’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

ÓÀÊØ∫ ¡‰«◊‰Â ¡º÷ È∂ «Ò÷ ‘Ø ◊¬∂,

¿∞‘ ª ‹ªÁ≈ √Δ «¬º’Ø ¡º÷ Á∂ «◊¡≈Õ

’«‘ «‘≈ ‘ª ˆ˜Ò ÓÀ∫(Ó∂Δ¡ª ⁄؉ÚΔ¡ª ˜Òª)

÷∞ÙÚøÂ ’øÚÒ

√øÍ≈Á’

√∞Òº÷‰ √‘ºÁΔ

4 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

Keh Riha Han Ghazal Main(Merian Chonvian Ghazalan)

byKhushwant Kanwal

22, New Parbhat Avenue,Nirankari Colony, Amritsar-143001

Mob: 98883-97635

Edited bySulakhan SarhadiMob: 94174-84337

0187-4265416

2010Published by Lokgeet Parkashan

S.C.O. 26-27, Sector 34 A, Chandigarh-160 022India

Ph.0172-5077427, 5077428Punjabi Bhawan Ludhiana, 98154-71219

visit us at : www.unistarbooks.comType Setting & Design PCIS

Printed & bound at Unistar Printing Unit, ChandigarhMobile : 98154-71219

© 2010 author

Produced and bound in IndiaAll rights reserved

This book is sold subject to the condition that it shall not, by way of trade or otherwise, be lent,resold, hired out, or otherwise circulated without the publisher's prior written consent in any form ofbinding or cover other than that in which it is published and without a similar condition including thiscondition being imposed on the subsequent purchaser and without limiting the rights under copyright

reserved above, no part of this publication may be reproduced, stored in or introduced into a retrievalsystem, or transmitted in any form or by any means(electronic, mechanical, photocopying, recording

or otherwise), without the prior written permission of both the copyright owner and the above-mentioned publisher of this book.

Poetry/Punjabi Poetry/Ghazal

5 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

√Ó͉

¡≈Í‰Δ ÂΔ‹Δ ÍΔÛ∑Δ Á∂ ’øÚÒ Î∞ºÒª

Ó«ÈøÁ ’øÚÒ, ∞«ÍøÁ ’øÚÒ

’«ÚÂ≈ ’øÚÒ Â∂ ¡ÓÈ ’øÚÒ ˘

* Á√Ó∂Ù ◊π± CC

* «˜ßÁ◊Δ Á≈ Ò¯˜ CD

* ’ ¡≈√ ÚΔ È≈ CE

* Ï‘π ’πfi ‘Ø «‘≈ CF

* ◊ºÒª ÏÛΔ¡ª ’ÁÀ CF

* ÓÈ Ó√«Â’ «Ú⁄ CG

* Ï‘πÂ≈ ‘À «Ë¡≈È CH

* ‹∂ ÓÀ∫ ÏØÒª CI

* ¡Í‰∂ ”⁄ ‘Δ ’√» CI

* √≈Ë ÁΔ ⁄∂ÒΔ ‘ª ÓÀ∫ D@

* ‘º√‰≈ ⁄≈«‘¡≈ √Δ DA

* ÍÀ∫ÁΔ «‹ºÊ∂ Ï≈ DA

* ÓÀ˘ Ó∂‡‰ Ú≈√Â∂ DB

* ‘ ’ÁÓ DB

* ⁄øÁ≈ ÓΩ√Ó DC

* Ó∂∂ ‘Ò≈ È∂ DD

* ÏΔ ⁄ºÒΔ «˜ßÁ◊Δ DD

* ’Δ «’√∂ ÁΔ DE

* ‘π‰ «¬√ ◊ºÒ ”⁄Ø∫ DF

* Â∂∂ «ÏÈ≈ DG

* ¿∞√ ˘ º«’¡ª DG

* Á∂÷Á∂ ‘Δ Á∂÷Á∂ DH

* ‘π‰ ª ÒØ’ DI

* ‹∂ ±ø √‘Δ «√È≈Ú∂∫ ¿∞μÂ∂ E@

* ¿∞ÛÈØ∫ Í«‘Òª E@

* ÓÀ∫ ¿πÁØ∫ ÚΔ EA

* º÷Ø ‘ÓÁÁΔ EB

* «ÓÒ‰ È≈ ‹∂ ‘πø◊≈∂ EC

* Ù«‘ Ó∂∂ ÁΔ¡ª ’∞ÛΔ¡ª EC

* «ÂÂÒΔ¡ª ED

* ’∞Î ’Ó≈™Á∂ ED

* ‘πøÁΔ «’√∂ ‹∂ Í≈¬Δ EE

* ‹∂ ±ø ¡Í‰≈ EE

* ’∂ ’Ø¬Δ ‹≈È ¡≈Í‰Δ ÂØ∫ EF

* ‹∂’ ¡º÷Ø∫ ͺ‡Δ EG

* ÓΩ√Ó EH

* ’∞ÛΔ¡ª «⁄ÛΔ¡ª EI

* ‘ ’‘≈‰Δ Ú≈√Â∂ EI

ÂÂ’≈* ˆ˜Ò Á≈ ÓÀÁ≈ÈΔ Á«¡≈/√πÒæ÷‰ √‘æÁΔ AA

* ’πfi ÙÏÁ Ò∂÷’ ÚºÒØ∫ /ıπÙÚø ’øÚÒ CA

* √Â∂ ‘πøÁ∂ ≈‘Δ¡ª È≈Ò F@

* ¡ÀÚ∂∫ ‘Δ FA

* ¡À «ÁÒ≈ „∂Δ È≈ „≈‘ FB

* Ï≈Ï≈ ‹Δ FB

* ’øÓ «Ò¡≈ ’ ¡’ÒØ∫ FD

* ’∞μfi È‘Δ∫ ’È≈ FD

* ‹Ø ¯˜ª ÂØ∫ ˆ≈«ÎÒ ‘ØÚ∂ FE

* ’Δ «¬Ù’∂ Á≈ «ÙÂ≈ FF

* ¿∞√ ÿÛΔ Âª FF

* ˜Ó≈È∂ ÂØ∫ ı¯≈ ‘Ø«¬¡≈ FG

* ¤∂Û∂ Ï≈Ï ’Ø¬Δ FH

* ‚ Òº◊Á≈ ‘ÀóA-H FI-GC

* ◊ºÒª ‹Á ÚΔ GC

* ’Ω‰ «’√ ˘ GD

* ‘πøÁ≈ ¡Í‰≈ ‹∂ GE

* ’Δ ÒØ’ª ˘ GE

* «ÁÒ ÁΔ¡ª Í◊‚ø‚Δ¡ª GF

* ÓÀ∫ ‘ª Â∞Í’≈ GG

* ÙÏÁ Â∞√Δ∫ GG

* Â∂∂ «÷¡≈Ò È≈Ò GH

* ÏΔ «◊¡≈ «ÁÈ GH

* ‘ ˆÓ Ó∂≈ GI

* ’º‹Ø ËΔ¡ª Á∂ ÍÁ∂ H@

* πæ÷ª È≈Ò È∂ HA

* ‹«‘ΔÒΔ¡ª ÍΩ‰ª È∂ HB

* ÓΩ√Ó È‘Δ∫ HB

* ‹≈‰≈ «’ºÊ∂ ‘À HC

* √±¬Δ Á∂ «‚æ◊‰ «‹ßÈ∂ HD

* ‚Á∂ «ÎΔ¬∂ HD

* «‘ßÁΔ √ÁΔÚ Ó∂∂ HE

* πμ÷ ‘πßÁ≈ √Δ HF

* 屧 «Óμª ˘ ØÈÀ∫ HG

* ÓπÙ«’Ò ÏÛΔ HH

* ÏΔ «◊¡≈ ˛ HH

* «ÁÈ Ì≈◊ª HI

* ’ßÓ «’√∂ Á∂ I@

* ‹ªÁΔ Âª IA

* ÷πÙΔ¡ª ÁΔ ˛ IA

* ◊π˜«¡≈ ‘ª ÓÀ∫ IB

* Óπμ’Á≈ ‹ªÁ≈ ˛ IC

* ´º‡Á≈ ‹ªÁ≈ ‘À IC

* ÍΩ‰ª Á≈ «√È≈Úª ID

* Ó≈ √π«‡¡≈ IE

* Á ÁÚ≈˜∂ ÷πμÒ∑∂ È∂ IF

* ‘ «‹ßÁ∂ ÁΔ IG

* ’Ó≈Ò √Δ «Í¡≈∂ IG

* √≈‘ Á∂ «ÙÂ∂ IH

* ’∞fi √Ø⁄ª ’Ó˜Ø II

* «¬‘ Ï≈ ‘∂ A@@

* ¿∞‘ ª A@A

* ’Ø √Ú≈Ò A@A

* È≈ √Δ È≈ √»Â A@B

* ͤ≈‰∂ ‹ªÁ∂ È∂ A@B

* º÷ª Ș A@C

* «¬’ «Ë A@D

* ÏπºÒ∑Δ¡ª ª ÏØÒ‰ A@D

* «Ù«Â¡ª ”⁄Ø∫ A@E

* ÍÃΔ ÈΔ∫Á «Úμ⁄ A@F

* Óπº’Δ ≈ A@G

* ‘ ÁÓ «¬μ’Ø A@G

* Ó∂Δ ˆ˜Ò A@H

* ´«Ë¡≈‰∂ Á∂ A@I

* ¡Êª Á≈ «ÒÏ≈√ AA@

* Á± ÁΔ¡ª ’Δ AAA

* ˛ Ùπ’ «’ AAA

* ‘ ÏøÁ≈ Ï∂-˜≈ AAB

* ¬∂È≈ ÚΔ ÓÀ∫ AAC

* Șª È≈Ò È˜≈∂ AAD

* ͺπ¤Á≈ ’Ø¬Δ È‘Δ∫ AAE

* Ú’Â Á∂÷ AAF

* «¬’≈ ˛ ‘Ó∂Ù≈ AAF

* Â∂∂ «ÁÒ ÁΔ ◊æÒ AAG

* ’æ⁄ Á≈ √Δ AAH

* ÓÀ∫ ª ‹Á ÚΔ √Ø⁄ª AAH

* ⁄ßÈ ⁄«Û∑¡≈ AAI

* ÚÂΔ √πßfl Ó√≈‰ AB@

* ÍΔÂ≈ ‹≈Ó ABA

* ‘π‰ È≈ «’Ë∂ ‹≈‰ ABA

* ¡Ê ‘Δ‰∂ ÏØÒ ABB

* ÓÀ鱧 Ò≈«¡ª ”⁄ ‘Δ ABC

* √Ø⁄ ÒÀ ABD

* ’‘≈‰Δ «¬‘ Ô≈Ø ABD

* «Ú≈√ ¡≈Í‰Δ ÂØ∫ ABE

* ’Ø«¬Òª Ú◊Δ ABF

* Á∂÷ «‘≈ ‘ª ÓÀ∫ ABF

* «ÓÒ «’Â∂ ABG

* ÓπÈ≈«√Ï È‘Δ∫ ABG

* √πæÂΔ¡ª ¡æ÷ª ABH

* Ò≈Ò ‘Ú∂ÒΔ ABI

* Òæ◊Á≈ ˛ ABI

* ’Á≈«⁄ ȑΔ∫ AC@

* «ÓÒ‰≈ ‘ØÚ∂ ª ACA

* «’μÊ∂ ◊¬Δ ACA

* È≈ ’Á≈«⁄ ACB

* ıª Á≈ «√Ò«√Ò≈ ACB

* ’∞º‡Δ ⁄ÒØ ACC

* ¡À ıπÁ≈! ACD

* ؉ Òº◊ ÍÀ∫Á∂ ˙ ACD

* «Ó∂ ÿ ˘ ACE

* √Ø⁄ «‘≈ √Δ ¿∞‘ ACF

* ÓÈ ‘ت Ú≈√Â∂ ACF

* Á∂÷Á∂ ‘ª ACG

* ◊ºÒ ‹Ø ¡√ÒΔ ACG

* ’ÒÓ ‹Á «Ò÷ÁΔ ACH

* ÓÈ Ó˜Δ Á∂ ÓØÂΔ ACI

* ’ΔÂ≈ ’ΩÒ ACI

* «¬’ºÒ∂ ‚∞ºÏ‰≈ ‘Δ √Δ AD@

* «Î’ È≈ ’«˙ ADA

* ¡Í‰≈ «ı¡≈Ò æ÷Δ∫ ADA

* ’Δ ¿∞‘ÁΔ «˜øÁ◊Δ ADB

* ÏÛ≈ ‘Δ Ì‡’‰≈ ÍÀ∫Á≈ ADB

* «’ºÊØ∫ ¡≈ «◊¡≈ ADC

* ‘≈Á√∂ Á ‘≈Á√∂ ADD

* Óπ’≈ ⁄πº’≈ ‘ª ÓÀ∫ ADD

* ω∂ «‹‘Û≈ Ó∂≈ ADE

* Á∂÷«Á¡ª ‘Δ Á∂÷«Á¡ª ADE

* ‘Ø ˆ˜Ò ◊¬Δ ADF

* ÏÛΔ ‘Δ ÒØÛ ‘À ‘≈Ò∂ ADF

* Óπ√¥≈ ‘Ø «◊¡≈ ADG

* ¡‹ÈÏΔ Ó≈‘ΩÒ «Ú⁄ ADG

* ÍΔ. ¬∂. Ó«È√‡ Á≈ ADH

* ’Á∂ ‘πøÁ≈ ‘À ¬∂Áª ÚΔ ADI

* ‹Ø ÚΔ «Ò÷‰À ADI

* ’Δ Â∞‘≈˘ ‘º’ ‘À AE@

* ¡≈¿∞‰≈ ‹≈‰≈ Ó∂≈ AEA

* «◊Ò≈ ’ª AEA

* Â∞«¡≈ «◊¡≈ AEB

* Â∂≈ ÚΔ Â∂ Ó∂≈ ÚΔ AEB

* ‹Ú≈Ï Á∂ Á∂ AEC

* «¬’ºÒ≈ «‹‘≈ AED

* «’™ È≈ ¿∞Á≈√ ‘ØÚª AED

* ‘πøÁ≈ «¬Ù’ ‹Á AEE

* ’Ó≈Ò ’Δ ‹≈È∂∫ ˙∫ AEE

* ÍΔ∫Á≈ Ù≈Ï È≈ ¿π‘ AEF

* ◊æÒ È≈ ÁØ‘ª ÂØ∫ ‘Ø¬Δ AEG

* √ªfi∂ Íø‹ Á«¡≈ AEH

* Ï∂-ÁÁ ˜Ó≈È≈ ’Δ ‹≈‰∂ AEH

* «‘‰≈ √Δ ‚ÍØ’ ¿πÈ∑ª AEI

* ¿π‘ ’Δ ‹≈‰Á∂ È∂ AF@

* ’Δ «¬È∑ª Á∂ «ÁÒ ”⁄ ˛ AFA

* ÓıÓÒ Ú◊∂ ÒØ’ª ˘ AFA

* √Ófi √’∂ È≈ AFB

* «ÓÒ‰ ÂØ∫ Úº‡Á∂ Í≈√≈ AFC

* Âæ«’¡≈ ÷πÙΔ Á≈ ӱߑ È≈ AFC

* √π-ÏßË ’ ’∂ ÒÀ «◊¡≈ AFD

* ’ßÏÁ≈ ‘ ’ÁÓ ÓÀ∫ AFD

* ‹Ø Ó∂Δ ‘≈ÒÂ ‘Δ AFE

* ÏÒÁΔ «ÓÙ≈Ò æ÷Δ∫ AFE

* ¿π√ ¡≈√ Á≈ ˛ «Íø‚≈ AFF

* ’Á∂ ’Ø¬Δ ’Á∂ ’Ø¬Δ AFF

* „±ß‚Á∂ ‘Ø ‹Ø «√Â≈≈ AFG

* ª ’Δ ’∂ ’Ø¬Δ AFG

* Ï≈◊ ‘À Ï≈◊ ’Δ’ AFH

* ÍÂ≈ Òμ◊ÁÀ AFI

* ¸æ√Â∂ «Ú⁄ ÷Û∑≈ √Ø⁄ª AFI

* ÙΔÙ∂ Á∂ ÿ AG@

* «ˆÒ≈ ’∂‘≈ AGA

* Â∂Δ ¡’Ò AGB

* ’ΔÂ≈ «’√∂ ’√± AGB

* «Ù«Â¡ª ÁΔ ÈΔ∫‘ AGC

* Íø¤Δ ª ¿π‚ ◊¬∂ √Δ AGC

* ÍÂ≈ «‡’≈‰≈ AGD

* «Îª ◊∂ ’≈ÎΔ¬∂ ÒæÌÁ∂ AGD

* ÏÛ∂ ı≈ «ÓÒ∂ È∂ AGE

* Â∂Δ¡ª Ó˜ª Ï≈Ï≈ AGF

* ‡πæ‡∂ ⁄ı∂ Úª◊ AGG

* ¡æ÷ª ”⁄ Ó‡’‰À ª AGG

* ‘Ø ÏÛ∂ ’ßÓ ’È∂ ‘≈Ò∂ AGH

* «’ßÈ∂ ’˜∂ Ò≈‘∂ AGI

* ‹ª ÓÀ∫ Â≈≈ ‘Ø ‹ªÁ≈ AGI

* ’Δ Íπμ¤Á∂ ‘Ø ÍÂ≈ AH@

* ÏÛ≈ ‘Δ ÷ΩÎ ÓÀ鱧 AHA

* «’æÊ∂ ¡ÀÈ∂ √≈Ò «‘ª AHA

* fiØÒΔ-¸æ’ª Á∂ «√È≈Ú∂∫ AHB

* πæ÷ ‹Û∑Ø∫ ‹Á ¿πμ÷Û ‹ªÁ∂ AHC

* ÁØ√ÂΔ¡ª Á∂ È≈Ò AHD

* ◊ΔÏΔ «ÙÂ∂ AHG

* ÏÛ≈ ’πfi ’«‘ «Ò¡≈ AHG

* ⁄≈ȉ ⁄≈ ¸Î∂≈ AHH

* ‘ØÙ ÁΔ Êª AHI

* √‘≈∂ „±ß‚Á≈ AHI

* È≈ ÓπÈ≈√Ï ÒØ’ AI@

* ‘μ√ ’∂ Θ ¡Á≈ AI@

* ¸μÍ ’ ’∂ ‘π‰ AIA

* ÏØÒ Ó∂∂ AIB

* ’Á∂ ÓΩ√Ó AIB

* ı «Ò÷Á∂ ÚΔ Ø∫Á∂ AIC

* ’Â≈ ’Â≈ ’’∂ AID

* «‚æ◊∂ Â≈¬Δ∫ ¿π·≈ AID

* Ô≈ª È≈Ò Ï‘≈ª AIF

* ÁΔÚ∂ ‹◊≈ AIG

* ‹Δ ª ’ÁÀ AIH

* Á«¡≈Úª ˘ «ÓÒ‰ √ÓπßÁ AII

* ’Á∂ Áπμ÷ «’√∂ Á≈ Úß‚≈ B@@

* «˜øÁ◊Δ Á∂ ≈‘ B@A

* Ï∂-«‘Ó ÓΩ√Ó B@C

* «ÁÒ ¡’√ ‘Δ B@C

* Ï‘πÂΔ «ÁÒ⁄√ÍΔ B@D

* Á∂ «‘ª ¡≈Ú≈˜ B@D

* «’≤øfi Ì≈™ÁΔ¡ª B@E

* ˜Ó≈È≈ Ô≈Á ¡≈™Á≈ ˛ B@F

* ‹∂ Óπ√ΔÏ È≈Ò º«÷¡≈ B@F

* ’∞√Δ Ï‰≈ «Á˙ B@G

* ’Δ ÍÂ≈ B@H

* «’øfi ‘≈Ò √π‰≈Úª B@H

* «ıÓª ’«˙ B@I

* «¬‘ ıÂ≈ BA@

* ÓπÙ«’Ò È≈Ò ‹◊≈¬∂ ÁΔÚ∂ BA@

* ‹Δ˙ ‘æ√«Á¡ª BAA

* ͺÂfiÛ «Ú⁄ ÚΔ BAA

* ’μ∞fi È≈ ’∞μfi ª BAB

* Ï√ÂΔ Ï√ÂΔ BAC

* È≈ ÒØ’ È≈ ÍÃÒØ’ BAD

* ¿π‘ √Δ Ó∂≈ Óμ’≈ BAD

* ÓØ‘ Â∂ ÒØ¡ BAE

* «ÁÒª Á∂ È≈Ò «ÙÂ≈ BAE

* «ÁÒ ÁÚ≈˜∂ BAF

* ‹≈Ó «‹√ ÍΔÂ≈ BAG

* ÷ ÓÀ∫ ÂÀ鱧 BAG

* ¡æ÷ª Â∂Δ¡ª BAH

* Ô≈Ø «ÁÒ Ó∂≈ ’Δ ’ÁÀ BAI

* ¡√Δ∫ ’ø«‚¡ª ”⁄ «÷Û∂ BAI

* ’Ø◊∂ Ô≈Á ’’∂ ’Δ BB@

* ‘π‰ ‹ØØ Ìπæ÷‰ Ì≈‰∂ BB@

* √Ø ’ΔÂ≈ √μ⁄∂ ÓÈ ’ΔÂ≈ BBA

* «’√ ˘ ÁÁ √π‰≈Úª BBA

* «‹√ ˘ ¡Í‰≈ ‹≈‰ «Ò¡≈ BBB

* Ú≈‘ ‘À Ó∂≈ BBB

* ’≈¯Ò∂ ª Â∞∂ È∂ BBC

* «ÁÒ ’Δ ‘≈ÒÂ ‘À BBD

* ‘Ú≈ «Ú⁄ Ò«‘Δ¡ª ◊ºÒª BBD

* «‘‰ Á∂ «¬‘ BBE

* ≈ √πºÂΔ BBF

* ÌπæÒ ‹≈ ◊æÒ Íπ≈‰Δ ‘π‰ BBF

* ‹π◊˘¡ª √ø◊ BBG

* ΩÙÈΔ Âª ‘À BBG

* ⁄ÒØ «¬’ Ú≈ BBH

* ‹ÁØ∫ ¿∞‘ ’ØÒ ‘πøÁ∂ √Δ BBH

* «ÁÒª ÁΔ √ªfi ‘ØÚ∂ ª BBI

* ¡≥Á ‘À ‹∂ ‘È∂≈ BC@

* ÓÀ∫ ◊Δ «Ò÷ª BC@

* ¿∞‘ ’Δ Ô≈Ø ÎπºÒ ‘À BCA

* ‘ΩÒΔ ‘ª Í πμ’Á≈ È‘Δ∫ BCA

* «¬’ ’ÁÓ ¡º◊∂ ◊¬∂ BCB

* Ï≈ ’ª ÓÀ∫ √Ì ÁΔ BCC

* ¡º÷ ”⁄Ø∫ ¡ºÊ» ⁄Ø«¬¡≈ BCD

* ¡μ÷ Ⱥ⁄ÁΔ ‘À BCD

* «„μ‚ Ó≥◊Á≈ ‘À Ø‡Δ BCE

* ’μÒ∑ Â∂ ¡º‹ BCE

* Á∂÷Á∂ ¿∞‘ ÚΔ ‘∂ BCF

* Ï≈ ‘πø◊≈∂ Ó≥◊ÁΔ BCG

* ¡Í‰∂ ı «Ú⁄ BCG

* ·Δ’ ‘Ø«¬¡≈ Ó «◊¡≈ BCH

* ’≈ÒΔ ≈ BCH

* Ó‘Ò∂-Á-Ó‘Ò∂ BCI

* ‘Ø «’øÈΔ Á∂ BD@

* ≈ª ÁΔ ÂÈ‘≈¬Δ BD@

* √»‹ «‹‘≈ «√Â≈≈ BDA

* ’Ø¬Δ È≈ ’Ø¬Δ BDB

* ÎÀ’‡Δ¡ª «Ú⁄ BDB

* Ò«‘ª ÁΔ ‘Ò⁄Ò BDC

* ÁΔÚ≈ª ‘ ÿ BDC

* ◊ºÒ ¡≈¿∞ Ì≈◊ ÁΔ BDC

* «¬‘ ⁄Ó’ÁΔ¡ª ⁄Δ˜ª BDD

* ÁΔÚ∂ Ï≈Ò ÏÈ∂∂ º÷Δ¬∂ BDE

* ‘πß◊≈∂ «ÓÒ‰◊∂ BDF

* «¬‘ ’‘≈‰Δ ’ÁØ∫ Âæ’ BDF

* ¡Í‰≈ «÷¡≈Ò ’ BDG

* ’≈ÓÔ≈ÏΔ Á≈ Ëπ≈ BDG

* «˜ßÁ◊Δ Á∂ Ú≈√Â∂ BDH

* √≈Δ¡ª Δfiª BDH

* «¬√ Â∑ª ÁΔ «˜ßÁ◊Δ BDI

* ◊æÒ ’Á≈ ’Á≈ 屧 BDI

* ’Á∂ «Â¤Δ ’Á∂ ¶ÏΔ BE@

* «ÈΔ ÍμÊ ¿πÁ≈√Δ ˛ BE@

* Óπ‘æÏ ¡≈ «ÓÒΔ BEA

* ¿π‘Δ ‘≈‰Δ √Ó∂∫ Á∂ BEA

* È‘Δ∫ ÓÀ∫ ¿π‘ È‘Δ∫ BEB

* ¡‹∂ ‹≈¬Δ∫ È≈ Â±ß Ó«‘Ó BEB

* √Ó∂∫ √ß◊ BEC

* Ó∂Δ ‘π‰ ÁΔ ‘≈ÒÂ BED

* ’μπfi È≈ ’πμfi BED

* ÁÁ Â∂≈ BEE

* Ï≈¡Á «Ú⁄ BEE

* «¬’ Ú≈ ‹ÁØ∫ «ÙÂ∂ BEF

* ÿπæ◊Δ¡ª «’Â∂ «’Â∂ BEF

* ¡ºËΔ √πμ«Â¡ª ÏΔ ◊¬Δ BEG

* Ó«‘«¯Ò Á∂ «Ú⁄ BEG

* ÓÀ∫ ª ¡’√ BEH

* ‹∂ «¬Ú∂∫ ‘Δ BEI

10 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

* ÒºÌΔ¡ª «’Ë∂ ÚΔ BEI

* «ÁÒ Âª ’Á≈ ‘À BF@

* ¡≥ ÚΔ ‘πøÁ≈ ‘∂ BFA

* fi»· ÁΔ ÂÒÚ≈ BFA

* «˜øÁ◊Δ «Ú⁄ ‘≈Á√∂ BFB

* «‹‘Û∂ ÒØ’ BFC

* ¡≈Í√Δ √Ïø˪ Ú≈ÒΔ ÂøÁ BFC

* ˙‘Ȫ Á≈ ‘≈Ò ‘Ø ‘À BFD

* ’μÒ∑ ¡≈¬∂ √Δ ‹Ø BFD

* ø◊ Á∂÷∂ „ø◊ Á∂÷∂ BFE

* ÓÈ ÁΔ „πæÍΔ Ï≈Δ BFF

* ÓÀ∫ ı≈Ï È‘Δ∫ BFF

* ÍÀª ‘∂·ª «ÓμË∂ ‹ªÁ∂ BFG

* ‘Ø∫Á ¡≈Í‰Δ BFG

* Óπ‘æÏ «˜ßÁ◊Δ ˛ BFH

* ‹Ø «˜ßÁ◊Δ Á∂ ⁄≈ȉ BFH

* «¬‘Ȫ ‘π√Ȫ È∂ BFI

* √Ø«⁄¡≈ È≈ √Δ BFI

* ·Δ’ ˛ «’ BG@

* ⁄Û∑ «Í¡≈ ˛ «ÁÈ BGA

* πæ ’ÒΔ¡ª ◊πÒ≈Ϫ ÁΔ BGA

* ¿πÓ Ì BGB

* ‹Ø ’«‘ßÁ≈ √Ø ’Á≈ BGB

* ¤≈Ú∂∫ ¤≈Ú∂∫ Âπ«¡≈ BGC

* ÏÁÒ∂ È∂ «‹√ Â∑ª BGD

* √Ø«⁄¡≈ È≈ √Δ BGE

* √≈Û Î±’ Á∂ Ó√≈Ò∂ BGE

* Â∂∂ º’ È≈ Íπº‹Δ BGF

* «ÓÒ «ÓÒ≈ ’∂ ÂπØ◊∂ BGF

* «¬√ ÁΔ ÷≈ BGG

* Ó∂∂ ¡ßÁ≈˜ ˘ Á∂÷Ø BGH

* ‹∂ ⁄≈‘ª ª BGH

* ¿π√ ˘ ’‘Ø «’ ‘≈Ò∂ BGI

* ˛ Ùπ’ ¡‹∂ BGI

* ı±Ï√±Â «⁄‘«¡ª Á≈ BH@

* Ó«‘«ÎÒ ”⁄ ’Ø¬Δ Ω‰’ BHA

* Ò≈Ò ÈΔ‘ª ”⁄ BHA

* «Ï‹ÒΔ¡ª È∂ √≈Û √π«‡¡≈ BHB

* «‹ßÈΔ ÚΔ «˜ßÁ◊Δ ÓÀ∫ BHB

* ‹∂ ¡ßÏ È≈ ‘πßÁ≈ BHC

* ’Ω‰ «¬È∑ª ≈‘ª ”⁄Ø∫ ¶«ÿ¡≈ BHD

* «ÁÒ ’Â≈ ÚΔ Á«¡≈ ÚΔ BHD

* ’μÒ∑ ‹Ø √±Â Âæ’Δ BHE

* ÍÀ ÍÀ Â∂ ’Ó≈Ò BHF

* ÁØ√ÂΔ Á∂ Ì∂√ «Ú⁄ BHG

* ÁΔÚ≈ª ÁΔ ◊æÒ BHG

* ’≈ÎÒ∂ Óß«˜Òª ÚÒ BHH

* √≈◊ «Ú⁄ «·μÒ∑«Á¡ª BHH

* Óπ’ÁΔ ‘Δ È≈ ‹≈Í∂ BHI

* ÍÏ ˛ ÓÀÁ≈È ˛ BHI

* ˜ıÓΔ «⁄‘∂ BI@

* ÏπfiÁ∂ ÏπfiÁ∂ ÁΔÍ’ È∂ BIA

* ÿ‡ ‘Δ¡ª È∂ ΩÙÈΔ¡ª BIA

* πº÷ª È≈Ò Ô≈È∂ Ò≈ ’∂ BIB

* ¡Í‰Δ ‘≈Ò BIC

* ’ºÒ∑ ÁΔ «‹√ BIC

* ’Ø¬Δ «Ù’Ú≈ È≈ BID

* ÷πºÒ∑≈ ÚΔ ’Ò≈¬∂ BIE

* «’‘ÛΔ ˛ ‹Ø Ïπ≈¬Δ BIE

* «¬‘ «ÁÈ ’∂‘≈ BIF

* ÏØÒÁΔ¡ª ÁΔÚ≈ª BIG

* ‹±fi‰≈ Ô≈Ø √Á≈ BIG

* ‘≈Á√≈-Á-‘≈Á√≈ BIH

* Â∂Δ «‹μÁª Ó˜Δ BII

* Șª È≈Ò È˜≈∂ BII

* Ù«‘ Á∂ C@@

* Ù«‘ Í≈¬∂ ¡æËΔ ≈ÂΔ∫ C@A

* Í«‘È Ó÷Ω‡∂ C@B

* «¬‘ ’∂‘∂ È∂ ÓΩ√Ó C@C

* Ó∂∂ ÚºÒØ∫ C@D

* «¬‘ «’ºÁª Á≈ ÓΩ√Ó C@E

* π÷ ÏÁÒÁ∂ «‘øÁ∂ È∂ C@F

* ¬∂Áª ÚΔ C@F

* √»‘∂ √πı √Ú∂∂ C@G

* Ï≈ Ó∂Δ ‘πø◊≈∂ Â∂∂ C@H

* Í«‘Òª ‘À «¬È√≈È C@I

* «¬√ Â∑ª ‘Δ C@I

* ¡√Δ∫ ª CA@

* «ÓÒ∂ «‹√ ≈ CA@

* ÷πºÒ∑∂ «Ú⁄≈ CAA

* ¡ßÏ√ CAB

* ÓÀ∫ ª Ï∂�-ıÏ √Δ CAC

11 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

ˆ˜Ò Á≈ ÓÀÁ≈ÈΔ Á«¡≈

÷πÙÚø ’øÚÒ «¬’ ¡À√≈ È≈Ó ‘À «‹√ Á∂ È≈Ó È≈Ò ˜Ò Á≈ ÙÏÁ ‹πÛ

«◊¡≈ ‘Ø«¬¡≈ ‘ÀÕ ÷πÙÚø ’øÚÒ ˜Ò ‘À ‹ª ˜Ò ıπÙÚø ’øÚÒ ‘À «¬‘ ÎÀ√Ò≈

’È≈ ÚΔ ¡Ω÷≈ ‘Ø ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ «Í¤Ò∂ DF-DG √≈Òª ÂØ∫ ÷πÙÚø Ò◊≈Â≈ ˆ˜Ò

«Ò÷ ÚΔ «‘≈ ‘À ¡Â∂ ÍÃ’≈«Ù ÚΔ ’Ú≈ «‘≈ ‘ÀÕ ¬∂È≈ ¶Ó≈ √Óª ˜Ò Á∂ ÓÀÁ≈È

«Ú⁄ ÓÀÁ≈È Á≈ «Ó¡≈Δ ‘Ø ’∂ «‘‰≈ Ù≈«¬Á ¿∞√∂ Á∂ «‘º√∂ ¡≈«¬¡≈ ‘ÀÕ ÷πÙÚøÂ

’øÚÒ ˜Ò Á∂ ÷∂ «Ú⁄ √Ê≈«Í ’È Ú≈Ò∂ Í≥‹≈ÏΔ ’«ÚÂ≈ Á∂ √Ó≈ÒØ⁄’

È‘Δ∫ ‘È √◊Ø∫ ¿∞√Á∂ Òº÷ª Í≈·’ ‘ÈÕ ¿∞‘ ¡≈͉∂ ˜Ò Í≈·’ª Á≈ È≈È’ «√øÿ

‘ÀÕ «‹Ú∂∫ È≈È’ «√øÿ Á∂ ÈÚ∂∫ È≈ÚÒ ˘ ¿∞√Á∂ Í≈·’ ¿∞‚Δ’Á∂ √È ¬∂√∂ Â∑ª

÷πÙÚø ’øÚÒ ÁΔ ÈÚΔ∫ ˜Ò ¿∞√Á∂ Í≈·’ ¿∞‚Δ’Á∂ ‘ÈÕ ÷πÙÚø √øÚ∂ÁÈÙΔÒ

‘À Íø± ¿∞√ÁΔ √øÚ∂ÁÈ≈ Í≈·’-√ØÂ∂ ÁΔ √øÚ∂ÁÈ≈ «Ú⁄ Ó≥Á Á∂ ÁΔÍ’ª ÁΔ ÒØ¡

Úª◊ ÿπÒ «ÓÒ ’∂ √≈‘Ó‰∂ ¡≈™ÁΔ ‘ÀÕ ¿∞‘ ‘Ó∂Ù≈ ‘Δ Í≈·’ Á∂ «Ó¡≈ ¡Â∂

¿∞√ÁΔ π⁄Δ ˘ Óπı≈«ÂÏ ‘Ø ’∂ ¡¤ØÍÒ∂ ‘Δ ¡≈͉∂ «ÁÒ ÁΔ ◊ºÒ ’«‘ ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ

¿∞‘ÁΔ √øÚ∂ÁÈ≈ «˜øÁ◊Δ ÁΔ √øÚ∂ÁÈ≈ ‘ÀÕ ‘ Ù≈«¬ ÍÃÏπºË ‘πøÁ≈ ‘À Í ’øÚÒ ÁΔ

ÍÃÏπºËÂ≈ Ù»ÈÓ¬Δ È‘Δ∫, ‹ΔÚÈ ÁΔ¡ª «√¡≈‰Íª ÁΔ Í≈√Á≈Δ ‘ÀÕ ¿∞√ÁΔ ÍÃÏπºËÂ≈

Á≈ √Ω-Ó≥‚Ò ¿∞√Á∂ ¡≈√-Í≈√ «Ú⁄Á∂ «Èº’∂-«Èº’∂ ÒØ’ ‘È ‹Ø «˜øÁ◊Δ∫ ÁΔ ÒØ¡

Ú≈√Â∂ «Óμ‡Δ Á∂ ÁΔÚ∂ ‚ΩÒÁ∂ ‘ÈÕ «‹øÈΔ «Í¡≈Δ, Í≈ÁÙΔ, ÁØ√ÂΔ «Ú⁄ ◊Û±øÁ

¡Â∂ ¡Í‰ºÂ «Ú⁄ √Ù≈ ¿∞√ÁΔ Ùı√Δ¡Â ‘À ˙ÈΔ ‘Δ «Í¡≈Δ Â∂ «ÁÒ ˘ ÓØ‘

ÒÀ‰ Ú≈ÒΔ ¿∞√ÁΔ ˆ˜Ò ‘ÀÕ ¿∞‘ ‘Ó∂Ù≈ √ø÷∂ÍÂ≈ È≈Ò ¡Â∂ ’øÓ ÁΔ ◊ºÒ ’È

Ú≈Ò≈ Ù≈«¬ ‘À, ¬∂√∂ Ò¬Δ ¿∞√Á∂ «Ù¡ª «Ú⁄ ÚΔ Ì≈Ù≈ ÁΔ √ø÷∂ÍÂ≈ Á∂ È≈Ò È≈Ò

√ø’∂Â’ª Á∂ «⁄øÈ∑≈ÂÓ’ √»Â’ ◊π‰ «ÚÁÓ≈È ‘ÈÕ ¿∞√ «‹øÈ∂ ÚΔ «Ù¡ ’‘∂ ‘È

¿∞È∑ª Á≈ ‚±øÿ≈ Ì≈Ú-¡Ê ωÁ≈ ‘ÀÕ ¿∞√Á∂ ‘ «Ù¡ «Ú⁄ ’Ø¬Δ ÈÚª Ó√Ò≈,

ÈÚª «ÚÙ≈, ÈÚª «Á√‘ºÁ≈ ¡Â∂ ÈÚª √øÁ∂Ù ‘πøÁ≈ ‘ÀÕ ¿∞‘ ‹Ø ÍÀ ≈Ó Á∂‰≈ ⁄≈‘πøÁ≈ ‘À

¿∞‘ «√ºË∂ √Í≈‡ ¡Êª «Ú⁄ Í ’Ò≈ ÁΔ πÏ≈È «Ú⁄ Á∂∫Á≈ ‘ÀÕ Ù≈«¬Δ ¿∞√ Ú≈√Â∂

ÍÀˆ≈Ó∂-¡≥ÏΔ (ÍÀˆøÏΔ) ‘À Í ¿∞‘ ¡≥Ϫ Á∂ ÍÀˆ≈Ó ˘ ÚΔ «Ù¡Δ¡Â «Ú⁄

„≈Ò ’∂ ËÂΔ ÁΔ ıπÙÏ» «Ú⁄ „≈Ò‰ ÁΔ √ÓºÊ≈ º÷Á≈ ‘À ¬∂√∂ Ò¬Δ ÓÀ∫ ¿∞√ ˘

Í≥‹≈ÏΔ Á≈ √ÓμÊ≈Ú≈È Ù≈«¬ ’«‘øÁ≈ ‘ªÕ

12 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

÷πÙÚø ’øÚÒ ÁΔ ˆ˜Ò ÷πÙÚø ÁΔ ‘ØÙ «‹øÈΔ ‘Δ ¿∞Ó ÁΔ ‘ÀÕ ÷πÙÚøÂ

ÁΔ ‘ØÙ ¿∞√ÁΔ ˆ˜Ò ÁΔ ‘≈ȉ ‘ÀÕ Í«‘Òª Í«‘Ò ¿∞√È∂ ’«ÚÂ≈ «Ò÷‰Δ ¡øÌΔ

√Δ Í ¿∞√ÁΔ Ùı√Δ¡Â «¬’ ˜Ï «Ú⁄ „ÒΔ ‘Ø¬Δ √Δ «¬√ Ò¬Δ ¿∞√˘ ˆ˜Ò

Á≈ ˜Ï ≈√ ¡≈«¬¡≈Õ ¿∞‘ AIFD ÂØ∫ Í«‘Òª ˆ˜Ò «Ò÷ «‘≈ √ΔÕ “√Ø⁄ª ¡Â∂

√πÍÈ∂” ’øÚÒ Á≈ Í«‘Ò≈ ’≈«Ú √ø◊ë‘ ¡≈«¬¡≈ «‹√ «Ú⁄ ¿∞√ÁΔ¡ª A@ ’∞ ¿∞μ⁄-

Í≈¬∂ ÁΔ¡ª ˆ˜Òª ‘ÈÕ ¿∞μ⁄-Í≈¬∂ ÂØ∫ Ó∂≈ Ì≈Ú ÒØ’-Í≈¬∂ ÂØ∫ ‘ÀÕ ÓÀ∫ √ÓfiÁ≈ ‘ª

«’ ‹Ø ’Ò≈ «˜øÁ◊Δ ÁΔ «Ï‘ÂΔ Ú≈√Â∂ È‘Δ∫ ¿∞√ ’Ò≈ ˘ ’Ò≈ È‘Δ∫ ’«‘‰≈

⁄≈‘ΔÁ≈Õ ’Ò≈ ‹ΔÚÈ ÁΔ «Ï‘ÂΔ Ú≈√Â∂ È‘Δ∫ ¿∞√ ’Ò≈ ˘ ’Ò≈ È‘Δ∫ ’«‘‰≈

⁄≈‘ΔÁ≈Õ ’Ò≈ ‹ΔÚÈ ÁΔ «Ï‘ÂΔ Ú≈√Â∂ ‘Ø‰Δ Ò≈˜ÓΔ ‘ÀÕ ’Ò≈ ‘Δ «˜øÁ◊Δ

Áπ¡≈«Ò™ Ó»˜Δ ÿ∂∂ ÂØÛ ‘Δ ‘ÀÕ ÷πÙÚø Á≈ ‘ «Ù¡ «˜øÁ◊Δ Á∂ ◊Ò Í¬Δ¡ª

‹ø˜Δª ÁΔ¡ª ’ÛΔ¡ª Á∂ ‡πº‡‰ ÁΔ ¡≈Ú≈˜ ‘À ¡Â∂ «¬‘ ¡≈Ú≈˜ ÏÛΔ √π÷≈ÚΔ∫ ‘ÀÕ

ÍÃ∂Ó-«Í¡≈, «¬Ù’-Óπ‘ºÏÂ, √À’√, «˜øÁ◊Δ Á∂ È∂ÛÒ∂ √Ø’≈ ‘ÈÕ «¬√ ÂØ∫ ’Ω‰

È≈Ï ‘À Í ÍÃ∂Ó-«Í¡≈ √≈≈ ’∞fi È‘Δ∫Õ ªfi∂ Ò¬Δ ‘Δ »Δ ‘À Í ‘Δ ‹≈‰ÁΔ

‘À «’ ‘Δ È≈ÒØ∫ ‘Δ ÁΔ ⁄»Δ ÚΔ »Δ ‘ÀÕ «Í¡≈ Á≈ ‹˜Ï≈ Ìπº÷ È≈Ò ‡πº‡ÁΔ¡ª

¡ªÁª ”⁄Ø∫ ÓÈÎΔ ‘Ø ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ Óº¤Δ ÁΔ √πº÷ Ó≥◊‰ Ú≈Ò∂ Í≈‰Δ¡ª ÁΔ √πº÷ Ó≥◊Á∂

‘ÈÕ ¬∂‘Δ ’∞fi √≈‚≈ ÷πÙÚø ’øÚÒ ’Á≈ ‘ÀÕ

÷πÙÚø ’øÚÒ ÒØ’-ÍΔÛ Í«‘Òª ¡≈͉∂ ÓÈ Á∂ Ó∂⁄ ÁΔ ÍΔÛ Ï‰≈™Á≈

‘ÀÕ ‹Á ÒØ’-ÍΔÛ ¿∞√ Á∂ ÓÈ ÁΔ ÍΔÛ Ï‰ ‹ªÁΔ ‘À ª ¿∞‘ ¿∞√ «Ú⁄ ¡≈͉Δ

’ÒÓ «Ì™ ’∂ ’≈◊˜ ¿∞Â∂ «Ò÷Á≈ ‘ÀÕ Òº◊Á≈ «¬Ú∂∫ ‘À «‹Ú∂∫ ¿∞‘ ¡≈Í‰Δ ◊ºÒ,

¡≈͉≈ ÁÁ ’«‘ «‘≈ ‘À Í ÍÛ∑È Ú≈Ò∂ Òº◊Á≈ ‘À «’ «¬‘ ª Ó∂Δ ◊ºÒ ‘ÀÕ

’øÚÒ √≈Ë≈È ÓÈ∞º÷ ÁΔ ◊πø◊Δ ˜Ï≈È Á≈ Ò∂÷’ ‘ÀÕ √≈Ë≈È ÓÈ∞º÷ Ï∂Ï√Δ ¡Â∂

Ò≈⁄≈Δ ÁΔ ⁄÷ÛΔ ¿∞μÂ∂ ⁄«Û∑¡≈ ÚΔ ¡≈͉∂ ÁÁ ÙÏÁ ˘ Á∂‰ Á∂ ÔØ◊ È‘Δ∫

‘πøÁ≈Õ ¿∞‘ ÒÒ’≈ √’Á≈ ‘À ‹ª ⁄Δı √’Á≈ ‘À Í Â’ È≈Ò √øÚ≈Á È‘Δ∫ ⁄≈

√’Á≈Õ Â’ ¡Â∂ √øÚ≈Á ˜≈ÒÓ Ò¬Δ «Âμ÷Δ ’‡≈ ‘πøÁ∂ ‘ÈÕ ¿∞‘ ¡Ωø◊˜∂Ï ‹Ø

Òº÷ª Â∂◊ª ¡º◊∂ È‘Δ∫ «È™Á≈ ÙÏÁª Á∂ √«‘‹-Â’ ¯È≈Ó≈ ¡º◊∂ ËÛøÓ «‚º◊

ÍÀ∫Á≈ ‘ÀÕ «¬‘ ÙÏÁ ÁΔ Ù’ÂΔ ‘ÀÕ ¬∂√∂ Ù’ÂΔ ˘ √≈‚≈ «Í¡≈≈ Ù≈«¬ ÷πÙÚøÂ

’øÚÒ √ø‹Ø¡ ω≈™Á≈ ‘ÀÕ ÷πÙÚø Ï∂Ϻ√ ÓÈ∞º÷ ÁΔ¡ª ÏπºfiΔ¡ª ¡º÷ª «Ú⁄Ò∂ √πÍÈ∂

¡Â∂ ÷≈«‘Ùª Á≈ ÙÏÁ «ÙÒÍΔ ‘ÀÕ Ìπº÷∂ «‘ ’∂ ‚’≈ Ó≈È Ú≈«Ò¡ª ¿∞Â∂ ¿∞√Á∂

«Ù¡ «Ú¡≥◊ Ï≈‰ ’º√Á∂ ‘ÈÕ ÁØ◊ÒΔ «˜øÁ◊Δ ˘ ¿∞‘ ’‡≈÷Ù Á∂ ’‡«‘∂ «Ú⁄

÷Ò∑≈Á≈ ¡≈ «‘≈ ‘ÀÕ ¿∞‘ ÓÈ√» Úª◊ Í«‘Òª ¡‘øÓ ÏÃ‘Ó Á≈ È≈¡≈ Ïπ¶Á

’’∂ Áº√Á≈ ‘À «’ ‹∂ ‘Ø∫Á ‘Δ È‘Δ∫ ª ÁÚøÁ ’≈‘Á≈? ¡‘øÓ ÂØ∫ Ï≈¡Á ‘Δ ÏÑÓ

‘ÀÕ ÓÀ∫ «ÏȪ ÏÃ‘Ó ÁΔ ’ÒÍÈ≈ ’ØΔ ‘ÀÕ Í ‹∂ ÓÀ∫ ¡Â∂ ÏÃ‘Ó ‘À ª ¡È-¡Ò-‘º’

‘ÀÕ « øÁ◊Δ Á≈ ‘º’, ‹Δ¿±‰ Á≈ ‘º’ ÏÃ‘Ó È∂ ‘Δ «ÁºÂ≈ ‘ÀÕ ¡≈ÁÓ Â∂ ‘æÚ≈ √Úæ◊

”⁄Ø∫ ’º„‰ Á≈ Ì≈Ú √Δ ¿∞‘ ¡≈͉∂ ÂΩ ÂΔ«’¡ª ¡Â∂ ‹ΔÚÈ √øÿÙª È≈Ò ‹Δ‰≈

13 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

«√μ÷‰Õ ÷πÙÚø ’øÚÒ ÁΔ ‹ΔÚÈ ÍÃÂΔ «ÎÒ≈√ÎΔ ¿∞√Á∂ «Ù¡ª ”⁄Ø∫ √«‘‹ È≈Ò

ÁÙÈ Á∂∫ÁΔ ‘ÀÕ ¿∞√Á≈ ÁÙÈ ¿∞√ÁΔ Ù≈«¬Δ Á≈ ÁÙÈ ‘ÀÕ ¿∞‘ ¡≈͉∂ ÁÙÈ

˘ ÎØ’∂ ÍÃÚ⁄Ȫ Ì≈Ù‰ª «Ú⁄ È‘Δ∫ ‹Â≈™Á≈ √◊Ø∫ ¡ÓÒΔ « øÁ◊Δ ”⁄Ø∫ ¿∞‘ «Ù¡ª

Á∂ ÓØÂΔ ⁄π◊Á≈ ‘À Â∂ ˆ˜Ò ÁΔ Ó≈Ò≈ ω≈ Á∂∫Á≈ ‘ÀÕ ÷πÙÚø Ú≈√Â∂ ¿∞‘ √≈Á

Óπ≈Á∂ ÒØ’ ‹Ø «˜øÁ◊Δ Á∂ ¡≈Ù’ ‘È, ¡≈ÁÙ ‘ÈÕ ¿∞‘ ËÛ’ÁΔ «˜øÁ◊Δ Á≈

¡≈Ù’ ‘ÀÕ

÷πÙÚø È∂ «˜øÁ◊Δ Á∂ ÏÛ∂ ø◊ Ú∂÷∂ ‘ÈÕ ¿∞√ÁΔ «Í¡≈Δ √πÍÂÈΔ Ì

‹Ú≈ÈΔ «Ú⁄ ¡Í≈‘‹ ‘Ø ◊¬Δ Â∂ ÷πÙÚø ¿∞Â∂ √Δ’ ÂΩ ¿∞Â∂ «ÈÌ ‘Ø ◊¬ΔÕ

ÂΔ‘ Ú∑∂ ¿π√ «¬√∂ ‘≈Ò «Ú⁄ «ÏÂ≈¬∂Õ ÏÛ∂ ˙Û∑ ÍØÛ∑ ’ΔÂ∂ Í ¡ß AIIE «Ú⁄

¿π‘ ¿π√ Á≈ √≈Ê ¤º‚ ◊¬Δ Â∂ ¿∞‘ «¬’ºÒ≈ «‘ «◊¡≈Õ Í «¬√ ÁÁ È≈Ò ¿∞‘

‡πº‡≈ È‘Δ∫ «ÂÛ«’¡≈ È‘Δ∫Õ Ï⁄ ¿∞‘ «¬√ Ò¬Δ «◊¡≈ «’™«’ ¿∞‘ √πıÈÚ √Δ,

Ù≈«¬ √Δ, Ù≈«¬Δ ˘ ¿∞√ È∂ «ÁÒ ÁΔ √ø‹Ø¡ ω≈ «Ò¡≈ √ΔÕ Ù≈«¬Δ ‘Δ ¿∞√Á≈

‹ΔÚÈ Ï‰ ◊¬Δ √ΔÕ ™‹ ª ¡≈Í‰Δ «Í¡≈Δ Á∂ ‘πø«Á¡ª ÚΔ ˜Ò √Ó«ÍÂ

√Δ Í ¿∞Íø ª ¿∞‘ ˜Ò ‹Ø◊≈ ‘Δ ‘Ø «◊¡≈Õ ‘π‰ ¿∞‘ ˜Ò «Ú⁄ ‘Δ √Ø⁄Á≈

‘À, ˜Ò «Ú⁄ ‘Δ «Ú⁄Á≈ ‘À ¡Â∂ ˜Ò È≈Ò ‘Δ ◊ºÒª ’Á≈ ‘ÀÕ ˜Ò ¿∞√ÁΔ

»‘ «Ú⁄ «¬√ Â∑ª ÿπÒ «ÓÒ ◊¬Δ ‘À «’ ‘π‰ ¿∞‘ ◊ºÒ ÚΔ ’∂ ª «Ù¡ ωÁ≈

‘ÀÕ ¿∞√È∂ ¡≈͉∂ Ó Á∂ ÏÎΔÒ∂ ÂØ«Á¡ª ÂÒ ’ ÷∂ª ÁΔ¡ª ¡≈‚ª «Ú⁄ ÒÀ

¡ªÁ≈ ‘ÀÕ ¿∞√ È∂ ‹≈‰ «Ò¡≈ ‘À «’ Á«¡≈Úª ÷∂ª º’ «Ò‹≈‰ Ú≈√Â∂ ºÁÁ

’È≈ ÍÀ∫Á≈ ‘ÀÕ “Ëπ ’Δ Ï≈‰Δ” Á≈ Ì≈Ú ’Á∂ ÚΔ ◊ÀÏΔ Ï≈‰Δ È‘Δ∫ ‘πøÁ≈ √◊Ø∫ Ëπ ’Δ

Ï≈‰Δ Á≈ Ì≈Ú ¡≈ÁÓΔ Á∂ Ëπ ¡≥ÁØ∫ ¡≈¬Δ √Á≈¡ ‘ÀÕ ‹Ø ¡≈ÁÓΔ ¡≈͉∂ ¡≥Á ÁΔ

√Á≈¡ ÁΔ πÏ≈È Á≈ ¡Ê √ÓfiÁ≈ ‘À ¿∞‘Δ Ù≈«¬Δ Á∂ ’≈ÏÒ ‘πøÁ≈ ‘ÀÕ «‹√ ’Ó∂

Á∂ ÁÚ≈˜∂ ÏøÁ «‘‰ ¿∞√ ¡≥ÁÒΔ ‘Ú≈ Á»Ù ‘Ø ‹ªÁΔ ‘À, ¬∂√∂ ‘Δ Â∑ª «¬’

Ù≈«¬ Ú≈√Â∂ ˜»Δ ‘À «’ ¿∞‘ ¡≈͉∂ «ÁÒ-«ÁÓ≈◊ ¡Â∂ Á√± ÁΔ¡ª

Ï≈Δ¡ª-fiØ÷∂ ÷πºÒ∑∂ º÷∂Õ ¿∞‘ ‘Ó∂Ù≈ ’øÈ, ¡º÷ª ¡Â∂ ÓÈ ÷πºÒ∑≈ º÷∂Õ ÷πÙÚø ’øÚÒ

Ï≈‘Δ ‹ΔÚÈ Á∂ ºª ¡≈͉∂ ¡≥Á ¡≈¿∞‰ Á∂∫Á≈ ‘À ¡Â∂ «Î ¿∞È∑ª ¡≈͉∂

«⁄øÂÈ ÁΔ ’√Úº‡Δ ¿∞Â∂ Í÷Á≈ ‘ÀÕ ¿∞‘ ¡≈͉∂ ¡≥Á ‘Ó∂Ù≈ «ÏÏ∂’ ¡Â∂ Â’ ÁΔ

¡Á≈Ò Ò≈ ’∂ º÷Á≈ ‘ÀÕ ¬∂√∂ Ò¬Δ ¿∞√Á∂ «Ù¡ «˜øÁ◊Δ ÁΔ ÈÀŒÂ’Â≈ Á∂ Ë≈ÈΔ

‘πøÁ∂ ‘ÈÕ ¡ÈÀ«Â’Â≈ ÷πÙÚø ’øÚÒ Ú≈√Â∂ Áπ≈⁄≈ ‘ÀÕ √Á≈⁄≈ √º⁄ ‘À Í √º⁄ Á∂

¿∞Í ¡≈⁄≈ ‘À «‹Ú∂∫ Ï≈Ï≈ È≈È’ ’«‘øÁÀ:

√⁄‘π ˙∂ √Ì ’Ø, ¿»Í √⁄π ¡≈⁄≈......Ô≈«È √º⁄ ÂØ∫ √Ì ’∞fi ʺÒ∂ ‘À Í ‹∂ √º⁄ ÂØ∫ ’∞fi ¿∞Í ‘À ª ¿∞‘

√º⁄-¡≈⁄≈ ‘ÀÕ

˜Ò ”⁄ ÷πÙÚø ’øÚÒ È∂ «’√∂ ÂØ∫ Ï≈’≈«¬Á≈ «¬√Ò≈‘ È‘Δ∫ Ò¬Δ √◊Ø∫

¿∞√ √ÚÀ-¡«Ë¡ÀÈ Áπ¡≈≈ ‘Δ ÍπıÂ◊Δ ‘≈«√Ò ’ΔÂΔ ‘ÀÕ ™fi ÚΔ ¿∞‘ ’Ò≈, ’Ò≈

14 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

È‘Δ∫ ÏÒ«’ ’Ò≈ «˜øÁ◊Δ Ò¬Δ Á∂ «√˪ Á≈ ͺ’≈ ‘≈ÓΔ ‘ÀÕ Í ¡√Ò ◊ºÒ ª

«¬‘ ‘À «’ ¿∞‘ «Û∑-«Û∑ ’∂ ◊ØÒ ‘Ø «◊¡≈ ‘ÀÕ ‹Ø ÍºÊ «Û∑-«Û∑ ’∂ ◊ØÒ ‘πøÁ≈ ‘À

˙È≈ ’Ø¬Δ ¤À‰Δ È‘Δ∫ ’ √’ÁΔÕ ¤À‰Δ ‘ÊΩÛ∂ È≈Ò ÿÛ∂ ◊ØÒ ’ΔÂ∂ ÍºÊ È∂ ’±Ò∂

È‘Δ∫ ‘πøÁ∂, «‹øÈ∂ «Û∑-«Û∑ ’∂ ‘ج∂ Í‘≈ÛΔ ÍºÊ ‘πøÁ∂ ‘ÈÕ ¬∂√∂ Ò¬Δ ÷πÙÚø ÁΔ¡ª

ˆ˜Òª Á∂ Ï«‘ ÏÛ∂ ’±Ò∂ ‘ÈÕ ¿∞‘ «’√∂ Ï«‘ Á∂ È≈Ó Ï≈∂ Ì≈Ú∂∫ È‘Δ∫ ‹≈‰Á≈ Í

¿∞‘ ¿∞√Á∂ «ÈÌ≈¡ «Ú⁄ ’Á∂ ¿∞’≈¬Δ È‘Δ∫ ’Á≈Õ ÓÀȱø ’¬Δ Ú∂ ‘À≈ÈΔ ‘πøÁΔ ‘À «’

¿∞‘ ¡Ω÷∂ ÂØ∫ ¡Ω÷∂ Ï«‘ª «Ú⁄ ÚΔ «¬’ «Èº’Δ «√‘≈Δ ÁΔ ◊ÒÂΔ ÚΔ È‘Δ∫ ’Á≈Õ

’Δ ¿∞‘ «’√∂ ¿∞√Â≈Á ’ØÒØ∫ ˆ˜Ò ·Δ’ ’Ú≈ ’∂ ¤ÍÚ≈™Á≈ ‘ØÚ∂◊≈? Í È‘Δ∫Õ

¿∞‘ √«‘‹ È≈Ò ’Ø¬Δ Ï«‘ ÂÏΔ¡Â «Ú⁄ ⁄≈™Á≈ ‘À Â∂ √«‘‹ È≈Ò ‘Δ «Ù¡

’«‘ Á∂∫Á≈ ‘ÀÕ «¬√ Â∑ª ¿∞‘ ÓÀ˘ √π«È¡≈ Ò◊Á≈ ‘ÀÕ ¿∞√Á∂ Ï«‘ª Ï≈∂ ¡º◊∂ ⁄ºÒ

’∂ √≈Ê’ ◊ºÒ ’ª◊∂ Í«‘Òª «¬√ Ù≈«¬ È≈Ò ‹≈‰’≈Δ ‘Ø ‹≈Ú∂Õ

÷πÙÚø ’øÚÒ AICI «Ú⁄ √: ¡‹Δ «√øÿ Á∂ ◊ë‘ «Ú÷∂ ⁄º’ «ÏÒ◊≈

È≈È’∂ (ÈÚª Ù«‘) «Ú÷∂ ÍÀÁ≈ ‘Ø«¬¡≈ √Δ Í ¿∞√Á≈ ¡√ÒΔ «Í≥‚ «ÏÒ◊≈ (‹¶Ë)

‘ÀÕ ¿∞√ Á≈ Í«Ú≈ Á∂Ù-Úø‚ ÂØ∫ ⁄≈ ’∞ √≈Ò Í«‘Òª ‘Δ Áπ¡≈Ï≈ ¤º‚ ’∂ ¡≥«ÓÃÂ√

¡≈ Ú«√¡≈ √ΔÕ ¿∞‘ «¬Ê∂ ‘Δ ÍÛ∑ ÍÃÚ≈È ⁄Û∑ ¬∂Ê∂ ‘Δ √≈Δ √«Ú√ ’ AIIG

«Ú⁄ «‡≈«¬ ‘Ø «◊¡≈Õ Áπ¡≈Ï≈ Ï‘π Á» «‘ «◊¡≈ √Δ Â∂ ¿∞‘ «ÈØÒ ¡≥«ÓÃÂ√Δ

‘Δ ‘Ø «◊¡≈Õ Ì≈Ú∂∫ «’ ¿∞√ ÁΔ √Óπº⁄Δ Ù≈«¬Δ «Ú⁄ Áπ¡≈ÏΔ Ò«‘‹≈ ¡Â∂ ÙÏÁ≈ÚÒΔ

Á∂ ¡≈Ó ÁÙÈ ‘πøÁ∂ ‘ÈÕ «¬ÊØ∫ ‘Δ ¿∞‘ √≈«‘μÂ’ √ÓπøÁ «Ú⁄ ·≈·ª Ó≈È Òº◊≈Õ

¿∞‘ ‹Á ÂØ∫ ˆ˜Ò «Ò÷Á≈ ‘À ÂÁ ÂØ∫ ‘Δ Ó«‘«ÎÒª «Ú⁄ ºÈÓ È≈Ò ◊≈ ’∂ ÚΔ

Í∂Ù ’Á≈ ‘ÀÕ ¿∞√ÁΔ¡ª ‘π‰ º’ I Íπ√Â’ª ¤ÍΔ¡ª ‘È Â∂ «¬‘ √≈Δ¡ª ‘Δ

’«ÚÂ≈ ¡Â∂ ˜Ò ÁΔ¡ª ‘ÈÕ “√Ø⁄ª ¡Â∂ √πÍÈ∂” ¿∞√ÁΔ Í«‘ÒΔ ’≈«Ú Íπ√Â’ ‘À

‹Ø AIFD «Ú⁄ ¤ÍΔ, “’≈ÓÈ≈” ’≈«Ú-√ø◊ë‘ AIFF, “¡≈͉≈ Ù«‘ Í≈¬Δ¡ª

πºÂª” AIGD, “‡π’Û∂ ‡π’Û∂ ÓΩ√Ó” AIHI, “¡Ò«ÚÁ≈ ÂØ∫ Í«‘Òª” AIIF «Ú⁄

¤ÍΔÕ «¬‘Ȫ Í≥‹ ’≈«Ú Íπ√Â’ª «Ú⁄ ÷πÙÚø Óπº÷ ÂΩ ¿∞Â∂ ’«ÚÂ≈Úª È≈Ò

¡≈͉∂ ‹˜Ï≈ Í∂Ù ’Á≈ ‘À, Ì≈Ú∂∫ «’ «¬‘Ȫ √ø◊ë‘¡ª «Ú⁄ ’∞fi ˆ˜Òª ÚΔ

√È Í «¬√ «Í¤Ø∫ ¤ÍΔ¡ª Íπ√Â’ª ¿∞‘ ’∂ÚÒ ˜Òª √Ó«Í ’Á≈ «◊¡≈Õ

AIHA «Ú⁄ ¿∞√Á≈ Í«‘Ò≈ ˜Ò √ø◊ë‘ “ËπºÍ ÁΔ ’≈” ¡≈«¬¡≈Õ AIII «Ú⁄

“ÓÀ∫ Â∂ Ó∂∂ ‘≈Á√∂”, “È’Ù ÍΩ‰ª √øÌ≈Ò∂” B@@B «Ú⁄ ¡Â∂ “«’™ È≈ ¿∞Á≈√ ‘ØÚª”

ˆ˜Ò √ø◊ë‘ B@@F «Ú⁄ ¤«Í¡≈Õ «¬È∑ª ⁄≈ ˜Ò √ø«◊Ѫ È≈Ò ÷πÙÚø ’øÚÒ

·Ø’ Ú‹≈ ’∂ Í≥‹≈ÏΔ Á∂ ¿∞μ⁄ÂÓ ˆ˜Ò’≈ª «Ú⁄ Ù≈«ÓÒ ‘Ø «◊¡≈ ‘ÀÕ

÷πÙÚø ’øÚÒ È∂ ED-EE «Ú⁄ ‘Δ «Ò÷‰≈ ¡øÌ ’ «ÁºÂ≈ √ΔÕ Úº÷-Úº÷

Í«⁄¡ª «Ú⁄ ¤Í‰ Òº◊≈ √ΔÕ EG-EH «Ú⁄ ¿∞‘ Ï≈Ò ’«ÚÂ≈Úª ÂØ∫ ¡◊ª‘

‹ΔÚÈ ÍÃÂΔ ◊øÌΔ ’≈«Ú ⁄È≈Úª ÍÃ≈Í ‘Ø«¬¡≈ Í ¡º·Ú∂∫ Á‘≈’∂ Á∂ Ùπ» «Ú⁄

¿∞‘ Í≥‹≈ÏΔ ˜Ò Í»Δ Â∑ª √Ó«Í ‘Ø «◊¡≈Õ Í≥‹≈ÏΔ ÁΔ ’Ø¬Δ ¡À√Δ √≈«‘μÂ’

15 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

Íμ«Âz’≈ ‹ª ¡÷Ï≈ È‘Δ∫ ‘Ø‰Δ «‹√ «Ú⁄ ’øÚÒ ˘ ¤≈«Í¡≈ È≈ «◊¡≈ ‘ØÚ∂Õ ¿∞‘

¡È∂’ª Ú≈ ‡Δ. ÚΔ. ¡Â∂ ∂‚Δ˙ ¿∞μÂ∂ ÚΔ ¡≈Í‰Δ¡ª ˜Òª ¡Â∂ ’≈«Ú-⁄È≈Úª

È≈Ò ÁÙ’ª √≈‘Ó‰∂ ¡≈ ⁄πº’≈ ‘ÀÕ ¿∞‘ Ì≈Ú∂∫ ¡≥«ÓÃÂ√ ÁΔ ‘ √≈«‘μ √Ì≈ Á≈

ËÛ’Á≈ «ÁÒ «‘≈ ‘À Í ÍÃË≈È◊Δ¡ª √’ºÂΔ¡ª Á∂ ÓØ‘ «Ú⁄ ’Á∂ ÚΔ È≈ «Í¡≈Õ

¿∞√Á≈ ÓØ‘ ‘Ó∂Ù≈ ˆ˜Ò È≈Ò «‘≈Õ ¿∞√ÁΔ «Í¡≈Δ Â∂ √πÓ¬Δ-ˆ˜Ò ‘≈˜Δ

«ÏȪ ‘ √≈«‘μ √Ì≈ Á≈ ÍÃØ◊≈Ó ¡Ë»≈ Òº◊Á≈ «‘≈Õ Ï‘π √≈∂ Í«⁄¡ª ¡Â∂

¡÷Ï≈ª È∂ ¿∞√ Ï≈Ï √≈«‘ºÂ’ √øÚ≈Á ⁄≈¬∂Õ ¿∞√ Ï≈∂ ‚≈. È«ø‹È Â√ÈΔÓ, ÍÃØ:

˙. ÍΔ. ’≈ÒΔ¡≈, √πÒº÷‰ √‘ºÁΔ, ‚≈. ‹◊Â≈, ‚≈. ‘Ì‹È «√øÿ Ì≈‡Δ¡≈,

ÍëÓ≥Á‹ΔÂ, ‚≈. ÓÈÓØ‘È, ‚≈. ¡À√. Â√∂Ó, √π‹Δ ‹º‹, ‹√«ÚøÁ, √π÷Í≈ÒÚΔ

«√øÿ ‘√Â, ◊πÌ‹È «◊æÒ, √Ú‰ ’∞Ó≈ ÚÓ≈, Ì»¬Δ, ‚≈. ’. √. ’ª◊,

ÂÒ«ÚøÁ «√øÿ, ÁÙÈ ÁÁ √Ó∂ Á‹Èª «ÚÁÚ≈Ȫ È∂ ‘ª Óπ÷Δ «Ú⁄≈ ¡≥«’Â

’ΔÂ∂Õ ÷πÙÚø ϑπ √≈∂ √ø«ÓÒ ’≈«Ú ¡Â∂ ˜Ò √ø«◊Ѫ «Ú⁄ ¤≈«Í¡≈ «◊¡≈

¡Â∂ ÁØ Á‹Èª ÂØ∫ ÚºË «¬È≈Ó √ÈÓ≈È «ÓÒ∂Õ

Ì≈Ú∂∫ ÷πÙÚø «¬’ ÚËΔ¡≈ ’ÚΔ ÚΔ ‘À ¡Â∂ ¿∞√È∂ √Ó’≈«Ò’ ’≈«Ú-ÏØË

«Ú⁄ ¡≈͉≈ È≈Ó ÚΔ ÍÀÁ≈ ’ΔÂ≈ ‘ÀÕ “’≈ÓÈ≈”, “√Ø⁄ª Á∂ √πÍÈ∂”, “‡∞’Û∂-‡π’Û∂

ÓΩ√Ó” «¬√ √øÁÌ «Ú⁄ Ú≈⁄‰ÔØ◊ ’≈«Ú Íπ√Â’ª ‘ÈÕ AIF@ «Ú⁄ ¿∞√ÁΔ ’≈«Ú

Íπ√Â’ “’≈ÓÈ≈” ÁΔ «¬’ ’«ÚÂ≈ “ÓÀ∫” ”⁄Ø∫ ’∞fi √μª Á∂ «‘≈ ‘ª:

‘ª ’ÚΔ ÓÀ∫ ¡≈͉∂ ¡≈ÁÙ ˘ Í«‘⁄≈‰Á≈ ‘ª

«˜øÁ◊Δ Á∂ √º⁄ ÓÀ∫ ‘ Â∑ª ÍÚ≈‰Á≈ ‘ª....

⁄πºÍ «‘ √’Á≈ È‘Δ∫ ÓÀ∫ º’ ’∂ ’Ø¬Δ Ï∂«È¡≈¬Δ

÷ΩÒ ¿∞·Á≈ ‘À Ó∂Δ ’ÒÓ Á∂ «Ú⁄ ˆÀ Á≈ ÷»È

Ó∂∂ ‘ «¬’ ÙÏÁ ¡≥Á ‘ «¬’ √μ «Ú⁄ ¥ªÂΔ

÷ΩÒ Á∂∫ÁΔ ‘À √ÓπøÁ ÂÍÙ Ó∂∂ ‘Ω«’¡ª ÁΔ......

ÓÀ∫ ª ≈÷≈ «˜øÁ◊Δ ÁΔ ¡‰÷ Â∂ √ÚÀÓ≈È Á≈ ‘ª

ÓÀ∫ ¿∞Í≈Ù’ «’ÂΔ¡ª Á≈ «’ Á≈ ÓÀ∫ ÂÒÏ◊≈

÷»È Í≈ ’∂ «‹◊ Á≈ ‹Ø «Ó‘Ȫ ˘ «Í¡≈Á∂ È∂......

«¬‘ ¡Â∂ ¡È∂’ª ‘Ø ’«ÚÂ≈Úª «Ú⁄ ’ÚΔ ÷πÙÚø ’øÚÒ ¡«‘Á ’Á≈

‘À «’ ¿∞√ÁΔ Ò∂÷‰Δ ‘ Ï∂«¬È√≈ÎΔ Á∂ «ÚπºË ÎÂÚ≈ ω∂◊ΔÕ ¿∞‘ ÈΔÚ∂∫ «Ú‘«Û¡ª

«Ú⁄ √»‹ «Ò¡≈¿∞‰ Á≈ ⁄≈‘Ú≈È ‘ÀÕ «’ÂΔ¡ª ÁΔ «’ Á≈ «¬Ú˜≈È≈ ¿∞‘

ÓπÛ∑’≈ √πº’‰ ÂØ∫ Í«‘Òª «ÓÒ‰ Ò¬Δ «¬’ «’ √«Ì¡≈⁄≈ Á≈ ÓπÁº¬Δ ‘ÀÕ ’øÚÒ

¡◊ª‘ ÚË» ’ÚΔ ‘ÀÕ Ì≈Ú∂∫ ’øÚÒ È∂ Ùπ»¡≈ÂΔ ÁΩ «Ú⁄ ¡≈͉≈ ’≈«Ú √Î

’«ÚÂ≈Úª ÂØ∫ ‘Δ Ùπ» ’ΔÂ≈ √Δ Íø± ¿∞√Á∂ ÓÈ Ó√Â’ «Ú⁄ Ï«‘-¤øÁ Á≈ ◊»Û∑≈

ø◊ √ΔÕ ¿∞‘È∂ ◊Δ ÚΔ «Ò÷∂, ’«ÚÂ≈Úª ÚΔ Íø± ¿∞‘Á∂ ÁÁ Á∂ Ó∂⁄ ÁΔ ’∂ÚÒ

ˆ˜Ò ‘Δ √ΔÕ ˆ˜Ò ¡Â∂ ÷πÙÚø ˘ Úº÷ ’’∂ È‘Δ∫ Ú∂«÷¡≈ ‹≈ √’Á≈Õ ‹∂’

16 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

÷πÙÚø ’∂ÚÒ ‘À ª ˆ˜Ò ‘À ¡Â∂ ‹∂ ◊ºÒ Í≥‹≈ÏΔ ˆ˜Ò ÁΔ ‘À ª «Î ÷πÙÚøÂ

’øÚÒ «ÏȪ ◊ºÒ ª Â∞ÁΔ ‘Δ È‘Δ∫Õ ¬∂√∂ ’’∂ ÓÀ∫ ÷πÙÚø ’∂ÚÒ ˜Ò Á∂ ÂΩ

¿∞Â∂ ÚΔ Ú∂÷‰ Á≈ ¡≈ÁΔ ‘Ø «◊¡≈ √ª ¡Â∂ ¡º‹ º’ ÚΔ ÓÀ∫ ’øÚÒ ˘ ˆ˜Ò Á≈

Óπ‹º√Ó≈ ‘Δ √ÓfiÁ≈ ‘ªÕ “√Ø⁄ª Â∂ √πÍÈ∂” Íπ√Â’ ¿∞√È∂ AIFD «Ú⁄ «Ò÷Δ √Δ Í

«¬√ «Ú⁄ ’∂ÚÒ E ˆ˜Òª ‘Δ √ÈÕ AIFF «Ú⁄ ¤ÍΔ Íπ√Â’ “’≈ÓÈ≈” «Ú⁄

¿∞√È∂ AB ˜Òª Í≈¬Δ¡ªÕ “¡≈͉≈ Ù«‘ Í≈¬Δ¡ª πºÂª” ¿∞√ÁΔ ’≈«Ú Íπ√Â’

AIGD «Ú⁄ ¤ÍΔ «‹√ «Ú⁄ B@ ˆ˜Òª √ÈÕ

÷πÙÚø Á≈ Í«‘Ò≈ ˆ˜Ò √ø◊ë‘ “ËπºÍ ÁΔ ’≈” AIHA «Ú⁄ ¤«Í¡≈Õ

«¬√ √ø◊ë‘ «Ú⁄ ¿∞√ÁΔ¡ª HA ˆ˜Òª ‘ÈÕ «¬√ Íπ√Â’ «Ú⁄ÒΔ¡ª ˆ˜Òª

«Ú⁄ √øÍ»È ¡≈Ëπ«È’ Ì≈Ú-ÏØË Á‹ ‘ÀÕ «¬‘Ȫ ˜Òª ÍÛ∑«Á¡ª Ú≈⁄«Á¡ª

ÍÂ≈ Òº◊Á≈ ‘À «’ ’øÚÒ ¡≈͉∂ ÓÈØÌ≈Úª ˘ Í»Δ Â∑ª √¯ÒÂ≈ È≈Ò ˆ˜Òª

«Ú⁄ √Ó؉ Á∂ √ÓºÊ ‘Ø «◊¡≈ √ΔÕ «¬Ê∂ º’ ¿∞‘ «¬’ «ÎÒ≈√Î ˜Ò◊Ø Ú‹Ø∫ ÚΔ

ÍÃ◊‡ ‘Ø«¬¡≈Õ ¿∞√Á∂ «Ù¡ª «Ú⁄ ’∂ÚÒ È≈¡≈ ‘Δ È‘Δ∫ √◊Ø∫ « øÁ◊Δ Á≈ √º⁄ ÚΔ

√Ó؉ Òº◊≈ √ΔÕ ¿∞√Á∂ «Ù¡ª «Ú⁄ ÁÙÈ √πÂ∂ «√μË ¡≈™Á≈ ‘ÀÕ «Ó√≈Ò Á∂ ÂΩ

”Â∂ ¿∞‘ «¬’ «Ù¡ ’«‘øÁ≈ ‘À «’:

«¬’ «ÁÈ «¬‘ Ó≥fiË≈ ”⁄ ‚ØÏ≈ Á∂∫Á∂ È∂,

‘πøÁ∂ È∂ ‹Ø Ó≈‰ Í≈¬Δ¡≈ Ï≈‘ª Á∂Õ

ª Ù≈«¬Á «¬√ «Ù¡ Á∂ «Ú√«Âz ¡Êª Ï≈∂ ıπÁ ’øÚÒ ÚΔ «Ï¡≈È È≈

’ √’∂Õ «¬‘ «Ù¡ √ø√≈ ÍμËΔ √º⁄≈¬Δ ¤∞Í≈¬Δ ÏÀ·≈ ‘ÀÕ «¬√∂ ‘Δ ˆ˜Ò Á≈

ÓÂÒ≈ ‘À «’:

πº÷ ÏÁÒÁ∂ «‘øÁ∂ È∂ Á«¡≈Úª Á∂,

≈‘ È≈ ‘πøÁ∂ «ÈÙ«⁄ ÙØ÷ ‘Ú≈Úª Á∂Õ

«¬√ ÓÂÒ∂ «Ú⁄ ÚΔ ‹ΔÚÈ Á≈ ‚±øÿ≈ ‘º√ Â∂ √º⁄ ‘À «’ È≈ ª Á«¡≈Úª

¡Â∂ È≈ ‘Δ ÙØ÷ ‘Ú≈Úª Á∂ πı ÂÀ¡ ‘πøÁ∂ ‘ÈÕ «¬√∂ Íπ√Â’ “ËπºÍ ÁΔ ’≈” Á∂

¡È∂’ª ‘Δ «Ù¡ «ÁÒ-«ÁÓ≈◊ ˘ ‡πøÏÁ∂ ‘È «‹Ú∂∫:ó

ó «¤øÁ∂ ÍπºÂ √‘ºÁª ÚºÒ ÂØÁΔ¡ª

Ú∂÷Ø «’º‚∂ «‹◊∂ Ô≈Ø Ó≈Úª Á∂Õ

ó ÓıÓÒ Ú◊∂ ÒØ’Δ∫ «ÎÁ∂ Èß◊∂ ÂÈ

ÊØ‘ª Ú◊∂ ÒØ’Δ∫ Í«‘ȉ ÏØ√’Δ¡ª

ó «¬‘ ÓΩ√Ó È∂ ’À√∂ Ï∂-Á√±∂?

ÎπºÒ ◊ÓÒ∂ «Ú⁄ Ò≈¬Δ¬∂ ¿∞μ◊‰ ˱∂

ó «¬’ Í≈√∂ ª √ثΡª ¿∞Â∂ Ⱥ⁄Á∂

Á»‹∂ Í≈√∂ «„º‚ª «Ú⁄ ’±∂

17 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

ó ¡‰÷ª Á∂ √»‘∂ ÎπºÒª ÁΔ Ó«‘’ Ó≈È‰Δ Âª

“÷º‡’Û ’Òª” ÂØ∫ ‘Ø ’∂ ‹≈Ú∂ “√πÈ≈Ó” ’«‘‰≈

ó È≈ ÓÀ∫ ¡≈͉∂ ÙÏÁª «Ú⁄ Â∂ È≈ ÓÀ∫ ¡≈͉∂ √≈‘ª «Ú⁄

¤≈ÂΔ Á∂ «Ú⁄ ıÏ∂ ’Δ ‘À ıÏ∂ «’√ ÁΔ ËÛ’‰ ‘ÀÕ

ó ¬∂√ Ù«‘ ”⁄Ø∫ ÏøÁ≈ Һ̉≈ ÓπÙ«’Ò ‘Ø«¬¡≈ ‘À Ô≈Ø

¬∂Ê∂ ‘ ’Ø¬Δ ÙÓ≈, √øË», Ï∂ÁΔ, Ï≈ÒΔ ‹ª «◊ºÒ ‘ÀÕ

ó Ù«‘ Á∂ ¡«Â √ÈÓ≈È∂ «Ú¡’ÂΔ Á∂ ÿ ÿØ ¿∞Á≈√Δ √Δ

Ù«‘ Á∂ ¡«Â ÏÁÈ≈Ó «Ú¡’ÂΔ Á∂ ÿ Ω‰’ Ó«‘«ÎÒ ‘ÀÕ

ó ‹»fi‰≈ Ô≈Ø √Á≈ ‘Δ «˜øÁ◊Δ Á∂ Ú≈√Â∂

«˜øÁ◊Δ ÁΔ ‘ ıπÙΔ ‘ «Ï‘ÂΔ Á∂ Ú≈√Â∂

ó ’ºÒ∑ ÁΔ «‹√ ⁄ØΔ ÁΔ ⁄⁄≈ ¡º‹ ÁΔ¡ª ¡÷Ï≈ª «Ú⁄

’«‘øÁ∂ ˙‘Δ˙, Ó≈Ò «◊¡≈ ÚÂ≈«¬¡≈ Í«‘∂Á≈ª «Ú⁄

ó ÿ‡ ‘Δ¡ª È∂ ΩÙÈΔ¡ª Â∂ ÚËÁ∂ ‹ªÁ∂ È∑∂

¡≈͉≈ ‘ºÊ ‘Δ È˜ È≈ ¡≈¬∂ º«’¡ª ⁄≈-⁄πÎ∂

ó Í«‘Òª ’ «¬È√≈È ÁΔ ◊ºÒ

Î∂ ’Δ∫ Ì◊Ú≈È ÁΔ ◊ºÒ

ó ‹ÈÂ≈ ÁΔ Ó≈Ô±√Δ ‘Ø ÚËΔ Ô≈Ø

È∂Â≈ Á∂ «√ «√‘∂ Ô≈Ø ’Δ ’Δ¬∂Õ

AIHI «Ú⁄ ¤ÍΔ ’≈«Ú Íπ√Â’ “‡μ∞’Û∂-‡πμ’Û∂ ÓØ√Ó” «Ú⁄ ¿∞√ÁΔ¡ª

H@ ˆ˜Òª ‘ÈÕ AAI √Î∂ ÁΔ «¬√ Íπ√Â’ «Ú⁄ ¡ÀÈΔ¡ª ˆ˜Òª ˆ˜Ò ÍÃÂΔ

¿∞√Á≈ ÓØ‘ Â∂ ÍÃÂΔϺËÂ≈ ‘Δ Á√≈™ÁΔ¡ª ‘ÈÕ “‡πμ’Û∂-‡μπ’Û∂ ÓΩ√Ó” ÁΔ¡ª H@

ÁΔ¡ª H@ ˆ˜Òª ¿∞μ⁄-Í≈¬∂ ÁΔ¡ª ‘ÈÕ «¬‘Ȫ ˆ˜Òª «Ú⁄ ¿∞√È∂ ÈÚª

Ì≈Ú-ÏØË ¡Â∂ ÓÈ∞º÷ ÁΔ¡ª ÈÚΔ¡ª-ÈÚΔ¡ª √Óº«√¡≈Úª ˘ «Ù¡-◊ ’ΔÂ≈

‘ÀÕ Ì≈Ú∂∫ ¬∂Ê∂ º’ Í‘πø⁄«Á¡ª ¿∞√Á∂ «Ú⁄≈ª «Ú⁄ Á≈Ù«È’Â≈ Á≈ ø◊ ‘Ø ÚΔ

◊»Û∑≈ ‘Ø «◊¡≈ ‘À Íø± «¬È∑ª ˆ˜Òª «Ú⁄ ¿∞√Á≈ ÔÊ≈Ê-«ÁzÙ‡Δ’Ø‰ «˜¡≈Á≈

¿∞μÿ«Û¡≈ ‘ÀÕ ¿∞√È∂ ◊øÌΔ «Ú¡≥◊ ÚΔ «Ù¡ª «Ú⁄ „≈«Ò¡≈ ‘ÀÕ ¿∞√ÁΔ ˆ˜Ò

Á∂ ø◊ √Ó≈‹ Á∂ ø◊ª È≈Ò ¡Ì∂Á ‘ÈÕ ¿∞‘Á≈ ØÓª√ ‘π‰ ÂΔÏ È‘Δ∫ «‘≈ √◊Ø∫

‹ΔÚÈ Á∂ ø◊ È∞Ó≈«¬¡≈ ‘Ø ◊¬∂ ‘ÈÕ ¿∞√È∂ ¡≈͉∂ «Èº‹Δ ¡È∞ÌÚ ÒØ’ª Á∂ ÁÁ

È≈Ò «¬’√π ’’∂ «Ù¡ ’‘∂ ‘ÈÕ ¿∞√Á∂ «Ù¡ª «Ú⁄ ⁄ÓÂ’≈Δ ◊π‰ ‘ÈÕ

Ì≈Ú∂∫ ’øÚÒ «’√∂ Ú≈Á È≈Ò ‹π«Û¡≈ È‘Δ∫ Í ¿∞‘ «√ÓΩ ÒØ’Ú≈Á È≈Ò ‘Ó∂Ù≈

‹π«Û¡≈ «‘≈ ‘ÀÕ ““‡πμ’Û∂-‡πμ’Û∂ ÓΩ√Ó”” ”⁄Ø∫ ’∞fi «Ù¡ ‘≈˜ ‘È:

ó Â∂∂ º’ È≈ Íπº‹Δ ‹∂ ’Ø¬Δ ÂÒı ‘Ú≈

«¬‘ È≈ √Ø⁄ Ï‘Δ∫ «’ ÓΩ√Ó ÏÁÒ «◊¡≈

18 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

ó «‹‘ÁΔ ¤ª ⁄»√ ÒÀ∫ÁΔ ¬∂ Óπ√≈«Îª Á≈ ÷»È

√≈˘ ‘Ø È≈ √π‰≈˙ ¿∞√ ÏØ‘Û ÁΔ¡ª ◊ºÒª

ó ’∂‘Δ Ú≈ Úº◊Δ «’ πºÂª ’øÏΔ¡ª È∂

πº÷ª ¡≈Í‰Δ¡ª ‘Δ ‡≈‘‰ª fiøÏΔ¡ª È∂

ó ¡≥Ï ÚºÒ Ú∂÷ ˜≈ Â≈∂ È∂ ’Δ ’«‘øÁ∂

ËÂΔ ÚºÒ Ú∂÷ ˜≈ „≈∂ È∂ ’Δ ’«‘øÁ∂

ó Ù≈«¬Δ ’∂ÚÒ Â∞’ÏøÁΔ Á≈ È≈Ó È‘Δ∫

Ù≈«¬Δ ª «√÷ª ¿∞μ⁄∂ ¡≈Ú∂Ù ÁΔ¡ª

ó √ÓfiØ Âª ’Ø«¬Ò Á≈ ȈÓ≈

È‘Δ∫ ª ÷ÓΔ ’ª ‘À «˜øÁ◊Δ

ó ⁄Ω«◊Á ◊πÏ≈ª ÓπÒÏ≈ ‹ª ̇’∂ ÍÀª ÁΔ ÍÀÛ

’ø˪ ¿∞Â∂ ÷»È Á∂ ÍØ⁄∂ ʪ ʪ Ò≈Ùª √ÛΔ¡ª È∂

ó Ù«‘ ÁΔ ‘ √Û’ ¿∞μÂ∂ ⁄≈ȉª Á∂ ‹ÙÈ Í

ÓÈ ÁΔ ‘ È∞º’ ”⁄ È∑∂≈ ÿØ ‘À «¬√ Ù«‘ «Ú⁄

ó «◊¡≈Ȫ «Ú«◊¡≈Ȫ Á∂ Í≥¤Δ ‚º’ ‚º’ ’∂ È≈ º÷Ø

‘ Íπ√Â’-¡ÒÓ≈Δ ÷ØÒ∑Ø Ï‘π ˜»Δ ‘ÀÕ

«¬√ Íπ√Â’ «Ú⁄ ¡ºÂÚ≈Á Á∂ «ÚØË «Ú⁄ ¡È∂’ª «Ù¡ ‘È «’™«’

‹Á «¬‘ Íπ√Â’ ¤ÍΔ √Δ, ÂÁ Í≥‹≈Ï «Ú⁄ ¡ºÂÚ≈Á ˜Øª ”Â∂ √ΔÕ «Ó√≈Ò Ú‹Ø∫

«¬‘ «Ù¡ Ú∂÷Ø:

ó ÍπÒ√, ’≈«ÂÒ, ’ÂÒ, ’λ, ÷»È, ◊ØÒΔ Á∂ ÙÏÁ

’ºÒ∑ ÁΔ ¡ıÏ≈ «Ú⁄ ÚΔ «¬√ Â∑ª ‘Δ ¡≈¿∞‰◊∂Õ

ó Ó≈ ’∂ Ó≈√»Ó ˘ «‹‘Û∂ ÓÈ≈™Á∂ È∂ ‹ÙÈ

«¬μ’ «ÁÈ ¿∞‘ ¡≈͉∂ «¬√ ’Ó Â∂ ͤÂ≈¿∞‰◊∂

ó ‘≈Ò≈ «‹√ ’Á È∂ ‘πøÁ∂ ◊¬∂ Í∂⁄ΔÁ≈

±ø √Ófi È≈ √’∂∫◊≈ ˙ ÌØ«Ò¡≈ ÎΔÁ≈Õ

ó ÷πº√∂ ‘ج∂ È∂ ‘≈√∂ Ïπº√∂ ‘ج∂ È∂ ‹˜Ï∂!

ÒºÌ∂ È≈ ’Ø¬Δ ’Â≈ «’«Â™ ÚΔ Â≈˜◊Δ Á≈

Í ÷πÙÚø ¡≈√-Óπ÷Δ Ù≈«¬ ‘ÀÕ ’∞Á «Ú⁄ ¡√ΔÓ Ù’ÂΔ ‘À «’ ¿∞‘

¡≈ÁÓ Á∂ ˜÷Óª ÁΔ ÍΔÛ ‘ ÒÀ∫ÁΔ ‘ÀÕ ¡≈ÁÓΔ ˘ ‹∂ Áπº÷ «ÓÒÁ∂ ‘È Âª Áπº÷ª ˘

√«‘‰ ÁΔ Ù’ÂΔ Â∂ √Ï ÚΔ «ÓÒÁ≈ ‘ÀÕ Ù≈«¬ ’øÚÒ ÁΔ ’∞Á Óπ÷Δ ¡≈√ Ú∂÷Ø:

◊≈™ÁΔ ÏπÒÏπÒ Èº⁄Á∂ ÎπºÒª ˘ º’ ’∂

‹Δ ’Á≈ ‘À Ⱥ⁄ª ÓÀ∫ ÚΔ ◊≈Úª È≈Ò

“¡Ò«ÚÁ≈ ÂØ∫ Í«‘Òª” ¿π√ÁΔ ’≈«Ú Íπ√Â’ AIIE «Ú⁄ ¤ÍΔ √Δ, «‹√

«Ú⁄ F@ ˆ˜Òª ‘ÈÕ «¬√ Íπ√Â’ ÁΔ¡ª ˆ˜Òª ÂΔ’ ÷πÙÚø Ì≈Úª ÁΔ ⁄È≈

19 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

Á≈ Ù≈«¬ ‘Ø «◊¡≈ ‘ÀÕ ‘π‰ ¿∞‘ ·Ø√ ÁÒΔÒª ¡Â∂ √º⁄ ¿∞Â∂ ¡≈Ë≈«Â Ù≈«¬Δ

«Ú⁄ Íͺ’ ‘Ø «◊¡≈ ‘ÀÕ ¿∞‘ ¡≈͉∂ «Ù¡ª «Ú⁄ ‘π‰ ØÓª√Ú≈ÁΔ È˜Δ¬∂ ˘

¡≥ÂÓπ÷Â≈ È≈Ò Í∂Ù ’Á≈ ‘ÀÕ ¿∞√Á≈ ‹ΔÚÈ ¡È∞ÌÚ ‘Ø ¿∞μÿÛ ’∂ √≈‘Ó‰∂

¡≈™Á≈ ‘ÀÕ Ì≈Ú∂∫ Ù≈«¬ ’øÚÒ Á≈ √π‘Ò ÓÈ πÓª√Ú≈ÁΔ ‘À Í ¿∞Í-Ì≈Úπ’ È‘Δ∫Õ

¿∞‘ ““‹À√≈ «ÏøÁ∂ ÂÀ√≈ Ïë‘Ó≥‚”” ¡È∞√≈ ◊πÏ≈‰Δ Á≈ ºÂ-√≈ ¡≈͉∂ «Ù¡ª

«Ú⁄ «Ò¡≈™Á≈ ‘ÀÕ ¿∞√Á∂ «Ù¡ª «Ú⁄ ø◊-Ïø◊Δ ¡«Ì«Ú¡’ÂΔ ‘ÀÕ ¿∞√ÁΔ

Ù≈«¬Δ ÿ, È≈, Ϻ⁄∂, «Ú‘Û≈, Ï◊Δ⁄Δ, Ù«‘, Ô≈, Í«Ú≈, ÁØ√Â, ÁπÙÓ‰,

Ù≈«¬ª «ÙÂ∂Á≈ª È≈Ò ◊ºÒª Ï≈ª ’ÁΔ √ø√≈ ÍμËΔ ÈÀ«Â’Â≈ ¿∞Í‹≈™ÁΔ

‘ÀÕ ¿∞√˘ ÍÂ≈ ‘À «’ πÓª√ ¡Â∂ «Í¡≈-Óπ‘ºÏ Á≈ «¬˜‘≈ Ø‡Δ ¡Â∂ ÿ ÂØ∫

Ï≈¡Á ‘Δ ⁄º‹ È≈Ò Ó≈«‰¡≈ ‹≈ √’Á≈ ‘ÀÕ «¬√ Ò¬Δ ¿∞‘ ’∞ºÒΔ-‹πºÒΔ ¡Â∂ ◊πºÒΔ

ÁΔ ÍÃ≈ÍÂΔ Ú≈√Â∂ “‘º’” ÁΔ ◊ºÒ ’Á≈ ‘À ¡Â∂ ‘º’ Íz≈Í ’È «‘ «ÓÒ ’∂

√øÿÙ ’È ÁΔ ‘∂’ Ò≈™Á≈ ‘ÀÕ “¡Ò«ÚÁ≈ ÂØ∫ Í«‘Òª” «Ú⁄Ø∫ ÓÀ∫ «ÏȪ «’√∂ È؇

ÂØ∫ ’∞fi «Ù¡ª ˘ Í≈·’ª ÁΔ È˜ ’È ÁΔ ıπÙΔ ÒÀ «‘≈ ‘À ‹Ø «’ ¡≈Í ‘Δ Ó»ø‘Ø∫

ÏØÒÁ∂ ‘È:

ó ÁÁ È‘Δ∫ «¬‘ Ó∂≈ ÁÁ ˜Ó≈È∂ Á≈ ‘À «¬‘ Ô≈Ø

ÓÀ∫ ª Ï√ «¬‘Ȫ ˘ ’ØÒØ∫ ’∞fi „π’Ú∂∫ ¡ÒÎ≈˜ «Á¡ª

ó ’È ‘È∂∂ ÁΔ Í«’Ó≈ Ó«‘Ò ÓÓ‡Δ¡ª Â≈‹ ÂıÂ

⁄≈ȉ «‹øÈ∑ª ”⁄Ø∫ Îπº‡Á≈ ¿∞‘ fiπº◊Δ¡ª È∂, Í «’Â∂ «’Â∂

ó Ì≈ÒÁ∂ ‘Ø ‘È∂≈ ‘È∂≈ ÏÛ≈

ΩÙÈΔ Ì≈ÒΔ¬∂ ΩÙÈΔ ¡≈¬∂◊ΔÕ

ó ‹Ø «¬Ú∂∫ ‘Δ «¬‘ ÓΩ√Ó ‘∂ ¡‹ÈÏΔ

ÎπºÒ Ï≈◊ª ”⁄ ø◊Ò∂ «’Ú∂∫ «÷ÛÈ◊∂

ó ‹ΔÌ Â∂ «¬√ Â∑ª ‘Δ ‹∂ Â≈Ò∂ ‘∂

◊Δ ÓÁ≈È◊Δ Á∂ «’Ú∂∫ «¤ÛÈ◊∂

ó √º⁄ ‘À, «’ ’∞¯ Á∂ ‘Δ ’Ó Â∂

’∞¯ ‘À «’ √º⁄ ÁΔ Â√ÁΔ’ Úª◊

ó ÁÁ Á≈ ‘πøÁ≈ «˜’ ‘À ‹Á ’Á∂

ÿπøÓ ‹ªÁ≈ ‘À Ș √≈‘Ú∂∫ Í≥‹≈Ï

ó ‹Á ÚΔ Ô≈Ø ˆ˜Ò ’‘Δ

»‘ ÏØÒΔ ◊ºÒ ¡√Ò È‘Δ∫

ó «˜øÁ◊Δ Á∂ ˆÓª ÁΔ ‘Δ ¿∞Í‹ Ó∂Δ ‘ ˆ˜Ò

¬∂√ Ï≈∂ ª «’√∂ Ó«‘«ÎÒ ”⁄ ÁØ ≈Úª È‘Δ∫

ó «ÁÒØ∫ ¿∞μ‚Δ¡ª Óπ‘ºÏª Â∂ ÚÂȪ Á∂ ÓØ‘

ÏπºÒ∑Δ∫ È≈‘∂ ‘ºÊΔ∫ fi»ÒÁ∂ «Âø◊∂ «‘ ◊¬∂Õ

20 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

¡√Δ∫ «ÏȪ «fi‹’ ’«‘ √’Á∂ ‘ª «’ ˆ˜Ò◊Ø ÷πÙÚø ’øÚÒ Í≥‹≈ÏΔ Á∂

¿∞‘Ȫ √’Á≈ ıπºÁ-√≈ıÂ≈ Ù≈«¬ª ”⁄Ø∫ ‘À ‹Ø «’ Ù≈«¬Δ Ò≈Ò√≈ Á≈ √øÁ È‘Δ∫

ω≈™Á∂ √◊Ø∫ Ù≈«¬Δ ÒØ’-√∂Ú≈ ¡Â∂ ¡≈ÂÓ-«ÂzÍÂΔ Á≈ «¬’ ͫں ‘«Ê¡≈

¡Â∂ ͫں √≈ËÈ √ÓfiÁ∂ ‘ÈÕ Ï∂Ùº’ ’øÚÒ ÁΔ¡ª ˆ˜Òª ÚºÒ Í≈·’ª Á≈

«Ë¡≈È Áπ¡≈¿∞‰ ”⁄ ’∞fi Á∂Δ ‘Ø¬Δ ‘À Í Ó∂Δ ‹≈⁄∂ «¬‘ ¡‰◊«‘ÒΔ ¿∞√Á∂

¡◊Ò∂ ˆ˜Ò √¯ Ò¬Δ ÚΔ √‘≈¬Δ ‘Δ ‘Ø¬Δ ¡Â∂ ¿∞√È∂ ‘Ø «ÙºÁ È≈Ò «Ù¡

’‘∂Õ ¿∞√Á≈ ˆ˜Ò Á≈ √Î ¶Ó≈ ‘ÀÕ

√ÈÓ≈È ¿∞√˘ ÒØ’ √«Ì¡≈⁄≈’ ¡Â∂ √≈«‘ºÂ’ Ó≥⁄ª ÂØ∫ ÍÃ≈Í ‘ج∂ ‘ÈÕ

¿∞‘ √≈∂ Í≥‹≈Ï «Ú⁄Ò∂ ¿∞μÿ∂ Ù«‘ª «Ú⁄ ˆ˜Ò ÁÏ≈ª «Ú⁄ ‘≈˜Δ ÌÁ≈

«‘≈ ‘ÀÕ ¿∞‘ Í≥‹≈ÏΔ Á∂ ≈Ù‡Δ ’ÚΔ ÁÏ≈ª «Ú⁄ ÚΔ F-G √≈Ò ‘≈˜Δ Ì

⁄ºπ’≈ ‘ÀÕ ÷πÙÚø ’øÚÒ ‘π‰ ¿∞√ Óπ’≈Ó ¿∞μÂ∂ Í‘πø⁄ ⁄πº’≈ ‘À «‹μÊ∂ ¿∞√Á∂ ’‘∂

«¬’-«¬’ «Ù¡ ˘ ˆΩ È≈Ò √π«‰¡≈ ‹ªÁ≈ ‘À, ¿∞√Á∂ ¡È±·∂ «Ù¡ª Á≈ √

Ó≈«‰¡≈ ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ

÷πÙÚø ÁΔ¡ª Ì≈Ú∂∫ ‘Ø ÚΔ Íπ√Â’ª «Ú⁄ ˜Òª ‘È ÍÃø± ¿∞√ÁΔ¡ª ⁄≈

ˆ˜Ò-Íπ√Â’ª “ËπºÍ ÁΔ ’≈”, “ÓÀ∫ Â∂ Ó∂∂ ‘≈Á√∂”, “È’Ù ÍΩ‰ª √øÌ≈Ò∂” ¡Â∂

“«’™ È≈ ¿∞Á≈√ ‘ØÚª” Ó∂∂ √ÈÓπ÷ ‘È ¡Â∂ «ÚÙÚ≈√ È≈Ò «’‘≈ ‹≈ √’Á≈ ‘À «’

¿∞√ÁΔ¡ª ¿∞‘ ⁄≈∂ ˜Ò Íπ√Â’ª ¿∞√Á∂ ˜Ò ‹ÒΩ¡ ÍÃÌ≈«Ù ’È Ú≈√Â∂

’≈ÎΔ ‘ÈÕ «¬‘Ȫ ˜Ò≈-Íπ√Â’ª «Ú⁄ÒΔ¡ª ˜Òª ÍÛ∑«Á¡ª Ù≈«¬ ÁΔ √Óπº⁄Δ

Ù≈«¬Δ Á∂ ‘∂· «Ò÷∂ ◊π‰ ¿∞μÿÛ ’∂ √≈‘Ó‰∂ ¡≈™Á∂ ‘È:

A. √»Â’ ÙÀÒΔ

B. ◊«‘È ¡«‘√≈√

C. «Ú⁄≈ ¿∞Â∂ ‹˜Ï∂ ÁΔ Íπº·

D. Ï«‘ «Ú⁄ ÍÃÏΔÈÂ≈

E. √Ò «Ï¡≈È

F. Ú≈ÒΔ, √ͺهÂ≈ ¡Â∂ √«‘‹ √πÌ≈«Ú’Â≈

G. „πº’ÚΔ∫ ÙÏÁ ‹ÛÂ≈

H. Óπ‘≈Ú«¡ª ¡Â∂ ¡÷≈‰ª ÁΔ ÔØ◊ ÚÂØ∫

I. ˆ˜Ò «Ú¡≈’‰ ÁΔ Áπº√Â◊Δ

A@. ÏØÒΔ ÁΔ ÙπºËÂ≈ (ÒØ’ ÏØÒΔ)

AA. «Ù¡ª «Ú⁄ È≈‡’Δ ¡Â∂ √øÏØËÈΔ ¡≥Á≈˜

AB. «Ï¡≈È ÁΔ ¡√ÒΔ¡Â ¡Â∂ √«‘‹-√π‘‹

AC. «Ù¡ª ÁΔ ÓΩ«Ò’Â≈ ¡Â∂ «ÚÒº÷‰Â≈

21 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

AD. «√ËΔ √ø⁄≈’ «ÚËΔ

AE. Íπ÷Â≈-«ı¡≈ÒΔ ¡Â∂ √Ï «Ú¡≈ÍΔ √º⁄

AF. È≈ π’Â≈, √»÷ÓÂ≈, √ø÷∂ÍÂ≈ ¡Â∂ ÂΔ÷‰Â≈

AG. ◊«‘≈¬Δ √≈◊ª «‹‘Δ ¿∞‚≈‰ ¡’≈Ùª «‹‘Δ

AH. «Ù¡ª «Ú⁄ √π-Â≈Ò ¡Â∂ ÒÀ¡

AI. ÍÃÂΔ«ÈË √º⁄ ÁΔ ÍÀÚΔ

B@. «Ù¡Δ ’Ò≈«ӒÂ≈ Á≈ «√÷

«¬‘Ȫ ¿∞’ ◊π‰ª ÂØ∫ «ÏȪ ÷πÙÚø ’øÚÒ ÁΔ Ù≈«¬Δ «Ú⁄ ¿∞‘ √≈∂

◊π‰ ‘È ‹Ø ˆ˜Ò Á∂ ¿∞√Â≈Áª √πfi≈¬∂ ‘È «‹Ú∂∫ «Ù¡ª «Á¡ª «Ó√«¡ª «Ú⁄

≈Ï ‘؉≈, «Ù¡ «Ú⁄ ’Â≈ ¡Â∂ ’Ó ÁΔ ‘≈˜Δ, ¡ÙÒΔÒÂ≈ ÂØ∫ Á», ’≈Ò

¡Â∂ √Ê≈È Ìø◊Â≈ È≈ ‘ØÚ∂ ¡Â∂ √Ì ÂØ∫ Úº‚≈ ◊π‰ «’ ˜Òª Á∂ ’≈ÎΔ¬∂ ¡Â∂ ÁΔ¯

ÂØÂ≈˜◊Δ È≈Ò ¡Â∂ √ø’∂Â’ Ì≈Ú √ø⁄≈ ’È Ú≈Ò∂ ‘Ø‰Õ «¬‘ √≈∂ ◊π‰ ’øÚÒ

ÁΔ Ù≈«¬Δ «Ú⁄ «ÚÁÓ≈È ‘ÈÕ

“ÓÀ∫ Â∂ Ó∂∂ ‘≈Á√∂” ˆ˜Ò √ø◊ë‘ AIII «Ú⁄ ¤«Í¡≈ √Δ «‹√ Á∂ ’∞ºÒ

A@D √«Î¡ª «Ú⁄ HA Ù≈ÈÁ≈ ˆ˜Òª ‘ÈÕ «¬‘ ˆ˜Ò √ø◊ë‘ ˆ˜Òª Á≈

ø◊-Ïø◊≈ ◊πÒÁ√Â≈ ‘ÀÕ «¬‘ √≈Δ¡ª ˜Òª Ï≈-Ï«‘ ‘ÈÕ Ï«‘ ¿∞√Á∂ «Èº’∂

ÚΔ ‘È ¡Â∂ Úº‚∂ ÚΔÕ ’øÚÒ ÁΔ ’≈«Ú-¿∞‚≈Δ ¡Â∂ ÙÏÁ≈ÚÒΔ «¬√ Íπ√Â’ «Ú⁄

‘Ø ÚΔ ¿∞μ⁄∂ Á‹∂ ÁΔ ‘ÀÕ ¿∞‘ «ÌÃÙ‡ «È˜≈Ó, «ÂÛ’Á∂ «ÚÙÚ≈√, ¡≈«Ê’ Âø◊Δ¡ª

«Ú⁄ «Íμ√Á∂ ÒØ’, ¿∞ÍÌØ◊Â≈ ˜Ó≈È∂ Á≈ ÁÁ, «˜øÁ◊Δ Á∂ Ó‘Ò∂, ÂÈ‘≈¬Δ,

«Ú◊Û∂ ÓΩ√Óª Á≈ √øÂ≈Í, Íπ≈‰Δ¡ª »Û∑Δ¡ª ÍÃÂΔ Èª‘-ͺ÷Δ Úº¬Δ¡≈ , ‘ «◊¡ª

Ò¬Δ Í≈· Á≈ √‘≈≈, ⁄ت È≈Ò Ò∂ Í«‘∂Á≈, «√º÷Δ ÁΔ¡ª Ù≈ÈÁ≈ Ú≈«¬Âª,

«⁄‘«¡ª ¿∞Â∂ ⁄Û∑∂ ‘ج∂ È’≈Ï, «‘‹≤ ¡Â∂ Ú√Ò «Ú⁄Ò∂ ’≈Ó≈ÂΔ ÍÒ, ÓπÁ≈

‘Ø¬Δ ‹ªÁ∂ «‘˜ΔÏ Á∂ «⁄‘È, «Ù«Â¡ª Á≈ ÁÁ ¡≈«Á «Ú«Ù¡ª «Ù¡ª «Ú⁄

Ï≈÷»ÏΔ «Ï¡≈È ’Á≈ ‘ÀÕ ‘∂·ª ’∞fi «Ù¡ Ú∂÷Ø ‹Ø «¬√ Íπ√Â’ ”⁄Ø∫ ‘È:

c ‹Ø ‹Ø’ª ÁΔ ‘πøÁΔ ‘À ¿∞‘ ÓπºÒ Íπ¡≈ ÒÀ∫ÁΔ

‹Ø ÒØ’ª ÁΔ ‘πøÁΔ ‘À ¿∞‘ ’ÒÓ È≈ «Ú’ÁΔ ‘À

c Ï≈˜, Ï«ÿ¡≈Ûª Â∂ Ù∂ª, «Ù’«¡ª Á∂ Ô≈ √Ì

¬∂√ ÿπº◊Δ Á≈ Â∂ ¿∞√ ÷◊ØÙ Á≈ ’Ø¬Δ È‘Δ∫

c Ú’Â ‘≈Ò∂ ÚΔ ÷Û≈ ‘À≈È ‘Ø«¬¡≈ √Ø⁄Á≈

‘º«√¡≈ ’Δ’ √Δ ’Ø¬Δ ⁄≈ Íπμ Ú≈ ’∂

c «¬º’ Ï»‘≈ ÏøÁ ‘πø«Á¡ª √Ω Ï»‘∂ ÷πºÒ∑ ‹ªÁ∂

«¬’ „π«Í¡≈ ª ÷πºÒ∑∂ ¡‰«◊‰Â fiØ÷∂ È∂

22 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

c ‘ج∂ ‘È∂≈ √øÿ‰≈ ⁄≈‘∂ «’øÈ≈ ÚΔ

√∂Ë √Á≈ ⁄≈ȉ Á∂ ÿ∂∂ Â∂ º÷Δ¬∂

c ÁΔÚ≈ª ‘ ÿ «Ú⁄ ‘Ø ÚΔ ¿∞μ⁄Δ¡ª ‘Ø¬Δ¡ª È∂

«’™«’ ⁄≈-⁄πÎ∂∂ Șª ´º⁄Δ¡ª ‘Ø¬Δ¡ª È∂

c ÎÀ’‡Δ¡ª «Ú⁄ «’ÂΔ Á≈ ÂÈ ÏÒÁ≈ ‘À

ÂÈ ÏÒÁ≈ ‘À ª ‘Δ ÒØ‘≈ «ÍÿÒÁ≈ ‘À

c ‘È∂∂ ≈‘ ”⁄ ‹π◊˘ ‘Δ √‘Δ ’∞fi ΩÙÈΔ Âª ‘À

«˜‘È Á∂ ÙΔ«Ù¡ª Ê≈‰Δ∫ Ș ’∞fi Á∂÷ÁΔ Âª ‘À

c ‹∂’ ’Ø¬Δ «’È √πÈ«‘Δ «ÓÒ ‹ªÁΔ

¿∞√Á∂ È≈Ó ‘Ô≈ÂΔ ’ ÚΔ √’Á∂ √Δ

c «‹‘È∂ ‘ Ò«‘ Á∂ ÓºÊ∂ Â∂ ¡≈͉≈ È≈Ó «Ò÷‰≈ ‘À

«Í¡≈≈ ˙√ ˘ ’Ø¬Δ «’È≈≈ ‘Ø È‘Δ∫ √’Á≈

c Ì≈Δ « øÓ∂Á≈Δ ÚΔ √øÌ≈Ò∂◊≈

Ϻ⁄∂ È∂ ◊Ò Í≈«¬¡≈ Ì≈≈ Ï√Â≈ ‘À

c «¬‘ ‹Ø √»ÒΔ ⁄Û∑’∂ ÚΔ ‘À ‘º√ «‘≈

«¬‘ «˜øÁ◊Δ Á≈ ’Ê≈’≈ ‘À Ú’Â≈ ‘ÀÕ

÷πÙÚø ’øÚÒ Á≈ ¡◊Ò≈ ˜Ò √ø◊ë‘ “È’Ù ÍΩ‰ª √øÌ≈Ò∂” B@@B «Ú⁄

¡≈«¬¡≈Õ «¬√ ˆ˜Ò √ø◊ë‘ ÁΔ¡ª ˆ˜Òª Í«‘Ò∂ ˆ˜Ò √ø◊둪 È≈ÒØ∫

Íπ-¡«‘√≈√ ¡Â∂ ‘Ø ÚΔ ¿∞⁄∂∂ «Ó¡≈ª ÁΔ¡ª ‘ÈÕ ’øÚÒ ÁΔ «¬‘ ˆ˜Ò

Íπ√Â’ Í≥‹≈Ï «Ú⁄ ¿π√ √Ó∂∫ ‘Ø ¤Í∂ ˆ˜Ò √ø◊ë‘¡ª Á∂ Óπ’≈ÏÒ∂ ÚËΔ¡≈ ¡Â∂

’∞ºfi ͺÒ∂ Í≈¿∞‰ Ú≈ÒΔ ‘ÀÕ ÷πÙÚø Á∂ ¡‰÷ È≈Ò ‹Δ‰-ÊΔ‰ Á∂ ⁄≈¿∞ «¬‘Ȫ

ˆ˜Òª Á≈ «ÚÙ≈ ‘ÈÕ «¬‘Ȫ ˜Òª «Ú⁄ Ù≈«¬Δ «ÏÒ’∞Ò ‹ÁΔÁ Ó√«Ò¡ª

¡Í‰≈ ‘Δ ‘ÀÕ «¬√ Íπ√Â’ ÁΔ¡ª ˆ˜Òª «Ú⁄Ò∂ «Ù¡ª Á∂ «÷¡≈Ò Í»È

Íͺ’Â≈ ‘≈√Ò ’ ◊¬∂ ‘È ¡Â∂ Ù≈«¬ ’Ò≈-’ΩÙÒÂ≈ «Ú⁄ ‘Ø ÚΔ ÍÃÏΔÈ ‘Ø

«◊¡≈ ‘ÀÕ ¿∞√ÁΔ Ù≈«¬Δ ’Ò≈-«ÈÍπøÈÂ≈ ÂØ∫ ¡◊ª‘ √ͺهÂ≈ º’ ⁄ÒΔ ◊¬Δ ‘ÀÕ

¿∞√ ÚΔ ˆ˜Ò «Ú⁄ «ÈÚ∂’ÒΔ Êª ω ◊¬Δ ‘ÀÕ ÷πÙÚø Ì≈Ú∂∫ ’Á∂ ÚΔ Ó≈’√Δ

«Ú⁄≈Ë≈≈ Á≈ Íú÷ ÂΩ ”Â∂ Ë≈ÈΔ ¡Â∂ Á≈¡Ú∂Á≈ ª È‘Δ∫ «‘≈ Í ¿∞√ÁΔ

ÍÃÂΔϺËÂ≈ ÒØ’ ÍÃÂΔϺËÂ≈ ‘ÀÕ «√‹‰≈ÂÓ’ √ÓºÊ≈ ¿∞√ÁΔ ¡ÀÈΔ ‘À «’ ¿∞√Á≈

‘ «Ù¡ ÂÒÂ≈ ◊둉 ’Á≈ ‘ÀÕ ÒØ’ª ÍÃÂΔ ¡≈√Ê≈ È∂ ¿∞√ÁΔ √Ø⁄ ˘ ‘Ø

«ÚÙ≈Ò ’ΔÂ≈ ‘ÀÕ «¬√ Íπ√Â’ Á∂ √≈∂ «Ù¡ ¿∞√ÁΔ Ùı√Δ¡Â Á∂ ø◊ Á∂ ‘ÈÕ

’ÚΔ ˜Ò◊Ø¬Δ Á∂ «Ú«Ù¡ª «Ú⁄ ‘Ø √ͺهÂ≈ È≈Ò ‘≈˜ ‘Ø«¬¡≈ ‘ÀÕ ÷πÙÚøÂ

ÍÂ≈ ‘À «’ ‹∂’ «Ù¡ «Ú⁄ “√” ‘≈˜ È≈ «‘≈ ª «Ù¡ Í≈·’ √ØÂ∂ È∂ Ò≈◊∂

23 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

È‘Δ∫ Ò≈¿∞‰≈Õ √Ø ¿∞√Á∂ «Ù¡ª «Ú⁄ «Ï¡≈È Á≈ √ ⁄Ø¡ ⁄Ø¡ ÍÀ∫Á≈ ‘ÀÕ ¿∞‘ «’√∂

«¬’ Ú◊ Á≈ «Ò÷≈Δ È‘Δ∫ ¿∞‘ ¡≈Ó ¡≈ÁÓΔ Á≈ «Ò÷≈Δ ‘À ¡Â∂ ¡≈Ó ¡≈ÁÓΔ

«’√∂ Ú◊ «ÚÙ∂Ù «Ú⁄ È‘Δ∫ ‘πøÁ≈Õ Ù≈«¬ √Ó∂∫ ÁΔ √≈Ê’Â≈ ˘ ͤ≈‰ ’∂ ¡Ê

ÌÍ» «Ù¡ ’«‘øÁ≈ ‘ÀÕ ¿∞√Á∂ ÈÚ∂∫ Ì≈Ú-ÏØË Á∂ «Ù¡ª ”⁄Ø∫ ¬∂Ê∂ ’∞fi ‘≈˜ ‘Èó

c ’Δ ÍÂ≈ ¿∞√ ˘ ‘Ú≈ √Δ «’ «√÷≈ ’∂ ÒÀ ◊¬Δ

Á» º’ ͺÂfiÛ Á∂ ͺÂ∂ ˘ ¿∞Û≈ ’∂ ÒÀ ◊¬Δ

c Ù«‘ ‘À Â∂ Ù«‘ «Ú⁄ Ú≈’Ϊ ÁΔ ÌΔÛ, Í

ÂÈ Á∂ È∂Û∂ Ï‘π «ÁÒ Á∂ ’ØÒ Á≈ ’Ø¬Δ È‘Δ∫

c “Ó≈¤ΔÚ≈Û∂” Â∂ “⁄Ó’Ω” Á≈ ⁄ºÍ≈ ⁄ºÍ≈ ‘Δ

’Á≈ ’Ò◊ΔË Á∂ «¬’ «¬’ ÂΔ ÁΔ¡ª ◊ºÒª

c Ó≥Á Ó√«‹Á «◊‹∂ Ï‘π ÒÛ≈ ⁄πº’∂

ÏøÁ ’Ø ‘π‰ ÏøÁ ’Ø «¬‘ ¤ÛÔøÂ

c fi»· ’‘Ø Âª Ó≈‰ «ÓÒ∂ √ÈÓ≈È Á∂ Í≈ ‘Ø

√º⁄ ÏØÒØ √º⁄ ÏØÒ‰ Á≈ ‹πÓ≈È≈ Ò◊Á≈ ‘À

c ¡√ª Í≥‹ª Á«¡≈Úª ÁΔ È≈ ’Á∂ ◊ºÒ ’ΔÂΔ

¡√ª √Ø«⁄¡≈ È≈ Í≥‹ª Á«¡≈Úª Úª◊ª

c π˜◊≈ Ó◊ ̺‹ÁΔ «‘øÁΔ ‹Ø ÎΩ‹ ‘À

«¬√ ÎΩ‹ ÁΔ ÚΔ ’Ø¬Δ ÚÁΔ Ï‰≈ «Á¿∞

c ‘Ú≈ «Ú⁄ Ò«‘Δ¡ª ◊ºÒª, Ò«‘ ω ÂÀΔ¡ª ◊ºÒª

Ù‘≈Á Á∂ Ò‘» ø◊Δ¡ª, ’Á∂ È≈ ·«‘Δ¡ª ◊ºÒª

c ÓÀ∫ «ÏøÁ» √Δ «’√∂ «ÏøÁ» ÁΔ ‘πøÁΔ ‘À ÙÈ≈÷ ’Δ?

¿∞‘ÁΔ «¬’ ¤∞‘ Á∂ √Á’≈ ‘Δ Í√≈≈ ‘Ø «◊¡≈ ‘ª ÓÀ∫

c Ȫ ÌπºÒ ‹≈Ú∂ ÓÀȱø ¡≈Í‰Δ Í«‘ÒΔ Íπ√Â’ Á≈

‹∂’ Â∂≈ Ȫ ÓÀ∫ √º‹‰≈ ÌπºÒ ‹≈Úª

c Ó∂≈ ’øÓ «’ø‹ ¡«Û¡≈ «‘øÁ≈, ‘πøÁ≈ «’™ È≈ ’øÓ?

‹Á «’ º÷∂ È؇ ‘∂ √Δ ¡≈Í‰Δ ¡˜Δ È≈Ò

c «¬‘Ȫ ‘Δ ‘ ⁄Ω’ ”⁄ ÏΔ‹∂ ´æ⁄Íπ‰∂ Á∂ ÏΔ‹

«⁄‘«¡ª Â∂ ‹Ø È’ÒΔ ˙Û∑ Ù≈ΠÏÀ·∂ È∂

c ≈«‹¡ª, ‹Ú≈«Û¡ª ’Δ √Ø⁄‰≈?

ÒØ’ ÒØ’ª Á≈ ÌÒ≈ ‘Δ √Ø⁄Á∂ È∂

c √Ω ÂØ‘ÓÂ ¡ΩÂ ˘ ¡ÀÍ

ÏßÁ∂, È≈Â∑∂, ËØÂ∑∂, ÿØÛ∂

24 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

c ‹∂ 屧 ⁄≈‘∂∫ ÎπæÒª Ú◊Δ, ◊æÒ Âπ∂ ’Ø¬Δ ÍΩ‰ª «Ú⁄

ıπÙϱ Úª◊ «÷ÒÈ≈ ÍÀ‰≈ ÂÀ鱧 ÚΔ Â∂ ÓÀ鱧 ÚΔ

c ¿π√ ÿ „«‘‰≈ ‘Δ „«‘‰≈ ˛ «‹√ ÿ «Ú⁄

‚ØÒÁΔ¡ª ÁΔÚ≈ª ‘πßÁΔ¡ª È∂ Ô≈ØÕ

ÓÀ∫ ¿π√ÁΔ ÒØ’ ¡≈√Ê≈ ˘ √Ò≈Ó ’«‘‰ Ò¬Δ «¬’ «Ù¡ Í∂Ù ’Á≈

‘ªó

fiΩ∫ÍÛΔ¡ª ”⁄Ø∫ √»‹ ¿πμ◊‰ Òæ◊∂ ‘È

«ÁÈ È∑∂∂ Á∂ Òæ◊ÁÀ Íπæ◊‰ Òæ◊∂ ‘ÈÕ ¡≈ÓΔÈ!

“«’™ È≈ ¿πÁ≈√ ‘ØÚª” ˜Ò √ß◊z«‘ ¿π√Á≈ Â≈˜≈ Â≈˜≈ ‘Δ B@@F «Ú⁄

¤Í ’∂ Í≈·’ª Âæ’ Íπæ‹≈ ˛Õ «¬√ ˆ˜Ò Íπ√Â’ Á∂ ’πæÒ AF@ √¯∂ ‘È ¡Â∂ «¬√

«Ú⁄ ACI Ù≈ÈÁ≈ Â∂ ¿πμ⁄ Í≈¬∂ ÁΔ¡ª ˜ÁΔÁ ˆ˜Òª ‘ÈÕ «¬√ Íπ√Â’ «Ú⁄

’ßÚÒ È∂ Íø‹≈ÏΔ ˆ˜Ò «Ú⁄ ‘Ø «È÷≈ «Ò¡ªÁ≈ ˛Õ «¬√ ÁΔ¡ª ˆ˜Òª ‘Ø ÚΔ

·∂·Â≈ ¡Â∂ ¡¶’≈«’ ÷±Ï√±ÂΔ ˘ Í‘πß⁄ÁΔ¡ª ‘ÈÕ ¿π√Á≈ «¬‘ «Ù¡ Ú∂÷Øó

«’√∂ Í≈√∂ ÚΔ ’πfi «Á√Á≈ È‘Δ∫ ‹Ø ÓØ‘ ÒÚ∂ ÓÈ ˘

¸æ√Â∂ «Ú⁄ ÷Û≈ √Ø⁄ª ÓÀ∫ ‹≈Úª ª «’Ë ‹≈Úª?

Ù≈«¬ Ú’Â È∂ æ√Â∂ «Ú⁄ «Ò¡≈ ÷Û∑≈ ’ΔÂ≈ Õ ‘π‰ ¿π√Á∂ √≈‘Ó‰∂

√Â∂ ª ‘È Í √Î ÁΔ √±Â È‘Δ∫Õ «’√∂ ÚΔ √Â∂ ¿πμÂ∂ ¿π√ÁΔ Óß«˜Ò È‘Δ∫Õ

⁄Ωæ√Â≈ ¡«‘√≈√ÓßÁ ¡≈ÁÓΔ Ú≈√Â∂ Ï‘π È≈-÷πÙ◊Ú≈ √«ÊÂΔ Á≈ ¿πÍ‹≈«¬’

‘πßÁ≈ Õ ¿π‘ ÂπÈ≈ ⁄≈‘πßÁ≈ Í «’Ë Âπ∂? «¬√ ÁØ«⁄æÂΔ «Ú⁄ ¿π‘ ÍÀ∫‚≈ √±ÒΔ

¿πμÂ∂ ‡ß◊Δ ÷Û≈ Õ ¡≈Ó ÓÈπæ÷ ÁΔ ¬∂‘Δ √«ÊÂΔ ‘πøÁΔ Õ ¿π√ Úæ÷-Úº÷ ≈‹ÈΔÂ’ª

Á∂, Ë≈«Ó’ ¡Â∂ ¡≈«Ê’ ¤‰’‰∂ √π‰Á∂ ‘È Í «¬‘Ȫ ÁΔ Ù’ÂΔ È‘Δ∫ Õ ¿π‘

√Ø⁄Á≈ ˛ó

’Δ ’ª? ’Δ È≈ ’ª, ’πfi ÚΔ ÍÂ≈ Òæ◊Á≈ È‘Δ∫

Á± Âæ’ È∑∂≈ «Á√∂ ÁΔÚ≈ ’Ø¬Δ ‹◊Á≈ È‘Δ∫

Ù≈«¬ ÁΔ «¬‘ √Ø⁄ ¡≈Ó ¡≈ÁÓΔ ÁΔ √Ø⁄ ˛Õ ¿π‘ ’Δ ’∂ Â∂ ’Δ È≈ ’∂Õ

«¬√ Ï≈∂ ÚΔ ¿π√ ’ØÒ ÎÀ√Ò≈ ÒÀ‰ ÁΔ Ù’ÂΔ Â∂ √ÓæÊ≈ ¡ÊÚ≈ √Ófi È‘Δ∫ ‘ΔÕ

Ú∂÷‰ Ò¬Δ ΩÙÈΔ ˜± ˛ Í ÁΔÚ≈ ª «’Ë∂ ÚΔ È‘Δ∫ ‹◊ «‘≈Õ

’¬Δ Ú∂ ¡À√Δ √«ÊÂΔ ’≈«Ú ¡≈ÒØ⁄’ «È≈Ù≈Óπ÷Δ ’«‘ √’Á∂ ‘È Í

Á ‘’Δ’Â ÷πÙÚß ’ßÚÒ Íz√«ÊμÂΔ¡ª Á≈ Ï≈‘Óπ÷Δ «ÚÙÒ∂Ù‰ ’ «‘≈ ˛

¡Â∂ ¿π‘ ⁄≈‘ «‘≈ ˛, ¡≈˜± ’ «‘≈ ˛ «’ «’Ë∂ ’Ø¬Δ ¡≈√ Á≈ ÁΔÍ’ ‹◊∂Õ

Ù≈«¬ È≈È’ ¡À√Δ √«ÊÂΔ «Ú⁄ ‘Δ ¡≈‘Ú≈È ’Á≈ ˛ó““«‹Â Áπ¡≈∂ ¿πÏ∂

«ÂÂ∂ Ò¬∂ ¿πÏ≈Õ”” ÁΔÚ≈ ’Ø¬Δ ÚΔ ‹◊≈Ú∂ ¿π√ ÁΔ Í÷ «È÷ Ï≈¡Á ÁΔ ◊æÒ ˛

25 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

Í«‘Òª ÁΔÍ ‹◊‰ ÁΔ √«ÊÂΔ Âª ¿πÍ‹∂Õ «¬‘ √«ÊÂΔ ÂÁ ‘Δ ¿πÍ‹∂◊Δ ‹∂ ÁΔÍ’ª

ÁΔ ÂÓßȪ Í«‘Òª ‹≈◊ ÍÚ∂◊ΔÕ Ù≈«¬ ÒØ’ª ÁΔ ¡‹Ø’Δ ÏÁ‘≈ÒΔ ÍzÂΔ «⁄ß Õ

√ßÂ≈ÍΔ ‘Ø¬Δ ÓÈπæ÷Δ ‘Ø∫Á ¿π‘ ÔÊ≈Ê È≈Ò πÙÈ≈™Á≈ Õ Ù≈«¬Δ ÁΔ ¿πÂÍÂΔ

√ßÿÙ ÁΔ ¿πÁ≈√ΔÈÂ≈ È≈ ω ‹≈Ú∂ «¬√ Ï≈∂ ¿π‘ ‹≈‰Á≈ Õ √æ⁄ ÂØ∫ ¡Â∂ Óß«˜Ò

Ú◊∂ ˜ ÂØ∫ ӱߑ ÓØÛ ’∂ ’∂ÚÒ ’≈ÎΔ¡≈ ÍÀÓ≈¬Δ ¡«‘√≈√ÓßÁΔ È‘Δ∫ √◊Ø∫ ̪‹Ú≈Á

˛Õ ¿π‘ ’«‘ßÁ≈ ˛ó

c È‘Δ∫ √Δ √Ø«⁄¡≈ ¬∂Áª «Îª◊∂ ’≈ÎΔ¬∂ ÒæÌÁ∂,

◊πÈ≈‘ª «‹Ú∂∫ ‘πßÁ∂ ‘Ó∂Ù≈ Ó≈ÎΔ¬∂ ÒæÌÁ∂Õ

c «Ï◊≈È∂ ÓΩ√Óª, fiæ÷Ûª, ±Î≈Ȫ Ø«Ò¡≈ ¬∂Áª,

◊π¡≈⁄∂ ¡≈͉∂ ‘Δ Ù«‘ Á∂ ‹π◊≈ÎΔ¬∂ ÒæÌÁ∂Õ

÷πÙÚß ’ßÚÒ ÍÂ≈ «’ ‹Ø ÓÁ Íz√«ÊÂΔ¡ª ÏÁÒ‰ Ú≈√Â∂ ¡Â∂

√ßÿÙ Á∂ ‡∂’ ÒÀ ’∂ “‘Ò≈Ò ¡√ ÏπÁÈ Ï ÙÓÙΔ Á√” Á≈ ¡«‘Á ’È◊∂

«ÚÚμ√Ê≈ ¿π‘Ȫ ˘ ‚ª◊ª ¡Â∂ ◊ØÒΔ¡ª Á≈ «¬È≈Ó ÍzÁ≈È ’∂◊Δó

c ’πæ‡Δ ⁄æÒØ ÒØ’ª ˘ ÁæÏ ’πæ‡Δ ⁄æÒØ,

ÁØ‘Δ∫ ‘æÊΔ∫ ´æ‡Δ ⁄æÒØ, ´æ‡Δ ⁄æÒØÕ

c ‘æ’ Â∂ √æ⁄ ÁΔ ◊æÒ ’Á∂ ‹Ø È≈‘∂ Ó≈È,

‚ª◊ª Ó≈Ø Ó≈ Ó≈ ’∂ √πμ‡Δ ⁄æÒØÕ

c Ø’‰ Ú≈Ò≈ «’‘Û≈ «¬‘ ª ËÓ Âπ‘≈‚≈,

’±Û-«È÷πæ‡∂ ÁΔ Êª √æ⁄ «È÷πæ‡Δ ⁄æÒØ.....Õ

c ◊Ø∫ Ó∂∫ ÁΩÛÂ∂ «ÎÈ∂ ’∂ ‘Ó È‘Δ∫ ’≈«¬Ò,

‹Ø ¡ª÷ √∂ ‘Δ È≈ ‡Í’≈ ÂØ ÚØ Ò‘± «’¡≈ ˛Õ

(◊≈«ÒÏ)

«¬√ √«ÊÂΔ ˘ ¿π‘ «¬√ Â∑ª «Ï¡≈È ’Á≈ ˛ó

c ⁄≈ȉ ±‘ª «Úæ⁄ È≈ ÙΩ’ «ÁÒª ¡ßÁ,

‚Δ¡ª ‚Δ¡ª ⁄æÒ‰ ÈϘª Ï≈Ï≈!

Ù≈«¬ «Úæ⁄-«Ú⁄≈Ò∂ ÁΔ «˜ßÁ◊Δ ˘ ȯ ’Á≈ ˛Õ ¿π‘ ÓÁª «Ú⁄

‹ª Á±«‹¡ª «Ú⁄ «’Á≈Δ ‘؉ Ò¬Δ ’«‘ßÁ≈ ˛:

c ‹ª ª Ô’ΔÈ ‘Ø ‹≈ ‹ª Ï∂-Ô’ΔÈ ‘Ø ‹≈,

«ÁÒ ËÛ’Á≈ È‘Δ∫ ª ÓπÁ≈ ÓÙΔÈ ‘Ø ‹≈Õ

c ¤æ‚ ´æ’‰ÓΔ‡Δ¡ª ˘ ’ ÎÀ√Ò≈ «Í¡≈∂,

ÍÁ≈ ‘‡≈ Á∂ ‹ª «Î ÍÁ≈-ÈÙΔÈ ‘Ø ‹≈Õ

√æ⁄ √æ⁄ Â∂ fi±· fi±· √≈Ï ’È≈ ‘π‰ ’∂ÚÒ ’ÒÓª Ú≈«Ò¡ª Á≈ ‘Δ

’ßÓ ˛ó

26 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

c ‘ß√ª È∂ ‘π‰ «¬‘ ’ßÓ ’È≈ ¤æ‚ «ÁæÂ≈ ˛,

‘π‰ ÁπæË Í≈‰Δ ’ÒÓª È≈Ò È÷∂Û ‘∂ ‘ªÕ

ÎØ’Δ¡ª ÔØ‹È≈Úª Á ÔØ‹È≈Úª ¿π√≈È È≈Ò Ìπæ«÷¡ª Á≈ «„æ‚ È‘Δ∫ Ì

√’Á≈Õ ÎØ’∂ ≈Ù‡Δ Ì≈Ù‰ ¡Â∂ Óπ’ÂΔÏØË Á∂ ¡ÀÒ≈È È≈Ó∂ Á¡√Ò ˆπÓ≈‘

’È Á∂ √ßÁÌ «Ú⁄ ‘Èó

c ◊æÒª ’ ’ «’‘Û∂ ’؇ ¿π√≈ Ò¬∂ È∂,

‹ª «Î «’‘Û∂ √±‹ ⁄ßÁ ¿πÂ≈ Ò¬∂ È∂Õ

c ’Δ ’Ø¬Δ ’ßÓ ÚΔ ’ΔÂ≈ ˛ ÒØ’≈¬Δ Ò¬Δ,

‹ª «’ ¡≈͉∂ Í≈Ò ÍØ√ Í«Ú≈ Ò¬∂ È∂?

Ù≈«¬ ˘ «ÁÒ Á∂ Ó∂⁄ Á∂ «’√∂ ±Í Á∂ ¡≈¿π‰ ÁΔ ¡≈√ ª ‘ØÚ∂ ¿π‘ ª

¿π√Á∂ ≈‘ «Ú⁄ ‹π◊˘ ω ‹◊‰ ˘ «Â¡≈ ˛ó

c Á√ Á∂∫Á∂ «’ ¡≈¿π‰≈ Óæ«√¡≈ ÁΔ ≈Â∂,

ª «Î ‹π◊˘ ‹ª ÓÀ∫ Â≈≈ ‘Ø ‹ªÁ≈Õ

Ù≈«¬ ˘ ’ÒÓª ¡Â∂ ‘«Ê¡≈ª ÁΔ ÂπÒÈ≈ÂÓ’ Ù’ÂΔ Á≈ ÏØË ˛Õ ¿π‘

Á≈ÈÙÚΔ Â∂ Ó±÷Â≈ ˘ «¬√ Â∑ª Ò’Δ ÏæË ’Á≈ ˛ó

c Á≈«ÈÙÚ Âª Ó≈‰ È∂ ’Á∂ ’ÒÓª ”Â∂,

Ó±÷ ’Á∂ Ó≈‰ √Á≈ ‘Δ Ïª‘Úª Á≈Õ

Ï∂π˜◊≈Δ È∂ Íπæ ÍzÁ∂√Δ ’ «ÁæÂ∂ ‘ÈÕ Íπæ √ÓπßÁª ÂØ∫ Í≈ ‘È Â∂ ¬∂Ë

Ó≈Úª ‘È «’ ¿π‘ Ò≈⁄≈ ‘ÈÕ «¬‘ ‡≈‘‰Δ ¡Â∂ ÍμÂ∂ Ú◊Δ √«ÊÂΔ Õ Ù≈«¬

Íæπ ÍæÂ≈ Ș ¡≈™Á≈ ˛Õ ‘Ø ’Ø¬Δ ÍzÁ∂√ Á≈ Áπæ÷ ’Δ ‹≈‰ √’Á≈ ˛?

c ÍæÂfiÛ Á∂ Íμ«Â¡ª ÂØ∫ Íπæ¤Ø πæª Á∂ «√È≈Ú∂∫,

Íπæ¤Ø Ó≈Úª ÂØ∫ ÍzÁ∂√Δ Íπæª Á∂ «√È≈Ú∂∫Õ

¡æ‹ ’æÒ∑ ¡‰÷ È≈Ò ‹Δ‰≈ ÓπÙ«’Ò ‘Ø «◊¡≈ ˛Õ fiØÒΔ ¸æ’ª È∂ ¡‰-

¿π«⁄ Íz≈ÍÂΔ¡ª ’ Ò¬Δ¡ª ‘ÈÕ ‘æ’ È∂ ª ◊π¡≈⁄‰≈ ‘Δ ‘Ø«¬¡≈ó

c ‡ªÚ∂∫ ‡ªÚ∂∫ «ÓÒÁ∂ È∂ «√È≈Ú∂∫ ¡‰÷ª ÓæÂ∂,

«ÓÒ ‹ªÁ∂ È∂ ÊØ’ ”⁄ fiØÒΔ-¸æ’ª Á∂ «√È≈Ú∂∫Õ

¡æ‹’æÒ∑ ÁΔ «ÚÁÚ≈ÈΔ ¡ΩfiÛ ÍÀ ◊¬Δ ˛Õ √π’≈ÂΔ ¡ÓÒ’≈Δ ÁΔ Êª

«¬‘ ÚΔ ·Δ’ ˛, ¿π‘ ÚΔ ·Δ’ ˛, ‘Ø «‘≈ ˛Õ «ÚÁÚ≈È ¡◊ ÂØ∫ Ï≈¡Á Ó◊

Ò◊≈ ’∂ ‡≈¬ΔÓ Í≈√ ’È Òæ◊∂ ‘Èó

c ‹∂’ «ÚÁÚ≈È ’‘≈¿π‰≈ ª

‘ ◊Ò∂ ”⁄ ¡◊ Ó◊‹Δ «Ò÷Õ

27 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

c ‹∂ «¬’ ÁÓ Ò∂÷’ ωÈ≈ ª,

‹Ø ’Ê≈ ◊¬Δ ˛ Ú‹Δ «Ò÷Õ

«¬‘ Ú‹Δ ’Ê≈ «Ò÷‰ Ú≈Ò≈ «Ù¡ ÏÛ∂ ‚±ßÿ∂ ¡Ê æ÷Á≈ ˛Õ Á∂‘È≈Á

ÌÛ’≈¿π‰ Ú≈Ò∂ ’πfi Ù≈«¬ ¡≈͉∂ È≈Ó ÁΔ ÓÙ‘±Δ ˘ ‘Δ Ù≈«¬Δ √Ófi‰ Òæ◊∂

‘ÈÕ ¿π√Á∂ √À∫’Û∂ È‘Δ∫ “¿πÁ≈√ «’™ È≈ ‘ØÚª” Á∂ ‘˜≈ ÂØ∫ ÚæË «Ù¡≈ ⁄⁄≈ÔØ◊

‘È ¡Â∂ ’Ø¬Δ ·Ø√ Ó√Ò≈ ÒÀ ’∂ ¡≈™Á∂ ‘ÈÕ ’πfi ‘Ø «Ù¡≈ó

c ÏΔÓ≈ ˛ ‹∂ Ù«‘ ª ˛≈È ÚΔ «’™ ‘Ø?

«¬√ Ù«‘ Ó√Δ‘∂ ÚΔ Âª ÏΔÓ≈ «ÓÒ∂ È∂Õ

c «Î’ √Δ ÏÛ∂ ≈‘ ”⁄ ÍÏ ÷Û∑∂,

Âπ∂ √Δ ‹ÁØ∫ ≈√Â≈ ‘Ø «◊¡≈Õ

c √ΩÁ≈ ÂÀ¡ ‘Ø ‹≈Ú∂ ª «Î Â∂˜Δ ÎÛÁ≈ ˛,

√ΩÁ∂ Ï≈fiØ∫ ÍÀ È≈ Íπæ‡Á≈ ÍΔ. ¬∂. Ó«È√‡ Á≈Õ

c 屧 ‘Δ ·∂’≈ ÒÀ «Ò¡≈ ˛ √æ⁄ ÏØÒ‰ Á≈?

‹‰∂∫ ÷‰∂∫ È≈Ò ÷«‘È≈ ¬∂∫ ÷πÙÚß ’ßÚÒ?

’ßÚÒ ¡≈͉∂ Ù«‘ ¡ßÏ√ Ï≈∂ Ï‘π ÚËΔ¡≈ ÓπÒª’‰ ˆ˜Ò «Ú⁄

’Á≈ ˛Õ «¬‘ √≈∂ «Ù¡ ¡ßÏ√ ÁΔÎ È≈Ò ¡÷Δ «Ú⁄ ‘ÈÕ ÁØ «Ù¡ª Á≈

¡ÈßÁ ÒÚØó

c ¡≈͉≈ ¡≈Í √ßÌ≈Ò ’∂ ÂπÈ≈ ÍÀ∫Á≈ ˛,

È‘Δ∫ ª «÷μÒ ‹≈¬ΔÁ≈ ˛ ¡ßÏ√Õ

c ËÓ √Ê≈Ȫ ÂØ∫ ÚΔ Ï‘πÂ∂ ·∂’∂ È∂,

ÁØ‘Ú∂∫ ʪ ‹ª ¡≈¬ΔÁ≈ ˛ ¡ßÏ√Õ

¿π√ È∂ ¿π‘ Ï«‘ ÚΔ ÚÂ∂ ‘È ‹Ø Íø‹≈ÏΔ Á∂ ‘Ø Ù≈«¬ È‘Δ∫ ÚÂ

√’Á∂Õ ¿π√ È∂ Î∂ÒπÈΔ Â ‹π‹ Á∂ √≈∂ Ï«‘ Ï≈÷±ÏΔ ÚÂ∂ ‘ÈÕ Î∂Ò Ï«‘ ÚΔ ‘È

¡Â∂ ¤ßÁ ÚΔÕ ’ßÚÒ È∂ «ÂßÈ-⁄≈ Î∂ÒÈ ÂØ∫ G Î∂ÒÈ ¡Â∂ H Î∂ÒÈ Á∂ Ï«‘ ÚΔ

ÚÂ∂ ‘ÈÕ ¿π√È∂ ÓπÂ’≈«Ï, ÓÒ, ÓπÂÁ≈«‘’, ‘«‹‹, Óπ‹≈«¡≈, Óπ’‹Ï

¡Â∂ Ú≈«Î Ï«‘ ÚΔ Ï≈÷±ÏΔ ÚÂ∂ ‘ÈÕ «¬‘Ȫ Ï«‘ª Á∂ ¿π‘ «˜‘≈ÎΔ ±Í ÚΔ

Ï‘π ÚËΔ¡≈ ÂΔ’∂ È≈Ò «ÈÌ≈™Á≈ ˛Õ ÷πÙÚß ¡À√≈ √πıÈÚ ˛ ‹Ø Ï«‘ª Á≈

Á≈¡Ú≈ È‘Δ∫ ’Á≈ Í Ï«‘ª Á∂ «ÈÌ≈¡ «Ú⁄ ͱ≈ ¡ΩÒΔ¡≈ Â∂ «ÈÍπßÈ ˛Õ

«¬’ Ï«‘ Ï‘π ÿ‡ Íø‹≈ÏΔ Ù≈«¬ª È∂ ګ¡≈Õ Ó∂∂ ◊zßÊ √ßͱÈ

«Íø◊Ò ¡Â∂ ¡±˜ «Ú⁄ ‹Ø «Ú¡≈Í’ √Ú∂÷‰ ’ΔÂ≈ «◊¡≈ √Δ ¿π√ Ó±‹Ï «¬‘

Ï«‘ Íø‹≈ÏΔ Á∂ ’πæÒ Ï«‘ª ÁΔ ÚÂØ∫ «Ú⁄Ø∫ @.GE% Ô≈«È D@B Ù≈«¬ª «Íμ¤∂

«¬‘ Ï«‘ ’∂ÚÒ «ÂßÈ ¿πμ⁄ Í≈¬∂ ÁΔ Ï«‘Δ √±fi Ú≈Ò∂ Ù≈«¬ ‘Δ ÚÂÁ∂ ‘È Í

28 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

’ßÚÒ È∂ «¬‘ Ï«‘ Ï‘π ‘Δ ÏΔ’ √±fi È≈Ò Ú«Â¡≈ ˛Õ ‘∂·ª ¿π√ Á∂ ’πæfi

«Ù¡ ‹Ø «’ ¬∂√∂ Ï«‘ «Ú⁄ ‘È ¡Â∂ “«’™ È≈ ¿πÁ≈√ ‘ØÚª” ˆ˜Ò √ß◊z«‘ ”⁄Ø∫

‘ÈÕ Á∂÷Ø Â’ÂΔ¡≈ ¡ËΔÈ «Ò¡≈ ’∂ ¡≈Í‰Δ ≈¬∂ Í≈·’ª È≈Ò Í’∂Δ ’ª◊≈:ó

Ï«‘ ’≈«ÓÒ (√≈«ÒÓ) Ú˜È-

ÓπÂπÎ≈«¬ÒπÈ ÓπÂπÎ≈«¬´È ÓπÂπÎ≈«¬´È ÓπÂπÎ≈«¬´È

ÕÕ ·Õ · ÕÕ ·Õ · Õ Õ ·Õ · Õ Õ · Õ ·

‘∂·ª «¬‘ ˆ˜Ò Í±Δ ÁΔ Í±Δ «Ò÷Δ ‹≈ ‘Δ ˛ ª «’ Í≈·’ Ú∂÷ √’‰

«’ ’ßÚÒ È∂ «’ßÈΔ ¿π√Â≈ÁΔ È≈Ò «¬√ Ï«‘ «Ú⁄ «¬’ «√‘≈Δ ÁΔ ÚΔ ˆÒÂΔ

È‘Δ∫ ’ΔÂΔ:ó

c ÓÀ鱧 ¡≈͉≈ ª «Î’ È‘Δ∫, Â∂∂ Ó≈‰ Á≈ ‘Δ √Ú≈Ò ˛Õ

ÓÀ鱧 ’Ø¬Δ ’πæfi ÚΔ ’«‘ ÒÚ∂, ÂÀȱø ’«‘ √’∂ ’Δ Ó‹≈Ò ˛Õ

c ÂÀ鱧 ’Δ ÍÂ≈ ‘πßÁ≈ «¬Ù’ ’Δ, «‹‘˘ ‘Ø «◊¡≈ ˙‘Δ ‹≈‰Á≈,

«¬‘˘ √Ófi È≈ Ï‘Δ∫ «ÁÒ-Ò◊Δ, Ó∂Δ «˜ßÁ◊Δ Á≈ √Ú≈Ò ˛Õ

c Â∂Δ Ï∂-π÷Δ Á≈ «◊Ò≈ È‘Δ∫, ˛ «◊Ò≈ ª ¡≈͉∂ È√ΔÏ ”Â∂,

¸æÍ ‘À ˜Ïª ‘Ø∫·Δ∫ «Ó∂, «Ù’Ú≈ È≈ ’Ø¬Δ ÓÒ≈Ò ˛Õ

c ’≈‘Á≈ ‘π√È Â∂ ’≈‘Á≈ Ó≈‰ ˛ „Ò ‹≈¬∂◊≈ „Ò ‹≈¬∂◊≈,

‹∂ 屧 ’ √’∂∫ ’Δ∫ «¬Ù’ ”Â∂, ‹Ø √Á≈ «‘≈ √Á≈ È≈Ò ˛Õ

c Â∂∂ È≈Ò ˛ «˜ßÁ◊Δ Úª, Â∂∂ È≈Ò ˛ Ó«‘«ÎÒ ‹Úª,

ÂÀ鱧 ’Δ ÍÂ≈ Â∂∂ «ÏÈ «’Ú∂∫, ‹Δ‰Δ «˜ßÁ◊Δ «¬‘ Óπ‘≈Ò Õ

c ‘πßÁ≈ «¬Ù’ ‹Á ӱߑ-˜Ø ˛, √πμfiÁ≈ È‘Δ∫ ’πfi ‘Ø ˛,

¿πÁØ∫ ’πfi ÍÂ≈ Òæ◊Á≈ È‘Δ∫, «’‘Û≈ ’Ω‰ ˛ «’‘Û∂ ‘≈Ò ˛Õ

c Ó∂∂ ÁÁ ˘ ¿π‘ ’Δ ‹≈‰Á∂, Ó∂Δ ÍΔÛ ˘ ’Δ Í¤≈‰Á∂,

¿π‘ ‹Ø √π‰ ˆ˜Ò Ó∂Δ ’«‘ ◊¬∂, Ï∂-«Ó√≈Ò ‘À Ï≈-’Ó≈Ò ˛Õ

ÕÕ · · Õ · ÕÕ · Õ · ÕÕ · Õ · ÕÕ · Õ ·Óπ Âπ Î≈ «¬´È Óπ Âπ Î≈ «¬´È Óπ Âπ Î≈ «¬´È Óπ Âπ Î≈ «¬´È

ÓÀ ˘ ¡≈ ͉≈ Â≈ «Î ’ È‘Δ∫ «Â∂ Ó≈ ‰ Á≈ «‘ «÷ ¡≈ Ò ˛ Õ

ÓÀ ˘ ’πæ fi ÚΔ ’𠫬 ’«‘ ÒÚ∂ ÂÀ ’«‘ √ ’∂ «’ Ó ‹≈ Ò≈ ˛ Õ

«Ó ∂ Á Á ˘ ¿π ’Δ ‹≈ ‰ Á∂ «Ó Δ ÍΔ Û ˘ «’ Í ¤≈ ‰ Á∂ ,

¿π‘ ‹Ø √π‰ ˆ˜Ò «Ó « ’«‘ ◊ ¬∂ «Ï«Ó √≈ Ò ˛ Ï ’ Ó≈ Ò ˛ Õ

«Â ∂ È≈ Ò ˛ «‹ßÁ ◊Δ Úª √πfi Á≈ È‘Δ∫ ’πfi ˛ ˛ ,

«Â ˘ ’Δ ÍÂ≈ «Â« «ÏÈ «’Ú∂∫ «‹«‰ «‹ß Á◊Δ «‘ Óπ ‘≈ Ò ‘À Õ

29 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

«¬‘ Ï«‘ «¬√ Ò¬Δ ¡Ω÷≈ √Ó«fi¡≈ ‹ªÁ≈ «’ «¬√ Á∂ ‘ π’È Á∂ Óπæ„

«Ú⁄ ÁØ Òÿ± ÒØÛΔ∫Á∂ ‘πßÁ∂ ‘È ¡Â∂ «¬‘ ÏÛ∂ «Ë¡≈È È≈Ò ‘Δ Íz≈Í ‘πßÁ∂ ‘ÈÕ

’ßÚÒ ÁΔ «¬’ ‘Ø ˆ˜Ò ‹Ø «’ Ï«‘ Óπ‹≈«¡≈ Óπ√æÓÈ ¡ıÏΔ «Ú⁄

˛, Á∂ ’πfi «Ù¡ ÚΔ Â’ÂΔ¡ ¡ËΔÈ «Ò¡≈™Á∂ ‘ª ¡Â∂ ’ßÚÒ Á≈ ±Í’ Íæ÷

Í÷Á∂ ‘ªÕ «¬√ Ï«‘ Á≈ Ú˜È ˛:ó

Óο±Ò Î≈«¬Ò≈ÂπÈ Óο±Ò Î≈«¬Ò≈ÂπÈ

· ·Õ ·Õ · · · ·Õ ·Õ · ·

‘∂·ª «¬‘ ˜Ò «Ò÷Δ ‹≈ ‘Δ , Ú∂÷‰ Ú≈ÒΔ ◊æÒ «¬‘ «’ ’ßÚÒ È∂

ÙÏÁª Á∂ ÙÏÁ ‹ØÛª ÓπÂ≈Ï’ Ú˜È È‘Δ∫ ÏßÈ∑∂, √◊Ø∫ ¿π⁄≈È ÓπÂ≈Ï’ ÏßÈ∂∑ ‘È,

«‹Ú∂∫ ’πÂ≈‘Δ¡ª Á≈ Ú∂÷‰ ª Ú˜È Õ · · · Òæ◊Á≈ Í ¿π⁄≈È «Ú⁄ ÙÏÁ

Á≈ Ú˜È Õ · · ’π=Õ, Â≈=· , Ôª=· «¬√ Â∑ª ¡√Δ∫ Á∂÷Á∂ ‘ª «’ ’ßÚÒ ˜Ò

Á∂ ¿π⁄≈È Ò«‘‹∂ ¿πÂ∂ Í±Δ Í’Û ˛:ó

c ‘ ’ÁÓ Â∂ ’πÂ≈‘Δ¡ª, «’™ È≈ ¿πÁ≈√ ‘ØÚª?

ÓÈ-Ó˜Δ¡ª, ÓÈ≈‘Δ¡ª, «’™ È≈ ‘ØÚªÕ

c √æ⁄ ˘ ‹∂ √æ⁄ √≈Ï ’ÈÀ ª ⁄≈‘ΔÁΔ¡ª,

’πμfi fi±·Δ¡ª ◊Ú≈‘Δ¡ª, «’™ È≈ ¿πÁ≈√ ‘ØÚª?

c «Áμ√Á≈ È≈ «ÁÒ-ÈÙΔ∫ ’μπfi, «‹μË ÚΔ Á∂÷Á≈ ‘ª,

‘Ø¬Δ¡ª «Áμ√‰ ÂÏ≈‘Δ¡ª, «’™ È≈ ¿πÁ≈√ ‘ØÚªÕ

c ⁄ت ÂØ∫ Ï⁄ ◊¬∂ √Δ ·æ◊ª ÂØ∫ ÚΔ Ï⁄≈¡ √Δ,

Í ´æ‡ «Ò¡≈ «√Í≈‘Δ¡ª, «’™ È≈ ¿πÁ≈√ ‘ØÚª?

c ÏßÁ∂ ≈ ◊ØÂØ∫ ß◊Ø∫ «È÷∂ÛÁΔ¡ª,

Ò∑Δ’ª «¬‘ Á∂÷ Ú≈‘Δ¡ª, «’™ È≈ ¿πÁ≈√ ‘ØÚª?

c ˙‘Ȫ ’Δ ÍÂ≈ «’, «¬√ ÁΩ «Ú⁄ Ú¯≈Úª,

‹Δ’ ¡√Δ∫ «ÈÌ≈¬Δ¡ª, «’™ È≈ ¿πÁ≈√ ‘ØÚªÕ

Ó Î ¿±Ò Î≈ «¬Ò≈ ÂπÈ Ó Î ¿±Ò Î≈ «¬Ò≈ ÂπÈ

· ·Õ · Õ · · · ·Õ · Õ · ·

‘ ’ÁÓ Â∂ ’Â∑≈ Ôª «’™ È≈ ¿π Á≈ √ ‘Ø Úª Õ

ÓÈ Ó«‹ ¡ª ÓÈ∑≈ Ôª «’™ È≈ ¿π Á≈ √ ‘Ø Úª Õ

⁄Ø ≈ÂØ∫ Ï⁄ ◊¬∂ √Δ · ◊≈ ÂØ∫ ÚΔ Ï ⁄≈ √Δ ,

Í ´æ «‡ ¡≈ «√ Í≈ Ôª «’™ È≈ ¿π Á≈ √ ‘Ø Úª Õ

ÁÓ ÁØ √ ÂΔ Á≈ Ì È≈ Ò◊ Á≈ ◊π È∑≈ «‹ ‘≈ ‘À ,

«¬‘ Á∂ ÷ Ï∂ ◊πÈ∑≈ Ôª «’™ È≈¿π Á≈ √ ‘Ø Úª Õ

0

0

30 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

c ÁÓ ÁØ√ÂΔ Á≈ ÌÈ≈, Ò◊ÁÀ ˆπÈ≈‘ «‹‘≈ ˛,

«¬‘ Á∂÷ Ï∂-ˆπÈ≈‘Δ¡ª, «’™ È≈ ¿πÁ≈√ ‘ØÚªÕ

’ßÚÒ ÚÒØ∫ ÚÂ∂ ‘«‹˜ √≈«’È Ï«‘ Ï‘π ͫ’¡≈¬Δ È≈Ò ÚÂ∂ ◊¬∂

‘ÈÕ ‘∂·ª ÁØ «Ù¡ ÂØÒ∂ ‹≈ ‘∂ ‘È:óÏ«‘ ‘«‹˜ Á≈ Ú˜È ‘πßÁ≈ ÓπÎ≈¬Δ´È

⁄≈ Ú∂óÕ · · ·-Õ · · ·-Õ · · ·-Õ · · · «¬‘ ÁØ «Ù¡ ÚΔ “«’™ È≈ ¿πÁ≈√ ‘ØÚª”

«Ú⁄Ø∫ ‘ÈÕ «¬‘ «Ù¡ ‘È:ó

c «ÓÒ∂ ‹Á ÁπÙÓ‰Δ Âª ÁØ√ÂΔ Á≈ ‘À ÍÂ≈ Òæ◊Á≈Õ

‘È∂∂ √ßÿ‰∂ ”⁄Ø∫ ΩÙÈΔ Á≈ ˛ ÍÂ≈ Òæ◊Á≈Õ

c ÓÙΔȪ Úª◊ È∂ «⁄‘∂ ÓÙΔÈΔ ‘’ª ’Á∂,

«¬È∑ª ÂØ∫ ˆÓ ¡Â∂ È≈ ‘Δ ÷πÙΔ Á≈ ˛ ÍÂ≈ Ò◊Á≈Õ

Â’ÂΔ‘:ó

÷πÙÚß ’ßÚÒ Á∂ Ï«‘ª ¡Â∂ ¤ßÁª ÁΔ ÚÂØ∫ Á≈ «Ú«◊¡≈È Ú∂÷ ’∂ ÓÀ∫ Áß◊

«‘ßÁ≈ ‘ª «’™«’ ¿π‘ ÏÛΔ «ÈÓ≈‰Â≈ È≈Ò ’«‘ßÁ≈ «’ √‘æÁΔ ‹Δ, ÓÀȱø ÈΔ∫

Î∂ÒÈ, αÒÈ Á≈ Ï‘πÂ≈ ÍÂ≈, ÓÀ∫ ª ◊≈ ’∂ ‘Δ «Ò÷Á≈ ‘ª”” √Ø Ó∂∂ «÷¡≈Ò «Ú⁄

’ßÚÒ «¬æ’ ¡À√Δ √πÒæ÷‰Δ «Ó√≈Ò ˛ ‹Ø Íz◊‡ ’ÁΔ ˛ «’ ¡±˜ ¡Â∂ «Íø◊Ò ÁΔ

◊ÁΩΔ ÂØ∫ «ÏȪ ÚΔ Ù≈«¬Δ ÁΔ ÓÒ’Δ¡Â √≈Ï «‘ √’ÁΔ ˛Õ

ÓÀ鱧 Ï∂‘æÁ ÷πÙΔ ˛ «’ ÓÀ∫ Íø‹≈ÏΔ ˆ˜Ò Á∂ ÓØ„Δ¡ª ”⁄Ø∫ «¬√ Ù≈«¬ ÁΔ¡ª

⁄Ω‰ÚΔ¡ª ˆ˜Òª «¬’ «‹ÒÁ «Ú⁄ «¬’æ ’ ’∂ Íπ√Â’Δ ±Í Á∂‰ «Ú⁄ ’πfi

’ √«’¡≈ ‘ªÕ “’«‘ «‘ª ‘ª ˜Ò ÓÀ∫” ˜Ò √ß◊z«‘ ÁΔ √ßÍ≈ÁÈ≈ Á≈ ÓÀ鱧 Ó≈‰

‘∂◊≈Õ

√πÒæ÷‰ √‘æÁΔ

ÓØÏ≈: IDAGD-HDCCG

ÿ: @AHGDBFEDAF

Email: sulakhansarhaddi@yahoo.com

Õ · · · Õ · · · Õ · · · Õ · · ·ÓπÎ≈ ¬Δ ´È ÓπÎ≈ ¬Δ ´È Óπ Î≈ ¬Δ ´È Óπ Î≈ ¬Δ ´È

«ÓÒ∂ ‹Á ÁπÙ Ó‰Δ Âª ÁØ √ÂΔ Á≈ ˛ ÍÂ≈ Ò◊ Á≈ Õ

ÓÙΔ È≈ Úª ◊ È∂ «⁄‘ ∂ ÓÙΔ ÈΔ ‘ ’ª ’ Á∂ ,

«¬È∑ª ÂØ∫ ˆÓ ¡Â∂ È≈ ‘Δ ÷πÙΔ Á≈ ˛ ÍÂ≈ Ò◊ Á≈,

0

0 ‘È∂ ∂ √ß ÿ‰∂ ⁄Ø∫ Ø ÙÈΔ Á≈ ˛ ÍÂ≈ Ò◊ Á≈ ,

31 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

’πfi ÙÏÁ Ò∂÷’ ÚºÒØ∫

ÓÀ∫ Í≥‹≈ÏΔ ˜Ò Á≈ «¬’ Ô∞◊ ‘ø„≈«¬¡≈ ‘ÀÕ ˜Ò È∂ ÓÀȱø Ó≈‰ √«Â’≈

Â∂ Íë√ºËΔ Ï÷ÙΔ ‘ÀÕ ÓÀ∫ ˆ˜Ò Á≈ ‘Ó∂Ù≈ Á∂‰Á≈ ‘ª◊≈ «’™«’ ˆ˜Ò È∂ ÓÀȱø

Úº‚∂ ÂØ∫ Úº‚∂ Áπæ÷ «Ú⁄ ÚΔ Óª, ÌÀ‰, Ó«‘Ï»Ï≈ Â∂ ÍÂÈΔ Úª◊ ¡Í‰ºÂ Ì«¡≈

¡≈√≈ «ÁºÂ≈ ‘ÀÕ ‹∂ Ó∂∂ ’ØÒ Ù≈«¬Δ ÁΔ ÁΩÒ È≈ ‘πøÁΔ Âª ¡º‹ ÓÀ∫ Ï≈ÁÙ≈‘ È≈

‘πøÁ≈Õ «’‘≈ ‹ªÁ≈ ‘À «’ √√ÚÂΔ ¡Â∂ Ò¤ÓΔ ¡≈Í√ «Ú⁄ √Ω∫’‰ «Úμ„≈ Í≈¬Δ

º÷ÁΔ¡ª ‘È «‹μÊ∂ Òº¤ÓΔ ‘À ˙Ê∂ √√ÚÂΔ È‘Δ∫ ÚÛÁΔ Â∂ «‹μÊ∂ √√ÚÂΔ ‘ØÚ∂

˙√ ÿ Òº¤ÓΔ √≈Í Á∂ ‹ªÁΔ ‘ÀÕ Ó∂∂ È≈Ò ÚΔ ’∞fi ¡À√≈ ‘Δ Ú≈Í«¡≈ ‘ÀÕ Óª

√√ÚÂΔ È∂ ÓÀȱø «Ù¡ª È≈Ò Âª Ó≈Ò≈ Ó≈Ò ’ΔÂ≈ Í Òº¤ÓΔ ÂØ∫ ÓÀ∫ Úªfi≈ «‘

«◊¡≈Õ ¡º‹ ÓÀ∫ √ºÂ √≈Òª Á≈ ‘Ø «◊¡≈ ‘ªÕ «˜øÁ◊Δ Á∂ ¡ÀÈ∂ Ú∑∂ ÓÀ∫ ÷πμÒ∑Δ¡ª ¡º÷ª

È≈Ò Â∂ ‘ØÙÓ≥ÁΔ È≈Ò Ú∂÷∂ ‘ÈÕ ÓÀ∫ «˜øÁ◊Δ Á∂ √≈∂ ø◊ Ú∂÷∂ ‘ÈÕ Ó‘ºÒª ÁΔ¡ª

¡μÔ≈ÙΔ¡ª Â∂ ’∞ºÒΔ¡ª ÁΔ¡ª ¿∞Á≈√Δ¡ª ÓÀȱø √Á≈ fiø‹ØÛÁΔ¡ª ‘Δ¡ª ‘ÈÕ

«¡≈«¬¡≈ È≈Ò ≈‹ÈΔÂ’ Ë≈«Ó’, ¡≈«Ê’ Â∂ √Ó≈«‹’ «ÚÂ’∂ Ó∂∂ «ÁÒ

”Â∂ ¤∞Δ ⁄Ò≈™Á∂ ‘∂ ‘ÈÕ ÓÀ∫ ’Ø¬Δ Ó√Δ‘≈ È‘Δ∫ √ª «’ «˜øÁ◊Δ Á∂ Áπº÷ª ˘ ’∞øÈ

’«‘ ’∂ ◊≈«¬Ï ’ Á∂∫Á≈Õ Í Ó∂∂ ’ØÒ ◊π» Ï≈Ï∂ È≈È’ ÁΔ √Ø⁄ «Ú⁄ ø◊Δ ’≈ÈΔ ‘À

√ΔÕ.... Â∂ ÓÀ∫ «¬√ ’≈ÈΔ «¬Ó≈ÈÁ≈Δ È≈Ò ÒØ’ª Á∂ ‘º’ «Ú⁄ ⁄Ò≈¿∞‰ Á≈ ÔÂÈ

’ΔÂ≈ ‘ÀÕ Óπ‘ºÏ Â∂ «‹È√Δ ⁄⁄≈ ÏÛΔ «ÁÒ’Ù Â∂ Ω⁄’ ‘πøÁΔ ‘ÀÕ ÓÀ∫ ÚΔ «¬‘

’ΔÂΔ ‘ÀÕ ‘π√È «¬Ù’ ÁΔ ⁄⁄≈ ˜Ò ÷±Ï√±Â Â∂ «√’ ÚΔ Ï‰≈™ÁΔ Í

ÚË∂∂ ’’∂ ÓÀ∫ ÒØ’ª Á∂ Áπº÷ª ÁÁª ¡Â∂ ‘’±ÓÂΔ ‘È∑∂«¡ª Á∂ «÷Ò≈Î «Ò÷ ’∂ √’±È

ÍÃ≈Í ’Á≈ «‘≈ ‘ªÕ

Ù≈«¬ √πÒº÷‰ √‘ºÁΔ È∂ ’Á∂ ÓÀ «¬‘ √πfi≈¡ «ÁºÂ≈ √Δ «’ ÓÀ∫ ¡≈Í‰Δ¡ª

√Óπº⁄Δ¡ª ˆ˜Òª «¬’ «‹ÒÁ «Úμ⁄ ¤ÍÚ≈Úª Í ’∞fi √ΔÓ≈Úª ¡Â∂ Ó˜Ï»Δ¡ª

‘؉ ’≈È ÓÀ∫ √Óπº⁄Δ¡ª ª È‘Δ∫ √◊Ø∫ ’∞fi ⁄؉ÚΔ¡ª ˆ˜Òª ¤≈͉ Á≈ ¡«‘Ó

˜» ’ «Ò¡≈Õ ⁄؉ ’ÈΔ Ó∂∂ Ò¬Δ Âª ¡√øÌÚ ‘Δ √Δ «’™«’ ÓÀȱø ª ¡≈Í‰Δ¡ª

√≈Δ¡ª ‘Δ ◊˜Òª «Í¡≈Δ¡ª Òº◊ÁΔ¡ª ‘ÈÕ ËΔ¡ª ÍπºÂª Ú◊≈ ÓØ‘ ‘À ‘

ˆ˜Ò È≈Ò «’√ È≈Ò º÷ª Â∂ «’√ È≈Ò ÓØ‘-Ìø◊ ’ªÕ ™‹ ÚΔ Ó≈Û≈ Ó؇≈

¡≈͉≈ «¬Ò≈‹ ª ¡≈Í ÚΔ ’ΔÂ≈ ‹≈ √’Á≈ ‘À Í «‹ºÊ∂ ¡ÍÃ∂ÙÈ ÁΔ ÒØÛ ‘ØÚ∂ ª

’Ø¬Δ Ó≈«‘ Â∂ ˜Ï∂Á≈ ‚≈’‡ ‘Δ ’ √’Á≈ ‘ÀÕ √‘ºÁΔ ‘π‰ º’ ¡«‹‘∂

’¬Δ √≈«‘Â’ ⁄È≈«Ӓ ¡ÍÃ∂ÙÈ √ÎÒÂ≈ √«‘ ’ ⁄πº’≈ ‘À Â∂ ÓÀ∫ ¡≈͉∂

32 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

ˆ˜Ò-¡ÍÃ∂ÙÈ Ò¬Δ ÚΔ ¿∞√ ˘ ÓÈ≈ «Ò¡≈Õ ¿∞√ Ó∂≈ Ó≈‰ º«÷¡≈ ‘À Â∂ Ó∂Δ¡ª

‘π‰ º’ «Ò÷Δ¡ª √Óπº⁄Δ¡ª ¤∂ ’∞ √Ω «Ú⁄Ø∫ √Ú≈ ⁄≈ ’∞ √Ω ˆ˜Òª ÁΔ ⁄؉ ¡Â∂

√øÍ≈ÁÈ≈ ’ ’∂ È≈ ’∂ÚÒ ÓÀ˘ ‘Δ ËøÈÚ≈ÁΔ Ï‰≈«¬¡≈ ‘À √◊Ø∫ «¬√ ÷∂ «Úμ⁄

¡≈Í‰Δ ⁄ÂÓ’≈Δ √»fi ¡Â∂ √π«‘ÁÂ≈ Á≈ ÌÍ» ÍÃ◊‡≈Ú≈ ÚΔ ’ΔÂ≈ ‘ÀÕ

ËøÈÚ≈ÁΔ ‘ª ¿∞È∑ª √ÌȪ √È∂‘Δ¡ª ¡Â∂ √≈«‘Â’≈ ÁØ√ª Á≈ «‹È∑ª ÁΔ

Ó∞‘ºÏ Ó∂≈ √Ó≈«¬¡≈ ‘ÀÕ Ò∂÷’/Ù≈«¬ ÚΔ «¬’ ¡≈Ó ÓÈ∞º÷Δ ‹±È ‘ø„≈¿∞∫Á≈

«Ú¡’ÂΔ ‘∞øÁ≈ ‘ÀÕ Á∞º÷ª, √∞º÷ª, Âø◊Δ¡ª Â∞ÙΔ¡ª, √ÎÒÂ≈Úª, ¡√ÎÒÂ≈Úª ¡Â∂

√Ó≈«‹’ ÚÂ≈«¡ª È≈Ò ÁØ ⁄≈ ‘∞øÁ≈ ‹ΔÚÕ ’Á∂ ‘∞Ò≈√ «Ú⁄, ’Á∂ ¿∞Á≈√ ¡Â∂

«È≈√ ÚΔÕ ÓÀ∫ ÷∞Ù-È√ΔÏ ‘ª «’ Ó∂Δ¡ª ¡‰«◊‰Â ¿∞Á≈√Δ¡ª ÁΔ ÒøÓΔ Ï≈ √Ó∂∫

Ï‘∞ √≈∂ ‘∞ø◊≈∂ Ó∂∂ ¡ø◊ √ø◊ ‘∂ ‘ÈÕ ÓÀ∫ «¬‘ ⁄؉ڪ ˜Ò √ø◊ë‘ ¤ÍÚ≈‰ Á≈

√ø’ÒÍ ’Á∂ ÚΔ √≈’≈ È≈ ’ √’Á≈ ‹∂ ’ ÓÀ ÷≈√ ’’∂, ÍÃØ. «Èø‹‰ Â√ÈΔÓ,

ÍÃØ. ◊∞Ì‹È «◊ºÒ, ÙÃΔ Ú«øÁ Ú≈ÒΔ¡≈ (√øÍ≈Á’ Íø.«‡Ã.), ÍëÓøÁ‹ΔÂ, ÍÃØ. ÏÒÏΔ

«√øÿ ¡ÈøÁÍ∞ √≈«‘Ï, √∞Òº÷‰ √‘ºÁΔ, ‹◊Δ «√øÿ ÍÃΔ ¡Â∂ ÙÃΔÓÂΔ Á«ÚøÁ

ÍÃΔ ÚÒØ∫ Ìͱ √«‘ÔØ◊ È≈ «Ó«Ò¡≈ ‘∞øÁ≈Õ

Ò∂÷’ «¬√ Í∞√Â’ ÁΔ ÍÃ’≈ÙÈ≈ Ò¬Δ «ÁºÂ∂ ◊¬∂ Ó≈«¬’ √«‘ÔØ◊ Ò¬Δ

√Ã. ’≈‘È «√øÿ Íøȱ, ‚Δ. √Δ. ¡ø«ÓÃÂ√, ⁄∂¡Í√È «Ú√≈ «Ú‘≈ √ØØ√≈«¬‡Δ

¡Â∂ «¬√ Á∂ √ÌȪ ¡‘∞Á∂Á≈ª Á≈ «‘ «ÁÒØ∫ Ù∞’◊∞˜≈ ‘ªÕ

óıπÙÚø ’øÚÒ¡ø«ÓÃÂ√ AC ¡ÍÃÀÒ B@A@ ÓØ. IHHHC-IGFCE

33 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

Á√Ó∂Ù ◊π±

«¬’ ÍÀˆ≈Ó «¬Ò≈‘Δ √È Á√Ó∂Ù ◊π±Õ

√æ⁄∂ √ß «√Í≈‘Δ √È ÁÚ∂Ù ◊π±Õ

Ó≈Èπæ÷Â≈ ˘ Ï÷ÙΔ √Δ «‹√ ◊ΩÚÂ≈,

ÒÀ ’∂ ¡≈¬∂ √Δ ¿π‘ ¡Ó ¿πÁ∂Ù ◊π±Õ

«⁄ÛΔ¡ª È∂ √Δ ˙ÁØ∫ Ï≈˜ª ˘ ’Ø«‘¡≈,

«ÁæÂ≈ √Δ ‹Á «⁄ÛΔ¡ª ˘ ¡≈Á∂Ù ◊π±Õ

È≈Ò ¡‰÷ Á∂ «‹¿π‰≈ Áæ«√¡≈ ÒØ’ª ˘,

’ΔÂ≈ ‘ Áπæ÷ Á± Â∂ ’Ò∑≈ ’Ò∂Ù ◊π±Õ

¡≈Í ‚Ø È≈ ’Á∂ ‚≈˙ ‘ت ˘,

«¬‘ ÁπÈΔ¡ª ˘ «ÁæÂ≈ √Δ √ßÁ∂Ù ◊π±Õ

’±Û ’π√æª ˘ «ÁæÂΔ √Δ Ï∂-Á÷ÒΔ,

«ÁæÂ≈ √Δ √μ⁄ «√Á’ Â≈¬Δ∫ ÍzÚ∂Ù ◊π±Õ

Í«‘Òª ω ’∂ ¡≈Í ◊π± √Δ ıπÁ ¡≈¬∂,

«Î ω ’∂ √Δ ⁄∂Ò∂ ‘ج∂ Í∂Ù ◊π±Õ

√æÌ∂ √ªfiΔÚ≈Ò √Á≈«¬È ÁπÈΔ¡ª ˘,

«ÁæÂ≈ √Δ «¬‘ √ÏØÂÓ ¿πÍÁ∂Ù ◊π±Õ

√ß «√Í≈‘Δ Ï‰ Ú«¡≈Ó ¡’∂Ò≈ ÚΔ,

ÍøÊ √‹≈«¬¡≈ ‘æÊΔ∫ ¡≈Í «ÚÙ∂Ù ◊π±Õ

ÌπÒ √’Á≈ ˛ ’Ω‰ ¿πÈ∑ª ÁΔ ’πÏ≈ÈΔ,

◊π‰ ◊≈™Á∂ √Ì ≈‹∂ ß’ È∂Ù ◊π±Õ

ÂØÛ ’∂ Ú«‘Óª ÌÓª ÎØ’Δ¡ª √Óª ˘,

’ΔÂ≈ √Δ ÈÚÔπ◊ Á≈ √zΔ ◊‰∂Ù ◊π±Õ

34 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

¡≈™Á∂ √«Ó¡ª ÁΔ ÚΔ ÈϘ ͤ≈‰Δ √Δ,

’’∂ «È◊∑≈ √ÚæÒΔ Á±-¡øÁ∂Ù ◊π±Õ

Í≈ÍΔ ‘À √È Â≈∂ «Ó‘ Ș ’ ’∂,

Áπ÷ ‘Â∂ ‹◊Â≈’ Â∂ Óπ’Â∂Ù ◊π±Õ

√≈‚∂ ¡ß◊ √ß◊ Șª Á∂ «Ú⁄ «‘‰ √Á≈,

√≈˘ Á∂ ∫Á∂ «‘‰ √πÓæ ‘Ó∂Ù ◊π ±Õ

«˜ßÁ◊Δ Á≈ Ò¯˜

«˜ßÁ◊Δ Á≈ Ò¯˜ ‘ «¬’ ¿πÈÚ≈È È≈ÒØ∫ ⁄ß◊≈Õ

‹∂ ˛ ÏÙ Ï٠ª Ì◊Ú≈È È≈ÒØ ∫ ⁄ ß◊≈Õ

«¬È√≈È ıπÁ ˘ √Ì ÂØ∫ ϺÁ ω≈ «Ò¡≈ ˛,

æÏ È≈ √Δ ’πfi ω≈«¬¡≈ «¬È√≈È È≈ÒØ∫ ⁄ß◊≈Õ

¡Í‰≈ ◊ª ˛ ¡Í‰≈ ¡Í‰≈ Ù«‘ ˛ ¡Í‰≈,

“«ÁæÒΔ”, “Ò‘Ω”, “‹ßÓ±”, “ÓπÒÂ≈È” È≈ÒØ∫ ⁄ß◊≈Õ

Δfiª Á≈ Ó ∂Ò ’Δ ˛ ÚÁ≈È È≈Ò ‘π ßÁ≈,

‘πßÁ≈ È≈ ’πfi ÚΔ «ÁÒ Á∂ ¡Ó≈È È≈ÒØ∫ ⁄ß◊≈Õ

◊«‘‰∂ ˜ÓΔ æ÷ ’∂ ‹Δ‰≈ ˛ ’≈‘Á≈ ‹Δ‰≈,

ÓÈ≈ ˛ «¬√ Â∑ª Á∂ ¡ÍÓ≈È È≈ÒØ∫ ⁄ß◊≈Õ

¿π‘ ÓÁ ‘æ’ Á≈ ‹Ø ÷ªÁ≈ ’Ó≈™Á≈ ’Á≈,

‘π ßÁ≈ ¿π‘ ÓÁ Îæ’ √πÒÂ≈È È≈ÒØ∫ ⁄ß◊≈Õ

ˆÓ ’ØÒ æ÷ ’∂ ‹ Ø ÷ πÙΔ¡ª «÷Ò≈Á≈ ˛,

‘π ßÁ≈ ◊ΔÏ ¿π‘ ª ËÈÚ≈È È≈ÒØ ∫ ⁄ ß◊≈Õ

ÒØ’ª È∂ «‹√ ˘ ¡Í‰∂ «ÁÒ «Ú⁄ ‹◊∑≈ ˛ «ÁæÂΔ,

¿π‘ «Í¡≈ ‘πßÁ≈ ‘ «¬’ √ÈÓ≈È È≈ÒØ∫ ⁄ß◊≈Õ

Ó«‘Ó≈È ‘ Ø ’ ∂ ¡≈¬ ∂  ∂ Á πÙÓ‰Δ ’Ó≈¬ ∂,

ÁπÙÓ‰ ˛ «¬√ Â∑ª Á∂ Ó«‘Ó≈È È≈ÒØ∫ ⁄ß◊≈Õ

35 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

Ò≈ ¡ßÏΔ ∫ ¿π‚≈Δ ÚΔ Ë ÚÒ ¡≈¬Δ¬∂,

¬∂Áª Á≈ ËÂ-ÓØ‘ ˛ ¡√Ó≈È È≈ÒØ∫ ⁄ß◊≈Õ

«Ó‡ ‹≈‰ ¡≈ÂÓ≈Úª Á∂ Ì∂Á Ì≈Ú «‹√ ʪ,

‘π ßÁ≈ ¿π‘ ÂΔʪ Á∂ «¬ÙÈ≈È È≈ÒØ ∫ ⁄ß◊≈Õ

‹∂ Ô≈ ‘π’Ó Á∂Ú∂, «√ ˘ ÂÒΔ «‡’≈¬Δ¬∂,

¬ ∂Áª Á≈ ‘ π’Ó æÏΔ Î πÓ≈È È≈ÒØ ∫ ⁄ ß◊≈Õ

‘ ت ˘ ÚΔ Í¤≈‰Ø Í ¡≈Í ˘ ÚΔ ‹≈‰Ø,

’πfi ÚΔ È‘Δ∫ ˛ ¡Í‰Δ Í«‘⁄≈È È≈ÒØ∫ ⁄ß◊≈Õ

‘ ˆ˜Ò ˆ˜Ò ‘ØÚ∂ Â∂ ◊æÒ ÚΔ ¡√Ò ‘ØÚ∂,

¬∂Áª Á≈ ˆ˜Ò-√ß◊z«‘ ÁΔÚ≈È È≈ÒØ∫ ⁄ß◊≈Õ

’ ¡≈√ ÚΔ È≈

’ ¡≈√ ÚΔ È≈ «Ó«Ò¡≈ ’πfi ¡≈√ È≈ÒØ∫ ⁄ß◊≈Õ

⁄ß◊≈ ˛ «Î ÚΔ Î Ø’Δ ËÚ≈√ È≈ÒØ ∫ ⁄ ß◊≈Õ

ÿ ¡≈͉∂ ‘ª «Î ÚΔ ÿ ÿ È‘Δ∫ ˛ Òæ◊Á≈,

Í √Ø⁄Á≈ ‘ª «Î ÚΔ ÏÈÚ≈√ È≈ÒØ ∫ ⁄ß◊≈Õ

ı ¡≈¿π‰, ı «Ò÷ª ÚΔ, ¿π‘ ¡≈¿π‰, ‹ª «ÓÒª ÚΔ,

«¬‘ ‹ØÛ Ó ∂Ò≈ Ô≈ Ø √«È¡≈√ È≈ÒØ ∫ ⁄ ß◊≈Õ

Í zÁ ∂Ù ‹≈ ’∂ fi æÒΔ¬ ∂ «’™ ˆÀ ÁΔ ˆπÒ≈ÓΔ,

«‘‰≈ ÚÂÈ ”⁄ ¡Í‰∂ Í zÚ≈√ È≈ÒØ ∫ ⁄ ß◊≈Õ

‘ √≈‘ √Ú≈√ ÂÀÈ ± ß ‘Δ È≈Ò √ÓfiÁ≈ ‘ª,

’πfi ÚΔ È‘Δ∫ ˛ Â∂ ∂ ¡«‘√≈√ È≈ÒØ ∫ ⁄ ß◊≈Õ

‹∂ ÚÂÓ≈È «Úæ⁄Ø∫ ‹ª Ó± ß‘ Ì«Úæ÷ ”⁄Ø∫ Âæ’‰À,

ÙΔÙ≈ È≈ √≈Î ’Ø¬Δ «¬«Â‘≈√ È≈ÒØ ∫ ⁄ ß◊≈Õ

Á∂∫Á≈ ‹∂ ’πfi È‘Δ∫ ª Óß◊Á≈ ÚΔ ’πfi È‘Δ∫ ˛,

«¬’ ¡≈Ó Òº◊Á≈ Ï ßÁ≈ ˛ ÷≈√ È≈ÒØ ∫ ⁄ ß◊≈Õ

36 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

¡Í‰∂ ‘Δ È≈Ò ‹∂’ √ßÚ≈Á ’πfi ⁄≈¿π‰≈,

’Ø¬Δ ‘ Ø È≈ ÂΔ’≈ ¡Á≈√ È≈ÒØ ∫ ⁄ ß◊≈Õ

Ï‘π ’πfi ‘Ø «‘≈

Ï‘π ’πfi ‘Ø «‘≈ ¡‰-«’¡≈√≈ «‹‘≈,

Ï‘πÂ π«’¡≈ «Í¡≈ ¡‰-«Ú’≈√≈ «‹‘≈Õ

‹Ø «◊¡≈ Âπ «◊¡≈ ˙√ ¡≈¿π‰≈ È‘Δ∫,

Á∂ «◊¡≈ ˛ ¿π‘ ÎØ’≈ «ÁÒ≈√≈ «‹‘≈Õ

‹≈Ó «˜ßÁ◊Δ ”⁄ «’‘Û≈ ˛ ÍΔÂ≈ È‘Δ∫,

«ÁÒ Ó◊ Î∂ ÚΔ ˛ «Í¡≈√≈ «‹‘≈Õ

√Ófi ÍæÊ ’∂ Ó≈‰, È≈ ÿπÒ‰ Á≈,

ÏÙ Í≈‰Δ ”⁄ «‚æ«◊¡≈ ÍÂ≈√≈ «‹‘≈Õ

ÓÈ ”⁄ Ï∂-⁄ÀÈΔ¡ª ±‘ ”⁄ ˛≈ÈΔ¡ª,

«¬‘ ˛ ÓΩ√Ó ”⁄ ’∂‘≈ ¸Ó≈√≈ «‹‘≈Õ

ȯª «ÓÒÁΔ¡ª È∂ Ó‰ª ӱߑ Ò˙,

«Í¡≈ «ÓÒÁ≈ È‘Δ∫ ÂØÒ Ó≈√≈ «‹‘≈Õ

¿πÓ Ì ‹Ø «‘≈ Úß‚Á≈ ˛ ÷πÙΔ,

«’™ “’ßÚÒ” «Î «‘≈ ˛ ¿πÁ≈√≈ «‹‘≈Õ

◊ºÒª ÏÛΔ¡ª ’ÁÀ

◊ºÒª ÏÛΔ¡ª ’ÁÀ Í ıπÁ ’Á≈ ¡ÓÒ È‘Δ∫Õ

È’ÒΔ ‘À «’Á≈ ¿∞‘Á≈ ¿∞‘ ÏøÁ≈ ¡√Ò È‘Δ∫Õ

’ Ø¬Δ Ï πÒ≈¬ ∂ √ ºÁ ∂ Í π º¤ ∂ ‹Δ √Á’∂ ‹≈˙,

È‘Δ∫ ª ◊ºÒ «Ú⁄ Á∂‰≈ ⁄≈‘ΔÁ≈ ‘À Á÷Ò È‘Δ∫Õ

Ï øÁ ∂ ÁΔ Ùı√Δ¡Â ‘π øÁΔ ‘ À √ΔÂ ¿∞√ ÁΔ,

‘π øÁΔ ‘ À «√È≈Úª ¿∞√ ÁΔ √»Â Ù’Ò È‘Δ∫Õ

37 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

«˜øÁ◊Δ Í«‘Òª ËÓ ’Ó ÁΔ¡ª ◊ºÒª «Íμ¤Ø∫ È∂,

‹Ø È≈ «¬‘ ◊ºÒ √Ófi∂ ¿∞‘ ‘À ÏøÁ≈ √ÎÒ È‘Δ∫Õ

⁄Δ ’∂ ÁπÙÓ‰ ÁΔ ¤≈ÂΔ ˘ Ò¯˜ Ó∂∂ ¶ÿ‰∂,

’ÒÓ ‘À Ó ∂ ∂ ‘ ºÊª Á∂ «Ú⁄ Ï∂Ù’ ÎÒ È‘Δ∫Õ

Ï«‘, Ú˜È «ÏÈ ‘πøÁΔ¡ª Ò«‘ª Ï«‘ª È≈ «ÓμÂØ,

÷»È «‹◊ Á≈ Í≈¿∞‰ «ÏÈ≈ Í ‘πøÁΔ ˆ˜Ò È‘Δ∫Õ

‹Á º’ ¿∞√ Á∂ Ȫ ÓÀ∫ «¬’ ÁØ «Ù¡ ÒÚª È≈ «Ò÷,

‘ π øÁΔ ˙ÁØ ∫  º’ ‘ À Ó ∂Δ ˆ˜Ò Óπ’ øÓÒ È‘Δ∫Õ

⁄ ø◊Δ Ó ≥ÁΔ ı πÁ ÿØ÷ Ø ◊ºÒ √ Ø⁄ «Ú⁄≈ «Ò˙,

Ó≥ȉ Ò¬Δ Ó˜Ï» «’√∂ ˘ ’Á≈ “’øÚÒ” È‘Δ∫Õ

ÓÈ Ó√«Â’ «Ú⁄

ÓÈ Ó√«Â’ «Ú⁄ ÏÛΔ¡ª √Ø⁄ª ‘πøÁΔ¡ª È∂Õ

√Ø⁄ª Á∂ «Ú⁄ ◊πøÁΔ¡ª ÒØ⁄ª ‘πøÁΔ¡ª È∂Õ

Á∂÷‰ ˘ ª √Ì ’∞fi √‘Δ √Ò≈Ó ‘À,

¡ÀÍ ¡º◊∂ «Íμ¤ ∂  ؇ª ‘ π øÁΔ¡ª È∂Õ

¿∞μÍØ∫ ¿∞μÍØ∫ Òº◊Á∂ È∂ √Ì ÙπÌ«⁄øÂ’,

¡ÀÍ ÓÈ «Ú⁄ æ÷Δ¡ª ÷؇ª ‘πøÁΔ¡ª È∂Õ

˙ÁØ∫ ‘ «¬’ ÏøÁ≈ ¡«‘Ó «‹‘≈ Òº◊Á≈,

ÍÀ‰ Ú≈ÒΔ¡ª ‹Á ÚΔ Ú؇ª ‘πøÁΔ¡ª È∂Õ

˙√∂ «ÁÒ ⁄Ø ∫ Í ÀÁ≈ ‘ π øÁΔ ‘ÓÁÁΔ,

√‘Δ¡ª «‹‘Û∂ «ÁÒ È∂ ⁄؇ª ‘πøÁΔ¡ª È∂Õ

«ÏÈ ÍÀ√ ∂ Â Ø ∫ √ Ω √ Ω Ë º’ ∂ È ∂ «ÓÒÁ∂,

È؇ª Ú≈«Ò¡ª ˘ √Ω ¤Ø‡ª ‘π øÁΔ¡ª È∂Õ

ÌΔÛª È‘Δ∫ «¬‘ Ï‘π ’ΔÓÂΔ ⁄Δ˜ª È∂,

«¬‘ ª Â∞ÁΔ¡ª «ÎÁΔ¡ª Ú؇ª ‘πøÁΔ¡ª È∂Õ

38 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

«¬‘ È≈ √ÓfiΔ∫ “’øÚÒ” «’ Â∂≈ ’Ø¬Δ È‘Δ∫,

Â∂∂ «‹«‘¡ª ˘ ºÏ ÁΔ¡ª ˙‡ª ‘πøÁΔ¡ª È∂Õ

Ï‘πÂ≈ ‘À «Ë¡≈È

Ï‘πÂ≈ ‘À «Ë¡≈È ÈΩ‹Ú≈ÈΔ Á≈ Ù≈Ϫ ÚÒÕ

«√ºË∂ ¤º‚ Â∞Δ ÓºÂ Íπº«·¡ª «‘√≈Ϫ ÚÒÕ

Ⱥ⁄ ÒÀ‰ «¬º’ «ÁÈ ¤º‚ ‡Δ. ÚΔ., √Δ. ‚Δ¡ª ,

Á∂÷ ÒÀ‰≈ Î∂ ÒØ’Δ∫ ¡≈¿∞‰◊∂ «’Â≈Ϫ ÚºÒÕ

’ø«‚¡ª Á∂ È≈Ò ÂÈ ÓÈ ÍÛÚ≈ ’∂ ¡≥Â,

Ì≈Ò«Á¡ª Ó«‘’ª ÒØ’ª ¡≈¿∞‰≈ ‘À ◊πÒ≈Ϫ ÚÒÕ

’Δ ‹ªÁ∂ «‹‘Û∂ È∂ √Ú≈Ò Â∂ √Ú≈Ò ‘π‰,

¿∞È∑ª ÓπÛ ¡≈¿∞‰≈ ÷πÁ ¡≈Í ‘Δ ‹Ú≈Ϫ ÚÒÕ

Í≥‹ª Á«¡≈Úª «Á¡ª ÍπºÂª ”⁄ «Í¡≈ ÚË∂,

Ú◊∂ √ªfiΔ ÍΩ‰ ºÏ≈ ÁØ‘ª ‘Δ Í≥‹≈Ϫ ÚÒÕ

ÒØ’ª È≈Ò ÒØ’ª Á≈ ‘À Ú≈‘ «Í¡≈ ‹ÁØ∫ Á≈,

Á∂÷Á≈ È≈ ‘π‰ ’Ø¬Δ È«Û¡ª ÈÚ≈Ϫ ÚÒÕ

√ΔÂ≈ ͤ≈‰∂ ’Ø¬Δ Á∂÷∂ È≈ «√¡≈‰Íª ˘,

‹ªÁ≈ ª «Ë¡≈È ‹ªÁ≈ ‹ªÁ≈ ‘À ÙÏ≈Ϫ ÚÒÕ

±øÏΔ¡ª Â∂ „ØÒª ÁΔ¡ª ’øÈ-Í≈Û Ú≈‹ª È∂,

Á∂÷Á≈ È≈ ¡‹ ’Ò ’Ø¬Δ ‘À Ï≈Ϫ ÚÒÕ

Úº«‚¡ª Â∂ ¤Ø«‡¡ª Á≈ «‘≈ È≈ «Ò‘≈˜ ’جΔ,

Á∂÷Á≈ È≈ ¡æ‹ ’Ø¬Δ ¡ÁϪ ¡Á≈Ϫ ÚÒÕ

¿∞μ⁄∂ ÈΔÚ∂∫ Í≈‰Δ¡ª ÁΔ ‡∂’ ‘À √ÓπøÁª Â∂

Í≈‰Δ È≈ √ÓπøÁª Á≈ ¡≈™Á≈ ˛ ÂÒ≈Ϫ ÚÒÕ

39 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

‹∂ ÓÀ∫ ÏØÒª

‹∂ ÓÀ∫ ÏØÒª fi»· ª Ø’ Á¬Δ∫Õ

◊ºÒ ’Á∂ ˘ Ï∂Ù’ ‡Ø’ Á¬Δ∫Õ

«¬’ ¡ºËΔ ÍÃ⁄»È ÷πÙΔ Á∂ ¤º‚,

Ï∂Ùº’ ˆÓ ÁπÈΔ¡ª Á∂ ÊØ’ Á¬Δ∫Õ

ÓÀȱø Ó∂Δ¡ª ‘≈‰Δ √Ø⁄ª «Á‘,

Ó ÀÈ ± ø Ó ∂ ∂ ‘≈‰Δ ÒØ’ Á¬Δ∫Õ

‹Ø ‘ºÊ Â∂≈ «√º‹Á≈ È≈ ’Á∂,

˙‘Ȫ Á∂ «Ú⁄ Ó∂÷ª ·Ø’ Á¬Δ∫Õ

‹Ø È≈ ’ÁΔ ’Ê≈ ‘Ô≈ÂΔ ÁΔ,

¿π√ Íπ√Â’ ˘ Ìæ·Δ fiØ’ Á¬Δ∫Õ

ÓÀȱ ø ÏıÙ Óπ‘ºÏ ËÂΔ ÁΔ,

Ï ∂Ù’ ‘ ت ˘ Í ÃÒ Ø’ Á¬Δ∫Õ

√ « øÁ◊Δ Á∂ Óμ¤Δ¡ª ÂÈ √Á≈,

ºÂ-ÍΔ‰Δ È≈ ’Ø¬Δ ‹Ø’ Á¬Δ∫Õ

ÙÏÁ Á¬Δ∫ ÙÏÁª ÁΔ √≈ √Ó∂Â,

◊Δª, ˆ˜Òª È≈Ò √ÒØ’ Á¬Δ∫Õ

¡Í‰∂ ”⁄ ‘Δ ’√»

¡Í‰∂ ”⁄ ‘Δ È≈ ‘π øÁ∂ ‹∂’ ’√» «’Ë∂Õ

‘π‰ º’ √Δ Í‘πø⁄ ‹≈‰≈ ¡≈ͪ ˜» «’Ë∂Õ

⁄«Û∑¡≈ «’√∂ ˘ ¡Í‰Δ »‘ Á≈ √» «’Ë∂,

‘Ø«¬¡≈ ÈÙ∂ ”⁄ ’Ø¬Δ «ÎÁ≈ ‘À ⁄» «’Ë∂Õ

¬∂ÈΔ ÚΔ Ì‡’‰≈ Â∂ ‘π øÁΔ È≈ ÁΩÛ ¡≥È∑Δ,

‘ π øÁ≈ ‹∂ ’ ØÒ Ê ØÛ ∑≈ √ÏØ √Ï» «’Ë∂Õ

40 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

¡≈ͪ ÚΔ ≈‘ ”⁄ «ÓÒÁ∂ ‹πÒÁ∂ ÂÍ≈’ Á∂ È≈Ò,

‹∂ Ó≈«¡≈ È≈ ‘ π øÁ≈ Î Ø’ ∂ ˆ» «’Ë∂Õ

«¬‘ √Î «˜øÁ◊Δ Á≈ ¬∂Áª Úª ‘Δ «‘øÁ≈,

Í À ∫Á ∂ È ∂ Ï » «’Ë∂ fiÛ∑Á ∂ È ∂ Ï » «’Ë∂Õ

«¬√ ˘ ’‘ª ⁄Ò≈’Δ ‹ª «’ Â∂Δ ÈÁ≈ÈΔ,

± ø ’ØÒ ÏÀ«·¡ª ˘ ÒºÌÁ≈ ¬∂ ∫ Á» «’Ë∂Õ

’Á≈ ‘À ◊ºÒ ’Ø¬Δ ÈÍ ÂØÒ ’∂ ‘À ’Á≈,

¡ÀÚ∂∫ ‘Δ Í≈™Á≈ «ÎÁ≈ ’Ø¬Δ Î± «’Ë∂Õ

√≈ÊØ∫ ‘Δ «¤Í ¤∞Í≈ ’∂ ÷πÁ ˘ «¤Í≈ ‘∂ ‘Ø,

¡≈˙ ’Á∂ ª ¡≈˙ √ª‘Ú∂ ‘˜» «’Ë∂Õ

√≈Ë ÁΔ ⁄∂ÒΔ ‘ª ÓÀ∫

ϪÁª Á∂ ‘ºÊ ¡≈¬Δ ◊πÛ ÁΔ «¬’ Ì∂ÒΔ ‘ª ÓÀ∫Õ

¡≈ ◊¬Δ √≈˪ Á∂ ‚∂∂ ‘Ø ÿØ∫ «Ú‘ÒΔ ‘ª ÓÀ∫Õ

»Í Á∂÷ Ø ø◊ Á∂÷ Ø ¡º÷ Ó ∂Δ Á≈ √ »,

¡≥◊ ¡≥◊ Ì«¡≈ «Ó≈ ⁄øÁÈ ÁΔ «‹™ ◊∂ÒΔ ‘ª ÓÀ∫Õ

√≈Ë È∂ ª ◊Ò ”⁄ ‘À Ó≈Ò≈ ω≈ ’∂ Í≈ «Ò¡≈,

ÿ«Á¡ª √Δ √Ó«fi¡≈ ÷Ø‡Δ «‹Ú∂∫ Ë∂ÒΔ ‘ª ÓÀ∫Õ

«Ú‘ÒÛª, ÓÈ÷º‡»¡ª, Í≈÷≥‚Δ¡ª Á∂ È≈Ò ‘ª,

È≈ «‹‘Á≈ Ï∂ÒΔ ‘À ’Ø¬Δ ˙√ ÁΔ Ï∂ÒΔ ‘ª ÓÀ∫Õ

ÓÀ∫ ‹Û∂ ‹ÂΔ¡ª ˘ «ÁºÂ≈ Úª◊ «ÈßÏ» Á∂ «È⁄ØÛ,

√Ó«fi˙ ÌØÒΔ È≈ ÓÀȱ ø ÷∂Ò∑ ‘ ÷∂Ò∑Δ ‘ª ÓÀ∫Õ

√π øÿÁ∂ «Í≥‚≈ Ó∂≈ Ï«ÿ¡≈Û Úª◊ √≈Ë √Ì,

ÓÀ∫ «‹Ú∂∫ ¡Ω È≈ ‘ØÚª Ì∂‚ ‹ª Ò∂ÒΔ ‘ª ÓÀ∫Õ

≈Â Ì ÍzÚ⁄È ’Á≈ √≈Ë Ó∂∂ È≈Ò ‘Δ,

«ÁÈ ‹πÛΔ √ß◊ ”⁄ ÚΔ ¡æ÷ æ÷ÁΔ Ó∂ÒΔ ‘ª ÓÀ∫Õ

41 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

α’ Á∂Ú∂◊≈ ¿π‘ Óß Ó≈ ’∂ «¬‘ √Ø⁄ ÒÀ,

Á∂÷ È≈ ÏÀ·Δ∫ Ó∂∂ ÚÒ √≈Ë ÁΔ ⁄∂ÒΔ ‘ª ÓÀ∫Õ

‘º√‰≈ ⁄≈«‘¡≈ √Δ

‘º√‰≈ ⁄≈«‘¡≈ √Δ, ‘≈√∂ Á≈ ÓÛ∑≈√≈ ‘Ø «◊¡≈Õ

«¬’ «È◊»‰Δ ◊ºÒ ÂØ∫ ‘Δ, ÙØ ÷≈√≈ ‘Ø «◊¡≈Õ

«¬√ Â∑ª ÚΔ «Í¡≈√ ÁΔ È≈, «¬ø‘≈ Á∂÷Δ ’Á∂,

Á∂÷ Ó≈»ÊÒ ˘, √≈◊ √Δ «Í¡≈√≈ ‘Ø «◊¡≈Õ

‘Ø «◊¡≈ ¿∞‘ ’∞fi È≈ ’∞fi ª, ‘Ø «◊¡≈ √Δ «Ó‘Ϫ,

«Ó‘Ï≈ÈΔ ˙√ ÁΔ, ÂØÒ∂ ÂØ ∫ Ó≈√≈ ‘Ø «◊¡≈Õ

ÓÀ∫ ¿∞‘ÁΔ ‘Δ ¡º÷ Á∂, ÙΔÙ∂ ”⁄Ø∫ ‹Á √Δ fi≈«’¡≈,

«ÁÒ ”⁄ ¿∞√ Á∂ ‹Ø √Δ, ¿∞√ ◊ºÒ Á≈ ıπÒ≈√≈ ‘Ø «◊¡≈Õ

ÿ ”⁄ «¬‘ ◊ºÒ √Ø⁄ ‘Δ, Ù«Ó≥Á◊Δ ‘πøÁΔ √Δ, Í,

¿∞‘ Ù∂ Ï≈˜≈ ‘Δ √Δ, Ï∂-«ÒÏ≈√≈ ‘Ø «◊¡≈Õ

√Ø«⁄¡≈ √Δ ÓÀ∫ ÚΔ ¿∞√Á∂, È≈Ò ‘Ø ‹≈Úª◊≈ Í≈,

Í ¿∞‘ «·æÒ∑Á∂ √≈ Í≈‰Δ «Ú⁄ ÍÂ≈√≈ ‘Ø «◊¡≈Õ

ÍÀ∫ÁΔ «‹ºÊ∂ Ï≈Â

ÍÀ ∫ÁΔ «‹ ºÊ ∂ Ï≈ ‘ π ø◊≈ ∂ ¡≈ ‹ªÁ∂Õ

◊πø«◊¡ª Á∂ ÚΔ ◊ÒΔ∫ ◊≈∂ ¡≈ ‹ªÁ∂Õ

Í≥‚ ¯˜ª ÁΔ ‹Á «√ ͬ∂ ¿∞·≈‰Δ ª,

’È∂ ¡Í‰∂ ¡≈Í ◊π˜≈ ∂ ¡≈ ‹ªÁ∂Õ

Óº«√¡≈ ˘ ‹∂ ⁄øÈ ’∞Â≈‘Δ ’ ‹ªÁ≈,

¡≈ ‹ªÁ∂ ¡‰«◊‰Â «√Â≈∂ ¡≈ ‹ªÁ∂Õ

Áπ÷ «Ú⁄ ¡≈™Á≈ ’Ø¬Δ ‡ªÚª ‡ªÚª ‘Δ,

√π º÷ «Úº⁄ ‘π øÓ ‘πÓ≈ ’∂ √≈∂ ¡≈ ‹ªÁ∂Õ

42 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

Ò Ø’ ‘È∂Δ fi π ºÒÁΔ ‹ÁØ ∫ Ó‘ ºÒª ” ∂,

Ë Ï≈Ï ¿πÁØ ∫ ⁄ πÏ≈ ∂ ¡≈ ‹ªÁ∂Õ

ÓÀ˘ Ó∂‡‰ Ú≈√Â∂

ÓÀȱ ø Ó ∂‡‰ Ú≈√Â∂ ’≈‘ÒΔ ’ΔϪ «Ú⁄ È‘Δ∫Õ

Í ¡‹∂‘≈ √Ï «’™ Ó∂∂ ‘ÏΔϪ «Ú⁄ È‘Δ∫Õ

‹Á ’Ø¬Δ ‘ π øÁ≈ √ÒΔϪ Á∂ ‘Ú≈Ò∂ Ï ∂ˆπÈ≈‘,

Î∂ «’™ ’ªÏ≈ «‹‘≈ «¤ÛÁ≈ √ÒΔϪ «Ú⁄ È‘Δ∫Õ

«‹√ Â∑ª ¡≥Ï ¡Ê∑≈ ÁΔ Ê∑≈ È≈ ’Ø¬Δ Í≈ √’∂,

ÁÁ «ÁÒ Á≈ ÚΔ «’√∂ «Ó«‰¡ª ˜ΔϪ «Ú⁄ È‘Δ∫Õ

Ìπº«÷¡ª Á∂ Ó»ø‘ ”⁄Ø∫ Ïπ’Δ ÷Ø‘ «‘≈ ˜Á≈ Á∂÷,

«¬√ Â∑ª ÁΔ Ï∂‘Ô≈¬Δ Í ˆΔϪ «Ú⁄ È‘Δ∫Õ

’ÒÓ ˘ ‹Ø Ú∂⁄Á≈, ¿∞‘ «◊ «◊¡≈ «¬ıÒ≈’ ÂØ∫,

«◊ «◊¡≈ «¬ıÒ≈’ ÂØ∫ ¡≈™Á≈ ¡ÁΔϪ «Ú⁄ È‘Δ∫Õ

Ø◊ «‹√ Ò≈«¬¡≈, ¿∞√∂ Á∂ ’ØÒ ‘À «¬√ ÁΔ Ù¯≈,

¿∞‘ Ó◊ Ù≈«ÓÒ ¡‹∂ Ó∂∂ ÂÏΔϪ «Ú⁄ È‘Δ∫Õ

‡π’«Û¡ª-Á-‡π’«Û¡ª «Ú⁄ ‹Á «ÓÒΔ, «ÏıΔ «ÓÒΔ,

«¬’ Óπ’øÓÒ «˜øÁ◊Δ ¡Í‰∂ È√ΔϪ «Ú⁄ È‘Δ∫Õ

’«‘ ÒÚØ “ıπÙÚø” ÚΔ ‘ª Â∂ “’øÚÒ” ÚΔ ‘ª ‘˜»,

Í Ó∂Δ «◊‰ÂΔ ¡«‹«‘¡ª ıπÙ-È√ΔϪ «Ú⁄ È‘Δ∫Õ

‘ ’ÁÓ

‘ ’ÁÓ ‘≈Á√∂ È∂ ‘ ’ÁÓ «¬Ó«Â‘≈ÈÕ

‘ ’ÁÓ ¤º‚ ‹ªÁ≈ ‘À ¡≈͉≈ «ÈÙ≈ÈÕ

Á»Ø∫ ª ÿ ‘Δ Òº◊Á≈ Í ’ØÒ ¡≈ ’∂ Á∂÷,

ÿ Á≈ ‘À È’Ù «’‘Û≈ «¬‘ ª «È≈ Ó’≈ÈÕ

43 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

√π º÷ Â∂ √‘»Òª Á∂ √≈ËÈ ¡È∂’ ‘πø«Á¡ª,

«Î ÚΔ Î√Δ ‘À «‘øÁΔ Áπº÷ª Á∂ «Úº⁄ ‹≈ÈÕ

¿∞√ ÁΔ ‘À ÂØ ÏÁÒΔ Ó∂∂ ÚΔ ÍÀ «ÊÛ’∂,

’Ø¬Δ √ªfi ‘À ¡√≈‚∂ ÁØ‘ª Á∂ Á«Ó¡≈ÈÕ

¡º‹ Á≈ ‘∂’ «⁄‘≈ Òº◊Á≈ ‘À «¬√ Â∑ª,

ÂÒÚ≈ «‹™ ˜ø◊≈ÒΔ Í «ÒÙ’Á≈ «Ó¡≈ÈÕ

«’Á≈ ˘ ’Δ ’È≈ «¬‘ «’√ ÏÒ≈ Á≈ Ȫ¡,

Á∂÷Ø «’ «’øÈ≈ ¿∞μ⁄≈ ¿∞√ Á≈ ‘À ÷≈ÈÁ≈ÈÕ

¡Ω÷≈ ‘À ≈‘ ÏÛ≈ ‘Δ «‹¿±‰≈ «’√∂ ÁΔ ÷≈Â,

«‹¿±‰≈ ‹∂ ÷πÁ Ò¬Δ Âª ≈‘ ‘À ÏÛ≈ ¡√≈ÈÕ

«Ó«Ò¡≈ ÓÈ∞ º÷ ˘ ª ÍÃÚ≈√ ‘À √ÁΔÚΔ,

«√ ”Â∂ ¿∞·≈¬Δ «ÎÁ≈ ÿ-Ï≈ Á≈ √Ó≈ÈÕ

ÙÀÂ≈È ÂØ ∫ ÚΔ Ó≈Û∂ ’Á≈ ‘À ’øÓ Á∂÷ Ø,

«Î ÚΔ ’‘≈™Á≈ ÷πÁ ˘ «¬È√≈È ‘À Ó‘≈ÈÕ

‹≈‰≈ È‘Δ∫ «’Â∂ ‹∂ ’È≈ È‘Δ∫ ‹∂ ’∞fi ÚΔ,

ÿ ÏÀ· ‹≈˙ ÒÀ ’∂ Ï≈Ï∂ ÂØ∫ È≈Ó Á≈ÈÕ

⁄øÁ≈ ÓΩ√Ó

’∂‘≈ ⁄øÁ≈ ÓΩ√Ó ’ÒΔ¡ª fi≈ÛΔ ‹ªÁÀÕ

¡Í‰∂ ÿ ÁΔ¡ª ȱø‘ª ËΔ¡ª √≈ÛΔ ‹ªÁÀÕ

Ó»÷ ‘À ‹Ø ¡≈÷∂ Òº◊ ’∂, ‘Ó√≈«¬¡ª Á∂,

Úº√Á∂ √Á∂ ÿ ˘π ¡≈Í ¿∞‹≈ÛΔ ‹ªÁÀÕ

≈˜Δ ¿∞√ ’Δ ‘؉≈ Ó«¡≈ «’ Ó«¡≈,

‘≈Ò «‹‘ÁΔ Ó√Δ‘≈ ‘Ø «Ú◊≈ÛΔ ‹ªÁÀÕ

«Í≥‹∂ ‚º«’¡ª ¡ßÏ Á≈ Ò≈≈ Ò≈ ¿π‘,

¿∞ÛÁ∂ Í≥¤Δ ÎÛ ’∂ «Í≥‹∂ Â≈ÛΔ ‹ªÁÀÕ

44 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

«¬√ ÏøÁ∂ ÁΔ «Î ‘À ı Ú◊Δ Òº◊ÁΔ,

¡º◊∂ ˘ ˺’Á∂ ‘ª Ó◊ «Í¤≈ÛΔ ‹ªÁÀÕ

«⁄ÛΔ¡ª ÁΔ ‘À ÓΩ ◊π¡≈ª Á≈ ‘≈√≈,

Á∂÷Ø Ó»÷ ÷Û∑ ’∂ Ó≈Δ Â≈ÛΔ ‹ªÁÀÕ

√Ø⁄Ø ¿∞√ ÁΔ ‘≈Ò Ï≈∂ √Ø⁄Ø, ¿∞‘ ª,

¡≈Í∂ «Ò÷ «Ò÷ «⁄º·Δ¡ª ¡≈Í∂ Í≈ÛΔ ‹ªÁÀÕ

Ó∂∂ ‘Ò≈ È∂

È≈ «ÁÈ «ÏÂ≈¿∞‰ «ÁºÂ≈ Ó∂∂ ‘Ò≈ È∂Õ

È≈ ≈ √ Ω‰ «ÁºÂ≈ Ó ∂ ∂ ‘Ò≈ È∂Õ

«ÁÒ È∂ ª «¬‘ «’‘≈ «’ ıπÁ ‘Δ ÓÈ≈ ÒÚª,

Í È≈ ÓÈ≈¿∞‰ «ÁºÂ≈ Ó∂ ∂ ‘Ò≈ È∂Õ

«¬’ ◊Δ ‹Ø √π‰≈¿∞‰≈ ⁄≈‘πøÁ≈ √ª Á∂ ÂØ∫,

¿∞‘ È≈ √π‰≈¿∞‰ «ÁºÂ≈ Ó∂∂ ‘Ò≈ È∂Õ

¿∞√ ˘ ω≈ ÒÚª ÓÀ∫ ¡≈͉≈ ¿∞Ó≥◊ √Δ,

Í È≈ ω≈¿∞‰ «ÁºÂ≈ Ó∂∂ ‘Ò≈ È∂Õ

‘º√‰≈ ª ’Δ √Δ ÷πºÒ∑ ’∂ Ó»ø‘ ÓΔ‡ ’∂ ˜≈,

È≈ Ó π√’≈¿∞‰ «ÁºÂ≈ Ó ∂ ∂ ‘Ò≈ È∂Õ

⁄≈¡ √Δ «’ Ó∂∂ «ÁÒ Á∂ «‘ «ÁÒ ”⁄ ‘Δ ◊¬∂,

Ï≈‘ È≈ ¡≈¿∞‰ «ÁºÂ≈ Ó∂∂ ‘Ò≈ È∂Õ

˙‘Ȫ «’‘≈ “’øÚÒ” ‹Δ ‘π‰ ÿ Ú√≈ ÒÚØ,

Í È≈ Ú√≈¿∞‰ «ÁºÂ≈ Ó∂∂ ‘Ò≈ È∂Õ

ÏΔ ⁄ºÒΔ « ßÁ◊Δ

ÏΔ ⁄ºÒΔ «˜øÁ◊Δ ‘À, ¿πμ·«Á¡ª Â∂ Ï«‘ß«Á¡ªÕ

’∞fi-⁄πÍΔÂ∂ «‘ß«Á¡ª, ’∞fi √π‰«Á¡ª ’∞fi ’«‘ø«Á¡ªÕ

45 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

Ô≈ ÒØ’ª ◊≈‘ Ò¬∂, ËÂΔ √ÓπøÁ Â∂ Í‘≈Û,

Í ¡√Δ∫ Ïë‘Ó≥‚ ◊≈«‘¡≈, ÿ Á∂ ¡≥Á «‘ø«Á¡ªÕ

È≈ ‘Δ ‘π‰ ⁄≈‘, ’Ø¬Δ È≈ ÂΩıÒ≈ Ï≈’Δ «‘≈,

‘Ø ◊¬∂ ÍºÊ ¡√Δ∫ ‘, ÍΔÛ Â≈¬Δ∫ √«‘ø«Á¡ªÕ

ÈΔ √Δ ◊øËÒ∂ ¡√Δ∫, Í ÃÁ »Ù‰ª ¡º‡ ∂ ‘ ج ∂ ,

‘Ø ◊¬∂ «ÈÓÒ, Í‘≈Ûª ÂØ∫ ÊÒª «Ú⁄ Ú«‘ø«Á¡ªÕ

ø◊ ’º⁄≈ √Δ, Â∂ Í«‘Ò∂ ‘Δ Ù≈‡∂ ¿∞«¡≈,

Á∂ È≈ Ò≈¬Δ √Δ Â∂∂, «¬Ù’ Á∂ ø◊ Ò«‘ø«Á¡ªÕ

√≈Î ‘À «’ ˙√ Á∂ Í«‘Ò∂ ‘Δ ÓÈ «Ú⁄ ⁄Ø √Δ,

È≈ «ÓÒ≈¬Δ √Δ È˜ ¿∞√, Ï≈ ¡≈Í‰Δ ’«‘ø«Á¡ªÕ

ı»Ï√»Â √Δ ÏÛ≈, Í Ó«‘Ò √Δ ¿∞‘ ∂ Á≈,

’ÁØ∫ º’ «‡’Á≈, Ò◊≈¬Δ Á∂ È≈ «¬√ „«‘ø«Á¡ªÕ

’Δ «‘≈ ‘À “’øÚÒ” ‘π‰, √ø√≈ «¬‘ ¿∞√ Á∂ «ÏȪ,

‹Ø ’Á∂ √Δ ı»Ï√Â, È≈Ò ¿∞√ Á∂ «‘ø«Á¡ªÕ

’Δ «’√∂ ÁΔ

√Ø⁄ ’∂ Á∂÷Δ∫ ’Á∂ ¡À ∫, «˜øÁ◊Δ Á∂ ’≈ÂÒ≈!

’Δ «Ó‡≈ √«’¡ª ±ø «˜øÁ◊Δ ÓΩ «Ú⁄Ò≈ Î≈√Ò≈Õ

’Δ «’√∂ ÁΔ ◊ºÒ ’Á∂ ‘Ø, Â∞√Δ∫ ¡º‹ ’Ò ‹È≈Ï,

¡≈͉∂ ‘Δ ÿ ”⁄ ÓπÙ«’Ò, ‘Ø «◊¡≈ ‘À Á≈÷Ò≈Õ

ÏøÁ Ï»‘∂ Ï≈Δ¡ª ’, „’‰ ΩÙÈÁ≈È ÚΔ,

‘Ø «◊¡≈ ‘À Ï‘π ‘Δ, √ø◊ΔÈ ¡‹ ’Ò∑ Ó≈ÓÒ≈Õ

Á» Á∂ ÒØ’ª È∂ ¡≈ ’∂, ‘≈Ò ‘À ’Á Íπ º¤‰≈,

¡≈͉∂ ‘Δ Ù«‘ ‹Á «’, Íπº¤Á≈ È≈ Ò≈◊Ò≈Õ

√Ø⁄, ’, ’∞ºfi ‘ØÙ ’, ’∞fi ÎÛ √Ó∂∫ ÁΔ ÈϘ ˘,

È≈ ‘À π«’¡≈ È≈ π’∂◊≈ «¬‘ √Ó∂∫ Á≈ ’≈ÎÒ≈Õ

46 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

’Δ «’√∂ ˘ ‘À «’√∂ Á≈ ‹Ø ‘À ’È≈ ¡≈Í ’,

‘ØȪ ÁΔ ¡≈√ Â∂ ‘Δ È≈ ‘Δ ‹≈ Í≈◊Ò≈Õ

«¬‘ È‘Δ∫ «’ ‹Á ÚΔ ⁄≈«‘¡≈ ¡≈ ◊¬∂ Â∂ Ï«‘ ◊¬∂,

Í≈·Ù≈Ò≈ «Ú⁄ √Ó∂∫ «√ ‘Δ ‘À «ÓÒÁ≈ Á≈ıÒ≈Õ

‹∂ «ÈÌ≈¬Δ ‘À ÚÎ≈ «¬√ Í≈ Á∂ È≈Ò ÁØ√Â≈,

ª ÚÎ≈ «’™ È≈ «ÈÌ≈¬∂∫◊≈ «’È≈≈ Í≈Ò≈Õ

‹∂ «¬≈Á∂ ‘ ؉ ’ΔÂ∂ Ï À· ’∂ ¡≥Á«Ò¡ª,

ª Â∞‘≈‚≈ ’Δ «Ú◊≈Û∂◊≈ ’Ø¬Δ ¡≈ Ï≈∑Ò≈Õ

«˜øÁ◊Δ ‘À ¡≈¿∞‰ Á≈ Â∂ ÓΩ ‘À Â∞ ‹≈‰ Á≈,

‘Ø È≈ ‘À ≈‘ ’Ø¬Δ «¬√ Î≈√Ò∂ «Ú⁄’≈Ò≈Õ

‘π‰ «¬√ ◊ºÒ ”⁄Ø∫

‘π‰ «¬√ ◊ºÒ ”⁄Ø∫ ’Δ «ÓÒ‰≈ ‘ÀÕ

¤º‚ ’≈‘Á≈ «ÓÒ‰≈ «◊Ò‰≈ ‘ÀÕ

ÏΔÂ∂ ÁΔ ◊ºÒ ’ ’∂ ª Ï√,

‘Ø ÚΔ ˜ıÓª ˘ «¤ºÒ‰≈ ‘ÀÕ

’ «¬’≈ «ÈÌ≈ È≈ √’‰≈,

«¬’ Ïπ¶ÁΔ ÂØ∫ «‚º◊‰≈ ‘ÀÕ

√Ø⁄ «‘ª ‹Ø Í≈¿∞‰≈ ÂÀȱ ø,

¿∞‘ ı ÓÀ∫ ‘≈Ò∂ «Ò÷‰≈ ‘ÀÕ

«Î ‘Δ ¿π‘˘ ÷ΔÁ √’ª◊≈,

Í«‘Òª ÍÀ‰≈ ıπÁ «Ú’‰≈ ˛Õ

Ó ’∂ ’Δ ‘À ’È≈ «Í¡≈∂,

ÓÀ∫ ‘≈Ò∂ «‹¿∞‰≈ «√÷‰≈ ‘ÀÕ

47 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

Â∂∂ «ÏÈ≈

Â∂ ∂ «ÏÈ≈ √‘≈≈ Ó ∂≈ ’Ø¬Δ È‘Δ∫Õ

¡≥Ï ¿∞ μ ∂ Â≈≈ Ó ∂≈ ’Ø¬Δ È‘Δ∫Õ

Ê ØÛ ∑ ∂ Ê ØÛ ∑ ∂ ’ ’∂ ’ ∞fi ’∞ Ó ∂ ∂ È ∂,

Í √≈∂ Á≈ √≈≈ Ó∂≈ ’Ø¬Δ È‘Δ∫Õ

Í ºÊ È≈ÒØ ∫ Ì≈ ∂ ª È∂ ÏÛ∂ ÏÛ∂,

Î π ºÒª «‹øÈ≈ Ì≈≈ Ó∂≈ ’Ø¬Δ È‘Δ∫Õ

Í≈¬Δ √Δ ÓÀ∫ Ï≈ ‘π ø◊≈≈ Â∂∂ «ÏÈ,

‘Ø«¬¡≈ ‘Ø ‘π ø◊≈≈ Ó∂≈ ’Ø¬Δ È‘Δ∫Õ

ؘ ‘È∂Δ ≈ ‚≈™ÁΔ ‘À ¡≈ ’∂,

⁄≈ȉ Á≈ «ÒÙ’≈≈ Ó∂≈ ’Ø¬Δ È‘Δ∫Õ

ÓÀ∫ «‹√ Á«¡≈ Á∂ «Ú⁄ «’ÙÂΔ ·∂Ò∑ Ò¬Δ,

¿∞√ Á∂ ’ØÒ «’È≈≈ Ó∂≈ ’Ø¬Δ È‘Δ∫Õ

‹∂ È≈ ± ø ¡≈«¬™ ª ‚∞ ºÏ∂ ‘Δ ‚∞ ºÏ∂,

‘ ؉≈ Í≈ ¿∞Â≈≈ Ó∂≈ ’Ø¬Δ È‘Δ∫Õ

Í ÃÁ »Ù ÍΩ‰ª ª ⁄≈-⁄πÎ ∂ ∂ È ∂,

Ó«‘’Δ ÍΩ‰ ‘πÒ≈≈ Ó∂≈ ’Ø¬Δ È‘Δ∫Õ

ÒØ’ª Ò¬Δ Âª ‘؉◊∂ ‘Ø È˜≈∂ ÚΔ,

Â∂ ∂ «ÏÈ≈ Ș≈≈ Ó∂≈ ’Ø¬Δ È‘Δ∫Õ

¿∞√ º«’¡ª

¿∞√ ˘ º«’¡ª ˆ˜Ò ’«‘‰ ˘ ‹Δ ’ÁÀÕ

Í ¿∞√ ’«‘‰≈ «’ «¬‘ ’ÓÒ≈ ’Δ ’ÁÀÕ

’∞fi «Óμ «Í¡≈∂ ª »‘ Á≈ ÷∂Û≈ È∂,

Í «¬’ ¡ºË≈ Ô≈ “¡Òº‹Δ” ÚΔ ’ÁÀÕ

48 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

¡≈Í Ø ¡≈͉∂ ¯˜ª Á∂ √Ì Ï ºË ∂ È ∂,

’Á≈ ‹Ø Â÷≈‰ È‘Δ∫ Á˜Δ ’ÁÀÕ

È≈ ¿∞‘ ÒØ’-«‘Â≈«¬ÙΔ ‹≈‰∂ ¡√ÒΔ¡Â,

◊ºÒ ‹Ø ÚΔ ‘À ’Á≈ Î˜Δ ‘Δ ’ÁÀÕ

¡≈͉∂ Ï≈∂ ª √Ì ’ ÒÀ ∫Á ∂ ◊ºÒª,

ÏøÁ≈ ¿∞‘ ‹Ø ◊ºÒ ‘ت ÁΔ ÚΔ ’ÁÀÕ

√Ófi È≈ ¡≈¬∂ ¿∞√Á∂ √Ø⁄-ÎÒ√Î∂ ÁΔ,

‹Ø ‘ À ı πÁ ˘ ÒØ’ª ÂØ ∫ ÓÈÎΔ ’ÁÀÕ

’Δ √Δ ÙÏÁ ÷πÙ≈ÓÁ Á∂ ÚΔ «Ò÷ ÒÀ∫Á≈,

Í «¬‘ “’øÚÒ” ’∞ÚÀÛ≈ ÓÈ Ó˜Δ ’ÁÀÕ

Á∂÷Á∂ ‘Δ Á∂÷Á∂

Á∂÷Á∂ ‘Δ Á∂÷Á∂ ’≈Ò∂ Â Ø ∫ «⁄ º‡ ∂ ‘ Ø ◊¬∂Õ

‘ ºÊ ’øω Òº◊ ͬ∂ ’Ó˜Ø «◊º‡ ∂ ‘ Ø ◊¬∂Õ

‘ºÊ «ÓÒ≈™Á≈ √Δ ’Ø¬Δ ¡≈ ’ØÒ „π’ „π’ ÏÀ·Á≈,

‘π‰ «‹Ú∂∫ «’ ˜≈ ÈΔÚΔ∫ ÂØ∫ ‘ª «Ìº‡∂ ‘Ø ◊¬∂Õ

º÷Á≈ √≈˘ √Δ ¿∞‘ ¡ÈÓØÒ Ú√± √Ófi ’∂,

‘π‰ «‹Ú∂∫ ’∂Ò∂ ÁΔ «¤ºÒÛ Úª◊ «√º‡∑∂ ‘Ø ◊¬∂Õ

¿∞‘ Â∞∂ ª ≈‘ ¿∞È∑ª Á∂ ÎπºÒ ‘Δ ÎπºÒ √Δ «Ú¤∂,

Í ¡√≈‚∂ Ú≈√Â∂ ØÛ ∂  ∂ «¬ º‡ ∂ ‘ Ø ◊¬∂Õ

«¬’ √ÚªÂΔ Ï»øÁ Úª◊ ÚΔ Âª ‘πøÁ∂ √Δ ’Á∂,

‘π‰ «‹Ú∂∫ Ïø˜ «˜øÓΔ∫ Â∂ ÓΔ∫‘ Á∂ «¤º‡∂ ‘Ø ◊¬∂Õ

¿∞‘ «‹‘Û∂ «⁄‘∂ ’Á∂ √Δ Ó«‘’Á∂ ø◊Ò∂ ◊πÒ≈Ï,

‘π‰ ¿∞È∑ª ‘Δ «⁄‘«¡ª Á∂ ø◊ «Îº‡∂ ‘Ø ◊¬∂Õ

49 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

‘π‰ ª ÒØ’

‘π‰ ª ÒØ’ «¬’º·∂ ‘Ø ’∂ √≈∂ Ó≥◊Á∂ È∂Õ

‘º’Δ∫ Í‘πø⁄ª ‘ Ó√Ò∂ Á∂ Ï≈∂ Ó≥◊Á∂ È∂Õ

‘π‰ È≈ fi»·∂ Ú≈¡Á∂ fi»·∂ Ò≈∂ ’øÓ ¡≈¿∞‰∂,

ȈÁØ ÈˆÁΔ √ΩÁ≈ ‘ºÊ ’≈∂ Ó≥◊Á∂ È∂Õ

Í«‘ÒØ∫ «‹‘Û∂ Ì‹≈¬∂ «Ó≥Ȫ ’Á∂ „≈∂ Ò¬Δ,

„≈«¡ª Ú≈Ò∂ ÷≈ÒΔ ‘ج∂ ⁄πÏ≈∂ Ó≥◊Á∂ È∂Õ

Ó≈‰ «ÓÒ∂ √Â’≈ «ÓÒ∂ ‹Ø √Ì Á∂ √ªfi∂ È∂,

√ÁΔ¡ª ÂØ∫ ‹Ø ÁØ∫ ÿØ∫ Áπ’≈∂ Ó≥◊Á∂ È∂Õ

‘ºÊ ÎÀÒ≈¬Δ Ó≥◊Á∂ √Δ ‹Ø ¡Í‰∂ ‘º’ ‘’±’,

‘∞‰ ‘º’ ¡Í‰∂ Ó≈ Ó≈ ÒÒ’≈∂ Ó≥◊Á∂ È∂Õ

√≈‚Δ¡ª ¤≈Úª √≈‚Δ¡ª ËπºÍª «‹‘Û≈ ’ÂÒ ’∂,

’Ø ‘Ú≈Ò∂ √≈‚∂ ¿∞‘ ‘«Â¡≈∂, Ó≥◊Á∂ È∂Õ

¡≈Í«‰¡ª √≈‘ª ˘ ¡≈Í ‘ø„≈¿∞‰≈ È∂ ⁄≈‘πøÁ∂,

¡≈Í‰Δ¡ª ÍΔ∫ÿª Á∂ ¡≈Í ‘πÒ≈∂ Ó≥◊Á∂ È∂Õ

¡Í‰∂ ‘ºÊΔ∫ ¡≈Í «Ò÷‰ Â’ÁΔª ¡≈Í‰Δ¡ª,

¡Í‰∂ ÂØ∫ È≈ ÚË ’∂ ‘Ø √‘≈∂ Ó≥◊Á∂ È∂Õ

«‹‘Û≈ ËÂΔ Ú≈‘∂ ËÂΔ Á≈ Ó≈Ò’ ÚΔ ¿∞‘,

ÿ ÏÀ·≈ «’™ ÷≈¬∂ ’Ø¬Δ Óπ˜≈∂ Ó≥◊Á∂ È∂Õ

√≈‘ «‹È∑ª √Δ √»Â∂ ‘ج∂ ’≈Ó∂ «’ÂΔ Á∂,

¿∞‘ ‘π‰ «¬’ ÁØ √≈‘ ’∞fi ‘Ø ¿∞Ë≈∂ Ó≥◊Á∂ È∂Õ

¿±⁄ ÈΔ⁄ ÁΔ ÈΔÂΔ ¡≈’Û Î≈’Û fiºÒ‰Δ È≈,

‘ ◊«Ò¡≈∂ √ªfiª Á∂ ÚÂ≈∂ Ó≥◊Á∂ È∂Õ

«Ó‘È ÓπÛ Óπ√’≈¬∂ ‘ØÚ‰ ÏØÒª «Ú⁄ «ÚÙÚ≈√,

Ò’∂ Ⱥ⁄‰ √≈∂ „ØÒ È◊≈∂ Ó≥◊Á∂ È∂Õ

50 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

‹∂ ±ø √‘Δ «√È≈Ú∂∫ ¿∞μÂ∂

‹∂ ±ø √‘Δ «√È≈Ú∂∫ ¿∞μÂ∂ «Ò«÷¡≈ ‘πøÁ≈ ıÂÕ

‘π‰ º’ ÂÀȱø ¡≈ ‹≈‰∂ √Δ ¿∞μËØ∫ ÚΔ ¤∂ √ºÂÕ

¿∞μ‚Ø «Úº⁄ ıÒ≈Úª Ì≈Ú∂ ∫ «’øÈ≈ ÚΔ ¿∞ μ⁄≈,

Í ¿∞ÂÈ Ò¬Δ «¬º’Ø «¬’ ‘À Óª ËÂΔ ÁΔ ¤ºÂÕ

¿∞μ⁄∂ ÈΔÚ∂∫ ºπ÷ ‘Δ ˇ ’∂ ‹ø◊Ò ’«‘Ò≈™Á∂,

‘π øÁ∂ È≈ ÓÀÁ≈È Âª º÷Á∂ ‘Ø∫Á «’Ú∂∫ ÍÏÂÕ

«Ú¤ÛÈ Â∂ ‹ Ø ‘ øfi » Ú«‘ øÁ ∂ ‘ π øÁ ∂ È ∂ ı≈ ∂,

˙‘Δ Ú√Ò ”⁄ ‘Ø ‹ªÁ∂ È∂ ı≈∂ ÚΔ ÙÏÂÕ

Óπ º’Á∂ È‘Δ∫ fiÓ∂Ò∂ ÁπÈΔ¡ª Á≈Δ Ì≈Δ Á∂,

Í Ô≈ª ˘ «ÓÒ‰ Ò¬Δ Âª ’º«„¡≈ ’ Îπ√æÂÕ

‘π øÁΔ ‘À ÁΔÚ≈È ‘≈Ò «Ú⁄ √ø◊ ÊØÛ∑Δ ‘Δ,

Ï‘πÂΔ ¡’√ ¶◊ ‘≈Ò ”⁄ ‘πøÁΔ ‘À √ø◊ÂÕ

Â∂∂ «ÁÒ ‹∂ «Í¡≈ È≈ ‘πøÁ≈ ÂØ ÏÁÒÁΔ È≈,

È≈ ‘Δ ø◊ Ú‡≈™ÁΔ Â∂∂ «⁄‘∂ ÁΔ ø◊ÂÕ

«‘øÓ È∂ ‘Δ ø◊ Ì∂ È∂ «˜øÁ◊Δ ÁΔ “’ÀÈÚ√”,

«’ºÊ∂ ‘À ¿∞‘ ‘Ø‰Δ ‹Ø ¡÷Ú≈™ÁΔ ‘À «’√ÓÂÕ

ÓÀ∫ ª Â∂∂ ı ”⁄Ø∫ Â∂Δ √»Â º’‰Δ ‘πøÁΔ,

«Ò«÷¡≈ ’ Í ‘Ø ≈ ı «Ò«÷¡≈ ’ ÷πÙ’ºÂÕ

™‹ ª ¿∞‘ Ó˜Ó»È ÓÀ∫ «¬º’Ø È˜∂ ÍÛ∑ ÒÀȪ,

«‹√ Á∂ ‘∂·ª ÓØ‘ Ò◊≈ Á∂∫Á∂ Â∂∂ Á√ıÂÕ

¿∞ÛÈØ∫ Í«‘Òª

¿∞ÛÈØ∫ Í«‘Òª Í≥¤Δ ÚΔ Í ÂØÒ∂Õ

«Î ‘Δ Ó≈ ¿∞‚≈Δ Ïπº’Ò ÷ØÒ∑∂Õ

51 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

¿∞‘ ¡≈Ú≈≈ Òÿ» √Ø⁄ Á≈ Ó≈Ò’,

«‹‘Û≈ ÿ Á∂ Ï≈‘ ÷πÙΔ¡ª ‡ØÒ∑∂Õ

’øÏΔ ‹≈ÈÀ Á» ÷ÒØÂ≈ ¡ÀÚ∂∫,

«Èºÿ≈ ‘Ø ‹≈ Ï«‘ ’∂ √≈‚∂ ’Øˇ∂Õ

¿∞‘ Á»‹∂ Á∂ Áπº÷ª ˘ ’Δ ‹≈‰∂,

‹Ø √π‰ÈØ∫ ‘Δ Í«‘Òª ¡≈͉∂ ÎØÒ∂Õ

ÁπÙÓ‰ ’Á∂ Ú≈ ÷ÒØ ’∂ √ª‘Ú∂∫,

«Óμ ’Á∂ Ú≈ Ò’Ø ’∂ ˙‘Ò∂Õ

Ó«‘’ «÷Ò≈∂ ÙΩ’ ⁄πÎ∂∂ ¿∞√ Á≈,

Í «¬√ Á≈ ÍΩ‰Δ∫ ÍÃÁ»Ù‰ ÿØÒ∂Õ

«˜øÁ◊Δ ÚΔ ’∞fi ¬∂Áª ÁΔ ‘À ◊≈Ê≈,

«‹‘Û≈ ÏØÒ∂ ¿∞‘Δ˙ ’∞ø‚≈ ÷ØÒ∑∂Õ

ÓÀ∫ ¿πÁØ∫ ÚΔ

ÓÀ∫ ¿πÁØ∫ ÚΔ ıÏ ‘πøÁ≈ «‘ «◊¡≈Õ

«‹√Ó ÁΔ Êª ’Ï ‘πøÁ≈ «‘ «◊¡≈Õ

Í≈ ‹ª ¿∞Ú≈ ’Δ √Δ º«÷¡≈,

ÓÀ∫ «ÈÓ≈‰≈ ÌøÚ ‘πøÁ≈ «‘ «◊¡≈Õ

¯≈√Ò≈ ’Δ «˜ øÁ◊Δ Â∂ Ó Ω Á≈,

ÓÀ∫ ˜≈ ’∞ «¬Ë ‘πøÁ≈ «‘ «◊¡≈Õ

Ï≈ Ó∂Δ «‘ ◊¬Δ «Î ¡‰-√π‰Δ,

Î ∂ Ó ÀÊ Ø ∫ √Ï ‘ π øÁ≈ «‘ «◊¡≈Õ

√«Â¡ª «Ú⁄ «‘ «◊¡≈ ‘Ø Ë»Û ÓÀ∫,

Î ∂ Ó ∂≈ √¯ ‘ π øÁ≈ «‘ «◊¡≈Õ

«˜’ √Δ Ó«‘«ÎÒ ”⁄ «¤«Û¡≈ À Á≈,

Î∂ Ó∂≈ «˜’ ‘π øÁ≈ «‘ «◊¡≈Õ

52 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

˙√ ˘ ™fi √Δ ˜Ó≈È∂ Á≈ «¯’,

Í Ó∂≈ ‘Δ «¯’ ‘πøÁ≈ «‘ «◊¡≈Õ

¿∞‘ ÷ÒØÂ≈ È≈Ò Ó∂ ∂ ¡≈‰ ’∂,

‘Ø «◊¡≈ ’∞fi, «√Î ‘πøÁ≈ «‘ «◊¡≈Õ

º÷Ø ‘ÓÁÁΔ

º÷ Ø ‘ÓÁÁΔ «¬È√≈Ȫ È≈ÒÕ

º÷ Ø ¡≈͉≈ Â∂ Ï ∂◊≈È≈ È≈ÒÕ

⁄≈‘Δ¬∂ È≈Ò Ï‘≈ª Â∞È≈, Í,

Â∞Á≈ ͺÂfiÛ Â∂ ÚΔ≈È≈ È≈ÒÕ

ÂØÈ Ú≈Ò≈ ‘ ØÚ ∂ ’ Ø¬Δ Âª,

Â∞ Í À ∫Á≈ ‘ À Î ∂ ˜Ó≈È≈ È≈ÒÕ

◊æ‚Δ ˛ «ÚÙÚ≈√ ¡≈√∂ ÂπÁΔ,

ÂπÁ∂ ’≈ ØÏ≈ ˜Ï≈Ȫ È≈ÒÕ

Áπæ÷ª ÂØ∫ ÿÏ≈«¬¡ª ÚΔ ’Δ ‘؉≈,

√Ì ’πfi fiæÒ‰≈ ÍÀ∫Á≈ ‹≈Ȫ È≈ÒÕ

‹Ø ÙÏÁª ÁΔ ÈØ’ È≈Ò ˛ ‘π ßÁ À,

‘π ßÁ≈ È≈ ¿∞‘ ÂΔ ’Ó≈Ȫ È≈ÒÕ

‘π øÁ∂ ÿ ÚΔ √Á≈ √≈Úª Úª◊,

ÓØ‘ È≈ Ï‘πÂ∂ Í≈Ò Ó’≈Ȫ È≈ÒÕ

√»fi «√¡≈‰Í Á≈ ‘Δ ÍÀ ∫Á≈ Óπ ºÒ,

Â∞Á≈ È≈ ’Ø¬Δ È≈Á≈Ȫ È≈ÒÕ

È∂’Δ ’ÈΔ ⁄≈‘ΔÁΔ, Í È∂’Δ Á≈,

Â∞ ÍÀ∫Á≈ „π’Úª ˜πÓ≈È≈ È≈ÒÕ

53 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

«ÓÒ‰ È≈ ‹∂ ‘πø◊≈∂

«ÓÒ‰ È≈ ‹∂ ‘π ø◊≈∂ Ï≈ ˘ ª Ï≈ ’Δ ‘جΔÕ

⁄Û∑ ∂ ‘Δ È≈ «√Â≈ ∂ ≈ ˘ ª ≈ ’Δ ‘ جΔÕ

«ÏÈ≈ ¡≈ÁÙ Á∂ «‹¿∞‰≈ «¬‘ «‹¿∞‰≈ ÚΔ ‘À ’Δ «‹¿∞‰≈,

«ÏÈ≈ Ò≈Û∂ „ π’Δ Ï≈≈ ‹∂ Ï≈≈ ’Δ ‘ جΔÕ

’Ò∂‹≈ ‘Δ È≈ Ë» ’∂ ÒÀ ◊¬Δ ‹∂ fi≈ ͫ‘ÒΔ Âª,

¡«‹‘Δ fi≈ ’Δ ’ÈΔ ¡«‹‘Δ fi≈ ’Δ ‘ جΔÕ

¿∞Ó Ì ‘Δ ÌπÒ≈¬Δ ‹≈ √’∂ È≈ Ô≈Á ‘Ø¬Δ ÁΔ,

‘Ø¬Δ Ï√≈ È≈ ¬∂Áª ª «Î Ï√≈ ’Δ ‘جΔÕ

È≈ «‹™Á≈ ‹Δ √’∂ ’Ø¬Δ È≈ Ó’∂ Ó √’∂ ’جΔ,

¡«‹‘Δ ⁄≈‘ È≈ ‘Ø¬Δ Âª «Î «¬‘ ⁄≈‘ ’Δ ‘جΔÕ

È≈ «È‰≈ ’ √’∂ «‹‘ÛΔ ‹◊≈ È≈ ‹Ø √’∂ ‹≈Á»,

‘Ø¬Δ ◊Ò Ï≈ ‹∂ ’Ø¬Δ Âª «¬‘-◊μÒ Ï≈ ’Δ ‘جΔÕ

‘È∂Δ ≈ «Íº¤Ø ∫ ω √øÚ ’∂ ¡≈ √’Δ È≈ ‹∂,

ª ¿∞‘ Í ÃÌ≈ ‘Δ Ô≈ Ø ÌÒ≈ Í ÃÌ≈ ’Δ ‘ جΔÕ

Ù«‘ Ó∂∂ ÁΔ¡ª ’∞ÛΔ¡ª

Ù«‘ Ó∂∂ ÁΔ¡ª ’∞ÛΔ¡ª ÚΔ ’Δ ’∞ÛΔ¡ª È∂Õ

√Ì ’∞fi ‘πø«Á¡ª √πø«Á¡ª «Î ÚΔ ÊπÛΔ¡ª È∂Õ

’∞fi «ÈÁØÙª ’∞ º÷ª «Ú⁄ ’ÂÒ ‘Ø¬Δ¡ª,

’∞fi ÈÁΔ¡ª Â∂ È≈«Ò¡ª Á∂ «Ú⁄ πÛ∑Δ¡ª È∂Õ

’∞ÛΔ¡ª ÁΔ ‘π‰ È√Ò Óπ’≈ ‘Δ ¤º‚Á∂ ‘ª,

Òμ◊ÁÀ ÓÂ≈ Í’≈«¬¡≈ È√ª ÏπÛ∑Δ¡ª È∂Õ

«Î ’Ø¬Δ ’ø‹’ Ò◊ÁΔ ‘À «’ ‘≈ ◊¬Δ,

∂Ò ÁΔ¡ª ÒΔ‘ª Â∂ ÌΔÛª ‹πÛΔ¡ª È∂Õ

54 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

’∞ÛΔ¡ª ª «‹™ πº÷Δ∫ ÏÀ·Δ¡ª È∂ «⁄ÛΔ¡ª,

‘π‰ ¿∞ÛΔ¡ª ‘π‰ ¿∞ÛΔ¡ª «’ ‘π‰ ¿∞ÛΔ¡ª È∂Õ

¡≈Ò∑«‰¡ª «Úº⁄ Ï؇ ‘∂ ≈‘ º’Á∂ ‘Δ,

Í ’∞fi ’±ø‹ª ¿∞ÛΔ¡ª ÓπÛ È≈ ÓπÛΔ¡ª È∂Õ

«ÂÂÒΔ¡ª

Ø’ È≈; È≈ Ø’ ¿∞ÛÈØ ∫ «ÂÂÒΔ¡ªÕ

’Δ ÍÂ≈ ’Δ √Ø⁄ ÿ ÂØ∫ «È’ÒΔ¡ªÕ

’Δ ÍÂ≈ ’Δ ı≈Ï ÒÀ Ò À ¿ ∞ÛÁΔ¡ª,

’Ω‰ ◊ºÒª ‹≈‰ √’ÁÀ «Ú⁄ÒΔ¡ªÕ

¿∞ÛÁΔ¡ª Í«‘ÈΔ ÍπÙ≈’ª ø◊ÒΔ¡ª,

«‹™ ‘Ú≈ «Ú⁄ Í≈¿∞‰ ’∞ÛΔ¡ª «’’ÒΔ¡ªÕ

‹≈ÍÁÀ Ó«‘Ï»Ï ¡≈͉∂ ˘ «ÓÒ‰,

¡◊ÒΔ¡ª ÂØ∫ ’≈‘ÒΔ¡ª È∂ «Í¤ÒΔ¡ªÕ

Ï≈◊ Á∂ «Ú æ⁄ ‘ Ø ‘ Ø¬Δ¡ª Ω‰’ª,

«‹™ ‘È∂ ∂ ⁄Ó’Δ¡ª È∂ «Ï‹ÒΔ¡ªÕ

Á∂÷ Î π ºÒª Á≈ «√Á’ ¶ÓΔ ¿∞‚Δ’,

‘Ø ÚΔ È∂ «Í¡≈ ¡≥Á «ÍÿÒΔ¡ªÕ

“’øÚÒ” ’Á ‘π øÁΔ¡ª Óπ≈Áª Í»Δ¡ª,

Ó«‘’ Ó≈ȉ Ú√Ò Ó≈ȉ «ÚÒΔ¡ªÕ

’∞Î ’Ó≈™Á∂

’∞Î ’Ó≈™Á∂ ’≈Î È∂Õ

‘ π øÁ ∂ Ê Ø’ √ πÁ≈◊ È∂Õ

ÒØ’ª Á≈ ‘º’ ÷Ø∫‘Á∂ ‹Ø,

“¡ÏÁ≈ÒΔ” È∂ “È≈Á” È∂Õ

55 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

Ó≈Û∂ ÁΔ ‹Ø «Ë ωÁ∂,

˙‘Δ ÒØ’ Ï‘≈Á È∂Õ

ÓÁ∂ È∂ ‹Ø ÒØ’ª Ò¬Δ,

ÒØ’-«ÁÒª «Ú⁄ ‘≈˜ È∂Õ

ÓºÒ √ªÚª Ï«‘øÁ∂, Í

‘π øÁ ∂ Ò Ø’ Ó π√≈Î È∂Õ

‘πøÁΔ «’√∂ ‹∂ Í≈¬Δ

‘πøÁΔ «’√∂ ‹∂ Í≈¬Δ, ¡≈™ÁΔ ˜» «⁄º·ΔÕ

˜ıÓª Â∂ ¡≈‰ Á∂∫ÁΔ, ÓÒ∑Óª Ï» «⁄º·ΔÕ

◊≈™ÁΔ ¿∞È∑ª Á∂ √Ø‘Ò∂, «√¯Âª Á∂ ÍπÒ ÏøÈ∑ÁΔ,

’º„ÁΔ ’Ø¬Δ È≈ ’جΔ, √≈‚≈ ’√» «⁄º·ΔÕ

’Δ’ ¡√Δ∫ È≈ Á∂∫Á∂, ¿∞μ ¿∞√∂ ‘Δ Ú∂Ò∂,

Í≈ ’∂ ª Ú∂÷ ÒÀ ∫Á∂, √≈˘ ‘˜» «⁄º·ΔÕ

«⁄º·Δ ¿∞È∑ª ÁΔ ÂÈ Â∂, ÓÈ ˘ ‘À ÂÒ ’ÁΔ,

Á∂∫ÁΔ ‘À »‘ Ó∂Δ ˘, ‚≈„≈ √» «⁄º·ΔÕ

¡’√ ¿∞‚Δ’ «‘øÁΔ, √º‹‰≈ Á∂ Úª◊, ¡ÀÍ,

Èı∂ «Ú÷≈™ÁΔ ¡≈™ÁΔ, ’ÁΔ ˆ» «⁄º·ΔÕ

¡≈¿± ’Á∂ ª ¡≈¿±, ¡≈¿± ˜» ¡≈¿±,

ÒÀ ’ ∂ Ó π‘ ºÏª Á∂, Í »ª Á∂ Í » «⁄º·ΔÕ

¿∞√ ¿∞‚Δ’‰≈ ’Δ ¡≈¿∞‰≈ “’øÚÒ” ¡⁄≈È’,

ÌÛÊ» «‹‘È∂ Ó⁄≈¿∞‰≈ Í≈¿∞‰≈ ¯Â± «⁄º·ΔÕ

‹∂ ±ø ¡Í‰≈

‹∂ ±ø ¡Í‰≈ ω≈ «Ò¡≈ ‘πøÁ≈Õ

Ì∂ «˜øÁ◊Δ Á≈ Í≈ «Ò¡≈ ‘πøÁ≈Õ

56 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

È≈ √Δ ≈‘ª ”⁄ «¬√ Â∑ª πÒ‰≈,

ÍÀ∫‚≈ ‹∂’ Óπ’≈ «Ò¡≈ ‘πøÁ≈Õ

‘ØȪ ÚÒ «÷¡≈Ò ‘À Â∂≈,

’≈Ù! ıπÁ ˘ «÷¡≈«Ò¡≈ ‘πøÁ≈Õ

¿∞‘Ȫ √≈Ó≈È ‘Δ Ï⁄≈ º«÷¡≈,

’≈Ù! ˜ıÓΔ Ï⁄≈ «Ò¡≈ ‘πøÁ≈Õ

‘π‰ ◊ºÒ È∂ √Δ ’«‘ ’ Á∂‰≈,

‹∂ √Δ ◊ºÒ ˘ ÚË≈ «Ò¡≈ ‘πøÁ≈Õ

‹∂ ¿∞‘Á∂ «ÁÒ ”⁄ Í≈Í È≈ ‘πøÁ≈,

«’™ ¿∞‘È∂ Ó»ø‘ ¤∞Í≈ «Ò¡≈ ‘πøÁ≈Õ

‘Ø ◊¬∂ Ô≈Á ’«Á¡ª ͺÊ,

‘À √Δ «Ï‘ ÌπÒ≈ «Ò¡≈ ‘πøÁ≈Õ

ؘ «¬’ «¬º‡ ‘Δ Ò¬Δ ¡≈™Á∂,

‘π‰ ˘ ÿ ÚΔ Ï‰≈ «Ò¡≈ ‘πøÁ≈Õ

Ó∂Δ “Í∂∫«‡ø◊” √‹ΔÚ ‘Ø ¿∞μ·ÁΔ,

‹∂ Â∂≈ È’Ù Ú≈‘ «Ò¡≈ ‘πøÁ≈Õ

’∂ ’Ø¬Δ ‹≈È ¡≈Í‰Δ ÂØ∫

’∂ ’Ø¬Δ ‹≈È ¡≈Í‰Δ ÂØ∫ ¡◊∂∂ ’Δ ’∂ ’جΔÕ

«’√∂ Á∂ Ú≈√Â∂ «¬√ ÂØ∫ ÚË∂∂ ’Δ ’∂ ’جΔÕ

È‘Δ∫ ’Ø¬Δ È‘Δ∫ ⁄≈‘πøÁ≈ «Ï÷È≈ ∂ Á∂ Úª◊,

‹∂ ÍÀ ‘Δ ‹≈‰ ¬∂Áª Á∂ ÷Ò∂∂ ’Δ ’∂ ’جΔÕ

Ș ˘ «’√ Â∑ª Ø’∂ ’Ø¬Δ ‡Ø’∂ «’Ú∂∫ «ÁÒ ˘,

ÏπÒ≈¬∂ ‹∂ ’Ø¬Δ ÷Û∑ ’∂ ÏÈ∂∂ ’Δ ’∂ ’جΔÕ

¡√Δ∫ «¬È’≈ ’Δ ’Δ¬∂ Ï‘≈È∂ ‘Δ È‘Δ∫ ¡≈™Á∂,

¿∞‘˘ ¡≈™Á∂ Ï‘≈È∂ È∂ ÏÊ∂∂ ’Δ ’∂ ’جΔÕ

57 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

ÏÛ≈ Ó≈√»Ó «ÁÒ-Í≥¤Δ «¬‘È∂ Î√‰≈ ‘Δ Î√‰≈ √Δ,

’Ø¬Δ ‹∂ ‹≈Ò ˜πÒ¯ª Á≈ ÷Ò∂∂ ’Δ ’∂ ’جΔÕ

ÏÛ∂ ÷悪 Â∂ ÷≈¬Δ¡ª È∂ ÂÏ≈‘Δ¡ª ‘Δ ÂÏ≈‘Δ¡ª È∂,

‘ج∂ È∂ ‘Ø ÚΔ √øÿ‰∂ ‘È∂∂ ’Δ ’∂ ’جΔÕ

’Ø¬Δ ø◊Á≈ Í≈ «ÍÛΔ¡ª ÷πÙΔ Á∂ ÷∂√ Ïπ‰Á≈ ‘À,

’Ø¬Δ √»Â ˆÓª Á≈ ‘Δ ¡‡∂∂ ’Δ ’∂ ’جΔÕ

«’‘È∂ √ºÍ ’ΔÒ‰∂ È∂ ¡≈Í ˜«‘ª ⁄»√‰Δ¡ª È∂,

‹ÁØ∫ «’ √ºÍ ıπÁ ¤º‚‰ √Í∂∂ ’Δ ’∂ ’جΔÕ

´‡∂∂ ˆÀ ‘ØÚ‰ ª Ï⁄≈¡ Á∂ „ø◊ ÏÊ∂∂ È∂,

Ó◊ ‹∂ ‘؉ ¡Í‰∂ ‘Δ Òπ‡∂∂ ’Δ ’∂ ’جΔÕ

‹∂’ ¡º÷Ø∫ ͺ‡Δ

‹∂’ ¡º÷Ø ∫ ͺ‡Δ Â∞√ª ¿∞Â≈ Ò¬Δ ‘π øÁΔÕ

ß◊ª ÁΔ Ú≈ÁΔ «Úº⁄ fi≈ÂΔ Ó≈ Ò¬Δ ‘πøÁΔÕ

‹∂ ÂØÛÈ ÁΔ Êª Â∂ ‹ØÛÈ ÁΔ ◊ºÒ ’Á∂ ª,

‘π‰ º’ ¡≈ͪ ÁπÈΔ¡ª ÈÚΔ∫ ¿∞√≈ Ò¬Δ ‘πøÁΔÕ

’Δ ÿ‡ ‹ªÁ≈ ’∞fi È≈ ’∞fi ª ÚË ‘Δ ‹≈‰≈ √Δ,

◊ºÒ ‹∂ ¡≈Í√ Á∂ «Úº⁄ ˜≈ «Ú⁄≈ Ò¬Δ ‘πøÁΔÕ

˙È≈ ‘Δ Âª Ó≈‰ √Δ Úˉ≈ ¡Í‰Δ ‘√ÂΔ Á≈,

‹∂’ ‘¿»ÓÀ ¡Í‰Δ ¡≥ÁØ∫ Ó≈ Ò¬Δ ‘πøÁΔÕ

˙‘Ȫ ˘ ’Δ ÁπÈΔ¡ª ‘º√∂ Úº√∂ ‹≈ ¿∞μ‹Û∂,

«‹‘Ȫ »‘ ÁΔ ’∞ø‚Δ ¡≥ÁØ∫ Ó≈ Ò¬Δ ‘πøÁΔÕ

¬∂È≈ ËπøÁ ˆπÏ≈ È‘Δ∫ √Δ «‘‰≈ Șª «Úº⁄,

‹∂’ ¡º÷ª ÷ØÒ∑ ’∂ ÍÛ∑ ¡ıÏ≈ Ò¬Δ ‘πøÁΔÕ

«√ ‘ØÚ∂ ª «√ ¿∞Â∂ Á√Â≈ª ÙØÌÁΔ¡ª,

«√ ÁΔ ’Δ ’ΔÓ Íπº¤Ø «√Á≈ Ò¬Δ ‘πøÁΔÕ

58 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

¿∞‘ ’Δ ‹≈‰È ’ø„∂ Ï«‘ ‹Ø «◊‰Á∂ È∂ Ò«‘ª,

’ø«„¡ª È≈ÒØ∫ Ï‘πÂΔ «÷μ⁄ Ó≥fiË≈ Ò¬Δ ‘πøÁΔÕ

«¬Ù’ ”⁄ Ù∑≈-ÙΔ¡Â ÁΔ È≈ ÈΔ ¡«‘ÓΔ¡Â,

«‹øÈΔ «’ ¡«‘ÓΔ¡Â ‘À «¬ÂÏ≈ Ò¬Δ ‘πøÁΔÕ

‘πøÁ∂ È∂ ¿∞‘ ÒØ’ È◊ΔÈ∂ Ë≈ Ò¬Δ «‹‘Ȫ,

ÒØ’ ÌÒ≈¬Δ «ÁÒ «Ú⁄ ’∞Ò √ø√≈ Ò¬Δ ‘πøÁΔÕ

˙‘Δ Âª ‘πøÁΔ ‘À «˜øÁ◊Δ ¡√Ò ‘’Δ’Â «Úº⁄,

‘Ø¬Δ «‹‘ÛΔ √Ó«Í Í-¿∞Í’≈ Ò¬Δ ‘πøÁΔÕ

ÓΩ√Ó

Ó≈Á∂ ¡’√ ¿∞ÓΔÁª √≈‚Δ¡ª Â∂ ÒΔ’ ÓΩ√ÓÕ

È≈ ¿∞È∑ª Á∂ È≈ ¡√≈‚∂ ‘≈Ò Á∂ ÍÃÂΔ’ ÓΩ√ÓÕ

ÓΩ√Óª È∂ ’Á √Ó∂∫ ÁΔ ÈϘ Í«‘⁄≈‰Δ ‘˜»,

«¬‘ ª ÷πÙ-¯«‘ÓΔ ¡√≈‚Δ ’Á ‘∂ È∂ ·Δ’ ÓΩ√ÓÕ

È≈ «¬È∑ª È∂ È≈Ò √≈˘ ÂØ«¡≈ È≈ Â∞È ¡≈Í,

Ë≈ ’∂ ÏÀ·∂ Úº¬Δ¡≈ È∂ «¬‘Ø ¡º‹ ÂΔ’ ÓΩ√ÓÕ

ÓΩ√Óª Á∂ È≈Ò ’Á∂ ◊π¯Â◊» ÚΔ Δfi √Δ,

Í ÏÛΔ √Δ Á» √≈ÊØ∫ ‹≈ÍÁ∂ ȘÁΔ’ ÓΩ√ÓÕ

Ï‘π ’ΔÂΔ Ì≈Ò Íπº«¤¡≈ ÍΩ‰ ‘ ͺÂ∂ ÂØ∫ √Δ,

’Δ ÍÂ≈ «’√ È◊ Á∂ È∂ ‘Ø ◊¬∂ Ú√ÈΔ’ ÓΩ√ÓÕ

¿∞‘ «‹‘Û∂ ÓΩ√Ó Á≈ «Ò«÷¡≈ ÍÛ∑ √’‰ ‹≈ȉ ‘Δ,

’Δ ¡√≈‚∂ Ú≈√Â∂ È∂ ’ ◊¬∂ ÂıÒΔ’ ÓΩ√ÓÕ

«Î ¡√Δ∫ ÚΔ Ó Ω√Óª Á∂ ø◊ √ ºÂ ∂ Ú ∂÷Δ¬ ∂,

‹∂ «’Â∂ √≈˘ ÚΔ «’Ë∂ Á∂ √’‰ ÂΩÎΔ’ ÓΩ√ÓÕ

’Δ ÍÂ≈ «¬√ Ù«‘ «Ú⁄Ò∂ ’Á ÏÁÒ ‹≈‰À ‘˜»,

¡≈¿∞‰ ÂØ∫ Í«‘Òª ‘À «Ï‘ ’ «Ò˙ Â√ÁΔ’ ÓΩ√ÓÕ

59 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

’∞ÛΔ¡ª «⁄ÛΔ¡ª

’∞Ò ÁπÈΔ¡ª ÁΔ Ω‰’ È∂ ’∞ÛΔ¡ª «⁄ÛΔ¡ªÕ

‘≈√∂ Úø‚ÁΔ¡ª È∂ ‹Δ’ Îπ ºÒ-fiÛΔ¡ªÕ

«¬‘ ’∞ÛΔ¡ª ⁄≈¡ ÓÒ‘≈ª ÁΔ¡ª Í؇ÒΔ¡ª,

«¬‘ «˜øÁ◊Δ Á∂ ‘ «¬º’ ÓØÛ «ÓÒ‰ ÷Û∑Δ¡ªÕ

«¬‘ ÓØ‘ ÓÓÂ≈ ÁΔ¡ª ¡È±ÍÓ Ï≈ÒÛΔ¡ª

ºÏ È∂ ‹Δ’ «Ú‘Ò∂ Ï«‘ ’∂ È∂ ÿÛΔ¡ªÕ

’∞ÛΔ¡ª ª ÎπÒÚ≈ÛΔ Úª◊ Ó«‘’ÁΔ¡ª,

«¬‘ ª ÚøÈ-√πÚøÈ∂ ÎπºÒª ÁΔ¡ª ÒÛΔ¡ªÕ

«¬‘ ‘ت Á∂ Áπº÷ Úø‚≈™ÁΔ¡ª È∂, «Î ÚΔ,

¡≈Í «’™ Úıª ˘ «‘øÁΔ¡ª È∂ ÎÛΔ¡ªÕ

’∞ÛΔ¡ª Ï≈fiØ∫ È≈ «˜øÁ◊Δ Á≈ ◊Δ Â∞∂,

«¬‘ «˜øÁ◊Δ ÁΔ¡ª ¡«Â ˜»Δ È∂ ’ÛΔ¡ªÕ

«¬‘ ª ‹Δ’ Ò≈‹ ÚøÂΔ¡ª ÙÓ≈’Ò,

«¬‘ ª Ìπ Ì𠋪ÁΔ¡ª È≈˜π’ È∂ ÏÛΔ¡ªÕ

’πÛΔ¡ª Á≈ ’Δ ÚÀ «’√∂ È≈Ò ‘Ø √’Á≈,

«Î «’™ ÷»‘Δ∫ ’∞ºÁ‰ ¡º◊ª «Ú⁄ √ÛΔ¡ªÕ

‹Ø ’∞ÛΔ¡ª ˘ ÓÛ∑Δ¡ª Á∂ ≈‘ Í≈™Á∂ È∂,

«’™ ˙‘Ȫ ˘ ÚΔ È≈ λ’ÁΔ¡ª ÓÛ∑Δ¡ªÕ

¿∞‘ ‘æÊ «‹‘Û∂ «¬‘Ȫ ’ø‹’ª Â∂ ¿∞μ·‰,

«’™ È≈ ˙‘ÈΔ∫ ‘ºÊΔ∫ Òº◊‰ ‘ºÊ-’ÛΔ¡ªÕ

‘ ’‘≈‰Δ Ú≈√Â∂

‘ ’‘≈‰Δ Ú≈√Â∂ ‘≈‰Δ ‘πø◊≈∂ Ì≈ÒÁªÕ

ÍΔ∫ÿ ‘ ÎÙΔ Ò¬Δ ¡ÙΔ ‘πÒ≈∂ Ì≈ÒÁªÕ

60 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

«‹øÁ ‘Ø ’∞Ï≈È Ï«‘ ‹≈¬∂ «‹È∑ª Á∂ √≈‘Ó‰∂,

ÓÀ∫ «È◊≈‘ª Â∂Δ¡ª ”⁄Ø∫ ¿∞‘ Ș≈∂ Ì≈ÒÁªÕ

Ï‘π ÓπÙ«’Ò Ï≈fi Â∂∂ «˜øÁ◊Δ Á≈ ◊π˜ ‘À,

ÓÀ∫ Â∂∂ ÂØ∫ «˜øÁ◊Δ Ì Á∂ ◊π˜≈∂ Ì≈ÒÁªÕ

ÌΔÛ ‘À Â∂ ÌΔÛ Á∂ «Ú⁄ Ï‘π Ú≈«’Î √»Âª,

ÓÀÀ∫ ª ¡≈͉∂ ‘Δ «Í¡≈∂ Á∂ «¬Ù≈∂ Ì≈ÒÁªÕ

⁄Ò ¿∞‘ Ó∂∂ È≈Ó È≈Ò ÓÈ√»Ï ª ‘Ø ‹≈‰◊∂,

¡≈͉∂ ‚∞ºÏ∂ ‘ج∂ ⁄øÈ Â∂ «√Â≈∂ Ì≈ÒÁªÕ

¿∞√ “◊ÛΔ ⁄Ó’Ω” Â∂ “√«‘øÁ” ÁΔ ÁΔÚ≈ ”⁄Ø∫,

ÓÀ∫ ◊π» Á∂ Ò≈‚Ò∂ ⁄≈∂ ÁπÒ≈∂ Ì≈ÒÁªÕ

√Â∂ ‘πøÁ∂ ≈‘Δ¡ª È≈Ò

√Â∂ ‘ π øÁ ∂ ≈‘Δ¡ª È≈ÒÕ

÷∂ È∂ ‘π øÁ∂ Ú≈‘Δ¡ª È≈ÒÕ

◊ºÒª È≈Ò ÁÒΔÒª Á∂,

’ÒÓ ÁÚ≈ª Ù≈‘Δ¡ª È≈ÒÕ

«¬‘ ‹Δ‰≈ ÚΔ ‹Δ‰≈ ’Δ,

‹Δ‰≈ ÙÓª Ò≈‘Δ¡ª È≈ÒÕ

¡≈«¬¡≈ √ º⁄ ‘ À Í ∂ÙΔ Â∂,

ÒÀ ’∂ ¡≈Í ◊Ú≈‘Δ¡ª È≈ÒÕ

Ï∂-ÁΔÁ≈ ‘ Ó Ω√Ó ‘ À,

º÷ ∂ √ªfi ÂÏ≈‘Δ¡ª È≈ÒÕ

«¬Ù’ ”⁄ «¬‘ ÚΔ ‘Ø √’ÁÀ,

Òº◊‰ ¡≥Ï ¯Ò≈‘Δ¡ª È≈ÒÕ

Ú≈Á≈ ÂØ∫ Í«‘Òª Óπ˜Ó,

◊ºÒ ’ ¡≈¬∂ «√Í≈‘Δ¡ª È≈ÒÕ

61 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

«˜øÁ◊Δ Â∞ÁΔ ÂØ ‘∂ ’∞ºfi,

÷π ºÒ∑ª ¡Â∂ ÓÈ≈‘Δ¡ª È≈ÒÕ

ÍÒ ÍÒ √≈‚≈ ͬ∂ Ú≈√Â≈,

‹ø˜Δª Â∂ ¯≈‘Δ¡ª È≈ÒÕ

“’øÚÒ” ¡√Δ∫ ª ´º‡∂ ◊¬∂ ‘ª,

Â∂Δ¡ª Ï∂-ÍÃÚ≈‘Δ¡ª È≈ÒÕ

¡ÀÚ∂∫ ‘Δ

¡ÀÚ∂∫ ‘Δ ◊μÒ ◊μÒ Â∂ ◊πº√≈ ’ Ï«‘ȪÕ

‘ Ó ÁπÈΔ¡ª Á≈ »‘ ¡Í‰Δ Ë Ï«‘ȪÕ

Áπ÷ √π÷ ¡≈™Á∂ «‘øÁ∂ ËπºÍª ¤≈Úª Úª◊,

¡ÀÚ∂∫ ‘Δ Â±ø ÓÈ ‘À ¡≈͉≈ Ì Ï«‘ȪÕ

ÒØÛΔ∫Á≈ «Èºÿ ÚΔ º«÷¡≈ ’ «ÁÒ «‹◊∂,

±ø ª ÏÎ ÁΔ «√ºÒ «‹‘≈ ‘Ø · Ï«‘ȪÕ

«‹‘ÛΔ ◊ºÒ ±ø ’ÈΔ ‘πøÁΔ ’Á≈ È‘Δ∫,

«‹‘ÛΔ ◊ºÒ È≈ ’ÈΔ ‘πøÁΔ ’ Ï«‘ȪÕ

«‘øÓ ¡Â∂ ÁÒ∂Δ «˜øÁ◊Δ Á≈ ◊«‘‰≈,

«È-¿∞ÂÙ≈‘ ‘Ø ’∂ ±ø ’ø‚∂ Ú Ï«‘ȪÕ

ÁπÙÓ‰ Á∂ √ø◊ «¬º‡-÷«Ûμ’≈ ÷ Ï∂Ù’,

¡ÀÚ∂∫ ¡Í‰∂ «ÓºÂª È≈Ò «Ú‡ Ï«‘ȪÕ

«ÁÒ ÁΔ ÁΩÒ «÷¡≈ ’ √øÌ≈Ò ’∂ ±ø,

ʪ ʪ Â∂ ‘Δ ∂Â∂ Úª◊ «÷Ò Ï«‘ȪÕ

«ÁÒ ÁΔ ◊ºÒ º«÷¡≈ ’ ¡Í‰∂ ÁØ‘ª «Úº⁄,

±ø ¬∂∫ «’ ʪ ʪ Â∂ ¤∂Û «˜’ Ï«‘ȪÕ

ÁΔÚ≈È∂  ÀÈ ± ø ÁΔÚ≈ÈΔ ‘Δ Ó≈«¯’,

±ø ‹Á ‘ØÙ ”⁄ «‘Ȫ ’Δ «¯’ Ï«‘ȪÕ

62 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

¡À «ÁÒ≈ „∂Δ È≈ „≈‘

¡À «ÁÒ≈ „∂Δ È≈ „≈‘ ‹∂ „«‘ «◊˙∫ ª „«‘ «◊˙∫Õ

⁄Ò Â∞Δ ⁄Ò ⁄Ò Â∞Δ ⁄Ò Ï«‘ «◊˙∫ ª Ï«‘ «◊˙∫Õ

Â∞ «’ Â∂ ∂ È≈Ò Á∂ «’ ºÊ ∂ Á ∂ «’ ºÊ ∂ Í π º‹ ◊¬∂,

È≈ ¿∞‚Δ’∂◊≈ ’Ø¬Δ ÚΔ «‘ «◊˙∫ ª «‘ «◊˙∫Õ

º÷ ¡Í‰∂ ¡≈Í ˘ «¬º’-√π √Ó∂ ∫ Á∂ È≈Ò Â± ø ,

Ú’Â ÁΔ Í‡ÛΔ ÂØ∫ ‹∂’ Ò«‘ «◊˙∫ ª Ò«‘ «◊˙∫Õ

ÏÎ ‘À ª «ÍÿÒ ‹≈ «Íÿ«Ò¡À ∫ ª ‘Ø Úª,

π’ «◊˙∫ ª π’ «◊˙∫ Â∂ Ú«‘ «◊˙∫ ª Ú«‘ «◊˙∫Õ

‹∂ ‘È∂Δ Úª◊ ⁄«Û˙∫ ‘ » øfi Á ∂ √Ì ’º÷ ’≈È,

ÓπÙ«’Òª Á∂ È≈Ò ‹∂’ ÷«‘ «◊˙∫ ª ÷«‘ «◊˙∫Õ

Ú’Â Â∂Δ Ï≈ √π‰ÈΔ ⁄≈‘ «‘≈ ‘À Á∂ ÂØ ∫,

‘π‰ √Óª ◊æÒ «ÁÒ ÁΔ ’«‘ ‹∂ ’«‘ «◊˙∫ ª ’«‘ «◊˙∫Õ

È≈ ’Á∂ π’Á∂ Ó π√≈«Î Â∞«Á¡ª Óπ º’Á∂ √Î,

‹∂ ±ø Ó≥‹∂ Úª◊ «’Ë∂ ‚«‘ «◊˙∫ ª ‚«‘ «◊˙∫Õ

¡≈¿∞‰ Òº«◊¡ª ‹ÙÈ ‘πøÁ∂ Ó«‘«¯Òª ‘πøÁΔ¡ª ø◊ΔÈ,

‹≈‰ Òº«◊¡ª ⁄μπÍ-⁄πÍΔÂ∂ ¡«‘ «◊˙∫ ª ¡«‘ «◊˙∫Õ

’ø«‚¡ª ÁΔ ’√’ «Íæ¤Ø ∫ ‘ ؉◊∂ ‘≈«√Ò ◊πÒ≈Ï,

“’øÚÒ” ‹∂ «¬’ Ú≈ ‘μ√ ’∂ √«‘ «◊˙∫ ª √«‘ «◊˙∫Õ

Ï≈Ï≈ ‹Δ

ÓºÊ≈ ‡ ∂’ Ø √≈‚∂ «Í ≥‚ ÍË≈ ∂ Ï≈Ï≈ ‹ΔÕ

«’ øÈ ∂ ‘ º‡ ∂ ’ º‡ ∂ «’ øÈ ∂ Ì≈ ∂ Ï≈Ï≈ ‹ΔÕ

ÁπºË «⁄º‡∂ Í≈ Ú√ Òμ◊Á∂ Ï◊Ò∂ Ú◊∂ È∂,

«√ºË∂ ËØÏΔ ÿ≈‡ ÂØ∫ ¡≈¬∂ «Í¡≈∂ Ï≈Ï≈ ‹ΔÕ

63 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

’øÈΔ ÓπøÁª, ‘ºÊΔ∫ ¤ºÒ∂ Í≈ ◊Ò «Úº⁄ Ó≈Ò≈,

«‹™ Ù»«‡ø◊ Â∂ ¡≈¬∂ «ÎÒÓ «√Â≈∂ Ï≈Ï≈ ‹ΔÕ

ÓØÏ≈«¬Ò Â∂ ÓØÏ≈«¬Ò È∂ ÷Û’Δ ‘Δ ‹ªÁ∂,

◊ºÒª ’ ’ ’Δ ‹≈‰ «È√Â≈∂ Ï≈Ï≈ ‹ΔÕ

Ș √ÚºÒΔ ÏΔÏΔ¡ª Á∂ ÚÒ º÷Á∂ È∂ ¡’√,

‹ªÁ∂ È∂ «¬‘Ȫ ÂØ∫ ¡’√ Ú≈∂ Ï≈Ï≈ ‹ΔÕ

ÒÀ ¡Í‰∂ ÍÃ⁄≈ ÁΔ ◊æ‚Δ ¡≈ Í‘π ø⁄∂ Á∂÷Ø,

’È◊∂ ÒØ’ª Á∂ ‘π‰ Í≈ ¿∞Â≈∂ Ï≈Ï≈ ‹ΔÕ

‡ »‰ ∂ ‡ øÓ‰ ’ ’∂ Ì »Â Í Ã ∂ ̋≈Ú‰◊∂,

‘ºÊ ‘ΩÒΔ ÚΔ ’È◊∂ Íÿ∞Í’≈∂ Ï≈Ï≈ ‹ΔÕ

ÒÀ‰◊∂ √≈∂ «Í≥‚ Á≈ ‹≈«¬‹≈ ·Ø’ Ú‹≈ Í«‘Òª,

Ì ∂ ÒÀ‰◊∂ «Î √≈ ∂ Á ∂ √≈ ∂ Ï≈Ï≈ ‹ΔÕ

Á‹≈ ¡Â∂ ÏÁ‹≈ ‘ ’Ó˜ØΔ ÌªÍ‰◊∂,

ÙØÌ≈ Î∂ ’≈¿∞‰◊∂ «¬È∑ª √‘≈∂ Ï≈Ï≈ ‹ΔÕ

«Î È≈ ’Ø¬Δ Ø’ √’∂ È≈ ‡Ø’ √’∂ ’جΔ,

‹Á È∂ ͺÂ∂ Í »Δ Â∑ª «÷Ò≈∂ Ï≈Ï≈ ‹ΔÕ

√ø◊ª «Ú⁄Ø∫ ÒºÌÁ∂ ¡Í‰∂ ÓÂÒÏ Á∂ ÏøÁ∂,

ÒºÌ ÒÀ∫Á∂ È∂ ¡≈͉∂ ’∞ºfi «Í¡≈∂ Ï≈Ï≈ ‹ΔÕ

«‹‘Û∂ «Í≥‚ «Úº⁄ Ϻ√ ’Δ ’Á∂ ÿÛ∞º’≈ È‘Δ∫ ¡≈™Á≈,

¿∞μÊ∂ ’≈ ”⁄ ¡≈ ’∂ ’È ¿∞Â≈∂ Ï≈Ï≈ ‹ΔÕ

«Í≥‚ ÚΔ Á∂÷Ø ‘πøÓ ‘πÓ≈ ’∂ ⁄ÈΔ ¡≈ Òº◊≈,

«’øÈΔ ¤∂ÂΔ ¡≈ ’∂ ÷ ≥Ì ÷Ò≈∂ Ï≈Ï≈ ‹ΔÕ

ËπøÓª Á» Áπ≈‚∂ Í¬Δ¡ª √ø◊ª Â∞ Í¬Δ¡ª,

«√÷ ÁπÍ«‘∂ ¡≥Ï ⁄≈Û∑ ∂ Â≈∂ Ï≈Ï≈ ‹ΔÕ

¶◊ Á∂ «Úº⁄ Í≥◊ª ‹πÛΔ¡ª Â؇ È‘Δ∫ ’جΔ,

÷ π ºÒ ∑ ∂ ‚ ∞ ºÒ ∂ ∑ Ò º◊ ∂ ’È ◊π˜≈ ∂ Ï≈Ï≈ ‹ΔÕ

64 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

’øÓ «Ò¡≈ ’ ¡’ÒØ∫

’øÓ «Ò¡≈ ’ ¡’ÒØ∫ ÚΔ ’∞fi,

’ÓÒ «‹‘≈ ’Δ ’Á≈ «‘ȪÕ

’«¡≈ ’ ’∞fi √Δ Ú◊≈,

Ù’Ò «‹‘≈ ’Δ ’Á≈ «‘ȪÕ

Δfiª ÚΔ ’∞fi Í≈Ò «Ò¡≈ ’,

’ÂÒ «‹‘≈ ’Δ ’Á≈ «‘ȪÕ

ËΔ‹ ’ ’∂ √π‰ ±ø, ◊Ò «Úº⁄,

Á÷Ò «‹‘≈ ’Δ ’Á≈ «‘ȪÕ

Â∞«¡≈ ’ «¬º’Ø ‘Δ √Â∂,

ÏÁÒ «‹‘≈ ’Δ ’Á≈ «‘ȪÕ

¤∂ Î π‡ ËÂΔ Â∂Δ Ï‘πÂ≈,

Ú◊ˇ «‹‘≈ ’Δ ’Á≈ «‘ȪÕ

Á∂÷ √π¡≈Á «‘˜ Á≈ ÚΔ ’∞fi,

Ú◊Ò «‹‘≈ ’Δ ’Á≈ «‘ȪÕ

«¬Ù’ ”⁄ «¬√ ÁΔ ÒØÛ È‘Δ∫, ’øÓ,

¡’Ò «‹‘≈ ’Δ ’Á≈ «‘ȪÕ

‘Ø«¬¡≈ ’Á∂ √ø‹ΔÁ≈ ÚΔ ’,

Ó⁄Ò «‹‘≈ ’Δ ’Á≈ «‘ȪÕ

’∞μfi È‘Δ∫ ’È≈

’∞fi È‘Δ∫ ’È≈ ‘À ÏπºÒ∑ª √Δ«Â¡ªÕ

‘º’ È≈ «ÓÒÁ∂ ’Á∂ ⁄πºÍ ’Δ«Â¡ªÕ

◊ºÒ Â∞ÁΔ È≈ ’Á∂ √ø◊≈Ó «ÏÈ,

◊ºÒ Óπæ’ÁΔ ‘À √Á≈ ’∞fi ’Δ«Â¡ªÕ

65 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

ˆÓ È∂ ÒØ’ª Á∂ ÒÓ∂∂ «¬√ ’Á,

‘ºÊ ÷Û∂ ’ΔÂ∂ ≤˜ΔϪ ÎΔ«Â¡ªÕ

’Á Â∞‘≈‚≈ Ó≈√ ‘À ⁄πø«‚¡≈ È‘Δ∫,

Ï≈˜, Ï«ÿ¡≈Ûª Â∂ Ù∂ª, ⁄Δ«Â¡ªÕ

ˆÓ «’√∂ Á≈ ˆÓ ÚΔ ¡Í‰∂ Úª◊ ‘À,

√Ófi ¡≈™ÁΔ ‘À Ó◊ ÍÃÂΔ«Â¡ªÕ

ÏØÂÒª «Ú⁄ Ï»øÁ ÓÀ¡ ‘πøÁΔ Ó√»Ó,

Í «Á÷≈™ÁΔ ‘À ⁄Ò≈’Δ ÍΔ«Â¡ªÕ

◊ºÒ «√¡≈‰∂ ÁΔ È≈ ‹∂ ◊ΩÒΔ “’øÚÒ”,

ª ÍÂ≈ Òº◊» √Ó∂ ∫ Á∂ ÏΔ«Â¡ªÕ

‹Ø ˜ª ÂØ∫ ≈«ÎÒ ‘ØÚ∂

‹Ø ¯˜ª ÂØ∫ ˆ≈«ÎÒ ‘ØÚ∂Õ

¿∞√ ˘ ’∞fi È≈ ‘≈«√Ò ‘ØÚ∂Õ

¡ÓÒ È‘Δ∫ ª «’√ ’øÓ ÏøÁ≈,

Ì≈Ú∂ ∫ ¡≈ÒÓ Î≈«˜Ò ‘ØÚ∂Õ

√Ø⁄ «‹‘ÁΔ ÏΔÓ≈ ¿∞‘ ‹≈’∂,

Í≈◊Ò÷≈È∂ Á≈«÷Ò ‘ØÚ ∂Õ

⁄≈‘ΔÁ≈ ‘À πÂÏ≈ ¿∞√ ˘,

‹Ø πÂÏ∂ Á ∂ ’≈«ÏÒ ‘ØÚ ∂Õ

Ï øÁ≈ ’Δ ‹Ø «¬’ Á»‹∂ Á∂,

Áπ÷ √π÷ «Ú⁄ È≈ Ù≈«ÓÒ ‘ØÚ∂Õ

ÂÈ ‘Δ È‘Δ∫ Δfiª Á≈ ’≈«ÂÒ

ÚΔ Âª Ô≈Ø ’≈«ÂÒ ‘ØÚ∂Õ

Ⱥ⁄‰≈ ¡≈͉∂ ¡≈Í ‘À ¡≈™Á≈,

ÍÀ Í¬Δ ‹Á Í≈«¬Ò ‘ØÚ∂Õ

66 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

’Δ «¬Ù’∂ Á≈ «ÙÂ≈

’Δ «¬Ù’∂ Á≈ «ÙÂ≈ ˜Ïª ˜Øª È≈ÒÕ

’Δ Îπ ºÒª ÁΔ √ªfi ‘À ÊØ ∑ ’·Øª È≈ÒÕ

ÓÀ ∫ ⁄‘π øȪ «ÁÒ ◊ºÒª Ó ∂ ∂ È≈Ò ’∂,

Í «¬‘ ◊ºÒª ’Á≈ «‘øÁ≈ ‘ت È≈ÒÕ

˜Ø≈Ú ÁΔ ‘ Ø ’ ∂ Ó≈‰ √ÓfiÁΔ ‘ À,

Á πÈΔ¡ª ı≈ª ÷ªÁΔ ‘ À ’Әت È≈ÒÕ

Ó≈‰ ’∂ ’ªÚª, «◊fiª, Ï«ÿ¡≈Ûª Á≈,

º‹ ’∂ ÚÀ ’Ó≈™ÁΔ ÁπÈΔ¡ª Óت È≈ÒÕ

ÍÃÁ »ÙÂ Í Ω‰≈ Ó≈‘ ΩÒ ÂÏ≈‘ ’ΔÂ≈,

«˜øÁ◊Δ ‘Ø ı≈ÓØÙ È≈ ‹≈¬∂ ٠ت È≈ÒÕ

˙‘Δ «Í º¤ Ø ∫ Ê≈‰∂ ‹≈ «¬ÂÒ≈‘ Á∂ ∫Á≈,

◊ºÒ ’ ¡≈™Á≈ ‘À ‹Ø Í«‘Òª ⁄ت È≈ÒÕ

˙ÁØ∫ ¡√Ò ‘’Δ’Â ‘À √ª‘Ú∂ ¡≈™ÁΔ,

Ò≈¿∞‰∂ ÍÀ‰ Ô≈È∂ ‹Á ÚΔ ÊØ∑ª È≈ÒÕ

⁄øÈ ˘ «’‘Û≈ Ï÷Ù‰ Òº◊∂ ‘π‰ ÒØ’Δ∫,

’ΔÂΔ «¬‘Ȫ ÿ‡ ‘À ’ÁØ∫ ⁄’ت È≈ÒÕ

ÂÀÈ ± ø Ò º◊ÁÀ Ô≈ Í π≈‰∂ Ì π ºÒ ∂ È ∂,

Ô≈Δ Ò≈ ’∂ Ô≈ª ÈÚ∂ ∫-Ȓت È≈ÒÕ

⁄øÁ ˘ ’Δ ‘À Î’ «Í¡≈ ¿∞√ Â∂ Êπº«’¡ª,

’Δ «¬Ù’ª ˘ «Ó‘‰∂ Î’ ‡’ت È≈ÒÕ

¿∞√ ÿÛΔ Âª

¿∞√ ÿÛΔ Âª «¬‘ ÚΔ Ô≈Ø ‘Ø «◊¡≈ «¬‘ ‘≈Á√≈ √ΔÕ

‹Á «’ ¡Í‰≈ ¡≈Í ¿∞√ ˘ ¡‹ÈÏΔ ‘Δ ‹≈ÍÁ≈ √ΔÕ

67 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

«¬√ Â∑ª ÁΔ Ï∂-«È¡≈˜Δ Î∂ ÚΔ «ÁÒ Ì≈ÒÁ≈ √Δ,

‹Á «’ Ò≈Ò⁄ ÍπøÈ Á≈ Â∂ ÌÀ¡ È≈ ’Ø¬Δ Í≈Í Á≈ √ΔÕ

Î∂ ÚΔ Íπ º¤Δ ‘Δ ‹ªÁ≈ ‘≈Ò Ó∂∂ ‘≈Ò Á≈ √Δ,

‹Á «’ Ó∂∂ ‘≈Ò Á≈ ¿∞‘ ‘≈Ò √≈≈ ‹≈‰Á≈ √ΔÕ

‹Á Óπ√ΔÏ «√ Í¬Δ Âª Òº«Ì¡≈ È≈ È≈Ò Á≈ √Δ,

‹Ø ˜≈ ’∞ ËπºÍ ’‰Δ «Ú⁄ «√ Â∂ ¤ÂΔ Â≈‰Á≈ √ΔÕ

ÎÀ√Ò∂ ÁΔ ¿∞√ ÿÛΔ ˘ ’ØÒ √Δ ÁØ ∫‘Ú∂ ∫ ÷ÒØÂ∂,

Í «’√∂ ˘ ’Δ ÍÂ≈ «Ú⁄’≈ «’øÈ≈ Î≈√Ò≈ √ΔÕ

≈ ÏΔÂΔ Ú√Ò ÁΔ √Δ Í «‘≈ È≈ Ô≈Á √Δ,

≈ √π ºÂ≈ ’Ω‰ √Δ Â∂ ’Ω‰ ≈ÂΔ∫ ‹≈◊Á≈ √ΔÕ

¿∞√ ÏÙ Á≈ ‘≈Ò ‘πÒΔ¡≈ “’øÚÒ” ‘Δ Í«‘⁄≈‰Á≈ √Δ,

‹Ø ÷πÙΔ ˘ fiºÒÁ≈ √Δ Í Óπ√ΔÏ Ó≈‰Á≈ √ΔÕ

˜Ó≈È∂ ÂØ∫ ı¯≈ ‘Ø«¬¡≈

˜Ó≈È∂ ÂØ∫ ÷Î≈ ‘Ø«¬¡≈, «’Â∂ Í≈«◊Ò È≈ ‘Ø ‹≈ÚªÕ

ÓÀ∫ √⁄Óπº⁄ ¡≈◊∂ ‹≈’∂, «’Â∂ Á≈«÷Ò È≈ ‘Ø ‹≈ÚªÕ

ÏÛ≈ «Ï÷Û≈ ÚÎ≈ Á≈ √¯ ‘À, ÁπÙÚ≈Δ¡ª Ì«¡≈,

¡«‹‘∂ √¯ «Ú⁄ Á∂÷Δ∫, «’Â∂ Ù≈«ÓÒ È≈ ‘Ø ‹≈ÚªÕ

«’√∂ ˘ ¡≈͉∂ ¯˜ª ÂØ∫, ⁄∂ÂÈ ’ «‘≈ Ô≈Ø,

ÓÀ∫ ıπÁ ¡Í‰∂ ‘Δ ¯˜ª ÂØ∫, «’Â∂ ◊≈«¯Ò È≈ ‘Ø ‹≈ÚªÕ

Ó˜≈ Ó≥fiË≈ «Ú⁄ ‘À ‹Ø, È‘Δ∫ «ÓÒÁ≈ «’È≈∂ Â∂,

‘ª Ó≥fiË≈ ‘Δ ÓÀ∫ ª, «’Â∂ √≈«‘Ò È≈ ‘Ø ‹≈ÚªÕ

ÓÀ∫ ’∞fi ’È≈ «ÈÌ≈¿∞‰≈, Θ ¡Í‰≈ ‹≈È Á∂ ’∂ ÚΔ,

ıπÁ≈«¬¡≈ «‘Ó ’ ÓÀ∫ ÚΔ, «’Â∂ Ï≈«ÂÒ È≈ ‘Ø ‹≈ÚªÕ

’‘ª Ó»ø‘Ø∫ «ÈÌ≈Úª È≈, «‚º◊ª «’Á≈ ÂØ∫ È≈ ÓÀ∫,

ÓÀ∫ ıπÁ «¬ÂÏ≈ ¡≈͉∂ Á≈, «’Â∂ ’≈«ÂÒ È≈ ‘Ø ‹≈ÚªÕ

68 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

˜Ó≈È∂ Á∂ È∂ ˆÓ Ó∂∂, ¿∞È∑ª ˘ ‚ «‘≈ «¬‘Ø,

ÓÀ∫ «¬√ ◊Ò ˘ ‘Δ √Ófi‰ Á∂, «’Â∂ ’≈«ÏÒ È≈ ‘Ø ‹≈ÚªÕ

¤∂Û∂ Ï≈Ï ’جΔ

◊ºÒª ”⁄ ’ «◊¡≈ ‘À ¡≈ Ò≈-‹Ú≈Ï ’جΔÕ

«ÁÈ ‘Δ «Á÷≈ «◊¡≈ ‘À ¡≈ ’∂ ıÚ≈Ï ’جΔÕ

È≈˜’ ÓπÒ≈«¬Ó ‘ºÊΔ∫ ‡Δ. ÚΔ. «Ó؇ Á∂ ’∂,

Ï≈Òª ÂØ∫ ÒÀ «◊¡≈ ‘À ÷Ø‘ ’∂ «’Â≈Ï ’جΔÕ

’ √Δ. ‚Δ¡ª ‘Ú≈Ò∂ Ï≈Òª ÁΔ Ó≈È«√’Â≈,

’Δ ◊πÒ «÷Û≈ «◊¡≈ ‘À Á∂÷ Ø ‹È≈Ï ’جΔÕ

Óπμ«’¡≈ ‘À ÓØ‘ ÓȪ ”⁄Ø∫ «ÁÒ ”⁄Ø∫ ‘À √Δ Óºπ«’¡≈,

Á∂÷ Ø «¬‘ ’ «◊¡≈ ‘À ’À√≈ «‘√≈Ï ’جΔÕ

Ï º⁄ ∂ ª ÿ ”⁄ Ìπ º÷ ∂ ÷≈‰≈ ¿∞‚Δ’Á∂ È ∂,

Í ÍΔ «‘≈ ‘ À · ∂’ ∂ Ï À·≈ Ù≈Ï ’جΔÕ

Ï º⁄ ∂ ª ÷ »Ï√ »Â ‘ π øÁ ∂ È ∂ Î π ºÒ È≈˜π’,

Á∂÷ Ø Ó√Ò «‘≈ ‘ À ’Δ’ ◊πÒ≈Ï ’جΔÕ

‘ ÂÎ Á∂÷Á≈ ‘ª Í π º¤Á≈ ‘ ∂’ ÂØ ∫ ‘ª,

«ÓÒÁ≈ È‘Δ∫ ‘À ¡ÀÍ «’«Â˙∫ ‹Ú≈Ï ’جΔÕ

Úø‚ ’∂ ÓÈ∞º÷Â≈ ˘ ȯ Á∂ ÿ∂«¡ª «Úº⁄,

Ó≈‘ ΩÒ ’ «‘≈ ‘ À «’ øÈ≈ ÷≈Ï ’جΔÕ

ÓπÛ ◊Δ «˜øÁ◊Δ Á≈ √π‰È≈ ÓÀ∫ ⁄≈‘ «‘≈ ‘ª,

¤∂Û ∂ ’ Ø¬Δ Âª ¡≈ ’∂ ¤ ∂Û ∂ Ï≈Ï ’جΔÕ

ÓπºÁ ‘Ø¬Δ ‘À «⁄ÛΔ¡ª ÁΔ ⁄«‘⁄‘≈‡ √π«‰¡ª,

Òº◊ÁÀ «’ ÷≈ «◊¡≈ ‘À ÓΩ√Ó ¿∞’≈Ï ’جΔÕ

«’√ ˘ ’‘ª √π‰≈Úª ÓÀ∫ Ú∂ÁÈ≈ «¬‘ ÓÈ ÁΔ,

«’ Ó ØÛ Ó ÀÈ ± ø Á ∂Ú ∂ Ó ∂≈ Í ≥‹≈Ï ’جΔÕ

69 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

“√«‘øÁ” «Ú⁄ «˜øÁ≈ È∂ “√≈«‘Ϙ≈Á∂” ¡º‹ ÚΔ,

¡ÀÍ È‘Δ∫ ‘À ÒºÌÁ≈ Òº«Ì¡≈ ÈÚ≈Ï ’جΔÕ

‚ Òº◊Á≈ ‘ÀóA

‘π‰ ª ¡Í‰∂ ‘Δ ÿ ÂØ∫ ‚ Òº◊Á≈ ‘ÀÕ

ÁπÙÓ‰ ÁΔ Êª «Óμ ÂØ∫ ‚ Òº◊Á≈ ‘ÀÕ

Ï≈‘Ø∫ ª Ϻ√ ¡º÷ Ï⁄≈¬Δ ◊π˜ ◊¬∂,

Í ¡≈͉∂ ‘Δ ¡≥Á ÂØ∫ ‚ Òº◊Á≈ ‘ÀÕ

¿∞√ ÂØ∫ ‚È≈ ª «¬øfi Òº◊Á≈ ‘À ‚È≈,

Ï»øÁ ˘ «‹Ú∂∫ √ÓπøÁ ÂØ∫ ‚ Òº◊Á≈ ‘ÀÕ

ÁπÙÓ‰ Á∂ Òº÷ ͺʪ ˘ ‘À; ‹Δ ¡≈«¬¡ª,

Ô≈ Á∂ Í «¬’ ’ø’ ÂØ∫ ‚ Òº◊Á≈ ‘ÀÕ

ÓÀ¡-÷≈È∂ ‹≈ ÚÛÁ∂ ‘ª Ï∂-÷Ω¯ «‹‘∂,

Í Ó√«‹Á Â∂ Ó≥Á ÂØ∫ ‚ Òº◊Á≈ ‘ÀÕ

ÒØ’ ≈‹ Á∂ Ȫ ”Â∂ «Ú’ÁΔ Á∂÷ ˜ÓΔ,

Á»Ù ͋≈Âø ÂØ∫ ‚ Òº◊Á≈ ‘ÀÕ

¡Í‰Δ ‘ØÙ È‘Δ∫ √ øÚ≈ » ’Δ √≈‚≈,

Ô≈ ¡«‹‘∂ κ’ ÂØ∫ ‚ Òº◊Á≈ ‘ÀÕ

‹Δ¡ ª ’ÁÀ ÂÀȱø ¡≈‰ «ÓÒª, ¡ÀÍ,

Â∂∂ Ù«‘ Á∂ ⁄º’ ÂØ∫ ‚ Òº◊Á≈ ‘ÀÕ

‚ Òæ◊Á≈ ‘ÀóB

¡Í‰Δ ‘≈Ò ¿∞√ ÁΔ Ï∂-ÍÃÚ≈‘Δ ÂØ∫ ‚ Òº◊Á≈ ‘ÀÕ

«¬√ Á»‘Δ ÏÏ≈ÁΔ ÿØ ÂÏ≈‘Δ ÂØ∫ ‚ Òº◊Á≈ ‘ÀÕ

¡≈√ È‘Δ∫ √Δ «¬’ «ÁÈ «ÙÂ∂ Í≈‰Δ Í≈‰Δ ‘Ø ‹≈‰∂,

‘π‰ ª Óª ‹≈¬∂ Ì≈¬Δ ˘ Ì≈¬Δ ÂØ∫ ‚ Òº◊Á≈ ‘ÀÕ

70 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

ÓπÈ«√Î ÚΔ ‘π‰ Èæ’ ÓØÓ Á≈ «‹Ë ⁄≈‘∂ ÓØÛ Ò¬∂,

«ÏºÒΔ ÏªÁ Ú◊Δ «¬√ ⁄Â≈¬Δ ÂØ∫ ‚ Òº◊Á≈ ‘ÀÕ

«‹√ ÚºÒ ‘ºÊ ÚË≈¬Δ¬∂ ˙‘Δ ÎÛ ’∂ ‘ºÊ ÓØÛ √π‡∂

¬∂Áª Á∂ ‘ºÊª ˘ ‘ºÊ-ÎÛ≈¬Δ ÂØ ∫ ‚ Òº◊Á≈ ‘ÀÕ

’Á∂ ’Á∂ «ÁÒ ¡‰-«Ò÷Δ¡ª «Ò÷ª ÂØ∫ ÚΔ ÿÏ≈ ‹ªÁÀ,

’Á∂ ’Á∂ Í ¡≈Í‰Δ «Ò÷Δ «Ò÷≈¬Δ ÂØ∫ ‚ Òº◊Á≈ ‘ÀÕ

’È ÍÃ≈¬ΔÚ∂‡ ÍÃÀ’«‡√ ‚≈’‡, ‡Δ⁄, ÍπÎÀμ√,

¬∂ÈΔ ‘μ’-‘Ò≈ÒΔ È∂’ ’Ó≈¬Δ ÂØ∫ ‚ Òº◊Á≈ ‘ÀÕ

¡≈Í∂ ¡º◊ª Ò≈¿∞‰≈ ¡≈Í∂ λ’ª Ó≈ Ïπfi≈¿∞‰≈ ÚΔ,

¬∂√ ¡ÈØ÷Δ Ò≈¬Δ ¡Â∂ Ïπfi≈¬Δ ÂØ∫ ‚ Òº◊Á≈ ‘ÀÕ

ÍÀ√∂ ÷≈ ’∞º÷ª «Ú⁄ ’Á∂ ‹Ø ËΔ¡ª ÁΔ ‘º«Â¡≈,

¬∂Áª Á∂ ‘«Â¡≈∂ ÚÀÁ ’√≈¬Δ ÂØ∫ ‚ Òº◊Á≈ ‘ÀÕ

≈Â, ‘È∂Δ, fiº÷Û, Ó≈»ÊÒ ÂØ∫ ’Δ ‚È≈ ‘Ø«¬¡≈,

¡≈͉∂ √÷‰∂-ÍÈ ¡≈Í‰Δ ÂÈ‘≈¬Δ ÂØ∫ ‚ Òº◊Á≈ ‘ÀÕ

‚ Òæ◊Á≈ óC

¡æ‹’Ò∑ ª ‘ ¡¯√ ÂØ∫, ‚ Òæ◊Á≈ ˛,

¡¯√ ’Δ ‘ Á¯Â ÂØ∫, ‚ Òæ◊Á≈ ˛Õ

ÁØ ∫‘Ú∂ ∫ «¬’Ø «‹ æ‚ ∂ Í, ÁØ‘ª «Ú⁄Ò∂,

ÍÏ «‹æ‚∂ ¡ß ÂØ∫, ‚ Òæ◊Á≈ ˛Õ

‹Ø Ï ßÁ ∂ ˘ ‘ Ø ÚΔ ’ÁΔ, ¡Í«ÚæÂ,

¿π√ ʪ Í≈’-Í«Úæ ÂØØ∫, ‚ Òæ◊Á≈ ˛Õ

Ȫ ‘Δ Èª ˛ «‹√ ÁΔ, ’Ø¬Δ ‘Ø∫Á È‘Δ∫,

¡À√ ∂ Í‹≈Âß ÂØ ∫ , ‚ Òæ◊Á≈ ˛Õ

«¬μ’ ¡Ω ÏÁÈ≈Ó, Íπ¡≈Û∂ ‘ æÊΔ Á∂,

È«Ú˙∫ ÈÚ∂∫ ⁄«Òæ ÂØ∫, ‚ Òæ◊Á≈ ˛Õ

71 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

˛≈ÈΔ ‘ Ø¬Δ «’ ¡æ‹’Ò∑ “Í Ø√” ˘,

ÓßÈ ’∂ ‘≈ “√’ßÁ” ÂØ∫, ‚ Òæ◊Á≈ ˛Õ

¿π√ È∂ ı «Ú⁄ «Ò«÷¡≈, «’ ¡æ‹’Ò∑ ¿π√ ,

¡Í‰∂ Ù«‘ “‹¶Ë” ÂØ∫, ‚ Òæ◊Á≈ ˛Õ

ÿ ‘Δ «‘ßÁ≈ ¿π‘ ¡æ‹’Ò∑, «’™«’, ¿π√ ,

Ï≈‘ Á∂ ‘ Óߘ ÂØ∫, ‚ Òæ◊Á≈ ˛Õ

‚ Òæ◊Á≈ óD

÷πßϪ Úª◊ Îπæ‡ÁΔ¡ª √Ø⁄ª, ÓßÁΔ¡ª ÂØ∫ ‚ Òæ◊Á≈ ˛Õ

ÍzÁ±Ù‰ ÎÀÒ≈™ÁΔ¡ª ÍΩ‰ª, ÊßÁΔ¡ª ÂØ∫ ‚ Òæ◊Á≈ ˛Õ

Ô≈Ø ’Δ ’Δ ß◊ «Ú÷≈¬∂, ¬∂√ ¡‹Ø’∂ ÓΩ√Ó È∂,

ˆÀª ÂØ∫ ’Δ ¡≈͉∂ √’∂, √ÏßËΔ¡ª ÂØ∫ ‚ Òæ◊Á≈ ˛Õ

√Ø⁄ª ¿πμÂ∂ Í«‘∂ ÏπæÒ∑Δ∫, ÏØÒ «‘‰ ¡‰-ÏØÒ∂ ‘Δ,

Òæ◊Δ¡ª ⁄≈-¸Î∂∂ √÷Â, ÍÏßÁΔ¡ª ÂØ∫ ‚ Òæ◊Á≈ Õ

ÂÈ ‘π‰ ≈ª ÁΔ Êª, «√÷ ÁπÍ«‘∂ ÚΔ È∂ ÓπæÒ «Ú’Á∂,

±‘ª È∂ «’ Ù∂-Ϙ≈, «Ú’ßÁΔ¡ª ÂØ∫ ‚ Òæ◊Á≈ ˛Õ

ÿ ÁΔ ¡æËΔ ¤æ‚ ’∂, Í±Δ ÷≈‰ Ò¬Δ ÍzÁ∂√ª ˘,

Ìæ‹∂ ‹ªÁ∂ ÒØ’ª ÁΔ¡ª, Í√ßÁΔ¡ª ÂØ∫ ‚ Òæ◊Á≈ ˛Õ

‚ Òæ◊Á≈ óE

ÓΩ√Ó ·ß«‚¡ª Âæ«Â¡ª ÂØ∫, ‚ Òæ◊Á≈ ˛Õ

fiÛ∑Á∂ ‹ªÁ∂ Íæ«Â¡ª ÂØ∫, ‚ Òæ◊Á≈ ˛Õ

’æ⁄Δ ÈΔ∫‘∂ ¿π√∂ ‹Ø, „«‘ ‹≈Ú‰◊∂,

¿πÈ∑ª ¸Ï≈∂ ¤æ«Â¡ª ÂØ∫, ‚ Òæ◊Á≈ ˛Õ

’ØÒ «‹È∑ª Á∂ ¡≈ ’∂, ¶ÿ Ï‘≈ ◊¬Δ,

˙‘Ȫ πæ÷ «È-Íæ«Â¡ª ÂØ∫, ‚ Òæ◊Á≈ Õ

72 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

ÂÈ÷≈‘ª ‘Δ Ó≈‰ È‘Δ∫, ¡Î√ª ÁΔ¡ª,

¿πμÂØ∫ «ÓÒÁ∂ Ìæ«Â¡ª ÂØ∫, ‚ Òæ◊Á≈ ˛Õ

◊æÒ ◊æÒ Â∂ ‹Ø, ÒØ‘∂ Ò≈÷∂ ‘Ø ‹ªÁ∂,

˙‘Ȫ ÂæÂ-ÌÛæ«Â¡ª ÂØ∫, ‚ Òæ◊Á≈ ˛Õ

’«‘ßÁ∂ ‘π‰∂ ‹Ú≈Ï «Á˙, ‘ª-Ȫ‘ ¡≈÷Ø,

ÏßÁ∂ ¿πÈ∑ª ’πÍμ«Â¡ª ÂØ∫, ‚ Òæ◊Á≈ ˛Õ

‚ Òæ◊Á≈ óF

¡‹ ’Ò Á∂ π˜◊≈ª ’ßÓª, Ëß«Á¡ª ÂØ∫ ‚ Òæ◊Á≈ ˛Õ

ÏÁØ-ÏÁΔ ¡≈ ◊Ò ˘ Òæ◊Á∂, Îß«Ë¡ª ÂØ∫ ‚ Òæ◊Á≈ ˛Õ

ÏßÁ∂ «‘‰ ω∂ ‹∂ ÏßÁ∂, «¬√ ÂØ∫ Úæ‚≈ ’Δ πÂÏ≈,

¡ÀÍ ¤æ‚ ’∂ ÏßÁ◊Δ Ï‰∂, ’πÏß«Á¡ª ÂØ∫ ‚ Òæ◊Á≈ ˛Õ

ω ’∂ «ÎÈ √ÎÀÁ-ÍØÙ «‹™, ¿πμÂ∂ ¡Ù ΫÙÂ∂ È∂,

Í «’Á≈Ø∫ ’≈Ò∂ ÓÈ Á∂, Óß«Á¡ª ÂØ∫ ‚ Òæ◊Á≈ ˛Õ

’ÂÒØ ≈Â, Ø-˜ÏÁ√ÂΔ, Âæ’Á∂ ÚΔ È≈ ’π√’‰ ‹Ø,

ӱߑΔ∫ Ò≈¬Δ «ÎÁ∂ ¸æÍ Á∂, ‹ß«Á¡ª ÂØ∫ ‚ Òæ◊Á≈ ˛Õ

„ß◊ ÂΔ’∂ «ÙÚ È∂ ÚΔ Èª ÏÁÒ∂ ʪ ÏÁÒ∂ È∂,

ËΩ‰ ÂØ∫ ◊Ø‚≈ æ÷ ’∂ Óß◊Á∂, ⁄ß«Á¡ª ÂØ∫ ‚ Òæ◊Á≈ ˛Õ

‘π‰ È≈ ¬∂È≈ ‹ß◊Òª, ‹ß◊ÒΔ ‹≈ÈÚª Á≈ ÷ΩÎ «‘≈,

«‹ßÈ≈ ¡‹’Ò, Ù«‘ª Ù«‘Δ, Ïß«Á¡ª ÂØ∫ ‚ Òæ◊Á≈ Õ

‚ Òæ◊Á≈ óG

ÓΩ√Ó «¬È∑ª ’πæ«Â¡ª ÂØ∫, ‚ Òæ◊Á≈ ˛Õ

√±Òª È≈Ò Íπº«Â¡ª ÂØ∫, ‚ Òæ◊Á≈ ˛Õ

’π¯ ’Ó≈ ’ßÓ ’È, ’πÍæÂ∂ ’Δ ’Δ¬∂,

’ßÓª ’±Û ’π√æ«Â¡ª ÂØ∫, ‚ Òæ◊Á≈ ˛Õ

73 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

’ π ∂ ⁄ æ‡Δ ‹ªÁ∂, ¡ßÈ ∑Δ ÍΔ√ ‘Δ,

ÒØ’ª ÈΔ∫Á «Ú◊æπ«Â¡ª ÂØ∫, ‚ Òæ◊Á≈ ˛Õ

⁄ت ‹≈◊«Á¡ª ÂØ∫, ‚È≈ ’Δ ‘Ø«¬¡≈,

Í«‘∂Á≈ª √πæ«Â¡ª ÂØ∫, ‚ Òæ◊Á≈ ˛Õ

ͱ¤ «‘Ò≈ ‹Ø ’È, √π¡≈◊ ⁄ت Á≈,

Â∂∂ Ù«‘ Á∂ ’πæ«Â¡ª ÂØ∫, ‚ Òæ◊Á≈ ˛Õ

‚ Òº◊Á≈ ‘ÀóH

«‹È∑ª ÿª Á∂ ÍπºÂ ÍÃÁ∂√Δ, Í ÿΔ∫ ‘Δ È≈ ¡≈¬∂,

Òº◊∂ ˙‘Ȫ ÿΔ∫ ˜ø◊≈Ò∂, «‹ø«Á¡ª ÂØ∫ ‚ Òº◊Á≈ ‘ÀÕ

‘π øÁ∂ ÏΔ ¡Á≈Ò «Úº⁄Ø∫, ‘؉ ÏΔ È≈ ¡≥ÁØ∫ ‹Ø,

¡Í‰∂ ¡≈Í ˘ ¡≈Í √˜≈Úª, «Áø«Á¡ª ÂØ∫ ‚ Òº◊Á≈ ‘ÀÕ

’«‘øÁ∂ ’∞fi Â∂ ’Á∂ ’∞fi È∂, ‘πøÁ∂ ’∞fi Â∂ Áº√Á∂ ’∞fi,

’±ÛØ ’±Û ’Ó≈™Á∂ «¬È∑ª, ’«ø«Á¡ª ÂØ∫ ‚ Òº◊Á≈ ‘ÀÕ

Ó‘ª-«Ú’≈Ù ÁΔ Êª Â∂, Ó‘ª-«ÚÈ≈Ù ÁΔ¡ª ÂϪ ¤∂ÛÈ,

¬∂√ Ù«‘ «Á¡ª √≈˜ª Â∂, √≈«˜ø«Á¡ª ÂØ∫ ‚ Òº◊Á≈ ‘ÀÕ

‘π‰ ’Δ ‚È≈ ⁄Ø ´‡∂∂, Ë≈ÛÚΔ¡ª ÂØ∫ ’Δ ‚È≈,

‘π‰ ª ¡Í‰∂ Ù«‘ «Á¡ª, Ï≈«Ùø«Á¡ª ÂØ∫ ‚ Òº◊Á≈ ‘ÀÕ

⁄ ø◊∂ Ó ≥Á ∂ fi »· √ º⁄ Á≈, È≈ Í zÌ≈Ú ’ϻ҉ ‹Ø,

˙‘Ȫ Ó»Û∑ ÓÈ∞º÷ª ÿ«Û¡ª, «Êø«Á¡ª ÂØ∫ ‚ Òº◊Á≈ ‘ÀÕ

‘π‰ ’Ø¬Δ ‘º√ ’∂ ◊ºÒ ÚΔ ’ÁÀ ª ÍÀ ‹ªÁ∂ ‘ª √Ø⁄Δ∫,

«¬‘Ȫ √Ø⁄ Á∂ ÍÒ ÍÒ ‚∂, Í«ø«Á¡ª ÂØ∫ ‚ Òº◊Á≈ ‘ÀÕ

◊ºÒª ‹Á ÚΔ

◊ºÒª ‹Á ÓÀ∫ ¡≈Úª ‘πøÁΔ¡ªÕ

◊ºÒª ‹Á ÓÀ ‹≈Úª ‘πøÁΔ¡ªÕ

74 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

◊ºÒª ª ‘πø«Á¡ª ‘Δ «‘‰≈,

¡’√ «‘‰ √Ò∑≈Úª ‘πøÁΔ¡ªÕ

‹Ø ÓÀ∫ ⁄≈‘Úª ‘؉ ’Á∂ È≈,

◊ºÒª ‹Ø È≈ ⁄≈‘Úª ‘πøÁΔ¡ªÕ

Ìπ◊ÂÁΔ¡ª È∂ ’Ø«¬Òª ¡’√,

◊ºÒª ’ΔÂΔ¡ª ’ªÚª ‘πøÁΔ¡ªÕ

«Í≥‹∂ ‚º’Δ ‹≈¬∂ È≈ Ëπ ºÍ,

’≈Ï» ’ÁØ∫ ‘Ú≈Úª ‘π øÁΔ¡ªÕ

‘ΩÒΔ ◊ºÒ ’Ø √π‰ ‘Δ¡ª,

÷ÛΔ¡ª ’ØÒ ÏÒ≈Úª ‘πøÁΔ¡ªÕ

◊ˇ ÚÒ ˘ ‘Δ ¡‘πÒÁΔ¡ª È∂,

̺‹Δ¡ª ‘Ø¬Δ¡ª Ï≈‘Úª ‘πøÁΔ¡ªÕ

’Ω‰ «’√

’Ω‰ «’√ ˘ «‘√≈Ï Á∂Ú∂◊≈Õ

√≈‚Δ ◊ºÒ Á≈ ‹Ú≈Ï Á∂Ú∂◊≈Õ

’Ω‰ Ϻ«⁄¡ª ÂØ∫ √Δ. ‚Δ¡ª ÒÀ ’∂,

’±Ò∂ ‘ºÊΔ∫ «’Â≈Ï Á∂Ú∂◊≈Õ

’Ω‰ ÒºÌ∂◊≈ ◊Δ ◊πß«Ó¡ª ˘,

Ó ØÛ √≈˘ Ï≈Ï Á∂Ú ∂◊≈Õ

«¬Ù’ ’ΔÂ≈ ÍÂ≈ È‘Δ∫ √Δ «’,

«¬Ù’ ¬∂È∂ ¡˜≈Ï Á∂Ú∂◊≈Õ

ÓÀȱø √≈◊ ÂØ∫ Ï∂-ÁıÒ ’’∂,

’Δ ÍÂ≈ √Δ ÂÒ≈Ï Á∂Ú∂◊≈Õ

√Ø⁄∂ ¡Í‰Δ «’ ÒÀ ÒÚª◊≈ ÓÀ∫,

ÓÀȱø ¿∞‘ ‹Ø «ıÂ≈Ï Á∂Ú∂◊≈Õ

75 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

‘À ’Ø¬Δ ÓÁ √»Ó≈ «‹‘Û≈,

‹ØÛ ÓπÛ ’∂ Í≥‹≈Ï Á∂Ú∂◊≈?

‘πøÁ≈ ¡Í‰≈ ‹∂

‘π øÁ≈ ¡Í‰≈ ‹∂ «’ºË∂ ’جΔÕ

¡≈™Á≈ ‘ ‘≈Ò «¬ºË∂ ’جΔÕ

Ó∂ ∂ Áπ÷ ÁΔ ÁÚ≈ ’∂ ’جΔ,

Ó∂∂ ÁÓ È≈Ò ÁÓ Ì∂ ’جΔÕ

‹∂ ¡√Δ∫ ¡≈Í ‘Δ È≈ Úº÷ ‘πøÁ∂,

’ È≈ √’Á≈ √Δ Úº÷∂ ’جΔÕ

‘Ø¬Δ ÓπæÁ ‘À ÒÌ«Á¡ª «‹√ ˘,

Ô≈Ø «’ºË∂ ª ‡º’∂ ’جΔÕ

¡Í‰∂ Áπº÷ª ÂØ∫ ‘Δ È≈ «Ú‘Ò «ÓÒ∂,

Áπ÷ «’Ú∂ ∫ ‘ Ø Á∂ ‹∂ ’جΔÕ

«‘ «¬’º«·¡ª ÍÃ≈ÍÂΔ √øÌÚ,

’Δ ’Ó≈¬∂◊≈ «‘ Í∂ ’جΔÕ

‘π øÁ ∂ Ó ∂Ò∂ «‹¿± ∫«Á¡ª Á∂ ‘Δ,

Ó «◊¡ª È≈Ò È≈ Ó∂ ’جΔÕ

’Δ ÒØ’ª

’Δ ÒØ’ª ˘ ’øÓ «Á ºÂ ∂ È ∂Õ

«‹√ ÚΔ «ÁºÂ∂ ˆÓ «ÁºÂ∂ È∂Õ

÷πÙΔ¡ª «ÓÒΔ¡ª ‡πº‡Δ¡ª Ìμ‹Δ¡ª,

ˆÓ √≈ ∂ √≈ÒÓ «ÁºÂ ∂ È ∂Õ

‹ Ø √≈‚∂ ÁÓ ÁÓ Á∂ Á Ø÷Δ,

¿∞‘ Ó«‘Ó ‘ÓÁÓ «ÁºÂ∂ È∂Õ

76 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

√≈˘ Á∂ ’ ∂ Í ºÂfiÛ ¿∞√ ˘,

Ó«‘’ ‘∂ Ó Ω√Ó «ÁºÂ ∂ È ∂Õ

¬ ∂Áª È≈ √Δ ’Á∂ √ Ø«⁄¡≈,

«‹ºÁª Á∂ Ó≈ÂÓ «ÁºÂ ∂ È ∂Õ

ËΔ¡ª «ÁºÂΔ¡ª ÿπº◊Δ¡ª «‹‘Δ¡ª,

Í Ï øÁ ∂ ˜≈ÒÓ «ÁºÂ ∂ È ∂Õ

«ÁÒ ÁΔ¡ª Í◊‚ø‚Δ¡ª

«ÁÒ ÁΔ¡ª Í◊‚ø‚Δ¡ª ‹∂ √ΩÛΔ¡ªÕ

’Δ ‘Ø«¬¡≈ √Û’ª ª ‘Ø¬Δ¡ª ⁄ΩÛΔ¡ªÕ

«¬√ ’Á È∂ ÒØ’ ÏΩ‰∂ ‘ Ø ◊¬∂,

Ó∂˜ Â∂ ⁄Û∑Á∂ Ò◊≈ ’∂ ÍΩÛΔ¡ªÕ

«Á√ «‘≈ ‘À ËπøÁ Ë»ø¡ª Í√«¡≈,

Á» «‹ºÊØ∫ º’ «È◊∑≈Úª ÁΩÛΔ¡ªÕ

Óπ º’ÁΔ È≈ ◊ºÒ √Δ∫ ÓØÏ≈«¬Ò ”Â∂,

»-Ï-» ‘Ø ’∂ È≈ ◊ºÒª ¡ΩÛ∑Δ¡ªÕ

Ó≈»-ÊÒ «Ú⁄ ¡≈Í‰Δ ¤ª ÂØ∫ «ÏȪ,

‘Ø È≈ ¤≈Úª «’ÂØ∫ ÚΔ ÏΩÛ∑Δ¡ªÕ

ËπºÍ ¤ª ‹≈¬Δ¡ª È∂ «¬º’Ø Óª ÁΔ¡ª,

‹øÓΔ¡ª È∂ ¡√Ò ÌÀ‰ª ‹ΩÛΔ¡ªÕ

’ΩÛΔ¡ª ◊ºÒª ˘ ¤º‚Ø ‘π‰ ‹È≈Ï,

fiºÒÁ≈ Șª È≈ ’Ø¬Δ ’ΩÛΔ¡ªÕ

È’Ù √Ì Á∂ «⁄‘«¡ª ÂØ∫ ◊≈«¬Ï È∂,

«ÎÈ √Ì ÓΩΔ∫ «‡’≈¬Δ ÂΩÛΔ¡ªÕ

¡≥«È∑¡ª ˘ ’Δ ÍÂ≈ √√Ϙ Á≈,

◊π ø «◊¡ª ˘ ’Δ ◊≈ ∂ ◊ΩÛΔ¡ªÕ

77 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

ÓÀ∫ ‘ª Â∞Í’≈

ÓÀ∫ ‘ª Â∞Í’≈ Í Ó∂∂ «Ú⁄ «¬’ √ÓπøÁ ’ÀÁ ‘ÀÕ

ÓÀ∫ ‘ª «‹√ ÁΔ ’ÀÁ «Ú⁄ ¿∞‘ Ó∂∂ ¡≥Á ’ÀÁ ‘ÀÕ

’≈«¬Ó ‘π‰ ÚΔ, √Δ ¿∞ÁØ∫ ÚΔ, ≈‹ ÍØ√ Á≈ ⁄πÎ∂,

Í «’Â∂ ‘π‰ ÁØ ’∞ ˆ˜ ʪ «Ú⁄ √’øÁ ’ÀÁ ‘ÀÕ

‹Ø √Δ ◊ºÒª È≈Ò Ò≈™Á≈ ‡≈’Δ¡ª ¡√Ó≈È ˘,

‘π‰ «’√∂ ¡ıÏ≈ «Úº⁄ √π«‰¡≈ ‹¶Ë ’ÀÁ ‘ÀÕ

ÓÀ∫ ‹ÁØ∫ ÚΔ Á∂÷Á≈ ‘ª Á∂÷Áª ’∞ºÒ ’≈«¬È≈Â,

«¬’ ¡ÈØ÷≈ Ó∂Δ¡ª ¡º÷ª ”⁄ Ó≥˜ ’ÀÁ ‘ÀÕ

Ø «‘≈ Ì◊Ú≈È ‘Δ ÙË≈¨¡ª ÚÒ Á∂÷ ’∂,

≈‹√Δ ÓØ‘∂ ÁΔ¡ª ⁄≈Òª ”⁄ Ó≥Á ’ÀÁ ‘ÀÕ

ÙÏÁ Â∞√Δ∫

„»ø‚Ø ¡Ê Â∞√Δ∫ ÙÏÁª ”⁄Ø∫ ¿∞Ò‡∂ «√ºË∂ ’ ’∂ Ì≈ ‹Δ!

¡º‹ ‘ ◊ºÒ Á≈ ÓÂÒÏ Íπº·≈ ¡‹ ‘ Ï≈˜Δ ¿∞Ò‡Δ Ï≈˜ΔÕ

¡ÀÚ∂∫ «¬Ù’ Ó≈ÓÒ∂ Á∂ «Ú⁄ ‚≈‘ Ï«‘øÁ≈ ‘À ’Ø¬Δ ¡«Ûº’≈,

Í«‘Òª ÚΔ ’Δ ’ √«’¡≈ √Δ ‘π‰ ÚΔ ’Δ ’ √’ÁÀ ’≈˜ΔÕ

Â’Û∂ Á≈ √Ω √ºÂΔ∫ ÚΔ‘Δ∫ Ó≈Û∂ Á≈ Í √Ω ÚΔ √ºÂ,

Ó≈Û∂ ÁΔ ÎÛ ËΩ‰ ÓØÛØ Â’Û∂ È≈Ò ‘À ’Δ fi◊Û≈ ‹ΔÕ

ÁÛΔ ÁÒΔÒ ‘À «’‘Û≈ Íπº¤Á≈ ‚ø‚≈ ‘Δ ’μ„Á≈ ‘À ’ø‚≈,

«ÙÚ ÁΔ ⁄μÒÁΔ ‘À Ï‘πÂΔ ‹ª «Î ÊØÛ∑Δ Ï‘π ÓπÒ∑≈‹ΔÕ

ÈÚ∂∫ ’≈ÎΔ¬∂ ¡Â∂ ÁΔΪ Һ̉ ‘Δ È≈ ÒºÌÁ∂ ‘≈∂,

«ÁÒ «Ú⁄ Ì≈Ú Ì∂ Ì ¿∞¤Ò‰ Í ÙÏÁª ÁΔ ‘∂ ÓπÊ≈‹ΔÕ

’øÓ «’√∂ Á≈ ‘ π øÁ≈ ‘ À ª ‘ ؉ «Á˙ ¡‡’≈˙ È≈,

’Δ’ ‘Ø«¬¡≈ «¬‘ È≈ Íπ º¤Ø ‘π øÁ∂ √≈∂ ’øÓ «Ò‘≈˜ΔÕ

78 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

¬∂√ Â∑ª Á≈ ’Ø¬Δ √ΩÁ≈ ’ È≈ Ï«‘‰≈ Ìπ ºÒ-ÌπÒ∂÷∂,

’∞fi ÿÛΔ¡ª ÁΔ ÷πÙΔ Ò¬Δ «‹™ ’∞Ò ¿∞Óª ÁΔ ÍΔÛ «Ú‘≈‹ΔÕ

Â∂∂ «÷¡≈Ò È≈Ò

Â∂∂ «÷¡≈Ò È≈Ò, ’πfi ¡≈͉∂ «’¡≈√ È≈ÒÕ

’ ◊π¯Â◊» «‘≈ ‘ª, ¡≈Í‰Δ «Í¡≈√ È≈ÒÕ

«¬’ Ù’Ò ı»Ï√»Â, fiΔª ”⁄Ø∫ fi≈’ÁΔ,

«‘øÁΔ ‘À ¡ÀÈ «‹‘ÛΔ, Ó∂∂ «ÈÚ≈√ È≈ÒÕ

«ÙÂ≈ «‘≈ ‘À ÎπºÒ Â∂, ’ø‚∂ Á≈ Óπº„ ÂØ∫,

«¬’ Á≈ «ÚÈ≈Ù È≈Ò Â∂, «¬’ Á≈ «Ú’≈√ È≈ÒÕ

ÂÀȱø ÓÀ∫ »‘ ”⁄ ¡≈͉∂ ¬∂Áª «Ò¡≈ Ú√≈,

«’ √≈‘ ÚΔ ÒÀ «‘≈ ‘ª, Â∂∂ √Ú≈√ È≈ÒÕ

Ó∂ ∂ ⁄ πÎ ∂ ÿ∂≈, «¬’ ⁄π øÏ’Δ «‹‘≈,

√ßÏßË º÷Á≈ ‘ª, ’∞fi ¡≈√ Í≈√ È≈ÒÕ

«˜øÁ◊Δ Â∂ ÓΩ ¡≥Á ‘π‰ Î’ ’Δ «‘≈,

ÓÈ≈ ‘πÒ≈√ È≈Ò Â∂ ‹Δ‰≈ ‘πÒ≈√ È≈ÒÕ

ÿ √Δ ÓÀ∫ Ó◊ ¿∞√ «ÁÈ ÿ≥π«Ó¡≈ Ϙ≈ ’Ω‰,

Ó∂Δ ‘Δ Ù’Ò ÒÀ ’∂, Ó∂∂ «ÒÏ≈√ È≈ÒÕ

ÏΔ «◊¡≈ «ÁÈ

ÏΔ «◊¡≈ «ÁÈ ÏΔ «◊¡≈Õ

‘Ø «¬«Â‘≈√ ¡ÂΔ «◊¡≈Õ

÷ πÙΔ¡ª ‘≈√ ∂ Ò À ’ ∂ ¿ ∞‘,

Á∂ ˆÓ ÁΔ ÓÒ’Δ «◊¡≈Õ

«Í¡≈ ”⁄ ’Ϙ≈ ⁄≈«‘¡≈ ÓÈ,

‘Ø √Δ ÏÛ≈ ÍÒΔ «◊¡≈Õ

79 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

«¬ º’ Ø fi≈ÂΔ Ó≈ ’∂ ¿ ∞‘,

Â≈Û √Δ Ó∂Δ ÈΔ «◊¡≈Õ

Ó ÀÈ ± ø Ó ∂≈ ’ ºÒ ∑ ‚≈ ’∂,

¡º‹ ÚΔ ’ ÌÀÌΔ «◊¡≈Õ

¡ËÚ≈‡∂ ‘Δ ¤º‚ ’∂ √Δ,

Ó ÀÈ ± ø Ó ∂≈ ÓΔ «◊¡≈Õ

‹Ø √Δ Ì∂ ´’≈«¬¡≈ ¿∞√,

‘ Ø Ó ÀÈ ± ø Í ÃÂΔ «◊¡≈Õ

’æÒ≈ È‘Δ∫ ‹ªÁ≈ ‘Ø«¬¡≈,

ÒÀ Ó ∂≈ ‘ ◊Δ «◊¡≈Õ

‘ Ó Ó∂≈

‘ ˆÓ Ó∂≈ √’≈ √’∂ Һ◊Á≈ ‘ÀÕ

«¬‘ «¬’ ¶Ï≈ ⁄ΩÛ≈ ÷∂ Һ◊Á≈ ‘ÀÕ

ÒØÛª, ÊØÛª, ‘ØÛª, ‹ØÛª ÂØÛª Á≈,

ÿ ÿ «¤«Û¡≈ ’∞»’Ù∂ Һ◊Á≈ ‘ÀÕ

¿∞√ ˘ ’Δ ‹∂ Òº◊Á≈ ’Ø¬Δ ¡◊∂ ª,

¿∞‘ ª Í»¤Ò Úª◊ ͤ∂ Һ◊Á≈ ‘ÀÕ

√≈˘ √≈≈ √≈Ò Ó‘ΔÈ∂ √Ì ⁄ø◊∂,

¿∞√˘ «¬º’Ø ⁄ø◊≈ ⁄∂ Һ◊Á≈ ‘ÀÕ

⁄ø◊Δ Ó≥ÁΔ fi»·Δ √æ⁄Δ √Ì √Ófiª,

÷πμ«Ò∑¡≈ Ó∂≈ ÂΔ‹≈ È∂ Һ◊Á≈ ‘ÀÕ

’Δ Íπº¤Á∂ ‘Ø ‘≈Ò ¿∞‘Á≈ ’∞fi È≈ Íπº¤Ø,

Í ’∞fi Í«‘Òª È≈ÒØ∫ «Ï‘ Һ◊Á≈ ‘ÀÕ

80 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

’º‹Ø ËΔ¡ª Á∂ ÍÁ∂

«È ÈÚΔ¡ª ÿ‡È≈Úª ‘πøÁΔ¡ªÕ

Ï∂-Íμ È∂ ¡ÏÒ≈Úª ‘πøÁΔ¡ªÕ

«⁄º‡ ∂ «ÁÈ «Ú⁄ ’≈Ò∂ ’≈∂,

ÌΔ¡ª ͫº’≈Úª ‘π øÁΔ¡ªÕ

ÁÎÂ, ‘؇Ò, Í≈·-ÙÒ≈Úª,

«È ÏÁÈ≈Ó √ªÚª ‘πøÁΔ¡ªÕ

‹Á ÚΔ √π‰Δ¬∂ ËΔ¡ª ˘ ‘Δ,

Ó≈È ÁΔ¡ª √Ò≈‘Úª ‘πøÁΔ¡ªÕ

ËΔ¡ª «ÏÈ ÿ ’∂‘∂ ÿ È∂,

√π ßfl-Ó√≈‰ ‹◊∑≈Úª ‘π ßÁΔ¡ªÕ

«˜ßÁ◊Δ Á≈ È∂ Ó≈‰ ‘πßÁΔ¡ª,

⁄≈ȉ Á≈ «√È≈Úª ‘πßÁΔ¡ªÕ

¿π‘ ÿ √π÷Δ ’Á∂ È≈ ‘π ßÁ∂,

«‹√ ÿ ËΔ ÁΔ¡ª ‘≈Úª ‘πßÁΔ¡ªÕ

«‹æÊ ∂ Ó≈‰ ËΔ¡ª Á≈ ‘ π ßÁ≈,

ͱ‹ÈΔ’ ¿π‘ ʪڪ ‘π ßÁΔ¡ªÕ

ʪڪ È‘Δ∫ ¡«‹‘Δ¡ª ʪڪ,

æÏ ÁΔ¡ª ÁΔ¡ª Á◊∑≈Úª ‘πßÁΔ¡ªÕ

’æ‹ Ø ‘ π‰ ËΔ¡ª Á∂ ÍÁ∂,

ÓÀÒΔ¡ª «Èæ «È◊∑≈Úª ‘πßÁΔ¡ªÕ

«¬‘ ÿπ◊Δ¡ª Ó≈√±Ó ◊π‡≈ª,

ÌØÒΔ¡ª Ì≈ÒΔ¡ª ◊ªÚª ‘πßÁΔ¡ªÕ

È≈Ò ¿π‘Á∂ ¸Í ⁄≈Í ÂπÁΔ¡ª,

È≈Ò «‹‘Á∂ ÒÀ Ò≈Úª ‘πßÁΔ¡ªÕ

81 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

ËΔ¡ª Á∂ È≈Ò ÚÀ ’Ó≈ ’∂,

«ÓÒÁΔ¡ª Ï‘π √˜≈Úª ‘πßÁΔ¡ªÕ

È≈ «¬√ ÒØ’ ”⁄ „Ø¬Δ «ÓÒÁΔ,

È≈ ¿π√ ÒØ’ ”⁄ ʪڪ ‘πßÁΔ¡ªÕ

πæ÷ª È≈Ò È∂

πæ÷ª È≈Ò È∂ ¤ªÚª ÁΔ¡ª ÁØ√ÂΔ¡ªÕ

«‹™ ËΔ¡ª Â∂ ÓªÚª ÁΔ¡ª ÁØ√ÂΔ¡ªÕ

Á«¡≈Úª Á∂ ’ß«„¡ª Úª◊ ÷π ◊¬Δ¡ª,

’æ⁄Δ¡ª Ï∂-ÍzÚ≈Ú∑ª ÁΔ¡ª ÁØ√ÂΔ¡ªÕ

ÈÚ∂∫ ÈÚ∂∫ ¡«Ë¡≈¬∂ Ô≈Ø ‹ØÛÁΔ¡ª,

’ÁÓª Á∂ È≈Ò ≈‘Úª ÁΔ¡ª ÁØ√ÂΔ¡ªÕ

ÈÚ∂∫ «ÈÙ≈È∂ ÈÚ∂∫ Ï‘≈È∂ „± ß‚ÁΔ¡ª,

ÈÀ‰ª È≈Ò «È◊≈‘Úª ÁΔ¡ª ÁØ√ÂΔ¡ªÕ

ÈÚΔ¡ª √±fiª √Ø⁄ª Á≈ √ß⁄≈ ’È,

È«Ú¡ª È«Ú¡ª ʪڪ ÁΔ¡ª ÁØ√ÂΔ¡ªÕ

‘πßÁΔ¡ª È∂ Í Ï‘πÂ≈ «⁄ È≈ ⁄æÒÁΔ¡ª,

‘≈√∂ ÷πÙΔ¡ª ⁄≈Úª ÁΔ¡ª ÁØ√ÂΔ¡ªÕ

Íπæ◊ÁΔ¡ª È≈ Ô≈ ’Á∂ ÚΔ Íπæ◊ÁΔ¡ª,

‘ß√ª Á∂ È≈Ò ’ªÚª ÁΔ¡ª ÁØ√ÂΔ¡ªÕ

Ìæ‹Δ¡ª Ϫ‘Úª ÂØ∫ ‘Δ Î∂ ÍÂ≈ Òæ◊ÁÀ,

’Δ ‘πßÁΔ¡ª ◊Ò Ïª‘Úª ÁΔ¡ª ÁØ√ÂΔ¡ªÕ

ÂÈ Â∂ √≈‘ È≈ «‹Ú∂∫ √ÁΔÚΔ∫ «ÈÌÁ∂ È∂,

Ú’ÂΔ ‘πßÁΔ¡ª È∂ Ȫڪ ÁΔ¡ª ÁØ√ÂΔ¡ªÕ

82 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

˜«‘ΔÒΔ¡ª ÍΩ‰ª È∂

˜«‘ΔÒΔ¡ª Í Ω‰ª È∂ Í zÁ ±Ù “◊ß◊≈” ˛Õ

Ï∂-ß◊ È∂ √Ì «⁄‘∂ fi ß‚≈ ‘Δ «Âß◊≈ ˛Õ

«ÁæÒΔ ÁΔ ◊æÒ ¤æ‚Ø ‘ π‰ È◊ ◊ª √≈∂,

‘ ◊ÒΔ Ó‘æÒ∂ «Ú⁄ ‘ Ù«‘ “¿πß◊≈” ˛Õ

«¬È√≈Î «Î∂ ´«’¡≈ fiπ«’¡≈ ˛ Â≈˜± ÚΔ,

Â’ ÙÓ∑ª √≈‘Ó‰∂ ÚΔ ´æ’ «‘≈ ÍÂß◊≈ ˛Õ

‘ ’ßÓ ’π⁄ æ‹≈ ˛ ‘ Í‘π ß⁄ ¡Í≈‘‹ ˛,

’πfi ÚΔ Í z√ ß◊ È‘Δ∫ √Ì Ï ∂-Í z√ ß◊≈ ˛Õ

Úß‚Δ¡ª È∂ Â∂Ûª È∂ Ú≈˱ ÁΔ¡ª ¤∂Ûª È∂,

‘ Ø«¬¡≈ ‘ ‘ Ø‰Δ Á≈ ÓÈ‘±√ Ó πÛ ß◊≈ ˛Õ

ÓÈ √≈Î ÏÛ≈ ¿π√ Á≈ ’«‘ßÁ∂ È∂ “’ßÚÒ” «‹√ ˘,

¡Êª Á≈ ÙΔΔ ∫ Í Ï ØÒª Á≈ ’πÛ ∑ ß◊≈ ˛Õ

ÓΩ√Ó È‘Δ∫

’∞ºfi «’√∂ ˘ ’πfi ’«‘‰ Á≈ ÓΩ√Ó È‘Δ∫Õ

√π‰ «Ò¡≈ ª √«‘‰ Á≈ ¡≈ÒÓ È‘Δ∫Õ

fi ±· «ÓÒÁ≈ ‘ ‹◊∑≈ ‘Δ √≈ÏÂ≈,

√ æ⁄ «ÓÒÁ≈ Í «’Â∂ √≈ÒÓ È‘Δ∫Õ

‘ «Ò÷∂ Í æ Á≈ ¿π μ ÚΔ «ÓÒ∂,

«¬‘ ª √ßÌÚ ‘Δ È‘Δ∫ Ò≈˜Ó È‘Δ∫Õ

«ÁÒ ‘Δ ’Δ ‹∂ Áπ÷ ”⁄ ÚΔ È≈ Íøÿ«¡≈,

¡æ÷ ’Δ ‹∂ ¡æ÷ ‘ Ø¬Δ ÈÓ È‘Δ∫Õ

◊Δ ’Δ ‹∂ ◊Δ «Ú⁄ È≈ ÁÁ ˛,

√π ‘Δ ’Δ ‹∂ √π ”⁄ ˛ √◊Ó È‘Δ∫Õ

83 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

ÂÈ Ó∂ ∂ Á ∂ ª ÚÍ≈Δ È∂ ÏÛ∂,

Í Ó ∂ ∂ ÓÈ Á≈ «’Â∂ Ó«‘Ó È‘Δ∫Õ

√«‘‹ Íæ’∂ «ÓÒÁΔ¡ª È∂ ¡À “’ßÚÒ”,

«ÓÒÁΔ¡ª ÓÙ‘±Δ¡ª «¬’ ÁÓ È‘Δ∫Õ

‹≈‰≈ «’ºÊ∂ ‘À

‹≈‰≈ «’æÊ ∂ ˛ ¬ ∂Ê ∂ ‘Δ «‘‰≈ ˛Õ

Ì≈Ú∂ ∫ «’ «¬‘ ±Í ÏÁÒ‰≈ Í À‰≈ ˛Õ

¿πÛ ’∂ Í≈‰Δ ω∂ ‘Ú≈Û, ω∂ ÏæÁÒ,

ÏæÁÒ È∂ «Î Ú÷≈ ‘ Ø ’ ∂ Ú«‘‰≈ ˛Õ

¿πÛ ’∂ «Óμ‡Δ ÿæ‡ ∂ fi æ÷Û ‘ Ø ‹≈‰≈,

fi æ÷Û È∂ «Î ¬ ∂Ê ∂ ¿ π μÂ Í À‰≈ ˛Õ

«¬‘ ⁄æ’ ˛ √≈≈ ¤±‰ ∑-¤π‘≈¬Δ Á≈,

⁄æ’ «¬‘Ø √ÁΔÚΔ ⁄μÒÁ∂ «‘‰≈ ˛Õ

«ÁÈ „Ò‰≈ «Î ≈ Ϳ± «Î ⁄Û±∑ √Ú∂,

«Î ¬ ∂Ê ∂ ⁄≈ȉ Á≈ ÿ∂≈ «‘‰≈ ˛Õ

«‹√ «Óμ‡Δ ”⁄Ø∫ ÂÈ √≈‚∂ È∂ È’Ù Ò¬∂,

¿π‘ «’ßfi «Óμ‡Δ ¿π‘ «Óμ‡Δ ª ◊«‘‰≈ ˛Õ

¡≈¿π‰≈ ‹≈‰≈ ª «ÈΔ¡ª ¡¯Ú≈‘ª È∂,

Ó∂ ∂ ÂÈ ÁΔ «Óμ‡Δ Á≈ «¬‘ ’«‘‰≈ ˛Õ

«¬‘ ËÂΔ ‘Δ Óª ‘À √≈‚Δ, Óª ¡√ÒΔ,

√Á≈ √Á≈ «¬√ ÁΔ ◊ØÁΔ «Ú⁄ Ï«‘‰≈ ˛Õ

¬ ∂√ ∂ Á≈ ‘Δ ÷≈Ë≈ ÍΔÂ≈ ˛ ¡≈ͪ,

«¬√ ÁΔ ÍΩ‰ ”⁄ ‘Δ ¡≈ͪ √≈‘ ÒÀ‰≈ ˛Õ

‘ Ø Áπ¡≈≈ «’‘Û≈ ˛ √≈‚≈ Ô≈ Ø,

«‹ æÊ ∂ ¡≈ͪ ‹≈ ¡≈÷ ˘ „«‘‰≈ ˛Õ

84 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

‹ Ø ’ πfi ÚΔ ⁄≈‘ΔÁ≈ «ÓÒ‰≈ ˛ ¬ ∂Ê Ø ∫ ,

¬ ∂√ ∂ Â Ø ∫ ‘Δ ¡≈ͪ √Ì ’πfi ÒÀ‰≈ ˛Õ

√±¬Δ Á∂ «‚æ◊‰ «‹ßÈ∂

√±¬Δ Á∂ «‚◊‰ «‹ßÈ ∂ ‘ ج ∂ ÷Û≈’ È≈ÒÕ

˛ ¡æ÷ ÷ π æÒ ∑ ‹ªÁΔ Ó ∂Δ ÂÛ≈’ È≈ÒÕ

ÁπÙÓ‰ ⁄Ò≈’ √ß◊ ª «È̉≈ ÓÀ ∫ ‹≈‰Áª,

ÓπÙ«’Ò ÏÛ≈ ‘À «È̉≈ «Ó ⁄Ò≈’ È≈ÒÕ

ÁπÙÓ‰ ª ˛ √Δ ÁπÙÓ‰ ÁπÙÓ‰ Á∂ Úª◊ «Ó«Ò¡≈,

«Óμ È≈ ‘Ø ’∂ «Óæ «Ó«Ò¡≈ ÂÍ≈’ È≈ÒÕ

¡ÀÚ∂∫ ‘Δ ¿π‘ ª ◊æÒ Á≈ ◊πæ√≈ ˛ ’ «◊¡≈,

Ó À ∫ ª √Δ ◊æÒ ’ΔÂΔ ¡ÀÚ ∂ ∫ Ó˜≈’ È≈ÒÕ

‘π ßÁΔ¡ª È∂ Ï‘π Ú√ª ÂÈ ÁΔ ÷πÙΔ Ò¬Δ,

ÏßÁ≈ ¡√Ò ”⁄ «‹™Á≈ ±‘ ÁΔ ÷π≈’ È≈ÒÕ

√±Â È‘Δ∫ √◊Ø ∫ ˛ √Δ √Óπ æ⁄Â≈,

‘√ÂΔ Á≈ ’Δ ˛ «ÙÂ≈ Ô≈ Ø Í πÙ≈’ È≈ÒÕ

¿π‘ ÚΔ Âª ı≈’ ‘Ø ’∂ «Óμ‡Δ ”⁄ «ÓÒ «◊¡≈,

ÓÀ˘ «‹‘È∂ «ÓÒ≈«¬¡≈ «¬’ «ÁÈ √Δ ı≈’ È≈ÒÕ

ÓßfiË≈ ¶ÿ ¡≈«¬¡≈ ¡≈ ‚π μ«Ï¡≈ «’È≈∂,

¡’√ ‘Δ ˛ ‘ π ßÁΔ «¬‘Ø Â À≈’ È≈ÒÕ

«⁄ ÂØ∫ ¿π‚Δ’Á≈ √Δ «‹√ ˘ ÓÀ∫ ‘Ø «Ú¡≈’πÒ,

¡≈«¬¡≈ ª Âπ «◊¡≈ ¿π‘ «’√∂ ‘Ø ◊≈‘’ È≈ÒÕ

‚Á∂ «ÎΔ¬∂

‚Δ¬∂ «’√ ’ΔÂ∂ ¡‰’ΔÂ∂ Í≈Í ÂØ∫Õ

‹≈ «’ ‚Á∂ «ÎΔ¬∂ ¡Í‰∂ ¡≈Í ÂØ∫Õ

85 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

«‘ßÁΔ ˛ ’πfi ¬∂√ Â∑ª ÁΔ ÿÏ≈‘‡,

‚∂ «‹™ «ÈÁ∂Ù’ “«ÎÒÓ ÎÒ≈Í” ÂØ∫Õ

Óπ’ÁΔ ˛ ‘ ◊æÒ ¡≈ ’∂ √ßÂ≈Í Â∂,

¡◊ÒΔ Î ∂ Ù π ± ‘ π ßÁΔ √ ßÂ≈Í ÂØ ∫Õ

◊æÒ √Á≈ ‘Δ ÂπÁΔ «‘‰Δ ⁄≈‘ΔÁΔ,

÷ΩÎ ÏÛ≈ ¡≈™Á≈ ˛ “ÎπæÒ √‡≈Í” ÂØ∫Õ

◊æÒ Ùπ ± ‘ π ßÁΔ ˛ ª ÷ πÙ ‘ π ßÁ ∂ ‘ª,

Í ‚Á∂ ‘ª √Ø⁄ ’∂ “√ΔÈ ‚≈Í” ÂØ∫Õ

¡√Δ∫ ’‘≈‰Δ ¿π‘ ‘ª ‹Ø «ÁÒ⁄√Í È‘Δ∫,

ȈÓ≈ ¿π‘ ‘ª ‹Ø ˛ «ÏÈ≈ ¡Ò≈Í ÂØ∫Õ

«’™ È≈ ‘√‰ ÒØ’Δ∫ ¿π‘ÁΔ ÍπÙ≈’Ø∫ ‹Ø,

Í≈¬Δ «ÎÁ≈ Ú‚Δ ¤Ø‡Δ È≈Í ÂØ ∫Õ

√«‘Ó∂ √«‘Ó∂ Òæ◊Á∂ È∂ √Ì Á∂ «⁄‘∂,

÷ Ω ∂ √«‘Ó∂ ‘ ج ∂ «’‘Û∂ √≈Í ÂØ ∫Õ

±‘ Âæ’ Í‘πß⁄‰ ÂØ∫ Í«‘Òª ‘Δ Óπæ’ ‹ªÁΔ,

◊æÒ ¡◊ª‘ È≈ ÂπÁΔ ¤æÒ∂ ¤≈Í ÂØ∫Õ

√Δ ª √Δ ¿π√ ˘ Óª ÁΔ «ÓÒΔ ’Ó≈Ò,

√±Â «ÓÒΔ ’»Í √Δ Ï∂Ùº’ Ï≈Í ÂØ∫Õ

«‘ßÁΔ √ÁΔÚ Ó∂∂

«‘ßÁΔ √ÁΔÚ Ó∂∂ Ó∂Δ ‹≈È, È≈Ò È≈ÒÕ

«‘ßÁΔ ˛ ˙√ ÁΔ ‘Δ Óπ√’≈È, È≈Ò È≈ÒÕ

«’√ ˘ ˛ «Ú‘Ò «Íæ¤Ø∫ ’Á≈ ‘∂ «‘√≈Ï,

È∂’Δ ÏÁΔ Á≈ ‘πøÁ≈ Ìπ◊Â≈È, È≈Ò È≈ÒÕ

ËÂΔ ˘ ͱ‹Áª ÓÀ∫ Óª ¡≈Í‰Δ ÂØ∫ ÚæË ’∂,

«¬‘ Á∂÷ Ó∂∂ ‘π ßÁ≈ ¡√Ó≈È, È≈Ò È≈ÒÕ

86 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

’πfi ’π Ï⁄≈ ’∂ Â∂Δ ÷≈ ÚΔ μ÷ «‘ª,

’πfi ’ «‘≈ ‘ª «˜ßÁ◊Δ ’πÏ≈È, È≈Ò È≈ÒÕ

Òæ◊ÁÀ ‹ÁØ ∫ «’ Ó π æ’Δ ˛ ‘ √ ßÌ≈ÚÈ≈,

˙ÁØ∫ ÚΔ ’πfi ’π ‘πßÁ∂ «¬Ó’≈È, È≈Ò È≈ÒÕ

«¬’ Ú≈ ÓÀ∫ Í‘≈Ûª ˘ «ÓÒ‰ ‹Á «◊¡≈,

√≈∂ ‘Δ ⁄æÒ Í¬∂ √Δ ÓÀÁ≈È, È≈Ò È≈ÒÕ

’ΔÂ∂ ˆπÈ≈‘ª ÁΔ ÓÀ∫ Íø‚ ÏßÈ∑ ’∂ Âπ «Í¡≈,

«‘æ’ Â≈‰ ’∂ Âπ∂ ’πfi ÚÁ≈È, È≈Ò È≈ÒÕ

ϱ‘ ∂ Ó√ΔÂ, Ó ßÁ, «◊‹∂ Á ∂ ÷ ØÒ ∑ ’ ∂

Âπ«¡≈ √Δ ‘ Íz’≈ Á≈ Ì◊Ú≈È, È≈Ò È≈ÒÕ

«˜ßÁ◊Δ Á∂ Ó‘ªÌ≈ ’πæÁ‰Ø∫ √ª ‚ «◊¡≈,

Âπ«¡≈ ª “«¥ÙÈ” ‘Ø ’∂ æÊÚ≈È, È≈Ò È≈ÒÕ

πμ÷ ‘πßÁ≈ √Δ

«¬√ ʪ Â∂ «¬’ πæ÷ ‘πßÁ≈ √ΔÕ

«‹√ Á≈ √Ì ˘ √πæ÷ ‘π ßÁ≈ √ΔÕ

«¬√ μπ÷ ÚæÒ ˘ ‘ Íø¤Δ Á≈,

‘Ø«¬¡≈ ¡’√ πı ‘π ßÁ≈ √ΔÕ

¿π‘ ÚΔ «ÁÈ √È ¿π√ ÁΔ¡ª Șª,

Á∂ «Ú⁄ Ó∂≈ Ó π μ÷ ‘ π ßÁ≈ √ΔÕ

‘ π‰ Î ØÒ Ø «¬«Â‘≈√ Â∂ Ò æÌ Ø,

¬ ∂Ê ∂ ’ÁØ ∫ ÓÈπ æ÷ ‘ π ßÁ≈ √ΔÕ

‘π‰ ıπÁ◊˜Δ √Ì Á∂ √ÈÓπμ÷,

Θ ’Á∂ Í zÓ π æ÷ ‘ π ßÁ≈ √ΔÕ

«¬’ ÍÒ Á≈ ÁÙÈ ‘Δ ¿π√ Á≈,

Ò≈‘ Á∂∫Á≈ ‘ Ìπ æ÷ ‘π ßÁ≈ √ΔÕ

87 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

‘ π‰ ‹Ø ËπıÁΔ ≈ı «‹‘≈ ˛,

ÁΔÚ≈ ’Á∂ ⁄-Óæ π÷ ‘ π ßÁ≈ √ΔÕ

屧 «Óμª ˘ ØÈÀ∫

± ß «Ó æª ˘ ØÈ À ∫ ’ Ø√ ∂ Ô≈ª ˘,

’ΔÂΔ Â∂∂ È≈Ò ’Δ Â∂∂ Ì≈Úª Á∂÷Õ

ÓπÛ ÓπÛ «’‘Û≈ «¬√ ≈‘Ø∫ ¶ÿ‰≈ ¡≈ͪ,

«’™ È≈ ‹Ø ’πfi Á∂÷ √’ª ¿π‘ ‹≈Úª Á∂÷Õ

ÓÀ∫ ‘Δ «‹È∑ª «È◊≈‘Úª Á≈ √Δ È± ’Á∂,

˙‘Δ ÏÁÒΔ «ÎÁ∂ «’Ú∂∫ «È◊∑≈Úª Á∂÷Õ

’Δ √Δ ‹∂ Á Ø ◊æÒª ’ ‘Δ Ï À· ∂ Á Ø,

«’ßÈΔ¡ª «ÓÒΔ¡ª √≈˘ √÷ √˜≈Úª Á∂÷Õ

˙√ ‹◊∑≈ «’™ ÊØ∑ª ¿π· ÷ÒØ∫ÁΔ¡ª È∂,

ÎπæÒª ÁΔ «‹√ ‹◊∑≈ ÍÈΔΔ Ò≈Úª Á∂÷Õ

√πæ«Â¡ª ˘ ª ‹Á ÚΔ ’‘Ø ‹◊≈ Ò¬Δ¬∂,

¡ÀÍ ‹≈◊«Á¡ª ˘ «’Ú∂∫ ‹◊≈Úª Á∂÷Õ

Ìæ‹Δ¡ª Ï≈‘Úª ◊Ò ¡≈™ÁΔ¡ª È∂ ¡’√,

◊ˇ Í √≈ÏÂΔ¡ª ÂØ∫ «’Ú∂∫ Ï⁄≈Úª Á∂÷Õ

Ù«‘ Ó∂ ∂ Á∂ ÒØ’Δ ÒÀ ∫Á∂ ÈΔª Â≈Û,

¡≈™Á∂ ‹ªÁ∂ Ï ßÁ ∂ Á≈ Í z¤≈Úª Á∂÷Õ

¡Í‰∂ Í π æª ˘ ‘Δ ‘ π ßÁ ∂ Ú ∂÷, ’Íπ æÂ,

√Ø⁄ÁΔ¡ª ’Δ ‘؉◊Δ¡ª ‘π‰ ÓªÚª Á∂÷Õ

Ô≈ª Á≈ Â∂ ¤ªÚª Á≈ Á√± «¬‘Ø,

ÍÒ ÍÒ «‘‰ ÏÁÒÁ∂ ÁØ‘Ú∂∫ Ê≈Úª Á∂÷Õ

Òæ◊Á≈ √Δ «’ Ϫfi “’ßÚÒ” Á∂ ˙ÁΔ¡ª,

Ìæ‹Δ¡ª ¡≈¬Δ¡ª Á∂÷ ’∂ «’Ú∂∫ ÏÒ≈Úª Á∂÷Õ

88 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

ÓπÙ«’Ò ÏÛΔ

«˜ßÁ◊Δ «‹¿π‰Δ ‘Ø¬Δ ÓπÙ«’Ò ÏÛΔÕ

‘ ÿÛΔ ‹≈Í∂ «‹Ú∂ ∫ ¡ßÂÓ ÿÛΔÕ

˜Ø ˜ÏÁ√ÂΔ¡ª Á∂ Á Ω «Ú⁄,

√«‘Ó ’∂ È π æ’ ∂ ÓÈπ æ÷Â≈ ˛ ÷ÛΔÕ

√ Ø⁄ ˛ √≈‚Δ «’Â∂ ¿πÒfiΔ ‘ جΔ,

«‹ ßÁ ˛ √≈‚Δ «‹Ú∂ ∫ Úıª ÎÛΔÕ

’Δ ÍÂ≈ «’‘Û∂ ¸≈‘∂ «’√ ÿÛΔ,

«‘ ‹≈¬∂ ◊æ‚Δ ¡ÛΔ ÁΔ ‘Δ ¡ÛΔÕ

¿π√ «ÏȪ ’Δ Ω‰’ª ÷ πÙÏ Ø¬Δ¡ª,

¿π√ «ÏȪ ’Δ √≈¿π‰ ÁΔ Òæ◊Δ fiÛΔÕ

«˜ßÁ◊Δ Òæ’Û √Ò∑≈ÌΔ √ πÒ ∑◊ÁΔ,

‹Ø ’Á∂ ÏˇÁΔ √Δ Úª◊ ÎπμÒ-fiÛΔÕ

ÏΔ «◊¡≈ ˛

ÏΔ «◊¡≈ ˛ Ú’Â ÏÛ≈Õ

√Óª ¡≈ «◊¡≈ √÷ ÏÛ≈Õ

«¬‘ ª ÍÂ≈ Ú ‘Δ Òæ◊≈,

ÏßÁ≈ √Δ ¿π‘ ˆÒ ÏÛ≈Õ

‘Ø √’ÁÀ Ù ÀÂ≈È ‘Δ ‘ ØÚ ∂,

‹Ø Òæ◊Á≈ ˛ Ì◊ ÏÛ≈Õ

ÒØ’ª Á≈ ’Δ √’± √Ú≈,

‹Ø ˛ ÿ ‘Δ ÷⁄ ÏÛ≈Õ

«‘‰ «Á¿π È≈ ¤∂ÛØ, ¿π‘ ª,

¡Í‰∂ ¡≈Í ”⁄ Ó√ ÏÛ≈Õ

89 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

’ÁÓ ’ÁÓ Â∂ Ï∂-˜ÏÂΔ ˛,

æ÷‰≈ Í À ∫Á≈ ˜Ï ÏÛ≈Õ

«¬È√≈Ȫ «Ú⁄ Î’ ’∂ ‹Ø,

¿π‘ ˛ «Î’≈-Ízμ√ ÏÛ≈Õ

¿π√ ’Δ ¡æ◊∂ Úˉ≈ ‹Ø,

ÓπÛ ÓπÛ Á∂÷∂ Í ÏÛ≈Õ

«ÁÈ Ì≈◊ª

«ÁÈ Ì≈◊ª Ú≈Ò≈ ⁄«Û∑¡≈Õ

‘ ÌÓ ÌπÒ∂÷≈ fi«Û¡≈Õ

ÓÀ∫ Í≈’ Í«Úæ ‘Ø«¬¡≈,

ÓÀ∫ √æ⁄ Á≈ ÍæÒ≈ Ϋۡ≈Õ

ÓÀ∫ ÈΔ⁄ «¬≈Á≈ Ìß«È¡≈,

˛ ¿πμ⁄ «¬≈Á≈ ÿ«Û¡≈Õ

‘æ’ √æ⁄ Á≈ √±‹ ¡Í‰∂,

Ó À ∫ Ó æÊ ∂ ¿ π μ ∂ ‹«Û¡≈Õ

Ó À ∫ ’ ±Û ÍÛ∑≈¬Δ ¤æ‚Δ,

ÓÀ∫ √æ⁄ Á≈ ¡æ÷ Í«Û∑¡≈Õ

‘π‰ ı≈’ ‘ج∂◊≈ ‹Ø ÚΔ,

¡≈ Ó ∂ ∂ ¡μ◊∂ ¡«Û¡≈Õ

˛ ÷ πÙΔ ‘ Ø¬Δ ‘ÓÁÁª,

ÁØ÷Δ Á≈ Ó æÊ≈ √«Û¡≈Õ

ÓÀ∫ ª ÓÈ-ÓßÊÈ ’ ’∂,

‘ª È≈Ò Ïπ≈¬Δ Ò«Û¡≈Õ

± ß √≈Ê «ÈÌ≈¬Δ ∫ Ó ∂≈,

ÓÀ鱧 Í≈ Ò◊≈¬Δ∫ ÿ«Û¡≈Õ

90 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

’ßÓ «’√∂ Á∂

’ßÓ «’√∂ Á∂ ¡≈ È≈ √«’¡≈Õ

«‚æ«◊¡ª Â≈¬Δ∫ ¿π·≈ È≈ √«’¡≈Õ

˙‘Ȫ «Î˜ «ÈÌ≈«¬¡≈, Í ÓÀ∫,

¡Í‰≈ Θ «ÈÌ≈ È≈ √«’¡≈Õ

ÓÀ∫ √Δ «‹‘Û≈ ’Ó ’Ó≈¿∞‰≈,

ÓÀ∫ ¿π‘ ’Ó ’Ó≈ È≈ √«’¡≈Õ

¿π‘ ⁄≈‘πßÁ∂ √Δ ÒÚª ÏπÒ≈ ÓÀ∫,

fi’Á≈ «‘≈ ÏπÒ≈ È≈ √«’¡≈Õ

◊Δ ÓÀ∫ «‹√ Ï≈∂ «Ò«÷¡≈ √Δ,

˙√∂ Â≈¬Δ∫ √π‰≈ È≈ √«’¡≈Õ

Ó À ∫ √ª ’ß„ ∂ «‘≈ ÷ÒØÂ≈,

‚πæÏÁ∂ Â≈¬Δ∫ Ï⁄≈ È≈ √«’¡≈Õ

≈‘ «Ú⁄ «’Ë∂ ÏÀ· «◊¡≈ √Δ,

ÓÀ∫ Óß«˜Ò ˘ Í≈ È≈ √«’¡≈Õ

«‹√ πμ÷ ‘∂·ª Ï«‘‰≈ √Δ ÓÀ∫,

ÓÀ∫ ¿π‘ πμ÷ ‘Δ Ò≈ È≈ √«’¡≈Õ

Á± ‘È∂≈ ’ Á∂ ∫Á≈ ‹Ø,

ÓÀ∫ ¿π‘ ÁΔÍ ‹◊≈ È≈ √«’¡≈Õ

‹Ø ı «˜ßÁ◊Δ ˘ «Ò÷‰≈ √Δ,

ÓÀ∫ ¿π‘ ı «Ò÷Ú≈ È‘Δ∫ √«’¡≈Õ

¡≈™Á≈ ¿π√ Á≈ ı ÚΔ ’Δ’,

‹Á «’ ÓÀ∫ ÚΔ Í≈ È≈ √«’¡≈Õ

«‹‘ÁΔ ¿π‚Δ’ ”⁄ «Ï‘ÏÒ ‘ª ÓÀ∫,

¿π‘ Ó∂∂ Âæ’ ¡≈ È≈ √«’¡≈Õ

91 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

 ± ß Ø ’ ∂ √Ì √Ófi≈ «Á æÂ≈,

ÓÀ∫ Í ’πfi √Ófi≈ È≈ √«’¡≈Õ

◊≈¿π‰ Ò¬Δ ‹Ø ◊Δ √Δ ¡≈«¬¡≈,

ÓÀ∫ ¿π‘ ‘≈Ò∂ ◊≈ È≈ √«’¡≈Õ

‹ªÁΔ Âª

‹ªÁΔ Âª ‹≈È ‹≈¬∂Õ

Í È≈ «¬Ó≈È ‹≈¬∂Õ

‹≈¬∂ È≈ Ô≈ πæ√ ’∂,

⁄≈‘ ∂ ‹‘≈È ‹≈¬ ∂Õ

Âπ«¡ª ‘∂’ ÍÀ ∫‚≈,

‘ π ßÁ≈ ¡√≈È ‹≈¬ ∂Õ

‘ π ßÁ≈ ˛ √ ±Ó≈ ‹Ø,

¤æ‚ È≈ ÓÀÁ≈È ‹≈¬∂Õ

¿π√ ’πÎ ÂØÒÁ∂ ÁΔ,

√Û ‘Δ ˜Ï≈È ‹≈¬∂Õ

√π÷ √Ø⁄Á∂ ‘ª ‘Ø Í,

Áπ÷ Á≈ √Ó≈È ‹≈¬∂Õ

‹Á «ÂÛ’Á∂ È∂ «ÙÂ∂,

ÿ ‘Ø Ó’≈È ‹≈¬∂Õ

÷πÙΔ¡ª ÁΔ ÷πÙΔ¡ª ÁΔ ˛ ÿ‡Â ÏÛΔÕ

Áπ æ÷ª ÁΔ ˛ ÏÛ∑ ÏÛΔÕ

Á∂÷ Á∂÷ ’ßÓ «¬È√≈Ȫ Á∂,

’ πÒ≈™ÁΔ ˛ Ë ÏÛΔÕ

92 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

fi ±·≈ ˛ ¿π‘ Â≈‘Δ˙∫ ª,

Ò≈™Á≈ ˛ ¿π‘ Ù ÏÛΔÕ

Ï≈‘Ø∫ ٪ √πÌ≈¡ Òæ◊Á≈ ‹Ø,

¡ßÁ ¿π√ Á∂ ÂÍ ÏÛΔÕ

◊æÒ ’∂ Ê ØÛΔ Ï ∂Ù’,

Í ’ÁÀ Ï-Ú’Â ÏÛΔÕ

Ê ØÛ ∑Δ Ê ØÛ ∑Δ ’ ’∂ ‘Δ,

‘ Ø ‹ªÁΔ ˛ Ï⁄ ÏÛΔÕ

¡æ◊ª ‘Δ Ò≈ Á∂ ∫Á≈ ¿π‘,

◊Ò ’ÁÀ ’ ßÏı ÏÛΔÕ

’Δ¬ ∂ ’Δ ˛ ¡≈Á ‘Δ,

◊æÒ ’ÁÀ ¿π‘ ˆÒ ÏÛΔÕ

◊π˜«¡≈ ‘ª ÓÀ∫

◊π˜«¡≈ ‘ª ÓÀ∫ ’«·È ‘≈Ò≈ «Úμ⁄Ø∫ ◊π˜«¡ªÕ

’ºÒ-Óπ-’ºÒ≈ √ßÿ‰∂ ‹ß◊Ò≈ «Úæ⁄Ø∫ ◊π˜«¡ªÕ

≈ ¿πÓª ÁΔ ‘È∂Δ ◊πÎ≈ «Úμ⁄ ‘Ø¬Δ ÏÂΔÂ,

«¬æ’ ˜Ó≈È≈ ‘Ø «◊¡≈ ÍzÌ≈ «Úμ⁄Ø∫ ◊π˜«¡ªÕ

ÿ ”⁄ √ª Í ÿ È‘Δ∫ √Δ, Ï≈∑ ÚΔ √Δ Ò≈-ÍÂ≈,

«¬√ Â∑ª Á∂ ¡‹ÈÏΔ Ò«‘Ó≈ «Úμ⁄Ø∫ ◊π˜«¡ªÕ

«ÁÈ ÚΔ ’Δ √Δ «ÁÈ «’√∂ ̇’∂ Óπ√≈«Î ÁΔ ’Ê≈,

≈ ÚΔ ’Δ ≈ √Δ «‹√ ≈ «Úμ⁄Ø∫ ◊π˜«¡ªÕ

¡≈Í‰Δ ‘√ÂΔ Â∂ ‘Ø«¬¡≈ ‘Ø ‘Ø«¬¡≈, È≈˜ √Δ,

‘æ√ ’∂ ‹Á ˆÓª ÁΔ Ï‘πÂ≈ «Úμ⁄Ø∫ ◊π˜«¡ªÕ

ÁØ√ÂΔ √Δ ˙√ÁΔ ’πfi «¬√ Â∑ª ‘Ø¬Δ È√ΔÏ,

¡ΩÛ ÁΔ π æÂ∂ «‹Ú∂∫ Ï√≈ «Úæ⁄Ø ∫ ◊π˜«¡ªÕ

93 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

¡≈͉∂ Â∂ ˆÀ «Ú⁄Ò∂ Î’ Á≈ Òæ«◊¡≈ ÍÂ≈,

ÓÀ∫ √ª «‹√ ÍÒ ¡≈Í‰Δ ¡Ω’≈ «Úμ⁄Ø∫ ◊π˜«¡ªÕ

’Δ «◊Ò≈ ÚΔ √Δ «’√∂ Â∂ Ó≈‰ ÚΔ √Δ ’Δ “’ßÚÒ”,

¸æÍ √ª Í ¸æÍ ÁΔ ◊æÒÏ≈ «Úμ⁄Ø∫ ◊π˜«¡≈Õ

Óπμ’Á≈ ‹ªÁ≈

Óπμ’Á≈ ‹ªÁ≈ ˛ ¿π‘ ‘ΩÒΔ ‘ΩÒΔÕ

π’Á≈ ‹ªÁ≈ ˛ ¿π‘ ‘ΩÒΔ ‘ΩÒΔÕ

‘π‰ ª Ú≈¡ Á∂ ÏπæÒ∂ È≈Ò ‘Δ Ô≈Ø,

fi æ π’Á≈ ‹ªÁ≈ ˛ ¿π‘ ‘ΩÒΔ ‘ΩÒΔÕ

ÚæÂ, Ú≈¡ Â∂ Í≈‰Δ Á∂ ‘πß«Á¡ª ÚΔ,

√π æ’Á≈ ‹ªÁ≈ ˛ ¿π‘ ‘ΩÒΔ ‘ΩÒΔÕ

‘ΩÒΔ ‘ΩÒΔ ‘Δ √Δ √ª‘Ú∂∫ ¡≈«¬¡≈,

´æ’Á≈ ‹ªÁ≈ ˛ ¿π‘ ‘ΩÒΔ ‘ΩÒΔÕ

‘π‰ Òæ◊Á≈ ˛ Θª ¡≈Í«‰¡ª ÂØ∫,

¿πμ’Á≈ ‹ªÁ≈ ˛ ¿π‘ ‘ΩÒΔ ‘ΩÒΔÕ

Îπ æÒ ÏΔ‹Δ ‹ªÁÀ, ≈‘ª ”⁄Ø ∫ ’ß‚∂,

¸æ’Á≈ ‹ªÁ≈ ˛ ¿π‘ ‘ΩÒΔ ‘ΩÒΔÕ

‘π‰ Òæ◊Á≈ ˛ Óß«˜Ò Á∂ ȘÁΔ’,

„π æ’Á≈ ‹ªÁ≈ ˛, ¿π‘ ‘ΩÒΔ ‘ΩÒΔÕ

º‡Á≈ ‹ªÁ≈ ‘À

‡π æ‡Á≈ ‹ªÁÀ ‘À ¿π‘ ‘ΩÒΔ ‘ΩÒΔÕ

Òæπ‡Á≈ ‹ªÁ≈ ˛ ¿π‘ ‘ΩÒΔ ‘ΩÒΔÕ

¡Í‰∂ ‘æÊΔ∫ Ò≈«¬¡≈ ‘Ø«¬¡≈ Ï»‡≈,

Íπ æ‡Á≈ ‹ªÁ≈ ˛ ¿π‘ ‘ΩÒΔ ‘ΩÒΔÕ

94 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

Ò≈ ’∂ «’Ë∂ ‘ت È≈Ò Ô≈È∂,

¤πæ‡Á≈ ‹ªÁ≈ ˛ ¿π‘ ‘ΩÒΔ ‘ΩÒΔÕ

◊Ò ‘π‰ ¡≈Í«‰¡ª ‘Δ ¡Ó≈Ȫ Á≈,

ÿπæ‡Á≈ ‹ªÁ≈ ˛ ¿π‘ ‘ΩÒΔ ‘ΩÒΔÕ

™‹ È≈ «¬’ ʪ ÏÀ·≈ ÍÀ ¡◊∂∂,

Íπ æ‡Á≈ ‹ªÁ≈ ˛ ¿π‘ ‘ΩÒΔ ‘ΩÒΔÕ

√ΩÁ≈ ÍæÂ≈ Óπ æ’Á≈ ‹ªÁ≈ √≈≈,

´æ‡Á≈ ‹ªÁ≈ ˛ ¿π‘ ‘ΩÒΔ ‘ΩÒΔÕ

‘Ø «’√∂ ÏßÁ◊≈‘ ¶◊, ¡Í‰≈,

√π æ‡Á≈ ‹ªÁ≈ ˛ ¿π‘ ‘ΩÒΔ ‘ΩÒΔÕ

ÍΩ‰ª Á≈ «√È≈Úª

‹Δ ’ÁÀ «’ ÍΩ‰ª Á≈ «√Ȫڪ ‘Ø ‹≈ÚªÕ

¡Í‰∂ ‘Δ Í z¤≈Ú∂ ∫ Á≈ Í Ã¤≈Úª ‘ Ø ‹≈ÚªÕ

Ï∂Ùæ’ ÓÀ鱧 √≈ÒÓ ¡æ÷ª Á≈ È≈ «Á‘ 屧 Ó≈‰,

¬∂È≈ ª ’ ’ßÈ∂ «ÏßÁΔ¡ª ÒªÚª ‘Ø ‹≈ÚªÕ

Íæʪ ˘ «ÍÿÒ≈Úª Á∂Úª √≈◊ Â≈¬Δ∫ ¿πÏ≈Ò,

√≈‘ ÁπÙÓ‰ Á≈ √±Âª ÂÒı «È◊∑≈Úª ‘Ø ‹≈ÚªÕ

«¬‘ ª Ó∂Δ ‘Δ «„Ò ˛ ¡‰-◊«‘ÒΔ ˛ Ó∂Δ,

È‘Δ∫ ª ÓÀ∫ ‹Á ⁄≈‘ª ‹Ø ÚΔ ⁄≈‘Úª ‘Ø ‹≈ÚªÕ

„±ß‚ª ÈÚ∂∫ «ÈÙ≈È∂, ÓßÂ’ Â∂ Óß«˜Òª ÈÚΔ¡ª,

‹Ø È≈ ◊≈‘Δ¡ª ◊¬Δ¡ª È∂ ¿π‘ ≈‘Úª ‘Ø ‹≈ÚªÕ

Ó∂Ò∂ ‹πÛÈ Óπ‘æϪ, «’ª, ’Áª Á∂ «‹æÊ∂,

ÓÀ ∫ ¿π‘ ͱ‹‰ÔØ◊ ÓπÏ≈’ ʪڪ ‘Ø ‹≈ÚªÕ

ÓÀ∫ ¿π‘ Ëπ æͪ ‘Ø ‹≈Úª ‹Ø «√æÒ∑ª ⁄±√ÁΔ¡ª,

·ß‚ ’Ò∂‹∂ Í≈™ÁΔ¡ª ·ß‚Δ¡ª ¤ªÚª ‘Ø ‹≈Úª,

95 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

‘π‰ ÓΩ’≈ ˛ √ªfi∂ ÁπÙÓ‰ ˘ Úß◊≈È Á≈,

¡æ◊∂ ÚæË ’∂ Ù≈«ÓÒ È≈Ò Ì≈Úª ‘Ø ‹≈ÚªÕ

ÓÀ鱧 ¡≈͉∂ ˆÓ Á∂ È≈Ò È«‹æ·‰ Á∂ ¡≈Í∂,

¡Í‰∂ ¡≈Í ˘ «ÁæÂΔ¡ª ¡≈Í √˜≈Úª ‘Ø ‹≈ÚªÕ

Ó≈ √π«‡¡≈

ÓßÁ∂ ‘≈Ò π˜◊≈ È∂ Ó≈ √π 櫇¡≈Õ

¿πμÂØ ∫ ¸æ’∂ ¿πË≈ È∂ Ó≈ √π æ «‡¡≈Õ

ÊØÛ∑≈ ¿π‘Á∂ «¬È’≈ È∂ Ó≈ √π櫇¡≈,

Ï‘πÂ≈ ¿π‘Á∂ «¬’≈ È∂ Ó≈ √π櫇¡≈Õ

ÒØÛª, ÊØÛª È∂ Ó≈«¡≈ ÿª ¡ßÁ,

ϱ«‘˙∫ Ï≈‘ Ï≈˜≈ È∂ Ó≈ √π櫇¡≈Õ

Í«‘Òª ÷øÿ Òæ◊Δ Î∂ ◊Ò≈ Ϋۡ≈,

¿πÂ Ø ∫ ⁄Û∑ ∂ Ï π÷≈ È∂ Ó≈ √ π æ «‡¡≈Õ

◊¬∂ Ò À‰ Áπ¡≈¬Δ ª ‚≈’‡ Á∂,

’ΔÂ∂ Í¿πÍ’≈ È∂ Ó≈ √ π æ «‡¡≈Õ

Ó≈ √ π æ «‡¡≈ ˛ «˜ßÓ ∂Ú≈Δ¡ª È∂,

Í≈¬∂ Ï‘πÂ∂ ÷Ò≈ È∂ Ó≈ √π 櫇¡≈Õ

Ï æ⁄ ∂ ‹≈‰ √’±Ò ˘ ’π æÒΔ Ï‰ ’∂,

Á∂÷, Ï√Â∂ Á∂ Ì≈ È∂ Ó≈ √π 櫇¡≈Õ

¿π‘˘ Ó≈«¡≈ ˙√ ÁΔ √Ø⁄ ¿±‰Δ,

√≈˘ Ï‘πÂΔ «Ú⁄≈ È∂ Ó≈ √π櫇¡≈Õ

’πfi ª Ó≈ √π 櫇¡≈ √Ó≈⁄≈ √≈˘,

Ï‘πÂ≈ È≈Ó≈«È◊≈ È∂ Ó≈ √π櫇¡≈Õ

≈ÂΔ∫ Ó≈«¡≈ ‡Δ. ÚΔ. Í z Ø◊≈Óª,

«ÁÈ ⁄Û∑ ∂ ¡ıÏ≈ È∂ Ó≈ √π 櫇¡≈Õ

96 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

¿π‘˘ Ó≈«¡≈ ÁπÙÓ‰ª Á±ÂΔ¡ª È∂,

ÓÀȱ ß Ó ∂ ∂ ‘Δ Ô≈ È∂ Ó≈ √π 櫇¡≈Õ

“˛ÒØ”, “˛ÒØ” ÂØ∫ ÚË È≈ ◊æÒ ‘π ßÁΔ,

¿π‘ÁΔ Â∂˜ ¯Â≈ È∂ Ó≈ √π櫇¡≈Õ

¿π‘˘ Ó≈«¡≈ Ú؇ª Ú؇ Á∂ È≈Ò,

√≈˘ ⁄؉ Í z⁄≈ È∂ Ó≈ √ π æ «‡¡≈Õ

¡æË≈ Ó≈ √π櫇¡≈ «ÌzÙ‡≈⁄≈Δ¡ª È∂,

Ï≈’Δ «‘ßÁ≈ √’≈ È∂ Ó≈ √π櫇¡≈Õ

√Ø‘‰∂ ¶ÿ ‹≈‰∂ «ÁÈ √Δ «˜ßÁ◊Δ Á∂,

Ú≈˱ fi ±· ∂ Ú æ’≈ È∂ Ó≈ √ π æ «‡¡≈Õ

’«ÚÂ≈ «Ò÷ ¤ÍÚ≈¿π‰ ÁΔ ◊æÒ Úæ÷Δ,

’«ÚÂ≈ «Ò÷‰ ÁΔ Ó≈ È∂ Ó≈ √π櫇¡≈Õ

Á ÁÚ≈ ∂ ÷πμÒ∑∂ È∂

Á ÁÚ≈˜∂ ÷ π æÒ ∑ ∂ È ∂Õ

Â≈˜Δ ÍΩ‰ Á∂ Ïπ æÒ∂ È∂Õ

ËπıÁ∂ È∂ ª «√Ú∂ √Ó≈È,

ÏÒÁ∂ È∂ ª ¸æÒ∑ ∂ È ∂Õ

ÙÏÁ È‘Δ∫ «¬‘ ÙÏÁ «È∂,

«¬‘ ÓØÂΔ ¡‰-ÓπæÒ∂ È∂Õ

¡√Δ∫ ª ÂπæÒ∂ «‹¿π‰ Ò¬Δ,

¿π‘ Ó≈È ˘ Âπ æÒ∂ È∂Õ

«’‘Û≈ ˛ ‹Ø ÂØÒ √’∂,

‹˜Ï∂ «¬‘ ¡‰-Â∞ºÒ∂ È∂Õ

¡≈ͪ √æ⁄ ͤ≈‰ «Ò¡≈,

Í ¿π‘ √æ⁄ ˘ ÌπæÒ∂ È∂Õ

97 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

‘ «‹ßÁ∂ ÁΔ

‘ «‹øÁ∂ ÁΔ ¡≈ÍØ ¡Í‰Δ ⁄≈ÏΔ ‘π øÁΔ ‘ÀÕ

‘ Ó«‘«¯Ò ÁΔ ¡Í‰Δ ¡ÁÏ ¡Á≈ÏΔ ‘πøÁΔ ‘ÀÕ

¡≈Í«‰¡ª ÁΔ ¡º÷ «Ú⁄ ‘πøÁΔ ÓØ‘ ÓÓÂ≈ ÁΔ Ì≈¡,

Á»√«¡ª ÁΔ «Âº÷Δ ÂÒı «Â˜≈ÏΔ ‘π øÁΔ ‘ÀÕ

ø◊ª ÚÒ È≈ ‹≈«¬˙ ø◊ª Á≈ «¬ÂÏ≈ È‘Δ∫,

’ øÓ ‘ π øÁ ∂ È ∂ ’≈Ò∂ Ù’Ò ◊πÒ≈ÏΔ ‘ π øÁΔ ‘ ÀÕ

‹ Ø ‘ ت ˘ Á∂Ú ∂ Ó ºÂª Í È≈ Ó ≥È ∂ ¡≈Í,

√ÓfiØ ¿∞√ Ï øÁ ∂ ÁΔ √ Ø⁄ √Ò∑≈ÏΔ ‘ π øÁΔ ‘ ÀÕ

ÍΩ‰ª «Ú⁄ ‹Ø ¿∞ÛÁ≈ «ÎÁ≈ ÂÁ≈ √≈◊ ÚΔ,

√ÓfiØ ¿∞√ ÁΔ »‘ Á∂ «Ú⁄ Óπ◊≈ÏΔ ‘πøÁΔ ‘ÀÕ

√≈‚∂ Í Àª ˘ ª ÷ π º√ ∂ ÚΔ È≈ ‘ ؉ È√ΔÏ,

˙‘Ȫ ÍÀΔ∫ «ÈºÂ ÈÚΔ∫ ◊π◊≈ÏΔ ‘π øÁΔ ‘ÀÕ

«⁄º·Δ ¿∞√ ÁΔ «ÓÒÁ∂ √≈ Ù≈ÏΔ ‘Ø ‹≈¬Δ¬∂,

«’™ È≈ ‘Ø¬Δ¬∂ ¿∞‘ ª ¡≈Í Ù≈ÏΔ ‘πøÁΔ ‘ÀÕ

ÍΔ‰ Ò¬Δ ‘À ’Á∂ ’Á≈¬Δ∫ ÍÀμ◊ ÙÀμ◊ Ó≈ «Ò¡≈,

Ï‘πÂΔ ÍΔ˙◊∂ ª Ï‘π ÷≈ÏΔ ‘ π øÁΔ ‘ ÀÕ

’Ó≈Ò √Δ «Í¡≈∂

Ú’Â «’øÈ≈ «Á¡≈Ò √Δ «Í¡≈∂Õ

± ø √Δ Â∂≈ ’Ó≈Ò √Δ «Í¡≈∂Õ

‘º√ ’∂ ‹Ø √Δ ÓÁ≈È «Ú⁄ «ÈºÂ∂,

’Ò◊ΔË Á∂ ¿∞‘ Ò≈Ò √Δ «Í¡≈∂Õ

ÓÀ ∫ «‹‘˘ È≈Ò √Ó«fi¡≈ ¡Í‰∂,

¿∞‘ «’√∂ ‘Ø È≈Ò √Δ «Í¡≈∂Õ

98 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

¡ÀÚ∂ ∫ ◊ºÒ Á≈ Ïπ≈ ÓÈ≈¬Δ∫ È≈,

¿∞‘ ª Ú’ÂΔ ¿∞Ï≈Ò √Δ «Í¡≈∂Õ

Ó À ∫  ∂ ∂ È≈Ò √Δ ’ÁØ ∫ ◊ π º√ ∂ ,

¡ÀÚ∂ ∫  ∂≈ «÷¡≈Ò √Δ «Í¡≈∂Õ

ÓÀ∫ √Δ ¡Í‰≈ «÷¡≈Ò ’Δ ’È≈,

Ó ÀÈ ± ø  ∂≈ «÷¡≈Ò √Δ «Í¡≈ ∂Õ

Ô≈ ‘ π øÁ ∂ È≈ ˙√ Á∂ ’Δ’,

¿∞‘Á∂ ÏØfi∂ ”⁄ Ó≈Ò √Δ «Í¡≈∂Õ

√≈‘ Á∂ «ÙÂ∂

ÂÈ Á∂ È≈Ò È∂ √≈‘ Á∂ «ÙÂ∂Õ

ÈÀ‰ª È≈Ò «È◊≈‘ Á∂ «ÙÂ∂Õ

Ï∂ÛΔ ÏÀ· ‹ÁØ∫ «·æÒ∑Á∂ ‘ª,

‹πÛÁ∂ È≈Ò ÓÒ≈‘ Á∂ «ÙÂ∂Õ

≈‘ «Ú⁄ «ÓÒ∂ Óπ√≈«Î Á∂ È≈Ò,

‘Ø ‹ªÁ∂ È∂ ≈‘ Á∂ «ÙÂ∂Õ

Ï∂-ÍÃÚ≈‘Δ «Ú⁄ πˇ ‹ªÁ∂,

‘ π øÁ ∂ È ∂ Í ÃÚ≈‘ Á∂ «ÙÂ∂Õ

‹Ø È∂ ◊ˇ ÁΔ ¯≈‘Δ Ï‰Á∂,

◊ˇØ∫ ¡«‹‘∂ Ò≈‘ Á∂ «ÙÂ∂Õ

ÒØÛ Í¬Δ ‹Ø ’øÓ È≈ ¡≈™Á∂,

¿∞‘ «ÙÂ∂ ÚΔ ’≈‘Á∂ «ÙÂ∂Õ

‹Ø ÁΔÚ≈ª Úª◊ ÷ÒØÚ‰,

¬∂Áª Á∂ √Ì „≈‘ Á∂ «ÙÂ∂Õ

99 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

«ÏÈ ‘πø◊≈∂ Ï≈ª ’Δ

«ÏÈ ‘π ø◊≈ ∂ Ï≈ª ’ΔÕ

Â≈«¡ª Ï≈fiØ ∫ ≈ª ’ΔÕ

‘Ø¬Δ¡ª √≈◊ ÂÒ ‘Δ ‹∂,

‘Ø¬Δ¡ª ÂÁ Ï√≈ª ’ΔÕ

Ó» ø‘ Ø ∫ Ó≥◊ ’∂ Ò¬Δ¡ª ‹∂,

Ò¬Δ¡ª Î∂ √π◊≈ª ’ΔÕ

ÍÛ∂∑ È≈ ¡º÷ «˜øÁ◊Δ Á∂,

ÍÛ∑Δ¡ª ⁄≈ ‹Ó≈ª ’ΔÕ

‹∂ È≈ ’Ø¬Δ √ªfi ωΔ,

‘Ø¬Δ¡ª ◊ºÒª Ï≈ª ’ΔÕ

«ÁÒ ‘À ‹∂ ‹˜Ï≈ «ÏÈ≈,

Ò≈Û∂ «ÏÈ≈ Ï≈ª ’ΔÕ

‘ À ‹∂’ «’Á≈ È‘Δ∫,

ª «Î ¿∞μ⁄Δ¡ª ˜≈ª ’ΔÕ

’∞fi √Ø⁄ª ’Ó˜Ø

√Ø⁄ª ‹Ø ’Ó˜Ø, √‘≈≈ ÒØÛÁΔ¡ªÕ

Í √Ø⁄ª ÏÒÚ≈È, «ÁÚ≈ª ÂØÛÁΔ¡ªÕ

‘πøÁΔ¡ª È∂ ’∞ºfi ◊ºÒª, √Ì ’∞ºfi ÂØÛÁΔ¡ª,

Í Ù≈Ï≈Ù ∂ ˙‘Ȫ Á∂, ‹ Ø ‹ ØÛÁΔ¡ªÕ

«¬‘ ÚˇΔ¡ª ’ø«‚¡≈ˇΔ¡ª, Â≈ª ’Δ ‹≈ȉ,

‹Ø È∂ ÚΔª ÚΔª, Â≈¬Δ∫ «Ú¤ØÛÁΔ¡ªÕ

¡Í‰Δ «’º’ ÁΔ ¤ª, √’Δ¡ª ÓªÚª Úª◊,

Í ÓÂæ¬Δ¡ª Úª◊, «Ï◊≈È∂ ÏØÛ∑ ÁΔ¡ªÕ

100 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

ÏΔÂ∂ ˘ Ìπ ºÒ ‹≈‰≈, ⁄≈‘ΔÁ≈ Ï ∂Ù’,

Í ’∞fi Ô≈Áª «Íμ¤≈ ‘Δ È≈ ¤ØÛÁΔ¡ªÕ

«’™ Â∂Δ¡ª ˆ˜Òª «Ú⁄ ¬∂È≈ ÁÁ “’øÚÒ”,

«’™ Â∂Δ¡ª ˆ˜Òª ¬∂È≈ fiø‹ØÛÁΔ¡ªÕ

“’ øÚÒ” «Í¡≈ ∂  ∂≈ ’ Ø¬Δ Ó π ºÒ È‘Δ∫,

◊ºÒª Â∂Δ¡ª Ì≈Ú∂ ∫ ’¬Δ ’ØÛ ÁΔ¡ªÕ

«¬‘ Ï≈ ‘∂

«˜øÁ◊Δ ÁΔ Úª «¬‘ Ï≈ ‘∂!

«ÁÈ ⁄Û∑Á≈ «¤ÍÁΔ ≈ ‘∂!

‘ Ù≈Ó ¡Ò«ÚÁ≈ ‹∂ ¡≈÷∂,

‹Δ ¡≈«¬¡ª ÁΔ ÍÃÌ≈ ‘∂Õ

ÎπºÒ ÁØ√ÂΔ¡ª Á∂ «‘‰ «÷Û∂,

Ó«‘’Δ ’∞ºÒ ’≈«¬È≈ ‘∂Õ

πº÷, Í≥¤Δ, ÍΩ‰ª È≈Ò «¤ÛΔ,

‘ ÓΩ√Ó ÁΔ ◊ºÒ-Ï≈ ‘∂Õ

«È «ÓÒ‰ Ș≈∂ Șª ˘,

‘ ÙΩ’ ‹Úª ‹˜Ï≈ ‘∂Õ

È≈ ‘ ؉ ‘ ∂Ú∂ «˜’ª Á∂,

¡≈‡∂ È≈Ò ÌΔ Í≈ ‘∂Õ

‘ØÚ‰ «ÈºÂ Ó∂Ò ÓπÒ≈’≈ª,

÷πÙ÷ÏΔ ⁄Û∑Δ Ï≈ ‘∂Õ

«È Ó∂Ò∂ ‹πÛÈ Óπ‘ºÏª Á∂,

√≈Ú‰ ÁΔ ÿ‡≈ Ï√≈ ‘∂Õ

‘ «‘‹ «Ú¤ØÛ∂ ˘ «ÓÒÁΔ,

√º‹‰≈ ÂØ∫ Ú√Ò √π◊≈ ‘∂Õ

101 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

’∞fi ’Δ∫ “’øÚÒ” «’ «ÚÙ ÍΔ∫Á≈,

‘ Ú≈Δ È≈ “√π’≈” ‘∂Õ

¿∞‘ ª

È∂Â≈ ‘ √ΩÁ∂ «Ú⁄ ÷º‡Δ ÷º‡Δ ‹ªÁÀÕ

¬ ∂Ë ÏΔ‹Δ ‹ªÁ∂ ˙Ë ’º‡Δ ‹ªÁÀÕ

¡≈ÍØ Ë≈ÍΔ Ó⁄Δ ‘Ø¬Δ ‘À ⁄≈-⁄πÎ∂∂,

¡≥È∑Δ ÍΔ∫‘ÁΔ ‘À Â∂ ’∞ ºÂ≈ ⁄º‡Δ ‹ªÁÀÕ

‹Ø «ÓÒÁ≈ ‘À √ªÌΔ ⁄ºÒØ ÈºÍΔ ⁄ºÒØ,

È∂Â≈ ÷Ø‘Δ «÷º⁄Δ Ó≈Ò fiͺ‡Δ ‹ªÁÀÕ

‘π‰ È≈ ’Ø¬Δ «Ò‘≈˜ «‘≈, «¬º’ Á»‹∂ ˘,

¤º‹ «Ú⁄ Í≈ ’∂ Ù∂¡≈Ó ‘À ¤º‡Δ ‹ªÁÀÕ

¡≈¬Δ¡ª “Δ«ÎÒ”, ÍÀμÈ, ÍÀ∫√Òª ◊ºÂ∂ ’≈◊˜,

‘π‰ È≈ Ï≈Ò √’±Ò∂ ÎÛ ’∂ κ‡Δ ‹ªÁÀÕ

̪ ̪ ’È Áπ’≈Ȫ √º⁄∂ √ΩÁ∂ ÁΔ¡ª,

‘ ◊≈‘’ ‘À ’±Û ’͇ ÁΔ ‘º‡Δ ‹ªÁÀÕ

’Ø √Ú≈Ò

’Ø √Ú≈Ò ‹Ú≈Ï «Á¡ª◊∂Õ

Ó≥◊Ø ‹ÁØ ∫ «‘√≈Ï «Á¡ª◊∂Õ

√ Ø⁄ª ˘ Á∂ √ »‹ √ »‘ ∂,

ÈΔ∫Á≈ ˘ ÷πÙ ı≈Ï «Á¡ª◊∂Õ

‘º√ ’∂ «¬’ Ú≈Δ Âª Ó≥◊Ø,

«ÁÒ √Ω Ú≈ ‹È≈Ï «Á¡ª◊∂Õ

«ÁÒ Âª ‘À ˙‘Ȫ Á≈ ‘Δ Í,

’ ’∂ ˜≈ ÷≈Ï «Á¡ª◊∂Õ

102 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

Ï≈Í » ’ ØÒ Ø ∫ ÈÙ≈ ¤∞‚≈ ’∂,

Ϻ«⁄¡ª ‘ºÊ «’Â≈Ï «Á¡ª◊∂Õ

Í ÃÚ≈√Δ ‹Á ¡≈ ’∂ Ó ≥◊ »,

’∞fi Ï«⁄¡≈ Í≥‹≈Ï «Á¡ª◊∂Õ

È≈ √Δ È≈ √»Â

È≈ √Δ È≈ √»Â ¡Í‰ΔÕ

‘√ÂΔ «‹Ú∂∫ ¡Ó»Â ¡Í‰ΔÕ

ÓÀ∫ ‘Δ ÷πÁ Í«‘⁄≈‰ È≈ √«’¡≈,

‹Á √Δ Âº’Δ √»Â ¡Í‰ΔÕ

Í » ∂ ¡√Δ∫ «ÈÌ∂ È≈ Ô≈ Ø,

‹Á √Δ Í¬Δ ˜»Â ¡Í‰ΔÕ

√≈Î √≈Î È≈ Ú∂÷‰ Á∂∫ÁΔ,

√≈˘ ’±Û ’∞Á ¡Í‰ΔÕ

’Δ ‘ ت ÁΔ ’ÈΔ Í »Δ,

‹Á ’∂ ı≈Ù∑ ¡Í»Â ¡Í‰ΔÕ

«˜øÁ◊Δ, ÷Ø∂ ’Á ‘À ‘؉Δ,

Â∂ ∂ È≈Ò Ó‘»Â ¡Í‰ΔÕ

“’øÚÒ” ¡√≈˘ «’√ È∂ ⁄‘πø‰≈,

√ »Â ‘ À ÏÁ√»Â ¡Í‰ΔÕ

ͤ≈‰∂ ‹ªÁ∂ È∂

’øÓª ÂØ ∫ «’Á≈ ͤ≈‰∂ ‹ªÁ∂ È∂Õ

ÎÈ ‘ØÚ∂ ÎÈ’≈ ͤ≈‰∂ ‹ªÁ∂ È∂Õ

ÁΩÒ ˘ ’Δ ’È≈ «ÁÒ-Á«¡≈ ÒØ’Δ∫,

¡√ÒΔ Ù≈‘ »’≈ ͤ≈‰∂ ‹ªÁ∂ È ∂Õ

103 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

√π‘‹, √ÒΔ’∂, ‘º’, √º⁄ ÂΩ-ÂΔ’∂ ÂØ∫,

¡Í‰∂ √«Ì¡≈⁄≈ ͤ≈‰∂ ‹ªÁ∂ È∂Õ

˙ÁØ∫ √Ófi Ò˙ «’ ‹ÈÂ≈ ‹≈◊ ͬΔ,

‹Á ¡Í‰∂ ¡«Ë’≈ ͤ≈‰∂ ‹ªÁ∂ È∂Õ

’ø„∂ Ï«‘ ’∂ ª Ò«‘ª ‘Δ «◊‰ ‘πøÁΔ¡ª,

«·«Ò∑¡ª ‘Δ Ó≥fiË≈ ͤ≈‰∂ ‹ªÁ∂ È∂Õ

ÓÁª «Úº⁄Ø∫ ÓÁ ÓÁ≈ÈΔ∫ «ÈºÂÁ∂,

’Á∂ ‹Á ÚΔ Ú≈ ͤ≈‰∂ ‹ªÁ∂ È∂Õ

ͺ◊ Á≈ ’Δ ‘À ÏøÈ∑ ‘Δ ÒÀ∫Á∂ √≈∂, Í,

«√ «Áº«Â¡ª √Á≈ ͤ≈‰∂ ‹ªÁ∂ È∂Õ

º÷ª Ș

º÷ª Ș «È◊≈‘ ÂØ∫ ¡º◊∂Õ

‹≈È ‘À Ó∂Δ √≈‘ ÂØ∫ ¡º◊∂Õ

‘π øÁ∂ «¬Ù’ Á∂ ÂΩ-ÂΔ’∂,

ÁπÈΔ¡ª ÁΔ ÍÃÚ≈‘ ÂØ∫ ¡º◊∂Õ

√ º⁄ ’Á∂ È≈ «Í º¤ ∂ ‘ π øÁ≈,

‘π øÁ≈ √Á≈ ◊π¡≈‘ ÂØ∫ ¡º◊∂Õ

Ï∂ÛΔ «Ú⁄ Ó≥fiË≈ Î√∂ ª,

«‘øÓ ‘∂ √Ò≈‘ ÂØ∫ ¡º◊∂Õ

ÁØ√ÂΔ¡ª «Úº⁄ ‘Ø ÍÛ≈¡ È≈,

‘πøÁ≈ ’Ø¬Δ «Ú√≈‘ ÂØ∫ ¡º◊∂Õ

Ó∂∂ Ò¬Δ Âª ‘Ø È‘Δ∫ ’∞fi,

ÓÀȱ ø Â∂Δ ÍÈ≈‘ ÂØ ∫ ¡º◊∂Õ

¡≈ ⁄π º’ ∂ ‘ª ‹≈‰≈ «’Ê∂,

‘π‰ Â∂Δ Á◊≈‘ ÂØ∫ ¡º◊∂Õ

104 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

«¬’ «Ë

«¬’ «Ë Ò؇» ˜≈Ï È∂Õ

Á»‹Δ «Ë «Ú⁄ √≈Ï È∂Õ

«¬’ «Ë ≈÷∂ ¡ÓȪ Á∂,

Á»‹Δ «Ë «Ú⁄ È≈Ï È∂Õ

«¬’ «Ë “¬Δ√≈” “ÏπºË” “È≈È’”

Á»‹Δ “È≈Á” “Ï≈Ï” È∂Õ

fiºÒÁ∂ ‡ªÚ∂∫ ‘º√ Óπ√ΔÏÂ,

Ï‘π ∂ ‹ªÁ∂ ÿ≈Ï È∂Õ

‘π‰ È∂ ’∂‘Δ¡ª ≈‘ÏΔ¡ª,

‘π‰ ≈‘˜È ‘Δ ≈‘Ï È∂Õ

¤º‚ Ø ø◊ª È√Òª ˘,

√≈ ∂ Ò Ø’ Ï≈Ï È∂Õ

ÏπºÒ∑Δ¡ª ª ÏØÒ‰

ÏπºÒ∑Δ¡ª ª ÏØÒ‰ Í ¡º÷Δ¡ª ÚΔ È∂ ÏØÒÁΔ¡ªÕ

¡Í‰∂ «’√∂ ◊π¡≈⁄∂ ‘ øfi » Â≈¬Δ ∫ ‡ ØÒ ∑ÁΔ¡ªÕ

Șª ‘؉ «È‘≈Ò Âª ⁄πº’ ¡√Ó≈È ⁄Û∑≈ «ÁøÁΔ¡ª,

Í ‹∂ ’«‘ ’Ó≈‰ ª «Óº‡Δ Á∂ «Úº⁄ ØˇÁΔ¡ªÕ

Șª Ú≈Ò∂ ‘Δ È˜ª Á∂ Ì ∂ √ÓfiÁ∂ È ∂,

‹‰∂ ÷‰∂ ¡º◊∂ È≈ ÿπø‚Δ «ÁÒ ÁΔ ÷ØÒ∑ÁΔ¡ªÕ

’«‘ ’Ó≈Ú‰ Øˇ Á∂∫ÁΔ¡ª Âıª Â≈˜ª ˘,

’Ó ’Ó≈Ú‰ Șª ÂÈ ÓÈ «ÓÙΔ ÿØˇÁΔ¡ªÕ

«ÁÒ Á∂ √ΩÁ∂ ‘Ø ‹ªÁ∂ ‹Á «ÁÒ ÁΔ «ÁÒ ‹≈ȉ,

√ΩÁ≈ »‘ ÁΔ¡ª º’ÛΔ¡ª ÚΔ ÿº‡ È≈ ÂØÒÁΔ¡ªÕ

105 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

¡ÀÚ∂∫ Á≈«÷Ò Á¯Â Ô≈Áª ÎØÒ, Ï‘∂ “÷πÙÚø”,

÷ØÒ∑ ’∂ Í≥‚ª Ï«‘ ‹ªÁÀ Áπ º÷ª Á∂ ÏØÒ∑ ÁΔ¡ªÕ

«Ù«Â¡ª ”⁄Ø∫

«Ù«Â¡ª ”⁄Ø∫ √πº’ ⁄πº’Δ «ÙÂ◊ΔÕ

«ÓÒ ‘Δ ‘À ‘ ‹◊∑≈ Ï∂-◊≈È◊ΔÕ

Âø◊, ÍÃÁ»ÙÂ, Ïπ√ ∂ Ó≈‘ΩÒ ÂØ ∫,

«˜øÁ◊Δ ÿπº‡ ÂªÿÁΔ ‘À Â≈˜◊ΔÕ

̇’‰≈ «‘øÁΔ ‘À Ó∂∂ ¡≥◊ √ø◊,

»‘ ”⁄ «‘øÁΔ ‘À Ó∂∂ ¡≈Ú≈◊ΔÕ

«¬‘ ¿∞È∑ª ˘ È≈ ’Á∂ ÚΔ Ì≈ √’Δ,

Í ¡√≈˘ Ì≈¡ ‘Δ ‘À √≈Á◊ΔÕ

Òº÷ ÌΔÛª ÓπÙ«’Òª Á∂ Ï≈Ú˜»Á,

ÂøÁ ‡μπ‡‰Δ ⁄≈‘ΔÁΔ È≈ ¡≈Í√ΔÕ

‹≈˙ ‹∂ ‹≈‰≈ ˜»Δ, Í ‘˜»,

‘Ø √’∂ ª Áº√ ‹≈«¬˙ Ú≈Í√ΔÕ

‹∂ Â∞‘≈˘ Ó≈‰ ‘À Âø◊-«ÁÒΔ Â∂,

√≈˘ ÚΔ ¡Í‰Δ «Í¡≈Δ ÷πºÒ∑-«ÁÒΔÕ

¿∞√ ÷πÙΔ ÁΔ ¡≈√ ÚΔ ¤º‚Δ¬∂ «’™,

‹Ø ÷πÙΔ √≈˘ È‘Δ∫ ¡≈ ’∂ «ÓÒΔÕ

ı≈’ ˘ ‘ ¡º÷ ÒÀ∫ÁΔ ‘À ͤ≈‰,

‘Δ«¡ª ˘ ¡º÷ ‡ªÚΔ∫ Í÷ÁΔÕ

¡Î√Δ Á≈ Ó≈‰ ‡ªÚ∂ ∫ √ªÌÁ∂,

Ï‘π«Â¡ª Á∂ «√ Â∂ ⁄Û∑ÁΔ ¡Î√ΔÕ

‘Ø √’∂ ª Áº√ Í≈ Á∂‰Δ ‘˜»,

«ÓÒ √’∂ «’«Â˙∫ ÚΔ ‹∂’ ÁØ√ÂΔÕ

106 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

Ú’Â ˘ ‹Ø ÍΩ‰ ˘ ’«‘øÁ≈ ‘À π’,

˙√ ˘ ¡≈÷Ø ’∂ ◊ºÒ ‘ØÙ ÁΔÕ

ÍÃΔ ÈΔ∫Á «Úμ⁄

ÍÃΔ ÈΔ∫Á «Úº⁄ √πº«Â¡ª Â≈¬Δ∫ ‹◊≈ ’∂ ¤º‚∂◊ΔÕ

‹≈◊«Á¡ª ˘ √πÍÈ∂ «ÁÈ∂ «Ú÷≈ ’∂ ¤º‚∂◊ΔÕ

Òº÷ «È’Ò‰ ÁΔ ’Ø«ÙÙ ’’∂ Á∂÷ Ò¬Δ∫ ÍÃΔÂØ∫,

 ØÛ √’∂ ∫◊≈ È≈ ‹Ø ÿ∂≈ Í≈ ’∂ ¤º‚ ∂◊ΔÕ

Í ÃΔ ’Ø◊∂ Ωˇ ∂ ⁄≈-⁄πÎ ∂ ∂ Í À‰ ∂ È ∂,

È‘Δ∫ ¤Í∂ ª «¬‘ «’√∂ ¤ÍÚ≈ ’∂ ¤º‚∂◊ΔÕ

ÍÃΔ Â∂Δ ÓÙ‘»Δ Á≈ ‘π‰ ’≈‰ ‘À «‹‘ÛΔ,

Ú∂÷Δ∫ ÂÀȱ ø «¬‘ ÏÁÈ≈Ó ’≈ ’∂ ¤º‚∂◊ΔÕ

¡≈¿∞‰Δ ’Ø¬Δ «√¡≈‰Í È≈ ⁄≈Ò≈’Δ Â∂∂ ’øÓ,

«¬‘ Â∂Δ ÓºÂ «√ºËΔ ˘ ¿∞Ò‡≈ ’∂ ¤º‚∂◊ΔÕ

‘ت ÁΔ Âª ◊ºÒ ‘Δ ¤º‚ Á∂ ¡Í‰∂ Ï≈∂ √Ø⁄,

ÍÃΔ «¬‘ ÂÀȱ ø Â∂∂ È≈Ò ÒÛ≈ ’∂ ¤º‚∂◊ΔÕ

«‹‘ÛΔ Óπ√ΔÏ ± ø È≈ fiºÒΔ Á∂÷Δ ‘ج∂◊Δ,

ÍÃΔ ˙‘Δ ◊Ò Â∂∂ Î≈‘Δ Í≈ ’∂ ¤º‚∂◊ΔÕ

«ÏÈ ÏºÁÒØ∫ Ï√≈ª ’ÁΔ Ó≈»ÊÒ «Ú⁄ ÍÃΔÂ,

«ÏÈ ÏºÂΔ «ÏÈ Â∂ÒØ∫ ÁΔÍ ‹◊≈ ’∂ ¤º‚∂◊ΔÕ

⁄ø◊∂ ÌÒ∂ √ΔÎ ’‘≈™Á∂ Ì«Ò¡ª ÒØ’ª ˘,

ÍÃΔ ӑºÒ∂ «Úμ⁄Ø ∫ Ï≈ ∑ ’„≈ ’∂ ¤º‚∂◊ΔÕ

ıÀ ıø◊≈™ÁΔ Ë»Û ⁄‡≈™ÁΔ Óºfiª ⁄Ú≈™ÁΔ,

Ïπ ºÒ∑ ∂ ˘ ω ’ø‹Δ ÍΔàÈ⁄≈ ’∂ ¤º‚∂◊ΔÕ

Í ÃΔ ‘∂◊Δ ÒªÌ∂ ⁄ªÌ∂ «¬‘ ÷ ∂÷È‘≈Δ,

≈‘ «Ú⁄ ÷«Û∑¡ª Á∂ Í «√ ÍÛÚ≈ ’∂ ¤º‚∂◊ΔÕ

107 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

«¬’ «ÁÈ ¤º‚‰Δ ⁄≈‘∂∫◊≈ Í «¬‘ È≈ ¤º‚∂◊Δ,

Í Ø‡≈ Í Ø‡≈ ÂÀÈ ± ø Í Ã Δ ω≈ ’∂ ¤ º‚ ∂◊ΔÕ

Òº÷ Ú≈Δ √Ófi≈«¬¡≈ √Δ «¬‘ “’øÚÒ” «Í¡≈∂ ,

ÍÃΔ È≈ «’√∂ «’È≈∂ ÂÀȱ ø Ò≈ ’∂ ¤º‚∂◊ΔÕ

˙‘Δ ◊ºÒ ‘Ø¬Δ È≈ «‹‘ÛΔ ’«‘øÁ∂ ‘πøÁ∂ √Δ,

«’ «¬‘ ÂÀȱø «¬’ «ÁÈ Ù≈«¬ ω≈ ’∂ ¤º‚∂◊ΔÕ

Óπº’Δ ≈Â

Óº π’Δ ≈ √Ú∂ ∂ ¡≈¿∞‰≈Õ

Ô≈ª È∂ ÿ Ó ∂ ∂ ¡≈¿∞‰≈Õ

‹∂ È≈ ±ø ÿ «◊¡≈ «’√∂ Á∂,

ª «’√ È∂ ÿ Â∂∂ ¡≈¿∞‰≈Õ

ÈΔ∫‘ª È∂ ÚΔ ÷πÙΔ ÓÈ≈¿∞‰Δ,

⁄≈ȉ ‹ÁØ ∫ ÏÈ∂ ∂ ¡≈¿∞‰≈Õ

Á∂÷Δ ∫ Â≈ ∂ «Î º’ ∂ Í À‰ ∂,

≈ÂΔ∫ ¿∞√ ⁄øÈ-«⁄‘∂ ¡≈¿∞‰≈Õ

«ÂÒ∑’‰ ‘πøÁΔ ≈‘ «¬Ù’ª Á∂,

Ë ’∂ Í À Í’∂ ∂ ¡≈¿∞‰≈Õ

¡≈¿∞‰∂ Ô≈ “’øÚÒ” Á∂ ÓØ«¬¡ª,

«’√∂ È≈ √’∂ √’∂∂ ¡≈¿∞‰≈Õ

‘ ÁÓ «¬μ’Ø

‘ ÁÓ «¬’Ø ⁄≈Ò È≈ «‘øÁΔ,

Ω‰’ √≈≈ √≈Ò È≈ «‘øÁΔÕ

Ô≈ ‹ÁØ ∫ Ú√ ‹ªÁ≈ ¡≥Á,

ª «Î Ï≈‘Ø∫ Ì≈Ò È≈ «‘øÁΔÕ

108 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

ÿ ÁΔ ’Ò∑≈ Óπ’≈¬∂ ¡≈‡≈,

ÂΩÛΔ Á∂ «Ú⁄ Á≈Ò È≈ «‘øÁΔÕ

‹≈È ‘À «’ øÈΔ ¡Í‰Δ Á∂÷ Ø,

«¬‘ ÚΔ ¡≈÷ È≈Ò È≈ «‘øÁΔÕ

’≈ˇ∂ ’±ˇ∂ Ú≈Ò È≈ «‘øÁ ∂,

Ù’ˇ ‘Ó∂Ù≈ Ò≈Ò È≈ «‘øÁΔÕ

’ΩÛ ∂ «Óμ· ∂ ø◊ «Ú÷≈™ÁΔ,

«˜øÁ◊Δ √Á≈ «È‘≈Ò È≈ «‘øÁΔÕ

Î π ºÒ, ÎÒª Á∂ È≈Ò √ø‹ جΔ,

πº÷ª ÁΔ ‘ ‚≈Ò∑ È≈ «‘øÁΔÕ

‹Á ‘Ø ‹≈¬Δ¬∂ ¡ª‘Ú∂∫ √ª‘Ú∂∫,

ª ’Ø¬Δ «Ú⁄-«Ú⁄≈Ò È≈ «‘øÁΔÕ

Ï‘π √øÌ≈Òª ’Δ¬∂ «¬’ «ÁÈ,

¡Í‰Δ ‘Δ √øÌ≈Ò È≈ «‘øÁΔÕ

Ó∂Δ ˜Ò

‘Ø ◊¬Δ ‘À ‘π‰ √Ó∂ ∫ Á∂ ‘≈‰ ÁΔ Ó∂Δ ˆ˜ÒÕ

‘π‰ ‘À √Ì ’∞fi √ÓfiÁΔ Â∂ ‹≈‰ÁΔ Ó∂Δ ˆ˜ÒÕ

‘π‰ ’Ò≈ ÁΔ Êª √Ó«Í ‘Ø ◊¬Δ «˜øÁ◊Δ Ò¬Δ,

‘π‰ È≈ Ïø«ËÙª Ï‘πÂΔ¡ª ÍÃÚ≈‰ÁΔ Ó∂Δ ˆ˜ÒÕ

«˜øÁ◊Δ Á∂ ÁπÙÓ‰ª ˘ ⁄Δ ’∂ ’ÁΔ ÁπÎ≈Û,

‘π‰ Ï‰Δ ¡≈Δ «’√∂ Â÷≈‰ ÁΔ Ó∂Δ ˆ˜ÒÕ

‘π‰ ¿∞ ÏÁÈ≈Ó ’Ø·∂ ÂØ∫ Â∞Δ ÒØ’ª Á∂ È≈Ò,

‘π‰ ’Ê≈ ‘À ¤∂ÛÁΔ √ÚÀÓ≈‰ ÁΔ Ó∂Δ ˆ˜ÒÕ

‘π‰ «¬‘Á∂ «Ú⁄ ËÛ’ÁΔ Í≥‹≈Ï ÁΔ «˜øÁ≈-«ÁÒΔ,

‘π‰ ’Ø¬Δ ◊Ò √«‘ √’∂ È≈ ’≈‰ ÁΔ Ó∂Δ ˆ˜ÒÕ

109 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

‘π‰ «¬‘Á∂ «Ù¡ª ”⁄Ø∫ «Ó‘È «’ ÁΔ ◊≈Ê≈ Â∞∂,

‘π‰ ’∂ ◊Ò ÒØ’Â≈ ’«Ò¡≈‰ ÁΔ Ó∂Δ ˆ˜ÒÕ

‘Δ Ú◊Δ Ó‡’ ªfi∂ Úª◊ª ‘Ø«¬¡≈ √πÌ≈¡,

◊Ò ’∂ ◊«‘‰∂ ÈÚ∂∫ ÿÛÚ≈‰ ÁΔ Ó∂Δ ˆ˜ÒÕ

«¬‘ ¡√≈‚Δ ‘Ø ◊¬Δ ‘À ‘Ø ◊¬∂ «¬√ Á∂ ¡√Δ∫,

‘π‰ Í≥‹≈ÏΔ Ë ˘ Í«‘⁄≈‰ÁΔ Ó∂Δ ˆ˜ÒÕ

´«Ë¡≈‰∂ Á∂

¶ÏΔ¡ª √Û’ª ÍπÒ ¶Ï∂ ´«Ë¡≈‰∂ Á∂Õ

◊≈‘ ◊≈‘ ÒØ’Δ∫ È∂ ‘øÌ∂ ´«Ë¡≈‰∂ Á∂Õ

±ÛΔ¡ª Ϻ√ª, Â∂˜ ‡º’ª, «ÂøÈ-Í‘Δ¡ª,

√Ì ’≈˘È ¿∞¶ÿ∂ ´«Ë¡≈‰∂ Á ∂Õ

¡ºËΔ¡ª ¡≥Á ¡ºËΔ¡ª Ï≈‘ Áπ’≈Ȫ È∂,

’Ø¬Δ «’ºË ÁΔ ¶ÿ∂ ´«Ë¡≈‰∂ Á∂Õ

ÎÀ’‡Δ¡ª Á∂ Ë»ø¬∂∫ «Ú⁄ «Ò͇∂ ÒØ’Δ∫,

‘ج ∂ «⁄‘∂ ÏÁÙπ’Ò∂ ´«Ë¡≈‰∂ Á∂Õ

‘≈Ò Á∂÷ Ø ‹≈ Ï º√ª Á∂ ¡º‚ ∂ ÁΔ,

˺’∂ «ÓÒÁ∂ «ÏÈ Ó≥◊∂ ´«Ë¡≈‰∂ Á∂Õ

Á ∂÷ Á∂÷ ¬ ∂Ê Ø ∫ Á ∂ Ò Ø’ª ÁΔ ‘ ؉Δ,

÷Û∂ √ Ø⁄Á∂ È ∂ ÷ ≥Ì ∂ ´«Ë¡≈‰∂ Á ∂Õ

◊øÁ◊Δ Á∂ „∂ª Â∂ ‡Ø¬∂ «‡º«Ï¡ª Ò,

◊ÒΔ Ó‘ºÒ ∂ È ∂ fi øÌ ∂ ´«Ë¡≈‰∂ Á ∂Õ

√≈‘ Ò¬Δ¬∂ ª »≥ √øÿ Á∂ «Úº⁄ Î√ÁΔ ‘À,

‹Δ‰∂ ‘ج ∂ È∂ Ó«‘ø◊∂ ´«Ë¡≈‰∂ Á∂Õ

Ú√± ÁΔ ºÏ ‹≈‰∂ ¡ÀÍ ÓØ‘ ÒÀ∫Á∂,

Ò ∂ÏÒ ø◊-Ïø◊∂ ´«Ë¡≈‰∂ Á ∂Õ

110 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

‘≈Ò ¡≈͉∂ Ù«‘ «Í¡≈∂ ÁΔ «Ú‘ßÁ∂,

ÿø‡≈ ÿ ‡∂ ∫ÙÈ ’ßÏ∂ ´«Ë¡≈‰∂ Á∂Õ

«Èæ ÚËÁΔ ¡≈Ï≈ÁΔ ÌΔÛ-ÌÛæ’∂ È∂,

’ ‘Δ «ÁæÂ∂ È∂ ’ßÿ∂ ´«Ë¡≈‰∂ Á∂Õ

¬∂Áª ÁΔ ‘≈Ò Á∂ «Ú⁄ ÚΔ «‘‰ ÷Û∑∂

«Î ÚΔ ÒØ’Δ∫ È∂ ⁄ß◊∂ ´«Ë¡≈‰∂ Á∂Õ

«’‘Û≈ ¤º‚ª Â∂ «’√ «’√ Á≈ «˜’ ’ª,

«¬’ È‘Δ∫ √ Ω √ Ω Í ø◊ ∂ ´«Ë¡≈‰∂Õ

‹∂ Í Ω‰≈ Í zÁ ±Ù ‘Δ¡ª ¬ ∂Áª ‘Δ,

Òæ̉∂ È≈ «⁄ÛΔ¡≈ ⁄ßÏ∂ ´«Ë¡≈‰∂ Á∂Õ

ÏıÙØ ’Ø¬Δ ÿπ ߇ Â≈˜◊Δ Á≈ Ïı√Ø,

¿πÂÈ ‘∂·ª √≈‘ ‡ß◊∂ ´«Ë¡≈‰∂ Á∂Õ

¡Êª Á≈ «ÒÏ≈√

˙Û∑Á∂ ‹Á ÙÏÁ ¡Êª Á≈ «ÒÏ≈√Õ

Î∂ ‘Δ ’Á∂ È∂ «‘Á∂ «Ú⁄ «ÈÚ≈√Õ

ÏÁÒÁ∂ ‹∂ ¡Ê È∂ ≈‘ ¡≈͉∂,

ÙÏÁ Á È∂ ÙÏÁ ÚΔ ’Á∂ «Ú’≈√Õ

ÂÀ鱧 ¡≈͉∂ ‘≈«√˙∫ ‘Δ «Ú‘Ò È≈,

ÂÀ鱧 Ó∂Δ ÍΔÛ Á≈ «Î ’Δ «’¡≈√Õ

«ÁÒ Ó∂≈ ‹Á ÚΔ ‘ß„≈™Á≈ ÁÁ ˛,

ÙÏÁ ÚΔ Ó∂∂ È∂ ‘Ø ‹ªÁ∂ «È≈√Õ

Áπ÷ «’√∂ Á≈ ÚΔ Úß‚≈™Á∂ ‘ª ‹ÁØ∫,

¡≈͉∂ ÁÁª Á≈ ‘Δ ’Δ¬∂ «È’≈√Õ

«ÁÒ ”⁄ √≈◊ ˆÓ Á∂ ·≈·ª Ó≈Á∂,

Ú◊‰ ¡æ÷Ø∫ ‘Ø ’∂ “√´‹” Â∂ ”«Ï¡≈√”Õ

111 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

˛ Â∂Δ «ÂzÍÂΔ Âª «¬’ ÿπ‡ ÁΔ ÓπÊ≈˜,

Í Ó∂Δ Ó≈ ±ÊÒΔ ¶ÓΔ «Í¡≈√Õ

Á± ÁΔ¡ª ’Δ

Á± ÁΔ¡ª ’Δ √π‰ È≈ ‘πßÁΔ¡ª ◊æÒª ¡ª„-◊π¡ª„ ÁΔ¡ªÕ

’Ω‰ ’∂ ÏÁ≈Ù ◊æÒª Â∂Δ Ó∂Δ √ªfi ÁΔ¡ªÕ

÷Ω∂ πæª ˘ ’Δ ’πæ«Á¡≈ ‘Ø«¬¡≈ Ô≈ ÙπÁ≈ ¡æ‹ ’æÒ,

Ù≈ıª √ßÿ‰Δ ¤ª Ú≈Ò∂ ‘Δ πæ÷ª ÁΔ¡ª ¤ª◊ÁΔ¡ªÕ

ÿæ‡∂ «Óμ‡Δ ı≈‘Ùª πˇΔ¡ª ‡æπ‡Δ¡ª ¡≈√ ¿πÓΔÁª È∂,

’Ω‰ √Ú≈∂ ÓΔ„Δ¡ª ◊πßÁ∂ «¬√ «˜ßÁ◊Δ ÁΔ Óª◊ ÁΔ¡ªÕ

‘π‰ ª Ù≈Ó √Ú∂∂ Ïø«È¡ª Â∂ «◊fiª Á∂ ‚∂∂ È∂,

‘π‰ È≈ ¡≈¿π‰ Íz≈‘π‰∂ Â∂ È≈ √π‰È ¡Ú≈˜ª ’ª◊ ÁΔ¡ªÕ

Â∂Δ¡ª ◊æÒª ±‘∂∫ ‹≈‰∂ Â∂Δ¡ª Â∂∂ È≈Ò “’ßÚÒ”,

屧 ˆ˜Òª ˘ ªÿ «‘ª ¬∂∫ ˆ˜Òª ÂÀÈ±ß ÂªÿÁΔ¡ªÕ

˛ Ùπ’ «’

˛ Ùπ’ «’ «’√∂ Á≈ «¬ÂÏ≈ ‘Ø «◊¡≈ ‘ªÕ

Ú√± Θ±Ò √Δ ÓÀ∫ Ù≈‘’≈ ‘Ø «◊¡≈ ‘ªÕ

÷≈ ÷≈ ’∂ ·Ø’ª ÓÀ∫ ‘π«Ù¡≈ ‘Ø «◊¡≈ ‘ª,

«È √≈‰ ⁄Û∑Á≈ ⁄Û∑Á≈ ÂÒÚ≈ ‘Ø «◊¡≈ ‘ªÕ

¿π«‚¡≈ √Δ ÓÀ∫ «¬’æÒ≈ ‘π‰ ‚≈ ‘Ø «◊¡≈ ‘ª,

«ÏßÁ± ÂØ∫ ÎÀÒ ’∂ ÓÀ∫ «Ú√Â≈ ‘Ø «◊¡≈ ‘ªÕ

ÓÀ∫ ¡≈Í Ï∂ÛΔ ¡≈Í∂ ÍÂÚ≈ ‘Ø «◊¡≈ ‘ª,

¿πÚ≈ Í≈ ‘Ø ’∂ ÓßfiË≈ ‘Ø «◊¡≈ ‘ªÕ

ÓÀ∫ πæ÷ ¤ª«◊¡≈ √Δ ¤ª-Á≈ ‘Ø «◊¡≈ ‘ª,

«’ßÈ≈ ’Ó≈Ò Á≈ ÓÀ∫ «’Á≈ ‘Ø «◊¡≈ ‘ªÕ

112 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

Á∂÷Ø «’ ‘π‰ ÓÀ∫ «’ßÈ≈ ÁÓÁ≈ ‘Ø «◊¡≈ ‘ª,

‘πßÁ≈ «Í¡≈ √Δ ÓÀ∫ Ú≈Í≈ ‘Ø «◊¡≈ ‘ªÕ

Ï∂ÛΔ ÓÒ≈‘ ’Δ ’È≈ ıπÁ Í≈ ‘Ø «◊¡≈ ‘ª,

⁄æÒØ «‹Ë ˘ ⁄æÒ‰≈ Âæ¬Δ¡≈ ‘Ø «◊¡≈ ‘ªÕ

‹Ø’ª ˘ ¤æ‚ ÒØ’ª «Ú⁄’≈ ‘Ø «◊¡≈ ‘ª,

ÓÀ∫ ÒØ’ ‹˜«Ï¡ª ÁΔ ◊π¯Â≈ ‘Ø «◊¡≈ ‘ªÕ

¿π‘ fi±· ‘ª «’ «‹‘Û≈ «Ó√Ó≈ ‘Ø «◊¡≈ ‘ª,

¿π‘ √æ⁄ ‘ª «’ «‹‘Û≈ √≈’≈ ‘Ø «◊¡≈ ˛Õ

‘√ÂΔ ÓÀ∫ ¡≈Í‰Δ Á≈ ÓπıÂ≈ ‘Ø «◊¡≈ ‘ª,

ÍμÂfiÛ ’Á∂ √Δ ‘πßÁ≈ ◊πÒ˜≈ ‘Ø «◊¡≈ ‘ªÕ

≈‘ª ‘È∂«¡ª «Ú⁄ «ÒÙ’≈ ‘Ø «◊¡≈ ‘ª,

¡Í‰∂ «Í¡≈«¡ª Á≈ ˆÓı≈ ‘Ø «◊¡≈ ‘ªÕ

⁄≈«‘¡≈ √Δ «‹√ Â∑ª Á≈ ¡≈’≈ ‘Ø «◊¡≈ ‘ª,

«˜ßÁ◊Δ ˘ ‹Δ‰ Á≈ ÓÀ∫ «¬’≈ ‘Ø «◊¡≈ ‘ªÕ

Á∂÷ª◊≈ ¡◊ÒΔ Ú≈Δ ÓÀ∫ ‘Ø ’Δ ’Δ ‘؉≈,

Ïμ√ ‘Ø «◊¡≈ ‹Ø ‘؉≈ «¬√ Ú≈ ‘Ø «◊¡≈ ‘ªÕ

‘ ÏøÁ≈ Ï∂-˜≈

‘ Ï øÁ≈ Ï ∂-˜≈ «‹‘≈ ‘ ÀÕ

Á≈«¬∂ ÂØ∫ ’∞ ºfi Ï≈∑ «‹‘≈ ‘ÀÕ

¡Í‰∂ ‘ ºÊ Ø ∫ ‘Δ ‘ ’جΔ,

‘Ø«¬¡≈ «Î∂ Ò⁄≈ «‹‘≈ ‘ÀÕ

Ó‰≈ Ó»ø‘Δ ¿∞‘ »‘ ¡Í‰Δ ”Â∂,

⁄ π º’Δ «ÎÁ≈ Ì≈ «‹‘≈ ‘ ÀÕ

Ï≈‘ Ø ∫ Ï øÁ≈ ÓıÓÒ Ú◊≈,

¡≥ÁØ ∫ ÷∑Ú≈, ı≈ «‹‘≈ ‘ÀÕ

113 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

¡Â≈ ÍÂ≈ È≈ «⁄‘≈ ¿∞√ Á≈,

«¬’ Ëπ øÁÒ≈ ¡≈’≈ «‹‘≈ ‘ÀÕ

Èß◊Δ Â≈ ‘À «Ï‹ÒΔ ÁΔ ¿∞‘,

‹Ø «Â ºÒ ∂ ÁΔ Â≈ «‹‘≈ ‘ ÀÕ

⁄≈-¸Î∂ ∂ ’ πfi È≈ «Á√∂,

‘ Í≈√ ∂ ¡ßË’≈ «‹‘≈ ‘ ÀÕ

ÓΩ√Ó «‘≈ √π«‘Á È≈ ’جΔ,

‘ Ó Ω√Ó Óμ’≈ «‹‘≈ ˛Õ

¿π‘ ‹∂ ’ØÒ Âª Òæ◊Á≈ ˛ «’,

‘ «ÁÈ ‘Δ «Â¿π‘≈ «‹‘≈ ˛Õ

ω∂ “«√’ßÁ” «ÎÁ∂, ’Ø¬Δ È≈,

“Í Ø√” Á∂ «’Á≈ «‹‘≈ ˛Õ

ËÓ ’Ó ÁΔ¡ª ◊æÒª ¤æ‚Ø,

«¬‘ √Ì ’≈ ØÏ≈ «‹‘≈ ˛Õ

“’ßÚÒ” ª ‘π‰ ¡≈͉∂ ‘Δ ÿ Á≈

’∂ÚÒ ⁄Ω ∫’ΔÁ≈ «‹‘≈ ˛Õ

¬∂È≈ ÚΔ ÓÀ∫

¬∂È≈ ÚΔ ÓÀ∫ √÷ ȑΔ∫ «’ ÍæÊ ‘Ø ‹≈ÚªÕ

Í ¬∂È≈ ÚΔ √ØÒ∑ È‘Δ∫ «’ ¡æÊ ‘Ø ‹≈ÚªÕ

¬∂È≈ ÚΔ ÓÀ∫ ’ΩÛ≈ È‘Δ∫ «’ ˜«‘ ‘Δ √Ófi Ò¬∂∫,

Í ¬∂È≈ ÚΔ «Óμ·≈ È‘Δ∫ «’ Ùæ’ ‘Ø ‹≈ÚªÕ

‹Δ ’ÁÀ ÂÁÏΔ ’ª Óπ÷-Ó≈◊ ’«‘Ò≈Úª,

È≈ «’ ⁄æ’ ‘Ø «’√Ó Á≈ ⁄æ’ ‘Ø ‹≈ÚªÕ

‘ØÚª ÍΩ‰ ª ÌΔ √π◊ß˪, Â≈˜◊Δ¡ª Úß‚ÁΔ,

‹ª «Î ‘ «¬’ πæ÷ Á≈ ‘«¡≈ Íæ ‘Ø ‹≈ÚªÕ

114 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

Ó∂∂ «ÁÒ ÁΔ Ïß‹ ËÂΔ ÓπÛ ÓπÛ ¡˜ ’∂,

Ô≈Á Â∂Δ Á∂ ÎπæÒ ¿π◊≈Úª Úæ ‘Ø ‹≈ÚªÕ

’Á∂ ’Á∂ ª ‹Δ¡ ’ÁÀ ’πæÒ ÁπÈΔ¡ª ∂ ’ª,

’Á∂ ’Á∂ Í ’Á≈ ˛ «’ Îæ’ ‘Ø ‹≈ÚªÕ

Ó∂∂ ÿ ÁΔ ¤æ ¿πÛ∂ ª ¿πμ‚∂ ¬∂√ Â∑ª,

«’√∂ ¡Ò≈‰∂ ÿ Á∂ «√ Â∂ ¤æÍ ‘Ø ‹≈ÚªÕ

ÂÀ鱧 ¡Í‰∂ «ÁÒ Á∂ √≈Î √¯∂ Â∂ ¤≈Í ÒÚª,

Â∂∂ ‘ «¬’ ÏØÒ Á≈ ¡æ÷ ¡æ÷ ‘Ø ‹≈ÚªÕ

«Î Á∂÷Δ∫ ÓÀ∫ «’æÁª ıπÁ ˘ √ªÌ √ªÌ æ÷Á≈,

Â∂∂ ‘æÊ Á≈ «Ò«÷¡≈ ‹∂ ÓÀ∫ Íμ ‘Ø ‹≈ÚªÕ

√Ø⁄ Ó∂Δ ˘ Ú«∑¡ª ÁΔ Ïß«ÁÙ ÂØ∫ Óπ’ ’Δ∫,

‘∂ ‹Úª ÓÀ∫ √æ ⁄≈‘∂ Ï‘æ ‘Ø ‹≈ÚªÕ

Șª È≈Ò È˜≈∂

Șª È≈Ò È˜≈ ∂ Ó ∂ ∂ ⁄Ò∂ ◊¬∂Õ

Ï≈ª È≈Ò ‘π ß◊≈ ∂ Ó ∂ ∂ ⁄Ò∂ ◊¬∂Õ

πæª È∂ ’Á «‡’‰≈ √Δ Â∂ Âπ ◊¬Δ¡ª,

ÍΔ ∫ÿª È≈Ò ‘πÒ≈ ∂ Ó ∂ ∂ ⁄Ò∂ ◊¬∂Õ

Â∂ ∂ Ï≈fi Ø ∫ ¡ßÏ ‘Ø«¬¡≈ ˛ √æ÷‰≈,

¡ßÏ «Ú⁄Ø ∫ Â≈ ∂ Ó ∂ ∂ ⁄Ò∂ ◊¬∂Õ

屧 √Δ Âª ’πfi ‘πßÁ≈ √Δ ËÚ≈√ «‹‘≈,

Â∂ ∂ È≈Ò √‘≈ ∂ Ó ∂ ∂ ⁄Ò∂ ◊¬∂Õ

«¬’≈ª ÁΔ ◊æÒ Âª ◊¬Δ ◊π¡≈⁄ «’Â∂,

 ∂ ∂ √ ß◊ ‘Δ √≈ ∂ Ó ∂ ∂ ⁄ æÒ ∂ ◊¬∂Õ

ÓÀȱ ß Âª √Δ ÓØ‘ Óπ æ„Ø ∫ ÓßfiË≈ª Á≈,

‘ π ßÁ ∂ Á ± «’È≈ ∂ Ó ∂ ∂ ⁄Ò∂ ◊¬∂Õ

115 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

Ó∂∂ Íπ æ ‘˜≈ª È∂ «‹™Á∂ ‹Á «’,

’Δ ‘Ø«¬¡≈ ‹∂ ⁄≈ ∂ Ó ∂ ∂ ⁄Ò∂ ◊¬∂Õ

ÓÀ∫ ’≈«¬Ó Í ÓÀȱ ß Ó∂‡‰ Ú≈Ò∂ √Ì,

«√Δ∫ ⁄Ò≈™Á∂ ¡≈∂ Ó∂ ∂ ⁄Ò∂ ◊¬∂Õ

‘π‰ «‘ ¡≈ͪ ¬∂√ Ó‘æÒ∂ ’Δ ’È≈,

¬ ∂Ê Ø ∫ Ô≈ «Í¡≈ ∂ Ó ∂ ∂ ⁄Ò∂ ◊¬∂Õ

ͺπ¤Á≈ ’Ø¬Δ È‘Δ∫

Ó⁄Δ ˛ ‘ÎÛ≈ ÁÎÛΔ Íπæ¤Á≈ ’Ø¬Δ È‘Δ∫Õ

Ó≈Û∂ ◊ÛÓ ◊ÛΔ Íπæ¤Á≈ ’Ø¬Δ È‘Δ∫Õ

’πÒ≈™Á≈ √Δ ÷ÓΔ «’√∂ Ï⁄≈«¬¡≈ È≈,

ÌΔÛ ‹πÛΔ √Δ Â’ÛΔ Íπμ¤Á≈ ’Ø¬Δ È‘Δ∫Õ

¸Í √È √≈∂ Í «¬’ ÍæÊ Á∂ Ïπæ ÁΔ,

ÈÓ ‘Ø¬Δ √Δ ¡æ÷ÛΔ Íπæ¤Á≈ ’Ø¬Δ È‘Δ∫Õ

¡æ÷ª ÚΔ È∂ ÈΔ∫Áª ÚΔ È∂ Í Ô≈Ø,

√πÍÈ∂ ÷æ÷ÛΔ ÷æ÷ÛΔ Íπæ¤Á≈ ’Ø¬Δ È‘Δ∫Õ

¡æ◊ Á∂ ̪ÏÛ «¬æ’ ◊∂ÒΔ ÏÎ «‹‘Δ,

Í≈ ÏÀ·Δ ◊ÒÚæ’ÛΔ Íπæ¤Á≈ ’Ø¬Δ È‘Δ∫Õ

«¬√ Í≈√∂ ÷±‘ ÌπæÏΔ∫ Ø«¬¡≈, ¿π√ Í≈√∂,

«¬’ ’πÒ≈¬Δ ¤ÍÛΔ Íπμ¤Á≈ ’Ø¬Δ È‘Δ∫Õ

≈ ‘È∂Δ ’±ß‹ ‘Δ ’πÒ≈™ÁΔ «¬’,

‹Ø ‚≈Ø∫ √Δ «Úμ¤ÛΔ Íπμ¤Á≈ ’Ø¬Δ È‘Δ∫Õ

˙ÁØ∫ Âæ’ È≈ «‘≈ ‘πß◊≈≈, Ï≈ Ï⁄Δ,

‹Á ÒØ’ª Âæ’ ¡æÍÛΔ Íπæ¤Á≈ ’Ø¬Δ È‘Δ∫Õ

116 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

Ú’Â Á∂÷

ß◊ ’Δ «Á÷Ò≈ «‘≈ ˛, Ú’Â Á∂÷!

Ú’Â «’ßÈ≈ ¡≈ «◊¡≈ ˛, √÷ Á∂÷!

ÁØ√ÂΔ, «¬ıÒ≈’, ÍΔÒ∂ Í À ◊¬∂,

ÎÛ ◊¬∂ √Ì Á∂ √ÎÀÁΔ, ’ Á∂÷!

È≈ ÷πÙΔ «Ú⁄ ÎÀ«Ò¡≈, ˆÓ Íøÿ«¡≈,

Á∂÷ Ó∂≈ √Ï, Ó∂≈ ˜Ï Á∂÷Õ

⁄≈‘ «‘≈ ÓÈ≈, Â∂ Ó ’∂ «‹¿π‰ ˘,

Á∂÷ ÁΔÚ≈È∂ Á≈ ’∂‘≈, ıÏ Á∂÷Õ

Á∂÷ ¡ßÏ ‘Ø «◊¡≈, «ÈÓØ‘ «’Ú∂∫,

«Í√ ‘Δ ˛ «’√ Â∑ª, «¬‘ Ë Á∂÷Õ

Ï≈∑ÒΔ ÍÀŒ«’ß◊, ¤ˇ≈Ú≈ ˛ «È≈,

Á∂÷‰Δ ª Á∂÷, «Ú⁄ÒΔ Ú√ Á∂÷Õ

Á∂÷ ÍΩ‰ª «Ú⁄ÒΔ¡ª, √◊ÓΔ¡ª,

ÍμÂfiÛª ˘ ÍÀ «◊¡≈ ˛, Úı Á∂÷Õ

«¬√ Â∑ª «ÈÓØ‘, È‘Δ∫ ‘Ø ‹≈¬Δ Á≈,

«¬’ Ú≈Δ Âª, «Í¤ª‘ ˘ Í Á∂÷Õ

Î ∂ ‘Δ Á∂ÚΔ ∫ ¿ πÒ ∑≈Ó≈ ÁØ٠± ø ,

Í “’ßÚÒ” Á∂ È≈Ò Í«‘Òª Ú Á∂÷Õ

«¬’≈ ‘Ó∂Ù≈

«¬’≈ ˛ ‘Ó∂Ù≈ «¬È’≈ È≈ÒØ∫ ⁄ß◊≈Õ

‘πßÁ≈ «Í¡≈ ‹Δ’ Â’≈ È≈ÒØ∫ ⁄ß◊≈Õ

ÒØ’ª Á∂ ’ØÒ ¡≈¬∂ ¡≈ ÁÁ ‹Ø Úß‚≈¬∂,

‘πßÁ≈ ˛ ˙‘Δ È∂Â≈ √’≈ È≈ÒØ∫ ⁄ß◊≈Õ

117 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

‘πßÁ≈ ˛ È≈«¬’ ˙‘Δ ‘πßÁ≈ ˛ Ò≈«¬’ ˙‘Δ,

‹ÈÂ≈ ˘ √ÓfiÁ≈ ‹Ø Í«Ú≈ È≈ÒØ∫ ⁄ß◊≈Õ

‹∂ ÏÙ ˛ Ï٠ª √Â’≈ Á≈ ˛ Í≈Â,

‘πßÁ≈ È‘Δ∫ ˛ ’πfi ÚΔ «’Á≈ È≈ÒØ∫ ⁄ß◊≈Õ

«ÁÒÁ≈ ¡≈͉∂ ÁΔ ‘πßÁΔ ˛ Ï≈ Úæ÷Δ,

Òæ◊Á≈ È‘Δ∫ ’πfi ÚΔ «ÁÒÁ≈ È≈ÒØ∫ ⁄ß◊≈Õ

ÒØ’Δ∫ «’È≈«¡ª ÁΔ Âª Ï≈ ϑπ ’Á∂,

‘πßÁ≈ Ó◊ È≈ ’πfi ÚΔ ÓßfiË≈ È≈ÒØ∫ ⁄ß◊≈Õ

ËΔ¡ª Ï⁄≈ ÒÚØ Âª «¬√ «˜ßÁ◊Δ ”Â∂ ’جΔ,

¿πÍ’≈ È≈ ¡«‹‘∂ ¿πÍ’≈ È≈ÒØ∫ ⁄ß◊≈Õ

Â∂∂ «ÁÒ ÁΔ ◊æÒ

Â∂∂ «ÁÒ ÁΔ ◊æÒ √Óπæ⁄Δ √Ófi Ò¬ΔÕ

Â∂∂ ÓÈ ÁΔ ÓΩ‹ Â∂ πæ⁄Δ √Ófi Ò¬ΔÕ

ÓÀ∫ Â∂∂ ¡æ÷ª ”⁄Ø∫ ÍΔÛ Í¤≈‰Δ ˛,

ÍΔÛª Á∂ «Úæ⁄ ÍΔÛ Íπæ⁄Δ √Ófi Ò¬ΔÕ

ÂÀ鱧 Ù≈«¬Á ÌπÒ∂÷≈ ‘؉À Í ¡≈ͪ,

Â∂Δ ‘ ◊æÒ ‹±·Δ √πæ⁄Δ √Ófi Ò¬ΔÕ

Â∂∂ «Í¡≈ Í÷ «Ò¡≈ ‘ Èπ’Â∂ ÂØ∫,

fi±· È‘Δ∫ ˛ √æ⁄Δ Óπ æ⁄Δ √Ófi Ò¬ΔÕ

ÂÀ鱧 Ï≈Ò ’∂ ̪ÏÛ Ï‘π Ә≈ ¡≈™ÁÀ,

¡≈ͪ Â∂Δ ÒØ⁄ «¬‘ ´æ⁄Δ √Ófi Ò¬ΔÕ

¡≈ͪ ÂÀÈ±ß Í±È ÌªÂ Í¤≈‰ «Ò¡≈,

«’ßÈΔ Â∂Δ √Ø⁄ ‘À ¿πμ⁄Δ √Ófi «Ò¡≈Õ

118 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

’æ⁄ Á≈ √Δ

’æ⁄ Á≈ √Δ ÒÀ ‹∂ Íæʪ Á∂ Ù«‘ ¡≈¿π‰≈Õ

«¬√ «ÂÛ’‰≈ ˜±Δ «Î ÙØ È≈ Ó⁄≈¿π‰≈Õ

«’μÊØ∫ ¡Á≈ «¬‘ «√æ÷Δ Â±ß «¬√ Â∑ª √Â≈¿π‰≈Õ

◊æÒ Á≈ ‹Ú≈Ï Á∂‰≈ Í È˜ È≈ «ÓÒ≈¿π‰≈Õ

’Δ ÒØÛ √Δ π√≈¿π‰≈ «ÏÈ ÓÂÒÏØ∫ ÷Í≈¿π‰≈,

ÍÀ‰≈ √Δ Ù≈Ó ÂΔ’ ‹∂ ¡≈Í ‘Δ ÓÈ≈¿π‰≈Õ

Á∂ ’∂ Áˆ≈ ‹∂ ’Ø¬Δ Í¤Â≈ «‘≈ ‘ج∂ ª,

«Î «˜Á È‘Δ∫ ’ΔÁΔ ⁄≈‘ΔÁ≈ ◊ˇ Ò◊≈¿π‰≈Õ

√Ø⁄ª ”⁄ ‹∂ ’Ø◊∂ ı≈ÏØ-«÷¡≈ÒΔ¡ª ‘Δ,

ª «Î ‘’Δ’Âª Á≈ ≈‘ È≈ «’√∂ «Á÷≈¿π‰≈Õ

πæ÷ Á≈ ¿π‹≈ÛÈ≈ ’Δ ‹≈Úª ¿π‹≈ÛÈ≈ ’Δ,

¡Ω÷≈ πæ÷ Ò◊≈¿π‰≈ «Î Ò≈ «√∂ ⁄Û∑≈¿π‰≈Õ

Í«‘Òª ‘Δ ‹∂ È≈ ’ÁØ∫ «ÁÒ ÂØÛÚΔ¡ª ◊æÒª,

ÍÀ‰≈ “’ßÚÒ” È‘Δ∫ √Δ Ó±ß‘ «¬√ Â∑ª ’≈¿π‰≈Õ

ÓÀ∫ ª ‹Á ÚΔ √Ø⁄ª

ÓÀ∫ ª ‹Á ÚΔ √Ø⁄ª ¡’√ Â∂∂ Ï≈∂ √Ø⁄ªÕ

¡ÀÍ Â∂Δ¡ª «’æÊ ∂ ◊¬Δ¡ª Ó∂ ∂ Ï≈∂ √ Ø⁄ªÕ

Á∂÷ ˜≈ ’π ⁄≈ȉ ¡’√ ÌπæÒ ‘Δ ‹≈Ȫ Ô≈Ø,

«’ Ó À ∫ Ï≈’Δ Ï⁄Á∂ ‘ ج ∂ ‘È∂ ∂ Ï≈ ∂ √ Ø⁄ªÕ

¿πÒfi «◊¡≈ ‘ª ÓÀ∫ ª ÿ ÁΔ ⁄≈-«ÁÚ≈Δ «Ú⁄ ‘Δ,

«Ú‘Ò ‘Δ «’æÊ∂ ˛ «’ ⁄≈-¸Î∂∂ Ï≈∂ √Ø⁄ªÕ

ÏΔÂ∂ Ï≈ ∂ √ Ø⁄ª ÚΔ Âª ’Δ √ Ø⁄ª Ó À ∫ Ô≈ Ø,

«¬√ ÂØ∫ «Ï‘ ˛ «’ Ú’Â ¡◊∂∂ Ï≈∂ √Ø⁄ªÕ

119 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

¿π√ Á∂ ¡ßÁ ÁΔ ‘Ò⁄Ò ˘ Ó«‘√±√‰ ÁΔ Êª,

ÓÀ∫ ’ÓÒ≈ ª ’∂ÚÒ ¿π√ Á∂ «⁄‘∂ Ï≈∂ √Ø⁄ªÕ

ÂÈ Â∂ ÓÈ Á∂ «Ï÷∂ ‘ ج ∂ ÷Ò∂ ∂ Ú ∂÷ª «’,

‹ª «’ «÷μÒ∂ ⁄≈-¸Î∂ ÷Ò∂ ∂ Ï≈ ∂ √ Ø⁄ªÕ

ÿ Ï≈∂ Â∂ ÿ ÁΔ¡ª ’æ⁄Δ¡ª ÈΔ‘ª ˘ ¤æ‚ ’∂,

«’ ßÈ≈ Ó ±÷ ÷Û∑ ’ ∂ Ï≈ ∑ ÏÈ∂ ∂ Ï≈ ∂ √ Ø⁄ªÕ

‹Ø ’πfi ’È≈ ‘ØÚ∂ ’È≈ √Ø⁄ √Ófi ’∂ ‘π ßÁ≈,

¬ ∂√ Ò¬Δ Ó À ∫ «‘ ßÓ ¡Í‰Δ ‹∂ ∂ Ï≈ ∂ √ Ø⁄ªÕ

Âπ«¡≈ ª «Î Óß«˜Ò «’‘ÛΔ √ È≈ ‘ج∂◊Δ,

«Î ÚΔ ÂπÈØ∫ Í«‘Òª ÍøË ÒÓ∂∂ Ï≈∂ √Ø⁄ªÕ

≈ „Ò∂◊Δ ¡≈÷ „Ò‰Δ ‘Δ ˛ ¿πÓª Úª◊,

ÓÀ ∫ ª ¡≈™Á∂ ‘ π ßÁÛ‘∂Ò √Ú∂ ∂ Ï≈ ∂ √ Ø⁄ªÕ

ÿ ÂØ∫ ÁΠÂ∂ ÁΠÂØ∫ ÿ Á≈ ‘Δ ˛ ⁄æ’,

¬ ∂È ∂ «√Ó‡∂ ‘ ج ∂ ¡Í‰∂ ÿ∂ ∂ Ï≈ ∂ √ Ø⁄ªÕ

⁄ßÈ ⁄«Û∑¡≈

⁄ßÈ ⁄«Û∑¡≈ Í ÒæÌÁΔ «’Â∂ ⁄’Ø È‘Δ∫Õ

√≈¿π‰ fiÛΔ «Úæ⁄ Èæ⁄Á≈ «’Ë∂ ÓØ È‘Δ∫Õ

«¬√ ÿ «Ú⁄ «‘ßÁ≈ ˛ ’Ø¬Δ ¡Í‰≈ ‘Δ,

¡ÀÚ∂∫ ‘Δ Âª ϱ‘≈ «Ò¡≈ ·’Ø È‘Δ∫Õ

‹∂ 屧 «‘‰≈ ˛ ª «‘ ÍÀ ¬∂Ê∂ ‘Δ,

‹∂ 屧 ‹≈‰≈ ˛ ª ¡≈͉≈ ˜Ø È‘Δ∫Õ

¿π‘ «‹√ √Δ Ô≈Á Âπ√Δ∫ ’Á∂ ÍÒ ÍÒ,

¿π‘ ÓÀ∫ ‘Δ √ª «Í¡≈∂ ’Ø¬Δ ‘Ø È‘Δ∫Õ

◊πæ‚Δ ¡Ë-¡√Ó≈È∂ ¡√ª ⁄Û∑≈ ª Ò¬Δ,

Í ‘π‰ ‘æÊ ¡√≈‚∂ ‘Δ ˛ ‚Ø È‘Δ∫Õ

120 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

ÓÀ∫ ª ÂÀ鱧 Òæ÷ª «Ú⁄ ͤ≈‰ ÒÚª,

Â∂ ∂ Ú◊≈ «’Ë∂ ’Ø¬Δ ‘ Ø È‘Δ∫Õ

‘π‰ ª ÙØ ÏÛ≈ ÙÓÙ≈Ȫ Á∂ «Ú⁄ ÚΔ,

«’ æÊ ∂ ‹≈˙◊∂ «’ «‹æÊ ∂ Ù Ø È‘Δ∫Õ

«ÓÒΔ-Ìπ◊ «¬‘ Â∂∂ Ó∂∂ «ÁÒ ÁΔ ˛,

ÓÀ∫ ‘Δ «ÁÒ Â∂∂ Á≈ ”’æÒ≈ ⁄Ø È‘Δ∫Õ

≈ÂØ ≈ «¬‘ ’Δ Â±ß ⁄ßÁ ⁄Û∑≈ ÏÀ·Ø∫,

Â∂Δ Âª ‘π‰ ’æÒ∑ Ú◊Δ ˛ ÂØ È‘Δ∫Õ

Á∂÷ Áπ÷Δ ˘ ’ØÒØ∫ ÁΔ ‘Δ ¶ÿ ‹≈Ú∂,

È≈ È≈ √拉≈ ¬∂È≈ “’ßÚÒ” ’·Ø È‘Δ∫Õ

ÚÂΔ √πßfl Ó√≈‰

ÚÂΔ √πßfl-Ó√≈‰ «’ Ú؇ª ÍÀ ◊¬Δ¡ªÕ

Óπæ’ «◊¡≈ ÿÓ√≈‰ «’ Ú؇ª ÍÀ ◊¬Δ¡ªÕ

Íø‹ Ú∑∂ Âæ’ ‘π‰ Ïμ√ ÓΩ‹ª ‘Δ ÓΩ‹ª,

‘Ø ‹≈‰≈ ’«Ò¡≈‰ «’ Ú؇ª ÍÀ ◊¬Δ¡ªÕ

≈˜Δ Ï≈˜Δ √Ω ∫ÚØ ‘π‰ ÿ ‹≈ ¡Í‰∂,

¡≈¿± È≈ ’Ø¬Δ ‹◊≈‰ «’ Ú؇ª ÍÀ ◊¬Δ¡ªÕ

‘π‰ È≈ ÏÀ· ¿π‚Δ’Ø ¡≈¿π‰≈ «’√∂ È‘Δ∫,

√Ì ÌπÒ ◊¬Δ ͤ≈‰ «’ Ú؇ª ÍÀ ◊¬Δ¡ªÕ

¡æ◊∂ ª ‘ ◊æÒ √π‰Á∂ ÁÓ ÌÁ∂ √È,

‘π‰ ÍÀ∫Á∂ È∂ ÷≈‰ «’ Ú؇ª ÍÀ ◊¬Δ¡ªÕ

‘ π‰ È∂Â≈Úª ’Δ ÒÀ‰≈ ˛ ÒØ’ª ÂØ ∫ ,

‘π‰ «’™ Ù’Ò «Ú÷≈‰ «’ Ú؇ª ÍÀ ◊¬Δ¡ªÕ

Âπ√ª ÚΔ ’πfi «ÁÈ È∂Â≈ ÷±Ï Ì‹≈¬∂ √È,

¿π‘ È≈ «’™ Ì‹≈‰ «’ Ú؇ª ÍÀ ◊¬Δ¡ªÕ

121 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

ÿ ÿ ¡≈ ’∂ ’Á≈ √Δ È∂Â≈ «ÓßȪ,

‘π‰ ’Á≈ ÎπÓ≈‰ «’ Ú؇ª ÍÀ ◊¬Δ¡ªÕ

’Á≈ √Δ «¬’≈ ’ª◊≈ ’ßÓ √≈∂,

‘π‰ Òæ◊≈ ‡’≈‰ «’ Ú؇ª ÍÀ ◊¬Δ¡ªÕ

ÒØ’Δ∫ ÿ Á∂ ÿ Â∂ È∂Â≈ ⁄ß‚Δ◊Û∑,

‘π‰ È≈ ÎØÈ ¿π·≈‰ «’ Ú؇ª ÍÀ ◊¬Δ¡ªÕ

ÍΔÂ≈ ‹≈Ó

ÍΔÂ≈ ‹≈Ó «È‘≈Ò ‘Ø ◊¬∂Õ

√≈ ∂ ‘ æÒ √Ú≈Ò ‘Ø ◊¬∂Õ

«‹È∑ª Ï≈∂ √Δ «⁄ È≈ ⁄∂Â≈,

¿π‘ ÚΔ √≈‚∂ È≈Ò ‘Ø ◊¬∂Õ

«È ¡≈™ÁΔ √Δ «⁄æ·Δ ¿π√ ÁΔ,

‘π‰ ¡≈«¬¡ª ’¬Δ √≈Ò ‘Ø ◊¬∂Õ

’Δ Íπæ¤Á∂ ‘Ø ıπÁ ‘Δ √ÓfiØ,

‹ Ø È ∂ √≈‚∂ ‘≈Ò ‘ Ø ◊¬∂Õ

‘πß«Á¡ª ‘πß«Á¡ª ‘πß«Á¡ª Á∂÷Ø,

Á∂÷ Ø «’Ú∂ ∫ ’Ó≈Ò ‘Ø ◊¬∂Õ

¡Í‰∂ ‘Δ Âª Í≈¬∂, ¡Ω÷ ∂,

’È∂ ‘Ò √Ú≈Ò ‘Ø ◊¬∂Õ

÷πÙ ‘ª «’ ’πfi ÍÒ Ô≈Áª Á∂,

ˆ˜Òª «Ú⁄ √ßÌ≈Ò ‘Ø ◊¬∂Õ

‘π‰ È≈ «’Ë∂ ‹≈‰

‘π‰ È≈ «’Ë∂ ‹≈‰ Á≈ ≈‘ «‘ «◊¡≈Õ

È≈ «’√∂ ˘ «ÓÒ‰ Á≈ Ú≈‘ «‘ «◊¡≈Õ

122 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

ω ‘Δ ‹≈¬∂ ‹∂ «’Â∂ ’Ø¬Δ „ß◊ ª,

‹≈‰ ‹Ø◊≈ Í È‘Δ∫ √≈‘ «‘ «◊¡≈Õ

ÏÀ ∫’ Á≈ ’˜≈ È≈ Óπ æ«’¡≈ ’∂√ ‘Δ,

Ï‘π Ò≈«‘¡≈ Î∂ ÚΔ ¯≈‘ «‘ «◊¡≈Õ

Ú∂÷ ’∂ ‡ π æ‡ÁΔ Ú√±ÒΔ ¡≈͉Δ,

‹Δ‰ ‹Ø◊≈ ¡≈Í È≈ Ù≈‘ «‘ «◊¡≈Õ

¡≈Í‰Δ Âª ¿πÓ Ì È≈ «ÓÒ √’Δ,

Í ¿π‘ Í≈™Á≈ æÏ ÁΔ Ê≈‘ «‘ «◊¡≈Õ

È≈ ‘Δ ÒØÛª Ó π æ’Δ¡ª È≈ ı≈«‘Ùª,

ÏÙ ’Á≈ ¡≈÷Δ ⁄≈‘ «‘ «◊¡≈Õ

¡≈÷Δ ÁÓ ÚΔ «¬‘Ø √ Ø⁄ ∂ “’ ßÚÒ”,

’ «Ò¡≈ ¡Ω‘ ’ßÓ Â∂ ¡≈‘ «‘ «◊¡≈Õ

¡Ê ‘Δ‰∂ ÏØÒ

¡Ê-‘Δ‰∂ Ï ØÒ «˜ßÁ◊Δ Á≈ ÔÊ≈Ê ‘Ø ◊¬∂Õ

ÒØ’ «È-«‹ßÁ ÒØ‘∂, Òº’Û Á∂ ÍÁ≈Ê ‘Ø ◊¬∂Õ

«¬’ ÍÛ≈¡ √Δ «’ ÿØ∫ ⁄æÒ ’∂ ’‘≈¬∂ “ÏπæË” √Δ,

Í ’∂ ¡≈¬∂ ÿΔ ∫ Ó πÛ ’∂ «√Ë≈Ê ‘Ø ◊¬∂Õ

Î À√Ò∂ ¡‹ ’Ò∑ È ∂ ˙‘Δ Î À√Ò∂, ¿π‘Ȫ Ò¬Δ,

‹Ø ¿πÈ∑ª ÁΔ √Ø⁄ ¡Í‰Δ Á∂ Ó πÂ≈«Ï’ ‘Ø ◊¬∂Õ

«ÁÒ ‘∂ È≈ «ÁÒ, «ÁÒª ÁΔ Êª ıÒ≈¡ Á È∂ ıÒ≈¡,

ÿ ‘∂ È≈ ÿ, ÿª ÁΔ Êª «¬Ó≈ ‘Ø ◊¬∂Õ

‘ π‰ Ó√Δ‘≈ ’Δ ’∂, Á≈ ± ’∂ «’√ Ø◊ Á≈,

Ø◊ ÚË ’∂ ‘ Ø È«Ú¡ª ÁΔ ¡Ò≈Ó ‘Ø ◊¬∂Õ

Í‘πß⁄ ‘πßÁΔ ˛ «‹‘ÁΔ, ¿π‘ «ÓÒ «ÓÒ≈ ’Ú≈ ÒÚ∂,

Ï‘π ‘Δ ÏÁÈ≈Ó È∂ ¡‹ ’Ò∑ √Ú≈◊ ‘Ø ◊¬∂Õ

123 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

‘≈Á√∂ ‘ π ßÁ ∂ ‘ ∂ È ∂ ‘ ؉◊∂ «È ‘≈Á√∂,

Í ‘ج∂ ’πfi «¬√ Â∑ª ÚΔ «’ Ù‘≈Á ‘Ø ◊¬∂Õ

¿π‘ «‹È∑ª √Â∂ ω≈¿π‰∂ √Δ ÈÚ∂∫ ≈‘ „±ß‚‰∂,

Ò Ø’ ˙‘Δ √«Â¡ª «Ú⁄ÒΔ π’≈Ú‡ ‘ Ø ◊¬∂Õ

“«¬Ù’” Á∂ ÙÏÁª Á≈ ‹Δ’ ¡Ê ‘Ø«¬¡≈ “Ï∂-Ú¯≈”,

Á Ø√ÂΔ Á∂ ¡Ê ÚΔ ¬ ∂Áª ¡Á≈Ú ‘Ø ◊¬∂Õ

Ï‘π √Δ ’ΔÂ∂ ¿πÍ≈¡ Í √ÎÒÂ≈ È≈ «ÓÒ √’Δ,

Í ‹ÁØ∫ «ÓÒ‰≈ √Δ Âª Ó∂Ò∂ ¡⁄≈È’ ‘Ø ◊¬∂Õ

ÍÀ ∫ÂΔ¡ª ¡æ÷ª ”⁄Ø ∫ ‹Ø √Δ Ï⁄ Ï⁄≈ æ÷Á∂ ‘∂,

«˜ßÁ◊Δ Á∂ ¿π‘ ÚΔ «ÂßÈ ¡æ÷ ˜≈ ‘Ø ◊¬∂Õ

ÒØ’ È≈ √Ófi∂ È≈ √Ófi‰◊∂ “’ßÚÒ” ¡˜Ó≈ ÒÚΔ∫,

Ï‘ π √Ófi≈™Á∂ Â∂ ∂ Ú◊∂ √Ó≈Í ‘Ø ◊¬∂Õ

ÓÀ鱧 Ò≈«¡ª ”⁄ ‘Δ

ÓÀ鱧 Ò≈«¡ª ”⁄ ‘Δ ‡≈Ò È≈, ÓÀ鱧 ı≈Ï ‘Δ Âª «Ú÷≈Ò È≈Õ

ÓÀ˘ Ë «Á‘ ÓÀ∫ ÷ÒØ √’ª, ÓÀ鱧 ¡ßϪ ”⁄ ¿π¤≈Ò È≈Õ

ÓÀȱ ß ÏØÒ Á∂ Á ÷ØÒ∑ Á∂, ÓÀ˘ «Íø‹∂ ”⁄ È≈ ’ÀÁ ’,

Í ÷Ø‘ Ó∂Δ ÍzÚ≈˜ ± ß, ÓÀȱ ß Δ∫ÿ‰≈ ‘Δ «√÷≈Ò È≈Õ

ÓÀ∫ «‹Ú∂∫ Óπı≈«ÒÎ ÍΩ‰ ‘ª, ’Ø¬Δ ‹≈‰Á≈ È≈ ÓÀ∫ ’Ω‰ ‘ª,

’Ø¬Δ È≈Ò ‘Δ Âπ«¡≈ È‘Δ∫, ’Ø¬Δ ÂØÁ≈ ÚΔ Âª È≈Ò È≈Õ

ÓÀ鱧 ⁄≈ȉ È∂ ˛ «fiÛ«’¡≈, ÓÀ鱧 È∂∑«¡ª È∂ ÷Í≈ «Ò¡≈,

Ó∂Δ Ù≈Ó ˛ È≈ √Ú∂ ˛, ’Ø¬Δ Ú’Â ˛ ’Ø¬Δ ’≈Ò È≈Õ

’Δ ˛ Ø√ ’Ø¬Δ ÚΔ ÁØÙ È≈, ¿π‘˘ ¡≈Í‰Δ ‘Δ Âª ‘ØÙ È≈,

’Δ Ó∂≈ «÷¡≈Ò ’∂◊≈ ¿π‘, «‹‘˘ ¡≈͉≈ ‘Δ «ı¡≈Ò È≈Õ

Ó∂∂ «ÁÒ ”⁄ ˛ Â∂Δ ‹π√‹±, Â∂Δ ¡≈˜± Ó∂Δ «˜ßÁ◊Δ,

Â∂∂ Á Â∂ ¡≈ ’∂ ‘ª „«‘ «Í¡≈, Á „«‘ ͬ∂ ˘ ¿π·≈Ò È≈Õ

124 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

ÓÀ∫ ‹Ø ◊πßÓ «◊¡≈ ¿π‘ ◊Δ ‘ª, ‹Ø È≈ «ÈÌ √’Δ ¿π‘ ÍzΔ ‘ª,

¿π‘ ‘ª ı ‹Ø «ÏÈ «√È≈«Ú˙∫, «‹‘ÁΔ Í‘πß⁄ Á≈ √Ú≈Ò È≈Õ

√Ø⁄ ÒÀ

ÓΩ√Óª ÁΔ Ï∂-πıΔ ˛ ÍμÂfiÛª È∂, √Ø⁄ ÒÀÕ

«‹¿π‰ Á∂ Ò¬Δ ÓπÙ«’Òª ‘Δ ÓπÙ«’Òª È∂, √Ø⁄ ÒÀÕ

¡≈Í ‘Δ Â’ÁΔ ¡Í‰Δ ÏÁÒ‰Δ ÒØ’ª ¡÷Δ,

È≈ ˛ ’πfi ’ΔÂ≈ È≈ ’È≈ «‘Ϫ È∂, √Ø⁄ ÒÀÕ

√Ófi È≈ È≈Á≈È ÓÀȱ ß ˛ «È◊∑≈ Ó∂Δ ¿π’≈Ï,

Á∂÷Δ¡ª √Ì Â∂Δ¡ª ÓÀ∫ ‘’ª È∂, √Ø⁄ ÒÀÕ

‘ج∂◊≈ ‹Ø ’πfi ÚΔ ‘ج∂◊≈ ÂΔ’∂ È≈Ò ‘Δ,

’πfi È‘Δ∫ ¡μ‹ Â’ ω≈«¬¡≈ ȯª È∂, √Ø⁄ ÒÀÕ

ÓÀ∫ ‘ª ¿π‘ «’ÙÂΔ √≈ÍΔ ‹Ø ‚ÏØ¬Δ ÌßÚ «Ú⁄,

¡≈Í ‘Δ «¬√ Á∂ ÓÒ≈‘ª Ï≈ÁϪ È∂, √Ø⁄ ÒÀÕ

«˜ßÁ◊Δ Á∂ ÁØ÷Δ¡ª ÁΔ ÈΔ ‹∂ ÏÁÒΔ È‘Δ∫,

‘≈Δ¡ª È≈ «‘ßÓª ÚΔ ¡≈Ù’ª È∂, √Ø⁄ ÒÀÕ

Âπ ◊¬∂ «’ßfi ¡≈¿π‰◊∂ «Î Í ’∂ ¡Í‰∂ ÿΔ∫,

‹∂ È≈ ’πfi ÚΔ √Ø«⁄¡≈ Úæ√Á∂ ÿª È∂, √Ø⁄ ÒÀÕ

’‘≈‰Δ «¬‘ Ô≈Ø

«’Â∂ ÁØ√ÂΔ ˛, «’Â∂ ÁπÙÓ‰Δ ˛Õ

«’Â∂ ËπºÍ ұߑÁΔ, ˛ ¤ª √ßÿ‰Δ ˛Õ

Ș ‹Ø ˛ ⁄≈‘πßÁΔ, «ÓÒ∂ È≈ Ș≈≈,

Ș≈∂ Ș, ™fi ÏÛ∂ Á∂÷ÁΔ ˛Õ

«’ÂØ∫ ÚΔ È≈ «ÓÒÁΔ, ¡È±·Δ ÷πÙΔ ¿π‘,

‹Ø «ÁÒ ˘ Óπ‘æÏÂ, «ÂΔ Ï÷ÙÁΔ ˛Õ

125 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

Âπ√Δ∫ «‹√ Á∂ Ï≈∂ «’‘≈ √Δ √π‰≈˙,

’‘≈‰Δ «¬‘ Ô≈Ø, ¿π√∂ √÷Ù ÁΔ ˛Õ

˛ ÷≈ÒΔ ¿π‘, «’Á≈ ÂØ∫ √æ÷‰≈ ˛,

«‹‘ÁΔ «Áæ÷ Ï≈‘Ø∫, ÏÛΔ ÁÙ‰Δ ˛Õ

ÌΔ ˛ ‹Ø ◊π˜Δ, «Í¡≈√∂ ÊÒª ÂØ∫,

¿π‘ ÏæÁÒΔ √ÓπßÁ, ”Â∂ ‹≈ Ï√‰Δ ˛Õ

«ÈÙ≈È≈ ˛ «¬æ’Ø, Ó◊ √Ø⁄ Úæ÷Δ,

«ÂΔ ¡≈Í‰Δ ˛, Ó∂Δ ¡≈Í‰Δ ˛Õ

«Ú≈√ ¡≈Í‰Δ ÂØ∫

«Ú≈√ ¡≈Í‰Δ ÂØ∫ ‹Ø È∂ ÓπÈ’ ‘Ø ◊¬∂ ‘πßÁ∂Õ

¡«‹‘∂ ÒØ’ ‘Δ «‹™Á∂ È∂ ÍæÊ ‘Ø ◊¬∂ ‘πßÁ∂Õ

È√ΔϪ «Ú⁄ «‹È∑ª Íæª Á∂ «√È≈Úª È‘Δ∫ ‘πßÁ≈,

¿π‘ Íæ ÍæÂfiÛ∂ πæ÷ª Á∂ Íæ ‘Ø ◊¬∂ ‘πßÁ∂Õ

«‹È∑ª Ò¯˜ª Á∂ ¡ßÁ « ßÁ◊Δ Á≈ ÓØ‘ È‘Δ∫ Ï⁄Á≈,

Ò¯˜ ¿π‘ ‡πæ‡ ¡Êª ÂØ∫ È∂ ¡æ÷ ‘Ø ◊¬∂ ‘πßÁ∂Õ

‹ÁØ∫ «ÁÒ ÁΔ ◊Ú≈‘Δ ¡æ÷Δ¡ª Á≈ ¯˜ ‘Ø ‹≈¬∂,

«ÍÿÒ ’∂ ÙÏÁ ¡æ÷ª ”⁄Ø∫ È∂ ¡æÊ ‘Ø ◊¬∂ ‘πßÁ∂Õ

Ù‘≈Á Á≈ ‹ÁØ∫ ¡≈™Á≈ ˛ ÓΩ√Ó, ÷±È ‚πæÒ∑Á≈ ˛,

¿πÁØ∫ √Ì ÷∂ Ïß‹ ÂØ∫ È∂ Úæ ‘Ø ◊¬∂ ‘πßÁ∂Õ

˛ ¡ÊΔ ˘ «Î’ ’∂‘≈ «’ «’ßÈ∂ ÒØ’ È∂ «Íμ¤∂,

ÏÛ∂ ‘π ßÁ∂ È∂ «‹ßÈ∂ ÚΔ «¬’æ ‘Ø ◊¬∂ ‘π ßÁ∂Õ

¡ÁæÙª È≈Ò Íz‰≈¬∂ ’Á∂ Êæ’Á∂ È‘Δ∫ Ô≈Ø,

√Â≈ª ÂØ ∫ Âπ∂ ‘ج∂ ‹Ø √æ ‘Ø ◊¬∂ ‘π ßÁ∂Õ

126 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

’Ø«¬Òª Ú◊Δ

Âπ√ª ’ΔÂΔ ◊æÒ ‹Á ÚΔ Âª ’ΔÂΔ Ïπ˜«ÁÒª Ú◊ΔÕ

ª «’™ È≈ Òæ◊ÁΔ ‘ ◊æÒ Âπ‘≈˘ ÓπÙ«’Òª Ú◊ΔÕ

Âπ√ª ‹Á ’ «Ò¡≈ √Δ √«Â¡ª Á∂ È≈Ò √ÓfiΩÂ≈,

Âπ‘≈˘ ÒØÛ ’Δ √Δ √Ø⁄Á∂ ◊æÒ Óß«˜Òª Ú◊ΔÕ

Âπ√Δ∫ ª √æ⁄ Óπ⁄ ¡ßÁØ∫ Â∂ Ï≈‘Ø∫ «¬’ «Óμ’ «È’Ò∂,

Âπ‘≈‚Δ Ù’Ò ÚΔ Â∂ √Ø⁄ ÚΔ √Δ ’≈«ÂÒª Ú◊ΔÕ

¡√≈‚Δ «˜ßÁ◊Δ Á≈ ÎÀ√Ò≈ ‘πßÁ≈ ª «’ßfi ‘πßÁ≈,

¡√≈‚Δ «˜ßÁ◊Δ Âª ◊πøÓ ‘Ø¬Δ¡ª Î≈«¬Òª Ú◊ΔÕ

¡√Δ∫ «·æÒ∑∂ ‘ª «‹√ ¡ßÁ √ÓπßÁ ˛ ‘È∂∂ Á≈,

‘È∂∂ ˘ ÍÂ≈ ’Δ Ï≈ ‘π ßÁΔ √≈«‘Òª Ú◊ΔÕ

¿πÈ∑ª ‹∂ ’ßÓ ÚΔ ’ΔÂ∂ ª ’ΔÂ∂ «ÏÈ «√Ø∫ ÍÀØ∫,

‹∂ ’ΔÂΔ ◊æÒ ÚΔ ’ΔÂΔ Âª ’ΔÂΔ ˜≈«‘Òª Ú◊ΔÕ

¡√Δ∫ ª √ÓfiΔ¡ª ’Ø«¬Òª ‹ÁØ∫ ÏØÒ∂ ª ’ª «È’Ò∂,

Â∂ ’ª «’æÊØ∫ «Ò¡≈™Á∂ √π √πΔÒΔ ’Ø«¬Òª Ú◊ΔÕ

Á∂÷ «‘≈ ‘ª ÓÀ∫

‹Ø 屧 ’ÁÀ∫ Á∂÷ «‘≈ ‘ª, ÓÀ∫ ’Ø¬Δ ¡‰‹≈‰ È‘Δ∫ ‘ªÕ

ËπÈÙ-Ï≈‰ ‘ª ¡‹È Á≈ ÓÀ∫, È∂Â≈ Á≈ Ú«÷¡≈‰ È‘Δ∫ ‘ªÕ

ÓÀ∫ Ù≈«¬ ‘ª ÒØ’ª Á≈ Â∂, ÓÀ∫ ÒØ’ª ÁΔ ‘ª ¡≈Ú≈˜,

ÓÀ∫ ÒØ’ª Á∂ ı≈Ï «ı¡≈Òª Á≈, ’ √’Á≈ ÿ≈‰ È‘Δ∫ ‘ªÕ

¡‰÷ ˛ Ó∂Δ √≈ÏÂ, «ÂÛ’Δ Â∂∂ Úª◊ ˜ÓΔ È‘Δ∫,

Â∂∂ Úª◊ ÓÀ∫ Ù≈‘ª Á≈, ’ √’Á≈ ◊π‰◊≈‰ È‘Δ∫ ‘ªÕ

Ó∂≈ ÓÈ Âª ’ßÓΔ¡ª Á∂ ‘Δ, «Ú‘Û∂ «Ú⁄ «ÈÚ≈√ ’∂,

ÓÀ∫ ª Ó«‘Òª ÚÒ Âæ’‰≈ ÚΔ, ’ √’Á≈ ÍzÚ≈‰ È‘Δ∫ ‘ªÕ

127 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

ÓÀ∫ ª ϱ‘∂, Ï≈Δ¡ª, Óß‹∂, ÍΔÛ∑∂, ‘ˇ ω≈™Á≈ ‘ª,

æÊ Ï‰≈Úª, Â÷ ω≈Úª, ÓÀ∫ ¡À√≈ Â÷≈‰ È‘Δ∫ ‘ªÕ

Ó∂Δ ¡Í‰Δ ‘√ÂΔ Ï√ÂΔ, È≈«¬’ ‘ª «¬«Â‘≈√ª Á≈ ÓÀ∫,

Â∂∂ Úª◊ ¡À≈ ˆÀ≈, ÓÀ∫ ’Ø¬Δ ’æ÷-’≈‰ È‘Δ∫ ‘ªÕ

ÓÀ∫ ¡Í‰∂ √ÚÀ-Ó≈‰ Á≈ Ó≈Ò’, ÓßȪ Â∂≈ ØÏ∑ «’™ ÓÀ∫,

«Ó‘È ’’∂ ÷≈Ȫ, Â∂∂ ÿ ÓÀ∫ ‹ªÁ≈ ÷≈‰ È‘Δ∫ ‘ªÕ

«ÓÒ «’Â∂

«Á‘ ¡◊ Á∂ «ÁÒ √’∂∫ ªÕ

«¬Ù’-√≈◊ «·æÒ∑ √’∂∫ ªÕ

√Î ‘ Ø ‹≈¿± √ π‘≈‰≈,

‘Ø ¡◊ Ù≈«ÓÒ √’∂∫ ªÕ

ÓÀ ∫ «ÁÚ≈È≈ ‘Ø ÒÚª◊≈,

‹∂ 屧 ‘Ø Í≈«◊Ò ‘Ø √’∂∫ ªÕ

‘ª Â∂≈ ’≈«¬Ò, Ó˜≈ ˛,

屧 ÚΔ ‘Ø ’≈«¬Ò √’∂∫ ªÕ

ı ÚΔ «Ò÷ Â∂ ØÈ ÚΔ ’,

«ÓÒ «’Â∂ ‹∂ «ÓÒ √’∂∫ ªÕ

È≈Ó Â∂∂ ’ «Á¡ª◊≈,

¡≈ «ÓΔ Ó«‘«ÎÒ √’∂∫ ªÕ

ØÏ ∑ È≈ ¡≈±˜ Á≈ Í≈,

«Ò÷ ˜Ò ‹∂ «Ò÷ √’∂∫ ªÕ

ÓπÈ≈«√Ï È‘Δ∫

ÒÀ ’∂ ÂπÈ≈ √‘≈≈ ÓπÈ≈«√Ï È‘Δ∫Õ

«¬√ Â∑ª Á≈ ◊π ≈≈ ÓπÈ≈«√Ï È‘Δ∫Õ

128 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

Ï≈˜ ˘ ¤æ‚ ’∂ fiπß‚ «⁄ÛΔ¡ª Ó◊,

Î∂ Âæ’‰≈ Ș≈≈ ÓπÈ≈«√Ï È‘Δ∫Õ

«¬’ Ú≈Δ ‘ª «‹æÊØ∫ ¿π·≈«¬¡≈ «◊¡ª,

‹≈‰≈ ˙Ê∂ ÁπÏ≈≈ ÓπÈ≈«√Ï È‘Δ∫Õ

Ï≈ ‘ØÚ∂ ÓπÈ≈«√Ï ÓπÈ≈«√Ï √Ó∂∫,

È≈-ÓπÈ≈«√Ï «¬Ù≈≈ ÓπÈ≈«√Ï È‘Δ∫Õ

¤æ‚ ’∂ «˜ßÓ∂Ú≈Δ Î˜ ¡≈͉∂,

‘Ø ’∂ «ÎÈ≈ ¡Ú≈≈ ÓπÈ≈«√Ï È‘Δ∫Õ

‘Ø ’∂ ÓπÈ’ È√Δ‘Âª Á¬∂ ‘Ø ˘,

«¬√ Â∑ª Á≈ ÏπÒ≈≈ ÓπÈ≈«√Ï È‘Δ∫Õ

ÁÓ Ì∂ ÁØ√ÂΔ Á≈ ’∂ ÁπÙÓ‰Δ,

Í ’‘≈Ú∂ «Í¡≈≈ ÓπÈ≈«√Ï È‘Δ∫Õ

√πæÂΔ¡ª ¡æ÷ª

¡ßÁ ËπıÁΔ ¡æ◊ Â∂ Ï≈‘ ÓΔ∫‘ Ú∑Á≈Õ

Á∂÷ Ø ¡æ◊ Ï πfi≈Ú‰ Ú≈Ò≈ ’Δ ’Á≈Õ

√π æÂΔ¡ª ¡æ÷ª ’μ πÒ Ïz«‘Óß‚ ˘ Á∂÷ÁΔ¡ª,

‹≈◊ÁΔ¡ª ¡æ◊∂ «Á æ√-‘æÁ ∂ Á≈ ÍÁ≈Õ

ÂÈ Á≈ ’Δ «√È≈Úª Ï ßÁ≈ ¡≈͉∂ ‘Δ,

√≈‘ª ÁΔ «◊‰ÂΔ Â∂ ¡≈͉≈ Ȫ ËÁ≈Õ

¡‰-«Áμ√Á∂ ¡‰-«◊‰Â È∂ ±‘ ¡‰-«Áμ√ÁΔ ”Â∂,

«Áμ√Á≈ ÂÈ ’πfi «Áæ√Á∂ ˜ıÓ «‘≈ ‹Á≈Õ

±‘ Á∂ ˜ıÓª Á≈ ’Δ «æ√Á∂ «‘‰ «Á˙,

ÂÈ Á≈ √ Ø⁄ Ø ÌÁ≈ ˛ «’ È∑Δ ∫ ÌÁ≈Õ

√π ßflΔ ‡≈‘‰Δ Ï«‘ «¬’ Íø¤Δ √ Ø⁄ª «Úæ⁄,

÷ Ω ∂ Ï À·≈ ’Δ «◊‰ÂΔ «Ó‰ÂΔ ’Á≈Õ

129 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

‘ØÚ‰ «Óμ Ô≈ ª ’ßÓ ’π æfi √ ‹ªÁ∂,

ÁπÙÓ‰ ÚΔ È≈ ‘؉ ª ’ßÓ È‘Δ∫ √Á≈Õ

Ò≈Ò ‘Ú∂ÒΔ

Ó∂Ò≈ ˛ Í ÓÈ Á≈ Ó∂ÒΔ «’æÊ∂ ˛Õ

‹∂Ï∑ ª ˛ Í ÍÀ√≈ Ë∂ÒΔ «’æÊ∂ ˛Õ

¿π‘ «Ó‘È ÁΔ ÓπÛ∑’∂ ÁΔ «’æÊ∂ ˛ Ó«‘’,

¿π‘ Δfiª ÁΔ È≈-ÈÚ∂ÒΔ «’æÊ∂ ˛Õ

‘Ø«¬¡≈ Ï≈◊ «Ú≈È √πßÈ-Ó√≈‰ «‹‘Δ,

Ó≈ÒΔ È∂ ‹Ø ÓπÙ«’Ò fi∂ÒΔ «’æÊ∂ ˛Õ

‹Ø Ó∂∂ «ÏÈ «¬’ ÍÒ ÚΔ È≈ «‘ßÁ≈ √Δ,

‘π‰ ¿π‘ Ó∂≈ «ÓæÂ-Ï∂ÒΔ «’æÊ∂ ˛Õ

«‹√ Á∂ ÏØÒª «Ú⁄ √Δ Ù«‘Á ÿπÒ∂ ‘πßÁ∂,

¿π‘ ÂÈ-ÙΔΔ∫ ◊πÛ ÁΔ Ì∂ÒΔ «’æÊ∂ ˛Õ

√≈‚∂ ≈‘ «Ú⁄ «‹√ È∂ ’ß‚∂ ÏΔ‹∂ √È,

‘π‰ ¿π‘ Ó≈±-‘æÊ ‘Ê∂ÒΔ «’æÊ∂ ˛Õ

fiπæ◊Δ¡ª «Ú⁄Ø∫ ¿πμ· ’∂ ¡‰÷ª È∂ Íπ櫤¡≈,

“⁄ΩËΔ¡ª ÁΔ Ò≈Ò ‘Ú∂ÒΔ «’æÊ∂ ˛Õ”

Òæ◊Á≈

ÏÁÒ «◊¡≈ ¿π‘ √æ⁄Óπ⁄ √≈≈ Òæ◊Á≈ ˛Õ

«Ó«Ò¡≈ ’Ø¬Δ Ìͱ ‘πß◊≈≈ Òæ◊Á≈ ˛Õ

¿π‘ÁΔ¡ª Șª Á∂ «Ú⁄ «‹‘Û≈ Âæ«’¡≈ ,

Âæ«’¡≈ Í«‘ÒΔ Ú≈ Ș≈≈ Òæ◊Á≈ ˛Õ

‘πßÁ≈ ˛ ¿π‘ ÍÒ «¬«Â‘≈«√’ ˛ ‘πßÁ≈,

‹Á ’Ø¬Δ ±‘ ˘ ÏÛ≈ «Í¡≈≈ Òæ◊Á≈ ˛Õ

130 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

¡ßÏ ÁΔ Êª ‹Á ÓÀ∫ ËÂΔ ÚÒ Âæ’Áª,

«¬√ Á≈ ÚΔ ‘ ˜æ≈ Â≈≈ Òæ◊Á≈ ˛Õ

ÏΔÂ∂ ÚÒ ‹Á Âæ«’¡≈ ª «¬™ √Ø⁄ ÂπΔ,

fi«Û¡≈ ÍæÂ≈ ’ÁØ∫ ÁπÏ≈≈ Òæ◊Á≈ ˛Õ

Á∂÷ ’∂ ÏÁÒ∂ ‘ ج ∂  ∂Ú Ó Ω√Ó Á∂,

‘؉≈ ÓπÙ«’Ò ‘Ø ◊π˜≈≈ Òæ◊Á≈ ˛Õ

«·æÒ∑∂ √ª ¿π√ Í≈ ¿πÂÈÀ Í «¬‘ ’Δ,

‘Ø«¬¡≈ ‘Ø ÚΔ Á± «’È≈≈ Òæ◊Á≈ ˛Õ

’Á≈«⁄ ȑΔ∫

’π Á≈ ÁÓ Ìª ÓÀ∫ ’Á≈«⁄ ȑΔ∫Õ

«¬‘ Ò≈Ò ª ÓÀ∫ ’Á≈«⁄ ȑΔ∫Õ

¬∂√ ÁπÈΔ¡ª ÂØ∫ √«È¡≈√ ‘Δ ÒÀ ÒÚª,

¡≈÷ «¬√ ˘ √ª ÓÀ∫ ’Á≈«⁄ ȑΔ∫Õ

ÁØ√ª ÂØ∫ ‚ª ‘ Â∑ª ’Δ ’ª,

ÁπÙÓ‰ª ÂØ∫ ‚ª ÓÀ∫ ’Á≈«⁄ ȑΔ∫Õ

‘≈ ’∂ ‘Ω∫√Ò≈ „≈‘ ÒÚª „«‘ ÍÚª,

«¬‘ ’ª «’√ Â∑ª ÓÀ∫ ’Á≈«⁄ ȑΔ∫Õ

‹Ø È≈ Ó«‘ÎÒ «ÓΔ √Ø⁄ Á∂ ‘≈‰ ÁΔ,

ÍÀ ˙Ê∂ ˪ ÓÀ∫ ’Á≈«⁄ ȑΔ∫Õ

ÏΔ ¸æ’∂ ˘ ØÚª ’ª ‘∂Ú≈,

ÏÀ· ‘Ω’∂ ̪ ÓÀ∫ ’Á≈«⁄ ȑΔ∫Õ

‹≈È ‹≈¬∂ ª ‹≈¬∂ Ó◊ ¤æ‚ «Á¡ª,

Ó≈‰ ¡Í‰∂ ͪ Á≈ ’Á≈«⁄ ȑΔ∫Õ

131 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

«ÓÒ‰≈ ‘ØÚ∂ ª

Á∂÷ Ò¬Δ ‘ ⁄≈Ò ¡√Δ∫ ‘ ÂØ ˜Ó≈È∂ ÁΔÕ

È≈ ’Ø¬Δ Óß«˜Ò ˘ √Ófi∂ È≈ ÒØÛ «ÈÙ≈È∂ ÁΔÕ

Ó≈ ’∂ ËπæÍ∂ √πæ‡ Á∂∫Á∂ È∂ ÒØ’ ÁπÍ«‘ª ˘,

¬∂Áª ÁΔ È≈ ◊æÒ √π‰Δ √Δ ’Á∂ Ô≈È∂ ÁΔÕ

’ØÒ È≈ «‹√ Á∂ «ÁÒ È≈ Ï≈’Δ Ï⁄Δ ÓΔ «‹‘Á∂,

‘Ø‰Δ ¿π√ ˘ ÍΔÛ ’Δ Ó∂∂ ÁÁ «Ï¡≈È∂ ÁΔÕ

ÏØÒ Ï‘≈ª Á∂ √π‰ ÒÀ∫Á≈ Ï«‘ ’∂ ‘ ’جΔ,

√π‰Á≈ È≈ ’Ø¬Δ ÷Û≈ ÷ÛØÂ≈ Ï≈ «Ú≈È∂ ÁΔÕ

Á≈«ÈÙÚ ÁΔ fi±·Δ «È’ÒΔ ¡ÀÍ √æ⁄ ‘جΔ,

Ó≈ Ì‹≈«¬¡≈ √Δ «‹√ ˘ ◊æÒ ˙√ «ÁÚ≈È∂ ÁΔÕ

«‹æÊ∂ ‹≈ ’∂ Í≈◊Ò ‘Ø ÚΔ Í≈◊Ò ‘Ø ‹ªÁ∂,

Ì æ‹ ∂ ‹ªÁ∂ È ∂ Ò Ø’Δ ∫ ¿π√ Í≈◊Ò÷≈È∂ ˘Õ

¡≈¿π‰≈ ‘ØÚ∂ ª «’ßÈΔ ’π Á± ˛ ¡ßÏ√,

«ÓÒ‰≈ ‘ØÚ∂ ª ’Δ ‘πßÁΔ Ï≈ ϑ≈È∂ ÁΔÕ

«’μÊ∂ ◊¬Δ

Ï≈ ’«‘‰Δ ⁄≈‘ «‘ª ‹Ø ¿π‘ ¡√Ò «’æÊ∂ ◊¬ΔÕ

‹Ø √π‰≈¿π‰Δ ⁄≈‘ «‘≈ √ª ¿π‘ ˆ˜Ò «’æÊ∂ ◊¬ΔÕ

√Ø⁄ÁÀ √Ì ’πfi ´‡≈ ’∂ ‹Á «‘≈ È≈ ’ØÒ ’πfi,

Ù’Ò «Íμ¤∂ ‹≈‰ Ú≈Ò∂ ÁΔ ¡’Ò «’æÊ∂ ◊¬ΔÕ

÷∂ «Ú⁄ Ò«‘≈ ‘Δ √Δ √ØÈ fiÒ’ª Ó≈ÁΔ,

Ó∂∂ ¡Ó≈Ȫ ÁΔ ¿π‘ ÌÚΔ∫ Î√Ò «’æÊ∂ ◊¬ΔÕ

¿π‘ «‹‘˘ «ÁÒ «Ú⁄ Ú√≈«¬¡≈ √Δ ÏÛ∂ ‘Δ È≈˜ È≈Ò,

’ ¡√≈˘ √≈«¡ª ˘ Ï∂-ÁıÒ «’æÊ ∂ ◊¬ΔÕ

132 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

¿π‘ Ș ‹Ø √≈«¡ª Á≈ ⁄ÀÈ ´æ‡ ’∂ ÒÀ ◊¬Δ,

’ ◊¬Δ ˛ √≈«¡ª ˘ ‹Ø ’ÂÒ «’æÊ∂ ◊¬ΔÕ

¿π‘ «‹‘ÁΔ «¬’ fiÒ’ ‘Δ «¯ÂÈ∂ ‹◊≈™ÁΔ √Δ ÈÚ∂∫,

Ì≈ÒÁ≈ ˛ Ù«‘ √≈≈ ¿π‘ Ù’Ò «’æÊ∂ ◊¬ΔÕ

ÂÈ Âª ≈˜Δ ’ ◊¬Δ ˛ ÓÈ ˘ Ò≈ ’∂ Ø◊ ‘Ø,

¸ÒÏÒΔ «‹‘Δ È√ ¿π‘ ÷Ω∂ ÏÁÒ «’æÊ∂ ◊¬ΔÕ

È≈ ’Á≈«⁄Â

ÏØÒÁ∂ ÏøÈ∂ «‹‘Á∂ ”Â∂ ÏÀ· «⁄ÛΔ¡ª ’ª È‘Δ∫Õ

ÓÀ∫ ¡«‹‘∂ ÿ ˘ ÿ Á≈ Á∂ √’ª◊≈ Ȫ È‘Δ∫Õ

¿∞√ πº÷ ˘ πº÷ ’«‘‰≈ πº÷ ÁΔ ÂΩ‘ΔÈ ‘À,

Í≈¿∞‰ Í≥¤Δ ¡≈Ò∑‰∂ È≈ ‘∂· «‹√ Á∂ ¤ª È‘Δ∫Õ

Ô≈ Á∂ ‘Δ Ù«‘ ¡≈ ’∂ Ô≈ ˘ ÓÀ∫ È≈ «ÓÒª,

È≈ ’Á≈«⁄ ÓÀ∫ ’Á∂ ÚΔ ’ √’ª ¬∂Áª È‘Δ∫Õ

Ⱥ⁄ÁΔ¡ª È≈ «ÂÂÒΔ¡ª «‹μÊ∂ È≈ Í≥¤Δ ⁄«‘’Á∂,

’Ï ‘πøÁΔ ‘À ÓÈ∞º÷ª Ú≈√Â∂ ¿∞‘ ʪ È‘Δ∫Õ

ÁØÙ Ó∂≈ ‘À, ÓÀ∫ ÁØÙΔ ‘ª, √˜≈ Á≈ ‘º’Á≈,

ÁØÙ ¡≈͉≈ ÓÀ∫ «’√∂ «√ ‘Ø Á∂ ËÁª È‘Δ∫Õ

‹∂ ÏπÒ≈˙◊∂ ‘π ø◊≈≈ Á∂‰◊∂ ‘ Ï≈ Á≈,

È≈ ÏπÒ≈˙◊∂ ª «ÏÒ’∞Ò ÏØÒ‰≈ ÙÏÁª È‘Δ∫Õ

ÓÀ∫ ˜Ó≈È∂ ˘ ÌπÒ≈ √’Áª ÌπÒ≈ √’Áª ıπÁ≈,

Í ’Á≈«⁄ ÓÀ∫ ÌπÒ≈ √’Á≈ ‘ª ¡≈Í‰Δ Óª È‘Δ∫Õ

ıª Á≈ «√Ò«√Ò≈

ıª Á≈ «√Ò«√Ò≈ Â∞«¡≈ ‘∂ ª ·Δ’ «‘øÁ≈ ‘ÀÕ

‘∂ ÏøÁ≈ «’Â∂ ÚΔ «ÁÒ Á∂ «ÁÒ È˜ÁΔ’ «‘øÁ≈ ‘ÀÕ

133 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

’∂ Ë»ø¡ª È≈ ÍÃÁ»«Ù «¬‘˘, ıπÁ◊˜Δ¡ª Á≈ ‹∂,

ª ÓΩ√Ó ÁØ√ÂΔ Á≈ ÚΔ ÏÛ≈ Ó‰Δ’ «‘øÁ≈ ‘ÀÕ

¿∞‘˘ ª ¡≈Í‰Δ ‘Δ ‘Ø∫Á Á≈, «‘øÁ√≈ È‘Δ∫ «Ó«Ò¡≈,

‹Ó∑ª, ˜Ï∑ª Â∂ ‹ª ’Á≈ ’Á∂ Â¯Δ’ «‘øÁ≈ ‘ÀÕ

˜»Δ ª È‘Δ∫ ’≈ˆ˜ Â∂ √Ì ’∞fi ‘Δ ¿∞ ¡≈¬∂,

ÏÛ≈ ’∞fi ¡‰-«Ò÷∂ ‘πøÁ≈ √Á≈ ÂıÒΔ’ «‘øÁ≈ ‘ÀÕ

√Óª Ï∂Ùº’ ’∂ Â√ÁΔ’ È≈ ‘√ÂΔ ¿∞‘ÁΔ Á≈ √º⁄,

¿∞‘ ’Á≈ Í √Ó∂∫ Á∂ √º⁄ ÁΔ Â√ÁΔ’ «‘øÁ≈ ‘ÀÕ

¿∞‘ ø◊ «‹‘Û≈ Ù‘≈Á Á∂ Ò‘» È≈Ò Ó∂Ò ÷≈ ‹≈Ú∂,

¿∞‘ «‘øÁ≈ ‘À √Á≈ ◊»Û∑≈ √«Ê ‹Á ÂΔ’ «‘øÁ≈ ‘ÀÕ

√Ó≈«¬¡≈ ¡≈͉∂ ÙÏÁª ”⁄ ‘ª ‘≈˜ √Á≈ «‘øȪ,

’Á∂ ÓÀ∫ ¡≈Í Â∂ ‹ª «Î «Ó≈ ÍÃÂΔ’ «‘øÁ≈ ‘ÀÕ

’∞º‡Δ ⁄ÒØ

’∞º‡Δ ⁄ºÒØ ÒØ’ª ˘ ‘º’ ÁºÏ ’∞º‡Δ ⁄μÒØÕ

Á Ø‘Δ ∫ ‘ ºÊΔ ∫ ´ º‡Δ ⁄ ºÒ Ø ´ º‡Δ ⁄ ºÒ ØÕ

‘º’ Â∂ √º⁄ ÁΔ ◊ºÒ ’Á∂ ‹Ø È≈‘∂ Ó≈È,

‚ª◊ª Ó≈Ø Ó≈ Ó≈ ’∂ √π º‡Δ ⁄ºÒØÕ

Һª Ï≈‘ª ÂØÛØ ‹ØÛ «Ú¤ØÛ «Á˙ √Ì,

«Î ÚΔ ’∞√’‰ ª ÎÛ √øÿΔ ÿπº‡Δ ⁄ºÒØÕ

Ø’‰ Ú≈Ò≈ «’‘Û≈ «¬‘ ª ËÓ Â∞‘≈‚≈,

’±Û «È÷πº‡∂ ÁΔ Êª √º⁄ «È÷πº‡Δ ⁄ºÒØÕ

Ò≈‘Ø √Ì Á∂ ’ºÍÛ∂ ¤ºÒ∂ ÓπøÁΔ¡ª ÚΔ,

’øÈØ∫, Ⱥ’Ø∫ ◊«‘‰∂ Ë»¬Δ fiπ º‡Δ ⁄ºÒØÕ

’Ω‰ Â∞‘≈˘ Ø’‰ Ú≈Ò≈ ‡Ø’‰ Ú≈Ò≈,

«‹ºËØ∫ ¶ÿÁ∂ ‹≈˙ ˻۪ Íπ º‡Δ ⁄ºÒØÕ

134 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

’Ø¬Δ Ó∂ Â∂ ’Ø¬Δ ‹ΔÚ∂ ‚ «’√ Á≈ ‘À,

‚¯ Ù≈Ϫ Ó»Ë∂ Ó» ø‘ ‘Ø ◊π º‡Δ ⁄ºÒØÕ

¡À ıπÁ≈!

Ï÷Ù Á∂ ÓÀȱø ÚΔ, «¬’ Ú≈Δ Ú˜ΔΔ, ¡À ıπÁ≈!

‘ª ‘ø„≈ ⁄πº’ª ÏÛΔ, Â∂Δ ¯’ΔΔ, ¡À ıπÁ≈!

Ìπº÷ Á∂ ‘Δ Áπº÷ «Úº⁄, ÓÀ∫ ’Δ Á≈ ’Δ ‘ª ‘Ø «◊¡≈,

÷≈ ÒÚª ÓÀ∫ ÚΔ Ú˜ΔΔ ÁΔ, Í≥˜ΔΔ, ¡À ıπÁ≈!

ÓÀ∫ «’‘Û≈ ÓπÛ ‹øÓ‰≈, ‘À ±ø «’‘Û≈ ÓπÛ ÿºÒ‰≈,

¡≈Í‰Δ Î∂Δ Âª «¬‘ Òº◊ÁΔ, ¡÷ΔΔ, ¡À ıπÁ≈!

fiºÒΔ¡ª È∂ Ï‘π ≈ª, Óπ¯Ò√Δ ÁΔ¡ª ‘È∂,

ÏıÙ ⁄≈ȉ ÁΩÒª Á≈, «Á‘ ¡ÓΔΔ, ¡À ıπÁ≈Õ

‘ØȪ Â∂ ‘À Â∂Δ, ‹Á «’ √ÚºÒΔ ‘Δ È˜,

«’™ ‘À Ó∂Δ Â¯ Â∂Δ, ¡º÷ ‡ΔΔ, ¡À ıπÁ≈!

±ø ıπÁ≈ ¬∂∫, ±ø ıπÁ≈ ‘Δ ‘∂∫◊≈, «È√«⁄ø «‘,

È≈Ò ‘ø√ª Á∂ «’Ú∂∫, Ò ‹» ‡‡∑ΔΔ, ¡À ıπÁ≈!

‹∂ ±ø Ó∂Δ ∂÷ Á∂ «Ú⁄, Ó∂÷ √’Á≈ Ó≈ È‘Δ∫,

ª Â∂Δ ’≈‘ÁΔ ıπÁ≈¬Δ, ‹ª ‘À ÍΔΔ, ¡À ıπÁ≈!

؉ Òº◊ ÍÀ∫Á∂

¡‹ ’Ò «’È∑ª È≈Ò ¿∞μ·Á∂ ˙ Ï«‘øÁ∂ ˙Õ

«ÓÒÁ∂ ‘Δ È‘Δ∫ ¡º‹ ’Ò «’ºÊ∂ «‘øÁ∂ ˙Õ

«‘‰≈ ‘À ‹È≈Ï «’ºÊ∂ «ÓÒ‰≈ ÚΔ ‘Ø«¬¡≈ ’Δ,

«ÓÒ ‘Δ ‹∂ Í¬Δ¬∂ ˙√∂ Ú∂Ò∂ ÒÛ ÍÀ∫Á∂ ˙Õ

⁄Û∑Á∂ ˙ fiº÷Û ‘È∂Δ Úª◊ ⁄Û∑Á∂ ˙,

„«‘øÁ∂ ª ÓΔ∫‘ ”⁄ ’º⁄∂ ’Ø·∂ Úª◊ „«‘øÁ∂ Õ

135 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

¬∂ÈΔ ÚΔ È≈ È≈˜π’ ÂÏΔ ‘Ø‰Δ ⁄≈‘ΔÁΔ ‘À,

ÍØ«‡¡ª ”⁄ √»¬Δ ⁄π ºÌ∂ ؉ Òº◊ ÍÀ∫Á∂ ˙Õ

÷Ω∂ «¬‘ ’Δ Ø◊ ‘À Ò◊≈ ’∂ ÏÀ·∂ «‹øÁ ˘,

¡≈Í‰Δ ‘Δ ¤ª Á∂ ’ØÒØ∫ ‚Á∂ Âz«‘øÁ∂ ˙Õ

◊ºÒ ’Δ¬∂ ª «’øfi ’Δ¬∂ Â∞‘≈‚∂ È≈Ò,

˜≈ «‹øÈΔ ◊μÒØ∫ ◊πº√∂ ‘؉ Òº◊ ÍÀ∫Á∂ ˙Õ

’Á∂ ˙ Â∞√Δ∫ ◊ºÒª ¡º÷ª È≈Ò Ï‘πÂΔ¡ª,

Ó»ø‘Ø∫ Ì≈Ú∂∫ Â∞√Δ∫ √Á≈ ⁄πºÍ ⁄πºÍ «‘øÁ∂ ˙Õ

«Ó∂ ÿ

‘ ؘ Â∞∂ ¡≈™Á∂, «¬Ò˜≈Ó «Ó∂ ÿ ˘Õ

‘ ؘ ’Δ ‹ªÁ∂, ÏÁÈ≈Ó «Ó∂ ÿ ˘Õ

¿∞‘ ¡≈Í‰Δ ÙÈ≈ı ÁΔ, ¡¯Ú≈‘ ÚΔ Â√‰◊∂,

’ΔÂ≈ ‘À «‹È∑ª Ô≈Ø, ˆπÓÈ≈Ó «Ó∂ ÿ ˘Õ

Ó √Ø⁄‰ ¿∞‘ «ÓΔ¡ª, Șª ÂØ∫ ˙‘Ò∂ È∂,

‹Ø √Ø⁄ ‘∂ ’È≈, ¿∞Í≈Ó «Ó∂ ÿ ˘Õ

‘ Ù≈Ó Óπ’≈ ÍÀ∫‚≈, √»‹ ‘À ’ÁØ∫ «¤ÍÁ≈,

‘ ≈ ’È ¡≈™ÁÀ, ¡≈≈Ó «Ó∂ ÿ ˘Õ

‘ ؘ ÈÚª Â∞ÁÀ, ⁄≈ȉ ‘À «Ó∂ ÿ ÂØ∫,

‘ ؘ ÈÚª «ÓÒÁ≈, ‘À È≈Ó «Ó∂ ÿ ˘Õ

‘ ؘ √πÏ∑≈ ‘πø«Á¡ª, Â∞Á∂ È∂ ‹Ø Íä≈Ú∂∫,

ÓπÛ Í ’∂ ¡≈™Á∂ È∂, ‘ Ù≈Ó «Ó∂ ÿ ˘Õ

‘ ‘≈Ò ¿∞‘Á≈ «‹√ Á∂, ’ÁÓª ”⁄ «Ï‹ÒΔ¡ª È∂,

¡≈ÓÁ Á≈ √πÈ∂‘≈ ‘À, «¬Ò‘≈Ó «Ó∂ ÿ ˘Õ

136 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

√Ø⁄ «‘≈ √Δ ¿∞‘

Óπº·Δ «Ú⁄ ‘Ú≈ ˘ ÌÈ≈ √Ø⁄ «‘≈ √Δ ¿∞‘Õ

«’øÈ≈ ¡Ω÷≈ ’≈‹ ’È≈ √Ø⁄ «‘≈ √Δ ¿∞‘Õ

√º⁄ Á∂ ≈‘ Â∂ ⁄ºÒ‰ Á≈, ¿∞√ È∂’ «¬≈Á≈ ’ΔÂ≈,

Á∂÷Ø ÓÈØ∫ Í«‘Òª ÓÈ≈ √Ø⁄ «‘≈ √Δ ¿∞‘Õ

È‘Δ∫ √Δ ‘ت ’ØÒØ∫ ‚Á≈ Í ¬∂Áª Òº◊ÁÀ,

’∂ÚÒ ¡Í‰∂ ¡≈Í ÂØ∫ ‚È≈ √Ø⁄ «‘≈ √Δ ¿∞‘Õ

fiÈ∂ ÂØ∫ Á«¡≈ ‘Ø«¬¡≈ ¿∞‘ Á«¡≈ ÂØ∫ √≈◊,

ÓπÛ ‘؉≈ √≈◊ ÂØ∫ fiÈ≈ √Ø⁄ «‘≈ √Δ ¿∞‘Õ

Һ̉ Ò¬Δ ◊π¡≈⁄Δ √»¬Δ «˜øÁ◊Δ ÁΔ «⁄ ÂØ∫,

¡≥È∂ ÷»‘ Á∂ «Ú⁄ ¿∞ÂÈ≈ √Ø⁄ «‘≈ √Δ ¿∞‘Õ

ÒØ’Δ∫ ¡≈Í‰Δ ÍΔÛ ‘Δ ‹Á∂ «Ï‘ÏÒ ‘Ø ‹ªÁ∂,

¡ÀÍ ÍΔÛ Í≈¬Δ ‹È≈ √Ø⁄ «‘≈ √Δ ¿∞‘Õ

ÏÒÁ∂ ÁΔÚ∂ Úª◊ ÂÒΔ Â∂ «√ Ë ’∂ Á∂÷Ø,

È∂∑∂ Á∂ «Úº⁄ ⁄≈ȉ ’È≈ √Ø⁄ «‘≈ √Δ ¿∞‘Õ

ÓÈ ‘ت Ú≈√Â∂

«¬√ Â∑ª ‘Ø«¬¡≈ ª ‘Ø«¬¡≈ Ò ‘ÀÕ

¡≈Í ‘Δ ‘º«√¡≈ Â∂ Ø«¬¡≈ ˆÒ ‘ÀÕ

ÏΔ‹ ª Ï؉ª ‘Δ ⁄≈‘ΔÁÀ ‘˜»,

∂ «Ú⁄ ÏØ«¬¡≈ ª ÏØ«¬¡≈ Ò ‘ÀÕ

÷π º«Ò∑¡≈ Ï»‘≈ «‘≈ √Δ ≈ Ì,

Í √πÏ∑≈ ‘Ø¬Δ Âª „Ø«¬¡≈ ˆÒ ‘ÀÕ

ÓÈ ‘ت Ú≈√Â∂ ª ·Δ’ ‘ À,

¡≈Í‰Δ ÷≈ ‹Ø ÓØ«¬¡≈ ˆÒ ‘ÀÕ

137 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

Ì ∂ ˆÀª ÂØ ∫ ´’≈‰≈ ·Δ’ ‘ À,

Ì∂ ¡Í‰∂ ÂØ∫ ´’≈‰≈ ˆÒ ‘ÀÕ

‹∂ «ÂΔ ◊ºÒ √π‰ ’∂ Â∞«¡≈ Ï‘π ÷»Ï,

‹∂ «ÂΔ ◊ºÒ √π‰ ÷ÒØ«¬¡≈ ˆÒ ‘ÀÕ

Ó π º’ÁΔ «‹ºÊ ∂ Ó π’≈ Á∂Ú Ø ˆ˜Ò,

Ù∂¡ «÷º⁄ Ë» ’∂ ÍÃØ«¬¡≈ ˆÒ ‘ÀÕ

Á∂÷Á∂ ‘ª

Á∂÷Á∂ ‘ª ؘ ¡’√ Á∂÷Á∂ ‘ªÕ

«÷ºÒ∂ ≈‘ª ”⁄ ÍºÊ Á∂÷Á∂ ‘ªÕ

¡Ê ˜÷ÓΔ Á∂÷Á∂ ‘ª, ÂÛÎÁ∂ È∂,

Ø ‘∂ ≈‘ª ”⁄ ¡º÷ Á∂÷Á∂ ‘ªÕ

‹≈‰Á∂ ÚΔ ‘ª «¬‘Á≈ ¡≥‹≈Ó ’Δ ‘À,

¤∂Û ’∂ Ì»ø‚ª ÁΔ ÷º÷ Á∂÷Á∂ ‘ªÕ

Á∂÷Á∂ ‘ª ‘ØȪ ÁΔ Á≈ˆÁ≈Δ,

√≈Î ¡Í‰Δ √≈Î ⁄ºÁ Á∂÷Á∂ ‘ªÕ

Úø‚‰≈ ⁄≈‘πøÁ∂ ‘ª ‹Á ÚΔ «È‘Óª ,

√Ì ÂØ∫ Í«‘Òª ¡≈͉≈ ‡ºÏ Á∂÷Á∂ ‘ªÕ

Á»«‹¡ª Ò¬Δ ’ΩÛ ‘ª º÷Á∂ √ÁΔÚΔ,

¡≈͉∂ Ò¬Δ ◊πÛ Â∂ Ùº’ Á∂÷Á∂ ‘ªÕ

Á∂÷Á∂ ‘ª ◊◊È-⁄πøÌΔ «ÏÒ«‚ø◊ª ˘,

Í È≈ ÿ Á∂ ’ØÒ ¤ºÍ Á∂÷Á∂ ‘ªÕ

◊ºÒ ‹Ø ¡√ÒΔ

¡Í‰≈ ‘Δ Èª «Ò÷ «Ò÷ ¡≈Í «Ó‡≈¬Δ ‹ªÁ∂ ˙Õ

’∞ºfi ª Áº√Ø ’Δ Ì≈‰≈ ÚÂ≈¬Δ ‹ªÁ∂ ˙Õ

138 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

◊ºÒ ‹Ø ¡√ÒΔ ‘À ¿∞‘ ◊ºÒ ´’≈¬Δ ‹ªÁ∂ ˙,

fi»·Δ Ó»·Δ ◊ºÒ «Ú⁄ ‘Δ ¿∞Òfi≈¬Δ ‹ªÁ∂ ˙Õ

‘ت Á∂ Ó√Ò∂ ª ‘ºÒ ’Ú≈¬Δ ‹ªÁ∂ ˙,

√≈‚≈ Ó√Ò≈ Óπ º„Ø ∫ ‘Δ Ò‡’≈¬Δ ‹ªÁ∂ ˙Õ

«¬‘ ÚΔ ’Δ ◊ºÒ ‘Ø¬Δ «¬√ Á≈ Î≈«¬Á≈ ÚΔ ’Δ ‘À,

«’Ë∂ Ò≈¬Δ ‹ªÁ∂ «’Â∂ Ïπfi≈¬Δ ‹ªÁ∂ ˙Õ

¶ÿ ‹ªÁ∂ ˙ ⁄πºÍ-⁄πÍΔÂ∂ ’ØÒØ∫ ÁΔ ¡’√,

√Â∂ «Ú⁄ ÷«Û∑¡ª Á∂ «√ ÍÛÚ≈¬Δ ‹ªÁ∂ ˙Õ

◊ºÒ Á≈ ’Ø ÈÏ∂Û≈ «¬’ ˘ ¡≈÷ «Á˙ ¡Í‰≈,

⁄πÍ «‘ ’∂ «’™ fi◊Û≈ ‘Ø ÚË≈¬Δ ‹ªÁ∂ ˙Õ

‘º’ Ú≈«Ò¡ª Á∂ ‘º’ ÈºÍ ’∂ ‹ª Á∂Δ ’’∂,

¡Í‰∂ ÍÀΔ∫ ’ø‚∂ ¡≈Í «Ú¤≈¬Δ ‹ªÁ∂ ˙Õ

’ÒÓ ‹Á «Ò÷ÁΔ

¡≈Ò∑‰≈ «ÚÙ≈Ó ‘π øÁÀ, Í≥¤Δ¡ª Á≈ ÿ È‘Δ∫Õ

Ó≈Á∂ Í ÃÚ≈˜ Í≥¤Δ, Í ≥¤Δ¡ª Á∂ Í È‘Δ∫Õ

‘ √Î ¡≈ øÌ ‘ π øÁ≈ ‘ À, Ó π√≈«Î Ú≈√Â∂,

√Î ÁΔ Ùπ»¡≈ ‘π øÁΔ, ¡≥ ӫˡªÂ È‘Δ∫Õ

‘Ø∫Á ÈÁΔ¡ª, È≈«Ò¡ª, Á«¡≈ ÁΔ ’ø«„¡ª È≈Ò ‘À,

Í ÓπÊ≈˜Δ ’ø«„¡ª ÁΔ, √ÓfiÁ∂ √≈◊ È‘Δ∫Õ

«¬‘ ª ‘π øÁ∂ È∂ Ú√ΔÒ≈, ‘À «¬È∑ª Á∂ ’ØÒ ’Δ,

Ï ØÒÁ∂ ‹˜Ï≈ ‘π øÁ ∂, Ï ØÒÁ∂ ¡º÷ È‘Δ∫Õ

‘º√Á≈, Ø∫Á≈, «ÍˆÒÁ≈, ÂÛÎÁ≈ ‘≈Ò≈ È≈Ò,

«ÁÒ Âª ¡≈÷ «ÁÒ ‘À Ô≈Ø, «ÁÒ ’Ø¬Δ ÍºÊ È‘Δ∫Õ

«˜øÁ◊Δ «¬’ ‹π√˜» ‘À, ˆπ¯Âˆ» ‘À Ú’Â È≈Ò,

√∂‹ ’ø«‚¡ª ÁΔ È‘Δ∫, ÎπºÒª Á≈ ÚΔ «Ï√ ȑΔ∫Õ

139 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

’ÒÓ ‹Á «Ò÷ÁΔ Âª «Ò÷ÁΔ, ◊Δ ÚΔ Â∂ È˜Ó ÚΔ,

‹»fiÁΔ ‹Á ’ÒÓ «¬√ Á∂, È≈Ò Á≈ ÙÙ ȑΔ∫Õ

ÓÈ Ó˜Δ Á∂ ÓØÂΔ

‘πøÁ≈ ’Ø¬Δ ’ØÒ È‘Δ∫ ª ’ØÒ «’Â≈Ϫ ‘πøÁΔ¡ª È∂Õ

⁄πºÍ ‹Á ‘πøÁ∂ √≈∂ ‘Δ¡ª ÏØÒ «’Â≈Ϫ ‘πøÁΔ¡ª È∂Õ

‘ Í ≥È ∂  ∂ Ó ØÂΔ «Ï÷∂ ‘ π øÁ ∂ ‘Δ ∂ Í ≥È ∂ ÚΔ,

¬∂√∂ Ò¬Δ È∂ ’«‘øÁ∂ «’ ¡ÈÓØÒ «’Â≈Ϫ ‘πøÁΔ¡ª È∂Õ

ÒºÌ∂ È≈ ‹Á ’Ø¬Δ ◊ºÒª ’È ‘πø◊≈≈ ÌÈ Ò¬Δ,

˙ÁØ∫ ‘Δ «Î ¡º÷ª ‘Δ¡ª ‡ØÒ∑ «’Â≈Ϫ ‘πøÁΔ¡ª È∂Õ

¿∞√ ˘ «˜øÁ◊Δ Á∂ √≈∂ ‘Δ ¡Êª Á≈ ¡«‘√≈√ «ÓÒ∂,

Í≈¬Δ¡ª «‹√ È∂ ¡Í‰∂ ¡≥Á ÿØˇ «’Â≈Ϫ ‘πøÁΔ¡ª È∂Õ

ÏøÁ≈ Ó» ø‘ ÷ØÒ∑ ∂ Â∂ ÏØÒ∂ Î∂ √π‰≈¬Δ Á∂∫ÁΔ ◊ºÒ,

«ÏȪ ÏØ«Ò¡ª ÏØÒÁΔ¡ª ‹Á ÎØÒ «’Â≈Ϫ ‘πøÁΔ¡ª È∂Õ

˙ÁØ∫ ‹Á √≈≈ ’∞fi ‚≈Úª-‚ØÒ «‹‘≈ ‘Ø ‹ªÁ≈ ‘À,

¿∞ÁØ∫ ω≈¬Δ º÷ÁΔ¡ª √Ó-ÂØÒ «’Â≈Ϫ ‘πøÁΔ¡ª È∂Õ

ÓÈ-Ó˜Δ Á∂ ÓØÂΔ «ÓÒ √’Á∂ È∂ ¬∂√ ı˜≈È∂ ”⁄Ø∫,

‘ È∞’Â∂ ÁΔ ’ ‘Δ¡ª ÍÛ⁄ØÒ «’Â≈Ϫ ‘πøÁΔ¡ª È∂Õ

’ΔÂ≈ ’ΩÒ

‘π‰ º’ ¿∞√ ¡≈ ‹≈‰≈ √Δ ⁄≈‘ΔÁ≈Õ

’ΔÂ≈ ’ΩÒ «ÈÌ≈ ‹≈‰≈ √Δ ⁄≈‘ΔÁ≈Õ

πº«√¡≈ Ô≈ ÓÈ≈ ‹≈‰≈ √Δ ⁄≈‘ΔÁ≈,

◊πº√≈ «ÁÒØ∫ ÌπÒ≈ ‹≈‰≈ √Δ ⁄≈‘ΔÁ≈Õ

◊ºÒ È≈ «¬øfi ÚË≈ ‹≈‰≈ √Δ ⁄≈‘ΔÁ≈,

’ ’Ø¬Δ Óπº’-Óπ’≈ ‹≈‰≈ √Δ ⁄≈‘ΔÁ≈Õ

140 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

«¬øfi È‘Δ∫ ¿∞Òfi≈ ‹≈‰≈ √Δ ⁄≈‘ΔÁ≈,

Ì∂ ˜≈ √πÒfi≈ ‹≈‰≈ √Δ ⁄≈‘ΔÁ≈Õ

¬∂‘Ø √Δ È≈ ı Á≈ ¿∞μ È≈ Á∂∫Á∂,

‹ªÁ∂ ÍÂ≈ «Ò÷≈ ‹≈‰≈ √Δ ⁄≈‘ΔÁ≈Õ

¡≈ͪ ÚΔ ’∞fi «◊‰ÂΔ Á∂ «Ú⁄ ‘Ø ‹ªÁ∂,

’Ó ˜≈ ÎπÓ≈ ‹≈‰≈ √Δ ⁄≈‘ΔÁ≈Õ

ϺÁÒ ◊º‹Á≈ ËπøÓª Í≈™Á≈ ¶ÿ «◊¡≈,

’∞fi ’‰Δ¡ª Ï√≈ ‹≈‰≈ √Δ ⁄≈‘ΔÁ≈Õ

«¬’ºÒ∂ ‚∞ºÏ‰≈ ‘Δ √Δ

¿∞È∑ª ÁΔ «Ó‘Ï≈ÈΔ ‘À, ¿∞È∑ª «¬ÂÏ≈ «ÁºÂ≈ ‘ÀÕ

«¬’æÒ∂ ‚π æω≈ ‘Δ √Δ, ¿πÈ∑ª È∂ Â≈ «ÁæÂ≈ ˛Õ

ÓÀ∫ ‹ΔÚª «’ Óª «¬√ «Ú⁄, È‘Δ∫ ’Ø¬Δ Á÷Ò Ó∂≈,

√Óπæ⁄≈ √Ω∫Í ¿π√ ˘ ÓÀ∫ ª, «¬‘ ¡«Ë’≈ «ÁæÂ≈Õ

‹∂ ÓÀ∫ «¬√ «˜ßÁ◊Δ ˘, ‹Δ‰ Á≈ ¡ßÁ≈˜ ˛ «√μ«÷¡≈,

ª «¬‘ ¡ßÁ≈˜ ÚΔ ÓÀȱß, Ó∂Δ √’≈ «ÁæÂ≈ ˛Õ

«¬’æÒ∂ ¿π‘ ‘Δ È∂ «‹È∑ª, ‹ÁØ∫ Ï÷Ù∂ È∂ ÎπæÒ Ï÷Ù∂,

«√Ú≈¬∂ ¿πÈ∑ª Á∂ «ÁæÂ≈, «‹È∑ª ÚΔ ı≈ «ÁæÂ≈ ˛Õ

¿π‘Á∂ ÏØÒª, ¿π‘Á∂ ‘≈√∂, ¿π‘ÁΔ Âæ’‰Δ, ¡Á≈ ¿π√ÁΔ,

Ó∂Δ ‘ √Ø⁄ ˘, ‘ ÒØ⁄ ˘, «ÒÙ’≈ «ÁæÂ≈ ˛Õ

«‹È∑ª Á∂ ’ØÒ √Δ È¯Â, Óπ‘æÏ ¿π‘ «’Ú∂∫ Á∂∫Á∂,

«‹‘Á≈ «’Á≈ √Δ «‹‘Û≈, ˙‘Δ «’Á≈ «ÁæÂ≈ ˛Õ

ÓÀ∫ «ÏßÁ± √ª, «È≈ «ÏßÁ± ‘Δ «‘‰≈ √Δ, «ÏȪ ¿π√ Á∂,

«ÈÓ≈‰Δ ‘Ø∫Á Ó∂Δ ˘, ¿π‘Ȫ «Ú√Â≈ «ÁæÂ≈ ˛Õ

141 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

«Î’ È≈ ’«˙

⁄≈-¸Î∂∂ ‘æÒ≈ ◊πæÒ≈ ‹ª⁄ ‘Δ ‹ª⁄Õ

«Èæ ÈÚΔ∫ ÷πæÒ∑ ‹ªÁΔ ˛ ‘ ؘ “Ϫ⁄”Õ

«Î’ È≈ ’«˙ ÊØÛ∑-«⁄Δ «¬‘ ÿÛÓæ√,

ÌπæÒ‰∂ «¬‘ “ÍzØ‹À’‡” ÈÚ∂∫ ‘Ø ‹≈‰∂ “Òª⁄”Õ

«¬’ «’æË∂ ˛ ÁØ «’æË∂ Â∂ ÁØ «’μË∂,

Á∂÷ «Ò˙ «Î «¬‘ √≈∂ Ò Ï«‘‰◊∂ ͪ⁄Õ

«Î ¡≈ ÒØ’ª ˘ ´æ‡‰◊∂ ’π 應◊∂,

¡≈Í«‰¡ª ˘ ¡≈¿π‰ Á∂‰ È≈ ÌØ≈ ¡ª⁄Õ

’ΔÂΔ ¸ˆÒΔ «Î ¡Í‰∂ ÿ ˘ ¡≈™ÁΔ,

√π æ‡∂ ¡Í‰∂ ÍÀΔ∫ ‘Δ ÍπÛÁ∂ È∂ ’ª⁄Õ

«‚◊Á≈ ’Ø¬Δ «‚◊Á≈ „«‘ßÁ≈ ÚΔ ÂπÁ≈,

¡’√ ¬∂Áª ‘πßÁ≈ «‘ßÁ≈ ˛ √Ϊ ”⁄Õ

“«’æÊ∂ «‘ßÁ∂ ‘Ø ¡‹’æÒ ÁÙÈ ÁπÒæÌ”,

Ï≈˜ª ˘ ¡æ‹ «⁄ÛΔ¡ª È∂ ’ΔÂΔ ˛ ‡ª⁄Õ

¡Í‰≈ «ı¡≈Ò æ÷Δ∫

√≈˘ ÌπÒ≈ ÁÚΔ∫ 屧 ¡Í‰≈ «ı¡≈Ò æ÷Δ∫Õ

¡æ÷ª ”⁄ ÷±Ï√±Â √πÍÈ∂ √ ßÌ≈Ò æ÷Δ ∫Õ

«‹‘Ȫ È∂ ¡æ‹ ¡≈¿π‰À ¿π‘Ȫ Á∂ ¡≈¿π‰ ÂΔ’,

◊±Û ∑ ∂ Ó π‘ æϪ Á∂ ¡æ÷ ¿π·≈Ò æ÷Δ ∫Õ

fiæ÷Ûª, ‘È∂«¡ª Á∂ «Ú⁄ Ïπfi √’∂ È≈ «‹‘ÛΔ,

ÏÒÁΔ Óπ‘æϪ ÁΔ ÎÛ ’∂ ÓÙ≈Ò æ÷Δ∫Õ

÷Ω∂ ’ÁØ∫ ¿π‘Ȫ È∂ ‘Ø «Ó‘Ï≈È ‹≈‰≈,

Óß◊‰Δ ¿πÈ∑ª «ÈÙ≈ÈΔ ‘æÊ «Ú⁄ πÓ≈Ò æ÷Δ∫Õ

142 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

ÓπÛ ‹≈‰ È≈ Á¬Δ∫ 屧 «¬’ Ú≈ ¡≈ ◊¬∂ ˘,

¡æ÷ª ”⁄ ¡æ÷ª Í≈ È∂ √ª‘Ú∂∫ «Ï·≈Ò æ÷Δ∫Õ

Á∂÷Δ∫ «’Â∂ «¬‘ ‘ßfi± «ÓÒ ‹≈‰ ı≈’ «Ú⁄ È≈,

¡≈¬∂ Íz≈‘π«‰¡ª ÁΔ «¬æ˜Â Ï‘≈Ò æ÷Δ∫Õ

Á«¡≈ «ÁÒª Á∂ ‘π ßÁ∂ ‚± ßÿ∂ √Óπ ßÁª ÂØ∫,

‚± ßÿ∂ √Óπ ßÁª ˘ ’ ’∂ «ÚÙ≈Ò æ÷Δ∫Õ

’Δ ¿∞‘ÁΔ « øÁ◊Δ

‹Ø Ș È∂ ’Á∂ ÚΔ «Ú√≈Δ È‘Δ∫Õ

Ù’Ò ¡≈™ÁΔ È˜ ¿∞‘ «Í¡≈Δ È‘Δ∫Õ

«ÁÒ È‘Δ∫ √ «ÁÒ È≈ ‘«◊˜ ’‘Ø,

«‹√ ”⁄ ÂÛΉ È‘Δ∫ Ï∂-’≈Δ È‘Δ∫Õ

ÓÀ∫ «‘≈ ¡≈÷Á≈ ¡≈÷Á≈ ‘Δ «‘≈,

Ï≈ Ó∂Δ Â≈ ¿∞√ «Ú⁄≈Δ È‘Δ∫Õ

‘ºÊ «‹√ Á≈ È≈ ÒØ’ª ÁΔ ÈϘ∂ «‘≈,

¿π‘ ’Ò≈’≈ È≈ ¿∞‘ «Ò÷≈Δ È‘Δ∫Õ

˙√ Í≥¤Δ ˘ Í≥¤Δ ’‘Ø◊∂ «’Ú∂ ∫,

÷≥Ì È∂, Ó≈Á≈ Í ¿∞‚≈Δ È‘Δ∫Õ

’Δ ¿∞‘ÁΔ «˜øÁ◊Δ «‹™Á≈ ’Δ Ó˜≈,

‘º√ ’∂ «˜øÁ◊Δ «‹√ ◊π˜≈Δ È‘Δ∫Õ

fiπº◊Δ¡ª „≈‘π‰ ÂØ∫ Í«‘Òª «¬‘ √Ø⁄ ÒÀ,

«‘‰Δ Â∂Δ ÚΔ ¿∞μ⁄Δ ¡‡≈Δ È‘Δ∫Õ

ÏÛ≈ ‘Δ Ì‡’‰≈ ÍÀ∫Á≈

ÏÛ≈ ’∞fi Á∂÷‰≈ ÍÀ∫Á≈ ÏÛ≈ ’∞fi √Ófi‰≈ ÍÀ∫Á≈Õ

Í≈«¬¡≈ ª Í≈«¬¡≈ ¡≈͉≈ ÚΔ Í÷‰≈ ÍÀ∫Á≈Õ

143 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

‘’Δ’Â ¡√Δ∫ «‹√ Ù’Ò Á∂ «Ú⁄ Ì≈ÒÁ∂ ‘Δ¬∂,

È‘Δ∫ ¿∞‘ ‘»-Ï-‘» «ÓÒÁΔ ÏÛ≈ ’∞fi ’Ò͉≈ ÍÀ∫Á≈Õ

‹ÁØ∫ «˜øÁ◊Δ ◊π¡≈ ’∂ ÚΔ ÍÃ≈Í ’∞fi È‘Δ∫ ‘πøÁ≈,

ª ÿπº◊»-ÿØ«Û¡ª Á∂ È≈Ò ÚΔ ‘À Í⁄‰≈ ÍÀ∫Á≈Õ

√Ó∂∫ ÁΔ ÒØÛ ‘πøÁΔ ‘À √Ó∂∫ ÁΔ ¡º÷ Á∂ ¡≥Á,

’Á∂ ‘À Ó‡’‰≈ ÍÀ∫Á≈ ’Á∂ ‘À Û’‰≈ ÍÀ∫Á≈Õ

¡⁄≈È’ ÷»Ï√»Â Ò«‘«Ó¡ª Á≈ Ó∂Ò ‹Á ‘πøÁ≈,

ª ÍºÊ ‘Ø ◊¬∂ «ÁÒ ÚΔ «¬’ ÁÓ ËÛ’‰≈ ÍÀ∫Á≈Õ

’Á∂ ¬∂Áª ÚΔ ‘πøÁÀ «⁄-ÍÃΔ«⁄ √«Â¡ª ¿∞μÂ∂,

¡√Δ∫ ≈‘ ÌπºÒ ‹ªÁ∂ ‘ª ÏÛ≈ ‘Δ Ì‡’‰≈ ÍÀ∫Á≈Õ

πÈ≈‘ ‘Ø«¬¡≈ È‘Δ∫ ‘πøÁ≈ Ó◊ Òº◊ÁÀ πÈ≈‘ ’ΔÂ≈,

¿∞ÁØ∫ ¡Í‰Δ ‘Δ √»ÒΔ Â∂ ¡√≈˘ Ò‡’‰≈ ÍÀ∫Á≈Õ

«’ºÊØ∫ ¡≈ «◊¡≈

ΩÙÈΔ «’ºÊ∂ ◊¬Δ ‘À È∂∑ «’ºÊØ∫ ¡≈ «◊¡≈Õ

ÿØ È∂∑≈ Î∂ ‘Ø ’∂ Ù∂ «’ºÊØ ∫ ¡≈ «◊¡≈Õ

⁄Ø Âª ≈ÂΔ∫ ÎÛ≈«¬¡≈ √Δ «√Í≈‘Δ¡ª ’ØÒ ÓÀ∫,

¿∞‘ √Ú∂≈ ‘πø«Á¡ª ‘Δ Î∂ «’ºÊØ∫ ¡≈ «◊¡≈Õ

≈Â Ì È≈ ÈΔ∫Á ¡≈¬∂ ⁄ÀÈ ¡≈¬∂ È≈ «ÁÈ∂,

«¬‘ ÷π¡≈Δ «¬‘ «ÁȪ Á≈ Î∂ «’ºÊØ∫ ¡≈ «◊¡≈Õ

Á∂÷ Ê≈‰∂ ÚÒ «’™ ‘À Á«‘ÒÁ≈ «ÁÒ ‚∞ºÏÁ≈,

Ó≈Á≈ Ó˜¨Ó Áº√Ø Ò∂ «’ºÊØ ∫ ¡≈ «◊¡≈Õ

≈ √Δ ¡¯Ú≈‘ È∂ ’ΔÂ≈ Ù«‘ √≈∂ ˘ ¯È≈‘,

«Î ’Ø¬Δ ¡¯Ú≈‘ Ò¬Δ Ó»ø‘ È∂∑ «’ºÊØ∫ ¡≈ «◊¡≈Õ

ؘ «⁄ÛΔ¡ª Â∂ ’ϻ ÿπº◊Δ¡ª √Δ ◊π‡∑’Á∂,

ÙØ «◊fiª Á≈ ÌÒ≈ «¬√ Ú∂ «’ºÊØ∫ ¡≈ «◊¡≈Õ

144 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

‘Ø ◊¬Δ ÓπºÁ “’øÚÒ” Á≈ «˜’ ‘πøÁ≈ √Δ ’Á∂,

È≈Ó ¿∞√ Á≈ ‘À ˜Ïª Â∂ Î∂ «’ºÊØ∫ ¡≈ «◊¡≈Õ

‘≈Á√∂ Á ‘≈Á√∂

‘≈Á√∂ Á ‘≈Á√∂ Ó ∂ ∂ È√ΔÏÕ

ÍÒ È‘Δ∫ ’Á∂ «Ú√≈‘ «‘øÁ∂ ’ΔÏÕ

‘Ø «‘≈ ‘À≈È ‘À Ó∂≈ ÂÏΔÏ,

Á∂÷ «¬√ ÏΔÓ≈ Á∂ Òº¤‰ ¡‹ΔÏÕ

‹∂ ÌπÒ≈Úª ÚΔ Âª ÌπºÒ √’Á∂ È‘Δ∫,

’∞ºfi «Ó∂ ÁπÙÓ‰ Â∂ ’∞fi Ó∂∂ ‘ÏΔÏÕ

ÓΩ Á≈ ‚ ’Δ «Ú◊≈Û∂◊≈ ¿∞‘Á≈,

‹Ø √Á≈ ⁄π º’Δ «Î∂ ÓØ„∂ √ÒΔÏÕ

«˜øÁ◊Δ ˘ ‹≈È ÂØ∫ ÚºË «Í¡≈Á∂,

«Í¡≈ ÂØ∫ ’Ø∂ ‘Δ «‘øÁ∂ È∂ ¡ÁΔÏÕ

Óπ’≈ ⁄πº’≈ ‘ª ÓÀ∫

Ó«‘’Á∂ ‹Ø ÍÒ ◊π¡≈ ⁄πº’≈ ‘ª ÓÀ∫Õ

ÍÀÛ ˙‘Ȫ ÁΔ «Ó‡≈ ⁄πº’≈ ‘ª ÓÀ∫Õ

±ø ÚΔ ˆÓ-√≈◊ È‘≈ Â∂ ÓΩ‹ ’,

÷»Ï ÓÒ ÓÒ ’∂ È‘≈ ⁄πº’≈ ‘ª ÓÀ∫Õ

ÓÀ∫ ¡Ú≈≈, ÓÀ∫ È’≈≈ ‘Δ √‘Δ,

«¬Ù’ «Ú⁄ √Ì ’∞fi ’‘≈ ⁄πº’≈ ‘ª ÓÀ∫Õ

Ï‘π ‘Δ ¶Ó≈ ÏÛ≈ «Ï÷Û≈ √Î,

«‹√ Â∑ª ‘Ø«¬¡≈ Óπ’≈ ⁄πº’≈ ‘ª ÓÀ∫Õ

≈ «¬‘ Ï∂-÷Ω¯ ‹≈¬∂◊Δ ◊π˜,

Ë»‰Δ ‹ø◊Ò «Ú⁄ Ó≈ ⁄πº’≈ ‘ª ÓÀ∫Õ

145 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

‘π‰ «’√∂ ˘ ÚΔ √π‰≈Úª◊≈ È‘Δ∫,

‹Ø ˆ˜Ò ÂÀȱø √π‰≈ ⁄πº’≈ ‘ª ÓÀ∫Õ

ω∂ «‹‘Û≈ Ó∂≈

√π‰∂ «‹‘Û≈ «ÁÒ ÁΔ, √π‰≈Úª ÓÀ∫ ¿∞√ ˘Õ

ω∂ «‹‘Û≈ Ó∂≈, ω≈Úª ÓÀ∫ ¿∞√ ˘Õ

‹◊≈¿∞‰≈ ª ‘πøÁ≈ ‘À, √πºÂ∂ «’√∂ ˘,

«’Ú∂∫ ‹≈◊Á∂ ‹Ø, ‹◊≈Úª ÓÀ∫ ¿∞√ ˘Õ

Ó˜≈ ÍΔ‰ Á≈ ‘À, ¡√Ò «Ú⁄ ¿∞ÁØ∫ ‘Δ,

«ÍÒ≈¬∂ ¿∞‘ ÓÀȱø, «ÍÒ≈Úª ÓÀ∫ ¿∞√ ˘Õ

ıª Á≈ ‘∂ «√Ò«√Ò≈, ’≈«¬Ó ¬∂Áª,

«Ò÷∂ «¬º’, ÁØ «Ò÷ ’∂, Í≈Úª ÓÀ∫ ¿∞√ ˘Õ

‹ÁØ∫ π º√ Ï‘Δ¬∂, ª π º√∂ È≈ ‘Δ¬∂,

ÓÈ≈¬∂ ¿∞‘ ÓÀȱø, ÓÈ≈Úª ÓÀ∫ ¿∞√ ˘Õ

Á∂÷«Á¡ª ‘Δ Á∂÷«Á¡ª

¿∞‘ ÚΔ ’∞fi È≈ ’ √«’¡≈ Â∂ ÓÀ∫ ÚΔ ’∞fi È≈ ’ √«’¡≈Õ

¿∞‘ Ó«¡≈ È≈ «‹™ √«’¡≈ Â∂ ÓÀ∫ «‹™Á≈ È≈ Ó √«’¡≈Õ

ÓÀ∫ √ø√≈ ¡√ΔÓ √ÓπøÁ ÂÁ≈ ÚΔ Âª «’øfi ÂÁ≈,

‹Á «’ ÓÀ∫ «¬’ Òÿ» ÈÁΔ È≈ «¬º¤≈Úª ÁΔ Â √«’¡≈Õ

ÍÃ√ø√≈ ÁΔ¡ª ÍΩ‰ª «Ú⁄ √ª Ó≥ Óπ◊Ë ‘Ø«¬¡≈ ¬∂È≈,

«’ «ÈßÁ≈ Á≈ «¬’ ‘Ò’≈ «‹‘≈ ÏπºÒ≈ ÚΔ È≈ ‹ √«’¡≈Õ

Á∂÷«Á¡ª ‘Δ Á∂÷«Á¡ª ¿∞‘ Ò«‘ª Á≈ «‘º√≈ ‘Ø«¬¡≈,

¿∞‘˘ Ï⁄≈¿∞‰≈ ’Δ √Δ ÓÀ∫ «¬’ ‘Ω’≈ ÚΔ È≈ Ì √«’¡≈Õ

¿∞√ Á∂ Ú◊Á∂ ˜÷Óª Â∂ √Δ Ó‘Ó ¡√ª Ò◊≈¿∞‰Δ ’Δ,

‘Ø·ª ÂØ∫ ‘ÓÁÁΔ Á≈ «¬’ ¡º÷ ÚΔ È≈ √ √«’¡≈Õ

146 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

‘Ø ˜Ò ◊¬Δ

‘ Ï≈ ‘Ø¬Δ «¬Ò˜≈Ó «‹‘ΔÕ

‘ √πÏ∑≈ ‘Ø¬Δ ‘À Ù≈Ó «‹‘ΔÕ

Òº◊Á≈ ‘ «ÁÈ ÷⁄≈ ÷⁄≈,

‘ ≈ ‘Ø¬Δ ÏÁÈ≈Ó «‹‘ΔÕ

‘ √Ø⁄ «‹Ú∂∫ ‘À ¿∞ËÒ ◊¬Δ,

‘ ’Ø«ÙÙ ‘À È≈’≈Ó «‹‘ΔÕ

‘Ø«¬¡≈ ‘ ÓΩ√Ó Ï∂◊≈È≈,

‘ Ï√ÂΔ ‘À ˆπÓÈ≈Ó «‹‘ΔÕ

‘ Ù≈Ó √Ú∂ ∂ ’ øȪ ˘,

¡≈Ú≈˜ √π‰∂ ’Ø‘≈Ó «‹‘ΔÕ

‹Á ÍΔÛ ÍØ¬Δ Ù∂¡ª «Ú⁄,

‘Ø ˆ˜Ò ◊¬Δ ¿∞Í≈Ó «‹‘ΔÕ

ÏÛΔ ‘Δ ÒØÛ ‘À ‘≈Ò∂

‘Ú≈Úª Â≈˜Δ¡ª Úº◊‰, ÏÛΔ ‘À ÒØÛ π º÷ª ˘Õ

ÏÛΔ ‘Δ ÒØÛ ‘ À ‘≈Ò∂, ÓÈ∞ º÷ª ÁΔ ÓÈ∞ º÷ª ˘Õ

‹Ø ÏΔ‹∂ ÏΔ‹ ÷∂ª «Ú⁄, ¿∞‘ Î√Òª ‘Ø ’∂ Ò«‘≈Ú‰,

¡‹∂ ª ÒØÛ Ø‡Δ ÁΔ, È‘Δ∫ Á’≈ ’∞ º÷ª ˘Õ

«’√∂ ˘ ¡≈͉≈ Áπº÷ Áº√ ’∂, «ÓÒÁΔ ‘À ≈‘ ÚΔ,

ÍÈ≈‘ ⁄≈‘ΔÁΔ ‘πøÁΔ ‘À, ’Á∂ ¡Í‰∂ ‘Δ Áπº÷ª ˘Õ

ÏÛ≈ «⁄ ÿ ‚≈ √≈˘, Ï‰Δ Ó«‘Ó≈È È∂ ‘Δ¡ª,

⁄ºÒØ ‘π‰ ’ ÁÎ≈ Á¬Δ¬∂, ¿∞È∑ª ÷»ø÷≈ Ìπº÷ª ˘Õ

‘’Δ’Â Á≈ «Á÷≈ ¡≈«¬È≈, «Ò¡≈¬Δ¬∂ ÓØÛ ’∂ ÿ ˘,

ÿØ ∫ Ï ∂-Ó π º÷ ‹Ø ‘ ج ∂, ¿∞È ∑ª Ï ∂-˜≈ Ó π º÷ª ˘Õ

147 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

Óπ√¥≈ ‘Ø «◊¡≈

«¬‘ ’Δ ÂØ∫ ‘À ’Δ «√Ò«√Ò≈ ‘Ø «◊¡≈Õ

«¬’ºÒ∂ Â∞ ∂ ’≈«¯Ò≈ ‘ Ø «◊¡≈Õ

«Î’ √Δ ÏÛ∂ ≈‘ ”⁄ ÍÏ ÷Û∑∂,

 ∞ ∂ √Δ ‹ÁØ ∫ ≈√Â≈ ‘Ø «◊¡≈Õ

È≈ ’ΔÂΔ «‹‘ÁΔ √Δ ’Á∂ ’Ò͉≈,

¿∞‘Á∂ È≈Ò ‘Δ ≈ÏÂ≈ ‘Ø «◊¡≈Õ

«‹‘Á∂ È≈Ò È≈ √Δ ’Ø¬Δ Ú≈√Â≈,

¿∞‘Á∂ È≈Ò ‘Δ Ú≈√Â≈ ‘Ø «◊¡≈Õ

‹Â≈¬Δ ÓÀ ∫ ¡Í‰Δ Óπ‘ºÏ ‹ÁØ∫,

«’‘≈ ˙√, “ÂÀȱø ÙπÁ≈¡ ‘Ø «◊¡≈Õ”

ÙÎ≈¡ ¬∂√ ÁΔ ‘À ¿∞‘Á∂ ’ØÒ ‘Δ,

ÓÀ∫ «‹√ Ø◊ «Ú⁄ ÓπÏ«ÂÒ≈ ‘Ø «◊¡≈Õ

È≈ Ó∂Δ ıÂ≈¡ ‘À È≈ ¿∞√ ÁΔ ıÂ≈¡,

Ș «ÓÒ ◊¬Δ Óπ√¥≈ ‘Ø «◊¡≈Õ

¿∞‘ ‘ج∂ √≈-Í≈ «È≈ ȱ √Δ,

ÓÀ∫ √≈∂ Á≈ √≈≈ ÚÎ≈ ‘Ø «◊¡≈Õ

¿∞‘ ‘Ø«¬¡≈ ª ‘À ’∞fi È≈ ’∞fi ¡≥ ,

‹∂ Á«¡≈ È‘Δ∫ ÏπÒÏÒ≈ ‘Ø «◊¡≈Õ

‹∂ Ó∂Δ È≈ ’Ø¬Δ ÚΔ ‘√ÂΔ ‘Δ,

ª ˙‘ ÚΔ ‘À «’‘Û≈ ıπÁ≈ ‘Ø «◊¡≈Õ

¡‹ÈÏΔ Ó≈‘ΩÒ «Ú⁄

’Δ ’ª ’Δ È≈ ’ª, ’∞fi ÚΔ ÍÂ≈ Òº◊Á≈ È‘Δ∫Õ

Á» º’ È∑∂≈ «Á√∂, ÁΔÚ≈ ’Ø¬Δ ‹◊Á≈ È‘Δ∫Õ

’øÏÁΔ ‘ Ù≈ı, ͺÂ≈, Ôº÷ ‘À Ú◊ÁΔ ‘Ú≈,

√πøÈ ‘Ø«¬¡≈ ÂÈ ÏÁÈ, ’Ø¬Δ ÙΩ’ ‘À Ó◊∑Á≈ È‘Δ∫Õ

148 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

¡‹ÈÏΔ Ó≈‘ΩÒ «Ú⁄, ÍºÊ ıÓØÙΔ Á≈ «ÈÚ≈√,

√Ø⁄ √»‘Δ Á≈ «Á√∂, Ò≈Ú≈ ’Ø¬Δ ÁˆÁ≈ È‘Δ∫Õ

‘À «ÈΔ ÚΔ≈È◊Δ ‘Δ, ‘À «’Â∂ È≈ Ó«‘’, ø◊,

«ÁÒ-ÈÙΔ∫ ‘≈√≈ «’√∂, «⁄‘∂ Á≈ ‘À Ò◊Á≈ È‘Δ∫Õ

÷πÙ’ «⁄‘∂, √Ø⁄ √º÷‰Δ, ı≈Ï «÷μÒ∂, «ÁÒ ıÎ≈,

«√ø‹ √’∂ ’‰ ’‰ ‹Ø, Á«¡≈ «’Â∂ Ú◊Á≈ È‘Δ∫Õ

ÍΔ. ¬∂. Ó«È√‡ Á≈

Ó»ø‘Ø∫ ¡’√ fiº◊ª √πº‡Á≈ ÍΔ. ¬∂. Ó«È√‡ Á≈Õ

ÁØ∫‘ ‘ºÊΔ∫ ÒØ’ª ˘ ´º‡Á≈ ÍΔ. ¬∂. Ó«È√‡ Á≈Õ

¿∞√ ÏøÁ∂ ÁΔ √»Â Ú∂÷‰ Ú≈ÒΔ ‘π øÁΔ ‘À,

«‹√ Á∂ ¿∞μÂ∂ ’«‘ ‘À ‡πº‡Á≈ ÍΔ. ¬∂. Ó«È√‡ Á≈Õ

’øÓ Á≈ ‘؉≈ ‹ª È≈ ‘؉≈ «¬‘ ◊ºÒ Úº÷Δ ‘À,

Á∂÷» ÏøÁ≈ «’‘Û∂ ◊πº‡ Á≈ ÍΔ. ¬∂. Ó«È√‡ Á≈Õ

Ϻfi≈ ‘Ø«¬¡≈ Ó«È√‡ Á≈ ª ¤∞º‡ ÚΔ √’Á≈ ‘À,

¡ÀÍ Ïºfi≈ ’Á∂ È≈ ¤∞º‡Á≈ ÍΔ. ¬∂. Ó«È√‡ Á≈Õ

√ΩÁ≈ ÂÀ¡ ‘Ø ‹≈Ú∂ ª «Î Â∂˜Δ ÎÛÁ≈ ‘À,

√ΩÁ∂ Ï≈fiØ∫ ÍÀ È≈ Íπμ‡Á≈ ÍΔ. ¬∂. Ó«È√‡ Á≈Õ

Ï‘πÂ≈ ’øÓ Âª ¡≈Í Ó«È√‡ ‘Δ ’ ÒÀ∫Á≈ ‘À,

’Á≈ ‘À Í ’ΩÛ∂ ÿπø‡ Á≈ ÍΔ. ¬∂. Ó«È√‡ Á≈Õ

‚ª◊ª, √؇∂, «¤ºÂª È≈Ò «√Í≈‘Δ ’∞º‡Á∂ È∂,

Șª Á∂ È≈Ò ÏøÁ∂ ’∞º‡Á≈ ÍΔ. ¬∂. Ó«È√‡ Á≈Õ

‡π º‡∂ ‹Á √’≈ ‘È∂≈ ÿπ ºÍ ‘Ø ‹ªÁ≈ ‘À,

Â≈≈ ¡ºË ¡√Ó≈ÈØ∫ ‡πº‡Á≈ ÍΔ. ¬∂. Ó«È√‡ Á≈Õ

149 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

’Á∂ ‘πøÁ≈ ‘À ¬∂Áª ÚΔ

’Á∂ ‘ À≈È ÓÀ ∫ ‘ ØÚª, ’Á∂ ‘ À≈È «ÁÒ ‘ØÚ ∂Õ

’Á∂ ÙÀÂ≈È ÓÀ ∫ ‘ ØÚª, ’Á∂ ÙÀÂ≈È «ÁÒ ‘ØÚ∂Õ

ÍÂ≈ Òº◊Á≈ È‘Δ∫, ’Δ Ú∂÷ ’Á∂ ÎÀ√Ò≈, ¿∞√ ˘,

’Á∂ ÍÃÚ≈È ÓÀ ∫ ‘ ØÚª, ’Á∂ ÍÃÚ≈È «ÁÒ ‘ØÚ∂Õ

ÓÀ∫ πº÷ Á∂ Úª◊ «‚º◊ ÍÀ∫Á≈, ¿∞‘ ͺ«Â¡ª Úª◊ fiÛ ‹ªÁÀ,

’Á∂ »Î≈È ÓÀ ∫ ‘ ØÚª, ’Á∂ ±Î≈È «ÁÒ ‘ØÚ∂Õ

’‘≈‰Δ «¬º’ ‘πøÁΔ ‘À, ÍÂ≈ È‘Δ∫ «Î ÚΔ «’™ «¬√Á≈,

’Á∂ ¡È∞Ú≈È ÓÀ∫ ‘ØÚª, ’Á∂ ¡È∞Ú≈È «ÁÒ ‘ØÚ∂Õ

¡√Δ∫ ÙÏÁª ¡Â∂ Ì≈Úª ÁΔ¡ª, ÓØ‘ª ´‡≈™Á∂ ‘ª,

’Á∂ √πÒÂ≈È ÓÀ∫ ‘ØÚª, ’Á∂ √πÒÂ≈È «ÁÒ ‘ØÚ∂Õ

¡√Δ∫ «¬’ ÿ ”⁄ «‘øÁ∂ ÚΔ, ‘∂ ’∞fi «¬√ Â∑ª «‘øÁ∂,

’Á∂ Ó«‘Ó≈È ÓÀ∫ ‘ØÚª, ’Á∂ Ó«‘Ó≈È «ÁÒ ‘ØÚ∂Õ

ÍÂ≈ Òº◊Á≈ È‘Δ∫ «’, ’Ω‰ ¡≥Á ‘À, Ó◊ Ï≈‘,

’Á∂ ÁÏ≈È ÓÀ∫ ‘ØÚª, ’Á∂ ÁÏ≈È «ÁÒ ‘ØÚ∂Õ

¿∞ÁØ∫ ’∞fi ÚΔ È‘Δ∫ √πºfiÁ≈, «’√∂ Ò¬Δ ’Δ «’Ú∂∫ Ó≥◊Δ¬∂,

’Á∂ Ì◊Ú≈È ÓÀ∫ ‘ØÚª, ’Á∂ Ì◊Ú≈È «ÁÒ ‘ØÚ∂Õ

’Á∂ ‘πøÁ≈ ‘À ¬∂Áª ÚΔ, «’ ¡Í‰Δ ‘Δ ˆ˜Ò √π‰ ’∂,

’Á∂ ’∞Ï≈È ÓÀ∫ ‘ØÚª, ’Á∂ ’∞Ï≈È «ÁÒ ‘ØÚ∂Õ

‹Ø ÚΔ «Ò÷‰À

ı «Ò÷‰À ª «¬’-√π ‘Ø ’∂ ·Δ’ «Ò÷Δ∫Õ

ÂÈ ÂØ∫ ‘‡ ’∂ »‘ Á∂ ‘Ø È˜ÁΔ’ «Ò÷Δ∫Õ

ı Á≈ √øÏØËÈ ‘Δ √Ì ’∞fi ’«‘ Á∂Ú∂,

ÍÂ≈ «‡’≈‰≈ «Ò÷ ’∂ È≈Ò ÂΔ’ «Ò÷Δ∫Õ

150 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

‘ ı ‘ØÚ ∂ Á√Â≈Ú∂˜ Óπ‘ ºÏ Á≈,

≈˜Δ Ï≈˜Δ ÂØ∫ ’Ø¬Δ ◊ºÒ ÚËΔ’ «Ò÷Δ∫Õ

’Ω‰ ‘À Â∂∂ √≈‘ª Á∂ «Ú⁄ √≈‘ ‘Ø«¬¡≈,

’Ω‰ ‘À Â∂∂ ı≈Ϫ «Ú⁄ ÙΔ’ «Ò÷Δ∫Õ

‘πøÁΔ ‘À ’Δ ‘≈Ò ı «Ò÷‰Ø∫ Í«‘Òª,

‘πøÁΔ ‘À «Î ı ÁΔ «’Ú∂∫ ¿∞‚Δ’ «Ò÷Δ∫Õ

¿∞√ Á≈ ‘≈Ò ‘Ú≈Ò «Ò÷Δ∫ «’ºÊ∂ ’∞ ‘À,

«’ «ÿ«¡≈ ‘À ÁΠÂØ∫ ÿ ÂΔ’ «Ò÷Δ∫Õ

«’øfi «ÁÈ ¶ÿÁ≈ ‘À «’øfi ≈ ◊π˜ÁΔ ‘À,

«Í¡≈ ”⁄ ø«◊¡≈ ‘ ¡«‘√≈√ ÏΔ’ «Ò÷Δ∫Õ

‹Ø ÚΔ «Ò÷‰À «Ò÷ «¬‘ Â∂Δ Ó˜Δ ‘À,

Í »‘ ¡≈Í‰Δ ÂØ∫ ’Ú≈ Â√ÁΔ’ «Ò÷Δ∫Õ

’Δ Â∞‘≈˘ ‘º’ ‘À

‹∂ «¬≈Á≈ È∂’ ‘À ª ’ ‘Ø ’Δ √’Á∂ È‘Δ∫Õ

«’™«’ «ÏÈ ’∞fi ’Δ«Â¡ª ‘Δ ‹Δ Â∞√Δ∫ √’Á∂ È‘Δ∫Õ

’Δ Â∞‘≈˘ ‘º’ ‘À ˆÓ Á∂‰ Á≈ ÚÂ≈¿∞‰ Á≈,

‹∂ «’√∂ Ò¬Δ ’ Â∞√Δ∫ ÍÀÁ≈ ÷πÙΔ √’Á∂ È‘Δ∫Õ

«˜øÁ◊Δ ÷Ø‘ ÒÀ‰ Á≈, «Î ‘º’ ‘À «’μÊØ∫ «Ò¡≈,

Á∂ «’√∂ ‹∂ Ó ‘∂ ˘ «˜øÁ◊Δ √’Á∂ È‘Δ∫Õ

‹∂ Â∞‘≈˘ Ó≈‰ ‘Δ È≈ «√Á’ Â∂ «ÚÙÚ≈Ù Â∂,

’ ÍÃ≈Í «¬Ù’ ÁΔ ÍÃÚ≈È◊Δ √’Á∂ È‘Δ∫Õ

«’™ «’√∂ ÁΔ «˜øÁ◊Δ ÚΔ≈È ’È≈ √Ø⁄Á∂ ‘Ø,

Á» ’ ‹∂ «’√∂ ÁΔ ÚΔ≈È◊Δ √’Á∂ È‘Δ∫Õ

¿∞‘ Óπ‘ºÏ ÚΔ ’Δ ‘Ø¬Δ ‹∂ È≈ πº√∂ Ô≈ ÁΔ,

‘º√ ’∂ ‘Δ Á» ’ È≈≈˜◊Δ √’Á∂ È‘Δ∫Õ

151 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

‹ÁØ∫ º’ Șª Á∂ √ª‘Ú∂∫ ‘ج∂ È≈ √»Â ‘π√ΔÈ,

Ș ‘Δ «‡’ÁΔ È‘Δ∫ ’ ÏøÁ◊Δ √’Á∂ È‘Δ∫Õ

¡≈¿∞‰≈ ‹≈‰≈ Ó∂≈

‘ ÓπÙ«’Ò «Ú⁄ È≈ ÿÏ≈‰≈ Ó∂≈Õ

«¬º’Ø «¬º’ «¬‘ ÙΩ’ Íπ≈‰≈ Ó∂≈Õ

◊πº√∂ ‘Ø ¿∞√ È‘Δ∫ ÏπÒ≈«¬¡≈ ª ’Δ,

ωÁ≈ √Δ ’∞fi Θ ÏπÒ≈‰≈ Ó∂≈Õ

¡Í‰≈ ¡≈Í ◊π¡≈⁄≈ ÓÀ∫ ÚΔ ÒºÌÁ≈,

‘πøÁ≈ ‹∂ ’Ø¬Δ ÍÂ≈ «‡’≈‰≈ Ó∂≈Õ

ÙÏÁ ‹Ûª Â∂ ÙÏÁª Á∂ «Ú⁄ Ì≈Ú,

Ù≈«¬Δ ‹Δ’ ’øÓ Â÷≈‰≈ Ó∂≈Õ

‹∂ ¡Í‰≈ Íä≈Úª Һ̉ ⁄ºÒ∂,

«ÓÒ ‹≈¬∂ ª ÓØÛ «Ò¡≈‰≈ Ó∂≈Õ

√Ω Ó»÷ «Óμª ÂØ∫ «Ï‘ Һ◊ÁÀ,

ÁπÙÓ‰ ‘À «¬’ ÏÛ≈ «√¡≈‰≈ Ó∂≈Õ

‘πøÁ≈ È≈ ‹∂ ÏøÁ-◊ÒΔ ÿ Â∂≈,

Ï«‰¡≈ «‘øÁ≈ ¡≈¿∞‰≈ ‹≈‰≈ Ó∂≈Õ

«◊Ò≈ ’ª

«ÙÂ∂ „ˇÁ∂ ¿∞Óª Úª◊ „ˇÁ∂ „ˇÁ∂ „ˇ ‹ªÁ∂ È∂Õ

‹Δ’ ı √º‹‰ª Á∂ √ªÌ∂ ˆˇÁ∂ ˆˇÁ∂ ˆˇ ‹ªÁ∂ È∂Õ

‘º√ ’∂ ‹∂’ «¬’ Á»‹∂ ˘ ’Á∂ ÏπÒ≈ ‘Δ ÒÀ∫Á∂ ‘ª ª,

÷πÙ ’Δ ‘؉≈ Á∂÷‰ Ú≈Ò∂ «ÏÈ ¡º◊ Á∂ ‘Δ ‹ˇ ‹ªÁ∂ È∂Õ

Ô≈ª Â∂ ’Δ «◊Ò≈ ’ª ’Δ «Ù’Ú≈ ’ª ˜Ó≈È∂ ”Â∂ ÓÀ∫,

‹Á «’ ¡Í‰∂ ‘Δ Íä≈Ú∂∫ ؘ ¡√≈˘ ¤ˇ ‹ªÁ∂ È∂Õ

152 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

ÓÂÒÏ È≈Ò È∂ ÓÂÒÏ º÷Á∂ ÓÂÒÏ Í»≈ ‘Ø ‹≈¬∂ ª,

¡Í‰∂ Ô≈ «Í¡≈∂ ÚΔ Âª È≈Ò Í≈«¬¡ª ˇ ‹ªÁ∂ È∂Õ

˙ÁØ∫ ‘Δ «’ÂΔ Á∂ ÓºÊ∂ Òº◊Á≈ ‘À «’ √»‹ ⁄«Û∑¡≈,

«ÓÒ ‹Á ¿∞√˘ ¡Í‰Δ «Ó‘È Á∂ ‘Δ Í»∂ Ρ ‹ªÁ∂ È∂Õ

Â∞«¡≈ «◊¡≈

ÓÀ∫ ¿∞‘Á∂ ‘ ‘π’Ó ˘ ‘Δ Í≈ˇÁ≈ Â∞«¡≈ «◊¡≈Õ

‘ Óπ√ΔÏÂ, ‘ ˜¯ ˘, ‹≈ˇÁ≈ Â∞«¡≈ «◊¡≈Õ

¿∞‘ ‹Ø Ó∂Δ »‘ Á∂ Ëπ ¡≥Á √Ó≈«¬¡≈ Á∂ ”ÂØ∫,

«⁄‘«¡ª ”⁄Ø∫ ÓÀ∫ ¿∞‘ «⁄‘≈ Ì≈ˇÁ≈ Â∞«¡≈ «◊¡≈Õ

Ïˇ ‘∂ ÁΔÚ∂ Ïπfi≈¿∞‰≈ ‘À ¡’ÒÓ≥ÁΔ È‘Δ∫,

ÓÀ∫ ‘È∂∂ ≈‘ ”⁄ ÁΔÚ∂, Ï≈ˇÁ≈ Â∞«¡≈ «◊¡≈Õ

‘ØȪ Á∂ Ú≈√Â∂ ÓÀ ∫ ª ÷πÙΔ ÒºÌÁ≈ «‘≈Õ

ÓÀ∫ ÷πÙΔ ‘ ¡≈Í‰Δ ˘ ‡≈ˇÁ≈ Â∞«¡≈ «◊¡≈Õ

È≈ ÷πÙΔ Á∂ Ó∂⁄ √Δ ÓÀ∫, È≈ √Δ Ó∂∂ Ó∂⁄ ¿∞‘,

ˆÓ √Δ Ó∂∂ ‘≈‰ Á≈ √øÌ≈ˇÁ≈ Â∞«¡≈ «◊¡≈Õ

Â∂≈ ÚΔ Â∂ Ó∂≈ ÚΔ

‹Δ’ √ªfi≈ ¡≈√Ó≈È ‘À Â∂≈ ÚΔ Â∂ Ó∂≈ ÚΔÕ

Ì»Â, Ì«Úº÷ Â∂ ÚÂÓ≈È ‘À Â∂≈ ÚΔ Â∂ Ó∂≈ ÚΔÕ

‹Δ’ ¿∞‘ ÚΔ ÍÃ∂Ù≈È ‘À, ‘≈Ò≈ª Á∂ «Ú⁄ «ÿ«¡≈,

¬∂Áª ‘Δ «ÁÒ Íà ∂Ù≈È ‘À Â∂≈ ÚΔ Â∂ Ó∂≈ ÚΔÕ

Ú’Â ¡‹∂ Ó»ø‘ Úº‡Δ «ÎÁ≈ ÓΩ√Ó ‘À Ï∂-ÁÁ «‹‘≈,

Ì≈Ú∂∫ «’ «ÁÒ «Ó‘Ú≈È ‘À Â∂≈ ÚΔ Â∂ Ó∂≈ ÚΔÕ

‘π‰ º’ ÚΔ ¿∞‘ « øÁ◊Δ ÁΔ¡ª, ◊πºfiΔ¡ª Ó˜ª È≈ √Ófi∂,

«ÁÒ «¬√ ◊ºÒØ∫ √Ø⁄Ú≈È ‘À Â∂≈ ÚΔ Â∂ Ó∂≈ ÚΔÕ

153 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

ÍΩ‰ª Â∂ ÷πÙÏØ¡ª ‘ºÊ ‹Ø ؘ √πÈ∂‘∂ ÿºÒÁ≈ ‘À,

«’Ë∂ ’Ø¬Δ ’ÁÁ≈È ‘À Â∂≈ ÚΔ Â∂ Ó∂≈ ÚΔÕ

ÓπÛ «ÿÛ ‡ª◊≈ ˙√∂ ʪ Â∂ «‹™ ÿØÛ≈ ÏΔÓ≈ «‹‘≈,

‹ª «Î ÷⁄≈ ’Ø⁄Ú≈È ‘À Â∂≈ ÚΔ Â∂ Ó∂≈ ÚΔÕ

‹Ú≈Ï Á∂ Á∂

‹Ø ÚΔ «‘√≈Ï ’ÈÀ ’ ’∂ «‘√≈Ï Á∂ Á∂Õ

÷≈ÒΔ È≈ ‹≈Ó ÓØÛΔ∫ Ì ’∂ ‹È≈Ï Á∂ Á∂Õ

√≈∂ Á≈ √≈≈ ÒÀ ‹≈ Ï∂Ùº’ «Í¡≈ ÒÀ ‹≈,

√≈∂ Á≈ √≈≈ ¡ÀÍ ¡Í‰≈ ÙÏ≈Ï Á∂ Á∂Õ

√ΩÁ∂ È∂ «¬‘ «ÁÒª Á∂ «¬‘ ÓÈ «ÓÒ∂ Á∂ Ó∂Ò∂,

ÓÈ ‹∂ ’∂ ª ’ ÒÀ È‘Δ∫ ª ‹Ú≈Ï Á∂ Á∂Õ

√πÍÈ∂ ÚΔ ¡≈¿∞‰ ’Δ’ ÈΔ∫Áª È∂ ±ø ⁄π≈¬Δ¡ª,

ÈΔ∫Áª ⁄π≈¿∞‰ Ú≈Ò∂ Ó ∂ ∂ ıÚ≈Ï Á∂ Á∂Õ

ÒÀ ‹≈ √Ó∂‡ ÷πÙΔ¡ª ¡≈¬Δ¡ª È≈ ≈√ ÓÀȱø,

ˆÓ ≈√ ¡≈ ◊¬∂ È∂ ˆÓ Ï∂-«‘√≈Ï Á∂ Á∂Õ

’ÓÒ≈ ’‘Δ∫ ‹ª ÓÒ≈ «¬‘ Ó≈‰ ÏıÙ‰ª ±ø,

Á∂‰≈ ‘À ‹Ø ÚΔ Á∂ Á∂ ÓÀȱ ø «ıÂ≈Ï Á∂ Á∂Õ

“◊ø◊≈” ˘ ’Δ ’ª ÓÀ∫ “‹ÓÈ≈” √Ú≈È≈ ’Δ,

Â≈» ‘ª «¬Ù’ Á≈ ÓÀ∫ ÓÀȱø “⁄È≈Ì” Á∂ Á∂Õ

“‘ª” «Ò÷ Â∂ ⁄≈‘∂ “Ȫ‘” «Ò÷ Ó˜Δ Â∂Δ ‘À Ó˜Δ,

’≈ÎΔ ‘À ÙÏÁ «¬º’Ø ı Á≈ ‹Ú≈Ï Á∂ Á∂Õ

±ø «Í¡≈ Á∂ Ò¯˜ ˘ ‘ ʪ Ò’Δ Ó≈Δ,

± ø «Ó‘Ï≈ÈΔ ’ Â∂ Ó∂Δ «’Â≈Ï Á∂ Á∂Õ

154 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

«¬’ºÒ≈ «‹‘≈

«‹¿∞‰ ‘Δ È≈ Á¬∂ «ÁÒ «¬‘ fiμÒ≈ «‹‘≈Õ

Ø◊ Ò≈ ’∂ ‘ À Ï À·≈ ¡ÚºÒ≈ «‹‘≈Õ

ÌΔÛ Ó∂ ∂ ⁄ πÎ ∂ ∂ ‘ À Ï ∂Ù’ ‹πÛΔ,

Î ∂ ÚΔ Ó À ∫ «¬’ºÒ≈ «¬’ºÒ≈ «‹‘≈Õ

± ø È‘Δ ∫ ’ ØÒ ‹∂ Ï ØÒ Â∂ ∂ È‘Δ ∫,

’Δ ’ª «¬‘ «ÈÙ≈ÈΔ ÓÀ∫ ¤ºÒ≈ «‹‘≈Õ

‹≈È Á∂ ’∂ ÚΔ ‹∂ «ÓÒ √’∂ «¬Ù’ ª,

√ÓfiÁª ÓÀ∫ «¬‘ √ΩÁ≈ √ÚºÒ≈ «‹‘≈Õ

È≈Ò Â∂∂ √Óπ º⁄Δ ‘À ÁπÈΔ¡ª «‹Ú∂∫,

Ï≈fi Â∂ ∂ Ï◊≈È≈ Ó‘ºÒ≈ «‹‘≈Õ

«¬º’ ‘ºÊ È≈Ò Â≈ÛΔ ‘À Úº‹ÁΔ È‘Δ∫,

«¬Ù’ ‘πøÁ≈ ‘À ’≈‹ ÁπÚºÒ≈ «‹‘≈Õ

√≈‘ª Óπº’‰≈ ‘À ≈‘ª È∂ Óπº’‰≈ È‘Δ∫,

⁄π‰ «Ò¡≈ ≈‘ ÓÀ∫ «’øÈ≈ ’∞ÚºÒ≈ «‹‘≈Õ

«’™ È≈ ¿∞Á≈√ ‘ØÚª

‘ ’ÁÓ Â∂ ’∞Â≈‘Δ¡ª «’™ È≈ ¿∞Á≈√ ‘ØÚªÕ

ÓÈ-Ó˜Δ¡ª, ÓÈ≈‘Δ¡ª «’™ È≈ ¿∞Á≈√ ‘ØÚªÕ

√º⁄ ˘ ‹∂ √º⁄ √≈Ï ’ÈÀ ª ⁄≈‘ΔÁΔ¡ª,

’∞fi fi»·Δ¡ª ◊Ú≈‘Δ¡ª «’™ È≈ ¿∞Á≈√ ‘ØÚªÕ

«Á√Á≈ È≈ «ÁÒ-ÈÙΔ ’∞fi «‹ºË ÚΔ Á∂÷Á≈ ‘ª,

‘Ø¬Δ¡ª «Á√‰ ÂÏ≈‘Δ¡ª «’™ È≈ ¿∞Á≈√ ‘ØÚªÕ

⁄ت ÂØ∫ Ï⁄ ◊¬∂ √Δ ·º◊ª ÂØ∫ ÚΔ Ï⁄≈¡ √Δ,

Í ´º«‡¡≈ «√Í≈‘Δ¡ª «’™ È≈ ¿∞Á≈√ ‘ØÚªÕ

155 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

Ï øÁ ∂ ˘ ˜≈ ◊ØÂ Ø ∫ ø◊ Ø ∫ «È÷∂ÛÁΔ¡ª,

Ò∑Δ’ª «¬‘ Á∂÷ Ú≈‘Δ¡ª «’™ È≈ ¿∞Á≈√ ‘ØÚªÕ

˙‘Ȫ ˘ ’Δ ÍÂ≈ ‘À «¬√ ÁΩ «Ú⁄ Ú¯≈Úª,

‹Δ’ ¡√Δ∫ «ÈÌ≈‘Δ¡ª «’™ È≈ ¿∞Á≈√ ‘ØÚªÕ

ÁÓ ÁØ√ÂΔ Á≈ ÌÈ≈ Òº◊ÁÀ ˆπÈ≈‘ «‹‘≈ ‘À,

«¬‘ Á∂÷ Ï∂-ˆπÈ≈‘Δ¡ª «’™ È≈ ¿∞Á≈√ ‘ØÚªÕ

‘πøÁ≈ «¬Ù’ ‹Á

ÓÀȱø ¡≈͉≈ ª «Î’ È‘Δ∫, Â∂∂ Ó≈‰ Á≈ ‘Δ «ı¡≈Ò ‘ÀÕ

ÓÀȱø ’∞ºfi ÚΔ ’Ø¬Δ ’«‘ ÒÚ∂, ÂÀȱø ’«‘ √’∂ ’Δ Ó˜≈Ò ‘ÀÕ

ÂÀȱø ’Δ ÍÂ≈ ‘πøÁ≈ «¬Ù’ ’Δ, «‹‘˘ ‘Ø «◊¡≈ ˙‘Δ ‹≈‰Á≈,

«¬‘˘ √Ófi È≈ Ï‘Δ∫ «ÁÒ-Ò◊Δ, Ó∂Δ «˜øÁ◊Δ Á≈ √Ú≈Ò ‘ÀÕ

Â∂Δ Ï∂-πıΔ Á≈ «ˆÒ≈ È‘Δ∫, ‘À «ˆÒ≈ ª ¡≈͉∂ È√ΔÏ ”Â∂,

⁄π ºÍ ‘À ˜Ïª, ‘Ø∫·Δ∫ «Óº∂, «Ù’Ú≈ È≈ ’Ø¬Δ ÓÒ≈Ò ‘ÀÕ

’≈‘Á≈ ‘π√È Â∂ ’≈‘Á≈ Ó≈‰ ‘À, „ˇ ‹≈¬∂◊≈ „ˇ ‹≈¬∂◊≈,

‹∂ ±ø ’ √’∂∫ ’Δ∫ «¬Ù’ Â∂ ‹Ø √Á≈ «‘≈ √Á≈ È≈Ò ‘ÀÕ

Â∂∂ È≈Ò ‘À «˜øÁ◊Δ Úª, Â∂∂ È≈Ò ‘À Ó«‘«ÎÒ ‹Úª,

ÂÀȱø ’Δ ÍÂ≈ Â∂∂ «ÏÈ «’Ú∂∫, ‹Δ‰Δ «˜øÁ◊Δ «¬‘ Óπ‘≈Ò ‘ÀÕ

‘π øÁ≈ «¬Ù’ ‹Á Ó»ø‘ ˜Ø ‘À, √π ºfiÁ≈ È‘Δ∫ ’∞fi ‘Ø ‘À,

¿∞ÁØ∫ ’∞fi ÍÂ≈ Òº◊Á≈ È‘Δ∫, «’‘Û≈ ’Ω‰ ‘À «’‘Û∂ ‘≈Ò ‘ÀÕ

Ó∂∂ ÁÁ ˘ ¿∞‘ ’Δ ‹≈‰Á∂, Ó∂Δ ÍΔÛ ˘ ’Δ Í¤≈‰Á∂,

¿∞‘ ‹Ø √π‰ ˆ˜Ò Ó∂Δ ’«‘ ◊¬∂, Ï∂-«Ó√≈Ò ‘À Ï≈-’Ó≈Ò ‘ÀÕ

’Ó≈Ò ’Δ ‹≈È∂∫ ∫

«’ßÈ≈ Âπ√Δ∫ √Ø‘«‰˙∫, ’Ó≈Ò ’Δ ‹≈È∂∫ ˙∫Õ

Óß«◊¡≈ ‹Ú≈Ï √Δ, √Ú≈Ò ’Δ ‹≈È∂∫ ˙∫Õ

156 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

¡≈͉∂ ‘Δ Ò≈Ì Á≈, «÷¡≈Ò ’Δ ‹≈È∂∫ ˙∫,

‘ØȪ Á≈ ‹Δ‰≈ ‘Δ, Óπ‘≈Ò ’Δ ‹≈È∂∫ ˙∫Õ

¿πμÂØ∫ «Óμ·Δ «Óμ·Δ ÏØÒ-⁄≈Ò ’Δ∫ ‹≈È∂∫ ˙∫,

‘∂·Ø∫ Ó≈ ¤πΔ¡ª ‘Ò≈Ò ’Δ ‹≈È∂∫ ˙∫Õ

«¬’ ¡æËΔ ¡≈Í ÚΔ ÈÏ∂Û «Ò¡≈ ’Ø Ï«‘ ’∂,

◊æÒ ◊æÒ ¿πμÂ∂ ‘Δ, ÁÒ≈Ò ’Δ ‹≈È∂∫ ˙∫Õ

¡√Δ∫ πæ÷-«˜ßÁ◊Δ ÁΔ, ÷À √Á≈ Óß◊Á∂ ‘ª,

Âπ√Δ∫ Úæ÷ ÎπæÒ ÍæÂ∂, ‚≈Ò∑ ’Δ ‹≈È∂∫ ˙∫Õ

Á±«‹¡ª Á≈ Ò≈Ò √±‘≈, Á∂÷ Âπ√Δ∫ ¡≈͉≈ ÚΔ,

Ó≈ ’∂ ⁄Í∂Ûª «⁄‘≈, Ò≈Ò ’Δ ‹≈È∂∫ ˙∫Õ

«¬‘ ÚΔ ’Δ √ÒΔ’≈, ◊æÒ ’ΔÂΔ √Δ Âπ‘≈‚∂ È≈Ò,

Âπ√Δ∫ ◊æÒ √≈«¡ª Á∂, È≈Ò ’Δ ‹≈È∂∫ ˙∫Õ

Șª Âπ‘≈‚Δ¡ª ª, ‘Ø «’Â∂ ÌΩ∫ÁΔ¡ª È∂,

◊æÒª Ì≈Ú∂∫ Âπ√Δ∫ √≈‚∂, È≈Ò ’Δ ‹≈È∂∫ ˙∫Õ

’ØÒ ˛ Âπ‘≈‚∂ ÷Û∑≈, ±-Ï-± Âπ‘≈‚∂ ˛,

Âπ√Δ∫ «‹‘ÁΔ, ‘Ø «’Â∂ Ì≈Ò ’Δ ‹≈È∂∫ ˙∫Õ

ÍΔ∫Á≈ Ù≈Ï È≈ ¿π‘

ÍΔ∫Á≈ Ù≈Ï È≈ ¿π‘, ÍΔ∫ÁΔ Ù≈Ï ¿π√ ˘Õ

’Á≈ ÷≈Ï ˛ ‹Ø, ’ÁΔ ÷≈Ï ¿π√ ˘Õ

Ìπæ«Ò¡≈ ˛ «‹‘Û≈ Óª ˘, Íæ «‹√ «Í¿π ÁΔ ØˇΔ,

Á∂‰≈ Í¿±◊≈ «¬’ È≈ «¬’ «ÁÈ, «‘√≈Ï ¿π√ ˘Õ

ÏØÒΔ Íø‹≈ÏΔ¡ª ÁΔ, «‹√ È∂ «˜Ï∑≈ ˛ ’ΔÂΔ,

Íπæ¤∂◊≈ Ò ’∂ «¬’ «ÁÈ, √≈≈ Íø‹≈Ï ¿π√ ˘Õ

¤∂ÛΔ Ï≈Ï «‹√ È∂, ’Á∂ È∂ Ô≈Á ‘π‰ Âæ’,

√´‹, «Ï¡≈√, «‹‘ÒÓ, ≈ÚΔ, ⁄È≈Ì ¿π√ ˘Õ

157 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

¬∂Ë ÚΔ √Δ ÂÏ≈‘Δ, ˙Ë ÚΔ √Δ ÂÏ≈‘Δ,

¬∂Ë √Δ «¬Ù’ ´æ«‡¡≈, ˙Ë ÙÏ≈Ï ¿π√ ˘Õ

ӱߑØ∫ È≈ ’πfi ÚΔ ÏØÒ∂, ¸Í ⁄≈Í Âπ ◊¬∂ √Δ,

√Ì ’πfi ‘Δ ’«‘ ◊¬∂ ¿π‘, Á∂ ’∂ ◊πÒ≈Ï ¿π√ ˘Õ

«¬‘ √Ø⁄ È≈ «’ ¿π√ ˘, ’Ø¬Δ Á∂÷Á≈ È‘Δ∫ ˛,

Ïπ’Δ Ï‰≈¿π‰◊∂ ¡≈, «¬’ «ÁÈ ¿π’≈Ï ¿π√ ˘Õ

Ú’≈ ÚΔ Í«Â¡≈ È≈, ‹≈ “ÙÀÒΔ Â∂ «‡’≈¬Δ,

ÓÀ∫ √Ø⁄Áª ’Δ ’ΔÂ≈, Á∂ ’∂ «’Â≈Ï ¿π√ ˘Õ

«ÓÒ ‘Δ Í¬∂ «’Â∂ ª Íπ櫤˙ ‹È≈Ï Íπ櫤¿π,

«Ó«Ò¡≈ ’Δ ’ “’ßÚÒ” ÁΔ «˜ßÁ◊Δ ÷≈Ï ¿π√ Õ

◊æÒ È≈ ÁØ‘ª ÂØ∫ ‘جΔ

˛ «‹Ú∂∫ ‘ Ï≈ Á, ‘ Ï≈ Á≈ ‘Δ «√Ò«√Ò≈Õ

˛ ¿∞Ú∂∫ Á≈ ‘Δ ¿πÚ∂∫, ‘ ≈ Á≈ ‘Δ «√Ò«√Ò≈Õ

≈ «Íμ¤∂ ÁΩÛÁ≈ «ÁÈ, «ÁÈ Á∂ «Íμ¤∂ ≈ ˛,

‹ØÛÁ≈ ÁØ‘ª ˘ Í, ÍzÌ≈ Á≈ ‘Δ «√Ò«√Ò≈Õ

«’√ Âzª «¬‘ ◊æÒ, Òæ◊∂◊Δ «√∂ ‘æÒ ‘ج∂◊Δ,

È≈ Ùπ» ‘Ø«¬¡≈ ¡‹∂, ◊æÒ-Ï≈ Á≈ ‘Δ «√Ò«√Ò≈Õ

¡≈ÁÓΔ È∂ ¡≈ÁÓΔ ˘, √Ófi‰À ÷ Ω ∂ ’ÁØ ∫ ,

¿πÒ«fi¡≈ ÏÀ·≈ ˛ ÒÀ, ¡Ω’≈ Á≈ ‘Δ «√Ò«√Ò≈Õ

◊æÒ È≈ ÁØ‘ª ÂØ∫ ‘جΔ, ‘Ø ÚΔ √’ÁΔ √Δ «’Ú∂∫,

‘Ø «◊¡≈ ¡º÷Δ™ Ùπ±, Ï√≈ Á≈ ‘Δ «√Ò«√Ò≈Õ

‘Δ«¡ª Á≈ Óπ æÒ, ’Ω‚Δ È≈ «‘≈ ¡Î√Ø√ ˛,

‘ ‹◊∑≈ Ì≈± ¡‹∂ ÚΔ, ˜≈ Á≈ ˛ «√Ò«√Ò≈Õ

’Δ ‘Ø«¬¡≈ ÁØ ⁄≈, ÿ ¡≈Ï≈Á ÚΔ ‹∂ ‘Ø ◊¬∂,

Í ¸¯∂∂ ˛ ¡‹∂, ‹ß◊Ò≈ Á≈ ‘Δ «√Ò«√Ò≈Õ

158 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

ÒæÌÁ∂ ‘ª «Ù¡ ”⁄Ø ∫, ◊æÒ Á≈ Ëπ≈ «◊¡≈,

ÒæÌÁÀ ¯≈«¬Ò≈ Á ¯≈«¬Ò≈ Á≈ ‘Δ «√Ò«√Ò≈Õ

√ªfi∂ Íø‹ Á«¡≈(ÁØ‘ª Í≥‹≈Ϫ ÁΔ √πº⁄Δ √ªfi Á∂ Ȫ)

«¬æ’Ø È± Á∂ ‹≈¬∂ Úº√ÁÀ∫, ¬∂Ë ÚΔ Â∂ ˙Ë ÚΔÕ

Áπ÷ √π÷ Á∂ «Ú⁄ Ø∫Á∂ ‘μ√Á∂, ¬∂Ë ÚΔ Â∂ ˙Ë ÚΔÕ

«¬æ’Ø Í≈’ Óπ‘æÏ Á∂÷Δ, ‚Ò∑’ ‘Δ ˛ ÁØ‘ª «Ú⁄,

Ì∂ Ìß‚≈∂ Ó≈«÷˙∫ √ Á∂, ¬∂Ë ÚΔ Â∂ ˙Ë ÚΔÕ

«Í¡≈ ”⁄ Ìß◊Û∂ Í≈™Á∂, ≈ª ⁄≈È‰Δ¡ª ◊≈™Á∂ È∂,

ÿπμ‡ ÿπμ‡ ‹¯Δ¡ª Á∂ «Ú⁄ ’æ√Á∂, ¬∂Ë ÚΔ Â∂ ˙Ë ÚΔÕ

ÌØÒ∂ ÒØ’ª ˘ È∂Â≈ ˆπÓ≈‘ ’Á∂ È∂ ‘ Ú≈Δ,

‘ Ú≈Δ «¬‘ ‹≈ˇ ”⁄ Î√Á∂, ¬∂Ë ÚΔ Â∂ ˙Ë ÚΔÕ

Ó˜∑Ϫ Á≈ ‹Á Â∂Ú ÏÁÒ∂ Í≈◊Ò ‘Ø ‹ªÁ∂ È∂ ÒØ’,

√æÍ ¿∞ÁØ∫ ÁØ-Ó± ß‘∂ ∫ ‚æ√Á∂, ¬∂Ë ÚΔ Â∂ ˙Ë ÚΔÕ

Íπæ Íø‹≈ÏΔ ’æÁ √± Á∂, “Ì◊” “√≈Ì∂” Á∂ «¬‘ ÚΔ,

Á∂÷ ’∂ Á±Ø∫ ÁπÙÓ‰ Èæ√Á∂, ¬∂Ë ÚΔ Â∂ ˙Ë ÚΔÕ

‹≈◊ ‹≈◊ ‘π‰ ‹≈◊ ÈΔ∫‰ ”⁄Ø∫ ¡À Ó∂∂ √ªfi∂ Íø‹≈Ï,

√ªfi Í’∂Δ √Ì ˘ Áæ√Á∂, ¬∂Ë ÚΔ Â∂ ÚΔ ˙Ë ÚΔÕ

¡ÀÈΔ «÷μ⁄ Íz√æÍ ‘ØÚ∂, Ó∂Ò∂ ‹πÛÈ Óπ‘æϪ Á∂,

‘Δ¬∂ ◊≈™Á∂ ‘æ√Á∂, Èæ⁄Á∂ ¬∂Ë ÚΔ Â∂ ˙Ë ÚΔÕ

√ªfi∂ È∂ “Ò≈‘Ω” ¡Â∂ “ÓπÒÂ≈È”, “‹¶Ë”, “¡ß«ÓzÂ√”,

√ªfi∂ Íø‹ Á«¡≈ È∂ Úæ◊Á∂, ¬∂Ë ÚΔ Â∂ ˙Ë ÚΔÕ

Ï∂-ÁÁ Ó≈È≈ ’Δ ‹≈‰∂

‘πßÁ≈ ’Δ ÁÁ ‹πÁ≈¬Δ Á≈, Ï∂-ÁÁ ˜Ó≈È≈ ’Δ ‹≈‰∂Õ

«’ßfi ÷≈¬ΔÁ≈, ‘ß„≈¬Δ Á≈, Ï∂-ÁÁ ˜Ó≈È≈ ’Δ ‹≈‰∂Õ

159 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

‘ Ø’ π’≈Ú‡ ˘ ÌßÈ ’∂, √Ì ÂØÛ ’∂ ‘æÁª Ïß«È¡ª ˘,

«’ßfi ◊ÒΔ Ô≈ ÁΔ ‹≈¬ΔÁ≈, Ï∂-ÁÁ ˜Ó≈È≈ ’Δ ‹≈‰∂Õ

¤æ‚ ¡Í‰Δ ‘√ÂΔ Ï√ÂΔ ˘, ‹≈ ’∂ ˛ ¡Ò÷ ‹◊≈¬ΔÁΔ,

˛ ’Δ’ ’ßÈ ÍÛÚ≈¬ΔÁ≈, Ï∂-ÁÁ ˜Ó≈È≈ ’Δ ‹≈‰∂Õ

«’ßfi Ò«‘ª Á∂ «Ú⁄ «·æÒ∑ΔÁ≈, «¬ÂÏ≈ ’ΔÁ≈ ’æ«⁄¡ª Á≈,

«’ßfi Íæ‡ Á≈ Ó≈√ ÷π¡≈¬ΔÁ≈, Ï∂-ÁÁ ˜Ó≈È≈ ’Δ ‹≈‰∂Õ

«’ßfi ÙÓ ‘Ô≈ ÁΔ Ò≈‘ ÒجΔ, ˛ Ô≈ ÓÈ≈¬Δ Á≈ Ïπæ«Ò∑¡≈,

‘Ø ’ß‹Δ È≈⁄ È⁄≈¬ΔÁ≈, Ï∂-ÁÁ ˜Ó≈È≈ ’Δ ‹≈‰∂Õ

È≈ ’Δ¬∂ Â≈È∑∂ «Ó‘‰∂ È∂, ‹∂ ’Δ¬∂ ª ’πfi «‘ßÁ≈ È‘Δ∫,

‘ ‘≈Ò ˛ ͤÂ≈¬ΔÁ≈, Ï∂-ÁÁ ˜Ó≈È≈ ’Δ ‹≈‰∂Õ

¿∞‘ Ì∂ ¡ÈØ÷≈ ’Δ ‹≈‰∂, «’ λ’ ’∂ ¡≈͉∂ ‘Δ ÿ ˘,

¡≈Í∂ ‘Δ ÙØ Ó⁄≈¬ΔÁ≈, Ï∂ÁÁ ˜Ó≈È≈ ’Δ ‹≈‰∂Õ

‹Á «ÁÒ ˘ ˛ √Ófi≈¬ΔÁ≈, «ÁÒ Òæ◊Á≈ √≈˘ √Ófi≈Ú‰,

’πfi √Ófi È‘Δ∫ ˛ Í≈¬ΔÁ≈, Ï∂-ÁÁ ˜Ó≈È≈ ’Δ ‹≈‰∂Õ

¿π‘ ÷πÁ “’ßÚÒ” ’‘≈™Á≈ , Í ’ÓÒ∂ Á≈ ’ÓÒ≈ ‘Δ,

’ÓÒ∂ ˘ «’ßfi √Ófi≈¬ΔÁ≈, Ï∂-ÁÁ ˜Ó≈È≈ ’Δ ‹≈‰∂Õ

«‘‰≈ √Δ ‚ÍØ’ ¿πÈ∑ª

√Ø⁄ «‘ª ’Δ ‘π‰ Âæ’ ’Á∂ ÒØ’ ‘∂Õ

ÒØ’ ◊Ú≈ ’∂ ÒæÌÁ∂ È∂ Í zÒØ’ ‘∂Õ

«˜ßÁ◊Δ Í≈ È≈ √μ’∂, æÏ ˘ Í≈¿π‰ Ò¬Δ,

Ù≈Ó √Ú∂ ∂ ÍÛ∑Á∂ ÙÏÁ √ÒØ’ ‘∂Õ

√æ⁄ Á≈ √ΩÁ≈ Òæ«Ì¡ª ÚΔ È≈ ÒæÌÁ≈ ˛,

’±Û ’πÎ Á∂ √ΩÁ∂ «Ú’Á∂ ÊØ’ ‘∂Õ

‘π‰ ÚΔ Âª ‘ÓÒ≈Ú Ë≈Δ ±Í ÈÚª,

¡≈™Á≈ ‹ªÁ≈ Ï√ÂΔ «Ú⁄ Ï∂-Ø’ ‘∂Õ

160 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

Íπ æÂ Î’Δª Á∂ ’≈ª «Ú⁄ ÿπßÓÁ∂ È∂,

Ù≈‘ª Á∂ Íπ æ Á∂÷∂ Óß‹Δ¡ª ·Ø’ ‘∂Õ

¡≈Í «‹È∑ª ◊æÒ ÚΔ ’ÈΔ È‘Δ∫ ¡≈™ÁΔ,

¿π‘ Ó«‘«ÎÒ «Ú⁄ ◊æÒ ’Á∂ ˘ ‡Ø’ ‘∂Õ

ÒØ’ «‹È∑ª È∂ Ó≈‰ ÚË≈«¬¡≈ «˜ßÁ◊Δ Á≈,

¸ßÓÁ∂ ¡’√ È∂ √±ÒΔ ÁΔ ÈØ’ ‘∂Õ

ÏßϪ, ÏßÁ±’ª, ÂΔª, ÂÒÚ≈ª È≈Ò,

Ó±÷ «˜ßÁ◊Δ Á≈ √Â≈ È∂ Ø’ ‘∂Õ

¡Í‰∂ ‘Δ Í z¤≈Ú∂ ∫ Â Ø ∫ ‚ Ìæ‹ ∂ ‹ Ø,

«‘‰≈ √Δ ‚ÍØ’ ¿πÈ∑ª ‚ÍØ’ ‘∂Õ

¿π‘ ’Δ ‹≈‰Á∂ È∂

’Á∂ ‘æ√Á∂ È≈ Á∂÷∂ «ÁÈ∂ ≈ ÒÛ∂ «‘ßÁ∂Õ

÷Ω∂ «’‘ÛΔ ◊æÒØ∫ Ì∂ ÍΔÂ∂ «÷fi∂ √Û∂ «‘ßÁ∂Õ

¿π‘ È∂ Ï≈˜ ’∂‘∂ Ï≈˜ «‹‘Û∂ ÌπæÒ ÍzÚ≈˜,

÷πæ‚∂ ’πæ’Ûª, ’ϱª Á∂ Úª◊ ÂÛ∂ «‘ßÁ∂Õ

‘π ßÁ∂ Íπ æ‹ ’∂ ÓÈπ æ÷Â≈ Á∂ ÚÀΔ ¿π‘ ÓÈπ æ÷,

Í≈ ’∂ Îπæ‡ ‹Ø ω≈ ’∂ Úæ÷ Úæ÷ ËÛ∂ «‘ßÁ∂Õ

¿πÈ∑ª ¡≈Ò∑‰∂ Á∂ Ï؇ª È∂ ‹Ú≈È ’ÁØ∫ ‘؉≈,

«È «Ï‹ÒΔ¡ª, «‹È∑ª Â∂ È∂ ͬ∂ ◊Û∂ «‘ßÁ∂Õ

¿π‘ ’Δ ‹≈‰Á∂ È∂ ‹æ◊ Â∂ ‹‘≈È ÁΔ¡ª ◊æÒª,

ϱ‘∂ Ó≈ ’∂ ‹Ø ¡≈͉∂ ‘Δ ÿΔ∫ ÚÛ∂ «‘ßÁ∂Õ

«‹È∑ª ÓΩ√Óª Á≈ ß◊ „ß◊ Ω∫¡ È≈ Á∂«÷¡≈,

¿π‘Δ ÒØ’ √πæ’∂ Íæ«Â¡ª Á∂ Úª◊ fiÛ∂ «‘ßÁ∂Õ

«‹È∑ª Óß«˜Òª Â∂ Í‘πß⁄‰≈ ¿π‘ «‘ßÁ∂ È∂ Úª,

Ï‘πÂ∂ √Ø⁄Á∂ ¸≈«‘¡ª «Ú⁄ ÒØ’ ÷Û∑∂ «‘ßÁ∂Õ

161 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

‹Ø È∂ √±Ó∂ Óπ√ΔϪ Â∂ ’≈·Δ¡ª È∂ Í≈™Á∂,

‘πßÁ∂ ’≈«¬ ‹Ø Óπ√ΔϪ Á∂ „‘∂ ⁄Û∑∂ «‘ßÁ∂Õ

Òæ◊Δ ¡æ◊ √≈‚∂ ÿ ¡≈«¬¡≈ ’Ø¬Δ È≈ Ïπfi≈¿π‰,

™‹ ¡≈÷Á∂ √Δ Ù«‘ «Ú⁄ ÒØ’ ÏÛ∂ «‘ßÁ∂Õ

’Δ «¬È∑ª Á∂ «ÁÒ ”⁄

’Δ ÍÂ≈ ˛ ÓΩ√Óª Á≈, ’Δ «¬È∑ª Á∂ «ÁÒ ”⁄ ˛Õ

Á∂ ‘Ø¬Δ ◊πßÓ «◊¡ª Á≈, ’Δ «¬È∑ª Á∂ «ÁÒ ”⁄ ˛Õ

ÁπÙÓ‰ª Á≈ ª ÍÂ≈ ˛, ÁπÙÓ‰Δ ‘Δ ’È◊∂,

’Δ ÍÂ≈ ˛ ÁØ√ª Á≈, ’Δ «¬È∑ª Á∂ «ÁÒ ”⁄ ˛Õ

Ó ßÁª Â∂ Ó√«‹Áª «Ú⁄, Ï À· ’Á∂ ÓÙÚ∂,

’Δ ÍÂ≈ ÙË≈Ò±¡ª Á≈, ’Δ «¬È∑ª Á∂ «ÁÒ ”⁄ ˛Õ

≈ Èß◊∂ Ó± ß‘ «ÎÈ Â∂, «ÁÈ ⁄Û∑ ∂ ÒÀ ∫Á∂ ¤πÍ≈,

’Δ ÍÂ≈ ˛ Ïπ˜«ÁÒª Á≈, ’Δ «¬È∑ª Á∂ «ÁÒ ”⁄ ˛Õ

Ú∑ÁΔ¡ª Ó≈±ÊÒΔ∫, ‹ª Ú∑ÁΔ¡ª √≈◊ ÂÒΔ∫,

’Δ ÍÂ≈ ˛ Ï≈Ùª Á≈, ’Δ «¬È∑ª Á∂ «ÁÒ ”⁄ ˛Õ

«ÁÒ ÁΔ ◊æÒ, È≈ «ÁÒ ”⁄ , È≈ ÿ ”⁄ È≈ Ï≈‘ ,

’Δ ÍÂ≈ Ô≈Ø «¬È∑ª Á≈, ’Δ «¬È∑ª Á∂ «ÁÒ ”⁄ ˛Õ

«‚◊‰Δ¡ª È∂ fiΩ∫ÍÛΔ ”Â∂ «’ Ó‘æÒΔ∫ «‚æ◊‰Δ¡ª,

’Δ ÍÂ≈ ˛ «Ï‹ÒΔ¡ª Á≈, ’Δ «¬È∑ª Á∂ «ÁÒ ”⁄ ˛Õ

Ó’ÂÒΔ∫ ¸æÍ È∂, ¸≈«‘¡ª «Ú⁄ ÷Û∂ ÷≈ÓØÙ È∂,

’Δ ÍÂ≈ ˛ ’≈ÂÒª Á≈, ’Δ «¬È∑ª Á∂ «ÁÒ ”⁄Õ

ÒØ’ ª ‘π‰ Á∂÷Á∂, √π‰Á∂ ‘Δ È∂, Èæ⁄Á∂ ‘Δ È∂,

’Δ ÍÂ≈ ˛ Íπ√Â’ª Á≈, ’Δ «¬È∑ª Á∂ «ÁÒ ”⁄ ˛Õ

ÓıÓÒ Ú◊∂ ÒØ’ª

ÍΔ˙ ¬∂ÈΔ «’ ÍΔ ’∂ ’πfi ‘ØÙ ‘∂Õ

’Δ ÍΔÂΔ ‹∂ ÍΔ ’∂ ‘Δ Ï∂-‘ØÙ ‘∂Õ

162 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

◊æÒ ’ ’∂ ‹Ø Á∂∫Á≈ ◊æÒ ◊π¡≈ ¡Í‰Δ,

«¬√ ÂØ∫ ⁄ß◊≈ ˛ «’ ¿π‘ ÷≈ÓØÙ ‘∂Õ

÷πÙÏØ¡ª ˘ ÏØ Ï‰Ú≈ ’∂ ÍΩ‰ª «Ú⁄,

ÍΩ‰ª Á±«Ù ’Á∂ «√◊‡-ÈØÙ ‘∂Õ

ÙÏÁª Á∂ ¡Êª «Úæ⁄ ‘πßÁΔ «‘Ò‹πÒ Á∂÷,

ӱߑ «Úæ⁄ ™◊Òª Í≈¬Δ ÏÀ·∂ ’ØÙ ‘∂Õ

ÓıÓÒ Ú◊∂ ÒØ’ª ˘ ˆπÓ≈‘ ’Á∂,

ÊØ∑ª Ú◊∂ ÒØ’Δ∫ ÷μÁ-ÍØÙ ‘∂Õ

√Ófi √’∂ È≈

’Á∂ «‘ßÁ∂ ‹∂’ «ÂΔ ¿π‚Δ’ ¡√Δ∫Õ

Ó Óπæ’ ¸æ’∂ ‘؉≈ √Δ ¡‹ ÂΔ’ ¡√Δ∫Õ

«¬Ù’ Á∂ ¡æ÷ ’Δ Í≈¿π‰∂ √È ‘Ø √◊Ø∫,

¶ÓΔ «÷μ⁄Δ È¯Â ÁΔ ‘Δ ÒΔ’ ¡√Δ∫Õ

Á±‹∂ ˘ ˛ ˆÒ √Ó«fi¡≈ ¡’√ ‘Δ,

¡Í‰∂ ¡≈Í ˘ √Á≈ √Ó«fi¡≈ ·Δ’ ¡√Δ∫Õ

˙‘Ȫ ÁΔ Âª Á±Δ ‘Δ È≈ «Ó‰Δ ◊¬Δ,

√Ófi ‘∂ √Δ «‹‘Ȫ ˘ ȘÁΔ’ ¡√Δ∫Õ

⁄≈‘ΔÁ≈ √Δ «ÙÂ≈ ÎπæÒ ÷πÙϱ Ú◊≈,

Í «¬‘ «’æÊØ∫ ÒÀ ¡≈™Á∂ ÂΩÎΔ’ ¡√Δ∫Õ

ÏßÁ∂ ‘ª Í Ïß«Á¡ª Ú≈ÒΔ ◊æÒ È‘Δ∫,

ÁπÙÓ‰ «¬’ Á±‹∂ Á∂ ‘ج∂ ÙΔ’ ¡√Δ∫Õ

¬∂√ Í≈¬∂ ÓΩ√Ó ÁΔ ÏμÁ-Ó˜◊Δ «Ú⁄,

ÌπæÒ ¸æ’∂ ‘ª ¡Í‰Δ ‘Δ Â√ÁΔ’ ¡√Δ∫Õ

«ÁÈ Âª ¤æ‚Ø ≈ª ÚΔ È∂ ‚ß◊ÁΔ¡ª,

¡æËΔ ≈Â∂ ¿π· ’∂ Ó≈Δ ⁄Δ’ ¡√Δ∫Õ

163 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

«¬’ Á±‹∂ ˘ ’Á∂ ‘ª ÏÁÈ≈Ó ‘∂,

√Ófi √’∂ È≈ «Ú⁄ÒΔ ◊æÒ ÏΔ’ ¡√Δ∫Õ

«ÓÒ‰ ÂØ∫ Úº‡Á∂ Í≈√≈

’Á∂ ¿π‘ ’Ø√Á∂ √≈˘ ’Á∂ √Ófi≈¿π‰ Òæ◊Á∂ È∂Õ

¿πÁØ∫ ‘ª √Ø⁄Á∂ «’ ¿π‘ ¡√≈‚∂ ’Ω‰ Òæ◊Á∂ È∂Õ

‹ÁØ∫ ȘÁΔ’ ‘πßÁ∂ È∂ «ÓÒ‰ ÂØ∫ Úæ‡Á∂ Í≈√≈,

‹ÁØ∫ ¿∞‘ Á» ‘πßÁ∂ È∂ ª «⁄æ·Δ¡ª Í≈¿π‰ Òæ◊Á∂ È∂Õ

¿πÈ∑ª È∂ «˜ßÁ◊Δ ˘ ∂ Á∂ ÿ Úª◊ ˛ ‹≈Â≈,

¿π√≈È Òμ◊Á∂ ¡≈Í∂ Â∂ ¡≈Í∂ „≈¿π‰ Òæ◊Á∂ È∂Õ

’Á∂ ª Á∂÷Á∂ ‘Δ Ó±ß‘ Ì㭦 ¡ßÁ ⁄Ò∂ ‹ªÁ∂,

’Á∂ ÏÀ·‰ ˘ ’π√Δ ¡ßÁØ∫ Óß◊Ú≈¿π‰ Òæ◊Á∂ È∂Õ

¿πÈ∑ª ÁΔ ‘ ¡Á≈ Á∂ «Ú⁄ Ș≈’ Á≈ Á÷Ò ‘πßÁÀ,

’Á∂ ¿π‘ ÏØÒÁ∂ ‘πßÁ∂ ’Á∂ ÎπÓ≈¿π‰ Òæ◊Á∂ È∂Õ

¡√≈˘ ‘Ω√Ò≈ Á∂∫Á∂ ÏÈ∑≈™Á∂ ËΔ È∂ √≈‚Δ,

˜≈ ’π ◊æÒ ‘πßÁΔ Âª ıπÁ ÿÏ≈¿π‰ Òæ◊Á∂ È∂Õ

Âæ«’¡≈ ÷πÙΔ Á≈ ӱߑ È≈

‘ ÁØÙ Â∂≈ Ȫ «Ó∂, ◊Á≈«‰¡≈ «◊¡≈Õ

¤æ«‡¡≈ «◊¡≈ √Δ ¤æ‡ «Ú⁄ Í≈, ¤≈«‰¡≈ «◊¡≈Õ

˛ Ó≈‰ ’πæfi È≈ ’πæfi ª, ‘μ√ÂΔ «ÓΔ ”⁄ ÷≈√,

‘ ÂΔ Ó∂Δ «‘æ’ ÚÒ ‘Δ, Â≈«‰¡≈ «◊¡≈Õ

¡≈™Á≈ «’Ú∂∫ È≈ ¡≈«¬¡≈, ¿π‘ «ÁÈ ¡÷Δ √Δ,

’’∂ «¬≈Á≈ È∂’ √Δ ‹Ø, ·≈«‰¡≈ «◊¡≈Õ

¿π‘ √æ⁄ «‹√ ÂØ∫, ÒØ’ √Δ «¬È’≈ ’ ◊¬∂,

√±ÒΔ Â∂ ⁄Û∑ «◊¡≈ ª, ÍzÚ≈«‰¡≈ «◊¡≈Õ

164 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

Âæ«’¡≈ ÷πÙΔ Á≈ ӱߑ È≈, «‹√ È∂ √Δ ¿πÓ Ì,

¿π√ √÷Ù ˘ “÷πÙÚß” ’ ’∂ ‹≈«‰¡≈ «◊¡≈Õ

√π-ÏßË ’ ’∂ ÒÀ «◊¡≈

’Δ ÍÂ≈ ¿π‘ «’√ Â∑ª, ÍzÏßË ’ ’∂ ÒÀ «◊¡≈Õ

¡≈͉∂ √ßÏßË ‹ª «’, ÎßË ’ ’∂ ÒÀ «◊¡≈Õ

«Î ‘Δ ÷πæÒ∑Δ Í‘≈Ûª ÁΔ, «Î˜≈ «Ú⁄ ¿π‘ ’πÛΔ,

ÒÀ «◊¡≈ ’π¬Δ ’ÀÓ∂ «Ú⁄, ÏßÁ ’ ’∂ ÒÀ «◊¡≈Õ

ËπæÍ, ¤ª ÁΔ ÍÀÛ ‘Δ ÈæÍÁΔ ‘Δ, ÒæÌÁΔ ‘Δ,

Í ’Ø¬Δ πæ÷ √ßÿ‰≈, Í≈ÏßÁ ’ ’∂ ÒÀ «◊¡≈Õ

«¬’ ‘È∂Δ ˆ≈ Á∂ «Ú⁄, ÏÀ· ’∂ ÚΔ ¿π‘ ÏÙ,

Ï≈ ˘ √Δ ‘Ø ¶«Ó¡ª, ⁄ßÁ ’ ’∂ ÒÀ «◊¡≈Õ

ÙÏÁ ¿π√ Á∂ ’ØÒ √È, Â∂ Ïß√Δ Á∂ ’ØÒ √π,

«¬’ ¡¤±Â≈ ◊Δ ¿π‘, √π-ÏßË ’’∂ ÒÀ «◊¡≈Õ

’ßÏÁ≈ ‘ ’ÁÓ ÓÀ∫

«⁄‘«¡ª Á «⁄‘«¡ª ˘, Á∂÷Á≈ Âπ«¡≈ «◊¡≈Õ

Á∂÷Á≈ «’Á≈ ÓÀ∫, ‘ Ì∂÷ Á≈ Âπ«¡≈ «◊¡≈Õ

«Ù«Â¡ª ”⁄Ø∫ «Èæÿ ÒæÌÁ≈, ’ßÏÁ≈ ‘ ’ÁÓ ÓÀ∫,

¡≈͉∂ ‘悪 Á≈ Ï≈Ò‰, √∂’Á≈ Âπ«¡≈ «◊¡≈Õ

‹Á «‘≈ È≈ ‘Ø ’πfi ª, ˙√ ÂØ∫ Óß◊‰ ÁΔ Êª,

Ó≈√ ¡Í‰∂ «‹√Ó Á≈ ‘Δ, Ú∂⁄Á≈ Âπ«¡≈ «◊¡≈Õ

ÌΔÛ «Ú⁄ «Á«√¡≈ È‘Δ∫, «⁄‘≈ ’Ø¬Δ Â∂∂ «‹‘≈,

«⁄‘«¡ª Á∂ È≈Ò «⁄‘≈, Ó∂ÒÁ≈ Âπ«¡≈ «◊¡≈Õ

¿π‘ ¿πÈ∑ª ÁΔ √Ø⁄ √Δ, ¿π‘ ÚÒ◊‰ª ÚˇÁ∂ ◊¬∂,

ÓÀ∫ √Δ ÚˇΔ¡ª Úˇ◊‰ª ˘, Ó∂‡Á≈ Âπ«¡≈ «◊¡≈Õ

165 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

‹Ø Ó∂Δ ‘≈ÒÂ ‘Δ

«ÁÒ ”⁄ È≈ ’Ø¬Δ Ï≈ Ï≈’Δ È≈ ’Ø¬Δ ⁄≈‘ ‘ΔÕ

«ÂÛ’ ⁄æπ’Δ ‘ ıÚ≈«‘Ù È≈ ’Ø¬Δ √≈Ï ‘ΔÕ

¡≈Í‰Δ ‘≈Ò Á∂ Ï≈∂ 屧 ˛ ’ «ÁæÂ≈ «Ï¡≈È,

Í «’Ú∂∫ Áæ√ª «Â∂ «ÏÈ ‹Ø «ÓΔ ‘≈Ò ‘ΔÕ

ÓΔ∫‘ ͬ∂, fiæ÷Û Ú◊∂ ‹ª ËπæÍ ⁄Ó’∂ ’Û’ÚΔ∫,

πæ÷ ÁΔ ‘ ‘≈Ò ¡≈¬Δ Í √Á≈ Ù≈Ó ‘ΔÕ

‘π‰ ’π¬Δ «Ù’Ú≈ «Ù’≈«¬Â È≈ ‘Δ Â∂∂ ÍzÂΔ,

ÌπæÒ-ÌπÒ∂÷∂ ÁΔ ’‰Δ È≈ ¡≈Í‰Δ Ï≈Ï ‘ΔÕ

¡≈͉∂ ˆÓ ¡≈͉∂ ‘Δ ’ØÒ æ÷Á≈ ‘ª √Á≈,

Í ÷πÙΔ ˘ ’ØÒ æ÷‰≈ «¬‘ È‘Δ∫ ¡≈Á ‘ΔÕ

ÏÒÁΔ «ÓÙ≈Ò æ÷Δ∫

√≈‚≈ «÷¡≈Ò ¤æ‚ ’∂ ¡Í‰≈ «÷¡≈Ò æ÷Δ∫Õ

«ÁÒ ‘À «ÓΔ ¡Ó≈È «ÁÒ √ßÌ≈Ò æ÷Δ∫Õ

Á∂÷Δ∫ «√Ó‡ ’∂ ¡ÀÚ∂∫ Á«¡≈ ÈÁΔ È≈ ‘جΔ∫,

屧 ¬∂∫ ¡Ê≈‘ √ÓπßÁ Ò«‘ª ¿π¤≈Ò æ÷Δ∫Õ

Á∂÷Δ∫ «’ √Á ÍΩ‰ª «Ú⁄ Ôæ÷ ‘Ø Ï‘Δ∫ È≈,

æ÷Δ∫ 屧 ÙΩ’ Ó◊∑Á∂ «ÁÒ «Ú⁄ ¿πÏ≈Ò æ÷Δ∫Õ

‘≈Ò∂ ‘È∂∂ √ßÿ‰∂ ̇’∂ ‘ج∂ È∂ ≈‘Δ,

≈ª ‘È∂Δ¡ª «Ú⁄ ÏÒÁΔ ÓÙ≈Ò æ÷Δ∫Õ

Í«‘Òª Ó‘ΩÒ Á∂÷Δ∫ «Î Ω∫¡ ¿π‘Á≈ ͤ≈‰Δ∫,

«Î ‘Δ ‹Ú≈Ï Óß◊Δ∫ ¡Í‰≈ √Ú≈Ò æ÷Δ∫Õ

¬∂ÈΔ ÚΔ ÁπÙÓ‰Δ ’Δ ¡æ÷ª ‘Δ Î∂ ÒÀ‰≈,

’πæfi ≈ÏÂ≈ ˜±Δ ¿π‘Ȫ Á∂ È≈Ò æ÷Δ∫Õ

166 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

¿π√ ¡≈√ Á≈ «Íø‚≈

’Á∂ ÂÀ鱧 ’πæ‡ ’Á∂ ÍÀ∫ÁΔ ÓÀ鱧 ’πæ‡ ÍÀ∫ÁΔÕ

’Á∂ ¬∂Ê∂ ´æ‡ ÍÀ∫ÁΔ ’Á∂ ˙Ê∂ ´æ‡ ÍÀ∫ÁΔÕ

ÓπÙ«’Ò Á≈ ’Δ ÍÂ≈ «¬‘ ª ‘Δ ‹≈‰ÁΔ ¬∂,

’Á∂ ¬∂Ê∂ ‡πæ‡ ÍÀ∫ÁΔ ’Á∂ ˙Ê∂ ‡πº‡ ÍÀ∫ÁΔÕ

ÌΔÛ «’√∂ ¿πμÂ∂ Í¬Δ Âª Ó˜≈’ «Ú⁄ Ò¬Δ,

‹ÁØ∫ √≈˘ ¡≈ ’∂ ͬ∂ ª Â∂ÒΔ ¤πæ‡ ÍÀ∫ÁΔÕ

¿π√ ¡≈√ Á≈ ˛ «Íø‚≈ ÏÁß◊ «‹‘≈ ‘πßÁ≈,

«‹‘Á∂ «Íø‚∂ ÎπÒÏ«‘Δ ÁΔ ˛ Îπæπ‡ Îπæ‡ ÍÀ∫ÁΔÕ

’ΩÓ «‚◊ ’∂ ÚΔ Î∂ ¿π‘ ÷ÒØ∫ÁΔ ÍÀª ¿πμÂ∂,

«‹‘ÛΔ «Ó‘Ȫ ÓπÙæ’ª ”⁄ Î∂ ‹πæ‡ ÍÀ∫ÁΔÕ

’Á∂ ’Ø¬Δ ’Á∂ ’جΔ

√Á≈ ˆÓ ÿ∂ æ÷Á≈ ˛, ’Á∂ ’Ø¬Δ ’Á∂ ’جΔÕ

Ó⁄≈¬Δ È∂∑ æ÷Á≈ ˛, ’Á∂ ’Ø¬Δ ’Á∂ ’جΔÕ

«’Â∂ ’ «¤Í ’∂ ‘Δ ÁØ «ÁÒ, ⁄≈ √øÚ≈Á È≈ ÏÀ·‰,

Ș ⁄ΩÎ∂ æ÷Á≈ ˛, ’Á∂ ’Ø¬Δ ’Á∂ ’جΔÕ

È≈ πæ√∂ ¡À ıπÁ≈ ’جΔ, ÏÛ∂ ‘Δ ÔÂÈ ’Á≈ ‘ª,

Ó◊ ӱߑ Î∂ æ÷Á≈ ˛, ’Á∂ ’Ø¬Δ ’Á∂ ’جΔÕ

¡√Δ∫ ª «Í¡≈ ‘Δ ’ΔÂ≈, ¡Á≈Ú È≈Ò √≈‚∂, Í,

«‘≈ ‘ Ú∂ ‘Δ æ÷Á≈, ’Á∂ ’Ø¬Δ ’Á∂ ’جΔÕ

«‹™Á∂ ‹Δ «ÓÒ∂ ’ß‚∂, Ó◊ ÓØ«¬¡ª ÓÛ∑Δ Ó∂Δ,

ÌΔ ⁄ß◊∂ æ÷Á≈ ˛, ’Á∂ ’Ø¬Δ ’Á∂ ’جΔÕ

167 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

„±ß‚Á∂ ‘Ø ‹Ø «√Â≈≈

Ï≈ Í≈˙ ª, ‘π ß◊≈≈ ÚΔ «ÓÒ∂◊≈ Ò≈˜ÓΔÕ

«Í¡≈ ‘Ø«¬¡≈ ª, «Í¡≈≈ ÚΔ «ÓÒ∂◊≈ Ò≈˜ÓΔÕ

’Δ ‘Ø«¬¡≈ ͱ≈, È‘Δ∫ «Ó«Ò¡≈ Ó◊ æ÷Ø Ô’ΔÈ,

‘æ’ Âπ‘≈‚≈ ˛ ª, √≈≈ ÚΔ «ÓÒ∂◊≈ Ò≈˜ÓΔÕ

◊æÒ ’πfi «¬æËØ∫, Â∂ ’πæfi ¿πμËØ∫ ÂπΔ ˛ ÁØ√ÂØ,

«Í¡≈ Âæ’ Íπæ‹Δ, «¬Ù≈≈ ÚΔ «ÓÒ∂◊≈ Ò≈˜ÓΔÕ

ÈΔ∫Á «Ú⁄ ı≈Ϫ Ò¬Δ Êª μ÷ ÒÀ‰≈ ≈÷ÚΔ∫,

Ș ‘Ø¬Δ Âª, Ș≈≈ ÚΔ «ÓÒ∂◊≈ Ò≈˜ÓΔÕ

¿π‘ «‹‘Û≈ ÓßfiË≈ ÂΔ’ Í‘πß«⁄¡≈, ‘ج∂◊≈ Í≈,

¡≈‰ ’∂ ¿∞√ ˘, «’È≈≈ ÚΔ «ÓÒ∂◊≈ Ò≈˜ÓΔÕ

«√Á’ ‹∂ √≈Ï «‘≈ ª, Ùæ’ È‘Δ∫, Ùß’≈ È‘Δ∫,

„± ß‚Á∂ ‘Ø ‹Ø, «√Â≈≈ ÚΔ «ÓÒ∂◊≈ Ò≈˜ÓΔÕ

ª ’Δ ’∂ ’جΔ

«ÓÒ∂ «Óæ «Í¡≈≈ ‘Δ È‘Δ∫, ª ’Δ ’∂ ’جΔÕ

«ÏȪ ¿π√ Á∂ ◊π˜≈≈ ‘Δ È‘Δ∫, ª ’Δ ’∂ ’جΔÕ

¡√Δ∫ ÂÈ ÓÈ ÂØ∫ √≈∂ Á∂ ‘Δ √≈∂, ‘Ø ◊¬∂ «‹√ Á∂,

‘Ø«¬¡≈ ¿π‘ ¡≈Í √≈≈ ‘Δ È‘Δ∫, ª ’Δ ’∂ ’جΔÕ

ÏÛ∂ ¡√Ó≈È «Ú⁄ Â≈∂, ⁄Óμ’Á∂ È∂ ÁÓº’Á∂ È∂,

«’Â∂ ¡Í‰≈ «√Â≈≈ ‘Δ È‘Δ∫, ª ’Δ ’∂ ’جΔÕ

Ș ˘ ÁØÙ ’Δ Á∂‰≈, Ș Á∂ ‘≈‰ Á≈ ‘Δ ‹∂,

«’Â∂ ’Ø¬Δ È˜≈≈ ‘Δ È‘Δ∫, ª ’Δ ’∂ ’جΔÕ

‘πß◊≈∂ È≈Ò ÂπÁΔ Ï≈ ˛ Í, Ï≈ Í≈¬Δ Á≈,

«’ÂØ∫ «ÓÒÁ≈ ‘πß◊≈≈ ‘Δ È‘Δ∫, ª ’Δ ’∂ ’جΔÕ

168 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

¿π√ «‹√ Ô≈Á ’ ’ ’∂, ‘Ô≈ÂΔ Øˇ «ÁæÂΔ ,

¿π‘˘ «ÓÒ‰≈ ◊π¡≈≈ ‘Δ È‘Δ∫, ª ’Δ ’∂ ’جΔÕ

ÏÛ≈ √Δ Ó≈‰ ¿π√ ¿πμÂ∂, ¿π‘Á∂ «¬’≈ Â∂, ¡ÀÍ,

¿π‘Á≈ «Ó«Ò¡≈ Ò≈≈ ‘Δ È‘Δ∫, ª ’Δ ’∂ ’جΔÕ

ÌÒ≈ «¬‘ «˜ßÁ◊Δ ’Δ ˛, «ÓÒ∂ Â∂ «Ú¤Û ÚΔ ⁄æÒ∂,

’Á∂ «ÓÒ‰≈ ÁπÏ≈≈ ‘Δ È‘Δ∫, ª ’Δ ’∂ ’جΔÕ

«Â∂ «¬√ Ù«‘ ÂØ∫, Âπ ‹≈‰ Á≈ ¡Î√Ø√ ª , Í,

«‘≈ ’Ø¬Δ ‘Ø ⁄≈≈ ‘Δ È‘Δ∫, ª ’Δ ’∂ ’جΔÕ

Ï≈◊ ‘À Ï≈◊ ’Δ’

Ï≈◊ ˛ Ï≈◊ ’Δ’ ◊πÒ≈Ϫ «ÏȪÕ

«√Ò«√Ò≈ ’Δ ıª Á≈ ‹Ú≈Ϫ «ÏȪÕ

’≈«¬Ó ¬∂Áª ‘Δ ‘Δ¡ª ‹∂ ˆπ√Â≈ıΔ¡ª,

’Δ Ï‰± Ó«‘«ÎÒª Á≈ ¡Á≈Ϫ «ÏȪÕ

‹∂ «⁄ÛΔ¡ª Â∂ ÿπμ◊Δ¡ª Á≈ ÓØ‘ Í≈Ò‰≈,

’Ø¬Δ ¡ßÏ ¿π√≈ Ø ¿π’≈Ϫ «ÏȪÕ

«ÏÈ ÷Ú≈Ϫ Á∂ ‘À ÈΔ∫Á Á≈ ’Δ Ó˜≈,

’Δ Ó˜≈ ÈΔ∫Á Á≈ ‘À ıÚ≈Ϫ «ÏȪÕ

Èæ⁄ ÒÀ ’ π æÁ ÒÀ Ô≈Á æ÷Δ ∫ Ó◊,

◊æÒ ÂπÈΔ È‘Δ∫ ˛ «’Â≈Ϫ «ÏȪÕ

¿π‘˘ ’Δ ˛ ÌÒ≈ Óß«˜Òª Á≈ ÍÂ≈,

ÍÀ Íπ æ‡∂ È≈ «‹‘Û≈ ‹π≈Ϫ «ÏȪÕ

’∞fi ÚΔ ‘؉≈ È‘Δ∫ ’∞ºfi ÚΔ ‘؉≈ È‘Δ∫,

’∞fi ÚΔ ‘؉≈ È‘Δ∫ «¬È’Ò≈Ϫ «ÏȪÕ

Ï∂-«‘√≈ÏΔ ˛ ’ÁΔ ÷≈ÏΔ ÏÛΔ,

◊æÒ Óπμ’ÁΔ È≈ ’ΔÂ∂ «‘√≈Ϫ «ÏȪÕ

169 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

«¬‘ «ÂΔ √Ø⁄ ˛ √Ø⁄ ± ß ¡≈͉Δ,

Ó∂≈ √Á≈ È‘Δ∫ ÁØ∫‘ Íø‹≈Ϫ «ÏȪÕ

ÍÂ≈ Òμ◊ÁÀ

«ÓÒ∂ ‹Á ÁπÙÓ‰Δ Âª, ÁØ√ÂΔ Á≈ ˛ ÍÂ≈ Òæ◊ÁÀÕ

‘È∂ ∂ √ ß ßÿ‰∂ «Ú⁄, ΩÙÈΔ Á≈ ˛ ÍÂ≈ Òæ◊ÁÀÕ

÷πÙΔ ÷≈ ÿØ∫ «È’Ò∂, «ÓÒ∂ √Δ ˆÓ Âπ∂ ¡≈™Á∂,

Ò¬Δ ’Δ ’Δ √Δ ÏÀ·Δ, «˜ßÁ◊Δ Á≈ ˛ ÍÂ≈ Òæ◊ÁÀÕ

‹ÁØ∫ ÓÈ ¡≈͉≈ ‘Δ, ¡‹ÈÏΔ ‘Ø ’∂ ̇’Á≈ ˛,

‘ج ∂ Ó≈‘ΩÒ √≈∂, ¡‹ÈÏΔ Á≈ ˛ ÍÂ≈ Òæ◊ÁÀÕ

ͬ∂ ‹Á ÌΔÛ Âª, ¡Í‰∂ Í≈¬∂ Á≈ «¬ÒÓ ‘πßÁÀ,

¿πÁØ∫ «’Á≈ ‘ «¬’, ¡≈ÁÓΔ Á≈ ˛ ÍÂ≈ Òæ◊ÁÀÕ

«ÓÒ∂ ‹Á ıπÁ’ÙΔ Âª, ‘Ø∫Á Á≈ ¡«‘√≈√ ˛ ‘πßÁ≈,

«’√∂ Á∂ ‹≈‰ Â∂ ‘Δ, Ú≈Í√Δ Á≈ ˛ ÍÂ≈ Òæ◊ÁÀÕ

«’√∂ ˘ ‚ØÏ Á∂ ∫ÁΔ ˛, «’√∂ ˘ Â≈ Á∂ ∫ÁΔ ˛,

Ș ˙ÁØ∫ Í≈¬Δ, ¡≈Í‰Δ Á≈ ˛ ÍÂ≈ Òæ◊ÁÀÕ

«¬‘ Â≈± √ÓfiÁ∂, ‹ª «√Î Ò«‘ª √ÓfiÁΔ¡ª È∂,

«’È≈∂ ”Â∂ ÷ÒØ ’Δ, Ú≈ÍΔ Á≈ ˛ ÍÂ≈ Òæ◊ÁÀÕ

ÓÙΔȪ Úª◊ È∂ «⁄‘∂, ÓÙΔÈΔ ‘’ª ’Á∂,

«¬È∑ª ÂØ∫ ˆÓ ¡Â∂ È≈ ‘Δ, ÷πÙΔ Á≈ ˛ ÍÂ≈ Òæ◊ÁÀÕ

«¬‘ ’Δ ’«‘ßÁ∂, «’‘˘ ’«‘ßÁ∂, «’™ ’«‘ßÁ∂, «’Ú∂∫ ’«‘ßÁ∂,

È≈ Í«‘ÒΔ ◊æÒ Á≈ È≈, ¡≈÷Δ Á≈ ˛ ÍÂ≈ Òæ◊ÁÀÕ

¸æ√Â∂ «Ú⁄ ÷Û∑≈ √Ø⁄ª

ÏÛ≈ √ßÌ≈ÒÁª ıπÁ ˘, È≈ ¡ÀÚ∂∫ ‘Δ «Ïı ‹≈ÚªÕ

‹∂ «Ïıª ª ‘Ú≈ ¡ßÁ, ÓÀ∫ ÷πÙϱ ‘Ø «÷ˇ ‹≈ÚªÕ

170 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

ÌπÒ≈Úª Ô≈Á ÓÀ∫ Â∂Δ, È‘Δ∫ √ßÌÚ, È‘Δ∫ ÓπÓ«’ßÈ,

«¬‘Á∂ È≈ÒØ∫ ª ÓÀ∫, ¡Í‰∂ ‘Δ ⁄∂Â∂ ”⁄Ø∫ «Ú√ ‹≈ÚªÕ

«’√∂ Í≈√∂ ÚΔ ’πæfi «Áμ√Á≈ È‘Δ∫, ‹Ø ÓØ‘ ÒÚ∂ ÓÈ ˘,

¸æ√Â∂ «Ú⁄ ÷Û∑≈ √Ø⁄ª, ÓÀ∫ ‹≈Úª ª «’Ë ‹≈ÚªÕ

«’√∂ «‘ßÁ√∂ ˘ ÚΔ, ˆπÓ≈‘ ’ª ÂΩÏ≈ «ÓΔ ÂΩÏ≈,

«¬‘Á∂ È≈ÒØ∫ ª «Ó‡ ‹≈Úª, È‘Δ∫ ª ‘Ø «√¯ ‹≈ÚªÕ

Ș √ª‘Ú∂∫ ¡È∂’ª ‘Δ, È∂ «⁄‘∂ «ÁÒ-ÈÙΔ∫ ÿπßÓÁ∂,

’ª ’Ø«ÙÙ «’√∂ ª, ÓÀ∫ ÙÏÁª «Ú⁄ «⁄ ‹≈ÚªÕ

‘Ó∂Ù≈ ’Ω‰ ⁄≈‘πßÁ≈, ’ßω≈ Â∂ «Ê’Á∂ «‘‰≈,

’Á∂ ª √Ø⁄Á≈, Í≈≈ ÚΔ ‘؉À ‘Ø «√Ê ‹≈ÚªÕ

«ÂΔ Â√ÚΔ È≈ «⁄ª, È≈ Áæ√ª ʪ «‡’≈‰≈ ‘Δ,

«Ò÷ª È≈ Ȫ «Â≈ «Î ÚΔ, ÓÀ∫ Â∂≈ ’ «˜’ ‹≈ÚªÕ

«’√∂ Ï∂-«¯’ Á≈ ‘Δ, «¯’ ’ΔÂ≈ ˛ ¿πÓ √≈Δ,

ÏÛΔ √Δ Âªÿ «’ ÓÀ∫ ÚΔ, «’√∂ Á≈ ‘Ø «¯’ ‘Ø ‹≈ÚªÕ

ÙΔÙ∂ Á∂ ÿ

¿π‘ ‹Ø ‘ ÓπÙ«’Ò ˘ ‹Á∂ ‘πßÁ∂ È∂Õ

ÏßÁ∂ È‘Δ∫ ¿π‘ ÒØ’ ΫÙÂ∂ ‘πßÁ∂ È∂Õ

¿π‘Δ Ô≈Ø ı≈Ï √πÈ«‘Δ È∂ ‘π ßÁ∂,

¿π‘ ‹Ø ¡√Ò ‘’Δ’Â Ú◊∂ ‘πßÁ∂ È∂Õ

ÙΔÙ∂ Á∂ ÿ ‘πßÁ∂ È∂ È≈ ÂØÛ Ï«‘˙,

‘ «¬’ ¡æ÷ Á∂ ¡Í‰∂ √πÍÈ∂ ‘πßÁ∂ È∂Õ

«¬Ù’-ÓπæÏ∂ √ªfiΔ ÁΩÒ ÁπÈΔ¡ª ÁΔ,

Í ’πfi ÒØ’ª ’ΔÂ∂ ’Ϙ∂ ‘πßÁ∂ È∂Õ

ÈÁΔ¡ª È≈Ò∂ ’ß«„¡ª Á∂ ‘πßÁ∂ Óπ‘Â≈˜,

Á«¡≈ ’ß„∂ ÂØÛ ’∂ Úæ◊Á∂ ‘πßÁ∂ È∂Õ

171 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

ÓÈ ÁΔ ¡≈ÒΔÙ≈È «¬Ó≈ «’Â∂ «’Â∂,

Ï‘πÂ∂ ÷ø‚, ÷Øˇ∂, ÓÒÏ∂ ‘π ßÁ∂ È∂Õ

‘ ÍÒ ˙ÁØ∫ ˜÷ÓΔ ‘Ø«¬¡≈ Òæ◊Á≈ ˛,

‹Á ÷πÙΔ¡ª Â∂ ˆÓ Á∂ ◊ÒÏ∂ ‘πßÁ∂ È∂Õ

¡æ÷ª ¿π‘ ‹Ø «Ï‘ÏÒ ‘πßÁΔ¡ª Ô≈ Ò¬Δ,

ÏπæÒ∑ È∂ ¿π‘ ‹Ø √Á≈ «Í¡≈√∂ ‘πßÁ∂ È∂Õ

«ÙÂ∂ ¡◊ «ÈÌ≈ Ò¬Δ¬∂ ª «ÙÂ∂ È∂,

È‘Δ∫ ª «ÙÂ∂ ’≈‘Á∂ «ÙÂ∂ ‘πßÁ∂ È∂Õ

«ˆÒ≈ ’∂‘≈

«◊Ò≈ ª ¡≈͉∂ Â∂ ‘À, ˜Ó≈È∂ Â∂ «ˆÒ≈ ’∂‘≈Õ

’Ø¬Δ ¡≈͉≈ È‘Δ∫ Ï«‰¡≈, Ï◊≈È∂ Â∂ «ˆÒ≈ ’∂‘≈Õ

‹∂ ’ «¬’≈ ‘≈Ò∂ ÂΔ’ ÚΔ, È≈ ÍÂΔ¡ª Ô≈ØÕ

’Ø «Ù’Ú≈ Ï‘≈ª Â∂, «Ú≈È∂ ”Â∂ «ˆÒ≈ ’∂‘≈Õ

¿∞‘È∂ ’ΔÂ≈ ‘À ‹Ø ’∞fi ÚΔ, ‘À ¿∞√ ÁΔ √Ø⁄ Á≈ «√μ‡≈,

«◊Ò≈ ‘À √Ø⁄ ”Â∂ ¿∞√ Á∂, ÿ≈È∂ Â∂ «ˆÒ≈ ’∂‘≈Õ

‘È∂Δ «¬√ Â∑ª Úº◊∂, È≈ Òº◊∂ ÍÀ ËÂΔ Â∂,

«ˆÒ≈ Ï∂-ÁÁ ÓΩ√Ó Á≈, Ô≈È∂ Â∂ «ˆÒ≈ ’∂‘≈Õ

«ˆÒ≈ ’Δ ˙√ Â∂ ’È≈, È‘Δ∫ ¿∞√ ˘ ’Á ’جΔ,

Óπ‘ºÏ ª Óπ‘ºÏ ‘À, ¯√≈È∂ Â∂ «ˆÒ≈ ’∂‘≈Õ

¿∞‘È∂ ª ¤∂«Û¡≈ √Δ, Í È‘Δ∫ √Δ ‘≈‰ Á≈ ¿∞√Á∂,

«ˆÒ≈ ¿∞√ ÁΔ ÈÁ≈ÈΔ Â∂, Â≈È∂ Â∂ «ˆÒ≈ ’∂‘≈Õ

Ș «Ú⁄ ÷؇ √Δ ¿∞√ Á∂, «¬‘˘ ÌÚª ¿∞‘˘ ¿±‰≈,

Ù≈ ‘À «¬‘ √≈’Δ ÁΔ, ÍÀÓ≈È∂ Â∂ «ˆÒ≈ ’∂‘≈Õ

ÏÛΔ Ó»ø‘ ˜Ø √Δ Â∂ ÒÀ ¿∞ÛΔ, √Δ È≈Ò ¡Í‰∂ ‘Δ,

‘Ú≈ Á≈ Ùπ◊Ò ‘À «¬‘Ø, Ìπ’≈È∂ Â∂ «ˆÒ≈ ’∂‘≈Õ

172 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

¿∞‘È∂ ÓÁ‘ØÙ ‘Ø ÁØ ÏØÒ, ’ΩÛ∂ ÏØÒ «ÁºÂ∂ ª,

«¬‘ √Δ ÁΔÚ≈È◊Δ ¿∞√ÁΔ, «ÁÚ≈È∂ Â∂ «ˆÒ≈ ’∂‘≈Õ

Â∂Δ ¡’Ò

«¬‘ «ÁÒ ’πfi ‘Ø ’«‘ßÁ≈ , ¡’Ò ’πfi ‘Ø ’«‘ßÁΔ Õ

˛ ’«‘ßÁΔ ‘Ø ’πfi √ΔÂ, Ù’Ò ’πfi ‘Ø ’«‘ßÁΔ ˛Õ

«Á˙ È≈ ÁØÙ «¬‘ «ÁÒ ˘, Ù≈ ‹ΔÌ ˛ ’ÁΔ,

«¬‘ ¡√ÒΔ ˆÒ ˘ ¡’√, ÏÁÒ ’πfi ‘Ø ’«‘ßÁΔ ˛Õ

¡√Δ∫ √æ⁄, «√Á’, «Ó‘ÈÂ, ‘Ω∫√Ò∂ ÁΔ ◊æÒ ‘ª ’Á∂,

È‘Δ∫ ÓßÈÁΔ Ó◊ ¡æ‹ ÁΔ, È√Ò ’πfi ‘Ø ’«‘ßÁΔ ˛Õ

«¬‘˘ «¬’ ‘≈Á√≈ ’«‘ ’∂, È≈ ¡æ÷ª ÏßÁ ’ ÒÀ‰≈,

«¬‘ Èß◊Δ Ò≈Ù ¡Ω ÁΔ, ¡√Ò ’πfi ‘Ø ’«‘ßÁΔ ˛Õ

«ÈÂ≈≈ ◊æÒ Á≈ ’È≈, “’ßÚÒ” ’πfi ‘Ø «◊¡≈ ÓπÙ«’Ò,

¿π‘ÁΔ ’πfi ‘Ø Í, Â∂Δ ˆ˜Ò ’πfi ‘Ø ’«‘ßÁΔ ˛Õ

’ΔÂ≈ «’√∂ ’√±

ȱ «È≈ ‘Δ È± «‹‘≈ Òæ◊Á≈ ˛Õ

‹ÒÚ≈ Â∂≈ ± «‹‘≈ Òæ◊Á≈ ˛Õ

Șª «Ú⁄ √± «‹‘≈ Òæ◊Á≈ ˛,

‘Ø«¬¡≈ ’πæfi ˜± «‹‘≈ Òæ◊Á≈ ˛Õ

Â∂Δ¡ª Șª È≈Ò «ÓÒ≈ ’∂ Șª,

’ΔÂ≈ «’√∂ ’√± «‹‘≈ Òæ◊Á≈ ˛Õ

Áæ√∂ Â∂≈ «⁄‘≈ ÂΩ ÂΔ’≈,

‘Ø«¬¡≈ ’πfi ‘˜± «‹‘≈ Òæ◊Á≈ ˛Õ

¿πμÂØ∫ ¿πμÂØ∫ ‘Δ ◊πæ√∂ ‘Ø Òæ◊Á∂,

«Úæ⁄Ø∫ «ÁÒ Ó√± «‹‘≈ Òæ◊Á≈ Õ

173 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

«ÁÒ Á≈ √ΩÁ≈ ’ ÏÀ·∂ ‘Ø «’Ë∂,

´æ«‡¡≈ √≈≈ ͱ «‹‘≈ Òæ◊Á≈ ˛Õ

«Ù«Â¡ª ÁΔ ÈΔ∫‘

√π‰ÁΔ¡ª ‘ ◊æÒ «ÁÚ≈ª «‘ßÁΔ¡ªÕ

Î∂ ÚΔ ’πfi È≈ «’√∂ ˘ ’«‘ßÁΔ¡ªÕ

¡≈Í ÿ Á∂ ‹Δ¡ ª ÷«‘ ÍÀ∫Á∂ ˜±,

Í «ÁÚ≈ª ª ’Á∂ È≈ ÷«‘ßÁΔ¡ªÕ

¿π‘ √Óª ‘πßÁ≈ «Ì¡≈È’ ÿ Ò¬Δ,

‹Á «ÁÒª Á∂ «Ú⁄ «ÁÚ≈ª ÍÀ∫ÁΔ¡ªÕ

’≈«¬Ó ’ß˪ ÿ Á∂ ‹Δ¡ª È≈Ò ‘Δ,

„«‘‰ ÿ Á∂ ‹Δ¡ «ÁÚ≈ª „«‘ßÁΔ¡ªÕ

«Ù«Â¡ª ÁΔ ÈΔ∫‘ ‹ÁØ∫ ¿πμ÷Û∂ “’ßÚÒ”,

È≈ ‘∂ ÿ, È≈ «ÁÚ≈ª «‘ßÁΔ¡ªÕ

Íø¤Δ ª ¿π‚ ◊¬∂ √Δ

¿π√ «ÁÈ ‹Ø Ï≈ ‘جΔ, ¿π√ Ï≈ Á≈ ’Δ Ï«‰¡≈Õ

«ÁÈ Á≈ ÌπÒ∂÷≈ Í≈™ÁΔ, ¿π√ ≈ Á≈ ’Δ Ï«‰¡≈Õ

«Ó«Ò¡ª Â∂ ‹≈‰ Òæ«◊¡ª, «ÏÈ ÏæÁÒØ∫ ‹Ø ‘جΔ,

¡æ÷ª ¡√≈‚Δ¡ª ”⁄Ø∫, Ï√≈ Á≈ ’Δ Ï«‰¡≈Õ

¿π‘ ≈Â, ≈ ‘Δ √Δ, ◊π˜Δ «‹Ú∂∫ ◊π˜≈Δ,

Í ‹Ø ¿π‚Δ’Á∂ √ª, ÍzÌ≈ Á≈ ’Δ Ï«‰¡≈Õ

Íø¤Δ ª ¿π‚ ◊¬∂ √Δ ÌØ≈ ’π √∂’ Òæ«◊¡ª,

Ò‡ Ò‡ Ïˇ∂ ‹Ø πæ÷ª ÁΔ ˜≈ Á≈ ’Δ Ï«‰¡≈Õ

È≈ √Δ «Ó∂ Óπ¡≈«¯’, È≈ √Δ «Â∂ Óπ¡≈«¯’ ,

Ï∂ÁÁ ÓΩ√Óª Á∂, ‘≈Ò≈ Á≈ ’Δ Ï«‰¡≈Õ

174 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

ÍÂ≈ «‡’≈‰≈

‹Ø ‹Ø ◊ºÒª ’ΔÂΔ¡ª ˙‘Ȫ ’ºÒ∑ √Δ Â∂∂ È≈ÒÕ

˙‘Δ ◊ºÒª ’ΔÂΔ¡ª ˙‘Ȫ ¡º‹ È∂ Ó∂∂ È≈ÒÕ

¡Í‰∂ ¡≈Í ÂØ∫ ‘Δ ÁØ∫ º’ Ï∂-√π ‘Ø«¬¡≈ «‘øÁ≈,

‹Á º’ ÏøÁ≈ √π È≈ ‘ØÚ∂ ⁄≈-⁄πÎ∂∂ È≈ÒÕ

Ù≈Óª Á∂ Íä≈Ú∂∫ √øÿ‰∂ ‘π øÁ∂ ÏÛ∂ ‚≈¿∞‰∂,

¿ ∞· Ø Â ∂ √ øÚ≈Á ⁄≈˙ √ØÈ-√Ú∂ ∂ È≈ÒÕ

«‹øÈ≈ ’∞ √øÏøË ‘À ‘πøÁ≈ ÈΔ‘ª Á≈ ÿ È≈Ò,

¿∞√ ÂØ∫ ÚË ’∂ ‘π øÁ≈ ‘À √øÏøË ÏÈ∂∂ È≈ÒÕ

’Δ Í≥¤Δ Á≈ ÍÂ≈ «‡’≈‰≈ ¡º‹ ¬∂Ê∂ ’ºÒ∑ ˙Ê∂,

⁄Ø◊ ⁄πˆ∂, È≈ º÷∂ Ï‘πÂ≈ «Í¡≈ Ï√∂∂ È≈ÒÕ

ËπºÍª «Ú⁄ È≈ ’Ø¬Δ Ï‰Á≈ Í ¤ªÚª Á∂ ‘πø«Á¡ª,

¬∂ËØ∫ ˙ËØ∫ ⁄ºÒ ÍÀ∫Á∂ È∂ Ô≈ ÏÊ∂∂ È≈ÒÕ

«Îª ◊∂ ’≈ÎΔ¬∂ ÒæÌÁ∂

È‘Δ∫ √Δ √Ø«⁄¡≈ ¬∂Áª «Îª ◊∂ ’≈ÎΔ¬∂ ÒæÌÁ∂,

ˆπÈ≈‘ª ˘ «‹Ú∂∫ ‘π ßÁ∂ ‘Ó∂Ù≈ Ó≈ÎΔ¬∂ ÒæÌÁ∂Õ

¡√Δ∫ ª √Ø⁄Á∂ √Δ √πıΔ¡ª «Ú⁄ ‘Δ √Á≈ «‘‰≈,

‘Ø¬Δ ‘≈Ò ¡«‹‘Δ «’ ‘ª «ÎÁ∂ ‘≈ÙΔ¬∂ ÒæÌÁ∂Õ

Ï◊≈È∂ ÓΩ√Óª, fiæ÷Ûª, ±Î≈Ȫ Ø«ˇ¡≈ ¬∂Áª,

◊π¡≈⁄∂ ¡≈͉∂ ‘Δ Ù«‘ Á∂ ‹π◊≈¯Δ¬∂ ÒæÌÁ∂Õ

‘Δ È≈ ‹≈È ÙÏÁª «Ú⁄ ‘ج∂ È∂ ÏØÒ ÚΔ ◊πß◊∂,

‹Ø ’Á∂ ÍΔÛ Á≈ ¡ÈπÚ≈Á È≈ ÁØ-Ì≈ÙΔ¬∂ ÒæÌÁ∂Õ

’∂ ’Δ «˜ßÁ◊Δ Ô≈Ø «ÈÌ≈Ú∂ √≈Ê È≈ ’جΔ,

«ÓÒ‰ È≈ Á≈ÚΔ¬∂ «’«Â˙∫ ÏÛ∂ Ï∂-Á≈ÚΔ¬∂ ÒæÌÁ∂Õ

175 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

ÏÛ∂ ı≈ «ÓÒ∂ È∂

ˆÓ ‘Δ È∂ «ÓÒ∂ ≈‘ ”⁄ ÏÛ∂ ı≈ «ÓÒ∂ È∂Õ

÷πÙ ‘ª «’ «ÓÒ∂ «‹¿π‰ Á∂ ¿πÍ‘≈ «ÓÒ∂ È∂Õ

«¬√ Í≈ «ÓÒ∂ Ô≈ ‹ª ¿π√ Í≈ «ÓÒ∂ È∂,

Í Í‘π ß⁄ ’Á∂ Ô≈ È≈ ÓßfiË≈ «ÓÒ∂ È∂Õ

ÁπÙÓ‰ È∂ «ÓÒ∂ ‹Á ÚΔ Âª ÒÒ’≈ «ÓÒ∂ È∂,

´’ «¤Í ’∂ «ÓÒ∂ ‹Á ÚΔ «ÓÒ∂ Ô≈ «ÓÒ∂ È∂Õ

«Ò÷ «⁄æ·Δ¡ª ’Á∂ √≈˘ √Δ ‹Ø ËΔ ÏÈ∑≈™Á∂,

ıπÁ ¡≈ ’∂ «ÓÒ∂ ¿π‘ ÚΔ Âª Ï∂-˜≈ «ÓÒ∂ È∂Õ

«‚«◊¡ª ˘ ¿π·≈Ú‰ ÁΔ Êª ÍÀª ”⁄ ÓËØÒ‰,

«¬√ ÁΩ Á∂ ¡≈ÁÓ ˘ «¬‘ «’Á≈ «ÓÒ∂ È∂Õ

¡≈¬Δ ‹∂ ÷πÙΔ ÚΔ Âª Áˆ≈ Á∂‰ ˛ ¡≈¬Δ,

Í ˆÓ È∂ √ÁΔÚΔ ‹Ø Ú¯≈Á≈ «ÓÒ∂ È∂Õ

¿π‘ ÚΔ È∂ «‹È∑ª «’ ’πfi ÚΔ È‘Δ∫ «Ó«Ò¡≈,

√≈˘ ª «ÓÒ∂ Î∂ ÚΔ «¬È’≈ «ÓÒ∂ È∂Õ

ÍΩ‰ª ”⁄ ˛ √«Û‘ªÁ «’√∂ √ÛÁ∂ «√Ú∂ ÁΔ,

æ È≈Ò Ì∂ ‹Á «ÓÒ∂ ¡ıÏ≈ «ÓÒ∂ È∂Õ

ÒæÌÁ∂ ‘Δ ‘∂ ‘ª «’ «ÓÒ∂ ÏÙ ’Ø¬Δ Âª,

Í ‹Á ÚΔ «ÓÒ∂ È∂ ª ¡Á≈’≈ «ÓÒ∂ È∂Õ

«¬‘ «ÓÒ‰≈ ÚΔ ’Δ ˛ ‹∂ «ÓÒ‰ Úª◊ «ÓÒ∂ È≈,

¬∂Áª ª «ÓÒ‰ ˘ ¿π‘ ’¬Δ Ú≈ «ÓÒ∂ È∂Õ

«ÓÒ ’∂ ÚΔ ‹∂ ÓπÛ «ÓÒ‰ ‹Δ¡ ‘Δ È≈ ’∂ ª,

√ÓfiØ ¿π‘ «ÓÒ∂ ÚΔ È∂ ª Ï∂-’≈ «ÓÒ∂ È∂Õ

’Δ ˆÓ ˛ ¿πÈ∑ª Á∂÷ ÏπÒ≈«¬¡≈ ‘Δ È‘Δ∫ ª,

˛ Ùπ’ «ÓÒ∂ Ô≈ Á∂ ÁΔÁ≈ «ÓÒ∂ È∂Õ

176 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

«ÏÈ Â∂∂ ÓÀ∫ ’πfi ÚΔ Âª È‘Δ∫ ’πfi ÚΔ È‘Δ∫ ‘ª,

«ÓÒ È≈Ò Â∂∂ ‘Ø∫Á ˘ «Ú√Â≈ «ÓÒ∂ È∂Õ

ÏΔÓ≈ ˛ ‹∂ Ù«‘ ª ˛≈È ÚΔ «’™ ‘Ø,

«¬√ Ù«‘ Ó√Δ‘∂ ÚΔ Âª ÏΔÓ≈ «ÓÒ∂ È∂Õ

√±ÒΔ Á≈ È≈ ‚ ¿π√ ª «¬√ ◊æÒ ÁΔ ÷πÙΔ ,

«¬√ ‹∂Ò∑ ”⁄ ’Ó∂ ª ‘Ú≈Á≈ «ÓÒ∂ È∂Õ

Â∂Δ¡ª Ó˜ª Ï≈Ï≈

√Ófi √’∂ È≈ Â∂Δ¡ª Ó˜ª Ï≈Ï≈!

Ï‘π ¤Ø‡Δ¡ª √≈‚Δ¡ª √Ófiª Ï≈Ï≈!

ÓÈ ¿πμË ˘ ÓπÛ ÓπÛ ’∂ ˛ Ìæ‹Á≈,

ÓÀ∫ «‹æË ˘ ‹≈‰Ø∫ Ú‹ª Ï≈Ï≈!

¡ΩÛ-Â∂ÛΔ ËÂΔ π æ÷ «ÈÍæÂ∂,

Ș «’Â∂ È≈ ¡≈™ÁΔ¡ª √Ϙª Ï≈Ï≈!

È≈ ±‘ª «Ú⁄ ⁄≈ȉ ÙΩ’ «ÁÒª «Ú⁄,

‚Δ¡ª ‚Δ¡ª ⁄æÒ‰ ÈϘª Ï≈Ï≈!

«’‘Û≈ Ïπæfi∂ ’∂ «¬Ò≈‹ «¬È∑ª Á≈,

Ò≈-«¬Ò≈‹ È∂ √≈‚Δ¡ª Ó˜ª Ï≈Ï≈!

È≈ ’ÊÈΔ È≈ ’ÈΔ Á∂ ‘ª ͱ∂,

¯≈«‘¡≈ ’±Û ’πÍæÂ∂ Ò¯˜ª Ï≈Ï≈!

Ï≈‘Ø∫ ͱ∂ Í ÿπ‰ Úª◊ ¡ßÁØ∫,

÷≈Ë≈ √≈˘ √≈‚Δ¡ª ˆ˜ª Ï≈Ï≈!

Â∂∂ ÙÏÁª Á∂ Ì≈Úª ÁΔ Êª Â∂,

fi±Ó ‘∂ ‘ª √π‰ √π‰ ˜ª Ï≈Ï≈!

Ó≈ ¿π‚≈Δ ¿πÛ∂ Í«ßÁ∂ «Íμ¤Ø ∫,

πæ÷ ÁΔ ‡≈‘‰Δ Úª◊ Ò˜ª Ï≈Ï≈!

177 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

‡πæ‡∂ ⁄ı∂ Úª◊

‡πæ‡∂ ⁄ı∂ Úª◊ ‹ª «Î «Ú◊Û∂ √≈˜ª Úª◊Õ

‘æÊÒ ‘Ø Ï À· ∂ ‘ª ¤∂’ ∂ ‘ ج ∂ «Ú≈˜ª Úª◊Õ

◊π ø◊Δ Ï«‘Δ «ÒæÍΔ ÁΔ ‘ª Á√Â≈Ú∂˜ ω∂,

ÏΔÂ∂ ÁΔ «¬’ Ô≈Á Íπ≈‰Δ Â÷ª Â≈˜ª Úª◊Õ

¡≈ͪ ˙‘Ȫ ¯≈«¬Òª Úª◊ ‹Ø ÓπæÁª ‘Ø¬Δ¡ª,

Á≈«÷Ò Á¯Â ‘Ø ¸æ’Δ¡ª È∂ ÏßÁ Á≈˜ª Úª◊Õ

Ú≈Ô±-¡È’±«Ò ’Ó∂ «Ú⁄ ÒÀ ‡Δ. ÚΔ., ÓØÏ≈«¬Ò,

√ΔÂ-Ìß‚≈ª «Ú⁄ ‘ª æ÷∂ ◊¬∂ ¡È≈˜ª Úª◊Õ

Ú’ÂØ ∫ ÷ π øfi ∂ ÿØ ‘È∂ ∂ «Ú⁄ ‘ª ̇’ ‘∂,

Á√Â’ ˛ Ï∂-’≈ ’πÚ∂Ò∂ ÁΔ¡ª «ÈÓ≈˜ª Úª◊Õ

ÓΩ√Ó ÁΔ È≈ ÈϘ ͤ≈‰Δ È≈ Ò«‘ª ÁΔ ⁄≈Ò,

‚πÏ’±ß ‚πÏ’±ß ’Δ¬∂ ‚π æÏÁ∂ ‘ج∂ ‹‘≈˜ª Úª◊Õ

◊Δ √πΔÒ≈ ¤∂ÛÈ ÁΔ Êª ¤∂Û Ï‘∂ ‘ª ’Δ,

Ø◊Δ ’ßÈ «Ú⁄ Ù±’ÁΔ¡ª Ï∂-’≈ ¡Ú≈˜ª Úª◊Õ

È≈ ª ’Ø¬Δ Óß«˜Ò ˛ È≈ √Ø⁄ √πÈæ÷Δ ’جΔ,

«¬’ Á±‹∂ Á∂ √ª‘Ú∂∫ ‘ª «ÚÍΔ Óπ‘≈˜ª Úª◊Õ

¡æ÷ª ”⁄ Ó‡’‰À ª

‹ª ª Ô’ΔÈ ‘Ø ‹≈, ‹ª Ï∂-Ô’ΔÈ ‘Ø ‹≈Õ

«ÁÒ ËÛ’Á≈ È‘Δ∫ ª, ÓπÁ≈ ÓÙΔÈ ‘Ø ‹≈Õ

‹∂ «‘ «◊™ ıÒ≈¡ «Ú⁄, ª ̇’Á≈ ‘∂∫◊≈,

‹ª ¡≈√Ó≈È ‘Ø ‹≈, ‹ª «Î ˜ÓΔÈ ‘Ø ‹≈Õ

‘؉≈ ˛ ‹Ø 屧 ‘؉≈, Â∂Δ √Ø⁄ È∂ ω≈¿π‰≈,

‹ª ÏμÁ-ÂΔÈ ‘Ø ‹≈, ‹ª «Ï‘ÂΔÈ ‘Ø ‹≈Õ

178 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

‹ª ‘±’ ‘Ø «’√∂ ÚΔ, ¿πμ‹Û∂ ‘ج∂ ⁄ÓÈ ÁΔ,

‹ª «Î ’Ò≈Ó ’جΔ, Â≈˜≈-ÂΔÈ ‘Ø ‹≈Õ

Â≈√Δ ˙‘Δ «‘‰Δ, «’æÁª ÏÁÒ Ò¬∂∫◊≈,

‘Ø “≈Ó Á≈√” Ì≈Ú∂∫, ‹ª “≈Ó ÁΔÈ” ‘Ø ‹≈Õ

¡æ÷ª ”⁄ Û’‰À ª, «‘ «¬√ Â∑ª «Í¡≈ «‘,

¡æ÷ª ”⁄ Ó‡’‰À ª, ÊØÛ≈ Ó‘ΔÈ ‘Ø ‹≈Õ

‹∂ «ÁÒ ”⁄ ÓΩ‹ Á∂ È∂, Á«¡≈ ª «Ò÷ ˆ˜Ò,

Í≈‰Δ È∂ ‹∂ ÷ÒØÂ∂ ª Èπ’Â≈-⁄ΔÈ ‘Ø ‹≈Õ

¤æ‚ ´’‰ÓΔ‡Δ¡ª ˘, ’ ÎÀ√Ò≈ «Í¡≈∂,

ÍÁ≈ ‘‡≈ Á∂ ‹ª «Î, ÍÁ≈-ÈÙΔÈ ‘Ø ‹≈Õ

‘Ø ÏÛ∂ ’ßÓ ’È∂ ‘≈Ò∂

¡≈Í∂ Ïπ‰ ’∂ ¡≈Í∂ ¡√Δ∫ ¿πË∂Û ‘∂ ‘ªÕ

¡Í‰∂ ‘Δ ˜ıÓª ˘ ¤∂Û-¿π⁄∂Û ‘∂ ‘ªÕ

¿πÓ≈ ÏΔÂΔ Îæ‡Δ¡ª «Ò÷ «Ò÷ ÍØ⁄«Á¡ª ‘Δ,

‘≈Ò∂ ÚΔ ’πfi «Îæ’∂ ‘Î ¿πÿ∂Û ‘∂ ‘ªÕ

‘Ø ÏÛ∂ ’ßÓ ’È∂ ‘≈Ò∂, «¬√ ’≈‰ ‘Δ,

‘æÊΔ∫ Ϋۡ≈ ‹ÒÁΔ ’ßÓ «ÈÏ∂Û ‘∂ ‘ªÕ

«¬’ ¡æË ÷πÙΔ «ÓÒΔ ÚΔ ˛ ª ’Δ «Ó«Ò¡≈ ˛,

‹Á «’ ˆÓ «Èæ ȫÚ˙∫ ÈÚ∂∫ √‘∂Û ‘∂ ‘ªÕ

«ÈßÁ≈ ¸ˆÒΔ Á≈ «⁄æ’Û ‘ت Â∂ √πæ‡ ‘∂,

Í«‘Òª ‘Δ ‘æÊ ¡Í‰∂ ¡√Δ∫ ÒÏ∂Û ‘∂ ‘ªÕ

«ÓÒ‰≈ √Δ «¬’ Á±‹∂ ˘ Í «’ßfi «ÓÒÁ∂,

‘ Ú≈Δ ‘Δ Í À ∫Á ∂ ¶Ó∂ ◊∂Û ‘∂ ‘ªÕ

«‡ß‚ª √È ‹Á ÷≈ÒΔ √πæ’Á∂ ÷∂ «’™ È≈,

‹Á «’ ı±‘ ı≈«‘Ùª Á≈ Íπæ·≈ ◊∂Û ‘∂ ‘ªÕ

179 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

‘ß√ª È∂ ‘π‰ «¬‘ ’ßÓ ’È≈ ¤æ‚ «ÁæÂ≈ ˛,

‘π‰ ÁπμË Í≈‰Δ ’ÒÓª È≈Ò «È÷∂Û ‘∂ ‘ªÕ

«’ßÈ∂ ’ ∂ Ò≈‘∂

◊æÒª ’ ’ «’‘Û∂ ’؇ ¿π√≈ Ò¬∂ È∂Õ

‹ª «Î «’‘Û∂ √»‹ ⁄ßÁ ¿πÂ≈ Ò¬∂ È∂Õ

◊æÒª Á≈ ’Δ ˛ ◊æÒª ª ◊æÒª ‘πßÁΔ¡ª,

Âæ’‰≈ «’ßÈ∂ Ó√Ò∂ ¡√ª «Ú⁄≈ Ò¬∂ È∂Õ

«’ßÈΔ¡ª ÁπÙÓ‰Δ¡ª ‘Ø ‘Ú≈ «ÁæÂΔ ,

«’ßÈΔ¡ª ÁØ√ÂΔ¡ª Á∂ ß◊ «Èı≈ Ò¬∂ È∂Õ

«’ßÈΔ¡ª Ô≈Áª ⁄∂Â∂ «Ú⁄ √Ó≈ È∂ Ò¬Δ¡ª,

«’ßÈ∂ ȈÓ∂∫ È∂ ‹Ø «ÁÒØ∫ «Ú√≈ Ò¬∂ È∂Õ

’ßÓª ÁΔ Î«‘«Ù Ú≈⁄ ’∂ √Ófi≈˙,

«’ßÈ∂ ’ßÓ «ÈÌ≈¬∂ «’ßÈ∂ √≈ Ò¬∂ È∂Õ

‘æ’ª Ú≈Ò∂ ‘æ’ ÒÀ ’∂ ÷πÙ È∂ ‹ª «Î,

÷πÙ È∂ ‘æ’ «‹È∑ª ÒØ’ª Á∂ Ó≈ Ò¬∂ È∂Õ

«’ßÈ∂ ’˜∂ Ò≈‘∂ ÏØfi ¿πÂ≈∂ «’ßÈ∂,

‹ª «’ Ì≈ ⁄Û∑≈¬∂ ‘Ø ¿πË≈ Ò¬∂ È∂Õ

’Δ ’Ø¬Δ ’ßÓ ÚΔ ’ΔÂ≈ ˛ ÒØ’≈¬Δ Ò¬Δ,

‹ª «’ ¡Í‰∂ Í≈Ò ÍØ√ Í«Ú≈ Ò¬∂ È∂Õ

‹ª ÓÀ∫ Â≈≈ ‘Ø ‹ªÁ≈

Ï≈ª ˘ ‘≈«√Ò ‘π ß◊≈≈ ‘Ø ‹ªÁ≈Õ

ª «’ßÈ≈ «ÁÒ⁄√Í È˜≈≈ ‘Ø ‹ªÁ≈Õ

¬∂Ë Âª «¬’ ÍÒ ÚΔ ¡Ω÷≈ ¶ÿÁ≈ ˛,

˙Ë ÷Ω ∂ «’Ú∂ ∫ ◊π˜≈≈ ‘ Ø ‹ªÁ≈Õ

180 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

«¬Ù’ ”⁄ ÏßÁ≈ ω ‹ªÁ≈ ˛ ’πfi È≈ ’πfi,

È‘Δ∫ ª πˇ ‹ªÁÀ ¡≈Ú≈≈ ‘Ø ‹ªÁ≈Õ

◊æÒ ˘ √ªÌØ, ‹∂’ √ªÌ √’Ø◊∂ È≈,

◊æÒª Á≈ ˛ ÏÛ≈ ÷Ò≈≈ ‘Ø ‹ªÁ≈Õ

«ÁÒ Á≈ ’Δ «¬ÂÏ≈ ÏÛ≈ Ï∂-«¬ÂÏ≈≈,

«¬’ ÍÒ ÍæÊ «¬’ ÍÒ Í≈≈ ‘Ø ‹ªÁ≈Õ

ÂÍÁ∂ ÊÒ «Ú⁄ Ô≈ ‹ÁØ∫ ¡≈ «ÓÒ ÍÀ∫Á≈,

Ó≈±-ÊÒ ÚΔ ÏÒı-Ïπı≈≈ ‘Ø ‹ªÁ≈Õ

˙ÁØ∫ ¡Í‰≈ ¡≈Í ‘Δ ‘πßÁ≈ ˛ ¡Í‰≈,

ÁπÙÓ‰ ‹ÁØ∫ ˜Ó≈È≈ √≈≈ ‘Ø ‹ªÁ≈Õ

Áμ√ Á∂∫Á∂ «’ ¡≈¿π‰≈ Óμ«√¡≈ ÁΔ ≈Â∂,

ª «Î ‹π◊˘ ‹ª ÓÀ∫ Â≈≈ ‘Ø ‹ªÁ≈Õ

’Δ Íπμ¤Á∂ ‘Ø ÍÂ≈

ÌπæÒ È≈ √’Á≈ ⁄∂Â≈ ˙‘Ȫ ≈‘Úª Á≈Õ

’ΔÂ≈ «‹æÊ∂ ÿ≈‰ √Δ πæ÷ª ¤ªÚª Á≈Õ

«ÁÈ Ì «‹‘Û∂ ̇’∂ √Δ Îπæ‡-Í≈ʪ Â∂,

≈ÂΔ∫ Íπæ¤Á∂ «ÎÁ∂ ÍÂ≈ √ªÚª Á≈Õ

«ÏßÈ-Óß«◊¡ª Á∂ÚØ Âª ’Ω‚Δ ÓπæÒ È‘Δ∫,

Óß«◊¡ª Á∂ÚØ «ÓÒÁ≈ Ó≈‰ √Ò≈‘Úª Á≈Õ

«‹¿π‰≈ ¡Ω÷≈ «⁄ÛΔ¡ª ¡Â∂ ◊π‡≈ª Á≈,

¡ßÏ Óμ«Ò¡≈ ‘Ø«¬¡≈ «◊fiª ’ªÚª Á≈Õ

Á≈«ÈÙÚ Âª Ó≈‰ È∂ ’Á∂ ’ÒÓª Â∂,

Ó±÷ ’Á∂ Ó≈‰ √Á≈ ‘Δ Ïª‘Úª Á≈Õ

ÈÁΔ¡ª, fiÈ∂, fiΔÒª ‘؉ «¬’æ·Δ¡ª ‹Á,

±Í ¿πÁØ∫ ‘Δ Ë≈ÁΔ¡ª Á«¡≈Úª Á≈Õ

181 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

’ΔÂ∂ ÔÂÈ ‘˜≈ª ÂÁ∂ ÚΔ ’Δ’,

Ï‘π ¶Ó∂≈ √≈◊ √Δ «¬æ¤≈Úª Á≈Õ

’Δ Íπæ¤Á∂ ‘Ø ÍÂ≈ Î’Δª Îæ’ª Á≈,

‘πßÁ≈ È≈ «√È≈Úª ’Ø¬Δ ‘Ú≈Úª Á≈Õ

ÏÛ≈ ‘Δ ÷ΩÎ ÓÀȱß

‹ÁØ∫ ÓÀ∫ ◊Δ ◊≈™Á≈ √Δ, ˜Ó≈È≈ È≈Ò ◊≈™Á≈ √ΔÕ

ÓÀ∫ ‹ªÁ≈ √Δ «‹Ë Ó∂∂, ˜Ó≈È≈ È≈Ò ¡≈™Á≈ √ΔÕ

ÏπÒ≈™Á≈ √Δ «‹‘˘ «¬’ Ú≈, ¿π‘ ’¬Δ Ú≈ √Δ ¡≈™Á≈,

ÓÀ∫ «¬’ ı √Δ «‹‘˘ «Ò÷Á≈, ¿π‘ «Ò÷ ’∂ ⁄≈ Í≈™Á≈ √ΔÕ

«Ó∂ ’ß‚≈ ÚΔ ¸æÌÁ≈ √Δ, ª ‘πßÁΔ ÍΔÛ √Δ ¿π√ ˘,

˜≈ ˆÓ◊ΔÈ «⁄‘≈ ÚΔ, ÏÛ≈ ¿π√˘ π¡≈™Á≈ √ΔÕ

ÍÂ≈ È‘Δ∫ ‘π‰ ¿π‘ «’‘ÛΔ Êª, Â∂ ‹≈ «È√«⁄ß √πæÂ≈ ˛,

‹Ø ¡≈ ’∂ ’ØÒ Ó∂ ∂, ≈Â Ì ÓÀȱ ß ‹◊≈™Á≈ √ΔÕ

ÓÀ∫ Ø∫Á≈ √Δ Âª Ø ÍÀ∫Á≈, ÓÀ∫ ‘æ√Á≈ √Δ Âª ‘æ√Á≈ √Δ,

◊ˇ∂ ¿π‘ Òæ◊ ‹ªÁ≈ √Δ, ◊ˇ∂ ÓÀȱ ß Ò◊≈™Á≈ √ΔÕ

˜≈ ◊πæ√∂ ÚΔ ‘πßÁ≈ √Δ, ª ’«‘ßÁ≈ √Δ «’ Ó ‹≈‰≈,

ÏÛ≈ ‘Δ ÷ ΩÎ Ó ÀÈ ± ß , ¬ ∂√ ËÓ’Δ Á≈ ‚≈™Á≈ √ΔÕ

È‘Δ∫ ‘π‰ ı ¿π‘Á≈ ¡≈™Á≈, √πÈ∂‘≈ È≈ ıÏ ’جΔ,

‹Ø √≈‘ ÂØ∫ √≈‘ Á∂ «Ú⁄Ò≈, Î≈√Ò≈ ÚΔ È≈ ÿ‡≈™Á≈ √ΔÕ

√Óª Á∂÷Ø È˜ ‘Δ È≈ ‘‡≈™Á≈ √Δ È˜ ÂØ ∫ ‹Ø,

¡⁄≈È’ «ÓÒ «Í¡≈ ª ¿π‘ Ș ‘Δ È≈ «ÓÒ≈™Á≈ √ΔÕ

«’æÊ∂ ¡ÀÈ∂ √≈Ò «‘ª

«ÁÒ ¡Í‰≈ √ßÌ≈Ò «‘ª ÓÀ∫ ıπÁ ˘ ÚΔ √ßÌ≈Ò «‘ªÕ

«’ßÈΔ ÍÂÒΔ «˜ßÁ◊Δ, «’ßÈ∂ √ßÿ‰∂ Áπæ÷Û∂ ‹≈ˇ «‘ªÕ

182 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

¡Í‰≈ Ù«‘, ‘Ú≈ ÚΔ ¡Í‰Δ, Â∂ ÓΩ√Ó ÚΔ ¡Í‰≈ ˛,

«Î ÚΔ ¡Í‰∂ Ù«‘ ◊π¡≈⁄≈ ¡Í‰≈ ¡≈Í≈ Ì≈ˇ «‘ªÕ

˙√ Ïπfi≈¬∂ ÏˇÁ∂ ÁΔÚ∂ ≈‘Δ¡ª ˘ ˆπÓ≈‘ ’ΔÂ≈,

ÓÀ∫ Í √Á≈ ‘È∂∂ ≈‘Δ∫ ËÁ≈ ÁΔÚ∂ Ï≈ˇ «‘ªÕ

屧 ‘Δ Ï≈ √π‰≈ ÷πÙΔ¡ª ÁΔ, «‹æª ÁΔ Â∂ ‹ÙȪ ÁΔ,

Íπæ¤ È≈ ÓÀ鱧 «’ ÓÀ∫ «’μÊ∂ ‘ª, Â∂ «’‘Û∂ ‘≈Ò «‘ªÕ

«ÓÒ‰≈ ˛ ª Î∂ «Ú¤ÛÈ≈, ÚΔ ÍÀ‰≈ ˛, ¬∂√ Ò¬Δ,

‘ «¬’ ¡Ú√ Ó∂Ò «Â∂ Á≈, √Ø⁄ √Ófi ’∂ ‡≈ˇ «‘ªÕ

‘Ø«¬¡≈ √Δ «¬’ Ó∂Ò, ¤Ò≈Ú∂ Úª◊ ÚΔ Í Ô≈Á È‘Δ∫,

¿π‘ √Δ Ó∂∂ È≈Ò ¿∞ÁØ∫ «’ ÓÀ∫ √Δ ¿π‘Á∂ È≈ˇ «‘ªÕ

¿π‘ ¿πμ ÚΔ Á∂∫Á≈ ª, ’Δ Á∂ √’Á≈ √Δ ¿πμ ¿π‘,

˙‘Δ Âª √Δ ¿πμ ¿π‘Á≈ ’ ÓÀ∫ «‹‘Û≈ √Ú≈Ò «‘ªÕ

«¬’ «ÁÈ ¿π‘Á∂ Áπ¡≈∂ ¡≈÷ ‹≈‰≈ ‘Δ Âª ÍÀ‰≈ √Δ,

√«‘‹ √πÌ≈¡ ¿π√ Íπ쫤¡≈, “«Í¡≈∂ «’æÊ∂ ¡ÀÈ∂ √≈Ò «‘ª?”

fiØÒΔ- æ’ª Á∂ «√È≈Ú∂∫

ÍæÂfiÛ Á∂ Íμ«Â¡ª ÂØ∫ Íπæ¤Ø πæª Á∂ «√È≈Ú∂∫Õ

Íπ æ¤Ø ÓªÚª ÂØ∫ ÍzÁ∂√Δ Íπ æª Á∂ «√È≈Ú∂∫Õ

‘≈’Ó ˘ ’Δ ÒØÛ Í¬Δ ˛ ¬∂Áª ÁΔ ◊æÒ Áæ√∂,

ÒØ’ª ÂØ∫ Íπæ¤Ø ÒØ’ª «Á¡ª Áπμ÷ª Á∂ «√È≈Ú∂∫Õ

«‹√ Òæ÷ª Áπæ÷ª «Íμ¤Ø∫ «¬’ ¡æË≈ √μπ÷ «Ó«Ò¡≈,

Íπæ¤Ø ˙√ ‘Ô≈ÂΔ ’ØÒØ∫ √π æ÷ª Á∂ «√È≈Ú∂∫Õ

Íπæ¤Ø ÏΔÂ∂ ڒª ’≈ÒΔ¡ª ≈ª ’ØÒØ∫ Íπæ¤Ø,

Âπ ◊¬∂ È∂ ‹Ø ¬∂ÊØ∫ ¿πÈ∑ª ÓÈπæ÷ª Á∂ «√È≈Ú∂∫Õ

«‹‘Ȫ ÏΪ ÁΔ È◊Δ «Ú⁄ √±‹ Íπæ È∂ ‹ßÓ∂∫,

√ªÌ∂ È∂ «¬«Â‘≈√ª ˙‘Ȫ ’πæ÷ª Á∂ «√È≈Ú∂∫Õ

183 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

«⁄æ‡∂ «ÁÈ ’ΔÂ∂ «¬’≈ª ˘ ÌπæÒ ‹ªÁ∂ ÒØ’Δ∫,

«’‘Û≈ ÒæÌÁ≈ ¬∂Ê∂ ÌπæÒª-¸æ’ª Á∂ «√È≈Ú∂∫Õ

‡ªÚ∂∫ ‡ªÚ∂∫ «ÓÒÁ∂ È∂ «√È≈Ú∂∫ ¡‰÷ª ÓæÂ∂,

«ÓÒ ‹ªÁ∂ È∂ ÊØ’ ”⁄ fiØÒΔ-¸æ’ª Á∂ «√È≈Ú∂∫Õ

«Íø‹∂ ‚æ’∂ Íø¤Δ ÂØ ∫ Íπ æ¤Ø ÍzÚ≈˜ª Ï≈∂,

Íμʪ ÂØ∫ Íπæ¤Ø ÍμÊΔÒΔ¡ª ¸æͪ Á∂ «√È≈Ú∂∫Õ

πæ÷ ‹Û∑Ø∫ ‹Á ¿πμ÷Û ‹ªÁ∂

πæ÷ ‹Û∑Ø∫ ‹Á ¿πμ÷Û ‹ªÁ∂ Ȫ ÌπæÒ ‹ªÁ∂ ¤ªÚª Á∂Õ

’Ø«¬Òª Á∂ ÿ ¿πμ‹Û ‹ªÁ∂ ÿ ω ‹ªÁ∂ ’ªÚª Á∂Õ

Óπæ’Á∂ Óπæ’Á∂ Óπæ’ ‹ªÁ∂ È∂ ÏØÒ∑ ’Ó≈¬∂ √≈‘Úª Á∂,

ÿ Á∂ ¡æ◊∂ ÏØ‚ Òæ◊∂ «‘ ‹ªÁ∂ È∂ Ȫڪ Á∂Õ

¿πÛ ‹ªÁ∂ È∂ ÍæÂ∂ Â∂‹ ‘Ú≈ «Ú⁄ ÌπæÒÁ∂ πæ÷ª ˘,

Í Íæ«Â¡ª «’Ú∂∫ ÌπÒ≈Ú‰ ÿ‰-¤ªÚ∂∫ πæ÷ ÓªÚª Á∂Õ

«¬‘ ’Δ ¡æË∂ ¡Â∂ ¡Ë±∂ ı≈Ϫ ÁΔ ◊æÒ ’Á∂ ‘Ø,

«„æ‚ Ì ’∂ ª ‘ß√ª ˘ ÚΔ ⁄Ø◊ «ÓÒ∂ È≈ ⁄≈‘Úª Á∂Õ

÷悪, ÷≈¬Δ¡ª, ’ß«‚¡ª, Í≈‡∂ ÍÀ, «Ï¡≈¬Δ¡ª ˘ Íπæ¤Ø,

Óß«˜Ò ’Δ ‹≈‰∂ «’ «’ßÈ∂ «Ï÷Û∂ ÍÀ∫‚∂ ≈‘Úª Á∂Õ

’πfi Șª ’πfi «⁄‘∂ «‹√ ʪ ß◊ √Δ ¡‹Ï Í√≈ ◊¬∂,

ÌπæÒÁ∂ ‘Δ È≈ ÏÛ∂ ÌπÒ≈¬∂ ⁄∂Â∂ ˙‘Ȫ ʪڪ Á∂Õ

Ï≈‘ª ÷Û∑Δ¡ª ’’∂ Ï‘π È∂ ÁØ√ÂΔ¡ª Á≈ ÁÓ ÌÁ∂,

Í ¡≈÷ ’ßÓ ¡≈¿π‰ √‘≈∂ ¡≈Í‰Δ¡ª ‘Δ Ï≈‘Úª Á∂Õ

Ï‘πÂ∂ Á∂÷«Á¡ª ‘Δ ¤πÍÁ∂ ¡æ◊∂ «Íμ¤∂ ‘Ø ‹ªÁ∂,

Í «¬’ √÷Ù ¡ÈØ÷≈ Íπæ¤Á≈ «ÎÁ≈ ÍÂ∂ ÏÒ≈Úª Á∂Õ

184 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

ÁØ√ÂΔ¡ª Á∂ È≈Ò

ÁØ√ÂΔ¡ª Á∂ È≈Ò È≈Ò ’πæfi ÁπÙÓ‰Δ¡ª ÚΔ ‘πßÁΔ¡ª È∂Õ

’πæfi «¬‘Ȫ ”⁄Ø∫ æ÷‰Δ¡ª ’πæfi ¤æ‚‰Δ¡ª ÚΔ ‘πßÁΔ¡ª È∂Õ

◊æÒª Ï≈fi È≈ ◊æÒ ÂπÁΔ ˛, ◊æÒª √≈Δ ◊æÒ ‘πßÁΔ¡ª,

«¬’ Á±‹∂ ˘ Íπ æ¤‰Δ¡ª Â∂ Áæ√‰Δ¡ª ÚΔ ‘π ßÁΔ¡ª È∂Õ

ÓØÛ «Á˙ È≈ √◊Ò √π◊≈ª ˆπæ√∂ ‘Ø ’∂ Ó«‘Ó È≈Ò,

’πμfi «¬‘Ȫ ”⁄Ø∫ ÓØÛÈΔ¡ª ’πæfi æ÷‰Δ¡ª ÚΔ ‘πßÁΔ¡ª È∂Õ

¿πμÍØ∫ ª √Ì ·Δ’ ·≈’ ‘Δ ‹≈ÍÁΔ¡ª È∂ ÁØ√ÂΔ¡ª,

√Ófi‰Δ¡ª ’πfi ‚±ßÿΔ È˜∂ Í÷‰Δ¡ª ÚΔ ‘πßÁΔ¡ª È∂Õ

«¬‘ ª ≈‘Δ È∂ Âæ’‰À «’ ÂπÈ≈ ˛ «’√ ⁄≈Ò Á∂ È≈Ò,

‹∂ ≈‘ª ’πfi ÍæËΔ¡ª ª «ÂÒ∑’‰Δ¡ª ÚΔ ‘πßÁΔ¡ª È∂Õ

‘π ßÁ∂ È∂ ’πfi ÒØ’ª Á∂ «’Á≈ ‘È∂Δ Óæ«√¡≈ Úª◊,

Ù’Òª Ï∂Ùæ’ ÓÈÓØ‘’ Â∂ «ÒÙ’‰Δ¡ª ÚΔ ‘πßÁΔ¡ª È∂Õ

¸æ’Δ ‹≈Úª◊∂ ‹∂ Íø‚ª ÂπÈ≈ ÓπÙ«’Ò ‘Ø ‹≈¬∂◊≈,

Í ’πfi Ì≈Δ¡ª Íø‚ª Ô≈Ø ¸æ’‰Δ¡ª ÚΔ ‘πßÁΔ¡ª È∂Õ

’πfi ≈‘ª, ’πfi Ï≈‘ª, √πßÁ Ù’Òª ÓπÛ ÓπÛ ÿ∂ÁΔ¡ª,

Í ¡◊Ò∂∂ √¯ Ò¬Δ ¿π‘ ÌπæÒ‰Δ¡ª ÚΔ ‘πßÁΔ¡ª È∂Õ

«’ßÈ≈ «⁄ ’Ø¬Δ Ì∂ ´’≈ ’∂ æ÷ √’Á≈ ˛ √ΔÈ∂ «Úæ⁄,

¿πÒfiΔ Â≈‰Δ, ÍΔ⁄Δ¡ª ◊ß„ª ÷πæÒ∑‰Δ¡ª ÚΔ ‘πßÁΔ¡ª È∂Õ

¿π‘ ¡Ú√ «‹È∑ª Ò¬Δ ¡æ÷ª ªÿÁΔ¡ª È∂ ‘ ÍÒ ‘Δ,

‘؉ Ș Á∂ √ª‘Ú∂∫ ¡æ÷ª ‚πæÒ∑‰Δ¡ª ÚΔ ‘πßÁΔ¡ª È∂Õ

«’ßÈ≈ «⁄ ’Ø¬Δ ‹˜Ï≈ª ˘ ÁæÏ ’∂ ÈæÍ ’∂ æ÷∂◊≈,

’æ÷ª ‘∂· √πÒ∑◊ÁΔ¡ª ¡æ◊ª ÌÛ’‰Δ¡ª ÚΔ ‘πßÁΔ¡ª È∂Õ

√Á≈ È≈ Íø¤Δ ¿π삉 ¡’≈ÙΔ∫ Ëπæͪ ¤≈Úª «‘‰ √Á≈,

⁄Û∑Δ¡ª ‘Ø¬Δ¡ª «√÷ ÍÂß◊ª ¿πμÂ‰Δ¡ª ÚΔ ‘πßÁΔ¡ª È∂Õ

185 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

‘ ◊æÒ ‘Δ √Ófi≈Ú∂ ’Ø¬Δ «¬‘ ’Ø¬Δ Á√± È‘Δ∫,

¡Í‰∂ ¡≈Í ‘Δ ’πæfi ◊æÒª ª √Ófi‰Δ¡ª ÚΔ ‘πßÁΔ¡ª È∂Õ

¡‰÷ª ˘ ‹Á √æ‡ Úº‹∂ ª √ÓfiØ ÓΩ√Ó ¡≈ Í‘πß⁄≈,

Â∂◊ª ‹Á «’ «È’Ò «Ó¡≈ÈØ∫ ÷Û’‰Δ¡ª ÚΔ ‘πßÁΔ¡ª È∂Õ

·Δ’ ˛ «’ Óæ«√¡≈ ÁΔ ≈Â∂ È∂∑∂ fiπßÓ Í≈™Á∂ È∂,

ÁΔÚ≈ÒΔ ÁΔ ≈Â∂ ¡ÀÍ ΩÙÈΔ¡ª ÚΔ ‘π ßÁΔ¡ª È∂Õ

Ìæ‹Δ¡ª Ï≈‘ª ◊Ò ˘ ¡≈Ú‰ Í ‹Ø ◊Ò ‘Δ ÿπæ‡ÁΔ¡ª,

¬∂Áª ÁΔ¡ª «È’ßÓΔ¡ª Ï≈‘ª ’æ‡‰Δ¡ª ÚΔ ‘π ßÁΔ¡ª È∂Õ

ڒ ͬ∂ ª ‘ت Á∂ ‘ª «√ ”Â∂ Â≈‹ «‡’≈™Á∂ ÚΔ,

ڒ ͬ∂ ¡Í‰∂ Ò¬Δ ’Ϫ ÷ØÁ‰Δ¡ª ÚΔ ‘πßÁΔ¡ª È∂Õ

Í≈ ’∂ ¡≈͉≈ ı±È «‹◊ Á≈ ÁΔÚ∂ ‹◊Á∂ ÚΔ æ÷‰∂,

¡Í‰Δ «‹ßÁ ˘ ’Ø‘ ’Ø‘ Úæ‡Δ¡ª Úæ‡‰Δ¡ª ÚΔ ‘πßÁΔ¡ª È∂Õ

«fiÛ’ª, fißϪ √«‘ßÁ∂, Ó≈ª ÷ªÁ∂, Í∂⁄∂ Ò≈™Á∂ È∂,

Ïæ⁄∂ È∂ Â∂ Ïæ«⁄¡ª ◊π æ‚Δ¡ª ´æ‡‰Δ¡ª ÚΔ ‘π ßÁΔ¡ª È∂Õ

ÈÚ∂∫ ’¶‚ Ò≈¿π‰∂, Ò≈‘π‰∂ «Í¤Ò∂ «¬‘ Á√± «‘≈,

‘± ßfi √Ú≈ ‘ß„≈¬Δ¡ª Ú√ª √πæ‡‰Δ¡ª ÚΔ ‘π ßÁΔ¡ª È∂Õ

’π æfi ÌΔÛ∂ ‘ج∂ Á ÷π æÒ∑Á∂ È∂ Â∂ ÷π æÒ∑Á∂ È∂ ΩÙÈÁ≈È,

ÍΩ‰ª Â∂ ÷πÙÏØ¡ª ÓΩ‹ª ´æ‡‰Δ¡ª ÚΔ ‘πßÁΔ¡ª È∂Õ

’Δ ‘Ø«¬¡≈ ‹∂ π æ÷ ÂØ∫ Íø¤Δ ¿πμ‚ ◊¬∂ È∂ √≈∂ ‘Δ,

Á± «’ÂØ∫ «Î ÈÚΔ∫¡ª ‚≈ª Í‘πø⁄‰Δ¡ª ÚΔ ‘πßÁΔ¡ª È∂Õ

Ò«‘ª ˘ ’Δ √Ø’≈ ˛ «¡≈ ’Ω‰ Â∂ ‚πæ«Ï¡≈ ’Ω‰,

Ò«‘ª ‹∂’ Ò«‘ª È∂ ª ¿πμ·‰Δ¡ª ÚΔ ‘πßÁΔ¡ª È∂Õ

‘ Ó«‘«¯Ò √≈Δ ÁΔ √≈Δ ‘πßÁΔ Âª Ï∂-‘ØÙ È‘Δ∫,

’πfi ⁄∂ÂÈ «˜‘Ȫ «Ú⁄ ◊æÒª ‘ØÙ ÁΔ¡ª ÚΔ ‘πßÁΔ¡ª È∂Õ

⁄ß◊Δ ÓßÁΔ ◊æÒ ˘ ÂØÒ‰ Òæ«◊¡ª Âæ’ÛΔ ·Δ’ ÎÛØ,

’≈‰ª «ÁÒ «Ú⁄ ¡Í‰∂ «ÁzÙ‡Δ-’Ω‰ ÁΔ¡ª ÚΔ ‘πßÁΔ¡ª È∂Õ

186 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

ıπÙΔ¡ª ÁΔ ◊æÒ «¬’ ¡æËΔ ÚΔ ÓÈ ÓØ‘ ÒÀ∫ÁΔ ˛ «’™«’,

√π‰Δ¡ª ◊æÒª Ï‘π ¡√Δ∫ ¡¯√Ø√ ÁΔ¡ª ÚΔ ‘πßÁΔ¡ª È∂Õ

‘≈√∂-ıπÙΔ¡ª, ÂØÛ-«Ú¤ØÛ∂ π æ√‰≈ ¡≈Í∂ ÓÈ ‹≈‰≈,

«¬Ù’ Á∂ ≈‘ «Ú⁄ ¡≈™ÁΔ¡ª ¡’√ «¬‘ ÿÛΔ¡ª ÚΔ ‘πßÁΔ¡ª È∂Õ

Ù«‘ ÁΔ ‘ Ó«‘«¯Ò «Ú⁄ Ω‰’ ‹ÒÚ∂, ‘π√È, ÙÏ≈Ϫ Á∂,

Ù«‘Ø∫ Ï≈∑ ‚≈¿π‰Δ¡ª ¸æͪ Â∂ ÓÛ∑Δ¡ª ÚΔ ‘π ßÁΔ¡ª È∂Õ

≈‘ª Á∂ «Ú⁄ ’≈¯Δ ’π æfi ˛ «‚μ«◊¡≈ ‘ π ßÁ≈ ÒØ’ª Á≈,

Í ‡π æ‡ ∂ «ÁÒ, ‡π æ‡Δ¡ª Úß◊ª ¸æ’‰Δ¡ª ÚΔ ‘π ßÁΔ¡ª È∂Õ

ˆÓ Á≈ ÏæÁÒ Ì≈Ú∂∫ «‹ßÈ≈ Ó˜Δ ◊≈Û∑≈ ‘Ø ‹≈¬∂,

¡ÀÈ Âπ‘≈‚∂ ’ØÒ «‹‘∂ ÷πÙΔ¡ª ıÛ∑Δ¡ª ÚΔ ‘πßÁΔ¡ª È∂Õ

«Ù¡ ’‘Ø◊∂ «Ù¡ Ò¬Δ Âª ’æ⁄≈ «ÍμÒ≈ ‘ج∂◊≈,

«Ù¡ ’‘Ø ÒØ’ª Ò¬Δ Í±È ÍπıÂ◊Δ¡ª ÚΔ ‘πßÁΔ¡ª È∂Õ

«ÁÈ ˛ ª ’πfi ÍøË Óπ’≈˙ «¤Í È≈ ‹≈¬∂ ¡ÀÚ∂∫ «ÁÈ,

ÿÏ≈˙ È≈ ≈ª ÂØ∫ «¬‘ Óπ æ’‰Δ¡ª ÚΔ ‘π ßÁΔ¡ª È∂Õ

Ù’Òª Á∂÷ ’∂ «ÁÒ Á≈ ‹≈‰≈ ‚ØÒ √πÌ≈Ú’ Òæ◊Á≈ ˛,

¡ÀÍ ¡’Òª Á∂÷ ’∂ Ù’Òª √Ø⁄ÁΔ¡ª ÚΔ ‘πßÁΔ¡ª È∂Õ

«¬‘ ª ÍÀª Á≈ Ó√Ò≈ ˛ «’ ÂπÈÀ ‘ ‘≈Ò «Ú⁄,

≈‘ª Á≈ ’Δ ˛ ≈‘ª ª Ø’ÁΔ¡ª ÚΔ ‘π ßÁΔ¡ª È∂Õ

ÈΔ∫Áª ‹Ø ı≈Ϫ «Ú⁄ ÒΔ¡ª ¿π‘ ª √πßÁ ı≈Ï Ï‰∂,

‹Ø ¡æ÷ª «Ú⁄ ‘Δ¡ª ÈΔ∫Áª Û’‰Δ¡ª ÚΔ ‘πßÁΔ¡ª È∂Õ

ÁΩÒÂ, «¬ÒÓ, ¡’Ò ÁΔ¡ª Íø‚ª ÏßÈ∑ ÏßÈ∑ æ÷‰ Á≈ ’Δ Ò≈Ì,

Ú‰ Ú≈ÒΔ¡ª Ú√ª È∂ «¬‘ ÚÂ‰Δ¡ª ÚΔ ‘πßÁΔ¡ª È∂Õ

ÓÈ≈ ‘Δ Âª Ò∂÷’ ˘ ˛ ¡Ó ω≈™Á≈ Ô≈ “’ßÚÒ”,

Í∂Í ‹ªÁ∂ ÍÛ∑∂ Â∂ ʪ ʪ ◊ØÙ‡Δ¡ª ÚΔ ‘π ßÁΔ¡ª È∂Õ

187 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

◊ΔÏΔ «ÙÂ∂

’ÁΔ ’ÂÒ ˆΔÏΔ «ÙÂ∂Õ

‘ π ßÁ ∂ Á ± ’ΔÏΔ «ÙÂ∂Õ

‡ªÚ∂∫ ‡≈Ú∂∫ ±‘ Âæ’ ‹ªÁ∂,

Ï‘πÂ∂ ‘ π ßÁ ∂ ‹ΔÌΔ «ÙÂ∂Õ

ÁπÙÓ‰ Á≈ ª ‘æ’ Ï‰ÁÀ, Í

æ÷‰ Ô≈ ’ΔÏΔ «ÙÂ∂Õ

Â’ÁΔª Á≈ Ó≈‰ È≈ ’Á∂,

‘ π ßÁ ∂ ‹ Ø Â’ΔÏΔ «ÙÂ∂Õ

√ Ω Á π æ÷ª Á ∂ Á≈ ± ‘ π ßÁ ∂ ,

ÓπÙ«’Ò «ÓÒ‰ ÂÏΔÏΔ «ÙÂ∂Õ

¿π‘ «ÙÂ∂ ÚΔ ’Δ È∂ «ÙÂ∂,

‹Ø È≈ ‘؉ ‘ÏΔÏΔ «ÙÂ∂Õ

ÏÛ≈ ’πfi ’«‘ «Ò¡≈

ÏÛ≈ ’πfi ’«‘ «Ò¡≈ ‘π‰ ’«‘‰ ˘ Ï≈’Δ «‘≈ ’Δ ˛Õ

Ó◊ «Î ÚΔ «¬‘ Òæ◊Á≈ ˛ «’‘≈ ‹Ø ÓÀ∫ «’‘≈ ’Δ ˛Õ

˛ 屧 ÚΔ ÓØ«Û¡≈ Óπæ÷ √Ø‘«‰¡≈ ’Δ ˛ ıÂ≈¡ Ó∂Δ,

Ó∂∂ Ò¬Δ ¬∂√ ÁπÈΔ¡ª «Ú⁄ «‘≈ Â∂∂ «√Ú≈ ’Δ ˛Õ

È≈ «ÁÈ ˘ ⁄ÀÈ ˛ «’μË∂ È≈ ≈ÂΔ∫ ÈΔ∫Á ÈÀ‰ª ˘,

Ó⁄≈™Á≈ ÙØ ‹Ø «ÁÒ «Ú⁄ «¬‘ ¡≈ΠÁ∂ «‹‘≈ ’Δ Õ

Â∂≈ ‘Δ È≈Ó ‹ÍÁ≈ ‘ª √πÏ∑≈ Ù≈ÓΔ∫ «ÁÈ∂ ≈ÂΔ∫,

ÍÂ≈ È‘Δ∫ «¬√ Â∑ª Á≈ ’πfi Â∂∂ Ȫ «Ú⁄ «Í¡≈ ’Δ ˛Õ

Óπ‘æÏ ’’∂ ÚΔ ÓÈ≈ Óπ‘æÏ Ï≈fi ÚΔ ÓÈ≈,

’Ø¬Δ Áæ√∂ «ÏȪ «¬√ Á∂ Óπ‘æÏ Á≈ «√Ò≈ ’Δ ˛Õ

188 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

È≈ «‹™Á∂ ‘ª È≈ ÓÁ∂ ‘ª Óπ‘ºÏ Á∂ Ó◊ Òº◊ ’∂,

¿∞È∑ª È∂ Î∂ ÚΔ Íπº«¤¡≈ «’ Â∂≈ «Ú◊«Û¡≈ ’Δ ‘ÀÕ

’Á∂ π æ√ÁÀ∫, ’Á∂ ÓßÈÁÀ∫, ’Á∂ ‘æ√ÁÀ∫, ’Á∂ ØÈÀ∫,

˜≈ ◊æÒ ÷ØÒ∑ ’∂ Áæ√Δ∫ ¡‹Ï «¬‘ Ó≈‹≈ ’Δ ˛Õ

ÏÛ∂ ˆÓ È∂ Óπ‘æÏ Á∂ «√Ú≈ ¡À “’ßÚÒ” ÁπÈΔ¡ª «Ú⁄,

Â±ß Ó ‹Ø ¡≈͉≈ ‘Δ «Ò÷ «Ò¡≈ ª «Ò÷ «Ò¡≈ ’Δ Õ

⁄≈ȉ ⁄≈ Î∂≈

⁄≈ȉ ⁄≈-¸Î∂≈ Ó∂≈ ‘π ßÁ≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ

„Ò ⁄æÒΔ ˛ ≈ √Ú∂≈ ‘π ßÁ≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ

«ÁÒ ‘Δ √Δ «¬’ ¡Í‰≈ Òæ◊Á≈ «’ ¿π‘ ÚΔ ‘π‰,

Ó ÀÈ ± ß ¤ æ‚Á≈ ‹ªÁ≈ Â∂≈ ‘ π ßÁ≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ

fiπæ◊Δ¡ª Á∂ «Ú⁄ ⁄≈ȉ Îπæ‡∂ ‘æ’ ‘æ’Á≈ª Á∂,

Ó«‘Òª Á∂ «Ú⁄ ÿØ ‘È∂≈ ‘π ßÁ≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ

√πæÂ≈ ‘Ø«¬¡À∫ ‹≈◊ ˜≈ ’πfi √ØÓÈ ‘Ø Â∂ √Ø⁄,

Âπ Í¬Δ¬∂ ‘π‰ ‘Ø ¡Ú∂≈ ‘π ßÁ≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ

ÏΔÈ Ú‹≈™Á≈ √æÍ ’ΔÒÁ≈ «Úß◊≈-‡∂„≈ ‘Ø,

√ æÍ Á∂ Úª◊ ¡≈Í √Í∂≈ ‘π ßÁ≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ

’ ’πfi ÂØ «Â÷∂Δ Ï√ÂΔ «Ú⁄ ª ‹≈ Íπæ‹Δ¬∂,

ÍÒ ÍÒ √ßÿ‰≈ ‘Ø ‘È∂≈ ‘π ßÁ≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ

‘æ’ «‘¯≈«˜Â æ«÷¡≈ ÁΔ Âª ◊æÒ √πÍÈ≈ ‘جΔ,

¡≈◊± ¡‹’Ò ⁄Ø ´‡∂≈ ‘ π ßÁ≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ

«‹ßÈ≈ È∂ ¿π‘ ˜Ø Ò◊≈™Á∂ ‘Ø fiπ’≈Ú‰ Ò¬Δ,

√æ⁄ Á≈ Í⁄Ó ‘Ø ¿π⁄∂≈ ‘π ßÁ≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ

189 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

‘ØÙ ÁΔ Êª

‘ØÙ ÁΔ Êª ‘Ø ÚΔ ÁΔÚ≈È◊Δ ‘πßÁΔ ◊¬ΔÕ

¡≈Í ¡Í‰∂ ¡≈Í ÂØ∫ Ï∂◊≈È◊Δ ‘πßÁΔ ◊¬ΔÕ

Ó≈ ’∂ Ó≈√±Ó ÿπæ◊Δ¡ª Ó√Ò ’∂ ‘ Óπ√¥≈‘‡,

ÈÙ ¿π√ ÁΔ ‘Ø ÚΔ ÓÁ≈È◊Δ ‘πßÁΔ ◊¬ΔÕ

√Ø«⁄¡≈ √Δ Ø‰’ª Á∂ ±-Ï-± ‘Ø ’∂ Âπª,

Í √Á≈ ‘Δ ±-Ï-± ÚΔ≈È◊Δ ‘πßÁΔ ◊¬ΔÕ

Á∂÷ ’∂ «¬√ ÁΩ ÁΔ ÓÀ∫ Ï∂Ï√Δ ˛≈È ‘ª,

«’™ ’π¯ ÁΔ ‘ ‹◊∑≈ ÍzË≈È◊Δ ‘πßÁΔ ◊¬ΔÕ

ÓÀ∫ «‹Ú∂∫ ¿π√ ÓÈ≈Ú‰ Á≈ ÔÂÈ ’Á≈ «◊¡≈,

‘Ø ÚΔ ◊±Û∑Δ ¿π‘ÁΔ È≈≈˜◊Δ ‘πßÁΔ ◊¬ΔÕ

ÒØ’Â≈ ÁΔ Ò«‘ ‘πßÁΔ Á∂÷ ’∂ Әϱ ‘Ø,

÷πÙ’ ‘≈Ò ‘Ø ÚΔ √’≈ ÁΔ ‘πßÁΔ ◊¬ΔÕ

‘ √¯ Ò≈⁄≈Δ¡ª, ÁπÙÚ≈Δ¡ª È∂ ¡À “’ßÚÒ”,

‘ √Î «Ú⁄ Ï∂-√Ø-√≈Ó≈È◊Δ ‘πßÁΔ ◊¬ΔÕ

√‘≈∂ „±ß‚Á≈

√‘≈∂ ⁄± ß‚Á≈ √ª Ï∂-√‘≈≈ ‘Ø «◊¡≈ ‘ª ÓÀ∫Õ

«¬‘ ’Δ ÂØ∫ ’Δ ÌÒ≈ Ó∂∂ ıπÁ≈≈ ‘Ø «◊¡≈ ‘ª ÓÀ∫Õ

ÓÀ∫ ÂßÁª «ÏıΔ¡ª ˘ √Δ √Ó∂‡‰ Á≈ ÔÂÈ ’ΔÂ≈,

«Ïı ’∂ ‘Ø ÚΔ «¬√ ÂØ∫ ÷Ò≈≈ ‘Ø «◊¡≈ ‘ª ÓÀ∫Õ

¿π‘Á∂ ı Á≈ ¡‹∂ ÓÀÊØ∫ ‘Δ ¿πμ Á∂ È‘Δ∫ ‘Ø«¬¡≈,

ÏÛ≈ ¡«‘√≈√ ‘Δ‰≈ Â∂ È’≈≈ ‘Ø «◊¡≈ ‘ª ÓÀ∫Õ

ÓÀ∫ «ÏßÁ± √Δ «’√∂ «ÏßÁ± ÁΔ ‘πßÁΔ ˛ ÙÈ≈÷ ’Δ,

¿π‘ÁΔ «¬’ ¤Ø‘ Á∂ √Á’≈ ‘Δ Í√≈≈ ‘Ø «◊¡≈ ‘ª ÓÀ∫Õ

190 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

«’√∂ √±‹ Áπ¡≈Ò∂ ÓÀ∫ ÚΔ ËÂΔ Úª◊ ÿπßÓÁ≈ ‘ª,

˜Ó≈È≈ ’«‘ «‘≈ ˛ «’ ¡Ú≈≈ ‘Ø «◊¡≈ ‘ª ÓÀ∫Õ

ÍÂ≈ È‘Δ∫ «’√ ÿÛΔ ’ΩÂ’ ¡‹∂‘≈ ګ¡≈ Ô≈Ø,

«’√∂ ÁΔ Ï≈ Í≈¬Δ Á≈ ‘πß◊≈≈ ‘Ø «◊¡≈ ‘ª ÓÀ∫Õ

Ș≈∂ „±ß‚Á≈ √Δ ÓÀ∫ Â∂ ‘π‰ ¿π‘ „±ß‚Á∂ ÓÀȱß,

ÏÛ≈ ˛≈È ‘ª ıπÁ ‘Δ È˜≈≈ ‘Ø «◊¡≈ ‘ª ÓÀ∫Õ

È≈ ÓπÈ≈√Ï ÒØ’

È≈-ÓπÈ≈√Ï ÒØ’ ‘ ʪ Ø’Á∂ È∂Õ

◊æÒ ÓπÈ≈√Ï ’«Á¡ª ˘ ‡Ø’Á∂ È∂Õ

Ó±÷ª ÁΔ ◊æÒ ’Δ ¡ÀÍ «√¡≈‰∂,

√Ω Á¯≈ ◊æÒ ’È Òæ◊∂ √Ø⁄Á∂ È∂Õ

Î π æÒ Í Àª ‘ ∂· ‹ªÁ∂ È ∂ ÓËØÒ ∂,

ı≈ ‘æʪ È≈Ò ÒØ’Δ∫ ÏØ⁄Á∂ È∂Õ

Ó≈√ ¡Í‰≈ ÓıÓÒΔ∫ ÷Á∂ √‹≈¬Δ,

‘ØȪ Á≈ Ó≈√ ¡ÀÍ ÈØ⁄Á∂ È∂Õ

≈«‹¡ª ‹Ú≈«Û¡ª ’Δ √Ø⁄‰≈ ‘À,

ÒØ’ ÒØ’ª Á≈ ÌÒ≈ ‘Δ √Ø⁄Á∂ È∂Õ

‘π‰ «Ò¡≈’ ‹ª Ù≈¯Â Á∂ È‘Δ∫,

‘π‰ ª √≈∂ Ó≈ÓÒ∂ “¡ÍzØ⁄” Á∂ È∂Õ

‘ØȪ ˘ ‚∂◊ ’∂ ¶ÿ‰≈ ¡◊ª‘ ˘,

“Ó≈‚È” „ß◊ «¬‘ ¡‹Ø’Δ ÍØ⁄ Á∂ È∂Õ

‘μ√ ’∂ Θ ¡Á≈

‘√ ’∂ ¯˜ ¡Á≈ ’«¡≈ ’Õ

ÒØ’ª Ò¬Δ Áπ¡≈ ’«¡≈ ’Õ

191 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

¡¯Ú≈‘ª Î ÀÒ≈¡ È≈ ¡ÀÚ ∂ ∫ ,

Ò Ø’ª ˘ ˆπÓ≈‘ ’«¡≈ ’Õ

Ï≈ ÏπΔ Ï π«¡≈¬Δ ’È≈,

«¬‘ È≈ ÿØ ˆπÈ≈‘ ’«¡≈ ’Õ

¿π√ ÿ ÁΔÚ≈ «’™ È‘Δ∫ ÏˇÁ≈,

‹≈ ’∂ Ô≈ ÍÂ≈ ’«¡≈ ’Õ

ÈÁΔ¡ª È≈Ò∂ ¤ æÍÛ ’Δ È∂?

«ÁÒ ¡Í‰≈ Á«¡≈ ’«¡≈ ’Õ

‹Ø ¡≈͉∂ Ò¬Δ ⁄≈‘π ßȪ ¬∂ ∫ ± ß,

√Ì È≈Ò ¿π‘ ÚÂ≈ ’«¡≈ ’Õ

¶Ó∂ Ø√ ∂ ’Δ ’È∂ È ∂,

‹ÒÁΔ È≈Ò √πÒ≈‘ ’«¡≈ ’Õ

¸μÍ ’ ’∂ ‘π‰

¸μÍ ’ ’∂ ‘π‰ Ï«‘ È‘Δ∫ ‘؉≈Õ

√≈Ê Ø ∫ ¬ ∂Áª «‘ È‘Δ∫ ‘ ؉≈Õ

«‹ßÈ≈ Ê æÒ ∂ Ò«‘ ¸æ’ À ∫  ± ß ,

¬ ∂È≈ √≈ÊØ ∫ Ò«‘ È‘Δ∫ ‘ ؉≈Õ

«¬‘ ª ‘π ßÁΔ ÓÈ ÁΔ „π æ⁄,

¡«‘ ‘ØÚ∂◊≈ ¡«‘ È‘Δ∫ ‘؉≈Õ

‘≈√≈ Â∂≈ ÂÈ ÓÈ ·≈ ∂,

Ø√≈ Â∂≈ √«‘ È‘Δ∫ ‘ ؉≈Õ

‹Ø È‘Δ∫ ’«‘‰≈ ’«‘ ‘Ø ‹ªÁ≈,

‹Ø ’«‘‰≈ ˛ ’«‘ È‘Δ∫ ‘؉≈Õ

Ú◊‰≈ ª Á«¡≈ ω Ú◊‰≈,

ω ÍÈ≈Ò≈ Ú«‘ È‘Δ∫ ‘؉≈Õ

192 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

‘ ÓπÙ«’Ò ¿π√ ‘æÒ ’ ÒÀ‰Δ,

«ÁÒ «Ú⁄ «‹√ Á∂ ÌÀ¡ È‘Δ∫ ‘؉≈Õ

ÏØÒ Ó∂∂

ÏØÒ Ó ∂ ∂ Ó◊ È∂ ˜Ï≈ÈΔ Â∂ΔÕ

◊Δ ÓÀ∫ ◊≈ «‘≈ ‘ª Ú≈ÈΔ Â∂ΔÕ

Ï≈ Ó∂Δ ˘ Ì«¡≈ ‘πß◊≈≈ ˛ ±ß,

«Ó‘Ï≈ÈΔ Â∂Δ «Ó‘Ï≈ÈΔ Â∂ΔÕ

Â∂Δ Âæ’‰Δ ¡‹Ï ’ ◊¬Δ ˛ ˆ˜Ï,

‘Ø ◊¬Δ √≈Δ ‘Δ «˜ßÁ◊≈ÈΔ Â∂ΔÕ

‘ Ø¬Δ Ó ∂ ∂  ∂  ∂Δ √ÚæÒΔ È˜,

‘À «ÈÚ≈«˜Ù Â∂Δ ’ÁÁ≈ÈΔ Â∂ΔÕ

«Í¡≈ Â∂≈ ˛ ÓπßÁΔ ”⁄ Ȉ Úª◊≈,

Ò≈ ’∂ √ΔÈ∂ ÓÀ∫ æ÷Δ «ÈÙ≈ÈΔ Â∂ΔÕ

Ë ˘ √Ø⁄ ⁄≈‘ΔÁΔ ˛ Ë ÁΔ,

’Δ ’ª √Ø⁄ ÓÀ ∫ ¡≈√Ó≈ÈΔ Â∂ΔÕ

Ó≈‰ ’ÈÀ∫ ª ’ «¬Ù’ Â∂ Ó≈‰ ’,

‘π√È Â∂ Ó≈‰ ª ˛ ÈÁ≈ÈΔ Â∂ΔÕ

’Á∂ ÓΩ√Ó

’Á∂ Ó Ω√Ó ’Á∂ π æ÷ª Á∂ √ ß◊ ˛ ˆπ¯Â◊± ’ÁÀÕ

¿π‘ ‘ ÍÒ «˜ßÁ◊Δ ˘ ‹Δ‰ ÁΔ ˛ ‹π√˜± ’ÁÀÕ

√Óª ¡≈¬∂ ÂÒΔ Â∂ «√ «‡’≈ ’∂ ˛ Úª ‘π ßÁ≈,

Ò¬∂ ÒØ‘≈ ª ÁπÙÓ‰ È≈Ò «È‰≈ Á±-Ï-Á± ’ÁÀÕ

¿π‘È∂ «Ò«÷¡≈ ˛ ÍΩ‰ª Â∂ √Á≈ ‘Δ ◊Δ «˜ßÁ◊Δ Á≈,

¿π‘ «¬√ Á∂ ÁØ÷Δ¡ª ÁΔ ÈÙ ¡’√ ¡≈ϱ ’ÁÀÕ

193 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

¿π‘ÁΔ ¸◊ÒΔ ¿π‘ÁΔ «ÈßÁ≈ È‘Δ∫ ¿π√Á≈ √πÌ≈¡ Ô≈Ø,

¿π‘ ’Á≈ ◊æÒ «‹√ ÁΔ ÚΔ ˛ ‘Ø ’∂ ±-Ï-± ’ÁÀÕ

«ÓÒ∂ ˆÓ ‘Δ È∂ ˆÓ Ï∂Ù’ ÍÂ≈ È‘Δ∫ Î∂ ÚΔ «’™ «ÁÒ,

‘Ó∂Ù≈ «˜ ßÁ◊Δ ˘ ‹Δ‰ ÁΔ ˛ ¡≈˜± ’ÁÀÕ

¿π‘ÁΔ «˜ßÁ◊Δ ˛ Ï√ ¬∂ÈΔ ÿØ∫ Á¯Â Â∂ Ú≈Í√ ÿ,

Ï√ «‹™ «˜ßÁ◊Δ ˛ ‹≈ÈÚ ’Ø¬Δ Í≈Ò± ’ÁÀÕ

“’ßÚÒ” ª ¡≈͉∂ ‘Δ «ÁÒ ÁΔ ‘≈Ò √Δ «Ï¡ª ’ΔÂΔ,

Ó◊ Òμ◊ÁÀ «Ï¡ª ‘ «ÁÒ ÁΔ ‘≈Ò ‘±-Ï-‘± ’ÁÀÕ

ı «Ò÷Á∂ ÚΔ Ø∫Á∂

ı «Ò÷Á∂ ÚΔ Ø∫Á∂ «‘ßÁ∂, ÍÛ∑Á∂ ÚΔ Ø∫Á∂Õ

ÈÀ‰-√ª Á∂ ÈΔ ”⁄ ±‘ Á∂ Ú√ È∂ ËØ∫Á∂Õ

˙‘Ȫ Á∂ ÂÈ, ÓÈ, ÏØÒª «Ú⁄ «¤ÛΔ ‘∂ ’ßωΔ,

‘ ◊æÒ ¤æ‚ ¡Ë±Δ Á∂∫Á∂ «‹‘ÛΔ ÚΔ ¤Ø∫‘Á∂Õ

ÍΔÛª È∂ «‹™ «ÓÒ ’∂ ±‘ ⁄ÀÈ «‹‘≈ «ÓÒÁÀ,

÷Ω∂ «’™ «¬√ ±‘ ’ÓÒΔ ˘ ‘≈√∂ È≈ ÍØ∫‘Á∂Õ

‹ª ª Á± ıÒ≈¡ ÚÒ fi≈’∂ ‹ª ¤æª ÚÒ ˘,

÷Ω∂ «’‘Û∂ ı≈¡Ï ◊π¡≈⁄∂ ÈÀ‰ ¿π‘Á∂ ‡Ø∫‘Á∂Õ

«¬ÒÓ È‘Δ∫ «’™ ‘ «ÁÈ √≈‚≈ ⁄ÀÈ ≈ ÒÀ∫Á≈,

÷Ω∂ «’™ ‘ ≈ ‘È∂∂ ÈΔ∫Á ¡≈ ÷Ø∫‘Á∂Õ

≈ÂΔ∫ ¿π√ Á≈ ϱ‘≈ ÷πæÒ∑≈ «‘ßÁ≈ ⁄ΩÛ-¸Íæ‡,

«ÁÈ ⁄Û∑Á∂ Í Ó≈ ’∂ ’πß‚Δ Ï±‘≈ È∂ „Ø∫Á∂Õ

’æ‹Ò Ú≈Ò∂ ÈÀ‰ ¸Ï≈∂ ⁄Û∑ √Δ ‹Á Á∂÷∂,

‘ßfi»¡ª ÁΔ Êª Ò‘± Á∂ ÂπÍ’∂ «ÂÍ «ÂÍ √È ⁄Ø∫Á∂Õ

194 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

’Â≈ ’Â≈ ’’∂

’Â≈ ’Â≈ ’’∂ Ú◊Á∂ Í≈‰Δ ‘ج∂Õ

Í«‘Òª ‘Ø¬Δ ⁄⁄≈ Î∂ ’‘≈‰Δ ‘ج∂Õ

˙‘Δ Ó∂Δ ±‘ Á≈ ⁄≈ȉ ±‘ ÁΔ ÁΩÒÂ,

«‹√ È∂ Ó∂Δ ±‘ ÁΔ ÈϘ ͤ≈‰Δ ‘ج∂Õ

˙‘Δ « ßÁ◊Δ ÁΔ ¡√ÒΔ¡Â ‹≈‰ √’∂◊≈,

«‹√ È∂ «’ ʪ ʪ ÁΔ «Óμ‡Δ ¤≈‰Δ ‘ج∂Õ

¿π‘ ’Δ’ Ëπæͪ ÁΔ Ó˜ ͤ≈‰ √’∂◊≈,

«‹√ È∂ ¡Í‰∂ «√ Â∂ ¤ÂΔ Â≈‰Δ ‘ج∂Õ

◊æÒ ˘ «√∂ Ò◊≈¿π‰≈ Á≈ÈÙÓßÁΔ ˛,

ÚË √’ÁΔ ˛ «‹ßÈΔ ◊æÒ ÚË≈‰Δ ‘ج∂Õ

‡Ø¬∂ ª ʪ ʪ Â∂ Íπæ‡∂ ‹≈ √’Á∂, Í,

ÓπÙ«’Ò ‘πßÁΔ ‹Á ËÂΔ ÍË≈‰Δ ‘ج∂Õ

«‚æ◊∂ Â≈¬Δ∫ ¿π·≈

«’√∂ ˘ ‘ «‚æ◊∂ Â≈¬Δ∫ ¿π·≈ ’∂ ˛ Ó˜≈ ¡≈™Á≈Õ

ÏÙ πˇÁ∂ «’√∂ ˘ ◊ˇ Ò◊≈ ’∂ ˛ Ó˜≈ ¡≈™Á≈Õ

«’√∂ ˘ πæ÷, ÎπæÒ, ϱ‡∂ ¿π‹≈ÛÈ «Ú⁄ ıπÙΔ «ÓÒÁΔ,

«’√∂ ˘ πæ÷, ÎπæÒ, ϱ‡∂ ¿π◊≈ ’∂ ˛ Ó˜≈ ¡≈™Á≈Õ

ÏÛ∂ ÿæ‡ È∂ ‹Ø √π‰Á∂ È∂ «’√∂ ÁΔ ◊æÒ ÷πÙ ‘Ø ’∂,

È‘Δ∫ ª Ï‘π«Â¡ª Â≈¬Δ∫ √π‰≈ ’∂ ˛ Ó˜≈ ¡≈™Á≈Õ

’¬Δ Í≈‰Δ ”⁄ Í≈ ¡ÀÚ∂ ∫ ÓË≈‰Δ ÏÀ· ‹ªÁ∂ È∂,

«’√∂ ˘ ◊æÒ Í ‹ÒÁΔ Óπ’≈ ’∂ ˛ Ó˜≈ ¡≈™Á≈Õ

Ò‘» Á≈ Ò≈Ò ø◊ ‘Δ Á∂÷ ’∂ ‹Ø √«‘Ó ‹≈Á∂ È∂,

¿∞È∑ª ˘ ’Δ ÍÂ≈ ’Δ «√ ’‡≈ ’∂ ‘À Ó˜≈ ¡≈™Á≈Õ

195 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

«’√∂ ˘ Áπ æ÷ ÒØ’ª Á∂ ÿ‡≈ ’∂ ˛ ÷πÙΔ «ÓÒÁΔ,

¡«‹‘∂ ÚΔ È∂ «‹È∑ª ˘ ÚË≈ ’∂ ˛ Ó˜≈ ¡≈™Á≈Õ

’Ø¬Δ Âª æ÷Á≈ ˛ ≈÷Úª ‘ Ï ØÒ ¡Í‰∂ ˘,

«’√∂ ˘ ‘ «’√∂ Â≈¬Δ∫ ÏπÒ≈ ’∂ ˛ Ó˜≈ ¡≈™Á≈Õ

’Ø¬Δ ’ÁÀ «ÁÒª ˘ Í∂٠Ș≈È∂ Ó π‘ æÏ Á∂,

«’√∂ ˘ Í «’√∂ Á≈ «ÁÒ ‹Ò≈ ’∂ ˛ Ó˜≈ ¡≈™Á≈Õ

«¬‘ ¡Í‰Δ ¡Í‰Δ ÂÏΔ¡Â ÂÏΔ¡Â Á≈ ¡√ ‘πßÁÀ,

¿π‹≈ÛÈ «Ú⁄ «’√∂ ˘ Í Ú√≈ ’∂ ˛ Ó˜≈ ¡≈™Á≈Õ

Ï‘π ‹Ø ÍΔ «’√∂ ’ØÒØ∫ ‘Δ ¡’√ Ó≈Á∂ ÏÛ∑’ª,

«’√∂ ‡ªÚ∂∫ ˘ Í ’ØÒØ∫ «Í¡≈ ’∂ ˛ Ó˜≈ ¡≈™Á≈Õ

π√≈ ’∂ ÚÀ Í≈ ’∂ ’Δ «’√∂ ˘ ˛ ıπÙΔ «ÓÒ‰Δ,

ÏÛ≈ Í πæ«√¡ª Â≈¬Δ∫ ÓÈ≈ ’∂ ˛ Ó˜≈ ¡≈™Á≈Õ

«’√∂ ˘ ÚøÈ-√πÚßÈ∂ Îπ æÒ Ó«‘’ª ÓØ∫‘ÁΔ¡ª ¡ÀÍ,

«’√∂ ˘ ÎπæÒ “’À’‡√” Á∂ Ò◊≈ ’∂ ˛ Ó˜≈ ¡≈™Á≈Õ

ÍÂ≈ È‘Δ∫ ÁπÙÓ‰Δ «Ú⁄ ’Δ «’√∂ ˘ ˛ ıπÙΔ «ÓÒÁΔ,

«’√∂ ˘ ÁØ√ÂΔ Á≈ ÎπæÒ ¿π◊≈ ’∂ ˛ Ó˜≈ ¡≈™Á≈Õ

«’√∂ ˘ ˆÀ ‹ª ’«‘ ’∂ Í≈«¬¡≈ ’Δ «ÓÒ∂ Ô≈Ø,

«’√∂ ˘ ¡≈͉≈ ‹Á «’ ω≈ ’∂ ˛ Ó˜≈ ¡≈™Á≈Õ

¸≈ ’∂ Ș ‹Ø ¶ÿÁ∂ ¿πÈ∑ª ˘ ’Δ ÍÂ≈ ‘؉≈,

‹Ø Șª È≈Ò È˜ª ˘ «ÓÒ≈ ’∂ ˛ Ó˜≈ ¡≈™Á≈Õ

«’√∂ Á≈ ‘æ’ ‹Ø ÷ªÁ∂ «’Ú∂∫ ¿π‘ ‹≈‰ √’Á∂ È∂,

’Ó≈¬Δ ‹Ø Á√ª È‘πß¡ª ÁΔ ÷≈ ’∂ ˛ Ó˜≈ ¡≈™Á≈Õ

’Ø◊∂ ȯª ª ȯª ‘Δ «ÓÒ‰Δ¡ª ¡æ◊Ø∫,

«ÓÒ∂◊≈ «Í¡≈ ‘Δ Â∂ «Í¡≈ Í≈ ’∂ Ó˜≈ ¡≈™Á≈Õ

Ó˜≈ ¡≈™ÁÀ «¬Ù’ ÁΔ Ï≈ ‹∂ ¶ÓΔ ÂπΔ ‹≈¬∂,

«ÈßÂ, «¬√ ’Ê≈ ˘ ’Δ Óπ’≈ ˛ Ó˜≈ ¡≈™Á≈Õ

196 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

‘È∂ ∂ Á ∂ Ú‰‹ ’’∂ ÚÍ≈Δ √ Ø⁄Á∂ È ∂ ’Δ,

˜≈ Á∂÷Ø «’Ú∂∫ ÁΔÚ∂ ‹◊≈ ’∂ ˛ Ó˜≈ ¡≈™Á≈Õ

¡ÈØ÷≈ Ú‰‹ «¬‘ Ô≈Ø ¡‹Ï ¡ßÁ≈‹ È∂ «¬√Á∂,

Ú¯≈ «Ú⁄ ª «ÓÒ‰ ÁΔ Êª ◊π¡≈ ’∂ ˛ Ó˜≈ ¡≈™Á≈Õ

«’√∂ ˘ Í≈ ’∂ ◊ÒÚæ’ÛΔ ÷πÙΔ ÁΔ «¬ß‘≈ Á∂÷Ø,

Âß◊ª «¤ÛÁΔ¡ª È∂ ‘æÊ «ÓÒ≈ ’∂ ˛ Ó˜≈ ¡≈™Á≈Õ

’ª «√‹Á≈ «’√∂ Ù≈‘ ˘ È‘Δ∫ ÓπÓ«’È “’ßÚÒ” ˘ ª,

◊ΔϪ ÁΔ ÁÒ∑Δ‹∂ «√ fiπ’≈ ’∂ ˛ Ó˜≈ ¡≈™Á≈Õ

Ô≈ª È≈Ò Ï‘≈ª

Ô≈ª È≈Ò Ï‘≈ª ‘ π ßÁΔ¡ª È∂ Ô≈ ØÕ

Ó«‘’ÁΔ¡ª ◊πÒ˜≈ª ‘πßÁΔ¡ª È∂ Ô≈ØÕ

«‹√ «‘ßÓ «Ú⁄ È≈ ÂÁÏΔ ÿπˇΔ ‘ØÚ∂,

¿π√ «‘ßÓ ˘ ‘≈ª ‘π ßÁΔ¡ª È∂ Ô≈ØÕ

fiπæ◊Δ¡ª Á∂ «Ú⁄ Òæ◊ÁÀ √±‹ Ú◊≈ ’πæfi,

◊æÒª ÿ √Á≈ª ‘ π ßÁΔ¡ª È∂ Ô≈ ØÕ

¿π√ ÿ È∂ „«‘‰≈ ‘Δ „«‘‰≈ «‹√ ÿ «Ú⁄,

‚ØÒÁΔ¡ª ÁΔÚ≈ª ‘ π ßÁΔ¡ª È∂ Ô≈ ØÕ

˜ Ø≈Ú Á≈ √ æÂΔ ∫ ÚΔ‘Δ ∫ √ Ω ‘ π ßÁ À ,

¿π√ ˘ æÏ ÁΔ¡ª Ó≈ª ‘πßÁΔ¡ª È∂ Ô≈ØÕ

‹Á ÚΔ ¡‰÷ª ˘ ’Ø¬Δ Úß◊≈ Ï‘∂,

÷Û’ÁΔ¡ª ÂÒÚ≈ª ‘π ßÁΔ¡ª È∂ Ô≈ØÕ

È≈Ò «√ª Á∂ ÙØÌÁΔ¡ª Í Ï≈fi «√ª,

πÒ ‘Δ¡ª Á√Â≈ª ‘π ßÁΔ¡ª È∂ Ô≈ØÕ

Ï ±‘≈ ‹Á ÚΔ ÷ Ø‘Òª ÍΔÛª Ï ±‘ ∂ ” ∂,

÷Û∑Δ¡ª ÏßÈ∑ ’Â≈ª ‘π ßÁΔ¡ª È∂ Ô≈ØÕ

197 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

¡Í‰≈ Íz¤≈Úª ÚΔ ◊π ßÓ ‘ Ø ‹ªÁ≈ ˛,

«√ ‹Á «√÷ ÁπÍ«‘ª ‘πßÁΔ¡ª È∂ Ô≈ØÕ

Ïπ˜«ÁÒ Ïπ æÒ∑Δ ‘π ßÁ∂ ÂÒ∂ «ÓßȪ È∂,

ÓÁª Ó± ß‘ ÒÒ’≈ª ‘π ßÁΔ¡ª È∂ Ô≈ØÕ

ÒØ’ª ÁΔ Êª Í»‹‰ ‹Ø’ª ˙‘Ȫ Ò¬Δ,

«Ë’≈ª «Ë’≈ª ‘π øÁΔ¡ª È∂ Ô≈ØÕ

ÁΔÚ∂ ‹◊≈

ÁΔÚ∂ ‹◊≈ ’∂ æ«÷˙,

È∂∑ ∂ «÷ø‚≈ ’∂ æ«÷˙Õ

π æ√ ∂ ÓÈ≈ ’∂ æ«÷˙,

«Óμ ω≈ ’∂ æ«÷˙Õ

ˆÓ ˘ ˛ ’Δ ÏπÒ≈‰≈,

ıπÙΔ¡ª ÏπÒ≈ ’∂ æ«÷˙Õ

‘ ‘≈Ò «˜ßÁ◊Δ ˘±,

«˜ßÁ◊Δ Ï‰≈ ’∂ æ«÷˙Õ

◊æÒª Í π≈‰Δ¡ª ˘,

«ÁÒ ”⁄Ø∫ ÌπÒ≈ ’∂ æ«÷˙Õ

Δfiª ’π¡≈Δ¡ª ˘,

æ«÷˙ Ï⁄≈ ’∂ æ«÷˙Õ

‹Ø ‹Δ ’∂ ÒÚª◊∂,

√Ì ’πfi «Ò¡≈ ’∂ æ«÷˙Õ

fiØÒΔ Í π¡≈ ÒÚª◊∂,

√ΩÁ∂ ÂπÒ≈ ’∂ æ«÷˙Õ

Ò≈¿π‰∂ ÈÚ∂∫ ’¶‚,

«Í¤Ò∂ ´‘≈ ’∂ æ«÷˙Õ

198 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

‹Δ ª ’ÁÀ

‹Δ ª ’ÁÀ ؘ ÂÀ鱧 ı «Ò÷ªÕ

’’∂ ¡≈͉∂ ÷±È Á∂ Á√ı «Ò÷ªÕ

ı Ó∂≈ Áæ√∂◊≈ ¡Í‰∂ ¡≈Í ‘Δ,

¡≈Í ’Δ ÓÀ∫ ¡≈Í‰Δ Ï≈Ï «Ò÷ªÕ

¡æ «ÿÈ≈¿π‰≈ ’Ó ‹∂ Íπæ¤Ø Âπ√Δ∫,

¿π‘ ÓÈπæ÷ª È≈Ò ˛ ȯ «Ò÷ªÕ

Ï∂-Ú¯≈¬Δ, fi±·, «ÈßÁ≈, ¸ˆÒΔ¡ª,

ÁØ√ª ÁΔ ˛ «¬‘Ø ı√Ò «Ò÷ªÕ

Ó∂«¡ª ˜ıÓª ˘ ≈˜Δ ’È ÁΔ,

«√Î Â∂∂ ’ØÒ ˛ ÙÎ’Â «Ò÷ªÕ

‹Ø √Ó∂ ∫ Á≈ √æ⁄ ’«‘‰Ø∫ Ú‹ÁΔ,

¿π‘ ’ÒÓ È≈Í≈’ Ï∂-ˆÀ «Ò÷ªÕ

√ Ø⁄ È≈ «’ Á∂÷Á≈ ’Ø¬Δ È‘Δ∫,

ÓÀ∫ Â∂Δ ‘ √Ø⁄ ‘ ‘’ «Ò÷ªÕ

Ó≈‰ Â∂ √ÈÓ≈È √Ì È∂Â≈ Ò¬Δ,

√«‘ ‘Δ Ù«ÓßÁ◊Δ ıÒ’Â «Ò÷ªÕ

«ÁÒ ”⁄ ’Ø¬Δ ⁄≈¡ È‘Δ∫ ¿πÂÙ≈‘ È‘Δ∫,

’Δ «’√∂ ˘ ⁄≈¡ «Ò÷ª ⁄≈‘ «Ò÷ªÕ

‘ØȪ ‘æʪ Á∂ ÚÒ ‘Δ Á∂÷ È≈,

Â∂«¡ª ‘æʪ ”⁄ ˛ Ï’Â «Ò÷ªÕ

ÍΔÛ ¡Êª ÁΔ ¿πÿÛ ‘Δ ¡≈¬∂◊Δ,

ı ⁄≈‘∂ «’ßÈ≈ ÚΔ ÓÀ∫ ıπÙ’Â «Ò÷ªÕ

’ÒÓ ÎÛ ’∂ ‘æÊ «Ú⁄ ÂÁÏΔ ÁΔ,

¡≈Í‰Δ ÓÀ∫ ¡≈Í ‘Δ «’√Ó «Ò÷ªÕ

199 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

’Ó Ó∂≈ ËÓ Ó∂≈ ’«‘ «‘≈,

¡≈¿π‰ Ú≈ÒΔ ˛ Â∂Δ Ù≈Ó «Ò÷ªÕ

Â∂Δ ¡≈Á ’πÎ ˛ 屧 ’πÎ «Ò÷,

Í Ó∂Δ √æ⁄ «Ò÷‰ ÁΔ ¡≈Á «Ò÷ªÕ

«ÂÛ«’¡≈ ‘πßÁ≈ ˛ Â∂≈ √æ⁄ ‘Ó∂Ù,

ÓÀ∫ ‹ÁØ∫ ÚΔ √æ⁄ «Ò÷ª √≈Ï «Ò÷ªÕ

ÓÀ ∫ «Ò÷ª ‹Ø ÚΔ «Ò÷ª Í»Δ Â∑ª

’’∂ ¡Í‰Δ ±‘ ÂØ∫ Á«¡≈¯Â «Ò÷ªÕ

‹∂  ± ß Á ΩÒÂÓßÁ ‘ ؉≈ ÒØ⁄ÈÀ ∫ ,

¡≈ Â∂∂ Ȫ ÁÁ ÁΔ ÁΩÒ «Ò÷ªÕ

ÒÀ «◊¡≈ ‹Ø ı≈Ï √≈‚∂ Ú◊Ò≈,

‘ج∂◊Δ Ò≈˜Ó ¿π‘ÁΔ Áπ◊ «Ò÷ªÕ

˜«‘ ª ‘πßÁΔ ˛ Ï∂Ù’ ˜«‘ ‘Δ,

‹∂ Â∂ ∂ ‘ æÊ Ø ∫ «ÓÒ∂ ¡ß«Óz «Ò÷ªÕ

‘ ıπÙΔ ‘ ‹ÙÈ «Ú⁄ Ù≈«ÓÒ Âπ√Δ∫,

˛ Ó∂Δ ‘ ˆÓ Á∂ «Ú⁄ «Ù’ «Ò÷ªÕ

«˜ßÁ◊Δ Á≈ √≈¯ ÓÂÒÏ ‘Ω ∫√Ò≈,

‘Ø ÚΔ «¬’ ¡Ê ˛ «Ó‘È «Ò÷ªÕ

ÍÀ ‘ ∂·ª ˛ Ó∂ ∂ «◊ÚΔ ˜ÓΔÈ,

«√ Ó∂∂ Â∂ ˛ Í≈¬Δ ¤æ «Ò÷ªÕ

‘ ’ÁÓ Â∂ ˛ √Â≈«¬¡≈ «˜ßÁ◊Δ,

«˜ßÁ◊Δ Ò¬Δ Î∂ ÚΔ ¿∞√ «Ò÷ªÕ

Á«¡≈Úª «ÓÒ‰ √ÓπßÁ

Á«¡≈Úª ˘ «ÓÒ‰ √ÓπßÁ Ò«‘ Ò«‘ ˘ Ó⁄Ò «ÓÒ∂Õ

«¬’ Á±‹∂ ˘ ‘æ√ Óπ√≈«Î ’ ’∂ ÍÀ ∫‚≈ √ÎÒ «ÓÒ∂Õ

200 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

±‘ ÁΔ πæ «Ú⁄ ’Ø√Δ ËπæÍ «Ú⁄ ÍÛ∑Δ¬∂ ‚±ßÿΔ ¸æÍ «Ú⁄ Ï«‘,

√≈Á∂ ÙÏÁª ‚± ßÿ ∂ ¡Êª Ú≈ÒΔ ‹∂’ ˆ˜Ò «ÓÒ∂Õ

¿π√ ˘ ¡Í‰Δ √Δ «Ú⁄ √ÓØ Òª ÈÀ‰Δ∫ ‹Û Òª ÓÀ∫,

‹π◊˘ Úª◊ «fiÒ«ÓÒ ’ÁΔ ‹∂ ¿π‘ √πøÁ Ù’Ò «ÓÒ∂Õ

¡≈Í≈-Ë≈ÍΔ ÷ Ø‘≈-«÷μ⁄Δ Â∂ Ï ∂-Ó ßÂÚ √Ø⁄ª ˘,

̇’∂ ’ÁÓª ˘ ≈‘ Òæ̉ Ï∂-Ú√Ò≈ ˘ Ú√Ò «ÓÒ∂Õ

’Ø√Δ¡ª Ëπæͪ, ·ß‚Δ¡ª ¤≈Úª, Ó«‘’Δ¡ª ÍΩ‰ª, «’μÊ∂ È∂?

¡√ÒΔ ±‘ª, ¡√ÒΔ ‘≈√∂ ÁΔ Êª ‘ ʪ È’Ò «ÓÒ∂Õ

ÏØÒ «Í¡≈∂ √πÍÈ Ùß◊≈∂, ‘Ê «Ú⁄ Â≈∂ √Ì Ò≈∂,

’±Û ÒÎ≈Î∂ ◊æÒª Ï≈ª √æ÷‰∂ √Ì Ï∂-¡ÓÒ «ÓÒ∂Õ

È∂∑ ˘ ⁄≈ȉ ≈‘ ˘ Óß«˜Ò Â∂ ı≈Ϫ ˘ ¡√ÒΔ¡Â,

Îπ æÒª ˘ ‘ ß◊ «ÓÒ∂ Â∂ ËÂΔ ˘ ‘ Î√Ò «ÓÒ∂Õ

¡≈÷Δ ∫  ∂ ∂ Ô≈, Í Ø ’ ∂ ı≈, Ò¬Δ È∂ ‘≈ ÷Û∂,

¡≈™Á≈ ‹ªÁ≈ ≈‘ «Ú⁄ ‹∂ “÷πÙÚß” «ÓÒ∂ ‹ª “’ßÚÒ” «ÓÒ∂Õ

’Á∂ Áπμ÷ «’√∂ Á≈ Úß‚≈

’Á∂ Áπ÷ «’√∂ Á≈ Úß‚≈ ’∂ ª Á∂÷Δ∫Õ

˛ «ÓÒÁΔ ÷πÙΔ ‹Ø ’Ó≈ ’∂ ª Á∂÷Δ∫Õ

π¡≈ ’∂ «’√∂ ˘ ’Δ «ÓÒ‰≈ ˛ ÂÀȱ ß ,

 ± ß Ø ∫Á ∂ «’√∂ ˘ ‘√≈ ’∂ ª Á∂÷Δ ∫Õ

ω≈«¬¡≈ ‹∂ ÁπÙÓ‰ ª ’Δ ˛ ω≈«¬¡≈,

± ß ¡Í‰≈ «’√∂ ˘ ω≈ ’∂ ª Á∂÷Δ∫Õ

‹∂ «ÁÒ ÁΔ ÚΔ≈ÈΔ ˘ ¡≈Ï≈Á ’ÈÀ∫,

屧 «¬√ «Ú⁄ «’√∂ ˘ Ú√≈ ’∂ ª Á∂÷Δ∫Õ

 ∂ ∂ È≈Ò Èæ⁄Á≈ ˛ Ó≈‘ ΩÒ ’Δ’,

± ß ÓÈ ÓØ ¡Í‰≈ È⁄≈ ’∂ ª Á∂÷Δ∫Õ

201 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

± ß ÓæÊ∂ ”Â∂ Í≈ «Â¿±ÛΔ¡ª ¶ÿ ‹≈ÈÀ∫,

˜≈ «¬√ ¯ Óπ√’≈ ’∂ ª Á∂÷Δ∫Õ

«’Ú∂ ∫ «‹ ßÁ «Óμ‡Δ ÂØ ∫ √ ØÈ≈ ‘ À ‘ π ßÁΔ,

± ß Í≈√ Ó π‘ æÏ ¤π‘≈ ’∂ ª Á∂÷Δ ∫Õ

«’Ú∂∫ «ÂÂÒΔ¡ª Èæ⁄ÁΔ¡ª ¡≈™ÁΔ¡ª È∂,

屧 ÎπæÒ ◊Ó«Ò¡ª «Ú⁄ ¿π◊≈ ’∂ ª Á∂÷Δ∫Õ

Ș «ÓÒ«Á¡ª «ÁÒ ˘ ‘Ø ’Δ ˛ ‹ªÁ≈,

«¬‘ Șª «’√∂ È≈Ò «ÓÒ≈ ’∂ ª Á∂÷Δ∫Õ

«¬‘ ≈‘ «Ú⁄ «Í¡≈ ‹Ø Óπ‘æÏ ”⁄ ÓØ«¬¡≈,

«¬‘ ÓÀ∫ ‘Δ È≈ ‘ØÚª «‘Ò≈ ’∂ ª Á∂÷Δ∫Õ

Ú◊≈¬∂ ‹∂ ¡Í‰Δ ‘Δ ÷≈ ª ’Δ ˛,

± ß ‘ßfi ± «’√∂ Ò¬Δ Ú◊≈ ’∂ ª Á∂÷Δ∫Õ

± ß ’«‘Ȫ ÏπΔ ˛ ÏπΔ ÓÀ¡ ÏπΔ ˛,

˜≈ ‹≈Ó ‘ Ø ∫·Δ ∫ ¤ π‘≈ ’ ∂ ª Á∂÷Δ ∫Õ

«¬‘ ¿π‘ ª È‘Δ∫ ‹Ø Â∂∂ «ÁÒ ”⁄ Ú√Á≈,

± ß Á∂÷Δ ∫ Ș ˘ ÿπÓ≈ ’∂ ª Á∂÷Δ∫Õ

ÎÛ≈Úª◊∂  ÀÈ ± ø ¡√Δ ∫ ‹≈È ¡≈͉Δ,

˜≈ ‘ ºÊ ¡Í‰≈ ÎÛ≈ ’∂ ª Á∂÷Δ ∫

⁄Û∑Δ ÍΔ∫ÿ ‹∂ ’æ«Ò¡ª ‘Δ Âª ’Δ ˛,

’Á∂ È≈Ò √≈‚∂ ⁄Û∑≈ ’ ∂ ª Á∂÷Δ ∫Õ

± ß Á ∂÷Δ ∫ «’Ú∂ ∫ Â≈∂ ⁄Û∑Á∂ «ÁÈ∂ ‘Δ,

“’ßÚÒ” ˘ “’ßÚÒ” ’«‘ ÏπÒ≈ ’∂ ª Á∂÷Δ∫Õ

« øÁ◊Δ Á∂ ≈‘

«˜ßÁ◊Δ Á∂ ≈‘ ”⁄ ¡’√ «ÓÒÁΔ¡ª,

·Ø’ª, Ò≈⁄≈Δ¡ª, Âß◊-Á√ÂΔ¡ªÕ

202 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

ˆÓ ¡√≈‚∂ ª ¡√ª ˘ ¡≈ «ÓÒ∂,

√≈‚Δ¡ª ÷πÙΔ¡ª È∂ «’æÊ∂ ÿæÒ ”ÂΔ¡ªÕ

‘ π‰ Âπ‘≈‚≈ ‘ æ’ Ï‰ÁÀ Ò≈ ÒÚØ,

Ò≈‘ «Á˙ √Ì Èª Ó∂∂ ÁΔ¡ª ÂıÂΔ¡ªÕ

‘ Ø Ó ∂≈ ‘ Ω ∫√Ò≈ ‘ π ßÁ À Ï π¶Á,

«‹ßÈΔ¡ª ÚË ’∂ Â±æ ’ÁÀ∫ √ıÂΔ¡ªÕ

‹≈‰ÁÀ ±¯≈È ‘Δ Ï æ√ ‹≈‰ÁÀ,

«’√ ¯ ÒÀ ‹≈‰Δ¡ª È∂ ’ÙÂΔ¡ªÕ

Ú‹ ‘∂ Ú≈‹∂ ıπÙΔ Á∂ «¬√ ¯,

˙√ Í≈√∂ ¿π μ·ÁΔ¡ª È∂ ¡ÊΔ¡ªÕ

«‹™«Á¡ª ˘ È≈ «’√∂ È∂ ◊Ω«Ò¡≈,

Ó ◊¬∂ ª Î ØÒÁ∂ È ∂ ¡√ÂΔ¡ªÕ

‹Á ’Á∂ ÚΔ È∂ «Èˆ≈‘ª ̇’Δ¡ªÕ

¡≈‰ ’∂ «⁄‘∂ Â∂∂ Â∂ ¡‡’Δ¡ªÕ

È∂∑Δ¡ª Òæ÷ «Ï‹ÒΔ¡ª √Δ ’Û’Δ¡ª,

Í Óπ√≈«¯ √ÓfiÁ∂ ’Δ ËÓ’Δ¡ªÕ

ÒÀ ÒÚØ ‹∂ ÒÀ‰Δ¡ª ’πfi Ï⁄ÁΔ¡ª,

̇’‰≈, ÚΔ≈ÈΔ¡ª, ’πfi ÂÒıΔ¡ªÕ

ӱߑ-ÓπÒ≈‘‹∂, ¸◊ÒΔ¡ª, ⁄≈Ò≈’Δ¡ª,

÷Ø‡Δ¡ª È∂ Ë∂ÒΔ¡ª Í ⁄ÒÁΔ¡ªÕ

«¬Ù’ ˘ ˛ Ó≈«¡≈ Ò≈⁄≈Δ¡ª,

‘π√È ˘ ˛ Ó≈«¡≈ ıπÁˆ˜Δ¡ªÕ

«ÓÒÁΔ¡ª Șª ‹ÁØ∫ Șª Á∂ È≈Ò,

«Î ˜Ó≈È≈ ‹≈‰ÁÀ ’Δ ’ÁΔ¡ªÕ

Óπ æÒ Â≈Ø ÒÀ ÒÚØ √Ì ’πfi «ÓÒ∂,

¬∂√ ʪ È∂ √Ì √π◊≈ª «ÓÒÁΔ¡ªÕ

203 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

Âı ¬∂Ê ∂ Â≈‹ ÚΔ ¬ ∂Ê ∂ ‘ ∂,

’Δ ’Ø◊∂ «√ √‹≈ ’∂ ’Ò◊Δ¡ªÕ

Ï∂-«‘Ó ÓΩ√Ó

˛ Ï∂-«‘Ó ÓΩ√Ó ‘Ú≈ Ï∂-Ô’ΔÈΔÕ

¸Î∂ ∂ ¿ π◊Δ ‘ Î√Ò ˛ ÈÁΔÈΔÕ

ÏÛΔ √ Ø⁄ ˛ ˙√ ÁΔ ¡≈¯ΔÈΔ,

¿π‘ «’μ’ Á∂ √æ’ ˘ ’‘∂ Á≈Ò⁄ΔÈΔÕ

¿π‘ ÓØ‘ ÂØ∫ ˛ ’Ø≈ √ı≈Ú ÂØ∫ √æ÷‰≈,

È‘Δ∫ ¡≈ÁÓΔ ˛ ¿π‘ Ôß ÓÙΔÈΔÕ

È‘Δ∫ √ÓfiÁ≈ ¿π‘ «ÁÒΔ ‹˜«Ï¡ª ˘,

ÚÎ≈ ÁΔ Óπ‘æÏ ÁΔ Ï≈Δ’-ÏΔÈΔÕ

¿π‘ ¡Í‰Δ ‘Δ Ì≈Ù≈ ÂØ∫ ÓπÈ’ ‘Ø«¬¡≈,

ÍÛ∑ ∂ ¯≈√Δ Ï ØÒÁ≈ ˛ ÒÂΔÈΔÕ

¿π‘ ËÓª Â∂ ’Óª ÂØ∫ «‘ßÁ≈ Í∂ ˛,

¿π‘Á≈ ËÓ ÍΔ‰≈ «ÍÒ≈¿π‰≈, ß◊ΔÈΔÕ

¿π‘ ‘æ’ Ó≈ ’∂ ‘ØȪ Á≈ ‘Δ ıπÙ ˛,

Â∂ «‘ßÁ≈ ˛ ¡’√ Í√ΔÈØ Í√ΔÈΔÕ

«ÁÒ ¡’√ ‘Δ

«ÁÒ ¡’√ ‘Δ Ø‰ «‹‘∂ ˘ ’Á≈ ˛Õ

Ëπ ¡ßÁ ’πfi ‘؉ «‹‘∂ ˘ ’Á≈ ˛Õ

Í«‘Òª ‘æ√ ‘∂ √Δ Î∂ ¡⁄≈È’ ‘Δ,

‘ßfi± ¡æ÷ ”⁄Ø ∫ ⁄؉ «‹‘∂ ˘ ’Á≈ ˛Õ

Îπ æÒª ˘ ª Á± Ø ∫ ‘Δ Â’ ÒÀ ∫Á∂ ÈÀ‰,

«ÁÒ Í Ó«‘’ª ¤Ø‘‰ «‹‘∂ ˘ ’Á≈ ˛Õ

204 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

¿π√ Á≈ «ÁÒ ’Δ «Ó«Ò¡≈ «’ Íπæ¤ ‘Δ È≈,

¡Í‰≈ ‘Δ «ÁÒ ÷؉∑ «‹‘∂ ˘ ’Á≈ ˛Õ

ʪ ʪ Â∂ «÷μÒ∂ ¸‰ ÓØÂΔ √æ˪ Á∂,

Ó≈Ò≈ «Ú⁄ Íz ؉ «‹‘∂ ˘ ’Á≈ ˛Õ

ÎπæÒª ’ØÒØ∫ ¶ÿ«Á¡ª «ÁÒ ¡’√ ‘Δ,

Îπ æÒª Ú◊≈ ‘؉ «‹‘∂ ˘ ’Á≈ ˛Õ

Ï‘πÂΔ «ÁÒ⁄√ÍΔ

¿π√ ÁΔ Ï‘πÂΔ «ÁÒ⁄√ÍΔ Âª ’Ϫ Ï≈∂ √ΔÕ

‹ª «Î ¿π√ ÁΔ «⁄ßÂ≈ ’æÒ∑ ÁΔ¡ª ıϪ Ï≈∂ √ΔÕ

‡πæ‡∂ Â≈∂ «‹‘Δ¡ª ◊æÒª ¿π‘Á∂, ‹˘È ÁΔ¡ª,

√±‹ Ú◊Δ¡ª ◊æÒª √≈‚Δ¡ª √Ϫ Ï≈∂ √ΔÕ

¿π‘ ª ◊æÒ Á≈ ◊πæ√≈ ’’∂ ¡ÀÚ∂∫ ÏÀ· ◊¬∂,

√≈‚Δ ◊æÒ Á≈ ‹◊Á∂ «˜‘È ÓπÁæϪ Ï≈∂ √ΔÕ

˙‘Ȫ ˘ √Øˉ Ï≈∂ ª Ùæ’ È‘Δ∫ √Δ, Í,

√Øˉ ÁΔ Âª Í«‘ÒΔ ◊æÒ ÓπıæϪ Ï≈∂ √ΔÕ

¿π‘Ȫ ÁΔ ’πÏ≈ÈΔ ⁄⁄∂ ÷±Ï «¤Û∂, ¡ÀÍ,

ÁæÏΔ ÁæÏΔ ◊æÒ ¿πÈ∑ª Á∂ ‡æϪ Ï≈∂ √ΔÕ

ÌΔÛ ”⁄ ÒØ’ª Á∂ «˜‘Ȫ «Ú⁄ ÁΔÚ∂ ‹◊ ¿π·∂,

Ø‘ «Ú⁄ ¡≈¬∂ ◊æÒª ’Á∂ ˜Ïª Ï≈∂ √ΔÕ

Á∂ «‘ª ¡≈Ú≈˜

Á∂ «‘ª ¡≈Ú≈˜ «⁄ ÂØ∫ ÏØÒÁ≈ ’Ø¬Δ È‘Δ∫Õ

ÓÀ∫ ÷Û∑≈ ‘ª Ï≈∑ ϱ‘≈ ÷ØÒ∑Á≈ ’Ø¬Δ È‘Δ∫Õ

√«‘ÓΔ¡ª Ëπæͪ Â∂ ¤ªÚª πæ÷, ÍΩ‰ª È∂ ¿πÁ≈√,

Í «’Â∂ Íø¤Δ ‘Ú≈ «Ú⁄ ÂØÒÁ≈ ’Ø¬Δ È‘Δ∫Õ

205 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

‘Ø¬Δ ÓπμÁ ’ßÈ Ó∂∂ √«‘’Á∂ «‹√ ◊Δ ˘,

ÏØÒ ¿π√ Á∂ ’ßÈ ”⁄ Ó∂∂ ÿØˇÁ≈ ’Ø¬Δ È‘Δ∫Õ

ÓÀ∫ ◊π¡≈⁄Δ Ú√ ڪ◊ ’Δ ÍÂ≈ «’æÊ∂ «Í¡ª,

ÍæÂfiÛª Á∂ Íæ«Â¡ª ˘ ‡ØÒ∑Á≈ ’Ø¬Δ È‘Δ∫Õ

Ù«‘ ˛ Â∂ Ù«‘ «Ú⁄ ˛ Ú≈’¯ª ÁΔ ÌΔÛ, Í,

ÂÈ Á∂ È∂Û∂ Ï‘π «ÁÒ Á∂ ’ØÒ Á≈ ’Ø¬Δ È‘Δ∫Õ

‹∂ «’Â∂ «ÁÒÁ≈ ‘ØÚ∂ ª «ÁÒª ÁΔ Áæ√Δ¬∂,

Ô≈ Ï≈fiØ∫ «ÁÒ Á∂ Áπæ÷Û∂ ÎØÒÁ≈ ’Ø¬Δ È‘Δ∫Õ

ÁØ√ÂΔ Ò¬Δ ÷±È ‚ØÒ∑‰ ÁΔ «’‘È∂ ’ΔÂΔ ◊æÒ,

ÁØ√ÂΔ Ò¬Δ ‘π‰ ª Í≈‰Δ ‚ØÒ∑Á≈ ’Ø¬Δ È‘Δ∫Õ

Ï∂-’√ª, Ó˜Ò±Ó ÒØ’ª Á≈ È≈ ’Ø¬Δ «¬√ Â∑ª,

«‹√ Â∑ª ˛ ÷±‘ ”⁄ «‚æ◊∂ ‚ØÒ Á≈ ’Ø¬Δ È‘Δ∫Õ

«’≤øfi Ì≈™ÁΔ¡ª

«’ßfi Ì≈™ÁΔ¡ª ’ßȪ ˘ Â’ÁΔ ÁΔ¡ª ◊æÒªÕ

√π‰ Ò¬Δ¡ª È∂ ‹ÁØ∫ ÁΔ¡ª ÂÁÏΔ ÁΔ¡ª ◊æÒªÕ

√±Â ª Ï∂Ùæ’ ˛ ¿π√ ÁΔ «Ú√ ◊¬Δ √≈˘,

‘Δ¡ª ¡ÀÍ Ô≈Á ¿π‘ÁΔ Â≈√Δ ÁΔ¡ª ◊æÒªÕ

Á≈«ÈÙÚ Âª ’Á∂ ’ÒÓª ¡æ÷ª ÁΔ ¡’√,

Ó±÷ ¡’√ ’Á∂ È∂ ÙÓÙΔ ÁΔ¡ª ◊æÒªÕ

«ÁÒ Ú≈Ò∂ ‘Δ Ïπæfi‰◊∂ ◊æÒ «ÁÒ «ÁÒÁ≈ª ÁΔ,

’È◊∂ ‹Á ÚΔ ’È◊∂ ªfi∂ ‘Δ ÁΔ¡ª ◊æÒªÕ

“Ó≈¤ΔÚ≈Û∂” Â∂ “⁄Ó’Ω” Á≈ ⁄æÍ≈ ⁄æÍ≈ ‘Δ,

’Á≈ “’Ò◊ΔË” Á∂ «¬’ «¬’ ÂΔ ÁΔ¡ª ◊æÒªÕ

‹Á ÚΔ ’Ø¬Δ ◊æÒ ’∂ ÎπæÒª Â∂ Ó«‘’ª ÁΔ,

Ô≈Á ¡≈™ÁΔ¡ª ÓØ‘ ÌΔ¡ª ’ÙÓΔ ÁΔ¡ª ◊æÒªÕ

206 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

◊æÒª ·Ø√ ‘’Δ’Â Ï‰ ‹Á √ª‘Ú∂∫ ¡≈ ÷ÛΔ¡ª,

Ô≈Á ’Ø◊∂ ’‘Δ¡ª ¬∂√ Î’Δ ÁΔ¡ª ◊æÒªÕ

˜Ó≈È≈ Ô≈Á ¡≈™Á≈

ÏÛ≈ ¿π‘ ◊π˜«¡≈ ‘Ø«¬¡≈ ˜Ó≈È≈ Ô≈Á ¡≈™Á≈ ˛Õ

‹Ø ÓΩ√Ó √Δ Óπ‘æÏ Á≈ Ù‘≈È≈ Ô≈Á ¡≈™Á≈ ˛Õ

¿π‘Á∂ «¬’≈ Â∂ «¬È’≈ ÁΔ Âª ◊æÒ ’Δ ’ÈΔ,

¿π‘Á≈ Ò≈¿π‰≈ Ï‘≈È∂ Â∂ Ï‘≈È≈ Ô≈Á ¡≈™Á≈ ˛Õ

ÍÂ≈ È‘Δ∫ ÓÀ∫ √Δ ’Ø¬Δ ‘Ø √Δ ‹≈‰∂ ıπÁ≈ ‹≈‰∂,

Ó∂Δ ‘Δ Ù’Ò Ú◊≈ «¬’ ÁΔÚ≈È≈ Ô≈Á ¡≈™Á≈ ˛Õ

«¬‘ ◊æÒ Âª ·Δ’ √Δ Í±∂ È‘Δ∫ ¿πÂ∂ Óˆ «Î ÚΔ,

Âπ∂ √ª Ë≈ ’∂ «‹‘Û≈ «ÈÙ≈È≈ Ô≈Á ¡≈™Á≈ ˛Õ

¡√Δ∫ È≈Á≈ÈΔ¡ª, Ïμ⁄◊≈ÈΔ¡ª, Ï∂-’ÁΔ¡ª ’ ’∂,

´‡≈ ¡≈¬∂ ‹Ø ¿πÓª Á≈ ı˜≈È≈ Ô≈Á ¡≈™Á≈ ˛Õ

«Á÷≈¬Δ Ï∂-π÷Δ ÌØ≈ ¿π‘ Ó«‘Ó Ô≈Á È≈ ¡≈«¬¡≈,

«’√∂ ÁπÙÓ‰ Á≈ ÌØ≈ ’π Ô≈È≈ Ô≈Á ¡≈™Á≈ ˛Õ

«‹È∑ ∂ ∫ √ π æ ∂ ‘ ج ∂ ‹˜Ï∂ ‹◊≈¬∂ fi ±‰ ’∂ Ó ∂ ∂ ,

Óπ‘æ˜Ï ¿π‘ Óπ‘æÏ Á≈ Â≈È≈ Ô≈Á ¡≈™Á≈ ˛Õ

‹∂ Óπ√ΔÏ È≈Ò º«÷¡≈

‹∂ Óπ√ΔÏ È≈Ò μ«÷¡≈, ≈ÏÂ≈ ‘πøÁ≈ È≈ ÓÀ∫Õ

«ÂÛ’ ‹≈‰≈ √Δ ’Á∂ Á≈, √≈ÏÂ≈ ‘πøÁ≈ È≈ ÓÀ∫Õ

ÓÀ∫ ¿∞È∑ª Á∂ ’ÁÓ ⁄πøÓ‰, ÁΔ ÷πÙΔ ÒÀ∫Á≈ «’Ú∂∫,

‹∂ ˆÒΔ⁄∂ Úª◊ «Ú«¤¡≈, ‘ ‹◊∑≈ ‘πøÁ≈ È≈ ÓÀ∫Õ

≈ ÁΔ Ø‡Δ «ÓΔ È≈, «¬√ Â∑ª ‘πøÁΔ Ò˜Δ˜,

‹∂ Óπ√ΔÏ È≈Ò ’ΔÂ≈, È≈ÙÂ≈ ‘πøÁ≈ È≈ ÓÀ∫Õ

207 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

«¬Ù’ Á∂ «¬‘ ÷»Ï√»Â, ‘≈Á√∂ ‘π øÁ∂ «’Ú∂∂∫,

’ «‘≈ ‹∂ ı»Ï√»Â, «¬‘ ıÂ≈ ‘πøÁ≈ È≈ ÓÀ∫Õ

«‘È∞Ó≈¬Δ «¬Ù’ ÁΔ ‹∂, ‘ ’ÁÓ ‘πøÁΔ È√ΔÏ,

Ï∂-√ÒΔ’≈, Ï∂-Ú˜È, Ï∂-˜≈ÏÂ≈ ‘πøÁ≈ È≈ ÓÀ∫Õ

√Ø⁄Á≈ ¿∞√ Á≈ ’Δ Ï‰Á≈, ı≈’ ‘Ø ‹≈‰≈ √Δ ¿∞√,

‹∂ «’Â∂ ¿∞√ Ò≈ÍÂ≈ ıÂ, Á≈ ÍÂ≈ ‘πøÁ≈ È≈ ÓÀ∫Õ

’Δ ÍÂ≈ Òº◊Á≈ «’√∂ ˘ “’øÚÒ” «’ “÷πÙÚø” ‘ª,

‹∂ «’Â∂ ‘ «Ù¡ «Ú⁄, ıπÁ-√≈ıÂ≈ ‘πøÁ≈ È≈ ÓÀ∫Õ

’∞√Δ Ï‰≈ «Á˙

’∞√Δ Ï‰≈ «Á˙ ‹ª, «’ÙÂΔ Ï‰≈ «Á˙Õ

πº÷ È∂ ’Δ ¡≈÷‰≈ ‘À, ’∞fi ÚΔ Ï‰≈ «Á˙Õ

È≈ Ú’Â ˘ ¿∞‚Δ’Ø, ’È≈ ‘À ‹Ø ’Ø,

‹Ø ÚΔ Ï‰≈ ‘∂ ‘Ø, ‹ÒÁΔ Ï‰≈ «Á˙Õ

ıπÁ ‘Δ Â∞√ª È∂ „≈‘π‰≈, ıπÁ ‘Δ ¿∞√≈È≈,

‹Ø ÚΔ ‘˜» ÁΔ ‘À, Ó˜Δ Ï‰≈ «Á˙Õ

π˜◊≈ Ó◊ ̺‹Δ, «ÎÁΔ ‹∂ ÎΩ‹ ‘À,

«¬√ ÎΩ‹ ÁΔ ÚΔ ’جΔ, ÚÁΔ Ï‰≈ «Á˙Õ

’≈˘È ‘ºÊ Â∞‘≈‚∂, ‹Ø ‹Δ ’∂ ’Ø,

Ï∂Ùº’ Óπ’≈ÏÒ≈ ‘Δ, ¯˜Δ ω≈ «Á˙Õ

’Δ ‘ºÊ È‘Δ∫ Â∞‘≈‚, ¿∞√Â≈Á ‘Ø Â∞√Δ∫,

ÎπºÒ ’≈ˆ˜ª Á∂ È’ÒΔ, ¡√ÒΔ Ï‰≈ «Á˙Õ

‹∂’ ω≈ √’Ø Âª, Ô≈Ø ÔÂÈ ’Ø,

¿∞μ‹ÛΔ «’√∂ ÁΔ ‘º√ÂΔ, Ï√ÂΔ Ï‰≈ «Á˙Õ

208 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

’Δ ÍÂ≈

’Δ ÍÂ≈ ¿∞√ ˘ ‘Ú≈ √Δ, ’Δ «√÷≈ ’∂ ÒÀ ◊¬ΔÕ

Á» º’ ͺÂfiÛ Á∂ ͺÂ∂, ˘ ¿∞‚≈ ’∂ ÒÀ ◊¬ΔÕ

¿∞‘ ’∞ÛΔ ıΩ∂ ¿∞È∑ª Á∂, ’ØÒ ‘Ø ’Δ ’«‘ ◊¬Δ,

‹≈◊Á∂ ¤º‚ √πºŒÂ¡ª ˘, ÚΔ ‹◊≈ ’∂ ÒÀ ◊¬ΔÕ

«¬√ ¡ÈØ÷Δ √«Ì¡Â≈ ˘, Ó≈ ‘À ’∂‘Δ Ú◊Δ,

«Ú‘«Û¡ª ”⁄Ø∫ Ω‰’ª √Ì, Á∂ ⁄π≈ ’∂ ÒÀ ◊¬ΔÕ

πº÷ «Ú⁄≈≈ fiÛ ◊¬∂ ͺ«Â¡ª, Á≈ Ó ’Á≈ «‘≈,

√Ø⁄ ¿∞√ ÁΔ ’Δ ÍÂ≈, «’μË ÏπÒ≈ ’∂ ÒÀ ◊¬ΔÕ

≈‘ ‘È∂≈ √Δ ÏÛ≈ «¬‘, √Ø⁄ ’∂ Ó√«Â’ ”⁄ √Δ,

√»fi Á∂ ¡‰«◊‰Â ¿∞‘, ÁΔÚ∂ ‹◊≈ ’∂ ÒÀ ◊¬ΔÕ

ÓÀ∫ «’Ú∂∫ È≈ Ó≥ÈÁ≈, ÷πÙ«’√ÓÂΔ Ó∂Δ √Δ «¬‘,

¿∞‘ ¡√≈˘ ÿ ¡√≈‚∂, ¡≈Í ¡≈ ’∂ ÒÀ ◊¬ΔÕ

ÓÈ ¡‹∂ Ó≥ÈÁ≈ È‘Δ∫ √Δ, Ω‰’ª ¤º‚ ‹≈‰ ˘,

’Δ ÍÂ≈ ¿∞‘ ’Δ «Ú÷≈ ’∂, «’øfi ÓÈ≈ ’∂ ÒÀ ◊¬ΔÕ

«’øfi ‘≈Ò √π‰≈Úª

«’øfi ‘≈Ò √π‰≈Úª ÓÀ∫ «ÁÒ Á≈, ÓπÙ«’Ò ‘À √π‰≈«¬¡≈ È‘Δ∫ ‹≈‰ªÕ

±ø ‘≈Ò «Ó≈ √π‰ Ø ÍÀ‰≈, ÓÀÊØ∫ ‘À Ú≈«¬¡≈ È‘Δ∫ ‹≈‰ªÕ

‹Ø Í≈’ Óπ‘ ºÏ ¡Í‰Δ Á≈, ÚΔ ‘π øÁ≈ ’Á∂ ˜Ó≈È≈ √Δ,

ÂÀÊØ∫ ÚΔ ÌπÒ≈«¬¡≈ È‘Δ∫ ‹≈‰≈, ÓÀÊØ∫ ÚΔ ÌπÒ≈«¬¡≈ È‘Δ∫ ‹≈‰ªÕ

«¬’≈ Á≈ ’Δ ‘À ’ ÒÀȪ, Í «¬√ Ï∂-◊≈È∂ ÓΩ√Ó «Ú⁄

ÂÀÊØ∫ ÚΔ «ÈÌ≈«¬¡≈ È‘Δ∫ ‹≈‰≈, ÓÀÊØ∫ ÚΔ «ÈÌ≈«¬¡≈ È‘Δ∫ ‹≈‰ªÕ

«¬‘ «¬Ù’ Á∂ Ó√Ò∂ ‚≈„∂ È∂, ’∞ºfi √Ófi «¬È∑ª ÁΔ ¡≈™ÁΔ È≈,

’Ø¬Δ ¡‹ Â’ √Ófi È‘Δ∫ √«’¡≈, «Î ÚΔ √Ófi≈«¬¡≈ È‘Δ∫ ‹≈‰ªÕ

209 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

‘Ø √’ÁÀ «’Â∂ ¡⁄≈È’ ‘Δ, ‹∂ «ÓÒ Í¬Δ¬∂ ª «ÓÒ Í¬Δ¬∂,

Í «È√«⁄ √Ó∂∫ “√Ê≈Ȫ ”Â∂, ‘«◊˜ ‘À ¡≈«¬¡≈ È‘Δ∫ ‹≈‰ªÕ

È≈ ÓΩ√Ó È≈ ‘≈Ò≈ª ˘, «ÓÒ Ï«‘‰≈ √≈‚≈ Ì≈«¬¡≈ È‘Δ∫,

ıÏ∂ ’Δ ‘Ø‰Δ ÁΔ Ó˜Δ, «¬‘ Ì∂ ‘À Í≈«¬¡≈ È‘Δ∫ ‹≈‰ªÕ

‹∂ Á»Δ ‘À ª «Ï‘ ‘À, «¬’ ÂÛÍ Âª ‘» √ÁΔÚΔ ‘Δ,

«ÓÒ ÚΔ ‹∂ ͬ∂ ¡⁄≈È’ ª, ÁØ‘ª ÂØ∫ ÏπÒ≈«¬¡≈ È‘Δ∫ ‹≈‰ªÕ

ÓÀ∫ ª ‘π‰ ¡Í‰∂ ÙÏÁª ˘, ÒØ’ª Á∂ ‘Ú≈Ò∂ ’ ⁄º«Ò¡≈,

ÒØ’ª ÁΔ ÷≈ «Ò«÷¡≈ √Δ, ‹Ø’ª ˘ √π‰≈«¬¡≈ È‘Δ∫ ‹≈‰ªÕ

«‹√ ≈‘Ø∫ ÓÀ∫ ¶ÿ ⁄º«Ò¡≈ ‘ª, Ó≥«˜Ò-Á-Óø«˜Ò ¡≈™ÁΔ ‘À,

«¬√ ≈‘ ÓÀ∫ Î∂ È‘Δ∫ ¡≈¿∞‰≈, «¬‘ ÓπÛ ÓπÛ ◊≈«‘¡≈ È‘Δ∫ ‹≈‰ªÕ

«ıÓª ’«˙

«’√∂ ÷≈ ÓÀ∫ «˜ßÁ◊Δ ¡≈Í‰Δ ˘ Øˇ ‹≈Úª ª «ıÓª ’«˙Õ

«‹‘ÁΔ «¬‘ «˜ßÁ◊Δ ÒÀ ’∂ ¿π√ Á∂ ’ØÒ ‹≈Úª ª «ıÓª ’«˙Õ

ÍÂ≈ ÚΔ ˛ «’ ÒØ’ª ˘ È‘Δ∫ √æ⁄ √π‰È ÁΔ ¡≈ÁÂ,

‹∂ «Î ÚΔ ÓÀ∫ «’Â∂ ’πfi ÏØÒ ‹≈Úª ª «ıÓª ’«˙Õ

˜Ó≈È∂ Ì Á∂ ˆÓ Ó∂ ∂  ∂ ¬ ∂√ ∂ ‘Δ Ï‘≈È∂ ‹ ∂,

ÓÀ ∫ ˆÓ ’π æfi ¡≈͉∂ ÚΔ ÎØÒ ‹≈Úª ª «ıÓª ’«˙Õ

«ÏÈ≈ ÚÒ Í≈¿π‰ Á∂ ¡‹ ’Ò ’Ø¬Δ √π‰Á≈ È‘Δ∫ Ô≈Ø,

‹∂ ◊æÒ ˘ ÓÀ∫ ÚΔ ’ ’πfi ◊ØÒ ‹≈Úª ª «ıÓª ’«˙Õ

ÏÛ≈ Òæ◊Á≈ ˛ ‹Ø Ì ØÒ≈ ÒÏ≈Á≈ Í≈ Ù≈ΠÁ≈,

Ó À ∫ ¿ π√ Á∂ Í ØÒ ‹∂’ ÷ ØÒ ∑ ‹≈Úª ª «ıÓª ’«˙Õ

Âπ‘≈‚≈ ˛ Âπ‘≈˘ ‘Δ √Ó«Í ˛ Ò‘± Ó ∂≈,

‹ ∂ ’Â≈ ¡≈÷Δ ÚΔ ‚ØÒ ∑ ‹≈Úª ª «ıÓª ’«˙Õ

“ÓÈΔ «√ßÿ” ‹ª Ì≈¬Δ “Â≈±” «‹‘≈ «’Á≈ ˛ «’æÊ∂,

«√Á’ ÂØ ∫ «ÊÛ’ ‹≈Úª ‚ØÒ ‹≈Úª ª «ıÓª ’«˙Õ

210 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

ȯ≈ ˛ Ó≈‰ ˛ √«Â’≈ ˛ ÿ‡ ÂØÒ ’∂ «ÓÒÁ≈,

‹∂ «Î ÚΔ ÂØÒ Í ±≈ ÂØÒ ‹≈Úª ª «ıÓª ’«˙Õ

ÏÛΔ ¡Ω÷Δ “’ßÚÒ” √π‰ÈΔ Â∂ √«‘‰Δ ’Ω‰ √π‰Á≈ ˛,

‹∂ «Î ÚΔ ’ «’Â∂ ÍÛ⁄ØÒ ‹≈Úª ª «ıÓª ’«˙Õ

«¬‘ ıÂ≈

«¬‘ ıÂ≈ Â∂Δ È‘Δ∫ ˛ «¬‘ ıÂ≈ ÓΩ√Ó ÁΔ ˛Õ

‹Ø «ÓÒΔ ÓÀ鱧 √˜≈ ˛ «¬‘ √˜≈ ÓΩ√Ó ÁΔ ˛Õ

’π√«’˙ È≈ ¡≈Ò∑‰∂ ”⁄Ø∫ ÎÛÎÛ≈«¬˙ Íø÷ È≈,

¬∂√ μπ÷ Á∂ Íø¤Δ¡ª ˘ ÏÁ-Áπ¡≈ ÓΩ√Ó ÁΔ ˛Õ

¸æÍ ‘Ø Â∂ ‹◊ ‘∂ ÁΔÚ∂ Ïπfi≈˙ ¡≈√ Á∂,

Î∂ ◊≈˙ Óπ√’≈˙ «¬‘ √Á≈ ÓΩ√Ó ÁΔ ˛Õ

¡æ’ ˘ ª ¡ßÏ Òæ◊‰ ¡ßÏ ˘ ¡æ’-‚Ø‚Δ¡ª,

√Ø⁄Á≈ ‘ª ’Δ ¡ÈØ÷Δ «¬‘ √Á≈ ÓΩ√Ó ÁΔ ˛Õ

÷πÙÈ√ΔÏΔ ˛ «ÂΔ ‹∂ «Í¡≈ ˛ Â∂≈ È√ΔÏ,

«¬‘ ˜≈ Â∂Δ È‘Δ∫ ˛ «¬‘ ˜≈ ÓΩ√Ó ÁΔ ˛Õ

“’≈ÏÈ Í∂Í” ˘ ’ØΔ ’ßË Â∂ «⁄Í’≈ ’∂ ¿π‘,

‘æ√ ’∂ Â√ÚΔ «¬√ ˘ ¡≈÷Á≈ ÓΩ√Ó ÁΔ ˛Õ

ÓπÙ«’Ò È≈Ò ‹◊≈¬∂ ÁΔÚ∂

ÓπÙ«’Ò È≈Ò ‹◊≈¬∂ ‹Ø, ÁΔÚ∂ ÏˇÁ∂ ÚΔ æ«÷˙Õ

ÏΔ ‘ ʪ ⁄≈ȉ Á∂ ÏØ, ÁΔÚ∂ ÏˇÁ∂ ÚΔ æ«÷˙Õ

fiæ÷Ûª ±Î≈Ȫ «Ú⁄ ÚΔ, ¡Í‰≈ ¡≈Í «Ó‡≈ «‹È∑ª,

’ΔÂΔ ⁄≈-¸Î∂ ∂ Ò Ø¡, ÁΔÚ∂ ÏˇÁ∂ ÚΔ æ«÷˙Õ

ˇ «Óˇ √Ì ’π æfi ‘Ø √’ÁÀ, ¬∂√∂ «Ú⁄ «¥ÙÓ∂ È∂,

«¬√ ◊æÒ «Ú⁄ ˛ ’∂‘≈ Ò’Ø, ÁΔÚ∂ ÏˇÁ∂ ÚΔ æ«÷˙Õ

211 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

Í≈«¬¡≈ ÿØ ‘È∂ «‹È∑ª, ÁπÙÓ‰ ‹Ø ‘ ‹π◊˘ Á∂,

’ È≈ ‹≈‰ ¿π‘ Î∂ ËzØ‘, ÁΔÚ∂ ÏˇÁ∂ ÚΔ æ«÷˙Õ

¿π‘ ◊æÒ Á√Â≈Ú∂˜ ’‘≈™ÁΔ, ‘≈‰Δ Á∂ ‹Ø ‘Ø √ÈÓπæ÷,

‹ª ‘Ø √’ÁΔ ’ØÒ ÷ÒØ, ÁΔÚ∂ ÏˇÁ∂ ÚΔ æ«÷˙Õ

ÂÈ Á≈ ÊØ∑, Ó◊ ÓÈ Á≈, ÓıÓÒ Ú◊≈ Ô≈ “’ßÚÒ”,

⁄≈‘Ø Âª Í«‘⁄≈‰ «Ò˙, ÁΔÚ∂ ÏˇÁ∂ ÚΔ æ«÷˙Õ

‹Δ˙ ‘æ√«Á¡ª

‹Δ˙ ‘º√«Á¡ª Óπ√’ª«Á¡ª, Ø¬Δ ‹≈‰ Á≈ ’Δ ¡√»Ò ‘ÀÕ

‹Δ˙ ‘º√«Á¡ª ª ◊πÒ≈Ï ‘À, ‘Ø Ø∫«Á¡ª ª «¬‘ √»Ò ‘ÀÕ

«¬‘ ª «˜øÁ◊Δ Â∂∂ Ú≈√Â∂, Â∂∂ Ú≈√Â∂, Â∂∂ Ú≈√Â∂,

‹Ø È≈ ’∞fi «’√∂ Á≈ √π¡≈ÁΔ, ¿∞‘ ª «˜øÁ◊Δ ‘Δ Î˜»Ò ‘ÀÕ

⁄≈‘∂ «Á‘ ÷πÙΔ ⁄≈‘∂ «Á‘ ˆÓΔ, Â∂Δ «Ó‘Ï≈ÈΔ ‘À ’Ó ‘À,

ÓÀȱø ¬∂√ ’≈«ÏÒ √Ó«fi¡≈, Â∂Δ ‘ ¡Á≈ ‘Δ ’Ï»Ò ‘ÀÕ

‹∂ È≈ «‹¿±∫«Á¡ª ¡√Δ∫ «ÓÒ √’∂, «ÓÒ‰≈ ‘À «Î ‘Ø ı≈’ ’Δ,

ÒÀ ’∂ ÂÈ Â∂ ÓÈ Á≈ Ú˜±Á ¡≈, ÓΩ√Ó «¬‘Ø Ó≈’±Ò ˛Õ

ÂÀ鱧 ‘π√È Â∂ ÏÛ≈ Ó≈‰ ‹∂, √≈˘ «¬√ ÂØ∫ ÚºË ’∂ ‘À «¬Ù’ ”Â∂,

Â∂≈ ‘π√È ˜≈ ıπÁ≈ ÁΔ ‹∂, √≈‚≈ «¬Ù’ ÚΔ Âª √±Ò ˛Õ

«¬√ «¬Ù’ Á∂ «Ú¿∞Í≈ ⁄Ø, «’√∂ ÷º‡‰≈ ’Δ ’Ó≈Ú‰≈,

¬∂ÊØ∫ √Ø⁄ È≈ ±ø «Ú¡≈˜ ÁΔ, ‘؉≈ Ó»Ò ÚΔ È≈ Ú√»Ò ‘ÀÕ

«¬‘ ª ’π÷Ù∂” ÁΔ ˜ÓΔ∫ ¬∂Ê∂ ÎÒ√Î≈ Â∞∂ ’Ó Á≈,

‘πßÁ≈ Í≈√ ’Ø¬Δ Î∂Ò∑ ÚΔ «¬‘ ª «˜ßÁ◊Δ Á≈ √’±Ò ˛Õ

ͺÂfiÛ «Ú⁄ ÚΔ

ͺÂfiÛ «Ú⁄ ÚΔ Ó«‘’ «‘≈ ÚΔ≈È≈ Òº◊Á≈ ‘ÀÕ

‹Δ‰ª Úª◊ ¯’Δª ÚΔ Ù≈‘≈È≈ Òº◊Á≈ ‘ÀÕ

212 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

«¬’ ÍÒ Âª Òº◊Á≈ ‘À √≈≈ ¡≈ÒÓ ¡Í‰≈ ‘Δ,

Á»‹∂ ÍÒ ÿ ¡Í‰≈ ÚΔ Ï∂◊≈È≈ Òº◊Á≈ ‘ÀÕ

‘ ÓπÙ«’Ò ÿ Ó∂∂ Á≈ «√È≈Úª ÒºÌ ÒÀ∫ÁΔ,

‘ ÓπÙ«’Ò Á≈ Ó∂∂ È≈Ò Ô≈È≈ Òº◊Á≈ ‘ÀÕ

√º⁄ ˘ √º⁄ ‘Δ ’«‘øÁ≈ ‘À «¬‘ fi»· ˘ ’«‘øÁ≈ fi»·,

«¬‘ ÏøÁ≈ ’∞fi Í≈◊Ò ‹ª ÁΔÚ≈È≈ Òº◊Á≈ ‘ÀÕ

Ó ∂Δ ‘ ◊ºÒ √π‰ ÒØ’Δ∫ ‘ À≈È «‹‘∂ ‘ π øÁ ∂,

Ó∂Δ ‘ ◊ºÒ ˙‘Ȫ ˘ ¡¯√≈È≈ Òº◊Á≈ ‘ÀÕ

ÓÀ¡-÷≈È∂ «Ú⁄ ‘ «⁄‘∂ Â∂ Ø√ «‹‘≈ fiÒ’∂,

¿∞‘ ¿±‰∂ ‹ª «Î ¿±‰≈ ÍÀÓ≈È≈ Òº◊Á≈ ‘ÀÕ

‘≈ «◊¡≈ ª ’Δ ‘Ø«¬¡≈ «‹ºÂ ‘≈ ª √Δ ¡ÀÍ,

‘≈ ’∂ ÚΔ ¡≥Á≈˜ ¿∞‘Á≈ ÓÁ≈È≈ Òº◊Á≈ ‘ÀÕ

«ÁÒ ÁΔ ÁΩÒ ’ØÒ ‘À Ó∂∂ ¡ÀÍ ‘π√Ȫ Á≈,

Â∂∂ ’ØÒ ÚΔ «¬’ ¡ÈÓØÒ ı˜≈È≈ Òº◊Á≈ ‘ÀÕ

fi»· ’‘Ø Âª Ó≈‰ «ÓÒ∂ √ÈÓ≈È Á∂ Í≈ ‘Ø,

√º⁄ ÏØÒØ √º⁄ ÏØÒ‰ Á≈ ˜πÓ≈È≈ Òº◊Á≈ ‘ÀÕ

’μ∞fi È≈ ’∞μfi ª

’∞ºfi È≈ ’∞ºfi ª ’È≈ ÍÀ‰ª ÂÀȱø ÚΔ Â∂ ÓÀȱø ÚΔÕ

‹Δ‰≈ ‘À ª ÓÈ≈ ÍÀ‰ª ÂÀȱ ø ÚΔ Â∂ ÓÀȱ ø ÚΔÕ

¡Í‰≈ Áπ÷ ª ‹È≈ ‘Δ ‘À Í ‘ت Á≈ ÚΔ ‘ ˆÓ,

¡Í‰≈ ’’∂ ‹È≈ ÍÀ‰ª ÂÀȱ ø ÚΔ Â∂ ÓÀȱ ø ÚΔÕ

≈‘ Á∂ «Ú⁄ ÷Ò≈ ’∂ ’ø‚∂ ØÛ «Ú¤≈ ’∂ ıπÙ È≈ ‘Ø,

¬ ∂√ ∂ ≈‘ ◊π˜È≈ Í À‰ª ÂÀÈ ± ø ÚΔ Â∂ Ó ÀÈ ± ø ÚΔÕ

‘º’ Â∂ √º⁄ Á≈ «√È≈Úª ‘ ‘≈Ò Á∂ «Ú⁄ ÍΩ‰ª ”Â∂,

¬ ∂’∂ È≈Ò ¿∞’È≈ ÍÀ‰ª ÂÀȱ ø ÚΔ Â∂ Ó Àȱ ø ÚΔÕ

213 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

«Ï‘ ‘À «’ Í«‘Òª ‘Δ ¿∞√ ◊ºÒ ÂØ∫ ÂΩÏ≈ ’ Ò¬Δ¬∂,

«‹√ ÂØ∫ Î∂ Óπ’È≈ ÍÀ‰ª ÂÀȱ ø ÚΔ Â∂ ÓÀȱ ø ÚΔÕ

Ó»ø‘ ´’≈ ’∂ ´’ «¤Í ’∂ «ÁÈ ’º‡‰∂ «Ó‘‰≈ ÓÁª ˘,

«Ú⁄ ÓÀÁ≈È «ÈÂÈ≈ ÍÀ‰ª ÂÀȱø ÚΔ Â∂ ÓÀȱ ø ÚΔÕ

‹∂ ±ø ÎπºÒª Â∂ ıπÙÏØ¡ª È≈Ò «ÈÌ≈¿∞‰Δ ‘À Ô≈Δ,

«ÂÂÒΔ Úª◊ «Ú⁄È≈ ÍÀ‰ª ÂÀȱø ÚΔ Â∂ ÓÀȱø ÚΔÕ

‹∂ ±ø ⁄≈‘∂∫ ÎπºÒª Ú◊Δ ◊ºÒ Â∞∂ ’Ø¬Δ ÍΩ‰ª «Ú⁄,

ıπ≤ÙÏ» Úª◊ «÷ÒÈ≈ ÍÀ‰ª ÂÀȱ ø ÚΔ Â∂ ÓÀȱ ø ÚΔÕ

Ï√ÂΔ Ï√ÂΔ

Ï√ÂΔ Ï√ÂΔ ‹ø◊Ò ‹ø◊Ò ⁄Δ’ «‘≈Õ

È≈ ¬∂Ë È≈ ˙Ë ÓΩ√Ó ·Δ’ «‘≈Õ

ˆÀª ˘ ’Δ ’«‘øÁ≈ Â∂ ’Δ ’Á≈ Ø√,

Ó∂≈ ‘Δ ‘Ó√≈«¬¡≈ Ó∂≈ ÙΔ’ «‘≈Õ

≈ÂØ ≈ ‘Δ ÁπÙÓ‰ Ó∂≈ ‘Ø«¬¡≈ «’™,

«Óμ Ó∂≈ √Δ «‹‘Û≈ ’ºÒ∑ ÂΔ’ «‘≈Õ

‘π‰ ª ¿∞√ ÁΔ Á»Δ Á≈ ‘Δ ¡≥ ȑΔ∫,

‹Ø √Δ »‘ Á∂ Ëπ ¡≥Á ȘÁΔ’ «‘≈Õ

˙‘Ȫ ¿∞√ Í«‘ÒΔ Í∂ÙΔ Ìπ◊Â≈«¬¡≈,

√≈˘ ¡’√ Á∂∫Á≈ ؘ ÂΔ’ «‘≈Õ

¿∞√ Á≈ ı ‘À ¡≈«¬¡≈ ‹Á ÚΔ Ó∂∂ Ȫ,

‘Ø∫Á Ó∂Δ ÁΔ ’ Á∂∫Á≈ Â√ÁΔ’ «‘≈Õ

«ÁÒ «Ú⁄ ¡’√ ’∞ºfi ’∞ºfi ‘πøÁ≈ ‘À Ô≈Ø,

‹Δ’ √≈˘ «’Ë∂ ’Ø¬Δ ¿∞‚Δ’ «‘≈Õ

214 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

È≈ ÒØ’ È≈ ÍÃÒØ’

È≈ ÒØ’ Á∂ Â∂ È≈ ¡√Δ∫ ÍÃÒØ’ Á∂ ‘∂Õ

È≈ ˙√ Á∂ Â∂ È≈ ¡√Δ∫ «¬√ ÍØ⁄ Á∂ ‘∂Õ

√±ÒΔ Â∂ ⁄≈Û∑ÈÀ∫ «’ ’應≈ ˛ ÏßÁ ÏßÁ,

’ È≈ √’∂ ¿π‘ ÎÀ√Ò≈ Â∂ √Ø⁄Á∂ ‘∂Õ

Á∂∫Á∂ ‘∂ ¿π‘ ÁπÙÓ‰ª ˘ ‘Ω√Ò≈ Â∂ Ó≈‰,

√≈‚∂ «√Δ∫ «¬Ò˜≈Ó ‘Δ È∂ ÊØÍÁ∂ ‘∂Õ

fiæ÷Û ‘∂ ‹∂ fiπæÒÁ∂ ˙‘Ȫ Á∂ ’«‘ Á∂,

√≈‚∂ ‹Ú≈È ‘ Ω√Ò∂ ÚΔ Ø’Á∂ ‘ ∂Õ

¿π√ «‹√Ó Á∂ ‘Δ ‘æ‚ ‘π‰ ‘«Ê¡≈ ωÈ◊∂,

¡’√ «‹È∑ª Á≈ Ó≈√ È∂ ¿π‘ ÈØ⁄Á∂ ‘∂Õ

«’ßÈ≈ ˛ Ô≈ Á∂÷Ø «¬‘ «√Ò«√Ò≈ ¡‹ΔÏ,

ıπÁ ’ÂÒ ’’∂ ‘ØȪ ˘ ÁØÙ Á∂ ‘∂Õ

˙‘Ȫ Á∂ «√ÂÓ ÁΔ ÚΔ ‹∂ «¬ß‘≈ ‘Δ,

√≈‚∂ «√ª Á∂ √ ΩÁ ∂ ÚΔ ÊØ’ Á∂ ‘∂Õ

¿π‘ √Δ Ó∂≈ Óμ’≈

¿π‘ √Δ Ó∂ª “Óμ’≈” «Ó‘ “ÓÁΔÈ≈”Õ

«‹μÊ∂ Ó∂Δ «¬Ï≈Á ͑πß⁄ √’Δ È≈Õ

’ß„∂ √ª ÓÀ ∫ Ï∂-Ïæ√ «‘≈ ÷ÒØÂ≈,

‚π æ«Ï¡≈ Ó∂∂ √ª‘Ú∂∫ Ó∂Δ √¯ΔÈ≈Õ

Ú◊Á∂ Í≈‰Δ Á∂ «Ú⁄ ˙‘Ȫ √π櫇¡≈,

«¬Ù’ Ó∂∂ Á≈ «¬’ ¡ÈÓØÒ È◊ΔÈ≈Õ

√π æ⁄∂ ÓØÂΔ¡ª È≈ÒØ∫ ÚΔ ¿π‘ √π æ⁄≈,

Ú◊Á≈ ˛ ‹Ø «Ó‘È È≈Ò Í√ΔÈ≈Õ

215 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

¡≈Í √÷Δ √Ú È∂ ͬ∂ ’‘≈™Á∂,

Í Á±‹∂ ˘ ’«‘ßÁ∂ «ÎÈ ’ÓΔÈ≈Õ

«‹√ ⁄≈ȉ «Ú⁄ ¡æËΔ ¿πÓ «ÏÂ≈¬Δ,

˙√ ÙÓ∑ª Á≈ «Íø‚ √Δ “‹Ω‘Ò ÏÒΔÈ≈”Õ

‹Ø ’πfi ’ΔÂ≈ √Δ ÂÁÏΔ È∂ ’ΔÂ≈,

¡ÀÍ ’ Â’ÁΔ √’Δ ’πfi ÚΔ È≈Õ

ÓØ‘ Â∂ ÒØ¡«˜ßÁ◊Δ Á∂ ÓØ‘ ÁΔ¡ª Â∂ ÒØ¡ ÁΔ¡ªÕ

Ï À· ’∂ Ï≈ª ’Ø ÷ πÙÏ Ø ÁΔ¡ªÕ

¿π‘ ’∂ ‹ª È≈ ’∂ Ó˜Δ ¿π‘ÁΔ,

ÓÀ∫ ª ◊æÒª ’ÈΔ¡ª È∂ ˙‘ÁΔ¡ªÕ

Ù’Ò ÌπæÒΔ Ô≈Á Í √Δ ¿π‘ÁΔ,

¡≈¿π‰ ◊æÒª Ô≈Á ¿π√ «ÈÓØ‘ ÁΔ¡ªÕ

±‘ Á∂ ¡≈Ò∂-Áπ¡≈Ò∂ ÿπ ßÓÁΔ¡ª,

’πfi Âß◊ª ¿π√ ¡◊ßÓΔ ¤Ø‘ ÁΔ¡ªÕ

π’‰Δ¡ª È≈ È∑∂Δ¡ª ‹Á ¿πμ·Δ¡ª,

ÒØ’Â≈ ÁΔ ¬ ∂’Â≈ Â∂ Ø‘ ÁΔ¡ªÕ

“’ßÚÒ” Ú◊∂ Ô≈ ÁΔ ◊æÒ ’Δ ’ª?

Ì ’∂ Ú◊Á∂ «¬Â Á∂ ¿π√ ⁄Ø¡ ÁΔ¡ªÕ

◊æÒ “√‘æÁΔ” ˛ «√ ÓμÊ ∂ Â∂Δ,

‹∂· «Ú⁄ ’ÁÀ 屧 ◊æÒª ÍØ‘ ÁΔ¡ªÕ

«ÁÒª Á∂ È≈Ò «ÙÂ≈

«ÁÒª Á∂ È≈Ò «ÙÂ≈ ÁΩÒª Á≈ ‹πÛ È‘Δ∫ √’Á≈Õ

«’ ÒØ‘≈  ȑΔ∫ √’Á≈ Â∂ ÍæÊ ¿πÛ È‘Δ∫ √’Á≈Õ

216 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

Ó˜≈ ˛ «¬Ù’ Á≈ ¡Í‰≈ «¬‘ÁΔ ÂΩÎΔ’ ¡Í‰Δ ˛,

Óπ’≈ÏÒ ¬∂√ Á∂ ‘Ø Ù«‘Á Ùæ’ ◊πÛ È‘Δ∫ √’Á≈Õ

«√¡≈‰Í ¬∂√ ◊æÒ «Ú⁄ ˛ «’ √Ø⁄Ø √Ω Á¯≈ √Ø⁄Ø,

˜πÏ≈ÈØ∫ «È’«Ò¡≈ ‘Ø«¬¡≈ ÙÏÁ ˛ ÓπÛ È‘Δ∫ √’Á≈Õ

«‹Á∑∂ «ÁÒ «Ú⁄ ¡Í‰≈ «ÁÒ ¿π‘ √ÓfiØ Ù≈‘ Ó≈È∂ Á≈,

¿π‘ Ì Ì ÁΩÒª Úß‚∂ ’Á∂ ÚΔ ˚Û È‘Δ∫ √’Á≈Õ

ÿØ∫ ‘Δ È≈ Âπ∂ «‹‘Û≈ ¿π‘˘ Óß«˜Ò «’Ú∂∫ «ÓÒ ‹±,

«’Ú∂∫ Ó≈‰∂ ◊πÒ≈Ϫ ˘ ‹Ø ’ß‚≈ ÍπÛ È‘Δ∫ √’Á≈Õ

Ï‘≈Á „±‚Áª ‘æ√ ’∂ Ú‹∑≈ ¡≈Í‰Δ È’≈ÓΔ ÁΔ,

¿π‘ Ïπ˜«ÁÒ Úª◊ ϱ‘≈ „Ø «¬’æÒ≈ ’πÛ∑ È‘Δ∫ √’Á≈Õ

¿π‘˘ ±Î≈È ’Δ ‚Øω◊∂ «‹√Á∂ ’ØÒ ˛ ‹∂≈,

È‘Δ∫ Â≈± ª ’Δ ‘Ø«¬¡≈ ’Á∂ ¿π‘ πÛ∑ È‘Δ∫ √’Á≈Õ

«ÁÒ ÁÚ≈ ∂

Á ÁÚ≈˜∂ ÷π æÒ∑ ∂ È∂Õ

Ó«‘’Δ ÍΩ‰ Á∂ ÏπæÒ∂ È∂Õ

Â∂∂ È≈Ò «ÏÂ≈¬∂ ‹Ø,

˙‘Δ «ÁÈ Ú‚ÓπæÒ∂ È∂Õ

ÂÍΔ¡ª ‘Ø¬Δ¡ª ’πæ÷ª È∂,

Ïπfi∂ ‘ج∂ Í ¸æÒ∑ ∂ È∂Õ

Ô≈Δ ÁΔ ◊æÒ ’Á∂, Í,

ÁπÙÓ‰Δ¡ª Â∂ ÂπæÒ∂ È∂Õ

‘ ßfi ± Ô≈ ÏÛ∂ √ªÌ ∂,

‚πæÒ∑Á∂ ‚πæÒ∑Á∂ ‚πæÒ∑∂ È∂Õ

‘≈ª ¿πμÂ∂ «√Ó‡∂ ¿π‘,

«‹μª ¿πμÂ∂ Îπ æÒ∂ È∂Õ

217 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

˙√ ÌπÒ≈ «ÁæÂÀ Ï∂Ù’,

¿π‘ È≈ √≈˘ ÌπæÒ∂ È∂Õ

‹≈Ó «‹√ ÍΔÂ≈

‹≈Ó «‹√ ÍΔÂ≈ Ù‘≈Á ‹ª ‘Ø«¬¡≈ ÿ≈«¬Ò È‘Δ∫Õ

ÓÁ ¿π‘ ª ÓÁ ‘Δ ’«‘Ò≈¿π‰ Á∂ ’≈«ÏÒ È‘Δ∫Õ

Ú≈’¯ª ÁΔ ÌΔÛ «Ú⁄ Úæ÷≈ ÷ÒØÂ≈ «Áμ√ «˛,

¿π‘ ‹Ø Ó∂∂ ÁØ√ª ÁΔ ÌΔÛ «Ú⁄ Ù≈«ÓÒ È‘Δ∫Õ

‹≈◊ÁΔ ˛ ‹≈◊ÁΔ «‘‰Δ √Á≈ Ó ∂Δ ˜ÓΔ,

«¬‘ È‘Δ∫ «◊ÚΔ «’√∂ Á∂ ÍÀ ÁΔ Í≈«¬Ò È‘Δ∫Õ

«˜ßÁ◊Δ Á≈ ‘ Ò¯˜ «Ò«÷¡≈ ¡’ΔÁ È≈Ò ÓÀ∫,

«¬‘ «’√∂ È∂Â≈ ÁΔ ˛ Â’Δ ‹ª ¯≈«¬Ò È‘Δ∫Õ

«¬‘ ª ¡Í‰Δ Í‘πß⁄ ÁΔ ¡Í‰Δ ‘Δ √ΔÓ≈ ÁΔ ˛ Ï≈Â,

ÏÙ ‹∂ ⁄≈‘∂ ª ’ √’Á≈ ˛ ’Δ ‘≈«√Ò È‘Δ∫Õ

‹∂ Óπ‘æÏ ¡≈ «ÓÒ∂ ª «’™ √Ú≈◊ È≈ ’ª,

ÓÀ ∫ ÿØ ∫ √±‹ ˘ ÓØÛª ÓÀ ∫ ’Ø¬Δ Í≈«◊Ò È‘Δ∫Õ

√æ⁄ ‹Ø ÏßÁ ÏßÁ ’‡≈ √’Á≈ È‘Δ∫ √æ⁄ Ú≈√Â∂,

Ó À ∫ ¡«‹‘∂ √ æ⁄ Á≈ ‘ π ßÁ≈ ’Á∂ ’≈«¬Ò È‘Δ∫Õ

Ó È‘Δ∫ √«’¡≈ «‘≈ ÓÀ∫ ‹Δ‰ ‹Ø◊≈ ÚΔ ’ÁØ∫,

«¬√ Â∑ª ª ’ÂÒ ˛ ’Á≈ ’Ø¬Δ ’≈«ÂÒ È‘Δ∫Õ

÷±È ¡Í‰∂ Á≈ ÓÀ∫ «Ò÷Áª ’’∂ ‘ ’Â≈ ’ÙΔÁ,

«Ù¡ «Ú⁄ ÓπÛ∑’∂ ÁΔ ıπÙÏØ ¡ßÏØ È≈«˜Ò È‘Δ∫Õ

÷ ÓÀ∫ ÂÀȱß

ı ÓÀ∫ ÂÀ鱧 ‹Á «Ò÷Áª ¿π‘ ı ¡’√Õ

ÿπßÓ «Î ’∂ «Î ¡≈ ‹ªÁ∂ Ó∂∂ ‘Δ ÿÕ

218 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

’Δ’ ±‘ Á≈ ’Øfi ´’≈˙◊∂ «ÓμÂØ,

ÂÈ Âª ’æ‹ Ò˙◊∂ Í≈ ¿πμ‹Ò∂ Ú√ÂÕ

⁄ت ˘ ÎÛ ÒØ’ ÏÛ∂ ıπÙ ‘ج∂ √È,

Í ÿÏ≈¬∂ Á±Ø ∫ Á∂÷ ÍπÒ√ ¡¯√Õ

⁄Ø Âª ¡√ÒΔ √È Í «È’Ò∂ È’ÒΔ √≈Ë,

¬∂√ √⁄≈¬Δ ÂØ∫ Í ÁØ∫‘Ú∂∫ ‘Δ ÓπÈ’Õ

ÓßÁ, Ó√«‹Á, «◊‹∂ Ï‘π ÒÛ≈ ¸æ’∂,

ÏßÁ ’Ø ‘π‰ ÏßÁ ’Ø «¬‘ ¤ÛÔßÂÕ

«¬’ È≈ «¬’ «ÁÈ ˜πÒÓ ‘È∂Δ ·æÒ∑∂◊Δ,

Ì ¿π¤Ò◊∂ Ó≈‰ Óπ‘æϪ Á∂ √ÚÕ

‘æ’, √æ⁄ Â∂ «¬È√≈¯ ’Á∂ ÚΔ ÁæÏÁ∂ È‘Δ∫,

Ó ’∂ ÚΔ «‹™Á∂ È∂ “¿±ËÓ «√ßÿ”, “√ÎÁ”Õ

¡æ÷ª Â∂Δ¡ª

¡æ÷ª Â∂Δ¡ª Áæ√ ‘Δ¡ª È∂ ≈ÂΔ∫ æ‹ ’∂ Ø«¬¡≈ ¬∂∫ ±ßÕ

Ø Ø ’∂ ÷πÁ ¡æʱ ‘Ø ’∂ ¡Í‰Δ ¡æ÷ ”⁄Ø∫ ⁄Ø«¬¡≈ ¬∂∫ ±ßÕ

«¬Ù’ ”⁄ «◊‰ÂΔ «Ó‰ÂΔ ’≈‘ÁΔ «¬‘ √ΩÁ≈ ¡‰-Âπμ«Ò¡≈ ‘πßÁ≈,

«’‘ÛΔ ◊æÒ ÁΔ √Ø⁄ ˛ ÂÀ鱧 «’ßÈ∑Δ∫ «÷¡≈ÒΔ ÷Ø«¬¡≈ ¬∂∫ ±ßÕ

«‹ßÁ Ó∂Δ Á≈ «‘æ√≈ ‘Ø ‹≈ Â∂ ¡æ÷Δ¡ª Á≈ ⁄≈ȉ ‘Ø ‹≈,

√≈‚∂ ’ØÒØ ∫ π æ√ ’∂ «’ßÈ≈ ‹≈ ’∂ Á± ÷ÒØ«¬¡≈ ¬∂ ∫ ± ß Õ

Òæ√Δ Âª ’Δ ‘π‰ ª Í≈‰Δ ˘ ÚΔ Î±’ª Ó≈ «˛∫ ± ß,

«¬’ Ú≈Δ ‘Δ ÁπæË Á≈ √«Û¡≈ «’ßÈ≈ ‚«¡≈ ‘Ø«¬¡≈ ¬∂∫ ±ßÕ

‹ ∂ Á Ø È À‰ª Á∂ √≈◊ ÚΔ Â ’∂ Á√∂ ∫ ª ‹≈‰ª,

√Ófiª◊≈ ÁπÈΔ¡ª Á∂ √≈∂ √≈◊ «¡≈ ‘Ø«¬¡≈ ¬∂∫ ± ßÕ

ÒØÛ ÌÒ≈ ’Δ Áæ√‰ ÁΔ ˛ È‘Δ∫ ¡«‘√≈√ ª ‘Ø ‹≈¬∂◊≈,

«¬Ù’ ‹ÁØ∫ «√ ⁄Û∑ ÏØÒ∂◊≈ È≈ «‹™Á≈ È≈ ÓØ«¬¡≈ ¬∂∫ ±ßÕ

219 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

¡Í‰Δ ‘μ√ÂΔ ˘ ÚΔ √ÓfiΔ∫ √Ófi fi Ø÷ ∂ Ï À· ’Á∂,

«¬’ Ï‘π-ÓπæÒ≈ ‘Δ≈ «‹‘Û≈ ÒΔª «Ú⁄ Ò’Ø«¬¡≈ ¬∂∫ ±ßÕ

Ô≈Ø «ÁÒ Ó∂≈ ’Δ ’ÁÀ

Á∂÷Ø Ô≈Ø «ÁÒ «¬‘ Ó∂≈ ’Δ ’ÁÀÕ

‘π‰ ‘æ«√¡≈ ‘π‰ Îæπ‡ Îπæ‡ Ø‰ ˘ ÚΔ ’ÁÀÕ

Òæ◊ÁÀ «¬√ Á≈ Á≈‰≈ Í≈‰Δ Óπæ’ ⁄æ«Ò¡≈,

fiπæ◊Δ¡ª «Ú⁄ ÚΔ ÓΩ‹ Ó‘ºÒª ÁΔ ’ÁÀÕ

’Ω‰ «’√∂ ÁΔ √π‰Á≈ ¬∂Ê ∂ ‘ ’جΔ,

√Ω Úˇ Í≈ ’∂ ◊æÒ ˛ ¡Í‰Δ ‘Δ ’ÁÀÕ

‘Ø ÚΔ «√Á’ ”⁄ Íæ’∂ √æ⁄∂ ‘ØÚª◊∂,

«‹ßÈΔ ÚΔ ¿π‘ √≈‚∂ Â∂ √÷ÂΔ ’ÁÀÕ

√Ófi «‘≈ ‹Ø ¡Í‰∂ ¡≈Í ˘ ¡«‘Ó «‹‘≈,

’ÁÀ ‹Á ÚΔ Ï≈ ÏÛΔ √√ÂΔ ’ÁÀÕ

¡Í‰∂ ÚÒ Âæ«’¡ª ‹Δ ’ÁÀ Ó ‹≈Úª,

Â∂∂ ÚÒ Âæ«’¡ª Í ‹Δ‰ ˘ ‹Δ ’ÁÀÕ

Ï Øfi ∂ ÚÒ Á∂÷ª ª ÂΩÏ≈ ’ ÒÀȪ,

ÏØÂÒ ÚÒ Á∂÷ª ª ÍΔ‰ ˘ ‹Δ ’ÁÀÕ

¡√Δ∫ ’ø«‚¡ª ”⁄ «÷Û∂

¡√Δ∫ ’ß«‚¡ª ”⁄ «÷Û∂ ‘ª ◊πÒ≈Ï Úª◊ªÕ

¡√Δ∫ ÈΔ∫Áª «Ú⁄ ÿπÒ∂ ‘ª ıÚ≈Ï Úª◊ªÕ

Ì≈Ú∂∫ ÍÛ∑Δ ‹ª È≈ ÍÛ∑Δ «¬‘ ˛ Â∂Δ Ó˜Δ,

Â∂∂ √ª‘Ú∂∫ ¡√Δ∫ ÷πæÒ∑∂ ‘ª «’Â≈Ï Úª◊ªÕ

√≈˘ Ó«‘’ Úª◊ Ó≈‰ ‹≈È ¡≈Í‰Δ √Ó≈È,

¡ß◊ ¡ß◊ ”⁄ ¿πÂ≈ ÒÀ Ù≈Ï Úª◊ªÕ

220 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

¿π‘ ‹Ø «ÓÒÁ∂ √Δ «È ω «Ï÷Û≈ √Ú≈Ò,

‘π‰ «ÓÒÁ∂ ¿π‘ Í∂Ù◊Δ ‹Ú≈Ï Úª◊ªÕ

¡√Δ∫ «¬Ù’ª Á∂ ≈‘Δ∫ Âπ ‘ج∂ ‘ª Î’Δ,

Âπ∂ ‘π√Ȫ ÁΔ ≈‘∂ ¿π‘ ÈÚ≈Ï Úª◊ªÕ

¡≈¬Δ¡ª ÷πÙΔ¡ª Â≈ ’Ø¬Δ √Δ «‘√≈Ï ¿πÈ∑ª Á≈,

¡≈¬∂ ˆÓ È≈ √Δ «’√∂ ÚΔ «‘√≈Ï Úª◊ªÕ

¡√Δ∫ ÿπæ◊Δ¡ª ◊π‡≈ª ÁΔ ‘ª ıÀ Óß◊Á∂,

’Ø¬Δ ¿π μÂ∂ È≈ ¡ßÏ Ø ∫ ¿π’≈Ï Úª◊ªÕ

¡√ª Íø‹ª Á«¡≈Úª ÁΔ È≈ ¤Ø‘Δ ’Á∂ ◊æÒ,

¡√ª √Ø«⁄¡≈ È≈ ’Á∂ ÚΔ Íø‹≈Ï Úª◊ªÕ

’Ø◊∂ Ô≈Á ’’∂ ’Δ

’Ø◊∂ Ô≈Á ’’∂ ’Δ ¡√≈˘ Ô≈Á È≈ ’«˙Õ

√Óª ÓπÛ ’∂ È‘Δ∫ ¡≈™Á≈ √Óª ÏÏ≈Á È≈ ’«˙Õ

«¬Ù≈∂ ‹ª «’√∂ ÁΔ Óπ√’≈‘‡ Á∂ Ó◊ Òæ◊ ’∂,

´‡≈ ’∂ ⁄ÀÈ «ÁÒ Á≈ «˜ßÁ◊Δ È≈Ù≈Á È≈ ’«˙Õ

Ú√≈ ’∂ ‘ØȪ ˘ ‹Ø ¡Ê≈‘ «ÓÒÁΔ ÷πÙΔ Ó≈‰Ø,

ÂÏ≈‘ ’’∂ «’√∂ ˘ «˜ßÁ◊Δ ¡≈Ï≈Á È≈ ’«˙Õ

«¬È∑ª ÁΔ ÍÀÛ ÈæÍÁ∂ ¡≈Í ‘Δ È≈ ◊πßÓ ‘Ø ‹≈‰≈,

«ÁÒª Á∂ ‹˜«Ï¡ª ˘ «¬√ Â∑ª ¡≈˜≈Á È≈ ’«˙Õ

«¥ÙÓ∂ ‘ ’ÁÓ Â∂ È∂ Ș≈∂ ‘ ¸≈‘∂ È∂,

ÿª «Ú⁄ Ó≈«˙ fi≈ÂΔ È˜ “Ï◊Á≈Á” È≈ ’«˙Õ

‘π‰ ‹ØØ Ìπæ÷‰ Ì≈‰∂‘π‰ ‹Ø Ì π æ÷‰-Ì≈‰∂ Ó ßÁΔ ‘≈Ò ÏÀ· ∂ È ∂Õ

Ú Ø‡ª Ú∂Ò ∂ ÷≈ ÍΔ Á≈ ± Á≈¡Ú ÏÀ· ∂ È ∂Õ

 ∂Δ È≈ «¬‘ Ó ∂Δ √Ì ÁΔ ¬ ∂‘ Ø ‘≈Ò ˛,

¡ßÁ Ø ∫ «ÂÛ’∂ ‘ ج ∂ Ï≈‘ Ø ∫ √≈Ï ÏÀ· ∂ È ∂Õ

221 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

‘ æÊ Ï ßÈ ∑Δ √’≈ ÷Û∑Δ Í ’πfi √Ó≈¬∂Á≈,

ÒÀ ’∂ ‘æÊ «Ú⁄ ‹Á «’ √≈Δ Â≈’ ÏÀ·∂ È∂Õ

’Ω‰ ˛ «’√ ˘ Ó≈ «◊¡≈ «¬‘ √Ø⁄‰ ÁΔ È≈ «Ú‘Ò,

√Ø⁄‰ √≈ ∂ ‘ÒÚ∂ Ó ß‚ ∂ Ï≈Ï ÏÀ· ∂ È ∂Õ

«¬æÒ∑ Á≈ È≈Ó È≈ ’Ø’Ø ‹≈ȉ, «¬ß‡«Ú¿± Á∂ «Ú⁄,

Í÷‰ Á∂ Ò¬Δ ˙‘Δ Ó∂Δ «Ò¡≈’ ÏÀ· ∂ È ∂Õ

«¬‘Ȫ ‘Δ ‘ ⁄Ω∫’ ”⁄ ÏΔ‹∂ ´æ⁄Íπ‰∂ Á∂ ÏΔ‹,

«⁄‘«¡ª Â∂ ‹Ø È’ÒΔ ˙Û∑ Ù≈¯Â ÏÀ·∂ È∂Õ

√≈Δ ¿πÓ ‘Δ «‹ßÈ∑ª ÓÀȱ ß √ ±ÒΔ ‡ß◊ æ«÷¡≈,

Ú∂÷ Ø ˙‘Δ Ó ∂≈ ’È √Ú≈◊ ÏÀ· ∂ È ∂Õ

√Ø ’ΔÂ≈ √μ⁄∂ ÓÈ ’ΔÂ≈

√Ø ’ΔÂ≈ √æ⁄ ∂ ÓÈ ’ΔÂ≈ ’ΔÂ≈ Ó˜Δ È≈ÒÕ

¡ÀÍ ‹Ø ’πfi ’ΔÂ≈ ¿π√ ’ΔÂ≈ ıπÁ-ˆ˜Δ È≈ÒÕ

«’√ «Ò«÷¡≈ √Δ ÓÀ∫ ª ÙÏÁª ÂØ∫ Í«‘⁄≈‰ «Ò¡≈,

Ì≈Ú∂∫ ¿π√ È∂ «Ò«÷¡≈ ˛√Δ ı Ȫ Î˜Δ È≈ÒÕ

ıπÙΔ¡ª ˘ ‹∂ Á≈¡Ú «ÁæÂΔ ÓÀ∫ ÿ ¡≈Ú‰ ÁΔ,

ÍΔÛ Íz≈‘π‰Δ ˘ ÚΔ ‘æ√ ’∂ Ø‡Δ Ú˜Δ È≈ÒÕ

¡«Û¡≈ ª «’ßfi ¡«Û¡≈ «‘ßÁ≈ ‘πßÁ≈ ’ßÓ «’™ È≈,

«¬’ ÁØ æ÷∂ È؇ ‘∂ √Δ ‹Á ÓÀ∫ ¡˜Δ È≈ÒÕ

ÓπÛ ’∂ «¬√ ‡≈‘‰Δ «¬‘ Íø¤Δ ¡≈Ú∂ È≈ ¡≈Ú∂,

Ó≈Δ ˙√ ¿π‚≈Δ ‡≈‘‰Δ ‚ØÒΔ Ò˜Δ È≈ÒÕ

«’√ ÁÁ √π‰≈Úª

«’√ ˘ ÁÁ √π‰≈Úª «ÁÒ Á≈ «’√ ¡º◊∂ ¯«¡≈Á ’ªÕ

«’√ ÁΔ Ô≈Á ÌπÒ≈Úª «ÁÒ ”⁄Ø∫ «’√ «’√ ˘ ÓÀ∫ Ô≈Á ’ªÕ

222 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

Ô≈Áª Á∂ Í≥¤Δ È∂ ‚º’∂ Ó∂Δ »‘ Á∂ «Í≥˜∂ «Ú⁄,

‚’ ’∂ ÚΔ È≈ º÷‰≈ ⁄≈‘Úª Í «’μÁª ¡≈˜≈Á ’ªÕ

’Ω‰ √π‰∂◊≈ Ó∂Δ¡ª ◊ºÒª Ï‘π πfi∂∫Ú∂∫ º÷Á∂ ÒØ’,

ÓÀ∫ ª ¡Í‰∂ È≈Ò ‘Δ Ô≈Ø «ÁÈ ≈ÂΔ∫ √øÚ≈Á ’ªÕ

ÓÀ∫ ’Δ ‘ت Á∂ ’øÓ ¡≈¿∞‰≈ ÓÀ∫ ’Δ ÁÁ Úø‚≈¿∞‰∂ È∂,

¡Í‰∂ ‘Δ ˆÓ ◊ØÂ∂ ÷≈ ÷≈ «˜øÁ◊Δ ˘ ÏÏ≈Á ’ª!

«◊«Ò¡ª Â∂ ¯«¡≈Áª ÁΔ Í≥‚ ÏøÈ∑ ’∂ ÚΔ ’Δ ‹Δ‰≈ ‘À,

ÓπÛ ÓπÛ ’«‘øÁ≈ ‘À «ÁÒ Ó∂≈ «‹◊∂ ˘ ¯ΩÒ≈Á ’ªÕ

«‹√ ¡Í‰≈ ‹≈‰ «Ò¡≈

«‹√ ˘ ¡Í‰≈ «ÏÒ’∞Ò ¡Í‰≈ ‹≈‰ «Ò¡≈ ‘πøÁÀÕ

¿∞‘ ¡Í‰≈ ‘Δ ¡’√ ·º◊Δ Ó≈ «◊¡≈ ‘πøÁÀÕ

’∞ ºfi ¡Í‰≈ ‘π øÁ≈ ‘À Â∂ ’∞fi ÁØÙ-«ÁzÙ‡Δ Á≈,

Ș È‘Δ∫ ¡≈™Á≈ Í ‘Δ≈ ’ØÒ «Í¡≈ ‘πøÁÀÕ

¡≈ÍØ ¡Í‰Δ «‘øÓ ‘πøÁΔ ‹ª ◊ºÒ «√Á’ª ÁΔ,

«¬’ Ó≥«˜Ò Í≈™Á≈ «¬’ ≈‘ «Ú⁄ ؉ «‚‘≈ ‘πøÁÀÕ

Ú’Â Ú’Â ÁΔ ◊ºÒ ‘πøÁΔ ‘À ÚÂØ∫ ÷πø«fi¡≈ Í,

Í≈‰Δ «Ú⁄ ÂÒÚ≈ª «‹‘Δ¡ª Ó≈ «‘≈ ‘πøÁÀÕ

ÓÀ∫ ª √Δ √Ω Ú≈ «’‘≈ «¬’ Ú≈ È≈ ¡≈¬∂ ¿∞‘,

ÓÀ∫ ¡≈™Á≈ √Ω Ú≈ ‹∂ ¿∞√ «¬’ Ú≈ «’‘≈ ‘πøÁÀÕ

Ó À ∫ ‘ª Â∂ Ï√ Ó ∂ ∂ Ú◊≈ ‘ Ø È‘Δ ∫ ’ جΔ,

‘π øÁ≈ ÚΔ Âª Úª◊ «Ó∂ Ï∂-˜≈ «‹‘≈ ‘π øÁÀÕ

Ú≈‘ ‘À Ó∂≈

’Δ Áº√ª ’Δ Ú≈‘ ‘À Ó∂≈ Â∂∂ È≈ÒÕ

√싉≈ ‘ «¬’ √≈‘ ‘À Ó∂≈ Â∂∂ È≈ÒÕ

223 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

«Úø◊≈ ‡∂„≈ «√ºË≈ ÿπøÓ ÿπÓ≈ ’∂ ÚΔ,

«ÓÒ ‹ªÁ≈ ‘ ≈‘ ‘À Ó∂≈ Â∂∂ È≈ÒÕ

ÓÀȱø È‘Δ∫ ª «ÁÒ ¡Í‰∂ ÂØ∫ Íπμ¤ Ò¬Δ∫,

«¬’Ø «¬’ ◊Ú≈‘ ‘À Ó∂≈ Â∂∂ È≈ÒÕ

Â∂∂ «ÁÒ «Ú⁄ ËÛ’ «‘≈ ‘À Ó∂≈ «ÁÒ,

«‘øÁ≈ ıÀ-ıÚ≈‘ ‘À Ó∂≈ Â∂∂ È≈ÒÕ

Â∂∂ «ÏÈ ‘À «ÈΔ ˜‘≈Ò ◊πÏ ‘À,

±ø ¬∂∫ ª «ÁÒ Ù≈‘ ‘À Ó∂≈ Â∂∂ È≈ÒÕ

Â∂∂ «ÏÈ Á√ «ÏøÁ» ’Δ «ÏøÁ» ÁΔ ‘Ø∫Á,

«¬’ ¡≥Ï ¡√◊≈‘ ‘À Ó∂≈ Â∂∂ È≈ÒÕ

Ó∂∂ È≈Ò ’Á∂ È≈ ’Á≈ ¡ÀÍ «ÁÒ,

’Á≈ ؘ √Ò≈‘ ‘À Ó∂≈ Â∂∂ È≈ÒÕ

’≈¯Ò∂ ª Â∞∂ È∂

’≈¯Ò∂ ª Â∞∂ È∂ ÏÛΔ Á∂ Á∂, Í‘πø⁄∂ «’μÊ∂ ’∞ È∂ «¬‘ ıÏ ‘Δ È‘Δ∫Õ

‹ª ª ≈‘ª ”⁄ «’Ë∂ π’∂ «‘ ◊¬∂, √Ó«fi¡≈ ‘À √¯ √¯ ‘Δ È‘Δ∫Õ

≈ «ÁÈ Áπº÷ Â∂ √πº÷ ¤ªÚª ËπºÍª ÚΔ È∂, Òº÷ ÍΩ‰ª Â∂ fiº÷Û ‘È∂Δ ÚΔ ‘À,

Â∞È Á≈ ’Δ Ó˜≈ ‘À «Ó∂ ÁØ√ÂØ, ≈‘ ‹∂ «Ï÷Û∂ ÏÛ∂ Íπ-ı ‘Δ È‘Δ∫Õ

«‘‰ ÍÏ «‡’∂ «‡’‰ √≈◊ «’Ú∂∫, «‘‰≈ √◊Ó ‘Δ « øÁ◊Δ ÁØ√ÂØ,

¿∞‘ √ÓπøÁ È‘Δ∫ Ó≈»ÊÒ √Ó«fi˙, «‹√ √ÓπøÁ ”⁄ ’Ø¬Δ Ò«‘ ‘Δ È‘Δ∫Õ

«‹¿∞‰ ÁΔ ÚΔ ¡Á≈ ‘À √ÒΔ’≈ ‘À Ô≈, Â≈‰ ’∂ «‘º’ ÷Ò؉≈ √Á≈ ⁄≈‘ΔÁÀ,

˙√ Ó«‘«ÎÒ ”⁄ ‹≈‰≈ È‘Δ∫ ÙØÌÁ≈, «‹‘ÛΔ Ó«‘«ÎÒ ”⁄ ’Ø¬Δ ’Á ‘Δ È‘Δ∫Õ

«˜øÁ◊Δ ”Â∂ ’Ó≈«¬¡≈ ’Ó √ È∂, Á∂ ≤Ù‘≈Á Ì∂ ø◊ ‹ΔÚÈ ”⁄ ¿∞√,

¿∞‘ ª Úº√Á≈ ‘À √≈‚∂ «ÁÒª «Ú⁄ ¿∞‘ÁΔ ’Δ ‘Ø«¬¡≈ ‹∂ «ÈÙ≈ÈΔ ’Ï ‘Δ È‘Δ∫Õ

¿∞‘ ª ÒØ’ª Ò¬Δ ÒØ’ È∂ √ Á∂, ¿∞‘ ª «‹™Á≈ ‘À ÒØ’ª Ò¬Δ ÁÓ-Ï-ÁÓ,

ÒØ⁄ ¿∞√ÁΔ «’ «Ò÷‰≈ ‘À ÒØ’ª Ò¬Δ, Ó≈‰ √ÈÓ≈È ÁΔ ‘À «Î’ ‘Δ È‘Δ∫Õ

224 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

ÏØÒ ¿∞√ Á∂ È∂ Ó≈‘ΩÒ ÁΔ Â≈˜◊Δ, ÍΩ‰ Íμ«Â¡ª ”⁄ ⁄⁄≈ ¿∞‘Á∂ È≈Ó ÁΔ,

È’Ù ÍΩ‰ª √øÌ≈Ò∂ ¿∞‘Á∂ ’Δ ‘Ø«¬¡≈, ‹∂ «’Â≈Ϫ ”⁄ ¿∞√ Á≈ «˜’ ‘Δ È‘Δ∫Õ

«ÁÒ ’Δ ‘≈ÒÂ ‘À

«ÁÒ ¡Í‰∂ ÁΔ ’Δ ‘≈Ò ‘À «¬‘ «ÁÒ ‹≈‰∂ ‹ª ÓÀ∫ ‹≈‰ªÕ

«ÁÒ ‡πº«‡¡≈ ‘À «’ √≈Ï ‘À «¬‘ «ÁÒ ‹≈‰∂ ‹ª ÓÀ∫ ‹≈‰ªÕ

ˆÓ ÚΔ Âª ’ÁØ∫ Í≈¬∂ È∂ Â∂ ıπÙΔ¡ª ÚΔ ’Á ¡≈Í‰Δ¡ª,

«’™ ’ª √Ú≈◊ ÁØ‘ª Á≈ «¬‘ «ÁÒ ‹≈‰∂ ‹ª ÓÀ∫ ‹≈‰ªÕ

‹Á «ÁÒ ‘≈∂ ª ÓÀ∫ «‹μª ‹Á ÓÀ∫ ‘≈ª ª «ÁÒ «‹μÂ∂,

«’√ ÁΔ «’√ È≈Ò ¡Á≈Ú ‘À «¬‘ «ÁÒ ‹≈‰∂ ‹ª ÓÀ∫ ‹≈‰ªÕ

Â’ÁΔ ’Á∂ ÂÁÏΔ ’Á∂ ¡≈ ¡≈ ’∂ Ï≈ª ¤∂ÛÁΔ¡ª,

Í «’√ ÁΔ «’øÈΔ Â≈’ ‘À «¬‘ «ÁÒ ‹≈‰∂ ‹ª ÓÀ∫ ‹≈‰ªÕ

⁄⁄≈ ‘À «¬Ù’ Á≈ «¬√ ʪ Â∂ ¿∞√ ʪ Â∂ ‘π√È Á≈ ⁄⁄≈ ‘À,

‹Ø ⁄⁄≈ Â∂Δ Ï≈Ï ‘À «¬‘ «ÁÒ ‹≈‰∂ ‹ª ÓÀ∫ ‹≈‰ªÕ

’Δ ‘π√È ÁΔ Ó˜Δ ¿∞‘ ‹≈‰∂ ‹Ø ’È≈ ’ ’∂ Á∂÷ Ò¬∂,

’Δ «Ò÷‰Δ «¬Ù’ «¬Ï≈ ‘À «¬‘ «ÁÒ ‹≈‰∂ ‹ª ÓÀ∫ ‹≈‰ªÕ

±ø Á∂÷ È≈ Ï≈‘Ø∫ Ï≈‘Ø∫ ‘Δ «¬√ «ÁÒ «Ú⁄ Ú√ ’∂ Á∂÷ ˜≈,

«’øÈΔ Ó˜Ï»Â «¬Ó≈ ‘À «¬‘ «ÁÒ ‹≈‰∂ ‹ª ÓÀ∫ ‹≈‰≈Õ

Â∞Ò √’ÁΔ ‘À ª ÂØÒ ‘Δ ÒÀ «Ó‰ √’ÁΔ ‘À ª «Ó‰ ÚΔ ÒÀ,

«’øÈΔ «¬√ «ÁÒ «Ú⁄ ⁄≈‘ ‘À «¬‘ «ÁÒ ‹≈‰∂ ‹ª ÓÀ∫ ‹≈‰ªÕ

¿∞‘ √≈ÊØ ∫ «‘øÁ∂ Í∂ Í∂ ˆÀª Á∂ «‘øÁ∂ È≈Ò ÷Û∂,

’Δ «¬√ Á∂ «Ú⁄ «√¡≈√ ‘À «¬‘ «ÁÒ ‹≈‰∂ ‹ª ÓÀ∫ ‹≈‰ªÕ

‘Ú≈ «Ú⁄ Ò«‘Δ¡ª ◊ºÒª

‘Ú≈ «Ú⁄ Ò«‘Δ¡ª ◊ºÒª Ò«‘ ω ÂÀΔ¡ª ◊ºÒªÕ

Ù‘≈Á Á∂ Ò‘» ø◊Δ¡ª ’Á∂ È≈ ·«‘Δ¡ª ◊ºÒªÕ

225 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

¿∞È∑ª ª ’ΔÂΔ¡ª È∂ Ï‘π ‘Δ Ï∂-Ï«‘Δ¡ª ◊ºÒª,

¿∞È∑ª ª ’ÈΔ¡ª √Δ ’ΔÂΔ¡ª È∂ ÚÀΔ¡ª ◊ºÒªÕ

¿∞È∑ª ◊ºÒª Á≈ ’Δ ‘Ø«¬¡≈ ±ø Í≈ ‹Ø ◊ˇ Ó∂∂ Ϫ‘ª,

’Á∂ √Δ ’ΔÂΔ¡ª Ï«‘ ◊»Û∑Δ¡ª Â∂ ◊«‘Δ¡ª ◊ºÒªÕ

ÏÛ≈ ‘À≈È ‘ª «’ ‘Ø «◊¡≈ ‘À ’Δ ˜Ó≈È∂ ˘,

«‹‘È∂ ÚΔ ’ΔÂΔ¡ª È∂ ’ΔÂΔ¡ª È∂ ˜«‘Δ¡ª ◊ºÒªÕ

Â∂∂ Â∞ ‹≈‰ Á∂ «Íμ¤Ø∫ ¿∞È∑ª ˘ «’√ Â∑ª Ø’ª,

‹Ø ‘Ø ’∂ »‘ ÁΔ¡ª Ó«‘Ó≈È «ÁÒ «Ú⁄ ·«‘Δ¡ª ◊ºÒªÕ

«‹È∑ª ÚΔ ’ΔÂΔ¡ª ◊ºÒª ω≈ ’∂ ’ΔÂΔ¡ª ÍμÊ,

«’√∂ ÚΔ ’ΔÂΔ¡ª È≈ ’»ˇΔ¡ª Â∂ ÒÀΔ¡ª ◊ºÒªÕ

’∞¯ È∂ ◊’ ‘؉≈ ‘À Â∂ ‚∞ ºÏ‰◊∂ Ì∂ Ï ∂Û∂,

‘’Δ’Â Á≈ È’Ù ‘Ø ’∂ √Á≈ È∂ ÂÀΔ¡ª ◊ºÒªÕ

√πÏ∑≈ ÁΔ ÍΩ‰ «‹‘Δ¡ª «ÁÒ ”⁄ ◊ºÒª Ë≈ ’∂ º÷Ø,

«ÁÒª ”⁄Ø∫ ’ «Á˙ ÓÈÎΔ «√÷ ÁØ-Í«‘Δ¡ª ◊ºÒªÕ

«‘‰ Á∂ «¬‘

«‘‰ «Á‘ «¬‘ ◊˜Ò «¬μÊØ∫ ÂΔ’ ‘ΔÕ

«‘ ◊¬Δ ‘À ‹Ø «È≈ ÍÃÂΔ’ ‘ΔÕ

◊ºÒ Ó∂Δ √π‰ ˜≈ ’∞ ◊Ω È≈Ò,

ÓÀ∫ ’ÁØ∫ ’«‘øȪ «’ ‘À «¬‘ ·Δ’ ‘Δ!

¬∂√ È◊Δ Ω‰’ª «’øfi ¡≈™ÁΔ¡ª,

¤º‚ Â∞∂ «‹√ ˘ ¿∞‘Á∂ Ú√ÈΔ’ ‘ΔÕ

‹ØÛ ‹ª ˜∑Ϫ ¡√ª ’Δ ’ÈΔ¡ª,

≈√ ‹Á «’ ¡≈ ◊¬Δ Â¯Δ’ ‘ΔÕ

√ º⁄ ÁΔ ‘ Ø ◊ºÒ ’∂‘Δ Í π º¤Á∂,

Ì≈ÒÁÀ ‹ Ø ¡≈Í‰Δ Â√ÁΔ’ ‘ΔÕ

226 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

‘À ÏÛ≈ È≈˜π’ «¬‘ «ÙÂ≈ √Ø⁄ ÒÀ,

Ò≈ È≈ ÏÀ·Δ∫ ÁØ√ÂΔ ˘ ÒΔ’ ‘ΔÕ

≈ √πºÂΔ

≈ √πºÂΔ, ‹≈◊Á∂ Í, ÓÀ∫ Â∂ Ó∂∂ ‘≈Á√∂Õ

«’√ Â∑ª √Ω∫Á∂ ¡√Δ∫ √Ω∫Á∂ ÚΔ ’≈‘Á∂ Ú≈√Â∂Õ

¡≈¿∞‰◊∂ «¬’ «ÁÈ ’Á∂ ª ⁄≈ȉª Á∂ Í» ÚΔ,

ÓÀ∫ ‘È∂∂ ‘Δ «‘≈ ‘ª ⁄ΔÁ≈ «¬√ ¡≈√ Â∂Õ

‘À ¡⁄øÌ≈ ÓÀ∫ «‹øÈ∑ª Á∂ Ú≈√Â∂ Ò≈¬∂ √Δ ÎπºÒ,

«’™ ¿∞È∑ª ’ø‚∂ ÷Ò≈∂ ≈‘ ”⁄ Ó∂∂ Ú≈√Â∂Õ

˙ËØ∫ ¿∞‘ √È Â∞∂ Â∂ ¬∂ËØ∫ ¡≈ͪ Â∞∂,

Î∂ ÚΔ ˙È∂ Á∂ ˙È∂ ‘Δ ‘∂ È∂ ¯≈√Ò∂ ∂Õ

¡≈ÁÓΔ ÁΔ «˜øÁ◊Δ ‘À ¡≈ÁÓΔ Á∂ È≈Ò ‘Δ,

¡≈ÁÓΔ Á≈ ’Δ «‹¿±‰≈ ¡≈ÁÓΔ ˘ Ó≈ ’∂Õ

Ú’Â ‘≈Ò∂ ÚΔ ÷Û≈ ‘À≈È ‘Ø«¬¡≈ √Ø⁄Á≈,

‘º«√¡≈ ’Δ’ √Δ ’Ø¬Δ ⁄≈ Íπμ Ú≈ ’∂Õ

ÌπæÒ ‹≈ ◊æÒ Íπ≈‰Δ ‘π‰

Ìπ ºÒ ‹≈ ◊ºÒ Í π≈‰Δ ‘ π‰, ÷ πÙÚø ’øÚÒ!

¡ÀÚ∂ ∫ «Û’ È≈ Í≈‰Δ ‘π‰, ÷πÙÚø ’øÚÒ!

ˆπÓÈ≈ÓΔ Á≈ ◊Δ ÚΔ, √ π‰ ’∂ Ú ∂÷ ˜≈,

Ù Ø‘Â ¤º‚ ’Ó≈‰Δ ‘ π‰, ÷ πÙÚø ’øÚÒ!

¡º◊∂ ª ◊ºÒ ◊ºÒ Â∂ ◊ºÒ ÚË≈™Á≈ √ À ∫ ,

⁄≈‘ ∂ ∫ ˆºÒ Ó π’≈‰Δ ‘ π‰, ÷ πÙÚø ’øÚÒ!

‘π‰ È≈ ⁄ØÍÛΔ¡ª ÚºÒ Ï‘π º«’¡≈ ’,

«√ º÷ ÒÀ √≈ÁΔ ÷≈‰Δ ‘ π‰, ÷ πÙÚø ’øÚÒ!

227 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

√≈Δ ¿∞Ó ∂ fi ºÒ-ÚÒºÒΔ¡ª Ó≈ «◊˙∫,

’ΔÂΔ ◊ºÒ «√¡≈‰Δ ‘ π‰, ÷ πÙÚø ’øÚÒ!

¤º‚ ’«ÚÂ≈Úª ˆ˜Òª, «Ò÷‰∂ ¶Ï∂ ıÂ,

¿∞μ· Í«Û∑¡≈ ’ Ï≈‰Δ ‘π‰, ÷πÙÚø ’øÚÒ!

‹π◊˘¡ª √ø◊

«¬Ù≈∂ ‹π◊˘¡ª √ø◊ ÚΔ ‘È∂∂ È≈Ò ÚΔ ◊ºÒªÕ

¿∞‘ ÈΔ‘ª È≈Ò ÚΔ ’Á∂ ÏÈ∂∂ È≈Ò ÚΔ ◊ºÒªÕ

‹ÁØ∫ ÚΔ Á∂«÷¡≈ ¿∞‘ ‘º√ ‘º√ ’∂ ‘Δ ‘∂ ’Á∂,

¿∞È∑ª Á∂ È≈Ò ÚΔ ◊ºÒª Â∂ Ó∂∂ È≈Ò ÚΔ ◊ºÒªÕ

¿∞È∑ª ÁΔ ‘ ¡Á≈ ‘Δ ◊π‡’ÁΔ √Δ ◊π¯Â◊» ’ÁΔ,

¿∞‘ ¡º÷ª È≈Ò ÚΔ ’Á∂ Â∂ «⁄‘∂ È≈Ò ÚΔ ◊ºÒªÕ

‘∂ √ºÍª ÚΔ ¿∞‘ ÁπºË «Í¡≈™Á∂ Ò≈‚ Ò«‚¡≈™Á∂,

¿∞Ë ’Á∂ ‘∂ ¡’√ √Í∂∂ È≈Ò ÚΔ ◊ºÒªÕ

ÏÛ≈ ‘À≈È ‘ª ¿∞√ Á∂ ÚÂΔ∂ ÂØ∫, ‘∂ ’Á∂,

¿∞‘ „ˇÁΔ Ù≈Ó Â∂ ⁄Û∑Á∂ √Ú∂∂ È≈Ò ÚΔ ◊ºÒªÕ

ΩÙÈΔ Âª ‘À

‘È∂∂ ≈‘ ”⁄ ‹π◊˘ ‘Δ √‘Δ ’μ∞fi ΩÙÈΔ Âª ‘ÀÕ

«˜‘È Á∂ ÙΔ«Ù¡ª Ê≈‰Δ∫ Ș ’∞fi Á∂÷ÁΔ Âª ‘ÀÕ

Ú∂∑ È≈ ÿ «Ó∂ ÏæÁÒΔ ÌΔ ‘Δ ¶ÿ ¶ÿ ‹ªÁΔ ˛

⁄ÒØ ¬∂Ê∂ È‘Δ∫ ‹≈ ’∂ «’Â∂ ¿∞‘ Ï√ÁΔ Âª ‘ÀÕ

¿∞‘ «‹√ Á∂ È≈Ò ’ ’∂ ÁπÙÓ‰Δ ÷πÙ ‘Ø ‘∂ ¬∂È∂,

ÏÛ≈ ‘À Ó≈‰ Ó∂∂ ’ØÒ ¿∞√ ÁΔ ÁØ√ÂΔ Âª ‘ÀÕ

¿∞‘Á≈ ı «ÓÒ‰ Â∂ ‘ Ú≈ «¬√ ¡«‘√≈√ ”⁄Ø∫ ◊π ª,

«ÓΔ «˜øÁ◊Δ Á∂ «Ú⁄ ‘≈Ò∂ «’Â∂ ’Ø¬Δ ÷πÙΔ Âª ‘ÀÕ

228 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

«’Â∂ ’Ø¬Δ «’Â∂ ’Ø¬Δ ‘À πº’ ‹ªÁ≈ «‘≈ ¡’√,

ÏÛΔ ÏÒÚ≈È Í Â∞ÁΔ ‘Δ «¬‘ «˜øÁ◊Δ Âª ‘ÀÕ

⁄ÒØ «¬’ Ú≈

⁄ÒØ «¬’ Ú≈ Ó ’∂ Á∂÷Δ¬∂ ‘πøÁ≈ Ìˇ≈ ’Δ ‘ÀÕ

‹Ø ’ΔÂ≈ È≈ ¿∞‘ ’’∂ Á∂÷Δ¬∂ ‘πøÁ≈ ÌÒ≈ ’Δ ‘ÀÕ

¡√Δ∫ ’ø„∂ ÷ÒØÂ∂ ‘Δ «’™ ‚Á∂ Â∂ fi’Á∂ ‘ª,

⁄ÒØ ‚∞ºÏ ’∂ ‹ª  ’∂ Á∂÷Δ¬∂ ‘πøÁ≈ ÌÒ≈ ’Δ ‘ÀÕ

√Á≈ ‘Δ ¡≈͉∂ ˆÓ «Ú⁄ ‘∂ „«‘øÁ∂ ¿∞√Á∂ ‘ª,

«’√∂ Á≈ ˆÓ ÚΔ ‹ ’∂ Á∂÷Δ¬∂ ‘πøÁ≈ ÌÒ≈ ’Δ ‘ÀÕ

√Á≈ ‘Δ «√ √‹≈ ’∂ Óπ’‡ Â∞È≈ ÒØ⁄Á∂ ‘ª «’™,

ÂÒΔ Â∂ √Δ√ Ë ’∂ Á∂÷Δ¬∂ ‘πøÁ≈ ÌÒ≈ ’Δ ‘ÀÕ

’Á∂ Ô≈ª ÂØ∫ ‚Á∂ ‘ª ’Á∂ ‘≈ª ÂØ∫ ‚Á∂ ‘ª,

⁄ÒØ ıπÁ ÂØ∫ ÚΔ ‚ ’∂ Á∂÷Δ¬∂ ‘πøÁ≈ ÌÒ≈ ’Δ ‘ÀÕ

√Á≈ ‘Δ ¡≈͉∂ Ò¬Δ º÷Á∂ ‘ª ≈÷Úª ¡≥«ÓÃÂ,

˜«‘ ÚΔ ÿπº‡ Ì ’∂ Á∂÷Δ¬∂ ‘πßÁ≈ ÌÒ≈ ’Δ ‘ÀÕ

’Ø¬Δ √≈˘ ÚΔ ÒºÌÁ≈ «Î «‘≈ ‘؉À ¡√≈‚∂ Úª◊,

¡√Δ∫ ÚΔ ÌÓ ’’∂ Á∂÷Δ¬∂ ‘πøÁ≈ ÌÒ≈ ’Δ ‘ÀÕ

‹ÁØ∫ ¿∞‘ ’ØÒ ‘πøÁ∂ √Δ

‹ÁØ ∫ ¿ ∞‘ ’ØÒ ‘ π øÁ ∂ √Δ ˜Ó≈È≈ ‘ Ø ‘ π øÁ≈ √ΔÕ

«ÓΔ Ïπº’Ò ”⁄ ‘Δ ´«’¡≈ «Ó≈ «⁄μÂ-⁄Ø ‘πøÁ≈ √ΔÕ

«ÁÒª ˘ √Δ «ÁÒª ÁΔ ≈‘ Â∂ ȘΔ∫ ıπ¡≈Ï ‹ºÈ Á∂,

¿∞‘ √≈Ú‰ ÁΔ ÿ‡≈ ‘π ßÁ∂ ÓÀ ∫ Ⱥ⁄Á≈ ÓØ ‘π øÁ≈ √ΔÕ

Í‘≈Ûª, √≈◊ª, fiº÷Ûª, ±Î≈È≈ È≈Ò √Δ ÷«‘øÁ∂,

‘ π√È √Δ Ó≈Á≈ ·≈·ª Ú¯≈ Á≈ ˜Ø ‘ π øÁ≈ √ΔÕ

229 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

¿∞È∑ª Á≈ √≈Ê ‘π øÁ≈ √Δ √Óª √Δ π’ «◊¡≈ ‘π øÁ≈,

¡√≈‚∂ ’«‘‰ Â∂ ‘Δ Âª ¿∞‘ Â∞Á≈ ÂØ ‘π øÁ≈ √ΔÕ

¿∞⁄ ∂ ∂ ‘Δ ¿∞⁄ ∂ ∂ ⁄Û∑È Á≈ ¡≈ÒÓ ¡È±·≈ √Δ,

¿∞‘ ‘π øÁ ∂ √Δ ÍÂø◊ Â∂ ÓÀ ∫ ¿πÈ∑ª ÁΔ ‚Ø ‘π øÁ≈ √ΔÕ

¿∞‘ √Δ Á«¡≈, √ÓπøÁ √Δ, ¿∞‘ÁΔ ‘ «‘ ”⁄ ÓØÂΔ √È,

√Á≈ ÓØÂΔ «Ò¡≈™Á≈ √ª Ó À ∫ ˆØÂ≈-ıØ ‘ π øÁ≈ √ΔÕ

«Ú¤ØÛ ∂ Á≈ √Óª ª ¶ÿÁ≈ √Δ Úª◊ ‹π º◊ª Á∂,

√Óª Í Ó ∂Ò Á≈ «¬μ’ ¡º÷ Á∂ ‘Δ Î Ø ‘ π øÁ≈ √ΔÕ

«ÁÒª ÁΔ √ªfi ‘ØÚ∂ ª

«ÁÒª ÁΔ √ªfi ‘ØÚ∂ ª «Í¡≈∂ «ÓÒ‰ ¡≈™Á∂ È∂Õ

‘È∂Δ ≈ ‘ØÚ∂ ª «√Â≈∂ «ÓÒ‰ ¡≈™Á∂ È∂Õ

«¬≈Á≈ È∂’ ’’∂ «·ºÒ∑ ÍÀ ∫Á≈ ‘À ‹ÁØ ∫ ’جΔ,

¿∞ÁØ∫ Ó‹Ï» ‘Ø ÍÒ∂ «’È≈∂ «ÓÒ‰ ¡≈™Á∂ È∂Õ

È‘Δ∫ ‹∂ ÓÀÒ È˜ª «Ú⁄ È‘Δ∫ ‹∂ √≈Û «ÁÒ Á∂ «Úμ⁄,

¿∞ÁØ∫ Ù≈‘’≈ «˜øÁ◊Δ Á∂ Ș≈∂ «ÓÒ‰ ¡≈™Á∂ È∂Õ

’‘≈‰Δ «Ú⁄ ’Ø«ÙÙ ‘ØÚ∂ ª ≈‘Δ ÚΔ È∂ π’ ‹ªÁ∂,

‘˜≈ª ≈‘ Úˇ≈ ’∂ ÚΔ ‘πø◊≈∂ «ÓÒ‰ ¡≈™Á∂ È∂Õ

‹ÁØ∫ fiπº◊Δ¡ª ”⁄ ˆÀ ‹≈◊ÁΔ Â≈Δ÷ ωÁΔ ‘À,

Ó‘æÒª ˘ √πÈ∂‘∂ Á∂ ⁄πÏ≈∂ «ÓÒ‰ ¡≈™Á∂ È∂Õ

‘π√È Â∂ «¬Ù’ ‹Á Ò ’∂ ’ÁΔ «¬’≈ ’ ÒÀ∫Á∂,

¿∞ÁØ∫ ◊πø◊Δ Óπ‘ºÏ ˘ Ȉ≈∂ «ÓÒ‰ ¡≈™Á∂ È∂Õ

ˆÓª «Ú⁄ ’Ω‰ ¡≈™Á≈ ‘À «’√∂ ˘ «ÓÒ‰ ÁΔ ÷≈Â,

÷πÙΔ ÁΔ «Ì‰’ ‹Á ÍÀ∫ÁΔ Âª √≈∂ «ÓÒ‰ ¡≈™Á∂ È∂Õ

230 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

¡≥Á ‘À ‹∂ ‘È∂≈

¡≥Á ‘ À ‹ ∂ ‘È∂≈ ª Ï≈‘ ÚΔ ÏÊ∂≈Õ

¬ ∂Ë ÚΔ ‘ À ‘È∂≈ ˙Ë ÚΔ ‘ À ‘È∂≈Õ

¡≈¿∞‰≈ ª ⁄≈‘ΔÁ≈ √Δ ¡≈«¬¡≈ È‘Δ∫ √Ú∂≈,

ÓπÓ«’È È‘Δ∫ √Δ «’™«’ ÁπÙÓ‰ √Δ ≈‘-Á√∂≈Õ

ÿº‡Á∂ ◊¬∂ È∂ ⁄≈ȉ ÚºËÁ≈ «◊¡≈ ‘È∂≈,

¿∞‘ «√Ó‡Á≈ ‘Δ ‹ªÁ≈ ‹Ø ÎÀÒ‰≈ √Δ ÿ∂≈Õ

«ÁÒ ‘Δ È‘Δ∫ √Δ π«’¡≈ ÓÀ∫ Ø«’¡≈ ÏÊ∂≈,

¤º‚Á≈ «◊¡≈ «¬‘ ÓÀȱø ‘πøÁ≈ «◊¡≈ «¬‘ Â∂≈Õ

√≈«¬¡≈ «Ó≈ ¤Ò∂≈ «·ß◊‰≈ ’Á∂ ÒßÓ∂≈,

√≈‘ √Δ ¡÷Δ Óπμ’∂ Í Óπμ«’¡≈ È≈ ‹∂≈Õ

Íπ쫤¡≈ √Δ ˙√ ÓÀȱø, “’Δ ‘≈Ò ⁄≈Ò Â∂≈,

¡º◊Ø∫ ÓÀ∫ ‘º√ «’‘≈ √Δ “ÚËΔ¡≈ √Ú≈Ò Â∂≈”Õ

√ »Â ‹ª √ΔÂØ ∫  ± ø ¬ ∂È≈ È‘Δ ∫ ¿ ∞⁄ ∂≈,

«‹øÈ≈ ‘À Ȫ ¿∞⁄∂≈ “÷πÙÚø ’øÚÒ” Â∂≈

ÓÀ∫ ◊Δ «Ò÷ª

ÓÀ∫ ◊Δ «Ò÷ª ‹ª ˆ˜Ò «Ò÷ªÕ

◊ºÒ «ÁÒ ¡Í‰∂ ÁΔ ¡√Ò «Ò÷ªÕ

◊ºÒ «¬º’ «¬Ù’ ÁΔ ÁπÈΔ¡≈ ”Â∂,

‘ ؘ «¬√∂ ˘ ÏÁÒ «Ò÷ªÕ

«’ÂΔ Á∂ ÷ »È-Í√ΔÈ∂ ˘,

ÓÀ ∫ ÷∂ «Ò÷ª «’ ¯√Ò «Ò÷ªÕ

Ó À ∫ ¡Í‰≈ ÁØ√ ÁπÙÓ‰ ÚΔ,

«’√ ’ΔÂ≈ Ó ÀÈ ± ø ’ÂÒ «Ò÷ªÕ

231 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

 ∂Δ «’√ ◊ºÒ È∂ Ó Ø«‘¡≈ ‘À,

√Δ ˘ «Ò÷ª «’ Ù’Ò «Ò÷ªÕ

ı «Ó«Ò¡≈ ÓπμÁ Ï≈¡Á «Â≈,

Áº√ «‘˜ «Ò÷ª «’ Ú√Ò «Ò÷ªÕ

¡≈÷ª ª ¡≈÷ª ’Δ ı πÁ ˘,

Áº√ ı≈ «Ò÷ª «’ “’øÚÒ” «Ò÷ªÕ

¿∞‘ ’Δ Ô≈Ø ÎπºÒ ‘À

¿∞‘ ’Δ Ô≈Ø ÎπºÒ ‘À ÎπºÒ,

«‹√ Á∂ «Ú⁄ ÷πÙÏØ¬Δ È‘Δ∫Õ

«ÁÒ ‘Δ ’Δ ‹Ø ÂÛÎ∂ È≈,

¡º÷ ‘Δ ’Δ ‹Ø Ø¬Δ È‘Δ∫Õ

±ø Í«‘Òª ‘Δ ¿±∫ÿ «Í¡À∫,

Ï≈ ¡‹∂ ÓÀ∫ ¤Ø∑¬Δ È‘Δ∫Õ

±ø È≈ «ÁÒ ÁΔ Áº√Δ, Í,

¡≈ͪ ’Á∂ ´’Ø¬Δ È‘Δ∫Õ

Îπ ºÒª Ú◊∂ «Óμª È∂,

«’‘ÛΔ √»Ò ⁄πÌØ¬Δ È‘Δ∫Õ

™‹ ª √≈∂ ⁄ø◊∂, Í,

Â∂ ∂ Ú◊≈ ’Ø¬Δ È‘Δ∫Õ

ÓØÂΔ ‘ª Í ı≈’ πÒ∂,

Ó≈Ò≈ «’√∂ ÍØ¬Δ È‘Δ∫Õ

‘ΩÒΔ ‘ª Í πμ’Á≈ È‘Δ∫

‘ΩÒΔ ‘ª Í π’Á≈ È‘Δ∫ ‘ªÕ

≈‘ ¡Í‰∂ ÂØ∫ ¿∞μ’Á≈ È‘Δ∫ ‘ªÕ

232 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

ÓÀ∫ ‘ª «ÒÙ «ÒÙ ’Á≈ ⁄≈ȉ,

’ØÒ≈ ’Ø¬Δ Ëμ πıÁ≈ È‘Δ∫ ‘ªÕ

‘ª √≈◊ «¬’ ¤ˇ ¤ˇ ’Á≈,

ËπºÍª Á∂ «Ú⁄ √πº’Á≈ È‘Δ∫ ‘ªÕ

«˜øÁ◊Δ Á∂ ≈‘ Â∞«¡ª ‹∂’,

ÓΩ «ÓÒ∂ ª ´º’Á≈ È‘Δ∫ ‘ªÕ

Òº’Û Úª◊ ‡πº‡ ª √’Áª,

Úª√ Á∂ Úª◊ fiμπ’Á≈ È‘Δ∫ ‘ªÕ

‘º√Á≈ «‘øȪ ØÚª «’™ ÓÀ∫,

ÎØÛ≈ ’Ø¬Δ Áπμ÷Á≈ È‘Δ∫ ‘ªÕ

‘ ¡º÷ √πÍÈ≈ ω ’∂ ÂÀª,

«’ºÒ ω ÓμÊ∂ ·∞º’Á≈ È‘Δ∫ ‘ªÕ

‹Ø «˜øÁ◊Δ Á∂ ‘≈‰ È≈ ‘ØÚ∂,

ÓÀ∫ Ù≈«¬ ¿∞√ Â∞º’ Á≈ È‘Δ∫ ‘ªÕ

«¬’ ’ÁÓ ¡º◊∂ ◊¬∂

«¬’ ’ÁÓ ¡º◊∂ ◊¬∂ ª ÁØ ’ÁÓ «Íμ¤∂ ◊¬∂Õ

Í‘π ø⁄‰≈ «’μÊ∂ √Δ Ô≈Ø Í‘π ø⁄ ‘ª «’μÊ∂ ◊¬∂Õ

ÁΩ «¬‘ Ó≈Ô±√Δ¡ª Á≈ ÁΩ «÷fi‰ ÷͉ Á≈,

¡≈Í‰Δ ‘Δ «÷fi ”⁄ ¡Í‰∂ ‘Ø∫· È∂ «⁄ºÊ∂ ◊¬∂Õ

’Δ ÍÂ≈ ‘Ø‰Δ È∂ ’Δ «¬‘ Ë≈«¡≈ √ø’ÒÍ √Δ,

‘≈Á√∂ ‘Δ ‘≈Á√∂ ‘ ʪ «ÓÒ∂ «‹μÊ ∂ ◊¬∂Õ

‘π√È Á≈ Â∂ «¬Ù’ Á≈ «¬‘ ≈ÏÂ≈ ¡’√ «‘≈,

Úª◊ ⁄πμÌ’ È∂ ÍÃμ√Í «÷μ⁄ «Ú⁄ «÷μ⁄∂ ◊¬∂Õ

÷πÙÈ√ΔÏΔ ‘À ¿∞È∑ª ÁΔ ¿∞‘ ÍÃ≈Í ’ ◊¬∂,

‹Ø «ÈÙ≈≤È∂ «˜øÁ◊Δ Á∂ «Ú⁄ È∂ «ÓμÊ∂ ◊¬∂Õ

233 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

Δfi, «¬μ¤≈Úª, ¿∞Ó≥◊ª, ı≈«‘Ùª ‘Δ «˜øÁ◊Δ,

’Δ ¿∞È∑ª ÁΔ «˜øÁ◊Δ ‹Ø ¡≈‰ ¡‰-«¬º¤∂ ◊¬∂Õ

’Δ ¿∞È∑ª Á∂ «ÁÒ ”⁄ √Δ ¿∞‘ ÒØ’ ‹Ø «ÏÈ-Í»ÂΔ,

ÌΔÛ Á∂ «Ú⁄ ÌΔ«Û¡ª ≈‘ª ”⁄ È∂ «ÓμË∂ ◊¬∂Õ

«Úø«◊¡ª ≈‘ª Â∂ Â∞ ’∂ Í‘πø⁄‰≈ ˙‘Ȫ √Δ «’øfi,

Í ÏÛ≈ ¡Î√Ø√ Í‘πø⁄∂ È≈ ‹Ø ≈‘ «√ºË∂ ◊¬∂Õ

Ï≈ ’ª ÓÀ∫ √Ì ÁΔ

Ï≈ ’ª È≈ ¡Í‰Δ ‘Δ ÓÀ∫ Ï≈ ’ª ÓÀ∫ √Ì ÁΔÕ

Áπº÷ ÁΔ, Ìπμ÷ ÁΔ, ÂÈ ÁΔ, ÓÈ ÁΔ, ‘ √≈◊, ‘ ÊºÒ ÁΔÕ

‘ ’Ø«ÙÙ, ‘ √Ø⁄ ¡Í‰Δ, «˜øÁ◊Δ Á∂ ≈‘ Í≈¬Δ¬∂,

ª «’ ‹◊ Ó◊ ’ÁΔ ‹ØÂ-‘∂ «¬‘ ‹◊ÁΔÕ

«’ÂΔ Á∂ Ó ∞Û ∑’ ∂ È≈ ˙ÁØ ∫  º’ ’‘≈‰À Ó ØÂΔ,

‹À ‹À ’≈ ‘Ø¬Δ È≈ ‹Á º’ ËÂΔ ”Â∂ «Ó‘È ÁΔÕ

ÍΩ‰ Í≈¬Δ ‘Ø¬Δ ‹Á «¬‘ √≈‘ ‘Δ ‘∂ È≈ ¡Í‰∂,

«’μÊØ ∫ Î∂ Óπ‘ºÏ «ÓÒ‰Δ «ÓÒ‰∂ «ÁÒ Á∂ ÁÁΔÕ

πÛ∑ ⁄μ«Ò¡≈ «ÚÙÚ≈√, ¡≈√ ‘ ¡≥È∑∂ ÷»‘ ÚÒ Ìº‹Δ,

¡À «˜øÁ◊Δ Á∂ ≈‹’∞Ó≈Ø √Ø⁄ ’Ø «¬√ ◊ºÒ ÁΔÕ

ÁØ√ÂΔ¡ª Á∂ Ù«‘ ”⁄ ◊» ø‹‰ ÏØÒ Ïø√Δ Ú◊∂,

ÚøÈ-√πÚøÈΔ¡ª Ó«‘’ª Úø‚ÁΔ ÍΩ‰ ‘∂ «¬‘ Ú◊ÁΔÕ

Í«‘Òª ÿ ÁΔ¡ª ÏøÁ Ï≈Δ¡ª ÷Ø‘ÒØ ΩÙÈÁ≈È,

«Î «’™ Â≈˜Δ ÍΩ‰ È≈ ¡≥Á ¡≈¬∂◊Δ Ìº‹ÁΔÕ

«Ó‘È Á∂ ‘ «Ú‘Û∂ ¡≥Á ¬∂Áª Îπ ºÒ ¿∞◊≈¬Δ¬∂,

«‹μÊ ∂ Ì º‹ ∂ Ì Ω ¡≈¿∞‰ Â∂ ‘ «ÂμÂÒΔ Èº⁄ÁΔÕ

234 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

¡º÷ ”⁄Ø∫ ¡ºÊ» ⁄Ø«¬¡≈

¡º÷ ”⁄Ø∫ ¡ºÊ» ⁄Ø«¬¡≈ Òº◊ÁÀÕ

’∞ºfi È≈ ’∞ºfi ª ‘Ø«¬¡≈ Òº◊ÁÀÕ

Ï≈‘Ø∫ Ï∂Ù’ ‘º√Á≈ ‘À ¿∞‘,

¡≥ÁØ∫ Ø«¬¡≈ Ø«¬¡≈ Òº◊ÁÀÕ

Á∂÷‰ ˘ ª «Á√∂ Úª ¿∞‘,

¡ÀÍ «’Â∂ ÷ÒØ«¬¡≈ Òº◊ÁÀÕ

¬∂√ ≤Ù«‘ Á∂ ‘ ÿ Á≈ ‘Δ,

Á ‘À „Ø«¬¡≈ „Ø«¬¡≈ Òº◊ÁÀÕ

«Úø«È∑¡≈ ‘À ¿∞‘ Í؇ ∂ Í Ø‡ ∂,

√»¬Δ «Ú⁄ ÍØ«¬¡≈ Òº◊ÁÀÕ

¡μ÷ Ⱥ⁄ÁΔ ‘À

¡º÷ Ⱥ⁄ÁΔ ‘À ª◊Ò∂ Ș≈«¡ª Á∂ È≈ÒÕ

«¬Ú∂∫ Ï≈ Ⱥ⁄ ÍÀ∫ÁΔ ‘À ‘πø◊≈«¡ª Á∂ È≈ÒÕ

¿∞‘ ◊ºÒ «’√∂ ‘Ø È≈Ò ‘Ø È≈ √’ÁΔ,

‘πøÁΔ ◊μÒ «‹‘ÛΔ ¡≈͉∂ «Í¡≈«¡ª Á∂ È≈ÒÕ

˙√ Ï∂ÛΔ È∂ ‘À ’ÁØ∫ ‹≈ ’∂ Í≈ Òº◊‰≈,

«‹‘ÛΔ Â∞ÁΔ ‘À √Á≈ ‘Δ √‘≈«¡ª Á∂ È≈ÒÕ

◊ºÒ «¬’ È≈Ò ’ΔÂΔ ’≈‘ÁΔ ◊ºÒ ÁØ√ÂØ,

◊ºÒ ‘Δ «‹‘ÛΔ ’ΔÂΔ ‹≈¬∂ √≈«¡ª Á∂ È≈ÒÕ

«‹È∑ª ’∞ºÒΔ¡ª ”⁄Ø∫ «Ó‘Ȫ ‹Ú≈È ‘Ø‰Δ¡ª,

≈‘ ¿∞È∑ª Á≈ ‘À ¶ÿÁ≈ ⁄πÏ≈«¡ª Á∂ È≈ÒÕ

«‹È∑ª ⁄øÈ ÁΔ¡ª Ó«‘¯Òª ”⁄ ‘؉≈ ‘À ÙΔ’,

¿∞È∑ª ’È≈ √øÚ≈Á ‘À «√Â≈«¡ª Á∂ È≈ÒÕ

235 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

◊ºÒ ‘º’ Ú≈ÒΔ ⁄ØΔ Ô≈Δ Úª◊ È≈ ´’∂,

√Á≈ Â∞ÁΔ ‘À È≈¡«¡ª Ȉ≈«¡ª Á∂ È≈ÒÕ

«„μ‚ Ó≥◊Á≈ ‘À ؇Δ

«„º‚ Ó≥◊Á≈ ‘À Ø‡Δ »‘ Ș≈∂ Ó≥◊ÁΔÕ

Ï∂ÛΔ «‹øÁ ÁΔ ‘À ‚ØÒÁΔ «’È≈∂ Ó≥◊ÁΔÕ

‹ª ª Í«‘Òª ‘Δ È≈ ÍΔ∫ÿ Ú≈ÒΔ ◊ºÒ ¤∂«Û˙,

◊ºÒ ¤∂ÛØ◊∂ ª ÍΔ∫ÿ ‘À ‘πÒ≈∂ Ó≥◊ÁΔÕ

◊Δ ◊≈˙◊∂ ª ◊Δ ”⁄ √ø◊Δ ⁄≈‘ΔÁ≈,

Ï≈ Í≈˙◊∂ ª Ï≈ ‘À ‘π ø◊≈∂ Ó≥◊ÁΔÕ

Ì≈Ú∂∫ Á¬∂ È≈ ÁΔÁ≈ Ï»‘≈ ÷ØÒ∑, Í «‹øÁ,

«¬’ Ú≈ ‹≈‰≈ Ô≈ Á∂ Áπ¡≈∂ Ó≥◊ÁΔÕ

ÍÀ∫ÁΔ ÍÃΔ ‘À ª «’√∂ ˘ ’Δ ÍÂ≈ Òº◊Á≈,

‹ÁØ ∫ ‡ π º‡ÁΔ ‘À „ØÒ Â∂ Ȉ≈∂ Ó ≥◊ÁΔÕ

◊ºÒ »Í Ú≈ÒΔ √Ø⁄ÁΔ ‘À ȯ≈ ‘Δ ‘Ó∂Ù,

◊ºÒ ÍÃΔ Ú≈ÒΔ √Á≈ ‘À ’√≈∂ Ó≥◊ÁΔÕ

È≈ «¬‘ ÂÈ Ó∂≈ ÂÈ È≈ «¬‘ «‹øÁ Ó∂Δ «‹øÁ,

Ú≈ª Ô≈ ÂØ∫ «¬‘ Ô≈ Á∂ «¬Ù≈∂ Ó≥◊ÁΔÕ

’μÒ∑ Â∂ ¡º‹

’μÒ∑ ‘Ø È≈Ò ¡º‹ «’√∂ ‘Ø È≈Ò È∂Õ

’μÒ∑ √≈Ë È≈Ò ¡º‹ «’√∂ ⁄Ø È≈Ò È∂Õ

◊ºÒª «¬È∑ª ÁΔ¡ª Úº÷ È∂ ‹‘≈È ‹º◊ ÂØ∫,

Â∞∂ «ÎÁ∂ «¬‘ «‘º’ Á∂ ‘Δ ˜Ø È≈Ò È∂Õ

◊ºÒ ÍÀª ÁΔ Â∞∂ ª Â∞∂ ‘≈ÊΔ¡ª Á∂ √ø◊,

◊ºÒ »Í ÁΔ Â∞∂ ª ‘πøÁ∂ Óت È≈Ò È∂Õ

236 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

«¬È∑ª √Ø‘«‰¡ª È∂ √»Ó∂ È∂ „≈‘∂ ÏÛ∂ ÏÛ∂,

’Á∂ ¡º÷ È≈Ò ’Á∂ √Ø‘‰Δ ÂØ È≈Ò È∂Õ

⁄≈Û∑ ¡≥ÏΔ∫ ÍÂø◊ª Í∂⁄∂ Í≈‰ Òº◊Á∂,

Í∂⁄≈ ÍÀ∫«Á¡ª ‘Δ ÒÛ ÍÀ∫Á∂ ‚Ø È≈Ò È∂Õ

¤º‚ ◊¬Δ¡ª ‹Á ÷πÙΔ¡ª ª ‘ج∂ √Δ ¿∞Á≈√,

’∞ºfi ‘Ω√Ò≈ ÚΔ √Δ «’ ˆÓ ÿØ È≈Ò È∂Õ

‘Ø ’∂ ⁄πºÍ «Á¡ª Á≈«¬«¡ª ÂØ∫ Á» Á∂«÷¡≈,

Â∞∂ √≈∂ ‘Δ ‹‘≈È Ú≈Ò∂ ÙØ È≈Ò È∂Õ

Á∂÷Á∂ ¿∞‘ ÚΔ ‘∂

Á∂÷Á∂ ¿∞‘ ÚΔ ‘∂  ∂ Á ∂÷Á≈ Ó À ∫ ÚΔ «‘≈Õ

˙√ ÚΔ È≈ ’∞μfi «’‘≈ Â∂ ÓÀ∫ ÚΔ È≈ ’μ∞fi √Δ «’‘≈Õ

ÿπº‡ ’∞ ÍΔ ’∂ ÓÀ∫ «√’øÁ √Ófi ÏÀ·≈ ¡≈Í ˘,

ÓÀ∫ ’¶Á ÚΔ «‘≈ È≈ ‹Á ÈÙ≈ √Δ ¿∞«¡≈Õ

Úª◊ Ó∂∂ ¿∞‘ ÚΔ √Δ ÷πÙ-¯«‘ÓΔ¡ª «Ú⁄ ÓπÏ«ÂÒ≈,

Ú∂«÷¡≈ ÓÀ∫ ÌΔÛ Á∂ «Ú⁄ √ıÙ «¬’ ¡Í‰∂ «‹‘≈Õ

¿∞‘ ÚΔ √Δ Íπμ¤Á≈ Íπ¤ªÁ≈ ¡≈ «◊¡≈ Ó∂≈ ÍÂ≈,

«‘ «◊¡≈ «Íμ¤∂ √Δ «‹‘Û≈ ˆÓ «’Â∂ Ï≈’Δ «Í¡≈Õ

Ë È∂ √Δ √Ófi ÓØÂΔ √ª«Ì¡≈ ˙√∂ ‘Δ ÍÒ,

¡º÷ ”⁄Ø∫ ‹Á ÚΔ √Δ Í√⁄≈Â≈Í Á≈ ‘øfi» «Ú‘≈Õ

ÓÀ∫ È≈ ⁄ø◊≈ √Δ È≈ Ó≥Á≈ √Δ È‘Δ∫ √ª ’∞fi ÚΔ ÓÀ∫,

Í «’√∂ ⁄ø◊≈ «’√∂ Ó≥Á≈ √Δ ÓÀȱ ø √Ó«fi¡≈Õ

¿∞‘ «ÓΔ «¬’ ÚΔ ÷πÙΔ È≈ ‘º√ ’∂ √Δ √«‘ √’∂,

ÓÀ∫ È≈ «’‘Û≈ ˆÓ √Δ ¿∞√ Á≈ ‘º√«Á¡ª Ô≈Ø «√‘≈Õ

237 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

Ï≈ ‘πø◊≈∂ Ó≥◊ÁΔ

‘ Ï≈ ‘π ø◊≈∂ Ó≥◊ÁΔ ‘ÀÕ

‘ ≈ «√Â≈∂ Ó≥◊ÁΔ ‘ÀÕ

‘ ªÿ ‘À ÒºÌÁΔ Í»‰Â≈,

‘ ÍΔ∫ÿ ‘πÒ≈∂ Ó≥◊ÁΔ ‘ÀÕ

‘ √πÍÈ≈ ¡º÷ «Ú⁄ ¿∞μÂÈ≈,

‘ ¡º÷ Ș≈∂ Ó≥◊ÁΔ ‘ÀÕ

‘ ‘π√È ÍÃΔª Ì≈Ò «‘≈,

‘ ÍÃΔ «Í¡≈∂ Ó≥◊ÁΔ ‘ÀÕ

«¬’≈ È‘Δ∫ ª ÿº‡ ÂØ∫ ÿº‡,

«‹øÁ «¬’ ÁØ Ò≈∂ Ó≥◊ÁΔ ‘ÀÕ

«‹øÁ Ó∂Ò∂ ¡≈ ’∂ ÒÒ⁄≈¬Δ,

ø◊Á≈ ˆπÏ≈∂ Ó≥◊ÁΔ ‘ÀÕ

«‹øÁ ıπÙÏ» Â∂ ∂ √≈‘ª ÁΔ,

ÁØ Ï ØÒ ¿∞Ë≈ ∂ Ó ≥◊ÁΔ ‘ ÀÕ

¡Í‰∂ ı «Ú⁄

¡Í‰∂ ‘ ı «Ú⁄ ¿π‘ ¡’√ ¬∂Áª «Ò÷ÁΔ ‘ÀÕ

ÙΔÙ≈ Ú∂÷ª ÓÀ ∫ Í √»Â Â∂Δ «Áμ√ÁΔ ‘ÀÕ

ı ÁΔ ‡∂„Δ Ó∂„Δ «Ò÷Δ «¬Ï≈ ÂØ∫ Òº◊ÁÀ,

¶ÿ ‘Δ ¿∞‘ «¬Ù’ Á∂ «Ïμ÷Û∂ ÍÀ∫‚∂ «Úμ⁄ÁΔ ‘ÀÕ

Ó∂∂ «ÁÒ ÁΔ ‘≈Ò ˙‘Δ ‹≈‰∂ ª ‹≈‰∂,

«ÓΔ¡ª Șª ¡≥Á Úμ√ÁΔ √»Â «‹√ÁΔ ‘ÀÕ

¡≈«Á ¡≥ «Ú⁄ «¬Ù’ Á∂ ‘πøÁ≈ ¡’√ ¬∂Áª ‘À,

·Á∂ ϺÁÒ ‹ª «Î Í«‘Òª «Ï‹ÒΔ «‚º◊ÁΔ ‘ÀÕ

238 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

‹Ø ‹Ø’ª ÁΔ ‘π øÁΔ ‘À ¿∞‘ Óπ ºÒ Íπ¡≈ ÒÀ∫ÁΔ,

‹Ø ÒØ’ª ÁΔ ‘πøÁΔ ‘À ¿∞‘ ’ÒÓ È≈ «Úμ’ÁΔ ‘ÀÕ

·Δ’ ‘Ø«¬¡≈ Ó «◊¡≈

Ï‘π ‘Δ √μ⁄ ÏØÒÁ≈ √Δ, ·Δ’ ‘Ø«¬¡≈ Ó «◊¡≈Õ

ÓΩ ¡Í‰Δ ‡ØÒ∑Á≈ √Δ, ·Δ’ ‘Ø«¬¡≈ Ó «◊¡≈Õ

¡ÀÏ ¡Í‰∂ ‘Δ ‹∂ «‘øÁ≈ ÎØÒÁ≈ ª ·Δ’ √Δ,

¡ÀÏ √Ì Á∂ ÎØÒÁ≈ √Δ, ·Δ’ ‘Ø«¬¡≈ Ó «◊¡≈Õ

√º⁄ ‘Ø«¬¡≈ fi»· ‘Ø«¬¡≈ ’Δ «¬È∑ª «Ú⁄ Î’ √Δ,

¿∞‘ «¬È∑ª ˘ ÂØÒÁ≈ √Δ, ·Δ’ ‘Ø«¬¡≈ Ó «◊¡≈Õ

˜πÒÓ ‘πøÁ≈ Á∂÷ ¡’√ ‘Ø∫· √Δ ÒÀ∫Á∂ È∂ ÒØ’,

¿∞‘ ª ¡º◊Ø∫ ÏØÒÁ≈ √Δ, ·Δ’ ‘Ø«¬¡≈ Ó «◊¡≈Õ

˜≈Ϫ ˜Ú≈«‰¡ª Á∂ Ó≈‰ ˘ √Δ ÂØÛÁ≈,

ı≈’ Á∂ «Ú⁄ ØˇÁ≈ √Δ, ·Δ’ ‘Ø«¬¡≈ Ó «◊¡≈Õ

‘º’ Á∂ «¬È√≈Î ÷≈ ‹»fiÁ≈ √Δ ‘ ’ÁÓ,

÷»È ¡Í‰≈ ‚ØÒ∑Á≈ √Δ, ·Δ’ ‘Ø«¬¡≈ Ó «◊¡≈Õ

‘π’Ó ¿∞‘ √’≈ Á≈ È≈ Ó≥ÈÁ≈ √Δ «√ fiπ’≈,

‘π’Ó ‘ ÍÛ⁄ØÒÁ≈ √Δ, ·Δ’ ‘Ø«¬¡≈ Ó «◊¡≈Õ

‚ØÒ ‹ªÁ∂ È ∂ Ó π√ΔÏ Á∂÷ ÒØ’Δ ∫ √≈‘Ó‰∂

¿∞‘ ’Á∂ È≈ ‚ØÒÁ≈ √Δ, ·Δ’ ‘Ø«¬¡≈ Ó «◊¡≈Õ

’≈ÒΔ ≈Â

’∞ºfi ÍÒ Ô≈Ø ’≈ÒΔ ≈ ‘πøÁ∂Õ

«È∂ ȱ È∂ ’∞fi √π◊≈ ‘π øÁ ∂Õ

◊¬∂ Á» ÍÃÁ∂√Δ¡ª √º‹‰ª Á∂,

«Ò÷∂ ı ‘Δ È∂ ÓπÒ≈’≈ ‘πøÁ∂Õ

239 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

‘π øÁ∂ ¡ΩÛ Á∂ Úª◊ª ’∞fi Ïπ ºÒ∂,

’∞fi ÏπºÒ∂ È∂ «ÈΔ Ï√≈ ‘πøÁ∂Õ

’∞fi ‘ØȪ Ú≈√Â∂ Ú’Î ‘π øÁ ∂,

’∞fi ¡≈Í‰Δ ¡≈Í ¡Ω’≈ ‘π øÁ∂Õ

‘πøÁ∂ «‘‹ Â∂ Ú√Ò «Ú⁄’≈ «’Ë∂,

˙‘Δ ÍÒ «‹‘Û∂ ’≈Ó≈ ‘πøÁ∂Õ

«⁄‘≈ È‘Δ∫ ͤ≈‰ ‘À ¡≈ÁÓΔ ÁΔ,

‘πøÁ∂ ¡≈ÁÓΔ Á∂ «÷¡≈Ò≈ ‘πøÁ∂Õ

Áπ ºË ÍΔ‰ Ú≈Ò∂ ÏÛ∂ Âπ∂ «ÎÁ∂

«ÚÒ∂ ‡ªÚ∂∫ ‘Δ «’Â∂ “√π’≈” ‘πøÁ∂Õ

‘πøÁ≈ ‘º‚ Â∂ Ó≈√ ‘Δ È‘Δ∫ √Ì ’μ∞fi,

Ó◊∑Á∂ ÙΩ’ Â∂ ‚±øÿ∂ ‹˜Ï≈ ‘πøÁ∂Õ

ÓπÁ≈ «‹μÊØ∫ ÁΔ ‘Ø Â«‘˜ΔÏ ‹≈¬∂,

Ù«‘ È‘Δ∫ ¿∞‘ ª ‹ø◊Ò≈ ‘πøÁ∂Õ

Ì≈» «¬’ È≈ «¬’ ª ‘∂ ‘Ø«¬¡≈,

’Á∂ ¿∞‘ Â∂ ’Á∂ ‘≈Ò≈ ‘π øÁ∂Õ

Ó‘Ò∂-Á-Ó‘Ò∂

«˜øÁ◊Δ «’øÈ∂ «Â∂ ÓπÙ«’Ò «‹‘∂ È∂ Ó‘Ò∂Õ

Ó‘Ò∂-Á-Ó‘Ò∂ Ó‘Ò∂-Á-Ó‘Ò∂Õ

√Δ È˜ «’μÊ∂ «’√∂ ÁΔ Ï≈¡Á «Ú⁄ Òº◊∂ ÍÂ≈,

ÓØÛ Á È∂ ÓØÛ Ò≈ ’∂ Á≈¡ ÷ÒØÂ∂ Ó≥⁄Ò∂Õ

’Δ Â∞√ª ’ΔÂ≈ Â∂ ’Δ ’ΔÂ≈ È‘Δ∫, √Ø⁄Ø Â∞√Δ∫,

‹Ø ¡√ª ’ΔÂ≈ Â∂ ’È≈ √Δ ¡√Δ∫ ¿∞‘ ’ ⁄Ò∂Õ

√Δ «‹È∑ª ⁄≈‘∂ Óπ’≈‰∂ ¡≈Í ‘Δ Óπº’∂ È∂ ¿∞‘,

«˜øÁ◊Δ Â∂∂ Úª È∂ «√Ò«√Ò∂-Á-«√Ò«√Ò∂Õ

240 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

ÏÁÒÁ∂ ‘≈Ò≈ «Ú⁄ ‘Δ ÏÁÒÁ∂ «⁄‘∂ ◊¬∂,

¡‹ÈÏΔ Ï‰ ’∂ «ÓÒ∂ È∂ ¡≈͉∂ ÚΔ ‹Á «ÓÒ∂Õ

Ú’Â ‹∂ «Ó«Ò¡≈ ª Ú∂÷Δ∫ ¡≈‰ ’∂ «¬‘ ÁΩ ÚΔ,

˙√ ʪ Â∂ fiΩ∫ÍÛΔ «‹μÊ∂ ¿∞√≈∂ √Δ «’Ò∂Õ

¿∞‘ ÌÒ≈ ’Δ ‹≈‰Á∂ ’Δ ‘πøÁΔ¡ª ȘÁΔ’Δ¡ª,

¡≈Í ‘Δ º÷∂ «‹È∑ª È∂ ¡≈͉∂ ÂØ∫ Î≈√Ò∂Õ

‘Ø «’øÈΔ Á∂

«¬√ Â∑ª ⁄ºÒÁ≈ ‘∂◊≈ ‘Ø «’øÈΔ Á∂ º’!

ÁΩ ‹ø◊Ò Á≈ ‘∂◊≈ ‘Ø «’øÈΔ Á∂ º’!

¡º‹ ª ËÓ’≈ «‘≈ ‘À ’ºÒ∑ ‹≈¬∂◊≈ «ÈˆÒ,

«Î’ ¡º‹ ’ºÒ∑ Á≈ ‘∂◊≈ ‘Ø «’øÈΔ Á∂ º’!

’º‡ «‘≈ ‘À Ú’Â √≈‚≈ ÏøÁ ÏøÁ ÓπÙ«’Ò Ï‰Δ,

ÓÈ ÍÒ ÍÒ Á≈ ‘∂◊≈ ‘Ø «’øÈΔ Á∂ º’!

¡º◊ ‹ø◊Ò ÁΔ Ïπfi≈˙ √Û ‘∂ πº÷, ¡≈Ò∑‰∂,

«¬√ Â∑ª ‹ÒÁ∂ «‘‰◊∂ ‘Ø «’øÈΔ Á∂ º’!

¡≈Í Âª ¡≈™ÁÀ √πÈ∂‘∂ ¡≈¿∞‰ Á∂ ‘ ؘ ‘Δ,

«¬√ Â∑ª ÿºÒÁ≈ ‘∂◊≈ ‘Ø «’øÈΔ Á∂ º’Õ

«Í¡≈ ’’∂ Ϻ√ Ó∂ ‘π‰ ÚΔ Ó∂ ‘π‰ ÚΔ Ó∂,

«¯’ «¬√ ◊ºÒ Á≈ ‘∂◊≈ ‘Ø «’øÈΔ Á∂ º’!

«˜øÁ◊Δ Á≈ ÁΔÍ ÚΔ ‹∂ Â∂Ò ‘À ª Ïˇ∂◊≈,

ıπÁ-Ï-ıπÁ ÏˇÁ≈ ‘∂◊≈ ‘Ø «’øÈΔ Á∂ º’Õ

≈ª ÁΔ ÂÈ‘≈¬Δ

ÁÁ ÍÒ∂ ‹Ø ≈ª ÁΔ ÂÈ‘≈¬Δ «Ú⁄Õ

˙‘Δ Ï‰ ’∂ ◊Δ Â∞∂ πÙÈ≈¬Δ «Ú⁄Õ

241 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

π ø‚-Óπ ø‚ ¿∞Á≈√∂ π º÷ª ÁΔ «Ú«Ê¡≈,

Ô≈Á ‘À «’√ ˘ π Ï√ßÂΔ ¡≈¬Δ «Ú⁄Õ

«¬’ √»Â ‘À ‘’ ’ÁΔ ≈ «ÁÈ∂,

ÂÒ «‹‘Δ ‘Ø ¡º÷ «ÓΔ ÍÊ≈¬Δ «Ú⁄Õ

ÓΩ√Ó ÁΔ ÓÀ∫ «’√ «’√ ◊ºÒ Á≈ «˜’ ’ª,

‹Ø ÚΔ ’ΔÂΔ ’ΔÂΔ «¬√ ⁄Â≈¬Δ «Ú⁄Õ

Ó«‘«ÎÒ Á∂ «Ú⁄ ‘ «¬’ ¡º÷ √Δ ÈÓ ‘جΔ,

ÁÁ «’√∂ ¿∞‘ Ì«¡≈ √Δ Ù«‘È≈¬Δ «Ú⁄Õ

Íμ«Â¡ª È∂ ◊μÒ ÍΩ‰ ÁΔ √π‰ Â≈ÛΔ Ó≈Δ,

π º÷ È∂ ÿ»Δ Úº‡Δ Í Á≈È≈¬Δ «Ú⁄Õ

√»‹ «‹‘≈ «√Â≈≈

«Â∂ «‹øÈ≈ ’π¬Δ ÓÀȱø «Í¡≈≈ ‘Ø È‘Δ∫ √’Á≈Õ

«‹Ú∂∫ √»‹ «‹‘≈ ’Ø¬Δ «√Â≈≈ ‘Ø È‘Δ∫ √’Á≈Õ

Ș≈∂ ¡Ù ”Â∂ ÚΔ È∂ Ș≈∂ ÎÙ ”Â∂ ÚΔ È∂,

«ÂΔ √»Â «‹‘≈ «ÁҒ٠Ș≈≈ ‘Ø È‘Δ∫ √’Á≈Õ

«ÏÈ≈ Â∂∂ «Ó∂ Ò¬Δ ‘∂⁄ ‘À √≈≈ ˜Ó≈È≈ ‘Δ,

È‘Δ∫ Â∂∂ «ÏÈ≈ Ó∂≈ ◊π˜≈≈ ‘Ø È‘Δ∫ √’Á≈Õ

«‹‘È∂ ‘ Ò«‘ Á∂ ÓμÊ∂ ”Â∂ ¡Í‰≈ È≈Ó «Ò÷‰≈ ‘À,

«Í¡≈≈ ˙√ ˘ ’Ø¬Δ «’È≈≈ ‘Ø È‘Δ∫ √’Á≈Õ

«ÁÒª Á∂ È≈Ò «ÙÂ≈ ÁΩÒª Á≈ ‘∂⁄ ‘À Ô≈Ø,

‹π fiπº◊Δ Ô≈ ÁΔ ‘πøÁΔ ⁄πÏ≈≈ ‘Ø È‘Δ∫ √’Á≈Õ

’‘∂ ‹∂ ºÏ ÚΔ “ÏÀ·Ø “’øÚÒ” ‹Δ ’ØÒ ¡≈ Ó∂∂”,

ÓÀ∫ Á»Ø∫ ‘Δ ’‘ª◊≈ «’ “ıπÁ≈≈ ‘Ø È‘Δ∫ √’Á≈”Õ

242 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

’Ø¬Δ È≈ ’جΔ

’Ø¬Δ È≈ ’Ø¬Δ Ï‘≈È≈ ’ ¡≈ ‹≈«¬¡≈ ’Á∂ √ÈÕ

‘≈Ò ⁄≈Ò Íπμ¤ ◊ºÒª ’ Óπ√’≈«¬¡≈ ’Á∂ √ÈÕ

⁄≈-⁄πÎ∂∂ ⁄≈ȉ Á≈ «¬’ ‘Û∑ ¡≈ ‹ªÁ≈ √Δ,

‘º√Á∂ ‘º√Á∂ ¡≈ ¿∞‘ ‹ÁØ∫ ÏπÒ≈«¬¡≈ ’Á∂ √ÈÕ

Șª È≈Ò «ÓÒ≈ ’∂ Șª »‘ «Ú⁄ ¿∞μÂÁ∂,

’ØÒ ¡√≈‚∂ Ï«‘øÁ∂ ’ØÒ «Ï·≈«¬¡≈ ’Á∂ √ÈÕ

ÍΔ¡ª Úª◊ ¿∞μ «‹™ ¡√Ó≈ÈØ∫ ¡≈ ‹ªÁ∂,

√πÍÈ∂ √≈‚Δ¡ª ¡º÷ª «Ú⁄ √‹≈«¬¡≈ ’Á∂ √ÈÕ

◊ºÒ ¡≈Í‰Δ ’Á∂ Ó»Ò È≈ fi’Á∂ ‘π øÁ∂ √È,

◊ºÒ ¡√≈‚Δ √π‰ Í ’∞fi ÙÓ≈«¬¡≈ ’Á∂ √ÈÕ

◊ºÒª ’Á∂ √Δ «’ Â≈ ∂ ÎÛÁ∂ ‘ π øÁ ∂ √È,

◊ºÒ ◊ºÒ È≈Ò ¡⁄øÌ∂ Á∂ «Ú⁄ Í≈«¬¡≈ ’Á∂ √ÈÕ

ÎÀ’‡Δ¡ª «Ú⁄

ÎÀ’‡Δ¡ª «Ú⁄ «’ÂΔ Á≈ ÂÈ ÏˇÁ≈ ‘ÀÕ

ÂÈ ÏˇÁ≈ ‘À ª ‘Δ ÒØ‘≈ «ÍÿˇÁ≈ ‘ÀÕ

ÒØ‘≈ ‹ÁØ∫ «ÍÿˇÁ≈ ‘À ª √μ«⁄¡ª «Úº⁄,

»Í ÈÚª ‘Δ «˜øÁ◊Δ Á≈ «¬’ „ˇÁ≈ ‘ÀÕ

„ˇÁ≈ ‘À «¬’ »Í ÈÚª ‘Δ «˜øÁ◊Δ Á≈,

«Ó‘È Á≈ «¬’ πº÷ √πÈ«‘Δ ÎˇÁ≈ ‘ÀÕ

ΡÁ≈ ‘À «¬’ πμ÷ √πÈ«‘Δ «Ú‘Û∂ «Ú⁄,

¤ªÚª Á≈ «¬’ ÁΩ Óπ√μÒ√Ò ⁄ÒÁ≈ ‘ÀÕ

¬∂√ Óπ√ºÒ√Ò «√Ò«√«Ò¡ª ÁΔ Ω‰’ «Ú⁄,

ͺÂ≈ Í ºÂ≈ ÈÚª √ πÈ ∂‘≈ ÿºÒÁ≈ ‘ ÀÕ

243 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

Ò«‘ª ÁΔ ‘Ò⁄Ò

Ò«‘ª ÁΔ ‘Ò ⁄Ò «Ú⁄ Ï≈ √ÓπøÁ ÁΔÕ

Ï≈∑ √Â∑≈ Â∂ ¡≈¬Δ ◊ºÒ ‹Ø ¡≥Á ÁΔÕ

ÓÀ∫ ’ΔÂΔ ◊ºÒ ¡’√ ’ÒÓª ¡º÷ª ÁΔ,

’ΔÂΔ ¿∞√ È∂ ‹Á ÚΔ ’ΔÂΔ ÷≥‹ ÁΔÕ

Ϫ◊ ’‘∂ Ó√«‹Á ”⁄Ø∫ “¡≈ ¬∂Ë ˘ ¡≈”,

“¡≈ ¬∂Ë ˘” ’«‘øÁΔ ÿ≥‡Δ Ó≥Á ÁΔÕ

ÎπºÒ ÷πÙÏØ ˘ Úº÷ ’È ÁΔ √Ø⁄ «‘≈,

«◊쫇¡ª Á∂ «Ú⁄ Ӻ ‘À ˙√ ÍÂøÁ ÁΔÕ

¿∞‘ ÏΔÂ∂ «ÁÈ È˜ª ˘ ÈÓ ’ ‹ªÁ∂,

¤≈¿∞‰Δ ¶ÿ ’∂ ‹≈Úª ‹ÁØ∫ ‹¶Ë ÁΔÕ

ÁΔÚ≈ª ‘ ÿ

ÁΔÚ≈ª ‘ ÿ «Ú⁄ ‘Ø ÚΔ ¿∞μ⁄Δ¡ª ‘Ø¬Δ¡ª È∂Õ

«’™«’ ⁄≈-⁄πÎ∂∂ Șª ´º⁄Δ¡ª ‘Ø¬Δ¡ª È∂Õ

¬∂Ê∂ √Ϙ Ï‘≈ª ÁΔ Êª Ó≈»-ÊÒ ÁΔ¡ª Ó≈ª,

«ÁÒ ”⁄Ø∫ «Í¡≈ Óπ‘ºÏª ¬∂Ê∂ Óπº’Δ¡ª ‘Ø¬Δ¡ª È∂Õ

ÁØ√ÂΔ¡ª Á∂ Ó«‘’∂ ÎπºÒª ÁΔ Êª ¡º‹ ’Ò Ô≈ª,

Â∂‹ ’‡≈ª, ¤∞Δ¡ª ‘ºÊ «Ú⁄ ⁄πº’Δ¡ª ‘Ø¬Δ¡ª È∂Õ

’ø«‚¡ª Ú≈Ò∂ π º÷ ¿∞ª‘ ˘ Ó»ø‘ ⁄πº’Δ º÷Á∂,

ÎπºÒª ÒºÁΔ¡ª Ù≈÷≈Úª Í fiπº’Δ¡ª ‘Ø¬Δ¡ª È∂Õ

Ó«‘’ª ’ÀÁΔ ‘Ø¬Δ¡ª √»ÒΔ Ò‡’ ‘∂ ȈÓ∂,

‘ ’Ø«¬Ò ÁΔ ‹ΔÌ ”⁄ «’ºÒΔ¡ª ·∞º’Δ¡ª ‘Ø¬Δ¡ª È∂Õ

◊ºÒ ¡≈¿∞ Ì≈◊ ÁΔ◊ºÒ ‹ÁØ∫ ÚΔ ¡≈˙-Ì≈◊ ÁΔ ‘ØÚ∂Õ

«˜øÁ◊Δ Á∂ ÓØ‘-Ó≈‰ √Ú≈◊ ÁΔ ‘ØÚ∂Õ

244 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

ÓÁª ˘ «‘º’ Â≈‰ ÷Ò؉≈ ⁄≈‘ΔÁ≈,

◊ºÒ ‹ÁØ∫ ÚΔ ‘º’-«‘¯≈˜Â ÁΔ ‘ØÚ∂Õ

¿∞√ ˘ «Óμ ’«‘‰≈ ’Δ’ ‘À ÓπÓ«’øÈ,

’Á≈ «‹‘Û≈ ◊ºÒ ¡Á≈Ú ÁΔ ‘ØÚ∂Õ

¡Í‰Δ »‘ Á∂ √ÈÓπ÷ «‹‘Û≈ √º⁄≈ ‘À,

ÒØÛ È≈ ¿∞√ ˘ ‘Ø «‘Ó≈«¬Â ÁΔ ‘ØÚ∂Õ

«˜øÁ◊Δ ˘ ’∞fi ¬∂Áª Ô≈Ø „≈ˇ ÒÚØ,

ÍπÙ‡Δ ‘ «¬’ ’ÁÓ «‘’≈«¬Â ÁΔ ‘ØÚ∂Õ

´º‡‰≈ ÒØ’ª ˘ ’∞fi √Ω÷≈ ‘Ø ‹ªÁÀ,

«⁄‘∂ Â∂ ‹∂ ÓØ‘ Ù≈¯Â ÁΔ ‘ØÚ∂Õ

‘≈’Ó ˘ ‹Ø ◊ºÒ Í√øÁ È‘Δ∫ ¡≈™ÁΔ,

˙√ Ò¬Δ ¿∞‘ ◊ºÒ ψ≈Ú ÁΔ ‘ØÚ∂Õ

¡≈ÚØ ‹≈ÚØ ‹Δ √Á’∂ ÿ «’√Á≈ ‘À,

¡Í‰∂ ÿ È≈ ÒØÛ «¬‹≈˜Â ÁΔ ‘ØÚ∂Õ

«‹◊≈ ª ‘؉≈ ‘Δ ⁄≈‘ΔÁÀ ¯ΩÒ≈Á,

Ï∂ÛΔ Ï ∂Ù’ ◊ºÂ ∂ ’≈ˆÂ ÁΔ ‘ ØÚ ∂Õ

«¬‘ ⁄Ó’ÁΔ¡ª ⁄Δ˜ª

«¬‘ ⁄Ó’ÁΔ¡ª ⁄Δ˜ª ‘πøÁ∂ ‘Δ ËØ÷∂ È∂Õ

«¬’ Ú≈ È‘Δ∫ «¬‘ ª ‘ Ú≈Δ ÿØ÷∂ È∂Õ

Ï≈‘Ø∫ ª «Á√Á∂ √Δ ‹Ø ÙΔÙ-Ó«‘Ò Úª◊,

‹≈ ¡≥Á º«’¡≈ ª ÷ØÒ∂ Â∂ ÷Ø÷∂ È∂Õ

«¬ıÒ≈’ ÁΔ Ó≥‚Δ ÚΔ ‘ √ΩÁ≈ Ó«‘ø◊≈ ‘À,

ÌØ≈ ’∞ È∂’Δ Á∂ Óπ ºÒ Ó≥◊Á∂ ⁄Ø÷∂ È∂Õ

‘ Ú≈ «¬È∑ª ¡≥Á ‘À ’≈‰ «Á√Δ Ô≈Ø,

«¬‘ «ÙÂ∂ ‹Á ’Á ÚΔ ÂØÒ∂ Â∂ ‹Ø÷∂ È∂Õ

245 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

«⁄‘∂ Â∂ √øÂ∞Ù‡Δ Í«‘≈Ú∂ ¿∞μ‹Ò≈-ÍμÈ,

Í ¡≥ÁØ∫ √Δ ’≈ÒØ∫ »‘ª «Ú⁄ ÌØ÷∂ È∂Õ

«¬μ’Ø ‘Δ ‘Δ ¡Á≈ ‘π√Ȫ ÁΔ ‘ Ú≈Δ,

Í ÂΩ «¬Ù’ Á∂ ª ‘ Ú≈ ¡ÈØ÷∂ È∂Õ

«¬’ Ï»‘≈ ÏøÁ ‘πø«Á¡ª √Ω Ï»‘∂ ÷πºÒ∑ ‹ªÁ∂,

«¬’ „π«Í¡≈ ª ÷πºÒ∑∂ ¡‰-«◊‰Â fiØ÷∂ È∂Õ

ÁΔÚ∂ Ï≈Ò ÏÈ∂∂ º÷Δ¬∂

¡≈˙ ÁΔÚ∂ Ï≈Ò ÏÈ∂ ∂  ∂ º÷Δ¬ ∂Õ

⁄≈ȉ ÁΔ «ÒÙ’≈ ‘È∂∂ Â∂ º÷Δ¬∂Õ

Í À ‹ÁØ ∫ ÚΔ Í≥Ë ¶Ó∂ ∂ Â∂ º÷Δ¬∂,

‡∂’ ¿∞ÁØ∫ «Î ¡Í‰∂ ‹∂∂ Â∂ º÷Δ¬∂Õ

‘ج∂ ‘È∂≈ √øÿ‰≈ ⁄≈‘∂ «’øȪ ÚΔ,

√∂Ë √Á≈ ⁄≈ȉ Á∂ ÿ∂∂ Â∂ º÷Δ¬∂Õ

¡Í‰≈ ÓÈ ÏπºË, √πÂΔ, ‹π◊ÂΔ ÚΔ ÚÂØ,

‡∂’ È≈ Ï‘πÂΔ ≈‘-Á√∂∂ Â∂ º÷Δ¬∂Õ

√»‹ ¡Í‰≈ ⁄øÈ, «√Â≈∂, ‹π◊˘ ÚΔ,

«Î «’™ ¡≈√ª ‘Ø ÷Ò∂∂ Â∂ º÷Δ¬∂Õ

√Î Ùπ» ’Δ¬∂ «¬’ »‘ ÂØ∫ »‘ º’ Á≈,

Șª «¬’ Á»‹∂ Á∂ «⁄‘∂ Â∂ º÷Δ¬∂Õ

√º‹‰≈ È≈Ò Íπ◊≈¬Δ¬∂ «‹‘ÛΔ Íπº◊ÁΔ ◊ºÒ,

˜Ø È≈ ¡ÀÚ ∂ ∫ Â Ø ∂ Î ∂ ∂  ∂ º÷Δ¬ ∂Õ

«’ª ˘ ‘ºÊª ÁΔ Ï’Â ’È≈ ‘À,

»‘ Ï∂Ù’ √º‹‰≈ Á∂ ‚∂∂ Â∂ º÷Δ¬∂Õ

≈ÂΔ∫ ‘Δ È≈ √≈Δ ◊ºÒ Óπ’≈ √Ω ∫ÚØ,

«¬’ ¡ºËΔ ’Ø¬Δ ◊ºÒ √Ú∂∂ Â∂ º÷Δ¬∂Õ

246 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

‘πß◊≈∂ «ÓÒ‰◊∂

Ï≈ ‹∂ «ÁÒ⁄√Í ‘Ø¬Δ Âª ‘π ß◊≈∂ «ÓÒ‰◊∂Õ

¡ßϪ ÚÒ ˘ Âπ Ø◊∂ ª «√Â≈∂ «ÓÒ‰◊∂Õ

‘≈Á√∂, Áπæ÷, √πæ÷, Óπ‘æÏÂ, ÁØ√ÂΔ Â∂ ÁπÙÓ‰Δ,

«˜ßÁ◊Δ Á∂ ≈‘ ”⁄ «¬‘ √≈∂ Á∂ √≈∂ «ÓÒ‰◊∂Õ

¡ÓÒ Â∂ «’Á≈ Á≈ Ó≈Ò’ «ÓÒ∂ ‡ªÚª «’Â∂,

Í √‡∂‹ª ÌßÈÁ∂ ¡’√ ÏπÒ≈ ∂ «ÓÒ‰◊∂Õ

Á∂÷‰≈ «’‘Û≈ ¡√≈˘ «˜ßÁ◊Δ ÚÒ ÂØÁ≈,

«ÓÒ‰◊∂ ¡‰«◊‰Â ‘Δ ≈‘ «Ú⁄ «¬Ù≈∂ «ÓÒ‰◊∂Õ

¡≈͉≈ ‹Ø ¡≈͉≈ ¿π√ ˘ ͤ≈ȉ ÁΔ ˛ ÒØÛ,

™fi ª ‘ ≈‘ ÷ÒØÂ∂ ‘Δ «Í¡≈∂ «ÓÒ‰◊∂Õ

«¬‘ ’‘≈‰Δ ’ÁØ∫ Âæ’

«¬√ Â∑ª ÂπÁΔ ‘∂◊Δ «¬‘ ’‘≈‰Δ ’ÁØ∫ Âæ’!

«Û’ÁΔ Í≈‰Δ ‘∂◊Δ «¬‘ ÓË≈‰Δ ’ÁØ∫ Âæ’!

Á∂÷‰≈ ˛ ‘ØȪ ‘æʪ Á∂ ÚÒ «’ßÈ≈ ’π «⁄,

˛ ‘Ê∂ÒΔ Â∂ √Ø ∑ ∫ ¡≈͉∂ ‹Ó≈‰Δ ’ÁØ∫ Âæ’!

«˜ßÁ◊Δ Á≈ ‘æ√ «‘≈ ӱߑ Á∂÷‰≈ «’√ «ÁÈ ¡√Δ∫,

ÓπÙ«’Òª «Ú⁄ «Íμ√«Á¡ª « ßÁ◊Δ ¶ÿ≈‰Δ ’ÁØ∫ Âæ’!

‡≈‘‰Δ¡ª ÂØ∫ fiÛ ‘∂ ÍμÂ∂ È∂ ¡’√ √Ø⁄Á∂,

ÏÁÒ‰Δ ˛ Ï∂-«‘Ó πæ «¬‘ Íπ≈‰Δ ’ÁØ∫ Âæ’!

«Ó‘Ȫ Á∂ ÎπæÒ Ó≈±ÊÒ ”⁄ ’Á È∂ ‡«‘’‰∂,

‘πÈ È∂ ’≈Δ◊Δ ‘æÊ ÁΔ Ú÷≈‰Δ ’ÁØ∫ Âæ’!

¡≈Í‰Δ ÚΔ ’«‘ √’Ø Â∂ ˙√ÁΔ ÚΔ √π‰ √’Ø,

«¬√ Â∑ª ÁΔ ¡≈Í‰Δ ÁπÈΔ¡ª Ú√≈‰Δ ’ÁØ∫ Âæ’!

247 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

ËπıÁΔ¡ª ‘Δ «‘‰Δ¡ª «¬‘ ˱‰Δ¡ª «’ßÈ≈ ’π «⁄,

«˜ßÁ◊Δ ÁΔ Ò≈‡ ˛ Ò‡ Ò‡ ‹◊≈‰Δ ’ÁØ∫ Âæ’!

Ë «¬æ’Ø ÒØ’ «¬μ’Ø √Ì Á∂ Áπ÷ √π÷ È∂ √Ó≈È

√Ófi‰Δ «¬‘ ◊æÒ ÒØ’ª È∂ «√¡≈‰Δ ’ÁØ∫ Âæ’!

¡Í‰≈ «÷¡≈Ò ’

Ó∂≈ «ı¡≈Ò È‘Δ∫ ª ¡Í‰≈ «ı¡≈Ò ’Õ

«¬’ ÁπÙÓ‰Δ «‹‘Δ È≈ ÁØ‘ª Á∂ È≈Ò ’Õ

ÂÀȱ ß «ÓÒ∂◊≈ Â∂∂ ¡ßÁØ∫ «Â≈ ‹Ú≈Ï,

‘ت ˘ ’È ÁΔ Êª ÷πÁ ˘ √Ú≈Ò ’Õ

ÍÀª ÁΔ ÍÀÛ ¤æ‚ ’∂ ÷Û∑ ’∂ ıÒ≈¡ ”⁄ Á∂÷,

ÍÀÁ≈ ‘πÈ ”⁄ ¡Í‰∂ ’Ø¬Δ ’Ó≈Ò ’Õ

ÓπÓ«’È È‘Δ∫ «’ ¿πμ·∂ ™◊Ò È≈ Â∂∂ ÚÒ,

Í ¬∂√ ◊æÒ Á≈ È≈ ’Ø¬Δ ÓÒ≈Ò ’Õ

‹◊‰≈ ª Ò≈‡ ω ’∂ √±‹ Á∂ Úª◊ ‹◊,

È≈ √πÒ∑◊ Úª◊ «√◊‡ ‹Δ‰≈ Óπ‘≈Ò ’Õ

’≈ÓÔ≈ÏΔ Á≈ Ëπ≈

ÓπÙ«’Òª È∂ «˜ßÁ◊Δ ÁΔ ’≈ÓÔ≈ÏΔ Á≈ Ëπ≈Õ

√Ófi ÒÀ∫Á∂ È∂ Ó◊ È≈Á≈È «¬‘Ȫ ˘ Ïπ≈Õ

ÓıÓÒΔ √∂‹ª Â∂ ¡≈™ÁΔ ÈΔ∫Á √π÷Á≈¬Δ ÏÛΔ,

’ß«‚¡ª ÁΔ √∂‹ ”Â∂ ÚΔ √Ω‰ Á≈ ¡≈͉≈ Ó˜≈Õ

¡≈Í Ó˜Δ È≈Ò Ï∂Ùæ’ «˜ßÁ◊Δ ˘ ‹Δ ÒÚØ,

Í ¡ÈØ÷≈ ‘Δ Ó˜≈ ˛ Ô≈ ÁΔ ˛ ‹∂ ˜≈Õ

‘Ø ¿π‘ ‹≈Ú∂ ª ‹≈Ú∂ ÁØ√ÂØ «’√ Á∂ Áπ¡≈,

ؘ ‘Δ Ï±‘∂ «Ó∂ Â∂ ¡≈‰ Ï«‘ßÁΔ ˛ ’˜≈Õ

248 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

Ø◊ ¡≈ÍØ ¡≈͉≈ Â∂ ¡≈͉≈ ¡Í‰≈ «¬Ò≈‹,

«’√∂ ˘ ÍØ∫‘ÁΔ ÁÚ≈ Â∂ «’√∂ ˘ ÍØ∫‘ÁΔ Áπ¡≈Õ

«˜ßÁ◊Δ Á∂ Ú≈√Â∂

«˜ßÁ◊Δ Á∂ Ú≈√Â∂ ˛ √Ø⁄Á≈ ’Ø¬Δ È‘Δ∫Õ

Ú≈ Ó≈ ± ‘ Ø ‘ ∂ È ∂ Ø’Á≈ ’Ø¬Δ È‘Δ ∫Õ

«˜ßÁ◊Δ Á≈ ÿ≈‰ ’Á∂ Ë≈ÛÚΔ ‘∂ ÁÈ-ÁÈ≈,

ӱߑ «¬‘Ȫ ‹Ú≈«‰¡ª Á∂ ÈØ⁄Á≈ ’Ø¬Δ È‘Δ∫Õ

«˜ßÁ◊Δ Á≈ ‘Ø «‘≈ ¡ÍÓ≈È √ª‘Ú∂∫ Á∂÷’∂,

ÙÓ ¡≈™ÁΔ ˛ «’ Ô≈Ø ‡Ø’Á≈ ’Ø¬Δ È‘Δ∫Õ

¡≈͉∂ ‘Δ Á≈«¬«¡ª «Ú⁄ «‘ ◊¬∂ √≈∂ «√Ó‡,

Á±«‹¡ª Á∂ ’ßÓ ¡≈¿π‰≈ ÒØ⁄Á≈ ’Ø¬Δ È‘Δ∫Õ

Ï≈˜, Ï«ÿ¡≈Ûª Â∂ Ù∂ª, «Ù’«¡ª Á∂ Ô≈ √Ì,

¬∂√ ÿπæ◊Δ Á≈ Â∂ ¿π√ ı◊ØÙ Á≈ ’Ø¬Δ È‘Δ∫Õ

√≈Δ¡ª Δfiª

√≈Δ¡ª Δfiª Íπ◊≈Úª «’√ Á≈ ‹Δ ’Á≈ È‘Δ∫Õ

«˜ßÁ◊Δ ‘æ√ ’∂ «ÏÂ≈Úª «’√ Á≈ ‹Δ ’Á≈ È‘Δ∫Õ

Ï‘π ’πfi «Áæ√Á≈ ‘∂ Â∂ Ï‘π ’πfi «¤«Í¡≈ ‘∂,

¬∂√ ◊æÒ Á≈ Ì∂ Í≈Úª «’√ Á≈ ‹Δ ’Á≈ È‘Δ∫Õ

Ë ÚÒ Ú∂÷ª ª ’ÁÀ «Ú⁄ ’Ò≈Ú∂ Á∂ ̪,

¡ßϪ «Ú⁄ ÎÀÒ ‹≈Úª «’√ Á≈ ‹Δ ’Á≈ È‘Δ∫Õ

ˆÓ ˘ ÌπæÒ ‹≈¬∂ ÍÂ≈ √≈‚∂ ÿª Á≈ ÁØ√ÂØ,

ÓØÛ ’∂ ÷πÙΔ¡ª «Ò¡≈Úª «’√ Á≈ ‹Δ ’Á≈ È‘Δ∫Õ

‹Δ ’∂ ¿π‘ ’ØÒ √≈‚∂ È≈Ò √≈‚∂ ‘Δ ‘∂,

≈‘ ¿π‘Á∂ Șª «Ú¤≈Úª «’√ Á≈ ‹Δ ’Á≈ È‘Δ∫Õ

249 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

«¬√ Â∑ª ÁΔ «˜ßÁ◊Δ

«¬√ Â∑ª ÁΔ «˜ßÁ◊Δ ˘ ‹Δ‰ Á≈ ’Δ ‘æ‹ ˛Õ

È≈ ¡√≈‚≈ “’æÒ∑” «‹æÊ∂ È≈ ¡√≈‚≈ “¡æ‹” ˛Õ

¬∂√ Á∂ ‘ ¯À√Ò∂ ˘ ‘æ√ ’∂ ’È≈ ’ϱÒ,

¡æ‹ ‹ÈÂ≈ ÁΔ ’⁄«‘Δ «Ú⁄ ‹ÈÂ≈ ‹æ‹ ˛Õ

˙√ Á∂ È≈Ò ◊æÒ ’Δ ’ΔÂΔ «’ ¤æ‡∂ ‘Δ ◊¬∂,

˙√ ÁΔ ‘μ√ÂΔ √Óπæ⁄Δ ÁΔ √Óπæ⁄Δ ¤æ‹ ˛Õ

˙√ ª Ïæ√ ؉ Á≈ ·∂’≈ ˛ ‹Δ’ ÒÀ «Ò¡≈,

«¬’ È‘Δ∫ ¿π√ ’ØÒ Ë±ß¬∂∫ Úª◊ª √Ω Íμ‹ ˛Õ

屧 «’√∂ Á∂ ’æ‹ ‘Δ «’™ Á∂÷ÁÀ∫ ¡’√ “’ßÚÒ”,

‹≈ÍÁÀ «‹™ Â∂∂ ¡Í‰∂ «Ú⁄ ‘Δ ’Ø¬Δ ’æ‹ ˛Õ

◊æÒ ’Á≈ ’Á≈ ±ß

◊æÒ ’Á≈ ’Á≈ 屧 ¡’√ ‘Δ √ß◊ ‹≈ÈÀ∫Õ

Óß◊‰≈ ˛ ’πfi ‘πßÁÀ ’πfi ‘Ø ‘Δ Óß◊ ‹≈ÈÀ∫Õ

¡’√ 屧 ’ØÒØ∫ ÁΔ æÍ ⁄≈Í ¬∂ ¶ÿ ‹≈ÈÀ∫,

Í √≈˘ ÍÒ ÍÒ ÁΔ √±ÒΔ Â∂ ‡ß◊ ‹≈ÈÀ∫Õ

Â∂∂ ‘Δ ÌÒ∂ ÁΔ¡ª ’Á∂ ‘ª ¡Á≈√ª,

Í √≈˘ ‘ Ú≈Δ Â±ß Ó≈Δ ‚ß◊ ‹≈ÈÀ∫Õ

Â∂∂ Â∂ √≈‚≈ È≈ ¡æ‹ ÂΔ’ ß◊ ⁄«Û∑¡≈,

Í √≈˘ 屧 ¡Í‰∂ ‘Δ ß◊ «Ú⁄ ß◊ ‹≈ÈÀ∫Õ

”Ú≈Úª ˘ ÏßÈ∑ «˛∫ Ëπæͪ ˘ ‹’Û «˛∫,

¿π‚ÁΔ¡ª ◊π‡≈ª Á∂ «’™ ÷Ø‘Δ ÷øÌ ‹≈ÈÀ∫Õ

«¬‘ ’ßÓ ‘π‰ Â∂≈ ’ √Ø⁄ «ÈÂ≈≈ ’,

屧 «’‘Û∂ „ß◊ ¡≈¿πÈÀ∫ Â∂ «’‘Û∂ „ß◊ ‹≈ÈÀ∫Õ

250 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

’ÁÓª «Ú⁄ Óß«˜Òª È∂ √Ø⁄≈ «Ú⁄ ¡ßÏ ÒÀ,

“÷πÙÚß” ˜Ó≈È∂ ˘ ’Á≈ ¬∂ Áø◊ ‹≈ÈÀ∫Õ

’Á∂ «Â¤Δ ’Á∂ ¶ÏΔ

’Á∂ «Â¤Δ, ’Á∂ ¶ÏΔ, ’Á∂ ÏΩ‰Δ È˜ ⁄≈‘Δ¬∂Õ

Ó◊ ‘ ‘≈Ò «Ú⁄ √±Â «ÂΔ ¡Ω‰Δ Ș ⁄≈‘Δ¬∂Õ

Ó‘μÒª Á∂ ‘Δ ⁄≈ȉ «Ú⁄ È≈ Ó÷Ó± ‘Ø ‘Δ¬∂,

’Á∂ fiπμ◊Δ¡ª Á∂ È∑∂∂ «Ú⁄ ÚΔ ÍΩ‰Δ È˜ ⁄≈‘Δ¬∂Õ

«Ú≈È∂ ÍæÂfiÛª «Ú⁄ ÚΔ ÂÓßÈ≈ «˜ßÁ◊Δ ‘πßÁΔ,

‹πÛ∂ «˜ßÁ◊Δ Á∂ Ó∂Ò∂ ˘ È‘Δ∫ ÒΩ‰Δ È˜ ⁄≈‘Δ¬∂Õ

«’ «Óμ‡Δ «Ú⁄ ÚΔ πˇÁ∂ ‘ج∂ ‘Δ∂ ͤ≈‰∂ ‹Ø,

ͤ≈‰∂ ÁπμË Â∂ Í≈‰Δ, ¡‹Ï ÁΩ‰Δ È˜ ⁄≈‘Δ¬∂Õ

Ș ‘ØÚ∂ ª ÏøÁ≈ Â≈ Á∂Ú∂ È≈Ò È˜ª ‘Δ,

È≈ ‘ØÚ∂ ¡º÷ ’Á∂ ’ÀΔ È≈ «ÁÒ-„Ω‰Δ È˜ ⁄≈‘Δ¬∂Õ

È≈ ¡æ◊∂ ‘Δ √◊Ø∫ ÌΔÛª Á∂ «Íμ¤∂ ÚΔ Í¤≈‰∂ ‹Ø,

‘ß◊≈Ó∂ ⁄ΔÁΔ ‘Ø¬Δ ¡‹Ï ÌΩ‰Δ È˜ ⁄≈‘Δ¬∂Õ

Ș≈∂ «ÁÒ-ÈÙΔ ‹∂ ß◊ ¡ÈØ÷∂ Á∂÷‰∂ ⁄≈‘Ø,

Ș ÁΔ ¡≈Ó √ΔÓ≈ ÂØ∫ Í∂ ÍΩ‰Δ È˜ ⁄≈‘Δ¬∂Õ

«ÈΔ ÍμÊ ¿πÁ≈√Δ

«ÈΔ ÍæÊ ¿πÁ≈√Δ ˛ ¡√≈‚∂ «Ú‘«Û¡ª ¡ßÁÕ

«ÈΔ È≈◊ª «ÈÚ≈√Δ ˛ ¡√≈‚∂ «Ú‘«Û¡ª ¡ßÁÕ

◊‡≈ ◊‡ ÁπμË ÍΔ ‹ªÁΔ ◊‡≈ ◊‡ ˜«‘ ÍΔ ÒÀ∫ÁΔ,

«¬‘ «’√ ÁΔ ±‘ «Í¡≈√Δ ¡√≈‚∂ «Ú‘«Û¡ª ¡ßÁÕ

‘ج∂ ¡≈Í√ ”⁄ ‘Δ ÚÀΔ «¬‘ ’ßË, ’Ωˇ∂, «√‘È, ’Ó∂,

«‹Ú∂∫ ⁄«Û∑¡≈ ¸≈√Δ ˛ ¡√≈‚∂ «Ú‘«Û¡ª ¡ßÁÕ

251 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

√Á≈’Â, ‘æ’ Â∂ ’≈˘È È∂ √≈∂ «ÚÁ≈ ‘ج∂,

‘Ø¬Δ ‘ ◊æÒ «√¡≈√Δ ˛ ¡√≈‚∂ «Ú‘«Û¡ª ¡ßÁÕ

¡√Δ∫ ÿ «‘ ‘∂ ÚΔ Âª È‘Δ∫ ÿ «‘ ‘∂ ‘πßÁ∂,

√Á≈ ‘πßÁΔ ÂÒ≈ÙΔ ˛ ¡√≈‚∂ «Ú‘«Û¡ª ¡ßÁÕ

Óπ‘æÏ ¡≈ «ÓÒΔ

«¬’æÒ≈ √Δ Óπ‘æÏ ¡≈ «ÓÒΔ ‘π‰ ’Δ ’ª Ô≈ØÕ

Óª ÚΔ Âª «‹¿±∫Á≈ ‘ª Â∂ ‹Δ ’∂ ÚΔ Óª Ô≈ØÕ

˜Ó≈È∂ Íμʪ È≈Ò Ïß«È∑¡≈ Á«¡≈ ”⁄ √Δ √π쫇¡≈,

Óπ‘æÏ È≈Ò √Δ Ó∂∂ ÓÀ∫ ‚π…Ï ’∂ ÚΔ Âª Ô≈ØÕ

Óπ‘æÏ È≈Ò ÓÀ∫ ÓÙ‘± ‘Ø«¬¡≈ √≈Δ ÁπÈΔ¡ª Â∂,

¡‹ÈÏΔ ’«‘ «Ò¡≈ ÓÀ鱧 «Ó∂ ¡Í‰∂ ÿª Ô≈ØÕ

«Ó∂ √≈‘Ú∂∫ ¿π‘ ÏÀ·∂ È∂ «ÓΔ ±‘∂-Úª ‘Ø ’∂,

ˆ˜Ò Á∂ «Ù¡ ‘π‰ ͱ∂ ’ª ÓÀ∫ «’√ Â∑ª Ô≈ØÕ

‚ª Íz¤≈«Ú¡ª ÂØ∫ ¡≈͉∂ ÂØ∫ ÁØ√ª ÂØ∫ ÚΔ,

ÏÛ≈ ‚ÍØ’ ‘ª ÓÀ∫ ◊æÒ ◊æÒ ¿πμÂ∂ ‚ª Ô≈ØÕ

’πÎ ÂØ∫ ˛ «ÓΔ ÂΩÏ≈ ψ≈Ú ˛ ψ≈Ú ˛,

˜Ï ˘ ‘Ø «’ßÈ≈ «⁄ ÓÀ∫ «Íø‚∂ Â∂ ‹ª Ô≈ØÕ

Óπ‘æÏ ¡≈Í ’ΔÂΔ ˛ «¬‘˘ ‘æ√ ’∂ ÏπÒ≈«¬¡≈ ÓÀ∫,

«Ó≈ ‘Δ ÁØÙ ˛ «¬‘ ÁØÙ ÓÀ∫ «’√ Â∂ ˪ Ô≈ØÕ

¿π‘Δ ‘≈‰Δ √Ó∂∫ Á∂

¿π‘Δ ‘≈‰Δ √Ó∂∫ Á∂ Ú’Â ÚΔ «ÒÙ’Ø ‘πßÁ∂ È∂Õ

ÿ‡≈ ÿÈÿØ «Ú⁄ ω ’∂ ‹Ø Èæ⁄Á∂ ÓØ ‘πßÁ∂ È∂Õ

√Á≈¡ ‹Ø ‘æ’ ÁΔ Á∂∫Á∂ ¿π‘ ‘πßÁ∂ È∂ Ó‘ª-Ó≈ÈÚ,

«’√∂ Á≈ ‘æ’ ‹Ø ÷Ø∫‘Á∂ ¿π‘ ¡≈ÁÓ-÷Ø ‘πßÁ∂ È∂Õ

252 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

¿πÈ∑ª ˘ Á∂÷ Ï≈‘Ø∫ ‘Δ È≈ ’ ’πμfi ÎÀ√Ò≈ Ï«‘‰≈,

¿π‘ Ï≈‘Ø∫ ‘Ø ‘π ßÁ∂ È∂ Â∂ ¡ßÁØ∫ ‘Ø ‘π ßÁ∂ È∂Õ

⁄Û∑≈¡ ’∂ ¡≈√Ó≈ÈΔ ¿π‘ ÏÛ∂ È∂ Ó≈Á∂ Âπ‰’∂,

⁄Û∑Δ ‹Á «√÷ ‘πßÁΔ ˛ ª «÷μ⁄Á∂ ‚Ø ‘πßÁ∂ È∂Õ

«‹È∑ª Á≈ «¬Ù’ ’≈ÓÒ ˛ «‡’Δ ¿π‘ fiΔÒ È∂ ‘πßÁ∂,

ÿÛ∂ ¿±‰∂ ‘Δ Á«¡≈ Úª◊ Í≈™Á∂ ÙØ ‘πßÁ∂ È∂Õ

«‹È∑ª ˘ ªÿ ‘πßÁΔ ˛ ¿π‘ √≈◊ ⁄Δ ¡≈ «ÓÒÁ∂,

ıª Á≈ ¡≈√≈ ‹Ø Ì≈ÒÁ∂ ’Ó˜Ø ‘ π ßÁ ∂ È ∂Õ

ÍÂ≈ È‘Δ∫ «’√ √Ó∂∫ ˙‘Ȫ Âπ‘≈‚≈ «ÁÒ ¸≈ ÒÀ‰≈,

Ú√≈‘ «ÁÒ Á≈ È≈ ’«˙ ‘ ‹◊∑≈ «¬‘ ⁄Ø ‘πßÁ∂ È∂Õ

È‘Δ∫ ÓÀ∫ ¿π‘ È‘Δ∫

È‘Δ∫ ÓÀ∫ ¿π‘ È‘Δ∫ ‘ª ‹Ø ’Á∂ √’≈ ‘πßÁ≈ √ΔÕ

«Ó≈ ÚΔ «˜’ ¡’√ Ó«‘ÎÒΔ∫ ‘ Ú≈ ‘πßÁ≈ √ΔÕ

«ÓΔ ‘√ÂΔ ÚΔ ‘√ÂΔ √Δ ¡Á≈ √Δ ¡≈ÙÈ≈¬Δ √Δ,

«Ó∂ ‘ ’Ó ”⁄Ø∫ Îπæ‡Á≈ «Ó≈ «’Á≈ ‘πßÁ≈ √ΔÕ

«Ó∂ ’Ó∂ ”⁄ ÚΔ Ó«‘’∂ ’Á∂ √πæ⁄Δ ÚÎ≈ Á∂ ÎπæÒ,

«Ó≈ ÚΔ √Δ ’π¬Δ ¡Í‰≈ ’π¬Δ «ÁÒÁ≈ ‘πßÁ≈ √ΔÕ

Ó π‘μÏ È∂ ¡√≈˘ ÚΔ ¡ÈØ÷ ∂ ß◊ «Á÷Ò≈¬∂,

«’√∂ Ò¬Δ ÂÛÍÁ≈ «ÁÒ ´æ¤Á≈ Ï∂-˜≈ ‘πßÁ≈ √ΔÕ

√Óª Á∂÷Ø ÿØ∫ ‘π‰ ÍÀ ¿π‘ Ï≈‘ È‘Δ∫ ’æ„Á≈,

’Á∂ ‹Ø “’ßÚÒ” ‘≈˜ ‘ ‹◊∑≈ √≈’≈ ‘πßÁ≈ √ΔÕ

¡‹∂ ‹≈¬Δ∫ È≈ Â±ß Ó«‘Ó

¡‹∂ ‹≈¬Δ∫ È≈ Â±ß Ó«‘Ó ¡‹∂ ª ≈ Ï≈’Δ ˛Õ

«Ó∂ ‹Ø ÙΩ’ È∂ ¤Ø‘‰Δ ¡‹∂ ¿π‘ Ï≈ Ï≈’Δ ˛Õ

253 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

‘π√È ÁΔ fi≈ Ï≈’Δ ˛ «¬Ù’ ÁΔ ⁄≈‘ Ï≈’Δ ˛,

«Ó∂ ¡Ó≈È ÁΔ ¡≈¿π‰Δ ¡‹∂ ÍzÌ≈ Ï≈’Δ ˛Õ

¡‹∂ ÓÀ∫ ≈ «ÁÈ ˛ ‹≈◊‰≈ Â∂ ÙΩ’ ¿πÓª Á∂,

«ÓΔ fiØÒΔ ”⁄ ÍÀ‰Δ ‹Ø ¡‹∂ ¿π‘ Á≈ Ï≈’Δ ˛Õ

«¤ÛΔ √ß◊≈Ó ÁΔ ◊≈Ê≈ ‘∂◊Δ «¬‘ ‹ÁØ∫ Âæ’ «’,

«ÂΔ ¡Ω’≈ Ï≈’Δ ˛ Â∂ Ó∂Δ ˜≈ Ï≈’Δ ˛Õ

¡‹∂ ª ÓÀ∫ Ú¯≈ Á∂ ß◊ Âæ’‰∂ È∂ ¡ÈØ÷∂ ‘Δ,

¡‹∂ ª «¬Ù’ È∂ Á∂‰Δ ‘π√È ˘ Ó≈ Ï≈’Δ ˛Õ

¡‹∂ ı ‘Δ «ÓÒ∂ È∂ ‹ª «ÈÙ≈ÈΔ ’πfi πÓ≈Òª ÁΔ,

¿π‘ÁΔ Óπ√’≈È ÁΔ «ÓÒ‰Δ ¡‹∂ √Ω◊≈ Ï≈’Δ ˛Õ

’‘≈‰Δ ˜πÒÓ ÁΔ ˙Ú∂∫ Ù‘≈ÁÂ-Á-Ù‘≈Á ÚΔ,

«Í¡≈Ò≈ ˜«‘ Á≈ ÍΔ‰≈ ¡‹∂ “√πμ’≈” Ï≈’Δ ˛Õ

√Ó∂∫ √ß◊

√Ó∂∫ √ß◊ √≈Δ¡ª √ªfiª √‘≈∂ ÏÁÒ ‹ªÁ∂ È∂Õ

Ș ‘πßÁΔ ˛ ˙‘Δ Í È˜≈∂ ÏÁÒ ‹ªÁ∂ È∂Õ

«‡’∂ ÓΩ√Ó ”⁄ ª ÓßfiË≈ ÚΔ ¡·÷∂ˇΔ¡ª ’Á∂,

‹ÁØ∫ ±Î≈È ¿πμ·Á∂ È∂ «’È≈∂ ÏÁÒ ‹ªÁ∂ È∂Õ

‹ÁØ∫ «¬’ ¡≈͉≈ ‘πßÁÀ ª Òæ◊Á∂ ¡≈͉∂ √≈∂,

¿π‘Δ ‹∂ È≈ ‘∂ ¡Í‰≈ ª √≈∂ ÏÁÒ ‹ªÁ∂ È∂Õ

‹ÁØ∫ ‘Ø ±-Ï-± √æ⁄ Á∂ ˛ Ô≈Ø ‹±fi‰≈ ÍÀ∫Á≈,

¿πÁØ∫ « ßÁ◊Δ Á∂ ⁄≈¡ √≈∂ ’π¡≈∂ ÏÁÒ ‹ªÁ∂ È∂Õ

√π÷ª «Ú⁄ ÌΔÛ «¬’ Ì≈Δ Âπ‘≈‚∂ È≈Ò ‘ØÚ∂◊Δ,

‹ÁØ∫ «√ ÌΔÛ ÍÀ∫ÁΔ ˛ «Í¡≈∂ ÏÁÒ ‹ªÁ∂ È∂Õ

254 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

Ó∂Δ ‘π‰ ÁΔ ‘≈ÒÂ

Ó∂Δ ‘π‰ ÁΔ ‘≈Ò Ú∂÷‰ Ú≈ÒΔ ˛Õ

¡≈Í «⁄ı≈ ÓÀ∫ ¡≈Í‰Δ Ô≈Ø Ï≈ˇΔ ˛Õ

ÒØ’ª ÁΔ Ï√ Ó∂∂ ÚÒ ‘Δ ™◊Ò ˛,

«¬‘ È≈ √Ø⁄‰ ÁØ ‘æÊ Úæ‹ÁΔ Â≈ÒΔ ˛Õ

Ó∂∂ ÙÏÁª «Ú⁄ ÌØ√≈ «√Á’-«ÁÒΔ,

Â∂ ∂ ÙÏÁª Á≈ ¡ßÁ≈˜ √Ú≈ÒΔ ˛Õ

√Ì ’πfi ¡≈Í ‡≈«¬¡≈ ‹ª ÒØ’ª 쫇¡≈,

Í √ ßÌ≈ÒΔ Â∂Δ Í zΔ √ ßÌ≈ÒΔ ˛Õ

Ó∂Δ ‘≈Ò «Ú⁄ ”◊ ¡≈ ’∂ √Ø⁄Ø◊∂,

√ Ø⁄ Ø◊ ∂ «’ √ æ⁄Óπ⁄ √ Ø⁄‰ Ú≈ÒΔ ˛Õ

’μπfi È≈ ’πμfi

’πæfi È≈ ’πμfi ª ’È≈ ÍÀ∫Á≈ ˛ «Í¡≈∂Õ

‹Δ‰≈ ˛ ª ÓÈ≈ ÍÀ ∫Á≈ ˛ «Í¡≈∂Õ

√≈◊ Á∂ «Ú⁄ «·æÒ∑‰≈ ˛ ª √Ø⁄ ÒÚØ,

‚πæω≈ ‹ª «Î ÂÈ≈ ÍÀ∫Á≈ ˛ «Í¡≈∂Õ

«‹√ Ú«¡≈Ó ÂØ∫ ÁπÈΔ¡ª ‚ÁΔ ˙√∂ ˘,

«¬’ «ÁÈ «¬√ ÂØ∫ ‚È≈ ÍÀ∫Á≈ ˛ «Í¡≈∂Õ

«‹√ ’ßÓ ÂØ∫ √≈Δ ¿πÓ≈ Ï⁄Á∂ ‘Δ¬∂,

«¬’ «ÁÈ ¿π‘ ’ßÓ ’È≈ ÍÀ∫Á≈ ˛ «Í¡≈∂Õ

‹Ø ˆÓ ‘ت ˘ Á∂ ÷πÙ ‘ª ‘π ßÁ∂ ‘∂,

«¬’ «ÁÈ ¿π‘ ÷πÁ ‹È≈ ÍÀ∫Á≈ ˛ «Í¡≈∂Õ

◊ÒΔ Ô≈ ÁΔ ‹≈‰ Ò¬Δ «¬‘ Ò≈˜Ó ˛,

√Δ√ ÂÒΔ Â∂ ËÈ≈ ÍÀ∫Á≈ ˛ «Í¡≈∂Õ

255 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

Á πÈΔ¡ª Á∂ ‘ ÍæÊ ¡æ◊∂ ÍμÊ ‘Ø,

«ÁÒ ˘ ÍμÊ ’È≈ ÍÀ∫Á≈ ˛ «Í¡≈∂Õ

ÁÁ Â∂≈

ÁÁ Â∂≈ Â∂ «Íø‚∂ ‘ß„≈™Á≈ ‘ª ÓÀ ∫Õ

ÏØÒ Â∂∂ È∂ Í ◊π‰-◊π‰≈™Á≈ ‘ª ÓÀ∫Õ

√ π‰ ‘∂ Ò Ø’ È∂ Ï‘π «ÁÒ⁄√Í ˛,

Ï≈ Â∂Δ «’ «‹√ ˘ √π‰≈™Á≈ ‘ª ÓÀ∫Õ

«ÏÈ ÏπÒ≈¬ ∂ ’¬Δ ¡≈‰ ’∂  π ◊¬∂,

¿π‘ È≈ ¡≈¬∂ «‹È∑ª ˘ ÏπÒ≈™Á≈ ‘ª ÓÀ∫Õ

’ ØÒ ¡≈™Á∂ È‘Δ ∫ Á ± Ó π√’≈ ‘∂,

‹≈‰Á∂ ¿π‘ «’ ˙‘Ȫ ˘ ⁄≈‘πßÁ≈ ‘ª ÓÀ∫Õ

Ì ∂ È∂ ¬ ∂√ ◊æÒ Á≈ ¿π‘Δ ‹≈‰Á∂Õ

«’™ «¬‘ “’À’‡√” Â∂ ÊØ∑ª ¿π◊≈™Á≈ ‘ª ÓÀ∫Õ

Î≈√Ò≈ √≈‚∂ ÁØ‘ª ”⁄ ’πfi ’ÁÓ Á≈,

«¬‘ È≈ Óπμ’Á≈ ÏÛ≈ ‘Δ Óπ’≈™Á≈ ‘ª ÓÀ∫Õ

ÒØ’ Íπμ¤Á∂ È∂ ’Δ ⁄Δ˜ ˛ «¬‘ “’ßÚÒ”,

ÓÀ∫ ’‘ª ’Δ «’ Ï√ Óπ√¥≈™Á≈ ‘ª ÓÀ∫Õ

Ï≈¡Á «Ú⁄

ÒØ’ ’Á∂ ª È∂ Ô≈Á Í Ï≈¡Á «Ú⁄Õ

Á∂ ÚΔ Á∂∫Á∂ È∂ ’πfi Á≈Á Í Ï≈¡Á «Ú⁄Õ

˙√ ˘ «ÓÒ ’∂ «ÁÒ ‘Ø «◊¡≈ Ù≈Á √Δ,

‘Ø «◊¡≈ Ì≈Ú∂∫ È≈-Ù≈Á Í Ï≈¡Á «Ú⁄Õ

‹Á ¿π‘ Âπ«¡≈ √¯ Â∂ «¬’æÒ≈ ‘Δ √Δ,

ÚË ◊¬Δ Î∂ Â≈Á≈Á Í Ï≈¡Á «Ú⁄Õ

256 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

¡≈Í √Δ ¿π‘ ¿π‹≈ÛΔ∫ «‘≈ ̇’Á≈,

‘Ø¬Δ ÁπÈΔ¡ª √Δ ¡≈Ï≈Á Í Ï≈¡Á «Ú⁄Õ

«Ù¡ ’«‘ ’∂ ’Á∂ Á≈ “’ßÚÒ” Âπ «◊¡≈,

‘Ø¬Δ “«¬Ù≈Á” “«¬Ù≈Á” Í Ï≈¡Á «Ú⁄Õ

«¬’ Ú≈ ‹ÁØ∫ «ÙÂ∂

«¬’ Ú≈ ‹ÁØ∫ «ÙÂ∂ «ÂÛ’‰ Â∂ ‡πæ‡ ‹≈Ú‰Õ

‹πÛ ‹≈‰ ÚΔ Âª «Î «¬‘ ‘ÓÚ≈ È‘Δ∫ «‘ßÁ∂Õ

‹∂ È∂’ «¬≈Á≈ ˛ Óß«˜Ò ‹∂ ÓÈ-⁄≈‘Δ,

¿π‘ √¯ √π‘≈‰∂ È∂ ÁπÙÚ≈ È‘Δ∫ «‘ßÁ∂Õ

√æ⁄ √ß◊ ‹Ø Íz‰≈¬∂ ¡ß◊ √ß◊ ‹Ø ÒØ’ª Á∂,

¿π‘ Ó≈‰ ÓÈπæ÷Â≈ Á≈ ¡ıÏ≈ È‘Δ∫ «‘ßÁ∂Õ

«¬’ Ú≈ Áˆ≈ Á∂ ’∂ √Ω Ú≈ ÚÎ≈ Áæ√‰,

ÓπÛ ˙√ Ô≈È∂ Á∂ «¬ÂÏ≈ È‘Δ∫ «‘ßÁ∂Õ

Ò Ï«‘‰ √Á≈ Íø¤Δ πæ÷ª Â∂ ß◊ ß◊ Á∂,

Í ¬∂√ Â∑ª ÒØ’Δ∫ «’™ Ô≈ È‘Δ∫ «‘ßÁ∂Õ

“÷πÙÚß ’ßÚÒ” ¸Í ’ ‹∂ «˜ßÁ◊Δ ¶ÿ≈‰Δ ±ß,

‹ª √Ófi «’ Â∂∂ ÚΔ «ÁÈ ⁄≈ È‘Δ∫ «‘ßÁ∂Õ

ÿπæ◊Δ¡ª «’Â∂ «’Â∂

«¬μÒ∑ª, «◊fiª, ’ª ÏÊ∂∂ ÿπæ◊Δ¡ª È∂ Í «’Â∂ «’Â∂Õ

Ï≈ª «¬Ù’ Óπ‘æÏ ÁΔ¡ª Íπæ◊Δ¡ª È∂ Í «’Â∂ «’Â∂Õ

√≈«˜Ù Á √≈«˜Ù ‘ß◊≈Ó∂ Ó≈ª-Ë≈Ûª ´æ‡-÷√πæ‡,

Ù«‘Á Ì∂ ÎπæÒª ÁΔ¡ª Ú∂Òª ¿πμ◊Δ¡ª È∂ Í «’Â∂ «’Â∂Õ

‘≈Δ «‘ßÓÂ, ‡πæ‡∂ «‹◊∂, «ÂÛ’∂ «√Á’ª ÁΔ ÁÒÁÒ,

≈‘ª ÍΔÛª ÍÀª ÁΔ¡ª ÁΔ¡ª æ◊Δ¡ª È∂ Í «’Â∂ «’Â∂Õ

257 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

’È ‘È∂∂ ÁΔ Íz’Ó≈ Ó«‘Ò, ÓÓ‡Δ¡ª, Â≈‹, Â÷Â,

⁄≈ȉ «‹È∑ª ”⁄Ø∫ Îπæ‡Á≈ ¿π‘ fiπæ◊Δ¡ª È∂ Í «’Â∂ «’Â∂Õ

Ó«‘’ÁΔ¡ª πæª Á∂ Ó∂Ò∂ √æ˪ Á∂ √Ë≈¬∂ ÷∂Â,

‘Δ¡ª ÈΔÓ-«Í¡≈˜Δ Î√Òª ¿πμ◊Δ¡ª È∂ Í «’Â∂ «’Â∂Õ

¡ºËΔ √πμ«Â¡ª ÏΔ ◊¬Δ

¡ºËΔ √π º«Â¡ª ÏΔ ◊¬Δ Â∂ ¡ºËΔ ÏΔÂΔ ‹≈◊«Á¡ªÕ

Í ‹∂ Íπ μ¤∂ √≈Δ ÏΔÂΔ «¬Ù’ Â∂∂ ˘ Í≈Ò«Á¡ªÕ

¬∂È≈ ÚΔ Ï∂◊≈È≈-ÍμÈ ’Δ «ÁÈ∂-«Á‘≈Û∂ ´μ‡ «◊¡ª,

¡ÀÍ «’√ È∂, ’Δ’ ´μ«‡¡≈ ’μ∞fi È≈ Áº«√¡≈ È≈Ò «Á¡ªÕ

«¬‘ ª ÿ Á∂ ⁄π ºÒ∑ ∂ «Ú⁄Ò∂ «◊ºÒ∂ ◊Ø‘∂ ÁΔ Ï’Â,

Ú«‘Ó ‘À ÂÀȱø ¡º÷ª √πº‹Δ¡ª ≈ ¿∞ÈΔ∫Á∂ fi≈◊«Á¡ªÕ

Ô≈ª È≈ÒØ ∫ Á πÙÓ‰ ⁄ø◊∂ √ª‘Ú∂ ∫ ’Á∂ ‹Ø ’Á∂,

Í Ô≈Δ Á∂ ˙‘Ò∂ Ô≈ª «„μÒ È≈ ’ΔÂΔ Ó≈«Á¡ªÕ

È∑ ∂ ∂ ÁΔ Êª ⁄≈ȉ ’Áª √≈‘ª «Úμ⁄Ø ∫ √≈‘ Á∂Ȫ,

÷Ø‘ª È≈ ÓÀ ∫ ÷ ≥Ì «’√∂ Á∂ Á∂Úª ª ÍÃÚ≈˜ «Á¡ªÕ

ÍÀª «Ú⁄ ‹ø˜Δª ‘ºÊΔ∫ ‘ºÊ-’ÛΔ¡ª Â∂ Í«‘∂ È∂,

‹Δ̪ ¿∞μÂ∂ «’ºÒ ·∞’∂ È∂ ’Δ’ ÓÀ∫ ¡≈Ú≈˜ «Á¡ªÕ

ÁÁ È‘Δ∫ «¬‘ Ó∂≈ «¬‘ ª ÁÁ ˜Ó≈È∂ Á≈ Ô≈Ø,

ÓÀ∫ ª Ïμ√ «¬‘Ȫ ˘ ’ØÒØ∫ ’μ∞fi „πº’Ú∂∫ ¡Ò¯≈˜ «Á¡ªÕ

Ó«‘«¯Ò Á∂ «Ú⁄

Ó«‘«¯Ò Á∂ «Ú⁄ ◊ºÒ ’È Á≈ „ø◊ È≈ √≈˘ ¡≈«¬¡≈Õ

’Δ’ ÏøÈ∑‰≈ Ó«‘«ÎÒ Á∂ «Ú⁄ ø◊ È≈ √≈˘ ¡≈«¬¡≈Õ

÷∂‚Δ «‹‘ÛΔ ÷∂‚ ÚΔ ÷∂‚Δ ÓÈ Á∂ √πμ⁄Ó È≈Ò,

÷∂‚ ”⁄ √πº‡‰≈ Í ÍºÂ≈ ÏÁø◊ È≈ √≈˘ ¡≈«¬¡≈Õ

258 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

√≈Á-Óπ≈Á∂ Ú∂√ ”⁄ ¡≈ͪ ’ ÒΔÂ≈ ◊π˜≈È,

√≈‘-ÿπº‡Úª Í ’∞ÛÂ≈ Ô≈Ø Âø◊ È≈ √≈˘ ¡≈«¬¡≈Õ

’π¯ ÂØÒ‰≈ √º⁄ ÂØ∫ ÓπÈ’ ‘Ø È≈ √≈ÊØ∫ ‘Ø«¬¡≈,

ÁπÈΔ¡ª «¬√ ⁄ø◊ ’‘∂ «¬‘ ⁄ß◊ È≈ √≈˘ ¡≈«¬¡≈Õ

«‹μÊ∂ √≈‚Δ ÒØÛ È‘Δ∫ √Δ Íπº¤-ÍÃÂΔ ȑΔ∫ √Δ,

˙Ê∂ ‹πÛ ‹πÛ ÏÀ·‰ Á≈ ÍÃ√ø◊ È≈ √≈˘ ¡≈«¬¡≈Õ

≈‘ «Ú⁄ ¡≈¬∂ “ø◊Íπ ÷∂Û∑∂” ‘ «¬’ ÓØÛ Â∂ “’ÀÁØ∫”,

ÍÀ∫‚∂ Óπº’∂ ¿∞Óª Íπº◊Δ “fiø◊” È≈ √≈˘ ¡≈«¬¡≈Õ

⁄ø◊Δ ⁄≈‘∂ Ó≥ÁΔ Òº◊Δ ◊ºÒ ’ΔÂΔ Ó≥Â’ ÁΔ,

‹≈Á»◊ Á∂ Úª◊ ’È≈ Áø◊ È≈ √≈˘ ¡≈«¬¡≈Õ

ÓÀ∫ ª ¡’√

ÓÀ∫ ª ¡’√ ‘ «¬’ Á≈ «¬ÂÏ≈ «‹‘≈ ’ ÒÀȪÕ

¿π√ Á≈ Á≈ÓÈ √Δ ¡Í‰≈ ¶◊≈ «‹‘≈ ’ ÒÀȪÕ

ÓÀ∫ Ó«‘«ÎÒ «Ú⁄ ¿∞μ⁄≈ ÏØÒª, «Îº’≈ ÏØÒª, ÓπÙ«’Ò,

¬∂Áª ÁΔ ◊π¯Â≈ ÂØ∫ ÓÀ∫ «¬È’≈ «‹‘≈ ’ ÒÀȪÕ

«ÁÒ Á«¡≈ √ÓπøÁØ∫ ‚±øÿ∂ ’Ω‰ «ÁÒª ÁΔ¡ª ‹≈‰∂,

ÓÀ∫ ª ¿∞ÍØ∫ ¿∞ÍØ∫ ‘Δ «¬˜‘≈ «‹‘≈ ’ ÒÀȪÕ

¡’√ ¿∞√ Á∂ ı ڪ◊ ÓÀ∫ ¡Í‰≈ ¡≈Í ’≈Úª,

’Á∂ ’Á∂ Í ¡≈Í∂ ˘ ¡ıÏ≈ «‹‘≈ ’ ÒÀȪÕ

»‘ Á≈ ø◊ Â∂ Ì≈Úª ÁΔ ÷πÙÏ» ‘ ¡º÷ Ì ’∂,

ÓÀ∫ Ù∂¡ª ˘ Ó«‘’ ‘Δ ◊πÒ˜≈ «‹‘≈ ’ ÒÀȪÕ

ÒØ’ª Á∂ «ÁÒ ÁΔ ◊ºÒ ’ ’∂ È≈Ò ¿∞È∑ª Á∂ ÷Û∑ ’∂Õ

‘Ø∫Á «ÈÓ≈‰Δ ¡Í‰Δ Á≈ «Ú√Â≈ «‹‘≈ ’ ÒÀȪÕ

÷Ø‘Ò ’∂ ¡≈͉∂ «ÁÒ ÁΔ Ï≈Δ ı≈Ϫ ÂØ∫ ÚΔ √Ø‘‰∂,

Á» Ú√∂∫Á∂ √º‹‰ª Á≈ ÁΔÁ≈ «‹‘≈ ’ ÒÀȪÕ

259 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

‘ ’Ø¬Δ ÓÀȱø ¡Í‰∂ È≈ÒØ∫ ⁄ø◊≈ ⁄ø◊≈ Òº◊Á≈,

‹Á ÚΔ ‘√ÂΔ ¡Í‰Δ ˘ «Ó√Ó≈ «‹‘≈ ’ ÒÀȪÕ

‹∂ «¬Ú∂∫ ‘Δ

‹∂ «¬Ú∂∫ ‘Δ «¬‘ ÓΩ√Ó ‘∂ ¡‹ÈÏΔ,

ÎπºÒ Ï≈◊ª ”⁄ ø◊Ò∂ «’Ú∂∫ «÷ÛÈ◊∂Õ

‹ΔÌ Â∂ «¬√ Â∑ª ‘Δ ‹∂ Â≈Ò∂ ‘∂,

◊Δ ÓÁ≈È◊Δ Á∂ «’Ú∂∫ «¤ÛÈ◊∂Õ

Ó≈‰ ÓØ‘ «˜øÁ◊Δ Á≈ ‘∂◊≈ «’Ú∂∫,

‘؉◊∂ «Î Óπ√≈«Î Úª «’√ Â∑ª

‹∂ È≈ Ó√«Â’ ”⁄ √»‹ ⁄Û∑∂ ÁØ√ÂØ,

ÍϪ √ø◊ «¬≈Á∂ «’Ú∂∫ «ÌÛÈ◊∂Õ

«‘øÓª ÁΔ Â∞∂◊Δ «¬‘ ◊≈Ê≈ «’Ú∂∫,

√≈◊ª ˘ ‘ø◊≈Ò‰ «’Ú∂ ∫ √»Ó∂,

‹∂ È≈ Ϫ‘Úª ÁΔ ‹øπÏÙ ‹Ú≈Ò≈ ωΔ,

«‘Óª Á∂ Ì∂ ÷»‘ «’Ú∂∫ «◊ÛÈ◊∂Õ

ø◊, ÎπºÒ, Ó«‘ÎÒª, πºÂ È≈˜ª ÌΔ,

Ó«‘’, ‘ Ù≈ı ‘Δ ‹∂ ÍÃ∂Ùª ‘Δ,

«‘‰◊∂ Í≥¤Δ¡ª Á∂ «’Ú∂∫ ¡≈Ò∑‰∂,

πº÷ ¡≈Í√ ”⁄ ‹∂ ÷«‘‰◊∂ «ÌÛÈ◊∂Õ

¯˜ Á≈ ‘Δ È≈ ’ΔÂ≈ ‘À ¡«‘√≈√ «‹√,

’˜ ¿∞‘ «˜øÁ◊Δ Á≈ ¿∞Â≈» «’Ú∂∫,

ÂØÈ≈ ‘À ¿∞È∑ª ‘ØȪ ˘ «’Ú∂ ∫,

¡≈Í ‘Δ ‹Ø √‘≈∂ Ò¬Δ «Û∑È◊∂Õ

ÒºÌΔ¡ª «’Ë∂ ÚΔ

ÒºÌΔ¡ª «’Ë∂ ÚΔ √≈˘ ¡À√Δ¡ª ʪڪ È‘Δ∫Õ

ÙØ ‘À Í≈«¬¡≈ «’ «‹μÊ∂ ’≈«ˇ¡ª ’ªÚª È‘Δ∫Õ

260 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

Ï≈‘ «È’Òª ª «√Ú∂ ÏˇÁ∂ ⁄πÎ∂ ∂ «Á√ ‘∂,

ÿ ÌÒ≈ «’‘Û≈ «’ «‹μÊ∂ Ø∫ÁΔ¡ª ÓªÚª È‘Δ∫Õ

¡‹ÈÏΔ Ú≈ÁΔ ”⁄ Ô≈Ø Ì‡«’¡≈ «¬‘ √Ø⁄Áª,

ı «’√∂ ˘ ’Δ «Ò÷ª ’Ø¬Δ ’ØÒ «√È≈Úª È‘Δ∫Õ

Ô≈ ¬∂Ë ¡≈¿∞‰ ÚΔ Âª ¡≈¿∞‰ «’√ ÓÂÒÏ Ò¬Δ

’ØÒ ‘ À · ∂’≈ «Ó ∂ Í ’ØÒ ‘ À Ȫڪ È‘Δ∫Õ

ÿ ”⁄ ÚΔ Ï∂-◊≈«È¡ª Á∂ Úª◊ ÏΔÂ∂ «˜øÁ◊Δ,

‹≈‰ «’√ Ó≥«˜Ò ˘ Ô≈Ø Áº√ÁΔ¡ª ≈‘Úª È‘Δ∫Õ

Á π º÷ È ∂ Á π º÷ª ÁΔ ’Ø¬Δ √≈ ÒÀ ∫Á≈ ‘ À ’ÁØ ∫ ,

π º÷ È ∂ π º÷ª Á ∂ ‘ ∂·ª ÁØ√ÂØ ¤ªÚª È‘Δ∫Õ

«˜øÁ◊Δ Á∂ ˆÓª ÁΔ ‘À ¿∞Í‹ Ó∂Δ ‘ ˆ˜Ò,

¬∂√ Ï≈∂ ª «’√∂ Ó«‘«¯Ò ”⁄ ÁØ ≈Úª È‘Δ∫Õ

«ÁÒ Âª ’Á≈ ‘À

«ÁÒ Âª ’Á≈ ‘À ÈÚΔ∫ ‘ ؘ ÷πÙ÷ÏΔ «ÓÒ∂Õ

Í √Á≈ «ÁÈ ⁄Û∑«Á¡ª ‘Δ √»‘ «’√∂ ˆÓ ÁΔ «ÓÒ∂Õ

√Ø⁄ «‹™ ‡πº«‡¡≈ «Í¡≈Ò≈, Ù’Ò «‹™ ‡πº«‡¡≈ ÿÛ≈,

¬∂√ Ï√ÂΔ «Ú⁄ È≈ ’Ø¬Δ √≈ÏÂΔ ‘μ√ÂΔ «ÓÒ∂Õ

Ï≈˜, «Ù’∂, «◊fi, ’ª ‘Δ È∂ ⁄πÎ∂ ∂ fi͇Á∂,

‹Δ ’∂ ÿπ º◊Δ¡ª ◊π‡≈ª ÁΔ «’Â∂ Ï√ÂΔ «ÓÒ∂Õ

˙√ Á≈ ’Δ ‹≈¬ ∂◊≈ ‘ ت Á≈ ‹≈¬ ∂◊≈ √ øÚ,

‹∂ «’Â∂ Ù≈ÓΔ ∫ √Ú∂ ∂ Ù’Ò ¿∞‘ ‘ º√ÁΔ «ÓÒ∂Õ

«ÁÈ √π‘≈‰∂, π ø◊ÒΔ, ’«‘’Ùª, ÷πÙÏØ¬Δ¡ª,

«ÓÒÁΔ¡ª È≈, Ï√ ⁄πÎ∂ ∂ Ëπ øÁ ‘Δ Í√Δ «ÓÒ∂Õ

Á ∂÷‰≈ ⁄≈‘ Ø Âª Á∂÷ Ø «¬Ù’ Ô≈ Ø Ë Á≈,

Ó À ∫ ‹ÁØ ∫ ÚΔ Á∂÷Áª √ »‹ Ó◊ ̺‹ÁΔ «ÓÒ∂Õ

261 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

√ Ø⁄ «√ ºÒ ∑Δ, ÒØ⁄ «Òº√Δ, ΩÙÈΔ Ø◊Δ «‹‘Δ,

ºÏ ’∂ Ó≈‘ ΩÒ √≈ ∂ ˘ ‘Δ ÂøÁ π√ÂΔ «ÓÒ∂Õ

¡≥ ÚΔ ‘πøÁ≈ ‘∂

¡≥ ÚΔ ‘ø πÁ≈ ‘∂ ’∞fi ¡≈«Á ÚΔ ‘π øÁ≈ ‘∂Õ

‘Ø ∫Á Ó∂Δ È≈Ò ÚΔ Â∂ Ï≈¡Á ÚΔ ‘π øÁ≈ ‘∂Õ

ÁπÙÓ‰ª Á∂ È≈Ò ¶Ó≈ ’ «‘≈ √øÿÙ ‘ª,

ÁØ√ª Á∂ È≈Ò Í √ øÚ≈Á ÚΔ ‘ π øÁ≈ ‘ ∂Õ

‘Ø ÍΔ‚∂ ‘Ø¬Δ ‹ªÁ∂ Θ Â∂ Ó≥Â’ Óπ√μÒ√Ò,

¡≈ÁÓΔ ‘ ÍÒ Ó◊ ¡≈˜≈Á ÚΔ ‘π øÁ≈ ‘∂Õ

ÿ ÁΔ ÚΔ≈ÈΔ Á∂ √ø◊ ÚΔ Á»-Ï-Á» ‘ج∂ ‘Ø,

Ó«‘ÎÒª «Ú⁄ «Ù¡ Í «¬Ù≈Á ÚΔ ‘πøÁ≈ ‘∂Õ

«ÈºÂ ’»øÏÒ Îπº‡ÁΔ Ë» ø¬∂∫ Ù«‘ ÂØ∫ Ï≈‘Ú≈,

’∞μfi È≈ ’∞μfi „«‘øÁ≈ ‘∂ ¡≈Ï≈Á ÚΔ ‘πøÁ≈ ‘∂Õ

Ô≈ ’«‘øÁ∂ ˆ˜Ò ¡≈÷ª ÓÀ∫ ’‘ª ‹Ø ÚΔ ’‘ª,

«˜‘È ˘ ‡πøÌÁ≈ √Á≈ Ò¬Δ Ô≈Á ÚΔ ‘πøÁ≈ ‘∂Õ

ÓπÙ«’Òª Ï≈‘Ø∫ ª Ï∂Ùº’ ‘À «‘Ò≈«¬¡≈ ÂÈ-ÏÁÈ,

¡≥Á Ø ∫ “÷ πÙÚø” Í ¯ΩÒ≈Á ÚΔ ‘ π øÁ≈ ‘ ∂Õ

fi»· ÁΔ ÂÒÚ≈

fi»· ÁΔ ÂÒÚ≈ ˜ıÓΔ ’ ‘Δ ‘ «¬’ ÁÒΔÒÕ

È≈ ’π¬Δ √Â≈ «Á÷≈¬∂ È≈ ’π¬Δ Áμ√∂ √ÏΔÒÕ

ÓÀ∫ ’ª Ù≈‘Δ √ÎÀÁΔ ÓÀ∫ «’√∂ ÂØ∫ «’™ ‚ª,

«¬’ Ì≈ ÓπÈ«√Î «Ó≈ Â∂ «¬’ Ì≈ Ó∂≈ Ú’ΔÒÕ

¿∞Ó Á∂ Ó≈»-ÊÒΔ∫ Ú◊Δ¡ª ‘Ú≈Úª ºÂΔ¡ª,

Â∂«¡ª ÈÀ‰ª ÁΔ «¬’Ø ≈‘ ”⁄ √Δ ·ß‚Δ ¤ÏΔÒÕ

262 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

ÓØÛ, Ó≥«˜Ò, ÓΩ√Óª Â∂ ÓπÙ«’Òª ÚºÒ Á∂÷Á≈,

ÓÀ ∫ ’Á∂ ÍÀª ˘ Á∂÷ª Â∂ ’Á∂ ÍÀª ”⁄ ÈΔÒÕ

«¬’ «¬’ √≈‘ ‘À √≈Í∂ ÏØÒ Úª◊ «È’«Ò¡≈,

«‹√Ó Â∂ «’ºÒ ω ·∞’∂ È∂ ¿∞Ó Á∂ √Ì √ø◊-ÓΔÒÕ

‹∂ «’Ò∂ ¡≈ͪ ¿∞ÓΔÁª Á∂ Ò¬∂ ’∞fi ’∞ ¿∞√≈,

’≈«¬Ó ’Á Â’ «‘‰◊∂ «¬‘ ‹∂ ‘Δ ’º⁄Δ ¯√ΔÒÕ

¡≈͉∂ ¡ÀÓ≈Ò ‘Δ È∂ È ∂’-È≈ÓΔ ÏıÙÁ∂,

¡≈͉∂ ¡ÀÓ≈Ò ‘Δ ’ Á∂‰ ÏøÁ∂ ˘ ˜ÒΔÒÕ

« øÁ◊Δ «Ú⁄ ‘≈Á√∂

«˜øÁ◊Δ «Ú⁄ ‘≈Á√∂ ’∞fi «¬√ Â∑ª Á∂ ÚΔ ÿ‡∂Õ

¡≈͉∂ «√È≈«Ú¡ª Á∂ √Δ ‹ÁØ∫ ¡º÷ Ú‡∂Õ

¡≈͉∂ ‘Δ ⁄Ø«◊¡ª ÁΔ «Î’ «Ú⁄ È∂ ‹Ø ¿∞Á≈√,

«⁄º·Δ¡ª ¿∞‘ ’Δ Íπ⁄≈Ú‰◊∂ ’ϻ Í-’‡∂Õ

‚ØÏÁ∂ È∂ ¿∞‘Δ Ï∂Û∂ ¡≥ ˘ Ó≥fiË≈ «Ú⁄,

ÎÀ√Ò∂ ‘π øÁ ∂ È∂ «‹‘Û∂ ¡≈˜Δ Â∂ fi‡-͇∂Õ

¿∞ ’∂ «⁄øÂÈ Á∂ ‚±øÿ∂ √≈◊Δ∫ ÓØÂΔ «ÓÒ‰,

ÿØ«◊¡ª Á∂ ‘Δ Ìø‚≈∂ «ÓÒ‰◊∂ ¡º‡∂-√‡∂Õ

¿∞Ó Á∂ Úª◊ ‘À ‘πøÁΔ ‘«’ Ú√± ÁΔ «Ó¡≈Á,

ı Â∂ ∂ √ªÌ∂ ÏÛ∂ Í ˜˜∂ ‘ Ø ’∂ ·∂Õ

¿∞Ó Ì «ÁºÂ≈ ¿∞È∑ª È∂ ‘ ’ÁÓ Â∂ ‘Δ Áˆ≈,

Í «¬‘ ¡ºÊ≈ «ÁÒ ¿∞È∑ª ÁΔ Âªÿ ’ÈØ∫ È≈ ‘‡∂Õ

‘À «‹È∑ª ˘ ÷≈‘-Ó÷≈‘ Úº„‰ ÁΔ ‘Δ ¡≈Á ͬΔ,

’º√ ’∂ Í≈˙ ¡‹∂‘ ∂ ’∞ º «Â¡ª Á∂ ◊ˇ ͇∂Õ

⁄≈ȉ≈ Á∂ ¡‰-«◊‰Â ÁΔÚ∂ È∂ ⁄Ω-Óπ÷Δ¬∂ ÏÒ∂,

√Ø⁄‰≈ ωÁ≈ ‘À «Î «’™ È∂∑ Á≈ ÌØ≈ ÿ‡∂Õ

263 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

«‹‘Û∂ ÒØ’

«‹‘Û∂ ÒØ’ ¬∂ÊØ∫ ⁄Ò∂ ◊¬∂ ⁄ø◊∂ «‘ ◊¬∂Õ

«Íμ¤∂ «‘‰ Ú≈Ò∂ √»ˇΔ¡ª Â∂ ‡ø◊∂ «‘ ◊¬∂Õ

÷øÌ Ò≈ ’∂ ¿∞‚ ◊¬∂ «’Â∂ ⁄ÀÈ Â∂ ı¨√,

Ï≈’Δ fi◊Û∂ ÒÛ≈¬Δ¡ª Áπº÷, Áø◊∂ «‘ ◊¬∂Õ

Ò≈‘πøÁ∂ ÂÈ Á≈ ‹Ø Ó≈√ √»‡ Ï»‡ Í«‘ÈÁ∂,

«‹È∑ª ÙÓª Ï⁄≈¬Δ¡ª √Δ ¿∞‘ Èß◊∂ «‘ ◊¬∂Õ

’øÓ Á»«‹¡ª Á∂ ¡≈¿∞‰ Ú≈ÒΔ Δ Óπμ’ ◊¬Δ,

≈‘Δ ≈‘Ø∫ ̇’¿∞‰∂ ÍΩ‰∂ Í≥◊∂ «‘ ◊¬∂Õ

«ÁÒØ∫ ¿∞μ‚Δ¡ª Óπ‘ºÏª Â∂ ÚÂÈ≈ Á∂ ÓØ‘,

ÏπºÒ∑Δ∫ È≈‘∂ ‘ºÊΔ∫ fi»ÒÁ∂ Âø◊∂ «‘ ◊¬∂Õ

‡πº‡Δ ̺‹Δ «‹‘Δ ¡≈√ ‚ØÒ∂ ‚ØÒ∂ «ÚÙÚ≈√,

«ÏøÈ Ó≥«˜Òª Á∂ Í≥Ë ÏØÒ ‚ø◊∂ «‘ ◊¬∂Õ

¡√Δ∫ ‘ج∂ ’∞Ï≈È Í»Δ ’ΔÂΔ ‘À ˜Ï≈È,

Â∂∂ ‘ºÊ √≈‚∂ ÷»È È≈Ò ø◊∂ «‘ ◊¬∂Õ

¡≈Í√Δ √Ïø˪ Ú≈ÒΔ ÂøÁ

‹πÛΔ ¡≈Í√Δ √Ïø˪ Ú≈ÒΔ ÂøÁ «‘‰ Á∂Õ

√ªfi∂ ◊Δ «◊μË∂ Ìø◊Û∂ Â∂ ¤øÁ «‘‰ Á∂Õ

√≈˘ «¬Ù’ª Á∂ Í≥Ë Â∞ ÒÀ‰ Á∂ «ÈÙø◊,

«’√∂ ø◊-ºÂ∂ »Í Á∂ ÍÏøÁ «‘‰ Á∂Õ

‡μπ‡ ‹≈‰ Ì≈Ú∂∫ ÂÈ Ú≈Ò∂ Ó≈‰ Â≈‰ √≈∂,

ÂøÁ ‘Ω√Ò∂ ÁΔ Î∂ ÚΔ Ïπ¶Á «‘‰ Á∂Õ

◊ºÒ ¡≈͉∂ ‘Δ ’≈«¬«Á¡ª ’˘Èª ÁΔ È≈ ’,

«’√∂ ◊ºÒ «Ú⁄ √≈‚Δ ÚΔ Í√øÁ «‘‰ Á∂Õ

264 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

‹πÛ∂ «‘‰ «ÏÈ≈ Ø’ ‡Ø’ ‘π√Ȫ Á∂ Ó∂Ò∂,

Ó∂Ò ‹ØÒ Á∂ «¬‘ ‘π øÁ∂ ÍÃÏøË «‘‰ Á∂Õ

√≈‚∂ ‹ØÛ È≈ «Ú¤ØÛ «÷º⁄ ÷Ø‘ È≈ ÂØÛ,

√≈‚∂ √ÁΔ¡ª Á∂ ‹πÛ∂ «¬‘ √ÏøË «‘‰ Á∂Õ

«˜‘È «Ú⁄ «÷Û∂ «‘‰ ÓØ‘-Óπ‘ºÏª Á∂ ÎπºÒ,

√≈‚∂ «Ú‘«Û¡ª Á∂ «Ú⁄ √πμ÷-√øÁ «‘‰ Á∂Õ

˙‘Ȫ Á≈ ‘≈Ò ‘Ø ‘À

˙‘Ȫ Á≈ ‘≈Ò ‘Ø ‘À Ó∂≈ ‘À ‘≈Ò ‘ØÕ

˙‘Ȫ ÁΔ ⁄≈Ò ‘Ø ‘À Ó∂Δ ‘À ⁄≈Ò ‘ØÕ

‘πøÁΔ ‘À √Ø⁄ «¬μ’Ø Í ˜≈ÚΔ¬∂ ¡Òº◊,

Â∂≈ «ı¡≈Ò ‘Ø ‘À Ó∂≈ «ı¡≈Ò ‘ØÕ

√≈‚∂ ‹Ú≈Ï ’Δ’ ◊ºÒ ÂØÁ∂ ¡◊ª‘,

Â∂≈ √Ú≈Ò ‘Ø ‘À Ó∂≈ √Ú≈Ò ‘ØÕ

«Ó«‡¡≈ È‘Δ∫ ‘È∂≈ ÿ«‡¡≈ » ’∞fi,

≈‘ª ”⁄ Ï≈Ò ÁΔÚ∂ ≈‘ª ”⁄ Ï≈Ò ‘ØÕ

«⁄øÂÈ Á∂ ’≈ÎÒ∂ È∂ ◊≈‘∂ ’Ó≈Ò ÍÀ∫‚∂,

’È≈ ’Ó≈Ò ‘Ø ‘À ’È≈ ’Ó≈Ò ‘ØÕ

¡≈ͪ Â∞∂ √Δ ÁØ∫‘Ú∂∫ √Â∂ «È÷Û ◊¬∂,

’Ø¬Δ ‘Ø Â∂∂ È≈Ò √Δ Ó∂∂ √Δ È≈Ò ‘ØÕ

‘πøÁ≈ ‘À √Î «¬’Ø Í ‘ ÙÓ»ÒΔ¡Â,

º÷ÁΔ «Ó√≈Ò ‘Ø ‘À μ÷ÁΔ «Ó√≈Ò ‘ØÕ

’μÒ∑ ¡≈¬∂ √Δ ‹Ø

’ºÒ∑ ¡≈¬∂ √Δ ‹Ø √≈‚Δ ‘Δ ˜≈ ω ’∂Õ

¡º‹ Áº√Á∂ È∂ √≈˘ ¿∞‘ ıπÁ≈ ω ’∂Õ

265 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

¿∞È∑ª ’º‡∂ «‹‘Û∂ «ÁÈ ÏÛ∂ ÙΩ’ È≈Ò √Δ,

˙‘Δ «ÁÈ ¡√ª ’º‡∂ È∂ √˜≈ ω ’∂Õ

¿∞È∑ª Ò«‘ª √≈˘ ‚Ø«Ï¡≈, ‘À≈È ‘ª ÏÛ∂,

«‹È∑ª Ò«‘ª ¿∞‘˘ Â≈«¡≈ ÓÒ≈‘ ω ’∂Õ

‹∂ ¿∞‘ «Ïμ÷∂ ⁄πÎ∂∂ √È Ó«‘’ Úª◊ª,

ÎÀÒ∂ ¡√Δ∫ ÚΔ ‘ª ø◊ÒΔ «Î˜≈ ω ’∂Õ

¿∞È∑ª Óπº„ ÂØ∫ ‘Δ Ë≈Δ Ï∂-Ú¯≈¬Δ ÓÈ «Ú⁄,

¡√Δ∫ Óπº„ ÂØ∫ ‘Δ Â∞∂ ‘ª ÚÎ≈ ω ’∂Õ

¿∞‘Á∂ »Í ÁΔ ÈÁΔ √Δ ‹ÁØΔ ¡≈¬Δ Ù»’ÁΔ,

Ò≈¬Δ «‘º’ È≈Ò ¡√ª Á«¡≈ ω ’∂Õ

Ò≈˜ ÁØ√ÂΔ ÁΔ º÷Δ Í»Δ ÁØ√ÂΔ «ÈÌ≈¬Δ,

‹ÁØ∫ Ó≈È≈ √Δ Ó≈«¡≈ Ì≈ ω ’∂Õ

ø◊ Á∂÷∂ „ø◊ Á∂÷∂

ø◊ Á∂÷∂ „ø◊ Á∂÷∂ «˜øÁ◊Δ Á∂ Ï∂-ÙπÓ≈Õ

¡≥◊ Á∂÷∂ √ø◊ Á∂÷∂ «˜øÁ◊Δ Á∂ Ï∂-ÙπÓ≈Õ

«¬’ ÚΔ È≈ √Δ ¡√≈‚Δ «Úμ«Ê¡≈ Á∂ ‘≈‰ Á≈,

ÏÁÒÁ∂ Íz√ß◊ Á∂÷∂ «˜ßÁ◊Δ Á∂ Ï∂-ÙπÓ≈Õ

’Ω‰ «’Ë ˘ Âπ∂ Ëπæͪ √‘∂ Èß◊∂ ÏÁÈ,

’≈ÎΔ¬∂ È∂ Âß◊ Á∂÷∂ «˜ßÁ◊Δ Á∂ Ï∂-ÙπÓ≈Õ

«¬‘ «Èß ‘Δ ‘Δ ÂπÁΔ ‘Δ ÂπÁΔ ‘Δ,

Ú∂◊ √±ÒΔ ‡ß◊ Á∂÷∂ «˜ßÁ◊Δ Á∂ Ï∂-ÙπÓ≈Õ

È≈ π’Δ ÍzÚ≈˜ ÏÒ«’ Â∂˜Â ‘πßÁΔ ◊¬Δ,

ؘ ’πÂ∂ Îß◊ Á∂÷∂ «˜ßÁ◊Δ Á∂ Ï∂-ÙπÓ≈Õ

266 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

ÓÈ ÁΔ „πæÍΔ Ï≈Δ

ÓÈ ÁΔ „π æÍΔ Ï≈Δ ÷ Ø‘ÒØ Ï‘π ˜±Δ ˛Õ

¡æËΔ «’™ «¬‘ √≈Δ ÷ Ø‘ÒØ Ï‘π ˜±Δ ˛Õ

‹∂ ˛ ¡æ‹ Á∂ ‘≈‰ ÷Ò؉≈ ⁄≈ȉ Ó±‘∂ ‘؉≈,

‘ Ú’≈ ¡ıÏ≈Δ ÷ Ø‘Ò∂ Ï‘ π ˜±Δ ˛Õ

«¬’ Ú≈Δ ‹ª ÁØ Ú≈Δ «’™ ¡≈¬∂ Íz≈‘π‰∂ Ò¬Δ,

ÁÚ≈˜≈ ‘ Ú≈Δ ÷ Ø‘ÒØ Ï‘ π ˜±Δ ˛Õ

√Ø‘‹ª, «Ú«◊¡≈È≈ Á∂ Íø¤Δ ‚μ’ ‚μ’ ’∂ È≈ μ÷Ø,

‘ Í π√Â’-¡ÒÓ≈Δ ÷ Ø‘ÒØ Ï‘ π ˜±Δ ˛Õ

¿π‘ «‹√ ÒØ’ª ÁΔ ‘Ø‰Δ Á≈ «Ò÷‰≈ ˛ «√È≈Úª,

Ì ∂ Ì≈Ú∂ ∫ √’≈Δ ÷ Ø‘ÒØ Ï‘π ˜±Δ ˛Õ

«‹√ ÊΔ∫ ¡≈™Á≈ ‹ªÁ≈ «Áμ√Á≈ ¡√ÒΔ È’ÒΔ «⁄‘≈,

¿π‘ Ï≈Δ Ï≈˜≈Δ ÷ Ø‘ÒØ Ï‘ π ˜±Δ ˛Õ

÷Ï∂ «’μÊØ∫ ÏÁϱ¡ª Á≈ fiπÓ‡ ˛ ¡≈ Ú«Û¡≈,

÷ Ø‘ÒØ Ó«‘’ ͇≈Δ ÷ Ø‘ÒØ Ï‘π ˜±Δ ˛Õ

ÓÀ∫ ı≈Ï È‘Δ∫

ÓÀ∫ ı≈Ï È‘Δ∫ ¡√ÒΔ¡Â ‘ªÕ

«¬’ ‘μ√ÂΔ ‘ª ˛√Δ¡Â ‘ªÕ

‹Ø ÎμπÒ ⁄ÓÈ «Ú⁄ ’æÒ∑ «÷ÛÈ∂,

ÓÀ∫ ˙‘Ȫ ÁΔ ÚÒÁΔ¡Â ‘ªÕ

«√È≈Úª «‹√ ”Â∂ «˜ßÁ◊Δ Á≈,

¿π‘ ÷πÙΔ¡ª ÌΔ Ú√Δ¡Â ‘ªÕ

ÓÀ ∫ ÷Ω¡ ‘ª ÍÒ∂ Í≈√∂ Á≈,

¬ ∂Ë ÁΔ ı À-ıΔ¡Â ‘ªÕ

267 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

‘ √πæ÷ «Ú⁄ Ó∂≈ ‘æ’ Ï‰ÁÀ,

‘ ˆÓ ÁΔ ÓÀ∫ ÓÒ’Δ¡Â ‘ªÕ

ÓÀ∫ Áπ æË Ò‘± Á≈ ß◊ Í÷ª,

Ï√ ¬∂‘ Ø Ù∑≈-ÙΔ¡Â ‘ªÕ

’Δ Á∂÷ ‘∂ ‘ Ø Ó ∂ ∂ ÚÒ,

ÓÀ «⁄‘≈ È‘Δ∫ ÂÏΔ¡Â ‘ªÕ

ÍÀª ‘∂·ª «ÓμË∂ ‹ªÁ∂

ÍÀª ‘ ∂·ª «ÓμË ∂ ‹ªÁ∂ «‹™ ’’Ø⁄Õ

¬∂Áª ¿π√ ÒØ’ª √ß◊ ’ΔÂΔ «È-√ß’Ø⁄Õ

⁄Ø fi’≈ÈΔ Á∂ Ì æ‹≈ Í ÌØÒ ∂ Ò Ø’,

¡≈Í√ «Ú⁄ ‘Δ ◊πμÊÓ-◊πμÊ≈ ˆ≈Ò∑-◊ÒØ⁄Õ

«’√ È∂ ÿ Á∂ ÁΔ«Ú¡ª ÁΔ ⁄æ‡Δ ‘À ÒØ¡,

«’√ È∂ √≈‚∂ Ïæ«⁄¡ª Á≈ ӱߑ ÒΔÂÀ ÈØ⁄Õ

Ï≈Í Á≈«Á¡ª ÁΔ Á≈‘ÛΔ ˘ «’√ ÷Ø«‘¡≈,

«’™ ÿÏ≈«¬¡≈ «ÎÁ≈ √≈‚≈ ¡◊Ò≈ ÍØ⁄Õ

¸æÍ ‘Ø◊∂ ª Ù≈«¬Á Ïæ⁄ ‹≈˙◊∂,

«’ßÈ∂ ‘Ø È≈Á≈È ˛ «’ßÈΔ √æ÷‰Δ √Ø⁄Õ

‘Ø∫Á ¡≈͉Δ

‘Ø∫Á ¡≈Í‰Δ ‘Ø∫Á È≈ÒØ∫ Úμ÷ ’’∂ Á∂÷Õ

Òæ÷ ’’∂ Á∂«÷¡≈ ˛ ’æ÷ ’’∂ Á∂÷Õ

È∂∑«¡ª Á∂ È≈Ò «‘‰Δ ÁØ√ÂΔ «’ßÈ≈ ’π «⁄,

Á∂÷ ⁄Û∑Á∂ √ ±‹ª Á≈ Íæ÷ ’’∂ Á∂÷Õ

Ș √πæ‡Δ Ë ÚÒ ‘Δ Á∂÷Á≈ È≈ «‘≈ ’,

ÓØ«„¡ª ˘ ¤ø‚ ¿πμ⁄Δ ¡æ÷ ’’∂ Á∂÷Õ

268 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

Á∂÷ ¤≈«¬¡≈ ˛ Ó‘ºÒª «Ú⁄ ‘È∂≈ ‘Ø ÚΔ,

Á∂÷ fiπ æ◊Δ¡ª ˘ ¡ÈØ÷Δ Áμ÷ ’’∂ Á∂÷Õ

√Ófi ÒÀ‰≈, √Ø⁄ ÒÀ‰≈, ’Ò͉≈ ˛ ‘Ø ◊æÒ,

√æ⁄ «¬‘ ˛ √æ⁄ ˘ ÍzÂæ÷ ’’∂ Á∂÷Õ

Óπ‘æÏ «˜ßÁ◊Δ

Óπ‘ æÏ «˜ßÁ◊Δ ˛ ÏßÁ◊Δ ˛ ¡≈√ ÚΔ Ô≈Ø!

Óπ‘æÏ ’Á È‘Δ∫ √Δ ‘ √Ó∂∫ ‘≈˜ ‘Δ Ô≈Ø!

Óπ‘æÏ Á∂ Áπ¡≈∂ ‘π√È ˘ «√‹Á≈ «Í¡≈ ’È≈,

Óπ‘æÏ Á∂ ‘Δ ≈‘ ‡«‘’Δ ¿πÓΔÁª ÁΔ ’ÒΔ Ô≈ØÕ

˜Ó≈È∂ «˜ßÁ◊Δ Í≈¬Δ ¡Ó ‘ØÚ‰ Á≈ Ú ⁄≈«‘¡≈,

√Á≈¡ √π‰ ’∂ Óπ‘æÏ ÁΔ ˛ Èæ⁄Δ ‘ ◊ÒΔ Ô≈ØÕ

«ÁÒª ”⁄Ø∫ ‘±’ ¿πμ·ÁΔ ˛ ˜÷Ó È∂ ‘Ø ÚΔ ¿πμ⁄Û∂,

˜Ó≈È∂ Á∂ «¬‘ ’Δ ⁄≈Ò∂ ‘Ú≈ ’À√Δ ⁄ÒΔ Ô≈ØÕ

Óπ‘æÏÂ Ó È‘Δ∫ √’ÁΔ ıπÁ≈ Á≈ ±Í ˛ «¬‘ ª,

ıπÁ≈ ‘Δ ıπÁ Óπ‘æÏ ˛ ıπÁ≈ ÁΔ ‘Δ ÷πÙΔ Ô≈ΔÕ

«¬‘ «ÙÂ∂ ÚΔ È∂ ’Δ «ÙÂ∂ È≈ ’Ø¬Δ Ó«‘’ «Èæÿ ,

«¬‘ Á±Ø∫ ‘Δ √π‘≈‰∂ È∂ «¬‘ ÎπæÒ È∂ ’≈◊˜Δ Ô≈ØÕ

√π÷≈Ú∂∫ ÓØÛ Â∂ ¡≈˙ «’Â∂ ’«‘‰≈ È≈ ÍÀ ‹≈¬∂,

«¬‘ Ó«‘«¯Ò ¡≈÷Δ Ó∂Δ ˆ˜Ò ˛ ¡≈÷Δ Ô≈ØÕ

‹Ø «˜ßÁ◊Δ Á∂ ⁄≈ȉ

‹Ø «˜ßÁ◊Δ Á∂ ⁄≈ȉ «Ú⁄Ø∫ Èæ√‰◊∂Õ

È∂∑∂ ÁΔ ÁÒÁÒ «Ú⁄ ‹≈ ’∂ Ëæ√‰◊∂Õ

ÁπÙÓ‰ Èæ⁄Á∂ ¡æ÷ Ó∂Δ ÁΔ ÍπÂÒΔ Â∂,

Ô≈ ª Ó∂∂ «ÁÒ Á∂ ¡ßÁ Úæ√‰◊∂Õ

269 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

ØÚ‰◊∂ ¿π‘ πı√ ‘Ø ’∂ ¡≈÷ ˘,

Ó«‘«¯Ò «Ú⁄ ‹Ø Ï∂-ÂÂΔÏ≈ ‘æ√‰◊∂Õ

ÂÀȱ ß Â∂Δ Ω‰’ È∂ ˛ ÷≈ ‹≈‰≈,

√≈˘ √≈‚Δ ¸æÍ Á∂ ÎÈΔ¡ ‚æ√‰◊∂Õ

Â∂∂ Ï≈∂ Áæ«√¡≈ ÓÀ鱧 ’æÒ∑ «‹È∑ª,

¡æ‹ ¿π‘ ÂÀȱ ø Ó∂∂ Ï≈∂ Áæ√‰◊∂Õ

«¬‘Ȫ ‘π√Ȫ È∂

«¬‘Ȫ ‘π√Ȫ È∂ Ò≈¬∂ ÒØ’ ⁄≈‡∂ «’‘Ø «‹‘∂Õ

÷≈Ë∂ «¬Ù’ª Á∂ «Ú⁄ Á∂÷Ø ÿ≈‡∂ «’‘Ø «‹‘∂Õ

«‹æÊ∂ «‹√Óª Â∂ ÍÀ‰ ¿πμÊ∂ ¤≈Ò∂ ¿πμ· ÍÀ∫Á∂,

·ß‚Δ ÍΩ‰ Á∂ È∂ Ô≈Ø «¬‘ Ù≈‡∂ «’‘Ø «‹‘∂Õ

«‹ßÈ≈ «‹ßÈ≈ ¡√Δ∫ ÷≈¬Δ¬∂ ˙È∂ «ÈæÿÁ∂ ‹≈¬Δ¬∂,

¬∂√ Ù«‘ «Á¡ª «‚æͱ¡ª ”Â∂ ¡≈‡∂ «’‘Ø «‹‘∂Õ

È≈ ‘ª ‹Δ∫«Á¡ª Á∂ «Ú⁄ È≈ ‘Δ ÓØ«¬¡ª «Úμ⁄ «’Â∂,

√≈‚∂ Ȫڪ ¡æ◊∂ Ò≈¬∂ ÒØ’ª ’≈‡∑∂ «’‘Ø «‹‘∂Õ

Ú∂÷ √«‘Ó «‹‘∂ ‹≈¬Δ¬∂ ≈‘ Á±Ø∫ ‘Δ Úˇ≈¬Δ¬∂,

√≈‚∂ «¬æ˜Âª Á∂ ≈÷∂ «¬‘ √Í∑≈‡∂ «’‘Ø «‹‘∂Õ

Ì∂ Ù«‘ ÁΔ¡ª Ω‰’ª ÷zΔÁΔ¡ª √Δ «‹È∑ª,

¿πÛ∂ ¯ΔÂ≈ ¯ΔÂ≈ ‘Ø ’∂ È؇ Í≈‡∂ «’‘Ø «‹‘∂Õ

Ô≈ ¡√ª ¡˜Ó≈¬∂ «‹‘Û∂ “Ú∂’∂” Á∂ Ú≈√Δ

÷±Ï ‹≈‰ ◊¬∂ ‘؉◊∂ “«¤¡∑≈‡∂” «’‘Ø «‹‘∂Õ

√Ø«⁄¡≈ È≈ √Δ

√Ø«⁄¡≈ È≈ √Δ ’Á∂ «¬‘ ÚΔ «Á‘≈Û∂ ¡≈¿π‰◊∂Õ

√æ⁄ ˘ ¤π«‡¡≈‰ ÒØ’Δ∫ fi±· ˘ Ú«‚¡≈¿π‰◊∂Õ

270 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

√Ø«⁄¡≈ È≈ √Δ «’ «‹‘Û∂ «‹ßÁ Á≈ «‘æ√≈ ω∂,

ˆÀ ÁΔ Ó«‘¯Ò ˘ ‹≈ ’∂ «¬√ Â∑ª ◊Ó≈¿π‰◊∂Õ

«˜ßÁ◊Δ ‹Ø ıÂÓ ’È≈ ÒØ⁄Á∂; «¬’ «ÁÈ ˜±,

¡≈͉∂ «¬√ Î À√Ò∂  ∂ Ï À· ’∂ ͤÂ≈¿π‰◊∂Õ

ÍπÒ√, ’≈«ÂÒ, ’ÂÒ, ’α, ÷±øÈ, ◊ØÒΔ Á∂ ÙÏÁ,

’μÒ∑ ÁΔ ¡ıÏ≈ «Ú⁄ ÚΔ «¬√ Â∑ª ‘Δ ¡≈¿π‰◊∂Õ

Ó≈ ’∂ Ó≈√±Ó ÿπ æ◊Δ¡ª ‹Ø ÓÈ≈™Á∂ È∂ ‹ÙÈ,

“’øÚÒ” «¬’ «ÁÈ ¡≈͉∂ «¬√ ’Ó ”Â∂ ÙÓ≈¿π‰◊∂Õ

·Δ’ «’

·Δ’ ˛ «’ ÁØ√ÂΔ ÁΔ Ò≈‹ È≈ Í≈ˇΔ Âπ√ªÕ

ÁπÙÓ‰Δ ÁΔ ¡æ◊ ª ˛ ʪ-’πʪ Ï≈ˇΔ Âπ√ªÕ

ÓÀ∫ Âπ‘≈‚≈ ’Δ ◊Ú≈«¬¡≈ ÷Ø‘ «Ò¡≈ ’Δ ÓπÙ«’ÒØ,

÷≈ Ò¬∂ «’™ ¿πÓ Ó∂Δ Á∂ Ú∑∂ ⁄≈ˇΔ Âπ√ªÕ

ÓÀ∫ Âπ‘≈‚≈ ÿ Ï⁄≈«¬¡≈ ËπæÍ, fiæ÷Û È∂∑Δ˙∫,

¤ª◊ «ÁæÂΔ «‹√ Â∂ Ó∂≈ ¡≈Ò∑‰≈ ‚≈ˇ∑Δ Âπ√ªÕ

˚æ’ ’∂ √±‹ ”Â∂ ¡≈͉∂ ¡≈Í ¿πμÂ∂ ˚æ«’¡≈,

«¬‘ ÌÒ≈ ’Δ ’ Ò¬Δ ’± ˛ ’≈ˇΔ Âπ√ªÕ

È≈ «’Â∂ ¡Ó≈È Ó◊∑Á∂ È≈ «’√∂ «⁄‘∂ ‹ÒΩ¡,

«’√ Â∑ª Á∂ ⁄Ω÷‡∂ «Ú⁄ «˜ßÁ◊Δ „≈ˇΔ Âπ√ªÕ

ÓΩ Á∂ «Ú⁄ «˜ßÁ◊Δ ˛ «˜ßÁ◊Δ «Ú⁄ ÓΩ ˛,

«’√ Â∑ª ÁΔ ÓΩ ˛ Ó∂∂ Ò¬Δ Ì≈ˇΔ Âπ√ªÕ

«˜ßÁ◊Δ Á∂ ÷±Ï√±Â ı≈Ï «√‹‰ Ú≈«Ò˙,

’Ω‰ Ìπ æÒ∂◊≈ ÌÒ≈ ‹Ø ÿ≈ˇ ˛ ÿ≈ˇΔ Âπ√ªÕ

271 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

⁄Û∑ «Í¡≈ «ÁÈ

⁄Û∑ «Í¡≈ ˛ «ÁÈ ÈÚª ‘π‰ ¿πμ· ‘Ø ‘π«Ù¡≈ Á∂÷Õ

π æ÷ ÓΩˇ∂ ÍÙ±, Íø¤Δ ◊π‡’Á∂ Â¬Δ¡≈ Á∂÷Õ

¤æ‚ 屧 ÍÏ ◊π¯≈Úª ‹ß◊Òª Á≈ «¯’ ‘π‰,

’«‘ ‘Δ ˛ ’±’ ÂÀȱ ø ¡æ‹ ÁΔ ¡ıÏ≈ Á∂÷Õ

È≈ ÓÈπæ÷ª È≈ ÓÈπæ÷Δ Ïº√ÂΔ¡ª «Ú⁄ Î’ æ÷,

«¬’ Ș Á∂ È≈Ò √≈≈ Úº√ «‘≈ √ß√≈ Á∂÷Õ

¤æ‚ Ù’Òª ÏÁÈ ÓØ‘’ Ú√ª Á≈ Ϫ’ÍÈ,

Ú√±¡ª ˘ Á∂÷ «Ú⁄Ø∫ ¿πÌÁ≈ «’Á≈ Á∂÷Õ

Á∂÷ È≈ √±‹ ÁΔ Á±Δ È≈ ¿π‘Á≈ ÌıÁ≈ ÏÁÈ,

Á∂÷ ‘πßÁΔ «Ú‘«Û¡ª «Ú⁄ ˙√ÁΔ «ÒÙ’≈ Á∂÷Õ

‘Δ‰Â≈ Â∂ √ß◊ √ß◊ª Á∂ ÷ØÒ «Úμ⁄Ø∫ Ï≈‘ ¡≈,

√Ófi ¡Í‰Δ ‘Ø∫Á È≈Ò∂ ‘∂∫Á Á≈ ¡≈’≈ Á∂÷Õ

Á∂÷ «’ßÈ∂ ß◊ «Ï‘ÏÒ √≈◊Δ∫ È∂ ’ÒÚÒª,

Á∂÷ 屧 √ΔÓ «Èˆ≈‘ Á∂ Á≈«¬«¡ª ÂØ∫ Í≈ Á∂÷Õ

πæ ’ÒΔ¡ª ◊πÒ≈Ϫ ÁΔ

πæ ’ÒΔ¡ª ◊πÒ≈Ϫ ÁΔ «’μË ◊¬ΔÕ

ÙΩ’ ‘π√Ȫ-ÙÏ≈Ϫ ÁΔ «’æË ◊¬ΔÕ

ß◊ «’μË ◊¬∂ ÓØ‘ Â∂ ÓÓÂ≈ Ì∂,

πæ ß◊Ò∂ ıÚ≈Ϫ ÁΔ «’æË ◊¬ΔÕ

Ì≈ˇÁ≈ «Î «˛ fiπß‚ «⁄ÛΔ¡ª Á≈ ‘π‰,

‚≈ ÷Ω∂ ¿π’≈Ϫ ÁΔ «’μË ◊¬ΔÕ

‘æ‡ æÁΔ Á≈ ˛ ÷π æ«Ò∑¡≈, √Ø⁄Áª,

‘æ‡ ‘π‰ ¿π‘ «’Â≈Ϫ ÁΔ «’μË ◊¬ΔÕ

272 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

‘ ’ÁÓ ˛ ÈÓØÙΔ Â∂ ˆπ√Â≈ıΔ¡ª,

πæ ¡ÁϪ-¡Á≈Ϫ ÁΔ «’μË ◊¬ΔÕ

‘π‰ ‹ÁØ∫ ‘ ÏÙ Ï≈ÁÙ≈‘ ‘Ø «◊¡≈,

‹πß‚ÒΔ ¿π‘ ÈÚ≈Ϫ ÁΔ «’æË ◊¬ΔÕ

̇’ÁΔ ˛ ıÒ≈Úª ”⁄ Ó∂Δ «Èˆ≈‘,

±‘ Úª ¡≈¯Â≈Ϫ ÁΔ «’Ë ◊¬ΔÕ

¿πÓ Ì

¿πÓ Ì ’Á∂ Ú¯≈Úª ¡≈ÛΔ¡ª Ò≈™Á∂ ‘∂Õ

¡≈Í Âπ ’ß«‚¡ª Á∂ ≈‘ ÎπÒÚ≈ÛΔ¡ª Ò≈™Á∂ ‘∂Õ

‡πæ‡Δ¡ª ‹Á ¡ß ˘ ª ÿØ √Δ ÓπÙ«’Ò Ï‰Δ,

√Ø«⁄¡≈ È≈ √Δ ÍzΔª ◊≈‘ÛΔ¡ª Ò≈™Á∂ ‘∂Õ

¡≈Í ‹Á ‚π æÏ ∂ ÏÛ≈ ⁄Δ’∂ ÏÛ≈ ج ∂ ¡√Δ∫,

Á±«‹¡ª Á∂ ‚πÏ«Á¡ª Í Â≈ÛΔ¡ª Ò≈™Á∂ ‘∂Õ

ÓØ‘ «Ò¡≈ √Δ √≈Á◊Δ È∂ Í Â≈ È≈ Ì≈¡ √’∂,

ÚßÈ-√πÚßÈΔ¡≈ ‹Ø ‘Ó∂Ùª √≈Û∑Δ¡ª Ò≈™Á∂ ‘∂Õ

√Ó«fi¡≈ “÷πÙÚß” ‹Á «’ √ßÌÒ‰≈ ÓπÓ«’È È≈ √Δ,

‘ ÍÛ≈ Â∂ ¡≈Áª ¿π‘ Ó≈ÛΔ¡ª Ò≈™Á∂ ‘∂Õ

‹Ø ’«‘ßÁ≈ √Ø ’Á≈

‹Ø ’«‘ßÁ≈ √Ø ’Á≈ ˛, ıπÙÚß ’ßÚÒÕ

¡Í‰≈ ’ΔÂ≈ ÌÁ≈ ˛, ıπÙÚß ’ßÚÒÕ

Á∂÷Ø «Í¡≈ Ú¯≈ ÁΔ¡ª ◊æÒª ’Á≈ ˛,

∂Â∂ Á∂ «Ú⁄ ÂÁ≈ ˛, ıπÙÚß ’ßÚÒÕ

ÒØ’ª È∂ Òæ÷ ˜Ø Ò◊≈«¬¡≈ ‚«¡≈ È≈,

¡Í‰∂ ¡≈Í ÂØ∫ ‚Á≈ , ıπÙÚß ’ßÚÒÕ

273 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

Ô≈ª ˘ È≈ Ò±¡ Òæ◊∂ È≈ Òæ◊∂ ·∂√,

Ô≈ª ÷≈ ÓÁ≈ ˛, ıπÙÚß ’ßÚÒÕ

Â∂≈ ˛ Ïμ√ Â∂≈ ’∂ÚÒ Â∂≈ ˛,

’±’ Â∂∂ Á Á≈ ˛, ÷πÙÚß ’ßÚÒÕ

È≈«¬’ ÷æÒ-È≈«¬’ Â∂ √±ÂË≈ ÚΔ ˛,

ß◊ Óß⁄ ˛ ÍÁ≈ ˛, ıπÙÚß ’ßÚÒÕ

«’™ ’ ’ ’∂ Ï«‘ßÁ∂ ‘Ø ÙÓ≈™Á∂ ‘Ø,

ÏßÁ≈ ¡Í‰∂ ÿ Á≈ ˛, ıπÙÚß ’ßÚÒÕ

¤≈Ú∂∫ ¤≈Ú∂∫ Âπ«¡≈

fi◊Û∂ È≈Ò ¿∞‚≈» ‹ª «Î ”Ú≈Úª È≈ÒÕ

◊πº‚Δ Á≈ ’Δ fi◊Û≈ Ø√ ‘Ú≈Úª È≈ÒÕ

¤≈Ú∂∫ ¤≈Ú∂∫ Âπ«¡≈ ÌΔÛ ¸Î∂∂ √Δ,

ËπæÍ∂ Âπ«¡≈ ª Âπ«¡≈ √Δ ‡ªÚª È≈ÒÕ

’Δ ÌÚ≈√≈ ͺ‰≈ Á≈ ÍÂÚ≈ª Á≈,

’Δ «‘ ◊¬Δ¡ª ÁØ√ÂΔ¡ª Á«¡≈Úª È≈ÒÕ

’æ⁄∂ «ÙÂ∂ ‡π 應≈ ‘Δ √Δ ¡≈÷ ˘,

’Ø«¬Òª ÁΔ ’Á «ÈÌ √’ÁΔ ’ªÚª È≈ÒÕ

‘ ÓΩ√Ó Ï∂-◊≈È◊Δ¡ª Á∂ ≈‘ Â∞«¡≈,

ËπºÍª ÁΔ ’Ø¬Δ Ï≈ ‘Δ È≈ ¤ªÚª È≈ÒÕ

ÍøË ÒÓ∂≈, «Ï÷Û≈ ÍÀ∫‚≈ ¡ΩfiÛ ≈‘,

‹∂’ 屧 ¡≈÷∂∫ ª ÓÀ∫ ÚΔ ¡≈Úª È≈ÒÕ

Ò≈˜Ó ‘À ‘ºÊ ‹ØÛ ’∂ Ô≈ Áπ¡≈ ’Δ¬∂,

‘ØÚ∂ È≈ ‹Ø Ø◊Δ ·Δ’ ÁÚ≈Úª È≈ÒÕ

¡≈͉∂ ¡≈Í ÂØ∫ Ï∂-ÍzÚ≈‘ ‘Ø ÏÀ·∂ ‘ª,

Ô≈Δ Ò≈ ’∂ ˙‘Ȫ Ï∂-ÍzÚ∑≈Úª È≈ÒÕ

274 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

◊≈™ÁΔ ÏπÒÏπÒ Èæ⁄Á∂ ÎπæÒª ˘ Âæ’ ’∂,

‹Δ ’Á≈ ˛ Èæ⁄ª ÓÀ∫ ÚΔ ◊ªÚª È≈ÒÕ

ˆÀª √ªfi «ÈÌ≈¬Δ ÓÁ∂ ÁÓ ÂΔ’,

’Ø‘ Ì Âπ È≈ ‘Ø«¬¡≈ √’∂ Ì≈Úª È≈ÒÕ

Ó«‘’Δ¡ª πæª ß◊ Ó‹Δ·Δ Ó≈‰ Ò¬∂,

Á∂÷Ø ’Δ ‘π‰ ÂπÁ≈ Ï≈’Δ √≈‘Úª È≈ÒÕ

È∂’ «¬≈Á≈ Ë≈ Ø ◊∂ ‘ ØÚ Ø◊ ∂ Í≈,

¡ºË ”⁄ È≈ «‘ ‹≈«¬˙ ’±Û √πÒ∑≈Úª È≈ÒÕ

ÏÁÒ∂ È∂ «‹√ Â∑ª

ÏÁÒ∂ È∂ «‹√ Â∑ª «¬‘ ‘≈Ò≈ ’Δ ’‘Ø◊∂Õ

«’μË ˘ ‹≈ ‘Δ ˛ «¬‘ Ï≈ ’Δ ’‘Ø◊∂Õ

’Δ ¡ß ¬∂√ ◊æÒ Á≈ ¬∂È≈ ª √Ø⁄ Á∂÷Ø,

˛ √≈‘Ó‰∂ Âπ‘≈‚∂ Ùπ±¡≈ ’Δ ’‘Ø◊∂Õ

Á∂ÚØ◊∂ ÁØÙ «’√ ˘ «’√ ˘ ÏΔ ’Ø◊∂,

Ó≈Ø◊∂ ¡≈͉∂ ÚÒ ‹Á fi≈ ’Δ ’‘Ø◊∂Õ

‹Ø ÚΔ ’ÁÓ ¿π·≈«¬¡≈ Ú«Ë¡≈ ‘È∂ ÚÒ ,

«’μË ◊¬Δ √π‘≈‰Δ ÍzÌ≈ ’Δ ’‘Ø◊∂Õ

√≈«¬¡≈ È≈ ˜πÒÎ Á≈ ˛ È≈ ÈÀ‰ ‘Δ ÈÙΔÒ∂,

√拉 Á∂ √≈Ê Ï≈fiØ∫ Ï√≈ ’Δ ’‘Ø◊∂Õ

«‹μË ÚΔ ‘æÊ Ó≈Ø ÍØ‘ˇΔ ˛ Ìæ÷Û≈ ˛,

¿πμ◊∂ È∂ «ÁÒ ”⁄ √ßÿ‰∂ ‹ß◊Ò≈ ’Δ ’‘Ø◊∂Õ

«˜ßÁ◊Δ Â∂ ÓΩ Á≈ ‹∂ ¡ß ‘Δ È≈ «‘≈ ª,

«’‘Û≈ ˛ ÁØ‘ª «Úμ⁄Ø∫ √Ω◊≈ ’Δ ’‘Ø◊∂Õ

275 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

√Ø«⁄¡≈ È≈ √Δ

√Ø«⁄¡≈ È≈ √Δ «’ «¬‘ ÚΔ ‘≈Á√≈ ‘Ø ‹≈¬∂◊≈Õ

¡≈͉∂ ‘Δ Á«Ó¡ª «¬’ ¯≈√Ò≈ ‘Ø ‹≈¬∂◊≈Õ

‹Δ «Ò¡≈ ‹∂ «¬Ù’ ˘ ª ‘Ø ˛ ’∂‘Δ ÷πÙΔ,

Ó ◊¬∂ ª Î∂ ÚΔ «¬’ ÓÂÏ≈ ‘Ø ‹≈¬∂◊≈Õ

’ØÒ ‹∂’ √æ⁄ ‘Ø«¬¡≈ ª «‹μË ÚΔ ‹≈˙◊∂,

ÒØ’ ˇÁ∂ ‹≈‰◊∂ Â∂ ’≈ÎÒ≈ ‘ Ø ‹≈¬ ∂◊≈Õ

◊æÒ √Δ √≈Á≈ «‹‘Δ ˛≈È ‘ª Í √ Ø⁄ ’∂,

«¬√ Â∑ª √ ß◊ΔÈ √≈≈ Ó≈ÓÒ≈ ‘ Ø ‹≈¬ ∂◊≈Õ

ÓÀ∫ ª ÁπÙÓ‰ ˘ ÚΔ “‹Δ ¡≈«¬¡ª” «’‘≈, È≈ √Ø«⁄¡≈,

ÿ «Ó∂ ÓπÙ«’Ò «Ó≈ ‘Δ Á≈÷Ò≈ ‘Ø ‹≈¬∂◊≈Õ

√≈Û Î±’ Á∂ Ó√≈Ò∂

√≈Û Î±’ Á∂ Ó√≈Ò∂ ÌßÈ ÂØÛ ÁΔ¡ª ◊æÒªÕ

«¬‘ ª «˜ßÁ◊Δ ÁΔ Ò«‘ Â≈¬Δ∫ ‘ØÛÁΔ¡ª ◊æÒªÕ

¡√Δ∫ Ó ß◊Á∂ ‘ª ’π μfi √≈˘ «ÓÒ∂ ’ π μfi ‘ Ø,

’æ⁄ ‹Ó∑ª Â’√ΔÓª ’æ⁄∂ ‹ØÛ ÁΔ¡ª ◊æÒªÕ

ÏΔÂ∂ ڒª ÁΔ ◊æÒ ‹˜Ï≈ÂΔ «‹‘Δ fiæÒ,

ÓÀȱ ß Ô≈Á È≈ ’≈ 屧 ¿π√ ÓØÛ ÁΔ¡ª ◊æÒªÕ

«‹‘ÁΔ ¤ª ⁄±√ ÒÀ∫ÁΔ ‘À Óπ√≈«¯ª Á≈ ı±È,

√≈˘ ‘Ø È≈ √π‰≈˙ ¿π√ ÏØ‘Û ÁΔ¡ª ◊æÒªÕ

¡√Δ∫  π√Δ ∫ Ò ÏÀ· ∂ ω «◊¡≈ ˛ √ÏæÏ,

‘æÊ ¡≈™ÁΔ¡ª È≈ Òæ÷ Â∂ ’ØÛ ÁΔ¡ª ◊æÒª Õ

Ï ØÒ Ø «Óμ· ∂ «Óμ· ∂ Ï ØÒ Ï À· «¬’ Á±‹ ∂ ’ ØÒ,

«¬‘Ø «˜ßÁ◊Δ Á≈ Ì∂ È∂ È⁄ØÛ ÁΔ¡ª ◊æÒªÕ

276 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

«¬’ Á±‹∂ «Á¡ª ≈‘ª «Ú⁄ «Ú¤ «Ú¤ ‹≈¬Δ¬∂,

«¬‘Ø √±‹ª Á∂ ÍøË Í«‘Ò∂ ÂØÛ ÁΔ¡ª ◊æÒªÕ

Â∂∂ º’ È≈ Íπº‹Δ

Â∂∂ º’ È≈ Íπº‹Δ ‹∂ ’Ø¬Δ ÂÒı ‘Ú≈Õ

«¬‘ È≈ √Ófi Ï‘Δ∫ «’ ÓΩ√Ó ÏÁÒ «◊¡≈Õ

˙ÁØ∫ ‘Δ ‚ ¿∞‚‰ Í≥÷∂» ’øω π º÷,

‹Á ÚΔ «’Ë∂ ’Ø¬Δ ‘≈Á√≈ Ú≈Í«¡≈Õ

‹Ø √Û’ª Â∂ ⁄ºÒ‰ Á≈ „ø◊ Áº√Á≈ √Δ,

˙‘Δ Ó«¡≈ √Δ ≈‘ Á∂ «Ú⁄’≈ «Í¡≈Õ

˙‘Δ Á∂÷ Ø ÍÁ∂ Á≈ Í Ã⁄≈ ’∂,

«‹√ È∂ ’ΔÂ≈ √≈˘ ‘ ʪ Ï∂-ÍÁ≈Õ

’ø˪ Á≈ «⁄ø ‘Ø ‹≈‰≈ Ò≈˜Ó ‘À,

ÿ Á≈ «¬’ ÚΔ ‹Δ¡ ‹ÁØ∫ ‘À πº√ Ï«‘øÁ≈Õ

ı≈ÓØÙΔ Á≈ ◊Δ ¡È»ÍÓ È◊Ó≈ ‹∂,

«Î «’™ Ë» ‘À Í≈™Á≈ ȈӪ ’Ø«¬Ò Á≈Õ

¨¡ª fiº÷Ûª Á∂ ÓΩ√Ó «Ú⁄ «Ó«Ò¡≈ ‹Ø,

¿∞‘ ⁄∂ Á∂ ÓΩ√Ó √≈ÊØ∫ «Úº¤«Û¡≈Õ

«ÓÒ «ÓÒ≈ ’∂ ÂπØ◊∂

«ÓÒ «ÓÒ≈ ’∂ ÂπØ◊∂ ª  ‹≈¿π◊∂Õ

«ÁÒ ‹Ò≈ ’∂ ÂπØ◊∂ «’Ë ‹≈¿π◊∂Õ

ÿ «’Ú∂∫ «‘‰◊∂ ‹∂ Ù«‘ È≈ «‘≈,

ÿ «’‘Û∂ ‹≈¿π◊∂ «’‘Û∂ Á ‹≈¿π◊∂Õ

ı πÙ ‘Ø◊∂  π ∂ ‹ ∂ ω≈ ’≈¯Ò≈,

‹∂ «¬’æÒ ∂  π Ø◊ ∂ ª ‚ ‹≈¿π◊∂Õ

277 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

’≈«¬Ó «‘ßÁ≈ ˛ Ó≈‘ΩÒ «Ú⁄ Á∂ Âæ’,

‹Ø ÚΔ ’«‘ ‹≈¿π◊∂ ‹Ø ÚΔ ’ ‹≈¿π◊∂Õ

ÿ ª ‘À Ϻ√ «È≈ «Ù«Â¡ª Á≈ Ú˜±Á,

Ù≈Ó Ï«‘ √Ø⁄‰≈ ‹Á ÚΔ ÿ ‹≈¿π◊∂Õ

Ù«‘ ¡◊Ò∂ ¿π‘ ‹≈ ’∂ È∂ ÚÂ≈™ÁΔ¡ª,

‹Ø ÚΔ ÍΩ‰ª Á∂ ‘æʪ Â∂ Ë ‹≈¿π◊∂Õ

÷≈ÒΔ ‘ Ø ‹≈¿π◊∂ È≈ ’Ø È¯Âª,

«Í¡≈ ‹Á ÚΔ ’Ø◊∂ ª Ì ‹≈¿π◊∂Õ

«¬√ ÁΔ ÷≈Â

«¬√ ÁΔ ÷≈ ¿π√ÁΔ ÷≈ ÒæÌÁ∂ «ÎÁ∂ ‘ªÕ

Ë ◊π¡≈⁄Δ ËπæÍ ÁΔ ’≈ ÒæÌÁ∂ «ÎÁ∂ ‘ªÕ

⁄≈‘ΔÁ≈ √Δ ÿμπ‡ ÿπμ‡ ‹μ¯Δ¡ª Í≈™Á∂ Ò≤ «Óˇ ’∂,

Í «¬‘ ’Δ Ï∂-ÙÓΔ Á≈ ÒæÌÁ∂ «ÎÁ∂ ‘ªÕ

√≈˘ ¡≈Í√ «Ú⁄ ÒÛ≈«¬¡≈ Â∂ Ó±÷ √ÁÚ≈«¬¡≈,

Ï«‰¡≈ «ÎÁ≈ ˛ ‹Ø ⁄≈ ÒæÌÁ∂ «ÎÁ∂ ‘ªÕ

√≈Û∂, ’ΔÈ∂, ȯÂ, ¡Â∂ ÂπÎ’∂ Á∂ «Ú⁄ ÚΔ,

«Í¡≈ «’Â∂ Ï«⁄¡≈ È≈-Ó≈ ÒæÌÁ∂ «ÎÁ∂ ‘ªÕ

«˜ßÁ◊Δ Ó≈ Óπ’≈‰ ÁΔ¡ª È∂ «‹È∑ª «Ú⁄ ‹ÚΔ˜ª,

¿π‘ ‘ “Î≈«¬Ò” √Ó∂ ÓÂÚ≈ ÒæÌÁ∂ «ÎÁ∂ ‘ªÕ

¿∞‘ ‹Ø √≈˘ ¡≥È∑ ∂ ÷ »‘ «Ú⁄ ˺’≈ Á∂ ̺‹≈,

¤º‚Δ¬∂ «’™ ¿∞√˘ ÓÂÚ≈ ÒºÌÁ∂ «ÎÁ∂ ‘ªÕ

˙√ «ÈÌ≈¬Δ ‘æ√ ̱«Ó’≈ ‹Ø √Δ «‘æ√∂ ¡≈¬Δ,

¬∂Áª Á∂ ’πμfi ‘Ø ÚΔ Í≈ ÒæÌÁ∂ «ÎÁ∂ ‘ªÕ

278 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

Ó∂∂ ¡ßÁ≈˜ Á∂÷Ø

Ó∂Δ √±Â Â∂ È≈ ‹≈˙ «Ó∂ ¡ßÁ≈˜ ˘ Á∂÷ØÕ

«Ó≈ ¡ß‹≈Ó È≈ √Ø⁄Ø «Ó∂ ¡≈ˆ≈˜ ˘ Á∂÷ØÕ

«¬È∑ª Ï∂-ß◊ ÷ø̪ Á∂ È≈ ı√Â≈ ‘≈Ò ÚÒ ‹≈‰≈,

«ÓΔ ¡≈Ú≈◊Δ ¤æ‚ ’∂ «ÓΔ ÍzÚ≈˜ ˘ Á∂÷ØÕ

«ÓΔ Íπ√Â’ Á≈ Ï≈‘Δ ±Í ÚΔ Ï∂Ù’ «Ó≈ ¡Í‰≈,

«ÓΔ ‹∂ ¡≈ÂÓ≈ Âæ’‰Δ «¬‘Á∂ ¡ÒÎ≈˜ ˘ Á∂÷ØÕ

ÂΔ’∂ ‹ª √ÒΔ’∂ «˜ßÁ◊Δ Á∂ „ß◊ ˘ ¤æ‚ ’∂,

«‹∑ÁΔ ÷≈ ÓÀ∫ «˜ßÁ≈ ‘ª «Ó∂ ¿π√ ’≈˜ ˘ Á∂÷ØÕ

¡√≈˘ √Ófi‰≈ ˛ ª ¡√≈‚∂ «√Á’ ˘ √ÓfiØ,

¿πÈ∑ª ˘ √Ófi‰≈ ˛ ª ¿πÈ∑ª Á∂ È≈˜ ˘ Á∂÷ØÕ

«¬È∑ª ÚΔ≈ÈΔ¡ª, √πßÈ-√≈ÈΔ¡ª, ı≈ÓØÙΔ¡ª «Íμ¤∂,

«Ó∂ ‹Ø ±‘ ÁΔ √◊Ó ˛ «Ó∂ ¿π√ √≈˜ ˘ Á∂÷ØÕ

«¬‘ πæª, ß◊, Ù’Òª, ÁØ√ª ÁΔ ÌΔÛ «÷ø‚ ‹≈‰Δ,

«◊¡≈ È≈ ‹Ø ’Á∂ Í≈«¬¡≈ ¡«‹‘∂ ≈˜ ˘ Á∂÷ØÕ

‹∂ ⁄≈‘ª ª

‹∂ ⁄≈‘ª ª ’È Ú≈ÒΔ¡ª ◊æÒª «ÁÒ «Ú⁄ ÏÛΔ¡ª È∂Õ

Â∂∂ Ó∂∂ «Ú‘Û∂ «Ú⁄ ‹Ø ’ßË ¿π√≈Δ ÷Û∑Δ¡ª È∂Õ

˙√ Ó«‘Ò ÁΔ¡ª ’ß˪ ’Ò√-ˆπÒ≈¬Δ¡ª ‹≈ȉ,

(‹ª) √≈≈ ’πfi Âæ«’¡≈ √Δ ÿø‡≈ ÿ ÁΔ¡ª ÿÛΔ¡ª È∂Õ

˜ıÓΔ ÍΩ‰ª ‘ «Ú‘Û∂ Á∂ √π æÂ∂ ˜ıÓ ‹◊≈ «ÁæÂ∂,

˜ıÓΔ √Ø⁄ª ±‘ª ¿πμÂ∂ ‚∂Ó± ß Ï‰ ’∂ ÒÛΔ¡ª È∂Õ

“«◊Á∂ ◊Á, ◊πÏ≈ª, ÓÒϪ ‹ª ̇’∂ ÍÀª ÁΔ ÍÀÛ,

’ß˪ ¿πμÂ∂ ÷±È Á∂ ÍØ⁄∂ ʪ ʪ Ò≈Ùª √ÛΔ¡ª È∂Õ

279 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

ÿ ÿ ÷≈ÒΔ ◊ÓÒ∂ Ø∫Á∂ ⁄∂Â∂ ’ ’ ÎπæÒª ˘,

±‘ª ¿πμÂ∂ ˜ıÓ Ò÷±÷ª Â∂ ÈÀ‰ª «Ú⁄ fiÛΔ¡ª È∂Õ

Ï≈‘ ’Ø¬Δ Í«ßÁ≈ ÚΔ Âª Í ÎÛ’≈™Á≈ «Áμ√Á≈ È≈,

‘ ÿ ¬∂Áª ‹≈Í «˛ «‹™ ÓΩÈ Ó’Ï∂ ÓÛ∑Δ¡ª È∂Õ

¡æ÷ª ÷ Ø‘ÒØ Á ∂÷ Ø ⁄≈-¸Î∂ ∂ «’μË ⁄æÒ ∂ ‘ Ø,

«’√ Ò¬Δ «’√ ˘ Ó≈ ‘∂ ‘Ø «’™ ÂÒÚ≈ª ÎÛΔ¡ª È∂Õ

¿π√ ’‘Ø «’ ‘≈Ò∂

¿π√ ˘ ’‘Ø «’ ‘≈Ò∂ ¿π‘ ‹≈‰ ÁΔ È≈ √Ø⁄∂Õ

‘≈Ò∂ Ó’≈È ¡Í‰≈ ÏÁÒ≈‰ ÁΔ È≈ √Ø⁄∂Õ

⁄≈ȉ ‘∂ È≈ ‹∂’ È≈ «‘‰◊∂ ‘È∂∂,

¿π‘ Á∂÷ ’≈Òıª ˘ ÿÏ≈‰ ÁΔ È≈ √Ø⁄∂Õ

«ÚÙÚ≈√ √≈‚∂ «‹√ ˘ ⁄Ø‡Δ Â∂ ˛ Íπ⁄≈«¬¡≈,

¿π‘ Ò≈«¡ª ”⁄ √≈˘ Ò‡’≈‰ ÁΔ È≈ √Ø⁄∂Õ

’πμfi ’π ÷πÙΔ ÁΔ ı≈ ⁄≈ȉ Á≈ ÓπæÒ Úæ‡ ’∂,

√≈˘ ‘È∂«¡ª «Ú⁄ ̇’≈‰ ÁΔ È≈ √Ø⁄∂Õ

μ÷Δ¬∂ ¯ΩÒ≈Á «‹◊≈ √≈ÊΔ ‘ª √±‹ª Á∂,

’ È≈ Ï‘∂ ÈÁ≈ÈΔ ¡˜Ó≈‰ ÁΔ È≈ √Ø⁄∂Õ

ÚΔ≈«È¡ª ”⁄ «‹‘Û≈ ËÛ’≈ √’∂ È≈ «˜ßÁ◊Δ,

¿π‘ Ω‰’ª ÁΔ Ó«‘«¯Ò ’ÂÒ≈‰ ÁΔ È≈ √Ø⁄∂Õ

¿π‘ Í≈Ù Í≈Ù ‘Ø ’∂ ‘√ÂΔ ◊π¡≈ Ò¬∂◊Δ,

ÓπÙ«’Ò ˘ ’«‘ «Á¿π «’ ‡’≈‰ ÁΔ È≈ √Ø⁄∂Õ

˛ Ùπ’ ¡‹∂

˛ Ùπ’ ¡‹∂ «’ «˜ßÁ≈ ‘ª «ÁÒ ˛ «ÁÒ «Ú⁄ ¡Ó≈È ÚΔ È∂Õ

ÍÀª «Ú⁄ Ó≈‰ ˛ ËÂΔ Á≈ Â∂ «√ √Ø∫‘Á∂ ¡√Ó≈È ÚΔ È∂Õ

280 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

«‹™Á∂ ‹Δ ’Á∂ È‘Δ∫ ¡≈™Á∂ ¡’√ Ó˜Ï±Δ Áæ√Á∂ È∂,

Í Ó«¡ª ‘πßÓ ‘πßÓ≈ ¡≈™Á∂ ’πfi «Óμ Ó∂‘Ï≈È ÚΔ È∂Õ

¿π‘ ¡≈¬∂ Ω‰’ ¡≈¬Δ ˛ Â∂ Ó«‘’ª Ú◊Δ ◊æÒ ÂπΔ,

¿π‘ ⁄Ò∂ ◊¬∂ √πßÈ Ú ◊¬Δ ¬∂Áª Á∂ ’Ï√Â≈È ÚΔ È∂Õ

«ÁÒ Ú≈ÁΔ Á∂ «Ú⁄ √Ì ’πfi Ó, ÷≈¬Δ¡ª «√÷ª ÷πÙΔ ÁΔ¡ª,

«Ï¤ª Â∂ Íø¤Δ ¡≈√ª Á∂ fiΔÒª, ÍÏÂ, ÓÀÁ≈È ÚΔ È∂Õ

‹Ø ¡≈™Á∂ ¡≈ ÍÒ È≈ πæ’Á∂ ¿π‘ ÒæÌÁ∂ È≈ Ó«‘Ó≈È «’ÂØ∫,

‹Ø ¡≈ ’∂ ÿ ‘Δ ÓæÒ Ï«‘ßÁ∂ ¿π‘ ˆÓ Á∂ ’πæfi Ó«‘Ó≈È ÚΔ È∂Õ

˛ √≈Ï √±Â Á∂÷‰ ˘ Â∂ ٪ √Óπ ßÁ «⁄‘∂ ÂØ ∫ ,

Í ¡ßÁØ∫ ÷Ω∂ «’√ Ú∂Ò∂ ¿πμ· ÂπÈ∂ ’πfi ±Î≈È ÚΔ È∂Õ

˛ ·Δ’ «’ ’Ø¬Δ ÚΔ Ú√± Í±Δ ÁΔ Í±Δ «Ó‡ÁΔ È≈,

‹∂ ‹ÂÈ ’Ø ‹∂ ⁄≈‘Ø Âª «ÓÒ ‹ªÁ∂ ’πfi «¬È√≈È ÚΔ È∂Õ

ı±Ï√±Â «⁄‘«¡ª Á≈

ı±Ï√±Â «⁄‘«¡ª Á≈ ˜Ø ˛ «¬√ Ù«‘ «Ú⁄Õ

«¬Ù’ ÁΔ Í ‘ ¡Á≈ ’Ó˜Ø ˛ «¬√ Ù«‘ «Ú⁄Õ

¤æÂ, ΩÙÈÁ≈È, Ï ±‘ ∂-Ï≈Δ¡ª Á∂ ‘ π ß «Á¡ª,

‘ «¬Ó≈ ‹≈ÍÁΔ «‹™ ˆØ ˛ «¬√ Ù«‘ «Ú⁄Õ

Á±√ ∂ Á ∂ ¡Ω◊‰≈ ÚÒ ‘Δ ¿π·ªÁ∂ ™◊Òª,

‹≈ÍÁÀ √ÌȪ «ÁÒª «Ú⁄ ⁄Ø ˛ «¬√ Ù«‘ «Ú⁄Õ

ÙΩ’ √±‘≈, ◊Δ ’جΔ, ªÿ Óß«˜Ò ÁΔ È‘Δ∫,

«¬’ ¿∞Á≈√Δ ÂØ ÂπÁΔ ÂØ ˛ «¬√ Ù«‘ «Ú⁄Õ

¿π‚‰ ÂØ∫ Í«‘Òª ÍÂß◊ª ˘ ÚΔ Âæ’‰≈ ⁄≈‘ΔÁÀ,

’Ω‰, «‹√ Á∂ ‘æÊ ¡√≈‚Δ ‚Ø ˛ «¬√ Ù«‘ «Ú⁄Õ

Ù«‘ ÁΔ ‘ √Û’ ¿πμÂ∂ ⁄≈ȉª Á∂ ‹ÙÈ, Í,

ÓÈ ÁΔ ‘ Èπæ’ ”⁄ È∑∂≈ ÿØ ˛ «¬√ Ù«‘ «Ú⁄Õ

281 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

ÿ «Ó∂ ÓÀȱ ß ‘Δ «ÓÒ ’∂ ‹≈‰ Òæ◊∂ √Ø⁄Á∂,

«¬‘ È‘Δ∫ “÷πÙÚß” ’Ø¬Δ ‘Ø ˛ «¬√ Ù«‘ «Ú⁄Õ

Ó«‘«ÎÒ ”⁄ ’Ø¬Δ Ω‰’

Ó«‘¯Ò ”⁄ ’Ø¬Δ Ω‰’ Ò≈ ’∂ ⁄Ò∂ «◊¡≈Õ

«¬’ ȱ Á≈ «Í¡ßÏ ¡≈ ’∂ ⁄Ò∂ «◊¡≈Õ

«ÁæÂΔ ˜Ï≈È «‹√ È∂ ‘ ÁÁ Ï∂-˜Ïª ˘,

’‰ ’‰ ˘ ’Ø¬Δ ⁄∂‡’ Ò≈ ’∂ ⁄Ò∂ «◊¡≈Õ

⁄≈ȉ Á≈ πæ÷ «√ß‹ ’∂ ¡Í‰∂ Ò‘± Á∂ È≈Ò,

¿π‘ Θ ¡≈͉∂ ˘ «ÈÌ≈ ’∂ ⁄Ò∂ «◊¡≈Õ

Ïπ’Δ ¿π‘ ¡≈Í Ï«‰¡≈ Ï∂Ù’ ‘È∂ ÁΔ,

πæ÷ ΩÙÈΔ Á∂ ¡ÀÍ Ò≈ ’∂ ⁄Ò∂ «◊¡≈Õ

‹Ø √Δ √π‰Δ ˜Ó≈È∂ Í≈ ӱߑ ”⁄ ™◊ÒΔ¡ª,

¿π‘ Ï≈ «¬’ ¡ÈØ÷Δ Í≈ ’∂ ⁄Ò∂ «◊¡≈Õ

¿π√ fi±‰ ’∂ ‹◊≈¬Δ √π æÂΔ ‘Ø¬Δ ˜ÓΔ,

¯ΩÒ≈Á ¡‰ı Á≈ ¿π‘ Â≈¡ ’∂ ⁄Ò∂ «◊¡≈Õ

ÓπÛ ˙√ ˘ √π‰È Ò¬Δ Ï∂-Â≈Ï ˛ ˜Ó≈È≈,

‹Ø ◊Δ ¿π‘ ¡ÈØ÷≈ ◊≈ ’∂ ⁄Ò∂ «◊¡≈Õ

ÍμÊ «ÁÒª ”⁄ ¿π√È∂ ¡≈ ÍzΔ √Δ ‹◊≈¬Δ,

Ó ∂Ò ∂ Ó π‘ æϪ Á∂ Ò≈ ’∂ ⁄Ò∂ «◊¡≈Õ

Ò≈Ò ÈΔ‘ª ”⁄

Ò≈Ò ÈΔ‘ª ”⁄ √Δ ¿π‘ «⁄‰≈™Á≈ «‘≈Õ

Ó«‘Ò Ó˜Ï±Â ’ΩÓΔ Ï‰≈™Á≈ «‘≈Õ

«˜ßÁ◊Δ ˛ «’Ú∂ ∫ ‹ΔÚΔÁΔ ÁØ√ÂØ,

Â∂ ÓΔÁ≈ «’Ú∂∫ «¬‘ «√÷≈™Á≈ «‘≈Õ

282 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

屧 ÏπÒ≈¬∂∫ È≈ ¡≈Úª «¬‘ ÓπÓ«’È È‘Δ∫,

屧 ‹ÁØ∫ ÚΔ ÏπÒ≈«¬¡≈ ÓÀ∫ ¡≈™Á≈ «‘≈Õ

¡≈Í Ï∂-Ùæ’ ‘È∂∂ ”⁄ ÓÀ∫ ̇«’¡≈,

πæ÷ Í ΩÙÈΔ Á∂ ‘ª Ò≈™Á≈ «‘≈Õ

⁄≈‘∂ Ó∂∂ È√ΔϪ ”⁄ ÿπæ‡ ÚΔ È≈ √Δ,

‹≈Ó Ì Ì ÓÀ∫ √Ì ˘ «ÍÒ≈™Á≈ «‘≈Õ

ÍΩ‰ Â∂ Ó ∂Δ ‘ÁÓ √Ú≈Δ ‘Δ,

ÍΔ∫ÿ ÓÀ∫ «Ï‹ÒΔ¡ª ˘ Ïπ‰≈™Á≈ «‘≈Õ

ˆ˜Ò Ó∂Δ ”⁄ ÒØ’ª Á≈ ‘Δ ÁÁ √Δ,

ÒØ’ √π‰Á∂ ‘∂ ÓÀ∫ √π‰≈™Á≈ «‘≈Õ

«Ï‹ÒΔ¡ª È∂ √≈Û √π«‡¡≈

«Ï‹ÒΔ¡ª È∂ √≈Û √π«‡¡≈ ¡≈Ò∑‰≈ Ó∂≈ ˜±,

Í Â≈ ÚΔ, ÂØÛ È≈ √’Δ¡ª √Δ ¿π‘ Ó∂≈ ◊»Õ

«ÁÒ ¡√≈‚≈ «ÁÒ ’Ø¬Δ Ó«‘«ÎÒ È‘Δ∫ ˛ ˆÀ ÁΔ,

¡≈‰ ’∂ «Î ‹≈ √’Ø◊∂ ‘Ø È‘Δ∫ √’Á≈ ‘˜±Õ

«’™ ˜Ó≈È≈ ‘æÊ ËØ ’∂ Ó◊ √≈‚∂ ÍÀ «◊¡≈,

‘π√È ˛ Â∂Δ ıÂ≈ Â∂ «¬Ù’ ˛ Ó∂≈ ’√±Õ

Î∂ «¤æÒ‰ ÁΔ «Â¡≈Δ ‘Ø ‘Δ ˛ ˜ıÓ ˘,

Î∂ ’Ø¬Δ ⁄≈‘ «‘≈ ˛ ˜ıÓ ‘Ø ‹≈¬∂ È√±Õ

«Î Ù‘≈Á Á≈ ’Ø¬Δ ÓΩ√Ó ˛ Ô≈Ø ¡≈ «‘≈,

Î∂ «Âæ÷∂ ’ «‘≈ ˛ Ú’Â ‘π‰ ÷πß„∂ ˜Ó±Õ

«‹ßÈΔ ÚΔ «˜ßÁ◊Δ ÓÀ∫«‹ßÈΔ ÚΔ «˜ßÁ◊Δ ÓÀ∫ ‹Δ‰Δ √Δ ‹Δ Ò¬ΔÕ

«‘μ√∂ ”⁄ ˜«‘ ¡≈™ÁΔ ÍΔ‰Δ √Δ ÍΔ Ò¬ΔÕ

283 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

ˆÓ Á≈ Í‘≈Û Ô≈≈ ¤≈ÂΔ Â∂ Ë «Ò¡≈,

Á«¡≈ ¡◊È Á∂ ÂΔ¬∂ Â∂Δ ıπÙΔ Ò¬ΔÕ

Ó«‘Ó≈È ¿πÓ Ì Á∂ ‘ Ω’ ∂ È∂ ‘ Ø ◊¬∂,

‹ª Ï∂-’√Δ «ÓÒΔ ˛ ‹ª Ï∂-Ï√Δ Ò¬ΔÕ

√拉 Á∂ Ó∂Ò ÁΔ ‹Ø ¡≈¬Δ √Δ √æ‹ √‹≈,

±‘ ÂÛÎÁΔ ˛ Ô≈ Ø ˙√∂ ÿÛΔ Ò¬ΔÕ

ÓßÁ, Ó√Δ ◊≈‘ ’∂ √≈∂ ÓÀ∫ ¡≈ «◊¡≈,

«¬’ ÚΔ ‹◊∑≈ È≈ „πæ’ÚΔ∫ Â∂Δ ÏßÁ◊Δ Ò¬ΔÕ

’Ó∂ Á∂ ÏßÁ ϱ‘ ∂ „πÍΔ¡ª È∂ Ï≈Δ¡ª,

Ô≈ Ø Â√ ‘∂ ‘ª ÿπ æ‡ Â≈˜◊Δ Ò¬ΔÕ

‹∂ ¡ßÏ È≈ ‘πßÁ≈

‹∂ ¡ßÏ È≈ ‘π ßÁ≈ ª Â≈∂ ’Δ ’Á∂Õ

‹∂ Ú≈‘Á∂ È≈ ‘π ßÁ∂ ª Ò≈∂ ’Δ ’Á∂Õ

«ÓÒÁ≈ È≈ ⁄Ø◊≈ ‹∂ ËÂΔ Â∂ ÍzΔª Á≈,

ª Íø¤Δ Șª Á∂ «¬‘ ⁄≈∂ ’Δ ’Á∂Õ

¡≈Ù’ ‹∂ ÚÂȪ Á∂ ÂπÁ∂ È≈ ’¯È ÏßÈ∑ ’∂,

ª Áμ√ ÈΔ Ú’Â ÁΔ¬∂ √’≈∂ ’Δ ’Á∂Õ

¡‰÷ª ÁΔ Ú≈ÁΔ «Ú⁄ √±‘∂ ÎπμÒ «’ßfi «÷ÛÁ∂,

‹∂ «√ ‘Δ È≈ ‘π ßÁ∂ ª ¡≈∂ ’Δ ’Á∂Õ

ÍÀª «Ú⁄ «‘ßÓ È≈ «˜‘Ȫ «Ú⁄ ⁄≈ȉ È≈,

Óß«˜Ò ÁΔ Ì≈Ò Ò¬Δ ÁØ È≈‘∂ ’Δ ’Á∂Õ

¡≈◊± Â∂ ¡«Ë¡≈Í’ ÓπÈ«√Î Â∂ ÓÒ≈‘ Ò ’∂,

ÓÀ∫ Á∂÷ «‘≈ √Ì ’πfi «¬‘ √≈∂ ’Δ ’Á∂Õ

‹ ∂ ΩÙÈ È≈ ‘ π ßÁ ∂ Í øÈ ∂ «¬«Â‘≈√ª Á∂,

ª √±‹ ¡‰÷ª Á∂ ¿π«‹¡≈∂ ’Δ ’Á∂Õ

284 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

«¬È√≈Ȫ Úª◊ ‹∂ «¬È√≈È Ú√Δ ‹≈Á∂,

ª «Î Óß«Á, Ó√«‹Á, ◊πÁπ¡≈∂ ’Δ ’Á∂Õ

’Ω‰ «¬È∑ª ≈‘ª ”⁄Ø∫ ¶«ÿ¡≈

’Ω‰ «¬È∑ª ≈‘ª ”⁄Ø∫ ¶«ÿ¡≈Õ

Ó«‘’Δ ÍΩ‰ Â∂ ’‰ ’‰ ß«◊¡≈Õ

«Í¡≈ ÁØ٠ª «ÁÒ Á≈ ˛√Δ,

«‹ßÁ ˘ «’™ √±ÒΔ Â∂ ‡ß«◊¡≈Õ

¿π√ Á≈ Ó ß ’ØÒ ˛ Â∂ ∂ ,

«ÁÒ ˘ «‹‘Û∂ È≈ˆ È∂ ‚ß«◊¡≈Õ

«ÁÒ ‹Á ‘Ø«¬¡≈ Úæ√Ø∫ Ï≈‘≈,

± ß ÚΔ ˙ÁØ∫ «ÁÒ ˛ Óß«◊¡≈Õ

È≈ ◊æÒ ’ΔÂΔ È≈ ¡æ÷ Ó∂ÒΔ,

Ô≈ ¬∂ Ò≈◊Ø∫ ¶ÿÁ≈ ÷ø«ÿ¡≈Õ

√≈‚Δ «√Á’ «ÁÒΔ Á∂ ¿π μ ∂,

˜≈Ï Á≈ ¬ΔÓ≈È ÚΔ ’ß«Ï¡≈Õ

‘ ت ˘ ± ß Ì ÀÛ≈ ¡≈÷∂ ∫ ,

Â ß ± «’ÊØ ∫ Á≈ ⁄ß◊≈ ⁄ß«◊¡≈Õ

√≈‚∂ ’æ«⁄¡ª ÚæÒ ÚΔ Âæ’Δ∫,

“Ò≈Ò «’Ò∂” ”Â∂ fiπÒ∂ Âß«◊¡≈Õ

«ÁÒ ’Â≈ ÚΔ Á«¡≈ ÚΔ

«ÁÒ ’Â≈ ÚΔ Á«¡≈ ÚΔ ˛Õ

ÍμÊ ÚΔ ˛ Í≈≈ ÚΔ ˛Õ

√Ω◊≈ ˛ «˜ßÁ◊Δ, ȈÓ≈ ÚΔ,

Í ’μπfi ’πμfi «ÓÒΔ √˜≈ ÚΔ ˛Õ

285 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

Á∂÷‰ ˘ √¯ √π‘≈‰≈, Í,

‘ ÓØÛ Â∂ ÷ÛΔ ’˜≈ ÚΔ ˛Õ

Áπ÷ √π÷ ÁØ Í«‘Ò± «˜ßÁ◊Δ Á∂,

«¬™ ‹Δ‰ ”⁄ ÏÛ≈ Ó˜≈ ÚΔ ˛Õ

‘æÊ ‹≈Ó, √π≈‘Δ, √≈’Δ ÚΔ,

Â∂ Ó«‘’Δ ‘Ø¬Δ «¯˜≈ ÚΔ ˛Õ

«¬√ ‹Δ‰ ¡‹Δ‰ Á∂ ⁄æ’ «Ú⁄,

Ù≈«ÓÒ ’πfi Â∂Δ ˜≈ ÚΔ ˛Õ

’πμfi ÁØ√ÂΔ¡ª Á∂ ÎπæÒ «÷Û∂,

’πμfi ‘π√ÈØ∫ «¬Ù’ Ú¯≈ ÚΔ ˛Õ

¿π‘ Ø◊ ¡ÈØ÷≈ Ò≈ Ï À· ∂,

‹Ø ¡Í‰∂ ¡≈Í Ù¯≈ ÚΔ ˛Õ

’πμfi Ø√∂ «ˆÒ∂ ◊π˜≈Δ ÚΔ,

’μπfi Â∂∂ È≈Ò Ò◊≈¡ ÚΔ ˛Õ

’μÒ∑ ‹Ø √±Â Âæ’Δ

’æÒ∑ ‹Ø √±Â Âæ’Δ «Í¡≈Δ Ïæ√ Á∂ «Ú⁄Õ

¿π‘ È≈ Âæ’Δ ¿πÓª √≈Δ Ïæ√ Á∂ «Ú⁄Õ

¿π√ «ÁÈ √¯ √Δ ’Ø¬Δ Ïμ√ ‹Δ ‹ÒÚ≈ √Δ,

¡’√ ‘π ßÁΔ ‘∂ ÷π¡≈Δ Ïæ√ Á∂ «Ú⁄Õ

√π ßfl-Ó√≈‰ «‹‘Δ ÚÂΔ √Δ √≈ ∂ ‘Δ,

Ó«‘’Δ ‘Ø¬Δ √Δ «¬’ Ï≈Δ Ïæ√ Á∂ «Ú⁄Õ

Ïæ√ ‚≈«¬Ú ÓπÛ ÓπÛ fi≈’∂ ÙΔÙ∂ ”⁄Ø∫,

«¬‘ «’√ È∂ ˛ Ó«‘’ «÷Ò≈Δ Ïæ√ Á∂ «Ú⁄Õ

√≈Δ Ï æ√ Á≈ ‘Δ ‹Ø ’ ∂ ∫Á-«ÏßÁ ± √Δ,

Ï À·Δ Ó ∂ ∂ È≈Ò √Ú≈Δ Ï æ√ Á∂ «Ú⁄Õ

286 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

’Á∂ ’Á∂ ¿πÓª Á≈ ÁÁ ‹◊≈ ‹ªÁΔ,

’πæfi ’π «Ó߇ª ÁΔ ‘Δ Ô≈Δ Ïæ√ Á∂ «Ú⁄Õ

Ïæ√ ”⁄ ÏÀ·≈ ÚΔ ÿ Ï≈∂ √Ø⁄ «‘ª,

√¯ √¯ Á∂ «Ú⁄ ‘À ‹≈Δ Ïæ√ Á∂ «Ú⁄Õ

Ïæ√Ø∫ ‹Á ¿π‘ ¿πμÂ∂ ª √Δ «¬™ Òæ«◊¡≈,

Ïæ√ «’√∂ «‹™ «Ò¡≈ ’∂ Ó≈Δ Ïæ√ Á∂ «Ú⁄Õ

√≈ ∂ ’ ßÓ Ó π’≈˙ ÏΔÓ≈ ’Ú≈˙,

Î∂ ⁄Û∑ Ø Ï ∂Ù’ √’≈Δ Ïæ√ Á∂ «Ú⁄Õ

ÍÀ ÍÀ Â∂ ’Ó≈Ò

ÍÀ ÍÀ Â∂ ˛ ‹∂ ’Ó≈Ò ⁄≈‘ΔÁ≈Õ

ÏØfi∂ «Ú⁄ √≈≈ √≈Ò Ó≈Ò ⁄≈‘ΔÁ≈Õ

Ï‘π «⁄ «‘˜ª Á∂ ÊμÒ Ì‡’∂,

‘π‰ ˜≈ ÿμπ‡ ’π Ú√≈Ò ⁄≈‘ΔÁ≈Õ

¡≈͉≈ ‘Δ ÷ È≈ «ı¡≈Ò √Ø‘«‰¡ª,

ÂÀ鱧 ˜≈ √≈‚≈ ÚΔ «÷¡≈Ò ⁄≈‘ΔÁ≈Õ

μ÷ «¬‘˘ ’ØÒ Â∂∂ ’ßÓ ¡≈¿±◊≈,

÷≈ÒΔ Â∂≈ √≈˘ È≈ πÓ≈Ò ⁄≈‘ΔÁ≈Õ

Á± ÁΔ¡ª ◊æÒª ‘π‰ Íπæ◊ÁΔ¡ª È≈,

Ô≈ √Á≈ ¡ß◊ √ß◊ È≈Ò ⁄≈‘ΔÁ≈Õ

‘ Ú∑≈ ÏΔ«Â¡≈ «Ï◊≈«È¡ª Á∂ Úª◊,

√≈˘ ’Ø¬Δ ¡≈͉≈ ÚΔ √≈Ò ⁄≈‘ΔÁ≈Õ

Á± «’ßfi ‘؉◊∂ ‘È∂ ‹º◊ ÂØ ∫,

˜≈ «¬‘ ÚΔ √Ø⁄‰≈ √Ú≈Ò ⁄≈‘ΔÁ≈Õ

ÓÈ «Ú⁄ ⁄≈‘ΔÁΔ È≈ ÓÀÒ æ÷‰Δ,

ÏßÁ≈ ‘؉≈ ÏßÁ∂ ”Â∂ «È‘≈Ò ⁄≈‘ΔÁ≈Õ

287 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

ß◊ Â∂ √π◊ßË Ú≈Ò≈ ‘æ‡ ÷πæ«Ò∑¡≈,

‘ «Ú‘Û∂ ‘ ÎπæÒ ‚≈Ò∑ ⁄≈‘ΔÁ≈Õ

Áπæ÷ª Â∂ Óπ√ΔϪ ˘ ‘æ√ fiæÒ‰≈,

«⁄‘∂ ¿πμÂ∂ Â≈ È≈ ÓÒ≈Ò ⁄≈‘ΔÁ≈Õ

√»fiª «Ú⁄ √±‹ª Á∂ Úª◊ ⁄≈ȉ≈,

«ÁÒ Úª◊ ¡ßϪ «ÚÙ≈Ò ⁄≈‘ΔÁ≈Õ

ÁØ√ÂΔ Á∂ Ì∂√ «Ú⁄

ÁØ√ÂΔ Á∂ Ì∂√ «Ú⁄ ‹Á ÚΔ «ÓÒ∂ ÁπÙÓÈ «ÓÒ∂Õ

√拉ª Á≈ ±Í Ë≈Δ ≈‘ Á∂ «Ú⁄ ≈‘˜È «ÓÒ∂Õ

√Ø⁄Á∂ √ª Á∂Ù ˛ ¡≈˜≈Á ‘π‰ ≈ÙÈ «ÓÒ±,

Í ÏÛ≈ ¡¯√Ø√ ≈ÙÈ ÁΔ ‹◊∑≈ Ì≈ÙÈ «ÓÒ∂Õ

Ô≈ ¿π‘ Ï⁄ÍÈ Á∂ «Óμ·∂ ÓπÛ ’Á∂ È≈ «ÓÒ √’∂Õ

ÒæÌΔ¬∂ ¿π‘ Ô≈ «’«Â˙∫ ‹∂ «’ÂØ∫ Ï⁄ÍÈ «ÓÒ∂Õ

∂ ڪ◊ È∑ ∂ «¡ª ˘ ¤≈‰Á∂ ‘ª √ Ø⁄Á∂,

Ù≈«¬Á «’«Â˙∫ ¿π‘ ◊π¡≈⁄Δ ËπæÍ ÁΔ ’ÂÈ «ÓÒ∂Õ

ÍÀ ⁄‘πßÁ∂ Óß«˜Òª ÈÚ-√±fi Á∂ √≈◊ «ÚÙ≈Ò,

ÍÀ Í Í¬Δ¡ª ‹ß˜Δª √±fi ˘ ‹’ÛÈ «ÓÒ∂Õ

ÁΔÚ≈ª ÁΔ ◊æÒ

ÁΔÚ≈ª ÁΔ ◊æÒ Âπ∂ ‹ª π æ÷ª ÁΔÕ

¤æ‚ È≈ ‘πßÁΔ ◊æÒ ’Á∂ ÚΔ Ìπæ÷ª ÁΔÕ

‹Ø fiπæ◊Δ¡ª ”⁄Ø∫ ¿π· ω∂ ÷Ω¡ Ó«‘Òª Á≈,

¡≈˙ ͱ‹≈ ’Δ¬∂ ¿πÈ∑ª ÓÈπ æ÷ª ÁΔÕ

«’√ ÁΔ ’Δ¬∂ ◊æÒ Â∂ «’√ ÁΔ È≈ ’Δ¬∂,

√ΔÓ≈ ‘Δ È≈ ’Ø¬Δ ÁÁª, Áπ æ÷ª ÁΔÕ

288 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

Áπæ÷ ÁΔ ÿØ ÿ‡≈ È∂ ÿ∂≈ ÿæ «Ò¡≈,

◊æÒ ‹ÁØ∫ ÚΔ ¤∂Û Ï‘∂ ‘ª √π æ÷ª ÁΔÕ

‹Ø ÓÈÓπæ÷ª È≈Ò ÒÛ≈¬Δ ÒÛÁ∂ ‘∂,

Ë ßÈ ’Ó≈¬Δ ˛ ¿πÈ ∑ª ◊πÓ π æ÷ª ÁΔÕ

’≈ÎÒ∂ Óß«˜Òª ÚÒ

’≈¯Ò∂ Óß«˜Òª ÚÒ Âπ∂ «‘‰◊∂Õ

Í‘πß⁄ ’∂ ¡ß ˘ ¿π‘ Ëπ∂ «‘‰◊∂Õ

«‹‘Û∂ «·æÒ∑ ÍÀ‰◊∂ Í≈ ‘Ø ‹≈‰◊∂,

‹Ø ‚∂ ¿π‘ ¿π∂ Á∂ ¿π∂ «‘‰◊∂Õ

ÒØ’ √Ì Á∂÷Á∂ ÒØ’ √Ì √ÓfiÁ∂,

Ï◊Ò Â∂Δ ”⁄ ’Á Â’ ¤π∂ «‘‰◊∂Õ

ΩÙÈΔ Ù«‘ «Ú⁄ ¡≈ √’∂◊Δ «’Ú∂∫,

«˜‘È «Ú⁄ ‹∂ ‘È∂∂ Îπ∂ «‘‰◊∂Õ

‹Ø ÚΔ «’√Ó Á∂ ϱ‘∂ Â∂ ÏÀ·∂ ‘∂,

«ÁÈ ¿πÈ∑ª ”Â∂ Ïπ∂ Á∂ Ïπ∂ «‘‰◊∂Õ

«¬Ù’ Â∂ ‘π√È ˛ ¡ßÂ Ò ÏÀ·‰≈,

Úæ÷ ’Á Â’ «¬‘ ÁØÚ∂∫ Ëπ∂ «‘‰◊∂Õ

√≈◊ «Ú⁄ «·μÒ∑«Á¡ª

√≈◊ Á∂ «Úμ⁄ «·æÒ∑«Á¡ª ‘Δ Ò«‘ª ÓÀ鱧 ÏØ⁄ «Ò¡≈,

’μπfi ¡≈÷‰ «’ ‚πæÏ «◊¡≈ ‘ª ’πæfi ¡≈÷‰ «’  «◊¡≈ ‘ªÕ

ÓÀȱ ß ¿π‘ Óπμ√’≈Ȫ «ÓÒΔ¡ª «‹È∑ª Ó◊ Áπ’≈Ȫ √È,

ÓÀ∫ «È¤Ò Óπμ√’≈Ȫ ÒμÌÁ≈ ‘ ϱ‘∂ ‘ Á «◊¡≈ ‘ªÕ

’πμfi ÓÀ∫ ’ΔÂ≈ ¡≈Í Â∂ ’μπfi ‘≈Ò≈ª È∂ ’Ú≈ «ÁæÂ≈,

ÓÀ鱧 ˜≈ È‘Δ∫ ͤÂ≈Ú≈ ‹Ø ’πμfi ÚΔ ÓÀ∫ ’ «◊¡≈ ‘ªÕ

289 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

Ó ∂Δ Êª Â∂ ¿π‘ ‘π ßÁ ∂ ª ¿π‘ ‘Δ ‹≈ȉ ’Δ ’Á∂,

ÓÀ∫ ª ¬∂‘Ø ¡≈÷ª «’ «¬‘ ÓÀ∫ ‘Δ √ª ‹Ø ‹ «◊¡≈ ‘ªÕ

Ó∂∂ Ó«¡ª Ô≈ª ÁΔ ˛ Ó«‘«ÎÒ ÌÒ≈ ¿πÁ≈√ «’™,

ÓÀ∫ ª √πÏ∑≈ Á≈ Ìπæ«Ò¡≈ ‘Ø«¬¡≈ Ù≈ÓΔ∫ ¡Í‰∂ ÿ «◊¡≈ ‘ªÕ

¸ˆ ¸ˆ≤ ’∂ ’πfi «Ï÷∂ ÂΔÒ∑∂ «⁄¡≈ √Δ ‹Ø ÿ ¡Í‰≈,

Ùπ’ ˛ «’ ÓÀ∫ ÓØ«Û¡≈ ’˜≈ ÂΔÒ∑Ø ÂΔÒ∑ «Ï÷ «◊¡≈ ‘ªÕ

Ó∂Δ Íπ√Â’ Á∂ Íß«È¡ª ”⁄Ø∫ ÂØÛ ÎØÛ ’∂ È≈ ’μ«„˙,

ÓÀ∫ ‹Ø ’πμfi ÚΔ ’«‘‰≈ √Δ ¿π‘ ÍΩ‰ª ¿πμÂ∂ Ë «◊¡≈ ‘ªÕ

Óπ’ÁΔ ‘Δ È≈ ‹≈Í∂

Óπ’ÁΔ ‘Δ È≈ ‹≈Í∂ Ô≈Ø ¡æ‹ ÁΔ ≈ÂÕ

«’√ È∂ È∑∂ √≈Í∂ Ô≈Ø ¡æ‹ ÁΔ ≈ÂÕ

‹˜Ï∂ Óج∂ Δfiª √ÛΔ¡ª Ú‰ ’ßÏ∂,

Ó≈± ≈◊ ¡Ò≈Í∂ Ô≈Ø ¡æ‹ ÁΔ ≈ÂÕ

ÌπæϪ Ó≈ ’∂ ج∂ Ô≈ Ú≈¬∂ ’Ω‰,

Ó ◊¬∂ ‹Δ’‰ Ó≈Í∂ Ô≈Ø ¡æ‹ ÁΔ ≈ÂÕ

Âπ∂ ÈÛج∂ Δfiª Á∂ Â∂ ÏÒ∂ Ó√≈‰,

‘ «¬’ ÓØÛ «√¡≈Í∂ Ô≈Ø ¡æ‹ ÁΔ ≈ÂÕ

⁄≈ȉ ˘ Ï∂Á≈Ú≈ Á∂ ͤÂ≈¬∂◊Δ,

ج∂◊Δ Ï«‘ ¡≈Í∂ Ô≈Ø ¡æ‹ ÁΔ ≈ÂÕ

ÍÏ ÓÀÁ≈È

ÍÏ ˛ ÓÀÁ≈È ˛ ⁄≈‘∂ æ’Û ⁄≈‘∂ Ø‘Δ ˛,

‘ ʪ Â∂ ÿÛÓæ√ Ó⁄Δ ˛ ‘ ʪ ’πæ’Û÷Ø‘Δ ˛Õ

≈‘ ˛ Íπμ¤Á≈ ÂπÁ∂ ‹ªÁ∂ ≈‘Δ ˘ Áæ√Δ∫ Ô≈≈,

ÂÀ鱧 Ó∂≈ «’‘Û≈ Èı≈ «’‘ÛΔ È˜≈’ ÍØ‘Δ ˛Õ

290 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

¡√Δ∫ È‘Δ∫ ‘ª ÓπæÁ ‘Ø¬Δ ¿π‘ «¬√ Ù«‘Ø∫ ⁄Ò∂ ◊¬∂,

√≈˘ ª √±Â ÁΔ Êª Â∂ Â∂Δ √Δ ÓØ‘Δ ˛Õ

√≈◊ √≈◊ ÍÏ ÍÏ ‹ß◊Ò ‹ß◊Ò Ù«‘ Ù«‘,

ÒæÌ ‘∂ ‘ª «‹√ È∂ √≈‚∂ ÿ ÁΔ Ω‰’ ÷Ø‘Δ ˛Õ

‹∂ 屧 √≈‘Ú∂∫ ¡≈ ÏÀ·∂ ª Ù≈«¬Á Í±Δ ‘Ø ‹≈¬∂,

ÓπμÁ ‘Ø¬Δ Â∂∂ Ȫ ÁΔ ˆ˜Ò Óπ√ºÒ√Ò ¤Ø‘Δ ˛Õ

˜ıÓΔ «⁄‘∂

˜ıÓΔ «⁄‘∂ «È-«‹ßÁ ‘≈√∂ È◊ È◊Õ

‡πæ‡Δ¡ª ¡≈√ª ‘Ø∫· «Í¡≈√∂ È◊ È◊Õ

√π ßfi Ó«‘ÎÒª «Î쫇¡ª ß◊ª Á∂ ÿ∂∂,

ËπμıÁΔ¡ª ¤ªÚª πμ÷ ¿πÁ≈√∂ È◊ È◊Õ

÷ø‚, ÷ØÒ∂, ’Ϫ, ÍμÂfiÛ, ÚΔ≈ÈΔ,

¬∂Ë ˙Ë ¡≈√∂ Í≈√∂ È◊ È◊Õ

‚±ßÿΔ¡ª Ù≈Óª ÿØ ¿πÁ≈√Δ √æ÷‰≈ÍÈ,

È∂∑Δ ËÂΔ ËπßÁ ¡’≈Ù∂ È◊ È◊Õ

«¯μ’Δ¡ª ◊æÒª fi±·Δ¡ª ÍzΔª Á∂ Ò≈∂Õ

’μ⁄ √‘≈∂ ’±Û «ÁÒ≈√∂ È◊ È◊Õ

Âß◊Á√ÂΔ¡ª, ¿±ª, fiØ ∂, Ï∂-⁄ÀÈΔ,

√æ÷‰∂ «Ú‘Û∂ ÈÀ‰ «È≈√∂ È◊ È◊Õ

≈ ‚≈¿π‰Δ ’Ï∂ ÁΔÚ≈ ÏÒÁ≈ ˛,

ÏπfiÁΔ ÏπfiÁΔ ‘Ø∫Á Á∂ Ú≈√∂ È◊ È◊Õ

’‘Δ¬∂ «’√ ˘ ‘≈Ò ÓπΔÁª Á≈ Ô≈Ø,

‘ ʪ √æÊ È≈ˆ «ÈÚ≈√∂ È◊ È◊Õ

291 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

ÏπfiÁ∂ ÏπfiÁ∂ ÁΔÍ’ È∂

ÏπfiÁ∂ ÏπfiÁ∂ ÁΔÍ’ È∂ ¡Ó≈Ȫ Á∂Õ

È’Ù ◊π¡≈⁄∂ È∂ «’Ë∂ Í«‘⁄≈Ȫ Á∂Õ

‹˜Ï≈ª Á∂ Í≥¤Δ √«‘‰ ‹Ò≈ÚÂÈΔ,

‘ Ω’ ∂ ‘≈‰Δ ‘ ج ∂ È ∂ ¡√Ó≈Ȫ Á∂Õ

«¬‘ «’ºÁª ÁΔ ÓΩ√Ó «Ú⁄ Ï∂-˜≈Δ ‘À,

¿∞μÂ∂ ¿∞μÂ∂ Ó»ø‘ «Óμª, Ó«‘Ó≈Ȫ Á∂Õ

Ù«‘ Á∂ Ó»ø‘ Â∂ ¤≈¬Δ ÓπÁ∂-‘≈‰Δ ‘À,

«ÒÙ’∂ «ÒÙ’∂ Ó»ø‘ √≈∂ ÙÓÙ≈Ȫ Á∂Õ

¡≈͉∂ ‘Δ Ò‘» Ú◊Δ ’Ø¬Δ ◊ºÒ ’Ø,

ÂØÛ «Á˙ Ó»ø‘ ’∞¯ «Á¡ª ¯πÓ≈Ȫ Á∂Õ

¡‰÷ ‹Ú≈ÈΔ ÁΔ √‘øπ ÷≈ ’∂ ’«‘øÁ∂ ‘ª,

Á ÷ØÒ∑ª◊∂ ¡√Δ∫ Ó‘ª-ÚÁ≈Ȫ Á∂Õ

¡ºÊ«¡ª Á«¡≈Úª Á∂ Ó»ø‘ ÌøȪ◊∂,

ÓØÛª◊∂ πı Ù»’«Á¡ª ±¯≈Ȫ Á∂Õ

ÿ‡ ‘Δ¡ª È∂ ΩÙÈΔ¡ª

ÿ‡ ‘Δ¡ª È∂ ΩÙÈΔ¡ª Â∂ ÚËÁ∂ ‹ªÁ∂ È∑ ∂Õ

¡Í‰≈ ‘ºÊ ‘Δ È˜ È≈ ¡≈¬∂ º«’¡≈ ⁄≈-⁄πÎ∂Õ

Á»Ø∫ Á∂÷ ÎπºÒª ÁΔ Ú≈ÁΔ ’ØÒ ¡√Δ∫ ‹Á ¡≈¬∂,

√ π º’ ∂ √Û∂ fiÛ∂ Íμ«Â¡ª Á≈ Òº◊≈ ‘À√Δ „∂Õ

Á∂÷Δ Ù≈Ó ÁπÍ«‘ ÚΔ Á∂÷Δ ÚËÁΔ¡ª ÿ‡ÁΔ¡ª ¤ªÚª,

Á∂÷ª◊∂ ‘π‰ ’Δ ’ÁΔ ‘À √≈‚∂ È≈Ò √Ú∂Õ

«¬‘ ’Δ Â∂≈ Ú‰‹ Ú‰‹Δ¡≈ Â∂Δ¡ª ±ø‘∂∫ ‹≈‰∂,

 ∂ ∂ ¬ ∂√ Ú‰‹ ÂØ ∫ ‘≈ ∂ Ò º÷ª ËÈΔ ’∞Ï ∂Õ

292 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

π º÷ª È≈ÒØ∫ ¤ªÚª ‡π º‡Δ¡ª ¤ªÚª È≈ÒØ∫ È≈Â∂,

¡Í‰∂ ¡≈Í ˘ ¡Í‰∂ ‘Δ Í¤≈Ú∂∫ ÒÀ∫Á∂ ÿ∂Õ

ÎπºÒª È≈Ò È∂ ’ø‚∂ ‹ª «’ ’ø«‚¡ª Á∂ È≈Ò ÎπºÒ,

‹Ø «¬√ Ì∂Á ˘ √Ófi Ò¬∂◊≈ ˙‘Δ ÓÁ ÁÒ∂Õ

È≈ ±ø ¿∞‘ ‘À∫ È≈ ÓÀ∫ ¿∞‘ ‘ª È≈ ¿∞‘ Ô∞μ◊ Á≈ Í«‘≈,

÷Ω∂ «’‘Û∂ ‹ø◊Ò ¡≥Á ̇’∂ ‘ª «¬√ Ú∂Õ

«¬√ ‹ΔÚÈ «Ú⁄ Ó∂Ò È‘Δ∫ ª ıÂÓ ’‘≈‰Δ ‘جΔ,

«ÁÒ ”⁄Ø∫ «¬‘ ◊ºÒ ’μ„ Á∂ √º‹‰≈ ’Á∂ «ÓÒª◊∂ Î∂Õ

πº÷ª È≈Ò Ô≈È∂ Ò≈ ’∂

πº÷ª È≈Ò Ô≈È∂ Ò≈ ’∂ ’Δ ’Δ¬∂Õ

¤ªÚª È≈Ò Ï‘≈È∂ Ò≈ ’∂ ’Δ ’Δ¬∂Õ

«⁄Í’∂ «⁄‘∂ ı≈Ϫ ÂØ∫ È∂ ÷≈ÒΔ ÈÀ‰,

«Íμ·ª Â∂ ¡¯√≈È∂ Ò≈ ’∂ ’Δ ’Δ¬∂Õ

»‘ª ÍºÊ ’øÈΔ Íª ÒØ‘∂ ÁΔ¡ª,

«’‘Û≈ √π‰∂ Â≈È∂ Ò≈ ’∂ ’Δ ’Δ¬∂Õ

»‘ª «Úº⁄ ’Ø¬Δ ≈◊ È‘Δ∫ ’Ø¬Δ ‹≈◊ È‘Δ∫,

ÓºÊ∂ È≈Ò «ÈÙ≈È∂ Ò≈ ’∂ ’Δ ’Δ¬∂Õ

Ëπ ÷º‚ª «Ú⁄ « øÁ◊Δ ‹Á «’ ÂÛÍ ‘Δ,

Șª ˘ ¡√Ó≈ÈØ Ò≈ ’∂ ’Δ ’Δ¬∂Õ

«¬√ Ï∂ÁÁ ¡Ú≈≈ Ïπ˜«ÁÒ ÓΩ√Ó «Ú⁄,

ıπÁ ˘ ‘Δ ˜πÓ≈È∂ Ò≈ ’∂ ’Δ ’Δ¬∂Õ

¡Í‰∂ ÁÁª ÁΔ ‘Δ Ï≈ ȑΔ∫ Óπº’ÁΔ,

»‘ ˘ ÁÁ «Ï◊≈È∂ Ò≈ ’∂ ’Δ ’Δ¬∂Õ

293 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

¡Í‰Δ ‘≈ÒÂ

¡Í‰Δ ‘≈Ò Á∂÷ Ó∂≈ ◊⁄ Ì ¡≈«¬¡≈Õ

«¬’ «ÁÈ ÓÀȱø ¡≈͉∂ ¡≈Í ÂØ∫ ‚ ¡≈«¬¡≈Õ

’∂‘Δ «’√Ó ’ø„∂ ¡≈ ’∂ ‡π º«‡¡≈ ÁÓ,

Â≈» ™‹ √Δ √≈◊ √≈≈  ¡≈«¬¡≈Õ

÷πÁ ‘Δ ‚Δ¬∂ ÿ Á≈ Ï»‘≈ ÷ØÒ∑‰ ÂØ∫,

’ÁØ∫ È‘Δ∫ ‘À √»‹ √≈‚∂ ÿ ¡≈«¬¡≈Õ

Ó ºÊ≈ ·‰’∂ ˙ÁØ ∫ ‘Δ ‘ ‘ Ø‰Δ Á≈,

ÓΩ√Ó È≈Ò ÓÀ∫ ◊ºÒª ‹Á ÚΔ ’ ¡≈«¬¡≈Õ

ÂÈ Á∂ Ó«‘Ó ‘ «¬’ ÓØÛ «ÓÒ∂ ÓπÛ ÓπÛ,

ÓÈ Á≈ Ó«‘Ó Í È≈ ’Ø¬Δ È˜ ¡≈«¬¡≈Õ

‹ÈÓ Ó∂∂ ÁΔ ıÏ √π‰≈¬Δ √Δ «‹√È∂,

’«‘øÁ∂ «Î ¿∞‘ Í È≈ ¬∂√ È◊ ¡≈«¬¡≈Õ

’ºÒ∑ ÁΔ «‹√

’æÒ∑ ÁΔ «‹√ ⁄ØΔ ÁΔ ⁄⁄≈ ¡æ‹ ÁΔ¡ª ¡ıÏ≈ª «Ú⁄Õ

’«‘ßÁ∂ ‘Δ˙ Ó≈Ò «◊¡≈ ÚÂ≈«¬¡≈ Í«‘∂Á≈ª «Ú⁄Õ

ÍΔÒ∂ Ïæ◊∂ Ó± ß‘ ‘ج∂ È∂ ÓπÛ ÓπÛ ‡Ø ∫‘Á∂ È؇ª ˘,

ıÏ∂ «’‘ÛΔ ◊æÒ ÂπΔ ˛ Ù«‘ Á∂ Ù≈‘±’≈ª «Ú⁄Õ

«‚æ◊‰ Ú≈Ò∂ «‚æ◊ ÍÀ∫Á∂ È∂ ÈÓ ÓıÓÒΔ ≈‘ª Â∂,

⁄æÒ‰ Ú≈Ò∂ fi±øÓ ’∂ ⁄æÒÁ∂ Á«‘’«Á¡ª ¡ß◊≈ª «Ú⁄Õ

’πμfi ÒØ’ª ˘ ÈΔ∫Á È≈ Á∂Ú‰ ÎπæÒª ÒæÁΔ¡ª √∂˜ª ÚΔ,

’μπfi ÒØ’Δ∫ ’«‘ Ô≈ Á≈ √æÊ √Ω∫ ‹ªÁ∂ È∂ ı≈ª «Ú⁄Õ

’æÒ∑ ‹Ø ¡≈͉∂ ÍÀª ¿πÂ∂ ¡≈Í ÷ÒØ È≈ √’Á∂ √È,

Ú’Â ÏÛ≈ ÏÒÚ≈È ‘ج∂ ¡‹ Ù≈«ÓÒ Ù≈‘ ¡√Ú≈ª «Ú⁄Õ

294 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

Ù«‘ª Á∂ Ó≈‘ΩÒ ”⁄ ˛ √«Û‘ªÁ ¡Â∂ √ß’Δ‰Â≈,

¡≈˙ ⁄æÒΔ¬∂ Í «Í¤ª‘ª √ßÿ‰∂ ‹ß◊Ò ˆ≈ª «Ú⁄Õ

‘æ√‰ Â∂ ¡≈Ú∂ ª ‘æ√ÁÀ «ÁÒ ÍμÂfiÛ √πßÈ√≈ÈΔ ÚΔ,

ØÚ‰ Â∂ ‹Á ¡≈™Á≈ ˛ «ÁÒ Ø∫Á≈ ‘∂ Ï‘≈ª «Ú⁄Õ

≈ÂΔ∫ Ô≈Ø «‹√ ÏßÁ∂ ˘ √±ÒΔ Â∂ √Δ Ò‡’≈«¬¡≈,

«ÁÈ ⁄Û∑Á∂ ¿π‘Δ˙ «ÎÁ≈ Âæ«’¡≈ «◊¡≈ Ϙ≈ª «Ú⁄Õ

’Ø¬Δ «Ù’Ú≈ È≈

’Ø¬Δ «Ù’Ú≈ È≈ ’Ø¬Δ «Ù’≈«¬Â ‘ΔÕ

ÁØ√ª ÁΔ Ó∂∂ Â∂ «¬È≈«¬Â ‘ΔÕ

È≈ ’Á∂ ‚Ø«Ò¡≈ È≈ ’Á∂ «ÊÛ«’¡≈,

ÙΩ’ Ó∂ ∂ ÁΔ ¬ ∂‘ Ø «Ú≈«¬Â ‘ΔÕ

«˜ßÁ◊Δ È∂ √Â≈«¬¡≈ ˛ ⁄≈‘∂ ÏÛ≈,

Í≈’ «Î ÚΔ Ó∂∂ Ò¬Δ «¬‘ ¡≈«¬Â ‘ΔÕ

¿πÓ Ì ÁÁ Ï‘πÂ≈ «Ú⁄ È∂ ‘∂,

√ß◊ √¯≈ √π÷ª ÁΔ «’¯≈«¬Â ‘ΔÕ

ÓÈ √Á≈ ÚÂÈ ÁΔ¡ª ‘Ú≈Úª ”⁄ ˛,

ÂÈ ÁΔ Ó˜Ï±Δ ⁄≈‘∂ «ÚÒ≈«¬Â ‘ΔÕ

≈‘ ”⁄ ’ß‚∂ «÷Ò≈∂ ¿πÈ∑ª È∂ ÏÛ∂,

«Ó‘Ï≈ÈΔ ¿πÈ∑ª ÁΔ «È‘≈«¬Â ‘ΔÕ

√æ⁄ ˘ fi±· √≈Ï ’∂ ‘ Â∑ª,

˙√ ˘ “ÏΩ√” ÁΔ «¬‘ «‘Á≈«¬Â ‘ΔÕ

‹Δ √’∂ È≈ ¡√Δ∫ Ó √’∂ È≈ ¡√Δ∫,

«¬‘ √Δ ÊØÛΔ «‹‘Δ ‹Ø «¡≈«¬Â ‘ΔÕ

295 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

÷πºÒ∑≈ ÚΔ ’Ò≈¬∂

’Δ ÒÀ∫Á≈ ’Δ «ÁøÁ≈ ‘À, ÷πÙÚø ’øÚÒÕ

’Ó-‘Δ‰ ’≈«øÁ≈ ‘À, ÷πÙÚø ’øÚÒÕ

˙Ê∂ ‘Δ ÍÃÁ ∂√Δ ‘ Ø«¬¡≈ «ÎÁ≈ ‘ÀÕ

«‹ºÊØ∫ Á≈ Ï≈«ÙøÁ≈ ‘À, ÷πÙÚø ’øÚÒÕ

÷π ºÒ∑≈ ÚΔ ’∞Ò≈¬∂ ÂÛ¯∂ «Í≥‹∂ ÚΔ,

Ô≈Ø ¡‹Ï Í«øÁ≈ ‘À, ÷πÙÚø ’øÚÒÕ

ˆÓ ÷ªÁª ˆÓ ÍΔ∫Á≈ ÁÁ ‘ø„≈™Á≈ ‘À,

ıÏ∂ ’Δ’ «˜øÁ≈ ‘À, ÷πÙÚø ’øÚÒÕ

«ÈßÁ≈ ÙØÌ≈ ’ÁΔ «‹√ Á∂ ¡√ È‘Δ∫,

ÿÛ≈ ¡«‹‘≈ «ÊøÁ≈ ‘À, ÷πÙÚø ’øÚÒÕ

«‹ºÊ∂ ’Ø¬Δ ¡≈«¬¡≈ È≈ ‘Δ ¡≈¬∂◊≈,

ÏøÁ ’Ó∂ Á≈ «˜øÁ≈ ‘À, ÷πÙÚø ’øÚÒÕ

«¬º’Ø «¬º’ ‘À ÁØÙ «’ fiπ’‰≈ «√º«÷¡≈ È≈,

ÚÀ√∂ ÏøÁ≈ «¤øÁ≈ ‘À, ÷πÙÚø ’øÚÒÕ

Í ÿ Á∂ È≈ Ï≈‘ Á∂ ’øÓ ¡≈ √«’¡≈Õ

«¬√ ◊ºÒØ∫ Ù«Ó≥Á≈ ‘À, ÷πÙÚø ’øÚÒÕ

«’‘ÛΔ ‹Ø Ïπ≈¬Δ

«’‘ÛΔ ˛ ‹Ø Ïπ≈¬Δ Ó∂∂ «Ú⁄ È‘Δ∫Õ

¡≈ÁÓΔ ‘ª ıπÁ≈¬Δ Ó∂∂ «Ú⁄ È‘Δ∫Õ

ÓÀ∫ ª ÍπÂÒ≈ ˆπÈ≈‘ª Á≈ ‘ª ÁØ√ÂØ,

ÍÁ≈ÍØÙΔ √¯≈¬Δ Ó∂∂ «Ú⁄ È‘Δ∫Õ

√æ⁄ ˘ ’πÎ ’«‘ ’«‘’‘≈ Ó≈È≈,

«¬‘ «ÈΔ Ï∂-‘Ô≈¬Δ Ó∂∂ «Ú⁄ È‘Δ∫Õ

296 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

Ï∂-Ú¯≈¬Δ «‹‘≈ ÙÏÁ ’Ø≈ ’جΔ,

Ó∂Δ ÂΩÏ≈ Áπ‘≈¬Δ Ó∂∂ «Ú⁄ È‘Δ∫Õ

«‘ßÓª Á∂ √Á≈ √±‘∂ ÎπæÒ ÓÀ∫ ¸‰∂,

«’√Óª ÁΔ ’Ó≈¬Δ Ó∂∂ «Ú⁄ È‘Δ∫Õ

ÍøË ÓÀ∫ «¬Ù’ Á∂ ‘ª Ú≈ ‘Ø «◊¡≈,

ÒØ’ ’«‘ßÁ∂ ÁÈ≈¬Δ Ó∂∂ «Ú⁄ È‘Δ∫Õ

ÁÁ «’‘Û≈ ‹Ø Ó∂≈ È‘Δ∫ ‘Ó√¯,

ÍΔÛ «’‘ÛΔ Í≈¬Δ Ó∂∂ «Ú⁄ È‘Δ∫Õ

«¬‘ «ÁÈ ’∂‘≈

«¬‘ «ÁÈ∂ ’∂‘≈ «ÁÈ ‘À Ô≈Ø √Ø⁄ «‘ªÕ

«’™ ÂÛÎ∂ ‘ «¤È ‘À Ô≈Ø √Ø⁄ «‘ªÕ

’ºÒ∑ ÚΔ √»‹ ⁄«Û∑¡≈ ¡º‹ ÚΔ ⁄«Û∑¡≈ ‘À,

Í ÓΩ√Ó «’™ «ÌÈ ‘À Ô≈Ø √Ø⁄ «‘ªÕ

‹ø◊Ò Á∂ «Ú⁄ ÓÀ∫ Ó∂≈ ͤ≈Úª √Δ,

«Î «¬‘ ´«‡¡≈ «’È ‘À Ô≈Ø √Ø⁄ «‘ªÕ

ÓÀ∫ «‹√ ˘ ÎπºÒ Ì∂‹ª Ì∂‹∂ ¿∞‘ “’À’‡√”,

«¬‘ ◊ºÒ «’øfi ÓπÓ«’È ‘À Ô≈Ø √Ø⁄ «‘ªÕ

«ÁÈ Âª ¶Ó≈ Ô∞º◊ ‘À «¬’ ÍÒ ’º‡‰≈ ÚΔ,

ÓπÙ«’Ò «‹√ Á∂ «ÏÈ ‘À Ô≈Ø √Ø⁄ «‘ªÕ

⁄πºÍ ‘Ú≈, ⁄πºÍ √≈◊ Â∂ ⁄πºÍ ¡≥Ï ÚΔ,

«’√ ‘Ø‰Δ Á≈ «⁄øÈ∑ ‘À Ô≈Ø √Ø⁄ «‘ªÕ

¡Í‰∂ ¡≈Í ÂØ∫ ̺‹ ’∂ ‹≈¬Δ¬∂ «’ºË ˘,

«¬‘ ’∂‘Δ ‹’«ÛÈ ‘À Ô≈Ø √Ø⁄ «‘ªÕ

297 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

ÏØÒÁΔ¡ª ÁΔÚ≈ª

¸æÍ È‘Δ∫ ’μπfi ÏØÒÁΔ¡ª È∂ ÁΔÚ≈ªÕ

ÏßÁ È‘Δ∫ ’πμfi ÷ØÒ∑ÁΔ¡ª È∂ ÁΔÚ≈ªÕ

¤æª, ¯Ùª Â∂ Èπæ’ª Á∂ ◊ˇ Òæ◊ ’∂,

¡Í‰∂ Áπ æ÷Û∂ ¯ØÒÁΔ¡ª È∂ ÁΔÚ≈ªÕ

’Á Âæ’ ’Ø¬Δ ıÀ ÓÈ≈¿± ¿π√ ÿ ÁΔ,

«‹√ ÿ ÁΔ¡ª ‚ØÒÁΔ¡ª È∂ ÁΔÚ≈ªÕ

¤æª ˙ÁØ∫ ¯Ùª Á∂ ÚÒ fi≈’ÁΔ¡ª,

‹Á ‹Á ÚΔ Í ÂØÒÁΔ¡ª È∂ ÁΔÚ≈ªÕ

÷ø‚ª Á∂ «Ú⁄ ≈ Ï≈Â∂ ÿπßÓÁΔ¡ª,

ÓÈ Á≈ Ó«‘Ó ‡ØÒ∑ÁΔ¡ª È∂ ÁΔÚ≈ªÕ

’ß˪ ˘ ‹Ø ‡∂’ ω≈ ’∂ ÂπÁ∂ È∂,

Í Àª Ê æÒ ∂ ØÒÁΔ¡ª È∂ ÁΔÚ≈ªÕ

ÿ ˘ «¬‘ ◊æÒ ÌπæÒ‰Δ ’Á∂ È≈ ⁄≈‘ΔÁΔ,

‘ ◊æÒ ˘ ÍÛ⁄ØÒÁΔ¡ª È∂ ÁΔÚ≈ªÕ

‹±fi‰≈ Ô≈Ø √Á≈

‹±fi‰≈ Ô≈Ø √Á≈ ‘Δ «˜ßÁ◊Δ Á∂ Ú≈√Â∂Õ

«˜ßÁ◊Δ ÁΔ ‘ ÷πÙΔ ‘ «Ï‘ÂΔ Á∂ Ú≈√Â∂Õ

˛ «ÈΔ √«Û‘ªÁ «⁄æ’Û ‘Δ ¡√≈‚∂ ¡≈√ Í≈√,

‘ ˜æ≈ ‘Δ Â√Á≈ ˛ Â≈˜◊Δ Á∂ Ú≈√Â∂Õ

¡≈ÁÓΔ Á∂ Ú≈√Â∂ ÍÀ◊ßÏΔ ‹≈«¬˜ È‘Δ∫,

¡≈ÁÓΔ¡Â ‘Δ ÏÛΔ ˛ ¡≈ÁÓΔ Á∂ Ú≈√Â∂Õ

Á∂÷Áª Â∂≈ ‘Δ ‹ÒÚ≈ ±Í Â∂≈ ±Ï ±,

Ș ‹Á ÚΔ ¿πμ·ÁΔ ˛ ÏßÁ◊Δ Á∂ Ú≈√Â∂Õ

298 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

È∑∂«¡ª ˘ √±ÒΔ¡ª Â∂ ⁄≈Û∑È≈ ˛ ÁÓ-Ï-ÁÓ,

¡≈˙ ’πfi ¡≈ͪ ÚΔ ’Δ¬∂ ΩÙÈΔ Á∂ Ú≈√Â∂Õ

⁄≈‘ «‘≈ ¡√Ó≈È ËÂΔ Á∂ ’ßÈ ÚΔ √«‘’Á∂,

¤∂ÛΔ¬∂ ◊≈Ê≈ ’Ø¬Δ ÓÁ≈È◊Δ Á∂ Ú≈√Â∂Õ

ÓÀ∫ «Ò÷∂ ¿π√ È∂ «Ò÷≈¬∂ ˜Ò Á∂ ¡«Ù¡≈ «¬‘,

Í∂Ù ÒØ’ª √≈‘Ó‰∂ ÍzÚ≈È◊Δ Á∂ Ú≈√Â∂Õ

‘≈Á√≈-Á-‘≈Á√≈

‘≈Á√≈ Á ‘≈Á√≈ ˛ «˜ßÁ◊ΔÕ

ı ±Ï√ ±Â ’ÏÒ≈ ˛ «˜ßÁ◊ΔÕ

‡πæ‡Á∂ ‹πÛÁ∂ Â∂ ÍÒ ÍÒ ÏÁÒÁ∂,

«Ù«Â¡ª Á≈ «√Ò«√Ò≈ ˛ «˜ßÁ◊ΔÕ

¡≈͉∂ √≈¬∂ ÂØ∫ ‘Δ ‚Á≈ «Î∂∫,

«¬‘ ÚΔ ’Ø¬Δ Í≈◊Ò≈ ˛ «˜ßÁ◊ΔÕ

Í≈ ÒÚ∂ ‹Ø ÷ πÙÈ√ΔÏΔ ˙√ ÁΔ,

«¬’ «È≈Ò≈ ÓÂÏ≈ ˛ «˜ßÁ◊ΔÕ

È≈ «‹‘Á≈ ’Ø¬Δ ¡ß ˛ È≈ ¡≈«Á ˛,

¿π‘ Óπ√æÒ√Ò Ú≈Â≈ ˛ «˜ßÁ◊ΔÕ

˙√ ˘ ¡≈÷Ø «’ ÏÁÒ∂ ¡ÀÈ’ª,

«Î «‘≈ ‹Ø Ì≈ÒÁ≈ ˛ «˜ßÁ◊ΔÕ

ß◊ ¡≈ÍØ ¡≈Í‰Δ ‘Δ √ Ø⁄ Á≈,

¡≈Í‰Δ ¡≈Í‰Δ «È◊∑≈ ˛ «˜ßÁ◊ΔÕ

√±fi Á∂ «Ì «È «ÌÛ∂ ˛ ÷ØÒ∑Á≈,

«¬’ «È≈Ò≈ ÎÒ√Î≈ ˛ «˜ßÁ◊ΔÕ

¬∂√ Á≈ ’πfi ˙√ ’æÒ∑ Á≈ «˜’ ÚΔ,

’πfi ‘≈Ò≈Â∂-‘≈˜≈ ˛ «˜ßÁ◊ΔÕ

299 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

Â∂Δ «‹μÁª Ó˜Δ

Â∂Δ «‹æÁª Ó˜Δ ˙Áª ‘؉≈ È‘Δ∫Õ

Â∂Δ ¡≈Á ؉≈ ¡≈ͪ ؉≈ È‘Δ∫Õ

‹∂ 屧 ÂπÈ≈ Âπ √≈‚∂ √ß◊ ‹Δ √Á’∂,

‹∂ 屧 ’‘∂∫ ÷ÒØ ‹≈ ¡√ª ÷Ò؉≈ È‘Δ∫Õ

‘æ’ª Ú≈Ò∂ ‘æ’ ÁΔ ÷≈ ‹±fi ‘∂,

‘æ’ ¡≈͉≈ ÒÀ‰≈ Â∂≈ ÷Ø‘‰≈ È‘Δ∫Õ

«⁄æ‡∂ «ÁÈ ‘Δ ÈÙ ¡√ª ª ’È≈ ˛,

ÍÛÁ∂ ‘∂· πÈ≈‘ ’Ø¬Δ ¡√ª Ғ؉≈ È‘Δ∫Õ

⁄≈ȉ Á∂ «Ú⁄ Á∂÷ª Í÷ª ‹≈‰≈◊∂,

È∑∂∂ Á∂ «Ú⁄ ‘æÊ «’√∂ Á≈ ‡Ø‘‰≈ È‘Δ∫Õ

«‹æÊ∂ Â∂Δ Ô≈Á ‹ª Â∂≈ Ú≈√≈ È‘Δ∫,

√≈‚∂ «ÁÒ «Ú⁄ ¡À√≈ ’Ø¬Δ ’؉≈ È‘Δ∫Õ

ӱߑ ÌßȪ◊∂ ¡æÊ«¡ª ±Î≈Ȫ Á≈,

¡√ª √¯ΔÈ≈ ¡Í‰≈ ‘Ø ‚Ï؉≈ È‘Δ∫Õ

¡√Δ∫ √± ‘ª Úª√ È‘Δ∫ «¬‘ ‹≈‰ Ò˙,

‡πæ‡ √’Á∂ ‘ª ¡ÀÍ ¡√ª «È˙‰≈ È‘Δ∫Õ

«ÁÒ ¡≈«¬¡≈ ª ¡≈¿± Â∂Δ √Δ Â∂,

’∂ÚÒ √Ø‘‰Δ √±Â √≈˘ ÓØ‘‰≈ È‘Δ∫Õ

Șª È≈Ò È˜≈∂

Șª È≈Ò È˜≈∂ ‘π ßÁ ∂ È∂ Ô≈ØÕ

Ï≈ª È≈Ò ‘π ß◊≈∂ ‘ π ßÁ ∂ È∂ Ô≈ØÕ

‹ß◊Ò È≈ «¬‘ Ï√Â∂ ˛ Â∂ Ï√ÂΔ «Ú⁄,

ÁØ√ ÁπÙÓ‰ √≈∂ ‘π ßÁ ∂ È∂ Ô≈ØÕ

300 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

≈‘ «¬Ù’ª Á∂ √Ω÷∂ «Áμ√Á∂ È∂ ¡ÀÍ,

Í À ∫‚ ∂ ‚≈„∂ Ì≈ ∂ ‘ π ßÁ ∂ È ∂ Ô≈ ØÕ

˙‘Δ Âª «˜ßÁ◊Δ Á∂ ÁπÙÓ‰ ‘πßÁ∂ È∂,

‹Ø «˜ßÁ◊Δ ÂØ∫ ‘≈∂ ‘π ßÁ∂ È∂ Ô≈ØÕ

¿π‘ Óß«˜Ò Â∂ Íπæ‹ ’∂ ‘Δ ÁÓ ÒÀ∫Á∂ È∂,

«‹È∑ª «¬≈Á∂ Ë≈∂ ‘π ßÁ ∂ È∂ Ô≈ØÕ

˙‘Δ ¤≈Úª Á≈ ÓπºÒ Í≈™Á∂ «‹È∑ª È∂,

Ëπ æÍ ∂ «ÁÚ√ ◊π˜≈∂ ‘π ßÁ ∂ È∂ Ô≈ØÕ

¡≈Í ‘È∂∂ «‘ ’∂ ⁄≈ȉ Úß‚‰ ‹Ø,

¿π‘ ¡ßÏ Á∂ Â≈∂ ‘π ßÁ ∂ È∂ Ô≈ØÕ

¡’√ fiπæ◊Δ¡ª È≈Ò Ó˜≈’ª ’Á∂ È∂,

Í≈¬ ∂ «‹È∑ª ¸Ï≈ ∂ ‘ π ßÁ ∂ È ∂ Ô≈ ØÕ

’È ¿π‘Δ “ıπÙÚß” ÌØ√≈ «’√Ó Â∂,

Ï ßÁ ∂ «‹‘Û∂ È’≈∂ ‘ π ßÁ ∂ È∂ Ô≈ØÕ

Ù«‘ Á∂

√≈Á-Óπ≈Á∂ ÂÈ ÁΔ Ïμ√ÂΔ √≈Á-Óπ≈Á≈ ‘Δ «ÁÒ ‘ÀÕ

ø◊ª Á∂ «¬√ Ù«‘ ”⁄ Ô≈Ø ¬∂‘Ø Ó∂Δ ÓπÙ«’Ò ‘ÀÕ

Ò Ø’Δ ∫ Ô≈ Ø Â ∞Á∂  ∞Á∂ ’Δ Á∂ ’Δ È∂ ‘ Ø ⁄ π º’ ∂ ,

ÓÀ∫ Í ‹Á ÁΔ ‘ØÙ √øÌ≈ÒΔ ¿∞‘ ‘ª ˙‘Δ √≈«¬«’Ò ‘ÀÕ

ÓÀ∫ ª ÓππºÁ ‘Ø¬Δ ¡≈ ’∂ Ó’ÂÒ Á∂ «Ú⁄ ÏÀ· «◊¡ª,

÷Ï∂ «’ºÊ ∂ ÒºÌÁ≈ «ÎÁ≈ ÓÀȱ ø Ó ∂≈ ’≈«ÂÒ ‘ÀÕ

¬∂√ Ù«‘ ”⁄Ø∫ ÏøÁ≈ Һ̉≈ ÓπÙ«’Ò ‘Ø«¬¡≈ ‘À Ô≈Ø,

¬∂Ê∂ ‘ ’Ø¬Δ “ÙÓ≈”, “√øË»”, “Ï∂ÁΔ”, “Ï≈ÒΔ” ‹ª “«◊ºÒ” ‘ÀÕ

√ π«‰¡≈ ≈ÂΔ ∫ ⁄ ت È ∂ ‘Δ ’ ºÍÛ∂ Ò≈‘ ∂ ⁄ ت Á ∂,

¬∂√ Ù«‘ Í «√÷ ÁπÍ«‘∂ Ò«‘øÁΔ ÒØ’ª ÁΔ «¤ºÒ ‘ÀÕ

301 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

È∑ ∂∂ Á∂ «Ú⁄ «¬’ Á»‹∂ ˘ ‡Ø∫‘Á∂ Â∞Á∂ Íπ º¤Á∂ ‘ª,

’Δ Áº√∂ ’Ø¬Δ Ô≈Ø Áº√Ø «’ºÊ∂ «’‘ÛΔ Ó≥«˜Ò ‘ÀÕ

«ÚËÚ≈ Á≈ «¬’ÒΩÂ≈ Íπμ ÚΔ ’ ¡≈ÂÓÿ≈ «◊¡≈,

¿∞√Á∂ ¬∂√ ’Ó «Ú⁄ ˙√Á≈ Ï≈Í» ÚΔ Âª Ù≈«ÓÒ ‘ÀÕ

Ù«‘ Á∂ ¡«Â √ÈÓ≈«È «Ú¡’ÂΔ Á∂ ÿ ÿØ ¿πÁ≈√Δ √Δ,

¡ÀÍ ¡«Â ÏÁÈ≈Ó «Ú¡μ’ÂΔ Á∂ ÿ Ω‰’ Ó«‘«ÎÒ ˛Õ

ÓπμÁ ‘Ø¬Δ «¬’ “«√Ë≈Ê” ÿ ÂØ∫ Ô≈ «√Ë≈«¬¡≈ √Δ,

¡‹ ÚΔ ¡ÀÍ ’Ω‰ «√Ë≈Ê Á«‘ÒΔ˜ª «Ú⁄ Á≈«÷Ò ˛Õ

Óπ æ„Ø ∫ ¿π÷Û∂ ‘ج∂ π æ÷ ˘ Âμ’ ’∂ «’‘≈ ‘Ú≈Úª È∂,

«¬‘ Ïπæ„≈ ‘æ‚Δ¡≈ ÁΔ Óπæ·Δ ‘π‰ ¬∂√∂ Á∂ ’≈«ÏÒ ˛Õ

Ú∑ ∂ ¿πÓ Á∂ ⁄≈ÒΔ ÏΔÂ∂ ÷≈Â≈ Ú∂÷ª «˜ßÁ◊Δ Á≈,

˜Ó∑ª, ˜Ï, Â’√ΔÓª, «√¯ª, «√¯ª Á≈ ‘Δ ‘≈«√Ò ˛Õ

È≈ √≈◊ È≈ ¤æÒª «’Ë∂ È≈ Èæ¬Δ¡≈ ÍμÂÚ≈ «’Â∂,

È≈ ¡Í‰≈ ÓßfiË≈ ˛ «’Ë∂ È≈ ‘Δ «’Ë∂ √≈«‘Ò ˛Õ

⁄Ω≈‘∂ «Ú⁄ ÷Û∑ ’∂ Ô≈Ø ‘æ√ «‘≈ ˛ ÁπÈΔ¡ª ”Â∂,

«¬‘ Í≈«◊Ò ÚΔ Á∂÷Ø Ô≈Ø Á∂÷Ø «’ßÈ≈ Í≈«◊Ò ˛!

Ù«‘ Í≈¬∂ ¡æËΔ ≈ÂΔ∫

Ù«‘ Í≈¬∂ ¡æËΔ ≈Â∂ √Û’ª ¿πμÂ∂ ÌÓ‰ ˛Õ

√πæ’∂ Íæ«Â¡ª Úª◊ ¿π‚≈¬Δ «ÎÁΔ √≈˘ ̇’‰ ˛Õ

¡Í‰∂ ¡≈Í Í¤≈ȉ ÁΔ ˛ Ï≈‘Ø∫ Ô≈Ø «È√ÎÒ ÷Ø‹,

¡Í‰∂ ÓÈ Á∂ ÙΔÙ-Ó‘ºÒΔ∫ ÓÈ Á≈ √πæ⁄≈ Á͉ ˛Õ

¡Í‰Δ ÷≈ ÓÈ≈ ª Ïμ√ ¡ßË’≈ «Ú⁄ Ò ‹≈‰≈,

Á±√«¡ª ÁΔ ÷≈ ÓÈ≈ Â≈«¡ª Úª◊±ß ‚πÒ∑’‰ ˛Õ

ÍÂÈΔ ÁΔ ¡≈◊ØÙ ”⁄ ≈ÂΔ∫ ÓØ«¬¡ª Úª◊ ¡≈ «‚æ◊Δ¬∂,

«ÁÈ Âª «‹Ú∂∫ ¸≈‘∂ ¡ßÁ √±ÒΔ ¿πμÂ∂ Ò‡’‰ ˛Õ

302 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

√≈Δ ¿πÓª «„æ‚ ÁΔ ’æ’Δ πæ ‘Δ «Íμ¤≈ È≈ ¤æ‚∂,

’ßÏÁΔ ‘∂ ‹Ú≈ÈΔ Ô≈Ø ·π ·π ’Á≈ Ï⁄͉ ˛Õ

Ï≈‘Ø∫ «Î ÚΔ Á∂÷‰ ˘ ‘ª ӱߑ ÓæÊ∂ ˘ Òæ◊Á∂ ’πæfi,

¡ßÁØ∫ «‹Ú∂∫ ¯’Δ Á≈ √æ÷‰≈ ·±·≈ ˛ ‹ª ω ˛Õ

ÚËΔ¡≈ Ú√ √Ófi ’∂ Ô≈Ø ¡≈¬∂ ÁΩÛ Ú¯≈ Á∂ ÚÒ,

’πß‚Δ «Ú⁄ Î√Δ ‘Ø¬Δ Óμ¤Δ Úª◊ ¡ÀÍ ÂÛΉ ˛Õ

’Ø‘Ò±-ÏΩÒÁ Ú◊≈ √≈‚≈ ‹ΔÚÈ Ô≈Ø ’Δ ‹ΔÚÈ,

√πÏ∑≈ Ú≈È≈ ÿ ÂØ∫ ‘؉≈ Â∂ Ù≈Óª ˘ ͉ ˛Õ

‘π√È «¬Ù’ ÁΔ ◊≈Ê≈ ¤Ø‘‰Δ Í≈’ ÚÎ≈ ÁΔ ◊æÒ ’ÈΔ,

ß◊-«Ú‘±‰∂ Ó«‘’Ø∫ √æ÷‰∂ ÎπæÒª Á∂ √ß◊ Í⁄‰ ˛Õ

È≈ ÓÀ∫ ¡Í‰∂ ÙÏÁª «Ú⁄ Â∂, È≈ ÓÀ∫ ¡Í‰∂ √≈‘ª «Ú⁄,

¤≈ÂΔ Á∂ «Ú⁄ ıÏ∂ ’Δ ˛ ıÏ∂ «’√ ÁΔ ËÛ’‰ ˛Õ

È≈ ÍÀª «Ú⁄ ËÂΔ √≈‚∂ È≈ «√ Â∂ ¡√Ó≈È «‘≈,

«ÂzÙø’± Á∂ Úª◊ «ıÒ≈¡ «Ú⁄ √≈‚Δ «È√ÎÒ Ò‡’‰ ˛Õ

Í«‘È Ó÷Ω‡∂

Í«‘È Ó÷Ω‡∂ ◊ºÒª ’Á∂ ÂØÂÒΔ¡ªÕ

Ô≈ª ˘ «¬‘ ◊ºÒª È≈ √Δ ÙØÌÁΔ¡ªÕ

ÓıÓÒ Ú◊∂ ÒØ’Δ∫ «ÎÁ∂ Èß◊∂ ÂÈ,

ÊØ‘ª Ú◊∂ ÒØ’Δ∫ Í«‘ȉ ÏØ√’Δ¡ªÕ

ÓÀ∫ ˙‘Ȫ ÁΔ È≈Á≈ÈΔ ˘ ’Ø√ «‘ª,

ÒØ’Δ∫ «‹‘Û∂ ÒºÌÁ∂ «ÎÁ∂ ÁØ√ÂΔ¡ªÕ

’ªÚª ÁΔ «¬‘ ⁄πºÍ ÚΔ √≈«˜Ù Òº◊ÁΔ ‘À,

«⁄ÛΔ¡ª ÏÀ· ÏÈ∂∂ Ó∂ ∂ √Ø⁄ÁΔ¡ªÕ

‚ØÒÁΔ¡ª ª º’ÛΔ¡ª «¬È√≈¯ ÁΔ¡ª,

Ó»ø‘ ¡Í‰∂ ‹Á ÷ØÒ∑ÁΔ¡ª È∂ Í؇ÒΔ¡ªÕ

303 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

˙ÁØ∫ ¡≈͉≈ Í≥Ë ÌπÒ≈Ú‰ ̇’‰ È≈,

Ó«‘Òª ÚÒ ‹Á ‘؉ Ú≈È≈ fiΩ∫ÍÛΔ¡ªÕ

ÓΩ Ó∂Δ Â∂ Ô≈ Ó∂∂ ıπÙ ‘ØÚ‰◊∂,

؉◊Δ¡ª Ó∂∂ ÿ ÁΔ¡ª ’ø˪ ؉◊Δ¡ªÕ

‘ «Ú‘Û∂ «Ú⁄ ¿∞μ«◊¡≈ πº÷ ¿∞Á≈√Δ Á≈,

’Δ «Ú‘Û∂ Á≈ ‘≈Ò Ï‰≈«¬¡≈ ÍØ√ÂΔ¡ªÕ

È∑ ∂ ∂ Ò≈◊∂ ‘ Ø ÚΔ Ò≈◊∂ ‘ ج ∂ È ∂,

Á» ‘Ø ÚΔ Á» È∂ ‘Ø¬Δ¡ª ΩÙÈΔ¡ªÕ

≈˜Δ ‘Ø ‹Á «¬‘ Ø◊Δ Â∞ ‹≈¬∂◊≈,

؉◊Δ¡ª ’∞fi È√ª Ï«‘ ’∂ ؉◊Δ¡ªÕ

«¬‘ ’∂‘∂ È∂ ÓΩ√Ó

«¬‘ ’∂‘∂ È∂ ÓΩ√Ó Ï∂-Á√±∂Õ

ÎπºÒ ÓÒ∂ «Ú⁄ Ò≈¬∂ ¿∞μ◊‰ ˱∂Õ

fiº¬Δ¡ª ÒÀ ÒÀ ÍÀ∫ÁΔ ‘À Ó≈Ô±√Δ,

È∑ ∂ ∂ √≈˘ Úº‡ Úº‡ ÍÀ ∫Á∂ ‘» ∂Õ

ÿ Á≈ ¡◊Ò≈ Í≈√≈ ‹∂ Óπ√’≈¬∂,

ÿ Á≈ «Í¤Ò≈ Í≈√≈ √≈ȱø ÿ»∂Õ

ÓÀ∫ «‹√ √≈¬∂ ¤º‚ ¡≈«¬¡≈ «Íμ¤∂,

Ⱥ«⁄¡≈ ˙‘Δ ¡≈ ’∂ Ó∂∂ Ó»‘∂Õ

ÙÀÒΪ Â∂ È∂ ¡‰-ÂÂΔÏ «’Â≈Ϫ,

’ø˪ ¿∞Â∂ Ò‡’‰ «⁄ºÂ ¡Ë»∂Õ

‹≈Í «‘À «‹™ ¡≥’ª È∂ ʪ ÏÁÒΔ,

™‹ ª ‘Ø¬Δ ¿∞Ó ¡·μÂΔ Í»∂Õ

«¬’ Ïπ’Δ ÁΔ ı≈ ӫ¡≈ “‘ΔØ”,

“«¬ø‡ÚÒ” «Ú⁄ ÷≈Ë∂ ¡√ª ̇»∂Õ

304 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

«¬’ Í≈√∂ ª √Ø«¯¡ª ¿∞Â∂ Ⱥ⁄Á∂,

Á»‹∂ Í≈√∂ «„º‚ª «Úμ⁄ ’±∂Õ

ÓÀ∫ √’√ Á∂ ‹Ω’ ˘ º’ Ø«¬¡≈,

ÒØ’Δ∫ ¡ÀÍ ‘º√ ‘º√ ‘ج∂ Á»‘∂Õ

Ó∂∂ ÚºÒØ∫

Ó∂∂ ÚºÒØ∫ ¿∞È∑ª ˘ Ó∂≈ √Ò≈Ó ’«‘‰≈Õ

’Á≈ ‘À Ô≈Á ‘ÁÓ Â∂≈ ˆπÒ≈Ó ’«‘‰≈Õ

¿∞‘ ÏÙ ¿∞Ó Ì ‹Ø ’Á≈ «‘≈ ’Ó √Δ,

‘π‰ ˙√ ’Ï «Ú⁄ ‘À ’Á≈ ¡≈Ó ’«‘‰≈Õ

¡º‹ ÓÀ∫ È‘Δ∫ ª ’ºÒ∑ ˘ ±ø ÚΔ È‘Δ∫ ‘ج∂∫◊≈,

Á√± Á≈ ‘À ’≈«¬Ò √≈≈ «È˜≈Ó ’«‘‰≈Õ

±ø √Ø⁄ È≈ «’ Â∂∂ Ï≈‘Á ”⁄ ’Δ ‘ج∂◊≈,

Â∞È≈ ‘Δ «˜øÁ◊Δ ‘À π’‰≈ ‘≈Ó ’«‘‰≈Õ

ÓΩ√Ó ÁΔ Ï∂π÷Δ Â∂ ’«‘‰≈ «ˆÒ≈ ’∂ È≈,

ÍΩ‰≈ ”⁄ ’≈«¬Ó ¿∞‘Á≈ ‘À «¬‘Â≈Ó ’«‘‰≈Õ

‹Ø «˜øÁ◊Δ Á∂ ≈‘Δ∫ ’ø‚∂ «÷Ò≈Á∂ È∂,

«¬˜Â ¿∞È∑ª ÁΔ ‘Ø‰Δ ¡≈÷ «ÈÒ≈Ó ’«‘‰≈Õ

’«‘‰≈ «ÏÓ≈ Â∂≈ È≈ Ó «‘≈ È≈ «˜øÁ≈,

‹∂ ‘Ø √’∂ ª ¿π√ ÁΔ ‘≈Ò ÂÓ≈Ó ’«‘‰≈Õ

¡‰÷ª Á∂ √»‘∂ ÎπºÒª ÁΔ Ó«‘’ Ó≈È‰Δ Âª,

“÷‡’Û ’Òª ”ÂØ∫ ‘Ø ’∂ ‹≈Ú∂ “√πÈ≈Ó” ’«‘‰≈Õ

’Á≈ √Δ ◊ºÒ «‹‘Û≈ ÒØ’ª Á∂ ÁÁ ÁΔ ‘Δ,

ÍÛ∑Á∂ È∂ ÒØ’ ‘π‰ ÚΔ ˙‘Á≈ ’Ò≈Ó ’«‘‰≈Õ

305 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

«¬‘ «’ºÁª Á≈ ÓΩ√Ó

«¬‘ «’ºÁª Á≈ ÓΩ√Ó Ô≈Ø ¡≈«¬¡≈ ‘ÀÕ

‡≈‘‰Δ ¿∞Â∂ Òº◊≈ ÎπºÒ ’∞ÓÒ≈«¬¡≈ ‘ÀÕ

Ï√≈ª ÁΔ π ºÂ ‘ ج ∂ ‹ª ¡ΩÛª ÁΔ,

ÓÈ Á≈ Í≥¤Δ ‘ π ºÂ∂ ’∞Ò≈«¬¡≈ ‘ÀÕ

“‹Δ ¡≈«¬¡ª” ˘ «Ò«÷¡≈ ‘À ‘ Ï»‘∂ Â∂,

¡≥Á È≈ ’Ø¬Δ ‹ΔÚ ‹ø È≈ √≈«¬¡≈ ‘ÀÕ

ıÏ∂ «’‘Û∂ Ú∂Ò ∂ «¬√ ÁΔ ÒØÛ Í¬∂,

¿∞‘ ª ¡Í‰∂ √ø◊ √ÒΔÏ «Ò¡≈«¬¡≈ ‘ÀÕ

√≈ÊØ∫ ª √Ì ÷πÙΔ¡ª ÓØÛ ’∂ Ó»ø‘ Â∞Δ¡ª,

√≈‚∂ ÚÒ ‘ ˆÓ ÁπÈΔ¡ª Á≈ Ë≈«¬¡≈ ‘ÀÕ

√ Ø⁄ª, √ ø√ ∂, «⁄ øÂ≈Úª ˆÓ Ø‡Δ Á≈,

«¬‘Ø ¡‹Ø’Δ «˜øÁ◊Δ Á≈ √Ó≈«¬¡≈ ‘ÀÕ

Ë π ºÍª Á∂ «Ú⁄ ’øÏÁ∂ «ÎÁ∂ ‘ª Ô≈Ø,

¤ªÚª √≈˘ ÎÛ ’∂ √π º’‰∂ Í≈«¬¡≈ ‘ÀÕ

‘≈Δ √≈Δ Á∂ «‘º√∂ È≈ ¡≈«¬¡≈ ¿∞‘,

Ò«‘ª È∂ ‹Ø √≈˘ ◊Δ √π‰≈«¬¡≈ ‘ÀÕ

ÓÀ ∫ ª ¡≈͉∂ √≈¬∂ «Íμ¤∂ ̇’ «‘ª,

ÓÀȱ ø ÒºÌÁ≈ «ÎÁ≈ Ó∂≈ √≈«¬¡≈ ‘ÀÕ

˙‘È∂ «˜øÁ◊Δ ‹ΔÚΔ ˙‘È∂ ‘Δ Ó≈‰Δ,

«‹√ È∂ ¡Í‰≈ ‘ «¬’ ÏØÒ «Ú¡≈«‘¡≈ ‘ÀÕ

«˜øÁ◊Δ ‹Δ’ √ºŒ«Á¡≈ Ô≈ ÁπÍ«‘ª ˘,

ÓΩ «¬Ú∂∫ «‹™ ≈ÂΔ∫ ˙√ ÏπÒ≈«¬¡≈ ‘ÀÕ

306 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

π÷ ÏÁÒÁ∂ «‘øÁ∂ È∂

π÷ ÏÁÒÁ∂ «‘øÁ∂ È∂ Á«¡≈Úª Á∂Õ

≈‘ È≈ ‘πøÁ∂ «ÈÙ«⁄ ÙØ÷ ‘Ú≈Úª Á∂Õ

πº÷ ¿∞È∑ª ÁΔ «’√Ó ¿∞μÂ∂ ‘º√Á∂ È∂,

Ï À· ∂ È ∂ ‹ Ø Ò Ø’ ÌØ√ ∂ ¤ªÚª Á∂Õ

«¬’ «ÁÈ «¬‘ Ó≥fiË≈ ”⁄ ‚ØÏ≈ Á∂∫Á∂ È∂,

‘πøÁ∂ È∂ ‹Ø Ó≈‰ Í≈¬Δ¡ª Ϫ‘Úª Á∂Õ

˙‘Ȫ Ô≈Ø Í≈‰Δ ÓπÛ È≈ Ó≥«◊¡≈ ‘À,

˜ıÓΔ «‹‘Û∂ Í≥¤Δ ‘؉∂ «È◊≈‘Úª Á∂Õ

ÓπμÁ Ï≈‘Á ‘Δ ’Ø¬Δ ’Ø«¬Ò ’±’ √π‰∂,

⁄≈-⁄πÎ ∂ ∂ Ù Ø-Ù≈Ï∂ ’ªÚª Á∂Õ

’ºÒ∑ ¡≈◊» È∂ ÒØ’ª Ï≈∂ «¬øfi «’‘≈-

““‘º’Ø «‹ºË ⁄≈‘Ø Úº◊ «¬‘ ◊ªÚª Á∂Õ””

¡Í‰∂ ÿ ‘Δ ‘ج∂ ¡‹ÈÏΔ «ÎÁ∂ È∂,

⁄≈-⁄πÎ∂∂ ⁄⁄∂ Ì≈Ú∂ ∫ Ȫڪ Á∂Õ

’∞μfi ¡ÍÃΔ⁄ «⁄‘∂ √ª‘Ú∂∫ ¡≈™Á∂ È∂,

⁄∂Â∂ ‹Á ÚΔ ¡≈¿∞‰ ÍÃΔ⁄ ʪڪ Á∂Õ

¬∂Áª ÚΔ

¬∂Áª ÚΔ È≈Ò Ó∂ ∂ ‘ Ø «¬¡≈ ’Á∂ ’Á∂,

Ï«‘ ’∂ Ï‘≈ «Ú⁄ ‘ª Ø«¬¡≈ ’Á∂ ’Á∂Õ

÷ π ºÒ ∑ ∂ ’Ú≈Û º÷ ∂ ¡’√ «‹È∑ª Ò¬Δ,

¡≈¬ ∂ ª ¡≈Í Ï »‘≈ „Ø«¬¡≈ ’Á∂ ’Á∂Õ

ÓÀ ∫ ¯˜ ¡≈͉∂ ÂØ ∫ ’ΔÂΔ ‹ÁØ ∫ ’πÂ≈‘Δ,

‘ª Óπ«Á¡ª ”⁄ Ù≈«ÓÒ ‘Ø«¬¡≈ ’Á∂ ’Á∂Õ

307 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

¬ ∂Áª Á ∂ ÚΔ ¡≈¬ ∂ È ∂ ’ ∞fi ‘≈Á√∂ ‘˜»,

Ï«‘ ’Ï ¡≈Í‰Δ Â∂ Ø«¬¡≈ ’Á∂ ’Á∂ ’Á∂Õ

ÎÒ ÁΔ Âª ¡≈√ ¤º‚Ø ¤ª È≈ «‹‘ÁΔ È√ΔÏ,

ÏΔ ˙√ π º÷ Á≈ ‘ À Ï Ø«¬¡≈ ’Á∂ ’Á∂Õ

¡ÊΔ Ó ∂Δ È ∂ Ô≈ Ø «‹ ºÊ Ø ∫ ÁΔ ◊π˜ÈÀ,

Ó À ∫  ∂Ò ¿∞√ ÁÒ∑Δ‹ ∂ ⁄ Ø«¬¡≈ ’Á∂ ’Á∂Õ

‹∂ ‹Δ∫«Á¡ª È‘Δ∫ ª Ó ‹≈‰ Ï≈¡Á ª,

¡≈¬∂◊Δ Ô≈Á Ó ∂Δ ◊Ø«¬¡≈ ’Á∂ ’Á∂Õ

√»‘∂ √πı √Ú∂∂

√»‘ ∂ √ πı √Ú∂ ∂ Ô≈ Ø ’Δ ’Δ¬ ∂!

»‘ª «‘‰ ‘È∂ ∂ Ô≈ Ø ’Δ ’Δ¬ ∂!

√≈‚∂ «Ú‘Û∂ «Ú⁄∂ ÁÀ ∫ ı≈ÓØÙΔ Á≈,

Ω‰’ ¿∞‘Á∂ ÏÈ∂ ∂ Ô≈ Ø ’Δ ’Δ¬ ∂!

«’«Â™ ÚΔ ‘À ⁄≈ȉ Ș È‘Δ∫ ¡≈™Á≈,

¡≥Á Ï≈‘ ‘È∂ ∂ Ô≈ Ø ’Δ ’Δ¬ ∂!

ÓÈ Á≈ ⁄ÀÈ √Á≈ ‘Δ ´‡Á∂ «‘øÁ∂ È∂,

fi◊Û∂ Â ∂ ∂ Ó ∂ ∂ Ô≈ Ø ’Δ ’Δ¬ ∂!

ÍÏ È∑ ∂ ∂ Á≈ ‘À «√ Â∂ fi»Ò «‘≈,

’∞fi ⁄≈ȉ Á∂ ÿ∂ ∂ Ô≈ Ø ’Δ ’Δ¬∂!

Ó≈Ô±√Δ Á∂ ‹ø◊Ò «Ú⁄ ‘ª ̇’ ‘∂,

«¬’ ÁØ ‘º√Á∂ «⁄‘∂ Ô≈Ø ’Δ ’Δ¬∂!

‹ÈÂ≈ ÁΔ Ó≈Ô±√Δ ‘ Ø ÚËΔ Ô≈ Ø,

È∂Â≈ Á∂ «√ «√‘∂ Ô≈Ø ’Δ ’Δ¬∂!

308 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

Ï≈ Ó∂Δ ‘πø◊≈∂ Â∂∂

Ï≈ Ó∂Δ ‘ π ø◊≈ ∂  ∂ ∂ ‘ ؉◊∂Õ

Ș Ó ∂Δ È˜≈ ∂  ∂ ∂ ‘ ؉◊∂Õ

‘ ؉◊∂ ı≈ √≈ ∂ Á ∂ √≈ ∂ Ó ∂ ∂ ,

Î π ºÒ √≈ ∂ Á ∂ √≈ ∂  ∂ ∂ ‘ ؉◊∂Õ

‘π√È Â∂∂ Ú¯≈ ˘ ‹∂ Í«‘⁄≈«‰¡≈,

ÍΔ ∫ÿ Ó ∂Δ ‘ πÒ≈ ∂  ∂ ∂ ‘ ؉◊∂Õ

‘؉◊∂ ÍÀ Ó∂∂ ± ø ¡˜Ó≈ Ò¬Δ∫,

≈‘ ”⁄ ’ø‚∂ «÷Ò≈∂ Â∂∂ ‘؉◊∂Õ

¿∞‘ ÚΔ Ó«‘«ÎÒ ‹πÛ∂◊Δ ’Á∂ È≈ ’Á∂,

 ± ø ‘ ج ∂◊≈ «Í¡≈ ∂  ∂ ∂ ‘ ؉◊∂Õ

‹Á ÚΔ ⁄≈‘∂∫ ±ø Șª «ÓÒ≈ Á∂÷ ”ÒΔ∫,

È’Ù ÈÀ‰Δ ¿∞Â≈ ∂ Â∂ ∂ ‘ ؉◊∂Õ

Â∞ ◊¬∂ ª ÌπÒ≈ È≈ √’∂∫◊≈ ’Á∂,

¡Ù’ ÈÀ‰ª “⁄ ı≈∂ Â∂∂ ‘؉◊∂Õ

Ω‰’ª ¡≥ ˘ ÿ Ó∂∂ ¡≈¿∞‰Δ¡ª,

√≈ ∂ √ π øfl ∂ ⁄ πÏ≈ ∂  ∂ ∂ ‘ ؉◊∂Õ

«√Á’ Ó∂∂ ˘ «’‘Û≈ ‚∞Ò≈ ‹Ø √’∂,

«‹√Ó Ó∂ ∂ Â∂ ¡≈∂ Â∂ ∂ ‘؉◊∂Õ

È∂«∑¡ª √ø◊ ‹∂ ‹ø◊ ‹≈Δ ‘Δ,

⁄øÁ √ »‹ «√Â≈ ∂  ∂ ∂ ‘ ؉◊∂Õ

«‹ºÂ Òª◊≈ ‹ÓΔ∫ Í≈ ÒÚª ¡≈√Óª,

’ØÒ ‹∂’ √‘≈ ∂  ∂ ∂ ‘ ؉◊∂Õ

309 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

Í«‘Òª ‘À «¬È√≈È

Í«‘Òª ‘À «¬È√≈È ÁΔ ◊ºÒÕ

Î∂ Â∞∂ Ì◊Ú≈È ÁΔ ◊ºÒÕ

ËÂΔ ÁΔ ‹∂ ◊ºÒ È‘Δ∫ ª,

ÎØ’Δ ‘À ¡√Ó≈È ÁΔ ◊ºÒÕ

√Ì ÂØ∫ ÚºË ’∂ ‘π øÁΔ ‹≈È,

«¬√ ÂØ∫ ÚË ’∂ ¡≈È ÁΔ ◊ºÒÕ

¡’Òª Ú≈Ò∂ √«‘Ó È∂,

Úº÷Δ Í È≈Á≈È ÁΔ ◊ºÒÕ

ÓÁ «È̪Á∂ ‹Δ∫Á∂ ‹Δ¡,

’º„Δ ‘Ø¬Δ ˜Ï≈È ÁΔ ◊ºÒÕ

ÂΔ Âª ¡ÀÚ ∂ ∫ Á ØÙΔ ‘ À,

‘À√Δ ’∞ ºÒ ’Ó≈È ÁΔ ◊ºÒÕ

‘ «¬’ «⁄‘≈ «÷Û ¿∞μ«·¡≈,

‹Á ‘Ø¬Δ Ó«‘Ó≈È ÁΔ ◊ºÒÕ

«¬√ Â∑ª ‘Δ

«¬√ Â∑ª ‘Δ Ú«‘‰ Ú«‘øÁ∂ «‘‰◊∂Õ

’ø«„¡ª Á∂ È≈Ò ÷«‘øÁ∂ «‘‰◊∂Õ

ͺʪ Á≈ ’øÓ ⁄؇ª Ò≈¿∞‰Δ¡ª,

«ÁÒ «Ú⁄≈∂ ÍΔÛ √«‘øÁ∂ «‘‰◊∂Õ

«‹È∑ª ’ÁÓª ˘ «’‘≈ “ÚËÁ∂ ⁄ÒØ”,

Ó≥«˜Òª Á∂ ’ØÒ Ï«‘øÁ∂ «‘‰◊∂Õ

Ó «◊¡ª ÚΔ Ó∂Δ «Óμ‡Δ Á∂ ˜∂,

«˜øÁ◊Δ ÁΔ Ï≈ ’«‘øÁ∂ «‘‰◊∂Õ

310 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

⁄Û∑È◊∂ ‹Ø ‘Ø ¿∞μ⁄≈ ⁄Û∑È◊∂,

Ò«‘‰◊∂ ‹Ø ‘Ø Ò«‘øÁ∂ «‘‰◊∂Õ

Ó≈ȉ≈ ’Δ Ó≥«˜Òª Á∂ ‘π√È ˘,

‹Ø ÍÛ≈ «¬’Ø Â∂ «‘øÁ∂ «‘‰◊∂Õ

⁄≈ȉ≈ Á∂ ¡≈Ù’ª Á≈ ◊Δ √π‰Õ

’≈Òıª Á∂ Ú◊ Âz«‘øÁ∂ «‘‰◊∂Õ

¡√Δ∫ ª

¡√Δ∫ ª Óπ‘ºÏ ”⁄ Óπ º’Á∂ ‘∂Õ

«‹◊ √≈ÛÁ∂ ı »È √ π º’Á∂ ‘ ∂Õ

ÓÁ ÓΩ ˘ Ó » ø‘ Â∂ Ú ø◊≈Á∂,

√Á≈ ’≈«¬ ’øÏÁ∂ Â∂ ´μ’Á∂ ‘∂Õ

«Ï-¡‰÷∂ «Ï-ˆÀ ÁΔ ◊ºÒ È≈ ’Ø,

ÓÁ ª ÓÀÁ≈Ȫ ”⁄ Ïπ º’Á∂ ‘∂Õ

¡√ª ¿∞Ó Ì ’øÓ ’ΔÂ≈ «¬‘Ø,

«’ «‚º◊∂ ¿∞·ªÁ∂ Â∂ ⁄π º’Á∂ ‘∂Õ

¡˜Ò ÂØ∫ ‘Δ ¡≈Ù’ È∂ √»ÒΔ ⁄Û∑∂,

√Á≈ √ ∂Ò ∂ ‘ ºÊª ”⁄ ·∞ º’Á∂ ‘ ∂Õ

Ó≥«˜Ò ª ‘º√ ’∂ ÏπÒªÁΔ ‘Δ,

¡√Δ∫ ‘Δ «ÈÙ≈È∂ ÂØ∫ ¿∞μ’Á∂ ‘∂Õ

¡√Δ∫ Â≈˜Á≈ª ˘ ’Δ ‹≈‰Á∂,

ÁÒ∑Δ‹ ∂ ◊ΔϪ ÁΔ fi π’Á∂ ‘ ∂Õ

311 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

«ÓÒ∂ «‹√ ≈Â

«ÓÒ∂ «‹√ ≈ ‚≈„Δ ı»Ï√»Â √Δ √π‘≈‰Δ √ΔÕ

¿∞È∑ª ÚΔ ı»Ï Ó≈‰Δ √Δ ¡√ª ÚΔ ı»Ï Ó≈‰Δ √ΔÕ

¡Ë»Δ ‘À ¡‹∂ ÚΔ ¿∞‘ ¡Ë»Δ ‘Δ ‘» Ù≈«¬Á,

¿∞È∑ª Á∂ ¡≈¿∞‰ Â∂ Ô≈Ø ˆ˜Ò ÓÀ∫ ‹Ø √πÈ≈‰Δ √ΔÕ

Ò«‘ ¿∞μ·Δ ª √≈◊ ÚΔ «¬‘ ¡«‘√≈√ √Δ ‘Ø«¬¡≈,

Ó∂Δ ÚΔ ‘Ø∫Á ‘À ÓÀ∫ ª «È≈ Í≈‰Δ ‘Δ Í≈‰Δ √ΔÕ

«÷Û∂ ‹∂ π º÷ ÁΔ ⁄Ø‡Δ Âª ºÂΔ ÍΩ‰ È∂ fiπÒ√∂,

⁄πÍ≈«¬¡ª È∂ ⁄Ï≈ ÒΔÂÀ ˜≈ ‹∂ fiπ’Δ ‡≈‘‰Δ √ΔÕ

√Ó∂∫ Á∂ ◊øËÒ∂ Í≈‰Δ ‹ÁØ∫ «ÈºÂ∂ ÍÂ≈ Òº«◊¡≈,

«’‘ÛΔ √Δ ¡≈Í‰Δ „≈‰Δ «’‘ÛΔ ˆÀª ÁΔ „≈‰Δ √ΔÕ

¡√Δ∫ «’Á≈ ÂØ ∫ ‘Δ‰∂ ‘È∂∂ ¤≈‰Á∂ «ÎÁ∂,

¡√≈‚∂ ÏØÒ ’«ÚÂ≈ È∂ ¿∞È∑ª Á∂ ÏØÒ Ï≈‰Δ √ΔÕ

fiπ’≈«¬¡ª ÚΔ È‘Δ∫ fiπ«’¡≈ “’ßÚÒ” fiπ’Á≈ «’Ú∂∫ Ô≈Ø,

¿∞‘ÁΔ ¡≈Á ª ¿∞‘ÁΔ √Δ ¿∞‘Á∂ ‘Δ È≈Ò ‹≈‰Δ √ΔÕ

÷πºÒ∑∂ «Ú⁄≈

÷π ºÒ∑ ∂ «Ú⁄≈ Úª◊ ÷π ºÒ∑Δ «’Â≈Ï «ÁÈÕ

√π º⁄ ∂ «Ó∂ ¡ÓÒ Á≈ √≈’≈ ı≈Ï «ÁÈÕ

≈ÂΔ∫ ÓÀ∫ ’Δ ◊Ú≈«¬¡≈ ÷º«‡¡≈ ÓÀ∫ ≈ ’Δ,

Ô≈Ø ‘∂’ ÍÒ Á≈ º÷Á≈ «‘√≈Ï «ÁÈÕ

«¬‘ ÷»‘ ÁΔ¡ª È∂ «‡ø‚ª ⁄º’ Ò◊≈™ÁΔ¡ª,

¡≈™Á∂ Â∂ ‹ªÁ∂ «‘øÁ∂ ⁄ø◊∂ ı≈Ï «ÁÈÕ

Óº«√¡≈ ÁΔ ≈ ¿π√ ÁΔ¡ª πÒ¯ª Á≈ ‘Δ «÷Ò≈,

¿∞√Á∂ ‘Δ »Í Ú◊≈ √π º⁄≈ ÙÏ≈Ï «ÁÈÕ

312 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

«‹√ ≈ Á∂ ‘È∂ ∂ »‘ª Á≈ ‘À «ÓÒÈ,

¿∞√ ≈ ÁΔ ¡Á≈ ˘ ’Á≈ ¡Á≈Ï «ÁÈÕ

‹Ø Ú√Ò Ï≈fi ÏΔÂ∂ ¿∞‘ ≈Â, È’ ‘À,

‹Ø ÁΔÁ Ï≈fi ÏΔÂ∂ ¿∞‘ «ÁÈ ¡˜≈Ï «ÁÈÕ

ÓπºÁÂ, ‘Ø¬Δ «’ „«Ò¡≈ ‘À ≈ Á≈ Í«‘,

‹≈◊Ø ‹È≈Ï ‹≈◊Ø ⁄«Û∑¡≈ ‹È≈Ï «ÁÈÕ

¡ßÏ√

«‹√ ˘ ÚΔ «Á÷Ò≈¬ΔÁ≈ ˛ ¡ßÏ√Õ

Ï‘πÂ≈ ’πfi ¤πÍ≈¬Δ Á≈ ˛ ¡ßÏ√Õ

√≈Ï ÚΔ, ’πfi „æ’∂ ÚΔ Â∂ ◊≈«¬Ï ÚΔ,

‘ «¬’ ◊∂‡ «Ú÷≈¬ΔÁ≈ ˛ ¡ßÏ√Õ

„ØÒ √π‘≈‰∂ Òæ◊Á∂ È∂ √Ì Á±Ø∫ ‘Δ,

Òæ◊Á≈ ÍÂ≈ √⁄≈¬Δ Á≈ ˛ ¡ßÏ√Õ

“‹æ«Ò∑¡ª Ú≈Ò≈ Ï≈◊” Ù‘ΔÁª Á∂ √ÈÓπ÷,

‘ Ø √«Ó ßÁ ∂ ‹≈¬ΔÁ≈ ˛ ¡ßÏ√Õ

ÌØÒ∂͉ Á≈ ’ßÓ È‘Δ∫ È≈ ÙË≈ Á≈,

Ï‘πÂ≈ ’ßÓ ⁄Â≈¬ΔÁ≈ ˛ ¡ßÏ√Õ

ÁØ√ «Óæ «Î ÚΔ ÁÁ Úø‚≈ ‹ªÁ∂,

Í È≈ Ì≈¬Δ, Ì≈¬Δ Á≈ ˛ ¡ßÏ√Õ

̺πÒ ‹≈¬Δ¬∂ ª ≈‘ È≈ ’Ø¬Δ Áæ√Á≈ ˛,

≈‘ Íπæ¤ ’∂ ͤÂ≈¬Δ Á≈ ˛ ¡ßÏ√Õ

ÓÂÒÏ ‘ØÚ∂ ¡æ÷ «ÓÒ≈¬ΔÁΔ, È‘Δ∫ ª,

Ș Ì㭦 ¶ÿ ‹≈¬ΔÁ≈ ˛ ¡ßÏ√Õ

¡≈͉∂ ؉∂ Ë؉∂ ÂØ∫ ‘Δ «Ú‘Ò È‘Δ∫,

«’‘Û≈ ÍΔÛ Í≈¬ΔÁ≈ ˛ ¡ßÏ√Õ

313 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

¿π‘ ¡æ◊Ø∫ ÁΔ ‘æ√ ’∂ «‡⁄’ ˛ ’Á≈,

«‹√ ˘ ÁÁ √π‰≈¬ΔÁ≈ ˛ ¡ßÏ√Õ

˙‘Δ Íæ’≈ ÁπÙÓ‰ ‘Ø ’∂ «ÈæÂÁ≈,

«‹√ ˘ Ô≈ ω≈¬Δ Á≈ ˛ ¡ßÏ√Õ

Ù≈ÓΔ∫ ‹∂ ÿ √‘Δ √Ò≈Ó ¡≈ ‹≈¬Δ¬∂,

Òæ÷ Òæ÷ Ùπ’ ÓÈ≈¬Δ Á≈ ˛ ¡ßÏ√Õ

‘π‰ È≈ Í«‘Ò∂ «‹‘Δ¡ª ◊æÒª ‘Δ¡ª È∂,

‘π‰ ª Ú’Â ‡Í≈¬ΔÁ≈ ˛ ¡ßÏ√Õ

ËÓ √Ê≈Ȫ ÂØ ∫ ÚΔ Ï‘π ·∂’∂ È∂,

ÁØ∫‘Ú∂∫ ʪ ‹≈ ¡≈¬Δ Á≈ ˛ ¡ßÏ√Õ

¡≈͉≈ ¡≈Í √ßÌ≈Ò ’∂ ÂπÈ≈ ÍÀ∫Á≈ ˛,

È‘Δ∫ ª «÷æÒ ‹≈¬ΔÁ≈ ˛ ¡ßÏ√Õ

’ ’ ◊æÒª Ô≈Á Íπ≈‰∂ Ú∂Ò∂ ˘,

ÓπÛ ÓπÛ ’∂ Áπ‘≈¬ΔÁ≈ ˛ ¡ßÏ√Õ

ÓÀ∫ ª Ï∂�-ıÏ √Δ

‹≈ «‘≈ ‹Ø √∞È∂‘≈ ÏÙ Á∂ «◊¡≈Õ

«¬’ ÈÚª ‘Δ √Δ È∞’Â≈-Ș Á∂ «◊¡≈Õ

ÓÀ∫ ª Ï∂-ıÏ √Δ ‘Ø∫Á ¡Í‰Δ ÂØ∫ ‘Δ,

Í ’Ø¬Δ Ï∂-ıÏ √Δ ıÏ Á∂ «◊¡≈Õ

ÓÀÊØ∫ ¡‰«◊‰Â ¡º÷ È∂ «Ò÷ ‘Ø ◊¬∂,

¿∞‘ ª ‹ªÁ≈ √Δ «¬º’Ø ¡º÷ Á∂ «◊¡≈Õ

ÓÀ∫ ª ⁄≈«‘¡≈ √Δ ¿∞‚‰≈ «‹‘Á∂ Úª◊ª,

¿∞√ Í«øÁ∂ Á∂ ‘Δ Í ’ Á∂ «◊¡≈Õ

¡≈Í Î∞ºÒª ÂØ∫ ͺÒ≈ Ï⁄≈¿∞∫Á≈ «‘≈,

’ø«‚¡ª Á≈ Ó∂∂ «√ ¤Â Á∂ «◊¡≈Õ

314 / ’«‘ «‘≈ ‘ª ˜Ò ÓÀ∫

‘ Ò¯˜ Ó∂≈ ‘∞ øÁ≈ ’‘≈‰Δ «◊¡≈,

÷Ω∂ ’Δ √Δ «¬È∑ª ˘ ¡√ Á∂ «◊¡≈Õ

‹Ø È≈ √∞«‰¡≈ √Δ È≈ Á∂«÷¡≈ √Δ ’Á∂,

‹Ø È≈ √Δ √Ø«⁄¡≈ ¿∞‘ ‘Ù Á∂ «◊¡≈Õ

√ Ø«⁄¡≈ √Δ ¡ÒØ⁄’ «ÈÂ≈≈ ’±,

‹ªÁ≈ ¿∞‘ ÚΔ ¡◊ Â∂ Ó◊ Á∂ «◊¡≈Õ

‘∞‰ ª ’È≈ «ÈÂ≈≈ ‘À ÒØ’ª “’øÚÒ”

Ï≈ ÒøÏΔ ¿∞‘ ’ Ó∞ıÂ√ Á∂ «◊¡≈Õ

-√Ó≈ÍÂ-