιΣτάλιν,αλλάηαποσταλινοποίησητηςΕΣΣΔμετάτο1953καιοιαλλαγέςστηνοικονομικήκαιπολιτικήσυγκρότησήτηςεπίΧρουτσώφαποξένωσανπροοδευ-τικάτουςδύοομοϊδεάτεςγίγαντες. ΤοΠεκίνο αποστασιοποιήθηκεδραματικάκατάτηδεκαετίατου1960απότηΜόσχα,σετέ-τοιοσημείοώστενααποκηρύσσειτους"ρεβιζιονιστές"("αναθε-ωρητές") του Κρεμλίνου κατηγορώντας τουςγια “ηγεμονισμό"στηνΑσία.ΗαύξησητηςέντασηςμεταξύΚίναςκαιΕΣΣΔείχεωςαποτέλεσμαναφθάσουνοιδύοχώρεςσταπρόθυραγενικευμέ

Επειτα από τρομ ερές μά χες εναντίον τω ν υπερα σπιστώ ν  της Λ α νγκ Σον οι Κ ινέζοι κυρίευσαν τελικά την πόλη  

στις 2 Μ αρτίου 1979.Οάνδρας του Λ ΑΣ που α κονίζετα ι  σε πρώ το επίπεδο να προσπερνά το πτώ μα ενός Β ιετναμέζου,  

είναι εξοπλισμ ένος με ελαφ ρύ πολυβ όλο Type 56-1, ενώ εκείνος στο βά 9ος με τυφέκιο εφ όδου ΑΚ -47.

Page 19: SI 103.pdf

7/24/2019 SI 103.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/si-103pdf 19/71

νης σύρραξηςτον Μάρτιοτου 1969, ότανδιεξήχθησαναιματηρέςσυμπλοκέςστημε-θόριότους, έκτοτε δε οι σχέσεις τους έ-βαιναναπότοκακόστοχειρότερο.

ΤΟΒΙΕΤΝΑΜΑΛΛΑΖΕΙΧΟΡΗΓΟ

ΤοΒιετνάμείχεδεχθείτηβοήθειατωνΚινέζωντηνεποχήπουπολεμούσεγιατην

επιβίωσήτου,αλλάδενέπαψεποτένατρέ-φειαισθήματααντιπάθειαςγιατονμεγάλογείτσνάτου,οοποίοςαποτελούσεπαραδο-σιακόεχθρότουεπίσειράαιώνων.Σταδια-κάτοΑνόιάρχισεναπροσανατολίζεταιόλοκαιπιοπολύπροςτον έτερο ισχυρόπόλοτου διεθνούς κομμουνισμού, την ΕΣΣΔ,απότηνοποίαείχελάβειεπίσηςγενναιόδω-ρη βοήθεια προκειμένου να νικήσει τον"καπιταλιστικό και ιμπεριαλιστικό κοινό ε-χθρό",όπωςέλεγανοιβιετναμικέςεφημε-ρίδες.Το 1977η Κίναέπαψεναχορηγείοι-κονομικήβοήθειαστοΒιετνάμκαιτονΙού-νιοτου1978,όταναποχώρησαναπόεκείοι

τελευταίοιΚινέζοιτεχνικοίπουβοηθούσαντονΑΣΒ,τοΑνόιαποδέχθηκετηνπρότασητουΚρεμλίνουναενταχθείστοΣυμβούλιοΑμοιβαίας Οικονομικής Βοήθειας, γνωστόωςCOMECON. Στις3Νοεμβρίου 1978υπογράφηκε επίσης στη Μόσχα σοβιετοβιετναμικήσυμφωνίαφιλίαςδιάρκειας25ετών,παρόντων του γενικού γραμματέα τουΚΚΣΕ,ΛεονίντΜπρέζνιεφ,του Σοβιετικούπρωθυπουργού, Αλεξέι Κοσίγκιν, του επι-κεφαλής του Κομμουνιστικού ΚόμματοςτουΒιετνάμ,ΛεΝτουάν,καιτουπροέδρουτουτελευταίου,ΦαμΒανΝτονγκ.Την ίδιαεποχή το χρέος του Βιετνάμ προς την

ΕΣΣΔανερχότανσε6διςδολάρια καιηάθλιακατάστασητηςοικονομίαςτουσήμαι

20  νε πως αυτή η εξάρτηση θα συνεχιζόταν επί πολλά χρόνια. Η αγροτική παραγωγή

τουΒιετνάμμειώθηκετο1978κατά15%σεσχέσημετοπροηγούμενοέτοςκαιτονΣε-πτέμβριο η μηνιαία ποσότητα ρυζιού πουχορηγείτο σε κάθεάτομο με δελτίο ελατ-τώθηκεαπό15kgσε13kg.Γιανααντιμετω-πίσειτον κίνδυνοτηςχρεωκοπίας και τονκαλπάζονταπληθωρισμό, οοποίοςυπερέβη το 100%, η κομμουνιστική κυβέρνησητου Ανόι εξέδωσε απόφαση με την οποίαπεριόριζετοεμβαδόντηςοικίαςπουδικαι

ούτο μία οικογένειαστηνπρωτεύουσα σεμόλις7τ.μ.ανάάτομο,χώρομικρότεροαπότοκελίενόςμέσουκρατούμενουσεφυλα-κήτωνΗΠΑ!Παράλληλααπαγορεύτηκεδιάνόμου η κατοχή ιδιωτικού αυτοκινήτου.Ακόμηκαιταανταλλακτικάτωνποδηλάτωνέγινανδυσεύρετα.Οι Βιετναμέζοιεργάζο-νταν έξιημέρες την εβδομάδα και την έ-βδομηήταν υποχρεωμένοιναπαρακολου-θούν διαλέξειςπολιτικήςκαθοδήγησης. Ηανεργία υπερέβαινε το 20% στις μεγάλεςπόλεις του Νότου και η βιομηχανία λει-τουργούσε στο 40% της δυναμικότητάςτης.

Η απελπιστική πορεία της οικονομίαςσε συνδυασμό μετην έλλειψηεξωτερικής

Ν εοσύλλεκτος του Λαϊκού Στρα τού  του Β ιετνάμ (ΛΣΒ ) ορκίζεται πίστη στη  

σημα ία το 1977. Ο ι τακτικές στρα τιω τικές  δυνά μεις του Β ιετνάμ προσπάθησα ν να προσ τατεύσουν τις πόλεις της μεθο ρίου  αλλά απέφ υγαν να εμπλακούν μαζικά  κατά τω ν Κινέζω ν επειδή υστερούσα ν  

αριθμητικά .

Ο πρόεδρος του Β ιετνάμ το 1979,Φ αμ Β αν Ν τονγκ, προκά λεσε την έντονη  αντίδραση της Κίνας λόγω ενός ταξιδιού  

που πραγμα τοποίησε το 1978  στις χώ ρες - μέλη της ASEAN.

απειλής, ώθησε την ηγεσίατου Ανόινα ε-φεύρειένανεχθρόεναντίοντουοποίουθαέστρεφετοενδιαφέροντηςκοινήςγνώμης

καιτηνοργήτουλαού.Οευκολότεροςστό-χοςήταντο1.600.000άτομακινεζικήςκατα-γωγής που διέμεναν μόνιμα στο Βιετνάμκαι τα οποία κατηγορήθηκαν ευθέως ως"πλουτοκράτεςκαιμαυραγορίτες"πουαπο-μυζούσαντονμόχθοτουλαού.ΣύντοματοΚόμμα ετοίμασε νόμους με τους οποίουςκατέστρεψεοικονομικάτουςεύπορουςΚι-νέζους και κατόπιν εξανάγκασε διά τηςβίας200.000από αυτούς νααναχωρήσουνγια την Κίνα, αφήνοντας βέβαια πίσωτιςπεριουσίεςτους,οιοποίες κατασχέθηκαν.Οιμαζικέςαπελάσεις,όπωςήτανφυσικό,ε-ξόργισαντηνηγεσίατουΠεκίνουκαιδημι-

ούργησαν αγεφύρωτο χάσμα στιςσχέσειςτωνάλλοτε συμμάχων.Η κατάστασηχειρο

τέρευσεπεραιτέρωλόγω της κλιμάκωσηςτων μεθοριακών επεισοδίων, ο αριθμόςτωνοποίωνανήλθεαπό439το1975σε986το1976,752το 1977 και 1.108το 1978.ΜετηνπάροδοτουχρόνουοιΒιετναμέζοιεμ-φανίζονταν όλο και προκλητικότεροι, κό-μπαζανότιδιέθεταντοντρίτομεγαλύτεροστρατό του κόσμου, παραβίαζαντη μεθό-ριοκαιάνοιγανπυρμετοπυροβολικότουςεναντίον κινεζικώνφυλακίων και κατοικη

μένων περιοχών σκοτώνοντας στρατιωτι-κούςκαιπολίτες.

ΗσοβαρότερηκρίσηστιςσχέσειςΚίναςκαιΒιετνάμεκδηλώθηκε ταΧριστούγεννατου1978,όταναπηυδισμένηαπότηβαρβα-ρότητατου αιμοσταγούςκαθεστώτοςτουΠολΠοτ,τοοποίο εκτιμάταιότιεξόντωσε2.000.000ανθρώπουςσετέσσεραχρόνια,ηηγεσίατουΑνόιδιέταξετονΛΣΒναεισβά-λει στηγειτονικήχώρα και με τη βοήθεια18.000 περίπου αντικαθεστωτικών ανταρ-τών ναανατρέψειτην κυριαρχία τουτρό-μουπουείχανεπιβάλειοιΕρυθροίΧμερ.ΤοΠεκίνοδενμπορούσεναανεχθείγια πολύ

ακόμη την προκλητική συμπεριφορά τουΑνόι,ούτε βέβαιαναυποκύψειστηνπίεσημίαςφτωχήςχώρας51.000.000κατοίκωνό-πωςήταντοΒιετνάμεκείνη τηνεποχή.ΗΤρίτηΟλομέλειατηςΚεντρικήςΕπιτροπήςτου ΚΚΚ, που συνήλθε κατά το διάστημα1822 Δεκεμβρίου 1978, είχεεκδώσειαμέ-σως μετάτοπέραςτων εργασιώντηςμίααυστηρή όσο καιαπειλητικήπροειδοποίη-ση προς το Βιετνάμ: "Η Κίνα εννοεί αυτόπου λέει. Επιθυμούμεναπροειδοποιήσου-με τις βιετναμικέςαρχέςπωςανυπολογί-ζουνστηνυποστήριξητηςΜόσχαςγιαναα-ποκτήσουνερείσματακαισυνεχίσουνναε-

νεργούνμετονίδιοαχαλίνωτοτρόπο,θαυποστούνμοιραίατηντιμωρίαπουτουςαξί-ζει.Σαςτοδηλώνουμεκατηγορηματικάτώ-ρα.Μηνπαραπονεθείτεαργότεραότιδενσας απευθύναμε σαφή προειδοποίηση εκτωνπροτέρων".

Η επίθεσητου ΒιετνάμστηνΚαμπότζηκατέστρεφε συστηματικά το κίνημα τωνΕρυθρώνΧμερ καιη κατάρρευση του κα-θεστώτοςτουΠολΠοτήτανπλέονζήτημαχρόνου. Στατέλη Δεκεμβρίου 1978 διακό-πηκαν όλες οι σιδηροδρομικές συγκοινω-νίεςμεταξύτωνδύοχωρώνκαιτηνΠρωτο-χρονιάανακλήθηκε οπρεσβευτής της Κί-

ναςστοΑνόι, ΓιάνγκΓκονγκσού,καθώςκαιοστρατιωτικόςακόλουθος,ΛούΤιανγουέι.Στις7Ιανουαρίου1979ταβιετναμικάστρα-τεύματα εισήλθαν στην πρωτεύουσα τηςΚαμπότζης, Πνομ Πενχ, και οι ΕρυθροίΧμερ υποχρεώθηκαννασυμπτυχθούν στοβορειοδυτικό άκροτης χώρας, ανήμποροινα ανακόψουντηνπροέλαση του άρτιαε-ξοπλισμένουαντιπάλουτους.

ΑΠΟΦΑΣΗΓΙΑΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗΔΡΑΣΗ

Αμέσως μετά την ανακήρυξη τηςΛαϊ-

κής Δημοκρατίας της Καμπότζης ο αντι-πρόεδροςτηςΚίνας,ΤενγκΧσιάοΠινγκ,τα

ΣΤΡ Α ΤΙΩΤΙΚ Η ΙΣΤΟ ΡΙΑ 

Page 20: SI 103.pdf

7/24/2019 SI 103.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/si-103pdf 20/71

ξίδεψε στις ΗΠΑστις28 Ιανουαρίου 1979,συνοδευόμενοςαπό75 υψηλόβαθμουςΚι-νέζουςαξιωματούχους, για μία εννεαήμερηπεριοδείακαλήςθέλησηςσεανταπόδο-ση της επίσκεψης του Αμερικανού προέ-δρου Νίξονστο Πεκίνο το 1972.Τοταξίδιείχεπρογραμματιστείέτσιώστενασυμπέσει με την επανέναρξη των διπλωματικώνσχέσεωνμεταξύτωνδύοχωρών,οιοποίεςείχανδιέλθειμίαμακράπερίοδοψυχρότη-

ταςεπί30χρόνια.Μπροστάσταπολυάριθ-ματηλεοπτικάσυνεργείαπουτονκατεδίωκανσεκάθετουβήμαστιςΗΠΑοΤενγκέ-δινε την εικόνατου αμέριμνου επισκέπτηπου εντυπωσιαζόταν από τα αμερικανικάτεχνολογικά επιτεύγματακαι επεδίωκε ναδιαμορφώσει το προφίλ ενός συμπαθητι-κού πολιτικού. Επισκέφθηκε την αχανήγραμμήσυναρμολόγησηςαυτοκινήτωντηςFord στηνΑτλάντα,θαύμασε ταεκθέματαστην Εθνική Πινακοθήκη, απόλαυσε τηνπαράστασηενόςμιούζικαλστοθέατροτουΜπρόντγουέη και πόζαρε φορώντας έναπαραδοσιακό καπέλοτου Τέξας καιπαρα-

κολουθώντας τις επιδείξεις που έγινανπροςτιμήντουσεέναροντέο.Τηνίδιαώραόμως οπανούργοςηγέτης της Κίνας είχεστραμμένητηνπροσοχήτουστηνΙνδοκίνα

καιφρόντιζε να"κτίζει" σταδιακά την επί-σημηθέσητηςχώραςτουαπέναντισεαυ-τότοοποίοεκείνηχαρακτήριζεως«ηγεμο-νική»συμπεριφοράτηςΕΣΣΔ,υπονοώνταςτηνενθάρρυνσηπουπαρείχεηΜόσχαστοΑνόισχετικάμετηδιευθέτησητουπροβλή-ματος της Καμπότζης. Το γεγονός ότι σιΗΠΑδενέδειχναννααντιδρούνσεαυτάτακαυστικά σχόλια, έπεισε τονΤενγκ πως ηΟυάσιγκτον δενθα στεκόταν εμπόδιοσεμίαδυναμικήκινεζικήκίνηση.

Κατάτηδιάρκειατωνκατ'ιδίανσυνομι-λιώντουΤενγκμετονΑμερικανόπρόεδροΤζίμυ Κάρτερ, ο πρώτος μίλησε για την

πρόθεσητηςχώραςτουναεξαπολύσειμίαπροληπτική επίθεση κατάτου Βιετνάμ. Ο

Κάρτερέδειξεναεκπλήσσεταικαι,σύμφω-ναμεόσαδιηγήθηκεαργότερα,προσπάθη-σε νααποτρέψειτον Κινέζο αξιωματούχοαπόαυτήτηνεπιλογή,υπενθυμίζοντάςτουπωςοιΒιετναμέζοιήτανήδη σχεδόναπό-λυτα απομονωμένοι από τον διεθνή περί-γυροκαιέφερανβαρύτοστίγματηςεπιθε-τικότηταςπουείχανδείξειστηνπερίπτωσητουΛάοςκαιτηςΚαμπότζης.Μίακινεζικήεπίθεση θα έφερνεσε δύσκοληθέσητην

αμερικανική κυβέρνηση, αφού το ταξίδιτου Τενγκθα εκλαμβανότανωςπρολείανσητουεδάφουςκαιαπόσπασητης σιωπη-ρής,έστω,συγκατάθεσηςτηςΟυάσιγκτον.ΟΚινέζοςαντιπρόεδροςόμως,ανκαιευγε-νικός, ήταν αμετακίνητος στη θέση του.Κατά την επιστροφή του δεν δίστασε νασταματήσειγιαλίγοστοΤόκιο,όπουδήλω-σεαπροκάλυπτατηνετοιμότητατηςΚίναςνα προβείσε τιμωρητική δράση κατά τουΒιετνάμ, το οποίο χαρακτήρισε μάλιστα"ΚούβατηςΑνατολής".

ΦυσικάοιεντατικέςπροετοιμασίεςτωνΚινέζωνγια τηνεκτέλεση μιας στρατιωτι-

κήςεπιχείρησηςείχανπροχωρήσειμεγορ-γούςρυθμούςκαθ'όλητη διάρκειατηςα-πουσίας του Τενγκ Χσιάο Πινγκ. Αμέσωςμετά την επιστροφή του στο Πεκίνο η

Στρατιωτική Επιτροπή της Κεντρικής Επι-τροπήςτουΚόμματοςσυνεδρίασευπότηνπροεδρίατου επίτρειςολόκληρεςημέρεςκατάτο διάστημα 912Φεβρουάριου 1979.Το τι ακριβώς ελέχθη σε εκείνες τις εξα-ντλητικές συσκέψεις θα παραμείνει μάλ-λον άγνωστο, δεδομένης της μυστικοπάθειαςπουχαρακτήριζεανέκαθεντο Κομ-μουνιστικόΚόμματηςΚίνας.Τοσίγουροεί-ναιπωςτότεελήφθη οριστικάη απόφασηγια ανάληψη στρατιωτικής δράσης κατάτουΒιετνάμ,επειδήεκτιμήθηκεπωςδενέπρεπεναχαθείτοηθικόπλεονέκτηματοο-ποίοέδινανστηνΚίναησυγκυρίακαιηδιε-

θνής κατακραυγή για την επέμβαση τουΒιετνάμστηνΚαμπότζη,αλλάκαιαπόφόβο

μήπωςεξαπλωθείησύρραξηστηγειτονικήΤαϊλάνδη. Μελετήθηκε επίσηςπροσεκτικάτο ενδεχόμενο παρέμβασης του σοβιετι-κούστόλουπουέπλεεστηΝότιαΣινικήθά-λασσακαιγιανααποφευχθείκάθεπρόκλη-σηαποφασίστηκεναμησυμμετάσχειτοΚι-νεζικόΝαυτικόστιςεπιχειρήσεις.

Τοείδοςτηςστρατιωτικήςεπιχείρησηςπου σχέδιασαν σι Κινέζοι αντιπροσώπευετη στρατηγική αντίληψη η οποία επικρα-

τούσε παραδοσιακά στους κόλπους τηςκομματικής ηγεσίας του Πεκίνου από τηνεποχήτηςανάληψηςτηςεξουσίαςτο1949.Οστόχοςήτανναδοθείένακαλό“μάθημα"στοΒιετνάμ, νακαταστραφεί ικανόςαριθ-μόςστρατιωτικώνμονάδωντου,νακαταλη-φθούν προσωρινά ορισμένες μεθοριακέςπόλεις καιναπροκληθείη μέγιστηδυνατήοικονομική ζημιάστονεχθρό. Επειτααπότηνολοκλήρωσηαυτήςτηςφάσης,ηοποίαδεναναμενότανναδιαρκέσειπερισσότεροαπότρειςεβδομάδες,τακινεζικάστρατεύ-ματα θα αποσύρονταν ώστε να μετριασθούνοιαπώλειεςαλλάκαιοιδιεθνείςπο-

λιτικές αντιδράσεις. Ως πρότυπο αυτούτουκεραυνοβόλουπλήγματοςθεωρείτο οσύντομοςπόλεμοςκατάτηςΙνδίαςτο1962,γι'αυτόελήφθηηαπόφασηναμησυμμετάσχουναεροπορικέςκαιναυτικέςδυνάμεις.

ΟΙΔΥΝΑΜΕΙΣΤΩΝΔΥΟ 11ΔΡΑΚΩΝ"

ΗΚίναεκείνηςτηςεποχής,ανκαιεξασθενημένη από το αποτυχημένο πείραματης 11ετούς Πολιτιστικής ΕπανάστασηςτουΜάο(19651976)καιταλανιζόμενηαπόπλήθος οικονομικών και κοινωνικών προ-

βλημάτωνπουτηνκρατούσανσετεχνολο-γικήκαθυστέρηση,παρέμενεέναςεπιβλη-τικόςγίγανταςμεπληθυσμόοοποίοςπλη-σίαζετοέναδισεκατομμύριο.ΟπερίφημοςΛαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός (ΛΑΣ),πουείχειδρυθείτο1927καιείχεεξασφαλί-σειμεαιματηρέςθυσίεςτηνανεξαρτησίατηςχώραςπριναπό30χρόνιαπολεμώνταςκατά των Ιαπώνων κατακτητών και των εθνικιστών τουΤσανγκΚάιΣεκ,παρέτασσεέναφοβερό σύνολο4.300.000ανδρών υπόταόπλακαιστουςτρειςΚλάδουςτου,απότουςοποίουςοι3.600.000ανήκανστιςχερ-σαίεςδυνάμεις,στελεχώνοντας175μεραρ-

χίες (121 πεζικού, 11 τεθωρακισμένες,τρειςαερομεταφερόμενες και40πυροβο-λικού).Οικολοσσιαίεςεκείνεςδυνάμεις,ό-πως καιτα7.000.000Κινέζωνπολιτοφυλά-κων (ανδρών και γυναικών) που τις ενίσχυαν, κατανέμονταν σε 11 στρατιωτικέςπεριοχές,μετονκύριοόγκοσυγκεντρωμέ-νο κυρίως στην περιοχή του Πεκίνου καιτουΣενιάνγκ(55μεραρχίεςμε4.700άρμα-τα μάχης).Απόπλευράς υλικού οιΚινέζοιδενμπορούσαννακαυχηθούνγιατοποιο-τικόεπίπεδότους.Διέθεταντεράστιεςπο-σότητεςπαρωχημένωνόπλων.Αρκετάαπότα9.000άρματάτουςανήκανστονξεπερα-σμένο τύπο Τ34, που χρονολογείτο απότην εποχή του Β1 Παγκοσμίου Πολέμου,

Κ ινεζικά τεθω ρα κισμένα περνούν τον ποταμό Χιν  Χονγκ πάνω από μία πλω τή γέφ υρα , κα θ'ο δό ν προς τη  Λα νγκ Σον στις4 Μ αρτίου 1979. Την επομ ένη ά ρχισε η  αποχώ ρηση του Λ ΑΣ από το βιετναμικό έδαφ ος.

ΣΤΡ Α ΤΙΩΤΙΚ Η ΙΣΤΟ ΡΙΑ 

Page 21: SI 103.pdf

7/24/2019 SI 103.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/si-103pdf 21/71

22 

Η σταγόνα που ξεχείλισε "το ποτήρι της υπομονή ς" τω ν Κινέζω ν ήταν η α προκάλυπτη  επέμβαση του Β ιετνάμ στην Κα μπότζη τον Δεκέμ βρ ιο του 1978. Μ προστά στην επιθυμία του  να περιορίσει την επιρροή της ΕΣΣΔ στη νοτιοανα τολική Ασία το Πεκίνο δ εν δίστα σε να παρά σχει πολιτική κάλυψ η στο α ιμοσταγές καθεστώ ς του Π ολ Π οτ, το οποίο επί τρία χρόνια  είχε σφ α γιάσει και κα τατρομοκρα τήσει τους κα τοίκους της Κ αμπότζης α ναγκά ζοντας  πολλούς από α υτούς να κατα φ ύγουν ω ς πρόσφ υγες σε γειτονικές χώ ρες.

ενώχιλιάδεςήτανταType59,κινεζικάαντί-γραφατωνπαλαιώνσοβιετικώντύπωνΤ54καιΤ55.Ταπαλαιάαυτάτεθωρακισμένααποτελούσανένανπραγματικό εφιάλτη γιατις υπηρεσίες διοικητικής μέριμνας λόγω

τηςμειωμένηςμηχανικήςαξιοπιστίαςτουςκαιδεν μπορούσαννα αντέξουνσε καμίαπερίπτωση απέναντι στους νέους αντιαρ-ματικούς πυραύλους Sagger, οι οποίοι εί-χανπροκαλέσειαίσθηση μετιςζημιέςπου

είχανπροκαλέσειέξιχρόνιανωρίτεραστασύγχρονα ισραηλινάάρματα κατάτονπό-λεμοτουΓιόμΚιπούρ.

Υπήρχαν επίσηςχιλιάδες αντιαρματικάπυροβόλα των 100 mm και εκτοξευτές α-ντιαρματικώνρουκετών,20.000πυροβόλα,όλμοι και ρουκετοβόλα, χωρίς σύγχρονασυστήματαελέγχουπυρός καισκόπευσης,καιπολλάαπαρχαιωμέναφορτηγάαυτοκί-νητα.Τοκινεζικόδίκτυοσυγκοινωνιώναδυ-

νατούσεναανταποκριθείσεαυξημένεςα-νάγκες χρήσης καιη αναλογία φορτηγώνπρος στρατιώτες ήταν εξαιρετικά μικρή,καθιστώνταςτη διοικητική μέριμναδυσχε-ρή.ΤοΚινεζικόΝαυτικόδιέθετε300.000άν-δρεςκαιπερισσότερααπό1.000σκάφηκα-τανεμημέναστουςτρειςΣτόλουςτου(Βό-ρειας Σινικής Θάλασσας, Ανατολικής Σινι-κής Θάλασσας και Νότιας ΣινικήςΘάλασ-σας), στησυντριπτικήπλειοψηφίατουςμι-κρά ταχύπλοα, από τα οποίαπερίπου 160ήτανπυραυλοφόρα. Τα73 υποβρύχιαήτανεπίσηςπεπαλαιωμένα και δεν μπορούσαννασυγκριθούν με τα σύγχρονα σοβιετικά

και αμερικανικά σκάφη, η δε δυνατότηταδιεξαγωγής ανθυποβρυχιακούπολέμου ή-ταν σχεδόνανύπαρκτη. Η Αεροπορία βρι-σκότανσεδεινήθέση.Ανκαιυπηρετούσανσεαυτή400.000άνδρες,ανάμεσαστα5.000αεροσκάφη της, στα οποία συγκαταλέγο-νταν4.100μαχητικά,δενυπήρχανπαράμό-νο80MiG21,μερικάαπόταοποίαμπορού-σανναφέρουνπυραύλουςαέρος αέροςAtoll2.Τα υπόλοιπαανήκαν στουςξεπερα-σμένουςτύπουςMiG15,MiG17καιMiG19.ΠολλάαπόαυτάείχανπαραχθείστηνΚίνα,αλλά δεν μπορούσανσε καμία περίπτωσηνασυγκριθούνμετανεώτερακαιταχύτερα

αεροσκάφηπουείχεπρομηθευτείτοΒιετ-νάμαπότηνΕΣΣΔαμέσωςμετάτηνενοποί-ησήτου,όπωςτα120MiG23καιταMiG25.Οι Βιετναμέζοι, ας σημειωθεί, είχαν κατα-φέρειναδιατηρήσουνσεεπιχειρησιακήκα-τάστασηπερίπουτοένατρίτοτων75αμε-ρικανικώνF5πουέπεσανσταχέριατουςέ-πειτα από την κατάρρευση της κυβέρνη-σηςτηςΣαϊγκόντο1975.

ΟΛΑΣαποτελούσε ουσιαστικάμίαδύ-ναμηπεζικούηοποίαείχεδομηθείμεβάσηαναχρονιστικάδόγματατηςεποχήςτουκι-νεζικούεμφυλίου πολέμου καιείχε ναπο-λεμήσει από το 1953, οπότε τελείωσε η

σύρραξηστηνΚορέα.Ανκαιμικράτμήματάτου είχαν αποδώσει ικανοποιητικά κατάτων Ινδών στη σύντομη αναμέτρηση το1962 στιςπανύψηλες κορυφέςτων Ιμαλαϊων, οι Κινέζοι δενδιέθετανσύγχρονηπο-λεμικήπείρακαιεξακολουθούσανναβασί-ζονταιστις μαζικές επιθέσεις τουπεζικούπου πίστευανότιτουςείχαναποδώσειθε-τικάαποτελέσματαστηνΚορεατικήχερσό-νησο.Αλλωστεη ύπαρξηηλικιωμένωνστε-λεχώνσεόλεςτιςκαίριεςθέσειςτηςανώ-τατης ηγεσίας του ΛΑΣ, σήμαινε πως δενείχαναλλάξειπολλάπράγματαωςπροςτηναντίληψητωνΚινέζωνγιατηνεπιχειρησια-κήτέχνη.

Σύμφωναμε το ισχύονκινεζικόδόγμα,

Λίγο πριν αποχω ρή σει ο  ΛΑΣ από τη Λ α νγκ Σον  

ένας Κ ινέζος στρα τιώ της  αφ ήνει ένα περιεκτικό  

μήνυμα στον εχθρό  4γράφ οντας σε έναν τοίχο  

στη βιετναμ ική γλώ σσα :  “Αν δεν με ενοχλήσεις, δεν θα σε ενοχλήσω 

ΣΤΡ Α ΤΙΩΤΙΚ Η ΙΣΤΟ ΡΙΑ 

Page 22: SI 103.pdf

7/24/2019 SI 103.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/si-103pdf 22/71

Κ ινέζοι στρα τιώ τες βά λλουν με ένα α ντιαρματικό πυρ οβόλο τω ν 100 mm εναντίον θέσης των  Β ιετναμέζω ν κοντά στην πόλη Λα νγκ Σον.

ΣΟ Β ΙΕΤΙΚ Η   - ΚΙΝ ΕΖΙΚΗ ΒΟ Η ΕΙΑ Π ΡΟ Σ Β ΙΕΤΝΑΜ 

| 1965  I 1966 \ 1967  | 1968  | 1969 \ 1970  | 1971 

Σοβιετική βοήθεια

Στρα τιω τική  210 360 505 290 120 75 100  

Ο ικονομ ική  85 150 200 240   250  345 315  Σύνολο  295 510 705 530 370 420 415  

Κ ινεζική βοή θεια

Στρα τιω τική  60 95 145 100 105 90   75 

Ο ικονομική  50 75 80 100 90   60 100  

Σύνολο  110 170 225 200   195  150 175  

23

Ενας Β ιετναμέζος στρα τιώ της μ ετα φ έρει στην ασφ άλεια τω ν μετόπισθ εν έναν  

τρα υματισμένο πολιτοφ ύλακα ο οποίος  κτυπήθη κε από θραύσματα κινεζικής  

οβίδα ς στα χέρια και στα πόδια , κοντά στη Λά ο Κάι.

Το παρά δοξο του Σινο-βιετναμικού πολέμο υ του 1979ή ταν πω ς η Κ ίνα α ποτελούσε ουσια στικό σύμμα χο του Β ιετνάμ λίγα μόλις χρόνια νω ρίτερα , στον αγώνα του τελευταίου  κατά τω ν ΗΠ Α. Σταδιακά το Β ιετνάμ βρ έθη κε υπό την απόλυτη επιρροή της ΕΣΣΔ και οι σχέσεις του με το Π εκίνο οξύνθηκα ν επικίνδυνα . Στον πίνακα φ αίνεται το ύψ ος της  στρα τιω τικής και της γενικότερης οικονομικής βο ήθ εια ς που δέχθηκε το Β ιετνάμ από τους  δύο βα σικότερους συμμά χους του κατά την περίοδο 1965-71 (τα ποσά είναι σε εκα τομμύρια  δολάρια ).

όπως αυτό διαμορφώθηκε από τον ΜάοΤαεΤούνγκ,οΤενγκΧσιάοΠινγκήτανου-σιαστικόανώτατοςαρχηγόςτουΛΑΣ κατάτηδιεξαγωγήτωνεπιχειρήσεων,ενώταμέ-λητου Πολιτικού ΓραφείουΞούΞιανγκιάνκαιΝίε Ρογκζέν ορίστηκαν αυτομάτως υπαρχηγοί. Ετσι υπό τον απόλυτο έλεγχοτου Κόμματος ορίστηκαν στη συνέχεια οιμείζονεςσχηματισμοίπουθα εκτελούσαντις επιχειρήσεις: το Βόρειο Μέτωπο υπότον στρατηγό Λι Ντεσένγκ περιελάμβανετις στρατιωτικέςπεριοχέςΣενιάνγκ,Πεκί-νου,Ζινάν,ΛανζούκαιΞινζιάνγκκαιείχεωςαποστολήνακαλύψειτηνΚίνασεπερίπτω-ση σοβιετικήςεπίθεσης,ενώοΛΑΣθα ει-

σέβαλεστο Βιετνάμ. Η κινεζικήηγεσίαθαπρέπειναείχεμελετήσειτοενδεχόμενοε-νόςκτυπήματοςαπότουςΣοβιετικούςμει-διαίτερηπροσοχήηοποίαέφθανεσταόριατηςφοβίας,αφούπριναπότηνέναρξητωνεχθροπραξιών εκκένωσε τη μεθόριο μετην ΕΣΣΔσε αρκετόβάθος, απομακρύνονταςπροληπτικά300.000(!)κατοίκουςαπότιςεστίεςτουςστιςεπαρχίεςΧεϊλογκζιάνγκ και Ξινζιάνγκ καιθέτονταςπαράλληλατο1.600.000άνδρεςτουΒόρειουΜετώπουσεπλήρηπολεμικήετοιμότητα.

Τη διοίκηση του Νοτίου Μετώπου, ό-πουθασημειώνοντανκαιοικυριότερεςε-πιχειρήσεις,ανέλαβεοστρατηγόςΞούΣιγι

ού,επικεφαλήςτηςΣτρατιωτικήςΠεριοχήςΓκουανγκζού. Ο μεγάλος αυτός σχηματι-σμός διαιρέθηκε σε δύο Πτέρυγες, τηνΑνατολική υπό τον στρατηγό Ξού Σιγιού,πουθα είχεως βάσεις τιςεπαρχίες Γκουανξί και Γκουανγκντόνγκ, και τη Δυτικήυπότον68χρονοστρατηγόΓιάνγκΤεχΤσιν(βετεράνοτου πολέμου της Κορέας) η ο-ποίαθαεξορμούσεαπότηνεπαρχίαΓιουνάν. ΗΑεροπορίαθα τελούσευπότη διοί-κηση του αρχηγού της, πτέραρχου ΖανγκΤινγκφά, ενώ το Ναυτικό θα ανέπτυσσεστηνευρύτερηπεριοχήτης νήσουΧαϊνάν

πολυάριθμες μονάδεςτουΣτόλουτηςΝό-τιαςΣινικήςθάλασσας:δύοαντιτορπιλλικά

ΣΤΡ Α ΤΙΩΤΙΚ Η ΙΣΤΟ ΡΙΑ 

Page 23: SI 103.pdf

7/24/2019 SI 103.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/si-103pdf 23/71

κατευθυνόμενωνβλημάτων,τέσσερααντίτορπιλλικά συνοδείας κατευθυνόμενωνβλημάτων,27ταχύπλοαπυραυλοφόρασκά-φη,20υποβρύχιακαι604μικρότεραπλοία.

Συγκεντρώνοντας εσπευσμένα δυνά-μειςαπόολόκληρησχεδόντηνεπικράτεια,πολλές από τις οποίες βασίζονταν γιατημεταφοράτου προσωπικού καιτου υλικούτουςσεζωήλατα κάρα,οιΚινέζοιπέτυχανναπαρατάξουναπέναντιστιςορεινέςδια-βάσεις τηςβιετναμικήςμεθορίου (η οποίαεκτεινόταν σε μήκος 1.400 km)31 μεραρ-χίες με 330.000άνδρες και 1.200 άρματα,δηλαδήτο 10%τουσυνόλουτηςχερσαίαςισχύοςτουΛΑΣ.ΣτηνΑνατολικήΠτέρυγαοΞούΣιγιούθαείχεστη διάθεσήτουπέντεστρατιές (41η, 42η, 43η, 54η και 55η) καιδύοανεξάρτητες μεραρχίες (1ηΜεραρχίαΠυροβολικού και70ήΑντιαεροπορική Με-ραρχία). Η Δυτική Πτέρυγα παρέτασσετρειςστρατιές(11η,13ηκαι14η)καιτέσσε-ρις ανεξάρτητες μεραρχίες (43η, 49η, 4ηΠυροβολικού και65ηΑντιαεροπορική).Πα-ράλληλα πολλές άλλες μεραρχίες που

στάθμευαν στις επαρχίες Νανζίνγκ καιΦουτζιάνανέλαβαν καθήκοντα εφεδρικήςδύναμης. Η δύναμη κρούσης των Κινέζωνήτανεξοπλισμένη κυρίως με άρματαTypeΤ62 καιTypeΤ59,πυροβόλα διαμετρήμα-τος122mm και 152mm, ρουκετοβόλα 107mmκαι140mm,αντιαεροπορικάπυροβόλατων37mmκαιπυραύλουςεδάφουςαέροςSA2.Μεγάληκινητοποίηση σημειώθηκε ε-πίσηςσε15αεροπορικέςβάσειςτωνεπαρ-χιώνΓιουνάν, Γκουανγκξί,ΓκουανγκντόνγκκαιΧαϊνάν,μετημεταστάθμευσηεκείτου-λάχιστον 948 αεροσκαφών. Εκτός από τιςμεγάλεςδυνάμειςτουΛΑΣη κινεζικήηγε-σίαενεργοποίησεγια τις ανάγκεςτης επι-χείρησης αρκετάτμήματαπολιτοφυλακήςκαιεφεδρείαςταοποίαανέλαβανκαθήκο-ντα διοικητικής μέριμνας και ασφάλειαςτωνμετόπισθεν,διαθέτοντας340.000άτο-μαγιατην κάλυψητου κινεζικού εδάφουςαπόενδεχόμενηαντεπίθεσητωνΒιετναμέ-ζων.

Ενώπλησίαζεηεκδήλωσητηςκαταιγί-

δαςαπότονβορρά,οΑΣΒείχετιςδυνάμεις

τουευρύταταδιασκορπισμένεςστιςαρχέςτου 1979.Ανκαιαπόαριθμητική άποψηή-τανελαφρά μεγαλύτεροςαπόότι το 1975,οπότεένωσε διάτηςβίαςτη χώρα(τοσύ-νολοτωνανδρώντου έφθανε τις 615.000,κατανεμημένους σε 25μεραρχίες πεζικούκαιμερικάανεξάρτητασυντάγματα,με900άρματαμάχης), είχε 14 μεραρχίες (200.000άνδρες) απασχολημένες στην Καμπότζηκαιάλλεςέξι(100.000άνδρες)στοΛάος,ώ-

στεδεναπέμενανπαράμόλιςτέσσεριςγιατην κάλυψητου βόρειου Βιετνάμ. Μετηνπροσθήκη άλλης μίας μεραρχίας που είχεωςτότεκαθήκονταφρούρησηςστονΝότο,οι Βιετναμέζοι κατόρθωσαν μέχριτονΦε-βρουάριο να αναπτύξουν στην ευρύτερηπεριοχήτουΑνόιπέντε μεραρχίεςτου τα-κτικού Στρατού (308, 320, 329,386και 431)καιτέσσεριςανεξάρτητες ταξιαρχίες (45ηΠυροβολικού,329Μηχανικού,202Τεθωρα-κισμένη και241Αντιαεροπορική),οιοποίεςόμωςεξακολουθούσανναείναιανεπαρκείςαριθμητικάγιαναπροβάλουναποτελεσμα-τική αντίσταση στον νεοεμφανιζόμενο ε-

χθρό.Ευτυχώςγιατουςίδιους,υπήρχεμίαδεξαμενήάρισταεκπαιδευμένουπροσωπι-κούπουήτανάμεσαδιαθέσιμη κοντάστηβόρειαμεθόριο:οι70.000άνδρεςτηςΔύνα-μηςΑσφάλειαςΣυνόρων,οιοποίοιήτανε-φοδιασμένοιακόμηκαιμεπυροβόλαμεσαί-ουδιαμετρήματος, καιοι50.000πολιτοφύ-λακες,πουμπορούσανναεπιστρατευθούνταχύτατααπότουςντόπιουςκατοίκους.

ΤοΒιετνάμείχεπροχωρήσειεπίσης(κα-τάτηνπάγιαπρακτικήτουπουείχεαποδώ-σειεξαιρετικάαποτελέσματαεναντίοντωνΑμερικανών)στηνοργάνωσητου εδάφουςμε εκτεταμένη ναρκοθέτηση και επιδέξια

παγίδευση του συνόλου των ορεινών δια-βάσεων,μέσααπότιςοποίες έπρεπε υπο-χρεωτικάναδιέλθειοεισβολέας.Ταβαρέαόπλα,όπωςοιόλμοικαιταπυροβόλα,είχανεπισημάνειαπόπολύνωρίτερατιςπεριοχέςτωνστόχων καιείχανταχθεί έτσιώστε ναείναιέτοιμαναπροσβάλουντοναντίπαλο.Παράτηναδιαμφισβήτητησυμβατικήστρα-τιωτικήισχύπουδιέθετεπλέοντοΑνόι,δενείχεξεχάσεικαιτιςπαραδοσιακέςτακτικέςτου ανταρτοπόλεμου. Με τη βοήθειατωνχωρικώνοισυνοριοφύλακεςθέρισανολό-κληρεςφυτείεςμπαμπούστιςεπαρχίεςΤανΧόακαιΝγκεΤινχ,μετακαλάμιατωνοποί-ων κατασκεύασαν αμέτρητες θανάσιμεςπαγίδεςγιατο εχθρικό πεζικό, παρόμοιεςμετουςπερίφημουςαιχμηρούςπασσάλους"πάντζι"οιοποίοι καλάπαραλλαγμένοι κά-τωαπότοέδαφοςείχανπροκαλέσειπαλαιότερατόσεςαπώλειεςστουςΑμερικανούςστρατιώτες.

Η κυβέρνησητουΒιετνάμδεναγνοού-σεφυσικάτονκίνδυνοαπότονβορρά,ού-τε αδιαφόρησεγιατηναπειλητικήρητορι-κή που ανέπτυξε το Πεκίνο. ΕπικεφαλήςτηςάμυναςήτανκαιπάλιουπουργόςΑμυ-νας, στρατηγός Βο Νγκουγιέν Γκιάπ. Τοσχέδιοπουκατάρτισεήτανκατάβάσηαμυ-ντικό και απαιτούσε τερατώδη ψυχραιμίαγιατηνεφαρμογήτου.Ο Γκιάπκαιοαρχη-

Αρμα τα Type 59 του Λα ϊκού Απελευθερ ω τικού Στρα τού (Λ ΑΣ) της Κ ίνας προελαύνουν προς  την μεθοριακή πόλη Λά ο Κ άι, την οποία κατέλαβα ν στις 22 Φ εβρουά ριου 1979.

ΣΤΡ Α ΤΙΩΤΙΚ Η ΙΣΤΟ ΡΙΑ 

Page 24: SI 103.pdf

7/24/2019 SI 103.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/si-103pdf 24/71

Απαντώ ντας στην προπαγάνδα του Π εκίνου  οι Β ιετνα μέζοι επέδειξαν στους  δημοσιογρά φ ους μερικούς από τους  Κ ινέζους α ιχμα λώ τους που είχαν συλλάβει κατά τις μάχες.

γόςτου Επιτελείου του Στρατού, στρατη-

γόςΒανΤιένΝτούνγκ,δενσκόπευανναε-μπλέξουντις τακτικές δυνάμειςτους απόταπρώταστάδιατης μάχηςαλλάναπερι-μένουν μέχρι ναεξακριβωθούνπέρααπόκάθε αμφιβολίαοιπροθέσειςτου εχθρούκαιοικύριοιάξονεςτωνπροσπαθειώντου,οπότεθαέριχνανεναντίοντουτις μεραρ-χίεςπουδιατηρούσανσυγκεντρωμένεςκο-ντάστοΑνόι.ΜέχριτότεοιΚινέζοιδενθαέμενανανενόχλητοι.ΟιΔυνάμειςΑσφαλείαςτωνΣυνόρωνθα διεξήγαν κατά του ει-σβολέαένανσκληρόεπιβραδυντικόαγώνακαιθα συμπτύσσονταναργάπρος νότοα-φού πρώτα προκαλούσαν όσο το δυνατό

μεγαλύτερηφθοράστοεχθρικόπεζικό,εκ-μεταλλευόμενες τη φύση του εδάφους.Στηναποστολήαυτήθατιςσυνέδραμεκαιη ΒιετναμικήΑεροπορία, ενώη αεράμυναθαφρόντιζενακρατήσειμακριάαπότημά-χητακινεζικάαεροσκάφη.

ΗΒΡΑΔΕΙΑΠΡΟΕΛΑΣΗ

Η κινεζική επίθεση ξεκίνησελίγοπριναπό το ξημέρωμα του Σαββάτου 17 Φε-βρουάριου 1979, όταντοπυροβολικό τουΛΑΣάνοιξεπυρ εναντίοντων βιετναμικώνμεθοριακώνπόλεων.Οικάτοικοιξύπνησαν

έντρομοιακούγοντας υπόκωφες εκρήξεις

βαρέωνοβίδων κάθε 1030δευτερόλεπτακαιαμέσως κυκλοφόρησε σανπυρκαγιάηφήμη ότι πλησίαζαν οι Κινέζοι. Στις 05.00παρατηρήθηκαν πλέον κύματα κινεζικούπεζικού που διέρχονταν ορμητικά μέσααπό τα κακοτράχαλα ορεινά μονοπάτιαπερνώντας τασύνορα σε 26 διαφορετικά

σημείααπότονκόλποτουΤονκίνου μέχριτοΛάος.ΟιΒιετναμέζοιδιέκρινανμεγάλεςμάζες Κινέζων στρατιωτών να προελαύ-νουναργάακολουθώνταςεκατοντάδεςάρ-ματα μάχης πάνω στους οφιοειδείς δρό-μους καισηκώνονταςσύννεφασκόνηςταοποίατιςκαθιστούσαναντιληπτέςαπόμε-γάληαπόσταση.Υπήρχαναναφορέςακόμηκαιγιακινεζικάαποσπάσματαιππικούταο-ποίαεισέδυανστοΒιετνάμαπόφαινομενικώςαδιάβαταπεράσματα.Φθάνονταςσταπρώταχωριάοι Κινέζοι στρατιώτες άρπα-ξαν μερικούςνεροβούβαλους καιτουςο-δηγούσαν μπροστά τους στους δρόμους

προκειμένου να εξουδετερώσουντα ναρ-κοπέδια.Κατάτραγικήειρωνείαοισυνηθέστερες νάρκεςπου συναντούσε ο ΛΑΣ ή-ταν οι πλαστικές κινεζικής κατασκευής,πουείχανχορηγηθείαφειδώςπριναπόλί-γαχρόνιαστοΑνόιγιαναπολεμήσειτουςΑμερικανούς. Το πρώτο σοβαρό εμπόδιοκατά την κινεζική προέλαση ήταν οιανε-παρκέστατεςεπικοινωνίες μεταξύτωνμο-νάδων,οιοποίεςβασίζοντανακόμησεπο-δηλάτες αγγελιοφόρουςγιαναανταλλάσ-σουνμηνύματακαισεσφυρίχτρεςκαισάλ-πιγγεςγιανασυντονίζουντιςτακτικέςεπι-θέσειςτους.ΕτσιοιμονάδεςτουΛΑΣήταν

υποχρεωμένεςναπροελαύνουνσεχαλαρή

επαφήμεταξύτους,σανέναρεύμανερούπουξεχύνεταιμέσασεέναφαράγγι,χωρίςναέχουντιςπερισσότερεςφορέςσαφήα-ντίληψη για το τι συνέβαινε στα πλευράτους.Ανκαιτααναγνωριστικάαεροπλάναεκτέλεσαν τουλάχιστον 500 πτήσεις κατάτηνπρώτηεβδομάδατηςεισβολής,οιπλη-

ροφορίεςγιατις κινήσειςτωνμονάδων έ-φθανανπάνταμετοσταγονόμετροστηνη-γεσίατουΛΑΣκαιηΚινεζικήΑεροπορίαα-πέφυγε να διεκδικήσει δυναμικά την κυ-ριαρχία στους αιθέρες από τον αντίπαλότης.

ΤοΑνόιγνώριζε βέβαιαότιεπίκειτοει-σβολή, αλλά όλα δείχνουν ότι η επιλογήτουχρόνουαπόπλευράςΠεκίνουτοαιφνιδίασε. Την προηγούμενη ημέρα ο πρόε-δροςΦαμΒανΝτονγκ,οΒανΤιένΝτούνγκκαιαρκετοί άλλοι ανώτατοι αξιωματούχοιείχαν μεταβεί αεροπορικώς στην ΠνομΠενχπροκειμένουναπαραστούνστηνεπί-

σημηαποκατάστασητωνδιπλωματικώνκαιπολιτικών σχέσεων με την κατακτημένηΚαμπότζη.Εκείοπρόεδροςυπέγραψε"μίασυνθήκη ειρήνης,φιλίας καισυνεργασίας"με την κυβέρνησημαριονέτα του ΧενγκΣαμρίν,σύμφωναμετην οποίατοΒιετνάμείχεπλέοντο δικαίωμαναδιατηρείστρα-τεύματα στην Καμπότζη, απαλλάσσονταςτοΑνόιαπότηνανάγκηναδικαιολογεί τιςενέργειέςτου.Ετσι,ενώηηγεσίατουΒιετ-νάμ απολάμβανε τους καρπούς της νίκηςτης στηνΠνομΠενχ, ταστρατεύματατουΛΑΣάνοιγανμεδυσκολίαδρόμομέσααπόταβουνά διεξάγοντας σφοδρές μάχες με

τμήματατωνΒιετναμέζων,ταοποίαέβαλ

ΣΤΡ Α ΤΙΩΤΙΚ Η ΙΣΤΟ ΡΙΑ 

Page 25: SI 103.pdf

7/24/2019 SI 103.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/si-103pdf 25/71

λαναπόκαλάπαραλλαγμένες καιαπρόσι-τεςθέσειςστιςβουνοπλαγιές,απόσπηλιέςκαιαπόέναδαιδαλώδεςδίκτυουπόγειωνο-χυρών και καταφυγίων. Οι Κινέζοι αποκαλούσαναυτούςτους πεισματάρηδεςΒιετ-ναμέζους μαχητές «αρουραίους των σπη-λαίων» καιτους αντιμετώπιζανανατινάζο-νταςταοχυράτους.

ΙστορικάοιΚινέζοιήτανεκείνοιπουεί-χαντελειοποιήσειτηντακτικήτουπολέμουαπό υπόγειεςσήραγγες στον αγώνακατά

των Ιαπώνωνκατακτητών,κάτιπουαποτελούσεαγαπημένοθέματουΜάοΤσεΤούνγκστασυγγράμματάτου περίανταρτοπό-λεμου.ΟιΒιετναμέζοιαποδείχθηκανκαλοίμαθητέςκαιέστρεψαναυτότο όπλο ενα-ντίον των εμπνευστών του, επιβραδύνο-νταςαπελπιστικάτονρυθμότης κινεζικήςπροέλασης.Αλλωστεητοπογραφίατουχώ-ρου των μαχώνπαρουσίαζε ιδεώδεςπεδίοανάπτυξηςτακτικώναυτήςτηςμορφής,λόγωτηςύπαρξηςαναρίθμητωνλόφων,χαρα-δρών καιαπότομωνπλαγιών. Οι Βιετναμέ-ζοιήτανπραγματικοί“μαιτρ"στιςενέδρες.ΣύμφωναμετηνεφημερίδατουΛΣΒ“Κου

άνΝτόιΝανΝταν",οι ενέδρεςαυτέςήτανάκρως επιτυχημένες: "Τα πτώματα των ε-χθρώνκαιτακουφάριατωνκατεστραμμέ-νωνοχημάτωντουγεμίζουντουςδρόμους,ταχωράφιακαιτουςλόφουςτωνπεριοχώντουβόρειου Βιετνάμ".

ΣτηνΑνατολικήΠτέρυγαη42ηΣτρατιάδιείσδυσε προς τη Λανγκ Σον και η 41ηΣτρατιά προς το Κάο Μπανγκ, ενώ η 165Μεραρχία της 55ης Στρατιάςαπείλησε τοΜον Κάι στον παραλιακό τομέα. Την ίδιαώραο ΓιάνγκΤεχΤσινέριξετρεις ισχυρέςφάλαγγεςτηςΔυτικήςΠτέρυγαςστοεσω-τερικό τουΒιετνάμ,μετηνπρώτηνααπει

λείτοΛάοΚάι(11ηκαι13ηΣτρατιά),μίαπό6 λη100.000κατοίκωνκτισμένησεσπουδαίο

σιδηροδρομικόκαιοδικό κόμβο,τη δεύτε-ρη νακινείταιπροςτοΧα Γκιάνγκκαιτηντρίτη ναακολουθεί τονΑυτοκινητόδρομοΑρ.6(14ηκαι42ηΣτρατιά)στηβόρειαόχθητουΜαύρουποταμού.Μέχριτοτέλοςτηςδεύτερης ημέρας οι βραδυκίνητες κινεζι-κέςμεραρχίεςείχανπετύχειναδημιουργή-σουνμικρούςθύλακεςβάθους10ως16kmεντόςτουβιετναμικούεδάφους,αλλάστα-μάτησαντηνπροώθησήτουςγιαναεπιτρέ-ψουνστοαπαρχαιωμένοσύστημαδιοικητι-κήςμέριμναςναπρολάβεινατιςανεφοδιά

σει με πυρομαχικά και άλλα υλικά και νατουςφέρειενισχύσεις.ΟΛΑΣδιέθετεήδη85.000άνδρεςτου

στοέδαφοςτουΒιετνάμκαιηανησυχίαή-ταν έκδηλη διεθνώς γιατο ενδεχόμενο ησύρραξητωνδύοκομμουνιστικώνδυνάμε-ων να προκαλέσει την ανάμιξη της ΕΣΣΔκαιτηδραματική κλιμάκωσητουπολέμου.ΗΚίναόμωςφρόντισενααπομακρύνειαυ-τότοενδεχόμενοαπότιςπρώτεςκιόλαςη-μέρες,δηλώνοντας μεέμφασηπωςηπρό-θεσήτηςήτανναεπιτύχειπεριορισμένουςαντικειμενικούς σκοπούς. Χαρακτηρίζο-νταςτηνενέργειάτουωςαμυντικήαντεπί-

θεσητοΠεκίνοδιακήρυξεπωςδενεπιθυ-

μούσενααποσπάσει"ούτεσπιθαμήβιετναμικού εδάφους". Το καλά ενημερωμένογαλλικόΥπουργείοΕξωτερικώνέσπευσεναδιαβεβαιώσειτουςΣοβιετικούςπωςτα κι-νεζικά στρατεύματα θα αποσύρονταν μό-λις έδιναν ένα καλό μάθημα στο Βιετνάμ.Ακολουθώντας μία πιο σκληρή γραμμή οΤενγκΧσιάο Πινγκδήλωσε ότιη Κίνα δενμπορούσεναανεχθεί"τονπαλικαρισμότουΒιετνάμστοΛάος,στηνΚαμπότζηήακόμηκαιστηνκινεζικήμεθόριο".

Πρινπαρέλθουν24ώρεςαπότηνέναρ-

ξητηςεισβολήςτουΛΑΣστοΒιετνάμηΜό-σχαπροειδοποίησεσεαυστηρότόνομέσωτου υπουργούΑμυνας,ΝτιμίτριΟυστίνωφ,ότιηΚίνα"βύθιζετονκόσμοσεπόλεμο"καιότιηΕΣΣΔσκόπευενα"τιμήσειτιςυποχρε-ώσειςτης"έναντιτουΑνόι,όπωςαυτές εί-χανπεριγράφεικατάτηνπρόσφαταυπογε-γραμμένηδιμερήσυνθήκη μαζίτου.Τόνισεεπίσης με νόημα: "Εκείνοιπου διαμορφώ-νουντηνπολιτική του Πεκίνου θα πρέπεινα σταματήσουν πριν είναι πολύ αργά".Φροντίζοντας να υπογραμμίσειταλεγόμενά της και με έργαη στρατιωτική ηγεσίατηςΕΣΣΔ διέταξε τοναπόπλου του κατα-

δρομικού "Admiral Senyavin", εκτοπίσματος16.0001(κλάσης"Sverdlov"),καιμιαςφρεγά-τας κατευθυνόμενων βλημάτων (κλάσης"Krivak“) από τη βάση τους στο ΒλαδιβοστόκπροςτηΝότιαΣινικήθάλασσα, όπουθα ενώνοντανμε τονστολίσκοτων11 σο-βιετικών πλοίων επιτήρησης τα οποίαπα-ρακολουθούσανάγρυπνατιςστρατιωτικέςδραστηριότητεςτηςΚίνας.ΗΜόσχαέστει-λεεσπευσμέναμίααντιπροσωπείαυψηλό-βαθμων στρατιωτικών στο Ανόι με σκοπό"διαβουλεύσεις"καιδύομεταγωγικάαερο-πλάνακατάφορταμεπολεμικόυλικόέφθασανστοΑνόιμέσω Καλκούτας. Ωστόσο οι

44μεραρχίεςτηςπου βρίσκοντανπαρατε

ταγμένες κατάμήκοςτων7.200kmτηςμε-θορίουτηςμετηνΚίναδενπροέβησανσεκαμίαεπιθετική ενέργεια,ανακουφίζονταςτηνηγεσίατουΛΑΣπουπαρακολουθούσεμεέκδηλοεκνευρισμότιςαντιδράσειςτηςσοβιετικής"αρκούδας".

Οι διεθνείς αντιδράσεις ποίκιλλαν. ΤοΣυμβούλιοΑσφαλείαςτουΟΗΕ,ανκαισυ-νεδρίασε πέντεφορέςγιατο ζήτημα (23,24,25,27και28Φεβρουάριου),δεν κατόρ-θωσενακαταλήξεισε κάποιοψήφισμαλόγω διχογνωμίας των μόνιμων μελών του.

Επειτα από μία αρχική σύγχυση οιχώρεςτου κομμουνιστικού μπλοκτάχθηκανσύσ-σωμες κατάτηςΚίνας,μεεξαίρεσητηνα-νεξάρτητηΓιουγκοσλαβίαπουαπέφυγεναλάβειθέση καιτηΡουμανίαη οποίααπηύθυνε έκκληση καιπρος τους δύο εμπολέ-μους να "σταματήσουν αμέσως τις στρα-τιωτικέςενέργειες".Ακόμηκαιηαπομονω-μένηΑλβανίαέσπευσενακαταδικάσειτηνΚίνα, παλαιόσύμμαχό της, όπως έπραξανκαιόλατακομμουνιστικάκόμματατηςδυ-τικής Ευρώπης με εξαίρεση εκείνο τηςΙσπανίας. Οι κομμουνιστές της ΛατινικήςΑμερικής ξεχύθηκαν επίσης στους δρό-

μους με μαζικέςδιαδηλώσειςκαιμεπανώπου έγραφαν: “ΖήτωτοΒιετνάμ! Η εμπρο-σθοφυλακή της παγκόσμιας επανάστα-σης!”.ΟιΑμερικανοίαποδείχθηκανπιοεπι-φυλακτικοί,ίσωςλόγωτηςπρόσφατηςοδυ-νηρήςεμπειρίαςτους.Σεάρθροτουπεριο-δικού "Time" αναφέρθηκε χαρακτηριστικά:"Σίγουρα οι Κινέζοι έχουν τη δύναμη καιτους αριθμούς για να προχωρήσουν όσοβαθιάεπιθυμούν. Θαμπορέσουν όμως νααπεμπλακούν κατόπιναπό αυτό το τέλμακινούμενηςάμμουτοίδιοεύκολα;ΟιτάφοιστοΝτιένΜπιένΦού, τα κουφάριατωνα-μερικανικών ελικοπτέρων στο Ντα Νανγκ,

καθώς και μυριάδεςάλλατοπωνύμιααπο

ΣΤΡ Α ΤΙΩΤΙΚ Η ΙΣΤΟ ΡΙΑ 

Page 26: SI 103.pdf

7/24/2019 SI 103.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/si-103pdf 26/71

Ο 75 χρονος μικρόσω μος Κ ινέζος πρόεδρος, Τενγκ Χσιάο Π ινγκ, απευθύνεται προς τους  δημοσιογράφ ους κατά τη διάρκεια της επίσημη ς επίσκεψ ής του στις Η Π Α, λίγες η μέρες  πριν από την έκρηξη του Σινο-βιετναμικού πολέμου .

δεικνύουντηντραγικήμοίραπουπερίμενεόσους ξένους επισκέφθηκαν το Βιετνάμκατά το παρελθόν και οιοποίοιεύχοντανκατόπινναμηνείχανπάειεκείποτέ.Παραδίδονταςτο"μάθημά"τουςοιΚινέζοιείναιπιθανόναανακαλύψουν(όπωςοιΓάλλοικαιοι Αμερικανοί πριν από αυτούς) πως τοΒιετνάμαποτελείμίαπολύαπείθαρχησχο-

λικήτάξη11.

ΦΟΝΙΚΕΣΜΑΧΕΣΣΤΗΑΑΝΓΚΣΟΝ

Επειτα από μία παύση τριών ημερώνγια την αποκατάστασητου ανεφοδιασμούτουοΛΑΣεπανέλαβετηνπροώθησήτου,περιορίζοντας αυτή τη φορά την κρούσητου σε έξιδασικούς άξονες. Οι Κινέζοιήλεγχανπλέον όλες τις μεθοριακές διαβά-σεις, όπως καιτις επαρχιακές πρωτεύου-σεςΚάοΜπανγκκαιΧαΓκιάνγκ, ανκαιυ-πήρχανσοβαράκενά μεταξύ των δυνάμε

ώντουςπουείχαναναπτυχθείστηνπεριο-χή, επιτρέποντας σε μικρές ομάδες Βιετ-ναμέζων να περάσουν μέσα από αυτά καιναπλήξουνμετόλμητιςκινεζικέςγραμμέςσυγκοινωνιών μέσα στο κινεζικό έδαφοςστηνπεριοχήΛάοΚάικαισταπαράλιατουκόλπου του Τονκίνου. Ο ραδιοφωνικόςσταθμός του Ανόι κραύγαζε επιδεικτικάπως στονΑυτοκινητόδρομοΑρ. 4 οι Βιετ-ναμέζοι μαχητές είχαν προκαλέσει στουςΚινέζουςτουλάχιστον3.000απώλειεςκιότισε μία μόνο μάχη κοντά στην ακτή είχαν"νικήσειαποφασιστικάτρίατάγματακαια-φάνισαν700Κινέζους εισβολείς". Το Βιετ-

νάμδιακήρυσσε ότι είχε σκοτώσει58.000

στρατιώτεςτου εχθρού μέσα σε πέντε η-μέρες ενώ οι δικές του απώλειες δεν έ-φθανανούτεστομισόαυτούτουαριθμού.ΟιΔυτικοίπαρατηρητέςπου κάλυπταντηνεκστρατείααπότοΠεκίνοανέφεραν,αντί-θετα,ότιοιΒιετναμέζοιείχανχάσει10.000άνδρεςενώοιεισβολείςμόνο3.000.ΑνκαιτοΒιετνάμέχανετις μάχες,θριάμβευεσε

βάρος της Κίνας στον τομέα της προπα-γάνδας, εκτοξεύοντας δηλητηριώδεις κα-τηγορίεςγιαφρικαλεότητεςεκμέρουςτωνεισβολέων καιγια χρήση απαγορευμένωνχημικών και βιολογικών ουσιών τόσο στοπεδίοτηςμάχης,όσοκαικατάτωναμάχων.ΤοΑνόιισχυρίστηκεεπίσηςότιείχεσταχέ-ρια τουπειστικέςαποδείξειςπου συνηγο-ρούσαν στο γεγονός ότι η Κίνα σχεδίαζετηνεπίθεσήτηςεπίαρκετόδιάστημα.Δη-μοσιογράφοιοιοποίοιβρίσκονταντότεστοΒιετνάμ μετέβησανκοντάστο μέτωπο, ό-που τους επιδείχθηκαν μικρά λεξικά μεφράσεις της βιετναμικής γλώσσας, τα ο-

ποίαείχανβρεθείπάνωσταπτώματαΚινέ-ζωνστρατιωτών.Στιςοκτώσελίδεςτουςα-ναγράφοντανχρήσιμεςφράσειςπροςαντι-πάλους αιχμαλώτους, όπως "Θαμεταφερ-θείς σε ασφαλέςμέρος", "Μηνανησυχείς.Θαφροντίσουμετατραύματάσου"καιάλ-λες, από τις οποίες προέκυπτε η έκτασηκαι η πληρότητα των προετοιμασιών τουΛΑΣ.

Ανκαιτακινεζικάστρατεύματασυνέχι-σαννα ασκούνπίεση κατά μήκος ολόκλη-ρουτουμετώπου,η σκληρότερη καιφονι-κότερη μάχη έμελλε να διεξαχθεί γύρωαπό την επαρχιακή πρωτεύουσα Λανγκ

Σον,η οποίααπείχε20kmαπότημεθόριο

και130kmαπότοΑνόι.Εκείνη τηνεποχήηΛανγκ Σον ήταν μία ακμάζουσα πόλη46.000 κατοίκων όπου άνθιζε το εμπόριο,αλλά είχε την ατυχία να βρίσκεται πάνωστηνπαραδοσιακήοδόπουακολουθούσανόλοιοιεπιδρομείςτουβορράπροκειμένουνα εισέλθουνστοδέλτατου Κόκκινουπο-ταμούκαιαπόεκείσεολόκληρητηνΙνδοκί-να.Περικυκλωμένηαπόορεινούςόγκουςηπόλη αποτελούσε το μοναδικό πέρασμαπροςτοπεδινόεσωτερικότου Βιετνάμκαιοι Κινέζοι έριξαν εκεί το βάροςτωνπρο-σπαθειών τους προκειμένου να αποσπά-σουν το "κλειδί" για την πρόσβαση στοΑνόι.

Τακινεζικάστρατεύματα,αφούεγκατα-στάθηκαν πρώτα βόρεια της Λανγκ Σον,προσέγγισαντηνότιαπλευράτηςμεάλλεςδύο μεραρχίες κατά μήκοςτου Αυτοκινη-τόδρομουΑρ.4,διατηρώνταςμίαμεραρχίασεεφεδρεία.Ενώηπόληκινδύνευεάμεσααπόαυτόντονκυκλωτικόελιγμόοστρατη-γόςΓκιάπ,πουπαρακολουθούσεστενάτηνεκστρατείααπότοαρχηγείοτου στοΑνόι,συνέχισε να ακολουθεί πιστά το αρχικόσχέδιότουστέλνονταςτιςΔυνάμειςΑσφαλείαςΣυνόρωνκαιτουςπολιτοφύλακεςναανακόψουνκαινααποσυντονίσουντηνκι-νεζικήπροέλαση. Οταν όμως έγινεσαφέςπως οι Κινέζοι πλησίαζαν απειλητικά τηΛανγκΣον,οίδιοςέκρινεότιείχεφθάσειηκατάλληλη στιγμή για να εμπλέξει μέροςτης τακτικής εφεδρείας του, αναπτύσσο-ντας εκεί την 308Μεραρχία η οποία είχεγράψεισελίδεςδόξαςτο1954κατάτημάχητουΝτιένΜπιένΦού.ΣύντομαοΑυτοκινη-τόδρομοςΑρ.1Αγέμισεαπόοχήματακατά-φορταμεστρατεύματα,προμήθειες,πυρομαχικάκαικαύσιμαπουρυμουλκούσανπυ-

ροβόλασοβιετικήςκατασκευής καιαμερι-κανικάοβιδοβόλατων105mm,ενώστοα-ντίθετορεύμαπροςτοΑνόιεκινούντοδε-κάδες χιλιάδες Βιετναμέζοι πρόσφυγεςπου προσπαθούσαν να σωθούν από τιςσκληρέςμάχες της μεθορίου. Παράλληλαο Γκιάπ μετακίνησε μία ακόμη μεραρχίαπροςτηνπαραλιακήπεριοχήτουΜονΚάιγιανακαλύψειτοζωτικήςσημασίαςλιμάνιτηςΧαϊφόνγκ.

Ο ΛΑΣ εξαπέλυσε την πρώτηοργανω-μένη έφοδότου κατάτηςΛανγκΣονστις27 Φεβρουάριου 1979, μεσφοδρό μπαράζπυροβολικούκατάτουυψώματοςΧάουΜα

Σον, μιας φυσικά οχυρήςτοποθεσίαςσταβόρειατηςπόλης.Συνέχισεμεσυνδυασμέ-νη κρούσηπεζικούκαιαρμάτωνμάχης. Οισκληρότερες συμπλοκέςδιεξήχθησανγύ-ρωαπότονλόφο303,τονοποίοοιΚινέζοισφυροκόπησαν ανελέηταμετοπυροβολι-κότουςκαικατόπιντον κατέλαβαν«μέσασε10λεπτά»,όπωςισχυρίστηκετοκινεζικόπρακτορείοειδήσεων“Ξινχούα".ΗεπιτυχίααυτήόμωςδενήταναρκετήγιανααποφέρειστουςΚινέζουςτηΛανγκΣον. Αμέσωςμετάτηνκατάληψητουλόφου303οιΒιετ-ναμέζοιέστρεψανεναντίοντουταπυροβό-λατουςκαικτύπησαντιςπαλαιέςτουςθέ-

σεις.Στομπαράζαυτόαπάντησαντακινε-

27

ΣΤΡ Α ΤΙΩΤΙΚ Η ΙΣΤΟ ΡΙΑ 

Page 27: SI 103.pdf

7/24/2019 SI 103.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/si-103pdf 27/71

ΕπαρχίαΚουανγκσί

Σινο-6ιετναμικόςπόλεμος

17Φεβρουάριου 1979

Σιδηρόδρομοι

ΑξονεςεπίθεσηςτουΛΑΣ

ΒιετναμικέςεπαρχιακέςπρωτεύουσεςπουκατελήφθησαναπότουςΚινέζους

Σοβιετικάπλοία

Η εισβ ολή τω ν Κινέζω ν στο βόρειο Β ιετνάμ τον Φ εβρουά ριο του 1979 επικεντρώ θη κε σε έξι βα σικούς άξονες. Αν και κα ταλήφ θηκαν προσω ρινά α ρκετές από τις μεθορ ια κές πόλεις του  αντιπάλου, το βά θος της διείσδ υσ ης ήταν περιορ ισμ ένο σε λίγες δεκά δες χιλιόμ ετρα και οι σφ οδρ ότερες μά χες διεξήχθησα ν στον τομέα της Λ α νγκ Σον, ο οποίος βρισκόταν εγγύτερα  στο Ανόι.

ζικάάρματα και η προώθηση συνεχίστηκεστοχεύοντας άλλα δεσπόζοντα υψώματακοντάστηνπόλη.ΣύμφωναμετονΤύποτουΠεκίνου«οικαλάσυντονισμένεςεπιθέσειςπεζικού και τεθωρακισμένων έδωσαν τηδυνατότηταστιςδυνάμειςτουΛΑΣνακυρι-

εύσειόλατα υψώματαπουπεριέβαλαντοβουνόΧάουΜαΣονπρινεξαπολύσουντηντελικήέφοδότουςεναντίοντηςκύριαςκο-ρυφής.Οεχθρόςαντιστάθηκεαπεγνωσμέ-να έχοντας το πλεονέκτημα της κατοχήςψηλότερου εδάφους και έβαλε με λύσσααπόόλαταοχυράκαιτακρυμμέναορύγματάτου. Γρήγοραηκορυφήτυλίχθηκεμέσασε ένα σύννεφο καπνού το οποίο μείωσεδραστικάτηνορατότητα».ΜέσασεεκείνητησυγκεχυμένηκαιφονικήμάχηοιΚινέζοιτελικάεπικράτησανμετηδύναμητωνανε-ξάντλητωναριθμώντουςαλλάκαιτησιδε-ρένιαπειθαρχίατους.

Εχοντας αποσπάσει τον έλεγχο του

ΣΤΡ Α ΤΙΩΤΙΚ Η ΙΣΤΟ ΡΙΑ 

βουνού Χάου ΜαΣον οι Κινέζοι σταμάτη-σαντη συνήθημαζικήπροέλασήτους καιέστειλαν μερικά τάγματα να υπερκερά-σουντηΛανγκΣονπολεμώνταςακόμη καιτη νύκτα και από μικρές αποστάσεις. Τοσκοτάδιαφαίρεσε απότους Βιετναμέζους

ένακρίσιμοπλεονέκτημα,πουήταντοανώ-τεροποιοτικάπυροβολικότους,καιη υπο-στήριξητωνβαρέωνόπλωνταοποίαδιέθε-τανσεαφθονίαδενμπορούσεναπαρασχε-θείαποτελεσματικά,επειδήοιΚινέζοιφρό-ντιζανναέρχονταισεστενήεπαφήμετουςαντιπάλους τους όπως παλαιότερα στηνΚορέα,ώστε ναεμποδίζουν τη δράση τουπυροβολικούκαιτηςαεροπορίαςαπόφόβομήπωςκτυπηθούνκατάλάθοςφιλίεςδυνά-μεις.Εφορμώνταςμετηνξιφολόγχη,όπωςδίδασκαν τα σχετικά εγχειρίδια τακτικώνπεζικούτου ΛΑΣ, οιΚινέζοιστρατιώτες υπερίσχυσανκαιηβιετναμική308Μεραρχία,

παράτηναδιαμφισβήτητηγενναιότηταπου

Ο Σινο-βιετναμικός πόλεμ ος μά λλον  αιφ νιδίασε τη Δ ύση, η οποία δεν πίστευε 

πω ς δύο κομ μουνιστικές και πρώ ην  συμμα χικές χώ ρες θα οδη γούντο σε 

σύρρα ξη. Το εξώ φ υλλο του περιοδικού  «Tim e»τον Μ άρτιο του 1979είναι 

χαρα κτηριστικό.

επέδειξε,εκτοπίστηκετελικάαπότηΛανγκΣονστις2Μαρτίουυφιστάμενησοβαρέςα-πώλειες.

ΟΙΚΙΝΕΖΟΙΑΠΟΣΥΡΟΝΤΑΙ

Ενώ οι μάχες συνεχίζονταν σκληρέςσταδυτικάκαιστανότιαπερίχωρατηςπό-λης, οι άνδρες του ΛΑΣ ανακάλυψαν στηΛανγκΣονμεγάλεςποσότητεςεκτοξευτών

ρουκετών, όπλων και πυρομαχικών τα ο-ποίαοι Βιετναμέζοι είχανεγκαταλείψει υ-ποχωρώντας. Εντύπωσηπροκάλεσε στουςΚινέζους δημοσιογράφους που βρέθηκανεκεί πως ακόμη και τα ημερολόγια στουςτοίχουςτηςπόληςεξακολουθούσανναδεί-χνουν την 27η Φεβρουάριου, την ημέραπου άρχισε η επίθεση, στοιχείο το οποίοερμηνεύτηκεωςπαρενέργειααπότηβιαιό-τητατηςκρούσηςτουΛΑΣηοποίαδενά-φησεχρόνοστονεχθρόούτεναανασάνει.ΟιΚινέζοι απέκτησαν τελικάτονπλήρη έ-λεγχοτηςπόληςστις5Μαρτίου,ότανέπε-σεσταχέριατους καιολόφος413στανο-

τιοδυτικά.Επειτααπόαυτήτηνίκητοδέλ-τα του Κόκκινου ποταμού ανοιγόταν διά-πλαταμπροστάτουςκαιοδρόμοςπροςτοΑνόικαιτηΧαϊφόνγκήτανανοικτόςκαιαρ-κετά ομαλότερος από πλευράς μορφολο-γίας εδάφους. Ομως τέσσερις ώρες μετάτοεπιτυχέςπέραςτωνμαχώνγιατηΛανγκΣον το Πεκίνο ανακοίνωσε απροσδόκητα,μέσωτουπροέδρουΧούαΚούοΦενγκ,πωςοιδυνάμειςπου είχανεκτελέσει την αποκαλούμενη «αντεπίθεση αυτοάμυνας» εί-χανεπιτύχειτουςσκοπούςτουςκαιθαάρ-χιζαν να αποχωρούν από το έδαφος τουΒιετνάμ.Το«μάθημα»των17ημερώντοο-

ποίο επεδίωκε να δώσει η Κίνα στον ενο-

Page 28: SI 103.pdf

7/24/2019 SI 103.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/si-103pdf 28/71

χλητικόνότιογείτονάτηςκρίθηκεπωςείχεολοκληρωθείκαιοισχηματισμοίτουΛΑΣέ-θεσανσε εφαρμογή το σχέδιο σταδιακήςαπαγκίστρωσήςτους,ηοποίαθαδιαρκούσεάλλεςδύοεβδομάδες,όσοπερίπου καιηφάσητηςεπίθεσης. «Η απεμπλοκήείναιδυσκολότερηστρατιωτική επιχείρησηαπόότιηπροέλαση»,τόνισαν με έμφασηοιαξιωματούχοιτουΠεκίνου.

Γιανα καλύψουντηνυποχώρησήτους

επιβραδύνονταςτονεχθρόαλλάκαιγιαναπροκαλέσουν όσο το δυνατό μεγαλύτερηζημιάστηνκατεχόμενηζώνητου Βιετνάμ,οι Κινέζοι στρατιώτες προέβησαν σε απί-στευτηςέκτασης καταστροφές. Πυρπόλη-σαν οικισμούς,ανατίναξανβιοτεχνίες,ερ-γοστάσια και γέφυρες, ξήλωσαν σιδηρο-δρομικέςγραμμές καιλεηλάτησαντασπί-τιακαιτιςπεριουσίεςτωνντόπιωνμεεντο-λή τωναξιωματικώντους, αφαιρώντας κά-θε αντικείμενο αξίας που βρήκαν, ακόμηκαι ρούχα, οικιακά σκεύη, αγροτικά μηχα-νήματα καιζώα. Μέσα σε εκείνοτοόργιοκαταστρεπτικής μανίας δεν παρέλειψανβέβαιανααφανίσουνκαιόλεςτιςστρατιω-τικέςεγκαταστάσειςκαιτιςυποδομέςτωνΒιετναμέζων, έτσιώστεαυτέςνα πάψουννααποτελούναπειλήγιατηνΚίναγιαεύλο-γο χρονικόδιάστημα, καθώς και ένα ορυ-χείο φωσφορικού άλατος από όπου τοΒιετνάμεξοικονομούσετομεγαλύτερομέ-ροςτης πρώτης ύλης για την παρασκευήλιπασμάτων. Μπροστάστη λαίλαπαπου έ-πληττε τη λωρίδα των κατεχόμενων εδα-φών και τις20 μικρές και μεγάλεςπόλειςσεαυτήοιΒιετναμέζοιδεν μπορούσαννααντιδράσουνμεάλλοντρόποαπότοναε-κτοξεύουνανούσιεςαπειλές(«Σεπερίπτω-ση που τα κινεζικά στρατεύματα συνεχί

σουντιςεχθρικέςπράξειςτουςθατιμωρη-θούν όπωςτουςαξίζει!») καιναανακοινώ-νουντηνέναρξημίαςεπιστράτευσηςσεε-θνική κλίμακα.ΟΛΣΒόμως αρκέστηκεναακολουθεί τους υποχωρούντες Κινέζουςαπό απόσταση ασφαλείας, αποφεύγονταςνατουςκτυπήσειαποφασιστικάήναπαρε-μποδίσειδραστήριατην υποχώρησήτους.Ταμόναπλήγματαπου κατέφερεεναντίον

Κ ινεζικό πεζικό πασχίζει να α νεβάσει ένα πυροβ όλο στην πλαγιά ενός βουνού, στη  μεθόριο του Β ιετνάμ. Το ορεινό έδαφ ος  δυσχέρανε τις επιχειρήσεις και εμπόδισε τον ΛΑΣ να α ξιοποιήσει την α ριθμ ητική  

υπεροχή του.

τουςήτανεκείναταοποίαπροκάλεσανοιβολέςτουπυροβολικούτουκαιοιμεμονω-μένες επιδρομές μικρών ομάδων. Από τημίαπλευράοιΒιετναμέζοιδενείχανκαμίαδιάθεσηναεπιβραδύνουντηνυποχώρησητουεχθρούκαιπολύπερισσότεροναπρο-καλέσουνμίααντεπίθεσήτου,απότηνάλ-ληοιΚινέζοιεπεδίωκανναολοκληρώσουντη σύμπτυξήτουςπριναρχίσουνοιδυνα-τέςβροχέςτουΑπριλίου.

Ο κινεζικός Τύπος δεν έχασε βέβαιατηνευκαιρίαναπαραθέσειιστορίεςγιατην

ηρωικήδράσηστρατιωτικώντμημάτωντουΛΑΣκατάτωνΒιετναμέζωνδιωκτώντους.Αυτάταπεριστατικάθαπρέπειναήτανπο-λύμικρήςκλίμακαςαφούηόληεπιχείρησηαπαγκίστρωσηςολοκληρώθηκε μέσασε10ημέρες. Στις 15 Μαρτίου αποχώρησεαπότο έδαφος του Βιετνάμ και ο τελευταίοςΚινέζοςστρατιώτηςκαιη μεθόριοςγνώρι-σε μία περίοδο ασυνήθιστης ηρεμίας. Η

διαμάχη των δύο κομμουνιστικών χωρώνμεταφέρθηκεαποκλειστικάστοπεδίοτηςπροπαγάνδαςκαιτηςδημιουργίαςεντυπώ-σεων,μεκάθεπλευράναδιατυμπανίζειτηνίκητηςκαιναανακοινώνειτιςδικέςτηςε-κτιμήσειςγιατηνέκτασητωνανθρώπινωναπωλειών,φροντίζονταςβέβαιαναμειώσειτιςδικέςτηςκαιναδιογκώσειεκείνεςτουαντιπάλου. Κατάτους μήνες που ακολού-θησαντηλήξητουσινοβιετναμικούπολέ-

μουΔυτικοίαναλυτέςεκτίμησαντοσύνολοτωννεκρών σε35.000 καιτωντραυματιώνσε 40.000, με το μεγαλύτερο ποσοστό ναβαραίνειμάλλοντηΘιετναμικήπλευρά.Πά-ντως η δημοσιογραφική κάλυψη της σύρ-ραξηςήταντόσοανεπαρκής,λόγωτηςμυστικοπάθειαςτων δύο καθεστώτων, ώστεδεν έχει σχηματιστεί ακριβής εικόνα τηςανθρώπινηςτραγωδίας.

Ανθρωποι που έφθασαν στο ΧονγκΚονγκτονΜάρτιοτου 1979προερχόμενοιαπό την επαρχία Κουανγκξί, πληροφόρη-σαντονδυτικόΤύποότιυπήρχαντουλάχι-στον 30.000 Κινέζοι στρατιώτες οι οποίοινοσηλεύοντανωςτραυματίεςστανοσοκο-μείατηςπεριοχής.Αρκετάχρόνιααργότε-ραηδιασταύρωσητωνστοιχείωναπό διά-φορεςαξιόπιστεςπηγέςανέβασετις κινε-ζικές απώλειες σε 26.000 νεκρούς και37.000 τραυματίες. Οσοναφορά το υλικόκαταστράφηκαν 420 άρματα και άλλα τε-θωρακισμέναοχήματακαι66πυροβόλακαιόλμοι.ΑπότηνάλληπλευράοιΒιετναμέζοιείχαν 30.000 νεκρούς, 32.000 τραυματίεςκαιυλικέςαπώλειες185άρματακαι200πυ-ροβόλακαιόλμους.Οσχετικάμικρόςαριθ-μός αιχμαλώτων που συνελήφθησαν καιαπότους δύοαντιμαχόμενους (238Κινέζοιαιχμάλωτοι ανταλλάχθηκαν αργότερα με

1.638 Βιετναμέζους αιχμαλώτους), αποδόθηκεστηδιεξοδικήπροπαγάνδατηνοποία 29είχανφροντίσεινα ασκήσουνοιαντίπαλοι 'mmπροςταστρατεύματάτους,ώστεαυτάναμάχονται με πείσμα και αυτοθυσίαχωρίςσκέψηγια παράδοση. Σημειώθηκανωστό-σο καικρούσματαωμήςβίας,ότανΚινέζοιστρατιώτες δολοφόνησανενψυχρώ μερι-κούςτραυματισμένουςΒιετναμέζους καθ'

Α Ρ Μ Α Μ Α Χ Η Σ ΤΥ Ρ Ε 59  

ΟκορμόςτωντεθωρακισμένωνπουχρησιμοποίησεοΛΑΣκατάτηνεισβολή

του στο Βιετνάμ το 1979 αποτελείτοαπόταType59,ταοποίαείχανεισέλθεισευπηρεσία το 1958. Επρόκειτοουσια-στικάγιααντίγραφατωνσοβιετικώναρ-μάτωνΤ54Ακαιέμελλεναπαραμείνουνσε παραγωγή για μεγαλύτερο χρονικόδιάστημααπόταπρωτότυπα!Ηπαραγω-γή τους επικεντρώθηκεαρχικάστο ερ-γοστάσιο Αρ. 617, στην πόλη ΜπαοτούτηςΕσωτερικήςΜογγολίας.ToType 59είχεελάχιστεςδιαφορέςσεσχέσημετοΤ54Α,οιοποίεςαφορού-σανκυρίωςτηνέλλειψητουσυστήματοςσταθεροποίησηςτουπυ-ροβόλου και τωναισθητήρωνυπερύθρων.Το βάροςτουανερχό-τανσε36tκαιτομέγιστοπάχοςτηςχαλύβδινηςθωράκισηςεντο-πιζόταν στο μετωπικό τμήμα του πύργου, όπου έφθανε τα 203

mm.ΟκινητήραςτουήτανυδρόψυκτοςδιάταξηςV12,μεισχύ520hpστις2.000

rpm.Ημέγιστηταχύτηταπουμπορούσενααναπτύξειήταν50km/hεπίοδών.Εί-χε ύψος2,59m,επανδρωνόταναπό τε-τραμελέςπλήρωμακαιήταν εξοπλισμέ-νομεπυροβόλοτων 100mm,για το ο-ποίοέφερεαπόθεμα34βλημάτων.Διέ-θετεεπίσηςδύοπολυβόλατων7,62mmκαιέναβαρύπολυβόλοτων12,7mm.Το1979 κάθε μεραρχία πεζικού του ΛΑΣπεριελάμβανεμίαεπιλαρχίααρμάτωνμε

31 Type 59 και κάθε τεθωρακισμένοσύνταγμα τρεις επιλαρχίεςτων33αρμάτωνσυνέναάρμαγιατηδιοίκηση.Ητεθωρακισμένημεραρχίαπαρέτασσεαντίστοιχατρίατεθωρακισμένασυντάγματασυνένα άρμα γιατηδιοίκηση, δηλαδή ένα εντυπωσιακόσύνολο301 αρμάτωνType59.

ΣΤΡ Α ΤΙΩΤΙΚ Η ΙΣΤΟ ΡΙΑ 

Page 29: SI 103.pdf

7/24/2019 SI 103.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/si-103pdf 29/71

0

οδόν προς το νοσοκομείο εκστρατείας ό-πουυποτίθεταιότιθατουςπεριέθαλπαν.

Ενώ οι μεραρχίες του επανέκαμπτανστο κινεζικό έδαφος, οΤενγκΧσιάοΠινγκδήλωνε με κομπασμό ότιοι δυνάμεις τουΛΑΣθαμπορούσαν,αντοεπιθυμούσαν,νασυνεχίσουντηνπροέλασήτουςωςτοΑνόι.Αυτόςο ισχυρισμός είναι αμφίβοληςαντι-κειμενικότητας αν λάβουμε υπόψη τις α-ξιόλογες χερσαίες και αεροπορικές εφε-δρείεςπου είχε ακόμηστηδιάθεσή του οΒο Νγκουγιέν Γκιάπ. Κατάτηδιάρκειασυ-νομιλιώνσεστενόκύκλοταμέλητουΠολι-τικού Γραφείου του Κόμματος στο ΠεκίνοαναγκάστηκανναπαραδεχθούνπωςοΛΑΣείχε εμφανίσει αρκετές αδυναμίες κατάτηνεκστρατείακαιεξέφρασαντηναπογοή-τευσή τουςγιατηνπροφανή έλλειψη ικα-νότητας,απότηνπλευρά του,ναδιεξαγάγεισύγχρονεςεπιχειρήσειςμε μεγάληευ-κινησία. Οπως σχολίασε και ο Ντρού Μίντλτον, πολεμικός ανταποκριτής της αμε-ρικανικής εφημερίδας “New York Times“στην Ινδοκίνα, "ο Κινεζικός Στρατός είχεσαφήαριθμητικήυπεροχή επίτου ΒιετναμικούΣτρατούσχεδόνσεόλεςτιςκατηγο-ρίες (άνδρες, πυροβόλα, άρματα μάχης)αλλά στάθηκεανίκανοςναπετύχειτησυ-ντριπτικήνίκηπουεπεδίωκελόγωτουπολύαργού ρυθμού της επίθεσής του και τουγεγονότοςότιεπρόκειτοουσιαστικάγιαέ-νανπεζοπόρο στρατό".Οι Κινέζοι δεν παρέλειψαν να αναλύσουν διεξοδικά τα δι-δάγματατωνμαχώνκαιναεπισημάνουντασφάλματάτους. Ετσιπαραδέχθηκαν ότιηΔυτική Πτέρυγα είχεπροελάσει καλύτερακαιείχευποστείπολύμικρότερεςαπώλειεςσεσχέσημετηνΑνατολικήκαιαυτότογε-γονός αντικατοπτρίστηκε στην αποστρά-

τευσητουστρατηγούΞούΣιγιούτονΙανου-άριοτου1980καιστηνπροαγωγήτουΓιάνγκΤεχΤσινστηθέση τουαρχηγούτουΕπι-τελείουτουΣτρατούτονΜάρτιοτου ίδιουέτους.

ΟΠΟΛΥΣΗΜΑΝΤΟΣΒΡΥΧΗΘΜΟΣΤΟΥΠΕΚΙΝΟΥ

ΑπόπολιτικήάποψηηαλαζονικήστάσητουΤενγκΧσιάοΠινγκήτανίσωςδικαιολο-γημένη μέχρικάποιοβαθμό.ΗΚίναείχεεκτελέσειέναπολύτολμηρόεγχείρημααποφεύγοντας τις επιπλοκές και καταβάλλο-

νταςσχετικά μικρότίμημασε ανθρώπινεςζωές. Περιαυτολογώντας μάλιστα με τογνωστόστυλτουΜάοΤσεΤούνγκ,δήλωσεαργότερα:“Δενμπορείςποτέναγνωρίζειςτηναντίδραση μίαςτίγρηςανδεναγγίξειςτηνουράτης".ΠροσέθεσεδεπωςηΚίναεί-χεδείξεισεόλοντονκόσμοότιησοβιετική"τίγρης" δενήταντελικάτόσο ισχυρήόσοπιστευόταν.Σύμφωναμετασχόλιατων κι-νεζικώνεφημερίδων,οπόλεμοςείχε"κατα-φέρειέναεντυπωσιακόπλήγμαστιςσοβιε-τικέςδολοπλοκίεςπουπροωθούσαντηνε-πιθετικότητακαι τον επεκτατισμόστηνο-τιοανατολική Ασία". Είχε συμβάλει επίσης

στην έμμεση ανακούφιση των Ερυθρών

Χμερμετηναπόσυρσηαξιόλογωνδυνάμε-ωντουΛΣΒαπότην Καμπότζη μεπροορι-σμόταβόρειασύνορατουΒιετνάμ,ανκαιαυτές δεν πρόλαβαν να μετακινηθούν ε-γκαίρωςγιανασυμμετάσχουνστις μάχες.Κατάταεπόμεναχρόνιαη κινεζικήαπειλήθα υποχρέωνε το Βιετνάμ να διατηρεί800.000άνδρες(τακτικόστρατόκαιπολιτο-φύλακες)κοντάσταβόρειασύνοράτουκαιναεπωμίζεταιτοδυσβάστακτοβάροςμίαςτεράστιας στρατιωτικής κινητοποίησης ηοποία εκτίναξε την οροφή του ΛΣΒ σε1.000.000άνδρεςτο1985.

Ησύγκρουσητου1979δενήτανημόνημεγάληςκλίμακας μεταξύτωνδύοαντιπά-λων. Κάθεφοράπουοι Βιετναμέζοι αύξα-ναν τη στρατιωτική δράστηριότητά τουςστην Καμπότζη εναντίον των Ερυθρών

Χμερ,όπωςσυνέβη το1983,το1984καιτο1985, οΛΑΣ κατέφερε κτυπήματα στη με-θόριο παραβιάζοντάς την σε αρκετά ση-μεία, πάντα με τη χρήση αρκετών μεραρ-χιώνκαιμετρομερήυποστήριξηπυροβολι-κού.

Η ειρωνείαείναι πως οσύντομοςαλλάσφοδρός Σινοβιετναμικός πόλεμος του1979πέτυχεπιθανώςτοακριβώςαντίθετοαποτέλεσμα από εκείνο που επεδίωκε τοΠεκίνο,ενισχύονταςτησυμμαχίατουΒιετ-νάμμετην ΕΣΣΔκαι καθιστώνταςμεγαλύ-τερη τη στρατηγική και την οικονομική ε-ξάρτησήτου απόαυτή. Ηδηαπότιςαρχές

Μαρτίουτου1979ορισμένααπότασοβιετι-κάπολεμικάπλοίαπου περιπολούσαν στηΝότιαΣινικήθάλασσακατέπλευσανστολι-μάνιΝταΝανγκεπιδεικνύονταςτη σημαίατου Σοβιετικού Ναυτικού γιαπρώτη φοράσταβιετναμικάύδατα.Δύομήνεςαργότερατοπρώτοσοβιετικό υποβρύχιο εθεάθη ναεισέρχεταιεπίσηςστονκόλποΚαμΡαν,τολιμάνι με τα βαθιά νεράπου είχαν κατα-σκευάσειπαλαιότεραοιΑμερικανοίκαιαπόόπουστοεξήςηΜόσχαθαμπορούσεναεξορμά καιναελέγχειάμεσατιςθαλάσσιεςεμπορικέςδιόδουςστηνευρύτερηπεριοχήτου νοτιοδυτικού Ειρηνικού ωκεανού. Η

παραχώρηση λιμενικών διευκολύνσεων

στην ΕΣΣΔ εκ μέρους του Βιετνάμ είχεδρομολογηθείαπότηνεποχήτηςυπογρα-φήςτηςδιμερούςσυμφωνίαςτο1978.Ηκι-νεζική εισβολή κατέστησε σαφή την έντο-νη ενόχληση του Πεκίνου και διατράνωσετηνπρόθεσή του να επεμβαίνει δυναμικάόπουκαιόποτεέκρινεότιθίγοντανζωτικάτου συμφέροντα.Το μήνυμααυτόφυσικάδενδιέφυγε απότηνπροσοχήτωνεμπλε-κόμενωναλλάούτεκαιτηςΔύσης,ηοποίααντιλήφθηκεπωςίσωςπλησίαζεηώραπουηΚίναθαέπαυενααποτελείένανκοιμώμενογίγαντακαιθαδιεκδικούσεαποφασιστι-κάτονκυρίαρχογεωπολιτικόρόλοοοποί-ος τηςανήκε.ΕναςΔυτικόςδιπλωμάτηςοοποίοςυπηρετούσεεκείνη την εποχήστοΧονγκΚονγκπαρατήρησε: "Η Κίνα έχεια-ποδείξειότιείναιμίαπεριφερειακήδύναμη

ηοποίαέχειτηβούλησηναυποστηρίξειτηδιπλωματία της με τη στρατιωτική ισχύ.Στηνενέργειάτηςαυτήπερικλείεταισίγου-ραέναμήνυμαγιατοΒιετνάμκαιτοΛάος,αλλάσίγουρακαιγιατηνΤαϊβάν".

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

(1) R. Bonds : THE VIETNAM WAR,Combined Publishing, 1999.(2) N. Chanda: BROTHER ENEMY: THE WAR AFTER THE WAR, Har cour t  Brace Jovanovic h, 1986.(3) P. Chang: THE SINO-VIETNAMESE  TERRITORIAL DISPUTE, Praeger, 1986.(4) K. Chen : CHINA S WAR WITH VIETNAM , Hoove r Inst itu tion Press, 1987.(5) L. Doyle : THE VIETNAM EXPERIENCE: THE AFTERMATH 1975-85, Bost on  Publish ing, 1985.(6) A. Gilkes : THE BREAKDOWN OF THE  SINO-VIETNAMESE ALLIANCE 1970-79, Unive rsit y of Californ ia, 1992.(7) D. Pike: PEOPLE’S ARMY OF VIETNAM, Presid io, 1986.(8) M. Ryan, D. Finkeistein & M. McDevit t:  CHINESE WARFIGHTINC, M.E.Sharpe, 2003.(9) H. Summers: HISTORICAL ATLAS OF THE  VIETNAM WAR, Houghton M iff lin , 1995.(10) S. Zaioga: T-54 AND T-55 MAIN BATTLE  TANKS 1944 - 2004, Osprey, 2004.

To βιετναμικά  πυροβ ολικό υπερείχε 

ένα ντι εκείνου τω ν  Κ ινέζω ν τόσο στην  

ποιότητα του υλικού, που του προσέδιδε 

φ β ^ εά ^ βεληνεκές , όσο κ ίσ τη ν εμπειρία  τοι/ προσω πικού του.

ΣΤΡ Α ΤΙΩΤΙΚ Η ΙΣΤΟ ΡΙΑ 

Page 30: SI 103.pdf

7/24/2019 SI 103.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/si-103pdf 30/71

ΜΑΧΕΣ Π1ΣΟΔΕΡΙΟΥ

γερμανικού τύπου  (εικονογράφ ηση του  Θ άνου Β α σιλικού για τις  εκδόσεις “Π ερισκόπιο ).

Τηνάνοιξητου 1941ο

ΕλληνικόςΣτρατόςδεν

αντιμετώπισεμεΘάρροςτους

Γερμανούςεισβολείςμόνοστα

οχυράκαιστηνΚρήτη,αλλάκαι

σεάλλεςτοποθεσίεςτης

πατρίδαςμας.Ητελικήήττα

οδήγησεαυτέςτιςπεριπτώσεις

στησκιά,απότηνοποίαη

ιστορίαοφείλει νατις

απομακρύνει.Αυτήτην

αναγνώρισητηδικαιούνται

προπάντωνοιμαχητέςοι

οποίοιόχιμόνοστάθηκαν

ακλόνητοιαπέναντιστους

εισβολείς,αλλάκατήγαγανκαι

σημαντικέςεπιτυχίες.Μια

τέτοιαχαρακτηριστική

περίπτωσηαποτελσύνοι

άνδρεςτηςΜεραρχίαςΙππικού.

Ελληνας στρατιώ της  Ιππικού 1940-41.Τα πρά σινα επιρράμμ ατα στον γιακά χαρα κτηρίζουν  το όπλο του Ιππικού. Φ έρει κρά νος γα λλικού τύπου  “Adrian ”, δερμά τινες  περικνημίδες και είναι εξοπλισμ ένος με αραβίδα  Mannlich er και σπάθη.Ο ι ιπποσκευές ήταν  συνήθω ς α γγλικού ή 

ΣΤΡ Α ΤΙΩΤΙΚ Η ΙΣΤΟ ΡΙΑ 

Page 31: SI 103.pdf

7/24/2019 SI 103.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/si-103pdf 31/71

KÄJ ΦΩΤΕΙΝΗΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΙΠΠΙΚΟ

ΑΠΟΚΡΟΥΕΙ ΤΟΥΣ ΓΕΡΜΑΝΟΥΣΕΙΣΒΟΛΕΙΣ Κ είμενο-Φ ω τογρα φ ίες: ΚΩΝΣΤΑΝ ΤΙΝ ΟΣ Π ΑΠ ΑΔ Η Μ Η ΤΡΙΟ Υ 

Εξορμώντας απότησύμμαχότους Βουλγαρίαοι Γερμανοί,με δύοΣώματαΣτρατού (18οΟρεινόκαι30ό), έξιμεραρ-χίες και ένα ενισχυμένο σύνταγμα τηςγερμανικής 12ηςΣτρατιάς(στρατηγόςΒίλχελμφονΛιστ),προσέβαλανστις

6Απριλίου1941 τιςελληνικέςδυνάμειςπουεπάνδρωναντην

οχυρωμένη αμυντικήγραμμή(«Γραμμή Μεταξά»).Στις 9Απριλί-ου,παράτηγενναίακαισεγενικέςγραμμέςαποτελεσματικήελ-ληνικήαντίσταση,η εμπειροπόλεμη2η ΜεραρχίαΠάντσερ υπότονστρατηγόΦάιελκατελάμβανετη Θεσσαλονίκη, έχονταςδιεισδύσειαπόταγιουγκοσλαβικάσύνοραστανώτατωνμαχόμενωνΕλλήνων.ΤοΤμήμαΣτρατιάςΑνατολικήςΜακεδονίας(ΤΣΑΜ)κατέθεσεταόπλα.

ΗΤΑΚΤΙΚΗΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣΤΙΣ 10ΑΠΡΙΛΙΟΥ1941

Ενώ στα ανατολικά του Αξιού οι μονάδες του γερμανικού18ουΣώματοςλάμβανανθέσειςεξόρμησης,λίγοδυτικότερα,βό-ρειατωνελληνικώνσυνόρων,οιεξελίξειςήτανραγδαίες.Ηγιου-

γκοσλαβικήαντίστασηείχεκαταρρεύσεικάτωαπότακτυπήματακαιτιςδιεισδύσειςτουγερμανικού40ούΣώματος Πάντσερ (5ηκαι 9η Μεραρχίες Πάντσερ, επίλεκτη μηχανοκίνητη ΤαξιαρχίατωνSS"LeibstandarteAdolfHitlerVLSSAH,73ηΜεραρχίαΠεζικού),αφήνοντας έτσιτελείως ακάλυπτο τονπεδινό διάδρομο Μονα

στηρίουΚοζάνης(γνωστόπαλαιότεραως υψίπεδοτηςΠελαγονίας).

Κατανοώνταςτονκίνδυνοηελληνοβρετανική ηγεσία (στρα-τηγόςΟυίλσον καιυπ1 αυτόνοΕλληνας στρατηγόςΧρ. Καράσσος, διοικητήςτου Τμήματος Στρατιάς ΚεντρικήςΜακεδονίας)αναγκάστηκενααναπροσαρμόσειτηδιάταξητωνδυνάμεώντηςμεταβάλλονταςτομέτωπότηςαπόταανατολικά(μέτωποπαράλ-ληλοπροςτηροήτουΑξιούποταμού) προς ταβόρεια (μέτωποπροςταελληνογιουγκοσλαβικάσύνορα)καιπροωθώνταςβιαστι-κάδυνάμειςγιαναλάβουνθέσειςεκατέρωθεντηςβασικήςδιά-βασης που οδηγείαπό τον βορρά (Μοναστήρι) προς τον νότο(Κοζάνη)καιταανατολικά(Εδεσσα),στοΚλειδί(ήΚιρλίΔερβέν).Απόαυτήτηδιάβασηδιέρχονταν(καιδιέρχονταιακόμα)ηαμαξι-τήοδός καιησιδηροδρομικήγραμμή.Ταυτόχροναηηγεσίααπό

Σύγχρονη άποψ η τω ν ανατολικώ ν υψ ω μά τω ν της διάβα σης  στο Κ λειδί Φ λώ ρινας. Μ προστά από τα υψ ώ ματα διέρχετα ι η σιδηροδρομική γραμμή, την οποία σήμερα προστατεύουν  από τα χιόνια σιδη ρο τροχιές τοποθ ετημένες κά θετα.Ο ι τελευταίες το 1941 είχαν τον ρόλο αντιαρματικώ ν εμποδίω ν.

Page 32: SI 103.pdf

7/24/2019 SI 103.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/si-103pdf 32/71

τομαχόμενοστηνπεριοχήβόρειατηςΚορυτσάςΤμήμαΣτρατιάςΔυτικήςΜακεδο-νίας(ΤΣΔΜ),ναστείλειτοταχύτερο εφε-δρικέςδυνάμειςτουγιανααναλάβουντηνκάλυψητηςδιάβασηςΠισοδερίουκαιτηςπόληςτηςΦλώρινας (που ήταντοακραίοσημείο του σιδηροδρόμου καιτο κέντροανεφοδιασμού ολόκληρου του μετώπουπου κατείχε το ΤΣΔΜ) και να συνδεθούνμετις μονάδεςοι οποίεςθα υπερασπίζο-

νταντοΚλειδί,ώστενα σχηματιστείτελι-κάμιασυνεχήςγραμμήμετώπουπροςτονβορρά.

ΤΟΕΛΛΗΝΟΒΡΕΤΑΝΙΚΟΜΕΤΩΠΟΣΤΙΣ 10ΑΠΡΙΛΙΟΥ1941

Στοστρατηγικόσημείοτηςνέαςτο-ποθεσίας (στο Κλειδί) εγκαταστάθηκανδύο αυστραλιανά τάγματα, ένα τάγμαΒρετανώνανιχνευτών(Rangers)καιμιαίληαρμάτων. Την κύρια τοποθεσία πλαισίω-ναν:απόδεξιάτοελληνικόΣύνταγμαΔω

δεκανησίων εθελοντών (της XII Μεραρ-χίας Πεζικού) στα υψώματα βορείως τηςΒεύης καιαπόαριστεράτμήματατης ελ-ληνικήςΜεραρχίαςΙππικού,στηνοποίαεί-χε υπαχθεί τακτικά η 21ηΤαξιαρχία Πεζι-κού (την αποτελούσαν το 88ο ΣύνταγμαΠεζικού και στοιχεία πυροβολικού και ή-ταν μια από τις τελευταίες μονάδεςπουείχεσυγκροτήσειοΕλληνικόςΣτρατός).

ΗΜΕΡΑΡΧΙΑΙΠΠΙΚΟΥ

ΗελληνικήΜεραρχίαΙππικού,υπότονυποστράτηγοΓΣτανωτά,ήταν μιαιδια ίτε-

ρα αξιόμαχη μεγάλη μονάδα. Είχε λάβειμέρος στονπόλεμοαπότιςπρώτες ημέ

4 ρες,συμμετέχονταςμεεπιτυχίαστη μάχη* τηςΠίνδου καιστησυντριβήτηςιταλικής

ΜεραρχίαςΑλπινιστών "Τζούλια”. Στη συ-νέχειασυμμετείχεενεργάσεδιάφορεςε-πιχειρήσεις στα βουνά της βόρειας Ηπεί-ρου, μαχόμενη συνήθως ως πεζικό καιχρησιμοποιώντας τα άλογα μόνο για τιςμετακινήσεις. Ολοαυτότοδιάστημα,πα-ράτιςκαταπονήσεις,παρέμεινε ιδιαίτεραισχυρός σχηματισμός. Σε αυτό συνέβαλεκαιη ενσωμάτωση, σε αυτήν, τηςΤαξιαρ-χίας Ιππικού (από 1ης Ιανουαρίου 1941),

προκειμένουνααναπληρωθούνοιαπώλει-ες,χωρίς υποβάθμιση τωνποιοτικώνχα-ρακτηριστικώντηςμονάδας(ηθικό,εκπαί-δευση, μαχητικότητα, εμπειρία κλπ.). ΤονΑπρίλιο του 1941 ηΜεραρχίααποτελούσετηνταχυκίνητη εφεδρεία του μαχόμενουστη βορειοανατολικήπλευράτου αλβανι-κούμετώπουΤμήματοςΣτρατιάςΔυτικήςΜακεδονίας (ΤΣΔΜ) και διατέθηκε από

αυτό εσπευσμένα προκειμένου να καλύ-ψειτοδιαγραφόμενοκενότηςσυμμαχικήςάμυνας λόγωτης κατάρρευσηςτων Γιου-γκοσλάβων.Μεσύντονεςπορείεςέφθασεμε το μέγιστοτωνδυνάμεώντης επίτουδύσβατου όρους Βαρνούς, δυτικά τηςΦλώρινας,τηνοποίαόμωςδενπρόλαβενακαλύψει επειδή την είχαν καταλάβει οιΓερμανοί (LSSAH και 73η Μεραρχία Πεζι-κού)τομεσημέριτης10ηςΑπριλίου,προε

λαύνονταςγρήγοραμέσαστοελληνικόέ-δαφος από τις βόρειες οδεύσεις ΜοναστηρίουΦλώρινας.Στησυνέχεια ηγερμα-νική διοίκηση (σωματάρχης στρατηγόςΣτούμε,διοικητής LSSAHστρατηγόςΝτήτριχ), η οποία βασιζότανκυρίως στηντα-χύτατη κίνησηκρούση ισχυρών σφηνώνμικτώνσυγκροτημάτων(μεάρματα, μηχα-νοκίνητο πεζικό, αυτοκινούμενο πυροβο-λικόκαιυποστήριξημηχανικού),προσανα-τόλισετη μενμηχανοκίνητη, επίλεκτηΤα-ξιαρχίαLSSAHπροςτονπεδινό διάδρομονοτιοανατολικά, δηλαδή προς το Κλειδί,τη δεΜεραρχίαΠεζικούπροςτιςορεινές

διαβάσειςδυτικά,δηλαδήπροςτοΠισοδέρι. Ο Γερμανός διοικητής λάμβανε διαρκώςνέεςμονάδεςκαιανέμενετησύντομηκάθοδοτωνάλλωνμονάδωντουΣώματόςτου, της 5ης και της 9ης Μεραρχίας Πάντσερ.Χαρακτηριστικότηςταχύτηταςτηςγερμανικήςδιείσδυσηςήτανπωςηεπαφήκαι με τις δύο τοποθεσίες άμυνας τωνΣυμμάχων (με τους Ελληνες στα δυτικά,που ήτανπιο κοντά, καιμε τουςΑυστρα-λούςστανοτιοανατολικά)ελήφθητηνίδιαημέρα,στις10Απριλίου 1941.

Τηνημέρα εκείνηπάντωςηΜεραρχίαΙππικού,ανκαιδενείχεπρολάβεινακαλύ-

ψειτηνπόλη τηςΦλώρινας, είχε καταφέ-ρειναεγκατασταθείστουςπρόποδεςτωνβουνώνγύρωαπόαυτήνκαινααναπτύξειόλεςτιςμονάδεςτης,συμπεριλαμβανομέ-νωνκαιαυτώνπουτηςδιατέθηκανωςενί-σχυση, ακόμα και την (υπό διοίκησή της)21ηΤαξιαρχίαΠεζικού στηνπεριοχήΝυμ-φαίου,συνδεθείσαέτσιμετηντοποθεσίαΚλειδιού. Η Μεραρχία τον Απρίλιο του1941 απαρτιζόταναπόδύοσυντάγματα ιπ-

Κ οντινή άποψ η του αναπεπταμένου  εδάφ ους της στενωπού στο Κ λειδί ,στο  

οποίο μπορούσα ν να κινηθούν ά ρμα τα και άλλα μηχανοκίνητα μέσα .

πικού (1ο και3ο), μιαέφιππη μοίραπολυ-βόλων καιλόχους διαβιβάσεων. Κατά τηνανάπτυξήτηςπάνωστοόροςΒαρνούςενισχύθηκε με μία μοίραβαρέος πυροβολι-κούκαιένανλόχοαντιαρματικών.

ΗΜΕΡΑΡΧΙΑΙΠΠΙΚΟΥΣΤΟΠΙΣΟΔΕΡΙΗΓΕΡΜΑΝΙΚΗΕΠΙΘΕΣΗ

Η ελληνική ΜεραρχίαΙππικού, στηνο-ποία είχε υπαχθεί τακτικά και η 21η Τα-ξιαρχία Πεζικού (το 88ο Σύνταγμα Πεζι-κού,τοβοΤάγμαΠολυβόλωνΘέσεως, μίαμοίρα πεδινού πυροβολικού, λόχοι διαβι-βάσεων και σκαπανέων), διέγνωσε εγκαί-ρως τη νέα κατάσταση και αναπτύχθηκεστιςορεινέςπροσβάσειςδυτικάτηςΦλώ-ρινας, επίτου δύσβατουόρουςΒαρνούς,φράσσοντας τον μοναδικό δρόμο που ο-δηγούσε από τη Φλώρινα διά μέσου τουΠισοδερίου (υψόμετρο 1.400μ.,στηθέσηΒίγλα, στην κορυφή της ορεινής διάβα-σης)στοΒατοχώρι,όπουδιακλαδιζότανα-

φενόςγιαΚρυσταλλοπηγή(συνοριακόφυ-λάκιοεισόδου στηνΑλβανία)και μετάγιαΚορυτσά,στανώτατουμαχόμενουΤΣΔΜ,και αφετέρου για Καστοριά. Οι μονάδεςτηςαναπτύχθηκανσταγύρωυψώματαωςεξής:• Το3οΣύνταγμαΙππικούενισχυμένοστοΠισοδέρι,με σημαντικότερο κέντροαντί-στασηςστηΒίγλα,στουψηλότεροσημείοτηςδιάβασης (εκεί όπου σήμεραβρίσκε-ταιτοομώνυμοχιονοδρομικόκέντρο),τηνοποίακάλυπτε πυκνόχιόνι.• Το 1ο Σύνταγμα Ιππικού, μείον μία επιλαρχίατουπουαφέθηκεωςεφεδρείαστο

χωριόΤρίγωνο,ενισχυμένομεμίαμοίραο-ρειβατικούπυροβολικού (των65mm), νό-τιατηςδιάβασης,ώστενακαλύπτειτιςο-ρεινές διαβάσεις προς την κοιλάδα τουΑνω Αλιάκμονα και να μπορείνασυνδρά-μειμεπυράτο3οΣύνταγμα.• Η έφιππη μοίρα πολυβόλων (μείον μίαπολυβολαρχία) επίτων ορεινώνδιαβάσε-ωντου Βιτσίου, μεταξύ Φλώρινας καιΚα-στοριάς.

ΣΤΡ Α ΤΙΩΤΙΚ Η ΙΣΤΟ ΡΙΑ 

Page 33: SI 103.pdf

7/24/2019 SI 103.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/si-103pdf 33/71

• Η μοίραβαρέοςπυροβολικού καιο ου-λαμόςτωναντιαρματικώνσεκατάλληλεςθέσειςεκατέρωθεντηςδιάβασηςπροςυ-ποστήριξητου3ουΣυντάγματος.

Η73ηΓΕΡΜΑΝΙΚΗΜΕΡΑΡΧΙΑΠΕΖΙΚΟΥ

Η μεγάλη αυτή μονάδα του Γερμανι-κούΣτρατούείχεσυγκροτηθείστιςαρχές

του πολέμου από εφέδρους. ΔιοικητήςτηςτονΑπρίλιοτου1941ήτανοαντιστρά-τηγοςΜπίλερ.Τησυνέθετανοιεξήςμονά-δες:τρίασυντάγματαπεζικού(170,186και213),το173ΤάγμαΑναγνώρισηςΠοδηλατι-στών, το 173 ΣύνταγμαΠυροβολικού, το173ΤάγμαΚυνηγών Αρμάτων,το 173Τάγ-μαΜηχανικού,το173ΤάγμαΔιαβιβάσεωνκαιτο173ΤάγμαΥγειονομικού.

Ο συγκεκριμένος σχηματισμός είχεγνωρίσειέντονηδράσητιςημέρεςπουεί-χανπροηγηθεί, συγκρουόμενοςμετιςγι-ουγκοσλαβικές μονάδες του «Διαμερί-σματος 3ης Στρατιάς» (Μεραρχίες

"Bregalnica","Ibar"και “Wardar").ΟιΓερμα-νοί είχανεπικρατήσει κατά κράτοςσε ό-λεςτιςσυγκρούσειςεπίορεινούεδάφουςκαι είχαν προκαλέσει μεγάλη φθοράστους αμυνόμενους Γιουγκοσλάβους, μεελάχιστεςδικέςτουςαπώλειες.Ωςσυνέ-πεια των επιτυχιών τους οι άνδρες τηςΜεραρχίαςείχανπολύ υψηλόηθικό.

ΠΡΩΤΗΗΜΕΡΑΤΗΣΜΑΧΗΣ(10ΑΠΡΙΛΙΟΥ1941)

Τηνπρώτηημέρα η σύγκρουση ήταναναγνωριστικού χαρακτήρα και οπωσδή-

ποτεόχι ιδιαίτερα ισχυρή.Οι Γερμανοίέ-λαβαν επαφή με τα αμυνόμενατμήματα,αναγνώρισαντοέδαφοςκαιτοναντίπαλοαλλάδεν κατάφεραντίποταάλλο. Ηαντί-στασηήταναποφασιστικήκαιδεντουςε-πέτρεψε να προχωρήσουν. Είναι βέβαιοότιαυτήημικρήεπιτυχίατόνωσετοηθικότωνΕλλήνων.Ωστόσο δενεπηρέασεαυτότωνΓερμανών,οιοποίοιπροετοιμάστηκανγια την επόμενη, οργανωμένη έφοδότους. Η νύχτα συνετέλεσε προφανώςστην πληρέστερη συγκέντρωση καιτάξητων μονάδωνμέσωντης γερμανικής Με-ραρχίας.

ΔΕΥΤΕΡΗΗΜΕΡΑΤΗΣΜΑΧΗΣ(11ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1941)

Τα τμήματατης 73ης Γερμανικής Με-ραρχίας εξορμώντας από την πόλη τηςΦλώρινας κατευθύνθηκαν δυτικά,πορευόμεναεπί του δρόμου. Πλησιάζοντας τιςελληνικέςγραμμέςβλήθηκανμεόλαταό-πλα, καιαπότους ιππείς που είχαναφιπ-πεύσεικαιμάχοντανωςπεζοίκαιαπότοε-λαφρύ και το βαρύ πυροβολικό της Με-ραρχίαςΙππικού.ΗσύγκρουσηγενικεύθηκεότανοιΓερμανοίαναπτύχθηκανκαια-

νταπέδωσανταπυρά. Οιεύστοχεςβολέςτων Ελλήνων πυροβολητών και ηδυσκο

35

λίατων Γερμανώννα κινηθούνπάνωσταχιονισμένακαιπαντελώςάγνωστασεαυ-τούςυψώματα,όπουπαραμόνευεοθάνα-τος,δημιούργησανγρήγοραάσχημεςσυν-θήκεςγια τους επιτιθέμενους. Δενείναιγνωστόπόσεςακριβώςδυνάμειςτηςγερ-μανικήςΜεραρχίαςχρησιμοποιήθηκαν, ηπροβλεπόμενηδύναμη τηςοποίας έφθα-νετους 17.500άνδρες,όμωςείναιλογικόναυποθέσουμεπωςαπότηστιγμήπουεί-χε αναληφθεί ένας ελιγμός διείσδυσηςστανώταισχυρότατουεχθρού(τωνμαχόμενων στην περιοχή Πόγραδετς ελληνι-

κών μεραρχιών), τακτικά ορθό ήταν ναδιατεθούνόλες οιυπάρχουσεςδυνάμεις

διαφορετικάτοόλοεγχείρημακινδύνευε.Ο Γερμανός διοικητής δεν αντιμετώπιζεούτε πρόβλημα εφεδρειών, ούτε ιδιαίτε-ρουςκινδύνουςαπότηνκατοχήεχθρικούεδάφους (τηςπεριοχής Φλώρινας). Συνε-πώς μπορούσε και έπρεπε να διαθέσειι-σχυρέςδυνάμειςγιαναπετύχειτονστόχοτου. Πάντως ούτε οι ελληνικές ούτε οιγερμανικές πηγές (ο έγκριτος ΓερμανόςσυγγραφέαςΑλ. Μπούχνεραναφέρει μό-νο πως διατέθηκαν «σημαντικές δυνά-μεις») έχουν καταγράψει κάτι σχετικό.Υποθέτονταςότιέγινεαυτόπουήταν τα-

κτικά ορθό, πιστεύουμε πως προηγήθηκανανεπτυγμένατοέναπίσωαπότοάλλο

ΓΙΟΥΓΚΟΣΛΑΒΙΑ

• Μοναστήρι

O p | R n p y n i ' ip .   ---------♦ ^

'''’ί'Αιο^δέρι Φλώρινα ΕδεσσαΚλειδί

Ψ**  Αμύνταιο

\ *  Κ λεισούραΚαστοριά

Κοζάνη:στικο

Κατερίνη

Γρεβενά

Ποτ. Αλιάκμ ονας

Μέτσοβο'

 ΤΣΔΜ

 ΕΡ Μ ΑΝ ΙΚ ΕΣ ΕΠ ΙΧΕ ΙΡΗ ΣΕΙΣ ΕΝ ΑΝ ΤΙΟ Ν  ΤΗΣ ΔΥΤΙΚΗ Σ Μ ΑΚ ΕΔΟ Ν ΙΑΣ 

(9-20 Απριλίου 1941) 

ΑρχικήθέσηάμυναςΒόραςΒέρμιο

· . · . · . · . Θέση Βα ρνούς Β έρ νο ΜαλαρέκαΚλειδί

ΘέσηΣινιάτσικοΒούρινος¥ ¥ Τ ¥ Αλιάκμονας Ολυμπος

Κατεύθυνσηγερμανικήςεπίθεσης

Γερμανοί

Ελληνες

\ Ξ \

ΣΤΡ Α ΤΙΩΤΙΚ Η ΙΣΤΟ ΡΙΑ 

Σ   χ ε  δ   ί     α σ  η  χ ά    ρ τ   η:  Δ   ή    μ  η τ   ρ αΜ  η τ  σ ο ύ  

Page 34: SI 103.pdf

7/24/2019 SI 103.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/si-103pdf 34/71

Πάνω στο χιονισμ ένο Β αρνούς κοιτά ζουμ ε ανατολικά . Η φ ω τογραφ ία ελήφ &η στις α ρχές  Απριλίου στην ευρ ύτερη περιοχή Π ισοδερ ίου , σε σημ είο όπου σήμερα βρίσκεται πίστα χιονοδρ ομ ιώ ν (διακρίνονται πάνω δεξιά τα σύρμα τα των τελεφ ερίκ). Τέτοια όψ η πρέπει να παρουσία ζε ο τόπος και το 1941.

Μ ακρινή άποψ η της στενω πού στο Κ λειδί, όπου διακρίνονται ο δρ όμ ος (α ριστερά ) και η  σιδηροδρομική γραμμή (δεξιότερα ). Η στρα τηγική σημασία της στενω πού είναι εμφ ανής.

τουλάχιστον τα δύο από τα τρίασυντάγ-ματατηςΜεραρχίαςμαζίμεστοιχείαπεδι-νούπυροβολικού,τοοποίοόμωςδύσκολαμπορούσε να ταχθεί σε άγνωστο και δύ-σβατο έδαφος και να ρυθμίσει τη βολή

του.Πιθανότατακατάτηνεξέλιξητηςσύ-γκρουσηςσυνέπραξανκαιάλλεςγερμανι-κές μονάδες, οπωσδήποτε όμως κάποιεςείχανπαραμείνειστηΦλώρινα.Το βέβαιοείναιπως οι Γερμανοίπροσπάθησαννα ε-κβιάσουν τη διάβαση, πολέμησαν με τογνωστό τουςπείσμα και απέτυχαν μπρο-στά στην αντίσταση των Ελλήνων μαχη-τών. Επειδήδεν μπορούσαν ναπετύχουνκάποιαπρόοδοανεπτυγμένοισεδύσβατακαιάγνωστα μέρη, διέπραξαν τοσφάλμανα επικεντρώσουντηνπροσπάθειά τουςσεμιαμετωπικήέφοδοπεζοπόρωντμημά-των κατά μήκοςτου δρόμου, οοποίοςό-

μως ήταν κάτω από το προετοιμασμένοπυρτουελληνικούπυροβολικού.

Η κατάστασηχειροτέρεψεγιατουςε-πιτιθέμενουςότανοέμπειροςΕλληναςδι-οικητήςτου κέντρουαντίστασης, κατανο-ώντας τη γερμανική επιδίωξη, έστρεψεόλα του τα όπλα στον δρόμο, ο οποίος

πλέον μεταβλήθηκε σε παγίδα για τουςΓερμανούς, και κατόπιν διέταξε ένανου-λαμό ιππέων να ελιχθεί καινααποκόψειτην οδό οπισθοχώρησης του εχθρού. ΟιΓερμανοί αδυνατώντας να χρησιμοποιή-σουν τα μηχανοκίνητό τους (άρματα καιτεθωρακισμέναοχήματα)στονβαλλόμενοστενόδρόμο,βλέπονταςτην(έστωπεριο-ρισμένη, αλλά επίφοβη) ελληνική κίνησηκαιευρισκόμενοιυπότοβάροςτωναυξα-νόμενων απωλειών, άρχισαν να κλονίζο-νται. Οι καιρικές συνθήκες, αν και άσχη-μες, ευνόησαναντικειμενικάτουςαμυνό-μενουςδιότιαπαγόρευσαντηνεπέμβαση

τηςασυναγώνιστηςLuftwaffe υπέρτων ε-πιτιθέμενων τμημάτων, τα οποίααναγκα-

στικάπεριορίστηκαν σταδικάτους μέσα,πουαποδείχθηκανανεπαρκή.

Ετσι μια ψυχρή ημέρα του Απριλίου,μέσασταπυκνάδάση καιστις άγριεςχα-ράδρες του όρους Βαρνούς, λίγοι Ελλη-νεςστρατιώτες, ιππείς που είχαν ξεπεζέ-ψει,πολεμώνταςμετιςαραβίδεςκαιταλί-γα πολυβόλα τους, με την περιορισμένηαλλάεπιτυχή υποστήριξη κατάλληλαταγ-μένου πυροβολικού, πετύχαιναν να ανα-

χαιτίσουντηνέφοδοτουγερμανικούπεζι-κού.Οιεπιτιθέμενοιδιοικητέςαντιλήφθηκαντοάσκοποτωνπροσπαθειώντουςκαιδιέταξαν αναδίπλωση, δημιουργώνταςστουςνικητές Ελληνες έντονοενθουσια-σμόοοποίοςεκφράστηκεμεδραστήριαα-ντεπίθεση. Σύντομα οι οπισθοχωρούντεςΓερμανοί τράπηκαν σε φυγή πάνω στονδρόμοπροςτηνπόλητηςΦλώριναςκαταδιωκόμενοι από τους Ελληνες ιππείς! Ηδιαφοράδυνάμεωνόμωςήτανμεγάληκαιστιςπαρυφέςτηςπόληςοι Γερμανοίανασυντάχθηκαν και ενισχύθηκαν, σχηματί-ζοντας νέα γραμμή μάχης. Μπροστά σε

αυτήσταμάτησανοιεπερχόμενοιΕλληνεςιππείςκαιάρχισαννααναδιπλώνονται(πο-λύφρόνιμα,αφού δενείχαντη δυνατότη-τανατη διασπάσουν),εκτόςαπόδύοπουπροπορεύοντανκαλπάζονταςασυγκράτη-τοι, σι οποίοι εισχώρησαν στις εχθρικέςγραμμέςκαιτελικάσυνελήφθησαναιχμά-λωτοιαπότοπλήθοςτωνΓερμανών.

Τις δύο επόμενες ημέρες, 12 και 13Απριλίου,δεναποτολμήθηκεκαμίαεχθρι-κή ενέργεια, απόδειξη του εντυπωσια-σμού τηςγερμανικής διοίκησης από τηνήττατης προηγουμένης. Στη συνέχειαό-μως, όπωςθαδούμεπαρακάτω, η κατάρ-

ρευση(την14ηΑπριλίου)τηςελληνικήςά-μυνας στη σημαντικότερη διάβαση, στηνΚλεισούραΚαστοριάς, μεταξύ ΒίτσιουκαιΑσκιού, και η κάθοδος της LSSAH προςτην πόλη της Καστοριάς δημιούργησαννέαδυσάρεστη κατάσταση.

ΑΠΩΛΕΙΕΣ

Οιαπώλειες των συγκρούσεων παρα-μένουν άγνωστες, όπως οι εμπλακείσεςδυνάμεις. Είναι λογικό να υποθέσουμεπωςήτανσημαντικέςγιατουςΓερμανούς,λιγότερες κατάτην αρχική φάση της επί-

θεσης αλλά πολύ περισσότερες κατά τηφάση της καταδίωξής τους μερικάχιλιό-μετρα, μέχρι την πόλη της Φλώρινας.Ενδεχομένως έφθασαντο 1/15τωνδυνά-μεωνπουσυμμετείχαν,όσεςδηλαδήμπο-ρούνναπείσουνένανδιοικητήγιατομά-ταιοτωνπροσπαθειώντου...Απότηνπα-ράλειψη ανάληψηςνέας δράσης τις επό-μενες ημέρες μπορεί να εξαχθεί το συ-μπέρασμαότιηεπίθεσητης 11ηςΑπριλί-ου είχε κοστίσει ακριβά. Οι μόνεςσίγουρεςελληνικέςαπώλειεςείναιοιδύοαιχμάλωτοιιππείς!Οπωσδήποτεγενικότε-ραήτανελάχιστεςκαιδενμείωσαντη μα-

χητικήικανότητατηςΜεραρχίαςΙππικού.

ΣΤΡ Α ΤΙΩΤΙΚ Η ΙΣΤΟ ΡΙΑ 

Page 35: SI 103.pdf

7/24/2019 SI 103.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/si-103pdf 35/71

ΜΑΧΗΚΛΕΙΔΙΟΥΔΙΑΣΠΑΣΗ ΕΛΛΗΝΟΒΡΕΤΑΝΙΚΗΣΓΡΑΜΜΗΣ

Τηνεπομένη της μάχηςστοΠισοδέρινοτιοανατολικά της Φλώρινας, στη στρα-τηγικής σημασίας διάβαση Κλειδί, άλλεςγερμανικέςδυνάμεις, ενισχυμένες μεΒα-ρύκαιελαφρύπυροβολικά,επιτέθηκανα-ποφασιστικά το πρωί της 12ης Απριλίου

κατά των Αυστραλών (κυρίως) και τωνΕλλήνων, που υπερασπίζονταντη στενω-πό και τα γύρω υψώματα. Επειτα απόσκληρές συγκρούσεις, πολλέςφορές καιεκτουσυστάδην, οιΓερμανοίδιείσδυσανστην αμυντικήτοποθεσία και κατάφεραντελικάναεκδιώξουναπόαυτήντουςαμυ-νόμενους(πρωινέςώρες13ηςΑπριλίου).

Ηγερμανικήεπιτυχίαανέτρεπεόλοτοσυμμαχικό μέτωπο καιδημιουργούσεμείζοναπροβλήματα στην ελληνοβρετανικήηγεσία.ΟιΓερμανοίμπορούσαννακατευθυνθούνείτεπροςταδυτικά,οπότεθααπέκοπταντη μία (την κυριότερη) από τις

δύοβασικέςοδούςανεφοδιασμούτουελ-ληνικού ΤΣΔΜ (την οδό προς ΚαστοριάΚορυτσά), είτε προς τον νότο, οπότεθαπίεζαν τις βρετανικές δυνάμεις απομακρύνοντάς τες απότονΕλληνικό ΣτρατόστηνΑλβανία. Με το χειρότερο σενάριοθαεπιδίωκανκαιτουςδύοστόχους.Οδι-οικητής του 40ού Γερμανικού Μηχανοκί-νητουΣώματοςΣτρατού, στρατηγός (κα-τάσύμπτωση ήταναξιωματικόςπροερχό-μενοςαπότοΙππικό)Στούμε,διαθέτονταςικανές δυνάμεις (δύο τεθωρακισμένεςμεραρχίες,μιαμεραρχίαπεζικούκαιμιαε-πίλεκτη μηχανοκίνητη ταξιαρχία των SS)

καιπλήρηαεροπορική υποστήριξη,φάνη-κετολμηρός καιεπέλεξεναεπιδιώξεικαιτουςδύοαποκλίνοντεςμεταξύ τουςστό-χους. Γιατηνκύριαπροσπάθειαπροσανα-τόλισε την 9η Μεραρχία Πάντσερ, στηνπεδιάδα προς την Κοζάνη, προκειμένουνακαταδιώξειτουςΑυστραλούςκαινασυ-ντρίψειαυτούς που θεωρούσε ως σημα-ντικότεροαντίπαλο, δηλαδήτιςδυνάμειςτης Βρετανικής Κοινοπολιτείας. ΔευτερευόντωςδιέθεσετηνLSSAHπροςτανο-τιοδυτικά(προς τη διάβαση Κλεισούρας),ενώείχεήδηκατευθύνειτην73ηΜεραρ-χίαΠεζικούπροςταδυτικά(προςΒατοχώ

ριΚρυσταλλοπηγή μέσω Πισοδερίου), ώ-στεναπιέσειτουςΕλληνεςκαιναδιευρύ-νειταχείλητουεπιτευχθέντοςρήγματοςμεταξύ των δύο Συμμάχων, απομονώνο-νταςτονέναναπότονάλλο.Στησυνέχειαδιέθεσε και την 5η Μεραρχία Πάντσερπροςτον νότο.Τότε φάνηκε η τεράστιαςσημασίαςελληνικήεπιτυχίαστοΠισοδέρι.ΑνοιΓερμανοίείχανπεράσει στις11 Απρι-λίου,θαείχανήδηκόψειτηνοδόοπισθο

Μ ετά την κατάρευση του μετώπου στη βόρ εια Ελλάδα , ένα Panzer IV προσπερνά  

μια σειρά Ελλήνω ν και Βρετανώ ν 

αιχμα λώ τω ν στην άκρη ενός επαρχιακού δρόμου.

Σύγχρονη φ ω τογραφ ία τω ν ανατολικώ ν αντερεισμάτω ν του όρο υς Β αρνούς όταν τα χιόνια  έχουν α ρχίσει να λιώ νου ν (Α πρίλιος).

37

Το χω ριό Π ισοδέρ ι, το οποίο βρ ίσκεται λίγο χα μηλότερα από την ορεινή διάβα ση (Β ίγλα)  προς τα δυτικά . Το μεγά λο κτίριο α ριστερά πι&α νώς υπήρχε κατά τον πόλεμο.

ΣΤΡ Α ΤΙΩΤΙΚ Η ΙΣΤΟ ΡΙΑ 

Page 36: SI 103.pdf

7/24/2019 SI 103.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/si-103pdf 36/71

ΔυτικήόψητουόρουςΒαρνούς.Στηνκά&οδοτηςορεινήςδιάβασηςΠισοδερίουοιΓερμανοί9ααντίκριζαν,αντηνπερνούσαν,αυτότοτοπίο,στονδρόμοπροςτιςΠρέσπεςπουδιακρίνονταιστοβά9ος.

ΤοχωριόΚλεισούραΚαστοριάς,τοοποίοδεσπόζειστηνομώνυμηδιάβαση.Οδρόμοςδιακρίνεταιλίγοπρος τααριστερά.Σταυψώματααυτάτμήματατης20ής ΕλληνικήςΜεραρχίαςΠεζικούπροσπάθησανανεπιτυχώςναανακόψουντηγερμανικήπροέλαση.

χώρησης του ελληνικού ΤΣΔΜ και συνε-πώς θα ε ίχαν πετύχει σε συντομότερο

χρόνοτονδιαχωρισμότωνδύοΣυμμάχων,εξασφαλίζοντας υπέρ τους,από τιςπρώ-

τεςημέρες,τοτελικόαποτέλεσμα.

ΠΑΡΑΒΙΑΣΗΔΙΑΒΑΣΗΣΚΛΕΙΣΟΥΡΑΣΚΙΝΔΥΝΟΣΓΙΑΤΟΤΣΔΜ

Η επίλεκτη LSSAHπροσέ βαλε τοβρά-δυτης13ης/14ηςΑπριλίουτηνελληνικήα-μυντική γραμμή στα στενά της Κλεισού-

ρας,πάνω στον δρόμο ΑμυνταίουΚαστο

ριάς.Οικαταπονημένεςαπότηνπροηγού-

μενηοπισθοχώρηση μονάδεςτης ελληνι-κής20ήςΜεραρχίαςΠεζικού,μιαςαπότιςτελευταίεςμεγάλεςμονάδεςπουσυγκρο

τήθηκαν(κατάσυνέπειαδενδιέθετεούτε

ιδιαίτερη ποιότητα προσωπικού, ούτε ε-παρκή εκπαίδευση, ούτε το απαραίτητο

' "δέσιμο” μεταξύ αξ ιωματικών και οπλ ι-

τών), πολέμησαν απεγνωσμένα στις πρό-χειρακατασκευασμένεςθέσειςτουςαλλά

δενκατάφεραννααντέξουνπερισσότεροαπό20ώρεςτοσφυροκόπημααπότηναε-ροπορία, τατεθωρακισμένα και τα πυρο-

βόλατων Γερμανών.Υπόαυτέςτις συνθ ή-

κες η άμυνα κατέρρευσε και τις πρώτες

πρωινέςώρεςτης15ηςΑπριλίουταγερμα-νικά μηχανοκίνητα τμήματα κατηφόριζαν

προς την πεδιάδα της Καστοριάς (όπου

κυριαρχεί η λίμνη) . Οι άνδρες της 20ήςΜεραρχίας ε ίχαν δ ιασκορπ ιστε ί φεύγο-

νταςπροςτανότια,αδυνατώνταςνααντι

τάξουνοποιαδήποτεαντίσταση.ΑνοιΓερ-μανοίκατελάμβαναντονδρόμοΚαστοριάς

(ηοποίαβρίσκεταιστηδυτικήπλευράτης

λίμνης,ενώηΚλεισούραστηνανατολική)ΝεάποληςΓρεβενώνθακατάφερνανναα-

ποκόψουν την οδό υποχώρησης ολόκλη-

ρουτουΤΣΔΜκαιναεξαφανίσουνκάθει-

δέα περί αποτελεσματικής αντ ίστασηςστη γραμμή Βενέτικος ποταμόςΑλιάκμο

ναςποταμός. Την κατάσταση έσωσεπρο-

σωρινά η δραστήρια επέμβαση της XIIIΕλληνικήςΜεραρχίας(τουΤΣΔΜ),ταπρο

πορευόμενα τμήματατης οποίας, υποχω-ρώντας πάνω στον δρόμο αυτόν, ε ίχαν

φθάσει στην περιοχή Αμπελόκηποι, λ ίγο

μακρύτερα από το Αργος Ορεστικό, στηνότια όχθη της λίμνης. Εκεί αναπτύχθη-

κανβιαστικάτρίατάγματαπεζικού,ηομά-δααναγνώρισης και μερικέςπυροβολαρ-

χίεςπάνωστονδρόμοπουφθάνειαπότην

Κλεισούρα (και από όπου κατέφθαναν ο ιΓερμανοί), προκειμένου να καλύψουν την

Καστοριά και τον στρατηγικής σημασίαςδρόμοοοποίοςτησυνέδεεμεταΓρεβενά.

ΓιατονίδιολόγοτοΤΣΔΜδιέταξε τη Με-

ραρχίαΙππικούναδιαθέσειτοσυντομότε-

ροδυνατότμήματάτης στη βόρειαόχθητης λίμνης, στη διάβαση (μεταξύ Βίτσιου

καιλίμνης)τηςΦωτεινής,προκειμένουνα

καλύψει την πόλη από τα βόρεια. Η Με-ραρχία, εκτιμώντας (ορθά) την αδράνεια

της 73ης Γερμανικής Μεραρχίας, έστειλετμήματαιππικούκαιπυροβολικούπροςτιςΠαλαιάαντιαρματικάεμπόδιασεβουνότηςδυτικήςΜακεδονίας.

ΣΤΡ Α ΤΙΩΤΙΚ Η ΙΣΤΟ ΡΙΑ 

Page 37: SI 103.pdf

7/24/2019 SI 103.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/si-103pdf 37/71

νότιες προσβάσεις του Βιτσίου. Αυτά μετακινήθηκανγρήγοραδιάμέσουορεινώνδρομολογίων καιτοπρωίτης 15ηςΑπρ ιλί-ουβρίσκοντανστιςνέεςθέσειςτους,ανα-τολικά του παραλίμνιου χωριού Απόσκεπος,καλύπτονταςτηδιάβασηΦωτεινής.

ΜΑΧΗΚΑΣΤΟΡΙΑΣ(ΑΡΓΟΥΣΟΡΕΣΤΙΚΟΥΚΑΙΦΩΤΕΙΝΗΣ)

Στις 15Απριλίουδιεξήχθη στημικρήπεδινήπεριοχήτηςΚαστοριάςημοναδικήμάχη εκσυναντήσεωςτου ελληνογερμανικού πολέμου. Οι συγκρούσεις πραγματοπο ιήθηκαν σε δύο δ ιακρ ιτά σημεία ,στηνπερ ιοχή νότιατηςλίμνης καιδυτικάτουΑργουςΟρεστικού,όπουεκδηλώθηκεκαιηκύριαπροσπάθειατωνΓερμανών,καιστηνπεριοχή της διάβασηςΦωτεινής, ό-που οι τελευταίοι εκδήλωσαν δευτερεύουσαεπιθετικήενέργεια.

ΣτηδιάβασητηςΦωτεινήςτατμήματατης Μεραρχίας Ιππικού,έχονταςπολύ κα-λόηθικόαπότιςπροηγούμενεςεπιτυχίες

τους στο Πισοδέρ ι, που δεν κάμφθηκε απότουςσυνεχείςαεροπορικούςβομβαρ-δισμούς, πολέμησαν με θάρρος και πεί-σμα αποκρούοντας διαδοχικές εχθρικέςεφόδους μονάδωνπεζικού καιτεθω ρακι-σμένων.Ολοκλήρωσαντηνημέραπαραμένονταςκύριοιτουπεδίουτηςμάχης,μηε-πιτρέποντας στα τμήματα της επίλεκτηςγερμανικήςΤαξιαρχίαςναπεράσουν.ΗΚα-στοριά όμως καταλήφθηκε το σούρουποτης ίδιας ημέρας (15ης Απριλίου) απότα

νότια,παράτηγενναίααντίστασητωναν-

δρών τηςXIII Μεραρχίας. Η εξέλιξη αυτήανάγκασετηνικηφόραΜεραρχίαΙππικού,όπως καιτοσύνολο τουΤΣΔΜ,σε πλήρηαναδίπλωσηστουςορεινούςόγκουςαρχι-κάτουΤρικλάριου (μεταξύΚαστοριάςκαιΦλώρινας) καιμετάτηςΠίνδου.Οσχημα -τισμός παρέμεινε ισχυρός και αξιόμαχοςμέχριτηνάδοξηδιάλυσήτουύστερααπότην τελική συνθηκολόγηση (23 Απριλίου1941).

ΚΡΙΤΙΚΗΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

ΟιαγώνεςτηςΜεραρχίαςΙππικούαπέ-δειξανμετονκαλύτεροτρόποτιςδυνατό-τητεςπουυπήρχανγιααποτελεσματικήα-ντιμετώπιση της γερμανικής ε ισβολής, στηνπερίπτωση κατάτηνοποίαη ελληνι-κή πολιτικοστρατιωτική ηγεσία του 1941θαείχετηναπαιτούμενηαποφασιστικότη-τακαιένασυνεκτικόρεαλιστικόσχέδιοε-π ιχειρήσεων, που θα στηριζόταν στησκληρήάμυνασεκατάλληλεςορεινέςπε-ριοχέςαπόβετεράνουςτουαλβανικούμε-

τώπου και όχιαπό νεότευκτεςμεραρχίεςτου ΤΣΚΜ (12η και20ή). Χαρακτηριστικότης εντύπωσης που προκάλεσε στουςΓερμανούς διοικητές η επιτυχής δράσητων σκληροτράχηλων μαχητών του σχη-

ματισμού,είναιπωςδενεπιχείρησανάλληεπίθεση επίτέσσερις διαδοχικές ημέρες(12, 13, 14 και15 Απριλίου),αν καιδιέ θε-ταναπόλυτη υπεροπλία. Επιπλέονσεεπί-πεδο ιστορικών συγγραφέων είναι χαρα-κτηριστικόπωςοέγκριτοςΓερμανόςΑλεξΜπούχνερ αναφέρει στο β ιβλίο του για

τηνεκστρατείασταΒαλκάνιακαιτιςσχε-τ ικές επιχειρήσεις στην περιοχή Φλώρι-νας,πωςη73η Μεραρχία«"...υποχρεώθη-κεκαταρχάςνααποκρούσειεπανειλημμέ-νες εχθρικές αντεπιθέσεις.. .», συγχέονταςτουςεπιτιθέμενους με τους αμυνό-μενους...

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

(1)ΑλέξανδροςΠαπάγος:ΟΠΟΛΕΜΟΣΤΗΣΕΛΛΑΔΟΣ19401941,Αθήνα, 1945.(2)Χ.Ρίχτερ:ΗΙΤΑΛΟΓΕΡΜΑΝΙΚΗΕΠΙΘΕΣΗΕΝΑΝΤΙΟΝΤΗΣΕΛΛΑΔΟΣ, Αθήνα, 1998.(3)ΕΠΟΠΟΙΙΑΚΑΙΚΑΤΑΡΡΕΥΣΗ,ΑΠΟΤΗΝΑΛΒΑΝΙΑΣΤΗΝΚΑΤΟΧΗ,σειρά "ΦοβεράΝτοκουμέντα",εκδόσειςΦυτράκη,Αθήνα, 1977.(4)ΑλεξΜπούχνερ:ΗΓΕΡΜΑΝΙΚΗΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑΚΑΤΑΤΗΣΕΛΛΑΔΑΣ,ΕκδοτικήΕταιρίαO.E.,Αθήνα, 1961.(5)ΔΙΣ/ΓΕΣ,ΤΟΤΕΛΟΣΜΙΑΣΕΠΟΠΟΙΙΑΣ, 1959.(6)ΡΚαρτιέ:ΙΣΤΟΡΙΑΤΟΥΔΕΥΤΕΡΟΥΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥΠΟΛΕΜΟΥ,ελληνικήέκδοσηΕΕΕ, 1965.

(7)Αλ.Εδιπίδης:ΙΣΤΟΡΙΑΤΟΥΕΛΛΗΝΟΙΤΑΛΙΚΟΥΚΑΙΕΛΛΗΝΟΓΕΡΜΑΝΙΚΟΥΠΟΛΕΜΟΥ19401941,ΜεγάληΕικονογραφημένηΙστορίαΕλληνικώνΠολέμων194044,Αθήνα, 1954.(8)Μπ.ΛίντελΧαρτ: ΙΣΤΟΡΙΑΤΟΥΔΕΥΤΕΡΟΥΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥΠΟΛΕΜΟΥ,Καραβίας,Αθήνα,1977.(9)Γ.Ανδρεάδη:ΠΩΣΚΑΙΓΙΑΤΙΝΙΚΗΣΑΜΕ ΤΟΥΣΙΤΑΛΟΥΣΤΟ '40,Ευρωεκδοτική,Αθήνα,1993.

h a b b ls aΔωδεκανήσου 29 · Αργυρούπολη 16452 · www.gehobbies.gr 

 Τηλ: 210-9916178 - κιν: 6932339702 · Ε - mail: [email protected]

ΕΚΠΛΗΚΤΙΚΗΣ ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΑΣ 

ΜΕΤΑΛΛΙΚΕΣ ΜΙΝΙΑΤΟΥΡΕΣΜΕΓΑΛΗ ΠΟΙΚΙΛΙΑ ΘΕΜΑΤΩΝ (ΑΕΡΟΣΚΑΦΗ - ΑΡΜΑΤΑ - ΟΧΗΜΑΤΑ)

Μ€ΓΑΛΗ ΤΓ01ΚΙΜΑ ΒΙΒΑΙΩΜ 

✓ Ιστορικά

✓ Στρατιωτικά θέματα

✓Mwiffufits   m \

“ Οι φωτογραφίες  

Λπηελοόν ένα μ ικίί  δε ίγμα   t h s μεγάλη?'

> γκάμα$ που  4 ^ Staler ου με. J

   Γ   Ε   Ω   Ρ   Γ   Ι   Α

   Λ   Ο   Υ   Κ

   Α

   /   Σ   Τ   Ρ   Α   Τ   Ι   Ω   Τ   Ι   Κ   Η

   Ι   Σ   Τ   Ο   Ρ   Ι   Α

   2   0   0   5

Page 38: SI 103.pdf

7/24/2019 SI 103.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/si-103pdf 38/71

ΟΙ ΝΟΤΙΟΙ  ΑΝΑΧΑΙΤΙΣΟΥ

ΤΟΥΣ ΒΟΡΕΙΟΥΣ θ 6 :

Page 39: SI 103.pdf

7/24/2019 SI 103.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/si-103pdf 39/71

Στις αρχές Μ αϊου του 1863 η Στρατιά του Π οτόμακ με 130.000 Στρατιώτεςτωνβορείωναντιμετωπίζουντηνκυκλωτική

άνδρες, νέο διοικητή και ένα πολύ καλό σχέδιο πέρα σε στα κίνησητωνΝοτίωνστοΤσάνσελορσβιλ.

εδάφ η του Ν ότου έτοιμη να δώ σει το αποφ ασιστικό κτύπημα  

στους Ν ότιους αντάρτες. Ο στρα τηγός Λη με τη Στρα τιά της  

Β όρειας Β ιρτζίνια έσπευσε να τη συνα ντήσει σε μία ακόμη μάχη 

που για τον Ν ότο ήτα ν δίχω ς α ύριο... Θ Ο ΔΩΡΗ Σ ΑΛΑΝ Η Σ - Ο Ρ Ο ΛΙΤΣΑΣ

Page 40: SI 103.pdf

7/24/2019 SI 103.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/si-103pdf 40/71

ΑπότονΑπρίλιοτου1861,ότανστοΦορτΣάμτερτηςΝότιαςΚαρολίναήχησανγιαπρώτη φοράταπυρ ο-βόλα, καιπαράτιςαισιόδοξεςπροβλέψειςσεΒορράκαιΝότοότιοιεχθροπραξίεςθα

διαρκούσανπολύ λίγο, είχαν κυλήσει δύοαιματοβαμμέναχρόνια χωρίς κάποιος απότους δύο μονομάχους του ΑμερικανικούΕμφυλίουΠολέμουναέχειαποκτήσειτοα-ποφασιστικόπλεονέκτημα.

ΗΕνωσητωνΒορείωνΠολιτειώνδιατη-ρούσεπάντασαφήα ριθμητική υπεροχήέ-

ναντιτηςΣυνομοσπονδίαςτωνΝοτίωνΠο-λιτειών, τόσο σεάνδρεςόσο καισε υλικό.

ποίοςαπότονΙανουάριοτου1863είχεαναλάβειτη διοίκησητηςΣτρατιάς του Ποτόμακαντικαθιστώντας τονστρατηγό Μπέρνσάιντ, ο οποίος νωρίτεραστις 13 Δεκεμ-βρίου 1862 είχεοδηγήσειτους φέντεραλς(ομοσπονδιακούς) σε βαρύτατη ήττα στη

μάχητουΦρέντερικσμπεργκ.ΟΧούκεραναλαμβάνονταςτηδιοίκηση

προχώρησε αμέσως στην αναδιοργάνωσητης Στρατιάς, κατέβαλεδε καισημαντικέςπροσπάθειεςγιατηνεξύψωσητουηθικούτων ανδρών του το οποίο μετά τ ις αλλε-πάλληλες ήττες ήτανπολύ χαμηλό. Κατέ-

στησετιςμεραρχίεςπιοελαφρέςκαιευέλι

0 ταξίαρχοςΓουίλκοξ.Ανέκοψετην 0 θρυλ ικός Τόμας Στόουνγουολ"Τζάκσον.

προέλασητουΣέτζγουικπροςτανώτατουΛητομεσημέριτης3ηςΜαϊου.

Είχετη δυνατότητανα αναπληρώνειτις απώλειέςτηςμεταχύτατουςρυθμούςκαιοιπηγέςτηςέμοιαζανναείναιανεξάντλητες.Επιπροσθέτωςοστόλοςτηςείχεκυριαρχή-σειστιςθάλασσες τουΝότου έχονταςε πι-βάλλειασφυκτικό αποκλεισμό σταλιμάνιατου. ΔυστυχώςγιατηνΕνωσηαυτή η υπε-ροπλίατηςδεντηνείχεβοηθήσεισταπε-δίατωνμαχών,όπουοιΝότιοιείχαντοπά-νωχέρι.

Οιρέμπελς (αντάρτες)του Νότου, έχο-νταςαναπτύξειμιαιδιότυπηφιλοπατρίακαιμιαφανατικήπίστηστονσκοπότους,καθο-

δηγούμενοι από χαρισματικούς διοικητέςείχαν επανειλημμένα νικήσειτους Γιάνκιςδιαψεύδονταςκάθεπρόγνωση.Μετονκαι-ρόείχανδημιουργήσειένανστρατόπραγ-ματικών βετεράνων και με τον αέρα πουτουςέδινανοιπροηγούμενεςνίκεςτουςή-ταν αισιόδοξοι ότι θα κατάφερναννα σύ-ρουντουςΒόρειουςσεδιαπραγματεύσεις,γεγονόςπου θα σήμαινε τηνπολυπόθητηγι' αυτούς ανεξαρτησία. Την αισιοδοξίατους όμως δεν συμμεριζόταν ο Βόρειοςστρατηγός Τζόζεφ Χούκερ, ο "Φάιτ ινγκ

Τζο", όπωςήταντοπροσωνύμιό του, οο-

κτες. Καθιέρωσετο σύστηματωνδιακριτι-κών εμβλημάτων για κάθε Σώμα Στρατού(ΣΣ)ξεχωριστά,ενισχύονταςέτσιτοαίσθη-μαυπερηφάνειαςτωνανδρώνγιατημονά-δα τους. Περιόρισε δραστικά τις λιποτα-ξίες, όχιμετην επιβολή αυστηρώνποινώναλλάεισάγονταςέναδίκαιοσύστημααδει-ών.Τοπιοσημαντικό,όμως,επίτευγμάτουήταν η αναδιοργάνωση του ιππικού, το ο-ποίο απέσπασε από τοπεζικό μετατρέποντάςτοσεανεξάρτητηδιοίκηση.

ΜετηνάφιξητηςάνοιξηςηΣτρατιάτουΠοτόμακ,στρατοπεδευμένηστοΦάλμουθ,

στηβόρεια όχθητουποταμού Ραπαχάνοκ,αριθμούσε133.000άνδρεςκαι412πυροβό-λα.ΟΧούκερ,οοποίοςαπότηνημέραπουανέλαβε τη διοίκηση απείχε συστηματικάαπότολικέρ,ήταν αποφασισμένος ναπετύχειεκείόπουοιπροκάτοχοίτουείχαναποτύχει. "Ο Θεός ναλυπηθ είτον ΜπόμπυΛηγιατίεγώδενθατοκάνω...",δήλωνεγε-μάτοςαυτοπεποίθηση.

Στηνότιαόχθη ηΣτρατιάτηςΒόρειαςΒιρτζίνιατουστρατηγού ΡόμπερτΛηστρα-τοπέδευεσταυψώματαΜέρυπίοωαπότην

πόλη του Φρέντερικσμπεργκ, στις θέσεις

που κατείχε κατά τη μάχη η οποία είχεπροηγηθείεκείτονΔεκέμβριο.Αριθμούσε60.000 άνδρες, οι οποίοι αντιμετώπιζαντασυνηθισμένα γι1 αυτούς προβλήματα δια-τροφήςκαιένδυσης.Απούσιαζανοιμεραρ-χίες των στρατηγώνΧούντκαι Πίκετ, οιο-ποίεςυπότηδιοίκησητουστρατηγούΛόν

γκστριτ είχαν σταλεί ναπολιορκήσ ουν τοΣάφολκ.

Ο Χούκεργνωρίζοντας αυτή την από-

σπασηέκρινεότιήτανηκατάλληληστιγμήγιαναθέσεισεεφαρμογήτοσχέδιότου.Τοτελευταίο προέβλεπε τη διάβαση του Ρα-παχάνοκ μπροστά από τις θέσεις των Νο-τίωνμεδύοΣΣ,μεσκοπόνατουςπαραπλα-νήσει(ότιαυτήδή θενθαήτανη κύριαεπί-θεση) και να τους καθηλώσειστις θέσειςτους, ενώτοκύριο μέροςτηςΣτρατιάςθαπερνούσεπιοβόρεια,απότονποταμόΡάπινταν, και θα επιχειρούσε στο αριστερόπλευρό και στα νώτα των αντιπάλων. ΣταμέσαΑπριλίου οΧούκερ ήτανέτοιμος. "Τοσχέδιό μου είναιτέλειο", δήλωσεστους α-ξιωματικούςτουκαιέθεσετονστρατότουσε κίνηση...

ΟΙΠΡΩΤΕΣΚΙΝΗΣΕΙΣ

Οιεπιχειρήσειςξεκίνησανστις27Απρι-λίου, όταν τρία ΣΣ των Βορείων υπότουςστρατηγούς Μηντ, Χάουαρντ και Σλόκαμ,δύναμης 60.000 περίπου ανδρών, έφυγαναπό το Φάλμουθ με βορειοδυτική πορεία43χλμ. με σκοπόνα διαβούναθέατοι τονποταμό Ράπινταν απόταπεράσματα ΕλυςκαιΤζερμάνακαιστησυνέχειαναβαδίσουνπρος το Τσάνσελορσβιλ, μια περιοχή στηδασώδη έκτασηΓουίλντερνες, 16χλμ.δυτι-κάτουΦρέντερικσμπεργκ.

Στις29Απριλίου άρχισεη διάβαση τουποταμού από τουςτρεις αυτούς σχηματι-σμούς. Την ίδια ημέρα οι στρατηγοί Σέτζγουικκαι Ρέϋνολντς μεταδικά τους Σώ-ματα, δύναμης 45.000 ανδρών, διέσχισαντον Ραπαχάνοκ στο ύψος του ΦρέντερικσμπεργκμεσκοπόνακρατήσουντουςΝό-τιουςστιςθέσειςτους.Ταυτόχροναοστρα-τηγόςΚάουτς μετοδικό τουΣώμαπέρασετονποταμόαπότοπέρασμαΜπανκ.

Στις30ΑπριλίουτοΣΣτουΜηντέφθασε πρώτο στο Τσάνσελορσβιλ, ενώ το ΣΣτουστρατηγού Σικλςδιατάχ θηκε ναπεράσειαπότοπέρασμα Γιού Ες,έτσιώστετηνεπόμενη μέρα οΧούκερ να έχειαριστεράκαιπίσωαπότονΛηπέντε ΣΣμε78.000άν-δρεςκαιστομέτωπότουδύο ΣΣμε 45.000άνδρες.Το σχέδιοπροχωρούσε καιοΧού-κερσε κατάστασηευφορίας, απευθυνό με-

νος προς το στράτευμα, είπε: "Ο εχθρόςπλέον θα πρέπει είτε να τραπείάδοξασεφυγή, είτε ναβγειαπό τις οχυρώσεις τουκαι να δώσειμάχησε δικό μας έδαφος,ό-πουτοναναμένειβέβαιηκαταστροφή".Τηνεπομένη δήλωσε: "Ο στρατός των ανταρ-τών ε ίναι πλέον νόμ ιμη ιδιοκτησία τηςΣτρατιάςτουΠοτόμακ".

ΟΧούκερείχευποπέσειστοπρώτοτουσφάλμα.Είχευποτιμήσειτοναντίπαλότου,

ΣΤΡ Α ΤΙΩΤΙΚ Η ΙΣΤΟ ΡΙΑ 

Page 41: SI 103.pdf

7/24/2019 SI 103.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/si-103pdf 41/71

1.ΤσάνσελορΧάουζ2.Φέαρβιου

3.ΧέιζελΓκρόουβ4.ΦούρνοςΚάθριν5.ΤοσημείοόπουτραυματίστηκεοΤζάκσον

ΟιεπιχειρήσειςστοΤσάνσελορσβιλστις2Μαίου.

αν καιαπό προηγούμενες μάχες γνώριζεπολύ καλάμεποιο τρόποαγωνιζόταν οΛη.

Οτελευταίοςδενήτανοάνθρωποςπουθατρεπότανσεφυγήκαιπολύπερισσότεροε-

κείνος ο οποίοςθα οδηγούσε τονστρατό

τουσεκαταστροφήσύμφωναμετασχέδια

καιτιςεπιθυμίεςτωνεχθρώντου.Ο Λη έλαβε την πρώτη αναφορά από

τον Τζεμπ Στούαρτ, διοικητή του ιππικού

των Νοτίων, ο οποίος του έλεγε ότι είχε

συλλάβειΒ όρειουςαιχμαλώτουςαπό τρίαδιαφορετικάΣΣ.Ταυτόχροναέναςαγγελιο-

φόρος δ ιαβεβαίωνε τον Λη ότι ε ίχε δε ιτουςφέντεραλςναπερνούντονΡάπινταν.

ΟεπικεφαλήςτωνΝοτίωνβεβαιώθηκε

γιατηνεπικείμενηεπίθεσηκαιέκρινεπως

ήταν ώρα να αντιδράσει. Εδωσε εντολήστονστρατηγόΑντερσοννακινηθείμεδύο

ταξιαρχίες στο Τσάνσελορσβιλ και έθεσε

σεεπιφυλακή καιτημεραρχίατουστρατη-γού ΜακΛόους. Επίσης έστειλε μήνυμα

στον Λόνγκστριτ να επιστρέφει. Στις 30Απριλίου έλαβε νέες πληροφορίες ότι ο ι

Βόρειο ι εκινούντο στην επαρχ ιακή οδό Οραντζ, πολύ κοντά στις θέσεις των Νο-τίων.Απότις μέχριτότεαναφορές εκτίμη-

σε(σωστά)ότιημετωπικήενέρ γειατουΣέτζγουϊκήτανστηνουσίααντιπερισπασμός,

ενώοπραγματικός κίνδυνος ερχόταν απότηνκατεύθυνσητουΤσάνσελορσβιλ.

Το βράδυ της ίδιας ημέρας ο Λη είχε

πάρειτις αποφάσειςτου. Ειδοποίησε τονΑντερσον, οοποίοςήδη είχεοχυρωθεί, να

ετοιμάσειχαρακώματακαιγιατονΜακΛό-

ους, ο οποίος είχε ξεκινήσει με τις τρεις

από τις τέσσερις ταξιαρχίες του γ ια τοΤσάνσελορσβιλ.Ακολουθούσετο2οΣΣτου

στρατηγού Τόμας "Στόουνγουολ" Τζάκσον

χωρίςτη μεραρχίατου στρατηγού Ερλυ, η

οποίαεν ισχυμένηαπότην4ηΤαξιαρχίατου

ΜακΛόους, υπότονταξίαρχο Μπάρκσντεηλ, είχε λάβει εντολή να παραμείνει στο

Φρέντερικσμπεργκ. Συνολικά 12.000 άν-δρες με 45 πυροβόλαείχαν ως αποστολή

νααμυνθούν,σεέναμέτωποοκτώχιλιομέ-

τρων, απέναντι στους 45.000 άνδρες των

Σέτζγουικ και Ρέυνολντς. Ο ίδιος ο Λη με

45.000άνδρεςθααντιμετώπιζετους78.000

τουΧούκερ.Με λίγα λόγια αντιμετωπίζοντας την

καταθλιπτική αριθμητική υπεροχή του ε-

χθρούοΛηαποφάσισε καιτόλμησεναδι-

αιρέσειτονστρατότου.Οκίνδυνοςγιατον

Νότοήτανπολύμεγάλος.ΩστόσοδενήτανηπρώτηφοράπουοΛηθαριψοκινδύνευε.

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ1ΜΑΪΌΥ

Ενώξημέρωνεη1ηΜαϊουοΜακΛόουςέφθασε στοΤσάνσελορσβιλ καιέλαβεθ έ-σηδεξιάτουΑντερσον.ΟΤζάκσονπουακο-

λουθούσεέταξετοΣώματουαριστεράτουΑντερσον.Κατάτοίδιοχρονικόδιάστημαο

Χούκερέδωσεστουςδιοικητέςτουεντολή

γιαεπίθεση.ΗμάχητουΤσάνσελορσβιλάρχισεστις

11.20, όταν η μεραρχία του στρατηγούΣάικς από το ΣΣ του Μηντ συναντήθηκε

ξαφνικά με τα τμήματα προφυλακής τουΑντερσον.Μετάαπόσύντομησύγκρουσηο

Σάικςαπώθησε αυτάτατμήματα και ενε

πλάκησεσκληρόαγώναμετηνκύριαδύνα-

μη τουΑντερσον. Κάποιαστιγμή οπρώτοςδιαπίστωσεότιείχεκαιταδύοπλευράτου

εκτεθειμένα στους Τζάκσον και ΜακΛό-

ουςκαιάρχισενασυμπτύσσεται.

ΟστρατηγόςΛη,τοπιοαγαπημένο"παιδί"τουΝότου.

ΟστρατηγόςΧάνκοκαπότοΣΣτουΚά

ουτς προχώρησε γ ια να συνδράμει τον

Σάικς, αλλάέλαβαν καιοιδύοεντολήαπό

τονΧούκερ νααποσυρθούν στιςγραμμέςεξόρμησήςτους.ΟΣλόκαμείχελάβειανά-

λογη εντολή και αποσυρόταν μαχόμενος

σκληράμετονΜακΛόουςπουτονακολου-

θούσε.ΟΧούκερ,έχονταςπληροφορηθείαπό

αερόστατα τα οποία επέβλεπαν τις κινή-

σειςτωνΝοτίωνότιοΛηδενείχεπαραπλανηθείκαιεκινείτοεναντίοντου,σεμιακρί-

ση ανασφάλειας και επ ιφυλακτικότηταςδ ιέκοψε την επίθεση και επανέφερε τονστρατό του στις οχυρωμένες θέσειςτου.

ΠίστευεότιοΛηθα πραγματοποιούσε κά

ποιαανοργάνωτη επίθεση στις θέσεις αυ-τές. Είχε δ ιαπράξει το δεύτερο σφάλμα

του. ΕδωσεστουςΝότιουςτονχρόνο πουήθελα νγια ναανασάνουν. Ενώθα έπρεπε

να π ιέζει γ ια να εμπλέξει σε μάχη τον ε-χθρόμετονδιπλάσιοστρατότου,προτίμη-

σενατηρήσειστάσηαναμονήςπαραχωρώ-

νταςτηνπρωτοβουλίακινήσεωνστοναντί-παλότου.Ητανμιααπόφασηγιατηνο ποία

θαμετάνιωνεπολύτηνεπόμενη μέρα...Οι"ρέμπελς”απότηνπλευράτουςεξέ

πεμψαν ανιχνευτέςγια ναπαρατηρήσουν

την εχθρική διάταξη. Αποκαλύφθηκε έτσιότιοΧούκερείχεοργανώσειάριστατηνα-

μυντική του τοποθεσία. Οι Βόρειο ι, ανε-

πτυγμένοιπίσωαπόδιπλή σειράοχυρώσε-

ων, είχαν αποψιλώσειτοδάσος 100 μέτρα

ΣΤΡ Α ΤΙΩΤΙΚ Η ΙΣΤΟ ΡΙΑ 

Page 42: SI 103.pdf

7/24/2019 SI 103.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/si-103pdf 42/71

μπροστάαπό τιςθέσεις τους εξασφαλίζο-νταςανεμπόδ ιστουςτομείς Βολής. Παράλ-ληλαείχαντάξειτοπυροβολικότουςαπέ-ναντιαπότιςοδούςπροσέγγισηςπροςτηναμυντικήτουςτοποθεσία.ΟΔηγνώριζεπιαότιμιακατά μέτωπο επίθεση ισοδυναμούσεμεαυτοκτονία.

Στο μεταξύ οΣτούαρτ,που ερευνούσεστη δεξιάπτέρυγα της εχθρικής παράτα-ξης, ανέφερεστονΛηότιτοδεξιόπλευρότηςΣτρατιάςτου Ποτόμακ, στο οποίο είχελάβειθέσειςτο11οΣΣτουστρατηγούΧάουαρντ,ήταν τελείως ακάλυπτο: "Στηρίζε-

ταικυριολεκτικάστοναέρα...".ΟΧάουαρντείχετοποθετήσειτοάκρο

τηςπαράταξής του στις παρυφές του δά-σουςΓουίλντερνες,τοοποίοήτανιδιαίτεραπυκνόκαιάγριοκαικατάτονστρατηγότε-λείωςαδιάβατο,συνεπώςασφαλές...

ΟΛηβρισκόταν μπροστάσεμιαμεγάληαπόφαση.Οχρόνοςκυλούσεσεβάροςτου.Κάποια στιγμή η αριθμητική υπεροχή τουεχθρού θα βάρυνεστοπεδίο τηςμάχης. Ηκατάμέτωποεπίθεσηδενήτανκαλήεπιλο-γή.Ημόνηελπίδατουήτανναπλήξειτοα-

κάλυπτο δεξιό πλευρό του Χούκερ και ομόνοςτρόποςγια νατοπράξειαυτό ήτανναδιαιρέσε ιτιςδυνάμειςτου εκνέου.Ενατμήμα του στρατού του έπρεπε να παραμείνει στη θέση του ώστε να προσελκύειτηνπροσοχήτου εχθρού στομέτωπότου,ενώέναάλλοτμήμαθαεπιχειρούσεκυκλω-τική κίνηση. Θα φερόταν στον Χούκερ ό-πωςοαντίπαλόςτουείχεσχεδιάσειγιατονίδιο. Οι κίνδυνοι ενός τέτοιου εγχειρήμα-τοςόμωςήτανπολλοίκαιμεγάλοικαιηα-πόφασηπουθαέπαιρνεκαθοριστική.ΟΛηαποφάσισε ναπροχωρήσει. Είχεαπό καιρόδείξειότιδιέθετεαυτόπουξεχωρίζειτους

μεγάλουςστρατηγούς.Διέθετεεπίσηςτον44 κατάλληλοάνθρωπογ ι1αυτό τοεγχείρημα :mm  τον ΤόμαςΤζάκσον.

Ο Τζάκσον ήταν ο ζωντανός θρύλοςτου Νότου. Βετεράνος του Μεξικανικούπολέμου, είχε σταθείσαντοίχος κατάτηνπρώτη μάχη του Μανάσας. Στην κοιλάδατης Σεναντόα δημιούργησεένα αριστούρ-γημαστρατηγικής. Κατάτη δεύτερη μάχη

του Μανάσας είχε κρατήσειτην τύχη τουΝότου στα χέρια του. Ηταν ο στρατηγόςπου δενείχε απογοητεύσειποτέ τονδιοι-κητήτου.

ΤοβράδυτηςίδιαςημέραςοΛηεπισκέ

φθηκετον“Στόουνγουολ"στοστρατόπεδότου για να συζητήσουν το σχέδιο. Εκεί οΤζάκσονπρότεινε και έπεισε τονδιοικητήτουναξεκινήσειταξημερώματαμετοσύ-νολο των 26.000 ανδρών του, αντίγιαέναμέροςπου αρχικά είχεπροτείνειο Λη. Θαακολουθούσεκυκλικήπορείαμέσααπότοδάσος Γουίλντερνες, παρακάμπτοντας τομέτωποτωνΒορείωνγιαναεπιτεθείστοα-κάλυπτοδεξιόπλευρότους.ΟΛηεπικεφα-λής 15.000ανδρών θα παρέμενεστη θέσητου διατηρώντας επάνω του τηνπροσοχήτων78.000ανδρώντου Χούκερ.

ΟΤζάκσονέφυγεγιαναδώσειτιςαπα-

ραίτητες οδηγίες στουςαξιωματικούςτου

μεσημαντικήκαθυστέρησηεπειδήοΤζάκ-σονπερίμενετηνεπιστροφήτουτοπογρά-φουτου. Επικεφαλήςτης φάλαγγαςτέθ η-κεημεραρχίατουταξίαρχουΡόουντς.Ακο-

λουθούσεαυτήτουταξίαρχουΚόλστονκαιστοτέλοςημεραρχίατουστρατηγούΧιλ.

Στην άλλη πλευρά ο Χούκερ έστειλεστιςδύοταξημερώματαμήνυμαστονΡέυνολντς στο Φρέντερικσμπεργκ να κινηθείως εφεδρεία στο Τσάνσελορσβιλ, αυξάνο-ντας τη δύναμη του εκεί στρατεύματοςστους 90.000 άνδρες. Στις'9.00 έλαβε τηνπρώτηαναφοράότιείχεπαρατηρηθείκίνη-ση μίας εχθρικήςφάλαγγας μέσα στοδά-σος.ΟΧούκερεξέλαβετηνκίνησηαυτήωςσημάδι υποχώρησης των Νοτίων. ΕπισκεπτόμενοςτονΧάουαρνττουσυνέστησεναπροσέχει τοδεξιότουπλευρό . Παράλληλαμήνυσε στον Σέτζγουικ στο Φρέντερικσμπεργκναεπιτεθεί "αν έβλεπε ότι υπάρ-χειπιθανότηταεπιτυχίας".

Η φάλαγγα του Τζάκσον περνώνταςαπόέναάνοιγματου δάσους μπροστάαπόμια ανωφέρεια που λεγόταν Χέιζελ Γκρόουβ, έγινε αντιληπτή από τους Βόρειους.Στο ύψωμα εκείνο οι στρατιώτες με τιςμπλε στολές (Βόρειοι) είχαν τοποθετήσειπυροβολικότοοποίοάρχισεναβάλλεικα-τάτωνΝοτίων.

ΟΣικλς μεάδειατουΧούκερκινήθηκεμεδύομεραρχίεςγιαναδιερευνήσειτιςκι-νήσειςτουεχθρού. Κοντάστη θέση όπουυπήρχε ένας φούρνος της εποχής, ο Κάθρην Φέρνες, ενέπλεξε σε μάχη ένα σύ-νταγμαΝοτίωναπότηνΤζόρτζιαπουήτανστηνοπισθοφυλακή.Ημονάδααυτήδενή-

τανδυνατόνααντισταθείγιαπολύστιςδύομεραρχίεςκαισυνετρίβη.ΟιΒόρειοιαιχμα-λώτισανπολλούςκαικατέλαβανκαιπολλές

άμαξες εφοδίων. Ο Σικλς επιχείρησε ναπροωθηθεί περισσότερο, ανεκόπη όμωςαπόδύο ταξιαρχίες που έστειλε προςενί-σχυσηστηνοπισθοφυλακήοΧιλ.Στηνανα-φοράπροςτονδιοικητήτου έλεγε μεταξύάλλωνότιτο κύριο σώματουεχθρού είχεπεράσεικαιείχεήδηαπομακρυνθεί...

Στις 16.30 δυσοίωνεςαναφορές έφθα -νανστοΤσάνσελορΧάουζ, στο στρατηγείοτουΧούκερ,οιοποίεςέλεγανότιοεχθρόςσυγκεντρώνεταιστοδεξιόπλευρό τουΧά-ουαρντ. Ο αρχιστράτηγος επέμενε ότι οιΝότιοι υποχωρούν. Οι ίδιες αναφορές έφθασαν και στονΧάουαρντ, ο οποίος, αν

καιθεωρούσεαδύνατοναπεράσεικάποιοςμεγάλος εχθρικός σχηματισμός από τόσοπυκνό δάσος, διέταξε απρόθυμα δύο συ-ντάγματα με δύο πυροβόλα, περίπου 900άνδρες,ναστραφούνπροςτηδύσηεκείό-

πουάρχιζετοδάσος. Την ίδιαώραο Τζάκ-σονείχεφθάσειστονπροορισμότουκαιοιμεραρχίεςτουλάμβανανθέσειςγιαεπίθε-ση, 800μέτραμέσααπό την άκρη του δά-σους.

Από νωρίς το απόγευμα οι 12.000 άν-δρες του Χάουαρντ, οι περισσότεροι απότους οποίους ήταν Γερμανοί μετανάστες,Βλέπονταςτηνημέραναπερνάειχωρίςνα

έχει συμβείτίποτα σημαντικό στον τομέα

ΟστρατηγόςΣέτζγουικμετο6οΣώμα Στρατούπουδιοικούσεπέτυχετημοναδική

τοπικήνίκηγιατουςΒόρειους.

1866.ΓυναίκεςτουΝότουθρηνούνστοντάφοτουΤζάκσοντρίαχρόνιαμετάτον θάνατότουκαιένανχρόνομετάτοτέλος

τουπολέμου.

και ο Λη αποσύρθηκε για να αναπαυθεί. ΣτιςαρχέςτουΜαϊουοινύκτεςστη Βιρτζίνιαείναιακόμηπολύ κρύες. ΟΛηπροσπα-θούσεναζεσταθείμέσαστοπανωφόριτουενώ το μυαλό του Βασάνιζαν οι σκέψεις...

Γνώριζε ότι ε ίχε παραΒεί κάθε κανόναστρατηγικήςχωρίζονταςτονστρατότουσετρίατμήματαενώαντιμετώπιζε στρατόδι-

πλάσιο απότον δικότου. Αν είχε υπολογί-σειλάθος καιοΧούκεραποφάσιζεναεπι-τεθεί πριν ο Τζάκσον καταφέρει να λάβειθέση,οι15.000άνδρεςπουδιοικούσεθαή-ταν καταδικασμένοι και όλαθα τελείωναν

εκεί. Ενιωθεσανναέπαιζετηνύπαρξη τηςπατρίδαςτου σεμια ζαριάκαιγνώριζε ότιτα ζάρια είχαν κιόλας φύγει από το χέριτου.

ΣΑΒΒΑΤΟ2ΜΑΪΟΥ

ΤιςπρώτεςπρωινέςώρεςοΤζάκσονσυναντήθηκεμετονΛηγιανασυζητήσουντιςτελευταίες λεπτομέρειεςκαιγιαναεπιβε-βαιώσει ότι είχετην έγκριση του διοικητήτουναπροχωρήσειμεόλητηδύναμήτου.Αυτήέμελλεναείναιητελευταίαφοράπουοιδύοάνδρεςείδανοέναςτονάλλο.

Λίγοπριναπότις8.00το2οΣΣξεκίνησε

ΣΤΡ Α ΤΙΩΤΙΚ Η ΙΣΤΟ ΡΙΑ 

Page 43: SI 103.pdf

7/24/2019 SI 103.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/si-103pdf 43/71

Page 44: SI 103.pdf

7/24/2019 SI 103.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/si-103pdf 44/71

ΤΖΟΖΕΦ ΧΟΥΚΕΡ

0στρατηγόςΤζόζεφΧούκερ(JosefHooker)γεννήθηκε στο Χάντλεητης Μασαχουσέτης το 1814.Σπού-δασεστηΣχολήτουΓουέστΠόιντ,απόόπουαποφο ίτη-

σε29οςστους50τηςτάξηςτου.Ελαβεμέροςστονπό-

λεμο του Μεξ ικού, όπου και δ ιακρίθηκε. Κατά την έ-

ναρξητου εμφυλίουπολέμου ήτανπολίτηςκαιωςτέ-τοιοςπαρακολούθησε τηνπρώτη μάχη στο Μανάσας.Κατόπιν του ανατέθηκε μ ία ταξιαρχ ία στα περίχωρα

τηςΟ υάσιγκτονκαι αργότεραέλαβε μέροςσεπολλέςμάχες,όπως στηδεύτερη τουΜ ανάσαςκαι στοΑντιέ

ταμ,όπουτραυματίστηκεστοπόδι.ΣτημάχητουΦρέ

ντερικσμπεργκ,ανκαιδενείχεμεγάλησυμμετοχή,κα-τηγόρησεανοικτάτονΜπέρνσάιντστρέφονταςκαιάλ-

λουςαξιωματικούςεναντίοντου.Μετάτηνήτταέλεγε

ότιο μόνοςτρόποςγιανα κερδίσειη Ενωσητονπ όλε-

μο ήταν η επιβολή δικτατορίας. Μετά το Τσάνσελορ-σβιλμετατέθηκεστοδυτικόμέτωπο,όπουέλαβεμέροςστημάχηστοΜίσιονερυΡιτζκαι

στηνεκστρατείατηςΑτλάντα.ΠαραιτήθηκεαπότηδιοίκησήτουότανδιαφώνησεμετονΣέρμαν.Τοτέλοςτουπολέμου τονβρήκεναδιοικείένανήσυχοτομέαστοΜίτσιγκαν.Ως

άνθρωποςοΧούκερχαρακτηρίστηκεαπότουςσυγχρόνουςτουανήθικος,άξεστος,μέ-

θυσος και δολοπλόκος. Ηταν όμωςγενναίος άνδρας. Οργάνωσε με άριστο τρόποτο

στράτευμα καιήτανπολύ αγαπητόςστουςάν δρεςτου. Αναφέρεταιχαρακτηριστικά ότι

άνοιξεπρώτοςταστρατόπεδαστιςπόρνες,οιοποίεςέκτοτεπεριπαικτικάονομάστηκαν"Hooker's troop s" και στη συνέχειαΧούκερς, ονομασίαπου κρατούνμέχρισήμερα.Ο

στρατηγόςπέθανεστο ΓκάρντενΣίτυτηςΝέαςΥόρκηςτο1879καιετάφηστοΣινσινάτιτουΟχάιο.

τρομαγμένων φυγάδωνπου έτρεχαν προς

τη σωτηρία. 0 Χάουαρντέφιπποςκαικρα-τώντας μ ια σημαία της Ενωσης προσπα-

θούσεαπεγνωσμέναναανασυντάξειγύρω

του τους φυγάδες και να σχηματίσει μιαγραμμήάμυνας.ΟσεςφορέςοιΒόρειοιεπι-

χείρησαννα σταθούν και να πολεμήσουν

παρασύρθηκαν από τη φρενήρη επίθεσητωνανδρώνμετιςγκρίζεςστολές.

Στις 19.00οι Νότιοιαπείχαν μόνο 1.500

μέτρα από το Τσάνσελορσβιλ. Η νύκτα ό-μωςέπεφτεκαιοιμονάδεςτωνΝοτίωνάρ-χισανναχάνουντησυνοχήτους.Ηεπίθεση

αποδιοργανώθηκε,έχασετηνορμήτηςκαι

σταμάτησε...

Ο Τζάκσον όμως δενσκόπευε να στα-

ματήσει.ΔενήθελεναδώσειχρόνοστουςΒόρειους ν' ανασυνταχθούν. Σκόπευε να

καταλάβειτιςδιαβάσειςτουποταμούώστε

νατουςστερήσειτηδυνατότηταδιαφυγής,γι' αυτόέδωσε εντολή στονΧιλ, πουήτανστην οπισθοφυλακή, να προωθηθεί στην

κορυφήτηςεπίθεσης.

Ο Χούκερπληροφορήθηκε τα συμβαί

νοντααπόφυγάδεςοιοποίοιείχανφθάσειστο στρατηγείο του.Διέταξε τονΣικλς να

κινηθείδυτικάκαινααποκρούσειτηνεπί-θεση. "Νατουςδεχθείτε επάνωστις ξιφο-

λόγχεςσας",του είπεχαρακτηριστικά. Μέ-σα στο σκοτάδι όμως δύοαπότις μεραρ-

χίεςτουΣικλςέχασαντονπροσανατολισμό

τους καιτελικάαυτός κατόρθωσενα δια-

θέσειμόνομία.Ηταν21.00ότανοΧάουαρ-

ντ κατάφερε να ανασυντάξει ένα μέροςαπότο 11ο Σώμα καιμαζί με τους άλλουςδιοικητέςσχημάτισανμιανέαγραμμήάμυ-

νας. Η διάταξή της είχε σχήμα "V", του ο-

ποίουηκορυφήβρισκότανστούψωμαΧέιζελΓκρόουβ,τοαριστερότουσκέλοςστον

Ράπιντανανατολικάτουπεράσματος Ελυς

46 και το δεξ ιό του στο πέρασμα Γιού Ες.i" Προς ενίσχυσή τους κ ινήθηκε και ο Ρέυ

νολντςπουμόλιςείχεαφιχθεί.

Στην κορυφή της δόξαςπαραμονεύει ο θάνατος

Ητανπερίπου 21.30όταν οΤζάκσον,ε

πιστρέφονταςστιςγραμμέςτωνΝοτίωνύ-

στερααπόανίχνευσηκαιενόψειτηςνυκτε-

ρινήςτουεπίθεσης,έπεσεεπάνωστουςε

νεδρεύοντεςσκοπούςτου 18ουΣυντάγμα-τος Πεζικού της Βόρειας Καρολίνα. Μέσα

στη νύκτα ο ι άνδρες αυτοί πέρασαν τονΤζάκσονκαιτησυνοδείατουγιαΒόρειους

και άνοιξαν πυρ κατά του διοικητή τους.Δύο από τους συνοδούς του έπεσαν νε-

κροί,ενώοίδιοςδέχθηκεδύοσφαίρες,μίαστοναριστερό βραχίονα καιμίαστη δεξιά

παλάμη,καιγκρεμίστηκεαπότοάλογότου.

Η μοίρα, σε ένα από τα παράξενα παι-

χνίδιατης,θέλησεναπληγωθείθανάσιμαοστρατηγός την ημέρα του μεγαλύτερουθριάμβου του. Ο "Στόουνγουολ" μεταφέρ-

θηκεσεπροκεχωρημένονοσοκομείο,όπου

του αφαιρέθηκε το αριστερό του χέρι. ΟτανοΛηπληροφορήθηκετονακρωτηρια-

σμότουΤζάκσονμονολόγησεμεθλίψη:"Ο

στρατηγόςΤζάκσονέχασετοαριστερότου

χέρικαιεγώέχασατοδεξίμου..".

Ακολούθως η κατάσταση του Τζάκσονέδειξε κάποια σημάδια βελτίωσης. Οι εκ-

στρατείες όμως και οπόλεμος είχαν απόχρόνιαυποσκάψειτηνυγείατου.Οοργανι-

σμός του είχε αδυνατίσει και έτσι στις 8

Μαϊου παρουσίασε συμπτώματα πνευμο-νίας. Ο στρατηγός Τόμας Τζάκσον πέθανεστις15.15της Κυριακής 10 Μαϊου, ήσυχος

διότιείχεπράξειτοκαθήκοντουαπέναντι

στην πατρίδα και ευτυχής επειδή είχε δί-

πλατουτηγυναίκα τουκαιτην κόρη του.Τατελευταίατουλόγιαήταν:"Αςπεράσου

με το ποτάμι γ ια να αναπαυθούμε κάτωαπότις σκιές τωνδένδρων".Η κηδείατου

έγινε στις 15 Μαϊου στο Λέξινγκτον τηςΒιρτζίνια,μέσασεκλίμαπάνδημουθρήνου.

Λίγο μετά τοντραυματισμό του Τζάκ-σοντο βράδυ της2αςΜαϊουτοπυρ οβολι-

κότωνΒορείωναπόταυψώματατουΦέαρ

βιουάνοιξεπυρπροςτηνκατεύθυνσηαπό

όπουακούστηκανοιπυροβολισμοί.

ΟστρατηγόςΧιλ,οοποίοςείχεμόλιςα

ναλάβειτηδιοίκησητου2ου ΣΣ,τραυματί-στηκε από έκρηξη βλήματος και αποσύρθηκε.Ετσιηδιοίκησητου2ουΣώματοςπέ

ρασε στα χέρια του ανώτερου εκείνη τηστιγμή αξιωματικού, του στρατηγού Στού

αρτ,οοποίοςόμωςδενείχεδιοικήσειποτέ

τόσομεγάλοσχηματισμόπεζικού.

ΚΥΡΙΑΚΗ3ΜΑΪΟΥ

Πρινακόμα ξημερώσει οΣτούαρτεπι-τέθηκεπιέζονταςτοδεξιόπλευρότωνΒο-ρείων. ΟΛη επιτέθηκε μετη μεραρχίατου

Αντερσονστοκέντρο καιτη μεραρχία του

ΜακΛόουςστοαριστερόπλευρότους.

ΗταννωρίςτοπρωίότανοΧούκερυπέ-

πεσε σε νέο σφάλμα. Φοβούμενος μήπως

κυκλωθε ίοΣικλς, τούέδωσεεντολή ναα-

ποσυρ θείαπότηνπραγματικάδεσπόζουσα

θέση στο ύψωμαΧέιζελ Γκρόουβ, τηνκο-ρυφήτου"V"τηςδιάταξηςτωνΒορείων.

Ο Στούαρτ, έχοντας αντιληφθεί εγκαί-

ρωςτησημασίατηςθέσηςαυτής,ανέβασεστούψωμα31 πυροβόλα. Οπωςαποδ είχθη-

κε η συγκεκριμένη κίνηση ήταν το κλειδίγιατηνπεραιτέρω εξέλιξητης μάχης. Από

εκε ί απέκτησε δυνατότητα εκτέλεσης

πλευρικώνπυρώνκαιπροςτιςδύοπτέρυ-

γες της αμυντικής διάταξης του Χούκερ.

Πολύ σύντοματαέμπειρα πληρώματατωνπυροβόλωνάρχισαν να σπέρνουντον θά-

νατοστιςγραμμέςτωνΒορείων.Τασώματαστρατούτων Σικλς,Σλόκαμκαι Κάουτςεί-

χαν περιέλθει σε δεινή θέση. Το μέτωπότους πιεζόταν ασφυκτικά απότη συνδυα-

σμένη επίθεση των Λη και Στούαρτ, ενώφονικάπυράαπότοΧέιζελΓκρόουβσάρω-

ναν τα πλευράτους. Σύντομα άρχισαννα

παραχωρούν έδαφος υποχωρώντας μαχόμενα.

Στις08.00οιδύο πτέρυγες των Νοτίωνενώθηκαν καιμεενιαίο μέτωπο συνέχισαν

τηνπροώθησή τους, φθάνοντας στις οχυ-

ρώσεις του Χούκερ μπροστά στο Τσάνσελορσβιλ.

Η μάχη βρισκόταν στο αποκορύφωμά

της. Οι καπνοίαπό τα δένδρα που καίγο-

νταν, οιεκρήξεις τωνβλημάτων, οιπυρο-βολισμοίκαιοικραυγέςτωντραυματισμέ-

νωνδημιουργούσανέναεφιαλτικόσκηνικό.Οι αντάρτες ξεπρόβαλλανσανγκρίζα φα-

ντάσματα μέσα από την πρωινή ομίχλη

ουρλιάζονταςτηναπόκοσμη "ρέμπελγιελ"

και έπεφταν σαν δαιμον ισμένο ι επάνω

ΣΤΡ Α ΤΙΩΤΙΚ Η ΙΣΤΟ ΡΙΑ 

Page 45: SI 103.pdf

7/24/2019 SI 103.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/si-103pdf 45/71

στους Βόρειους. Το πυροβολικό των Βο-ρείωνσφυροκοπούσε τους επιτιθέμενουςανοίγοντας βαθιές πληγές στις γραμμές

τους.ΤρειςφορέςοιΝότιοικατέλαβαντιςοχυρώσειςτωνΒορείωνκαιτρειςφορέςοι•ενναίοιάνδρεςτου Χούκερ με αντεπιθέ-σειςκαιμετην υποστήριξη τουπ υροβολι-κούτουςαπώθησανέξωαπόαυτές.ΤοπυοοβολικότωνΝοτίων,τοοποίοαπαντούσε

σταπυράαπόκαλύτερεςθέσεις,σταδιακά

κέρδιζε τη μάχη κάνοντας το ένα μετάτοάλλοταπυροβό λατων"φέντεραλς" νασιγήσουν.

Ητανπερίπου 09.30όταν ένα βλήμα έ

πληξετοστρατηγείοτουΧούκερ.Εναςτοί-χοςαπότούβλακατέρρευσεκαιτραυμάτι-σεελαφράτοναρχιστράτηγο,οοποίοςμε-ταφέρθηκεσοκαρισμένοςσταμετόπισθεν.Λίγοπριναποχωρήσειέδωσεεντολή ναυ-ποχωρήσει ο στρατός ενάμισι χιλιόμετροκαιναετοιμάσεινέαγραμμήάμυνας.

Πριν συμβείαυτό και ενώ ηώρα ήτανπερίπου10.00οΣτούαρτύστερααπόσκλη-ρόαγώνακατάφερεναδιασπάσειτηναμυ-

ντική γραμμή τωνΒορείων. Οι Νότιοιμετάαπό σκληρές μάχες σώμα με σώμα και α-φούπλήρωσανβαρύφόροαίματοςκατέλα-βαν τις καλά οργανωμένες αμυντικές θέ-σειςτων Βορείων στοΦέαρβιου καιόρμησανστονανοικτόχώροτουΤσάνσελορσβιλ.ΟιάνδρεςτουΛηαπότηδικήτουςπλευράκατεδίωκαντουςΒόρειους με συνεχείς ο-μοβροντίες. Τα βλήματατου φιλιούπ υρο-βολικού περνούσανπάνω απότα κεφάλιατουςκαιέπεφτανανάμεσαστουςφυγάδες

σκορπίζονταςτονθάνατοκαιτονπανικό.Η Στρατιάτου Ποτόμακκατρακυλούσε

σε μίαπολύεπικίνδυνηκατάσταση. Ηα πό-

σταση ανάμεσα στις ξιφολόγχες των αν-δρώντουΛηκαισταποτάμιαπουοιΒόρει-οιείχαν στην πλάτη τους συνεχώς μίκραι-νε. Σε αυτό τον διαρκώς μειούμενοχώροσυμπιέζονταν όλο και πιο πολύ οι μάζεςτων80.000και πλέον ανδρών τουΧούκερ.Απόταπεράσματατωνποταμώνδενήταν

δυνατό να διαβούν όλοι μαζί. Χρειαζότανχρόνος. Για τους Γιάνκις όμωςταχρονικάπεριθώριαστένευανόσογρήγοραστένευεοχώρος...

Οι Νότιοι συνέχιζαν επιτυχώς να πιέ-ζουνκαιηΣτρατιάτουΠοτόμακκινδύνευεναπεθάνειαπόασφυξία.Είτεθακαταστρε-

φόταν,είτεθααναγκαζότανσεπαράδοση.Ο Λη τοείχε αντιληφθείαυτό καιπίστευεότιείχετημεγάληευκαιρίανατελειώσειε-κείτονφοβερόεκείνοπόλεμο.ΦθάνονταςστοφλεγόμενοΤσάνσελορΧάουζ,όπου μέ-χριπριναπόλίγηώρα βρισκόταντοστρα-τηγείο του Χούκερ, έγινε δέκτης του εν-θουσιασμούκαιτωνεκδηλώσεωνλατρείαςτων ανδρών του. Εδωσε εντολή να περισυλλεγούνοιτραυματίες,ΒόρειοικαιΝότι-

οι,απότοφλεγόμενοσπίτιαλλάκαιαπόταγύρω δάση που καίγονταν, και άρχισε ναπροετοιμάζειτηνεπίθεσηστιςνέεςθέσειςτων Βορείων. Δενείχεπεράσει πολλήώρα

όταν έφθασε ένας αγγελιοφόρος από τοΦρέντερικσμπεργκμεάσχημανέα.

πέρασμα

■ ■ WKM  Οι Θέσεις 

των αντιπάλων το πρωί 

I 11  ι Οι Θέσεις τωναντιπάλων το απόγευμα

Η υποχώρηση του Ερλυ προς τα νότια 

Οι ενισχύσεις που έλαβε ο Γουίλκοξ 

5? · Οι άξονες των επιθέσεων

1. Τσάνσελορ Χάουζ

2. Φέαρβιου

3. Χέιζελ Γκρόουβ

4. Υψώματα Μέρυ5. Σέιλεμ τσερτς

ΟιεπιχειρήσειςστοΤσάνσελορσβιλΦρέντερικσμπεργκστις3Μαϊου.

Ο στρατηγός Σέτζγουικ, οοποίος είχεπεράσει με σημαντική καθυστέρηση στηνεπίθεση,είχεδιαρρήξει την αμυντική διά-ταξη των Νοτίων στα υψώματα Μέρυ πουδέσποζαν δυτικά της πόλης του Φρέντερικσμπεργκ.

Οι12.000άνδρες του στρατηγού Ερλυ,έχονταςαναπτυχθείαναγκαστικάσεμεγά-λο μέτωπο, δενδιέθεταντοαπαιτούμενο

βάθος για να αποκρούσουν την επίθεσητων30.000ανδρώντουΣέτζγουικ.Οιγραμ-μές τους διασπάστηκαν καιάρχισαννα υ-ποχωρούν, έχοντας όμως προκαλέσει ση-μαντικέςαπώλειεςστους Βορείους. Ο Σέτζγουϊκείχεσημειώσειτηνπρώτηεπιτυχίααπό τηνπλευράτου. Οι Βόρειοι με καθυ-στέρηση πέντε μηνών είχαν καταλάβειτα

υψώματαΜέρυ,γιαταοποίατονπερασμέ-νο Δεκέμβριο είχαν χάσει 17.000 άνδρεςχωρίςνακαταφέρουνναταπάρουν...

Πιεζόμενοι από τους ομοσπονδιακούςτουΣέτζγουικοιΝότιοιυποχώρησαννότια,ενώοστρατηγόςτηςΕνωσηςσυνέχισεδυ-

τικάκατευθυνόμενοςπρος τοΤσάνσελορ-σβιλκαιτααφύλακταπλέον νώτατουΛη.Την κατάστασηγιατους Νότιουςέσωσεοταξίαρχος Γουίλκοξμε τηταξιαρχία του, οοποίος είχε αναλάβειτην επιτήρηση τουπεράσματος Μπανκστον ποταμό Ραπαχάνοκ. Βλέπονταςτονθανάσιμο κίνδυνοπουδιέτρεχε η Στρατιά της Βόρειας Βιρτζίνιαανέλαβεπρωτοβουλία και έταξε σε θέσημάχης τους άνδρες του στον επαρχιακόδρόμο Οραντζ, ανάμεσα στους Βόρειουςκαι στο Τσάνσελορσβιλ. Επρεπε με κάθεθυσία να επιβραδύνει την προέλαση τουΣέτζγουικ.Ανδραςτου Γουίλκοξήτανκαιο

αγγελιοφόροςπου μετέφερε τανέα στονΛη.

Ο αρχιστράτηγος των Νοτίων γνώριζεπλέονπώς είχεδιαμορφωθείη κατάστασηκαιότιανοΣέτζγουικέφθανεστοΤσάνσε-λορσβιλ ο στρατός του θα περικυκλωνόταν. Ο κίνδυνοςήτανπολύ μεγάλοςγια νατοναγνοήσει. Δενμπορούσενασυνεχί-σειτηνεπίθεση κατάτου Χούκερπρινλο-γαριαστείμετονΣέτζγουικ. Αμέσωςέδωσεεντολή στον ΜακΛόουςναπάρει τρεις δι-

κές του ταξιαρχίες και μια του ΑντερσονκαιναξεκινήσειγιανασυνδράμειτονΓου-ίλκοξ, αναστέλλοντας την επίθεση κατάτου Χούκερ. Η Στρατιά του Ποτόμακ θαζούσε...

Στομεταξύηταξιαρχίατου Γουίλκοξεκτέλεσε τον επιβραδυντικό αγώνα υπο-

δειγματικά. Σε μια σειράαπό μικρές πλα-γιές τιςοποίες διέσχιζεη οδόςΟραντζ, ε-πάνω στην οποία εκινούντο οι Βόρειοι ,τούςδεχότανμεφονικόπυρκαιπριναυτοίπρολάβουννααναπτυχθούνκαιναρίξουνόλητηδύναμήτουςεπάνωτουεκείνος υ-ποχωρούσεστηνεπόμενηπλαγιά.Αυτέςοι

διαδοχικές μάχες διήρκεσανπερίπου δύοώρες.Υποχωρώντας οι άνδρες του Γουίλκοξ

έφθασανσεμιαεκκλησίατηςπεριοχής,τηΣέιλεμτσερτς,όπου ετοίμασανπρόχειρεςοχυρώσειςγια ναυποδ εχθούν την επόμε-νηεπίθεσητωνΒορείων.Εκείνητηνώραέ-φθασανκαιοιενισχύσεις.ΗτανηταξιαρχίατουΣεμςαπότοΣώματουΜακΛόουςκαιηταξ ιαρχ ία του Μαχόν από το Σώμα τουΑντερσον. Οι"ρέμπελς" αποφάσισαν ναμηγίνειάλληυποχώρηση.

Ηταν17.30ότανοιΒόρειοιεπιτέθηκανστη Σέιλεμτσερτς. Η μάχη γύρω απότην

εκκλησίαήταν ιδιαίτερασκληρή καιαιμα-τηρή. Οι Νότιοι προσπαθούσαν απεγνω

ΣΤΡ Α ΤΙΩΤΙΚ Η ΙΣΤΟ ΡΙΑ 

Page 46: SI 103.pdf

7/24/2019 SI 103.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/si-103pdf 46/71

σμένα να κρατήσουν τιςγραμμέςτους. ΟιΒόρειοιόμως, πολεμώντας με θάρρος καιαυταπάρνηση, κέρδιζαν συνεχώς έδαφος.Το121 Σύνταγμα τηςΝέαςΥόρκηςκινούμε -νο μέσα σε μ ια κόλαση πυρός απώθησε τους άνδρες του Γουίλκοξ και κατέλαβε

τονπερίβολοτηςεκκλησίας καιτονεκρο-

ταφείο.Ηπλάστιγγαέδειχνεναγέρνειπροςτην

8 πλευράτωνΒορείωνότανκατέφθασανστοm  πλευρό των Νοτίων και ο ι άλλες δύο τα-

ξιαρχίεςυπότουςΓουόφορντκαιΚέρσοου.Αυτές μαζί μετην ταξιαρχίατου Γουίλκοξ,πουείχεανασυνταχθεί,αντεπιτέθηκανκαιανακατέλαβαν την εκκλησία αποκαθιστώντας τη γραμμή άμυνας. Λίγοπρινπέσειηνύκταείχανκατορθώσειναανακόψουντηνπροέλαση του Σέτζγουικ και να καθηλώ-σουντουςάνδρεςτου.

46 ΜΑΪΟΥ

Τοπρω ίτης4ηςΜαϊουοΛηάφησε στοΤσάνσελορσβιλ τον Στούαρτ με το 2ο ΣΣμόνοτουαπέναντιστοσύνολοτωνδυνάμε-ωντουΧούκερκαιμετουςυπόλοιπουςάν-δρεςτουΑντερσονέφυγεγιανααντιμετω-πίσειτονΣέτζγουικ. Ητανμίαακόμα ριψο-κίνδυνηεπιλογήπουόμως,έτσιόπωςείχαν

έλθει τα πράγματα, ήταν μονόδρομος γι'αυτόν.

ΟΕρλυμεεντολήτουΛηεπανήλθεστημάχη. Επέστρεψε στο Φρέντερικσμπεργκ,όπου χωρίς νασυναντήσει αντίσταση ανακατέλαβε τα υψώματα Μέρυ. Η ταξιαρχία

τωνΒορείωνυπότονΓκίμπον,ηοποίαείχεαναλάβειτη φύλαξητηςπόλης,μόλιςείδε

τον Ερλυ να επιστρέφει υποχώρησε ταχύ-τατακαιχωρίςναδώσειμάχηπέρασεστηναπέναντι όχθη του Ραπαχάνοκ. Στη συνέ-χειαο Ερλυ κινήθηκε δυτικάγιανα συνα-ντήσει τον Λη, ο οποίος είχε φθάσει στηΣέιλεμτσερτςαισιόδοξοςότιμπορούσεναπαγιδέψειτονΣέτζγουικ.ΟΛησχεδίαζενα

ενώσειτονστρατότου και με ενιαίο μέτω-ποναπιέσειτονΣέτζγουικπροςτοποτάμι.ΑυτόόμωςδενσυνέβηδιότιοΜακΛόους,οοποίος μέχριεκείνητηστιγμήείχεαποδώ -σειπολύκαλά,απροσδόκητακαιανεξήγητα

ολιγώρησε.Ο Σέτζγουικαπότηνπλευρά του περί

μενε ενισχύσειςαπό τονΧούκερχωρίς ναγνωρίζειότιστομυαλό του αρχιστρατήγουυπήρχαν άλλες σκέψεις. Αντί για ενισχύ-σεις έβλεπε τους Νότιους να συγκεντρώ-

νονται και συνειδητοποίησε ότι το Σώματου αντιμετώπιζε θανάσιμο κίνδυνο. Εχο-νταςχάσειτοΦρέντερικσμπεργκημόνηο-

δόςδιαφυγήςπουτουαπέμενεήταντοπέ-ρασμαΜπανκπίσωτου.

ΟστρατηγόςτηςΕνωσης,εκμεταλλευ-όμενος την ολιγωρία των αντιπάλων αλλάκαιτηνομίχληπου έπεσετο απόγευμα,υ-ποχώρησε χωρίς ναδώσει στους εχθρούςτου τη μάχη την οποία επιζητούσαν παράμόνο μερικές αψιμαχίες. Τη νύκτα όλο τοΣώματουπέρασεστηνασφάλειατηςάλληςόχθηςτουΡαπαχάνοκ.

ΣτοΤσάνσελορσβιλοι Βόρειοι, επωφε-λούμενοιαπότηδιακοπήτηςεπίθεσης,εί-χανκαταφέρειναανασυνταχθούνκαιναο-χυρώσουν τιςθέσεις τους.Μετηνπάροδο

του χρόνου άρχ ισαν να α ισ ιοδοξούν π ι -στεύονταςότιυπήρχεδυνατότητανααντε

πιτεθούν καινανικήσουν. Ο Χούκερ όμωςείχε απογοητευθεί.Θεωρούσε ότιοι πιθα-νότητες επιτυχίας ήταν πλέον πολύ λίγεςκαιδενήθελεναδιακινδυνεύσειτηνύπαρ-ξη του στρατού του. Το μεσημέρι κάλεσετουςστρατηγούςτουκαιτουςανακοίνωσετην απόφασήτουγια υποχώρηση. Το από-γευμαη ΣτρατιάτουΠοτόμακάρχισενααποσύρεταιηττημένηγιαμίαακόμαφορά...

Τηνεπόμενηημέρα,5Μαϊου,ηαποχώ-

ρηση των Βορείωνσυνεχίστηκε κάτω απόκαταρρακτώδηβροχή.Ημίαμετάτηνάλληοιμονάδες της Στρατιάςτου Ποτόμακεκινούντο απότοπέρασμαΓιού Ες με κατεύ-θυνσητοΦάλμουθ.ΟΛη,έχονταςαπαλλα-γείαπότονκίνδυνοπου αντιπροσώπευεγι1αυτόνοΣέτζγουικ,ανασύνταξετονστρατότου καιεπέστρεψε στο Τσάνσελορσβιλγιανα επαναλάβειτην επίθεση κατάτουΧού-κερ. Στις 9 το πρωίτης6ης Μαϊουπλη ρο-φορήθηκεαπότουςανιχνευτέςότιοιΓιάνκις είχανγίνειάφαντοι. Την ίδιαώρα οτε-λευταίος Βόρειος περνούσε τον Ραπαχά-

νοκ. Οι μηχανικοί της Στρατιάς του Ποτό-

μακ ανέσυραν τις πλωτές γέφυρες ρίχνο-ντας την αυλαία στη μάχη τουΤσάνσελορσβιλ.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Καθώςτα σώματαστρατού των Βορεί-ωνπλησίαζανστοΦάλμουθ,ταάσχημανέαέφθαναν στην Ουάσιγκτον. Ο πρόεδροςΛίνκολνμόλιςπληροφορήθηκετηνήτταα

ναρωτήθηκεπερίλυπος: "Τιθα πειηχώρα:Εκατόν τριάντα χιλιάδες υπέροχοι στρα-τιώτεςκομματιάστηκαναπό60.000μισοπεινασμένουςρακένδυτους...".

ΟΧούκερπαράτοότιξεκίνησεμειδα-νικές συνθήκες, δεν κατάφερε να νικήσειτον Λη διότιπρωτίστως δεν κατάφερε νανικήσειτονεαυτότου. Ηταν υπεραισιόδο-ξος καιθρασύςπριναρχίσειη μάχη,διατα-

κτικός και με πολλές λανθασμένες επιλο-γέςότανοΛηάρχισετιςκινήσειςτου.Οια-ποτυχίες των προκατόχωντου επηρέασαντηνκρίσητου.Τηστιγμήπουθαέπρεπεναε ίναι επιθετικός, φοβούμενος το λάθοςπροτίμησεναπεριχαρακωθείκαιναπεριμέ-

νει.Μπορείναείχεεπιδείξειαξιόλογεςορ-γανωτικέςικανότητες,δενέδειξεόμωςότιδιέθετετααπαιτούμεναπροσόνταγιαναο-

δηγήσειτους άνδρεςτου στηνίκη.Απλώςπροσέθεσε το όνομά του στον κατάλογοτων στρατηγών τους οποίους είχε κατανικήσειοΛη.

ΟιΒόρειοιείχαν 17.287νεκρούς, τραυ-ματίες και αγνοούμενους. Τις περισσότε-ρες απώλειες υπέστητο ΣΣτουΣέτζγουικ,το οποίο έχασε 4.000περίπου άνδρες. ΟιΝότιοιέχασαναντίστο ιχα12.821 άνδρες.

ΟΛη μετουςάνδρες του,παρά τιςβα-ριές απώλειες, κατάφεραν να υπερασπι-στούν επιτυχώς την πατρίδατους. Ο αρχι-στράτηγος των Νοτίων βλέποντας τη διστακτικότητα του Χούκερ κυριολεκτικά

διάβασε τους φόβους του αντιπάλου τουκαιέκρινεότιηενέργειαπουσχεδίαζεήταν

ΣΤΡ Α ΤΙΩΤΙΚ Η ΙΣΤΟ ΡΙΑ 

Page 47: SI 103.pdf

7/24/2019 SI 103.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/si-103pdf 47/71

εφικτή.ΟανδρείοςκαιικανόςΤζάκσονανέλαβεγιαμιαακόμηφοράνακατορθώσειτοακατόρθωτοκαι,όπωςπάντα, τακατάφερε.Οιδύο άνδρες σεαγαστήσυνερ-γασία τόλμησαν και πέτυχαν να περικυκλώσουν ένανστρατό διπλάσιο από τον δικό τους. Την ώρα που οΤζάκσονπροσέβα λλεπλευρικά τον Χάουαρντ,οιΝότι-

οιείχανεπιτύχειτοπική αριθμητική υπεροχή,ασχέτωςανσε ολόκληροτοπεδίο της μάχης η αναλογίαήτανκάτιπαραπάνω από2προς1 σεβάροςτους.Ηανατρο-πή του Χάουαρντ επέφερε χάος στην παράταξη των

Βορείων, αφού τους ανάγκασε να αναπροσαρμόσουντομέτωπότουςεγκαταλείποντας πολλέςαπότιςκαλά

οργανωμένες θέσεις τους. Το κυριότερο, όμως, πουπέτυχεη επίθεση τουΤζάκσονήταννα ζωντανέψειταφαντάσματατωνπροηγουμένωνηττώνγιατους Γιάνκιςκαινασπείρειστις καρδιέςτουςτονφόβοκαιτηνανασφάλεια.

Το τέλος της μάχης βρήκετον Λη διακατεχόμενοαπό ανάμικτα συναισθήματα. Εχοντας επίγνωση τουμεγέθουςτηςνίκηςήτανχαρούμενοςεπειδήο Νότοςείχε σωθεί. Ηταν επίσης υπερήφανος διότι οιάνδρες

που είχε υπότιςδιαταγέςτου είχανγια μιαακόμαφ ο-ράπολεμήσειπολύκαλά.Τοθάρρος,ηαυτοθυσία,ηα-ντοχήκαιηκαρτερίαήτανμερικέςμόνοαπότιςαρετές

του στρατιώτη ο οποίος πολεμούσε για τη Συνομο-σπονδία. Ωστόσοτοπιο σημαντικότου προτέρημαή-τανηπλήρηςγνώσηκαιηαποδοχήτουλόγουγια τον

οποίοπολεμούσεκαιπέθαινε.ΟΛηήτανστενοχωρημένοςδιότιδενκατάφερενα

εκμηδενίσειτη Στρατιάτου Ποτόμακ.Η νίκητου ήτανημιτελής. Οπόλεμος θα συνεχιζότανκαιμίαημέραοιΓιάνκιςθαεπέστρεφανγιανααιματοκυλήσουντονΝό-το...Ητανπιοπολύλυπημένοςεπειδήγνώριζεπερισσό-τεροαπότονκαθένατισήμαινεηαπώλειατουστρατη-γού Τζάκσονγιατον Νότο. Στην περίπτωση του "Στόουνγουολ" το"ουδείς αναντικατάστατος" δεν έβρισκεεφαρμογή, όσο και ανστονΝότο υπήρχανπολλοίλα -

μπροίαξιωματικοί.

Στο Τσάνσελορσβιλοι Νότιοιάγγιξαν τοζενίθ τηςπολεμικήςτουςισχύοςκαιστηνκοινωνίατουΝότουε-πικρατούσε φρενίτιδα ενθουσιασμού. Οι πολίτες τηςΣυνομοσπονδίας, υπερήφανοιγιατονστρατότους,ή-τανπερισσότεροπαράποτέσίγουροιότιθα κατάφερναν να επιτύχουν τον σκοπό τους. Τους πανηγυρι-σμούςτους σκίαζε μόνοη είδησηγια τον βαρύ τραυ-ματισμό του μεγάλου ήρωά τους. Μέσα από αυτούςτουςπανηγυρισμούςκαιμετηνανάμνησητωνπαλαιοτέρωνθριάμβωντουςσχημάτισαντηνπεποίθησηότιοιΒόρειοι δεν μπορούσαννατουςαντιμετωπίσουν. Απότονπρώτο μέχρι καιτοντελευταίοπίστεψανότιείναιανίκητοι. Το σφάλματουςθα το διαπίστωνανδύο μή-νεςαργότερα,ότανστημάχηηοποίαθαγινότανσεμια

κωμόπολητηςΠενσυλβάνια,στοΓκέτυσμπεργκ,οιτύ-χεςτουπολέμουθαάλλαζανοριστικά...

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

(1)JohnMacdonald:GREATBATTLESOFTHECIVILWAR,GrangeBooks,Λονδίνο, 1997.(2)PhilipKatcher:THEAMERICANCIVILWARSOURCEBOOK,ArmsandArmour,Λονδίνο, 1995.(3)CarlSmith:CHANCELLORSVILLE1863,Osprey,Λονδίνο, 1998.

[ \ υ ύ   Du J j p z h z

B i B A i c ! τ ω ν Ε κ ο ό υ ε ί υ νr  j

 ΑΤΤΙΚΗ

ΧΡΙΣΤΑΚΗΣ  ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ A.E.ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΥΣ1012,

ΑΘΗΝΑ,ΤΗΛ.:2103607876

Λ. ΛΙΒΕΡΙΟΣ & ΣΙΑ ΕΕΑΣΚΛΗΠΙΟΥ1,ΑΘΗΝΑ,

ΤΗΛ.:2103616373

ΠΑΝΝΑΚΕΝΑΣΙΩΑΝΝΗΣ

ΑΧ.ΠΑΡΑΣΧΟΥ127,

ΑΘΗΝΑ,ΤΗΛ.:2106440021

ΠΑΠΑΔΗΜΑΣ ΔΗ ΜΗΤΡΙΟΣ

ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΥΣ8,ΑΘΗΝΑ,

ΤΗΛ.:2103627318

LEADER BOOKS Α.Ε.ΠΑΝ.ΚΥΡΙΑΚΟΥ17,

ΑΘΗΝΑ,ΤΗΛ.:2106450048

ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΣΚΕΨΙΣΙΠΠΟΚΡΑΤΟΥΣ112,

ΑΘΗΝΑ,ΤΗΛ.:2103614736

ΠΑΛΑΙΑ ΒΙΒΛΙΑ 

ΒΙΒΛΙΑ ΔΕΥΤΕΡΟ ΧΕΡΙΜΠΕΡΕΤΟΥΛΗΣΘΩΜΑΣ

ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ78

ΚΙΝ.:6932391706

 ΑΘΗΝΑΪΚΕΣΜΙΝΙΑΤΟΥΡΕΣ

ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΥΣ84,ΑΘΗΝΑ

ΤΗΛ./FAX:2103638510,

2103638598

G.E. HOBBIESwww.gehobbies.gr

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΟΥ29,

ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗ,

ΤΗΛ.:2109916178

ΚΙΝ.:6932339702

ΚΑΛΦΑΚΗΣ

ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΥΣ6367,ΑΘΗΝΑ,ΤΗΛ.:2103642889

MODELLING CENTREΟΜΗΡΟΥ2,ΝΕΑΣΜΥΡΝΗ

ΤΗΛ.:2109323665,

FAX:2109323446

ΜΟΝΤΕΛΙΣΜΟΣΧΑΤΖΗΔΑΚΗ31 & ΧΡΗΣΤΟΣ ΣΙΜΙΤΣΗΣ

ΠΕΡΣΕΦΟΝΗΣ,ΕΛΕΥΣΙΝΑ ΛΑΖΑΡΟΥΤΣΑΜΗ34.

ΤΗΛ.:2105540715 Α.ΤΟΥΜΠΑ,

ΤΗΛ./FAX:2310932189

PLASTIMODELLISMOΙΠΠΟΚΡΑΤΟΥΣ59,ΑΘΗΝΑ, ΚΟΡΙΝΘΟΣ

ΤΗΛ.:2103613011

SUPER MODELMODEL FAN

ΕΡΜΟΥ63,

ΣΠΥΡΟΣΠΕΝΣΑΣ, ΤΗΛ.:2741085165,

ΣΟΦΟΚΛΕΟΥΣ134, FAX:2741085164

ΚΑΛΛΙΘΕΑ

ΤΗΛ./FAX:2109562483, ΙΩΑΝΝΙΝΑ ΚΙΝ.:6946906871

ΜΟΝΤΕΛΟΤΕΧΝΙΚΗΖΙΑΓΚΑΣ ΚΥΡΟΣ

ΓΡΣΑΚΚΑ10,

ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΥΣ57, ΤΗΛ.:2651077368

ΤΗΛ.:2103646363

ΚΟΚΚΑΛΗΣ ΙΑΚΩΒΟΣΚΑΒΑΛΑ 

ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ94, ΜΙΚΡΟΚΟΣΜΟΣΚΟΡΥΔΑΛΛΟΣ ΟΜΟΝΟΙΑΣ29,

ΤΗΛ.:2104952635, ΤΗΛ./FAX:2510835775

FAX:2104942142

ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ ΚΑΣΤΟΡΙΑ 

 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ’ ETA DIORAMAΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ34,  ACCESSORIES

ΑΘΗΝΑ, ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑΤΗΛ.:2103625026, ΜΟΝΤΕΛΙΣΜΟΥ&FAX:2103602407 ΑΞΕΣΟΥΑΡ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΟΠΟΥΛΟΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣΒ.ΓΙΑΝΝΗΣ

ΝΙΚΟΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ86,

ΚΑΡΑΪΣΚΟΥ 157, ΚΑΣΤΟΡΙΑ,

ΠΕΙΡΑΙΑΣ ΤΗΛ.:2467022077,

ΤΗΛ.:2104296509, FAX.:2467022992

FAX:2104100962

ΚΙΝ.:6972036979ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ

ΚΟΚΚΙΝΗ ΜΗΛΙΑ MODEL NEST25ηςΜΑΡΤΙΟΥ1, ΜΑΝΟΥΣΟΓΙΑΝΝΗ9,

ΧΟΛΑΡΓΟΣ ΚΙΝ.:6997038530ΤΗΛ.:2106519728

ΠΑΤΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ  _________ 

HOBBY SHOPMODEL HOUSE ΑΡΑΤΟΥ51,

IΣΑΥΡΩΝ8, ΤΗΛ./FAX:2610279264

ΤΗΛ.:2310250482

No 1 στον ΕΙΔΙΚΟ ΤΥΠΟ

Διαθέτετεβ ιβλιοπωλείοημοντελιστικόκατάστημακαιεπιθυμείτεναβρίσκεστεσεαυτήτηδιαφήμιση;

Ανθέλετεναδιαθε'τετεταβιβλίατωνεκδόσεων«ΠΕΡΙΣΚΟΠΙΟ»επικοινωνήστεμαζίμαςγιατουςόρουςσυνεργασίας.

ΓΡΑΦΕΙΑ:ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΕΟΥΣ49,10683ΑΘΗΝΑTAX.Δ/ΝΣΗ:Τ.Θ.3951,10210ΑΘΗΝΑΤΗΛ.ΚΕΝΤΡΟ:210.38.21.985,

FAX: 210.38.21.985 «ema il: [email protected]

Page 48: SI 103.pdf

7/24/2019 SI 103.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/si-103pdf 48/71

ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΑ

Η ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΤΟΥ ΛΕΟΝΤΑ ΚΑΛΛΕΡΓΗ1 3 3 7 1 3 4 1

ΣΤΡ Α ΤΙΩΤΙΚ Η ΙΣΤΟ ΡΙΑ 

Page 49: SI 103.pdf

7/24/2019 SI 103.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/si-103pdf 49/71

ΣταχρόνιατηςδράσηςτουΛέονταΚαλλέργηοιΒενετοίάρχισαννακτελούνοχυρωματικάέργασεολόκληρη

τηνΚρήτη,γεγονόςπουφανέρωνετηνανησυχίατους.Στηφωτογραφία

βλέπουμετοΦραγκοκάστελλο,ηκατασκευήτουοποίουολοκληρώθηκε

αργότερα, το 1374.

Μ ία ιδια ίτερα σκληρή περίοδο ς για την Κρήτη ήταν αυτή της Ενετοκρ α τία ς  

(1204-1669). Συνεχείς επα ναστάσεις τω ν α νυπότακτω ν Κρη τικώ ν έφ ερα ν  

συχνά σε δύσκολη θέση τους κατα κτητές, οι οποίοι μετέφ ερα ν ενισχύσεις  

από τη Β ενετία για να τις κα ταστείλουν. Στους πρω τεργά τες της κρητικής  

α ντίστασης συγκατα λέγετα ι η ηρω ική μορφ ή του Λέοντα Κ α λλέργη.

Η δράση και το τρα γικό του τέλος, περί το 1341, χαρά χ&ηκα ν στη μνήμη  

του λαο ύ ω ς σύμβολο αγώ να και α ντίστα σης.

ΣΤΑΥΡΟ Σ Κ ΑΡΚ ΑΛ ΕΤΣΗ ΣΙστορικός

Page 50: SI 103.pdf

7/24/2019 SI 103.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/si-103pdf 50/71

ΟισυνέπειεςτηςενετικήςκατάκτησηςτηςΚρήτηςεκδηλώθη-

κανάμεσακαιεξαρχήςσεβά-

ροςφυσικάτωνΚρητικών.Ηδητο1211 στο

«έγγραφο της παραχωρήσεως» («cartaconcessionis») καταγράφηκαν τα κτήματα

των Κρητικών αρχόντων που περνούσανσταχέρια Βενετώνευγενών. Η τοπική αρι-

στοκρατίαστερήθηκεέτσιτιςγαίεςκαιτις

προσόδουςτης,εξωθούμενησεαντιβενετικάαισθήματαπουθακαθόριζαντημετέπειταστάσητης.Οιμεγάλεςαρχοντικέςοι-

κογένειες της Κρήτης, πολλές απότις ο-

ποίες φέρονταν καταγόμενες από την

Κωνσταντινούπολη, είδαν στα πρόσωπατωνΒενετώντους σφετεριστέςτωνπε ρι-ουσιών τους. Ταυτόχρονα, ακριβώς λόγω

τωντίτλωνπουέφεραν,διατηρούσανένανεθνικό προσανατολισμό, στο πλαίσιο βε-

βαίωςτωνδεδομένωντηςεποχήςεκείνης.

Τα ίδιαακριβώς αισθήματαέτρ εφε καιοαπλόςλαός,οι«βιλλάνοι»,δηλαδήοιχω-

ρικοίτηςΚρήτης.Ημεταχείρισηαυτώντων

ανθρώπων από τους Βενετούς ήταν βά-ναυση, αγγίζοντας συχνά τα όρια του α-

πάνθρωπου. Στρατολογούντο σε δημόσια

έργαήωςκωπηλάτεςστιςβενετικέςγαλέρεςκαιήτανπλήρειςυποχρεώσεων,δίχωςδικαιώματα. Από την έλευση τωνπρώτων

στρατιωτικώνδυνάμεωνπουέστειλεη Βε-

νετίαοαπλός Κρητικός, υπότην καθοδή-

γηση του πολυάριθμου και ισχυρού κλή-ρου, είδεσταπρόσωπατων Βενετώνέναν

στυγνόκατακτητή.Ησκληρήσυμπεριφορά

τωννέων αφεντώντης Κρήτης ώθησε ταπράγματασύντομασταάκρα.Παροιμιώδης

έμεινεηφράσητωνΒενετώνκυβερνητών

της Κρήτης: «Semo Veneziani e poiChristiani» (είμαστε πρώτα Βενετοί και ύ

52 στεραχριστιανοί).ΟΙταλόςιστορικόςΤζόρτζιοΣκαφίνιε

πεσήμανεσωστάότιαιτίατωνσυνεχώνε-παναστάσεωνπουθαακολουθούσανήταν

το αδούλωτο πνεύμα του κρητικού λαού,σεσυνάρτησημετηβάναυσηδιοίκησητων

Βενετών.Ο Βρετανός μεσαιωνολόγος ΟυίλιαμΜίλερπροσέθεσεσχετικά:«Ο,τιχαρα-

κτήρισετημεσαιωνικήιστορίατηςΚρήτης,

σε αντίθεση με τις άλλες βενετικές κτή-σειςστηνανατολή,ήτανησχεδόνδιαρκής

ανυποταξίατωνΚρητικών.ΕνώστοΔουκά-τοτωνΑθηνώντίποταδενακουγότανπερί

εξέγερσηςτων Ελλήνων, στο Πριγκηπάτο

τηςΑχαϊαςμικρή υπήρξεηταραχή καιστο

αρχιπέλαγοςτουΑιγαίουσπάνιαμεμψιμοιρούσαν κατάτων Βενετών, στην Κρήτη η

μίαεξέγερσηακολουθούσετηνάλλη».

Ηταν περίπου νομοτελειακό να εκδη-

λωθούν ο ι επαναστάσεις αυτές, αφού ο ι

κατακτητέςυπήρξαν εξαρχής υπέρμετρασκληροίαπέναντιστουςντόπιους.Αχρονο-

λόγητοέγγραφο,πιθανώςτου1217,ανέφε-ρεότιέναςαπότουςπρώτουςκυβερνήτες

τηςΚρήτης, οδούκας Πάολο Κουερίνι, αποκαλούσετουςΚρητικούς«σκύλους»και

«διαβόλους».Οδιοικητήςαυτόςυποχρέω-σε το σύνολο σχεδόν των κατοίκων του

Βούργου (Χάνδακα, του σημερινού Ηρα-

κλείου),περ ίπου 30.000 Ελληνες, ναεγκαταλείψουντηνπόλη,η οποία έκτοτε ερή-

μωσε.Οι εξεγέρσεις των Κρητικών άρχισαν

σχεδόνμετηνέλευση καιτηνεγκατάστα-

ση των Βενετώνστο νησί. Το 1211 επανα-

στάτησανηΣητείακαιταχωριάτηςπεριο-χής. Εντός ολίγων ημερών ολόκληρο το

σημερινόΛασίθιέπεσεσταχέριατωνΚρη-

τικών και ο κυβερνήτηςτου νησιού,δού-

κας ΙάκωβοςΤιέπολο, αναγκάστηκενα καλέσειενισχύσεις.Σεβοήθειάτουέσπευσε

οδούκαςτηςΝάξουΜάρκοςΣανούδοςκαιμαζίυπέταξαντην ανατολική Κρήτη. Οιε-

παναστάτες, ελλιπώς εξοπλισμένοι, κατέ-φυγαν στο οροπέδιο του Λασ ιθ ίου καιστους γύρω δυσπρόσιτους ορε ινούς ό -

γκους.

Τα επόμενα χρόνια χαρακτηρίστηκαναπόνέεςεξεγέρσεις,πουδιήρκεσανωςτο1236.Οεποικισμόςτονοποίοείχαναρχίσει

ο ι Βενετοί , η προσπάθεια εκλατ ιν ισμού

των Κρητικών καιη απάνθρωπη συμπερι-φοράτωνκατακτητώνπροςτονλαόωθού-

σαν όλο καιπερισσότερους Κρητικούςνα

καταφεύγουν στηνπαρανομία καιστηνα-

ντίσταση.

Το 1228 οι Βενετοίβρέθηκαν εκνέουσεδεινήθέση.Τέσσεριςεπιφανείςοίκοι,οιΜελισσηνοί, οι Σκορδίληδες, οιΑρκολέοι

καιοιΔρακοντόπουλοιξεσήκωσαντονησί.

Ο δούκας Τζοβάννι Στορλάντο, κυβερνή-τηςτηςΚρήτης,μιμούμενοςτονπροκάτοχότουκάλεσεαπότηΝάξοτονΑγγελοΣα

νούδο, γιο του Μάρκου. Σε αντιπερισπα-σμόκατέπλευσεστηνΚρήτημοίρατουβυ-

ζαντινούστόλου από33πλοία, κατόπινέκ-κλησηςτωνΚρητικώνπροςτονΙωάννηΒατάτζη, ηγεμόνα της αυτοκρατορίας της

Νίκαιας. Η σύγκρουσηπροσέλαβ ε έτσιευ-

ρύτεροχαρακτήρα, ανάμεσα στη Βενετίακαι στο ελεύθερ ο Βυζάντιο.Οιεπαναστά-τες προσέβαλαν και κατέλαβαντα φρού-

ριατουΡεθύμνουκαιτουΜυλοπόταμου.Ο

βυζαντινόςστόλοςόμωςκαταστράφηκε,ό-

ταν έπεσεσε σφοδρή θαλασσοταραχήα-νάμεσα στα Κύθηρα και στην Κρήτη. Απότα33πλοίαμόνοτρίασώθηκαν.Στηνξηράοιεχθροπραξίεςσυνεχίστηκανωςτο1236,

οπότεσυνομολογήθηκεειρήνημεκάποιες

παραχωρήσεις εκ μέρους των Βενετών,

πολλοίδεαπότουςηγέτεςτωνεπαναστα-τώνκατέφυγανστηΜικράΑσία.

Το 1261 ανακτήθηκε η Κωνσταντινού-ποληαπότουςΒυζαντινούςκαιοαυτοκρά

τοραςΜιχαήλΗ’Παλαιολόγοςοργάνωσεα-

μέσωςνέοεπαναστατικόκίνημαστηνΚρή-τη. Κυριεύθηκε τοφρούριοτου ΑλμυρούστηνπεριοχήτουΑ ποκόρωνακαιπολιορ

κήθηκετοφρούριοτουΚισσάμου.ΗΒενε-τία,θαλασσοκρατούσαόπωςήταν,απέτρε-

ψετην παρουσία του βυζαντινού στόλου.

Απότηνάλληπλευράοιπράκτορες καιοιαπεσταλμένοι του Μιχαήλ Παλαιολόγου

φαίνεται πως απέτυχαν να προκαλέσουνγενικό ξεσηκωμόστονησί. Ετσιτο κίνημα

εκφυλίστηκε.

Κίοαμος Χανιά

Ρέθυμνο,

Μυλοπόταμο/ Αποκόρωνας

Σέλινο ΧάνδακαςΑπάνω Σύβριτος

Κάτω Σύβριτος

Λασίθι

ΧάρτηςτηςΚρήτηςτηνεποχή τηςεπαναστατικήςδράσηςτου

ΛέονταΚαλλέργηκαιπερ ίτο 1340.Διακρίνονταιταέξι«σεξτέρια»

(sexteria,εκτόςτουΧάνδακα),δηλαδή οιεπαρχίεςστιςοποίεςείχανχωρίσει

τονησίοιΒενετοίκατακτητές.

Λ Ι Β Υ Κ Ο Π Ε Λ Α Γ Ο Σ

ΣΤΡ Α ΤΙΩΤΙΚ Η ΙΣΤΟ ΡΙΑ 

Page 51: SI 103.pdf

7/24/2019 SI 103.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/si-103pdf 51/71

Αριστερά:ΟικόσημαεπιφανώνβενετικώνοίκωντηςΚρήτης:1.Τσανγκαρόλοι(Zangarolo),2.Δάνδολοι(Dandolo),3.Κορνάροι(Cornaro),4.άγνωστηοικογένεια.

Νέααναζωπύρωση επήλ θε το 1272, μεπρωτοστάτες τα μέλη της ονομαστής αρ-χοντικής οικογένειας των Χορτάτζηδων.Με ηγέτες τους αδελφούς Θεόδωρο καιΓεώργιο Χορτάτζη οι Κρητικοί έδωσαν εκπαρατάξεωςμάχηστιςόχθεςτουποταμούΑποσελέμη, 20 χιλιόμετρα ανατολικά τουσημερινούΗρακλείου.ΟτακτικόςστρατόςτωνΒενετών,διαθέτονταςκαλύτεραόπλακαιτεχνική,συνέτριψετουςεπαναστάτες.

Το 1273 ανέλαβε νέος Κυβερνήτης οδούκας ΜαρίνοςΤζένο, στονοποίο οιΒενετοί χρονογράφοι της εποχής καταλόγι-

ζαν έλλειψη στρατηγικής αντίληψης. Επι-κεφαλήςισχυρήςδύναμηςοΤζένοεξήλθεαπότονΧάνδακα(Ηράκλειο) καιεισέβαλεστηνπεδιάδα της Μεσαράς, στονότιομέ-ρος του σημερινού νομού Ηρακλείου, το1273(κατάορισμένουςτο1276).ΟιΘεόδω-ροςκαιΓεώργιοςΧορτάτζηςδιέταξανυπο-χώρηση,παρασύρονταςτονυπερόπτηΤζέ-νοστη δύσβατηθέση Ξερόδεμα. Εκείείχεταχθεί εκ των προτέρων το μεγαλύτεροτμήμα του επαναστατικού στρατού, πουπροσέβαλε απόπολλαπλές κατευθύνσειςτουςΒενετούς.Οικατακτητέςαποδεκατίστηκαν αφού υπέστησανπλήρη αιφνιδια-

σμό.ΟίδιοςοΜαρίνοςΤζένο,12αξιωματι-κοίτουκαιεκατοντάδεςάνδρεςφονεύθη

καν.Αυτήήταν η μεγαλύτερη ήτταπου υ-πέστησαν οι Βενετοί στα 70 χρόνια πουβρίσκοντανστηνΚρήτη.

Η Γαληνοτάτη Δημοκρατία του ΑγίουΜάρκουαντέδρασε άμεσα. ΕνώοιΧορτάτζηδες πολιορκούσαν πλέον τον ίδιο τον

Χάνδακα,έφθασανδιάθαλάσσηςσημαντι-κές ενισχύσεις: Πεζικό καιΙππικό,εφόδια,ονέος Κυβερνήτης Μαρίνος Μοροζίνικαιοαρχιστράτηγος Μαρίνος Γραδόνικο.Ηα-ποφασιστικήσύγκρουση έγινετο 1278κο-ντάστονΧάνδακα. ΟΜαρίνος Γραδόνικοςπαρέταξεσεπυκνό σχηματισμό τις δυνά-

μεις του περιμένονταςτην πρώτη κίνησηαπό τους Κρητικούς. Οι τελευταίοι ήτανεμφανώς ταλαιπωρημένοι από τον πολύ-χρονοαγώνα, έλειπεδε καιησύμπνοιαα -νάμεσαστους αρχηγούςτους. Είναιχαρα-κτηριστικότοότιοΚωνσταντίνοςΨαρομήλιγγος φόνευσε τον Σήφη Χορτάτζη επει-δήλογομάχησανγιακάποιαλάφυρα.ΟΓε-

ώργιος Χορτάτζης ως αρχηγέτης διέταξεαναμονή,εκτιμώνταςορθάτοπολυάριθμοτων καλώς συντεταγμένων Βενετών. Η α-πειθαρχία , όμως, των αρχηγών ώθησε τους Κρητικούς να επιτεθούνπαρακούονταςτονΧορτάτζη.ΟιΒενετοί,αφούτους

απέκρουσαν,αντεπιτέθηκανκαικυριάρχη-σαν με ευκολία. Οι Χορτάτζηδες ηρωικά

μαχόμενοι διέφυγαν και κατέληξαν στηνΚωνσταντινούπολη. Ο αυτοκράτορας Μι-χαήλΠαλαιολόγοςτουςπροσέφερεκτήμα-ταστηΜικράΑσία,όπουεκείνοιανέλαβανπάλιστρατιωτικήδράση,αυτήτηφοράκα-τάτωνΤούρκων.

Νέα επανάσταση εξερράγη στην Κρή-τητο 1282,μεηγέτητον επιφανή άρχονταΑλέξιο Καλλέργη. Ο τελευταίος αφού συ-νεργάστηκε με τους Βενετούς κατά των

Χορτάτζηδων φερόμενος καιροσκοπικά,στηνπορεία στράφηκε εναντίον τους. Οισυγκρούσειςδιήρκεσαν16ολόκληραχρό-

νια. Οι Βενετοί κήρυξαντο οροπέδιο τουΛασιθίουακατοίκητο,διότιήτανδιαχρονι-κόορμητήριοτωνεπαναστατών.ΟΚαλλέρ

γηςγνωρίζονταςότιδενμπορούσενασυγκρουστείμετωπικάμετοντακτικόβενετι-κό στρατό, κατέφυγε σε ανταρτοπόλεμοδιαρκείας.

Η Βενετία την περίοδο εκείνη είχε εμπλακεί σε σφοδρή σύγκρουση με τηνα-ντίζηλό της Γένοβα. Το 1293 ο στόλοςτηςηττήθηκε δύο φορές από τους Γενοβέ-ζους. Αναγκάστηκε έτσι νασυ νθηκολογή-σει με τον Αλέξιο Καλλέργη. Οι Βενετοίτού παραχώρησαν μεγάλες εκτάσεις ως

φέουδα και εκχώρησαν στους Κρητικούςδικαιώματα και ελευθερίες. Παρά ταύτα

53

Σφακιανόςτοξότηςσεβιβλίο

που κυκλοφόρησεστηΓαλλίατο 1800.ΟιΣφακιανοίυπήρξανκατάτηνΕνετοκρατία

επίφοβοιαντίπαλοιτωνκατακτητώνκαιταΣφακιάδιαρκήςεστίαεπαναστάσεων

καιαναταραχών.

ΣΤΡ Α ΤΙΩΤΙΚ Η ΙΣΤΟ ΡΙΑ 

Page 52: SI 103.pdf

7/24/2019 SI 103.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/si-103pdf 52/71

Οφτερωτόςλέων,έμβληματης«ΓαληνότατηςΔημοκρατίας

τουΑγίουΜάρκου»,τηςΒενετίας(PortadellaCarta,Βενετία).

τόσοολαός,όσοκαιοιαρχοντορωμαίοι,οι

αρχοντικέςοικογένειεςτουνησιού,επιθυ-μούσαν διακαώς την έξωση τωνκατακτη

τών.

Το1319επαναστάτησανταΣφακιά.ΜεαφορμήτοότιοΒενετόςφρούραρχοςτης

περιοχήςπροσέβαλε μία κοπέλα απότην

αρχοντικήοικογένειατωνΣκορδίληδων,οιΣφακιανο ί εξεγέρθηκαν. Φόνευσαν τον

φρούραρχοκαιτουςστρατιώτεςτου,ηδε

εξέγερσηεπεκτάθηκεσεολόκληροτονό-τιο μέρος των Χανίων. Ο Αλέξιος Καλλέρ

γηςκατάτηνκρίσιμηεκείνηφάσηδενδια-κινδύνευσε τα προνόμιά του. Συνέπραξε

μετουςΒενετούςκαιστοφαράγγιτηςΣα-μαριάς εξόντωσαν μαζί τους Σφακιανούς

αγωνιστές.Το 1333 εξαιτίας της βαριάς φορολο-

γίαςπουεπέβαλλανοιΒενετοίξεσηκώθη-κανταχωριάτουΡεθύμνου.Επίκεντροτης

εξέγερσης ήταν το χωριό Μαγαρίτες (ήΜαργαρίτες),στονΜυλοπόταμοτουΡ εθύ-

μνου,όπουσυγκεντρώθηκαν400οπλισμέ-

νοιάνδρες.Ηαναταραχή επεκτάθηκ ε σταΣφακιά,στονΚίσαμοκαιστονΣέλινο.ΟΒε-

νετός χρονογράφος Ντε Μονάκις έγραψε

ενδεικτικάότι«... οιφόροιήτανηπρόφα-ση,α ληθινή αιτίαήταν το μίσος κατάτων

Βενετών». Αρχηγός της επανάστασηςα υ-

τήςανέλαβε ο Βάρδας Καλλέργης.ΑυτόςκυρίευσετοφρούριοτουΣέλινου,όπουε

κτέλεσετονΒενετόδιοικητήΕρμόλαοΒέ

λενο, την οικογένειάτου και τη φρουρά.

Απόε κεί οιεπαναστάτες, που είχανανέλθε ιστους2.000, κινήθη καν προςτον Χάν-

δακα. Επικεφαλής ήτανο ίδιος ο ΒάρδαςΚαλλέργηςκαιοιτρειςαδελφ οίΣηφόπου

λοι:οΣήφης,οΜιχαήλκαιοΛέων.

Στην πρωτεύουσα κατέπλεαν εσπευ-σμένα βενετικές γαλέρες μεταφέροντας

πεζικόκαιιππικόαπότη μητρόπολη.Τρεις

βενετικές φάλαγγες εισέβαλαν στην πε-

ριοχή των Χανίων. Ο ναύαρχος Μαρίνος

Μοροζίνι σημείωσε μ ία πρώτη ν ίκη στη

Σούδα κατά των Κρητικών. Ο ίδιος ο Βάρ-

δαςΚαλλέργηςμετηφρουράτουβρίσκο-

νταν στοχωριόΣύβριτες. Οι κάτοικοιτουχωριού, φοβούμενοιτα αντίποινατων Βε-

νετώνπου πλησίαζαν, φόνευσανμεδόλιοτρόποτον Βάρδα και έστειλαν το κεφάλι

τουστουςκατακτητέςγιανατουςεξευμε-νίσουν.Παράλληλαημίααπότιςβενετικές

φάλαγγες εισέβαλε στους Μαγαρίτες, ό-πουπροέβαλαναντίστασημέχριςεσχάτων

εκατοντάδες επαναστάτες. Το χωριόπυρ

πολήθηκε και 120 Κρητικοί αντάρτες φο

νεύθηκαν. Τηνίδιατύχη είχε καιτοχωριό

Κρασούνα,απόόπουδιέφυγαντηνύστατη

στιγμήοιτρειςαδελφοίΣηφόπουλοι.Αυτοί

εντοπίστηκαν αργότερα σε σπήλαιο τηςπεριοχής, συνελήφθησαν και αποκεφαλί-

στηκαν. Ομοια τραγικότέλος βρήκε και ο

Σήφης Καλλέργης, γ ιος του Βάρδα, πουσυνέχιζετοναγώνα:φονεύθηκεκαιτοκε-

φάλιτουστάλθηκεστονΧάνδακα.Ταυπό-

λοιπα παιδιά του Βάρδα καταδικάστηκαν

σε ισόβια δεσμά. Ολα ταπαραπάνω, πουσυνέβησαν το 1334,θα οδηγούσαν λογικά

στηνεξάλειψηκάθεεπαναστατικήςδιάθε-σης.ΟιΚρητικοίόμωςετοιμάζοντανγιανέ-

ουςαγώνες,επιβεβαιώνονταςτηδιαρκήη-ρωικήτουςστάσηστονρουτηςΙστορίας.

ΚΑΛΛΕΡΓΗΔΕΣΚΑΙΛΕΩΝΚΑΛΛΕΡΓΗΣ

ΟοίκοςτωνΚαλλέργηδωνήτανστηνενετοκρατούμενηΚρήτηέναςαπότουςεπι-

φανέστερους.Οιρίζεςτουςβρίσκονταιπι-θανώςστοΒυζάντιο.Το1082αρχοντικοίοί-

κοι της Κωνσταντινούπολης με δ ιαταγή

τουαυτοκράτορα ΑλέξιουΑ1 Κομνηνού ε-

γκαταστάθηκανστηνΚρήτη.Ανάμεσάτουςήταν ο ι Χορτάτζηδες, ο ι Μελισσηνοί, ο ι

ΣκορδίληδεςκαιοιΦωκάδες.ΑπότουςΦω-κάδεςκατάγοντανοιΚαλλέργηδες.

Πρώτοςαπό τους ΦωκάδεςπουέλαβετοπροσωνύμιοΚαλλέργηςήτανπιθανώςο

Αλέξιος Καλλέργης.Τοόνομα προέρχεταιαπότησύνθεσητωνλέξεωνκαλόκαιέργο.

Η αρχική ονομασία ήταν Καλλιέργης και μετεξελίχθηκεσεΚαλλέργης.

4

ΟφτερωτόςλέωνσεσχέδιοτουΜ.Μποσκίνι, 1651.

ΣΤΡ Α ΤΙΩΤΙΚ Η ΙΣΤΟ ΡΙΑ 

Page 53: SI 103.pdf

7/24/2019 SI 103.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/si-103pdf 53/71

ΑπότουςΚαλλέργηδεςάλλοιλειτούρ-γησαν καιροσκοπικά, όπως οπροαναφερ

θείςΑλέξιοςπου συνεργάστηκεμετηβε-

νετική εξουσία, καιάλλοι,όπως οΒάρδας

Καλλέργης,πρωτοστάτησανστουςαγώνεςκατάτων Βενετών,προσδ ίδοντας κάποια,

πρώιμα έστω, εθνικοαπελευθερωτικά χα-ρακτηριστικάστηδράσητους.

Ενώηεπανάστασητου1334έσβηνεκαι

τοεπίκεντρότης,σιΜαγαρίτες,καταστρέ-

φονταν,άρχιζεναακούγεταιτοόνοματουΛέονταΚαλλέργη. Γιατοπρόσωπό του οι

αναφορέςείναιπεριορισμένεςκαιαντιφα-

τικές,κάτιπουισχύειγενικότεραγιαπρό-σωπα και πράγματα της πρώιμης ενετο-

κρατίας στην Κρήτη. Σύμφωνα με μίαεκ-δοχήοπατέραςτουΛέοντα,Μάρκος,ήτανπρώτοςεξάδελφοςτουΑλέξιουΚαλλέργη.

Ο Λέων ήτανλοιπόν ανηψιός ή, κατ’ άλ-λους, εγγονόςτου Αλέξιου,του επονομα-ζόμενουκαινεώτερου,επίγονουτουπροα

ναφερθέντος Αλέξιου Καλλέργη, άλλοτεσυνεργάτητωνΒενετών.

Για τα πρώτα χρόν ια του Λέοντα οιπληροφορίεςείναιελάχιστεςκαισυχνάσυ-

γκεχυμένες. Σε ηλικία 12 ετών οΛέων ε-γκαταστάθηκε ως οικότροφος στηνΑυλή

τουΑλεξίου,οοποίοςσυνεργαζότανφανε-

ρά με τους κατακτητές. Οπως σημείωσεενδε ικτ ικά ο Σπυρίδων Ζαμπέλ ιος στα

«Ιστορικά Σκηνογραφήματα», ένα έργοτου 1860, οΑλέξιος «... εκλέξαςτονΛ έο-ντα και κατ’ οίκονπαραλαβών, άρχισε νατονπροπαιδεύειεπίτοιταλικότεροκαιιπ

ποτικότερο,όπωςέπρεπεσεένανΚαλλέρ-γητουκαιρούεκείνου».Οίδιοςιστοριοδί-

φηςχαρακτήριζετονέφηβοΛέονταωςω-ραίο στο σχήμα, πνευματώδη και πλήρηπρόωρωνπροτερημάτων.

Είναι περίπου σίγουρο ότι ο ΑλέξιοςΚαλλέργηςπροσδοκούσεαπότονανηψιό

του ναεξε λιχθεί «καθ'εικόναν καιομοίω-ση» του ιδίου. Τον προόριζε για διάδοχότου,αφού,ανκαινυμφευμένος,δενείχεα-

ποκτήσειπαιδιά. Οιπεριγραφές τωνχρο-

νογράφωνήταναπαξιωτικέςγιατοπρόσω-

ποτουΑλεξίου, κάτιεύλογοαφούδ εντουσυγχωρούσαντη συνεργασίατου μετους

Βενετούς. Τον χαρακτήριζαν κόλακα και

γλοιώδηπροςτουςκατακτητές,ότανόμωςαντιμετώπιζετουςσυμπατριώτεςτουγινό-

τανυπερόπτηςκαιυβριστικός.Ταστοιχείααυτάεπεχείρησεναμεταβιβάσειστοννεα-

ρόΛέονταοθείος(ήπαππούς)του,γΓαυ-τόκαιανέθεσεσεένανκαθολικόιερέατηνανατροφή του. Ετσι ο Λέων δ ιδάχθηκε

γραφήκαιανάγνωσηστηλατινική,ώστεναταυτιστεί ιδεολογικάμετουςκατακτητές.

Περίτο1320.οΑλέξιοςέστειλετονΛέονταστη Βενετίαγια ανώτερεςσπουδές, αλλά

καιγιανασυγχρωτισθείονέοςμετηνενε

τικήαριστοκρατία.ΟΛέωνόμωςδιατηρούσεάφθαρτατα

στοιχείαπουθατοναναδείκνυανστηνπο-

ρείασεήρωα:φιλοπατρία,γενναιότητα,α-

γάπηπροςτηνελευθερία.Οπωςπιστοποι-ούνοιπηγές της εποχής, «... άκουσε τις

γνώμες και τα παραγγέλματα του θείου

του,δεναπορρόφησεόμωςτοδηλητήριοπου εμπεριείχαν. Στην ψυχή του κεντρί-

στηκεηεθνικήφιλοτιμία».ΟΒενετόςχρο-νογράφος Φλαμίνιος Κορνήλιος έγραψε

χαρακτηριστικά:«ΟΛέωνσταφανεράυπο

κρίθηκεφιλίαμετουςΒενετούς,στηνκαρ-

διάτουόμως ζωηρό έτρεφε προςαυτούςμίσος».

ΑφούπαρέμεινεεπίδιετίαστηΒενετία

οΛέων Καλλέργης, άνδραςπια, επέστρε-ψε στην Κρήτη. Χωρίς να χρονοτριβήσει

άρχισενα διατρέχει ταδιάφορα σεξτέρια

(επαρχίες) τουνησιού, έφιππος μετησυ-νοδείατου, προςαποκατάσταση σχέσεων

τόσομετουςεπιφανείςκτηματίες,όσοκαιμετοναπλόλαό.Αρχισεέτσιναδημιουρ-γεί ερείσματα και να οργανώνει πυρήνεςγιαέναμελλοντικόκίνημα,πράγμαόχιεύ-

κολοαφούείχενααντιμετωπίσειτηνκαχυ-ποψίατωνΚρητικών,λόγωτηςσυγγένειάςτουμετονΑλέξιοΚαλλέργη.

ΗΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΗΔΡΑΣΗΤΟΥΛΕΟΝΤΑ

Σελίγαχρόνια καιμέχριτο 1337περί-πουητακτικήπουεφάρμοσεοΛέωναπέ-

διδε καρπούς. Λόγωτηςοικονομικής του

άνεσηςπροχωρούσεσε δωρεές καιευερ-

γεσίες. Εσπευδε να προσεταιρισθείτουςπροεστούς των χωριών, έδε ιχνε φ ιλευ 55σπλαχνίακαιβοηθούσετουςφτωχούςκαι

άρχισεναπροπαγανδίζειανοικτάυπέρτηςοργάνωσης ένοπλου κινήματος. ΙδιαίτεραλαοφιλήςκατέστηοΛέωνστιςορεινέςπε-

ριοχές της δυτικής Κρήτης: στονΑποκό

ρωνα,σταΣφακιά,στιςκώμεςτουΣέλινουκαιτουΚίσαμου.ΣτονΑποκόρωναγνώρισε

τον Κώστα Σμυρίλιο και τους δύο γ ιουςτου,τονΜιχαήλκαιτονΙωάννη,μετουςο-ποίουςσυνδέθηκεμεστενήφιλία.ΟιΣμυρίλιοιείχαντοίδιοκοινόμετονΛέοντα:μι-

σούσανθανάσιματους κατακτητές. Οπα -

τέρας του Κώστα Σμυρίλ ιου και πολλοί συγγενε ίς του ε ίχαν απαγχονισθεί από

τους Βενετούς σε προηγούμενη επανά-σταση.ΟΣμυρίλιοςείχεορκιστείδημόσια

ναεξοντώσει30Βενετούς,όσουςακριβώςείχανφονεύσειήεκτελέσειοικατακτητές

απότηγενιάτου.ΟικινήσειςτουΛέοντακαιτωνΣμυρί

λιωνέγιναν μετον καιρόεμφανείς.Οκυ-

βερνήτης του νησιού,Τζοβάννι Μοροζίνι,

αλλά και οΝικόλαος Πρίολο, πουτον δια-δέχθηκε το 1339,πίεζαν τονΑλέξιο ναε-

παναφέρει τον ανηψιό του στην τάξη.

ΕξοργισμένοςοΑλέξιοςΚαλλέργηςδιέτα-

ξεπεριορισμότουΛέονταστονπύργοτων

ΠύληφρουρίουαπότηνεποχήτηςΕνετοκρατίας στηνΚρήτη.Στοάνωμέροςδιακρίνεταιοφτερωτόςλέων,έμβληματηςβενετικήςκυριαρχίας.

ΣΤΡ Α ΤΙΩΤΙΚ Η ΙΣΤΟ ΡΙΑ 

Page 54: SI 103.pdf

7/24/2019 SI 103.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/si-103pdf 54/71

ΗπόλητουΧάνδακα(σημερινόΗράκλειο)σεσχέδιοτηςΕνετοκρατίας.Οισυνεχείς επαναστάσειςτωνΚρητικώναπέτυχαννααπελευθερώσουντηνπρωτεύουσατου νησιού,όπουοιΒενετοίσυγκέντρωναντιςκαλύτερεςκαιισχυρότερεςστρατιωτικέςμονάδεςτους.

ντούαγγελιοφόρουςαπειλώνταςτουςχω-ρικούςμεσκληράαντίποινα.0 ίδιοςοΑλέ-

ξιος Καλλέργης, επικεφαλής 300 επίλε-κτων ανδρών, βγήκε από τον Χάνδακα προςαντιμετώπισητων εξεγερθέντων.Για

τη μάχη που δ ιεξήχθη ότανο ι αντίπαλοι

συναντήθηκαν οιαναφορές είναιγενικές.Εικάζεται ότι έγινε στην περιοχή μεταξύ

Ηρακλείου καιΡεθύμνου. Οιεπαναστάτεςδενμπόρεσαννααντέξουναπέναντιστους

βαριά εξοπλισμένους Βενετούς ιππότεςκαιστουςάνδρεςτηςφρουράςτουΑλέξι-

ου Καλλέργη. Υπέστησανπανωλεθρία καισυνετρίβησαν.ΟΚώσταςΣμυρίλιος,οιγιοι

τουκαιόσοι ακόμησυν ελήφθησαν ζωντα-

νοί, οδηγήθηκαν στονΧάνδακα, όπου και

αποκεφαλίστηκαν.

ΟΛέωνπαρέμενεέγκλειστοςστιςφυ-λακές της πόλης έχοντας επιβαρύνειπε-

ρισσότεροτηθέσητου.ΚατάμίαεκδοχήομοναχόςΓοβδελεάς,θείοςτουΚώσταΣμυ

ρίλιουκαιέναςαπότουςπρωτεργάτεςτης

επανάστασης, μεταπηδώντας στοστρατό-πεδο των κατακτητών αποκάλυψε στους

Βενετούςτηνανατρεπτικήδραστηριότητα

τουΛέοντα.Οτελευταίος,σεμίαπροσπά-

θειανακερδίσειχρόνο,προσποιήθηκεμε-τάνοιααποκηρύσσοντας την επανάσταση.

Αγνωστο με ποιοτρόπο, δραπέτευσεαπότιςφυλακέςμεσκοπόνασυνεχίσειτονα-

γώνα.ΗδημώδηςπαράδοσητηςΚρήτηςα-

ναφέρει ότι βοηθήθηκε στην απόδρασήτου απότην κόρη του δούκαΑνδρέαΚορ

νάρο, Φιορέντσα. Η κόρη του κυβερνήτη

της Κρήτης, φερόμεν η ωςερωτευ μένη με

τονΛέοντα, κατάτην παράδοση εισήλθεστη φυλακή και του παρέδωσε το κλειδ ί

πουθατουάνοιγετιςθύρες.ΟΛέωνανέλαβεαμέσωςδράση.Οργά-

νωσε τα υπολείμματα των επαναστατώνκαιενισχύθηκεαπόφιλοπόλεμουςΣφακια

νούς, συγκεντρώνοντας μ ία δύναμη 200ανδρών. Τον συνέδραμαν ο Κωνσταντίνος

Καψοκαλύβης και οι δύο γιοι του, δεινοί

πολεμιστές,περ ισσότερο γνωστοίως Ψα

ρομήλιγγοι.Οιπαραπάνωδενσυνδέοντανμεταξύτουςμόνομεαπλήφιλία.ΟιΨαρο

μήλιγγοιπιθανόταταείχανγαμπρότονΛέ-

οντα, καθώς κατά μία βάσιμη εκδοχή αυ-τόςείχενυμφευθείτηναδελφήτους.Ηταν

δεαπότουςαρχηγέτεςτωνΣφακίων,φάρα

πολεμιστώνοιοποίοικατάγονταναπότον

ευγενή ο ίκο των Σκορδιλών ή Σκορδίληδων.

ΤοθαλάσσιοφρούριοτουΧάνδακα,που σώζεταιστηνείσοδοτουλιμανιούτουΗρακλείου,είναιχαρακτηριστικόδείγματηςβενετικήςοχυρωματικήςκατάτονμεσαίωνα

(σχέδιοτουΒενετούΜ.Μποσκίνι, 1651).

Καλλέργηδωνκαιτοναπείλησεγιατιςεπι-

πτώσεις.Στησυνέχεια,διαπιστώνονταςότιοΛέωνδεν έδειχνεδιατεθειμένοςναπει-

θαρχήσει,τονέστειλεσιδηροδέσμιοστονΧάνδακα, όπου ανέλαβαν την επιτήρησή

του οι Βενετοί. Ο Αλέξιοςαποκήρυ ξε τον

Λέοντα δημόσια προσπαθώντας να αποσπάσειταεύσημα απότοννέοΒενετόκυ-

βερνήτη,δούκαΑνδρέαΚορνάρο,πουανέ-

λαβε καθήκοντα στονησί περίτο1340.ΤοίδιοέτοςκαιενώοΛέωνήτανφυλακισμέ-

νος στονΧάνδακαεξερράγη η επανάστα-ση. Ο Κώστας Σμυρίλιος, έχοντας στο

πλευρότουπολλέςαπότιςαρχοντικέςοι-κογένειες της Κρήτης, ύψωσε τη σημαία

τηςεξέγερσηςμεσύνθηματηνέξωσητων

Βενετώναπότη μεγαλόνησο.Κατάμίαεκ-δοχήηεπανάστασηεκδηλώθηκεστονΜυ

λοπόταμο Ρεθύμνου, κατ' άλλη στονΑπο

κόρωναΧανιών.Οιπηγέςείναιασαφείς,ω-στόσοοι Κρητικοίπου ακολούθησα ντους

Σμυρίλιουςανέρχοντανσεαρκετέςεκατο-ντάδες σ ίγουρα δεν υπερέβα ιναν τις2.000άνδρες.

Οι άτακτοι αυτοί, ελλιπώς εξοπλισμέ-νοικαιανεκπαίδευτοι,αναμφίβολαδεναρ

κούσανγιανααπειλήσουντη βενετικήκυ-

ριαρχία.ΣτονΚώσταΣμυρίλιοκαιστουςγι-

ους του οιχρονογράφοι της εποχής ανα-γνώριζαν γενναιότητα, αλλά και έλλειψη

στρατηγικήςγνώσηςκαιπείρας.Οιεπανα-στάτες πάντως επέδραμαν κατά χωριών

και κωμοπόλεων στη δυτική Κρήτη καίγο-

νταςκαιλεηλατώνταςτακτήματατωνΒε-

νετώνευγενών.Ο κυβερνήτης της Κρήτηςέστειλεπα

ΣΤΡ Α ΤΙΩΤΙΚ Η ΙΣΤΟ ΡΙΑ 

Page 55: SI 103.pdf

7/24/2019 SI 103.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/si-103pdf 55/71

Επειτα από επιχειρήσεις περιορισμέ-νης έκτασηςο Λέων και οιΨαρομήλιγγοικέρδ ισαν τον έλεγχο της περιοχής του

Μυλοπόταμου. Πολιόρκησαν και κυρίευ-

σαν ένα μικρό οχυρό των Βενετών κοντά

στην κώμη Μούτυρο. Ηδη όμως ενετικήδύναμημεεπικεφαλήςτονΑλέξιοΚαλλέρ

γηέσπευδε προςσυνάντηση μετουςεπα-ναστάτες. Οιχρονογράφοι αναφέρου ν ότι

οι εκστρατεύσαντες Βενετοί συγκροτού-

σαν τρίατάγματα, το ένα από αυτά με έ-

φιππουςιππότες.Παράτηνπείσμονααντί-στασητων Κρητικών οαντίπαλος κατέλα-

βετοοχυρότου Μούτυρου.Οιεπαναστά-

τεςυποχώρησανπροςτηστενωπότουΠε-ράματος, με σκοπό να καταφύγουν στην

Ιδη (Ψηλορείτης). Οι Βενετοί όμως είχανπροβλέψεικαιείχαντοποθετήσειαπότηνπροηγούμενη μέραφρουρά καιστηνέξο-

δο του φαραγγιού. Οι Κρητικοί εγκλωβί-

στηκανστοεσωτερικότουκαιεκείέπεσαν

οιπερισσότεροι.Ο ίδιος οΛέων καταδιώχθηκε απόΒενετούς ιππείς. Κατάφερε να

αναρριχηθεί σε απόκρημνο βράχοκαισώ-θηκε τηντελευταία στιγμή. Κατέφυγε σε

παρακείμενο μοναστήρι, όπου παρέμεινεκρυμμένος έωςότου ταπράγματαη συχά-

σουν.Οταν διανύονταν οιτελευταίοι μήνες

του 1341 η επανάσταση είχε σβήσει. Οι έ-

νοπλοιΚρητικοίκατέφυγανσεσπήλαιακαιαπομακρυσμένουςοικισμούς,γιαναξεχει-

μωνιάσουν.Ηβενετικήεξουσίαείχεαποκατασταθείσε ολόκληρο σχεδόντο νησί. Ο

ηγούμενοςτης Μονής όπουεφιλοξενείτο

ο Λέων, επιστρέφοντας από ταξίδι του στονΧάνδακα,έφερεμίαπληροφορίαπου

θα αποδεικνυόταν καθοριστική: Οιδύο α-

δελφοίτουΛέοντα,πουσυμμετείχανστην

επανάσταση και ε ίχαν συλληφθεί, ε ίχανκαταδικαστεί από το ανώτατο βενετικόσυμβούλιοσεθάνατο.Ηδυσμενήςαυτήε-

ξέλιξηήτανφανερόπωςθαοδηγούσεσεστυγνόεκβιασμόεκμέρουςτωνκατακτητών, με στόχο τη σύλληψη και του ίδιου

του αρχιεπαναστάτη. Ο Λέων Καλλέργης

κλήθηκενααντιμετωπίσειένατρομερόδί-λημμα. Ακόμα και αν παραδιδόταν, κανέ-

ναςδενδιασφάλιζεότιοιΒενετοίθαέδι-

νανχάρηστουςαδελφούςτου.Απότοση-μείο αυτό καιέπειταταγεγονόταθα εξε-λίσσοντανδραματικά.

ΤΟΤΕΛΟΣΤΟΥΛΕΟΝΤΑΟ δούκας Ανδρέας Κορνάρο φέρεται

ότιδιαβίβασε στονΛέοντα, διάτου ηγού-μενου,πωςανπαραδιδότανθααναστελλό-

ταν η εκτέλεση των δύο αδελφών του.

ΣτονΛέονταέφθασεκαιιδιόχειρηεπιστο-λήτουπατέρατου,ΜάρκουΚαλλέργη,οο-ποίος τον ικέτευε να παραδοθεί. Ο Αλέ-

ξιος απότην πλευράτου υποσχέθηκενα

μεσολαβήσει στους Βενετούς για να μηπροχωρήσουν στις εκτελέσεις. Τους τε-

λευταίουςδισταγμούςτουΛέονταεξαφά-νισε επιστολή του ίδιου του κυβερνήτη.Οπως ανέφερε χαρακτηριστικά ο χρονο-

γράφος ΝτεΜονάκις,οΑνδρέας Κορνάρο«.. . έκρινε καλόν να κρητίσει προς τους

Κρήτες».ΣτηνεπιστολήτουπροςτονΛέο-

νταο κυβερνήτηςτονκαλούσε νασυνερ-γαστούν, ευχαριστώντας τον προκαταβο-λικάγιατηνκαλήτουδιάθεση.Πιθανότατα

του παρέσχε κάποιες διαβεβαιώσεις για

τους μελλοθάνατουςαδελφούςτου. Ακό-

ματονπροσκαλούσεστοδουκικόανάκτο-

ρογια νατον «τιμήσει», όπωςχαρ ακτηρι-

στικάτούέγραφε.Ο Λέονταςέλαβε τηνοριστική του α-πόφαση. Δίχως ναπιστέψει στις υποσχέ-

σειςτουδούκα,γιαχάρητωναδελφώντουκαιεκτιμώνταςπιθανώςότιμέσωτουθεί-

ουτουΑλέξιουθαεπιτυγχανότανησωτη-

ρίατους, κατευθύνθηκεπροςτονΧάνδα-κα.Είχε μαζίτουτονπεθερ ότου καιτους

κουνιάδους του. ΜετουςΨ αρομήλιγγους

έφθασε στα κράσπεδα της πρωτεύουσαςκαι στάθμευσε στη Μονή της ΠαναγίαςτωνΣταυροφόρων.Αγνωστογιαποιολόγο,

κ ινήθηκε από το σημείο ε κε ίνο μόνος

προςτοκέντροτουΧάνδακα.Εξωαπότηνεκκλησία του Αγίου Μάρκου συνάντησε

τον κυβερνήτη Ανδρέα Κορνάρο,γενόμενοςδεκτόςμεφιλοφρονήσεις.

Τηνίδιαώραενετικήφρ ουρά έσπευσε

στην Παναγ ία των Σταυροφόρων, προςσύλληψη τωνΨαρομηλίγγων.Οι τελευταί-οι, ε ιδοποιημένοι την τελευταία στιγμή

από τους ντόπιους, απεγκλωβίστηκαν με

τρόπο μυθιστορηματικό. Διερχόμενοιαπόταεργαστήριατωνμαχαιροποιών(τα«μπι

τσαξίδικα», όπως αποκαλούντο αργότερα

στο τουρκοκρατούμενο Ηράκλειο), ε ισέ-βαλανσεένααπόαυτάκαιοπλίστηκανμε

ξ ίφη και μαχαίρια. Σε λ ίγο εντοπίστηκαν

από τους Βενετούς και ενεπλάκησαν σε

μάχη σώμα με σώμα. Δύο Βενετοίφονεύ

θηκαν από τους δεινούς στηνξ ιφομαχίαΨαρομηλίγγους,οιοποίοικατάφερανέτσι

νααπομακρυνθούναπότηνπόλη.ΑνυποψίαστοςγιαόλααυτάοΛέωνο

δηγείτο στο δουκ ικό ανάκτορο, όπου οΚορνάροείχε διοργανώσειπολυτελέςσυ-

μπόσιοπροςτιμήτου.Ναπωςπεριέγραψε

τις δραματικές σκηνέςπου ακολούθησανοχρονογράφοςΚορεζίνι:«Οδούκαςκάθη

σε τον Λέοντα Καλλέργη στην ευπρεπέ-στερη θέση. Ολοι τον περιποιούντο, μεπροπόσεις και κολακευτικές ευχές. Ο οί-

νοςτου Ρεθύμνου καιτουΜ αλεβιζίουέρ

ρεεάφθονος,ότανξαφνικάδέκασωματο-φύλακες,ξιφήρεις,εισέβαλαν στη μεγάληα ίθουσα. Ορμησαν στον Λέοντα, ενώ ο

δούκας επέβλεπε, καιτον έσυραν, ματαί

ωςανθιστάμενο,σταυπόγεια.Τοσυμπόσιο

διαλύθηκεμεαταξία».Σημαντικήείναιστοσημείοαυτόηδιά-

σωση,από τονιστοριοδίφη Ζαμπέλιο,τωνβενετικώνπηγώντηςπεριόδου,απόόπου

έχουμε μ ία μάλλον καθαρή ε ικόνα τηςδραματικής εξέλιξης: ΟΛέων οδηγήθηκε

σιδηροδέσμιοςσταυπόγειατουκτιρίουό-που αντίκρισε τα εργαλεία βασανισμού,

στηθ έα τωνοποίων έμεινεαπτόητος. Ρω

τήθηκε απότους Βενετούς γιατίπαρακι

νήθηκεσεαποστασία.Απάντησεπωςστηνεπανάσταση τον ώθησανοι νόμοι της τ ι-

μής,τηςπίστηςκαιτηςδικαιοσύνης.Φρό-

ντισενακαταστήσεισαφέςότιοποιαδήποτεομολογίατούαποσπούσαν,θαήτανανί-

σχυρηαφούθαήτανέργοβίας.Ακολούθη-σαναπερίγραπτα βασανιστήρια, μετον α-

πάνθρωποτρόποπουγίνοντανσεολόκλη-

ροτονμεσαιωνικόκόσμο.Ο επόμενος κρίκος στην αλυσίδατων

ΗΒενετικήΛέσχηστονΧάνδακα,έδρατωνΒενετώνδιοικητώντηςΚρήτης.

ΣΤΡ Α ΤΙΩΤΙΚ Η ΙΣΤΟ ΡΙΑ 

Page 56: SI 103.pdf

7/24/2019 SI 103.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/si-103pdf 56/71

Μολύβδινηβούλα(σφραγίδα)τουΒενετούδόγηΔονάτουΛεονάρδου.Βρέθηκε

στηνΚρήτη.

βασάνωντου Λέοντα ήτανη κοινοποίηση

τουσκεπτικού τηςθανατικής του καταδί-

κης. Καταδικάστηκεστην εσχάτη τωνποι-νώνδιότισκοπός του, σύμφωναμε τοκα

τηγορητήριο, ήτανη καθολική σφαγή τωνΒενετώντης Κρήτης και ηπαράδοση του

m νησιούστουςΤούρκους.

Στο ανάκτορο κλήθηκε ο θε ίος τουΑλέξιοςΚαλλέργης,γιαναενημερωθείγιαταπεραιτέρω.ΕνώπιοντουΛέοντακαιτουσυμβουλίουτωνΒενετώνοΑλέξιοςατάρα-

χος δήλωσε ότι εγκατέλειπε τον ανηψιότουστηναυστηρότητατουνόμου.Οίδιος

διαβεβαίωσε τους Βενετούςγιατηναφο-σίωσητουοίκουτουπροςαυτούς,τονίζο-

νταςότιοΛέωνδυσφήμησετοόνοματωνΚαλλέργηδων.

Η εκτέλεση του Λέοντα ορίστηκε γιατηνεπόμενηνύχτα.ΗγραφήτουΖαμπέλι

ου παρακολούθησε τις δραματικές σκη-νές:«ΠαρέλαβαντονΛέονταοιδήμιοικαι

τονεναπέκλεισανδεμένοεντόςσάκκου,ό-πουείχανδέσειχοντρόλίθο.Μεμίαλέμβοτονμετέφεραν στηνθάλασσα, στηνπλευ-ρά μπροστά απότο δουκικό παλάτι. Ηταν

ασέληνοςη νύχτα και σκότοςπεριεκάλυπτετο κακούργημα. Μόνοτουθύματος οιυπόκωφοι γογγυσμοί διέκοπταν την ηρε-

μία.ΟδούκαςΑνδρέαςΚορνάρο, έχονταςστοπλάιτουτουςσυγκυβερνήτεςτου,πε

ρ ίμενε στον εξώστη την εμφάνιση τουπλοιαρίου. Ο ήχοςτων κουπιώνανήγγειλετέλος την προσέλευσή τους. Η λέμβος

πλησίασεόσοηαπόστασητόξουβολής.Τό-

τεμε μία κραυγή του δούκα, οσάκκος ρίχθηκεστηνθάλασσα.Ομορμορυγμόςτων

υδάτωνεσήμανεότιάλλοςέναςμάρτυρας

της ελληνικής ελευθερίας εξαφανίστηκεαπόπροσώπουγης».

ΜΕΤΑΤΗΝΕΚΤΕΛΕΣΗ

Η εκτέλεση του Λέοντααναζωπύρωσετηναγανάκτηση και τηνοργή των Κρητι-

κών.Ο δούκας Ανδρέας Κορνάροαπ έλυσεαπό τη φυλακή τους αδελφούςτου Λέο-

ντα,εκλήθη όμωςστη Βενετίαγιαπαροχήεξηγήσεων. Στη μητρόπολη η εξόντωση

τουΛέονταέγινεγνωστή με ικανοποίηση,

όμωςοΚορνάροδέχθηκεαυστηρήκριτικήγιατοντρόποτηςεκτέλεσης.Τουυπ οδεί-

χθηκεότιοεπαναστάτηςέπρεπεναεκτελεστείημέρακαιδημόσια,μετον«σωστό»

τρόπο: Μεαπαγχονισμόή καρατόμηση. ΟΚορνάρο απολογούμενος απάντησε ότι η

εκτέλεση έγινε όπως περιγράφηκε παρα-πάνω, διότι έτσιείχε συμφωνηθεί με τον

Αλέξιο Καλλέργη. Ωςπρος τοντελευταίο

σημειώνεται ότι απεβίωσε 14 μήνες μετάτο τραγικό τέλος του Λέοντα ή, κατ’ άλ-λους,τρίαχρόνιαμετά.Ηκηδείατουέγινε

στο Ρέθυμνο, όπουοι Βενετοίτού απέδω-σαντιμέςανάλογεςτων δικώντους ευγε

νών.Κατάμίαπαράδοσηηκόρητουδούκα,

Φιορέντσα,πέθανετρειςημέρεςμετάτονχαμότουΛέοντασταχρονογραφήματαγι-

νότανλόγοςγιατονέρωτάτηςπροςτονε-παναστάτηκαιτηνοδύνηπουτηνκατέλα-βεότανεκείνοςεκτελέστηκε.

ΤοναγώνατουΛέοντασυνέχισανοπε-

θερός καιοιγυναικάδελφοίτου, οιΨαρο

μήλιγγοι, ως το 1347. Η επανάσταση τωνΨαρομηλίγγων συγκλόνισε ολόκληρη την

Κρήτη καιλίγο έλειψε ναπροκαλέσειτηνολοκληρωτική καταστροφή των Βενετών.Τονησίκαταλήφθηκεσχεδόνπλήρωςαπό

τους επαναστάτες και μόνο η μεταφοράμεγάλωνενισχύσεωντο 1347απότη Βενε-

τίαανέτρεψετηνκατάσταση.Στηναποφα-σιστική σύγκρουση που πιθανότατα έγινεκοντάστοσημερινόχωριόΒουλισμένητουΛασιθίου,οιΚρητικοίαποδεκατίστηκαν.Οι

Ψαρομήλιγγοι αποκεφαλίστηκαν και η κυ-ριαρχίατωνΒενετώναποκαταστάθηκε.

Η ανάμνησητουΛέονταΚαλλέργη και

τηςθυσίαςτουδιατηρήθηκεζωηρήκαικα-τέστησημείοαναφοράς,οίδιοςδεεξυψώ-θηκεσεσύμβολοαντίστασης.Οπωςχαρα-

κτηριστικά γράφηκε, « .. . μνημόσυνα πα-ντού στονησί τελούνταν προςανάπαυσητης ψυχήςτου καιηρωικάτραγούδιαπλά-

στηκανγια τονμαρτυρικότου θάνατο. ΟιΚρητικοί, θαυμαστοί αυτοσχεδιαστές, κα-

τέστησαντηνλύρα όπλοκατάτουτυράν-νου. Οι ντόπιοι τραγουδιστές, περίφημοιγιατηνηδυφωνίατους,περιφέροντανσταχωριάκαιτιςσυνοικίεςτωνπόλεων,ξυπνώ-

ντας τις βυζαντινές μνήμες ... και υμνώ-νταςτηνφιλοπατρίακαιτοήθοςτουΛέο-ντα».

Για τα γεγονότα που σημάδεψαν τονβίοτου ΛέονταΚαλλέργη καιγιατηνένο-

πληδράσητου ισχύουνόσαχαρακτήρισανκαιτουςπριν και μετάαπόαυτόν επανα-στάτες. Ουσιαστικά όλες σι εξεγέρσειςτωνΚρητικών μοιάζουν, έχουνέναν κοινό

παρονομαστή που αφορά ολόκληρη τηνπερίοδοτηςΕνετοκρατίας.

Η επαναστατικήδράσητου Λέοντα,ό-πωςκαιαυτήτωνπροκατόχωντουκαιτων

μεταγενέστερων, επιβεβαίωσε τη φήμη

τωνΚρητικώνως φιλοπόλεμης και επανα-στατικής «φυλής» που ουδέποτε αποδέ-χθηκετουςκατακτητές.Αδιάλειπτεςεξάλ-λου υπήρξανοι επαναστάσεις των Κρητι-

κώνκαιμετάτο1669,οπότεσιΤούρκοιδια-δέχθηκαν τουςΒενετούς καθιστάμενοιοι

νέοιαφέντεςτουνησιού.Η δράση του Λέοντα δεν ευδοκίμησε

γιατους ίδιους λόγουςπου αφορούν όλατααντιβενετικά κινήματατηςεποχής στη

μεγαλόνησο.ΣτιςόχισπάνιεςπεριπτώσειςκατάτιςοποίεςοιΒενετοίαντιμετώπιζανι-διαίτερηπίεση,οχυρώνοντανστονΧάνδα-

κακαισταυπόλοιπααστικάκέντρακαικα

λούσαν δυνάμεις από τη μητρόπολη. Μετοντρόποαυτόεύκολαήδύσκολαοιεξε-

γέρσεις καταστέλλονταν. Αλλος παράγο-

ντας που έγερνε τηνπλάστιγγα υπέρτωνΒενετώνήτανοπρόχειροςεξοπλισμόςτωνντόπιων.Απέναντιστονβαρύ οπλισμόπου

έφερανοιΒενετοί,ιδίωςαντιμετωπίζοντας

τουςέφιππουςιππότες,οιΚρητικοίδενεί-

χαν καμίατύχη.Αρνητικόςπαράγονταςή-ταν επίσης η αδυναμία του Βυζαντίου ναβοηθήσειαποτελεσματικάτηναγωνιζόμε

νηΚρήτη.Ηάλλοτεκραταιάαυτοκρατορίαβρισκότανπλέονστηδύσητηςέναναιώ-ναμετάη άλωσητης Κωνσταντινούπολης

επισφράγισετηνπτώση.Ειδικάγιατηνεπαναστατικήδράσητου

ΛέονταΚαλλέργηκαθοριστικήαποδείχθη-

κε η σύμπραξη τουθείου τουΑλεξίου μετους Βενετούς. Αν ο Αλέξιος Καλλέργηςπροσανατολιζόταν προς την κατεύθυνση

της αντίστασης και συνέπραττε με τουςάλλουςευγενείςτηςΚρήτης,ηΓαληνοτάτηΔημοκρατίατουΑγίουΜάρκουθα περιερ-χότανσεδεινήθέση.Ο,τιάφησανηδράση

καιηθυ σίατου Λέονταήτανηπροσθήκηενόςακόμαηρωομάρτυραστοπάνθεοτων

αγωνιστών της εθνικής μας ελευθερίας,χαρίζοντας στην ιστορία του Ελληνισμού

έναν γνήσιο επαναστάτη ανάμεσα στουςχιλιάδεςεπώνυμουςκαιανώνυμουςπουέ-πεσαν«...τοιςκείνωνρήμασιπειθόμενοι».

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

(1)ΘεοχάρηςΔετοράκης:ΙΣΤΟΡΙΑΤΗΣΚΡΗΤΗΣ,Ηράκλε ιο, 1990.(2)ΝικόλαοςΖουδιανός:ΙΣΤΟΡΙΑΤΗΣΚΡΗΤΗΣΕΠΙΕΝΕΤΟΚΡΑΤΙΑΣ,Αθήνα ι, 1960.(3)ΣτέφανοςΞανθουδίδης:ΗΕΝΕΤΟΚΡΑΤΙΑΕΝΚΡΗΤΗΚΑΙ ΟΙΚΑΤΑΤΩΝΕΝΕΤΩΝΑΓΩΝΕΣΤΩΝΚΡΗΤΩΝ,Αθήναι, 1939.

ΣΤΡ Α ΤΙΩΤΙΚ Η ΙΣΤΟ ΡΙΑ 

Page 57: SI 103.pdf

7/24/2019 SI 103.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/si-103pdf 57/71

 ΙΑΝ Ν Η Σ ΤΕΡ Ν ΙΩΤΗΣ

ΦΘΑΝΕΙ ΣΤΗΝ ΑΦΡΙΚΗ

Την Κ υριακή 9 Φ εβρουά ριου 1941 ο  

Γερμανός στρα τιω τικός α κόλουθος στη  

Ρώ μη, υποστρά τηγος Ερνο φ ον Ρίντελεν, 

έφ θα σε στη βίλα Torpolinia όπου διέμενε ο  

Μ ου σολίνι. Το μήνυμα που του α νακοίνω σε 

ά φ ησε τον ντούτσε άφ ω νο, με ανάμικτα  

συνα ισθή μα τα έκπληξης, α μηχανίας α λλά  

και α νακούφ ισης: μια τεθω ρα κισμ ένη  

μερα ρχία επρόκειτο να μ ετα φ ερθ εί άμεσα  

από τη Γερμανία , μέσω της Ιταλία ς, προς τη  

Λιβύη . Ο ι Γερμα νοί έσπευδα ν να δια σώ σουν  τον Ιταλικό Στρα τό στο μέτωπο  

της βόρεια ς Αφ ρικής...

ΕπιβίβασηγερμανικώνδυνάμεωνμεπροορισμότηνΑφρική,στολιμάνιτης

Νάπολης,υπότηνπροστασίααντιαεροπορικούπυροβόλουFlak38των20mm.

Φόρτωσηγερμανικώνπυροβόλων 15cmγιατηΛιβύη.

Page 58: SI 103.pdf

7/24/2019 SI 103.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/si-103pdf 58/71

«SONNENBLUME»

ΣτιςαρχέςΦεβρουάριου του 1941,μετάτηβρετανι-κήαντεπίθεσηστηβόρειαΑφρικήηοποίαανάγκα-σετουςΙταλούςσεάτακτη υποχώρησηωςτηδυτι-κή Κυρηναϊκή,η κατάστασητηςστρατιάςτου Γκρατσιάνι

ήταν δραματική. Το περισσότεροαπό τοβαρύ υλικότηςείχεχαθεί, η ηττοπάθειαβασίλευεστιςγραμμέςτης καιπίσω της είχαν παραμείνει χιλιάδες στρατιώτες της ωςαιχμάλωτοιτου εχθρού. ΣτοβάθοςτουκόλπουτηςΣύρ-της,στονοτιότερογεωγραφικόσημείο τηςΜεσογείου,οιΒρετανοίκατέλαβαντηνΕλΑγκέιλα.Εκείσυνάντησανκαιπάλι τοτελείως.άγονο έδαφος,τον άνεμο που στέγνωνεταπάντακαιτηνέλλειψη νερού.Η μοναδικήαντίστασηηοποίαορθωνότανμπροστάστηνπροέλασήτουςπροερχό-ταν απότο περιβάλλον της ερήμου. Ελεγαν σαρκαστικάγιατουςαντιπάλουςτουςμερικοίδιοικητέςτωνμονάδωντους: «Η άμμος,που εισχωρείβαθιά μέσαστα καρμπυρα-τέρτωνκινητήρων,είναιπρόβλημαπολύσοβαρότεροαπότους Ιταλούς!». Τα οχήματα και τα άρματά τους είχαν

φθαρείαπό τιςεπιχειρήσεις, αλλά η μέθητηςνίκηςέχεισυνεπάρειτους στρατιώτεςτους.Αν συνέχιζαν500χιλιό

Ταγερμανικά _ , , „ , άρματαεπιχειρούν

μέτρα δυτικότεραη Τρίπολη θα επεφτε σταχέριατους. OTrj Λ,βύη.

Απόεκεί τα σύνορα τηςΤυνησίας απείχανλιγότερο από200χιλιόμετρα. Η ολοκληρωτική κατάκτηση της βόρειαςΑφρικήςήτανπλέονδυνατήγιατονΒρετανικόΣτρατό...

ΗΓΕΡΜΑΝΙΚΗΑΠΟΦΑΣΗ

Το καλοκαίρι του 1940, μετά την κατάκτηση της Γαλ-

λίας, το Γερμανικό Επιτελείο προχώρησε στα σχέδιά τουγιατηνεξουδετέρωσητης RAFμετελικό στόχο μίααπό-βαση στη Βρετανία. Στις 22 Ιουλίου ο στρατάρχης φονΜπράουχιτς πρότε ινε στην Ανώτατη Διο ίκηση τηςWehrmacht(OKWOberKommandoderWehrmacht)έναπρό-γραμματεσσάρωνσημείωνγιατηνεπέκτασητουμετώπου

των πολεμικώνεπιχειρήσεωνστην περιοχή της Μεσογεί-ου,τοοποίοπεριελάμβανε:• ΕπίθεσηεναντίοντουΓιβραλτάρμέσωτης Ισπανίας.• ΥποστήριξητηςΙταλίαςστηβόρειαΑφρικήμεμίαδύναμη

τεθωρακισμένων.• Επίθεση εναντίοντωνΒρετανώνστηΧάιφα.

ΣΤΡ Α ΤΙΩΤΙΚ Η ΙΣΤΟ ΡΙΑ 

Page 59: SI 103.pdf

7/24/2019 SI 103.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/si-103pdf 59/71

ΟστρατηγόςΡόμμελμεαξιωματικούςτουεπιτελείουτουστηΛιβύητηνάνοιξη του 1941.

Γερμανοίστρατιώτεςμε

στολέςγιατροπικάκλίματακαικάσκεςπροστασίαςαπό

τονήλιοποζάρουνστονφωτογραφικό

φακόσεχιονισμένοτοπίοστηΓερμανία,λίγο πρινμεταφερθούν

στηΛιβύη.

ΓερμανοίστρατιώτεςμεσωσίβιαεπάνωστοκατάστρωμαμεταγωγικούπλοίουτοοποίοκατευθύνεταιστηνΤρίπολη.

• ΕπίθεσηεναντίοντηςδιώρυγαςτουΣουέζ.• ΕξετάζονταςτοπρόγραμμααυτόηOKWε

ξέφρασετηνάποψηότιθαμπορούσεναδια-

τεθείστη ΒόρειαΑφρική μίαδύναμη τεθω-ρακισμένων ωςτονΣεπτέμβριοτου 1941, με

δυνατότητεςεπιτυχίαςιδιαίτεραμεγάλεςανηχρησιμοποίησήτουςσυνδυαζότανμεταυ-

τόχρονη επίθεση εναντίον του Γιβραλτάρ.

Σε αυτήτηνπερίπτωσηη βρετανικήπαρου-σίαστηΜεσόγειοθα συντριβόταν.ΗΥπηρε-

σία Εφοδιασμού της Ανώτατης ΔιοίκησηςΣτρατού (ΟΚΗ OberKommando der Heer)

γνωμοδότησεότιάρματα,οχήματακαιεφό-

δια για τον σχηματισμό ενός Τεθωρακισμέ-νουΣώματοςμπορούσανναδιατεθούν.Ανοιπεριστάσειςαπαιτούσανκαιτηδιάθεσηπρο-

σωπικού,αυτόθαπροερχόταναπότην3ηκαιτην5η ΜεραρχίαΠάντσερ, όπως καιαπότη

13η ΜηχανοκίνητηΜεραρχία.

Στοπλαίσιοτουσχεδιασμούμίαςανάλο-

γης επιχείρησης, στατέλη Αυγούστου 1940,

το Γερμανικό Επιτελείο απέστειλε στο βο

ρειοαφρικανικό μέτωπο τον στρατηγό φονΤόμα,συνοδευόμενοαπόμίαομάδααξιωμα-

τικώνγιατην αναγνώρισητης περιοχής καιτηνεκτίμησητηςκατάστασης.ΟιΓερμανοία-ντιμετώπιζανμε μεγάλοσκεπτικισμότιςδυ-

σκολίεςτις οποίες παρουσίαζαν οιδιαθέσι-

μες λιμενικές εγκαταστάσεις στη Λιβύη. Τα

λιμάνιατηςΚυρηναϊκήςκαιτηςΒεγγάζηςή-

ταναβαθή,αποτρέπονταςτηχρησιμοποίησήτουςαπό μεγάλα μεταγωγικά σκάφη, ενώο

βρετανικός ναύσταθμος στηνΑλεξάνδρεια,απόόπουεξορμούσεοΣτόλοςτηςΜεσογεί-ου,απείχεμόνο1.000kmπροςταανατολικά.

Ανη εκφόρτωσητουυλικού πραγματοποιεί-

το στηνΤρίπολη, άρματα καιοχήματαθα έπρεπε νακαλύψουνπολύ μεγάλη απόσταση

ωςτομέτωπο,μεαποτέλεσμαφθορέςσεκι-

νητήρεςκαιερπύστριεςκαικατανάλωσηπο-λύτιμων καυσίμων. Επίσης υπήρχε μόνο μίαδιαθέσιμηπαραλιακή οδός,η ΒίαΜπάλμπια

(ViaBalbia),ηοποίαέφθανε ανατολικάωςτασύνοραΛιβύης Αιγύπτου.

Καθώς ηWehrmacht μελετούσε και σχε

δίαζεακόματησυμμετοχήτεθωρακισμένων

δυνάμεώντηςστοαφρικανικόμέτωπο,τοε-

πιτελείο του Γερμανικού Ναυτικού εισηγήθηκε την εμπλοκή γερμανικών στρατευμά-

των στη Μεσόγειο, με σκοπό την αποδυνά

μωση της βρετανικής παρουσίας εκεί. Στησυνάντηση μεταξύτουΧίτλερ καιτου Μου

σολίνιστις3Οκτωβρίου οντούτσε υποσχέθηκε να αρχίσει στα μέσα του μήναη από

πολύκαιρόαναμενόμενηεπίθεσητωνδυνά-

μεώντουεναντίοντωνΒρετανώνστηβόρεια

Αφρική.ΟΧίτλερμετησειράτουυποσχέθη

ΣΤΡ Α ΤΙΩΤΙΚ Η ΙΣΤΟ ΡΙΑ 

Page 60: SI 103.pdf

7/24/2019 SI 103.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/si-103pdf 60/71

ΙταλίδεςτηςΝάποληςραίνουνμεάνθητουςάνδρεςμίαςγερμανικής Γερμανικάστρατεύματαφθάνουνστονσιδηροδρομικόφάλαγγαςηοποίακατευθύνεταιπροςτολιμάνι. σταθμότουΜπολτσάνοστηνΙταλία.

ΤολιμάνιτηςΝάποληςστις αρχέςτου 1941.

Ταμεταγωγικάπλοίακινή&ηκανυπότηνπροστασίατωναεροσκαφώντου 10ουΑεροπορικούΣώματοςτουπτεράρχου

Γκάισλερ.ΕδώβλέπουμεχαμηλήδιέλευσηενόςJu88καιενόςBf110πάνωαπόπλοίομεγερμανικάστρατεύματαμεπροορισμότηβόρειαΑφρική.

Αφρική. Στις 19 Δεκεμβρίου 1940, μετά τη

βρετανική αντεπίθεση στη Λιβύη και τηνπτώση του Σολούμ, η ιταλική Ανώτατη Διοί-

κηση (Commando Supremo) αναθεώρησε τηνως τότετακτική τηςκαι μελέτησετην υπο-

βολή αιτήματοςγια τη συμμετοχή γερμανι-κών στρατευμάτων. Οι Ιταλοί έλαβαν την

πρώτηβοήθεια απότονσύμμαχότουςόταν

μερικέςημέρες αργότερατο10οΑεροπορι-κό Σώμα της Luftwaffe (X. Fliegerkorps) του

πτέραρχου Φέρντιναντ Γκάισλερ μεταστάθ

μευσεαπότη Νορβηγίασε αεροδρόμιατης

Σικελίας.Ταγερμανικάαεροσκάφηθαεπιχει-ρούσαν στο εξής όχι μόνο σε αποστολές

βομβαρδισμού εναντίον της βρετανικήςπροέλασηςστηΛιβύηαλλάκαιεναντίοντης

Μάλτας,όπωςκαικατάτωνβρετανικώνναυ-

τικώνμονάδωνστηΜεσόγειο, οιοποίεςδυ-

σκόλευαν τις θαλάσσιες οδούς ανεφοδια-σμούτωνΙταλώνπροςτηβόρειαΑφρική.

Η κατάσταση χειροτέρεψεγια τους Ιτα-λούς όταν στις 7 Ιανουαρίου κατελήφθη η

κενασυνδράμειαυτήτηνεπίθεσημεμίατε-

θωρακισμένη ταξιαρχία και μονάδες της

Luftwaffe.Ο στρατηγός φον Τόμα επέστρεψε στη

Γερμανία στις 24 Οκτωβρίου και ανέφερεπροσωπικά στον Χίτλερ τα αποτελέσματα

της αποστολής του στη Λιβύη. Περιέγραψετιςαντίξοεςσυνθήκεςγιαπολεμικέςεπιχει-

ρήσειςστοαφρικανικόμέτωπο,όπωςκαιτιςελλείψεις στοιχείων για την τοπογραφία.

Υποστήριξεότιθαχρειάζονταντουλάχιστον

τέσσεριςμεραρχίεςπάντσεργιαναυπάρξει

θετικό αποτέλεσμα, άποψη τηνοποίαο Χίτ-

λερθεώρησεασύμβατη μετουςωςτότε υ-πολογισμούςτουστρατιωτικούεπιτελείου.

Ακολούθησαν δύο μήνες στασιμότηταςαλλά και αναποφασιστικότητας των Γερμα-νώνωςπροςτοανθαέστελνανμίατεθωρα-

κισμένη μονάδα ή μόνο άρματα και εφόδιαταοποίαζητούσανεπίμοναοιΙταλοίγιατην

Φόρτωσηβαρέων οχημάτωντουΓερμανικούΣώματοςΑφρικήςσεμεταγωγικό σκάφος.

ΣΤΡ Α ΤΙΩΤΙΚ Η ΙΣΤΟ ΡΙΑ 

Page 61: SI 103.pdf

7/24/2019 SI 103.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/si-103pdf 61/71

ΟχήματατουAfrikaKorpsστοκατάστρωμαπλοίουτοοποίο κατευ&ύνεταιστηΛιβύη.

Γερμανόςστρατιώτηςστολιμάνιτης Τρίποληςτο 1941.

Μπάρντια.ΤότεοΧίτλερανακοίνωσετηνα-πόφασή του για την αποστολή γερμανικώνστρατευμάτων στηΛιβύη.Α κολούθησεστις

11 Ιανουαρίου ηέκδοσητης διαταγήςαρ.22,στην οποία αναφέρονταν οι στρατιωτικέςμονάδεςπουθασυμμετείχανστηνεπιχείρη-

ση. Διοικητής των δυνάμεων αυτών διορί-

στηκεοαντιστράτηγοςΕρβινΡόμμελ.ΟΧίτ-

λεργνώριζε τον Ρόμμελαπότο 1937, οπότεδιάβασε το βιβλίο του «Το πεζικό επιτίθε-

ται», στο οποίο περιέγραφε τις εμπειρίες

τουκατάτονΑ’ΠΠ.Λόγωτηςεκτίμησήςτουο Ρόμμελ τοποθετήθηκε επικεφαλής τουτάγματος γιατην προσωπική ασφάλεια του

Χίτλερ(FuehrerBegleitBataillon),όπουυπηρέ-τησε ωςτις αρχέςτου Β’ΠΠ. Κατόπιν, μετά

τηνεπιτυχημένη υπηρεσίατουκατάτηνπο-

λωνικήεκστρατεία,τουανατέθηκεηδιοίκη-σητης7ηςΜεραρχίας Πάντσερ,ηε ξαιρετι-

κή δράση της οποίας κατάτηνεισβολή στηΓαλλία προσέλκυσε και πάλι την προσοχή

τουφύρερκαιτουεπιτελείουτου.

Παρέλασηγερμανικώνδυνάμεων,οιοποίεςπροορίζονταιγιατηνΑφρική,στουςδρόμουςτηςΝάπολης.

ΑνδρεςμίαςαντιαεροπορικήςπυροβολαρχίαςτηςLuftwaffeστοκατάστρωματου πλοίουτοοποίοτουςμεταφέρειστηΛιβύη,τονΦεβρουάριοτου 1941.

Στις 5 Φεβρουάριου 1941 ο Χίτλερ εξέ-δωσε μία άκρως απόρρητη διαταγή προς

τουςδιοικητέςτωνμονάδωνοιοποίεςπροο-ρίζονταν να σταλούν οτη βόρεια Αφρική.Εκτόςτωνάλλωντονιζότανότισιάνδρεςέ

πρεπε ναθεωρούν τους συμμάχουςτους ί-

σους καιόχι κατωτέρουςτους, δίνονταςτοπαράδειγμα στους Ιταλούς για το πώς συ

μπεριφέρονται οι καλοί στρατιώτες. Η επι-

χείρηση «Sonnenblume» (Ηλιοτρόπιο), όπωςονομάστηκε η αφρικανική εκστρατεία, είχε

τεθείσεεφαρμογή...

ΟΙΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΕΣΓΙΑΤΗΜΕΓΑΛΗΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑ

Τονπυρήνατωνπρώτωνγερμανικώνδυ-νάμεωνοιοποίεςπροορίζονταννααποστα-

λούνστηΛιβύητονΦεβρουάριοτου1941 α

ποτελούσε η 5η Ελαφρά Μεραρχία (5.

LeichteDivision).Τοπροσωπικό τηςνέας αυ-

τήςμονάδαςη οποίασχηματίστηκεγιατον

σκοπόαυτό,αλλάκαιμέροςτουυλικούτης,προέρχονταν από την 3η Μεραρχία Πά-

ντσερ.Διοικητήςτηςτοποθετήθηκε ουπο-στράτηγος Γιοχάνες Στράιχ. Τα άρματα και

ταοχήματατηςΜεραρχίας(ωςτηναναδιορ-γάνωση καιτη μετονομασίατηςσε21η Με-

ραρχία Πάντσερ, τον Οκτώβριο του 1941)

δεν έφεραν ιδιαίτερο έμβλημα σχηματι-σμού. Αρκετάδιατήρησαν το έμβλημα της

3ης Μεραρχίας κατά τους πρώτους μήνεςτωνμαχώνστηβόρειαΑφρική.

Λόγωτων ραγδαίων εξελίξεων στο μέ-

τωποτηςΛιβύηςτονΙανουάριοτου 1941 και

της ανάγκης άμεσης μεταφοράς γερμανι-κών στρατευμάτων εκεί, η OKW βρέθηκε

αρκετά απροετοίμαστη για μία επιχείρηση

τουείδουςαυτού.ΟστρατάρχηςΡόμμελέ-γραψεγια τιςσυνθήκες αυτέςτο 1944: «Πι-

θανώςποτέάλλοτεστιςσύγχρονεςπολεμι-

κέςεπιχειρήσειςδενείχεπραγματοποιηθείτέτοιοεγχείρημαμετόσομικρήπροετοιμα-

σία!...».

ΣΤΡ Α ΤΙΩΤΙΚ Η ΙΣΤΟ ΡΙΑ 

Page 62: SI 103.pdf

7/24/2019 SI 103.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/si-103pdf 62/71

ΕίσοδοςπλοίουμεγερμανικάστρατεύματαστολιμάνιτηςΤρίπολης.Διακρίνονταιοιπλωτήρεςτουανοικτούανθυποβρυχιακούφράγματοςπροστασίας.

ΑρματακαιεφόδιαεκφορτώνονταιστηΛιβύη.

• Ενημέρωσητωνστρατιωτώνγιατιςστρα-τιωτικές/γεωγραφικές συνθήκες τουνέου

θεάτρουεπιχειρήσεωνκαιγιατιςιδιαιτερό-

τητες των συμμάχωναλλάκαιτων εχθρώντηςΓερμανίας.

Ειδικάοιστολέςτωνανδρώνσχεδιάστη-

καν και ετοιμάστηκανσύμφωνα μετιςπρο-

διαγραφέςτιςοποίεςείχεκαθορίσειτοΤρο-πικό Ινστιτούτο του Πανεπιστημίου του

Αμβούργου.Τοχιτώνιοδιατήρησετηνεμφά-

νιση εκείνουπουχρησιμοποιούσε οΓερμα-νικόςΣτρατόςστοευρωπαϊκόμέτωπο,αλλάήτανανοικτόστονλαιμόκαιτούφασμάτου

ήταν βαμβακερό πράσινου χρώματος. Απόανάλογο ύφασμαήταντακοντά (σορτς) και

ταμακριάπαντελόνια, ταπουκάμισα καιτα

πηλήκιατωνανδρών.Επίσηςεπειδήτοεξαι-

ρετικάξηρόκλίματηςβόρειαςΑφρικήςπρο

Με δεδομένη αυτή την κατάσταση ηγερμανικήπροετοιμασίαανδρώνκαιυλικού

περιστράφηκεγύρωαπόταακόλουθα:

• Ιατρικέςεξετάσειςτωνανδρώνγιαναεξα-σφαλιστείη προσαρμογή τους σε περιβάλ-λονπολύυψηλώνθερμοκρασιών.

• Εφοδιασμότωνστρατευμάτωνμεειδικές

θερινέςστολές.• Εκπαίδευσηγιαμάχεςσεανοικτόπεδίο.

• Παραλλαγήόλων τωναρμάτων,των οχη-

μάτων και του υλικού με χρωματισμό ερή-μου.

• Οργάνωση ειδικών μονάδωνγιατη μετα-

φοράκαιτονεφοδιασμότουπροσωπικούμεπόσιμονερό.

• Εξοικείωσητωνανδρώνμετιςειδικέςσυν-θήκες υγιεινής κατά την παραμονή τους

στηνέρημο.

καλούσερωγμέςκαικαταστροφέςστιςδερ-

μάτινες ζώνες, στους ιμάντες εξαρτύσεων,στα σακίδια και στις μπότες των ανδρών,

διατέθηκαν άλλα ανάλογαεφόδια από καν

νάβινοανθεκτικόύφασμαλαδοπράσινηςα-πόχρωσης.

Εναακόμααπόταπροβλήματαταοποία

έπρεπε να αντιμετωπισθούν, αφορούσε το

συσσίτιο τωνγερμανικών δυνάμεων. Το βα-σικόδιαιτολόγιοτωνανδρώνστηνευρωπαϊ-

κήήπειροπεριελάμβανε πατάτες καιλευκό

ψωμί,τρόφιμαακατάλληλαγιατιςαφρικανι-κέςκαιρικέςσυνθήκες.Ετσιταπαραπάνωα

ντικαταστάθηκαναπόαφυδατωμέναλαχανι-

κά και καλοψημένο μαύρο ψωμί, τα οποία

μπορούσαν να διατηρηθούν περισσότερο.Επίσης το βούτυρο αντικαταστάθηκε από

«μεσογειακά» τρόφιμα όπως το ελαιόλαδο

ΕκφόρτωσηοχημάτωντουAfrikaKorpsστηνΤρίπολη.

ΣΤΡ Α ΤΙΩΤΙΚ Η ΙΣΤΟ ΡΙΑ 

Page 63: SI 103.pdf

7/24/2019 SI 103.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/si-103pdf 63/71

Αρματατου5ουΣυντάγματοςΑρμάτωνμετάτην άφιξήτουςστηνΤρίπολη.

ΙταλοίπολίτεςκαιστρατιώτεςστουςδρόμουςτηςΤρίπολης περιεργάζονταιένανκυνηγόαρμάτωνPz.Kpfwl,Ausf.BτουΓερμανικούΣώματοςΑφρικής.

και οι κονσερβαρισμένες σαρδέλες. Η Επι-μελητείατουΙταλικούΣτρατούανέλαβετον

εφοδιασμό των γερμανικών δυνάμεων στηΛιβύη με καφέ, τυρί, μαγειρικό έλαιο καικονσέρβεςκρέατος.

Γενικάτογερμανικό στράτευμαστη βό-

ρεια Αφρική στερήθηκε το φρέσκο κρέαςκαιταλαχανικά.ΟΧανςφον Εζεμπεκ,έναςΓερμανός πολεμικός ανταποκριτής, ανέφε-ρεσχετικάμετάτονπόλεμοστονβιογράφοουΡόμμελ: «Μίααπότιςκυριότερεςαιτίεςωνασθενειώναπότιςοποίεςυπέφερανοιστρατιώτες μας στη βόρειαΑφρική ήτανηκακή διατροφή τους λόγω ελλείψεων στονεφοδιασμό.Τομαύροψωμίτουσυσσιτίουή-ανανθεκτικόαλλάανεπαρκές. Ετσιμειδι-

αίτερο ενθουσιασμό οι άνδρες τιμούσανην κατάληψη κάποιου βρετανικού φούρ-

νου εκστρατείας, που σή

μαινε για αυτούς την προ-μήθεια φρέσκου λευκούψωμιού. Κατά τους πρώ-τουςτέσσεριςμήνεςτηςυ-πηρεσίας μας στη Λιβύηστερηθήκαμεπαντελώςταφρούτακαιτα φρέσκαλα-χανικά.Τη διατροφή μαςαποτελούσαν αποκλειστικάοι κονσέρβες κρέατος, τιςοποίαςμαςπρομήθευανοιΙταλοί...».

ΤονΜάρτιοτου1941 άρχισεναλειτουρ -γείστη Λιβύη οΛόχοςΑρτοποιίας531, οο-

ποίος κάλυψε ένα μέρος των αναγκών τωνγερμανικώνδυνάμεωνσεφρέσκοψωμί.Με-

γάλο πρόβλημα στη χρησιμοποίηση τωνφούρνων εκστρατείας ήταντο ότιχρειάζο-

ντανξύλα,ταοποίαήτανδυσεύρεταστηνέ-ρημο.Ετσιτααπαραίτητα καυσόξυλα έπρεπεναμεταφέρονταιστιςκατάτόπουςτοπο-θεσίεςαπότηνΤρίπολη,ακόμακαιαπότηνΙταλία...

Σε αρκετά ικανοποιητικό βαθμό λει-τουργούσετοσύστημαμεταφοράςκαιεφο-διασμούτωνστρατευμάτωνμεπόσιμονερό.Οι Γερμανοίείχαν οργανώσει ειδικές μηχα-νοκίνητεςφάλαγγες,οιοποίεςεκτόςαπότη

μεταφοράτουνερούμέσασεμεταλλικάδο-χεία(κάνιστρα)των 20λίτρων μεριμνούσαν

ΕπιτελικόόχημαBMWτηςLuftwa ffeμετάτημεταφοράτουστηβόρειαΑφρική.

καιγιατοφιλτράρισμα,ακόμακαιγιατηνα-πόσταξη νερούπου αντλούσαν απόδιάφο-ρεςτοποθεσίεςτηςερήμου.

Τα πρώτα γερμανικά άρματα και λοιπάτεθωρακισμέναταοποίαεστάλησανστηβό-ρεια Αφρική δεν διέθεταν φίλτρα αέρος(σκόνηςκαιάμμου),κατάλληλαφίλτραελαί-ου λίπανσης και ενισχυμένα συστήματα κι-νητήρωνγιατιςσυνθήκεςτηςερήμου.Ετσιημέσηζωήτωνκινητήρωντουςαποδείχθη-κεότιήταν1.0001.500km,ενώγιατακαλύ-τεραπροετοιμασμέναβρετανικάάρματαή-

ταν2.0002.900 km. Πολλάγερμαν ικά οχή-ματα επίσης υφίσταντο σοβαρές βλάβεςαπόυπερθέρμανσηκαιδιείσδυσηάμμουκαισκόνης στους κινητήρες και σταλοιπά μη-

χανικά τους μέρη. Μέχρι να επιλυθούν ταπροβλήματα με τηνπροσθήκη κατάλληλωνφίλτρωνκαιβελτιώσειςστασυστήματαψύ-ξης, οι γερμανικές μηχανοκίνητες φάλαγ-γες εκινούντο κύριως κατά τις νυκτερινέςώρεςπραγματοποιώνταςσυχνέςστάσεις.

Ακόμα και στον ίδιοτον Ρόμμελ διατέ-θηκε ελάχιστος χρόνος προετοιμασίας γιανααναλάβειτηνέατουδιοίκηση.Οστρατη-γός ενημερώθηκε από τονστρατάρχη φον

Μπράουχιτς μόλιςστις6Φεβρουάριου 1941καιπέρασεολόκληρητηνεπόμενηεβδομά

67

ΣΤΡ Α ΤΙΩΤΙΚ Η ΙΣΤΟ ΡΙΑ 

Page 64: SI 103.pdf

7/24/2019 SI 103.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/si-103pdf 64/71

Ανδρεςμίαςγερμανικήςμονάδαςσταζεστάνεράτης

Μεσογείου τηνάνοιξητου 1941.

ΑνδρεςτουAfrikaKorpsγεύονταιπαγωτάσεδρόμοτηςΤρίπολης,πρινμεταφερθούνστομέτωπο.

ΕκπαίδευσηομάδαςΓερμανώνστρατιωτώνστηΛιβύη.ΚαταυλισμόςγερμανικώνστρατευμάτωνστηνΑφρική,μετάτημεταφοράτουςαπότηνΙταλία.

δα μελετώντας όλαόσααφορούσαντηνα

68  ποστολή που του είχε ανατεθεί. Ενας απότους υπασπιστές του Χίτλερ, ο συνταγμα-τάρχης Σμούντ, θα τον συνόδευε για ένα

χρονικό διάστημα στην Αφρική για λόγους

αναγνώρισης.Στις 19Φεβρουάριου 1941 οΧίτλερανα -

κοίνωσε ότι ο ι γερμανικές δυνάμεις που

στέλνοντανστηΛιβύηθααποκαλούντοστο

εξής DeutschesAfrikaKorps(DAK).Toθ ρυ λι -

κόΑφρικανικόΣώματουΡόμμελείχεγεννη-

θεί.

ΑΠΟΤΗΝΕΥΡΩΠΗΣΤΗΛΙΒΥΗ

ΟΡόμμελμαζίμεμίαμικρήομάδααξιω-

ματικώνέφθασανστηΡώμηστις11 Φεβρου-άριου. Εκείσυναντήθηκαν μετονΜουσολί

νι καιτουςστρατηγούς Γκουτσόνικαι Ροά

τα,γιανασυζητήσουντιςλεπτομέρειεςγιατη μεταφορά των γερμανικών στρατευμά-

τωναπότα ιταλικάλιμάνια.Το ίδιοαπόγευ-

μαοΡόμμελμετέβηαεροπορικώς στηνΚατάνιατηςΣικελίας,όπουσεσύσκεψημετον

πτέραρχο Γκάισλερ ενημερώθηκε για τηντρέχουσα κατάσταση του μετώπου στη Λι-

βύη. Ο στρατηγός σερ Ρίτσαρντ Ο’ ΚόνορκαιοιδυνάμειςτουείχανκαταλάβειτηΒεγ-

γάζηκαιπροέλαυνανακάθεκτοιπροςταδυ-

τικά. Την ίδιαημέρα οιπρώτεςγερμανικέςμονάδες οι οποίες προορίζονταν για την

Αφρική έφθασαν σιδηροδρομικώς στη Νάπολη. Μετάτη συγκέντρωση ανδρώνκαιυ-λικού πραγματοποιήθηκε παρέλαση στους

δρόμουςτηςπόλης καιάρχισεηεπιβίβασήτους σε μεταγωγικόσκάφος, τοοποίο απέ-

πλευσεχωρίςκαθυστέρησηγιατηνΤρίπολη.Στις 12 Φεβρουάριου ο Ρόμμελ, συνο

δευόμενοςαπότονσυνταγματάρχηΣμούντ,τον αντισυνταγματάρχη φον ντεμ Μπόρνε

και μέλη του Επιτελείου Αναγνώρισης

(Aufklaerungsstab Rommel), προσγειώθηκεστοαεροδρόμ ιο Castel Benitoτης Τρίπολης.Εκεί συναντήθηκε με τον ταγματάρχη Χε

γκενράινερ, απεσταλμένο του στρατηγούφον Ρίντελεν στην Αφρική. Τα νέαγια την

κατάστασηστηΛιβύηχειροτέρευαν.ΟιΒρε-

τανοίείχαν κυριεύσει ολόκληρη την Κυρη-

ναϊκή καιαπέναντιτους βρίσκοντανπλέον

μόνο 7.000 Ιταλοί (κυρίως μη μάχιμα στρα-τεύματα), οιοποίοι δημιουργούσαν τοπικά

αναποτελεσματικούςθύλακεςαντίστασης.Λίγομετάτομεσημέριτηςίδιαςημέρας

ο Ρόμμελ είχε την πρώτη του συνάντηση

στην Τρίπολη με τον στρατηγό Γκαριμπόλ

ντι. Εξήγησε στον Ιταλότις βασικές αρχέςτηςστρατηγικήςτιςοποίεςσκόπευεναακο-

λουθήσει υπό τις παρούσες συνθήκες: κα-

μία άλλη υποχώρηση, προώθηση κάθε δια-

θέσιμου στρατιώτη στην αμυντική γραμμή

της Σύρτης και άμεση υποστήριξη από τη

Luftwaffe.Νωρίςτην επομένη στηνΕλΑγκέιλατα

ελαφράάρματακαιταλοιπάτεθωρακισμένατου11ουΣυντάγματοςΟυσσάρωνετοιμάζο-νταννααντικατασταθούναπόμονάδεςτων

King'sDragoonGuards.Η βρετανική 7ηΤεθω-

ρακισμένηΜεραρχίαείχεαρχίσεινααποσύ

ρεται από το μέτωπο της Λιβύης και επέ

στρεφεστηνΑίγυπτο,μετάαπόοκτώμήνες

σκληρών μαχών. Το 11ο Σύνταγμα Ουσσά-ρωνείχεσυμμετάσχεισεόλεςτιςεπιχειρή-

σειςεκείνηςτηςπεριόδουστηδυτικήΑίγυ-

πτοκαιστηΛιβύηόπουείχεχάσειτα30απότα 58 τεθωρακισμένατης δύναμήςτου και

84άνδρεςτουπροσωπικούτου.

Καθώς ένας πρωινός άνεμος σήκωνε

ένασύννεφοσκόνης και άμμου στονθολό

ορίζοντα, μερικάάγνωστηςταυτότηταςαε-ροσκάφη επισημάνθηκαν να ολισθαίνουν

από τον ουρανό πλησιάζοντας από τα βό-

ρεια τις θέσεις της βρετανικής μονάδας.Ξαφνικάάνοιξανπυραπόμικρόύψοςπλήτ

τονταςτασταθμευμέναάρματακαιοχήμα-

τα και προκαλώντας εκρήξεις σε αρκετάαπό αυτά. Ητανδικινητήρια γερμανικά μα

ΣΤΡ Α ΤΙΩΤΙΚ Η ΙΣΤΟ ΡΙΑ 

Page 65: SI 103.pdf

7/24/2019 SI 103.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/si-103pdf 65/71

ΒολήμεπολυβόλαMG34των7,92mmστηνέρημο.

ΕνααπόταπολλάομοιώματααρμάτωνταοποίακατασκευάστηκανμεδιαταγήτουΡόμμελαπόξύλοκαιμουσαμάμεβάσειςοχήματαKübelwagen,γιατηνπαραπλάνησητωναναγνωριστικώναεροσκαφώντηςRAF.

n ΜηχανοκίνητηφάλαγγατουAfr ikaKorpsσεδρόμοτης ΥπότοβλέμματουΙουλίουΚαίσαρα.ΓερμανικάΡζIIIπαρελαύνουνστους Κυρηναϊκήςκατευθυνόμενηανατολικά. δρόμουςτηςΤρίποληςπριναπότημεταφοράτουςστομέτωπο.

χητικάβομβαρδιστικάBf110.ΗLuftwaffeεί-χεφθάσειστηβόρειαΑφρική!

Ενααπότα επιτιθέμενα αεροσκάφη κα

ταρρίφθηκε από τον φραγμό πυρών πολυ-βόλωντονοποίοδημιούργησανοιΒρετανοί

γιανατααντιμετωπίσουν.Τα υπόλοιπαεξα-

φανίστηκανπροςτηνπλευράτηςθάλασσας

όσο ξαφνικάείχανεμφανισθεί.Τέσσερις ώ-ρεςαργότεραοι Γερμανοίπιλότοι επέστρε-

ψανστην περιοχή της ΕλΑγκέιλα. Αυτή τη

φοράβομβαρδιστικάJu87Stukaεφόρμησανμε τις σειρήνες τους να ουρλιάζουν ενα-

ντίοντωνβρετανικώνθέσεων.Αυτότοσκη-νικό φρίκης, άγνωστογια τους περισσότε-

ρους Βρετανούς ως τότε, θα ήταν αρκετάσυχνό κατάταεπόμενα δύοχρόνιατου πο-

λέμουστηνέρημοτηςβόρειαςΑφρικής.

Το απόγευμα της 14ηςΦεβρουάριου έ-φθασε στο λιμάνι της Τρίπολης το πρώτο

απότα σκάφη τα οποία μετέφεραν από τηΝάπολη στη Λιβύητιςπρώτες μονάδεςτης

5ηςΕλαφράςΜεραρχίαςτουDAK.ΟιΓερμα-νοίαψήφησαν τηνεπιβολή συσκότισηςστο

λιμάνικαι με αναμμένατα φώτα εκφόρτω-

σαν κατά τη διάρκεια της νύκτας από το

6.0001πλο ίοταάρματα,ταοχήματα κα ιταε-φόδιατης 3ης Επιλαρχίας Αναγνώρισης καιταπυροβόλα μίας μονάδας αντιαρματικών.

ΤοάλλοπρωίοΡόμμελεπιθεώρησετουλικό

καιτουςάνδρες.Οιτελευταίοιστησυνέχειαπαρήλασαν στην πόλη, κατευθύνθηκαν

προςταανατολικάκαιαργάτοαπόγευμαέ

φθασαν στη Μισουράτα. Η 3η Επιλαρχία

Αναγνώρισης δ ιατάχθηκε να παραμείνειστηνπεριοχήτηςΣύρτηςωςεφεδρεία.

ΤιςεπόμενεςημέρεςοΡόμμελεφάρμο-σεγιαπρώτηφοράμίααπότιςπαραπλανητι-

κές τακτικές του,γιανα δημιουργήσειτηνεντύπωσηστουςΒρετανούςότιδιέθετε με-γαλύτερουςαριθμούςτεθωρακισμένωναπό

τουςπραγματικούς.Διέταξετηνκατασκευήμεγάλουαριθμούομοιωμάτωναρμάτωναπό

ξύλο και μουσαμά με βάσε ις οχήματα

Kübelwagen.Τα ψεύτικα πάντσερ τοποθετη-μένασεδιάφορασημείατωνγερμανικώνθέ-

σεωνπαραπλάνησανσεμεγάλοβαθμόταα-ναγνωριστικάτηςRAF.

ΤοAfrika Korpsπρ ιν ακόμα ολοκληρώσει

τη σύνθεσήτου,αφού οιμονάδεςτου εξα-

κολουθούσανναφθάνουναπόταιταλικάλι-

μάνια,πραγματοποίησετηνπρώτητουεπα-φή με τις βρετανικέςδυνάμεις στις 24 Φε-

βρουάριου.Μίαγερμανική μονάδατεθωρα-κισμένων επιτέθηκε αιφνιδιαστικά έναντιδύοουλαμώντεθωρακισμένωντωνDragoon

Guards και μίας αυστραλιανής αντιαρματι-

κής πυροβολαρχίας. Οι Γερμανοί κατέστρε-

ψανέναελαφρύ άρμα,τρίαάλλατεθω ρακι-σμένα και ένα φορτηγόχωρίς ναυποστούν

απώλειες. Με αυτή τη σύντομη μάχη το

Afrika Korps άρχισε τη δίχρονη ένδοξη πα-ρουσίατουσταπεδίατωνμαχώντηςβόρει-

ας Αφρικής. Ο επικεφαλής του, στρατηγός(καιαργότεραστρατάρχης)Ρόμμελ,αποδεί-

χθηκε ο πιο φημισμένος και επιτυχημένος

ΓερμανόςδιοικητήςκατάτονΒ’ΠΠ.

Ο ΔΡΟΜΟΣΠΡΟΣΤΗΔΟΞΑ

Στις19Φεβρουάριου 1941 ηδιαταγή τουΧίτλερ η οποία καθιέρωσε την ονομασία

DeutschesAfrikaKorpsγιατιςγερμανικέςδυ-

νάμεις στην Αφρική πληροφόρησε και γιατηνενίσχυσήτουςαπόμίαπλήρητεθωρακι-

σμένημεραρχία,την15ηΜεραρχίαΠάντσερ.

ΣΤΡ Α ΤΙΩΤΙΚ Η ΙΣΤΟ ΡΙΑ 

Page 66: SI 103.pdf

7/24/2019 SI 103.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/si-103pdf 66/71

Γερμανικόβαρύπυροβόλο των 17cmρυμουλκείταισεδρόμοτηςΚυρηναϊκής.

ΓερμανικάοχήματακινούνταιπροςτηΣύρτη μέσωτηςΒίαΜπάλμπια.

Ηάφ ιξητων μονάδων της5ηςΕλαφράς

ΜεραρχίαςολοκληρώθηκεσταδιακάωςτιςαρχέςΑπρ ιλίου.Ωςτις15Αυγούστου 1941ηδιοίκησητου Ρόμμελ προήχθη σε επίπεδοΤεθωρακισμένης Ομάδας Afrika (Panzer-gruppe Afrika). Αυτή συμπεριελάμβανε το

DAK μετην 5η Ελαφρά Μεραρχία(ηοποία

αργότεραμετονομάστηκεσε21ηΜεραρχίαΠάντσερ), την 15η Μεραρχία Πάντσερ (οιπρώτες μονάδεςτης άρχισαν να φθάνουνστηνΑφρική απότατέληΑπριλίου)καιτην90ήΕλαφράΜεραρχία (η οποία οργανώθη

01 ΠΡΩΤΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΤΟΥ DEUTSCHE AFRIKA KORPS ΣΤΗ ΒΟΡΕΙΑ ΑΦΡΙΚΗ

5η ΕΛΑΦΡΑ ΜΕΡΑΡΧΙΑ (5. Leich te Divis io n)Διοικητής:ΥποστράτηγοςΓιοχάνεςΣτράιχ (20Φεβρουάριου 22Ιουλίου 1941)

ΕπιτελείοτηςΜεραρχίας5οΣύνταγμαΑρμάτων(PanzerRegiment5)33ΜηχανοκίνητοΤάγμαΚυνηγώνΑρμάτων(PanzerjaegerAbteilung(mot)33)39οΜηχανοκίνητο Τάγμα ΚυνηγώνΑρμάτων(PanzerjaegerAbte ilung(mot)39)2οΜηχανοκίνητοΤάγμαΠολυβόλων(MaschinengewehrBataillon(mot)2)8οΜηχανοκίνητοΤάγμαΠολυβόλων(MaschinengewehrBataillon(mot)8)1ηΜοίρα/75ου ΣυντάγματοςΠυροβολικού(I.ArtillerieRegiment75)605ΜηχανοκίνητηΜοίραΑ/ΑΠυροβολικού(FlakAbteilung(mot)605)L uftw affe606ΜηχανοκίνητηΜοίραΑ/ΑΠυροβολικού(FlakAbteilung(mot)606)Luftw affe2oΕπιτελείοΑναγνώρισηςΣτρατούAufklaerung sstab2(Heer)3ηΕπιλαρχίαΑναγνώρισης(AufklaerungsAbteilung3)Λόχος/39ουΜηχανοκίνητουΤάγματοςΜηχανικού(Kompanie/PionierBatalion(mot)39}Επιτελείο668z.b.V.Εφοδιασμού(Nachschubstabz.b.v.668)532ΜηχανοκίνητοΤάγμαΕφοδιασμού(NachschubBataillon(mot)532)533ΜηχανοκίνητοΤάγμαΕφοδιασμού(NachschubBataillon(mot)533)3οςΛόχος/39ουΜηχανοκίνητουΤάγματοςΕφοδιασμού(3./NachschubBataillon(mot)39)797ΜηχανοκίνητηΦάλαγγαΜεταφοράςΥδατος(Wasserkolonne(mot)797)801ΜηχανοκίνητηΦάλαγγαΜεταφοράς Υδατος(Wasserkolonne(mot)801)803ΜηχανοκίνητηΦάλαγγαΜεταφοράςΥδατος(Wasserkolonne(mot)803)822ΜηχανοκίνητηΦάλαγγαΜεταφοράςΥδατος(Wasserkolonne(mot)822)800ΜηχανοκίνητηΦάλαγγαΚαθαρισμούΥδατος(Filterkolonne(mot)800)804ΜηχανοκίνητηΦάλαγγαΚαθαρισμούΥδατος(Filterkolonne(mot)804)122ΜηχανοκίνητοςΛόχοςΜεταφορών(KraftwagenwerkstattKompanie(mot)122)129ΜηχανοκίνητοςΛόχοςΜεταφορών(KraftwagenwerkstattKompanie(mot)129)83οςΜηχανοκίνητοςΛόχοςΥγειονομικού(SanitatsKompanie(mot)83)572ΜηχανοκίνητοΝοσοκομείοΕκστρατείας(Kriegs lazarett(mot)572)631 ΜηχανοκίνητηΔιμοιρίαΑσθενοφόρων(Kran kenkra ftwagen Zug(mot)631)633ΜηχανοκίνητηΔιμοιρίαΑσθενοφόρων(KrankenkraftwagenZug(mot)633)531Μηχανοκ ίνητοςΛόχοςΑρτοποιίας(Backerei Kompanie(mo t)531)309ΜηχανοκίνητοΑπόσπασμαΣτρατονομίας(FeldgendarmerieTrupp(mot)309)735ΣτρατιωτικόΤαχυδρομείο(Feldpostamtz.b.V.(mot)735)13ηΜηχανοκίνητηΟμάδαΕπισκευήςΕλαστικώνΟχημάτων(Reifensta ffel(mot)13)210ΜηχανοκίνητηΟμάδαΕπισκευήςΕλαστικώνΟχημάτων(Reifenstaffel(mot)210)

κετονΑύγουστοτου1941 απόμονάδεςπου

υπηρετούσανήδη στη Λιβύη και απόπρο-σωπικόαπότηνΕυρώπη).

Υπό τις διαταγές του στρατηγού Ρόμ-μελτέθηκανεπίσηςέξιιταλικέςμεραρχίες:η ΤΘ «Ariete» και η ΜΚ «Trieste», οι οποίεςσχημάτισαντοXXΣώμαΣτρατού,η«Pavia»,η «Bologna» καιη «Brescia», οι οποίες σχη-μάτισαντοXXIΣΣ,κα ιη «Savona».Τοαρχη-γείο των δυνάμεων του Ρόμμελ στάθμευεστη Μπέντα Λιτόρια. Στις 30 Ιανουαρίου1942ηΤΟAfrikaμετονομάστηκεσεΣτρατιάΠάντσερ Afrika (PanzerArmee Afrika), έγινεδε επίσης γνωστή ως «ΓερμανοιταλικήΣτρατιά Αρμάτων» (Deutschi talienische

PanzerArmee).Με μίαθριαμβευτική κίνησηταγερμα-

νικάάρματαδιέσχισαντιςαφιλόξενεςερή-μουςτηςΛιβύηςκαιτηςΑιγύπτου καιένανχρόνοαργότεραέφθασανσταπρόθυράτηςΑλεξάνδρειας.Ηώραγιααλλαγήτηςπορεί-

αςτουπολέμουστηβόρειαΑφρικήείχεση

μάνει.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

(1)RogerJamesBender&RichardD.Law:AFRIKA KORPS,J.BenderPubl.,California, 1973.(2)MooreheadAlan:THEDESERTWAR,Homish

Hamilton,London, 1965.(3)Schmitt, WernerHeinz:WITHROMMELINTHEDESERT,G.Harrap&Co,London, 1951.(4)DesmondYoung:ROMMEL THEDESERTFOX,Harper&Bros,N.York, 1960.(5)ΡαιημόνΚαρπέ: ΙΣΤΟΡΙΑΤΟΥΔΕΥΤΕΡΟΥΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥΠΟΛΕΜΟΥ,Πάπυρος,Αθήνα.(6)ΔιάφορεςδιευθύνσειςστοΔιαδίκτυο.

71

ΣΤΡ Α ΤΙΩΤΙΚ Η ΙΣΤΟ ΡΙΑ 

Page 67: SI 103.pdf

7/24/2019 SI 103.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/si-103pdf 67/71

 Α Λ Λ Η Α Ο Γ Ρ Α 

ΤΑΙΝΙΟΚΡΙΤΙΚΗ

Κύριοι,

Συγχαρητήριαγιατοσοβαρόκαι

μεαίσθημαευθύνηςέργοπουε

πιτελείτε μέσω του περιοδικού

σας (ΣΙ). Θα'θε λα ναπαραθέσωαναφορικά με την κριτική σας

γιατηνταινίατουΣπίλμπεργκΉ

διάσωση του στρατιώτη Ράιαν"

τις δικές μου παρατηρήσεις ως

γνώστηςτων γερμανικών αρμά-

τωνεκείνηςτηςεποχής.Αναφέ

ρομαι στις εντυπώσεις που μου

δημιουργήθηκανότανγιαπρώτη

φορά είδα την εν λόγω ταινία.

Πέραφυσικάαπότομετασκευα-

σμένο Τ34 σε Tiger, εντύπωση

μουέκανεηύπαρξηφίλτρωντύ-

που“πφάιφελ"ταοποίαχρησιμο

ποιήθηκανμόνοσταπρώταTigerκατάτηδράσητουςστη Β.Αφρι-

κή εξα ιτ ίας της υπερβολ ικής

σκόνηςπουκατέστρεφεεύκολα

ταμηχανικάμέρηκαιτονκινητή-

ρασε αυτότοθέατροεπιχειρή-

σεων.Κάτιπουμεενόχλησεαφά-

ντασταήτανη χρήση του πάνω

μέρους ενός βαρελιούστονρό-

λο της θυρ ίδας του αρχηγού

πληρώματος (καταγράφεται σε

κοντινήλήψη),όπωςκαιηεξου

δετέρωσητουοδηγούτουάρμα-

τοςαπότονλοχαγό,μεπυροβο-

λισμό μέσα από την εμπρόσθιαθυρίδα, ενώ αυτή προστατευό-

ταν από κρύσταλλο πάχους 78

cm το οποίο άντεχε πλήγματα

από ελαφρά όπλα πεζικού. Την

όλη κατάσταση σώζειη παρου-

σίαενός Marder II (αυθεντικού),

αποσπασμένο από reenactment

groupτηςΑγγλίας. Η παρατήρη-

σηπερί"secondSS"κατάτηνεμ-

φάνισητουημιερπυστριοφόρου,

πρινφθάσουνστηνΜπονβίλ,εν-

νοώνταςφυσικάτη2ηΜεραρχία

SS "DasReich", είναι καιαυτή α-

τυχής επειδήη ύπαρξήτηςχρο-νικάκαιτοπικάδενείναισωστή.

Σεγενικέςγραμμέςπάντωςπρό-

κειταιγια μια φιλότιμη προσπά-

θειαπουπετυχαίνειναμεταφέ-

ρειδραματοποιημέναταγεγονό-

ταταοποία,συνέβησανκατάτην

απόβαση τωνΣυμμάχων, με εκ-

πληκτικά σε κάποιες περιπτώ-

σειςπλάνα.

Σαςευχαριστώ,ΑθανάσιοςΜποζίνης

Θεσσαλονίκη

Γεναράκη Νικόλαο, Μαρούσι,

Αθήνα. Τοθέμα τουάρθρου μου

ήταν η παρουσία του Χάιντριχ

στηνΠράγακαι όχιοιδραστηριό

τητέςτουπριναπότηνάφιξήτου

στηντσεχικήπρωτεύουσα.Τοκα-

τάπόσον συμμετείχε στο ζήτημα

της "τελικής λύσης" κατά τωνΕβραίων είναι μια άλλη ιστορία.

Οσον αφοράτο"ολοκαύτωμα*θα

γνωρίζετε ότι σήμερα οποιοσδή-

ποτε επιχειρείνα διατυπώσει μια

διαφορετικήάποψη είτεδιώκεται

(βλ.Ντ.Ιρβινγκ),είτεχάνειτηνερ-

γασία του (βλ. Β. Πέτερς). Πρό-

σφαταστοΜόναχοένας καθηγη-

τής Ιστορίαςαπολύθηκεαπό ένα

γυμνάσιοεπειδήείχετηνατυχήέ-

μπνευση να θέσει κάποια ερωτή-

ματαστους μαθητέςτου σχετικά

με τοθέμα. Αναρωτιέμαι,εφόσον

η"τελική λύση" υπήρξε, ποιοςε ί-ναι ο λόγος που φοβούνταιτόσο

πολύορισμένοιόσουςτηναρνού

νται;Γιατίηαλήθειαπρέπειναφο-

βάται τοψέμα;Κάποιοιέχουν ζη-

τήσειτηναπαγόρευσηεμφάνισης

και τηνποινικοποίηση του αγκυ-

λωτού σταυρού στην Ευρώπη. Τι

θααπογίνουνάραγεοιαγκυλωτοί

σταυροίπου υπάρχουν στα Μου-

σεία, στηνΑκαδημίαΑθηνών,στο

ΙλίουΜέλαθρον;Αςμηλησμονού-

με ότι πρόκειται για πανάρχαια

σύμβολα. Με την ποινικοποίηση

της ιδεολογίαςθα εξαφανιστούναπό την Ιστορία ο Χίτλερ και ο

Εθνικοσοσιαλισμός;Ηιστορίατης

μαζικής εξόντωσης των Εβραίων

ουσιαστικά απέκτησε κύρος στη

δίκη της Νυρεμβέργης, μετάτην

κατάθεση τουDr.Wilhelm Huttl, ε-

νόςαξιωματικούπουυπηρετούσε

στην RSHA αλλά εργάστηκε και

Yta τησοβιετικήαντικατασκοπεία

καιμεταπολεμικάγιατουςΑμερι-

κανούς. Στην κατάθεσή του της

26ηςΝοεμβρίου 1945δήλωσεπως

δενεγνώριζεαπευθείαςτοναριθ-

μό των Εβραίωνθυμάτων, αλλάμέσωτουΑϊχμαν,οοποίοςτουεί-

χεπε ι τονΑύγουστο το 1944 στη

Βουδαπέστηπωςείχανεξοντωθεί

περίπου 6.000.000 Εβραίοι. Δεν

χρειάζεταιβέβαιαναπροσθέσου-

με πως οΑϊχμαν απέρριψετον ι-

σχυρισμό του Huttl κατά τη διάρ-

κειατης δίκηςτου.Ακόμα καισε

μιατόσοαμφιλεγόμενηκατάθεση

όπωςτουHottl,οΧάιντριχδενείχε

καμίασχέση μετην"τελικήλύση"

(βλ. κατάθεση ιδίου στο βιβλίο

του"EinsatzfurdasReich").

Ωςπροςτοτιείδουςαντίστα-

ση πραγματοποίησε ο τσεχικός

λαόςθααναφέρωμόνομιαφράση

τουΓΦεστ,τουγνωστότερουβιο-

γράφουτουΧίτλερ:"Κάποιεςπρο-

καταλήψειςπρέπειναπέσουνεπι-

τέλους και να ειπωθούν κάποιες

αλήθειες.ΟιΓάλλοιήοιΤσέχοιπ.χ.

έχουν την εντύπωση ότι το 97%του λαού τους έκανε αντίσταση

καιτο3%συνεργάστηκεμε τους

Γερμανούς. Η πραγματικότηταε ί-

ναιτελείωςδιαφορετική.Το3%έ-

κανε αντίσταση και το 97% είτε

συμμετείχε στην πολεμική προ-

σπάθεια τηςWehrmacht, είτεήταν

παντελώς αδιάφορο για το ποιος

θανικούσεστονπόλεμο".

Οσοναφοράτηφρίκητουπο-

λέμουθαπωότιαποτελείεπίσης

αγριότητατοναποτίζεικάποιοςο-

λόκληρες πόλεις με βόμβες φω-

σφόρου. Λησμονήσαμε τις χιλιά-δες γυναικόπαιδα που πέθαναν

καταπλακωμένα,κομματιασμέναή

καμένα ζωντανά; Τους 80.000 κα-

μένουςζωντανούςστοΑμβούργο,

τουςκαμένουςτηςΔρέσδηςκαιε-

κείνουςτηςΛειψίας;Λησμονήσα-

μεκαιτουςνεκρούςτηςΧιροσίμα

και του Ναγκασάκι; Προσωπικά

θεωρώότιοΧίμμλερ,οοποίοςδη-

μιούργησεταστρατόπεδασυγκέ-

ντρωσης,καιο Βρετανόςπτέραρ-

χος Χάρις, που μια μέρατου Ια

νουαρίου του1944 διέταξετην ε-

φαρμογή της τακτικής του βομ-βαρδισμού τύπου "χαλιού" καιτη

χρήσητωνβομβώνφωσφόρουκα-

τάτωνπόλεων, βρίσκονταιστοί-

διοακριβώςεπίπεδοεγκληματικό-

τηταςκατάτηςανθρωπότητας.

Λυπάμαιπουδενμπορείτενα

αποδεχθείτε πως στα SSκαι στη

Wehrmacht υπήρχαν στρατιώτες

πολεμιστές όπωςοΟλλανδόςSS

Μόουμαν. Η αλήθεια είναιπως οι

περισσότεροι αντίπαλοί τους, ό-

πωςοΑμερικανόςστρατηγόςΠάτ

τον ή ο Ρώσος στρατάρχης Ζού

κωφ, μίλησανγια την εξαιρετική

ανδρεία καιτη μαχητικότηταπου

επέδειξανταSSστοπεδίοτηςμά-

χης.Σήμερα ευτυχώς όλο καιπε-

ρισσότεροιιστορικοίκαιδενανα

φέρομαιστουςαναθεωρητέςτο-

ποθετούν την ιστορική αλήθεια

πάνωαπότοπαραταξιακόήτοφυ-

λετικόσυμφέρον.Σαςπροτείνωτο

εξαιρετικό βιβλίο του Εβραίου ι-

στορικούΝόρμανΦινγκελστάιν"Η

βιομηχανία του Ολοκαυτώματος"

από τις Εκδόσεις 21ος, ένα έργο

πουστιςπερισσότερεςχώρεςτης

Ευρώπηςείναιαπαγορευμένοαλ-

λάευτυχώς στη χώρα μας ακόμα

κυκλοφορεί. Οι γονείς του Φιν

γκελστάιν ήταν κρατούμενοι σε

στρατόπεδο συγκέντρωσης. Αυτό

όμωςδεντονεμπόδισεναυπηρε-

τήσει την αλήθεια. Το ίδιο προ-

σπαθώναπράξωκαιεγώ.

ΙάκωβοςΠ.Χονδροματίδης

Σγούρο Παναγιώτη, Αμαλιάδα

Ηλείας. Δεν βλέπουμε κάτιτο α-

φύσικοστις επιθυμίες του Ναπο

λέοντακατάτηνπερίοδοτηςπα-

ρακμής του. Οποιοσδήποτε άν-

θρωπος μπορεί να παρουσιάζει

ψυχολογικές μεταπτώσεις ανάλο-

γα και μετογενικότεροπεριβάλ-

λοντου.Δενπιστεύουμεότιτοζή-

τημαχρειάζεταιπερισσότερηδιερεύνηση.Σχετικάάρθραθαδημο

σιευθούνστομέλλον.

Καρνούτσο Γιάννη,Θεσσαλονίκη.

Οιπροτάσειςσαςβρίσκονταιμέσα

στασχέδιάμαςκαιπολύσύντομα

μερικέςθατιςδείτεναυλοποιού-

νται.

Κατσίμπουλα Βασίλειο, Αθήνα.

Παρά τη λεπτομερή έρευνα στα

αρχείαμαςδενβρέθηκετοemail

μετιςαπαντήσεις σας.Λυπούμα-

στεπολύγι'αυτό.

Φριζή Ιάκωβο, Αθήνα. Ευχαρι-

στούμεγια το κείμενο. Οπωςθα

διαπιστώσατε, το θέμα καλύφθη-

κεαπότοντακτικόσυνεργάτημας

κ.Δ. ΓεδεώνστοτεύχοςΟκτωβρί-

ου.

Θεοδωρακόπουλο Χρήστο, Λο

γκανίκοΛακωνίας.Δενείναιεύκο-

λοναπροσδιοριστούναυτοίοια-

ριθμοί,καθώςοπόλεμοςδιήρκε

σε27χρόνιαμεμερικέςδιακοπές,

διεξήχθηδεσεπολλέςφάσειςκαι

με την εμπλοκή πολλών ελληνι-

κώνκαι μηκρατών.Πάντωςενδει-

κτικότηςτάξηςμεγέθουςείναιτο

γεγονόςότιοπληθυσμόςπ.χ.της

Αττικήςκατάτατέλητου5ουαιώ-

να π.Χ. περιελάμβανε περίπου

40.000 πολίτες, του Αργους και

τωνΣυρακουσών2025.000καιτης

Σπάρτης3.000πολίτες. ΟΕυάγγε-

λος Γιάνναρης ήταν ο πρώτος

Ελληνας αεροπόρος που έπεσε

κατά τον Ελληνοϊταλικό πόλεμο,

στις30101940.

ΣΤΡ Α ΤΙΩΤΙΚ Η ΙΣΤΟ ΡΙΑ 

Page 68: SI 103.pdf

7/24/2019 SI 103.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/si-103pdf 68/71

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ

ΤΑ Ο ΠΛΟ ΠΟ ΛΥΒΟ ΛΑ BREN 0,303 in ΣΤΟΝ ΕΛΛΗ ΝΙΚΟ ΣΤΡΑΤΟ 

8

ΔιμοιρίαπολυβόλωντουΕΣσεδιάλειμματωναντί ανταρτικώνεπιχειρήσεωντηςπεριόδου 194749.

ΔιακρίνονταιτέσσεραοπλοπολυβόλαBren0,303in.Ενδιαφέρονπαρουσιάζειτοότιδύοτουλάχιστον

στρατιώτεςφέρουνγερμανικάτυφέκιαKar98καιένας υποπολυβόλοΜΡ40(φωτ.αρχείοΒασ.Φαρφούρη).

Η εισαγωγή του συγκεκριμένου πο-

λυβόλουστονΕλληνικόΣτρατό(μοντέλα

Mkl καιMkll)πραγματοποιήθηκε το1942,

στις μονάδεςοι οποίες συγκροτήθηκαν

στηΜέσηΑνατολήγιανασυνεχίσουντον

πόλεμοεναντίοντουΑξοναστοπλευρό

τωνΣυμμάχων.Τοόπλοχρησιμοποιήθηκε

επίσηςεντατικάκατάτιςαντιανταρτικές

επιχειρήσειςτηςπεριόδου19461949.Πα

ρέμεινεσευπηρεσίαστονΕΣκατάτιςδε-

καετίεςτου1950καιτου1960καισταδια-

κά αντικαταστάθηκε από τα αμερικανι-

κής κατασκευής οπλοπολυβόλαBAR. Σε

μονάδες της Εθνοφυλακήςτο Bren δια

τηρήθηκεωςτηδεκαετίατου 1980.Ενας

αριθμόςτέτοιωνπολυβόλωνδιατηρείται

ακόμα σεαποθήκευση από τις Ενοπλες

Δυνάμειςμας.

Επιμέλεια:ΓιάννηςΤερνιώτης

ΤοπρώτοοπλοπολυβόλοBren0,303inκατασκευάστη-κεαπότουςΒρετανούςσταμέσατηςδεκαετίας του1930,

βασισμένο στη σχεδίαση τωντσεχικής κατασκευής ελα-

φρώνπολυβόλωνΖΒ26των7,92mm.Ηπαραγωγήτουάρ-

χισεστοΕνφηλνττο1937,Προοριζόταννακαλύψειτιςα-

νάγκεςτουΒρετανικούΣτρατού κατάτονΒ'ΠΠγιαε λα-

φρά καιεύχρηστα πολυβόλα. Το μεγαλύτερο μέροςτης

παραγωγήςαυτώντωνόπλων(60%)κατασκευάστηκεαπό

τηνκαναδική εταιρίαInglis σεδιαμέτρημα0,303inγιατον

Βρετανικό και τον Καναδικό Στρατό και σε διαμέτρημα

7,92mmκατόπινπαραγγελ ίαςτων ΚινέζωνΕθνικιστών.Το

Bren αναδείχθηκεως ένα από τα πιο επιτυχημένα όπλα

τουΒ1ΠΠ,παραμένειδεα κόμασεχρήσηαπόμερικέςχώ-

ρες,τροποποιημένοναβάλλειπυρομαχικά7,62mmτυπο-

ποίησηςΝΑΤΟμε ταL4A2,L4A4καιL4A6.

ΑνδρεςτουΕΣοπλισμένοιμεοπλοπολυβόλαBrenMkII κατάτηνπερίοδο 194749(φωτ.αρχείοΒασ.Φαρφούρη).

ΕκπαίδευσηΕλλήνωνστρατιωτώνστηΜέσηΑνατολήστονχειρισμόοπλοπολυβόλουBrenMkI,τοοποίο είναιτοποθετημένοσετεθωρακισμένοόχημαUniversalCarrier(φωτ.αρχείοΚων.Φάρου).

ΣΤΡ Α ΤΙΩΤΙΚ Η ΙΣΤΟ ΡΙΑ 

Page 69: SI 103.pdf

7/24/2019 SI 103.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/si-103pdf 69/71

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ  ΑΡΧΕΙΟ

79

Π ΡΟΣΚΛΗΣΗ ΣΤΟ ΥΣ ΑΝ Α ΝΩΣΤΕΣ

Προσκαλούμετουςαναγνώστεςπουέχουνστοαρχείοτουςφωτογραφίεςαπότηνστρατιωτικήμσςιστορίαήαπό

οποιοδήποτεαντικείμενοστρατιωτικούενδιαφέροντοςναμαςτιςδιαθέσουνπροσωρινάσυνοδευόμενεςανείναιδυνατόν

απόσχετικόκείμενο. Εμείςαπότηνπλευρά μαςαναλαμβάν ουμεναπροχω ρήσουμε στηνκαλύτερηδυνατή παρουσίαση,

δημοσιεύονταςτοόνοματουαποστολέα(αντοεπιθυμεί),καιεγγυόμαστετηνεπιστροφήτουυλικούμετάτηδημοσίευση

(Περ ιοδικό «Στρατιωτική Ιστορία»,Τ.Θ.395 1,10210, Αθήν α, υπ’όψη Γ.Τερνιώτη).

ΕκπαίδευσηΕλλήνωννεοσυλλέκτωνστηλύσηκαιστηναρμολόγησηBrenMkll (ψωτ.αρχείοΠαν.Γ.Νικητέα).

ΕλληνεςστρατιώτεςοιοποίοιφέρουνδύοBrenMkII

καιδύοτυφέκιαSMLEMk4(φωτ.αρχείοΒασ.Φαρφούρη).

ΣτρατιώτηςτουΕΣοπλισμένοςμεBrenMklκατάτηδιάρκειαπορείαςτο 1949(φωτ.έρευνα:Γ.Τερνιώτης).

ΑποβίβασηαγήματοςτουΕΣμεΑΒΑΚ

απόαρματαγωγόστηβόρειαΕλλάδατο 1949.ΣτοκέντροτηςφωτογραφίαςδιακρίνεταιέναBrenMkIIστημένοστονδίποδάτου(φωτ.έρευνα:Γ.Τερνιώτης).

ΣΤΡ Α ΤΙΩΤΙΚ Η ΙΣΤΟ ΡΙΑ 

Page 70: SI 103.pdf

7/24/2019 SI 103.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/si-103pdf 70/71

Β Ι Β Λ Ι Ο Π Α Ρ Ο Υ Σ Ι Α Σ Η

Νίκος Νικολούδης

ΒΥΖΑΝ ΤΙΝ Η Μ ΙΚΡΑ ΑΣΙΑ 

ΑΚΜ Η ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΜ Η  (330-1461 μ.Χ.) 

Εκδόσεις«Ιωλκός»

Αθήνα,2005

Σελίδες236

Το ενδιαφέρον αυτό βιβλίο

τωνεκδόσεων «Ιωλκός» έχειγρα-

φείαπότον Νίκο Νικολούδη,Δρα

ΙστορίαςτουKing'sCollege(Πανεπι-

στημίουτουΛονδίνου)καιδιευθυ-

ντήσύνταξηςτουαδελφούπεριο-

δικού«ΙστορικάΘέματα».ΟΔιονύ-

σιοςΖακυθηνός,έναςεκτωνκορυ-

φαίων Ελλήνων βυζαντινολόγων

του20ούαιώνα,συνήθιζε ναλέει:

«Εάν η Κωνσταντινούποληήταν η

καρδιάτηςΒυζαντινήςΑυτοκρατο-

ρίας,τότεηΜικράΑσίααποτελούσετουςπνεύμονές της».Πράγμα-

τι,μόλιςέναναιώναμετάτηναπώ-

λεια του ελέγχου των μικρασιατι-

κώνεπαρχιών,επήλθεηάλωσητης

βασιλεύουσας.Ηπαρούσαέκδοση

δενέρχεταινακαταγράψειαπλάτα

πιοπρόσφαταπορίσματα της επι-

στήμης, αναφορικάμετααίτιαπου

οδήγησανστηνακμή καιστηνπα-

ρακμή της βυζαντινής Μικράς

Ασίας.Εχειως στόχονααποτυπώ

σει κατάτρόποεύληπτοπεριεκτι-

κό και κατανοητό από το μη ειδι-

κευμένο αναγνωστικό κοινό ταστοιχείαταοποίαγνωρίζουνοι ει-

δικοί για την πολιτική, κοινωνική,

οικονομική καιπολιτιστική ιστορία

του μικρασιατικού ελληνισμού. Η

περίοδος που εξετάζεται εκτείνε-

ταιαπό τις απαρχές του βυζαντι-

νούκράτους μέχριτην πτώσητης

αυτοκρατορίαςτηςΤραπεζούντας.

Σε αυτήνπεριλαμβάνονταιεπίσης

ταγεγονόταταοποίασυνδέθηκαν

μετηδημογραφικήκαιπολιτιστική

επικράτησητουτουρκικούστοιχεί

Ν ι κ ο ς   Ν ι κ ο λ ο γ δ η ς

Βυζαντ ινή   Μ ικρά  Ασία

ΑΚΜΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΜΗ(3301461μ.Χ.)

| Ρ Κ ^

ου.ΕπειδήηΜικράΑσίααποτελού

σε πάντατηφυσικήγέφυραμετα-

ξύ της Ευρώπηςκαιτηςασιατικής

ενδοχώρας, αναπόφευκταη μελέ-

τητηςιστορίαςτηςδενμπορείπα-

ράναλαμβάνειυπόψηκαιτιςγενι-

κότερες εξελίξεις στην ευρύτερη

περιοχή.Οπροβληματισμόςπουα-ναπτύσσεταιστοέργοαποτελεία-

πόσταγμαμακροχρόνιαςπνευματι-

κής αναζήτησης καιπολλώνσυζη-

τήσεωντου συγγραφέα μειστορι-

κούςκαιάλλουςφιλίστορες.Τοβι-

βλίο διατίθεταιαπό τις εκδόσεις

«Ιωλκός» (Ανδρέα Μεταξά 12 και

Ζωοδόχου Πηγής, Αθήνα, 10681,

τηλ. 210/3304111210/3618684, fax:

210/3304211).

David Irving Η ΔΙΚ Η ΤΗΣ Ν ΥΡΕΜ ΒΕΡ Η Σ

Εκδόσεις«Γκοβόστη»

Αθήνα,2004

Σελίδες576

«Κατάτηνάποψήμου,είναια-

ντίθετοστηνέννοιατουδικαίουτο

νατιμωρείκάποιοςκάποιονγιακά-

τιπου ο ίδιος ακριβώς έχει πρά

ξει».Ηφράσηαυτήτου Ιρβινγκα-

πεικονίζει απόλυτατην ουσία του

βιβλίουτουγιατηΔίκητηςΝυρεμ-βέργης, "την τελευταία μάχη", ό-

πως ο ίδιοςτηνέχειχαρακτηρίσει

εύστοχα.Οδιάσημος Βρετανός ε-

ρευνητήςέχεικατηγορηθείκαικα-

ταδικαστείγιατις«αιρετικές»από-

ψεις του από πολλές ευρωπαϊκές

χώρες, ορισμένες από τις οποίες

τούέχουναπαγορεύσειακόμη και

τηνείσοδο!Οιθέσειςτουστηρίζο-

νται στην επανεξέταση στοιχείων

και επιχειρούν να απομυθοποιή-

σουντακύρια«ταμπού»τουΒ’ΠΠ,

με συνέπεια την πρόκληση σοβα-

ρώναντιδράσεων. Σήμερα είναι η

σειράτουριζοσπαστικού αναθεω-

ρητισμού ναερευνήσειταμεγάλα

ζητήματατου Β1ΠΠ. Η ιστορική έ-

ρευνα στην εποχή μας διέπεται

από μια τάση «αποκαθήλωσης»

πολλών προσώπων καιγεγονότων,

ταοποία μέχριπρότινος θεωρού-

νταν«ιερά». Ιδιαίτερα μετάτοτέ-

λοςτουδιπολισμούκαιτηνεπικρά-

τησητωνΗΠΑστοπαγκόσμιογεω-

πολιτικόγίγνεσθαι, πολλάσκοτει-

νά σημεία του Β' ΠΠ επανεξετά-

σθηκανθαρραλέαμεκριτικόπνεύ-

μακαιχωρίςμνησικακία.Ηδίκητης

Βασίλειος Νικόλτσιος - Βλάσης Βλασίδης 

65+1 ΙΣΤΟ ΡΙΚ Α  Μ Ο ΥΣΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛ ΛΑ ΔΑΣ

Αθήνα,2004

Σελίδες160

Η πολύ ενδιαφέρουσα αυτήέκδοση του σωματείου «Οι Φίλοι

του Μουσείου Μακεδονικού Αγώ-

να»έχειωςαντικείμενο τηνκατα-

γραφή και τηνπαρουσίαση των ι-

στορικώνμουσείωντηςχώραςμας.

Τοκόστοςτηςαναλήφθηκεαπότο

Ιδρυμα «Σταύρος Νιάρχος» και το

τελικόαποτέλεσμααποτελείέναα-

ξιοσημείωτογεγονόςτοοποίοτιμά

τουςεμπνευστέςτου.Σκοπόςείναι

ναγνωστοποιηθούνστοευρύ κοι-

νότασημαντικότεραιστορικάμου-

σείαπου βρίσκονταιστην Ελλάδα.

Πρόκειταιγιακαρπότηςμακράςε-νασχόλησης των συγγραφέων με

την καταγραφή του ιστορικούπα-

ρελθόντοςκατάτόπουςκαιμετην

πιστοποίησή του κατά τα ταξίδια

που πραγματοποίησαν προκειμέ-

νου να γνωρίσουν προσωπικά τις

πιοαξιόλογεςσχετικέςπροσπάθει-

ες. Πλούσιο φωτογραφικό υλικό

δένειαρμονικάμετοεπεξηγηματι-

κόκείμενο.Στοέργοπεριλαμβάνο-

νταιστρατιωτικά,ναυτικά,ιστορικάκαιεθνολογικά,δημοτικάκαιάλλα

μουσείααπόόλεςτιςπεριοχέςτης

Ελλάδαςκαιδίδονταιπληροφορίες

γιατηλειτουργίακαιτηδυνατότη-

ταεπίσκεψης σεαυτά. Η διάθεσή

του γίνεται από το βιβλιοπωλείο

"Ελεύθερη Σκέψις" (Ιπποκράτους

112, 11472, 210/3630697) και άλλα

κεντρικά βιβλιοπωλεία στην Αθή-

να.

ΙωάννηςΣ.Θεοδωράτος

Νυρεμβέργηςήτανένααπόταση-

μεία που έπρεπε να μελετηθούν

υπόαυτότοπρίσμακαιαναμφίβο-

λα,χάρηστηντόλμη τουΙρβιγκ,α

ποκαλύφθηκαν πολλά... Ο πρόε-δροςΤρούμανδιόρισετονΡόμπερτ

ΤζάκσονωςεπικεφαλήςτωνΑμερι-

κανώνκατηγόρωνπροκε ιμένου να

στηρίξειστηΝυρεμβέργητιςκατη-

γορίες εναντίον των εγκληματιών

πολέμου του Αξονα. Το καθήκον

του, συνεπώς, ήταν εκτωνπροτέ

ρωνσαφώςπροσδιορισμένο.Σημα-

ντικός αριθμός τωνκατηγορουμέ-

νωνέπρεπενακαταδικαστείκαινα

τιμωρηθείγιαόσαδιαδραματίστη-

καν κατά τα έξιχρόνιατου πολέ-

μου.Ομωςυπάρχουνελάχιστααδι-

κήματα από αυτάπου αναφέρθη-κανστοκατηγορητήριοτηςΝυρεμ-

βέργηςγιαταοποίαδενθα μπο-

ρούσανναθεωρηθούν ένοχες μια

ή περισσότερες κατηγορούσες

συμμαχικέςδυνάμεις.Γιαναηττη

θεί η Γερμανία βομβαρδίστηκε α-

νηλεώς άμαχος πληθυσμός, εκα-

τομμύρια άτομα σφαγιάσθηκαν,

πυρπολήθηκαν, δολοφονήθηκαν,

εκτοπίστηκανκαιυποδουλώθηκαν.

ΟΡόμπερτΤζάκσοντογνώριζεκαι

αυτό τον πλήγωσε καταστρέφο

ντάςτουτηζωήκαιτησταδιοδρο-

μίατου.ΟΙρβινγκπαρουσιάζειμιαεξαιρετική μελέτη. Χρησιμοποιώ-

ντας αδημοσίευτα ημερολόγια και

έγγραφα των πρωταγωνιστών της

δίκης (των δικαστών, των δικηγό-

ρωνκαιτωνκατηγορουμένων)συν-

θέτει μια ανατρεπτικήθεωρία για

τοντρόπομετονοποίοδιεξήχθηη

«δίκητουαιώνα».Τοέργοδιατίθε-

ται από τις εκδόσεις «Γκοβόστη»

(Ζωοδόχου Πηγής 21, Αθήνα,

10681, τηλ. 210/3815433

210/3822251,fax:210/3816661).

Dawd f il in g

Η ΔΙΚΗ ΤΗΣΝΥΡΕΜΒΕΡΓΗΣ- Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΜΑΧΗ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΓΚΟΒΟΣΤΗ |

ΣΤΡ Α ΤΙΩΤΙΚ Η ΙΣΤΟ ΡΙΑ 

Page 71: SI 103.pdf

7/24/2019 SI 103.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/si-103pdf 71/71

Βιβλία με σεβασμό και άποψη για τον ΕλληνισμόΜια συλλεκτική δημιουργία · Πιστ ή ανατύπωση του πρωτοτύπου 

Παλαιά εξαντλημένα έργα σε περιορισμένη αναστατική εκτύπωση

 ΛΑ ΟΙ ΚΑ Ι ΦΥΛ ΑΙ

Μ Ι Κ Ρ Α Σ Α Σ Ι Α Σ

ΛΑΟΙ ΚΑΙ ΦΥΛΑΙ ΤΗΣ ΜΙΚΡΑΣ ΑΣΙΑΣΤοπιοεμπεριστατωμένοβιβλίομεπίνακεςκαι

ευρετήριαγιατονΕλληνισμότηςΜικράςΑσίας.

31,20ευρώ

η   Δ  ι κ η   Τ ο ν   Ε ξ 

Τα   Εςτενογραφημ ενα    Πρακτικα 

Η ΔΙΚΗ ΤΩΝ ΕΞΤαεστενογραφημένα

πρακτικάτηςδίκηςπουσημάδεψετηνεξέλιξητου

εικοστούαιώνα.41,60ευρώ

.Π.ΠΑΡΑΣΚΕΥΟΠΟΥΛΟΥ

-y 

ΜΕΓΑΛΗ ΕΛΛΑΣ(Moifoρικό του 1898 )._ (Α ΤΗΝ PnXXIAH,J*QYHANIAN,ΒΟΥΛΓΑΡΙΑΝ,

 ΧΕΡΒΙΑΝ, ΜΑΥΡΟΒΟΥΝΙΟΗ. ΤΟΥΡΚΙΑΝ,ΚΡΗΤΗΝ, ΚΥΠΡΟΝ,

ι> ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΗΝ

Η ΜΕΓΑΛΗ ΕΛΛΑΣΤοαποκαλυπτικό

οδοιπορικόστονμείζοναΕλληνισμό του 1898.

Συλλεκτικήέκδοσηδεμένη.41,60ευρώ

Μ. Π. ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΗΓΑΚΗ

Ο ΑΡΧΙΣΤΡΑΤΗΓΟΣ

ΧΑΤΖΑΝΕΣΤΗΣ

•863  1 9»

ΧΑΤΖΑΝΕΣΤΗΣΕναβιβλίοτου1926που

υπερασπίζεταιτηφιλοπατρίατου

αρχιστρατήγουΧατζανέστη.36,40ευρώ

Η ΙΤΑΛΙΚΗ ΕΠΙΘΕΣΙΣ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣΗλευκήβίβλος(διπλωματικάέγγραφα)πουρίχνειφωςσταπαρασκήνιατηςιταλικής

επιθέσεως.15,60ευρώ

ΕΘΝΙΚΗΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ

nTimmmτ<

•Ο·ESEÜOTASnSoniOAH

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗ

Ηαποκαλυπτικήβιογραφίατου«ΓέρουτουΜόριά»,πουεξεδόθη

στηβασιλεύουσατο1909.20.80ευρώ

 AI ΔΡΑΜΑΤΙΚΑΙ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑΙ ΔΡΑΜΑΣΤοδραματικόΗμερολόγιοτου

Ιουνίουτου1913,τουΜητροπολίτουΔράμαςκαιΖιχνώνκ.κ.Αγαθαγγέλου.

15,60ευρώ

 ΑΠ Ο ΤΑ ΠΕ ΔΙ Α 

ΤΩΝ ΜΑΧΩΝ

 ΑΠΟ ΤΑ ΠΕΔΙΑ ΤΩΝ ΜΑΧΩΝΕναοδοιπορικόστα

απελευθερωμέναελληνικάεδάφημετάτους

ΒαλκανικούςΠολέμους.15,60ευρώ

 ΑΠΟΣΤΕΛΛΟΝΤΑ Ι ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΟΣ  

..........

 JURIENOE LAGRAVIERE

ΙΣΤΟΡΙΑ 

HEPΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑΣHI EMJ1I

ΥΠΕΡ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑΣ 

ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝΗσυμβολήτουΝαυτικούστηνΕθνεγερσίατου1821,μετην