Silo Passage

Oktober 2012

Het e-magazine van Silo Passage

*

Jaargang 1Nummer 10

Oktober

*

Rock Ink | 2012

4

Colofon:Eindredactie: Japke Brouwer Vormgeving: RockInk, Bill Mensema Foto cover: © Peter WassingFoto Silo: © Anton ScheepstraFoto’s avond: © Buddy BuddenbrookWebsite: www.uitgeverijpassage.nl

5

Silo PassageUitgeverij Passage is het culturele seizoen 2012/2013 begonnen met een nieuwe literaire avond. Elke tweede woensdag van de maand organiseert de uitgeverij Silo Passage. In Silo Today – Griffeweg 4, Groningen – zullen schrijvers en dichters verbonden aan de uitgeverij voorlezen uit nieuw en bestaand werk.

De openingsavond vond plaats op woensdag 10 oktober. Het centrale thema was ‘Belofte’. Van die avond zijn diverse bijdragen in dit e-magazine opgenomen.

De eerstvolgende Silo Passage zal zijn op woensdag 14 november 2012 aanstaande. Het thema is dan ´Opgroeien in het noorden´.

6

Entree voor Silo Passage bedraagt € 5,00 (studenten halve prijs). Kaarten zijn alleen verkrijgbaar aan de zaal, die om 20:00 uur opent.

Volgende afleveringen van Silo Passage staan gepland op 9 januari 2013, 13 februari 2013, 13 maart 2013, 10 april 2013 en 15 mei 2013.

December slaan we over omdat de uitgeverij in die maand weer een Eindejaarsshow zal organiseren in Het Paleis aan het Boterdiep te Groningen.

7

Woensdagavond, 10 oktoberOpeningsavond is altijd spannend. Na alle voorbereiding en publiciteit komt het er nu op aan. Wat werkt en wat niet? Hebben we iets over het hoofd gezien? Wat moeten we de volgende keer beter doen? Vanzelfsprekend is het thema deze avond ‘belofte’. Dat geldt voor de deelnemende schrijvers en dichters, maar ook voor onszelf. Gaat dit werken? Is dit iets? Sommige zaken hebben we zelf in de hand, maar uiteindelijk zal het publiek beslissen. Het enige wat wij kunnen doen is beloven dat we ons best doen. Niet alleen deze avond maar ook de volgende keer.

We menen vanavond een mooi programma te kunnen presenteren. Met als eerste Pauline Sparreboom, de kersverse huisdichter van de Rijksuniversiteit Groningen. Zij zal de avond – en de cyclus – openen met een filosofische introductie op het thema. In de voorbereiding was dit al een veelbesproken stuk. Dan volgt Anton Brand, een meesterverteller die zal voordragen uit zijn boek ‘De laatste reis’, over leven en dood van de operacomponist Bellini, terwijl Brand ondertussen de fascinerende geschiedenis van de Italiaanse opera uit de doeken doet. De jonge, in Amsterdam woonachtige Job Breemer ter Stege is onlangs bij Passage gedebuteerd met zijn roman ‘Pontus’, waaruit hij – voor het eerst buiten de grenzen van de hoofdstad – twee hoofdstukken zal voorlezen. Ook Bill Mensema zal op de van hem bekende wijze zijn licht laten schijnen op het thema.De beide winnaars van het Hendrik de Vries stipendium – Marcella Veldthuis en Joost Oomen – zullen eveneens aanwezig zijn om een voorproefje te

8

geven uit hun later dit jaar te verschijnen werk. Laatstgenoemde is een fenomeen op elk podium dat hij betreedt. Vanavond hopelijk ook.En dan is daar ook nog eens Rosa Timmer die met een nog maar net door haar beoefend nieuw genre komt: rechtbankverslagen. De muzikale afsluiting is tot slot in de handen van Bas Schröder.

Nee, aan het programma kan het niet liggen.

Maar toch, openingsavond… Belofte maakt schuld. Kunnen we het waarmaken?

9

Pauline Sparreboom

Een filosofische inleiding

<Een filosofische inleiding>

10

11

Anton Brand

Een jong gestorven belofte

Wie herinnert zich niet het concert dat Paul Simon en Art Garfunkel op 19 september 1981 in Central Park gaven? Het werd bijgewoond door een half miljoen mensen, Paul noemde het ‘a neighbourhood concert’. Tijdens The Late Great Johnny Ace – de song is een hommage aan John Lennon, die driekwart jaar eerder, op 8 december 1980, door Mark David Chapman werd doodgeschoten voor het appartementen-gebouw waar hij met Yoko Ono woonde, The Dakota, aan het park, another day the music died – werd het verstoord door een fan die het podium op holde en Paul Simon leek aan te vallen. De man werd onmiddellijk door beveiligers gegrepen en weggevoerd. De zanger schrok, week opzij, bij de microfoon vandaan, maar

12

herstelde zich direct en bracht het nummer ogenschijnlijk onaangedaan tot een goed einde.Het zal een van de drukst bezochte concerten aller tijden geweest zijn, de video-opnamen tonen een deinende mensenmassa.Central Park is het Heart in New York, prachtig bezongen door Art Garfunkel – Central Park, where they say you should not wander after dark.

De zon scheen volop toen David en ik op een zomeravond in 1988 vanuit ons hotel aan 42nd Street, bij Times Square, het park in liepen. We waren bepaald niet de enigen. Op de Great Lawn, waar Simon and Garfunkel hadden gestaan, zou de Metropolitan Opera een concertante uitvoering van Puccini’s Turandot geven, onder leiding van dirigent Julius Rudel. Van alle kanten kwam het publiek toegestroomd, luchtig gekleed, want het was nog broeierig warm, en velen hadden een picknick-mand bij zich, gevuld met broodjes, kazen, frisdrank en witte wijn, om iets te eten en te drinken te hebben tijdens het concert. Sommigen hadden klapstoeltjes meegenomen, anderen spreidden kleden uit om op te zitten, enkelen gingen gewoon languit in het gras liggen. Honderdduizend mensen, gok ik, misschien wel meer, in een vrolijke en verwachtingsvolle stemming – geen enkele aanwijzing dat je straks, na het vallen van de avond, beter níet in Central Park kunt zijn.Het mooist waren de ballonnen die op honderden plekken hoog boven de menigte uit rezen. Ze hadden de meest fantastische vormen en kleuren, en brachten allemaal een boodschap over aan wie nog onderweg was: schat, ik zit hier, onder het rood-wit-blauwe konijn, onder de raket die Kuifje naar de maan

13

bracht, onder die enorme champagnefles van Moët & Chandon, onder die sierlijke muzieksleutel…Er werd gegeten, gedronken en gerookt. Roken mag nu niet meer in New York, ook niet buiten op een terras.Maar toen rookte iedereen nog, en niemand had er last van.Muziek verbindt.Alle Menschen werden Brüder.Zo zag Central Park eruit, in afwachting van Turandot.

Het is de laatste opera die Giacomo Puccini schreef. Decor is Beijing – de Verboden Stad –, waar de hardvochtige prinses Turandot zojuist de prins van Perzië heeft laten onthoofden. Hij wilde met haar trouwen, maar slaagde er niet in aan haar voorwaarde te voldoen: drie raadsels op te lossen die zij aan hem had voorgelegd.Wat wordt elke nacht opnieuw geboren en sterft bij de dageraad?Wat flakkert als een vlam, maar is geen vlam? Het wordt koud als je te gronde gaat, en warmt op als je van de zege droomt.Wat is het ijs dat je in vuur en vlam zet, dat je tot slaaf kan maken maar ook tot koning?Hoewel haar hofhouding – kanselier Ping, maarschalk Pang en chef-kok Pong – hem ervan probeert te weerhouden, doet ook een net in Beijing aangekomen prins een poging de raadsels te beantwoorden.Hij heet Calaf, maar dat weet Turandot niet.De menigte huivert, bang voor een volgende executie.Maar Calaf is, toen hij haar voor het eerst zag, meteen verliefd op Turandot geworden.Ping, Pang en Pong staan met lege handen.Net als Timur, Calafs oude vader, ooit koning van de Tataren, en Liù, zijn slavin, die van Calaf houdt.

14

Acht wijze mannen zullen Calafs antwoorden beoordelen.Hoop wordt elke nacht opnieuw geboren en sterft bij de dageraad. Bloed wordt koud als je te gronde gaat en warmt op als je van de zege droomt.Turandot zelf is het ijs dat je in vuur en vlam zet, je tot slaaf kan maken, maar ook tot koning.De wijzen keuren de antwoorden goed.Turandot is woedend en probeert onder haar belofte uit te komen. Omdat Calaf wil dat ze écht van hem houdt, legt hij op zijn beurt een raadsel aan haar voor. Als ze voor zonsopgang achter zijn naam weet te komen, zal hij van het huwelijk afzien en zich alsnog laten doden.

Nessun dorma! Nessun dorma… Niemand mag slapen vannacht, alles moet in het werk worden gesteld om de naam van de prins te achterhalen voor de dag aanbreekt. Turandot laat Calafs vader martelen, maar de slavin Liù komt tussenbeide door te zeggen dat alleen zíj de naam kent. Ze wordt ook gemarteld, maar zwijgt – uit liefde voor de prins. Uiteindelijk zal Turandot van de prins houden, voorspelt ze, en ze is bereid daarvoor haar eigen leven te geven.Ze steekt zichzelf met een dolk neer.In processie wordt haar lichaam weggedragen.

Toen overleed Puccini, op zaterdag 29 november 1924, in de Kliniek Dr. Sluys aan de Kroonlaan in Brussel. Hij werd er behandeld omdat hij aan keelkanker leed, maar stierf aan een hartaanval.In zijn bagage zat de onvoltooide partituur van Turandot.Franco Alfano voltooide de opera aan de hand van aantekeningen die Puccini had nagelaten.

15

De première had plaats op 25 april 1926 in de Scala in Milaan.Arturo Toscanini dirigeerde.Na de aria Tu, che di gel sei cinta – waarin Liù haar voorspelling doet – legde hij zijn dirigeerstok neer, richtte hij zich tot de mensen in de zaal en sprak hij de historische woorden: ‘Hier eindigt de opera, die onvoltooid is gebleven, omdat de maestro op dit punt is overleden…’Het doek werd neergelaten.

Als de dode Liù is weggevoerd, blijven Turandot en Calaf achter. Hij neemt haar in zijn armen – en vertelt haar zijn naam. De morgenstond is nog niet aangebroken, ze kan hem laten onthoofden, maar bedenkt zich.Conosco il nome dello straniero!‘Ik weet hoe de vreemdeling heet.’Il suo nome è Amor!‘Zijn naam is Liefde.’

Puccini’s uitvaart vond op 1 december 1924 plaats in de Koninklijke Sint-Mariakerk in Schaarbeek. Daarna werd het gebalsemde lichaam naar Milaan gebracht, waar twee dagen later nog een uitvaart gehouden werd, in de Dom, alle banken bezet, en wie niet kon zitten, bleef staan. Arturo Toscanini dirigeerde het requiem uit Edgar, gezongen en gespeeld door het koor en het orkest van de Scala. Na afloop van de plechtigheid werd Puccini’s kist door weer en wind, in een razende storm, die het immense verdriet leek te versterken, naar het Cimitero Monumentale in Milaan gebracht, waar de grote componist ter ruste werd gelegd in het familiegraf van de Toscanini’s.

16

Twee jaar later was het mausoleum in Puccini’s woonhuis gereed, Villa Puccini in Torre del Lago.Dat is Puccini’s laatste rustplaats geworden.Overleden in Brussel, keerde hij per trein naar Italië terug.

[Fragment uit ‘Laatste reis’, Anton Brand, Passage]

17

Job Breemer ter Stege

Het beloofde leven

<Het beloofde leven>

18

[Fragment uit ‘Pontus’, Job Breemer ter Stege, Passage]

19

Bill Mensema

Prioritize!

Als ik dit wilAls ik dit echt wilAls ik dit alleen maar kan doen als ik eerst dat gedaan heb& als dat alleen maar mogelijk is, als een zekere persoon daarvoor toestemming geeft& als ik die persoon alleen maar kan bereiken via de telefoonOp nummer 5467783& dat die persoon alleen maar bij de telefoon zit op maandagochtendTussen kwart voor zeven & tien voor zeven

20

Omdat die persoon voor de rest van de week totaal onbereikbaar is

21

Dan zucht ik eerst diep& dan zeg ik:

Prioritize!

Als ik ons huis volzet met Billies, Gunnars & Tjaldas & al die andere handig in elkaar te zetten bouwpakketten van de IKEAAls ik onze garderobe vul met jurken, pantalons, broekpakken, leggings, bodystockings, kousjes, kleurtjes & geurtjes van de H&M & de C&AAls we eten in de duurste restaurants van de stad, met vier gangen, met vooraf een amuse & nadien een cappuccino met likeur.

Dan moet ik werkenDan moet ik schoftenDan moet ik ploegenDan moet ik buigen voor de baasDan moet ik knippen voor de manOpdat de man aan het einde van de maand telkens weer drieduizend euro’s over maakt naar mijn girorekening: 5467783

Als A, dan B. Zo simpel is het.

Prioritize!

Als de onvrede desondanks naar binnen sluipt als een tocht die niet af te dekken valtAls wij reizen boeken naar steeds verdere oorden om de steeds groter wordende afstand tussen jou & mij te overbruggen

22

Als ik niet meer tevreden ben met jou & jij niet meer tevreden bent met mij & we dit gevoel van onbehagen alleen nog maar kunnen uiten door ons in te graven met extra luxe, extra luxe, extra luxe, extra, extra, extra, et ceterextra

Dan moeten we zwijgen Dan moeten we elkaar verwijtenDan moeten we vreemdgaanDan moeten we elkaar vervloekenDan moeten we zwijgen

Dan moeten we scheiden

Als A, dan B. Het is niet anders.

Prioritize!

Als ik op deze leeftijd tot het besef kom dat het er allemaal niet toe doetDat liefde, carrière, een eigen huis, een plek onder de zon, de grootste onzin is die wij mensen onszelf verkopenDat wij niet meer zijn dan armzalige mieren die steeds meer troep mee naar huis slepen, om daar uiteindelijk onder te bezwijken

Dan zal ik eerst zo oud moeten wordenDan zal ik eerst de liefde moeten ervarenDan zal ik eerst de carrière moeten makenDan zal ik eerst een eigen huis – een plek onder de zon – moeten verwerven.

23

Dan zal ik vervolgens de liefde laten gaanDan zal ik vervolgens mijn carrière opgevenDan zal ik niet langer hechten aan mijn plekje onder de zon

Alles kan wegBehalve mijn auto. Mijn auto is mij heilig.

Als A, dan B. Zo moeilijk is het niet.

Prioritize!

Maar dan is het maandagavond. Zomaar een maandagavond, aan het begin van de zomer.Na alleen maar wind & regen & loodzware grijze wolken overdag breekt rond acht uur ’s avonds alsnog de zon door. Ineens kleurt de hemel helderblauw. Ik parkeer mijn auto op een weggetje temidden van weilanden. Ik zie de wind zachtjes blazen over het gras & het graan.Ik zie een dikke zwaluw laag overvliegen, niet gehaast, maar in glijvlucht, in slow motion. In de verte zie ik een rode bus rijden.De hemel is zo blauw dat mijn adem stokt.Achter me hoor ik het kwinkeleren van de vogeltjes, vlak voordat ze gaan slapen. Er staan blaarkoppen verderop die ineens weer honger krijgen & lekker naast elkaar gaan grazen met hun mooie, logge lichamen. Er is een pink – een jaarling – bij de sloot, die van blijdschap op & neer springt.

Ik heb het geluk dat ik er even bij kan zijn.

24

Als ik ondanks alles nog steeds geloof in de liefdeAls ik ondanks alles nog steeds God ervaar als een soort spinnenweb dat alles op deze aarde met elkaar verbindt: mensen & beesten & insecten & larven & toen & nu & later & straks & de zee & de wind & de bomen & het gras & de zachte nevel over het weidse land

& de mieren

Als ik op zomaar een maandagavond nog steeds een brok in mijn keel krijg

Dan besef ik dat God hier nog steeds isGod is liefde& ik ben GodNet zo goed als dat de mier God is

Als A, dan B. Het is niet erg ingewikkeld.

Prioritize

Het allermooiste aan God is: die trekt zich geen reet aan van prioriteitenWant God is.

© Bill Mensema

25

[Dit stuk was oorspronkelijk geschreven voor en voorgedragen tijdens de vrije poëzieavonden van Kasper Peters en Chris van Wierst, op elke laatste vrijdagavond van de maand in de Theater De Kapel, Emmastraat 15, Groningen.]

26

Marcella Veldthuis

Hybris

<Hybris>

27

[Teken hier in voor de novelle van Marcella Veldthuis, Passage]

28

Rosa Timmer

Belofte maakt schuld(ig)

<Belofte maakt schuld(ig)>

29

[Geen fragment uit ‘Allemansvriend’, Rosa Timmer, Passage]

30

Joost Oomen

De stort

31

<De stort>

[Teken hier in voor de bundel van Joost Oomen, Passage]

32

Bas Schröder

Swinder

33

34

Ah, en dan de pers…

35

36

37

38