TOGETHER WITH MUSIC - Musikschule Soest...TOGETHER WITH MUSIC INTERNATIONALES MUSIK-UND KULTURFEST...
Transcript of TOGETHER WITH MUSIC - Musikschule Soest...TOGETHER WITH MUSIC INTERNATIONALES MUSIK-UND KULTURFEST...
T OGE T HE R� WI T H� MUSI CI NT E R N ATI O N AL E S� MUSI K-
U N D� K ULT U RF E ST
ST R AB AGH AL L E
8. � J U L I � 2 0 1 77 0� J AH R E � MU SI KS C H UL E � S OE STS C HI R MHE R R: � DE NI S� G OL D BE R G
P R O G R A M M
mit� vollst ändige m� Text
MO ME NTS� I N� A� L I F E
7.�JUL
I
Musi k� h at� s c h on� i mmer� ei n e� wi c hti g e� Rol l e� i n� mei n e m� L eb en� g es pi el t , � a uc h
wen n� i c h� s el bst� weni g� musi kal i s c h es� Tal e nt� b esi t z e.
I c h� bi n� ei n� Typ, � d er � g er n e� mi t� s ei n en� Fr eu n den� u n d� p ol i ti s c h en� Ka mer a den� mi t -
si n gt, � a uc h� wen n� si e� es� e h er � b evor z u g en, � wen n� i c h� l ei s e� si n g e, � s odass� i c h� si e
ni c ht� verj a g e. � I n� mei n er � H ei mat� si n d� Li e d er � d er � Fr ei h ei t � a us� d er � g a nzen� Wel t ,
mei n� Hei matl a n d� S ü dafri ka� ei n g esc hl oss en, � Tei l � mei n er � fr ü h est en� Eri n n er u n gen.
An der er s ei t s� ma g� i c h� a b er � a uc h� Tsc h ai ko wskys� » Pet er � u n d� d er � Wol f «, � u n d� i c h
h a b e� g el er nt, � d ass� Musi k� L a u n en� u n d� C h ar akt er e� wi d er s pi eg el n� ka n n. �
I c h� gr at ul i er e� d er � Musi ksc h ul e� S oest� z u m� 70-j ä hri g en� Best eh en� u n d� f ü hl e� mi c h
g eehr t , � Sc hi r mh er r � di es er � F ei erl i c h kei t en� z u� s ei n. �
Musi k� i st , � s o� gl a u be� i c h, � ei n� Tei l � u ns er er � E nt wi c kl u n g, � u ns er es� ei g en en� i n n er en
Ver st eh ens� u n d� Gef ü hl s� d er � Fr e u d e� u n d� d es� Gl üc ks, � d er � Tr a uri g kei t � u n d� d es
L ei ds, � d es� Wi d er s pi eg el ns� u n d� d er � ü b er sc h wän gl i c h en� L eb ensfr eu d e� u n d� al l
j e n er � E moti on en, � wel c h e� wi r � er f a hr en� k ön n en.
I c h� s eh e, � wi e� i n� mei n er � H ei mat st a dt, � wo� i c h� Sc hi r mh er r � ei n er � ni c ht � st a atl i c h en
Musi k h oc hsc h ul e� bi n, � j u n g e� L eut e� al l er � s ozi al e n� Kl ass en� u n d� Hi nt er gr ü n d e� g e-
mei ns a m� musi zi er en� u n d� si c h� i hr e� U nt er sc hi ed e� da d ur c h� i n� Ei n kl a n g� u n d� Har -
moni e� a ufl ös en. � I c h� s eh e� j u n g e� L eut e, � di e� i hr � Tal e nt� u n d� i hr � ei g en es� P ot enti al ,
i n d e m� si e� Musi k� l er n en, � er ken n en. � Ei ni g e� bl ei b en� u n d� ent wi c kel n� si c h, � a n d er e
a ber � fi n d en� h er a us, � d ass� es� » ni c ht� i hr � Di n g «� i st , � u n d� si e� h a ben� al l e� di e� Mögl i c h-
kei t � z u� e nt sc h ei d en, � o b� si e� wei t er � mac h en� möc ht en� od er � ni c ht . �
I c h� f r e u e� mi c h� d ar a uf, � I hr e� Musi ksc h ul e� u n d� I hr e� Sc h ül eri n n en� u n d� Sc h ül er
ken n enl er n en� z u� d ür f en� u n d� a n� d en� F ei erl i c h kei t en� r u n d� u m� d en� J a hr est a g
t ei l z u n eh men. �
Ei n en� Wu nsc h� h a b e� i c h: � E s� i st � ei n e� l a n gj ä hri g e� I d ee� von� mi r, � d ass� si c h� di e
j u n g en� L eut e� a us� S oest� u n d� di e� a us� mei n e m� Hei mat or t � H out� Bay� i n� Ka pst a dt
d ur c h� i hr e� Musi ksc h ul e� u n d� u ns er e� » Kr on en dal � Musi kaka de mi e«� k en n enl er n en
u n d� di e� Fr eu d en� d er � Musi k� al s� u ni ver s el l e� S pr ac h e� erl e b en� k ön n en. � S ol c h e
Tr eff en� wür d en� t at s äc hl i c h� ei n e� » Ode� a n� di e� Fr e u d e«� d ar st el l e n� –� wen n� wi r
g e mei ns a m� »Fr e u d e, � Fr eu d e. . . «� si n g en� wür d en.
P R OF. � D R. � DE NI S� G OL D BE R GL ei t er � d er � Deni s� Gol d b er g� L egac y� F ou n dati o n
G R U S S WORT� DE S�S C HI R MH E R R N�DE NI S� G OL D B E R G
r� 3
musi c Ways� Ger many� e. V.
i nf o @musi c ways- ger many. de
www. musi c ways- ger many. de
Co- Ver anst al t er� al l er� Pr o-�
gr a mmpunkt e� mi t� Bet ei l i gu ng�
von� Pr of. � Deni s� Gol dber g
Wi r� be wegen� –� ver än der n� –� ver bi n den
. . . mi t� Musi k!
cul t ur al
I nt er kul t ur el l er� Aus-
t a usch� i st� ei n� wi chti ger
Sch wer pu nkt� bei � der
Or gani sati on� u n d
Durchf ü hr u ng� u nser er
Pr oj ekt e
s oci al
Wi r� u nt erst ützen
musi kal i sche� För der-
maßnah men� f ür� s ozi al
benacht ei l i gt e
Menschen
i nt er n ati on al
Wi r� ar bei t en� wel t wei t� mi t
j u n gen� Musi keri n n en� u n d
Musi ker n� zusa mmen
1 3: 3 0� U H R
G R OSS E � B Ü H NE
1 2: 3 0� U H R
G R OSS E � B Ü H NE
1 1 : 4 5� U H R
G R OSS E � B Ü H NE
AB� 1 1 : 4 5� U H R
AU SS E N BE REI C H
1 1 : 1 0� U H R
G R OSS E � B Ü H NE
ME H R� S EI T E � 1 8. . .
1 7: 0 0� U H R
G R OSS E � B Ü H NEME H R� S EI T E � 1 8. . .
1 6: 0 0� U H R
G R OSS E � B Ü H NEME H R� S EI T E � 1 7. . .
1 5: 3 0� U H R
AU SS E N BE REI C HME H R� S EI T E � 1 5. . .
P R O G R A MMÜ BE R SI C HT
T O GE T H E R� WI T H� MU SI C�I NT E R N ATI O N AL E S� MU SI K- � U N D� K U L T U R F E S T
1 1 : 0 0� U H R
G R OSS E � B Ü H NE
r� 54� r
1 5: 0 0� U H R
G R OSS E � B Ü H NEME H R� S EI T E � 7. . .» H AP P Y� BI R T H D AY� MU SI K S C H U L E « � � � � � � � � � � � � � � �
Das� musi kal i s c h e� Op eni n g� mi t � ei n e m� J azz- E ns e mbl e� d er
Musi ksc h ul e� S oest� | � Ar r a n g e ment: � L o ui s a� Ki mmel
a nsc hl i e ßen d: � OF FI ZI E L L E� BE GR ÜSS U NG�
K U NTE R B U NT: � 3� F AR B E N� –� 3� C H ÖR EEi n� Pl ä d oyer � f ür � ei n e� t ol er a nt e� Ges el l s c h aft� –� g es u n g en
von� dr ei � Ki n d er c h ör en� | � L ei t u n g: � Mar gi t � Fi l i p p oni
a nsc hl i e ßen d: � GE B U RTSTAGS ANS P RAC HE� DE R� MAL SC H UL E
» H AP P Y� P AI NTI N G «Bu nt e� u n d� s p ont a n e� Akti o n en� bi s� 1 6: 0 0� U hr � | � Mal e n� mi t
Pi ns el � u n d� Kr ei d e� a n� d er � Gi eb el s ei t e� d er � St r a ba g- Hal l e�
mi t � d er � S oest er � Mal s c h ul e
�
KL AVI E R MU SI K� P U RSc h ül eri n n en� u n d� Sc h ül er � d er � Musi ksc h ul e� pr äs enti er en
ei n� wei t g ef äc h er t es� Pr ogr a mm: � Di e� u n en dl i c h e� Vi el f al t
d er � Kl avi er musi k� b eko mmt� hi er � ei n e� ei g en e� B ü h n e
S T ÄN DC H E NZEI TMusi kal i s c h e� Gr at ul ati o n en� z u m� Geb ur t st a g� d er � Musi k-
sc h ul e� mi t � i n di s c h er � Musi k, � mi t � B al l ett sc h ül er /i n n en� � �
von� An n� Kr usi � u n d� d er � F ol k gr u p p e� »Zi n n ober «�
DI E � S T R AB AG- H AL L E � 1 9 4 5� - � 1 9 7 5Vort r a g� d es� H ei mat - � u n d� Gesc hi c ht s ver ei ns� S oest�
t� si e h e� d az u� d en� Ar ti k el � von� Di pl . - I n g. � H or st � Z wi nt zsc h er � �
i m� er st en� Tei l � d es� Pr ogr a mmheft s� Or a n g e� S ei t e� 2 6
ME H R� S EI T E � 7. . .
ME H R� S EI T E � 9. . .
ME H R� S EI T E � 1 1 . . .
S E I T E � 2 6. . .
GI T AR R E � I NT E R N ATI O N AL � � � �Gi t ar r en musi k� a us� al l er � Wel t � mi t � d e m� S oest er � Gi t ar r en-
ens e mbl e� | � Ur a uff ü hr u n g� von� » S on gs� of� St r u g gl e, � Voi c es
of� Fr eed o m«� u nt er � L ei t u n g� von� Ti mot hy� P h el a n
MI T MAC HT ANZ� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �
Ei nl a d u n g� z u m� Ta nz� mi t � i nt er n ati o n al er � f ol kl ori sti s c h er
Musi k� mi t � d e m� E ns e mbl e� » A mur ett o� F ol k dr ops «
DE NI S� G OL D B E R G: � » MO ME NTS� I N� A� L I F E « �
Ei n e� er gr ei f en d e� musi kal i s c h- l i t er ari sc h e� I nsz eni er u n g� mi t
d e m� Bür g er r ec htl er � u n d� Fri e d ens akti vi st e n� a us� S ü dafri ka
al s� Er z ä hl er � | � Musi k� von� Matt hi j s� va n� Di j k� | � Vol l st ä n di g er
Text� i n� d e ut sc h er � Ü b er s et z u n g� a b� S ei t e� 2 1
P ODI U MS DI S K U S SI O N� MI T� DE NI S� G OL D BE R G»Fr ei h ei tl i c h es� L eben� i n� ei n er� mul ti n ati onal en� Ges el l sc h aft «
mi t � j u n g en� Mensc h en� a us� mehr er en� S oest er � Bi l d u n gs ei n-
ri c ht u n g en� | � Ges pr äc hsl ei t u n g: � Pr of. � Dr. � T h o mas� Weyer
3 0� J AH R E � S OE S T E R� MAL S C H U L E �
Di e� S oest er � Mal s c h ul e� f ei er t � i hr en� 3 0. � Geb ur t st a g: � Z u m
J u bi l ä u m� gi bt � es� ei n e� gr o ße� Ausst el l u n g� i n� d er � H al l e� u n d
Akti o n en� mi t � Pi ns el � u n d� Kr ei d e�
D ANK S AG U N GE N� U N D� I MP R E S S U MS p ons or en, � F ör d er er � u n d� Par t n er � u n d� Da nk� a n� al l e, � di e
mi t g eh ol f en� h a b en, � d as� Pr oj ekt� z u� er mögl i c h en, � si e h e
t� i m� er st en� Tei l � d es� Pr ogr a mmheft s� Or a n g e� S ei t e� 2 8
S EI T E � 2 8. . .
G ANZT ÄGI G
I N� DE R� H AL L E
T OGE T HE R
WI T H� MUSI C
ME H R� S EI T E � 1 8. . .
ME H R� S EI T E � 1 5. . .
r� 7
Das� Mär c h en� » Ku nt er b u nt «� i st � d ur c h� di e� Ver bi n d u n g� von� Musi k, � E moti on en�
u n d� F ar b en� ei n� Pl ä d oyer � f ür � ei n e� t ol er a nt e� Ges el l s c h aft , � i n� d er � si c h� ni c ht � ei n e
Gr u p pe� ü b er � di e� a n d er en� er h ebt, � s on d er n� er st � d as� Mi t ei n a n d er � d as� L e b en� a b-
wec hsl u n gsr ei c h� u n d� b u nt� wer d en� l ässt . �
Ki n d er � dr ei er � S oest er � Gr u n dsc h ul en� h a b en� di e� Li e d er � mi t � i hr en� Musi kl e hr eri n-
n en� er ar b ei t et� u n d� st el l e n� d as� Mär c h en� u nt er � d er � L ei t u n g� von� Mar gi t � Fi l i p p oni
a uf� d er � gr oßen� Bü h n e� i n� d er � Str a ba g- Hal l e� vor.
� � �Di eses� Bil d� vo m� Regenbogen� hat�
� � �Hanna� ���Poll mei er� anl ässlich� �der�
� � ��Kunt erbunt-�����Aufführung� ge malt
K U NTE R B U NT: � 3� F AR B E N� –� 3� C H ÖR E �AU S� DE M� MU SI C AL � F Ü R� G R U N DS C H U L KI N DE R
V O N� G AB RI E L E � F E H R S� U N D� MAR K U S� V OI GT
» H AP P Y� BI R T H D AY� MU SI K S C H U L E « �Openi n g� mi t � d e m� al l s ei t s� b eka n nt en� Geb ur t st a gsl i e d: � Neb en� d er � offi zi el l e n
Begr ü ßu n g� z u m� I nt er n ati o n al en� Musi k- � u n d� Kul t ur f est� er kl i n gt� ei n� s wi n g en des
» Ha p py� Bi r t h day«- Ar r a n g e ment� von� L oui s a� Ki mmel .
E NS E MBL E
Rol a n d� Da nyi � | � Kl ari n ett e/Saxop h on
F a bi a n� Fr ei t a g� | � P os a u n e
L oui s a� Ki mmel � | � Pi a n o
I vo� Kass el � | � B ass
Pet er � Ka n n en gi e ßer � | � Sc hl a gzeu g /Per c ussi o n
Di e� I nstr u ment al musi ker � b egl ei t en� a uc h� d en� a nsc hl i e ßen den� Auft ri t t � d er � Ki n-
d er c h ör e� a us� d en� S oest er � Gr u n dsc h ul en� b ei � d er � Auff ü hr u n g� von� » Ku nt er b u nt «.
AB� 1 1 : 00� U HR
GROSSE� BÜHNE
r� 98� r
ST ÄN DC HE NZEI TMU SI K AL I S C H E � G R AT U L ATI O NE N� AN� DI E � MU SI K S C H U L E
T R ADI TI O NE L L E � K AR N ATI S C H E � MU SI KDi e� Kar n ati sc h e� Musi k, � a us� al t en� Hi n d u- Tr a di ti on en� h er a us� ent wi c kel t , � h at
ei n e� j a hr t a us en dal t e� Tr a di ti o n� i m� s ü di n di s c h en� Ra u m. � Si e� g eht� i mmer� von
d er � Ges a n gssti mme� a us, � b egl ei t et� d ur c h� ei n e� i n di sc h e� Tr o mmel , � di e� Mri da n-
ga m, � wi r d� a b er � a uc h, � wi e� h eut e� z u� h ör en, � r ei n� i nst r u ment al � vor g etr a g en.
Di e� Vi ol i n e� i st � wi e� di e� Mri d a n ga m� das� t ypi s c h e� I nst r u ment� di es er � Musi k.
Yaz hi ni � Pr as a nt h� Vi ol i n e� | � Ma n asi � Pal ac h a n dr a n� Vi ol i n e� | � N. N. � Tr o mmel
B AL L E TTS C H U L E � AN N� K R U SIAn n� Kr usi � t a nzt� mi t � i hr e m� Bal l et t ens e mbl e� z u� » S enti ment al � J o ur n ey«. � Der
S on g, � 1 9 45� er st mal s� mi t � Dori s� Day� ei n g es pi el t � u n d� i nz wi sc h en� z u m� »J azz-
St a n dar d «� g e wor d en, � war � ü b er � vi el e� Woc h en� ei n� Hi t � i n� A meri ka� u n d� h at
ei n e� f ast� e b ens o� l a n g e� Gesc hi c ht e� wi e� di e� Musi ksc h ul e� S oest . � An n� Kr usi
gi bt � s ei t � ü b er � 2 0� J a hr en� Bal l et t k ur s e� i n� d er � Musi ksc h ul e, � a n� d er � si e� b es on-
d er s� di e� Qu al i t ät � d er � Ar b ei t � s c h ät zt . � Ei ni g e� i hr er � Sc h ül eri n n en� u n d� Sc h ül er
wur den� al s� pr of essi o n el l e� Tä nzeri n n en� u n d� Tä nzer � i n� Ha mbur g� a us gebi l d et.
Fi o n a� Gr ave, � S ar a h� L ea ma n n, � An n e� Mari e� St e mi g, � Mi c h al � St r ei t b er g, �
S o p hi e� Wi n kel ke mper, � Li n da� Wol f� T ä nzer /i n n en� | � An n� Kr usi � L ei t u n g
L oui s a� Ki mmel � Kl avi er b egl ei t u n g
E NS E MBL E � ZI N N OBE R�S ei t� di es e m� J a hr � pr äs enti er t � si c h� di e� Ba n d� ni c ht� n ur � n eu
f or mi er t , � s on d er n� a uc h� di e� musi kal i s c h e� Ori e nti er u n g
h at� si c h� ver ä n d ert . � Neb en� F ol k- Musi k� s pi el t � d as� E ns e m-
bl e� p op ul är e� Li e d er, � i nt er n ati o n al � b eei nfl usst � d ur c h� di e
i nt er k ul t ur el l e� Mi t gl i e d er b es et z u n g. � Mi t � ei n er � b u nt e n
Aus wahl � d es� akt u el l en� Pr ogr a mms� gr at ul i er t� »Zi n n ober «
d er � Musi ksc h ul e� S oest� u n d� d er � Mal sc h ul e� z u m� J u bi l ä u m.
F eri d e� T h a qi � Ges a n g� | � St ef a n� Sc h war z� Gi t ar r e, � Ges a n g
Th eo� St ei ns� Pi a n o, � Akkor d eon, � P er c ussi o n� | � Wal b ur g a� Weber � Fl öt e�
Mi l a� Br u n e� Vi ol a, � Ges a n g� | � Vi g n es a n� S h a n� Ta bl as, � Da b ur ka
1 2: 30� U HR
GROSSE� BÜHNE
GE L B
DI E � GE S C HI C HTE � V O N� K U NTE R B U NTR OT� –� G E L B� –� B L AU
Ei n� h er rl i c h er � Reg en bogen� i st� d as� Wa hr z ei c h en� d es� L a n d es� Ku nt er b u nt . � Der
g üti g e� Köni g� r egi er t � d as� L a n d, � u n d� di e� F ar b en� si n d� s ei n e� U nt er t a n en. � Al l es� i st
k u nt er b u nt, � q ui et sc h b u nt, � kl at sc h b u nt .
Ei n es� Ta g es� ko mmen� di e� bl a u en, � r ot en� u n d� g el b en� B ür g er � j e d oc h� a uf� di e� I d ee,
dass� i hr e� F ar b en� wi c hti g er � s ei e n� al s� di e� d er � a n d er en. � Ga nz� kl ar � i st � n u n: � Der
Köni g� muss� si e� mehr � b eac ht en. � Dar u m� r uft � er � a b� s of or t� j e d en� Ta g� ei n e� a n d er e
F ar b e� al s� » F ar b e� d es� Ta g es «� a us. � Da n ac h� b esti mmt� d as� s a nft e� Bl a u, � d as� t e mpe-
r a ment vol l e� R ot� o d er � d as� sc h ön e, � a b er � ei tl e� Gel b� di e� Sti mmu n g� d es� L a n d es.
Doc h� wi e� ka n n� ei n� R eg en bogen� wei t er � b u nt� st r a hl e n, � wen n� di e� F ar b en� ni c ht s
mehr � g e mei ns a m� u nt er n eh men� u n d� si c h� i mmer� wei t er � von ei n a n d er � e ntf er n en?
Der � Köni g� mer kt , � d ass� s ei n� L a n d� u n d� d a mi t � a uc h� er � z u� ver sc h wi n d en� dr oht . �
Wi r d� er � s ei n en� F ehl er � er ken n en� u n d� s ei n e� U nt er t a n en, � di e� F ar b en� Rot, � Gel b�
u n d� Bl a u� wi ed er � ver ei n en� k ön n en?
ROT� � �C h or � d er � J o h a n n es- Gr u n dsc h ul e� | � R eb ecc a� Gass e, � Da ni el a� Kep pel er
GE L B� � �Kl ass e� 3c� d er � Wi es e- Gr u n dsc h ul e� | � Kat hri n� B ec k ma n n
BL AU� � �1 . � Sc h ul j a hr � d er � Geor g- Gr u n dsc h ul e� | � Ut e� Vog el , � Ul r i k e� Dei mel
L EI T U NG� � � Mar gi t � Fi l i p p oni � | � El e ment ar - Dozenti n� Musi ksc h ul e� S oest
� � ��a nsc hl i e ßen d: �
� � �G E B U RTS T AGS ANS P R AC H E � DE R� S OE S T E R� MAL S C H U L E
� � �K L AVI E R MU SI K� P U R� AB� 1 1 : 4 5� U H R
� � � t� mehr � z u m� Ta nz� a uf� 8 8� Tast en� S ei t e� 1 5
GI T AR RE� I NTE R NATI O N AL� � � � � � �
S OE S T E R� GI T AR R E NE NS E MBL E
L E I T U N G: � WOL F G AN G� B AR GE L �
Tei l � 1 : � P ot p our ri �
Bekannt e� Mel odi en� a us� al l er� Wel t
US A, � R ussl a n d, � Ar a bi en, � J a pa n, � Deut sc hl a n d, � T ür k ei , �
Fr a n kr ei c h, � E n gl a n d, � Sc h ottl a n d, � Fi n nl a n d, � I t al i e n, �
S p a ni en, � Gri ec h enl a n d� u n d� Br asi l i e n�
Tei l � 2: � Ur a uff ü hr u n g� � �
Ti mot hy� Phel a n: � »Songs� Of� Str u ggl e,� Voi ces� Of� Fr eedo m«� ( 201 7)
f ür � S pr ec h er, � Gi t ar r e� s ol o� u n d� Gi t ar r en or c h est er �
S a h bi � A mar a� | � S pr ec h er � �
Wol f g a n g� Bar g el � | � Gi t ar r e� � �
Ti mot hy� P h el a n� | � Di r i g ent
» S O N GS� OF � S T R U G GL E, � V OI C E S� OF � F R E E D O M! «EI NE � K O MP OSI TI O N� F Ü R� DI E � » F R E I H E I T� F Ü R� AL L E « �
» Di e� I d ee, � ei n� n e u es� St üc k� f ür � Gi t ar r en- E ns e mbl e� z u� s c hr ei b en «, � s o� er z ä hl t
Ko mponi st � Ti mot hy� P h el a n, � » ent st a n d� wä hr en d� ei n es� Bes uc h es� i n� S oest� i m
l et zt en� S pät s o mmer� ( 2 0 1 6), � al s� mei n� Fr eu n d� u n d� Kol l e g e� Wol f g a n g� Bar g el
mi c h� fr a gt e, � o b� i c h� ni c ht � ei n e� Ko mposi ti o n� f ür � s ei n� Gi t ar r e n ens e mbl e� s c hr ei -
b en� k ön n e. � Al s� f est � st a n d, � d ass� Pr of. � De ni s� Gol d b er g� a us� S ü dafri ka� al s� E hr en-
gast� a n� d er � h euti g en� Ver a nst al t u n g� t ei l ni mmt, � l a g� es� a uf� d er � Ha n d, � Musi k� a us
S ü dafri ka� al s� Gr u n dl a g e� f ür � d as� n eu e� St üc k� z u� wä hl en. � �
Di e� d ar a uf hi n� f ol g en d e� Kor r es p on denz� u n d� vi el e� Ges pr äc h e� mi t � Deni s� Gol d-
b er g� h a b en� mi r � di e� e mi n ent� wi c hti g e� Rol l e� d er � Musi k� f ür � d en� Fr ei h ei t s ka mpf�
i n� S ü dafri ka� d eutl i c h� g e mac ht. � S o� ent st a n d� » S on gs� Of� Str u g gl e, � Voi c es� Of� Fr ee-
d o m! «� f ür � S pr ec h er, � Gi t ar r e� s ol o� u n d� Gi t ar r e n or c h est er, � d as� h eut e� i n� S oest
s ei n e� Ur a uff ü hr u n g� er f ä hr t . � Da b ei � i st � es� ei n e� b es on d er e� E hr e� f ür � mi c h, � d ass
Deni s� Gol d b er g� p er s önl i c h� a n wes en d� s ei n� wi r d. �
U m� di es e� Bed eut u n g� f ür � d en� H ör er � s p ür bar � wer d en� z u� l ass en, � wä hl t e� i c h� di e
F or m� ei n er � Er z ä hl u n g, � di e� von� ei n e m� S pr ec h er � ( I n g o m)� p ar al l el � z ur � I nstr u men-
t al musi k� vor g etr a g en� wi r d. � I n� d er � S pr ac h e� d er � Zul u� b ed eut et� I n g o m� »Li ed er «.
Al s o� ver k ör p er t � »I n g o m«� das� g e mei ns a me� Li ed g ut� ei n er � Nati o n� i m� Ka mpf� u m
di e� Fr ei h ei t � f ür � al l e. � Di e� z u gr u n d e� l i e g en d en� Li e d er � h a b e� i c h� i n� mei n er � g a nz
p er s önl i c h en� Sti l i sti k� ar r a n gi er t � u n d� mi t ei n a n d er � ver woben. � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � t� � � � �
r� 1 1
1 5: 00� U HR
GROSSE� BÜHNE
1 2� r
r� � �A m� Anf a n g� u n d� a m� E n d e� er kl i n gt� d as� s ü dafri ka ni s c h e� Vol ksl i e d� Nkosi
�Si kel e' � i Afri ka, � d as� �z u m� ul ti mati ven� Fr ei h ei t sl i e d� u n d� z ur � Nati o n al h y mn e
�d es� L a n d es�� ava nci er t e. �
r� �Nbode mnya ma� Ver woer d� r i c ht et� si c h� g eg en� d en� r assi sti s c h en� P ol i ti k er
�Ver woer d� u n d� wur d e� von� d e m� Fr ei h ei t s kä mpf er � Vu yi si l e� Mi ni � a uf� s ei n e m
� Weg� z ur � Hi nri c ht u n g� d ur c h� d en� Gal g en� g es u n g en. �
r� � Meado wl ands� er z ä hl t � von� d er � z wa n gs wei s e n� U msi edl u n g� g a nzer � B evöl -
��k er u n gs gr u p p en.
r� �Nongqongyo� b etr a u er t � d as� L ei d� d er � Häftl i n g e� i n� d e m� gl ei c h n a mi g en
�b er üc hti gt en� Gef ä n g ni s. �
r� �S enzeni na� i st � ei n� Kl a g eg es a n g� –� » What� h ave� we� d on e? «, � wä hr en d�
r� �S hona� Mal anga� d as� q u al vol l e� War t en� a uf� d en� n äc hst en� Bes uc h� d er � Fr ei -
�h ei t s kä mpf er � b ei � d en� i n h afti er t en� Fr eu n d en� ver k ür z en� s ol l t e. � Nur � a m� �Don-
�n er st a g� h att en� Ha us b edi enst et e� f r ei , � u n d� n ur � a m� Don n er st a g� k on nt en� �si e
�i hr e� Li e b en� i m� Gef ä n g ni s� b es uc h en.
r� �Toyi - t oyi � –� g es u n g en� u n d� g et a nzt� –� war � di e� gr oßar ti gst e� musi kal i s c h e
� Waff e� d er � fri e dl i c h� pr ot esti er e n d en� Men ge� b ei � Konfr ont ati o n en� mi t � d er
�b e waff n et en� St a at s mac ht . � E s� er kl a n g� da n n� s p ät er � wi ed er � b ei � Nel s on
� Ma n d el as� E ntl ass u n g� a us� d e m� Gef ä n g ni s� i m� J a hr e� 1 9 90. «
TI MOT HY� P HE L ANDi e� Wer ke� d es� ka na di sc h en� Gi t ar ri st en, � Di ri g ent en, � Ko mponi st en� u n d� Arr a n geur s
si n d� i n� Ka n a da, � i n� d en� US A, � Mexi ko, � d er � Kari bi k� u n d� E ur opa� a uf g ef ü hr t � wor d en.
Er � i st � r e g el mä ßi g er � S ol i st � u n d� L ehr er � b ei � i nt er n ati o n al en� Gi t ar r enf esti val s� u n d
u nt er ri c ht et� a m� Moh a wk� Col l e g e� i n� Ha mi l t o n, � Ka n a da.
TI MOT H Y� P H E L AN� | � WOL F G AN G� B AR GE L
S OE ST E R� GI T AR R E NE NS E MBL E � | � AU F F Ü H R U N G� » S OE S T� I N� H AR MO NY«� 2 0 1 6
r� 1 3
S OE STE R� GI T AR RE NE NS E MBL ESc h ül er /i n n en� d er � Musi ksc h ul kl ass en� von� Wol f g a n g� Bar g el , � Har t mut� Ment z,
Adol f� S pi t z er � u n d� Ti mo� Kuss:
Mori t z� B ür g er, � Pa ul � Dr ö g e, � Matt hi s� E c k h off, � Ei k e� Fl at h, � Ri c h ar d� Gi l l e, � Si l j a� Göt z-
ma n n, � H en ni n g� H üc kel h ei m, � St even� Kal en u k, � Ji mmy� Kar ri e, � Ur s� Köni g, � Val e nti n a
Kri eg, � L evi n� Kur ok, � Vi nc ent� L ei f er t , � L u kas� Mar ti ni , � Fl ori a n� Nü b el , � E mr e� Oku mus,
Patri c k� Sc h n a bel , � J ul i us� Sc h ul t e, � Al exei � Sc h war z, � E va� Si ed h off, � Da ni el � St r ei t b er g,
T h eodor � Ti g g es, � C hri st op h� Tr a n, � A mel i e� Wi es e, � Marl o n� Zu n d el , � Ki l i a n� Tr üt en,
Noa h� Weber � u n d� J a n ni k� Sc h möl e�
�
Gäst e: � J ea n� Bar c el os, � Detl ef� Neu man n� ( F ol k wa n g� Musi ksc h ul e� E ss en), � E d di e
Nü n ni n g� ( Musi ksc h ul e� Li p pst a dt ), � Re mbr a n dt� Gerl ac h� ( Musi ksc h ul e� s´ H er t o g en-
b osc h, � Ni e d erl a n d e), � An dr eas� H eus er � ( Musi ksc h ul e� Dor t mu n d), � St ef a n� H ess e
( Musi ksc h ul e� Ar ns b er g) � s o wi e� Kari n� B ar g el , � Ga bri el e� Gr eg or ek, � P et er � Ti g g es,
Fr a nz� Sc hr öd er, � Kat h ari n a� Ra bi n ek� u n d� C hri st op h� Sc h önl e
Kl avi er - � u n d� I nst r u ment ent r a ns-p or t e� f ür � di e� Ver a nst al t u n g en� i nd er � St r a b a g- Hal l e:
U MZ U G� HI TZKE� | � S OE ST
MI T MAC HT ANZI NTE R N ATI O N AL E � T ANZ WEI S E N� F Ü R� J U N G� U N D� AL T
Vor � d er � St r a ba g- Hal l e� bi et et� di e� Gr u p p e� » Amur ett o� F ol k dr ops «� Tä nze� z u m
Mi t mac h en� a n. � Di e� Gr u p p e� s pi el t � Ta nz wei s e n, � di e� h eut e� n oc h� d or t � b el i e bt� � �
si n d� u n d� g es pi el t � wer den, � wo� ei g en e� F ol ktr a di ti on en� l eb en di g� g ebl i eb en� si n d
u n d� z ur � F ei er k ul t ur � g eh ör en. � Daz u� z ä hl en� Kl ä n g e� a us� S ka n di n avi en� u n d� Ost -
eur opa� ebens o� wi e� Mel odi en� a us� E n gl a n d� u n d� I rl a n d, � H ol l a n d, � Fr a nkr ei c h� oder
a us� Mexi k o. � Mi t � Hi n g a b e� wi d men� si c h� di e� Musi ka nt en� d er � H er a usf or d er u n g, �
di e� t r a di ti o n el l e n� Wei s en� st et s� mi t � s wi n g en den� u n d� moder n en� R hyt h mus-
ar r a n g e ment s� z u� pr äs enti er en. �
Di e� Sc hri t t e� u n d� Fi g ur en� d er � T ä nze� kön n en� u nt er � Anl ei t u n g� d er � Ta nz mei st eri n-
n en� d er � Ar ns b er g er � F ol kt a nz bi g ba n d� s c h n el l � g el er nt� wer d en. � S o� ka n n� d as� P u b-
l i k u m� mi t � gr o ße m� S pa ß� mi t mac h en� u n d� di e� E n er gi e� d er � Mi sc h u n g� a us� h a n d-
g e mac ht er � Musi k, � ei g en er � Be weg u n g� u n d� ei n e m� sti mmu n gsvol l e n� Gr u p p en-
g ef ü hl � b ei m� g e mei ns a men� Ta nzen� erl e b en.
Ma nfr ed� Kerl � Gi t ar r e� | � Da g mar � Da mko wski - Kerl � Fl öt en
Hel ma� Bus e man n� Akkor d eon� | � St ef a n� L u et kens� Gei g e�
Ut a� Kl i n g eber g- Sc h ul t e� u n d� C hri st a� Dü pr e� Ta nza nl ei t eri n n en�
KL AVI E R MUSI K� P U RT ANZ� AU F � 8 8� T AS TE N
Tast en- Tal ent e, � S al o n- S ol i st en, � Kl avi er - Kön n er� u n d� Pop- Perf or mer � a us� d en
Kl avi er kl ass en� d er � Musi ksc h ul e� s pa n n en� ei n en� Bog en� von� Bac h� ü b er � B eet -
h oven� z u� d en� Beatl es, � Kl a n gz a u b er ei en� von� Li s zt � u n d� Deb uss y� ver sc h mel zen
mi t � Ei g enko mposi ti o n en� u n d� I mpr ovi s ati o n en, � g ar ni er t � mi t � Pi a n o- Pop� –� hi er
b eko mmt� di e� u n en dl i c h e� Vi el f al t � d er � Kl avi er musi k� ei n e� ei g en e� B ü h n e.
L e n n ar t � Kop mei er, � L e nz� Behr ni n g, � Mar a h- S op hi e�
H ei nri c h, � J ak u b� Ko mor o wsky, � Matt hi as� Tr a n, � A mel i e�
Ker st en, � L o ui s� Opi t z, � S uj eon g� Ki m, � L eon ar d� Ka mp,
Dari us� Sc h ul t e- E ver s u m� Kl avi er
C hri st op h� H en gst� Moder ati o n
r� 1 5
1 5: 30� U HR
AUSSE NBE REI C H
1 1 : 45� U HR
GROSSE� BÜHNE
DE NI S� G OL D BE R G
MO ME NTS� I N� A� LI F EDeni s� Gol d b er g, � g eb or en� 1 9 3 3, � wuc hs� i n� ei n er � j ü di s c h en� F a mi l i e� i n� Ka pst a dt,
S ü dafri ka� a uf� u n d� s c hl oss� d or t � ei n� St u di u m� al s� Ba ui n g eni e ur � a b. � Al s� Mi t gl i e d
d er � Ko mmu ni sti s c h en� Par t ei � S ü dafri kas� ( S ACP), � di e� vo m� h er r sc h en d en� Apar t -
h ei dsr egi me� u nt er dr üc kt� wur d e, � war � er � Mi t b egr ü n d er � d es� » Con gr ess� of� De mo-
cr at s «, � ei n er � Or g a ni s ati o n� wei ßer � Ko mmu ni st en� mi t � u n g ef ä hr � 2 00� Mi t gl i e d er n,
di e� d en� » Afri c a n� Nati o n al � Con gr ess «� ( ANC)� u nt er st üt zt en. � �
I n� s ei n e m� Ka mpf� g eg en� di e� Apar t h ei d p ol i ti k� s ei n es� L a n d es� ver br ac ht e� er � 2 2
J a hr e� i n� d en� Gef ä n g ni ss en� S ü dafri kas. � Al s� Wei ßer � wur d e� Gol d b er g, � a n d er s� al s
s ei n e� s c h war zen� Mi t st r ei t er, � ni c ht � a uf� d er � b er üc hti gt en� Gef ä n g ni si ns el � Rob ben
I sl a n d, � s on d er n� i n� ei n e m� Gef ä n g ni s� i n� Pr et ori a� i n h afti er t . � Wä hr en d� di es er � Zei t
kon nt e� er � dr ei � F er nst u di en gä n g e� a bsc hl i e ßen, � u nt er � a n d er e m� ei n� J ur ast u di u m. �
1 9 85� wur d e� Gol d b er g� n ac h� s c h wi eri g en� Ver h a n dl u n g en� a us� d er � Haft � e ntl ass en
u n d� n ac h� I sr a el � a b g esc h oben. � U n g ebr oc h en� kä mpft e� er � a us� s ei n e m� s pät er en
L on d on er � E xi l � wei t er � f ür � di e� Absc h aff u n g� d er � Apar t h ei d� u n d� ver t r at � d en� ANC
u. a. � b ei � d en� Ver ei nt en� Nati o n en. � I m� J a hr � 2 002� k ehr t e� er � n ac h� S ü dafri ka� z ur üc k.
I n� d e m� 2 0 1 6� ur a uf g ef ü hr t en� Wer k� » Mo ment s� I n� A� Li f e«� s ki zzi er t � Gol d b er g� s ei n
L eb en� von� d er � f r ü h en� Ki n d h ei t � ü b er
d en� p ol i ti s c h en� Ka mpf� u n d� di e� J a hr e
i m� Gef ä n g ni s� bi s� z u� s ei n e m� E n ga g e-
ment� i n� d er � Zei t � n ac h� d er � Apar t h ei d. �
Mi t � d en� ei nf ü hl s a m� u nt erl e gt en� Kl ä n-
g en� ei n es� Ka mmer ens e mbl es� u n d� d er
Musi k� von� Matt hi j s� va n� Di j k� er z ä hl t
Gol d b er g� s el bst � s ei n e� e moti on al � b e-
wegen d e� L eb ens g esc hi c ht e.
MO ME NTS� I N� A� L I F E � | � E NS E MBL E
Matt hi j s� va n� Di j k� Ko mponi st � | � De ni s� Gol d b er g� Text� u n d� S pr ec h er
J ör g� Vog el � Kl ari n ett e� | � Pat ri c k� H en gst� P er c ussi o n
Maxa mi l l i a n� H ör meyer � 1 . � Vi ol i n e� | � �E z gi � S u� Apaydi n� 2. � Vi ol i n e� �� �� � �
Bi r t e� J a h nke� Vi ol a� | � J a n a� S us uri � Vi ol o nc el l o� | �� E n di ka� Rodri g u ez�� Kontr a bass
L ot h ar � B er g er � Ob er t on g es a n g� | � C hri st op h� H en gst� Kl avi er
Ac hi m� Fi edl er � Di ri g e nt� | � Pr of. � Gar et h� L u b b e� Ei nst u di er u n g
t� Vol l st ä n di g er � Text� i n� d eut sc h er � Ü b er s et z u n g� a b� S ei t e� 2 1
r� 1 7
1 6: 00� U HR
GROSSE� BÜHNE
P O DI U MS DI S K U S SI O N� MI T� DE NI S� G OL D B E R G
» F R EI H EI TL I C H E S� L E B E N� I N� E I NE R� MU L TI N ATI O N AL E N
GE S E L L S C H AF T «
Sc h ül er � u n d� St u di er en de� d er � S oest er � Sc h ul en� u n d� d er � F ac h h oc hsc h ul e� di s k uti e-
r en� mi t � Deni s� Gol d b er g� vor � d e m� Hi nt er gr u n d� d er � Ver t o n u n g� s ei n er � b e wegen-
d en� Bi ogr a p hi e� i m� Ansc hl uss� a n� di e� Auff ü hr u n g� von� » Mo ment s� i n� a� Li f e«. � Di e
Podi u mst ei l n eh mer � h a b en� di e� Mögl i c h kei t , � s o wohl � i hr en� ei g en en� St a n d p u nkt�
z u m� T h e ma� d eutl i c h� z u� mac h en, � al s� a uc h� g a nz� p er s önl i c h e� Fr a g en� a n� Deni s
Gol d b er g� z u� st el l e n.
T EI L NE H ME RHen ni n g� Di c ks, � F ac h h oc hsc h ul e� S ü d westf al e n /St a n d or t � S oest� | � Mari a� Al b er s-
mei er � u n d� Gi n a� Ni ed d u, � Ges a mt sc h ul e� S oest� | � Ted dy� Wal t er � u n d� Rebecc a� J on es,
Al d egr ever gy mnasi u m� | � J u di t h� Düri n g, � Conr a d� von� S oest� Gy mnasi u m� | � Ant oni a
Kl ei nsc h mi dt� u n d� J a ni n e� Wassi l j e w, � Ar c hi gy mnasi u m� | � Br eyt en� Li l l e, � B ör d e-
sc h ul e� | � Ni cl as� Mül l er, � H u b er t us- Sc h wart z- Ber uf s kol l e g
Pr of. � Dr. � T h o mas� Weyer, � F ac h h oc hsc h ul e� S ü d westf al e n� | � L ei t u n g�
3 0� J AH RE� S OE STE R� MAL S C H UL E�G R OS S E � BI L DE R AU S S T E L L U N G� U N D� MAL AKTI O N
1 9 87� bi s� 2 0 1 7: � Di e� S oest er � Mal s c h ul e�
f ei er t � i hr en� 3 0. � Geb ur t st a g� g e mei ns a m�
mi t � d er � j et zt � » 70-j ä hri g e n «� Musi ksc h ul e�
i n� d er � St r a ba g- Hal l e� –� d as� er gi bt � z us a m-
men� 1 00� J a hr e� musi kal i s c h- k ü nstl eri s c h e�
Aus bi l d u n g� i n� S oest . � Al l e� Mal sc h ül eri n n en�
u n d� Mal sc h ül er� pr äs enti er en� si c h� mi t� i hr en
akt u el l e n� Ar b ei t en� i n� d er � H al l e. � Dr a u ßen�
gi bt � es� z u d e m� ei n e� s p ont a n e� Mal a kti o n�
mi t � Pi ns el � u n d� Kr ei d e� u nt er � d e m� Mott o�
» Ha p py� Pai nti n g «.
1 7: 00� U HR
GROSSE� BÜ HNE
GANZTÄGI G
I N� DE R� HALL E
� GE L B�
U NE N DLI C H E � MÖGLI C H K EI T E N� AU S
ROT� +� GE L B� +� BL AU
B EI � U NS� D R E HT� SI C H� AL L E S� U M� F AR B E N!
Di e� I d ee� z ur � Gr ü n d u n g� d er � S oest er � Mal s c h ul e� h att en� d er � Kü nstl er � Karl � Ri c h ar d
J a u ns� u n d� di e� Ku nst pä da g ogi n n en� Ga bri el e� F u hl r ott � u n d� Kari n� St ei g. � I hr � Vor bi l d
f ür � ei n e� Ki n d er mal sc h ul e� i n� S oest� war � di e� E mden er � Mal sc h ul e� von� H enri
Na n n en.
Das� Anl i e g en� i st � es, � di e� s c h öpf eri s c h en� Anl a g en� von� Ki n d er n� a uf z us p ür en� u n d
z u� f ör d er n� u n d� i m� fr ei e n� U mga n g� mi t � d en� dr ei � Gr u n df ar b en� di e� Beg ei st er u n g
f ür � d as� Mal en� z u� wec ken.
r� � Be wusst� s ehen� l er nenr� � Mal en� mi t� Fr eu der� � Mal en� mi t� Phant asi er� � Mal en� mi t� L ei b� u n d� Seel e
Di e� Fr eu d e� a m� kr eati ven� Tu n� i n�
kl ei n en� Gr u p p en� oh n e� j egl i c h en�
L ei st u n gs- � u n d� Ze ns ur en dr uc k�
st eht� i m� Vor d er gr u n d� u n d� wi r d�
von� d en� Mal sc h ül er n� al s� » Weg�
z u� si c h� s el bst «� e mpf u n d en.
U NS E R� AN GE B OTWi r � bi et e n� Mal k ur s e� f ür � Ki n d er � u n d� J u g en dl i c h e� a b� 5� J a hr e n� u n d� At el i er gr u p p en
f ür � Er wac hs en e� a n. � U ns er e� U nt er ri c ht s gr u p p en� si n d� ni c ht� gr ö ßer � al s� 1 2� Tei l n eh-
mer � u n d� si n d� al t er s g e mäß� ei n g et ei l t . � Di e� Kur s e� si n d� f or tl a uf e n d� mi t � wöc h ent -
l i c h� 9 0� Mi n ut en� U nt er ri c ht , � a u ßer � i n� d e n� Sc h ul f eri e n.
K O NT AKTSoest er� Mal sc hul e� e. V. �
Karl � Ri c h ar d� J a u ns
Ni ed er b er g h ei mer � St r. � 2 4a
5 9494� S oest
Tel . � 0 2 92 1 /3 3 5 64
i nf o @s oest er - mal sc h ul e. d e
www. s oest er - mal sc h ul e. d e
r� 1 9
E I NL E I T U N G
I c h� war� mi r � si c h er, � dass� wi r� ni c ht� i m� Gef ä n gni s� st er ben� wür den. � I c h� dac ht e, � dass� di e
Zei t� d er� Apart h ei d� a bgel a uf en� s ei . � Al s� wi r� u ns er en� be waff n et en� Ka mpf� began n en,
bes agt e� u ns er� Mani f est, � dass� wi r� a m� E n de� di e� Mac ht� h a ben� wür den, � es� a ber� b ess er
wär e, � ei n e� pol i ti sc h e� L ös u n g� a nz ustr eben� f ür � di e� Gl ei c h ber ec hti g u n g� f ür � al l e. � Wi r
s a gt en, � wen n� i hr � b er ei t� s ei d� z u� r eden, � wer den� wi r� a uc h� ber ei t� s ei n. �
Von� de m� Zei t p u nkt� bi s� z u m� t at s äc hl i c h en� Begi n n� d er� Ges pr äc h e� ver gi n gen� 30� J a hr e.
I . � F R AU� C O OK
I c h� wur de� a n� mei n e m� 6. � Geburt st a g, � de m� 1 1 . � Apri l � 1 939, � ei n gesc h ul t . � Ma ma� u n d
Papa� s a gt en, � dass� i c h� von� L ehr en den� u n d� Kl ass enka mer a di n n en� u n d� - ka mer aden
dr a n gs al i ert� wer den� wür de, � da� si e� j a� al l e� Ko mmu ni st en� u n d� Ni c ht- Rassi st en� s ei en.
L eut e� al l er � Ha utf ar ben� u n d� Sc hi c ht en� ka men� u ns� z u� Ha us e� bes uc hen. �
U n d� a uc h, � wei l � es� i n� d en� 1 930er n� war, � vor� d e m� 2. � Wel t kri eg; � Anti s e mi ti s mus� war� wei t
ver br ei t et. � Di e� L eut e� n a n nt en� mi c h� „J u denj u n ge“! � Si e� s a gt en, � mac h� das� Best e, � was� du
kan nst� i n� d er� Sc h ul e. � I c h� musst e� ni c ht� Kl ass en best er� s ei n, � es� a ber� s o� g ut� wi e� mögl i c h
ver s uc h en, � s odass� mi c h� ni e man d� daf ür� wür de� a n gr ei f en� kön nen, � dass� i c h� s o� oder� s o
war, � oder� eben� i r g en d wi e� s o� wi e� j e man d� i n� i hr en� Vor urt ei l en. �
Fr a u� Cook� war� mei n e� er st e� L ehr eri n. � Si e� war� j u n g� u n d� wu n der sc h ön. � I c h� ka n n� n oc h
i mmer� i hr en� Pa gensc h ni tt� s eh en� u n d� i hr� wu nder vol l es� Parf u m� ri ec h en. � I m� Al t er� von
s ec hs� h a be� i c h� mi c h� s of ort� i n� si e� verl i ebt. �
I n� d er� Fr ü hst ücks paus e� gi n gen� wi r � i mmer� al l e� a uf� d en� Sc h ul h of, � a ßen� u ns er� Br ot� u n d
tr a nken� ei n e� Tass e� Mi l c h. � Ei n es� Ta ges, � al s� wi r� wi eder� r ei n gi n gen, � war� Fr a u� Cook� s ehr
tr a uri g. � I hr e� g ol dene� Ar mbandu hr� wur de� a us� d er� Sc h u bl a de� i hr es� Sc hr ei bti sc h es� g e-
st ohl en. � „ Wer� h at� si e� g en o mmen?“� fr a gt e� si e. � 3 0� S ec hsj ä hri g e� sc hri en� wi e� a us� ei n e m
Mu nde, � „ Nol a n� h at� si e� g en o mmen, � Fr a u� Cook“. � Nol a n� h att e� ei n e� Has ensc hart e� u n d
ei n e� Ga u mens pal t e� u n d� er� s pr ac h� , ko mi sc h‘ .
DE NI S� G OL D BE R G
MO ME NTS� I N� A� LI F EMO ME NTE� EI NE S� L E BE NSÜ BE RSE TZ U N G� AUS� DE M� E N GLI S C HE N: �
VHS� S OE ST, � RE F E R AT� S P R AC HE N
r� 2 1
I c h� wusst e� ni c ht, � was� g esc h eh en� wür de. � I c h� kon nt e� E s mé� ni c ht� s a gen, � wohi n� i c h�
gi n g, � mi t� we m� i c h� gi n g, � wi e� i c h� gi n g, � wei l � i c h� si e� b esc h üt zen� musst e� u n d� mi c h� u n d
u ns� al l e. � I c h� s a gt e� ei nf ac h� n ur, � dass� i c h� i ns� Ausl a n d� gi n g� –� i c h� wür de� si e� n ac hko m-
men� l ass en, � s obal d� es� g ehen� wür de. �
I c h� hi el t� E s mé� u n d� di e� Ki n der� ni c ht� mehr� i n� mei n en� Ar men, � bi s� Davi d� 28� u n d� Hi l l y� � �
3 0� J a hr e� al t� war en. . . � I c h� wur de� 22� J a hr e� l a n g� u nver mei dl i c h� davon� a bgehal t en.
I I I . � L O OKS MART� N G U DL E
L ooks mart� Ngu dl e� war� ei n� be mer kens wert er� j u n ger� Man n. � Er� war� g ebi l d et, � a ber
r ut sc ht e� von� ei n er� Hi l f s ar bei t� i n� di e� n äc hst e. � Er � r epari er t e� a m� Woc h en en de� Sc h u he,
währ en d� ei n e� Gr u ppe� j u n ger� Män n er� si c h� u m� i h n� h er u m� s a mmel t e. � Er � l as� i h n en� di e
Nac hri c ht en� vor, � er kl är t e� si e� i h n en. � Er � war� ei n� n at ürl i c h er� Anf ü hr er� –� von� Geburt� a n. �
Al s� wi r � das� er st e� U mkhont o� we� Si z we� Tr ai ni n gsl a ger� i n� Ma mr e� or ga ni si ert en, � wur de
i c h� z u m� L a gerl ei t er� er n a n nt� –� der� Co mr ade� Co mmandant. � I c h� f a n d, � dass� L ooks mart�
d er� Anf ü hr er� s ei n� s ol l t e. � Er � s pr ac h� al l � u ns er e� S pr ac h en, � u n d� wen n� i c h� i n� u ns er� To wn-
s hi p� f u hr, � wür de� i c h� a uff al l en� wi e� ei n� b u nt er� H u n d. � Er� musst e� ei nf ac h� der� Ko mman-
dant� s ei n. �
Er � h att e� ei n e� a bs ol ut� n at ürl i c h e� Aut ori t ät. � Er � s el bst� h att e� ni e� ei n e� mi l i t äri sc h e� Aus-
bi l d u n g� g en oss en, � a ber� er � mac ht e� u ns er e� 3 0� Rekr ut en� i n� n ul l � Ko mma� ni c ht s� z u� ei n er
f u nkti oni er en den� mi l i t äri sc h en� Ei n h ei t, � di e� s ehr� di szi pl i ni er t� u n d� ent h usi asti sc h� war. �
Wel c h e� Auf gabe� a uc h� i mmer� si e� z u� erf ül l en� h att en� –� E s� hi eß� i mmer: � „J a, � Herr
Ko mmandant! ”� –� „J a, � Herr� Ko mmandant! ”� –� „ Wi r � mac h en� es� s o, � Herr � Ko mmandant. ”
Di es e� j u n gen� Män ner� ent wi c kel t en� i n� s pät er en� J a hr en� ei n e� en or me� Reput ati on� bei
U mkhont o� we� Si z we� Akti on en, � u n d� i n� der� ANC� al s� p ol i ti sc h e� Anf ü hr er. � I c h� bi n� u n-
gl a u bl i c h� st ol z� a uf� i hr e� L ei st u n gen, � a ber� L ooks mart� s pi el t e� ei n e� wi c hti g e� Rol l e� i n
u ns er� al l er � L eben. �
L ooks mart� war� d er� Er st e, � d er� 1 963� währ en d� ei n es� 90- t ä gi gen� Ver h ör s� z u� Tode� g ef ol -
t ert� wur de. � Mei n e� Befr a ger� dr oht en� mi r� mi t� d e ms el ben� E n de, � wen n� i c h� i h n en� kei n e
I nf or mati on en� geben� wür de. � Wei l � si e� mi c h� f ür� den� Pr ozess� ä u ßerl i c h� u nverl et zt� l ass en
wol l t en, � –� z us a mmen� mi t� � Nel s on� Man del a, � Wal t er� Si s ul u� u n d� a n der en� –� war� mei n e
F ol t er� ni c ht� p hysi sc h er, � s on der n� psyc hi sc h er� Art, � u nt er� f ort währ en der� An dr oh u n g� des
Todes� währ en d� der� dr ei � Monat e� mei n es� Ver h ör s.
Vi el e� J a hr e� s pät er, � 2 0 1 3, � war� i c h� da bei , � al s� di e� Überr est e� von� L ooks mart� a uf� ei n e m
Fri edh of� i n� Ma mel odi � i n� Ts h wane, � wel c h es� h eut e� Pr et ori a� h ei ßt, � exh u mi ert� wur den. �
Dort� war en� i nt er nati onal e� E xpert en� f ür� di e� I d enti fi zi er u n g� von� mensc hl i c h en� Ü ber -
r est en. � D NA- Test s� wur den� ge mac ht, � u n d� vi er� Monat e� s pät er� wur den� L ooks mart s
Überr est e� s ei n er� F a mi l i e� i n� ei n e m� wu n der sc h ön en� Sar g� ü ber geben� währ en d� ei n er
ei nf ac h en, � a ber� b er ü hr en den� Zer e moni e.
S ec hsj ä hri g e� J u n gs� kön n en� sc hr eckl i c h� g e mei n� s ei n. � Fr a u� Cook� fr a gt e, � „ Woher� wi sst
i hr, � dass� es� Nol a n� war ?“� „ Wi r� h a ben� i h n� g es eh en, � Fr a u� Cook! “� –� Aber� wi e� h ätt en� wi r �
i h n� s eh en� kön n en?� Wi r� war en� j a� al l e� dr a u ßen! �
Si e� n a h m� u ns� i ns� Kr euzver h ör� u n d� ver s uc ht e� u ns� z u� d e monstri er en, � was� wi r� da� ge-
s a gt� h att en. � Si e� ri ef� mi c h� a uf, � u n d� i c h� st a n d� n eben� i hr, � si e� l egt e� i hr en� Ar m� u m� mi c h.
S o� n a h� bei � Fr a u� Cook� z u� s ei n� war� p ei nl i c h. � Mei n� Gesi c ht� war� knal l r ot. � –� Aber� es� war
a uc h� sc h ön. �
Si e� br ac ht e� mi c h� daz u, � z u� ver st eh en, � dass� i c h� Nol a n� besc h ul di gt e, � wei l � er � a n der s� war
–� wegen� s ei n er� Has ensc hart e� mac ht en� wi r � i h n� z u m� Au ßens ei t er, � wi r � b ehan del t en� i h n
sc hr eckl i c h. � I c h� sc hä me� mi c h� j et zt� daf ür. � Aber� was� f ür � ei n e� L ekti on� si e� u ns� da mi t� ü ber
Vor urt ei l e� u n d� U n ger ec hti gkei t en� ert ei l t� h at!
Li ebe� Fr a u� Cook. � I c h� l i ebt e� Si e� s o� s ehr� u n d� i c h� d enke, � dass� Si e� dar a n� bet ei l i gt� war en,
mi c h� i ns� Gef ä n gni s� z u� bri n gen, � wei l � i c h� ei nf ac h� den� Gl a u ben� a ufr ec ht er h al t en� musst e,
dass� Vor urt ei l e� f al sc h� si n d. �
I I . � WE G G AN G� VO N� E S MÉ
Am� 8. � Mai � 1 963� tr at� das� , 90� Ta ge� I n hafti er u n gs ges et z‘ � (I n hafti er u n g� oh ne� Geri c ht s-
verf a hr en)� i n� Kr aft . � Das� Zi el � di es es� Ges et zes� war� es, � I nf or mati on en� ü ber� d en� be waff-
n et en� Ka mpf� f ür� di e� Si c h er h ei t s pol i zei � z u� fi l t er n. � Wi r � s a gt en: � „E s� i st� ei n e� Li zenz� z u m
F ol t er n. “
Mei n e� Ka mer aden� i n� Ka pst a dt� war en� si c h� si c h er, � dass� i c h� ei n er� d er� Er st en� s ei n� wür de,
di e� ver haft et� wer den� wür den. � Ni c ht, � dass� di e� Pol i zei � ni c ht� g e wusst� h ätt e, � dass� i c h� a n
U mkhont o� we� Si z we� bet ei l i gt� war, � a ber� wenn� es� u m� L a ut s pr ec h er syst e me, � Dr uc ken,
Vor ber ei t u n g� von� Fl u gbl ätt er n� u n d� Si ebdr uckpost er� gi n g, � war� i c h� d er� Typ, � d en� s ei n e
Fr eu n de� „ Mr. � Tec h ni c o“� n a n nt en, � d er� Typ, � d er� a n der en� di es e� Di n ge� bei br ac ht e. �
Si e� s a gt en, � „ Du� wi r st� mi n dest ens� 1 0� J a hr e� beko mmen, � Deni s, � h a u� l i eber� a b. � Geh� i ns
Ausl a n d, � mac h� ' n e� Aus bi l d u n g, � ko mm� mi t� ei n er� n eu en� I d enti t ät, � mi t� n eu en� Pa pi e-
r en. . . “� Ei ni g e� Ka mer aden� war en� s ogar� s o� dr ei st, � pl asti sc h e� Chi r ur gi e� vor z usc hl a gen,
u m� mi c h� g ut a uss eh en d� z u� mac h en. �
Aber� d u� h a ust� ni c ht� ei nf ac h� a b. � Du� musst� di szi pl i ni ert� bl ei b en� u n d� a n� d en� n äc hst
h öh er en� Vor ges et zt en� dei n er� Or ga ni s ati on, � d er� u ns er� Ober ko mmandeur� i n� J ohan n es-
bur g� war, � Beri c ht� er st att en. � Dort� tr af� i c h� u ns er e� ober st en� Anf ü hr er, � di e� mi c h� bat en� �
z u� bl ei ben, � u m� di e� Waff en� vor z u ber ei t en� f ür � ei n en� gr oßen� Auf st a n d: � OPE R ATI O N
MAYI B UYE.
Mei n e� Fr a u� E s mé� u n d� di e� Ki n der� z u� verl ass en� war� sc h wi eri g. � U ns er e� Toc ht er� Hi l l ar y
war� ac ht� J a hr e� al t� u n d� u ns er� S oh n� Davi d� war� s ec hs. � Hi l l y� wac ht e� a uf, � al s� i c h� si e� u m-
ar mt e, � u m� a uf� Wi eder s ehen� z u� s a gen. � Davi d� war� h al b� wac h, � a ber� er � wusst e� ni c ht,
was� l os� war. � I c h� ver sc h wan d� ei nf ac h� a us� i hr e m� L eben.
r� 2322� r
Der� Pr ozess� gi n g� wei t er, � u n d� ei ni g e� von� u ns� mac ht en� ei n e� Auss a ge. � Wal t er� Si s ul u� �
war� ei n� i nt el l ekt u el l er� Ri es e� i n� u ns er er� Befr ei u n gs be wegu n g, � a n gef ü hrt� vo m� afri ka-
ni sc h en� Nati on al kon gr ess. � U n d� Dr. � Yut ar, � d er� ei nzi ge� Ankl ä ger� mi t� ei n e m� Dokt orti t el ,
dac ht e, � er � wär e� ü berl egen er. � Wal t er� kr e mpel t e� i h n� a uf� d er� i nt el l ekt u el l en� Sc hi en e
u m, � ei n e� ec ht e� Mac ht de monstr ati on� a n� r u hi g en� Er kl är u n gen� u n d� vol l ko mmener� Über -
zeu gu n g, � g egen� di e� ba nal en� Be mer ku n gen� ei n es� Rassi st en. � Fr a u� Cook� h ätt e� i h n� a us-
s orti er en� s ol l en!
I c h� mac ht e� ei n e� Auss a ge, � ni c ht� dass� i c h� mi c h� h ätt e� s el bst� fr ei � s pr ec h en� kön n en, � a ber
da� ga b� es� ei n e� kl ei n e� Ges et zesl üc ke. � Wi c hti ger� war� es, � dass� i c h� er kl är en� kon nt e, � wa-
r u m� i c h� i nvol vi ert� war. � Al s� ei n� pri vi l egi ert er� Wei ßer� wär e� i c h� ver a nt wortl i c h� f ür� das
Syst e m, � bi s� i c h� mi c h� ni c ht� g egen� das� Regi me, � das� mi c h� g e mac ht� h at, � a ufl eh n en
wür de, � ei n� Er st er - Gen er ati on- S ü dafri ka n er, � s o� pri vi l egi ert.
Am� E n de� des� Pr ozess es� er kl är t e� d er� Ri c ht er� u ns� i n� vi er � F äl l en� f ür � sc h ul di g: � Ver sc h wö-
r u n g� z ur� St ür z u n g� des� St aat es, � ei n� Pl a n, � u m� ei n e� mi l i t äri sc h e� I nvasi on� z u� st ar t en� u n d
ver sc hi eden e� a n der e� Di n ge. � I n� mei n e m� F al l � h ätt e� i c h� ei n e� wei t er e� F ar m� f ür� u ns� g e-
kauft. � Un d� ei n en� Vol ks wagen� Ko mbi , � mi t� wu nder sc hönen� Gar di n en, � u m� mei ne� gr oßen
Anf ü hr er� z u� ver st ecken. � I c h, � ei n� wei ßer� J u n ge, � dr ei ßi g� J a hr e� al t, � Anzu g, � Kr a gen, � Kr a-
watt e, � s eri ös� a uss eh en d, � h ätt e� si e� h er u mf ahr en� kön n en.
Am� näc hst en� Ta g� ka m� der� Ri c ht er� r ei n, � u m� den� Urt ei l ss pr uc h� z u� verl es en. � E s� wur de
auf� Str af mi n der u n g� pl ä di ert, � was� den� Ri c ht er� är gerl i c h� z u� sti mmen� sc hi en. � Sc hl i eßl i c h
l as� d er� Ri c ht er� s ehr� l ei s e� von� ei n e m� wi nzi g en� St üc k� Pa pi er, � „I n� ei n e m� Pr ozess� gl ei c h-
z us et zen� mi t� Hoc hverr at� i st� di e� ei nzi g e� a n ge mess en e� Str af e� di e� ul ti mati ve� Str af e”� –
der� Tod.
Aber� wi r� wur den� ni c ht� d es� Hoc hverr at s� a n gekl a gt, � wi r � wur den� der� Sa bot a ge� a n ge-
kl a gt, � d es wegen� kon nt e� er� i n� ei ni gen� P u nkt en� Mi l d e� wal t en� l ass en, � a ber� di e� ei nzi g e
Nac hsi c ht, � i n� Bezu g� a uf� s ei n e� Pfl i c ht en, � di e� Ges et ze� u n d� Or dn u n g� a ufr ec ht z u er hal t en,
war� i n� al l en� Ankl a gepu nkt en� das� L eben. � I c h� war� 3 1 � J a hr e� al t� u n d� wür de� i m� Gef ä n gni s
vi er� Mal � n ac h ei n a n der� st er ben. . .
Mei n e� Mutt er� kon nt e� es� ni c ht� ver st eh en� u n d� ri ef, � „ Deni s! � Deni s! � Was� i st� es� d en n
n u n?”� u n d� i c h� s a gt e, � „E s� i st� das� L eben! � U n d� das� L eben� i st� wu n der bar! ”
Der� Pr ei s� i m� L eben, � i m� L ei den, � i n� d er� Tr a gödi e, � war� ent s et zl i c h. � Aber� wi r � war en� ü ber-
zeu gt, � dass� wi r � ü berl eben� wür den. � Am� tr a uri gst en� f ür� mi c h� war, � dass� Br a m� Fi s h er,
u ns er� f ü hr en der� Vert ei di g er� –� d er� s a gt e, � dass� er � si c h� si c h er� vor� ei n er� Ver haft u n g
f ü hl t e, � währ en d� er� das� Vert ei di g u n gst ea m� i m� Ri voni a� Pr ozess� f ü hrt e� –� dr ei � Woc hen
danac h� ver haft et� wur de.
Sc hl i eßl i c h� fl oh� er, � währ en d� er� a uf� Ka uti on� fr ei � war, � u n d� wur de� n eu n� Monat e� s pät er
wi eder� ver h aft et� wegen� Unt er gr u n dakti vi t ät en, � wur de� z u� l ebensl ä n gl i c h� ver urt ei l t .
U n d� s o� g es el l t e� si c h� mei n� Vert ei di g er� i m� Gef ä n gni s� z u� mi r. � Er � st ar b, � i mmer� n oc h� al s
Häftl i n g, � a n� Kr ebs. � I c h� gl a u be, � dass� di e� medi zi ni sc h e� Ver s or gu n g� u nz ur ei c h en d� war.
Er n eut� s a ß� i c h� b ei � d er� F a mi l i e. � L ooks mart s� El t er n� war en� al t� u n d� er sc h ütt ert� von� den
Er ei g ni ss en. � S ei n� S oh n� si eht� a us� wi e� s ei n� Vat er. � Er � war� s ec hs� J a hr e� al t, � al s� s ei n� Pa pa
er mor det� wur de. � Al s� Er wac hs en er� ver br ac ht e� er� 30� J a hr e� da mi t, � di e� Regi er u n g� daz u
z u� dr ä n gen� h er a usz ufi n den, � was� g esc h eh en� war. � Di e� Aufl ös u n g� erf ol gt e� sc hl i eßl i c h
n ac h� 5 0� J a hr en.
Fr ei h ei t� i st� t eu er, � wei ßt� d u. �
I V. � RI VO NI A� P R OZE SS
Uns er e� 90- t ä gi g e� Haft� n ei gt e� si c h� d e m� E n de. � Wi r � wur den� besc h ul di gt, � ei n e� Sa bot a ge-
h an dl u n g� began gen� z u� h a ben, � di e� a uc h� ei n e� Todesstr af e� mi t� si c h� bri n gen� kön nt e.
El f� von� u ns� war en� vor� Geri c ht� u n d� der� Hype� war� u n gl a u bl i c h. � Di e� s ü dafri ka ni sc h en
Medi en� f or dert en� di e� Todesstr af e. � Wi r� war en� off ensi c htl i c h� sc h ul di g, � di e� Regi er u n g
s a gt e� di es� z u mi n dest, � u n d� es� ga b� Be wei s e� u n d� si e� wol l t en� u ns� h ä n gen� s eh en. � �
Der� Pr ozess� g egen� u ns� war� s ehr� h art . � Si e� h att en� ei n en� kl ar en� Vort ei l , � d en n� wenn� man
si c h� s el bst� vert ei di g en� musst e, � al l ei n gel ass en� mi t� al l � u ns er en� Ges et zen, � musst e� man
s ei n e� U nsc h ul d� b e wei s en. � Der� Gr u n ds at z� „ u nsc h ul di g� bi s� z u m� Be wei s� d er� Sc h ul d”
wur de� ü ber� Bor d� g e worf en, � u m� ei n e� Ver urt ei l u n g� l ei c ht er� z u� mac hen. �
Vi el e� U nt erl a gen� wur den� erf asst, � a uc h� ei ni g e� von� mei n en, � di e� si c h� mi t� der� Her st el -
l u n g� von� Waff en� bef asst en. � Noti zen� von� Nel s on� Man del a� –� ü ber� s ei n e� pol i ti sc h en� �
u n d� mi l i t äri sc h en� St u di en� u n d� Ta gebuc hei ntr ä ge� ü ber� L eut e, � di e� er � g etr off en� h att e.
Da� ga b� es� a uc h� or ga ni s at ori sc h e� Sac h en� von� Govan� Mbeki � u n d� Wal t er� Si s ul u. � Di es
wur de� von� ei ni g en� Ka mer aden� best är kt, � di e� b ei � d er� 90- t ä gi g en� I n hafti er u n g� ei n ge-
kni c kt� war en� u n d� da dur c h� daz u� g ebr ac ht� wur den, � mü ndl i c h e� Be wei s e� g egen� u ns� z u
l i ef er n. �
Gl ei c h� z u� Begi n n� s a gt en� wi r, � dass� wi r� di e� Bet ei l i g u n g� a n� „ ei n er� Ver sc h wör u n g� u m�
den� St aat� mi t� Waff en ge wal t� z u� st ür zen”� ni c ht� l eu gn en� wür den. � U ns er e� Vert ei di g u n g
musst e� pol i ti sc h er� Art� s ei n: � F ehl en de� De mokr ati e� i n� d er� Apart h ei d, � der� Aussc hl uss�
d er� Mehr h ei t� von� Per s on en� a us� de m� offi zi el l en� p ol i ti sc h en� L eben� des� L a n des� u n d� �
di e� Br ut al i t ät� verl a n gt en, � dass� wi r� das� Syst e m� st ür zt en. �
Nel s on� Man del a� er öff n et e� u ns er e� Vert ei di g u n g� mi t� ei n er� Rede� von� d er� Ankl a gebank.
Si e� da u ert e� f ast� vi er� St u n den� u n d� en det e� mi t� d er� ei n dri n gl i c h en� Er kl är u n g, � dass� er
s ei n� ga nzes� L eben� l a n g� al s� Sc h war zer� g egen� di e� Vor h err sc haft� der� Wei ßen� g ekä mpft
h abe. � S ei n� I d eal , � s a gt e� er, � s ei � ei n e� Ges el l sc haft, � i n� der� al l e� z us a mmen� l eben� kön nt en,
sc h war z� u n d� wei ß, � i n� Fri eden� u n d� Har moni e� –� ei n� I d eal , � von� de m� er� h offt e, � das� es
err ei c ht� wer den� wür de. � U n d� da n n� di e� b er ü h mt en� Wort e: � „ Aber, � mei n� Herr, � es� i st� ei n
I deal , � f ür � das� i c h� b er ei t� bi n� z u� st er ben, � wen n� es� s ei n� muss. ”
Wor an� i c h� mi c h� eri n n er e� i st� di e� Sti l l e, � di e� a m� E n de� di es er� Ka mpf ans age� i m� Ra u m
hi n g. � Si e� wur de� ni c ht� g esc hri een, � si e� wur de� n ur� mi t� en or mer� Ü ber zeu gu ng� u n d� E nt-
sc hl oss en hei t� g es agt. �
r� 2524� r
VI . � AU S GE B R AN NT, � AL L EI N. . . �
Aus gebr a n nt
al l ei n
i c h� l i ege�
ess e
sc hl af e
mei n� Kör per� ver ni mmt
al l es
al l es� i n n er hal b� d er� vi er � Wän de.
�
Monat e, � J a hr e
ver geh en� ni c ht� sc h n el l �
wen n� Ta ge� l a n g� si n d
u n d� i mmer� gl ei c h� -
ni c ht s� g et a n
ni c ht s� er r ei c ht
di e� Gedanken� n ur� a uf� si c h�
s el bst� g eri c ht et
hi nt er� d en� Mau er n.
�
Wei t� weg
i m� sc h wac hen� Nac ht wi n d wehen
sc hl ä gt� ei n e� Gl oc ke� di e� Zei t� a n
�
I m� Mor gen�
r u mpel t� di e� St a dt.
Dort� a u ßer hal b� d er� Mau er n
l eben� Mensc h en� i hr en� Al l t a g
VI I . � C H RI S� H ANI �
Chri s� Ha ni � war� ei n� j u n ger� Man n� a us� St el l en bosc h, � d er� i n� F ort� Har e� st u di ert� h att e� u n d
f ür� s ei n en� Wi der st a n d� gegen� di e� Apart h ei d� r u nt er� g esc hi c kt� wur de. � Nac h de m� der
Afri ka ni sc h e� Nati on al kon gr ess� f ür � i l l egal � er kl är t� wor den� war, � ka m� er� z ur üc k� n ac h
Kapst a dt� u n d� ri ef� di e� Or ga ni s ati on� Th e� Yout h� L ea gu e� wi eder� i ns� L eben.
Er� war� ei n� wi r kl i c h� dyna mi sc h er� Anf ü hr er, � er � gi n g� i ns� Ausl a n d, � u m� vor� ei n er� Str af e� z u
fl i eh en� f ür� s ei n e� Wei t er ar bei t� i m� i l l egal en� Afri ka ni sc h en� Nati on al kon gr ess. � Er � wur de
zu m� S ol dat en, � ei n e m� gr oßen� Bef ehl s h aber. � Er � war� i n� Bot s wana� i nt er ni ert, � wur de
l et zt en� E n des� befr ei t� u n d� f ü hrt e� s ei n e� Auf gabe� wei t er, � n ac h de m� u ns er e� Anf ü hr er
h ei mgeko mmen� war en. � Al s� di e� Ver ha n dl u n gs phas e� bega n n, � ka uft e� er� dr a u ßen� ei n e
Zei t u n g, � das� war� a n� ei n e m� Son nt a g mor gen� 1 993, � u n d� wur de� a us� ei n e m� vor bei f a h-
r en den� Aut o� er sc h oss en.
I c h� pfl egt e� i h n. � Er � war� a m� E n de� s o� g ebr ec hl i c h, � i c h� kon nt e� i h n� h oc h h eben� u n d� a uf� �
di e� Toi l ett e� s et zen� u n d� i h n� dort� wi eder� h oc h� h eben� u n d� z ur üc k� i ns� Bett� l egen.
Was� f ür � ei n e� Tr a gödi e. . . � Was� f ür � ei n� bri l l a nt er� Gei st. . . � Was� f ür � ei n� l ei d ensc haftl i c h
Gl a u ben der� a n� di e� Gl ei c h h ei t� u n d� di e� Fr ei h ei t .
V. � BE VE RLY� HI L L S
Wi r� wur den� i n� das� Hä n gegef ä n gni s� n ac h� Pr et ori a� g ebr ac ht. � Wei l � di e� Si c h er h ei t� i n
u ns er e m� Gef ä n gni s� ver bess ert� wer den� musst e, � wur den� wi r� al l e� d ort hi n� g ebr ac ht.
Si e� br ac ht en� u ns� i n� das� Gef ä n gni s, � b eka n nt� b ei � d en� ge wöh nl i c h en� Häftl i n gen� al s
„ Beverl y� Hi l l s. ”� Das� war� wi r kl i c h� Gal gen h u mor. �
U ns er� Absc h ni tt� –� � wo� wi r � ko mpl ett� al l ei n e� g ef a n gen� g ehal t en� wur den� u n d� kei n en
an der en� Gef a n gen en� s ehen� kon nt en� –� war� s ehr� n a h e� a m� Gal g en. � J ede� Woc h e� kon n-
t en� wi r � di e� Sc hr ei n er� h ör en, � wel c h e� a n� d en� Gal g en� ar bei t et en, � di e� F al l t ür en� t est et en,
u n d� wi r� ver mi eden� u ns er en� Hof gan g, � der� g enau� n eben� di es e m� Gebäu de� war. � S o� ei n e
wi der wärti g e� Vor st el l u n g� von� de m, � was� dort� passi er en� s ol l t e.
U n d� a n� di es e m� Aben d� fi n gen� di e� Gef a n gen en� a n� z u� si n gen, � u m� j en e� z u� tr öst en, � di e
gehä ngt� wer den� wür den, � i mmer� a m� Don ner st a g� mor gen. � Si e� s a n gen� Ki r c h enl i eder
u n d� si e� fi n gen� a n, � u n d� h ört en� a uf, � u n d� fi n gen� wi eder� a n, � u n d� h ört en� a uf, � bi s� et wa
dr ei t a us en d� Gef a n gene� di es e� Ki r c h enl i eder� s a n gen.
Ei ni g e� u ns er er� Ka mer a den� war en� i m� Todestr akt. � An� d en� mei st en� Aben den� s a n gen� �
si e� Fr ei h ei t sl i eder, � opti mi sti sc h� u n d� z uver si c htl i c h. � I c h� s pi el t e� di e� Mel odi en� a uf� mei -
n er� Fl öt e. � E s� war� d er� ei nzi ge� Weg� f ür� u ns� z u� ko mmuni zi er en� –� d ur c h� di e� Musi k. � Der
Ki r c h enl i eder ges an g� hi el t� di e� ga nze� Nac ht� a n, � u n d� a m� näc hst en� Mor gen� h ört en� wi r
da n n� den� Knal l � d er� F al l t ür en, � n or mal er wei s e� wur den� z wei � bi s� dr ei � L eut e� pr o� Woc h e
gehä ngt. � U n d� das� Si n gen� ver st u mmt e, � al s� ob� ei n� Sc h al t er� u mgel egt� wor den� wär e.
E s� war� str essi g, � Woc he� f ür � Woc h e� z u� wi ss en, � dass� L eut e� st er ben� wür den. . .
U n d� da n n� war� da� ei n� Er ei g ni s, � al s� off ensi c htl i c h� ei n e� afri ka ni sc h e� Fr a u� g ehä ngt� wur -
de, � wei l � man� a n� i hr en� Sc hr ei en� er ken nen� kon nt e, � dass� es� ei n e� wei bl i c h e� Sti mme� war,
u n d� a m� näc hst en� Ta g� h ört e� man� von� ge wöh nl i c h en� wei ßen� Kri mi n el l en, � wi e� si e� ü ber
si e� s pr ac h en, � mi t� s o� ei n er� Ver ac ht u n g� –� h er a bl ass en de� Wort e� f ür � ei n e� Per s on, � di e
st er ben� wür de, � vor� An gst� sc hr ei en d. � U n d� si e� mac ht en� Wi t ze� dar ü ber. . .
Vor� ei ni g en� J a hr en� wur de� i c h� z u� ei n e m� Bes uc h� mi t� i ns� Gef ä n gni s� g en o mmen, � u n d�
z u m� er st en� Mal � s a h� i c h� t at s äc hl i c h� d en� Gal genr a u m. � Di es er� wi r d� n u n, � i r oni sc h er-
wei s e, � f ür� r u h en de� Gesc häft svor gän ge� ben ut zt� –� es� gi bt� kei n en� a n der en� Ort, � u m�
di es e� z u� l a ger n.
r� 2726� r
�
F a bri ksi r en en� r uf en� z ur� Ar bei t
Di es el l oko moti ven� r a n gi er en
u n d� Ku ppl u n gen� r ass el n
Aut os� h u pen� u n d� Masc hi n en� dr öh n en.
I hr� Hä mmer n
Ob wohl � d ur c h� di e� Ma u er n� st u mpf
r ett et� mi c h� vor� d er� Ver z wei fl u n g
Es� i st� ni c ht� l ei c ht� f ür� Gedanken
zu� fl i egen
wen n� Kör per� u n d� S eel e
ei n ges perrt� si n d.
Doc h� i m� Auf wi n d
beko mmen� mei n e� Gedanken� Fl ü gel
wer den� sc harf� u n d� konzentri ert
fl i egen
kl ar � ü ber� di e� Mau er n
tr eff en� si c h� mi t� d e m� L eben
mi t� d er� a uf str eben den� Mensc h h ei t
u m� si c h
ei nz u mi sc h en
i n� di e� Wi der s pr üc h e
des� L ebens� dr a u ßen
u m� Neu es� a uf z u bau en
u n d� mei n e� Ni ederl a ge� –� ei n� Si eg� � �
Der� Aufr u hr� i m� L a n d� war� en or m, � er � war� u n ge mei n� popul är. � S ei n e� Er mor du n g� dr oht e,
i n� ei n en� Aus br uc h� wahl l os er, � u nkontr ol l i er t er� Ge wal t� g egen� Wei ße� a usz u uf er n.
Nel s on� Man del a� hi el t� ei n e� F er ns ehans pr ac h e, � u m� z u� Ru h e� u n d� Zur ückhal t u n g� a uf z u-
r uf en. � Er � erl ä ut ert e, � dass� s ol c h e� Art� von� Ge wal t� ei n e� d er arti g e� Bi tt er kei t� z ur üc kl ass en
wür de, � di e� er st� n ac h� s ehr� l a n ger� Zei t� ü ber wu n den� wer den� kön nt e. � Er � s a gt e, � dass� wi r
ei n en� mi l i t äri sc h en� Konfl i kt� ni c ht� wür den� g e wi n nen� kön n en, � da� d er� Apart h ei dsst aat
mi t� s ei n er� i nt er nati on al en� Rücken decku n g� vi el � z u� st ar k� s ei . � Aber� wi r � kön nt en� a n� d er
Wahl ur n e� si egen. � Wi r � br a uc ht en� Fri eden, � wi r� musst en� u ns� wei t er� i n� Ri c ht u n g� Wahl en
be wegen. �
U n d� i c h� muss� s a gen, � dass� Pr äsi dent� De� Kl er k� –� d er� l et zt e� Pr äsi dent� i n� d er� Apart h ei d� –
di es� er wi dert e. � Er� war� d ur c h� di es en� Mor d� u n d� di e� Wel l e� d er� Wut� daz u� g ez wu n gen,
den� Zei t p u nkt� d er� er st en� fr ei en� Wahl en� f ür � Apri l � 1 994� a nzus et zen.
Chri s� st ar b� al s o� ni c ht� u ms onst. � Aber� er� h ätt e� s ehr� gr oßen� Ei nfl uss� g ehabt, � h ätt e� er
gel ebt. � E s� h ätt e� vi el l ei c ht� ei n en� a n der en� Wahl a us ga n g� g egeben, � da� er � ü ber� ei n e� Art
von� I nt egri t ät� u n d� Per s önl i c hkei t sst är ke� verf ü gt e, � di e� di e� L eut e� z u m� Zu h ör en� be weg-
t en. � Er � er na n nt e� mi c h� z u� s ei n e m� Ko mmandeur. � I c h� f ü hl t e� mi c h� u n gl a u bl i c h� g eehrt,
dass� er � s o� ü ber� mi c h� dac ht e. �
VI I I . � T H E � QU AR RY� –� DE R� GEJ AGTE /DAS� OPF E R
Nel s on� Man del a� wur de� fr ei gel ass en� –� er � war� n oc h� ni c ht� Pr äsi d ent� –� da� h att e� er � sc h on
ei n en� „ Meet� t h e� Pr ess”� Ta g� a uf� Robben� I sl a n d. � An� di es e m� Mor gen� ka m� i c h� i n� Ca pe
To wn� a n� u n d� ei l t e� a uf� di e� I ns el . � E s� war� das� er st e� Mal , � dass� i c h� di es en� Ort� s a h, � da� i c h
i n� Pr et ori a� i n hafti ert� g e wes en� war.
Al s� i c h� von� der� F ä hr e� gi n g, � ka m� ei n� Man n� mi t� Dr ea dl oc ks� a uf� mi c h� z u� –� J a mes� Mange
–� u n d� s a gt e� „Si n d� Si e� Ka mer ad� Gol d ber g?”� Un d� i c h� s a gt e� „J a”. � Er � s a gt e� „Si e� si n d� d er
Ka mer ad, � d er� Fl öt e� f ür � u ns� g es pi el t� h at� al s� wi r� i m� Todestr akt� s a ßen. ”� Er � s a gt e, � dass
i c h� a uf� di es e� Art� mi t� i h n en� ko mmu ni zi er en� kon nt e, � h a be� i h n en� Hoff n u n g� u n d� Mut
gegeben. � Das� h at� mi c h� ti ef� b er ü hrt.
Wi r � b eka men� ei n e� F ü hr u n g� d ur c h� das� Gef ä n gni s, � da n n� s a ßen� wi r � i n� ei n er� Hal l e� u nt er
Portr ai t s� von� B. � J. � Vor st er� u n d� Ver woer d, � u n d� d e m� n eu en� Pol i zei - � u n d� Gef ä n gni s-
mi ni st er, � Adri aa n� Vl ok, � u n d� F. � W. � De� Kl er k. � Nel s on� Man del a� er zä hl t e� Gesc hi c ht en.
U n d� er� t at, � was� i c h� t u e: � Man� er zä hl t� Gesc hi c ht en� ü ber� das� Gef ä n gni s. � Ü ber� di e� Ab-
s ur di t ät� von� en gsti r ni g er� Mac ht, � a us geü bt� von� j u n gen� Offi zi el l en� u n d� Al t en.
U n d� u m� z u� zei gen, � dass� di c h� di es e� Erf a hr u n gen� ni c ht� g ebr oc h en� h a ben, � h at� di e
Gesc hi c ht e� ei n e� u n er wart et e� Wen du n g, � was� bei m� P u bl i ku m� ei n e� kur ze� eu ph ori sc h e
At mos phär e� er zeu gt� u n d� ei n� l ei c ht es� Gel äc ht er. � Aber� wi r � wusst en� vo m� Mac ht mi ss-
br a uc h. � U n d� von� L eut en, � di e� d ur c h� ei ni g e� Gef ä n gni s wärt er� tr a u mati si ert� wur den.
Wi r � wur den� g ebet en, � ei n en� S pazi er ga n g� d ur c h� den� Kal kst ei n br uc h� z u� mac h en, � i n�
d e m� Nel s on� u n d� al l � mei n e� Ka mer aden� ar bei t en� musst en. � Wi r� gi n gen� i n� ei n er� Rei h e
u n d� i c h� s a gt e� „ Nel . . . ”?
r� 2928� r
Manc h mal � musst� Du� Dei n e m� Är ger� L uft� mac h en, � wen n� Du� Dei n e� Gesc hi c ht en� er zä hl st .
Mensc h en� wur den� sc h wer� verl et zt. � E s� i st� i h n en� ni c ht� mögl i c h, � vor� di e� Medi en� z u� tr e-
t en� u n d� h er oi sc h� z u� wi r ken. � Manc h mal � musst� Du� d e m� Är ger� i n� i hr e m� I nt er ess e� L uft
mac hen. � Ni c ht� i mmer, � a ber� . . . � manc h mal . . � ei n� bi ßc h en.
Wal t er� Si s ul u� u nt er br ac h� mi c h� g ut� g el a u nt: � „ Oh� Deni s. . � wi r � h a ben� ge won nen, � s ei � ni c ht
ver bi tt ert . � Wi r � h a ben� g e won nen. ”� U n d� i c h� s a gt e� „ Wal t er! � E s� g eht� ni c ht� u m� , bi tt er‘ ,
E s� g eht� u m� , Wut‘ . � Wi r� d ürf en� ni c ht� z ul ass en, � dass� di es� n oc h� ei n mal � passi er t, � di es e
kl ei n gei sti g e� Mac ht, � di e� u ns er e m� Vol k� sc hadet ”. � U n d� da n n� sti mmt en� al l � di e� An der en
mi t� ei n, � a ber� si e� h ört en� mi c h� ni c ht . � Wal t er� s a gt e� es� i st� okay, � al s o� i st� es� okay. � Si e
mi ßver st a n den, � was� i c h� s a gt e.
U n d� da n n, � ei n� paar� Monat e� s pät er, � wur de� Nel s on� al s� Pr äsi d ent� ver ei di gt. � U n d� er� h att e
di e� Gabe, � di e� ri c hti g en� Wort e� z u� fi n den� –� eri n n ert� euc h: � „ Di es� i st� ei n� I d eal , � f ür� das� i c h
ber ei t� bi n� z u� st er ben. ”� –� Wi evi el � dr a mati sc h er� ka n n� man� s ei n?
Ver ei di gt� al s� Pr äsi d ent� hi el t� er� s ei n e� Rede, � i n� d er� s ei n e� l et zt en� Wort e� war en: � „ Ni e, �
ni e� u n d� ni e mal s� wi eder� d ürf en� wi r � erl a u ben, � dass� j e man d� ei n en� a n der en� Mensc h en
u nt er dr ückt� wi e� i n� d er� Ver gan gen h ei t ”.
„L et� fr eedo m� r ei gn! ”
I c h� f ü hl t e� mi c h� r eh abi l i ti ert. � Wi r� d ürf en� Mensc h en� ni c ht� erl a u ben, � ü ber� a n der e� z u
h err sc h en� a uf gr u n d� i hr er� Vor urt ei l e. � U n d� u ns er e� Fr ei h ei t� muss� si c h er st el l en, � dass� di es
ni c ht� passi er t. � I c h� wei ß� ni c ht, � ob� Nel s on� mi r� z u gehört� h at, � a ber� es� war� i m� Ei nkl a n g
mi t� d en� E nt wi c kl u n gen� a b� u n gef ä hr� 1 943� –� d e m� Afri c a ns' � Cl ai ms� Doc u ment. � E s� ver-
l a n gt e� n ac h� vol l ko mmener� Gl ei c h ber ec hti g u n g� i n� S ü dafri ka� f ür � al l e� Mensc h en.
U n d� da� st a n d� er, � 1 994, � di es� i mmer� n oc h� ver kü n den d, � vol l ko mmen� ü ber zeu gt, � dass� � �
es� das� Ri c hti g e� i st . � U n d� dari n� l i egt� mei n e� Hoff n u n g� f ür� di e� Zu ku nft� –� i n� a bs ol ut er
Über zeu gu ng� dess en, � was� mor al i sc h� ri c hti g� i st .
DE NI S� G OL DBE R G� MI T� NE L S ON� MANDE L A