1E Y L Ü L

EYLÜL

2 M E H M E T R A U F

YA­YIN­NO:­519

EYLÜL

Mehmet­Rauf

©­Bil­ge­Kül­tür­Sa­nat­Ya­yın­Da­ğı­tım­San.­ve­Tic.­Ltd.­Şti.

Ser­ti­fi­ka­No:­16228

1.­Ba­sım:­Eylül­2012

7.­Ba­sım:­Ekim­2017

ISBN:­978­-­605­-­5261­-­19­-­1

Genel­Ya­yın­Yö­net­me­ni:­Ahmet Nuri Yüksel

Kapak:­Kenan Özcan

Sayfa­Düzeni:­Nurel Naycı

Bas­kı:­Zafer MatbaasıMaltepe Mah. Litros Yolu Fatih Sanayi Sitesi No: 12/117 Top ka pı / İstanbul

Tel: (0212) 612 24 31

Kapak­Baskı:­Azra Matbaacılık

Cilt:­Zafer Ciltevi

BİL­GE­KÜL­TÜR­SA­NATNu­ru­os­ma­ni­ye­Cad.­Kar­deş­ler­Han­No:­1­Kat:­1­­­34110­Ca­ğa­loğ­lu­/­İstanbul

Tel:­(0212)­520­72­53­(Pbx)­­­Faks:­(0212)­511­47­74

bil­ge@bil­ge­ya­yin­ci­lik.com­­­www.bil­ge­ya­yin­ci­lik.com

3E Y L Ü L

EYLÜL

–sadeleştirilmiş­tam­metin–

Mehmet­Rauf

Sadeleştiren

Osman­Sevim

PANTONE©

2738 CPANTONE©

7682 CPANTONE©

159 C

4 M E H M E T R A U F

5E Y L Ü L

SUNUŞ

Mehmet­Rauf­Servet-i­Fünun­topluluğuna­giren­ilk­yazar-lardandır.­Servet-i Fünun­dergisinde­yazdığı­“Bizde­Roman”­başlıklı­makalesinde­“Roman­hayatın­kendisidir.­Yalnızca­aşk,­ihtiras,­şiir­ve­musiki­değildir.­Romancı­eserine­insanlığı­koy-malıdır.”­ diyerek­ ­ sadece­ aşk­ konusuna­ yer­ veren­ yazarları­eleştirir,­fakat­Eylül’de­kendisi­de­bunun­pek­dışına­çıkamaz.

Süreyya­ Bey­ ve­ Suad­ Hanım­ beş­ yıldan­ beri­ evlidir.­Süreyya’nın­ arkadaşı­ Necib,­ aile­ dostlarıdır.­ Necib­ Suad’a­çok­ değer­ vermektedir.­ Bu­ değer­ veriş­ zamanla­ aşka­ dönü-şür.­Bu­aşk­karşılıksız­değildir.­Ancak­her­ikisi­de­Süreyya’ya­ihanet­edebilecek­yaradılışta­değillerdir.­Necib’in­Suad’a­duy-duğu­bu­aşk­zamanla­şiddetlenir.­Necib’in­Süreyya’nın­karısı-na­kötü­gözle­bakmaması­gerekmektedir.­Necib­bu­durumda­kurtuluşu­kaçmakta­bulur.­Kaçarken,­Suat’ın­eldiveninin­te-kini­bir­hatıra­olarak­götürmekten­kendini­alamaz.­Bu­eldiven­Necib’le­Suad’ın­birbirlerine­aşklarının­itirafı­olur.

1900­ yılında­ Servet-i Fünun­ dergisinde­ tefrika­ edile-rek­yayımlanan­Eylül,­psikolojik­roman­türünün­ilk­örneği-dir.­Romanda­şahıs­kadrosu­dar­tutulmuş­ve­bu­sayede­ro-man­kahramanlarının­psikolojik­tahlilleri­daha­geniş­yapı-labilmiştir.­Suad,­Süreyya,­Necib­hepsi­de­Batılı­hayat­tarzı-nı­benimsemiş,­müziği­seven,­aşırı­hassas,­aşk­için­yaşayan­ve­çalışmayan­kişilerdir.­Olay­örgüsü­çok­basittir.­Romanda­

6 M E H M E T R A U F

tasvirler­yapılmak­yerine­çevrenin­kahramanlar­üzerindeki­etkisi­işlenmiştir.­

Eser­aşk,­şiir­ve­musiki­üzerine­kurulmuştur.­Romanda­aşktan­başka­musiki­konusu,­özellikle­klasik­Batı­müziği,­çal-gı­olarak­da­piyano­ön­planda­yer­alır.­Necib­ile­Suad’ın­bir-birine­yakınlaşmasında­musikinin­rolü­oldukça­fazladır.

Gönlünü­bir­arkadaşının­karısına­kaptıran­erkekle­koca-sının­arkadaşını­seven­bir­kadın;­vicdanlarını­kirletmeden­bir­aşk­ yaşarlar.­ Halit­ Ziya­ Uşaklıgil’in­ Aşk-ı Memnu­ romanın-da­olduğu­gibi­Eylül’de­de­yasak­aşk­konusu­işlenmiştir.­Fa-kat­Mehmet­Rauf­bu­aşka­biraz­da­hoşgörüyle­bakmış,­onların­aşklarını­kirletmemiştir­diyebiliriz.

Servet-i­Fünun­dönemi­yazarları­ağır­bir­dille­eserler­ka-leme­almışlardır.­Mehmet­Rauf’un­dili­o­kadar­ağır­değildir.­Buna­rağmen­günümüz­okuyucusunun­eseri­rahat­okuması­için­sadeleşme­yapılma­gereği­duyulmuştur.­

Türk­ roman­ tarihinde­ önemli­ bir­ yeri­ olan­Eylül’ün­ bu­şekilde­ yayımlanmasıyla­ çok­ sayıda­ okuyucu­ tarafından­okunma­ve­beğenilme­şansı­bulacağını­ümit­etmekteyim.

Osman­Sevim

7E Y L Ü L

Halit Ziya’ya

İlk eserim son üstadıma...

8 M E H M E T R A U F

9E Y L Ü L

1

Salonda­bahçedekilerin­kahkahaları­işitilebiliyordu.Süreyya­canı­sıkılanlara­mahsus­bir­tahammülsüzlükle,­

“Çılgın­kız!”­diye­söylendi.Balkona­açılan­büyük­kapıdan­parmaklığa­dayanmış­dı-

şarıya­baktığı­görülen­karısına­dönüp,­“Lakin­bu­gece­hava­ne­güzel!”­dedi.­Bu­nisan­gününün­saat­on­birde1­başlayan­yağ-muru­yarım­saat­sonra­dinmiş,­nemli­bir­yeşilliğin­üstünde­şimdi­altınlı­incileriyle­lacivert­bir­sema­titriyordu;­topraktan,­ağaçlardan­yayılan­nemli­esinti­her­şeyin­içine­işliyordu.

Genç­kadın­pencerenin­kenarına­dayanarak­bir­iki­uzun­nefes­ aldı,­ her­ nefes­ aldıkça­ hayatı­ artıyormuş­ gibi­ oh­ çe-kiyordu.­ Sonra­ hâlâ­ sigarasının­ dumanlarına­ bulanmış,­kıştan­ kurtulamayan­ bir­ tepe­ gibi­ karanlık­ ve­ gamlı­ duran­Süreyya’ya­doğru­gelerek­elinden­tuttu,­kaldırmak­istedi:

–­Hava­bu­kadar­güzelken­burada­somurtup­oturmak­ge-zip­eğlenenlere­haksız­yere­kızmaktan­daha­mı­iyidir?­Haydi,­biz­de­çıkalım…

Süreyya’nın­bu­gece­canı­pek­sıkılıyordu,­“adam­bırak!”­de-di.­ Babasına­ dargınlığını­ bütün­ köye­ yayıyordu;­ yazlığa­ çıka-cakları­zaman­o­kadar­ısrar­etmiş,­fakat­bu­sefer­de­sahil­bir­ye-re­gitmeye­babasını­razı­edememişti.­Büyük­babalarının­vak-tiyle­gelip­nasıl­budala­bir­hesap­ile­“şu­taş­ocağında”­yaptırdığı­

1­ O­devirde­kullanılan­alaturka­saat,­güneşin­batışını­12­kabul­eden­ve­buna­göre­ayarlanmış­olan­saat­sistemidir.

10 M E H M E T R A U F

bu­köşk­onları­her­sene­başka­yere­gitmekten­menediyordu.­Bütün­kışın­o­Boğaziçi’ni­görürken­yine­koşup­geldikleri­“şu­çöplük”­çocukluğundan­beri­yaşaya­yaşaya­usandığı­bu­ıssız­çöl­onu­artık­çıkıp­gezmekten­menedecek­kadar­bıktırmıştı!­Babasına­karşı­bir­şey­yapamamasının­intikamını­almak­iste-yerek­hırsını­başkalarından­çıkarıyor,­buradaki­hayatın­aley-hinde­bulunmak­için­her­şey­kendisine­bir­vesile­oluyordu.­Bunun­için­her­günkü­hayatında­genellikle­şen­olan­Süreyya­buraya­taşındıkları­on­günden­beri­hemen­daima­sisli,­taşkın,­hatta­o­kadar­sevdiği­karısı­Suad’a­karşı­bile­hemen­hiçbir­se-bep­olmayarak­haksız­davranıyordu.

Suad’ın­ kendi­ kolunu­ tutan­ elinden­ çekip­ yanı­ başına­oturarak­ve­kendisine­dargın­olmadığı­için­tebessüm­etmek­lazım­geldiğini­hatırlayarak­kaçamak,­nursuz­bir­tebessüm-le,­ “Şimdi­ hep­ çamur­ oluruz;­ toprak­ toprak­ değil­ ki…­ İki­dakika­yağmur­yağdı­mı­haddin­varsa­yürü!­Bastığın­yerden­ayağın­bir­okka­çamurla­beraber­kalkar…”­dedi.

Genç­kadın,­beş­senelik­derin­bir­yakınlığın­verdiği­etki-leyici­bakışla­pek­iyi­fark­ettiği­bu­neşesizliğin­azalması­için­artık­yeterli­olamadığına­üzülür­gibi­acıklı­bir­sesle­sordu:

–­Pek­sıkılıyorsun­galiba?–­Evet,­sorma…­Patlıyorum…­Burası­zaten­yaşanılacak­

bir­yer­mi?­Allah’ın­kırı…­Hele­bu­yemekten­sonraki­saatler…­Sabahleyin­yemeğe­kadar,­akşamüstü…­Kısacası­her­zaman­insan­boğuluyor…­Herkes­böyle­birer­köşede­eziliyor…­Ken-dimi­bostan­kuyusunda­zannediyorum.

Suad,­kaşlarında­endişeli­bir­kıvrımla,­gözleri­daha­faz-la­karararak­kaç­senedir­bu­aynı­yerde,­aynı­hayatta­şikâyet­için­ hiçbir­ hâl­ görülmeden­ geçirilmiş­ mesut­ günleri­ düşü-nerek­sükût­ediyordu,­bir­aralık,­“Önceden­hiç­böyle­söyle-miyordun!”­demek­istedi.­Fakat­neye­yarayacaktı?­Ufak­bir­mazeret,­adi­bir­sebeple­geçiştirilmeyecek­miydi?­“Bari­sen­

11E Y L Ü L

git,­oralarda­kal,­biraz­eğlenirsin!”­diyecek­oluyordum,­fakat­beş­senedir­beraber­bulunmaya­bulunmaya,­her­şeyini­be-raber­yapmaya­o­kadar­alışmışlardı­ki­kocasına­karşı­kalbin-deki­derin­bağlılığın­sevkiyle­fedakârlığa­razı­olup­söylese­bi-le­onun­bunu­fark­ederek,­gücendiğini­görerek­daha­rahat-sız­ olacağını,­ yine­ yeminlerin­ başlayacağını,­ hiçbir­ şey­ de-ğişmeyerek­ sade­ meselenin­ görünen­ yanlarıyla­ uğraşılmış­olacağını­düşünüyordu.­Çünkü­asıl­kabahatin­köşkte­olma-dığını­hissediyordu;­kabahat­şu­sebebini­düşününce­kalbi-ni­sızlatan­can­sıkıntısında­ne­kadar­aşk­ve­bağlılık­ile­geçer-se­geçsin­beş­senelik­hayatın­yıprattığı­kalplerde,­bu­kalple-rin,­insan­kalbinin­eskimeye­olan­kabiliyetindeydi.­Ve­o­ka-dın,­o­acı­düşünce­ile­başını­eğip­susarken­Süreyya­söyleni-yor,­ şikâyet­ ediyordu.­ Belki­ ellinci­ defa­ olarak,­ “Ah­ büyük-babalarımız!”­diyordu;­anlaşılmaz­hesaplarla­bu­cehennem­köşelerinde­ bağ­ yapıp­ gelip­ kapanacaklarına­ ne­ olurdu­ şu­İstanbul’u­İstanbul­eden­güzel­yerlere­gitselerdi…­Sonra­bir­babanın­budalalığı­bütün­aileye­irsi­bir­hastalık­oluyor;­bü-tün­ torunlar­gelip­onlar­gibi­bu­köşelerde­çile­doldurmaya­mecbur­ oluyorlar…­ Bağ,­ üzüm…­ İşte­ filoksera2­ da­ hepsini­berbat­etti­ya…­Yer,­yer­değil­ki…­Bak­babam­elindeki­avu-cundakini­sarf­etsin­bu­veba­hastalığına­karşı­koyabilir­mi?

Sonra­birdenbire­köpürerek:–­Ah­bu­çöl!­dedi;­şimdi­farz­et­ki­Boğaziçi’nde­yahut­me-

sela­Adalar’dayız…­Deniz­yok­mu­deniz?­En­sıcak­havalarda­insana­can­verir.­Serin…­Mavi…­Hoş…­Hâlbuki­burada­poy-raz­ çıkacak­ diye­ ta­ sekizi­ dokuzu­ beklemeli…­ Duman,­ du-man…­Külhan3­gibi…­Sonra­manzaranın­dar­sınırı,­tek­renk-liği…­Düşün­Suad:­Bir­sandalımız­olurdu.­Sabahları­erken,­yahut­ akşamları­ geç­ vakit­ sen­ şemsiyeni­ kapardın,­ ben­

2­ filoksera:­Asma­kütüklerini­sarıp­bozan­böcek­ve­bunun­yaptığı­hastalık.3­ külhan:­ Hamamlarda­ döşeme­ altında­ bulunan­ ve­ ısınmayı­ sağlayan­

büyük­ocak.

12 M E H M E T R A U F

küreklere­sarılırdım…­Mehtap­olsun­olmasın­oranın­gecele-ri­ne­güzeldir!

Süreyya­söylerken­hayaliyle­kendini­kaybediyor,­gerçek-ten­orada,­denizde­ imiş­gibi­hissederek­ tarif­ediyordu.­Ko-casının­yerine­düşünen­Suad,­“Lakin­mademki­bu­mümkün­değil!”­demek­istedi.­Fakat­yine­kendini­menetti;­kocasının­şu­açıldığı­sırada­bu­söz,­kanatlarını­tutmak­gibi­olacak,­faz-la­olarak­bu­imkânsızlık­düşüncesi­onu­yeniden­kızdıracaktı.­Bunu­Süreyya’nın­kendisi­söyledi:

–­Fakat­işte­mümkün­olmuyor,­babam­razı­değil…­Çün-kü…­çünkü­istemiyor,­sevmiyor;­hepsi­işte­ondan.­Eğer­o­is-tese­biz­mesut­olacağız…­Bak,­saadetimize­ne­kadar­önem-siz­bir­engel­var…

Sonra­elini­kaldırıp­görünmeyen­bir­düşmanı­tehdit­eder­gibi­“Ah­para!”­diye­söylendi.

Hiç­olmazsa­elli­lira­lazımdı.­“Elli­lira.”­diyor,­sonra­üzü-lerek,­ “Ve­ bunu­ bulmanın­ imkânı­ yok…”­ diye­ köpürüyor-du:­“İmkânı­yok,­elli­lira­bulmak­mümkün­değil…­Yoksa­ben­şimdiye­kadar­seni­bin­kere­kapıp­götürürdüm!”

Suad,­“Ah­ne­iyi­olurdu…”­diye­sevindi.Süreyya­başını­çevirip­karısının­sevinçle­parlayan­siyah­

gözlerine­bakarak­devam­etti:–­ Ne­ mesut­ olurduk,­ ne­ mesut­ olurduk…­ Hem­ asıl­ se-

nin­için,­vallahi­bütün­senin­için­istiyorum…­Sen­söylemi-yorsun,­fakat­ben­fark­ediyorum­ki­gelip­burada­kapanmak­seni­fena­ediyor,­bir­kere­havasızlık…­Sıkıntı…­Biz­papaz­de-ğiliz­ki­bu­manastırda­yaşayalım…

Hayat­ kalabalık,­ güzel­ hava­ içinde­ olur.­ Kalabalık­ için-de­yalnız­yaşamak,­kalabalık­içinde­gezip­beraber­bir­köşe-ye­kaçmak­işte­asıl­zevk­budur.­İnsan­kalpleri­birbirine­bağ-layan­bu­bağları­o­zaman­anlar.­Ben­seni­ne­kadar­sevdiği-mi­başka­kadınları­gördüğüm­zaman­anlıyorum.­Bazen­rast­

13E Y L Ü L

gelip­hatta­senden­güzel­bulduğum­kadınlara­bakıyorum­da­kendi­ kendime­ hiçbirisini­ senin­ kadar,­ senin­ gibi­ seveme-yeceğime­ yemin­ ediyorum.­ Sende­ bir­ şey­ var,­ öyle­ bir­ şey­ki­ hiçbirinde­ rast­ gelmiyorum…­ Öyle­ bir­ şey­ ki­ işte­ bütün­endişelerim­senin­yanında­yok­oluyor.­Ruhuma­bir­şifa,­bir­sükûn­geliyor!­Dudaklarını­gözlerime­dokundurmaktan­me-sut­olarak­kaldığını­hissediyorum.­Özellikle­şimdi­bana­öyle­geliyor­ki­ben­dünyada­senden­başka­hangi­kadını­alsaydım­hiçbirisiyle­senin­gibi­olamayacaktım;­senin­gibi­böyle­sami-mi,­ruhuma­kadar,­böyle­canıma­kadar­samimi…

Böyle­ söylerken­ hemen­ dudaklarının­ yanında­ Suad’ın­gözlerini­öpüyor,­elindeki­elini­kaldırıp­dudaklarından­ayır-mıyordu.­ Suad­ kocasının­ sözlerini­ dinleyerek­ susuyordu.­Süreyya­ bu­ elin­ ipek­ dokusunu­ uzun­ uzun­ koklayarak­ bir­inilti­hâlinde:

–­Ah­Suad,­dedi,­sen­de­olmasaydın…Genç­kadının­mesut­ve­sessizce­sorar­gibi­bakan­gözle-

rine­girerek­kalbinden­kopan­bir­samimiyet­sesiyle,­“Sen­de­olmasaydın­ölürdüm­Suad…”­dedi,­sesinde­bir­hüzün­ürpe-rişi­vardı.

Suad,­sessiz­ve­coşkun­duruyordu.­Kocasının­bu­coşkun­zamanlarında­ o­ daima­ sessiz­ kalır,­ söylemek­ istediklerini­böyle­söyleyemediğinden­birdenbire­taşan­kocasının­boynu-na­sarılmak­arzusuyla­boğularak,­bütün­bağlılık­ateşlerini­an-cak­sessizlikle­hapsederek­ezilirdi;­ve­hâlâ­böyle­yeni­bir­ge-lin­gibi­kızarıp­hislerini­ne­bir­sözle,­ne­bir­tavırla­göstereme-diği­zamanlar­olurdu.­Heyecan­ile­asıl­ruhundan­çıkan­hay-kırışları­hazmederdi;­böyle­kalbinin­daha­fazla­hararetle­ko-casına­bağlayarak­ruhu­ona­karşı­böyle­zamanlarda,­kayala-rı­parçalayıcı­bir­çağlayan­coşkunluğu­ile­hücum­ederdi.­Şim-di­yine­kendi­kendine­itiraf­ediyordu­ki­bu­anda­Süreyya­için­hayatını­ isteseler­ mesut­ olarak­ verirdi.­ Beş­ senedir­ kendini­

14 M E H M E T R A U F

ne­mutlu­ettiğini,­bir­erkek­namına­ne­büyük­fedakârlıklarla­hiç­başka­kocalara­benzemeyerek­nasıl­yalnızca­kendini­sev-diğini,­bütün­muamelelerine,­bütün­tavırlarına­kendisi­için­nasıl­bir­şefkat,­nasıl­bir­yumuşaklık­vererek­yaşadığını­pek­güzel­fark­ediyordu.

Çocukluk­hayatı­anasıyla­babasının­geçimsizlikleri­için-de­ kahırlı­ geçtiği­ için,­ her­ türlü­ düşüncesinden­ üstün­ bul-duğu­bu­karı­koca­hayatı­onu­ebedî­minnettar­etmişti.­Sözle­o­ kadar­ ilişkisi­ olmayanlara­ ait­ içlilik­ sayesinde­ yürüttüğü­ince,­ derin­ düşünceleri­ ile­ bu­ münasebetin­ ne­ gibi­ şeyler-le­ilgili­olduğunu­fark­etmiyor­değildi;­bilhassa­gittikçe­eski­ateşin­ azaldığını,­ eski­ hararetin­ her­ gün­ biraz­ daha­ ılımlı-ğa­döndüğünü­görüyor,­ inceleyen­ince­bakışlarıyla­hepsini­hissediyordu.­Fakat­aralarında­bir­şey­hiç­azalmıyor,­daima­artıyordu­ki­o­da­samimiyet­idi.­Kocasının­samimiyetinden­hiçbir­zaman­şüphe­etmek­ ihtimali­yoktu;­her­gün­bir­gün­evvel­yine­şüphe­etmediği­samimiyeti­daha­çoğalmış­görü-yordu.­ O­ derece­ ki,­ evlendiklerinden­ bir­ sene­ sonrayı­ şim-di­ düşündükçe­ o­ zaman­ birbirlerine­ bağlılıklarını­ doğrula-mak­için­pek­kâfi,­pek­sağlam­gördüğü­samimiyet­derecesi­bugünküne­ nispeten­ hiç­ idi.­ Bugün,­ “O­ zaman­ nasıl­ emin­olmuşum?”­ diyeceği­ geliyordu.­ O­ zamanın­ ateşi­ ve­ özlemi­bugün­dağılmışsa­da­kendisi­ tedbirli­ve­düşünen­bir­kadın­olduğundan­bugünkü­samimiyeti­önceki­samimiyete­tercih­ederek­bu­dağılıştan­duyduğu­hüznü­defetmeye­çalışıyordu.

Süreyya­tekrar­çaresizlikten­şikâyet­ederek:–­Bak,­dedi,­bak­Suad,­elli­lira­insanı­nelerden­mahrum­

ediyor?­Sonra­biz­de­adamız­değil­mi,­karısını­mesut­etmek­için­elli­lira­bulamayan­erkek…­

Kocasını­böyle­âciz­görmek­ istemeyen­Suad­o­öyle­dü-şünmesin,­bitkin­görünmesin­diye:

15E Y L Ü L

–­Fakat­ben­seni­böyle­daha­çok­seviyorum,­dedi;­herkes­zengin­olabilir­fakat­senin­gibi­olamaz.­

Sonra­Süreyya’nın­üzüntülerini­dağıtmak­için­ilave­etti:–­Mademki­en­beni­kapıp­bir­yalıya­götüremiyorsun,­ba-

ri­ben­seni­alayım­da­balkona­olsun­çıkarayım…­Gece­o­ka-dar­güzel­ki­istifade­etmemek­cinayet­olur.­

Bu­esnada­bahçeden­gecenin­bir­köşesinden­tiz,­parlak­bir­kahkaha­daha­geldi.­Suad­pencereye­doğru­yürüyerek:

–­Bak­kız­kardeşine…­O­hiç­senin­gibi­düşünmüyor…­dedi.­Süreyya­da­balkona­çıkmıştı,­orada­bir­hasır­koltuğa­dü-

şer­gibi­oturarak:–­Yanında­Necib­mi­var?­diye­sordu.­Suad­öbür­sandalye-

den­pelerinini­almış­örtünüyordu,­gülerek­cevap­verdi:–­Galiba.–­Kocası­babamın­yanında­değil­mi?­Tuhaf­evlenme,­tu-

haf­koca,­tuhaf­kadın…­Özellikle­tuhaf­kadın…Suad­gülerek,­“Özellikle­tuhaf­koca…”­dedi,­o­zaman­bir-

birlerine­karşı­fikirlerini­savundular.Süreyya’nın­iddiasınca­her­işte­olduğu­gibi­bunda­da­ba-

basının­tedbiri­neticesi­olarak­fena­bir­evlilik­yapmış­olan­kız­kardeşi­Hacer­evlendiğinin­bu­daha­ilk­senesi­olduğu­hâlde­kocasından­soğuyarak­aralarında­aleni­ilgisizlik­hüküm­sü-rüyordu;­Fatin­her­türlü­tasavvurun­üstünde­bayağı­bir­efen-di­çıkınca­bir­kuş­gibi­şen,­biraz­ince­ve­hoppaca­olan­Hacer­için­bu­derin­nefret­uyandırmıştı.

Süreyya­tek­tük­ağaçlarla­uzayıp­ta­karşıki­dağların­eteği-ne­kadar­bağa­doğru­bakarak­tekrar­ediyordu:

–­Çılgın­kız!­Zavallı­Necib,­geldi­geleli­elinden­çekmediği­kalmadı.­Geldiğine­bin­kere­pişman­olmuştur…

Necib­ Süreyya’nın­ halasının­ oğluydu­ ki­ ara­ sıra­ köşke­misafir­gelirdi.

16 M E H M E T R A U F

Ve­Süreyya,­genç,­güzel,­zarif­Necib’i­düşünerek­enişte-si­Fatin­Bey’i­görüyor,­yağlı­imiş­gibi­parlayan­ensesi,­yüzü,­daima­bir­istifade­ümidi­ile­yan­bakan­küçük­hilekâr­gözleri,­biraz­yüksek­omuzlarını­üstünde­yemek­yerken­bir­hayvan­şekli­veren­öne­eğilmiş­büyük­başıyla­nasıl­ iğrenç­bir­sima­olduğunu­kabul­ederek­Hacer’e­hak­vermek­istiyordu.­Fatin­Bey­ötede­gayretle,­bir­işle­meşgulmüş­gibi­beyefendinin­gö-züne­girip­evde­demirbaş­olmak­için­her­şeyi­yaparken­uysal­görünür­gibi­ateşli,­titiz­Hacer’in,­Necib’i­üzüntüsüne­bir­in-tikam­vasıtası­yapmasından­ürküyordu.­Sonra­dedi­ki:

–­Yok,­bana­öyle­geliyor­ki­Fatin’in­yerinde­kim­olsa­idi­Hacer­yine­böyle­olacaktı.­Onda­hâlâ­çocukluktan­kalma­bir­afacanlık­var­ki­artık­mazeret­ falan­kabul­etmez.­Kendisini­gören­okuldan­kaçmış,­komşu­evinde­oyun­oynayan­bir­ma-halle­kızı­zanneder.­

Suad­müdafaa­etti:–­Oo,­rica­ederim­bey,­haksızlık­etme…­Hacer’i­daima­ka-

bahatli­görmeye­o­kadar­alışmışsın­ki­artık­her­ne­yapsa­fena­görüyorsun.­Hele­düşün,­zavallı­kız!­O­güldükçe­bir­şeyi­beni­tırmalıyor­gibi­geliyor.­O­zaman­Hacer’in­düğünden­evvelki­hâlini­tarif­etmeye­başladı;­genç­kızın­söylediği­ve­itiraf­ettiği­ümitlerini,­emellerini,­bütün­o­genç­kızların­kadın­oldukları­zamana­ dair­ hülyalarını­ anlatarak­ sonra­ karşısında­ birden­böyle­ kaleminde4­ otura­ otura,­ ihtiyar­ memurlar­ arasında­büyüyerek­ihtiyarlaşmış,­tembelleşmiş­bir­koca­bulunca­ne­hâle­geldiğini­gösteriyordu.

–­Şimdi­düşün,­diyordu,­farzedelim…­İşte­mesela­Necib­Bey,­ona­pekâlâ­koca­olabilirdi;­öyle­biri­ile­birleşip­otursa­idi­zanneder­misin­ki­Hacer­böyle­olurdu,­daha­doğrusu­böyle­olsa­belki­tabii­gelirdi.­Gerçi­şimdi­Hacer­evvelkinden­titiz,­

4­ kalem:­Resmî­dairelerde­yazı­işlerinin­yürütüldüğü­yer.

17E Y L Ü L

evvelkinden­ hırçındır;­ ama­ yemin­ ediyorum­ ki­ fena­ kalpli­değildir.­Sen­kardeşisin­ama­benim­kadar­bilemezsin,­kadın­kadını­daha­iyi­tanır.

Süreyya­kendi­kendine­söylenir­gibi:–­Necib,­evet­Necib­Bey­iyi­olurdu…­Hatta­annem­de­hep­

onu­ileri­sürüyordu…­Fakat­babam,­“Aile­içinde­böyle­evli-lik­ iyi­olmaz!”­dedi­gitti…­Ondan­başka­ben­de­düşündüm­ki­Necib,­kız­kardeşime­pek­uygunsa­da­fakat­kız­kardeşim­Necib’e­hiç­layık­değildir;­layık­olmak­şöyle­dursun­hatta­uy-gun­bile­değildir.­Necib’e­daha­iyi­terbiye­görmüş,­daha­ağır­başlı,­daha­ince­bir­kadın­lazımdır.­Hem­Necib­evlenmekten­ölümden­kaçar­gibi­kaçar.

Suad­gülüyordu:–­Aman­Necib­Bey­tuhaftır;­“Bence­evlenmek­ölmektir!”­

der,­durur!–­ Necib­ için­ gelip­ böyle­ bir­ bucağa­ kapanarak­ kalmak,­

baharı,­bütün­yazı­böyle­geçirmek…­Oh,­bunun­imkânı­yok-tur.­ O­ serbest­ alışmış;­ gezmeye,­ eğlenmeye­ alışmış…­ Ona­bekârlık­hayatının­cazibelerini­unutturup­kendine­bağlamak­için­ben­kadın­isterim…­Hacer­mi?­Hacer­Necib’e­kendini­bir­ay­sevdiremezdi.­Bizim­terbiye­ettiğimiz­kızdan­ne­olacak?­

Suad­yeniden­güldü:–­Aman­beyefendi­duymasın­yine­neler­söyler?..Süreyya­omuzlarını­kaldırarak­sustu.Hava­gittikçe­serinliyor,­durgun­hava­sanki­hep­su­olu-

yordu;­gece,­berrak,­altın­pullu­mavi­tülleriyle­titreyerek­do-nuyordu.­Suad­pelerininin­içinde­büzülerek:

–­Soğuk­bir­gün,­dedi,­istersen­içeri­girelim…O­anda­aşağıdan­bir­ses­yükseldi,­“Pek­soğuk­pek!”­diyor-

du.­Bu­Necib’in­sesiydi.­Suad­eğilerek,­“Biz­içeri­kaçıyoruz”­dedi.­Hacer­soğuktan­büzülmüş­sesiyle,­“Ama­bütün­bütün­kaçmayınız,­biz­de­salona­geliyoruz…”­dedi.

18 M E H M E T R A U F

Salona­geçtikleri­zaman­sade­camları­kapadı;­Hacer­ ile­Necib­dışarıdan­gürültü­ile­geliyorlardı;­kapı­şiddetle­açıla-rak­ Hacer­ şiddetle­ içeri­ atıldı;­ pelerininin­ yüksek­ yakasın-da­kaybolmuş­küçük­çehresi­mosmor­kesilmişti.­Koştu,­elini­Suad’ın­boynuna­sokarak,­“Üşümüş­müyüm­bak?”­dedi.­Ne-cib­pardösüsünü­çıkarmış,­oraya­bırakmıştı.

Süreyya­ona­doğru­yürüyerek:–­ Eğer­ Hacer­ hasta­ olursa­ seni­ tutacağım­ Necib,­ dedi;­

sonra­elini­alarak:–­Bak­senin­elin­de­donmuş!­Necib­gülüyordu:–­O­hâlde­beni­Hacer­Hanım­kurtarır;­zira­bu­kabahatte­

ne­kadar­az­suçum­olduğunu­herkesten­iyi­biliyorum.­Bir­tür-lü­ikna­edip­buraya­getiremedim.­Evvelde­öyle­değildi,­şim-di­şair­olmuş.­Elinden­gelse­biçilmiş­tartılmış­şiir­söyleyecek.

Hacer­ lambanın­ yanında,­ ayakta­ ellerini­ ağzına­ götür-müş,­nefesiyle­ısıtmaya­çalışarak­kardeşine­bakıyordu,­son-ra­omuz­silkerek­Necib’e­döndü:

–­ Sen­ korkma­ boşuna,­ dedi,­ onlar­ hep­ sözdür…­ Biz­ o­sözleri­hep­dinledik…­Şimdi­asıl­senin­yapacağın­şey­soba-yı­yaktırmaktır.

Necib­sobayı­yaktırmak­için­uğraşıyordu;­Suad­dedi­ki:–­Durun­Necib­Bey,­hizmetçiler­onu­bir­saatte­yakamaz-

lar,­bırak­bana…­Siz­yalnız­söyleyin­de­bana­ateş­getirsinler.Süreyya,­Hacer’in­yanına­gelmiş,­ellerini­eline­almış­tu-

tuyordu.­ Hacer­ Süreyya’dan­ korkmamakla­ beraber­ ondan­daima­bir­çekingenlik­hissediyordu;­kabahatli­çocuklar­gi-bi­konuyu­değiştirmek­düşüncesiyle­aynanın­önündeki­sa-ate­bakarak:

–­Oo,­saat­daha­üç­buçuk…­Yatmamıza­daha­vakit­var.­Bezik­oynayalım­mı­çocuklar?­

Süreyya­cevap­vermeyerek:

19E Y L Ü L

–­Sen­küçük­olmalıydın­da­Hacer,­diyordu,­seni­mini­mi-ni­ şamarlarla­ iyice­ bir­ dövmeliydim;­ o­ zaman­ belki­ Necib­Bey’in­de­intikamını­alırdım­…

Necib­sobayı­yakmak­için­Suad’a­yardım­ederek:–­Benim­intikamım­mı?­dedi;­dünyada­intikam­kadar­ta-

nımadığım­ bir­ his­ yoktur.­ Bugün­ beni­ döven­ birisini­ yarın­biri­döverken­görsem­ağlayacağım­gelir.

Şimdi­soba­alev­almış,­odunlar­telaşlı­bir­çatırdı­ile­yan-maya­başlamıştı.

Hacer­ Süreyya’nın­ elinden­ kurtularak­ bezik­ masasını­düzeltmeye­başladı;­“Haydi­beziğe,­beziğe…”­diyordu,­Suad,­“Ben­oynamam,­bakarım.”­diye­masaya­oturdu;­Necib,­Ha-cer,­Süreyya­oynamaya­karar­verdiler.­Onlar­oynarken­o­sey-rediyordu.­Birden­o­kadar­dalmış,­gözlerinin­önündeki­şey-lere­dikilen­nazarı­onları­görmeyerek­başka­âlemlere­o­kadar­uzanıp­gitmişti­ki­kendinin­orada­olduğunu­oyun­bittiği­za-man­fark­etti.

Necib­Bey­kâğıtları­toplayarak,­“Dur­bakalım­daha.”­di-yordu.­Hacer­önünden­kâğıtları­eliyle­iterek,­“Benim­canım­sıkıldı.”­ dedi;­ Süreyya;­ “İşte­ gördünüz­ ya,­ bizim­ Hacer’le­oyun­olmaz…”­diye­kâğıtları­toplamakta­Necib’e­yardım­edi-yordu;­Hacer,­“Efendim,­Allah­rahatlık­versin!”­dedi­ve­o­git-tiği­zaman­Necib­kâğıtları­bırakarak:

–­Tuhaf­gelir­ama­hakkı­da­var­ya…­dedi;­burada­oturup­da­ insan­ yine­ neşesini­ muhafaza­ edebilmek­ için­ sizin­ gibi­olmalı.­On­gün­kalmak­kararı­ile­gelmiştim,­galiba­yarın­ilk­trenle­ kaçacağım…­ Burada­ nasıl­ hayat­ geçiriyorsunuz­ bil-mem­ki…­Zorla­insan­cehenneme­girer­mi?

O­ zaman­ Suad­ yarın­ istediği­ zaman­ buradan­ kaçabilme-nin­ kocası­ tarafından­ da­ saadet­ kabul­ edebileceğini­ düşün-dü;­Süreyya’ya­baktı,­o­demin­karısına­ettiği­şikâyetleri­şimdi­Necib’e­dinletmeye­başlamıştı.­Necib­hep­hak­veriyor,­kendinin­

20 M E H M E T R A U F

bir­an­olsun­duramayacağını­söyleyerek­gittikçe­kuvvet­bu-lan­kararıyla,­“Aman,­hemen­yarın­kaçayım!”­diyordu.

Suad,­“Burada­nereye­gidersiniz?”­diye­sordu.–­Ada’ya…­Şimdi­Ada­gittikçe­güzelleşir,­İstanbul’un­en­

güzel­yeri­bu­ayda­Adalar’dır.­Daima­gider­kalırım…­Hele­pa-zar­günleri­o­kadar­kalabalık­oluyor­ki…

Süreyya­daldığı­hayalden­uyanarak:–­Ben­olsam­Büyükada’ya­gitmem…­Daha­tenha­bir­ye-

re…­Öyle­bir­yer­olsun­ki­ben­kalabalık­içinde­olayım­da­yi-ne­orada­yaşamayayım…­Ben­gitsem­mesela­Heybeli’ye,­ya-hut­Burgaz’a…­

Necib­gülerek:–­A,­orada­bir­gün­yaşayamam,­diyordu.­(Sonra­ikisine­de­

bakarak­ciddi­bir­tavırla)­Siz­ikiniz­için­oraları­âlâdır…­Fakat­benim­gibi­yalnız­yaşayan­bir­adam­için…­Eğer­ben­de­sizin­gibi­olsam­hatta­buradan­ayrılmam,­dedi.

Süreyya­ gülerek­ reddediyor,­ burada­ insanın­ boğuldu-ğundan,­yaşamanın­imkânı­olmadığından­bahsediyordu;­o­zaman­Necib­kabul­etti:

–­Evet,­öyle­bir­yer­olmalı­ki­insan­kalabalıkta­yaşamalı,­fakat­içine­girmeden…­

Onlar­konuşurken­Suad­düşünüyordu­ki­kocası­gibi­kala-balığı­sevmez­bir­adam­değil,­kalabalık­içinde­büyümüş­Ne-cib­Bey­bile­kendine­bir­eş­bulursa­burada­kocasının­cehen-nem­dediği­bu­köşede­yaşamaya­razı­idi­ve­Süreyya’yı­böy-le,­daima­böyle­neşeli­ve­yalnız­beraber­olmaktan­başka­her­türlü­endişeden­kurtulmuş­tutamamak­ona­büyük­bir­fela-ket­ gibi­ geliyordu.­ Düşüncelerinin­ ta­ derinlerinde­ bir­ ateş,­küçük­ bir­ korku,­ bu­ felaketin­ gerçekten­ büyümesi­ fikrin-den­doğan­bir­acı­gittikçe­kendini­hissettirmeye­başlıyordu.­“Ne­yapmalı­yarabbim?”­diyordu­ve­Necib­söz­söylerken­hep­kendilerinden­mesut­ve­uygun­bir­eş­gibi­bahsettikçe,­buna­

21E Y L Ü L

memnun­ve­minnettar­bir­nazarla­bakarak­teşekkür­etmek­istiyordu.­Hâlâ­saadet­rengini­muhafaza­eden­bu­müşterek5­hayatlarının­derinliklerinde­kendi­hissolunamaz,­görülmez­melaller6­ hissettiğinden­ o­ söyledikçe­ gerçekten­ onun­ zan-nettiği­kadar­mesut­olduklarına­kanmak­istiyordu.­Hiç,­hiç-bir­kederleri,­ayrılıkları,­hiçbir­şeyleri­yoktu;­fakat­işte­bu­ka-dar­samimi,­bu­kadar­bağlı­bir­hayata­alıştığı­için­en­hissedil-mez­şeyler­ona­bir­tehdit­gibi­geliyordu.

Birden­ Necib’in,­ “Hep­ kabahat­ daima­ aynı­ hayat­ sürül-mekte…”­ sözü­ kulaklarını­ yırttı.­ Evet,­ değişmek­ lazım­ değil­mi­ idi?­ Eğer­ bugün­ yalnız­ vücuduyla­ kocasını­ her­ emelden­uzak­tutamıyorsa­ve­bütün­sebep­hayatlarının­daima­tek­renk­olması­ise…­Bundan­sonra­o­korktuğu­geleceğe­hükmedebil-mek­için­hayatını­değiştirmeli­değil­mi?­Şimdiye­kadar­hayat-larını­hiçbir­hesaba­göre­düzenlememiş,­hep­olayların­akışı-na­bırakmıştı;­fakat­bundan­sonra­idare­etmek,­düzenlemek­gerektiğini­anlıyordu.­Hatta­saadetlerinin­aynı­hâlde­devamı­onları­bıkkınlığa­götüren­bir­his­içinde­tutmakta­idi,­bu­ken-disine­kâfi­bir­ders­oluyordu.­Evet,­artık­biraz­yapay­olmalıydı.­Ve­bunu­derin­bir­acı­ile­hissediyordu.­O­her­türlü­endişeden­arınmış­geçirdiği­gündelik­hayatı,­hiçbir­kayda­bağlanmadan­bile­ umulduğundan­ üstün­ bir­ neşe­ ile,­ daima­ beklenmedik­gülümsemelerle­gelen,­hep­güzelliklerle,­hep­sevinçlerle­ge-len­o­sade­hayat­ona­şimdi,­ele­geçmesi­imkânsız­bir­lütuf­acı-lığı­ile,­bir­hüsran­matemi­ile­görünüyordu.

Ah­çocukları­sağ­olsaydı…­Ve­bunu­düşünür­düşünmez­her­ zamanki­ gibi­ ta­ ciğerinden­ bir­ şey­ sızlayarak­ gözlerini­yaşlarla­ doldurdu.­ Ah­ çocuk!­ Bunu­ anlıyordu,­ bir­ çocuğun­bir­ailede­nasıl­bir­bağ­olduğunu,­telafisi­imkânsız­zannolu-nan­ neşelere­ benzeyecek­ bir­ başkalık,­ bir­ yenilikle­ kalpleri­

5­ müşterek:­Ortak.6­ melal:­1.­Hüzün,­keder.­2.­Usanma,­bıkma.

22 M E H M E T R A U F

nasıl­üzüntülü­ve­mesut­ettiğini­düşünüyor,­düşündükçe­ço-cuğunun­kaybına­şimdi­bunun­için­de­ayrı­bir­matem­tutu-yordu.­Ah­sağ­olsaydı,­onların­hayatını­nasıl­daima­sıcak,­da-ima­genç­tutacaktı…­Bu­kayıp­kendilerinde­o­kadar­derin­bir­yara­açmıştı­ki­tekrar­doğurmak­için­büyük­bir­korku,­daya-nılamaz­bir­sakınca­duyuyordu.­Ey­o­hâlde?­Bırakacak­mıy-dı?­ Saadetlerinin­ böyle­ hiç­ görülmeyen,­ hissedilmeyen­ fa-kat­tesir­eden,­tahrip­eden­ve­bir­gün­bir­büyük­yara­hâlinde­meydana­çıkacak­olan­bu­kurdunu­bırakacak­mıydı?

Kocasını­gittikçe­bu­can­sıkıntısına­mağlup,­gittikçe­bu­can­sıkıntısının­pençesinde­o­daha­güzel­geçen­zamanlara­hasret­çeker­görüyor,­bu­hasret­büyüdükçe­kendine­ait­duy-gulanmalar­azala­azala­belki­bir­gün­asıl­engel­kendisi­sayıla-rak­bütün­bütün­ihmal­edileceğini­farz­ediyordu­ve­kendi­et-kisinin­kaybından­çok­kocasının­başka­bir­etkiye,­daha­kuv-vetli­bir­etkiye­yenik­olması­ihtimali,­bu­imkân­onu­yakıyor-du.­Tekrar­sormaya­başladı:­Ey,­o­hâlde?

Evet­uğraşmak­lazım­geliyordu.­Fakat­nasıl?­Evvela­onun­istediğini­ yapmalı­ idi;­ birden­ kocasına­ karşı­ kalbinde­ yer­tutmuş­sevgi­o­kadar­coştu­ki,­“Peki­sen­de­git,­Necib­Bey’le­beraber­sen­de­eğlen…”­diyeceği­geldi.­Fakat­sonra­kadınlı-ğı­ona­birtakım­manzaralar­sundu,­daima­her­zevkte­ortak­oldukları­hâlde­şimdi­onu­kendisinin­yabancı,­mahrum­kal-dığı­zevkler­ içinde­gördü,­adi­bir­kıskançlık,­her­şeyi­kendi­yapmak­isteyen­bir­hanım­olmadığı­hâlde­buna­tahammül­edemedi;­ onu­ hiçbir­ eğlenceden­ mahrum­ etmek­ istemez,­fakat­hep­eğlencelere­katılmak­arzusuna­da­mâni­olamazdı;­birden­fikrinde­bir­nur­ titredi;­bu­kendine­o­kadar­beklen-medir­bir­zevk­verdi­ki­kalktı,­gezinmeye­başladı.

Süreyya­ile­Necib­hâlâ­sözlerine­devam­ediyorlardı.­Şim-di­ Necib­ ona­ bir­ olay­ anlatıyor.­ Süreyya­ dayanmış,­ dalgın­

23E Y L Ü L

dalgın­ onu­ dinliyordu.­ Ve­ genç­ kadın­ kocasını­ bahtiyar­ ve­sevinçli­görmek­için­o­kadar­samimi­bir­arzu­hissediyor,­onu­mesut­ etmek­ için,­ onu­ hiçbir­ kadının­ mesut­ edemeyeceği­kadar­mesut­etmek­için­o­kadar­sonsuz­bir­kalp­kuvveti­du-yuyordu­ki­artık­her­türlü­engele­karşı­gelmek­kendisi­için­bir­sıkıntı­değil,­bir­haz­olacağını­düşünüyordu.

Yavaşça­ çıktı,­ kocası­ görmeden­ babasına­ mektup­ yaz-mak­ için­hemen­odasına­kapandı;­mektubunu­o­şimdi­ge-lip­görecek­diye­bin­heyecan­içinde­yazıp­bitirdikten­sonra­hemen­zarflayıp­dadısının­odasına­gitti.­Küçükten­beri­elin-de­büyüdüğü­bu­ellilik­kadın­kocası­öldükten­sonra­Suad’ın­rızasıyla­ buraya­ yanına­ gelmişti;­ birçok­ ricalarla­ onu­ yarın­erkenden­ İstanbul’a­ kadar­ gitmeye­ razı­ ettikten­ sonra­ yu-karıya­çıkıp­Süreyya’yı­hâlâ­Necib­Bey­ ile­salonda­bulunca­şimdiden­muvaffak­olmuş­gibi­memnun,­yanlarına­oturdu.

Sabahleyin­ uyanır­ uyanmaz­ Suad’ın­ ilk­ işi­ hizmetçiye,­“Dadım­gitti­mi?”­diye­sormak­oldu.­Kız­ihtiyar­kadının­er-kenden­uyandığını­haber­verince­memnun­bir­şekilde­kalkıp­camları­açtırdı.­Bol­bir­güneş­gecenin­rutubetini­silip,­yor-gun­buharlar­hâlinde­orayı­burayı­dolamış,­rüzgârsız­havada­bunlar­asılmış­kalmıştı.­Ta­uzakta­üzerinde­tek­tük­köşklerle­ağaçlar­kaynaşan­bir­ovanın­ortasında­ufka­kadar­deniz­gö-rünüyordu.

Süreyya­“Acaba­Necib­Bey­gitti­mi?”­diye­sordu;­Sürey-ya­bir­koltuğa­uzanmış­düşünüyordu;­bunun­üzerine­kalk-tı,­“Sahi..­ama­daha­gitmemiştir,­gidecek­olsaydı­gece­veda­ederdi.­Dur­bir­kere­bakayım…”­dedi­ve­camlı­kapıyı­açarak­köşkün­üç­tarafını­çevreleyen­balkonda­yürüyüp­öbür­bah-çede­pencerenin­yanında­durdu.

Necib­pencerenin­önündeki­koltukta­dalgın­oturuyordu:–­Ben­seni­uyuyor­zannettimdi.

24 M E H M E T R A U F

–­Ooo,­saat­bir,­bu­zamana­kadar­uyumak­için­insan­mis-kin­olmalı.­Bilhassa­ben­buranın­asıl­sabahını­severim.­Şeh-rin­harıltısı­içinde­yaşadıkça­insana­biraz­sessizlik,­biraz­kır,­bir­iki­kuş­sesi­pek­hoş­geliyor.

–­ Evet,­ burada­ geçici­ olduğunu­ bildiğin­ için­ sana­ öyle­gelir…

Necib­ ileride­ kütüklerin­ arasında­ entarisiyle­ dolaşarak­yanındaki­bağcı­ile­bir­şeyler­konuşan­beyefendiyi­göstererek:

–­O­hiç­sizin­gibi­düşünmüyor,­dedi.Süreyya­hiddetle­omuzlarını­kaldırdı:–­O­da­eğer­bu­sene­bir­salkım­üzüm­alabilirse…Güneş­tatlı­bir­okşayışla­sıcaklığını­duyurmaya­başlamış,­

pencerelerden­giren­ışık­içlerinin­yarı­gölgesinde­güler­yüzlü­parıltılarla­ resimleşiyordu.­ Sessizlik­ içinde­ hızlı­ sesle­ bah-çede­ konuşan­ beyefendinin­ sözlerini­ işitiyorlardı.­ Süreyya,­“Annem­geliyor.”­dedi.

Balkonun­ öbür­ tarafından­ annesi­ geliyordu.­ Gülerek­bahçede­babasını­gösterdi.­Süreyya­başını­sallayarak,­“Gör-dük!”­dedi.­Hanımefendi­Necib’e­rahat­edip­etmediğini­so-ruyor.­ Süreyya­ ona­ vakit­ bırakmayarak,­ “Garip­ soru!”­ de-yiverdi.­ “Sanki­ burada­ boğulmaktan­ başka­ bir­ şey­ varmış­gibi…­ Şimdi­ sıcak­ gittikçe­ ateşlenerek­ her­ taraf­ bir­ fırın,­ağaçsız,­rüzgârsız,­bir­külhan­gibi­şiddetle­yanmaya­başlar…­Hiç­o­zaman­gelip­sormazsınız;­nasılsınız,­terliyor­musunuz,­boğuluyor­ musunuz,­ demezsiniz…­ Rüzgâr­ çıksın­ diye­ saat­dokuzu­beklemeli…”

Arkadan­Suad’ın­sesini­işittiler.­Gülerek­hanımefendiye,­“Vallahi­ benim­ kabahatim­ yok,­ anneciğim,”­ deyiverdi;­ “o­mümkün­değil­bu­sene­burada­oturmayacak…”

Hanımefendi­gülerek,­“Öyle­ya,­bir­yalı­tutar,­alır­seni­gö-türür…”­dedi.

25E Y L Ü L

Süreyya­ alaylı­ bir­ tavırla­ küçümseyerek,­ “Evet­ sayeniz-de…”­diye­söylendi.

Necib­dedi­ki:­“Ne­iyi­olur­vallahi…­Bir­küçük­yalı,­karı­koca­istediğiniz­gibi­bir­yalıyı­otuz­liraya­tutarsınız.”

Suad,­birden­kalbi­atarak­sordu:­“Otuz­lira­mı?”Süreyya­annesinin­elini­tutmuş,­ona­şikâyet­ediyor,­yal-

varıyordu.­ Annesi­ gülerek­ başını­ sallıyor,­ “Mümkün­ değil,­imkânı­ yok…”­ diye­ tekrar­ ediyordu.­ Babasının­ elindeki-ni­ avucundakini­ çubuklara­ verdiğini,­ hatta­ parasızlıktan­şikâyet­ettiğini­söylüyor,­kendisine­gelince­“Ben­nereden­bu-lurum?”­diyordu.­Süreyya,­“Ah­sizde­ne­çıkınlar­vardır!”­di-yor,­annesi­gülerek­“Otuz­lira…­Mümkün­değil…­Sen­erkek­değil­misin,­bir­karını­besleyemiyorsun.”­diye­eğleniyordu.

O­zaman­Süreyya­hiddetle,­“Evet­hakkın­var.”­dedi;­“fakat­ben­maaşımla­ancak­boğazımızı­ temin­edebilirim…­Evvel-den,­peşin­otuz­lira…­Bunun­için­borç­mu­etmeli?”

Onlar­ konuşurlarken­ Suad­ kocasına­ işittirmemeye­ ça-lışarak­Necib’e­dedi­ki:­“Bugün­gidiyor­musunuz?”­Ve­öteki­tereddüt­ederken­burada­kalmak­onun­için­bir­fedakârlık­ol-duğunu­düşünerek­bir­rica­sedasıyla­ilave­etti:

–­Bugün­kalınız.Sonra­bunu­da­kâfi­göremeyerek,­“Kalınız,­size­ihtiyacım­

var.”­dedi.Bu­seda,­bu­tavır­o­kadar­esrarengiz,­o­kadar­tatlı­ idi­ki­

Necib­hatta­şaşmış­bile­görünmeden­baş­eğdi.

26 M E H M E T R A U F

2

Suad­onları­sıkmadan­akşam­etmek­için­ruhunu­tüket-ti.­Süreyya’yı­bütün­bütün­kızdırmak­istiyormuş­gibi­hava­o­kadar­sıcak,­o­kadar­durgun­olmuştu­ki­hepsi­baygın­baygın­perdelerin­arkasına­sinen­serince­gölgeye­sığınmışlardı.­Fa-tin­ile­beyefendi­İstanbul’a­kalemlerine­gittiklerinden­evde­iki­erkekle­üç­kadın­kalmıştı.­Hacer­ise­bugün­öğle­yemeğin-den­önce­görünmedi;­onun­merak­edip­ehemmiyet­verdiği­şeylerde­böyle­birden­küsüşleri,­sebepsiz­ihmal­edişleri­var-dı­ve­bu­sabah­sarışın­vücutlara­mahsus­hassasiyetle­pek­acı­çekmiş­olduğuna­hükmederek­onlar,­Suad’la­iki­erkek­otu-rurlarken­ Suad­ gezmek­ teklifini­ mümkün­ görmediğinden­nihayet­piyanoyu­bir­kurtuluş­çaresi­olmak­üzere­kabul­etti.

Necib’in­musikiyi­pek­sevdiğini­bildiğinden­onu­eğlendi-rebilmek­için­birçok­zamandır­ihmal­ettiği­piyanosuna­geçti.

Süreyya­uzanmış­olduğu­minderde,­gözleri­tavana­dikil-miş,­kımıldamayarak,­“Sıcakta­dinlenmiyor!”­diyordu;­sonra­gülerek,­“Böyle­ise­de­çal­Suad,­teşekkür­ederim­etraftaki­ha-şerat­uğultusunun­yanında­piyanon­gerçekten­musiki­yerine­geçiyor…”­diye­gülüyordu.

Necib,­ bilakis­ pek­ memnun­ olarak,­ bir­ alçak­ sandalye­ile­köşede­piyanonun­yanına­gelip­oturmuştu;­Suad­çoktan­beri­çalmadığı­havaları­çalmakta­güçlük­çekiyor,­elinin­bece-risi­tembelliğinin­cezası­olarak­kaybolduğundan­söz­ederek­şikâyet­ediyordu.

27E Y L Ü L

Evin­ içinde­ sürekli­ olarak­ piyanonun­ nağmeleri­ dal-galandı;­ yemek­ haberi­ geldiği­ zaman­ Süreyya­ uzun­ bir­ of­ile­ kalkarak­ koştu,­ piyanonun­ kapağını­ kapadı;­ “Musiki­ ile­idam!”­diye­eğlenerek.­“Aman­kurtulduk­yarabbim…­Sen­de­mi­eza­meleğinden­oldun­Suad?”­diyordu.

Sofrada­yine­o­konuyu­açtılar;­Necib­şikâyete­başlama-dan­hanımefendi­gülerek,­“İşte­yalıya­gidiyorsunuz­ya!”­de-di;­ Süreyya­ acı­ bir­ rica­ ile,­ “Evet­ sayenizde!”­ derken­ Hacer­merak­ile­soruyordu;­hanımefendi­tatlı­sesiyle­ağır­ağır­an-latıyor.­ Süreyya’nın­ artık­ burada­ sıkıldığından­ kaçacağını,­Boğaziçi’nde­bir­yalı­ tutup­Suad’ı­götüreceğini­hafif­bir­ te-bessümle­ haber­ veriyordu.­ Hacer­ evvela­ gerçek­ zannetti,­birden­ bütün­ yüzünü­ kaplayan­ bir­ hiddet­ alevinden­ sonra­kendini­zaptederek,­“Oh­ne­âlâ,”­dedi;­“burada­yalnız­başı-mıza….”­Hanımefendi­gülerek­sözünü­kesti:­“Artık­biz­de­ya-lıya­misafir­gideriz;­şimdiye­kadar­onlar­bizde­misafirdi,­şim-diden­sonra­da­biz­onlarda…­Değil­mi­Hacer?”

Hacer­soğuk­bir­tavırla,­“O­niçinmiş­o?”­Biz­de­istesek­gi-demez­miyiz?”­dedi.

Süreyya­ah­çekerek,­“Gitsek­de­hep­beraber­gitsek…”­di-yordu.

Hacer­çehresinde­bir­sevinç­parıltısını­menedemeyerek:–­Ha,­dedi,­ben­de­sahi­gidiyorlar­zannetmiştim.Necib­Hacer’in­böyle­küçüklüklere­pek­çok­kapılarak­on-

ları­ böyle­ adi­ adi­ meydana­ vurduğunu­ görmekle­ beraber­ona­acıyordu;­Suad’ın­üstünlüğü,­güzellikçe­belki­Hacer­üs-tün­gelirdi,­fakat­Suad’ın­bütün­diğer­şeylerde­ona­üstünlüğü­o­kadar­göze­çarpıyordu­ki­bunu­Hacer’in­de­fark­etmemesi­mümkün­ değildi.­ Ahlakça,­ ağırbaşlılıkça,­ uysallık­ ve­ neza-ketçe­bu­üstünlük­Suad’a­öyle­bir­hâl­veriyordu­ki,­güzelli-ği­bundan­zenginleniyordu.­Kocasına­olan­bağlılığı,­sakin,­daima­güler­yüzlü,­daima­alçak­gönüllü­hâlleri­bir­yükseliş­

28 M E H M E T R A U F

sebebi­oluyor,­onu­yükseltiyordu.­Hâlbuki­Hacer’in­öyle­an-ları­oluyordu­ki­bir­gölge­gibi­belli­belirsiz,­ince­kaşları,­şeffaf­cildi,­saçlarının­dilber­edası­ile­gerçekten­güzel­bir­kadın­ol-duğu­görülür.­Necib­bu­güzellikte­biraz­yaramaz,­biraz­yırtıcı­kuş­rengi­bulurdu.­Sonra­Suad’ın­mutluluğu­yanında­kendi-sinin­ziyan­edilmiş­evlilik­hayatı,­bu­kadına­karşı­saklanma-yan­nezaket­ve­tahammülünün­yeterli­gelmediğini­bir­kin­ile­onu­incitir­dururdu.

Necib­eğer­Suad’ın­yumuşaklığı­ve­idaresi­olmasa­Hacer’le­anlaşmanın­mümkün­olamayacağını,­Hacer’in­hatta­fırsat­bi-le­beklemeyen­şu­hırçın­hücumlarına­Suad’ın­nasıl­bir­taham-mül­ile­karşılık­verdiğini­fark­ediyordu.

Sofradan­kalkıp­salona­çıktıkları­zaman,­“Siz­pek­iyi­ya-pıyorsunuz?”­dedi.

Suad­ evvela­ anlamazlıktan­ geldi;­ bunların­ kendine­ bir­taarruz­olmadığını,­Hacer’in­bazen­herkese­karşı­böyle­dav-randığını­iddia­etti.­Fakat­Süreyya­da­birleşerek­bütün­o­ta-vırların­birer­açık­taarruz­olduğunu­kabule­zorladılar;­o­za-man­onu­bir­küçük­kardeşi­gibi­sevdiğini,­her­hâline­pek­çok­acıdığını,­bunun­için­öyle­küçük­şeylerine­önem­vermemeyi­tercih­ettiğini­söyledi:

–­ Yemin­ ederim­ ki,­ diyordu,­ Hacer­ sizin­ zannettiğiniz­kadar­fena­bir­kız­değildir;­eğer­iyi­idare­edilse­pek­iyi­olur,­hâlbuki…

Süreyya­ağız­dolusu­duman­savurarak:–­İşte­asıl­iş­orada­ya,­diye­haykırdı;­bu­kadar­kişinin­için-

de­bu­sabır­bir­sende­var…Necib­gülerek:­–­İşte­ben­de­bu­sabra­hayran­oluyorum,­dedi.Süreyya­Suad’ın­elinden­tutmuş­Necib’e­gösteriyordu:–­Benim­karım­bir­melektir­Necib…Suad­gülümseyerek:­

29E Y L Ü L

–­Kızarmak­lazım­mı?­diye­sordu.­Süreyya:–­Sen­ne­yaparsan­yap,­dedi,­ben­müsaadenizle­rahat­ra-

hat,­yahut­istirahat­etmek­niyetiyle­gider­şuraya­yatarım.Salona­henüz­giren­Hacer:­–­Ooo,­ağabeyim­bu­sene­öğle­uykusuna­pek­erken­başla-

dı,­diye­söylendi;­sonra­dönüp­Suad’a:­–­Bu­uyku­ile­yalıda­ne­yaparsın?­Senin­orada­yalnızlık-

tan­canın­pek­sıkılacak­gibi­anlıyorum…­dedi.­Suad­gülümseyerek­sordu:–­Ne­için,­siz­gelmez­misiniz?Hacer,­bir­çeşit­raks­eder­gibi­Necib’e­doğru­giderken:–­Ben­mi?­dedi.­(Biraz­tereddütten­sonra­ilâve­etti.)­Ca-

nım­hele­bir­kere­yalı­tutulsun­da…­Bu­ne­kadar­acele?Biraz­durdu,­sonra­söylemek­istediği­sözü­hazmettiğini­

gösterir­uzun­bir­ teneffüsle­orada­yatan­Süreyya’yı­görme-miş­gibi­Necib’e­yaklaşıp:­

–­Akşama­kadar­benimle­berabersin,­dedi.Necib,­“Ya­şimdi­siz­Suad­Hanım’ın­yalnızlığından­bah-

sediyorsunuz?”­diyecek­oldu,­Hacer­uzun­bir­“Ooo!”­koyu-vererek­başladı:

–­O­şimdi­yalnız­değil­ki…­İnsana­kuru­hülyadan­iyi­ar-kadaş­mı­olur?

Kuzum,­ bu­ yalı­ hülyası­ öyle­ bir­ hastalıktır,­ insanı­ çok­vefakâr­bir­dosttan­iyi­meşgul­eder.

Necib­yine:­–­Hep­beraber­burada­otururuz,­değil­mi­Hacer­Hanım?­

diyor.­Süreyya­yattığı­yerden­sesleniyordu:–­ İsterseniz­gezmeye­çıkınız,­kütük­ormanlarına,­yahut­

fasulye­korusuna…Hacer­ Necib’in­ çekingen­ tavırlarına,­ Süreyya’nın,­ biraz­

kuru­sesine­bakıp­sonra­Suad’ın­sessiz­durmasına­hücum­etti:

30 M E H M E T R A U F

–­Yalıyı­nerede­tutuyorsunuz,­Suad?Suad­gülümsemeye­çalışarak:­–­Bakalım,­daha­karar­vermedik,­dedi.–­Öyle­ise­karar­vermemek­için­çok­zahmet­çekmeyecek-

siniz…­Ben­de­ilk­önce­gerçek­zannetmiştim…­Bizde­bu­zü-ğürtlük­varken…­Böyle­söylenilir,­söylenilir.­Birçok­tatlı­hül-yalar­kurulur,­(Gülerek­Süreyya’ya,­Necib’e­bakıyordu.)­son-ra­vazgeçilir,­değil­mi?

Zaten­bundan­kolay­şey­mi­olur?­Ağabeyim­malum­ya,­evvela­ bir­ heves,­ bir­ heves…­ Üstüne­ uyku…­ O,­ Paris’e­ de­böyle­gidip­gelmedi­mi­idi?

Suad­bu­sözlerin­arasında­hep­kendi­kendine,­“Ah­akşam­olsa!”­diyordu.­Akşamüstü­hepsini­kandırıp­yola­çıkardı.

Fakat­ son­ tren­ gelip­ de­ dadısının­ çıkmadığını­ görün-ce­canı­pek­sıkıldı;­o­kadar­yalvardığı­hâlde­babasının­belki­aldırmayacağını­ düşünerek­ kızıyordu.­ Dadısı­ ertesi­ akşam,­öbür­akşam­da­gelmedi;­Suad­her­gün­akşama­kadar­sabır-sızlık­işkenceleri­ile­bekliyor,­bütün­gün­umduğu­hâlde­son­saatte­ümidini­kesip­onun­gelmeyeceğini,­gelse­bile­boş­ge-leceğini­düşünüyor,­üzülüyordu.­Öbür­gün­tekrar­Necib’i­alı-koymak­için­pek­fazla­sıkıldı.­Bununla­beraber­niçin­alıkoy-duğunu­da­anlamıyordu;­yalnız­onun­Süreyya’ya­kalben­ne­derece­ bağlı­ olduğunu­ bildiğinden­ para­ geldiği­ zaman­ ko-casının­ sevincinde­ hazır­ bulunmasını­ istiyor,­ bundan­ baş-ka­Necib’in­Boğaziçi­hakkındaki­bilgisinden­istifade­edilece-ğini­de­düşünüyordu.­Fakat­akşamlara­kadar­Hacer’in­şıma-rık,­hırçın­kadınlığı­elinden­neler­çektiğini­görerek­sıkılıyor-du.­Bunun­için­yine­“Kalınız!”­sözünü­nefsini­zorlayarak­söy-leyebildi.­Fakat­Necib­pek­ciddi­davranarak­bu­alıkoymaların­sebebini­anlamak­ için­hiçbir­ imada­bulunmamış,­hep­ses-sizce­beklemişti.

İkinci­akşam­yine­bir­aralık­yalnız­kalınca:­

31E Y L Ü L

–­ Sizi­ akşama­ kadar­ burada­ bekletip­ sıkıyorum;­ affedi-niz,­dedi,­Süreyya’ya­bir­oyun­yapacağım,­sizin­de­bulunma-nızı­istiyorum;­fakat­olmuyor­ki...

Necib,­“Zaten­cumartesi­ inmeye­karar­vermiştim”­diye­tekrar­ricayı­reddetti.­Ne­olduğunu­anlamamakla­beraber­bu­oyunun­ yalıya­ dâhil­ olacağına­ hükmediyordu.­ Artık­ bütün­köşkün­ağzında­bir­alay­olan­bu­meseleden­bahsolundukça­Suad’ın­heyecanlanması­bu­fikri­takviye­ediyordu.

Fakat­bu­meselede­hepsi­o­kadar­aşırılığa­varıyorlardı­ki­artık­lüzumundan­fazla­oluyor,­hatta­rahatsız­ediyordu.­Bu-nu­fark­eden­Necib,­Suad’ın­cevap­vermediğini­gördükçe­ka-dının­sabrına,­tahammülüne­şaşıyordu.

Suad’la­işte­beş­seneden­beri­tanışıyorlardı;­bu­beş­sene­içinde­ ona­ olan­ hürmeti­ her­ an­ çoğalmış,­ kadınlar­ arasın-da­böylesine­tesadüf­pek­güç­olduğunu­zannettirmeye­kadar­varmıştı.­Necib­zaten­pek­nadir­ziyaret­ettiği­bu­aileye­Sürey-ya­evlendikten­sonra­daha­seyrek­gelmeye­başlamıştı;­o­za-man­henüz­okuldan­çıkmış,­uzun­tahsil7­senelerinin­biriktir-diği­bir­telaş­ve­ateşle­yaşamaya­koyulmuştu.­Kadınlar­hak-kında­pek­uzaktan­ve­sayfalar­arasındaki­araştırmanın­tec-rübe­ ve­ mantıktan­ çok­ hayalden­ meydana­ gelme­ yüzeysel­bir­ araştırmanın­ sevkiyle­ evvela,­ pek­ hülyalı­ fikirleri­ vardı;­tecrübe­kendisine­acı­hayal­yaraları­açtı­ve­gençliğe­mahsus­ateşlerin­ sevkiyle­ tecrübelerini­ pek­ kolayca­ yaparak­ genel­olarak­kadınlara­dair­sağlam­ve­itiraz­edilemez­bir­fikir­ve­fel-sefe­edinmiş,­artık­hayat­kavgalarında­yaralanma­tehlikesi-ne­tamamıyla­dayanıklı­zırh­ile­silahlanmış­olduğuna­inana-rak­öylece­yaşamaya­başlamıştır.­Bu­esnada­ara­sıra­gördüğü­Suad,­onun­uysallık­ve­sessizlik­içindeki­neşesi,­ciddiyet­ve­vakara­mâni­olmayan­çocukluğu­kendisine­pek­zahirî,8­pek­

7­ tahsil:­Öğrenim.8­ zahirî:­Görünen,­görünüşteki.

32 M E H M E T R A U F

yapma­gelir,­onun­da­öteki­hanımlar­gibi­olduğunu­düşüne-rek,­Süreyya’nın­ilk­zamanlar­gösterdiği­memnuniyet­eser-lerine­kalben,­“Çok­geçmez­görürsün!”­diye­baş­sallardı.­Fa-kat­zamanlar­geçip­bu­memnuniyetin­hâlâ­fazlalaştığını­gör-dükçe­merakı­arttı;­sonunda­öyle­oldu­ki­bir­gün­Süreyya’ya,­“Sen­ birinci­ ikramiyeyi­ kazanmışsın,­ azizim!”­ dedi­ ve­ elini­sıkarak,­“Fakat­birinci­ikramiyede­layık­bir­ele­düştüğüne­te-şekkür­etmelidir;­zira­iltifat­çekmediğime­eminsin­ya,­temin­ederim­ki­birbirinize­layıksınız.”

Şimdi­köşkte­hepsi,­bey,­Fatin,­Hacer,­hatta­bazen­bunla-ra­katılan­hanımefendi­hep­birden­eğlenmek­için­yalı­mese-lesini­dillerine­dolamıştı.­Süreyya­kâh­sert­kâh­latife­ile­kar-şılık­veriyor,­yalnız­ara­sıra­Fatin’e­ağırca­ve­acı­gelen­bu­la-tifeler­ile­hepsini­güldürüyordu.­Necib­daima­tarafsız­kaldı-ğı­bu­sohbetlerin­kendi­üzerindeki­tesirlerini­muhakeme­et-mek­isteyerek­yalnız­Suad’ın­sessizliğine­şaşırıyordu.

Fatin­iki­lokma­arasında­fırsat­bulup­bir­kahkaha­salıyor-ken­beyefendi­sert­çehresiyle­sessizliğini­biraz­bozarak,­“Ben­Suad­ Hanım’ı­ böyle­ çocukluklara­ kulak­ asmaz­ zanneder-dim.”­diyor,­o­zaman­Süreyya­köpürerek,­“Canım­ortada­bir­şey­yok,­bir­yere­giden­yok…”­diye­haykırıyor,­Hacer,­“Sade-ce­gitmek­isteyen­var,”­diye­eğleniyor,­hanımefendi­gülüm-seyerek­ağır­ağır­söyleniyordu:

–­ Galiba­ herkesten­ habersizce­ kaçacaklar…­ Zavallı­Suad’ın­suçu­yok­ki,­götürmek­isteyen­Süreyya…

Ve­Fatin­tekrar­iki­ lokma­arasında,­“Ve­kadın,­kocasına­itaate­daima­mecburdur!”­prensibini­söylüyordu.

Bu­hâl­dadının­gelmesine­kadar­devam­etti.­O­da­ancak­cumartesi­günü­öğleyin­gelebildi:

–­Senin­baban­kolay­kolay­bu­kadar­uğraşmazdı­ama­bil-mem­ki­ne­yazdın?­Üç­gündür­bunlar­için­uğraştı­durdu...­di-ye­Suad’ın­eline­bir­zarf­verdi.

33E Y L Ü L

Suad­ hemen­ zarfın­ kenarını­ yırttı.­ Gözlerinin­ dumanı­arasında­fark­etmiyordu.­Bu­dolu­zarfı­açamıyor,­eli­titriyor-du;­ sonra­ koştu,­ balkonda­ konuşan­ Necib­ ile­ Süreyya’nın­arasına­ atıldı,­ “Yalıya­ gidiyoruz!”­ dedi.­ Süreyya­ bakıyordu­evvela­inanmadı,­“Ne­oluyor,­niçin?”­diye­bakan­bir­nazarla­Suad’ın­gösterdiği­kâğıt­paraları­alıyordu,­sonra­birden­“Bu­ne?­Bunlar­ne?­Nereden?”­diye­sordu.

Suad­ eliyle­ ağzını­ kapayarak,­ “Sus!”­ diyor,­ öbürü­ “Kim­gönderdi?”­ diye­ sorarken,­ “Babam,­ babam…”­ cevabını­ ve-riyordu.­Sonra­oraya­oturup­alçak­sesle,­“Şimdi­bu­para­ile­kimseye­haber­vermeden­gidip­yalıyı­tutmalı,­sonra­da­hep-sinin­gözünün­önünde­buradan­çıkıp­gitmeli…”­dedi.

O­zaman­üç­kişi­karar­verdiler­ki­yalı­tutuluncaya­kadar­kimsenin­ bir­ şeyden­ haberi­ olmayacaktı;­ yalı­ tutulunca,­köşkten­yalnız­hanımefendiye­haber­verilerek­sıvışılacak­ve­herkes­bir­sabah,­kafesi­boş,­kuşları­uçmuş­bulup­şaşacaktı.

Şimdi­oradaki­hayatı,­masrafı­düşünüyorlar,­herhâlde­on­beş­lira­ile­idare­edebileceklerini­zannediyorlardı.

Süreyya,­“Ah­bir­kere­oraya­gidelim­de­aç­kalalım!”­diyor-du.­Sonra­Necib’e­dönüp,­“Artık­bize­misafir­gelirsin”­diyor,­Suad,­“Elbette,­elbette!”­diyerek­Necib­Bey’i­üç­gündür­yalnız­bunun­için,­yalı­birlikte­gidilip­tutulsun­diye­alıkoyduğunu­iti-raf­ediyor,­artık­bütün­tertipinin9­ne­olduğunu­anlatıyordu.

Süreyya­seviniyor­“Ah­Suad,­Suad!”­ve­sabredemeyerek­şimdi­gidip­her­şeyi­onların­yüzüne­haykıracağını­ve­hepsine­birden­“Yarın­yalı­tutuluyor…”­diyeceğini­söylüyordu.

Suad;­“Aman­Süreyya­sabret,­iki­gün­daha…”­diye­yalva-rıyor,­Necib­zaferin­tamam­olması­için­iki­gün­daha­bekle-menin­iyi­olacağını­kabul­ediyordu.

Süreyya­çocuk­gibi­olmuştu:

9­ tertip:­Düzen,­hile­(mecaz).

34 M E H M E T R A U F

–­Hemen­taşınırız,­diyordu,­hemen­o­gün…­Aman­bu-rada­ bir­ dakika­ durmayalım;­ şu­ uğursuz­ yerden­ kurtula-lım…­Ah­ne­zevk­Necib,­ne­zevk!­Hepsine­birden,­“Biz­yarın­gidiyoruz­artık,­bugün­yalı­ tutuldu”­demek­ne­zevk!­Billah­Fatin’in­lokması­boğazında­kalır.­Gözlerinin­ne­hırs­ile­açıl-dığını­buradan­görüyorum!­Ah,­bir­kere­o­gün­gelse,­o­gün,­o­saat­gelse­bir­kere…

Hemen­karar­verildi:­Yarın­pazar­değil­miydi?­Erkenden­Necib­ile­Süreyya­gidecekler,­küçük­şık­bir­yalı­tutacaklardı;­otuz­liraları­vardı,­Suad­“Yetişmezse…”­diye­endişeleniyor,­Necib­temin­ediyordu:­“Ötesi­kolay,­asıl­lazım­olan­elde…”

Ve­birden­Necib­kendini­hatırlayıp­düşündü­ki­bu­işte­o­pek­bilgisiz­olduğu­için­hiçbir­katkısı­olamazdı;­fakat­onlar­kendisi-ni­o­kadar­şevkle,­o­kadar­hürmetle­işe­karıştırıyorlardı­ki­artık­arzusu­dışında­cereyana­kapılmaktan­başka­çaresi­yoktu.

Akşam­ sofraya­ oturup­ da­ Fatin­ yine­ iki­ lokma­ arasın-da­ağzı,­gözleri­açık­olarak­yalıdan­bahsettiği­ve­yan­bakışla­beyefendiye­sırıtıp­hoşa­gitmeye­çalıştığı­zaman,­üç­günlük­hezimetin­acısı­çıkmış­oldu:­Üç­arkadaş­büyük­zevkle­birbi-rine­bakıştılar;­Süreyya­kendine­hâkim­olamayıp­sakin­gös-termeye­çalıştığı­bir­sevinçli­sesle,­“Evet,­yarın­gidip­tutaca-ğız…”­diyordu.

Hacer­gülerek,­“Hangi­han­satıldı­acaba?”­diye­eğlendi.Beyefendi­sade­yemeği­ile­meşgul,­“Mahmutpaşa’da­han­

mı­yok?­Bir­tanesini­satmıştır…”­diye­mırıldandı.­Fatin­güle-rek,­yemek­arasında­boğuluyor­gibi­“Vallahi­billahi!”­diyordu.

Süreyya­ bütün­ bütün­ söyleyecekti,­ fakat­ Suad­ o­ ka-dar­ derin­ bir­ istirham10­ nazarıyla­ baktı­ ki­ karşıdan­ Necib,­Süreyya’nın­dayanamayıp­susmasına­hak­verdi.

Yemekten­kalktıkları­zaman­üç­dost­Süreyya’nın­küçük­odasına­geçtiler;­balkona­çıkmış­olan­Suad­havaya­bakarak,­“Hava­ pek­ kapanık,­ Allah­ vere­ yağmur­ yağmasa!”­ diyordu;­

10­ istirham:­Merhamet­isteme,­yalvarma.

35E Y L Ü L

Süreyya­artık­gülünç­bir­tavırla,­“Ne?”­dedi,­“Yağmur­mu?­Taş­yağsa­vallahi­yine­gideriz…­Değil­mi­Necib?”

Necib­gülerek,­“Hay­hay!”­dedi.O­zaman­tekrar­konuştular,­yarın­nereye­gidip­nasıl­yapa-

caklarını­müzakere­ettiler.­Suad­Emirgân’dan­aşağı­olmaması-nı­istiyordu.­“Beykoz­olsa­fena­mı?”­diyordu;­Necib­karşı­sahi-li­tercih­ederek­Yeniköy’de­yahut­Yenimahalle’de­küçük­bir­şey­bulacaklarını­ söylüyor.­ “Oralardan­ içerlerdeki­ evler­ bile­ yalı­gibidir.”­diye­teşvik­ediyordu;­Suad’ın­asıl­istediği­tenhalık­idi.

Dörde­kadar­konuştular;­Süreyya­bol­bol­hayal­kurarak­yaz­hayatını­bin­türlü­sözler­içinde­şimdiden­düzenliyor,­bazı­ufak­tefek­düşüncelerle­Suad­buna­başka­düzenlemeler­ ilave­edi-yordu.­Süreyya­bir­sandal­bulacaktı;­gülerek,­“Bir­de­araba…”­diyordu.­ Suad­ mahzun­ mahzun­ başını­ sallarken,­ “Bu­ uzun­olur,­değil­mi?­Asıl­o­vakit­aç­kalırız­işte…”­diye­içini­çekiyordu.

Yalıda­sürülecek­zevkleri­şimdiden­aşırıya­vardırarak­ne-şelenirken­ birdenbire,­ “Lakin­ bu­ söylediklerimizi­ yapmak­için­bütün­yaz­yetişmeyecek…”­diye­gülüşüyorlardı.

Ve­Necib­son­dakikalarda­garip­bir­hüzün­içine­gömüle-rek­bu­mesut­karı­kocaya­bakıyor,­eğer­evli­olmak­bu­ise­hiç­fena­bir­şey­olmadığını­görüyordu.

Fakat­evliliğin­nasıl­müstesna­şartlar,­tesadüflerle­meyda-na­geldiğini­düşünerek­birçok­ fena­evlilikleri­gözünün­önü-ne­getiriyor,­kendisine­mümkün­değil,­mümkün­değil­böyle­istekli,­alçak­gönüllü,­bu­kadar­münasip­bir­kadına­mümkün­değil­nail­olamayacağını,­mahrum­ve­zelil­hayatını­ihtiyarlığa­kadar­böyle­yalnız­ve­bahtsız­sürükleyeceğini­düşünüyordu.

­Yarın­erken­kalkılacağından­erken­yatılmak­tavsiyesi­ile­dağıldıkları­sırada­Necib­hep­bu­fikirlerin­esiri­ idi;­odasına­gitmek­ için­ balkona­ geçtiği­ zaman­ iri,­ rüzgârlı­ damlaların­düştüğünü­görerek­bu­serinlikten­istifade­için­orada­durdu.­Alnını­bir­direğe­koydu­ve­gecenin­karşısında­bir­müddet­öy-le­kaldı.

36 M E H M E T R A U F

Kendini,­ hayatını­ düşünüyordu.­ Evlenmemek­ hakkın-daki­kesin­kararı­ara­sıra­kesintiye­uğruyordu;­şimdi­yine­o­zaaf­zamanında­idi.­Bu­karı­koca­arasında­şahit­olduğu­an-laşma­ve­yakınlık,­bu­hararet,­bu­birbirinin­küçük­bir­eme-li­için­öbürünün­canını­verecek­derecede­telaşı,­bu­sakin­ve­mesut­sevgi­onu­harap­ediyordu.­Hep­başarıları­birer­hüs-ran­ ve­ azap­ olan­ kendi­ hayatının­ uzun­ uzun­ arzu­ edilmiş,­çalışılmış,­ kazanılmış­ zaferlerinde­ bile­ böyle­ kuvvetli,­ böy-le­ fedakâr,­ böyle­ şefkatli­ ve­ sıcak­ samimiyete­ ulaşamamış-tı.­ Birçok­ saadetleri­ ya­ zehirli­ bir­ ayrılık­ yahut­ hor­ görülen­bir­umursamazlıkla­bitmiş­hiçbiri­en­mesut­zamanında­bi-le­şu­saadetin­sessizliğine­ve­inceliğine­benzeyememişti.­Ve­bu­hayatı­tatmadıktan­sonra­yaşamak­ona­boş,­pek­boş­ge-liyordu.­“Niçin?”­diyor,­sonra­umutsuzluk­ve­bıkkınlığın­sü-rekli­tekrarı,­“Niye­iyi!”­hitabı­takip­ediyordu.­Onun­çalıp­eğ-lenmeden­çıkan­gürültünün­zevkine­tutulmuş,­hayat­mace-rasına­istekli­olan­yaradılışı­bunlarla­anlaştığı­için­artık­huy­olmuş,­şimdi­kendisinde­sessizlik­ve­şefkate,­gölgeye,­büyük-lük­ve­şiire­ilgi­duyan­bir­yaradılış­uyanmaya­başlamıştı.­Ha-yatının­en­memnun­olduğu­anında­bile­ruhundaki­eksiklik­hissi­bir­başka­ihtiyaç­ile­dağlanıyor,­şimdi­zannediyordu­ki­bu­ihtiyaç­ancak­böyle­sıcak­bir­sevgi­ile,­böyle­dostça­bir­ve-fa­ile­tatmin­edilecek…

Ilık­bir­rüzgârla­büyük­büyük­bulutlar­uçuşarak­geçtikçe­seyrek,­ağır­damlalar­serpiliyor,­etrafında­bunların­yaprak-lara­düşmesinden­ileri­gelen­uyumsuz­bir­ses­hışırdıyordu.­Necib­ıslandığını­fark­edip­karanlığın­içinde­odasına­gider-ken­durdu,­yanı­başında­şimdi­ işitiyorum­zannettiği­ sessiz­bir­teneffüsle­uyuyan­bu­karı­kocanın­büyük­bir­hürmet­ve­muhabbet­ile­mesut­olmalarını­temenni­etti.­Layık­olan­me-sut­olur­fikri­bir­müddet­zihnini­meşgul­etti.­Odasına­geçip­soyunurken­hâlâ­bunu­düşünüyordu.

37E Y L Ü L

–­Evet,­dedi,­layık­olan­mesut­olur;­yahut­Göte­[Goethe]’nin­dediği­gibi­layık­olan­kazanır­ve­kazanamayan­layık­değildir.

Sabahleyin­Süreyya’nın­sesini­işitip­uyandığı­zaman­he-men­yeni­uyumuş­gibi­idi,­o­kadar­başı­küflü­ve­ağır­kalktı;­fakat­panjurları­açıp­da­dışarıdan­taze,­yeşil,­parlak­bir­yaz­sabahı­bütün­neşe­ve­tazeliğiyle­içeri­dolduğu­zaman­derin­bir­ferahlık­hissetti.

Süreyya,­ “Çabuk,­ çabuk,­ treni­ kaçıracağız…”­ diyordu.­Sonra­balkonun­parmaklığından­aşağı­sarkıp,­“Araba­hazır­mı­Selim,­araba…”­diye­haykırdı.

Necib­beş­dakika­sonra­hazırdı.­Onları­odalarının­önün-de­ buldu.­ Suad­ tavsiyelerini­ bitiremiyor,­ tekrar­ ediyordu;­“Aman­ Süreyya,­ Allah­ aşkına…”­ derken­ Necib­ birden­ dün­geceki­düşüncelerine­döndü,­gülümsedi;­Suad­arabaya­ka-dar­yanlarında­gelmişti.

Süreyya,­ “Bağın­ kapısına­ kadar­ beraber­ gel;­ orada­ seni­bırakırız;­dönersin…”­diyor,­Suad,­“Ya­bırakmazsanız…”­di-ye­ tereddüt­ ediyordu.­ Necib­ Suad’ın­ gözlerinde­ istasyona­kadar­gitmek­arzusunu­okuduğundan­“İstasyona­gelseniz­de­yine­araba­ile­dönseniz­daha­iyi­olmaz­mı?”­dedi.

Karı­koca­ikisinin­de­bunu­istedikleri­hemen­gösterdikle-ri­ sevinçli­ kabulden­ anlaşılıyordu.­ Araba­ hareket­ etti.­ Bağın­muntazam­ olmayan­ yolundan­ kâh­ devrilecek­ gibi­ giderken­Necib­şu­on­dakikalık­mesafede­bile­beraber­bulunmak­için­açıkça­itiraf­edemeyecek­kadar­istekli­olan­bu­iki­kalbin­şim-di­yetişmek­telaşıyla­birbirine­bakamadıklarına­dikkat­ederek,­“Beraber­olmak­yetiyor,”­diyor;­ve­tekrar,­–bulanık­bir­şekilde­tekrar­cevap­vermek­yahut­tutunmak­için­konuşmaları­daima­kesintiye­uğrayarak–­tekrar­bu­durumu­bile­bir­mutluluk­mer-tebesine­çıkaran­yakıcı,­kavurucu­değil­sakinleştirici­aşkı;­ha-yır­bu­aşk­olamaz,­kalp­bağlılığını­düşünüyordu.

Tren­hareket­edeceği­zaman­istasyonun­arkasında­ara-basından­kendilerine­bakan­Suad’ı­aradılar;­elleriyle­selamlar­

38 M E H M E T R A U F

göndererek­uzaklaşırlarken­onun­da­araba­ile­yola­koyuldu-ğunu­gördüler.

Vagonda­ iki­ kişi­ yalnızdılar;­ Necib­ nasıl­ olup­ da­Süreyya’nın­ şimdi­ bu­ noktasını,­ hatta­ kendisini­ mahzun­eden­bu­kadın­noksanını­hissetmediğine­şaştı.­Bu­kadar­bağ-lılık­üzerine­bu­ayrılık­belirli­bir­zaman­olsun­kalbi­elbette­mahzun­etmesi­lazım­gelirdi.­Ve­bu­kadar­sadık­bir­aşkın­bile­böyle­mahzunlukları­olduğunu­düşünerek­boynunu­büktü.

Süreyya­ başını­ trenin­ hızından­ meydana­ gelen­ havaya­açmış,­yarı­durgun­susuyordu;­sonra,­“Bakalım­ne­yapaca-ğız?...”­dedi,­daha­sonra­ilave­etti:­“Lakin­gerçekten­güzel­bir­şey­bulursak…­Suad­ne­kadar­sevinecek­değil­mi?”

Evet,­Suad…­Onsuzluktan­mahzun­iken­bu­konuşmaya,­onu­sevindirmek,­onun­sizi­beklediğini,­ şimdi­fikren­sizin-le­beraber­olduğunu,­her­an­yanınızda­hissettiğinizi­bilmek,­hissetmek,­yanınızda­görmek…­Bu­hüzünlü­hâle­sonsuz­bir­lezzet­veriyor,­sevilen­için­çekilen­eziyetleri­bir­gam­zerresiy-le­karışık­hoş­bir­sarhoşluk­hâline­getiriyor,­zaman­geçtikçe­bir­acınma­kadar­tatlılaştırıyordu.

Süreyya,­“Ah­bak,­akşam­bizi­araba­ile­beklemesini­tem-bih­etmeyi­unuttuk…”­diye­üzüldü,­sonra­hemen,­“Ama­zan-nederim,­kendisi­düşünür­ve­gelir.”­dedi.

Eğer­geleceğini­zannetmeseydi­haksızlık­edecekti;­çün-kü­ Necib­ Suad’ı­ onun­ kadar­ bilemediği­ hâlde­ bile­ bundan­şüphe­etmiyordu.­Ve­birden,­kendisinde­daima­mevcut­olan­tahlil­vesvesesi­ ile­bu­saadetin­de­derinliklerine­girip­haki-kati­görmek­merakına­düştü;­elbette­bunların­da­göründük-leri­kadar­mutlu­olmadıklarını­Suad’ın­da­gerçekte­bu­kadar­kusursuz­olmadığını­tekrar­etmeye­başladı.­Kendisinin­bun-ların­ karşısındaki­ hayran­ vaziyetini­ çok­ gülünç­ buluyordu.­İşin­karşıdan­böyle­görünmediğini,­esasen­kim­bilir­neden­ibaret­olduğunu­söylerken­niçin­hiçbir­eksik­ işaretin­kendi­zorlukları­kadarına­isabet­etmediğini­soruyordu.­Birden­bir­

39E Y L Ü L

tepki­ile,­“Bu­kadarı­da­bir­başarı­değil­mi?­Bakalım­ben­bu­kadarına­nail­olacak­mıyım?”­dedi.

Akşama­kadar­dolaşıp­nihayet­işlerini­memnuniyetle­bi-tirdikten­sonra­trene­geldikleri­zaman­büyük­bir­rahatlık­his-settiler;­önlerinde­memnun­ve­sevinçli­birkaç­gün­vardı.­Sü-reyya­başarılı­zamanlarına­ait­aşırı­hareketlerle­ve­hayaller-le­ anlatıyordu:­ Şimdi­ Suad’ı­ bulacaklar,­ ona­ anlatacaklar,­Süreyya’nın­“Mücevher­kutusu,­fildişi­yuva”­diye­tarif­ettiği­yalıyı­o­ne­kadar­sevecek…­Sonra­evdekileri­nasıl­şaşırtacak-lar.­Süreyya­hepsinin­taklidini­yapıyordu:­Fatin­kuduracak,­beyefendi­köpük­saçacak…­Necib,­“Ya­Hacer?”­dedi.

–­Hacer­mi­görürsün.­O­da­kocasına­bir­yalı­tutturacak.Sonra­gülerek,­“Fakat­Fatin…­Vallahi­onu­boşar­da­öyle­

bir­halt­yapmaz…”­dedi.O­asıl­onu­görmek­istiyordu:–­Ah­şu­Fatin…­diyordu;­patlayacak,­patlayacak…Sonra­birden,­“Patlasa­da­Hacer­de­kurtulsa…”­dedi.Necib,­ Suad’ın­ ciddiyet­ ve­ dayanıklılığı­ yanında­

Süreyya’nın­da­böyle­küçük­hislere­kapılışına­bakıyor­fakat­kendisi­de­Fatin’i­o­kısa­boynu,­daima­para­görür­gibi­akı­çok­gözleri,­başını­çevirmeden­sağa­sola­bakışı­ile­o­kadar­iğrenç­oluyordu­ki­hak­veriyordu.

Durakta­ Suad’ı­ bulur­ bulmaz­ bütün­ emelleri­ altüst­ ol-du.­Süreyya­ona­müjde­verirken­o,­“Boşuna…­Her­şey­bozul-du…”­dedi­ve­merak­ettiklerini­görerek­anlattı:­“Ben­dadıma­tembih­ etmeyi­ unutmuştum,­ hepsini­ Hacer’e­ söylemiş…­Şimdi­herkes­biliyor.”­Süreyya,­eyvah­anlamında­elini­alnı-na­götürerek,­“Ne­söylüyorsun­Suad?”­dedi.­Sonra­saadeti-nin­çokluğundan­onu­da­bir­başarı­hâline­koydu:­“Bilsinler,­ne­yapalım,­menetmek­de­ellerinden­gelmez­ya…”

Suad­öyle­düşünmüyordu,­“Beyefendi­mâni­olmak­ister-se?”­ diyordu;­ Süreyya­ yavrusunu­ müdafaaya­ hazırlanan­ bir­

40 M E H M E T R A U F

canavar­heybeti­ve­öfkesi­ ile­bakarak,­“Ne?”­dedi;­kararlılık-la­omuzlarını­kaldırıyor,­“Ben­artık­mektebe­gitmiyorum.”­di-ye­gülüyordu.­Sonra­arabaya­bindikleri­zaman­Süreyya­“fildişi­yuvasını”­tarif­için­her­şeyi­unuttu;­o­kadar­coşkuyla­nakledi-yor,­Suad­da­deminki­kederi­unutarak­öyle­şen­ve­sevinçli­gö-rünüyordu­ki­Necib­bile­kendisine,­“Bunda­sana­ait­ne­var?”­diye­içinden­yükselen­zehirli­sesi­unutarak­cereyana­kapıldı.

Süreyya­methettikçe­Suad­Necib’e­dönüyor,­“Sahi­mi­Al-lah­aşkına,­sahi­mi?”­diye­soruyordu.

Evet,­ hepsi­ gerçekti,­ bu­ fildişinden­ yuva­ Boğaz’ın­ üs-tünde­ Kavaklar’ın­ yanında,­ Yenimahalle’nin­ bir­ köşesin-de,­ dış­ görünüşü­ fildişinden­ yapılmış­ kadar­ temiz,­ parlak­Pazarbaşı’ndaydı.

Otuz­yedi­liraya­tutmuşlardı.­İçerisi­yarı­döşeli­idi.­Sürey-ya,­“Suad,­piyano­da­var.”­diyordu.

Bunlar­hepsi­Suad­için­bir­neşe­oluyordu.­Süreyya­oranın­sakinliğinden,­ gölgesinden,­ manzarasından­ coşkuyla­ bah-sediyor,­ söyleyeceği­ şeylerin­ çokluğundan­ eksik­ anlatarak,­“Deniz­ kapısının­ önüne­ kadar­ geliyor­ Suad,­ bilsen…”­ diye­sevincinden­taşıyordu.

Sonra­Suad­Hacer’in­nasıl­mosmor­kesilip­“Karısının­pa-rasıyla­yazlığa­giden”­Süreyya’nın­artık­gözünden­düştüğü-nü­nasıl­söylediğini­anlattı;­Süreyya­hiddetlenerek,­“Niçin?­Kocanın­parası­başka,­kadının­parası­başka­mı­olur…”­diyor­ve­zalimleşerek,­“Herkes­kendi­kocası­her­kadın­kendisi­mi?”­diye­söyleniyordu.­Suad­eliyle­ağzını­tutarak­susturmak­iste-di.­Süreyya­haksızlıklara­böyle­acı­mukabele­ettiği­zaman­içi­ezilir,­onu­sevememekten­korkardı;­Necib’e­dönerek:

–­Düşününüz­Necib­Bey,­dedi;­biz­gidince­yalnız­kala-cak,­bütün­bütün­yalnız…­Zavallı­kız­ne­yapacağını­şaşırı-yor;­sonra…

Süreyya­Suad’ın­sözlerini­kendi­fikirleriyle­tamamladı:

41E Y L Ü L

–­Sonra…­Sonra­da­kıskanıyor…­Niçin­bir­şeyi­kendi­is-miyle­ çağırmazsınız?­ Kıskanıyor…­ İşte­ ve­ kıskançlığı­ onu­huysuz,­hain­ediyor…­Bunda­acınacak­ne­var?

Köşke­geldikleri­zaman­kapının­önünde­Hacer’le­Fatin’i­gördüler;­ Fatin­ iki­ eli­ böğründe,­ pantolonunu­ çekerek­ ve­gözlüğünün­ üstünden­ bakıp­ yılışarak,­ “Maşallah­ efendim,­Boğaziçi’den­öyle­mi?”­dedi.

Yukarıda­balkondan­hanımefendinin­sesi­“Allah­güle­güle­oturmak­kısmet­etsin…­Nerede­tuttunuz­bakiyim?”­diyordu.

Süreyya­Fatin’e­omuz­kaldırıp­annesine­cevap­verdi:–­ Hele­ yemek­ yiyelim,­ uyuyalım­ da…­ Rüyayı­ o­ zaman­

görürüz…­Ne­kadar­sabırsızsınız!Hacer­öfkesine­yenilerek,­birden­atıldı:–­ Ah,­ ben­ biliyorum­ canım…­ Bana­ Behice­ dadı­ söyledi;­

hatta­bak­yengem­de­inkâr­edemiyordu­ama­şimdi­hep­bir­ol-dular,­el­birliği­ile­saklayacaklar…­Fakat­ben­biliyorum,­bugün­onlar­Boğaziçi’ne­gittiler,­ev­tuttular…­Dün­para­gelmiş…

Fatin­kahkaha­ile­gülüyordu;­Süreyya­Hacer’e­dönüp­hid-detli­bir­tavırla,­“Pekâlâ­küçük­hanım,­farz­edelim­ki­öyle­ol-muş!­Bunda­ne­var?­Siz­de­o­kadar­istiyorsanız­beyiniz­de­si-ze­tutsun…”­dedi,­o­zaman­Fatin’in­pantolonunu­bir­kere­da-ha­çekip­sessizce­içeri­kaçtığını­görerek­hep­birden­güldüler.

Yalnız­kaldıkları­zaman­Süreyya,­“Aman­kaçalım,­yarın-dan­tezi­yok­kaçalım…”­diyordu.

Suad,­“Dur­bakayım,­izin­alalım­bir­kere…”­dedi;Süreyya­“Kimden?­İzin­mi?­O­niçin?”­diye­söyleniyorken­

karısı,­“Yok,­ben­kimseyi­darıltmaya­razı­değilim.­Sen­o­işi­ba-na­bırak!”­dedi.­Ve­sessiz,­güler­yüzle,­gidip­beyefendi­ile,­ha-nımla­ görüştüğü­ görüldü;­ geri­ geldiğinde,­ “Yalnız­ Hacer...”­diyordu,­“onu­ne­yapacağız?”­ve­anlamayarak­yüzüne­bakan­iki­erkeğe­kederle,­“Onu­da­götürsek…”­diye­yalvarıyordu.

Süreyya­birden­fırlayarak­haykırdı:

42 M E H M E T R A U F

–­Ne?­Fatin’i­de­mi?Buna­bir­karar­vermek­için­konuşuyorlardı,­bu­geç­vak-

te­kadar­sürdü.­Yatma­zamanı­gelince­Necib,­“Artık­ben­de­yarın­iniyorum.”­dedi­ve­Suad’a­bakarak:­“Bana­başka­hiz-met­var­mı?”

Suad­gülüyordu,­“İzin­mi?­Bir­şartla.”­diyerek­kocasının­yüzüne­ baktı.­ Süreyya­ da­ gülerek,­ “Evet,­ taşınır­ taşınmaz­postu­bizim­eve­sermek­şartıyla…”­dedi.

Ertesi­ sabah­ kalktıkları­ zaman­ Süreyya­ anlattı­ ki­ gece­köşkün­öbür­köşesinde­kıyametler­kopmuştu:­Hacer­kocası-nı­onlar­gibi­yalı­tutup­Boğaziçi’ne­gitmeye­zorlamış,­o­tabii­bu­teklife­kulak­asmamış…­Süreyya,­“Yüreğine­inmiştir!”­di-ye­gülüyor,­fakat­sonra­kızıyordu;­bunun­üzerine­atışmışlar,­Hacer’e­fenalık­gelmiş,­bey,­hanım­hep­oraya­koşmuşlar;­Fa-tin­ısrar­etmiş,­daha­zorlanırsa­rahat­edeceği­bir­yere­gitmek-ten­başka­çaresi­kalmadığını­söylemiş…

Süreyya,­“Katırı­görüyor­musun,­katırı!”­diyor,­sonra­ba-basının­barıştırıncaya­kadar­nasıl­uğraştığını­söyleyerek­“Fa-kat­çeksin,­hak­etti.”­diyordu.­“Araya­araya­bulduğu­yakutu­şimdi­ görsün…”­ Çünkü­ o­ kızını­ evlendirirken­ bir­ gün­ öyle­söylemişti:­“Hanım,­aradım­aradım­ama­öyle­bir­yakut­bul-dum­ki…”­Süreyya­bunu­anlatarak,­“Bulduğu­yakutu­şimdi­nargilesinin­marpucuna­oturtsun­da…”­diyordu.

Suad­darılarak­“Bey,­bey!”­dedi.–­ Peki,­ sustum,­ sustum­ ama­ haydi­ kaçalım­ bakayım…­

Zira­artık­onların­yüzünü­görmek­istemiyorum…Suad­yalvardı:­–­Yok,­sen­bir­kere­Hacer’e­söyle­de­öyle…­İstediği­vakit­

gelsin…­Söyleyeceksin­değil­mi?Kocasının­onay­cevabını­almadan­işe­başlamadı­ve­Ne-

cib­kendilerine­vadedip­ayrılırken­Süreyya­Hacer’le­konuş-mak­için­odasına­gidiyordu.

43E Y L Ü L

3

Bir­daha­on­gün­sonra­Beyker’in­önünde­rast­geldiler.Necib­ Beyoğlu’na­ doğru­ yürürken­ arkasından­ birinin­

kolundan­tuttuğunu­hissetti,­dönünce­Süreyya’yı­gördü:–­Ooo,­nereden­böyle?Öbürü­elinden­tutup­Beyker’e­doğru­yürüyerek:–­Ya­sen,­dedi,­kırklara­mı­karıştın,11­ne­oldun?­Bizi­yarı­

yolda­yalnız­bırakmak…Necib­itiraz­için­söz­bulamıyordu;­dükkâna­girmişlerdi,­

Süreyya­bir­çırağa­bir­şey­sordu,­sonra­öne­düştü,­içeri­yü-rüyorlarken:

–­Görüyorsun­ya,­dedi,­masraf,­masraf…­Otuz­beş,­kırk­lira­derken­yalı­bize­altmış­liraya­oturuyor.

İçeride­ ipekli­ kumaşlara­ bakmaya­ başladı,­ bir­ taraftan­anlatıyordu:

–­Ama­gelsen­de­bir­görsen…­Ha­sahi,­ne­vakit­gelecek-sin?­Bekleyip­duruyoruz…­Ah­Necib,­biz­bağda­cehennemde­imişiz,­ne­yer,­ne­yer!­Ben­ilk­gün­baktığımızda­bu­kadar­gü-zel­bulmamıştım.­Sabahları,­ya­akşamları…­Hele­o­öğleden­sonraki­ güzellik…­ Akşamüstü­ Suad’la­ beraber­ çıkıyoruz;­orada­bir­yol­var,­tepenin­kenarında,­Kavak’a­kadar­gidiyor.­Ne­manzara,­ne­manzara!­Bir­kere­Büyükdere’ye­gittik…­Da-ha­istediğimiz­gibi­gezemiyoruz­ki,­iyice­yerleşemedik.­Ev­ta-mam­olsun­da­uzun­seferlere­çıkacağız…­Sen­de­gelirsen…­

11­ kırklara­karışmak:­Ortadan­kaybolmak.

44 M E H M E T R A U F

Etraf­ hep­ gezilecek,­ keşfedilecekti…­ Beykoz­ var,­ Kavaklar­var,­Bentler…

Ve­ para­ verip­ çıktığı­ zaman­ Necib’le­ beraber­ Tünel’e­doğru­yürümeye­başladılar.­Süreyya­sordu:

–­Sen­ne­yapıyorsun,­bakalım?Gerçek­durumu­söylemek­gerekirse­Necib­bunalıyordu.­

Fakat­öyle­söylemedi.­“Şöyle­böyle”­dedi;­o­da­yarın­adaya­gi-decekti,­“Orası­şimdi­artık­çiçek­gibidir.”­diyordu;­sonra­ken-dini­de­teşvik­için­gibi­“Mayıs,­malum­ya,­Büyükada’nın­tam­mevsimidir!”­dedi.

Süreyya­gülerek:–­Mayıs­Boğaziçi­mevsimidir,­azizim,­Boğaziçi!­Sade­ma-

yıs­değil,­bütün­sene…­Zannederim­ki­oraları­kışın­bile­gü-zeldir.­Bir­rüzgârı­var,­aman­yarabbi,­bir­rüzgârı­var,­Necib!­O­temiz­rüzgâr­başka­nerede­bulunabilir?­Sizin­adanıza­ge-len­rüzgâr­bütün­Boğaz’ın­üstünden­geçip­kirlendikten­son-ra­size­gelir.­Beni­abartıyor­zannediyorsun­ama­geldiğin­va-kit­göreceksin­ki­hakkım­var.­Oraya­gittiğimizden­beri­ne­ka-dar­fark­ettiğimi­ben­bilirim.­Suad­bile­bambaşka­oldu.­Bir­neşe­geldi,­bir­hayat­geldi…­Sabahları­demir­gibi­kalkıyoruz,­sonra,­sana­bir­şey­söyleyeyim­mi?­En­sevdiğim­hâli,­rahatlı-ğı…­Ne­Fatin­var,­ne­Hacer­var…­Yapayalnızız!

Necib­hatırlayarak,­“Sahi,­onu­ne­yaptınız?­Kandırabildi-niz­mi?”­diye­sordu.­Süreyya­hiddetle:

–­Bırak­şu­acuzeyi!12­dedi;­bana­inan­Necib?­Acuzelik­yal-nız­ihtiyarlarda­değil,­asıl­gençlerde….­Bilemezsin­bu­kadın-lar­fena­olunca­ne­kadar­fena­oluyorlar.­Kendisine­barışmak­için­gittim­de­bana­ne­cevap­verdi­bilir­misin?­İmkânı­yok…­Bana­karımı­çekiştirdi;­bana­Suad’ı…­Anlıyorsun­ya?­Dur,­şu-raya­girelim­de­biraz­kurdele­alacağım…­Malum­ya,­kadın­iş-leri­bitip­tükenmez…­Fakat­şikâyet­etmeye­gelmiyor­azizim,­

12­ acuze:­Kocakarı,­huysuz,­suratsız­yaşlı­kadın.

45E Y L Ü L

hain­şeyler­çok­pahalı­ama­onlarsız­elbise­de­bir­şeye­yara-mıyor…

Süreyya­böyle­gamsız­kuşlar­gibi­gevezelenerek­her­şey-den­ bıkkınlıkla­ bahsederken­ Necib­ bütün­ birer­ mutluluk­olan­ bu­ şeylerden­ mahrum­ geçen­ kendi­ hayatını­ düşünü-yordu.­Tünel’e­geldikleri­zaman­Süreyya­“Artık­bana­müsa-ade…”­dedi,­onu­çeyrek­geçeye­doğru­Yeniköy’e­giden­vapu-ra­yetişmek­istiyordu,­arkadaşının­elini­sıkarken­“Ee­ne­za-man?”­dedi.­Necib­tereddüt­ediyordu.­Süreyya:­“Karışmam”­dedi,­ “sonra­ Suad’ı­ darıltırsın…­ Onda­ bilsen­ ne­ hazırlıklar­var…­ Senin­ için­ ayrıca­ bir­ oda­ hazırlıyoruz…­ Görüyorsun­ya,­gelmek­bir­vazife­oluyor.­Ne­vakit­gelsen­evdeyiz…­Haf-tada­iki­gün­İstanbul’a­inmek­istiyorum­ama­daha­karar­ver-medim…­Bir­de­sandal­bulduk,­onu­da­alırsak,­gelsin­keyif…­Sahi­sen­sandalcılığı­sevmezsin…­Ooo,­düdük­öttü,­adiyö!”13

Koşuyordu,­Necib­hatırlayarak­arkasından­seslendi:­“Se-lamlar,­unutma…”

Süreyya­“Şüphesiz,­şüphesiz…”­diye­kayboldu.Necib­dönerek­kalabalığa­karıştı.­“Kim­der­ki­şu­adam­beş­

senelik­bir­kocadır!”­diyordu;­bu­kendisinin­hayat­ve­evlilik­hakkındaki­bütün­felsefesine­muhalif­bir­durumdu,­fakat­iş-te­vaki­idi.­Ve­hayalen­Süreyya’yı­görüyor,­Suad’ı­beklerken­görüyor,­yine­onların­şevk­ve­huzur­ile­geçecek­gecelerinin­yanında­ kendi­ geçireceği­ gecenin­ acılığı­ şimdiden­ kalbine­çöküyordu.

Birden:–­ Adam­ sen­ de,­ bunlar­ hep­ hülya!­ dedi;­ onun­ yerinde­

ben­olsam­ilk­haftadan­bunalırım…­Zaten­ben­hiçbir­şeyden­memnun­olmamak­nasibi­ile­doğmuş­değil­miyim?

13­ adiyö:­Allaha­ısmarladık.

46 M E H M E T R A U F

4

Bununla­beraber­o­pazar­adaya­gideceğine­oraya­gitti.Ve­vapur­Boğaziçi’ne­koşan­halk­ile­taşarak,­Köprü’den­

çözülüp­Boğaz’ın­mavi­sinesine­gömüldükçe­bu­kendisi­için­açılma,­ gitgide­ çoğalan­ bir­ ferahlık­ oldu.­ Etrafına­ bakarak­hep­şen­ve­güler­yüzlü­bulduğu­yolcuların­bahar­ile­kendi-lerinden­geçerek­sürdükleri­hayatları,­sevinci­arasında,­çok­zevkli­ bir­ hayat­ hissediyordu,­ geniş­ nefesler­ alarak­ kırların­dalgalanan­ yeşilliklerinin,­ renk­ renk­ çiçeklerinin­ taze­ ko-kularıyla­ bir­ canlılık,­ bir­ faaliyet­ ve­ coşkuya­ boğuluyordu.­Bütün­ melal­ ve­ kasveti­ Beyoğlu’nun­ karanlık­ sokaklarında­kalmıştı.­Her­yüzde­bir­neşe­vardı.­Vapurun­üst­güvertesini­dolduran­ halk­ içinde­ kadınların­ hepsi­ ona­ bugün­ arzulan-maya­değer­bir­güzellikle­görünüyorlardı.

Sahil­binalarının­birbirini­takip­etmesinin­ve­birbiri­ar-dına­ gelmesinin­ süratinden­ yarı­ sersem,­ gözünün­ önünde­kaynayan­şu­coşkun­hayattan­yarı­baygındı.­İskeleler­kendi-lerine­gelen­yolcuları­boşalttıkça­vapur­bir­kere­nefes­alıyor,­biraz­hafifliyordu.­Büyükdere­son­ziyaretçi­kafilesini­alıp­va-pur­âdeta­boşaldığı­zaman­Necib­kendini­topladı.­Şimdi­na-sıl­bir­sevinçle,­iyi­niyet­ve­temiz­kalplilikle,­nasıl­bir­mutlu-luk­tarafından­karşılanacağını­düşünerek­seviniyor,­gülüyor,­sonsuz­bir­memnuniyet­ile­telaş­ediyordu.­Yalıya­doğru­yak-laştıkça­bu­telaş­heyecan­oluyor,­Suad’ı,­Süreyya’yı­şimdiden­görerek­kalbi­çarpıyordu.

47E Y L Ü L

Önce­kendisini­Suad­gördü,­eliyle­işaret­ederek­içeri­ses-lendi,­ o­ zaman­ pencerede­ karı­ koca­ ikisinin­ de­ başları­ gö-ründü.­Süreyya­uzun­bir­“Ooo!”­ile­selamladı.­Kapıyı­hizmet-çi­kız­açmıştı.­İçeri­girer­girmez­merdivenden­koşarak­inen­Süreyya’nın­karşısında­bulundu.­Bu­sevinçli­bir­karşılayış­ol-du;­“Oh,­ne­iyi­ettin­de­geldin!”­diyordu.

Yukarı­çıktılar,­Suad’la­buluştular.­Kendinin­bugün­gele-ceğini­umduklarını­söylüyorlardı;­Necib­merak­ediyor,­“Na-sıl?”­diyordu.

Süreyya­izah­etti:–­Hava­sabahleyin­o­kadar­parlak,­o­kadar­nefis­idi­ki­“Su-

ad­bugün­Necib­Bey­belki­gelir”­dedi…­Ah­sabahları­erken-den­buradaki­güzelliği,­tazeliği­tarife­söz­bulamıyorum,­de-nizin­ nezaketini,­ tazeliğini,­ yeşilliğini,­ nihayet­ şu­ Boğaziçi­sabahının­ bekaretini­ görmeli,­ Necib…­ Fakat­ bugün­ adaya­gideceğini­bildiğim­için­umutsuz­oluyorduk…­Buna­rağmen­bilmem­niçin,­yine­de­umuyorduk.

Gülerek­eşine­baktı:–­Hatta­Suad­hazırlıkta­bile­bulunuyor;­malum­ya,­artık­

o­ev­kadını­oldu.Suad­kızarak­yarı­sitemle:–­ Fildişini­ beyefendiyi­ misafir­ kabul­ edecek­ bir­ şekle­

koymaya­uğraşıyorum,­dedi.O­zaman­Necib­söyledi.­Gece­Beyoğlu’nda­ne­kadar­bu-

naldığını,­bugün­adaya­gitmek­istediği­hâlde­oraya­gidip­bir-takım­renksiz­yüzler,­lakayt­dostlar,­yabancı­kalpler­görecek-se­gelip­fildişi­yuvalarındaki­dostlarının­misafiri­olmayı­ter-cih­ettiğini­anlattı:­“Ah­görseniz­artık,”­diyordu,­“görseniz­ar-tık­Beyoğlu­ne­kadar­çekilmeyecek­hâle­geldi.­Sabahları­yine­biraz­serince­oluyor,­rutubet­biraz­işe­yarıyor;­fakat­sabahla-rı­da­Beyoğlu’nun­o­baş­ağrıtan­satıcı­gürültülerinin­evlerin­içinde­nasıl­çınladığını­bilseniz…”

48 M E H M E T R A U F

Sonra,­ öğle­ oldu­ mu­ durmak,­ oturmak­ mümkün­ değil.­Toz,­ güneş,­ ter!­ İnsan­ boğuluyor,­ boğuluyor!­ Onun­ için­ bu-raları­adama­bir­köy­gibi­geliyor.­Hele­bu­Yenimahalle…­Ger-çekten­fildişinden­yuva…­Uzak,­uzak…­Sanki­kaçmış,­kaybol-muş…­Ah­buraya­gelip­dünyayı­unuttuğunuza­ne­iyi­ettiniz!

Süreyya­başarısının­saadetinin­gülümsemesiyle­ilave­et-ti:­ “Unutmuş,­unutulmuş­değil­mi?”­Sonra­Necib’i­elinden­tutarak,­“Hele­şimdi­gel­de­sana­kafesimizi­gezdirelim,­ser-vetimizi­gör…­Bir­kere­balkon­odasına­gidelim­de­bak­man-zaraya…”­dedi.­Bir­merdiven­çıkarak­deniz­üzerindeki­salo-na­girdiler.­Burası­evin­eni­kadar­geniş­bir­odaydı.­Panjurla-rı­açınca­evvela­fazla­ışıktan­gözleri­kamaştı.­Suad­ilerleyerek­balkona­çıkan­orta­kapıyı­da­açtı,­üçü­birden­balkona­geç-tiler.­Saçaklardan­kendi­giremeyen­güneş,­beyaz,­coşan­bir­ışık­ile­burayı,­içeriye­doğru­gittikçe­gölgelenen­bir­parlaklı-ğa­boğuyor,­denizde­dalgaların­oyunlarıyla­dalgalanan­yan-sıma­gölgeleri­bile­bir­gümüş­beyazlığı­ile­yıkanarak­kendi-ni­saklayan­bir­sıcaklık­içinde­güneşten­gelen­kahkahalar­gi-bi­billurlaşıyordu.

Süreyya­“Asıl­buraya­bak”­diyor,­karşısında­Anadolu’nun­Kavaklar’dan­başlayıp­Beykoz’dan­geçerek­Paşabahçe’den­ta­Çubuklu’ya,­sonra­da­Yeniköy’den­başlayıp­bütün­Tarabya’yı,­Büyükdere­koyunu­takip­ile­Mesarburnu’na14­kadar­gelen­kı-yılar­ arasındaki­ büyük,­ geniş­ gölü­ gösteriyor,­ eliyle­ işaret­ederek­“Nasıl!­Tıpkı­bir­göl­değil­mi?”­diye­soruyordu.

Necib,­“Oh,­çok­güzel­gerçekten!”­dedi.Balkonun­kenarına­kadar­ilerlemişti!­Hafif­bir­rüzgâr­ok-

şamasıyla­ dalgacıklar­ püsküren­ geniş­ su­ yüzeyi­ güneşin­ al-tında­baygın,­parıltılı,­dermansız­serilmiş,­girintili­çıkıntılı­bir­gümüş­gibi­vadi­inceliyor,­kıyıların­üstünde­uzun­bakışlarını­

14­ Mesarburnu:­Boğaziçi’nde­Yenimahalle­arası­ile­Sarıyer­ilçesinin­mer-kezinin­oluştuğu­yer.

49E Y L Ü L

sürükleyip­ufuklarda­yoran­tepelerin­her­biri­başka­gölgeler­dumanlar­altında,­havasının­ateşten­titrediği­hissedilen­ef-latun,­kurşuni,­sarı­dağ­çizgileri,­en­nihayet­geniş­bir­denizin­ışıklar­içinde­ufka­dökülen­hayalî­adaları­gibi­kapalı,­yumu-şak­bir­ateş­koru­üstünde­ürpere­ürpere­ses­vermeyen­setler­gibi­sıralanıyordu.

Süreyya­tekrar­ediyor,­“Nasıl,­muhteşem­değil­mi?”­diye­soruyordu;­sonra­birden­alevlenerek:

–­Ya­bu­rüzgâr!­dedi;­sorarım­sana,­bu­rüzgârı­başka­nere-de­bulursun,­Necib?­İmkânı­var­mıdır?­Bu­temiz,­saf,­Suad’ın­dediği­gibi­köpüre­köpüre­esen­rüzgârı…­Şu­sevince,­şu­taze-liğe,­şu­hayata­bak­Allah­aşkına…­Bağ­diye­gidip­o­cehennem­ocağına­tıkılmak­yazık­değil­mi?

Necib,­ oraya,­ bir­ büyük­ saksının­ yanına­ konulmuş­ ge-niş­bir­hasır­koltuğa­oturarak,­“Muhteşem,­muhteşem!”­diye­tekrar­etti.­Karı­koca­memnun,­saadetleri­gözlerinde­gülerek,­birbirlerine­bakıyorlardı.­Suad:

–­Daha­bu­ilk­memnuniyetin­arkası­alınmadı,­dedi,­her­gün­başka­bir­güzellik­var.­

Süreyya­gözleriyle­teşekkür­ederek­Suad’a­baktı:–­ Ah,­ bütün­ bunların­ senin­ sayende­ olduğunu­ düşün-

dükçe…­Benim­sevgili­karıcığım!Suad­elini­tutmak­için­uzanan­ellerden­kaçıp­bir­kırgın-

lıkla­gözlerini­süzerek:–­Bak­yine­söylüyorsun,­dedi,­şu­fena­kelimeyi­yine­tek-

rar­ediyorsun.Süreyya­gülüyor,­çırpınıyor:­–­Ne­yapayım,­unutuyorum…­Affet­Suad…­diyordu.Sonra­Necib’e­döndü:­–­Bir­türlü­kendimi­alıkoyamıyorum.­Hâlbuki­“Karıcığım”­

sözü­bizim­hanımefendinin­en­büyük­zıddı…

50 M E H M E T R A U F

Necib­ bu­ küçük­ özel­ aile­ meclisinde­ yarı­ dalgın,­ derin­acıyla,­kendi­kendine,­“Evet,­insanın­bir­karısı­olup­da­onu­sade­ismiyle­çağırmak­saadeti…”­diye­üzülüyordu.

Süreyya­ sonunda­ Suad’ın­ elini­ almıştı,­ Necib’e­ dönüp,­“Evet­kardeşim,”­dedi,­“biz­artık­Boğaziçi’nin­mesut,­mesut-luklarından­ çılgın­ kuşları!­ Bununla­ beraber­ bu­ saadet­ ara­sıra­gagalaşmamızı­menetmiyor.­Hele­ben…­Düşün­ki­artık­her­şeyime­itiraz­olunuyor.­Hatta­hamaratlığıma­bile...”

Suad­ hakkını­ ispat­ için­ telaş­ ederek,­ “Ooo,­ özellikle­ona…”­dedi;­“her­gün­kaleme­gitmeye­kalkmaz­mı?”

Süreyya­şaka­eder­gibi­yine­hep­Necib’e­anlatıyordu:­“Ee­ne­yapalım?­Para­kazanmak­lazım­değil­mi?­İşte­pekâlâ­görü-lüyor­ki­ana­baba­adama­para­vermiyor­ki:­Hâlbuki­her­sene­insan­karısının­parasına­boyun­eğmez­ya…­Ev­tutulunca­ne­ise…­Fakat­karısının­ekmeğine…”

Suad­ başını­ uzaktan­ gelen­ bir­ sese­ kulak­ kabartan­ kuş­tavrıyla­eğerek­yarı­gülümsemeli­bir­sitemle­dinliyordu;­son-ra­ birdenbire­ kıpkırmızı­ kesildi,­ “Devam­ edersen…­ devam­edersen…”­diye­eliyle­tehdit­ediyordu­ve­Süreyya­bir­elini­bı-rakmadığından­darılmış­da­kurtulmak­istiyor­gibi­çırpınıyor,­siyah­ gözlerinde­ bir­ hiddet­ şimşeği­ çaktırarak­ kurtulmak­için­uğraşıyordu.

Süreyya­koyvermeyerek:–­Haklı­değil­miyim;­Necib­Bey!­diyordu,­pekâlâ,­ister­mi-

sin­şimdi­Necib’i­hakem­tayin­edelim…Suad­nihayet­mağlup­olup­durdu;­“Pekâlâ,­ben­onun­in-

safından­eminim,­fakat­evvela­ben­anlatacağım.”Bir­ küçük­ inatlaşma­ başladı;­ önce­ hangisi­ evvel­ anlat-

mak­lazım­geldiğini­kararlaştırdılar.­Suad,­“Bizi­o­kadar­sü-re­her­gün­evde­oturmaya­alıştırdıktan­sonra­şimdi­özellik-le­asıl­yeni­misafir­olduğumuz­için­çıkıp­kırdan,­bahardan,­

51E Y L Ü L

buradan­istifade­edeceğimiz­yerde­her­gün­İstanbul’a­inilir­mi?”­diye­şikâyet­ediyordu.

Süreyya­gaddar,­çocukluk­ederek,­“Niçin­inilmesin?”­di-yor,­gülerek­Suad’ın­hâlâ­elini­bırakmıyordu.­Hizmetçi­kızın­balkon­kapısında­görünüp­işaret­etmesi­Suad’ın­bütün­bü-tün­kurtulmak­çaresini­aramaya­mecbur­etti.­Süreyya:

–­Olmaz,­olmaz,­göndermeyiz­diyordu;­hem­misafiri­yal-nız­bırakıp­gitmek…­

Necib:–­Mademki­özel­bir­iş­için…­dedi.Süreyya­çıkıştı:–­İşte­ben­de­ondan­bıktım…­Buraya­geldik­geleli­bu­ha-

in­evin­ işi­bitmiyor.­ İşte­ben­de­bundan­şikâyet­ediyorum.­Evde­akşama­kadar­beraber­oturmaya­alıştırıp,­şimdi­bura-da­ ev­ kadınlığını­ bahane­ ederek­ akşama­ kadar­ kaybolduk-tan­sonra­benim­her­gün­kaleme­gitmeye­hakkım­yok­mu?

Suad­“İşim­var,­canım!”­diye­darılıyordu;­nihayet­darıl-makla­bir­iş­göreceğini­anlayınca­yalvarmaya­mecbur­oldu,­“Allah­aşkına­bırak…”­diyordu!­Gözleri­rica­ile­ışıldıyor,­peri-şan­bakıyor,­dudakları­titreyerek­yalvarıyordu:­“Gideyim­ba-kayım,­bırak…­Allah­aşkına­bırak…”

Süreyya­çabuk­geleceğine­yemin­etmeyince­bırakmadı.­Ve­iki­erkek­yalnız­kaldıkları­zaman­Süreyya­karşısındaki­kol-tuğa­arka­üstü­yatıp­şimdi­yarı­mahzun:

–­İşte­böyle­kardeşim,­dedi!­Sana­yemin­ederim­ki­onsuz­kalsam­ölürüm…

Sustular;­ rüzgârın­ sade­ öperek­ geçtiği­ sakin­ dalgaların­çakıllar­arasındaki­oyuklardan­çıkardığı­sesle­uyuşturucu­bir­hışıltı­oluyor,­bu­ses­denizin­parıltılarından­çıkıyor­zannedi-lecek­kadar­o­parıltıların­ahengine­uyuyordu.

Necib:­–­Demek­her­gün­böylesiniz…­dedi.

52 M E H M E T R A U F

–­Evet,­fakat­sade­bu­değil,­hele­kalk­da­bak;­ne­güzellik­Necib­ne­güzellik…

Necib­birden­acı­bir­kederle­bu­gece­Beyoğlu’na­dönmek­mecburiyetinde­ olduğunu­ hatırladı­ ve­ “Vah­ vah!”­ diyerek­Süreyya’ya­bunu­haber­verince­o­koltuğundan­fırladı:

–­Ne?­İmkânı­yok…­Vallahi­billahi­olmaz.­İnsan­Boğaziçi’ne­gelip­böyle­hemen­dönmeye­kalkarsa­cinayet­etmiş­olur­ve­her­cezayı­hak­eder.

Necib­ söz­ verdiğinden­ bahsederek­ affedilmesini­ rica­ediyor,­ Süreyya­ inat­ ile,­ “Koyvermeyiz,­ imkânı­ yok…­ Suad­mümkün­değil­razı­olmaz…”­diyordu­ve­bu­kadarla­ikna­et-miş­ gibi­ başka­ konuya,­ konuşulan­ konuya­ geçti,­ buradaki­hayatlarını­anlatmaya­başladı.

O­asıl,­sabahları­seviyordu,­oturdukları­odanın­üstünde­yatıyorlardı.

Evvela­güneş,­o­cehennem­güneşi,­o­siyah­dumanlı,­in-sanın­belini­büken­güneş­değil,­kız­gibi­saf­ve­taze­bir­güneş­gelip­ odaları­ aydınlatıyor,­ “Uyanınız!”­ diyordu;­ sabaha­ ka-dar­deniz­insana­mahrem­ve­şen­bir­ninni­söylüyor,­bazen­kızarak­gürlüyor,­köpürüyor,­fakat­genellikle­böyle­sakin,­bir­kuzu­gibi­bezgin­ve­uslu…­Suad­her­gün­bu­güneşle­beraber­uyanıyor,­ sıçrayıp­ camları­ açıyordu,­ o­ zaman­ içeri­ sabah,­hayat,­neşe,­bilhassa­gençlik,­her­şey­sade­bu­güneşle,­sade­denizin­sesleriyle,­bütün­bunlar­odalarına­ve­kalplerine­hü-cum­ediyordu;­ insanı­gelip­koklayarak­ısıtan,­denizin­taze-liğiyle­ serin­ bir­ sıcaklık­ veren­ güneşle­ yıkanıyorlardı…­ İşte­Süreyya­buna­doyamıyordu.

–­Bazen­Suad­bir­şemsiye,­ben­bir­baston­alıp­çıkıveri-yoruz,­burada­ağaçlıklar,­korular­falan­yok­ama­şu­arkadaki­Kavak’a­giden­ince­bir­çoban­yolu­var…­Oraya­çıkınca­Kara-deniz­görünüyor.­İşte­o­her­şeye­bedel…

53E Y L Ü L

Eğer­Suad’ın­bu­ev­deliliği­olmasaydı­daha­uzaklara­gide-ceklerdi,­fakat­inat­ediyor,­mutlaka,­her­yemekte­kendi­eliyle­hazırlanacak­bir­şey,­göz­atılacak­işler­buluyordu.­Sözün­kı-sası­bu­güzel­sabahtan­sonra­sofra­başına­geçip,­karısını­kar-şısına­ alıp­ da­ sükun­ ve­ samimiyet­ içinde­ yemeğini­ yerken­hayat­zevki­son­dereceyi­buluyordu.

Süreyya­ bunu­ söyledikten­ sonra­ göz­ kırpıp,­ “Öyle­ mi­zannedersin?­ O­ hâlde­ öğleden­ sonranın­ güzelliğini­ unutu-yorsun…”­diye­öğleyi­methetmeye­başladı.

Öğleden­sonra­buraya,­balkona­çıkıyorlar,­kamış­koltuk-lara­uzanıyorlardı;­hararet­çoğalmış,­fakat­aşağıda­deniz­hâlâ­serin…

Onun­seslerinde­öyle­çığırtkan­bir­ahenk­çağlıyordur­ki­insan­kendini­yeşil­suların­arasında­zannediyordu.­Gevşek-lik­bu­serinliğin,­bu­yarı­hararetin­arasında­yavaş­yavaş­öy-le­bir­dereceye­geliyordu­ki­yarı­uykuda,­yarı­uyanık­süzülüp­gidiyorlardı.­ Bu­ böyle­ iki­ saat­ devam­ ediyordu;­ sonra­ gez-meye­çıkıyorlardı.­Akşam­gezmesine…­Bir­arabaya­atlayın-ca­Büyükdere’ye­doğru…

Sonra­ gece­ İstanbul’un­ en­ zarif,­ en­ süslü,­ en­ sakin­ ge-celeri…­ Aydınlığa­ lüzum­ hissetmeksizin,­ semanın­ denize­akseden­bütün­nurları­o­kadar­şen­bir­rahatlık­veren­ışıklar­meydana­getiriyordu­ki­o­gölgenin­içine­gömülmüş,­yarı­öl-müş,­kalıyorlardı.­O­zaman­denizin,­semanın­karşıki­kırların­tasvir­olunmaz­hoşlukları­vardı.

Süreyya­uzanmış,­sade­ellerini­kullanarak,­bazen­konu-dan­konuya­geçmek­için­biraz­durarak,­kelime­kelime­anlat-tıkça­Necib­sessizlik­içinde­dinliyordu;­nihayet­Süreyya:

–­İşte­hayatımız,­dedi;­yemin­ederim­ki­hiç­bu­kadar­me-sut­olduğumu­bilmiyordum.

O­sırada­Suad’ın­sesini­ işittiler.­“Şükretmeli,­şükretme-li…”­diyordu,­Süreyya­yattığı­yerden­kımıldanmayarak,­“Sen­şükredeceğine­buraya­bak.”­dedi­ve­eliyle­Necib’i­göstererek:

54 M E H M E T R A U F

–­Akşama­gidiyormuş!­Suad­şaşırmış,­“Mümkün­değil,­şaka­ediyorsun!”­diyordu;­

Süreyya­temin­ediyordu,­sonra­gülerek:–­İşte­bir­haber­ki­Suad’ın­bütün­düşüncelerini­harap­etti.­

O­kim­bilir­yeni­ev­kadını­sıfatıyla­ne­hazırlıklarda­bulunmuştu.Suad­Necib’le­meşgul­iken­bu­söz­üzerine­dönüp­tehdit-

li­bir­kaşla­bakarak,­“Susmak­ne­iyi­şeydir!”­dedi;­öbür­tarafta­Necib­hâlâ­üzülerek­kalamayacağını­tekrar­ediyordu.­Süreyya­gülerek,­“Bu­kadar­ısrar…”­dedi,­sonra­göz­kırparak­ilave­etti:

–­İleri­gitmeyelim…­Kim­bilir?..Beyoğlu­bu…­Sonunda­Suad­bugün­gidip­yarın­mutlaka­gelmek­şartıy-

la­razı­olacağını­söyledi,­Süreyya­“Öyle­ya,­bahar­bitiyor.”­de-di;­kendileri­Beykoz­çayırına­gitmek­istedikleri­hâlde­şimdi-ye­kadar­onun­gelmesini­beklemişlerdi.­Necib­çarşambadan­evvel­gelemeyeceğini­söylüyor,­onlar­ısrar­ediyordu;­sonun-da­çarşambaya­karar­verdiler.

Süreyya­hizmetçinin­gölgesini­görünce:–­Yemek­mi,­dedi,­koşalım…­Yemekler­darılmasın.Suad­ bu­ evin­ bir­ özrü­ yemek­ için­ aşağı­ kata­ kadar­ in-

mek­ olduğunu­ söyleyerek­ iniyordu;­ Süreyya­ önden­ gider-ken,­“Sen­babanı­bir­daha­kandırarak­birkaç­yüz­lira­vurabi-lirsen­o­zaman­istediğimiz­gibi­bir­ev­sahibi­oluruz.”­diyor,­buna­hepsi­birden­gülüyordu.

Yemek­odasına­girdikleri­zaman­Süreyya­hemen­yerine­oturup­havlusunu­açarak,­“Aman­çabuk,­çabuk…­Yemekler­iltifatımızı­bekliyor…­Baksanıza,­saat­beşe­gelmiş…”­dedi.

Suad;­“Ay,­her­zaman­kaçta­yiyoruz?”­diye­sordu.Süreyya­gülerek:–­Evet,­malum…­dedi;­yani­demek­ istiyorsunuz­ki­mu-

vakkit15­saati­kadar­düzenli­yemek­yiyoruz.­Bunu­tekrar­et-tirmeye­lüzum­yok.

15­ muvakkit:­Zamanı­tayin­eden­kimse.

55E Y L Ü L

Allah­ gayretinizin­ mükâfatını­ versin,­ yalnız­ temenni­ederim­ki,­bu­merak­sonunda­bir­cinnet­hâline­gelmiş­olma-sın…­O­ev­kadınlığı­sonrası­cinnet…­Doktorlara­yeni­bir­has-talık­daha…

Suad­sitem­eden­bir­nazarla:­“Birikiyor,”­dedi.­Süreyya­hem­yemek­alıyor,­hem­daima­Necib’e­bakarak­devam­ediyordu:

–­Ne?­Cinnet­mi?­Suad­başını­sallayarak:­–­Hayır,­kabahatler…­Haksızlıklar…­dedi.Necib,­“Omlet­enfes…”­diyordu;­Süreyya­gülerek,­“Aşçıya­

kalsa­bize­yemek­haram­olacak…­Bereket­versin­küçük­hanı-ma…­O­kendini­yoruyor­ama­kocacığına…­Ay,­kocasına­di-yecektik…­Ay,­yine­olmadı­Süreyya’ya,­Süreyya’ya…”­dedi.

Suad­Necib’e­bakarak:–­Cennete­gitmek­için­sabırdan­başka­çare­yoktur,­değil­

mi­Necib­Bey?­Siz­rica­ederim,­siz­evlenince­böyle­huysuz­bir­koca­olmamaya­çalışınız,­yoksa…

Süreyya­hâlâ­alay­ederek,­“Yoksa­ne­olacak?”­diye­sordu.Suad­tereddütle:–­Yoksa…­yoksa…­Karınızı­mesut­etmemiş­olursunuz…Süreyya:–­ Ooo,­ diyordu,­ o­ kadarcık­ mı?­ Ben­ de­ mühim­ bir­ şey­

olur­zannediyordum…­Necib­de­benim­kadar­bilir­ki,­evlilik-te­hanımlar­solda­sıfırdır…­Asıl­akıl­ermeyen­bir­şey­varsa­bu­kadar­dikkatle­beraber­şu­etlerin­nasıl­bir­aşçılık­başarısıyla­şöyle­simsiyah­edildiğidir.

Suad­gülümseyerek:–­Mademki­kocaların­saadeti­lazım,­veriniz­onu­ben­yi-

yeyim…­Zavallı­kadınlar!Necib:–­Bilakis­zavallı­erkekler,­Suad­Hanım;­bir­kadının­ne­ol-

duğunu­anlayanlar­için­asıl­zavallı­olan­erkeklerdir.­Kadın­

56 M E H M E T R A U F

olmayınca­ bir­ erkek­ hayatının­ ne­ verimsiz,­ ne­ yağmursuz,­tesellisiz­bir­siyah­çöl­olduğunu­bilseniz…­Bunu­birçok­er-kekler­de­bilir­de­sonra­unuturlar…­Bir­kadının­bir­erkek­ha-yatına­ sadece­ varlığı­ ile­ nasıl­ şiir­ ve­ tazelik­ verdiğini,­ ruhu­bertaraf­etsek­bile­yalnız­vücut­için­de­nasıl­büyü­bir­koruyu-cu­olduğunu­bilseniz…­Demin­bana­buradaki­hayatınızdan­bahsediyordunuz,­siz­her­saati­geçirmek­için­saadetler,­eğ-lenceler­buluşunuzu­anlatırken­ben­yirmi­dört­saatlik­haya-tımın­nasıl­bir­cehennem­saati­gibi­nihayetsiz­sürüklenmez­bir­hayat­olduğunu­düşünmüyordum.­Sadece­söyleyeyim­ki­ölecek­derecede­bunalıyorum.

Ötekiler­susuyorlardı.–­...–­ Bilmezsiniz­ ki­ Beyoğlu­ hayatının­ hatta­ eğlenilecek­

mevsimde­bile­nasıl­bunaltıcı,­beyin­ezici­bir­hâli­vardır.­Ev-vela­bin­bir­renkli­bir­hayat­görünür,­hiç­birbirine­benzemez­eğlenceleri­var­gibi­gelir;­fakat­o­kadar­tek­renk,­aman­yarab-bi­o­kadar­tek­renktir,­görülen­çehreler­o­kadar­daima­aynıdır­ki…­Mahremiyetsiz,16­samimiyetsiz,­yapmacık­bir­taklitten,­soğuk­ sarı­ bir­ taklitten­ ibaret­ bir­ hayat…­ Her­ görüştüğün-le­müthiş­bir­rekabet,­bir­mücadele,­bir­düşmanlık…­Hiçbir­el­sıkmazsın­ki­mümkün­olsa­seni­bir­çukura­itmeyeceğine­emin­olasın;­hiçbir­ses­işitmezsin­ki­senin­arkandan­en­ha-in,­ en­ haksız­ bir­ gizlilikle,­ bir­ kınamada­ bulunmayacağına­emin­olasın…­Riya,­alay,­kendini­beğenmek,­bencillik­bu­aç­kurdun­elinde­bütün­çehre­morarmış,­bütün­gözler­bulan-mış,­herkesin­başarısı­öbürlerinin­ayaklar­altında­ezilmesi-ne­bağlıymış­gibi­bir­haset,­bir­kin,­kimse­kimseyi­beğenmez,­üstünden­başından­tutunuz­da­söylediği­Fransızcaya­kadar­her­şey­alay­için­bir­vesile­olur.­Zaten­hep­sahtekârlıktan­ibaret­

16­ mahremiyet:­Mahrem­olma­durumu,­bir­kimsenin­gizli­özelliği.

57E Y L Ü L

olan­bu­paskal17­yüzünden­göz­dudağa,­dudak­yüze­güler…­İğrenç­bir­şey­kısacası…

Süreyya­lokmasını­hazırlamakla­meşgul:–­Buna­rağmen­inkâr­edemezsin­ki­kadınlar­nefistir,­dedi.–­Evet­özellikle­kaldırımlar­geçerken­uzaktan­mağaza­be-

bekleri­gibi­görünce…­Beyoğlu­tiyatrosunun­seyyar­aktrisle-ri…­Hepsi­öyledir.­Asıl­hayatlarını­oyuncular­gibi­unutmuş-lardır.­Onların­ruhlarını­arayacağınıza­kutup­keşfine­çıkmış­olsanız­daha­hayırlı­olur.­Bilir­misin­nefis­kadınlar­hangileri-dir?­Temiz­ruhlular!­Sana­cidden­söylüyorum­Süreyya,­saa-detinin­kıymetini­bil.

Süreyya,­ yarı­ kızarmış­ Suad’a­ bakıyordu.­ İkisi­ arasında­derin­bir­bakışma­oldu.

Sofradan­kalktığı­zaman­Necib­kendi­kendine,­“Ah­her-kes­böyle­olsa…­Herkes­mesut­olsa…”­dedi.­Başka­bir­yer-de­olsaydı­şu­temennisini­çok­gülünç­bulurdu,­fakat­bu­mut-luluk­ve­samimiyet­içinde­bütün­eğilimleri­ve­alışkanlıkları­kayboluyordu,­hayatını­karanlık,­hain,­fena­hayatını­unutu-yor,­hıncını­ve­bezginliğini­hissetmeden­değişerek­başka,­iyi­bir­adam­oluyor­ve­sonra­bunu­fark­ederek­şaşıyordu;­“Ah­in-sanlar,­şu­insan­kalbi…­Yüz­bin­manalı­bir­bilmece…­İçin-den­çıkmak­mümkün­değil…”­diyordu.

“Acaba­fenalık­gibi­iyilik­de­bulaşıcı­mıdır?”­diye­düşünü-yordu.­Tekrar­balkona­çıkıp­köşelerdeki­yeşilliklerin­altında­uzun­sandalyelerin­birine­otururlarken­Süreyya,­“Aman­Su-ad­gelmeden­bir­sigara­tellendirelim…”­diye­kutusunu­ver-di;­henüz­sigaralarını­yakmamışlardı­ki­Suad­göründü;­bal-kona­çıkmayarak­kapıdan,­“Dehşet,­dehşet,­yine­mi­duman,­yine­mi?”­diyordu.

O­zaman­tütünden­bahsedildi,­Suad’ın­sigara­birinci­düş-manıydı,­Süreyya­müdafaa­etmek­istiyordu.­Necib­dedi­ki:

17­ paskal:­Güldürücü­soytarı.

58 M E H M E T R A U F

–­Yok­Süreyya,­herhâlde­bu­iddia­edilecek­kadar­önemli­şey­değil;­bana­öyle­gelir­ki­evli­olsam­da­sigaramdan­şikâyet­edilse…

Süreyya­tuhaf­bir­gözle­bakarak:–­Galiba­yine­bir­şey­yumurtlayacaksın,­Necib…­Necib­gülerek­bitirdi:–­Elimden­sigarayı,­cebimden­paketi,­kendimden­de­bu­

uğursuz­alışkanlığı­teşekkür­ederek­defederdim…­Süreyya­sigarasını­büyük­bir­zevkle­bir­daha­çekerek­ağır­

ağır­dumanlarını­savuruyordu:–­Ne­güzel­fikir…­Yalnız­bir­kusuru­var­ki­yapmak­müm-

kün­değil…–­ Azıcık­ fedakârlığa­ razı­ olmayınca­ hiçbir­ şeyi­ yapmak­

mümkün­değildir.Suad­korkarak­söylerken,­“Yok,­ben­fedakârlık­derecesi-

ne­çıkan­şeylerden­bahsetmiyorum.”­diyordu­ve­piyano­ko-nusu­ oluncaya­ kadar­ hep­ bağdan,­ bağdakilerden­ bahsetti-ler.­Bu­neşeli­bir­konuşma­oldu,­iki­sözde­bir­Fatin­ile­beye-fendi­ortaya­çıkıyor,­Hacer’in­sesi­ işitiliyordu.­Sonra­Necib­Suad’a­piyano­için­rica­etti.­“Demin­Süreyya­anlatırken­bu­hayatta­imrendiğim­saadete­bir­saat­sonra­nail­olayım,­be-nim­de­ömrümde­bir­gün­bulunsun!”­diye­arka­çıktı.­Suad­şikâyet­ederek­uzun­müddet­piyanosundan­uzak­durduğun-dan­hâlâ­barışmadığını,­notalarının­karmakarışık­olduğunu­söylüyordu.­Nihayet­piyanoya­geçmek­gerekti.­İki­erkek­bal-konda­kalmışlar,­salondan­gelen­piyanoyu­dinliyorlardı.­Sü-reyya­rüzgârın­bir­müddet­tereddüt­edip­durduğu­bir­hararet­anı,­her­gün­böyle­öğle­vakti­serinlik­bitip­her­şeyin­sustuğu,­beklediği­zamanı­hatırlatarak,­“Görüyor­musun?”­diyordu.

Şimdi­deniz­durgun­bir­havuz­hissini­vererek,­sıcak­gü-neş­ altında­ kurşun­ gibi­ ağır,­ uzanıp­ gidiyor,­ hararet­ hafif­esinti­içinde­titrek­ve­parlak­fark­ediliyordu.

59E Y L Ü L

Rehavet,18­ bir­ dereceye­ gelmişti­ ki­ gözleri­ ağırlaşmış,­manzarayı­ yalnız­ kirpiklerin­ arasından­ süzülen­ bir­ nazarla­görüyorlardı.

Ve­ içeriden­ bazen­ piyanonun­ damla­ damla­ koşuşan,­bazen­birbirine­karışarak­derece­derece­bir­gürültü­ile­yük-selen,­sonra­birer­birer­süzülerek­ölen­sesleri­devam­ettikçe­Necib,­düşündüğünün­çok­üstünde­bir­mestlikle­onu­dinle-meye­başladı.

Bu­İl­Trovatore’den19­bir­parça­ile­başlamıştı.­Fakat­Necib­sonrasını­hatırlayamıyordu,­bir­Andaluz20­serenadı21­gibi­ge-liyordu;­sesler,­kâh­billur­gibi­terennüm­ederek,­kâh­matemli­sürüklenerek,­kâh­şevk­ve­sevinçle­yükselip­sonra­umutsuz-luk­ve­bezginlik­ile­dökülerek­devam­ettikçe­bütün­görmesi­hayalî­karanlıklara­boğulmaya;­fark­ve­hissedememeye,­ha-tırlayamamaya­başladı;­sanki­yaşamıyordu.

Birdenbire­Suad’ın­sesini­işitti­ve­bu­onu­ikaz­etti;­Sürey-ya­sandalyesinde­uzanmış,­gözleri­kapanmış,­dalmıştı;­piya-no­hâlâ­ağır­ağır,­içten­bir­hüzünle­inliyordu.­Teşekkür­etmek­için­içeri­girdi,­Suad­onu­görünce­tebessüm­ederek:

“Havalara­ yazık­ oluyor­ değil­ mi?”­ dedi.­ Necib­ “bilakis”­der­ gibi­ başını­ sallıyordu;­ hava­ bittiği­ zaman­ Suad­ tekrar­şikâyet­etti,­piyanonun­önünde­en­iyi­bildiği­havaları­bile­ar-tık­şaşırdığını­söylüyordu.

–­ Hele­ notalar,­ diyordu,­ görseniz­ ne­ hâlde…­ İçinden­çıkmak­mümkün­değil…­Çocuk­kitapları­gibi­olmuş…­Bir-çoklarını­bulamadım,­karıştırıla­karıştırıla­birbirine­girmiş…­Bilmem­bazıları­da­ötede­mi­kaldı,­konakta­mı?

18­ rehavet:­Gevşeklik,­kendini­koyverme,­tembellik.19­ İl­Trovatore:­Verdi’nin­bir­operası.20­ Andaluz:­Bir­İspanyol­lehçesi.21­ serenat:­Avrupa’da­saraylarda­moda­hâline­gelen,­operadan­kısa,­mü-

zikli­sahne­eseri.

60 M E H M E T R A U F

Necib­notalara­göz­gezdiriyordu;­bunların­çoğu­meşhur­operalardan­fantazyalar,22­potpuriler23­idi;­Fakat­o­kadar­ha-rap­bir­hâlde,­o­kadar­eksikti­ki­kendi­kendine­İstanbul’dan­gelirken­ birkaç­ yeni­ hava­ getirmeye­ karar­ verdi;­ o­ zaman­tekrar­aklına­İstanbul’a­gideceği­geldi,­Suad’a­bakarak:

–­Ooo,­saat­sekiz­buçuk…­dedi;­acaba­vapur­kaçta­var?Ve­Suad’ın­şikâyetli­bir­bakışı­önünde­yarı­kararsız,­“Te-

min­ederim­ki…”­diye­başladı;­bütün­kendini­burada­kalma-maya­mecbur­eden­sebepler­diye­bulduğu­şeyleri­izah­edin-ce­inanmış­görünen­Suad,­“Bari­sizi­Tarabya’ya­kadar­uğur-layalım.”­dedi;­sonra­hızlı­sesle­dışarıya­seslendi,­cevap­ala-mayınca­sesini­daha­yükseltti;­“Bey…­bey­uyuyor­musun?”­diyordu.

Şimdi­rüzgâr­çıkmış,­balkonun­bir­tarafındaki­tente­çır-pınarak­patırdıyor,­denizin­ahenk­içindeki­akışı­devam­eden­bir­ sevinçle­ terennüm­ ediyordu.­ Süreyya­ uyandığı­ zaman­Suad’ın­ fikrini­ pek­ uygun­ bularak,­ “ne­ âlâ,­ ne­ âlâ!”­ dedi;­Necib’in­bu­hareketini­bir­hainlikten­başka­bir­şey­olamadı-ğını­iddia­ile,­“Şimdi­kalk­sen­daha­sabahleyin­şikâyet­ettiğin­o­miskin,­tozlu­hayata­gir…”­diyor,­sonra­Suad’a­göz­kırpa-rak,­“Daha­doğrusu­akıl­da­ermez­ya…­Yemin­edebilirim­bu­gece­bütün­masumiyetinle­kız­kardeşinde­kalmak­için­kaç-mıyorsun…­O­tozlu­Beyoğlu’nun­örümcekli­bir­apartmanı-na…­Değil­mi?”­şakasına­dökülüyordu.

Necib­ Suad’ın­ yanında­ sıkılıyor,­ gözüyle­ işaret­ ederek­susturmaya­uğraşıyordu.

Suad,­“Karar­verildi­değil­mi­beyler?”­dedi.Beş­ dakika­ müsaade­ isteyerek­ çekildi,­ Süreyya­ elbisesini­

değişmek­için­iki­dakika­izin­aldı­ve­karı­koca­gittikleri­zaman­

22­ fantazya:­Batı­müziğinde­klasik­kurallar­dışındaki­serbest­eserlere­veri-len­ad.

23­ potpuri:­Sevilen­müzik­eserlerinden­seçilmiş­bölümlerin­birbirine­bağ-lanarak­yapılan­müzik­parçası.

61E Y L Ü L

yalnız­kalan­Necib­sabahleyin­o­kadar­ayıpladığı­Beyoğlu’nu­şimdi­ne­kadar­özlediğini­düşünerek­kendine­hayret­ediyordu.

O­zaman­da­samimiydi,­şimdi­de­samimi­olduğunu­gö-rüyordu.­Kendinin­böyle­birbirine­zıt­birçok­tavır­takınıp­ve­harekette­bulunup­hepsinde­de­samimi­oluşu­onu­kelime-sini­bulamadığı­bir­bilmece­gibi­meşgul­eder,­iki­katlı­değil,­yüz­katlı,­bir­kadın­gibi­birbiri­içinde­esrarengiz­bir­kutu­ol-duğunu­zannediyordu.

Önce­ Süreyya­ geldi,­ “Ben­ hazırım!”­ diyordu;­ Suad­ da­hazırlanıp­ geldiği­ zaman­ yol­ müzakeresine­ başladılar;­ o­Büyükdere’ye­kadar­yayan­gidip­oradan­bir­arabaya­binme-yi­teklif­ediyordu,­Süreyya­çarşıdan­geçmemek­için­sandalı­tercih­ediyordu;­ikisinin­de­birer­parça­fikirleri­kabul­edildi,­sandal­ile­Büyükdere’ye­gidip,­oradan­da­araba­seçildi.

Yolda,­çayırdan­geçerken,­Süreyya­daha­vapura­vakit­ol-duğundan­bahsederek­biraz­arabayı­Bentler­yoluna­sevk­et-tirdi­ve­iki­tarafı­bütün­ağaç­ve­çayır­olan­bu­yoldan­gider-lerken­onlara­uzak­bir­mutluluktan­bahseder­gibi­çiftlik­ha-yatından­bahsetmeye­başladı.­Necib,­“Ne­olsa­öyle­hayatlara­gelemem;­bana­eğlence,­gürültü,­sersemlik­lazımdır”­diyor,­Süreyya­o­hayatı­mübalağalarla­methederek­sessiz,­sakin­ge-çecek­ bir­ çiftlik­ ömrü­ için­ bütün­ bu­ sahte­ ihtişamları­ feda­edeceğini­söylüyordu.­Necib­Suad’ın­Süreyya’ya­nasıl­baktı-ğına­dikkat­edip,­“Evet,”­dedi,­“sizi­oraya­kadar­takip­edecek­bir­yol­arkadaşınız­olduktan­sonra…”

O­zaman­Suad’ın­gözleri­o­şefkatli­bakışlarını­kaybetmek-sizin­Necib’e­döndü­ve­bu­bakış­o­kadar­derin­sıcak­bir­sevgi­ile­nemliydi­ki­Necib­ruhum­eriyor­zannetti;­bir­saniye­mesut­bir­heyecanla­titredi.­Evet,­böyle­bir­nazarla­insan­dünyanın­öbür­ucuna­gider,­diye­düşündü;­çöllere­gider,­dağlara­gider…­Onun­şimdi­terk­etmek­istemediği­hayat,­bir­çölden­başka­ne­idi?­Gölgesiz,­susuz,­vahasız,­hatta­serapsız­bir­çöl…

62 M E H M E T R A U F

Evet,­hatta­serapsız…­Bununla­beraber,­bazen­en­ehem-miyetsiz­ gülümsemeler,­ kendine­ ait­ olmayan­ nazarlar­ bile­ona­bir­şiir­coşkunluğu­verir,­onu,­canını­feda­etmek­ihtiyaç-larıyla­ inletirdi;­“Ah­bu­çelişki,­çelişki…­İnsan­değilim,­bil-meceyim…”­diyordu.

Ayrılırken­Suad­tekrar­ediyor,­“Çarşambaya,­değil­mi­Ne-cib­Bey?”­diye­soruyor,­Süreyya­“Erken­gel­de­Bentler’e­gide-lim.”­diyordu;­sonra­çarşamba­günü­akşam­gelip­ertesi­gün­sabahleyin­Bentler’e­gidilmeye­karar­verildi.­Necib­kalabalık­içinde­vapura­girdiği­zaman­bir­kenara­geçip­onları­görebil-mek­üzere­baktı,­Suad­elinde­küçük­kırmızı­şemsiyesi,­araba-nın­içinde­sade­omuzları­görünen­siyah­çarşafıyla,­yere­inmiş­dayanmış­duran­Süreyya­ince­uzun­boyuyla­o­kadar­mesut,­o­kadar­güzel­görünüyorlardı­ki­onların­yanında­duyduğu­saa-det­ve­kalp­huzurundan­onlardan­ayrılınca­mahrum­olmuş,­o­saadeti­uzaktan­görüp­ne­kadar­yabancı­kaldığını­anlamış­gi-bi­üzgün,­ayrıldığına­pişman­oldu.­Onların­salladıkları­ellere­karşılık­verirken­“Budalalık­ettim!”­diye­üzülüyordu.

Onlar­küçüle­küçüle­bir­nokta­kalınca­azalarak­nihayet­umutsuzluğa­dönüşen­bir­sevinç­gibi­acı,­çökmüş­bir­kasa-vet­ içinde­ kalıyordu.­ Bu­ güzel­ geceye­ tercih­ ettiği­ Beyoğlu­gecesini,­buluşacağı­kadını­düşünerek­geceyi­miskin,­kadı-nı­hayvan­buluyor,­verdiği­sözü­unutmanın­bir­ihanet­olma-yacağını­düşünüyordu.

–­İşte­böyle,­diyordu;­kararsız,­arzusuz,­boş…­Başını­salladı,­“Ve­bana­evlen­diyorlar!”­diye­güldü.

63E Y L Ü L

5

Süreyya­ile­Suad’ın­birbirlerine­karşı­ilk­günlerin­şevk­ve­gönül­ açıklığına­ benzer­ bir­ bağlılıkları­ vardı;­ buraya­ geldik-lerinden­beri­hayatları­hep­rahatlama­ile,­hep­yeni­hevesler-le­geçiyordu.­Süreyya’nın­çocukça­sevinmeleri,­delilikleri­olu-yordu.­Ve­bunlar,­Suad’ın­kalbinin­sıcaklığı­okşanmak­isteyen­kaynaşmalarından­büyük­bir­saadete­ihtiyaç­duyuyordu.­Ha-yatlarını­düzenli,­güzel­yapmak­için­pek­çok­çalışarak­çok­yo-ruluyordu.­Sıkıntıdan­uzak­bir­ömür­kurmak­için­böyle­uğra-şıp­sonra­mükâfatını­gördükçe,­Süreyya’yı­böyle­yeniden­is-tekli­ve­neşeli­buldukça­emeline­kavuştuğundan­dolayı­mesut­oluyordu.­İstiyordu­ki­evin­içinde­hiçbir­şeyden­Süreyya’nın­şikâyeti­ gerekmesin.­ İlk­ günler­ hazırlık,­ öte­ beri­ edinmeler,­düzenleme­ ile­ meşgul­ geçince,­ birbirine­ benzeyen­ günler,­evin­her­zamanki­hâlini­alan­tertipli­günler­sürmeye­başladı.­Fakat­bunda­bile,­bağda­geçen­son­zamanlara­nispeten,­yeni­evlenmiş­bir­karı­kocanın­heyecanı­ve­neşesi­vardı.

Necib­bu­hayatın­başka­neşesi­oluyordu;­bu­hâlde­bir­parça­yardımcısı­da­kendisi­olduğu­için­onun­da­orada­ol-ması­ sevinçlerini­ biraz­ daha­ tamamlıyor­ gibiydi.­ Onun­gelmesini­ sevinçle­ karşılıyorlar,­ dönmesini­ tehir­ için­ tu-haf­ tuhaf­ bahaneler­ icat­ ediyorlardı.­ O,­ ilk­ gelişinden­ son-ra,­karar­verildiği­üzere,­çarşamba­günü­akşam­vapurla­gel-di.­Cuma­günü­sabahleyin­dönmek­şartıyla­kalacağını­söy-lüyordu.­Karı­koca­bu­iki­günü­bir­büyük­sevinç­ile­kabul­

64 M E H M E T R A U F

ettiler.­Onlar­daha­Necib­gelmeden­geziler­hazırlamışlardı.­Bentler’le­ Beykoz’a­ gitmek­ istiyorlardı.­ Suad,­ “Şimdi­ Bent-ler­ne­güzel­olur…”­diyor,­Süreyya­“Hele­Beykoz­çayırı!”­diye­karşılık­veriyordu;­hemen­ertesi­sabah­hangisine­gidecekle-rini­müzakere­ediyorlardı;­sonunda­üçünün­de­fikri­öbür­sa-bah­erkenden,­Bentler’e­gitmekte­birleşti.

Erken­kalkmak­için­erken­yattılar;­ertesi­gün­güneş­karşı-ki­tepelerin­arkasında­henüz­çıkmışken­üçü­de­hazırlanmış,­sabah­sessizliği­içinde,­geceden­tembih­edilip­kapının­önü-ne­gelmiş­arabalara­binmişlerdi.­Ve­bu­mayıs­sabahı,­Bentler­seferi­üçüne­de­bir­hayalî­seyahat­şiir­ve­sarhoşluğunu­verdi.­Sabahın­ tazeliği,­ mayısın­ son­ günlerindeki­ yeşillik­ bolluğu­ile,­yolun­etrafındaki­çayırların,­bağların­henüz­rüzgârsız­se-rin­havadaki­hareketsizlik­içinde­ortaya­çıkmak­için­bir­esin-ti­ bekleyen­ kokuları,­ arasında­ gittikleri­ yeşil­ gölgeler,­ daha­ilerledikçe­ormanlar,­büyük­ağaçların­birbirine­sarılmış­dal-ları,­uzakta­birikmiş­gölgeleriyle­yeşil­birer­karanlık­hâlinde­görünen­koruların­sineleri,­hep­bu­sessizlik,­bu­tenhalık,­bu­parlak­sessizlik­içinde,­şurada­burada­ışık­parıltıları­arasın-da­kuşların­ışık­gibi­süzülen­nağmeleri,­arabadan­indikleri,­vakit­ içinde­ kaybolacaklarmış­ kuruntusunun­ verdiği­ korku­hissiyle­büyük­orman,­nihayet­havuzlar,­insana­birer­korku­ürpermesi­ile­hayattaki­bağlara­yakınlaşmak­hissi­ve­ihtiyacı­veren­havuzlar­ve­sonra­dönüş…

Öyle­ ki­ saat­ beşte­ eve­ girdikleri­ zaman­ sabahın­ bütün­temizliği,­yorgunluğun­bütün­kuvveti­ile­midelerinin­ferya-dından­başka­bir­şey­duymadılar.­Süreyya­“Yemek,­yemek!”­diye­ gürlüyordu.­ “Buyurun.”­ dedikleri­ zaman­ iki­ delikanlı­koştular.­Önde­giden­Süreyya­odaya­girince,­“Vay,­çilek!”­di-ye­memnuniyetle­haykırdı.­Sonra­Suad’a­dönerek,­“Bu­ner-den­böyle?”­diye­sordu.

65E Y L Ü L

Suad­ tebessüm­ ederek,­ “Çileğini­ ye­ de­ tarlasını­ sorma,­demezler­mi?”­diyordu.

Hoş­bir­çilek­kokusu­sofradaki­çiçeklerin­kokusunu­bas-tırıyordu.­Süreyya,­Necib’e­dönerek,­“Görüyorsun­ya­azizim;­ne­varsa­kadınlarda­var…”­dedi;­sonra­havlusu­ile­ağzını­siler­gibi­yaparak­ilave­etti:­“Her­şeyi­bir­sır­yapmak­inadı­bile…”

Öğleden­sonra­ne­yapacaklarını­konuşuyorlardı,­Sürey-ya­birdenbire,­“Eyvah!”­dedi;­evvelki­gün,­bugün­gelmek­üze-re­yelkenli­bir­sandal­tembih­etmişti.­Çok­sevdiği­yelken­ile­gezmek­ için­ bir­ sandal­ kiralamak­ arzusunu­ çoktan­ tekrar­ediyordu;­sandal­şimdi­Moda’dan­gelecekti­ve­beğenmezse­geri­gidecekti;­onun­için­verdiği­sözü­unutmak­istemiyordu;­“İsterseniz­siz­gidin.­Ben­beklerim.”­dedi,­onlar­kabul­etme-diler,­“O­hâlde­yarın­sabah­gideriz.”­diyordu;­Necib­dönece-ğini­hatırlatıyordu,­“Sen­kalırsın­sen…”­diyor,­Necib­çekini-yormuş­gibi­başını­salladıkça­Süreyya,­“Öyle­ise­zorla…”­di-ye­bağlayacağını­anlatıyordu.

Yemekten­sonra­vakit­sandal­bahsi­ile,­özellikle­Süreyya’nın­beklemesiyle­geçti.­Uzun­uzun­yelkenden­bahsederek­zevk-lerini­övüyor,­“Deniz­köpükler­içinde…­Rüzgâr­etrafta­fişek­gibi­çatlar…­Yelkenler­çırpınır…­Sandal­dalgaların­göğsüne­sarhoş­ gibi­ yaslanmış­ uçmakta­ değil,­ yüzmekte­ değil…­ Bir­hâl­ki…”­diye­bitiremiyor,­sonra­dürbünü­gözüne­koyup,­Pa-şabahçe­koyuna­doğru­araştırıyordu.

Necib,­“Ama­havasız­kalmamak­şart…”­dedi.Süreyya­ümidini­keserek­dürbünü­bir­sandalyeye­bıraka-

rak,­“Ooo,­evet.­Rüzgârsız­da­kaldı­mı­sandal­ölmüş­demek-tir;­hele­güneş­de­olursa…­hiç­çekilmez!”

Suad­“Ya­akıntı?”­diye­sordu.Sonra­ Süreyya­ buranın­ rüzgârından,­ meltemlerinden­

bahsetti,­hem­onun­istediği­bir­sandaldı.­Kotra­değildi.­Sanda-lın­kürekleri­olduğundan­sıkıya­gelince,­asıl­küreklere,­başka­

66 M E H M E T R A U F

çare­olamazdı;­“Fakat­kotra­ile­iş­büsbütün­başka­olur.”­diyor-du;­ onunla­ insan­ deniz­ ortasında­ rüzgârsız­ kaldı­ mı­ suların­keyfine­tâbidir,­akıntı­varsa­çağanoz24­gibi­yan­yan­akar,­yok-sa­güneşin­cehennemi­altında­rüzgârı­bekleyerek­durur.­Fakat­burası­öyle­değildi,­burada­rüzgâr­hiç­eksiliyor­muydu?­Sonra­eliyle­rüzgârı­göstererek,­“Şu­rüzgâra­bak!”­diyordu.

Rüzgâr­Karadeniz’in­bütün­hiddeti­ve­tazeliğiyle­tepeler-den­koparak­saldırıyordu.

–­Bu­havada­sandal­nasıl­gelir,­kim­bilir?­dedi.Sonra­akıntı­burunlarını­düşündü.­Bir­kere,­gülerek­“Vak-

tiyle…”­diyor,­bir­kere­Boğaziçi’ni­geçmek­için­iki­gün­uğraş-tıklarını­anlatıyordu.

Sandal­bahsi,­sönen­bir­rüzgâr­gibi,­bitkin­cümlelerle­sü-rüklenerek­ bittiği,­ Süreyya’nın­ beklemesi­ artık­ bir­ söz­ söy-lemeyerek­ dürbünü­ elinden­ bırakmamak­ derecelerine­ gel-diği­zaman­Necib’le­Suad­arasında­“Artık­gelmeyecek.”­sözü­başladı;­Suad,­“Eğer­sandal­gelmezse,­bey­elimizden­kurtula-mazsın.”­diyordu;­Necib­ile­bir­olarak­onu­ümitsiz­bırakmak­istiyorlardı.­Sonra­Suad­Beykoz’dan­bahsetti,­orası­şimdi­kim­bilir­ne­güzeldir;­bu­rüzgârda­çayırları­görmeliydi.­“Bize­şu­fırsatı­kaybettirdikten­sonra…”­diyerek­yarı­şikâyetli­bir­eda­ile­Necib’e­bakıyordu.­Sonra:

–­Canınız­sıkılıyor,­Necib­Bey…­dedi.­Öbürü­gülümseyerek:–­Galiba­biraz…­diye­göz­kırptı.–­Biraz­piyano­çalalım­mı?Bu­ teklif­ büyük­ bir­ memnuniyetle­ kabul­ olundu;­ onlar­

piyanoya­geçtiler;­Süreyya­balkonda­kaldı.Necib­piyano­sözü­olur­olmaz­kendi­kendine­almak­iste-

diği­notaları­unuttuğunu­hatırlatarak:­“Eyvah!”­dedi.­Fakat­bu­iki­ gününü­ o­ kadar­ sersem­ geçirmişti­ ki­ nota­ düşünmeye­

24­ çağanoz:­Yüzen­yengeç,­Çingene­yengeci.

67E Y L Ü L

vakti­kalmamıştı.­Burada­geçirdiği­günün­şu­tesiri­olmuştu­ki,­hürmet­ve­muhabbet­ettiği­ve­hürmet­ve­muhabbet­gör-düğü­ onlardan­ ayrılıp­ Beyoğlu’na­ geçince­ orada­ yaşamak­onu­ harap­ ediyordu.­ Kendi­ kendine­ gelecek­ sefer­ mutla-ka­unutmamaya­karar­verdi.­Görüyordu­ki­Verdi’nin­birkaç­operası­Suad’da­yoktu,­ondan­sonra­yeni­yapılmış­bu­iki­eser­de­ tabii­ bulunmuyordu;­ bulunanlar­ arasında­ kullanılması­mümkün­olmayanlara­da­işaret­koyup­yenilemek­istiyordu.

Suad­piyanoda­birkaç­gam­yaparak,25­“Hangi­havaları­se-versiniz?”­diyordu.

Necib­ notaları­ karıştırarak­ gözden­ geçiriyor,­ “Aman­ ro-mans26­ olmasın!”­ diyordu;­ sonra­ romanslar­ hakkındaki­ ilgi-sizliğinin­ hikâyesini­ anlatıyordu.­ Elindeki­ kâğıtların­ arasın-dan­bir­şey­ayırıp­piyanonun­önüne­koydu,­Suad,­“Granviya?”­dedi.­“Âlâ!”­dediler;­Granviya’yı­ikisi­de­pek­seviyordu.­“Onda­her­şey­var.”­diyordu.­“Şuh,­çelik,­mahzun,­mahmur…­Her­tel­var.”­Granviya’dan­Faust’a27­geçtiler­ve­Granviya’nın­valsından­sonra­Faust’un­valsını­karşılaştırdılar.­Askerler­Marşı­onu­ta-kip­etti,­Rigoletto28­marşı­çalındı.­Necib­hızlı,­hareketli­havala-rı­tercih­ediyordu;­bu­sebeple­Trovatore,­Ayda­[Aida]29­marşları­takip­etti.­Necib­“Biraz­da­ağlayalım!”­diye­Traviyata’yı­koydu;­“Adiyö­del­pasato”­“Bu­kadar­genç­ölmek”,­“Ah­belki!”­parça-ları­çalındı.­Necib­“Verdi­girdi­mi­iş­değişiyor;­fakat­sizde­Ver-di­tam­değil…”­diyordu.­Suad­kendisinden­bestekârların­iyice­vâkıf­olmadığı­hayatına­dair­malumat­soruyor,­Necib­bildiği­

25­ gam­yapmak:­Bir­pest­sesten­tiz­sese­veya­tiz­sesten­pes­sese­doğru­sı-ralanmış­ses­dizisi­çalmak.

26­ Romans:­ Şarkı­ türünde­ ve­ piyano­ için­ hazırlanmış,­ genellikle­ kıtalar­şeklinde­olan­beste.

27­ Faust:­ Alman­ şairi­ Goethe’nin­ eserinden­ Fransız­ besteci­ Gounod’un­müzikleriyle­yapılan­bir­opera.

28­ Rigoletto:­Verdi’nin­bir­operası.29­ Aida:­Verdi’nin­bir­operası.

68 M E H M E T R A U F

ayrıntıları­veriyordu;­öyle­oldu­ki­musiki­susarak­yalnız­bahis­devam­etti.­İkisi­de­şunda­ittifak­ediyorlardı­ki­dünyada­mu-siki­gibi­etkili­hiçbir­şey­yoktur.­Necib­için­ömrünün­en­tat-lı­zamanları­yalnız­çok­mesut­olduğu­zamanlar­değil,­musiki­ile­mesut­olduğu­zamanlar­idi:­Ondan­o­kadar­şiddet­ve­düş-künlük­ ile­etkileniyordu.­Asıl­ağır­musikiden,­anlamak­ için­birçok­ senelik­ özel­ eğitimi­ ihtiyaç­ olan­ Şopen­ [Chopin],30­Gluk­[Gluck],31­Haydn,32­Betofen­[Beethoven]33­gibi­üstatlar-dan­bahsederek­onları­dinleyip­anlayamadığı­için­üzüntüsü-nü­söylüyordu.

Balkona­ döndükleri­ zaman­ saat­ ona­ geliyordu,­ “Hani­kotra?”­diye­gülüşüyorlardı;­Süreyya­iyice­canı­sıkılmış­gibi;­“Belli­olmaz­ki­belki­gece­gelir…”­diyordu.

Suad,­“Artık­herhâlde­bizi­evde­daha­fazla­hapsedemez­ya?”­dedi.

–­Evet­çıkalım,­dediler.Bu­sefer­Kavak­yoluna­geçmişlerdi.­Süreyya­dakikada­bir­

arkasına­bakıp­sahilleri­teftiş­etmekten­geri­kalmıyordu;­Ne-cib­gülerek,­“Sandala­mı­bakıyorsunuz?”­diyor,­Suad­sitemle,­“Beykoz­çayırına­bakmaz­ya?”­diye­söyleniyordu.

Necib,­“Evet,­yazık­oldu,­görmek­isterdim…”­dedi.Süreyya­sinirlendi:–­İşte­yarın­gideceğiz­ya­canım!Fakat­ Necib­ erkenden­ dönecekti;­ o­ zaman­ hep­ bu­ söz­

oldu,­ Süreyya­ ve­ Suad­ rica­ ediyorlar,­ yarın­ da­ kalması­ için­ikna­etmek­istiyorlardı.­Ve­bu­o­kadar­samimi,­o­kadar­temiz­idi­ki,­Necib­kabul­etti.­Zaten­İstanbul’a­inip­yine­bunalacak­değil­mi­idi?

30­ Chopin:­Polonyalı­besteci­ve­piyanist.31­ Gluck:­Alman­besteci.32­ Haydn:­Avusturyalı­besteci.33­ Beethoven:­Alman­klasik­müzik­bestecisi.

69E Y L Ü L

Sabahleyin­ Süreyya’nın­ gürültüsü,­ bir­ yabancı­ ile­ ba-ğırarak­ konuşuşu­ Necib’i­ uykusundan­ uyandırdı.­ Pence-reye­gidip­baktığı­zaman­iskelede­bir­sandal­ile­iki­kişi­gör-dü;­ adamlar­ şikâyet­ ediyorlar,­ gece­ rüzgâr­ kesildiğinden­Bebek’ten­beri­kürek­çekerek­geldiklerini­söylüyorlardı.­Bu­beyaz,­kaplama­tahtalı,­başı­kıçı­bir­sandaldı.­Uzun­bir­se-ren­üstünde­büyük­olduğu­anlaşılan­bir­yelkeni­vardı.­San-dalın,­yelkeninin­temizliği­Necib’in­pek­hoşuna­gitti­ve­Sü-reyya­kendisine­tecrübe­etmek­üzere­sandala­gelmesini­tek-lif­edince­kabul­ederek­iki­delikanlı­sandala­bindiler.­Rüzgâr­hafif­esiyor,­ fakat­sandal­yine­ iyi­yürüyordu.­ İstihkâmlara34­doğru­yükseldiler.­Süreyya­eski­becerisini­göstermek­için­dü-mene­geçmişti;­merak­ederek,­“Acaba­dayanır­mı?”­diyordu.­Oradan­Kavaklar’a­doğru­geçtiler.­Döndükleri­zaman­Sürey-ya­memnundu;­Necib,­Süreyya­ile­sandalcıları­pazarlıkta­bı-rakarak­ içeri­girdi.­Onlar­gezerken­balkonda­dayanmış­du-ran­Suad’ın­yanına­çıktı;­o­“Nasıl?”­diyordu.­Necib­methet-ti.­Suad,­“Hava­her­vakit­böyle­olmuyor­ki…”­diyerek­dalga­olduğu­zaman­binilemeyeceğini­anlatıyordu;­Süreyya­geldi,­“Yemek­yiyelim­de­Beykoz’a­sandal­ile­gideriz.”­diyordu.

Sandalı­ kışa­ kadar­ tutmuştu;­ şimdi­ oturup­ bir­ küçük­bayrak­ dikmek­ için­ meşgul­ oldular;­ bu­ meşguliyetleri­ ara-sında­Süreyya­havayı­kolluyar,­gittikçe­artan­rüzgâra­baka-rak­seviniyordu.

Yemekten­sonra­balkona­çıktıkları­zaman­rüzgârı­o­ka-dar­uygun­buldu­ki­bir­iki­saat­geçirip­öyle­gitmek­üzere­ve-rilen­kararı­bozdurmak­ için­uğraşmaya­başladı;­ fakat­Suad­ile­Necib­saat­sekizden­evvel­çıkmamakta­ısrar­ediyorlar,­giz-li­hileler­bularak­işi­ertelemeye­uğraşıyorlardı.­Sonunda­Sü-reyya­âciz­kaldı,­sandal­sekizden­evvel­hareket­edemedi.

34­ istihkâm:­Düşmana­karşı­savunma­amacıyla­yapılan­her­türlü­inşaat­ve­siper.

70 M E H M E T R A U F

Suad­ sandala­ girip­ oturunca,­ “Ooo,­ büyükmüş!”­ de-di.­Dışarıdan­küçük­görünen­sandalın­içi­pek­geniş­ve­rahat­idi.­Sandalcı­yelkenleri­açıp­tekne­rüzgârın­önüne­dökülün-ce­dubaya­doğru­süratle­akmaya­başladılar.­Büyükdere’nin­üstünden­güneş,­onları­rahatsız­ettiğinden­Suad­şemsiyesi-ni­açtı,­bu­siyah,­beyaz­ve­kurşuni­ renklerden­satrançlı­bir­küçük­şemsiye­idi.­Necib­şemsiyeye,­çarşafa,­peçeye,­eldive-ne,­bu­kadın­şeylerindeki­ inceliğe­ruhunun­derinliklerinde­isteklerle­titreyen­bir­tutkunlukla­bakıyor,­sonra­Suad’ın­kü-çük,­bir­küçük­kuş­denilecek­ellerinin­şemsiyeyi­tutuşundaki­şiire­hayran­olarak­perişan­kalıyordu.

Dalgalar­açıklarda­büyümeye­başlamıştı.­Sandal­perva-sız­bir­tehlikeyle­bunların­üzerine­atılıp­ardı­arkası­kesilme-yen­ suların­ üstünde­ dalgalandıkça­ Suad’ın­ gözlerinde­ bir­bulut,­bir­endişe­ve­ıstırap­bulutu­duruyordu;­fakat­dubadan­Serviburnu’na­ doğru­ rüzgârı­ pupaya35­ aldıkları­ zaman­ sal-lantı­kesildi.­Süreyya­gibi­hepsinin­keyfine­artık­nihayet­yok-tu.­ Sandalın­ etrafını­ kucaklayan­ çırpıntı­ sesleri,­ kesilip­ de-vam­ eden­ bir­ musiki­ gibi­ şakıyan­ su­ serpintisi­ onları­ meş-gul­etti.­Beykoz’un­Hünkâr­ iskelesine­vardıkları­zaman­ya-rım­saat­olmuştu.

Onlar­çıktığı­hâlde­Süreyya­çıkmıyor,­ilk­hevesle­sandal-cıya­yardım­ediyordu.­Suad’la­Necib­rıhtımdan­bakıyorlardı.­Sonra­üçü­beraber­çayıra­ilerlediler.­Evvela­rüzgâr­onlara­ça-yırın­soluklarını­getirmeye­başladı;­bu­birçok­çiçeklerin,­ot-ların­birleşik­bir­soluğu,­serin,­taze,­nemli­kokusu­idi.

Biraz­sonra­çayırın­bir­kısmını­gördüler,­uzaktan­bura-sı­sarı­çiçeklerle­bir­fulya­tarlası­gibiydi.­İlerledikçe­ötesin-de­berisinde­kırmızı,­mor,­beyaz­çiçekler­de­fark­edildi,­bol­yeşilliklerin­arasında­bol­renkler,­çiçekler­ki­tarladan­taşı-yorlar,­rüzgârla­dalgalanıyorlardı.­Rüzgâr,­parça­parça­her­

35­ pupa:­Geminin­kıç­tarafı,­arkası.

71E Y L Ü L

dalgadan­ bir­ güzel­ koku­ busesi­ ile­ dolup­ estikçe,­ koylarda­koşuşan­esintilerle­su­üstünde­meydana­getirdiği­titremeler­gibi­perişan­dalgalar­esiyordu.

Onlar­hep­“Ah­ne­güzel!”­diye­ilerliyorlardı;­fakat­karşı-dan­görünen­büyük­yolun­heybetli­ağaçları­altına­gelip­ça-yır­ bütün­ genişliğiyle­ önlerine­ serildiği­ zaman­ sonu­ olma-yan­bir­hayret­ve­memnuniyet­hissettiler.­Bu­deniz­ve­dal-galarının­sürekli­hareketiyle­serilen,­bir­deniz­büyüklüğüyle­rüzgârın­önünde­dalgalanan­çayır,­onları­büyüledi;­ilk­hisleri­memnuniyetle­büyülenmiş­bir­güzel­hayret­oldu.

Çayırların­ içinde­ yürümek,­ otların­ arasında­ yuvarlan-mak­ihtiyacıyla­titreyerek,­baharın­bütün­bolluğu,­yeşillik­ve­kokusu­içinde­mest­ve­mesut­ilerledikçe­derenin­öbür­tara-fındaki­ tepelere­doğru­çayırın­yeni­ufuklarını­görüyorlardı;­bunlar­orada­bir­küçük­tepe,­beride­çayır­arasında­kıvrılan­ve­sonra­ağaçların­içinde­kaybolan­küçük­bir­yol,­birbirinin­omzundan­bakan­küçük­setler,­dere­boyunu­gölgeleyen­sö-ğütlerdi.­Dere­orada­fısıldayarak,­burada­ürpererek­düşüyor,­akıyor,­bazen­ötelerin­arasında­fısıldıyor,­sonra­derinleşerek,­sessizlik­içinde­aktığı­fark­edilmeyerek­düşünüyordu.­Bazen,­şevk­dolu­bir­ahenkle­çağlayan­bir­kurbağanın­aralıksız­nağ-melerinden­sonra,­bu­sessizliğin­içinde,­bir­tek­ah­gibi­yük-selip­sükût­eden­sesler­oluyordu.

Çayırın­asıl­otları­arasında­bu­yeşil­zemin­üstüne­nakış-lanmış­ papatyaların,­ sarı,­ mor,­ kırmızı­ çiçeklerin­ birbirine­karışan­renkleri­ara­sıra­yalnız­bir­renge­bürünerek­küme­kü-me­orada­hep­beyaz,­burada­hep­mor,­ötede­hep­sarı­dalga-larla­köpürüyor,­dere­kenarı­damla­damla­ağlayan­söğütle-rin­yeşil­gölgeleri­altında­parlak­yeşil­çimenlerle­bir­seccade­gibi­seriliyordu.

Süreyya,­“Oturalım!”­dedi.Necib,­“Yatmalı…”­diye­söylendi.

72 M E H M E T R A U F

Doğrusunu­ isterseniz,­ coşan­ duyguları­ arasında­ haykı-rarak­ bu­ ötelere­ karışmak,­ topraklara­ karışmak­ ihtiyacına­dayanamayarak­ azap­ çekiyordu;­ kendini­ en­ çok­ etkileyen­güzellikler­karşısında­daima­hissettiği­ezilmek,­ölmek­arzu-su­şimdi­daha­şiddetli­bir­inatçılıkla­onu­güçsüz­bırakıyordu.

Önden­Suad­şemsiyesine­dayanarak­ahenkli­bir­salınma­ile­yürürken­kocasının­koluna­yaslanan­vücudunu­görüyor,­her­yerde­daima,­daima­aynı­özleyiş­ve­vefa­ile­sizin­olan­bir­kadın­hüsran­ve­ateşiyle­titreyerek­inlemek,­düşüp­ölmek­is-tiyordu.­ O­ her­ aşkta­ zehirlenmişti;­ evvelden­ kendini­ sade-ce­bir­bakışı­için­canını­vermeye­razı­bir­iki­kadın,­parası­mı­yoksa­kendisi­için­mi­teslim­olduklarında­tereddüt­ettiği­bir-kaç­kız,­hayvan­gibi­gelip­ayaklarının­altına,­gençliğin­önü-ne­yatan­dört­beş­kadın…­Hep­öyle­hürmetsiz,­nefret­ve­iğ-renme­ veren­ aşklar­ olmuştu.­ “Sonra­ evlenmek­ mi?”­ diyor-du;­tanımış­olduğu­kadınların­dördü­mü,­beşi­mi­kocalı­idi-ler.­Bunların­kendisinde­bıraktığı­tesirleri­düşünerek­“Evlen-mek!”­diye­omuz­silkiyordu.

Çayırın­ ta­ öbür­ ucundaki­ taş­ köprüye­ kadar­ ilerlediler,­orada­önlerine­başka­bir­yol,­yine­gölgeden­ibaret­bir­yol­çık-tı;­Suad,­“Aman­biraz­da­buradan!”­dedi.­Bu­Tokat’a36­gidiyor-du;­Necib­bu­yolu,­sonundaki­büyük­ormanı­tarif­ederek­bir­kere­buralara­geldiğini­anlatıyordu.­Etrafı­hep­bahçe­ile­çev-riliydi;­ispinozlar37­sevinçle­burasını­doldurmuşlardı.­Sessiz-ce­ yanlarından­ geçen­ rüzgârın­ yapraklarla­ buseleri­ teren-nüm­ediyordu.

Döndüler,­oradan­geçen­bir­adama­derenin­öte­tarafın-daki­yolu­sordular,­onun­gösterdiği­yerden­geçtiler,­bu­de-renin­ öbür­ sırtında,­ otların­ arasında­ kaybolmuş­ bir­ patika­idi­ki­küçük­söğütlerle­belli­oluyordu;­yanı­başında­ince,­bir­

36­ Tokat:­Beykoz’daki­bir­köy.37­ ispinoz:­Güzel­sesli­bir­kuş­türü.

73E Y L Ü L

kuş­gibi­şakıyan­ince­bir­su­akıyordu.­Burada­çayır,­yüksek-ten,­yolun­ağaçlarındaki­muhabbet,­derenin­yılan­gibi­kıvrı-lıp­bükülen­şeridi,­çayırın­bütün­renk­ve­dalgalanan­yüzüyle­baygın­baygın­serpiniyordu.

Necib,­ onlar­ coşkudan­ coşkuya,­ ferahlamadan­ ferahla-maya­geçip­neşelerinden­kuşlar­gibi­cıvıldadıkça,­birçok­za-man­kendisini­neşelendiren­üzüntü­ve­acısının­ara­sıra­yaptı-ğı­gibi­karanlık­ve­sessizlik,­ruhunu­ezen­bu­acıklı­melal­için-de­bedbahttı.­“Ya­ben!­Ben­ne­yapayım?”­Ah­niçin­o­daima­böyleydi?­Dünyada­sükûn­ve­rahatın­hep­kuruntu­olduğunu­görüp­kendini­üzen­şeylerin­hep­kendi­hayalinin,­kendi­se-çiminin­icatları­olduğunu­düşünerek,­kendine,­ruhuna­kar-şı­bir­şey­yapamadığından,­kendini­iyi­etmek­için­bir­çare­bu-lamadığından­deliren­bir­azap­ve­öfke­duyuyordu.­Evvela­bir-den­havalanmak­için­gökyüzünü­yeterli­bulmayan­bir­güzel­hülya,­yüce­bir­emel,­bir­saflık­isteği­ile­boğulur,­o­zaman­bir­hiç­ için­ canını­ verecek­ hâle­ gelirdi.­ Fakat­ sonra­ yine­ o­ hiç-lerden­biriyle­havalanarak­yükselme­hevesi­yaralanır,­bütün­tahlili,­her­şiiri­bir­yara­yapan­inceleme­duyguları­uyanır;­ha-yatın,­dünyanın,­insanların,­ruh­ve­kalbin­ne­olduğunu­soğuk­kanla,­arzularının­ne­iğrenç,­emellerinin­ne­gülünç,­başarıla-rının­ne­miskin,­bütün­saadetlerin,­neşelerin,­ne­kadar­süslü­olursa­olsunlar­ne­pis­olduğunu­düşünmekten­doğan­umut-suzluk­ve­bezginlik­ile­harap­olur,­sisli,­küflü­kalırdı.­Ah,­ara­sıra­ruhunu­heyecanla­ürperten­o­saf­meyil­ve­anlama­daima­olsaydı…­Herkes­gibi­o­da­hayatı­sade,­ilk­renkli­masum­göz-lerle­görseydi…­Hayat­onu­kollarının­arasına­alıp­tırnakları,­dişleri­ile­paralayarak­bu­hâle­getirmemiş­olsaydı…

“Hâlbuki…”­diyordu,­evet,­bilirdi­ki­ona­durgunluk­ve­şi-ir­ ne­ kadar­ lazımsa­ ruhunda­ fırtınaya,­ karanlığa,­ esrara­ da­öyle­ derin­ bir­ özleyiş­ vardı.­ Bu­ sakin­ geçen­ zamanlardan­

74 M E H M E T R A U F

sonra­şimşek­ve­yıldırıma­öfke­ve­bıkkınlığa­muhtaç­olacağı-nı­bildiği­için­başını­eğerek,­“Hâlbuki…”­diyordu.

Şimdi­ tabiatın­ bu­ feyiz­ ve­ açılması­ içinde,­ su­ ile­ şişkin­toprakların,­ otların,­ çiçeklerin­ içe­ işleyen­ güzel­ kokuları­ ile­bütün­hevesi­coşarak­onu­ateşli­bir­acele­ile­hırstan­ürperti-yordu;­her­şeyin­böyle­çiçekli­ve­güzel­kokulu­olduğu,­önün-de­fısıldayarak­giden­bir­karı­ve­koca­bulunduğu­bir­zaman-da­ ta­ ruhunun­ derinliğinde­ titreyen­ bir­ acıklı­ ihtiyaçla,­ be-ğenmemekten,­ iğrenmekten­kadınsız­geçen­mahrum­haya-tının­bütün­verimsiz­ihtiyaçları­ile­saadet­arzularının­taştığı-nı­hissediyordu.­Fakat­onda­her­isteğini­âtıl­bir­hâle­sokan­di-mağı­şimdi­yine­hücum­etmiş,­kendisi­Süreyya’ya­benzeme-diği­için­onun­gibi­mesut­bir­hayat­arkadaşına­kavuşmuş­olsa­bile­yine­elemler­icat­edeceğini,­hem­bu­hayatın­da­kim­bilir­ne­kirli,­acı­köşeleri­bulunduğunu­düşünmeye­sevk­etmişti.

“Evet,­kim­bilir­sizde­de­neler­vardır?­Uyuyan­yahut­ya-zılmamış­neler­vardır?”­diyordu.

Ah­ Suad­ ve­ Süreyya­ arkalarında­ bastonla­ otları­ kırbaç-layarak­ gelen,­ ara­ sıra­ birkaç­ sözle­ konuşmalarına­ katılan,­yahut­gördükleri­şeyler­hakkında­bir­düşünce­ileri­süren­ve­hatta­şen­görünen­Necib’in­ruhundan­neler­geçtiğini­şüphe­etselerdi­onu­ne­kadar­iğrenç­bulurlardı­ve­Necib,­işte­ken-disi­de­kendinden­ iğreniyor­ve­asıl­bu­ona­azap­veriyordu.­Yine­ o­ şuurunun­ sesi­ yükselerek,­ “Lakin­ herkesin­ hayatın-da­da­böyle­başkalarının­iğrenç­bulacakları­anlar­vardır.”­de-mek­istiyordu.­Fakat­onu­öldüren­herkesten­ziyade­kendisi-nin­fenalığı­idi.­Kendine­hürmet­edememek­kadar­ona­azap­veren­bir­hâl­yoktu.­Kendinden­korktuğu,­ruhunun­karanlı-ğından­ürkek­bir­iğrenme­duyduğu­zamanla,­“Ah­ne­kirli­bir­bilmeceyim!”­diyerek­kendindeki­bu­iki­ruhu,­bu­bazen­hep­mavi­ve­saf,­fakat­genellikle­böyle­kanlı,­pis­maneviyatları­dü-şünür,­daima­bir­ses­olmak­üzere­içinden­kendine­“Canavar!”­

75E Y L Ü L

diye­seslenen­bir­vicdan­bulurdu.­Etrafında­hep­kötülükler­görmesi­ bunları­ kendinde­ bulmak­ kadar­ onu­ öldürmüyor-du.­ Kendi­ o­ kadar­ yükseklere­ tutkun­ olduğu­ hâlde­ bu­ kö-tülüklerden­ el­ çekmezse­ başkaları­ ne­ olur,­ diye­ düşünerek­kendinden­kaçmak­ister,­masum­hayvani­duygularla­zincir-lenmiş­gibi­onda­daima­boğuşurlar,­hiçbir­zaman­yapmadan­evvel,­yaparken­ve­hele­sonra­ateşler­içinde­yapmadan­baş-kalarının­içgüdüsü­ile­yaptıkları­basit­kötülükleri­bile­yapa-mazdı.­Birden­Suad­döndü:

–­Susuyorsunuz­siz,­dedi.Necib­bir­yalan­bulmak­için­sıkılarak:–­Şu­yola­bakıyorum,­dedi.­Sonra­ilave­etti:–­Galiba­gelirken­gördüğümüz­küçük­tepeye­çıkıyor…­Ne­

idi­o,­Serviburnu­mu­diyorlar,­ne­diyorlar?­Suad­şemsiyesi­ile­göstererek:

–­Şurası­mı?­diye­sordu.­Süreyya­kopardığı­bir­çiçeği­ce-ketinin­iliğine­iliştirmekle­meşgul:

–­Ha­Serviburnu,­dedi,­gidelim­mi?­Zannederim­daha­va-kit­var.­

Ve­oraya­çıktıkları­zaman­rüzgâr­sönmüş,­denizin­gümüş­bir­gevşeklikle­bayılmış­olduğunu­gördüler;­zeminin­dalga-ları­dağıldıkça­içeri­doğru­tepeler,­gittikçe­silsilelenen­bayır-lar,­sonra­dağlar­meydana­geliyor­ve­her­noktası­tatlı­yeşil­bir­çimenle­baştan­başa­kaplı­görünüyordu.­Oradan­ta­Hisar’a,­Kanlıca’ya­kadar­görünüyor,­ikisi­arasında­akan­mavi­suların­dumanları­içinden­Boğaz’ın­bükülerek,­kıvranarak­dolanan­yolu­fark­ediliyordu.­Güneş­Tarabya’nın­üstünde­bir­aynada­görülüyormuş­gibi­kamaştıran­ateş­beyazıyla­bir­güneş­de-ğil,­hudutsuz,­şekilsiz­bir­cehennem­tablosu­gibi­ufku­bekli-yordu.­Kıyıdan­geçen­römorkörün38­ağır­adım­sesleri­sayılı-yor,­ılık­hava­nefessiz,­dalgasız,­uyukluyordu.

38­ römorkör:­Başka­taşıtları­yedeğinde­çekmek­üzere­yapılmış­taşıt­(özel-likle­deniz­taşıtı).

76 M E H M E T R A U F

Suad­biraz­yüksek­olan­kenara­yaklaşmış,­“Evet!”­diyor-du.­ Hep­ oraya­ gittiler.­ Sığ­ sahilde­ kaya­ parçalarını­ gösteri-yordu.­Buranın­camgöbeği­kumları­üstünde­denizin­kıvrım-ları­gümüşlenerek­hâreleniyordu.39­Dibindeki­en­ufak­taşlar­bile­elle­gösterilerek­sayılacak­kadar­berrak­olan­denizin­git-gide­yeşili­mavileşerek­uzuyor,­kırmızı­rengiyle­denizi­boya-yan­dubadan­sonra­karşı­sahile­gittikçe­kâh­yeşil­kâh­mavi­kâh­mor­uzuyordu.

Suad­gülerek­ve­burundaki­taşları,­suyun­altında­görün-meyen­kayaları­göstererek:

–­ İşte­ şurası­ tehlike­ burnu!­ dedi;­ bütün­ gemiler­Boğaziçi’nin­dehşetli­fırtınalarında­buradan­korkarlar.

Necib­soruyordu:–­Acaba­sandallar­da­mı?Süreyya­ karşıda­ Büyükdere­ rıhtımı­ önünde­ durularak­

dere­ gibi­ sahilin­ bütün­ yanını­ koynunda­ aksettiren­ deniz-den­başını­çevirip­bakarak­güldü:

–­Galiba­yalnız­sandallar…­Hatta­durgun­havada­bile…­Zannederim­asıl­durgun­havalarda…­Baksanıza…

Eliyle­geniş­bir­hat­çizerek­bir­dalgasız­denizi,­bir­rüzgârsız­semayı­gösterirken­Suad­gülüyor,­Necib’e­bakıyordu:

–­Gemici­bey­keşif­yapıyor,­harita­çizecek­olmalı…­Süreyya­omuzlarını­kaldırdı:–­Unutuyorsunuz­ki­sandal­yürümek­ve­bizi­taşımak­için­

rüzgâra­muhtaçtır.­Şimdi­nasıl­gideceğimizi­düşünün…­Ba-kınız­puf­yok…­

Suad­dudak­büktü:–­Kürekleri­siz­çektikten­sonra…­Zira­dünya­şahittir­ki­bu­

işin­içinde­hiç­suçsuz­iki­kişi­varsa­Necib­Bey’le­biz­ikimiziz.­Süreyya­düşünüyor,­bir­karar­veremiyordu.­Sonra­dedi­ki:

39­ hârelenmek:­Kımıldadıkça­üstünde­dalgalanıyormuş­hissini­veren­par-lak­çizgiler­oluşturmak.

77E Y L Ü L

–­Buradan­kürekle­Tarabya’ya­geçer,­oradan­bir­arabaya­bineriz;­sandalı­da­bırakırız,­Yenimahalle’ye­ağır­ağır­gelsin…­

Necib­ başını­ sallıyordu.­ Acaba­ akıntı­ müsaade­ edecek­miydi?­Tarabya’ya­geçmek­için­galiba­biraz­yükselmek­lazım­geliyordu.­Ya­sonra?

Suad­ gülüyor,­ “Gemici­ bey­ akıntıyı­ unuttu!”­ diyor,­Süreyya’nın­ müdafaa­ için­ söylediği­ sözleri­ gürültüye,­ hak-sızlığa­ bırakmak­ için­ uğraşıyordu:­ Süreyya­ haykırarak,­“Yenimahalle’ye­kadar­çıkmak­daha­kolay­değildir­ya?”­de-mek­istiyordu.­Sonra­karar­verildi­ki­bu­sahilde­sular­yuka-rı­olduğu­için­yükselecekler,­oradan­Yenimahalle’ye­kürekle­geçeceklerdi.

Suad­şemsiyesini­sallayarak:–­Herhâlde­şimdiden­sandala­gitmeliyiz,­yoksa­bu­gidiş-

le­galiba­yemeği­denizde­yiyeceğiz.Sonra­yürürken­kocasının­koluna­girip­eliyle­şurada­bu-

rada­rüzgârla­atılmış­kalmış­olan­tül­dalgaları­gibi­dumanla-rı­göstererek­ve­gizli­bir­sesle­sokularak:

–­Bunlardan­korkmuyor­musun?­diye­sordu.Süreyya­bu­sesten,­bu­sokuluştan­memnun:–­İşte­kadınların­gemiciliği­bu­kadar­olur…­diye­eğleniyor-

du;­onlar­sade­ağırlık­vermeyi­bilirler,­hele­yorgun­olurlarsa…­Başka­çare­yok­Suad,­gemici­eşi­gemici­olmalıdır.­Yoksa­ben­kürek­çekerken­yalnız­misafir­olmayı­elbet­sen­de­istemezsin.

–­Eğer­gemicilik­rüzgârsız­kalıp­geceyi­denizde­geçirdik-ten­sonra­yağmura­tutup­hastalanmaksa…

Süreyya­gülerek:–­Ah­kadınlar,­dedi;­eksik­söyledin­Suad,­bir­kere­gelecek­

belalardan­ bahsettiğimiz,­ merdiven­ gibi­ yükselerek­ arkası­gelmez…­Hasta­olmak,­yataklarda­sürünmek,­hortlamak…­Sonra…­Ne­bileyim,­gebermek­demeliydik;­Allah­insanı­sizin­elinize­düşürmesin,­hele­dilinize­hiç…

78 M E H M E T R A U F

Suad­kolunu­kurtararak­ve­şuh­bir­gülüşle­dişlerini­gös-tererek,­“Elimiz­mi,­dilimiz­mi?”­diye­tekrar­etti;­“Bizim­eli-mize­ha…­Lakin­bizim­elimiz­olmasaydı­siz­ne­olurdunuz­bi-lir­misiniz?”

Süreyya­şüpheli­bir­şekilde­başını­sallayarak­soruyordu.Suad­saydığı­şeyleri­anlatmak­için­yüzünde­küskünlükle-

rini­göstermek­isteyerek,­“Şu­burundaki­kayalar­kadar­vahşi,­somurtkan,­sümsük…”

Süreyya­kahkahalarla­gülerek,­“Aman­neler,­neler…”­di-yordu;­sonra­ciddiyetle­döndü:­“Ya­siz?”­dedi.­“Ya­siz,­ya­siz?”­Karı­koca­tekrar­yan­yana­geliyor,­Necib­artık­onların­söyle-diklerine­dikkat­etmeyerek­kendi­kendine,­“Evet­sizin­elleri-niz!”­diyordu,­“Ben­de­onun­için­mi­böyle­vahşiyim­acaba?”­sonra­başını­sallayarak,­“Beni­bu­hâle­getiren­sizin­elleriniz,­o­ sizin­ dokunuzdaki­ nezakete,­ kadınlığa­ bakarak­ insanın­ağlamak­istediği­güzel­kadın­elleri­değil­mi?”­diye­düşünü-yordu.­Fakat­acaba­harap­eden­eller­olduğu­gibi­şifa,­hayat­veren­eller­de­var­mıydı?

Sonra­ Suad’a­ bakarak­ içinden,­ “Acaba­ senin­ ellerin­ gi-bi­ ulvi­ eller­ bu­ yaraları­ sarabilir­ mi?”­ diye­ soruyordu.­ Eğer­Süreyya’da­kendi­gibi­hayat­yaralısı­olsaydı­Suad­gibi­bir­ka-dının­ öyle­ bir­ yarayı­ tedavi­ etmekte­ tesirini­ görecekti;­ fakat­Süreyya­kendini­neşelerinde,­mutluluklarında­bile­öldüren­o­hastalığın­zehrinden­emin­bir­ruh,­temiz,­habersiz­bir­ruh­idi.

Birdenbire­Suad­durdu,­kocasıyla­konuştuğu­sözde­de-vam­ederek­yanlarına­gelmesini­bekledi,­“Allah­aşkına­Necib­Bey…”­ diye­ iddialarına­ katılmasını­ rica­ ediyordu.­ Erkekler­mi­olmasa­kadınlar­fena­olurdu,­kadınlar­mı­olmasa­erkek-lerin­ hâli­ yaman­ olurdu?­ Bunu­ soruyor,­ cevabını­ merakla­bekliyordu.

Necib­gülerek­dedi­ki:

79E Y L Ü L

–­Bütün­fikrimi­söylememe­izin­verir­misiniz,­Suad­Ha-nım?­İkisi­de­olmasa­daha­iyi­olurdu.­Fakat­şimdi­madem-ki­ikisi­de­mevcut,­ona­fikir­vermeli.­Erkeğine,­kadınına­göre­bu­konuda­değişik­fikirler­verilebilir.­Erkekler­var­ki­olmasa-lar­iyi­olmazdı,­fakat­kadınlar­da­var­ki­olmasalar­hiçbir­şey­olmazdı…­Üzüntü­de,­saadet­de…

Suad­dönerek­Süreyya’ya­“Gördün­mü?”­diyordu.Necib­devam­etmek­istedi:–­Fakat­sonra­öyle­kadınlar­da­var­ki…Süreyya­gülerek­Suad’ı­zorluyor:–­Devamı­var,­devamı­var…­Onu­bekle,­diyordu.Onlar­ iddialarında­ devam­ ederek,­ gülüşerek,­ haykırarak­

devam­ ediyorlardı,­ Necib­ arkada­ sersem,­ perişan­ gidiyordu.­Kadınlar…­Onların­hepsinden­şüphe­etmek…­“Ah,­ihanet!”­di-yordu,­şimdi,­daha­şimdi­Suad’ın­kendine­bakan­gözlerindeki­derin,­uçsuz­bucaksız­temizlik,­kendi­kirli­hayallerinin­bile­bir­şüphe­görmediği­o­temiz­sima­onu­eritmişti,­ruhunu­ezmişti.

Bu­bakış,­bana­dünyada­böyle­bakışlar­da­var…­Ah­ba-na­böyle­bir­bakış,­bana­böyle­bir­sima…­Ben­kurtuldum!­di-ye­inliyordu.­O­zaman­bazen­ilk­gençliğindeki­gibi­bir­Necib­olup­hülyaya­daldıkça­düşündüğü­o­ruhunun­kadınını,­eme-linin­kadınını,­hep­mükemmelliklerle­cisimleştirdiği­o­genç­kızı­ düşünmekle­ başladı.­ Bütün­ hayal­ edilmiş­ güzelliklerle­süslediği­hâlde­bile­ona­bu­kadar­saf­ve­ince,­bu­kadar­pak­ve­nurlu­bir­bakış­verememişti!­Suad­elbette­onun­kadar­gü-zel­olmadığı,­onun­kadar­mükemmel­bulunmadığı­hâlde­de­böyle­hayalinin­yetişemediği­güzelliklere­sahipti.­Onun­ruhu­ne­kadar,­ah­ne­kadar­temiz­olmak­lazım­gelirdi!

Şimdiye­ kadar­ böyle­ kendini­ büyüklüğüyle,­ yumuşaklı-ğıyla­ büyüleyen­ gözler­ görmediğini­ düşünerek,­ “Ya­ nerede­göreceğim?”­ diyordu.­ Hep­ tanıdığı­ kadınları­ düşündük-çe­ya­sefaletin­sevk­ettiği­namusları­pahasına­olan­servet­

80 M E H M E T R A U F

tantanası­içindeki­kızları,­yahut­salon­hayatının­değişik­se-beplerle­ solmuş­ evli­ kadınlarını­ görüyor,­ “Pislik­ içinde­ te-mizlik­aramak…­Bulunmayacağı­tabii­olan­yerde­inci­avla-mak…”­diye­gülüyordu.

Böyle­yüce­meyillerle,­kocasına­bağlılığıyla­pak­ve­aydın­kalmış­kadınların­ne­kadar­nadir­olurlarsa­olsunlar­niçin­bu-lunmayacağını­kendi­kendine­soruyordu.

Sonra­ şüphe­ tekrar­ tırnaklarını­ çıkarıyor:­ Namus­ ve­ is-met­hakkında­bir­sürü­tahrip­eden­teorileri­vardı­ki­bir­kısmı­okumalarından,­ bir­ kısmı­ gördüklerinden­ doğma­ şeylerdi,­bunları­tatbik­etmek­istiyordu­ve­böyle­saflık­ve­melekliğin­mümkün­olmasını,­bunun­kendine­tesadüfünü­kabul­etme-diği­hâlde­de­bu­saflık­ve­sessizlik­içinde­ruhundaki­meçhul­ihtiyaçla­ne­yapacağını­düşünüyordu.

Birdenbire­Suad­yine­döndü:–­Canım,­siz­hâlâ­susuyorsunuz,­dedi.Bu,­sandalın­iskelenin­yanında­göründüğü­zamandı.­Sü-

reyya­ ilerlemiş,­ sandalcıya­ işaret­ etmişti,­ arkadan­ Necib­ ile­Suad­rastgele­konuşarak­gelirken­Süreyya’nın­sandala­atlayıp­yelkenlerle­iplerle­meşgul­oluşuna­bakıyorlar,­gülüyorlardı.

Suad­Süreyya’ya­seslenerek:–­Boşuna­bey,­boşuna!­diyordu;­herkes­cezasını­çekme-

li…­Küreklere­sarılmaktan­başka­çare­yok…Necib­sandala­girmek­için­Suad’a­yardım­ederek:–­Hava­bu­kadar­durgun­olunca­onu­galiba­hepimiz­ya-

pacağız…­dedi.Palamarları40­çözdüler,­sandalcı­kanca­ile­rıhtıma­dayan-

dı.­Yelken­bir­dalgalanarak­sandal­denize­açıldı­ve­ilk­hız­geç-tikten­sonra­durdu.

40­ palamar:­Gemileri­ve­sandalları­rıhtım,­iskele­veya­şamandıraya­bağla-maya­yarayan­kalın­halat.

81E Y L Ü L

Süreyya­gülerek,­“Çala­kürek­bakalım…­Suad,­sen­de­dü-mene­geç”­diye­kürek­çekmeye­başladı.

Suad­başını­sallayarak­ve­dümen­kullanmak­için­şemsi-yesini­ bir­ uygun­ bir­ yere­ bırakmaya­ çalışarak,­ “Şemsiyemi­koymak­için­yer­bulmak­mümkün­değil­ki…”­diyordu.

Kürekler­o­kadar­büyüktü­ki­kolay­idare­edilmiyordu;­Sü-reyya­ bunlarla­ uğraşırken,­ “Kürek­ çekmiyorsun­ ya­ şükret!”­diyordu.­Sandal­ağır­ağır­ilerliyordu.

Suad­birdenbire­“Oh,­bakınız…”­dedi;­güneş­Büyükdere­koyunun­üstünde­hafif­dumanlar­arasında­bir­kırmızı­billur­gibi,­heybetli,­kararıyordu.­Etraflarını­serin­bir­deniz­havası­keskin­kokusuyla­sarmıştı;­deniz,­uzakta,­bir­pervane­sesiyle­homurdanıyor,­arkalarında­Tarabya’ya­doğru­bir­gümüş­par-laklığıyla­yumuşak­dalgalanmalarıyla­akıyordu.

Tekrar­kürek­başladı,­Süreyya­ara­sıra­Suad’a­dümeni­an-latıyordu.­Suad­“Böyle­mi?”­diye­itaat­ediyordu;­Serviburnu’na­kadar­böyle­yükseldiler.­Necib­“Tam­on­sekiz­dakika!”­dedi.­Biraz­daha­gayret­ettiler.

Suad,­“Siz­güneşin­batışını­unutuyorsunuz­ki…”­diyor-du.­Şimdi­Büyükdere­koyu­ateşli­bir­cila­ ile­kadifelenmişti;­güneş­Bentler’in­vadisi­üstüne­iyice­inmiş,­köşe­bucağı­du-manla,­karanlıkla­dolu­olan­yeşilliklerin­üstünde­dumanlarla­boğuşarak,­kanlı,­bulutlara­bürünmüş,­titreyerek­batıyordu.

Necib­“Nur­içinde­yüzüyoruz”­dedi,­Suad­ilave­etti:­“Du-ruyoruz­demek­gerekir.”­Tekrar­küreğe­asıldılar.­Dalgalardaki­renkler­gittikçe­morararak­sönüyor,­deniz­bir­cam­duruluğu­ile­uzanıyordu.

Arkalarında­ tufandan­ gelme­ bir­ ses­ inledi,­ hep­ birden­uyandılar,­korkunç­bir­geminin­bir­canavar,­bir­yeryüzü­kı-tasına­saldırıyor­gibi­üzerlerine­doğru­geldiğini,­pervanenin­kestiği­ suyun­ korkunç­ bir­ şelale­ homurtusuyla­ inlediğini­

82 M E H M E T R A U F

gördüler;­Suad­sararmış,­dümeni­şaşırmıştı.­ “Aman­vallahi­battık!”­diyordu;­Süreyya’nın­verdiği­kumandayı­yanlış­yapı-yordu.­Süreyya­sıçradı,­dümeni­bastı,­küreklere­sıkı­asıldılar­ve­gemi­ancak­on­metre­açıklarından,­yer­altından­gürültüler­çıkarıyor­gibi,­korkunç,­canavar­gibi­geçti.­Süreyya,­Suad’a­gemiyi­göstererek,­“İşte­erkekler­olmasa­kadınlar­ne­olurdu?­Bak…”­dedi.

Suad­başını­sallayarak,­“Zarar­yok,­yok,­fakat­yalnız­kal-sam­bu­tekne­ile­ben­buraya­çıkmazdım­ki…”­diyordu;­Ne-cib,­“İşte­doğrusu­yine­benim­söylediğimdir.­Ne­biri,­ne­di-ğeri”­dedi.

Yenimahalle­daha­uzun­sürdü.Eve­ girdikleri­ zaman­ yorgunluğun,­ beklemenin­ sevkiy-

le­o­rahat­hepsine­düşünülemeyen­bir­saadet­gibi­oldu.­Ye-mek,­bir­buçuğa­kadar­bekleyen­mideler­ tarafından­büyük­bir­minnetle­kabul­edildi.­Necib­ile­Suad­bir­olmuşlar,­san-dal­konusunu­açmışlardı.­Bunun­için­Süreyya­hiç­o­konuya­yanaşmıyor,­onların­yanında­hep­mağlup­oluyordu.­O,­asıl,­“Bugün­ aksi­ oldu,­ bir­ de­ rüzgârlı­ havalarda…”­ demek­ isti-yordu;­ fakat­Suad­“Bir­daha­mı?­Bizi­elbet­bu­kadar­safde-run41­zannetmezsin?”­diye­gülüyordu.­Süreyya­“Size­akşama­kadar­ burada­ oturup­ onda­ gidelim,­ demedim­ mi­ ya?­ Her-kes­bilir­ki­rüzgâr­guruba­doğru­söner.”­demek­istiyor,­fakat­Suad’ın­çatalını­kaldırıp­“Sus!”­diye­zorlamasına­gülerek­razı­oluyor,­boynunu­bükerek,­“Hakkınız­var.”­diyordu.

Yemekten­ sonra­ yine­ bu­ bahis­ oldu.­ Suad­ sandalı,­ yel-keni,­denizi,­rüzgârı­hep­Süreyya’ya­veriyordu;­öteki­büyük­bir­şükranla­kabul­ederek­yalnız­gezmenin­iyiliğini­anlatıyor,­çok­sevdiğini­söylüyordu.­“Sen­evinde­otur­da­muhallebi­pi-şir.”­diyordu.

41­ safderun:­Bön,­kolay­aldatılabilen.

83E Y L Ü L

Ay­ bu­ gece­ masum­ hilal­ şekliyle­ o­ kadar­ saf­ ve­ el­ değ-memiş,­deniz­o­derece­durgun­ve­atlastı­ki­sessizlik­ve­hay-ranlık­üstün­geldi.­İnce­hat­nuruyla­lacivert­semanın­derin-liklerinde­lacivertleşiyor,­nuruna­biraz­karanlık­karışıyordu.­Sonra­mavi­dumanlar­doluyordu.­Uzun­uzun,­bu­dumanla-rın­ altında­ aya­ âşık­ gibi­ bakan­ uzaktaki­ tepelerin­ hüznüne­karşı­sustular.­Mehtap­balkona­çatının­gölgesinden­geçerek­sönük­ve­can­çekişir­gibi­girebiliyordu.­Birbirlerini­bir­gölge­gibi­fark­ediyorlardı.

Süreyya­bir­uzun­sandalyeye­uzanmış,­gözlerini­bir­yere­dikmiş,­düşünüyordu.­Suad­balkonun­bir­direğine­dayanmış­bakıyordu.­Necib­bu­ılık­gecenin­nefesleriyle­kendinden­geç-miş­dalgın,­bütün­bugünkü­düşüncelerinden­vazgeçip­neti-cede­karar­kılarak­böyle­bir­kadın­için­derin­özleyiş­duygusu­ile­dalıyor­kalıyordu.

“Uyuyor­musun?”­diye­bir­sesin­fısıldadığını­hissetti,­tit-redi,­Suad’ın­hitabına­başını­kaldırıp­bakınca,­bunun­kendine­değil,­kocasının­sandalyesine­eğilmiş,­ona­sorduğunu­gördü.

Bu­sade­öyle­kucaklama­sıcaklığı,­öyle­zevkli­hatıralar­ile­titreyen­gizlilik­verdi­ki­bütün­karı­ve­kocanın­samimiyet­ve­saadetini­ gösteriyordu.­ Birbirlerine­ böyle­ “Sen”­ diye­ hitap­etmenin­bahtiyarlığını­şimdi­anlamış,­kendine­hitap­ediyor­zannettiği­Suad’ın­sesindeki­hararet­onu­eritmiş­idi.­Şimdi,­bu­hitabın­kendine­olamadığını­anlamaktan­mahzun,­kah-roldu;­ah­bulsaydı,­kendine­de­bu­sesle,­bu­nazarla­“Sen”­di-yecek­kadını­bulsaydı…

Onlar,­ karanlık­ içinde­ birbirinin­ kollarına­ girmişler,­“Müsaade­var­mı?”­diye­çekilmek­için­ondan­izin­istiyorlar-dı.­ Yalnız­ kaldığı­ zaman­ kalkıp­ ilerledi,­ balkonun­ kenarına­dayandı;­“Evet,­bu­bakışı,­bu­sesi,­bu­kadını­bulabilsem…”­diye­tekrar­etti.

84 M E H M E T R A U F

Etrafı­kaplayan­beyaz­bir­sis­hattı­sahillerin­yanından­al-çak,­ ağır­ sokuluyor,­ deniz­ mehtabın­ gümüş­ çizgisi­ altında,­karanlık,­vahşi­susuyordu.­Bu­sessizlik­içinde,­karanlık­içinde­donuz­beyazlığı­fark­edilen­sis­ile­ötede­ışıldayan­gümüş­çiz-giye­karşı­karanlık­bir­ses,­bir­feryat,­düzenli­olarak,­inleyerek­sürükleniyordu.­Birdenbire­kendini­bu­yalnız­sesle,­sesin­iç­iniltisiyle­o­kadar­uygun­buldu­ki­uzun­uzun­onu­dinledi.

–­Evet­tıpkı­ben,­diyordu;­eğer­bütün­ıstıraplarım­bir­ses­bulsaydı­ hiç­ şüphe­ yok­ ki­ bu­ kadar­ vahşi,­ bu­ kadar­ insan-lardan­kaçan,­bu­kadar­bedbaht­olur,­bu­kadar­umutsuz­ve­karanlık­olurdu.

Ve­tekrar­yatmak,­tekrar­yalnız­odasına­gidip­uyumak­la-zım­geliyordu.­Bu­hayat­ona­idam­anını­bekleyenlere­mah-sus­katilce­bir­yavaşlıkla­geliyordu­ve­nasıl­onların­ruhu­ara-sında­birdenbire­yerlere­sürünerek­ölen­ümit­titremeleriyle­çırpınırsa­kendi­içinde­de­derin­bir­titreme,­ruhunda­birden-bire­altüst­olan­bir­emel,­bir­kadın­emeli,­o­sesin,­o­bakışın­kadını­hakkında­bir­başarıya­ulaşma­arzusu­titriyor,­titriyor­onu­takatsiz­bırakıyordu.

85E Y L Ü L

6

Suad,­ ara­ sıra­ gözlerini­ dikişinden­ kaldırıp­ yeşil­ kö-püklü­denizde­beyaz­yelkeniyle­uçan­kotraya­bakarak,­dal-gın,­yalnız,­meşgul­idi.­Kalbi­daimî­bir­heyecan­ile­onu,­işi-ni­bırakıp­gözleriyle­sandalı­takip­ve­aramaya­sevk­ediyordu.­Süreyya’nın­ verdiği­ teminata­ rağmen­ şiddetli­ rüzgârlarda­teknesinin­devrilebileceğinden­korkuyordu.

Sandalın­ geldiği­ günden­ beri­ Süreyya­ rüzgâr­ buldukça­fırsatı­kaçırmıyor,­hemen­balkona­çıkıp­sandalcıya­sesleni-yordu.­Bu­ses­Suad’ın­şimdi­hayatının­kâbusu­olmuştu;­dur-gun­hayatında­bir­ fırtına­merhametsizliğiyle­ tekrar­ediyor-du.­Evvela­beraber­bulunmak­için­beraber­çıkmak­istemişti;­fakat­deniz­onu­harap­ediyor,­günlerce­sersem­bırakıyordu.­Onun­ için­ burada­ karşıdan­ onun­ gezdiğine­ bakarak,­ bin­heyecanla­beklerdi.­Kendini­aldatmak­için­eline­aldığı­dikiş­bazen­dalgınlıktan­yanlış­oluyor,­sonra­sökmeye­mecbur­ka-lıyordu.­Süreyya­her­zaman­kendini­götürmeye­uğraşıyordu,­evvela­bir­iki­gün­ilk­sersemliklerin­geçtiğine­güvenip,­onun­sözünden­de­çıkmak­istemeyerek­gitmişti,­fakat­tekrar­ettik-çe­baş­dönmesi­o­kadar­çoğalmıştı­ki­artık­mümkün­değildi.­Hatta­havalar­iyi­olsa­bile­hatırladıkça­midesi­bulanıyordu.

Eğer­tehlikeden­korkmasaydı­Süreyya’nın­kendini­bıra-kıp­ gidişine­ yine­ memnun­ olacaktı;­ onun­ canının­ sıkılma-sından­pek­endişe­ediyordu;­hayatını­sade­kendi­huzuruyla­meşgul­ edemediğini­ hissetmeye­ başladığı­ zamandan­ beri­

86 M E H M E T R A U F

eğlenmesi­için­her­şeyine­razı­olmuş,­ta­ruhunun­derinlikle-rinde­sızlayan­ufak­bir­yarayı­yalnız­kendine­saklayarak­sus-muş­ve­sabretmişti.

Buraya­ geldikleri­ zaman­ sandal­ konusu­ olmadığından,­bu­yenilik­ile­ferahlık­ve­heves­meydana­gelmişti;­fakat­her­gün­o­parlaklık­biraz­daha­soluyor,­o­ferahlık­biraz­daha­ve-remli­hâle­geliyor,­her­gün­biraz­daha­iniyordu.­Bazen­bunun­sonunu­bir­çukur­gibi,­hayalinde­birden­kararan­sonsuz­ve­karanlık­bir­boşluk­gibi­görüyor,­korku­titreyişi­ile­üşüyerek,­melul­kalıyordu.

Gözleri­dalgın,­dikişi­dizlerine­bırakmış,­dimağını­yırta-rak­geçen­bu­fikir­üzerine­“Ne­yaparım­yarabbim,­ne­yapa-rım?”­ diye­ düşündü.­ Ne­ olacağını­ kesin,­ muhakkak­ olarak­görmemekle­beraber­o­his­onu­korkutuyordu.­Bu­korku,­ona­sade­Süreyya’sız,­onsuz­kalmak­suretinde­görünüyordu.

Tekrar­başını­kaldırıp­denize­baktı,­gözleriyle­uzun­uzun­sandalı­aradı.­Ve­onu­nihayet­orada,­dalgaların­arasında,­kö-püklere­bulanarak,­bir­tarafa­eğilmiş­yatmış,­kırmızı­bayra-ğı­rüzgârla­çırpınarak,­o­tarafa­doğru­geliyor­görünce­tekrar­kalbi­hopladı.­Süreyya’ya­şikâyet­edemiyor,­onu­menetmek­istemiyordu;­kendisi­anlasaydı,­ah­Suad’ın­kalbinde­ne­elem-ler,­ne­hasretler­olduğunu­anlasa­da­öyle­hareket­etseydi…

Evde­kalırsa­daha­çok­canı­sıkılacağından­korktuğu­için­cesaret­ edip­ bir­ şey­ söyleyemiyor,­ gücenmiş­ olacağından,­hiddetleneceğinden­ korkuyordu.­ Fakat­ bir­ gün­ sandaldan­bıkacak­ değil­ mi­ idi?­ Sandal­ da­ onu­ sıkacaktı,­ o­ zaman­ ne­yapacaktı?

Tekrar­o­yara,­o­küçük­yara­feryat­etti.­Ah­niçin­ona­yet-miyordu?­Niçin­ona­her­şeyi­unutturamıyordu?­Erkek­kalbi-nin­ kadın­ kalbinden­ daha­ çok­ isteyici­ olması­ bir­ haksızlık­değil­miydi?

87E Y L Ü L

Buna­karşı­susma­ve­tahammülden­başka­yapılacak­bir­şey­olmadığını­düşünmek,­susma­ve­ tahammülün­bu­kadar­güç­olduğunu­görmek­onu­eziyordu.­Evvelden­ricaya­lüzum­gös-termeyen­Süreyya,­şimdi­gittikçe­artan­şakalaşma­altında­her­arzusuna­karşı­gelebiliyor,­Suad’ın­istemediği­şeyleri­bile­yapı-yordu,­bu­şaka­her­türlü­görünürü­güzelce­koruyarak,­işi­cid-dilikten­kurtarıyordu.­Ne­olursa­olsun­ricası­kabul­olunmuyor,­arzusuna­muhalif­şey­yapılmış­oluyordu.­Hâlbuki­onun­için,­Süreyya’nın­daha­vücut­bulmamış­arzularını­bile­gözlerinden­okumak­bir­zevk,­bir­saadet­derecesinde­bir­şeydi.

Bazen­ kendisini­ böyle­ üzgün,­ şikâyette­ selahiyetli­ say-manın­bir­haksızlık­olduğunu­iddia­etmek­isterdi,­fakat­kü-çük­birtakım­hadiseler­yalnız­birbirlerini­takip­ederek­sürüp­gitmekten­ doğan­ bir­ sonuç­ itibariyle­ kendini­ mustarip­ et-tikçe­bu­iddia­sükût­ediyordu.­Kendinde­kocasına­karşı­ba-zen­ küskünlük­ görüyor,­ sonra­ böyle­ biriken­ küskünlükten­Süreyya’nın­bir­an­samimiyetiyle,­bir­okşayışı­ile­mahvoldu-ğunu­görünce,­ona­ufak­haksızlıkları­için­değil,­kendisini­ok-şamadığı­için­gücendiğini­itiraf­ediyordu.

Hizmetçi­ kızın,­ “Necib­ Bey­ geldi”­ demesi­ bu­ yalnızlık,­bu­endişe­arasında­ona­birden­sevinç­verir­gibi­oldu.­O­ka-dar­bunalmıştı­ki,­Necib’in­bu­ansızın­gelişi­onu­pek­mem-nun­etti;­“Ah­ne­iyi­ettiniz­de­geldiniz,­vallahi!”­diyordu.­Ne-cib­elinde­bir­tomar­kâğıtla­ayakta­durarak­Süreyya’yı­soru-yordu.­Suad­eliyle­denizi­gösterdi.

Necib,­“Hâlâ­sandal­paralanmadı­mı,­Allah­aşkına?”­de-di.­Suad,­“Aman­ne­diyorsunuz?”­diye­kalbini­tutuyordu;­Ne-cib­gülerek,­“Yook­efendim,­hani­şu­bir­gece­bir­bora­çıkar­da…”­diye­tedbirsizliğini­tamire­uğraşıyordu.

Suad­ “Çağıralım­ mı?”­ diye­ balkona­ geçerek­ elinde­ dik-mekle­ meşgul­ olduğu­ gömleği­ karşıdan­ yukarı­ doğru­ geç-mekte­olan­sandala­uzun­uzun­salladı;­Necib,­“Acaba­görür­

88 M E H M E T R A U F

mü?”­ diye­ soruyor,­ Suad­ susarak­ Süreyya’yı­ çağırmak­ için­bir­ bahane­ bulduğundan­ memnun,­ bu­ memnuniyet­ için­Necib’e­şükran­borçlu,­ara­sıra­durup­sonra­tekrar­sallıyordu.­Birdenbire­sandalda­bir­başka­hareket­görüldü.­Yelkenin­yal-palayarak­sandalın­döndüğünü,­sonra­oradaki­buruna­doğ-ru­gelmeye­başladığını­gördüler.

Suad,­“İşte­geliyor”­dedi.Necib­elindeki­kâğıtları­sallayarak­kendini­göstermek­is-

tiyordu.­Beklerken­oraya­oturdular;­Necib­niçin­beraber­çık-madıklarını­soruyordu,­Suad­bu­soruya­hafifçe­kızararak­ve­sebep­söylenince­Süreyya’nın­o­hâlde­bile­kendini­yalnız­bı-rakmasını­şaşırtıcı­kabul­etmesinden­utanarak:­“İşim­vardı­da…”­dedi,­sonra­yalan­söylemekten­daha­mahcup,­ilâve­et-ti:­ “Deniz­ de­ tutuyor­ da…”­ ve­ sonra­ kızardığını­ gösterme-mek­için­“Onlar­ne?..”­diye­kâğıtları­gösterdi,­Necib­elindeki-leri­uzatarak,­“Sizin,­için…”­dedi.

Suad­ kâğıtları­ açmakla­ meşgul­ iken­ Necib­ ayakta­ ona­bakarak­şu­notalar­için­ne­kadar­telaş­ettiğini­düşünüyordu.­İki­ seferdir­ unuttuğu­ için­ bu­ sefere­ mutlaka­ getirmeye­ ka-rar­ vermişti:­ Sabah­ vapuruyla­ Boğaziçi’ne­ gitmek­ niyetin-de­iken­vapurda­aklına­bunlar­gelince­dönmeye­mecbur­kal-mış,­Beyoğlu’na­çıkıp­onları­almak,­yemek­yemek­için­öğle-ye­kadar­kalmıştı.­Suad­sevinçle:­

–­Ooo,­bunlar­nota…­dedi.­Necib­ notasızlıktan­ şikâyet­ ettiği­ için­ getirdiğini­ söyle-

di.­Suad,­memnun,­birer­birer­karıştırıp­isimlerini­okuyordu:­–­Oooo…­Norma42­Otello,43­Manon­Lesko­[Lescaut],44­Er-

nani­ [Hernani],45­ Lukreçiya­ Borciya­ [Lucrezia­ Borgia],46­

42­ Norma:­Bellini’nin­bir­operası.43­ Othello:­Shakespeare’nin­piyesinden­aktarılan­bir­opera.44­ Manon­Lescaut:­Puccini’nin­bir­operası.45­ Hernani:­Victor­Hugo’nun­manzum­dramı.46­ Lucrezia­ Borgia:­ Donizetti­ tarafından­ operası­ gerçekleştirilen­ Victor­

Hugo’nun­oyunu.

89E Y L Ü L

Safo­[Sappho]…47­Romeo­ve­Jülyet­[Romeo­ve­Juliet]…48­Bu­da­ Gonu­ [Gounod]’nun…49­ Ah­ ne­ güzel!...­ Fakat­ ne­ güç­yarabbim,­ne­güç!­Ben­bunları­beceremem­ki…­Mümkün­değil…

Sonra­birtakımlarını­daha­açtı:–­Oo­bunlar­burada­vardı­ya…­Traviyata,­Faust,­Karmen­

[Carmen],50­ Maskot­ [Mascotte],­ Rigoletto…­ Bunlar­ burada­hep­var…­La­Força­delde­Destino­[La­Forza­delde­Destino]…51

Necib­hepsi­hırpalanmış­olduğu­için­tekrar­aldığını­söy-lüyordu.­Suad­o­kadar­memnun­ve­şükran­kalmıştı­ki­Necib­de­memnun­oldu;­nihayet­Suad­teşekkür­ederek,­“Artık­uzun­baş­ağrılarını­hak­ettiniz.”­dedi.

–­Ben­de­onu­rica­edecektim.Aşağıdan­Süreyya’nın­sesini­işittiler,­balkonun­kenarına­

çıktılar;­Süreyya­sandalda,­özentisiz­bir­elbise,­güneşten­kav-rulmuş­ bir­ çehre­ ile­ yukarı­ bakıyor,­ fesini­ sallayarak,­ “Hoş­geldiniz!­Bakalım,­bir­haftadır­neredeydin­a­kuzum?”­diyor-du.­“Haydi­gel,­gezelim.”­dedi,­sonra­Necib’in­başka­güne­er-telenmesi­ricası­ile­kendisi­yukarı­çıktı.

–­Başka­bir­gün­filan­diye­yine­yarın­kaçarsın,­diyordu,­malum­ya,­biz­artık­Suad’la­kararı­verdik…­Kapının­anahta-rı­elimizde…

Necib­gülerek:–­Ben­görmeyeli­iyi­yanmışsın,­diyordu.Suad­sitem­ederek:

47­ Sappho:­Yunanlı­kadın­şair.48­ Romeo­ve­Juliet:­Shakespeare’in­dramından­ilham­alınarak­yazılan­bir­

opera.49­ Gounod:­Fransız­opera­bestecisi.50­ Karmen:­Georgos­Bizet’in­operası.51­ La­Forza­delde­Destino:­Verdi’nin­bir­operası.

90 M E H M E T R A U F

–­Bir­haftadır­sandaldan­çıktığı­yok­ki…­Ben­de­öyle­kav-rulacaktım­ya…­Fakat­ciğerlerim­kopuyor­zannettim…­San-dal­dalgaların­arasında­küt­küt­baş­vurdukça…­Fakat­burada­daha­ rahat­ oluyorum­ zannetmemeli…­ Akşama­ kadar­ bin­telaş,­bin­heyecan…

Süreyya­fesini­bir­tarafa­atarak:–­Ee,­hoş­geldin,­bakalım.­Ne­haber?­Bir­haftadır­ne­yap-

tın,­nerelere­gittin?­dedi.Necib­ anlattı,­ buradan­ gittiği­ cumartesinden­ beri­ ne­

yaptığını­söylüyordu!­Önce­“büyük­havadis!”­diye­bağa­git-tiğini­ söyledi.­ Bir­ gece­ o­ “taş­ ocağına”­ gitmişti.­ Hacer­ pek­merak­ediyordu.­Hatta­birkaç­gece­için­gelmek­bile­istiyor-du.­Fakat­Fatin’in­bu­aralar­işleri­o­kadar­çokmuş­ki­getirdiği­büyük­defterle­geceleri­bile­meşgul­oluyormuş.

Süreyya­gülerek,­“Gitmeye­ihtimal­kalmasın­diye­yapar.”­diyordu;­sonra­soruyordu:

–­Annem­niçin­gelmiyor?Suad,­o­hep­anlatırken­elindeki­notalarla­meşgul,­başını­

kaldırdı:–­Evet,­evet,­hanımefendi­gelecekti,­vadettiydi.Hâlbuki­ beyefendiden­ kurtulmak­ imkânı­ olmadığını­

hepsi­biliyordu;­beyefendi­bir­kocadan­başka,­bir­efendi­olan­kocalardan­olduğu­için­hiç­kimsenin­keyfine­bir­saatini­feda­etmek­ istemediğinden,­ hanım­ bir­ iki­ gün­ gelip­ burada­ ka-lamıyordu.­Haber­göndermişti,­o­kadar­gelmek­istiyor­fakat­mümkün­ olamıyordu;­ asıl­ o,­ kendileri­ niçin­ gelmiyor­ diye­soruyordu.­ Hacer­ “Kışa­ gelecekler­ ya,­ şimdi­ niçin­ uğrasın-lar?”­diyordu.

Süreyya­bakarak:–­ Kışa­ mı?­ Öyle­ budala­ bulurlarsa…­ diyordu;­ sonra­

Necib’e­sorarak:

91E Y L Ü L

–­Biz­kışın­da­burada­otururuz,­değil­mi,­ne­diyorsun­Ne-cib,­olur­mu­acaba?

Necib­ Bey­ tasvip­ ediyordu,­ kışın­ buralar­ bütün­ bütün­tenhalığı­ile­o­kadar­hoş­olurdu­ki…­Başını­çevirip­Süreyya’ya­bakarak:

–­Sade­can­sıkılır…­diyordu;­kitap,­kitap,­kitap,­kitap…­Dünyanın­bütün­gazetelerine­abone­olmalı…­Bir­hafta­ge-len­gazeteleri­öbür­haftaya­kadar­okuyamamalı…­Sonra­ha-valar­iyi­olunca…

Süreyya­da­asıl­onun­için­istiyordu,­havalar­iyi­olunca­ya-zın­tozundan,­sıcağından­gezilemeyen­bütün­bu­civarın­or-manları,­koruları­hep­gezilir,­keşfedilirdi.­Balıkçılar­da­vardı,­hem­kim­bilir­daha­neler­çıkardı?

Sonra­Fatin’i­sordu:–­O­ne­yapıyor,­bakalım,­ne­söyledi?­dedi.O­da­Süreyya’yı­merak­ediyordu.­Necib’e­“Borç­kaça­çıktı­

acaba?”­diye­sormuştu;­yazın­borç­edip­kışın­İstanbul’da­pi-nekleyerek­ödemek­ona­pek­tuhaf­geliyordu,­sonra­pantolo-nunu­çekerek­“Gençlik,­hevesi…­Ne­olacak?”­diyordu.

Süreyya­Suad’ın­elinden­kâğıtları­alarak:–­Miskin­herif…­Kışın­buldular,­budala­gibi­oraya­kapa-

nacağız,­diye­mırıldandı.Dalgın­dalgın­notaları­karıştırıyordu.­Sonra­onları­ilgisiz­

bir­şekilde­bir­tarafa­bırakarak,­“Başka­ne­haber?”­dedi,­“Sen­vaktini­nasıl­geçirdin?”

Necib­ilgisiz­bir­şekilde,­“Her­vakitki­gibi!”­dedi.Fakat­ yalan­ söylüyordu;­ bir­ haftadır­ her­ tarafta­ gezdiği­

hâlde­ hiç­ bu­ kadar­ sıkılmamıştı.­ Evvela­ Beyoğlu’na­ gitmiş,­oranın­mevsimi­olmadığına­kabahat­bularak­adaya­geçmiş-ti.­Üç­gece­orada­otelde­kaldı.­Otel­gerçekten­seçme­bir­halk­ile­ağzına­kadar­dolu­idi.­Kalabalık­evvela­kendisini­meşgul­eder­gibi­oldu.­Uzaktan­tanıdığı­birkaç­çehre­ile­ilişki­kurdu,­

92 M E H M E T R A U F

bazen­yeni­ahbaplar­edindi­ve­bir­müddet­orada,­iyice­bir­za-man­geçirebileceğini­sandı.­Evvela­kafile­kafile­dolaşmalar,­“Hristoslar”,­“Nizam­Yolları”­onu­eğlendiriyor,­bir­ressam­ai-lesinin­üç­kızıyla­hoş­vakit­geçiriyordu;­fakat­sonra­birdenbi-re­dönerek:­Tekrar­bu­hayattan­bir­iğrenme­geldi.

Herkesle­ konuşurken,­ gezerken,­ susarken­ bütün­ kalp­duygularını­abartılarla­siyahlatarak­keşfedip­onlardan­ve­ken-dinden­ bir­ iğrenme­ hissediyordu.­ Herkes­ samimiyetini­ bir­başka­zamana­saklıyormuş­gibi­burada­sanki­hususi­bir­hayat­oluşturuyordu;­böyle­bile­bile­biriyle­görüşürken,­ondan­bir-takım­itiraflar­dinlerken,­her­şeyin,­sözlerin,­tavırların,­sesin,­evet­sesin­bile­sahte,­mevki­için,­o­zamana­göre­alınmış­şeyler­olduğunu­görmekten­doğan­bir­iğrenmeyle­sonraları­yemeği-ni­yer­yemez­balkonun­köşesine­çekilmeye­başlamıştı.

Ve­içinde­daimî­bir­çırpınma,­ruhunda­daimî­bir­heye-can­ürpermesi­vardı;­o­sese,­o­bakışa­ait­bir­heyecan­ki,­et-rafındaki­ kadınların­ böyle­ şeylere­ ne­ kadar­ ilgisiz­ oldukla-rını­ görmekten­ nefret­ ediyor­ zannedilirdi…­ Bütün­ bu­ hü-zün­ve­kasvetin­arasında­bir­sevinç,­durup­dururken­hücum­eden­bir­neşe­oluverirdi­ki­ne­olduğunu­düşündükçe­sebe-bini­bulamıyordu.­Merak­ediyor,­bu­sebebi­arıyordu;­haya-tında­yapacak,­kendini­mesut­edecek­hiçbir­şeyi­yoktu;­o­za-man­birden­Boğaziçi’ni­görüyordu;­Evet­bir­orası­vardı,­yal-nız­oraya­giderse­sıkılmayacağını­hissediyordu.­Fakat­bunun­için­bu­kadar­heyecanı­fazla­görüyor,­onu­başka­bir­sebebe­bağlamak­istiyordu.­Herhâlde­orayı­şiddetle­arzu­ediyordu.­Oranın­mahmur­bakışlı­ve­çiçekli­ufukları,­yıldızlarla­heye-can­ dolu­ semaları,­ berrak­ ve­ yeşil­ denizleri…­ Hep­ oraları­istiyordu;­onları,­bilhassa­orada,­o­temizlik­ve­saflık­içinde-ki­ruhi­hayatı­istiyordu.­Cumartesi­ancak­öğle­yemeğinden­sonra­koyvermişler,­hafta­içinde­yine­beklediklerini­söyle-mişlerdi.­Onların­söyledikleri­gibi­yapmanın­pek­de­saygıya­

93E Y L Ü L

uymayacağını­itiraf­ediyordu.­Ve­bu­ufak­bir­mücadele­olu-yor,­ruhu­orasını­isterken­saygı­bunu­menediyordu;­bu­mü-cadele­bir­hafta­devam­etti.

“Perşembe­günü­giderim…”­demiş­bulundu­ve­bu­kararı­verdikten­sonra­o­günü­garip­bir­sabırsızlıkla­bekledi.­Artık­rahatsızlığı­ geçmiş,­ sade­ beklemek­ kalmıştı;­ evvelki­ kadar­rahatsız­ olmadığının­ bir­ sebebi­ de­ bu­ perşembe­ günü­ git-mek­olduğunu­gördükçe­şaşıyor,­pek­zihin­yormadığı­hâlde­düşündükçe,­“Garip,­garip…”­diyordu.

Perşembeye­ kadar­ adada­ duramadı;­ oraya­ pazar­ günü­geçmişti,­salı­günü­oradan­çıktı.­Hiç­olmazsa­yukarıya,­ha-ber­ götürmek­ için­ bağa­ gitmek­ istiyordu.­ Bağda­ daha­ çok­bunaldı,­orada­evvelki­gibi­neşe­kalmamıştı.­Önceden,­ayda­yılda­bir­oraya­uğradıkça­sıkılmaz,­güzel­vakit­geçirirdi;­bu­sefer­bir­buçuk­gün­orada­harap­oldu.­Akşama­kadar­esneye­esneye­ölüyordu!­Hacer­kendisine­darılmıştı,­“Onlarla­bera-ber­bize­oyun­edersin­ha!”­diye­gerçekten­kırgın­olduğunu­gösterir­bir­nazarla­bakıyordu.

–­Artık­tabii­oraya­sık­sık­gidersin­değil­mi?­diye­soruyordu­ve­bunu­sorarken­gözlerinde­öyle­kırgın­bir­bakış­vardı­ki,­Necib­bunda­kötü­bir­mana­görmekten­titredi.

Hanımefendi­ de­ yine­ o­ sessizlik­ ve­ gülümseme,­ yine­ o­herkesi­düşünen­hâl­vardı;­uzun­uzun­oğlunu,­gelinini­soru-yor,­gidip­görüşemediği­için­şikâyet­ederek,­“Onlar­olsun­ara­sıra­gelmeli­değiller­mi?”­diyordu.

Necib­bağda­perşembe­sabahını­güç­etmiş­ve­ilk­trenle­inmişti;­ fakat­notalar­için­Boğaziçi’ne­ancak­öğleden­sonra­gelebilmişti.

Ve­bu­ayrıntıları­işine­geldiği­gibi­bozarak­anlatıp,­ada­ha-yatını­biraz­tantana­ile­tarif­ettikten­sonra­sustuğu­zaman­Sü-reyya­“Ee­haydi­bir­yere­çıkalım…­Gezmeyecek­miyiz?”­dedi.

94 M E H M E T R A U F

7

Necib­bu­sefer­bir­hafta­devamlı­Pazarbaşı’nda­kaldı.Sabahları­ Süreyya’nın­ ısrarına­ dayanamayarak­ kotrada­

ona­refakat­ediyordu.­Süreyya’nın­kotra­hevesi­kendine­her­şeyini­ihmal­ettirecek­dereceye­gelmişti,­haziran­meltemle-ri­onları­pek­çok­eğlendiriyordu,­her­gece­havaya­bakıp­gü-ya­yarınki­rüzgâra­dair­keşifte­bulunmaya­çalıştıkça­Necib’le­Suad­ birbirlerine­ bakarak­ gülüşüyorlardı.­ Havanın­ dur-gun­olması­onu­kudurtuyor;­artık­akşama­kadar­rüzgâr­için­yönler­kollayarak­sıkılıyordu.­İki­defa­hava,­yarı­yolda,­öğle-ye­doğru­kalmış­olduğundan­saat­yedide­yemek­yemişlerdi.­Süreyya­buna­bir­özür­bulmak­için,­“Ne­yapalım,­her­keyfin­bir­zahmeti­vardır!”­diye­sade­omuz­silkiyordu.­Bir­defasın-da­Suad­da­refakat­ettiği,­fakat­öbür­günler­sandal­pek­erken­çıktığı­için­işini­bırakamayarak­gelemedi.­Necib­bir­saat­da-ha­beklenirse­onun­da­işi­biteceğini­görerek­Süreyya’nın­bu-nu­ yapmayışına­ şaşıyordu.­ Geldikleri­ zaman­ Suad’ı­ dikişle­meşgul,­yemeği­kendilerine­bekler­bulurlar,­yemekten­sonra­tekrar­balkona­çıkılınca­Süreyya­ancak­yarım­saat­sabrede-bilip­nihayet­sandalcıya­işaret­verir,­Suad’la­Necib­kendisini­alıkoymak­isterler,­fakat­başarılı­olamazlardı…­Bir­defa­bin­zorlukla­evde­alıkoydular,­fakat­o­gün­hep­kotra­ahıyla­ofuyla­geçtiğinden­onlar­da­sıkıldılar.­“Ben­sizin­piyanonuza­karışı-yor­muyum,­siz­de­beni­bırakın…”­diyordu.

95E Y L Ü L

Süreyya­çıktıkça­Suad’la­Necib­ya­karşıda­oluşan­sanda-la­ bakıp­ konuşuyorlar,­ yahut­ piyano­ ile­ meşgul­ oluyorlar-dı.­Bu­haziran­sabahlarında­sandal­bahsinden­girilerek­ha-vadan­ sudan­ konuşmalar­ esnasında­ Suad’ın­ temkinliliği-ne,­ güzelliğine­ hayranlığı,­ tabiatındaki­ yumuşaklık­ ve­ ses-sizliğine­ tutkusu­ artıyordu.­ Sonra­ piyano­ onlar­ için­ büyük­bir­eğlenceydi;­Suad­Necib’in­getirdiği­notaları­sabahları­yal-nız­kalınca­çalışıyor,­akşamları­ona­çalıyordu.­Bazen­öğren-dim­zannettiklerini­onun­yanında­beceremeyince­kızarıyor,­“Ben­işte­iki­sabahtır­sizin­için­uğraşmıştım…”­diye­hırçın-laşıyordu.­Ballo­in­Maskera­[Ballo­in­Maschera]’da52­bir­pot-puri­vardı­ki­bazı­parçalarındaki­güzellik­ve­şirinliğe­doyamı-yor,­“Bunu­bir­sene­sürekli­dinlerim...”­diye­gülüyordu.­Bazı­havalar­oluyordu­ki­ ilk­tecrübede­beğenmemiş­bulunuyor-du,­ fakat­ sonra­ bundan­ derin­ bir­ şekilde­ mest­ oluyorlardı.­Traviyata’dan,­“Melek­kadar­saf”,­Ayda’dan­“Ah­benim­kede-rim,­sana­merhamet­versin!”­Faust’tan­“Artık­geç­oldu,­adi-yö!”­parçaları­böyle­olmuştu.­Manon­Lesko­onları­en­çok­bü-yülüyordu;­üçüncü­perdenin­finali­olan­“Yok,­ben­çıldırmı-şım;­bak,­nasıl­ağlıyorum…”­parçası­birçok­defa­tekrar­edi-liyordu;­“Ah­Manon!”­diye­Necib­şarkı­söylüyor,­piyano­ağır­ağır­inleyerek­onlara­her­şeyi­unutturuyordu.

Sonra­ neşeli­ havalar­ geliyordu;­ Traviyata’nın­ girişi,­Carmen’in­marşı,­dördüncü­perdenin­girişi­Necib’i­bayıltı-yordu;­“Ah­Kavalyera­Rustikana­[Cavalleria­Rusticana]…”53­diye­yalvarıyordu.­Fakat­Suad­bunun­ancak­“Şarabiye”siyle­Lola’nın­ “Şarkı”sını­ kolay­ bulmuştu;­ asıl­ büyük­ parçaları,­“Siciliana”sıyla54­“İntermeçço”­[Intermezzo]sunu55­peşrevle­dua­

52­ Ballo­in­Maschera:­Verdi’nin­bir­operası.53­ Cavalleria­Rusticana:­Mascagni’nin­bir­operası.54­ Siciliana:­Duygulu­kısa­bir­eser.55­ Intermezzo:­Serbest­biçimde­yazılmış­parçalara­verilen­ad.

96 M E H M E T R A U F

parçasını­tecrübe­etmek­istedikçe­birbirine­karıştırıyor,­“Bir­ay­çalışmak­lazım.”­diye­tehir­ediyordu.­Buna­karşılık­kolay­parçalar­art­arda­geliyordu.­Verdi,­ ikisinin­de­en­çok­tercih­ettikleri­tek­bestekârdı;­onun­için­eserlerini­çok­severek­din-liyorlardı.­Şimdi­Puççini­[Puccini]’yi­de­beğeniyorlardı.­Suad­bir­sene­Manon­Lesko’ya­el­sürmediğini­söyleyerek­gülüyor,­“Hiçbir­şey­ummadımdı.”­diyordu.­O­zaman­bu­musiki­me-rakının­ esasını­ anlatıyordu,­ babasının­ kırkından­ sonra­ na-sıl­olup­da­bir­Avrupa­seferinden­sonra­viyolonsele56­merak­ederek­kızına­nasıl­udu,­kanunu­menedip­onu­piyano­çalış-tırdığını­anlatıyordu.

Ve­dışarıdan­köpüren­rüzgârla­perdeler­oynarken­güne-şin­verdiği­ılık­gizlilik­içinde,­böyle­sessiz­ve­mesut­bu­musi-ki­sarhoşluğu­içinde­unutuyor,­kendini,­dünyayı,­her­şeyini­unutuyordu.­ Süreyya’nın­ dönüşü­ onlar­ için­ bir­ işaret­ gibi­olurdu;­hemen­hazırlanırlar,­gezmeye­çıkarlardı.­Suad­güle-rek,­“Dadı­sen­de­gel…”­der,­fakat­Behice­Dadı­yalıda­bekle-meyi­tercih­ederek,­“Siz­gidiniz,­kızım…­Haydi­Allah­keyfini-zi­arttırsın,­efendilerim…”­diye­çekilirdi.

Artık­bu­hemen­hemen­kararlaştırılmış­gibiydi,­her­ak-şam­Kavak­yoluna­çıkıyorlardı.­Orada­karakolu­geçince­Kü-çük­Bahçe’ye­girdikleri­de­oluyordu,­her­zaman­Süreyya­ka-pıdaki­ levhayı­ gülerek­ okur;­ “Güzellikleri­ gösteren­ bahçe!”­Burası­Necib’e­göre­Boğaz’ın­en­güzel­bir­yeri­idi,­o­kadar­ki­başka­her­şeyi­unutuyordu.­Burada­gözler­öyle­alabildiğine­görüyordu­ ki­ ondan­ daha­ muhteşem­ hiçbir­ şey­ olamazdı.­Deniz­ ayaklarının­ altında­ bütün­ küskünlükleriyle­ serilmiş,­gülümser,­ ufuklar­ birbirlerini­ kovalayarak­ dalgalanan­ tepe­silsileleriyle­mavileşerek­dumanlanıyordu.

56­ viyolenosel:­Viyoladan­büyük,­kontrbastan­küçük,­bacaklar­arasına­alı-narak­çalınan,­dört­telli­müzik­aleti.

97E Y L Ü L

Kendi­ kendine­ şaşıyor­ ve­ başka­ türlü­ izah­ edemeyin-ce­buna­sadece­bir­tepki­diyordu;­uzun­süre­kalabalık­için-de­yaşadıktan­sonra­şimdi­bu­sessizlik­ihtiyacı­tabii­idi.­Bü-tün­bir­kış­sonu,­acı­bir­kin­ile­biten­bir­münasebetin­peşin-de­Beyoğlu­kasırgasının­değersiz­bir­tozu­gibi­olmuştu.­Şim-di­ruhunda,­vücudunda­sükûn­ve­ümide­ihtiyaç­vardı.­Son-ra­buradaki­samimiyet­ve­mahremiyet,­bu­saflık­ve­sessizlik,­bu­yanlarında­inanlığın­fenalıklarından­şüphe­ettirerek­onu­unutturan­melek­sessizliği­kendisini­bütün­kirliliklerden­te-mizliyordu,­uzun­bir­ahlak­hastalığından­şimdi,­temiz­ve­ku-sursuz­çıkıyor­gibi­geliyordu.

İnsanlar­hakkındaki­insanlardan­kaçma­tecrübelerinde-ki­şiddeti­artırarak­vardığı­neticeler­ona­şimdi­pek­zalimce,­pek­katı­görünüyordu;­böyle­şeyler­hakkında­kesin­hüküm-ler­vermek­kadar­budalalık­olmadığını­teslim­ederek­o­hâlini­haksızlık­sayıyor,­bütün­Suad­gibi­ulvi­kadınlardan­kalben­af­diliyordu.­Suad’ın­sağlık­ve­sükûnla­dolu­bakışı­onu­ağlata-cak­kadar­üzüyordu.­Bütün­çehresinde,­dudaklarında,­alnın-da­öyle­bir­saflık­hâlesi­görüyordu­ki­evvelden­beri­bu­şeyler-le­çok­meşgul­olduğu­için­olanca­önemiyle­takdir­ediyor­ve­“Herkes­de­benim­gibidir­değil­mi?”­diye­tecrübeli­geçinen-lere­gülüyordu.­“Hep­kabahat­genelleştirmede­ve­sonuç­çı-karmada!”­diyordu:­“Sınırlanmış­bir­nazarla­bakıp­genelleş-tirmek…­İşte­bir­cinayet!­Oh,­beni­affetsinler.”

Sonra­asıl­bunun­cezasını­kendi­çektiğini­düşünerek­kal-ben­ büyük­ bir­ ihtiyaç­ ile­ saadet­ anının­ artık­ gelmesini­ te-menni­ediyordu.

Asıl­mesele­onun­gibi­bir­kadın­bulmaktı;­tereddüt­edi-yordu:­ “Nasıl­ bu­ mümkün­ olur­ mu­ acaba?”­ Onun­ gibi­ biri­kendi­şüphelerini­şimdi­tedavi­edilemeyen­bütün­yaralarını­ipek­elleriyle­saracak,­onları­iyi­edecek,­namuslu­ve­sessiz­bir­hayat­içinde­güzel­kokulara­bürüyecek­bir­kadın?

98 M E H M E T R A U F

Hep­ bu­ fikirle­ meşgul­ olduğu­ için,­ bir­ akşam­ yine­Büyükdere’den­gelirken­Süreyya­bir­vesileyle­kendisine,­“Evet,­evlenmeli,­azizim…”­deyince­titredi,­sonra­gülmeye­başladı.­Üç­ay­evvel­evlenmenin­o­kadar­aleyhinde­bulunan­Necib­on­altı­yaşında­bir­mektepli­gibi­şimdi­onu­destekliyordu;­ve­işte­buna­gülüyordu.­Evlenmek­şimdi­ona­bir­büyük­mutluluk­gi-bi­geliyordu;­fakat­aldanmak,­yanılmak­zihnini­çok­korkutu-yordu:­Suad­gibi­bir­eş­hayal­ederken…­Burada­hep­gözünün­önünden­bir­sınırsız­kocalı­kadınlar­alayı­geçiyor,­o­zaman­bir­dakika­yine­eski­Necib­olarak­omuz­kaldırıyordu.

Bu­sırada­bir­gün­erken­kalkamadığı­için­kendisini­evde­bırakıp­gitmiş­olan­Süreyya’ya­güya­darılarak,­aslında­oda-nın­güneşli­gölgesinde­dikişle­meşgul­olan­Suad’ın­karşısın-da,­sigara­içen­Behice­Dadı’nın­yanında­oturmayı­tercih­ede-rek­uzanmış­bakıyor,­Suad’ın­dikişini­seyrederek­bu­aile­hu-zuruna­tutkun­oluyordu.­Suad­ara­sıra­bir­iki­söz­söyleyerek,­ikide­bir­başını­çevirip­dalgın­gözlerle­sandalı­arayarak­diki-şini­dikiyordu.­Arkasında­ince­siyah­çizgili­keten­bir­gömlek­vardı,­ saçları­ başının­ üstünde­ kestaneye­ yakın­ bir­ rengiyle­dalgalanarak­bir­bulut­gibi­kümeleniyordu.­Bu­o­kadar­güzel­bir­tablo­idi­ki:­“Şüphesiz­dikiş­kadınları­güzelleştiriyor”­di-ye­karar­verdi;­eski­Necib­sesini­işittirerek,­“Fakat­düşündü-rüyor!”­dedi.­Evet,­gerçi­Suad­dalgındı;­fakat­ikide­birde­başı-nı­çevirip­bakarken­gözlerindeki­endişe­sandalı­görünce­öy-le­bir­rahatlığa­dönüşüyordu­ki­bundan­dalgınlığının­sebebi-ni­anlamak­kolaydı.

“Ah,­ ne­ kadar­ seviyor…”­ diye­ düşündü­ ve­ kalbi­ sıkıldı;­zira­kendinin­böyle­bir­karısı­olsa­bile­Süreyya­gibi­sevilebi-leceğini­temin­edebilir­miydi?­Ve­bir­söz­sırası­düşünce­ona­söyledi,­hep­evlenmek­hakkındaki­fikirlerini­anlattı.­Suad’a­kendinden,­onun­kendine­nasıl­bir­ilaç,­nasıl­bir­kalp­kuv-veti­ olduğundan­ bahsetmek,­ “Peki,­ evleneyim­ ama­ bana­

99E Y L Ü L

sizin­gibi­birini­bulunuz.”­demek­istiyordu.­Fakat­söz­ağzın-da­dolaşıyor,­bir­türlü­çıkmıyordu.­Sıkıldığına­şaşıyor,­bun-da­bir­mahzur­görmemek­istiyor,­lakin­bir­türlü­o­kelimele-ri­söyleyemiyordu.­Buna­dadı­bir­mâni­olamazdı,­o­dinler-ken­bile­anlamıyor­gibi­bakardı;­hem­ondan­gizlemek­için­hiçbir­sebep­göremiyordu.­Bunun­için­onun­kendinde­na-sıl­ bir­ değişmeyi­ gerektirdiği,­ içinde­ yaşadığı­ büyük­ çöl-de­kendisine­nasıl­bir­ümit­ve­emel­vahası­olduğu­bahsin-de­uzun­uzun­dolaştığı­hâlde­neticeyi­söylemeyerek­tered-düt­etti.­Suad­bunları­susarak­dinliyordu,­kadınlar­hakkın-da­Necib’in­kötü­düşüncelerine,­şüphelerine­gülerek,­“Oo,­hiç­öyle­değildir…­Aman­ne­kadar­aldanmışsınız!”­diyordu.­Onun­tanıdığı­kızlar­vardı­ki­hepsini­beğeniyordu­ve­böy-le­kolay­beğendiği­ için­Necib­şüphe­ediyordu.­Suad­niha-yet,­“Söyleyiniz­bakalım,­nasıl­bir­kız­istersiniz?”­dediği­za-man­dondu­kaldı.­Omuzlarını­kaldırarak,­“Nasıl­olursa­ol-sun,”­dedi;­“Asıl­lazım­olan­hâlidir.”

O­zaman­Suad­tekrar­sordu,­ayrıntı­istiyordu;­o­hâlde­ki­sonunda­mecbur­olup,­“Sizin­gibi­olsun”­dediği­zaman­Ne-cib­kendi­de­sebebini­bilmeyerek­kızarmıştı.

Suad’ın­her­zaman­sakin­olan­çehresi­hafifçe­kızararak,­sustu,­sonra­başını­kaldırıp:

–­Teşekkür­ederim,­dedi;­fakat­iltifatı­başka­bir­zamana­saklayınız­da…

O­zaman­asıl­güç­şey­yapılmış­olduğundan­sevindi;­ev-lenmekten­çekindiğinin­sebebi­onun­gibi­bir­kadına­rast­ge-lememek­ korkusu­ olduğunu­ anlattı;­ o­ söyledikçe­ Suad­ da­mahcubiyet­kayboluyordu,­“Çok…”­diyordu:

–­Çok,­siz­görmemişsiniz…­Tabii­göremezsiniz.­İsraf­edi-yorsunuz;­neler­var,­neler…

Ve,­üzgün,­boynunu­bükerek­tekrar­ediyordu:–­Neler!

100 M E H M E T R A U F

Evet,­neler­vardı;­fakat­işte­Necib­onların­hepsini­görmüş,­ancak­Suad­gibi­olursa­yaşayacağına­karar­vermişti.­Onun­için­bir­kadın­kadar­düşünen­Suad’ın­bu­husustaki­yüzeysel­fikir-lerine­bakarak­bunları­bile­onun­hakkında­beslediği­güzel­fi-kirlere­yakıştırıyor,­bir­süs­gibi­anlıyor,­“Fenalık­görmemiş,­kir-lilik­bilmiyor…”­diyordu.­Sonra­anladı­ki­Suad­“hâli”­sözün-den­zarafet­ve­iyiliğini­anlamıştı;­o­zaman­izah­etti­ve­bu­izahı­uzun­sürdü.­Birer­birer­olayları­göstererek­ondaki­tabirin­kıt-lığından­“meleklik”­dediği­şeyleri­anlattı.­Ve­bunun­bir­kadın­için­nasıl­güzellik­meydana­getirdiğini,­yumuşaklık­ve­sabrı,­mihribanlığı,­sessizliği­ve­tebessümüyle­bir­kadının­nasıl­dai-ma­aşırı­sevilmeye­layık­olacağını­tarif­etti:

Suad:–­Nasıl?­Bir­kadını­sabır­ve­tahammülü­için­mi­seversi-

niz?­diyordu.Necib­ tekrar­ izah­ etti;­ bunun­ kadınlığı­ nasıl­ süslediği-

ni,­sessizlik­ve­gülümsemenin­yorgun­ve­kahırlı­erkekler­için­nasıl­ bir­ kuvvet­ ve­ teselli­ olduğunu­ tarif­ etti.­ Bunları­ Suad­dikişini­ artık­ yanına­ koymuş,­ başını­ koluna­ dayamış­ dinli-yordu;­kendi­kendine,­“Süreyya­da­böyle­görse,­böyle­düşün-se…”­diyordu.­Fakat­bir­şey­söylemedi.­Sade­Necib­bitirdiği­vakit­gülerek,­“Herhâlde­bütün­bunlar­yemek­kadar­mühim­değildir.”­dedi;­onun­için­Necib­ne­düşündüğüne­dair­bir­şey­anlayamadı.

Bunu­ancak­yemek­esnasında­anlayabildi.­Orada­bu­ko-nu­bir­daha­Süreyya’nın­yanında­tekrar­edildi.­Suad­evlen-me­konusunu­açmış­anlatıyordu.­“Onun­için­güç!”­diye­karar­verdi;­Süreyya­“Niçin?”­diye­sorduğu­vakit­Necib­bir­an­“Be-nim­ gibi­ istiyor”­ diyeceğini­ düşünüp­ bilmeyerek­ kızardığı­hâlde­Suad­bir­müddet­tereddütten­sonra­sadece,­“Pek­müş-külpesent­de…”­diyebildi.­Ve­bu,­Necib’in­kalbini­bir­müd-det­titrettikten­sonra,­o­sözü­Suad’ın­saklaması­onu­o­kadar­

101E Y L Ü L

memnun­etti­ki­bir­saniye­bütün­ruhu­haz­içinde­kaldı.­Ara-larında­ böyle­ bir­ şeyin­ bir­ sır­ oluşu­ onu­ o­ kadar­ mest­ edi-yordu­ki­hep­bunu­düşünüyor,­uzun­uzun­meşgul­oluyordu.

Fakat­iki­gün­sonra­bir­şey­oldu­ki­bütün­ruhunun­rahat-lığını­altüst­etti.

O­gün­öğleden­sonra­yine­üçü­birden­bahçeye­gidiyorlar-dı;­bu,­Boğaz’ın­köşeleri­bucakları­dumanlarla­dolup­deni-zin­hararetten­yorgun­serildiği­sıcak­bir­gündü.­Ancak­bah-çede­otururlarsa­hararetin­şiddetinden­biraz­kurtulacakları-nı,­orada­biraz­hava­bulacaklarını­zannetmişlerdi.­Bahçenin­yolunda­yürürlerken­karşıdan­bir­gencin­geldiğini­gördüler.­Delikanlı­bu­kadar­tenha­bir­yerde­birisi­hanım­olmak­üze-re­üç­kişinin­bakışları­altında­bulunmaktan­meydana­gelmiş­gibi­hafif­sıkılarak­geçti.­Bu­güzel,­zarif,­ince­bir­delikanlıy-dı;­geçince­Süreyya­Suad’a,­“Bu­kim­Suad,­tanıyor­musun?”­diye­sordu.­Kendisini­birkaç­defa­daha­gördüğünü­zannedi-yordu,­ara­sıra­şurada­burada­rast­geldikleri­olmuştu.­Hatta­dün­Necib­yanlarındaki­yalının­iskelesine­sandalla­çıkarken­görmüştü;­birden­hatırlıyordu­ki­bir­gün­de­vapurda­rast­gel-miş­ve­onun,­vapur­Yenimahalle’den­kalkıp­aşağı­doğru­dön-mek­üzere­Pazarbaşı’na­yaklaştığı­zaman,­yalılara­pek­dik-katle­bakması­nazarıdikkatini­çekmişti.

Necib­bunlarla­meşgul­iken­Suad­Süreyya’nın­sorusuna­“Bilmem!”­diye­cevap­verdi­ve­Necib’e­bu­konuşmalar­ara-sında­bu­çocuğun­her­gün­karşılarına­çıkmasını­önemseme-yerek­sebebini­ararken­öyle­geldi­ki­Suad­bu­sözü­söylemek­için­bir­an­tereddüt­geçirdi.

Ve­ bu­ yeterli­ geldi;­ bir­ anda,­ o­ zaman­ bir­ saniyede­ es-ki­ Necib,­ şüpheli,­ asabi,­ karanlık­ Necib­ tekrar­ uyandı;­ ka-dınlardan­öyle­ihanetlerle­öyle­aldatılmış,­bazılarını­o­kadar­küçümsemeyle­aldatmıştı­ki­şimdi­kalbine­bir­yılan­girmiş,­Suad’dan­başka­hangi­kadın­olursa­şüphe­edecek­bir­kabiliyet­

102 M E H M E T R A U F

kazanmıştı.­ Hatta­ ona­ bile,­ nefsini­ şüpheye­ terk­ etmekteki­alışkanlık­ ve­ mecburiyetiyle,­ Suad­ için­ bile­ kendi­ kendine­“sakın…”­diyordu.­Süreyya’nın­suali,­gencin­telaşı,­Suad’ın­hafif­bir­tereddütle,­sırlarla­nemli­çıkan­sesi,­dudaklarını­ıs-latan­bir­tebessüm…­Bunlar­şüpheyi­tahrik­ediyorlar­ve­zeh-rini­kalbine­akıtıyorlardı.

“Ah­ben­budalayım,­divaneyim…”­dedi;­bunda­hiçbir­mü-nasebet,­bu­faraziye57­için­hiçbir­sebep­yoktu.­Kendinden­tik-sinme­ ile­ kaçmak­ isteyerek­ “Hem­ mümkün­ değil,­ mümkün­değil!”­ dedi;­ fakat­ eline­ geçen­ her­ önemsiz­ sebeple­ elem-ler­icadına­o­kadar­alışmış,­onu­öyle­bir­zevk­mertebesine­çı-karmıştı­ki­faraziyesini­mümkün­imiş­gibi­düşünmeye­koyul-du.­Bu­evvela­yavaşça­sokularak,­okşamalarla,­ricalarla,­din-lemekle­zorlayarak,­gayriihtiyari­akla­gelen­bir­sürü­sorularla­başladı;­bunlar­öyle­şeylerdi­ki­dinledikçe­düşündürüyor,­şüp-he­etmek­mecburi­oluyordu.­Ve­şüphe­gelir­gelmez,­sade­bir­ihtimal­ile,­tekrar­eden­faraziye­ile,­ateşli­bir­azap­içinde­yan-maya­ başlıyordu.­ Suad’ın­ başka­ birini­ sevmesi­ ihtimalinin,­onun­temizlik­ve­saflığından­meydana­gelen­bu­şüphenin­ze-hirli­tırnakları­vardı­ve­bunlar­dokundukları­yeri­ateş­gibi­ya-kıyorlardı.­“Ya­öyle­ise,­yarabbim,­ya­bu­sahi­ise?”­diyordu.­Bu­ihtimal­ona­sahi­gibi­azap­vermeye­başlayınca­Suad­hakkın-daki­emniyetinden­bilmeyerek­uzaklaşmış­oluyordu.

Ona­bakarak­bu­gözlerin,­bu­dudakların­böyle­kirli­iha-netlerin­kadını­olmadığını­düşünmek,­Suad’ın­bütün­o­ka-dar­zamandır­hayran­olduğu­melekliğini­düşünmek­istiyor,­“Nasıl­olur?­Başkaları­için­peki,­fakat­onun­için­mümkün­de-ğil…”­ demeye­ uğraşıyordu.­ Onun­ her­ günkü­ hayatını­ göz­önüne­getirerek­bu­hayatta­öyle­ihtimaller­mevcut­olmadığı-nı­tekrar­ediyordu.­Fakat­o­sorular,­o­hain­sorular­tekrar­ku-laklarına,­tekrar­ruhuna­sokuluyor,­aralıksız­sürüp­gidiyordu.­

57­ faraziye:­Varsayım,­hükmü­kesin­olmayan­düşünce.

103E Y L Ü L

“Kadın­değil­mi?”­diyordu.­Onları­ne­zaman­insan­kâfi­dere-cede­anlamış,­tanımış­olurdu?­Öyle­olmasına­ne­mâni­vardı?­Görünür­bir­sebep,­bir­işaret­yoksa­bile­herkes­bilmez­miydi­ki­kadınlarda­böyle­şeyleri­gizleyebilmek­için­ne­hain­kabili-yetler,­kolaylıklar,­ne­başarılar­vardır!­Sebep?­Lakin­kadınla-ra­ihanet­için­sebep­sormak­kadar­budalalık­olur­mu?­Bu­on-lar­için­bir­ihtiyaç,­aldatmak,­ihanet­etmek,­bu­tabii­bir­ha-yat­vazifesi­değil­midir?­Ah­onlar­böyle­kirliliklerle­aldattıkla-rına,­kendilerine,­büyük,­temiz­ruhlarına­aldananlara­acaba­nasıl­bir­gözle­bakarlar,­yarabbim?

Bunlara­ bir­ cevap­ lazımdı,­ bu­ cevabı­ aradıkça­ hatta­Suad’ın­hayatında­bile­böyle­bir­harekete­kabiliyet­buluyor,­kadınların­mantık­dışı,­bilmece­oluşları­onu­sebepler­icadı-na­ sevk­ ederek­ artık­ olaylar­ uydurmaya­ başlıyordu.­ “Sahi-den­böyle­bir­şey­olsaydı?”­diye­yanarak­tasavvur­ederken,­delikanlının­evvelden­verilen­haberler­üzerine­orada­bura-da­karşılarına­çıkması,­hatta­bugün­Suad’ın­kendilerini­bu-raya­getirmesi­de­belki­hep­onun­için­olduğunu­düşünmek­onu­harap­ediyordu.­Ah­hepsi­mi,­hepsi­mi­öyle­idi?­Hepsi­mi­kadındı?­Onun­da­böyle­bir­şey­yapması,­yapabilmesi­müm-kündü,­öyle­mi?

Birçok­zaman­kendisi­için­“kadın”­kelimesi­sade­saçma,­hain,­kuş­beyinli­manalarına­gelmişti­ve­şimdi­tekrar­kadın­kelimesini­o­manada­kullanınca­bunu­o­kadar­zaman­iffetine­hayran­olduğu­Suad’a­uygulamak­ona­acı,­pek­acı­geliyordu.

“Mümkün­mü­Suad,­sen,­sen­de­böyle­şey­yapar­mısın?­Sen­de­mi­çamursun,­yarabbim,­sen­de­mi,­Suad?”­diye­sor-mak­istiyordu­ve­bunun­böyle­olmaması­için­bir­sebep­bula-mayışı,­kendini­rahatlatamaması­pek­fena­geliyordu.­Ah­ne­kadar­yazıktı!­Bu­kadar­güzel,­temiz,­büyük­bir­ruhun­da­he-veslere­esir­kalıp­düşmesi,­çirkinleşmesi,­kirlenmesi­ihtimali…­Ah­ne­kadar­yazıktı!­Niçin­böyle­oluyordu!­İnsanın­hayatını­

104 M E H M E T R A U F

temizliği,­saflığı,­iffeti­için­feda­edebileceği­bir­kadın­bulmak­ne­ kadar­ güç­ olduğunu­ düşündükçe­ kalbi­ ağlayacak­ kadar­derin­bir­acı­ile­sızlıyordu.

Sonra­Süreyya’ya­bakıyor,­onu­habersiz,­masum,­şüphe-den­ arınmış­ gördükçe,­ “Zavallı­ Süreyya!”­ diyordu;­ her­ şey,­saadet­kâşânesi58,­o­kadar­zaman­nazarında­büyüttüğü,­aziz-leştirdiği­bu­namus­kâşânesinin­üzerine­yıkılıyor,­altında­ka-lıyor­zannediyordu.­Zaten­var­mıydı?­Bir­kâşâne,­bir­saadet,­bir­iffet­var­mıydı?­Hiçbir­yerde­yoktu­ve­budala,­bunun­ol-madığını,­ hiçbir­ yerde­ olmadığını­ bildiği­ hâlde­ burada­ var­zannetmişti,­öyle­mi?­İşte­kendine­bir­ders!­Fakat­o­bundan­da­ istifade­ etmeyecek,­ ah,­ o­ hâlâ­ akıllanmayarak,­ hâlâ­ ruh­şairinin­sefil­bir­oyuncağı­olacaktı.

Muhakkak­ diye­ kabul­ etmemekle­ beraber,­ esası­ kabul­edilmiş­gibi­ayrıntıyı­düşündükçe,­tecrübeleriyle­bu­ayrıntı-ları­o­kadar­canlı,­o­kadar­hakiki­düşünüyordu­ki­bunun­ger-çeğine­aldanarak­şimdi­esasa­bile­inanır­gibi­oluyordu.­Su-ad­ için­hiç­aklına­getirmediği­bu­ lekeler­şimdi­bir­ tesadüf-le,­bir­ihtimal­sayılarak,­onun­için­de­mümkün­olduğunu­ka-bul­etmenin­acı­mecburiyetiyle­ezilirken,­Suad,­“Ne­oluyor-sunuz,­dalgınsınız­Necib­Bey?”­dedikçe­“Burası­o­kadar­güzel­ki­insanı­hüzünlendiriyor.”­diye­cevap­vererek,­“Nasıl­müm-kün­olur­ki­bu­saf­ses­başka­birine­hitap­etsin­ve­bundan­me-sut­olsun,­bunu­gizleyebilsin?”­diyordu.­Ve­böyle,­onların­ha-yatını,­Suad’ın­kendilerinden­gizlediği­bir­aşk­hayatı­varmış­da­kendisi­bunun­şahidi­imiş­gibi­her­türlü­ayrıntısına­kadar­görür­gibi,­o­hayatı­onlarla­beraber­yaşıyormuş­gibi­oldukça,­onlarla­gizli­mektuplar,­haberlerle­yahut­vedada­tekrarlarla,­ricalarla­ titreyerek­ verilen­ kararlarına­ Süreyya­ ile­ kendinin­nasıl­oyuncak­olduklarını­gördükçe­haykıracak­kadar­ıstırap­çekiyordu.­Suad’ın­masum­arzularını,­ona­aşkını­göstermek­

58­ kâşâne:­Hiçbir­masraftan­kaçınmaksızın­yapılmış­bina.

105E Y L Ü L

için­ nasıl­ her­ şeyini­ feda­ etmek,­ her­ şeyini­ küçük­ görmek,­yeminlerini,­titreye­titreye­nasıl­beklediğini,­nasıl­aradığını;­gördükçe­nasıl­mesut­olduğunu,­ona­kalbinin­nasıl­bir­saa-det­hamlesiyle­atıldığını­ve­bütün­bunlar­içinde­kendisinin­nasıl­değersiz­olduğunu,­hiçbir­yerinin­olmadığını­görüyor­ve­ölüyordu.

Evet,­ölüyordu;­evvela­Süreyya’ya­acımakla­başlayan­his-leri­ şimdi­ kendinin­ de­ bir­ oyuncak­ olmasından­ kaynamış,­hırs,­ıstırap,­küçük­görme,­merhametsiz­bir­ateşle­onu­yak-maya,­öfke­ve­gazap­onu­kudurtmaya­başlamıştı.­ “Ah­eğer­sen­de­yalansan­Suad,­eğer­sen­de­hainsen…­O­hâlde­kime­tutunmalı?­ Neye­ inanmalı?”­ diye­ ağlayacağı­ geliyordu.­ Ah­nasıl­anlıyordu,­iki­aydan­beri­güya­gördüğü­olaylara,­ciddi­tecrübelerine­dayanarak­kurulan­felsefe­binasının,­onu­bü-yük­bir­teselli­soluğu­ile­serinleten,­yaşamaya­cesaret­ve­ümit­veren­bütün­düşüncelerini­birden­ne­kof,­ne­gülünç­bir­şe-kilde­boş­olduğunu­nasıl­anlıyor,­onların­enkazı­altında­na-sıl­ harap­ oluyordu.­ Ah­ hepsi­ de­ boş,­ hepsi­ mi­ haindi?­ De-mek­hepsi­istisnasız­hain­olabilirdi.­Her­şey­boş,­hep­felse-feler,­inançlar,­meslekler,­hepsi…­Lakin­bu­kadınlardan­bir­tane­olmayacak­mıydı­ki­yüce­bir­ ihtiyaca­gönül­vermiş­ve­tutkun,­yüksek­hayallerin­hasretini­çekerek,­bu­kirliliklerden­nefret­duyup­tertemiz­yaşasın?­Hiç,­hiçbir­ tane?­Hâlbuki­o­bu­imkânsızlığı­mümkün­zannetmişti.

Hayatın­gidişine­kesin­tesiri­olan­fikirlerin­ne­kadar­bi-zim­ ruhumuza­ uydukları,­ ihtiyaçlarımıza­ uygun­ geldikle-ri­ için­ meydana­ gelme­ ve­ asıl­ işte­ sadece­ onun­ için­ doğru­saydıklarını­ tekrar­ teslim­ etmeye­ mecbur­ olması,­ dünya-da­sabit,­düzenli­bir­hakikat,­yüce­bir­fikir­olmayıp­zamana,­mekâna,­şahsa­göre,­hep­boş,­hep­manasız­kalışlarını­tekrar­görmesi­onu­eziyordu.­Suad’ı­öyle­görmüştü,­çünkü­ruhun-da­ böyle­ bir­ ihtiyaç,­ bir­ iffet­ özleyişi­ vardı;­ şimdi­ kendi­

106 M E H M E T R A U F

büyüttüğü,­kendi­yükselttiği­hayal­gayesinin­ne­kadar­ken-dinden­ büyümüş,­ mevcut­ olmayan,­ kuruntudan­ ibaret­ bir­şey­olduğunu­görüyordu.

Eve­gidince­demin­bir­ihtimal­derecesinde­kalabilen­şey­bir­ gerçek­ hâline­ pek­ kolay­ girdi.­ Evin­ her­ günkü­ hayatın-da­ ancak­ şimdiki­ gözleriyle­ bakılırsa­ görülebilecek,­ bu­ fikir­ve­şüpheyi­oluşturacak­ve­kuvvetlendirecek­şeyler­görür­gi-bi­oluyor,­her­köşede­bir­sır­gölgesi­var­gibi­geliyordu.­Suad’ın­alışılmış­hayatında,­işlerinde,­gidip­gelişlerinde,­kayboluşla-rında,­evvelden­bir­mana­verilmeyen­fakat­şimdi­epeyce­ma-na­verilebilecek­hâller­vardı.­Yukarı­hizmetini­gören,­oradan­tedarik­edilmiş­bir­Rum­hizmetçi­kız­vardı­ki,­böyle­işler­için­yaratılmış­gibiydi.­Pencerelerde,­kapılarda,­odaların­tenhalı-ğında­ hep­ bu­ hayatı­ kolaylaştıran­ bir­ uygunluk­ göze­ çarpı-yordu.­Kendinden­iğrenerek,­fakat­içi­yandığı­için­arzusuna­karşı­koyamayıp­gizlice­araştırdıkça­bir­belirti­artık­hiç­şüp-heye­ meydan­ vermeyecek,­ onu­ hakikatle­ yüz­ yüze­ tutacak­bir­eser­görmekten­bir­korku­ürpermesi­hissediyordu.­Oda-sına­kapanıyor,­üzerine­vazife­olmadığı­için­önem­vermeme-si­lazım­geldiğini­düşünerek­başka­şeylerle­meşgul­olmak­is-tiyordu;­fakat­bir­fikir,­onu­gelip­zapteden­ve­tatlı­olduğu­için­terk­edilmeyen,­pek­çok­acı­olduğu­için­o­kadar­tatlı­gelen­bir­fikir­vardı­ki­ona­kendini­kaptırmamak­elinden­gelmiyordu:­O­delikanlının­bakışlarıyla­kendilerini­görüyordu;­bu,­önce­o­kadar­yoğun­bir­acılıkla­kendini­yaktı­ki­“Öldürürüm!”­diye­söylendi;­evet,­kendinde­o­çocuğu­öldürebilmek­kabiliyetini­görüyordu:­Bazen­dönüş­oluyordu,­aynanın­karşısına­geçip­elleriyle­şakaklarını­yumruklayarak­“Suad,­Suad…­Lakin­bu­nasıl­mümkün­olur?­Oooh,­değildir;­ben­fena,­fena­bir­ada-mım…”­dediği­oluyordu;­fakat­Suad’a­dikkat­ettikçe­onu­ta-nıdığı­gibi­değil,­pek­başka­türlü­bir­kadın­görüyordu.­Onun­sessizliğinde,­yumuşaklığında­da­korkunç­fırtınaların­yıldırım­

107E Y L Ü L

ve­şimşeklerini­görür­gibi­oluyordu;­ve­bu­sinede­gerçekten­müstesna­bir­kadın,­bir­fırtınalı­kadın­kalbi­bulunup­da­böy-le­rastgele­bir­çocuğa­iradesini­teslim­edişini,­onun­için­her-kesi,­ her­ şeyini­ feda­ edecek­ bir­ hâle­ gelişini,­ etrafı­ kırmızı­görmeden­düşünemiyordu.

Ve­biçare­Süreyya,­habersiz,­saf,­hep­bunları­yükleniyor-du,­değil­mi?­Kendisi­bile,­gözünden­kıl­kaçmaz,­o­kadar­uza-ğı­görür­olduğu­hâlde­hiçbir­şeyden­şüphe­etmemişti?­“Çün-kü­ kadın,­ çünkü­ Dalila!”59­ diyordu!­ Çünkü­ bu­ iş­ için­ vücut­bulmuşlar,­çünkü­kadınlık­demek­aldatabilmek­olduğu­için­ne­kadar­çok­kadın­olursa­o­kadar­kolay­aldatabileceklerdi…­Ve­Suad,­Necib’in­nazarında­kadın,­her­manası­ile,­her­ince-liğiyle,­bütün­şiirleri,­bütün­kirlilikleri,­her­kabiliyeti,­her­eği-limiyle­kadın,­en­yükseklere­kadar­büyük­kadındı…

Bari­ bir­ büyük,­ karşı­ konulmaz,­ senelerin­ söndüreme-yeceği­ateşli­bir­bağ­olsaydı,­bari­böyle­bir­özür­ateşi­olsay-dı.­Hayır,­öyle­olamazdı;­buraya­geleliden­beri,­şu­üç­ay­için-de­böyle­yapmak,­sefil­eğilimin­esiri­oluvermekten­başka­bir­şey­değildi.

Öbür­ gün­ akşam­ üstü,­ yine­ delikanlı­ sandalla­ yalının­önünden­ geçiyordu.­ Necib,­ odasından­ aşağı­ bakınca­ bal-konda­Süreyya­ile­Suad’ı­gördü;­Suad­gayet­doğal­bir­tavır-la­sandala­baktı,­sandal­uzaklaştıkça­Suad­gözüyle­takip­edi-yordu.­ Çocuk­ ikide­ bir­ de­ başını­ çevirip­ arkasına­ bakıyor,­korkuyor­gibi­çekingenlik­eseri­gösteriyordu­ve­perdenin­ar-kasından­bakarken,­dalgın­Süreyya’nın­yanında­Suad’ın­göz-lerinde­ bir­ tebessüm­ uçuştuğunu­ hissedince,­ zaten­ sıkılan­göğsünde­bir­sızı­duydu;­haykırmak­bir­şeyler­yırtmak,­biri-ni­öldürmek­ihtiyacıyla­esir,­bir­şe­yapamamak­azabı­ile­öf-kesi­artarak,­buradan­kaçmak,­ona­birden­açılan­bir­kurtuluş­

59­ Dalila:­ Samson­ ve­ Dalila­ mitolojik­ hikâyesinde­ Samson’un­ gücünün­sırrını­öğrenerek­onu­aldatan­kadın­kahraman.

108 M E H M E T R A U F

ufku­gibi­göründü.­Bu­kararı­verdikten­sonra­biraz­rahatlıyo-rum­zannetti;­bunun­için­elinden­geldiği­kadar­tebessüme,­tekrar­geleceğine­söz­vermeye­nefsini­zorlayarak­kalktı,­he-men­o­vapurla­kaçtı.

Fakat­ oradan­ ayrılmanın,­ azabını­ şiddetlendirmekten­başka­bir­şey­olmadığını­yolda­anladı.­Orada­oldukça­her­şe-ye­mâni­olmak,­vücuduyla­her­şeyi­ imkânsız­bırakmak,­hiç­olmazsa­orada­bulunup­emin­olmak­ihtimali­vardı;­şimdi­ise­kuruntularının­genişliğine­dalmış­olduğundan­her­türlü­dü-şüncelerle­yokluğunun­bile­bir­istifade­olabileceğini­düşünü-yordu.­Bu­fikirlerle­hayatı­bir­zehir­oldu.­Ne­yapsa­bu­siyah­fi-kirlerinden­nefsini­kurtaramıyor,­bunun­kendi­hayatına­nasıl­gaddar­bir­darbe­olduğunu­görüyordu.­Artık­ruhu­harap,­gı-dasız,­hayatını­nasıl­sürükleyecek,­kendine­nasıl­huzurlu­bir­köşe­bulacaktı?­Artık­hiçbir­kadına­itimat­etmeyecek,­hiçbir­yemine­inanmayacak,­hiçbir­göze­aldanmayacaktı?

Üç­ gün,­ nerede­ ve­ nasıl­ yaşadığını­ bilemeyerek­ yandı;­dördüncü­gün,­bir­arkadaşının­anlattığı­bir­hikâye­üzerine,­aklına­Tarabya’daki­otele­gitmek­geldi.­Bu­sene­oranın­pek­eğlenceli­olduğu­temin­olunuyordu;­fakat­Süreyya’dan­aldığı­bir­mektup­bu­kararını­hemen­yerine­getirmeye­mâni­oldu.­Süreyya­yazıyordu­ki:

“Suad aklıma getirdi… Zaten erkeklerin bu hususta ne kadar ihmalci olduğumuzu tekrara gerek yok… Meğer bu temmuzun üçüncü günü evlendiğimizin altıncı yıl dönümü imiş, bunun için küçük bir aile şenliği yapmak istedik ve aile fertlerinden, düşündük, düşündük, davet etmek için bir seni bulabildik. Anneme de haber gönderdim ama gelemeyeceği-ni biliyorum. Sana programı yazmayacağım, bu daha ziyade ümit verir de hemen gelirsin.”

109E Y L Ü L

“Zavallı­Süreyya!”­dedi;­onu­sandalıyla,­programıyla,­ev-lilik­yıl­dönümü­masalıyla­ne­kadar­gülünç­ve­bunun­için­ne­kadar­biçare­buluyordu?­Lakin­kendisi­de­gülünç,­kendisi­de­biçare­ değil­ miydi?­ Bunun­ için,­ evvela,­ kendini­ bile­ aldat-mak­isteyerek,­orada­bulunup­görmek,­emin­olmak,­böyle-ce­azabını­son­dereceye­getirmek­zevki­için­koşmak­isterken,­sonra­hemen­o­gün­izin­alıp­doğru­Tarabya’ya­otele­dönme-ye­ve­bu­işte­kendine­ait­hiçbir­şey­olmadığı­için­artık­düşün-memeye­karar­verdi.

Suad’ı­ göreceği­ zaman­ kalbi­ çırpınıyordu.­ Onun­ berrak­gözlerinin­ önünde­ bir­ ağlamak­ ihtiyacıyla­ ezildi.­ O­ bilakis,­şen,­bugün­için­süslenmiş­ve­ah­ne­kadar­güzel­olmuş,­anlatı-yordu.­Hanımefendi­gelememişti,­hatta­dadısını­bile­gönder-memişti,­bunun­için­sadece­üç­kişi­kaldılar,­Süreyya­ile­Suad­o­kadar­şen,­o­kadar­mesut­görünüyorlardı­ki­Necib­karşılarında­somurtkanlığını­muhafaza­etmemek­için­yoruluyordu.

Fakat­yemeğin­sonunda­bir­söz,­bir­hamlede­içilen­ve­o­anda­hayat­ve­şifa­veren­bir­şifa­kâsesi­gibi­oldu,­bütün­ıstı-rapları­sönüp­yerine­büyük­bir­rahattan,­emniyetten­birleş-miş­ bir­ teselli­ huzuru­ geldi:­ Süreyya­ Suad’ın­ kabahatlerini­sayarken­birdenbire­“Ha,­asıl­büyüğünü­unuttum…­Bilsen­Necib,­Suad­artık­esrar­kumkuması60­olmuş…­Meğer­benden­neler­gizliyormuş..”­diye­anlatmaya­başladı.­Bu,­Suad’ın­keş-fedip­kendine­söylemediği­bir­komşu­aşkı­idi;­gerçi­Süreyya­da­ bundan­ biraz­ şüphe­ eder­ gibi­ olmuştu;­ bir­ delikanlının­buralarda­çok­dolaştığını­fark­etmişti.­Necib­önceleri­kendi­kendine,­Süreyya’nın­şüphesi­üzerine­uydurulan­bir­hikâye­dinliyorum­zannetti;­fakat­bir­gece­uyumak­üzere­bulunduk-ları­bir­zamanda­meydana­gelen­bir­gürültü­ile­nasıl­korktuk-larını­Süreyya­anlatınca­artık­şüphesi­kalmadı.­Bu­oğlu­dışa-rıda­olan­bir­kayınpederin,­gelininin­sevgilisine­pencereden­

60­ kumkuma:­Söylenen­şeyi­fazlasıyla­kendinde­toplayan­kimse­(mecaz).

110 M E H M E T R A U F

mektup­ verirken­ görmesi­ üzerine­ meydana­ gelen­ şamata­idi.­Süreyya­katılarak­anlatıyor,­Suad’ın­bunu­çok­evvel­keş-fetmiş­olduğunu­söyleyerek­çatalını­kaldırıyor.­“Görüyorsun­ya,­benden­gizlemiş…”­diye­şikâyet­ediyordu.

Fakat­Necib­dinlemiyordu,­ansızın­bir­tecavüzle­başına­hücum­ eden­ kandan­ boğuluyorum­ zannediyordu.­ Bu,­ ta-hammülünün­üstünde­bir­sevinç­oldu,­o­kadar­ki­yemekten­kalkınca­hemen­odasına­koştu,­deli­gibi­söylenmeye­başla-dı.­Kalbini­tutarak,­“Değilmiş…­Değilmiş…­Şükür­yarabbi!”­diyordu.­Kendi­kendine­“Ah­canavar,­ah­haydut!”­diyordu,­“Suad,­Suad­ah­beni­affet.­Fakat­hayır­etme;­bilsen­etmezsin,­bilsen­benden­nefret­edersin…­Ben­dünyanın­en­temiz­me-leğinden­şüphelendim.”­diyordu.

Birdenbire­karşıdaki­aynada­kendisini­gördü.­Değişmiş­çehresinde­gözleri­o­kadar­garip­bir­bakışla­bakıyordu­ki­dur-du.­Bu­gözler­sanki­aynadan­kendine­“Niçin?”­diye­bakıyor­gibi­geldi.­Evet,­bütün­bu­ateşlerin,­bu­kıskançlıkların­sebebi­neydi?­Hem­ortaya­çıkmamış,­ispatlanmamış­olarak.­Sonra,­onun­ismini­söylerken,­böyle,­sadece­“Suad”­diye­söylerken,­bu­büyük­zevk,­bütün­bu­heyecanlar­niçindi?

Gözleri­donuk,­karanlık,­bakıyordu;­bir­an­oldu­ki­ayna-dan­kendine­bakan­gözlerinden­korkarak­geri­çekildi;­sapsa-rı­olmuştu.

111E Y L Ü L

8

Bundan­sonra­geçirdiği­günler,­birkaç­günün­kâbusundan­sonra­birçok­senelerden­beri­tanımadığı­mesut­bir­hayat­ol-du.­Sakin­ve­güzel­kokular­içinde,­denizle,­sema­ile­yaşayarak­kendini­gittikçe­daha­çok­kucaklayan­bu­mahremiyete­nefsi-ni­teslim­ederek­bütün­iradesi­bir­cazibeyle­bayılarak,­gün-lerin­geçmesine­kayıtsız­kalıyordu.­Sabah­seferlerinin,­kotra­gezmelerinin,­rüzgârın,­güneşin­yorduğu­vücutları,­denizin­tesennümlerinin­uyuşturduğu­sinirleri,­sıcaklıktan­kamaşan­gözleriyle­eve­dönünce­oradaki­uyku­ve­gölge,­midelerine­o­hazırlanmış­ yemek,­ kendilerini­ bekleyen­ bir­ tebessüm,­ bir­hastaya­bir­şifa­gibi­oluyordu.

Öğleden­sonra­ara­sıra­rüzgâra­bir­tembellik­geldikçe,­bu­temmuz­sıcaklarında,­üçü­birden­balkonun­bambu­koltuk-larında­ yastıklara­ gömülerek­ uyuklarlardı.­ Necib­ artık­ bu-rasını­kendi­evi­saymak­mecburiyetinde­görmüştü.­Bu­tara-fı­bırakmamak­için­Tarabya’da­otele­inmek­istiyordu;­oranın­methini­işite­işite­arzu­hissediyordu.­Fakat­Süreyya’nın­mev-simi­beraber­geçirmek­teklifi­bu­haber­üzerine­o­kadar­ısrar-lı­ve­inatçı­oldu­ki,­kabule­mecbur­kaldı.

Behice­Dadı­bu­tembellik­saatlerinin­bazen­bir­eğlencesi­oluyordu.­Kutusu,­kibriti,­tablası­elinde­gezerek­gelir,­kendi-ne­ikram­edilen­koltuğu­bırakarak­yerde­bir­küçük­mindere­yerleşerek­sigarasına­dalardı.­Süreyya­“Fayrap61­başladı!”­diye­

61­ fayrap:­Bir­ istim­kazanının­ istim­meydana­getirecek­şekildeki­yanma­durumu.

112 M E H M E T R A U F

tutturdukça­o­da,­“Ya­sizin­dan­dun­hiç­bitmiyor­mu?”­diye­piyanodan­şikâyet­ederdi.

Suad­ her­ gün­ uğraştıkça­ parmakları­ maharetini­ bulu-yordu.­Azıcık­otursalar,­biraz­sessizlik­devam­etse­Necib­rica­eden­gözle­Suad’a­bakar,­o­hemen­kalkarak­güzel­tebessüm-le,­“Hangilerine­bakalım,­bu­gece?”­diye­sorardı;­böyle­diye­di-ye­hemen­bir­sıra­meydana­gelmişti.­Birine­birçok­zaman­vur-gun­olduktan­sonra­onun­ihmal­edildiği­oluyordu;­fakat­he-nüz­yeni­gelen­havaların­hepsi­dinlenmemişti;­Necib­bunlar­için­rica­ediyor,­Suad­vakit­bulamadığından­şikâyet­ediyordu.

Onlar­ piyanoda­ meşgul­ iken­ Süreyya­ da­ dadı­ ile­ alay­eder,­erkekler­sigara­dumanlarında­dinlenerek­susarlar,­ara­sıra­artık­sabredemeyerek­kaçmak­isteyen­dadının­teşebbü-sü,­Süreyya’nın­menedişi­hepsini­güldürürdü.

Necib­burada­öyle­saniyeler­geçirdi­ki­hiçbir­vakit­unuta-mayacaktı.­Musiki­ruhunun­bütün­uçuş­ve­özleyiş­kabiliyet-lerini­tahrik­ediyor,­onu­ihtiyaçlarla,­sevda­ve­canını­feda­et-mek­ihtiyaçlarıyla,­tatmin­edilmesi­imkânsız­olduğu­için­tat-lı­başlayıp­coştukça­acı­olan­ihtiyaçlarla­boğuyordu.­Ekseri-yetle­bu­bir­hüzünden­ziyade­bir­özleyiş,­bütün­ele­geçmeye-cek­güzel­şeylere­büyüklenmişçe­bir­kaptırıştı.

Sonra­teşekkür­için­yanına­gittikçe­bazen­gözleri­notalar-dan­Suad’ın­ellerine,­oradan­çehresine­takılıyordu.­O­zaman­bu­ellerin­sıcaklığı,­bu­çehrenin­melek­sessizliği,­bir­musiki­damlasıyla­şiir­dolan­gözlerin­siyah­ve­mahmur­bakışı­onu­bir­ an­ düşündürerek­ aklına­ kendi­ evlenmesini­ getiriyor-du.­Ona­baktıkça,­onun­gibi­bütün­hülyalarına­uygun­biri-ni­bulmak­imkânsızlığını­umutsuzca­düşündükçe­Süreyya’yı­bu­kadar­mutluluğundan­dolayı­tebrik­ediyor­ve­onun­kadar­bahtiyar­olamayacağını­hatırlayarak­içi­eziliyordu.­Onda­o­ka-dar­mükemmellikler­görmeye­başlamış,­hayalleriyle­onla-rı­o­dereceye­getirmişti­ki,­bu­nefis­kadının­karşısında,­bu­

113E Y L Ü L

dudaklardaki­gülümseyen­sakin­çizginin;­bu­gözlere­ara­sı-ra­gelen­soru­neşesiyle­heyecan­dolu­şuh­duruluğun­huzu-runda­ağlamak­istiyordu.­Ah,­Süreyya’yı­ne­kadar­şanslı­bu-luyordu;­ve­buna­karşılık­nasıl­bir­kadın­rast­gelecekti.­Lakin­evlenecek­miydi?­Bu­artık­iyice­kararlaşmış­mıydı?­Onun­gibi­birini­bulmak­imkânsız­olunca­niçin­evlenmeliydi?­Ve­onun­gibi­olsa­diye­düşünürken­bir­an­oldu­ki­“Yo­o­rast­gelsey-di…”­diye­düşündü;­bu­o­kadar­şiddetli­ve­elem­verici­bir­he-yecan­oldu­ki.”­Ah,­o­benim­olsa­ölürdüm!”­diye­inledi.

Bir­müddet­bu­fikri­terk­edemedi,­bu­onu­zaptetti­ve­bü-yüledi.­Suad­onun­olsaydı…­Bunu­düşünerek­kendisi­için­bir­hayat­ tanzim­ ediyor­ ve­ bu­ saadete­ hayalen­ bile­ tahammül­edemeyip­elemli,­zayıf­bir­çekicilikle­hâlsiz­kalıyordu.­Onun­hayatına­karışarak­yaşayacağı­anları,­onunla­birlikte­geçecek­günleri,­onun­ömrüne­sahip­olarak,­ona­herkesten­daha­ya-kın­olarak­yaşayacağı­hayatı,­onun­kendine­muamelesi,­bir­koca­ gibi­ muamelesi…­ İşte­ bunlar­ onu­ öldürüyordu.­ Suad­kendine­de­Süreyya’ya­hitap­ettiği­sesle,­ona­baktığı­nazarla,­onu­sevdiği­muhabbetle­sevse,­baksa,­söyleseydi,­yarabbi…­Bu­fikri­derinleştirip­saatlerce­düşündükçe­harap­oldu­kaldı.­Evvela­sahiden­öyleymiş­gibi­aldanarak­mest­ve­mahmur­ka-lıyordu,­sonra­Suad’ın­samimi­hitaplarında­bile­hayalindeki-nin­yanında­nasıl­bir­ilgisizlik­olduğunu­görerek­içi­eziliyor-du.­Bazen­o­sesle­“Necib”­diye­sade­ismiyle­çağrıldığını­işi-tir­gibi­olurken­Suad’ın­kendine­hitap­edince­sakinleşen­se-sinin­“Necib­Bey”­deyişi­onu­öldürüyordu;­Süreyya’ya­bakar-ken­şefkat­dolu­olan­bakış­kendine­aksedince­o­kadar­hisse-dilmez­bir­an­içinde,­sanki­donuklaşıyordu.

Hâlbuki­ kendi­ ağzında­ sadece­ onun­ ismi­ vardı,­ fakat­resmî­olarak­“Suad­Hanım”­değil,­“Suad,”­sadece­“Suad”,­fı-sıldayarak,­ ah­ ederek­ çıkan­ “Suad”,­ söylerken­ sevinçle­ yal-varan,­şükran­ve­mutlulukla,­hararet­ve­özlemle­yalvaran­bir­

114 M E H M E T R A U F

“Suad”­ismi­vardı­ve­ruhu­onu­bu­hitaplarla­kucaklamak­ate-şiyle­yanarken­ona­sessizce­seslenmek­bir­eza­oluyordu.­Böy-lece­kendine­hitap­etmedikçe­o­ismi­kendi­kendine­söyleme-ye,­ona­yalnızlıklarda­hitap­etmeye­başladı;­bu,­yasak­bir­şe-yin­gizlice­yapılması­saadetiyle­onun­başını­döndürüyordu,­dudakları­daima­titriyor,­daima­o­isimle­titriyordu.­Odasına­kaçıp­binlerce­kere­“Suad…­Suad…”­diye­ah­ettiği­oldu.

Sonra­birden­korktu;­nasıl­bir­çıkmaz­yola­girdiğini,­bu-nun­bir­cinayet­olduğunu­gördü.­“Son­günlerde­çok­meşgul­oldum…­Onun­tesiri…­Geçer.”­demekle­beraber­yine­bunun­ne­kadar­önemli­olduğunu­inkâr­edemiyordu.­Fakat­fikrinin­elinde­o­kadar­takatsiz­idi­ki­bu­zevkinden­mahrum­kalmaya­tahammül­edemiyordu.­Bunda­onu­mest­edip­iradesini­ba-yıltan­bir­çekicilik,­bir­mutluluk­vardı.­Ve­kendi­eliyle­mutlu-luğunu­reddedecek­kadar­çalışmaları,­ruhuna­o­kadar­hâkim­değildi.­O­ruhuna­hiçbir­zaman­hâkim­olamamış,­her­zaman­onun­elinde­bir­oyuncak­olmuştu;­böyle­birçok­ateşli­özleyiş­zamanlarını­hatırladığından­“Bu­da­onlar­gibi­geçer.”­ümi-dindeydi.­ Bir­ de­ hiçbir­ şekilde­ bunun­ hakikat­ olmayacağı-nı,­sadece­arzu­ve­hasretten­ibaret­kalacağını­biliyordu.­Ona­şiir­ve­sevda,­daima,­daima­bir­tutku­lazımdı;­hiçbir­kadını­sevmediği­zaman­sevmeyi­sever,­bunun­için­daima­kadınlı-ğa­tutulmuş­bulunurdu.­Birçok­kadına­böyle­namus­ve­iffe-tin,­yahut­imkânsızlığın­elde­ettirmediği­ve­nihayet­mahvet-tiği­eğilimlerle­haftalarca­ateşle­kalmıştı.

Kendinde­asla­ihanet­fikri,­maddi­bir­şaibe­bulmuyordu.­Güzel­ bulmadığı­ vasıtalarla­ maksadına­ ulaşmış­ olmaktan­nefret­ederdi;­oysa­bu­arzusunun­vücuduna­ıstırap­vermek-sizin­dayanamazken­onun­en­ufak­bir­şekilde­ortaya­çıkışı-na­hayatını­feda­eder­de­yine­razı­olamazdı.­O­sadece­bir­esir,­ruhunun­esiri­idi,­ihtiyaç­esiri,­fikrinin­cazibesinin­esiri­idi.­Bugün­ Süreyya’nın­ namusunu­ müdafaa­ için,­ Suad’ın­ iffeti­

115E Y L Ü L

için­kendinde­nefsini­en­büyük­tehlikelere­atma­kabiliyeti-ni­görüyordu.­Ve­işte­bunun­için,­yalnız­ruhen­tutkun­olduğu­maddilikten­tamamıyla­ayrı­bulunduğu­için­bu­arzusunu­bir­ihanet­addetmiyordu.­Düşündükçe­Suad’ı­değil,­onun­ruhu-nu,­sadece­ruhunu­sevdiğini­görüyordu.­Bu­büsbütün­baş-ka­bir­aşk,­yeni­bir­aşk­idi.­Onu­ele­geçmeyecek,­sahip­oluna-mayacak,­bundan­dolayı­başka­hiçbir­kadında­bulunamaya-cak­ şeyleri­ için,­ güzel­ kokusu,­ bakışı,­ tebessümü­ için­ sevi-yordu­ve­bu­güzel­koku­vücudunun­nefesi­imiş­gibi­cansız,­bakışı­o­kadar­temiz,­tebessümü­o­derece­masum­idi­ki,­bu­durgun­ ve­ hürmetkar­ bir­ sevgiden,­ bunlara­ karşı­ kalbinde­meydana­gelen­sevgiden­kendi­nefsini­menetmek­razı­olu-nacak­bir­fedakârlık­değildi.­Onun­için,­bu­bir­bakış­için­ha-yatlar­verilecek­pak­ve­mesut­bir­ruh­özlemi­oldu,­ona­o­ka-dar­serbest­bir­akış­verdi.

Fakat­bu­tutkunun­hükmetmesi,­bencillikleri,­hevesleri­meydana­gelmeye­başlıyordu.­Süreyya’yı­Suad’ın­vücuduna­sahip­görmekten­acı­duymak­aklına­gelmemişti,­fakat­onun­maneviyatına­olsun­sahip­olmak,­sadece­kendi­sahip­olmak­gittikçe­dayanılmaz­bir­arzu,­bir­ihtiras­hâlini­alıyordu;­ve­bu­ihtirastan­keskinleşen­dikkati­ile­Suad’ın­ruhundan­bir­zer-renin­bile­Süreyya’ya­meylini­hissetse,­çok­acı­veren­ıstırap-lar­duyuyordu.­Bu­bir­kıskançlık­mı­idi?­Dudakları­bir­kasıl-mayla­acılaşarak­“O­eksikti!”­diyordu.

Aralarında­ Süreyya’nın­ katılmadığı­ yalnız­ bir­ musiki­vardı.­ Bir­ gece­ kendilerinden­ geçmelerine­ sebep­ olan­ Ruy­Blas’tan62­ “Odolço­ Volotta”­ düettosuyla63­ gecenin­ sessizli-ği­ içinde­ nerede­ bulunduklarını­ unutacak­ derecede­ geçen­dakikalardan­sonra­musiki­bitmiş,­dönmüşlerdi:­Süreyya’yı­koltukta­uyuklar­buldular.­Necib­şaşıyordu,­Suad­sadece­bir­“Musikiyi­ sevmez­ ki...”­ dedi;­ ve­ Suad’ın­ sesinde­ öyle­ derin­

62­ Ruy­Blas:­Victor­Hugo’nun­beş­perdelik­manzum­dramı.63­ düetto:­Karşılıklı­iki­kişi­tarafından­söylenen­küçük­şarkı.

116 M E H M E T R A U F

bir­ üzüntü­ hissetti­ ki­ bundan­ derin­ derin­ mesut­ oldu.­ De-mek­ ikisi­ de,­ sadece­ bir­ şeyi­ seviyorlardı.­ O­ kadar­ seviyor-lardı­ ki­ onunla­ dünyayı,­ dünyanın­ her­ şeyini,­ hatta­ onu,­Süreyya’yı­unutuyorlardı.­O­zaman­sadece­ikisinin­ruhu­yal-nız,­koyun­koyuna­dolaşıyorlar,­orada­yalnız­kalıyorlar,­Sü-reyya­ bile­ oraya­ gelemiyordu.­ O­ zaman­ musiki­ ona­ başka­manalar,­başka­vazifelerle­görünmeye,­ruhların­yazarı,­kalp-lerin­ilham­vericisi­gibi­gelmeye­başladı.­O­bir­cihan,­tapını-lan­bir­cihan­oluyor­ve­orada­Suad’la­beraber­olmak,­bu­fena­dünyada­olmamışlarsa­hiç­olmazsa­orada­birleşmiş­olmak,­onu­mest­ediyor,­kendinden­geçiriyordu.

Fakat­bir­gün­“Ben­ne­yapıyorum?”­demeye­başladı;­“Ah,­çünkü­ insanım;­ insanlık,­ taştan­ yaratılmış­ olmak…”­ La-kin­niçin­bu­fikirlere­düşmeli,­niçin­elinde­olmayarak­nef-ret­ettiği­ihanet­ve­kirlilik­âlemine­girmeliydi?­İçinde­bulun-duğu­çıkmaz­yolun­nasıl­bir­uçurumla­sona­erdiğini,­bazen­onların­yanında­Suad’a­bakarken­içinin­nasıl­“Seni­seviyo-rum!”­diye­haykırmak­için­yandığını­hissedip­âciz­kaldıkça­inliyordu.­Bunun,­fikrî­yanı­bertaraf­edilirse,­insanlık­kanu-nu­nazarında­nasıl­haince­bir­muamele­olduğunu­gördükçe­ve­çoğala­çoğala­bu­ateşin­nasıl­iltihap­kazanacağını­düşün-dükçe,­iki­imkânsızlık­arasında­çırpınmaktan­doğan­bir­ateş­içinde­kalıyordu.

Onda­her­meleke­bir­kere­faaliyete­başlayınca­hastalıklı­bir­telaşla­artar;­on­beş­gün­devamlı­olarak­bu­hissine­esir­ol-duktan,­ötekileri­hep­susturup­ve­yok­edip­yalnız­onun­hü-kümran­olmasına,­her­türlü­vesvese­ve­endişenin­susmasına­o­kadar­alıştıktan­sonra­şimdi­korku­ve­telaşa­o­kadar­âciz­ol-du­ki­bu­kendini­kendinden­nefret­ve­iğrenmeye­sevk­ederek­perişan­ve­mahvetti.­Birden­uçurumun­karanlık­ve­ateşine­düşmüş,­kalmıştı.­Onun­bütün­kirliliklerinde­boğuluyorum­zannediyordu.­Nasıl­korkunç­bir­çaresizlikle,­nasıl­dönmek­

117E Y L Ü L

ihtimalinden­ mahrum­ bir­ ümitsizlikle­ düşmüş­ olduğunu­anlıyordu.­Bu­sırf­hayal­olduğu­için­bir­fenalık­bekleyemeye-ceğini,­niyetinde­kötülük­bulunmadığı­için­korkulmayacağı-nı­beyhude­temine­uğraşıyordu.­Bunların­ itiraf­edilemeye-cek,­keşfedilse­itham­olunacak­şeyler­olduğunu­reddedeme-yerek­“Ne­yapmalı?”­diyordu;­fakat­kaçmak,­bu­tek­çare,­bu-radaki­sessiz­ve­cazibeli­hayatı­bırakıp­yine­o­kâbus­ve­ka-labalık­ içine­ girmek…­ Bu,­ elinde­ olmayan,­ isteyerek­ yapa-mayacağı­bir­fedakârlıktı…­Son­tehlikeye­kadar­oturup­son-ra­kaçmaktan­başka­çare­yoktu,­hâlbuki­hiçbir­zaman­tehli-ke­o­dereceye­gelmeyecekti.

Bunlar­tereddütlere,­tereddütler­düşüncelere­sebep­olu-yor,­gecelerini­fırtınalı­yapıyordu.­Sabaha­kadar­uyuyamadı-ğı­bu­gecelerden­sonra­tekrar­görmek,­tekrar­onun­bakışları-nın­ufkunda­yaşamak,­ne­olursa­olsun­yaşamak­ümidiyle­her­şeyini­unutuyor,­güneşin­doğmasıyla­beraber­gelen­bir­ses-sizlik­ile­ona­da­kâbuslardan­sonra­sabah­hafif­sisli­fakat­saf­ve­berrak­patlıyordu.

Bir­karar­vermeyi­yine­geceye­tehir­ederek­sadece­içinde­bulunduğu­ zamandan­ kaygı­ duyan,­ sadece­ iradeden­ mah-rum,­sadece­cezbedilmiş­kalıyordu.­Onun­sesini­öyle­bir­din-leyişi,­onun­yürüyüşünü­öyle­bir­hissedişi,­onun,­gözlerinin­önünde­ öyle­ bir­ yanışı­ vardı­ ki­ bazen­ şevk­ ve­ özlemekten,­bazen­umutsuzluk­ve­tutkudan­haykırmak­arzularını­zor­ye-niyordu.­Onu­evin­her­yerinde­gezerken­hissediyor,­nasıl­tat-lı­ bir­ sessizlikle­ evin­ vekil­ meleği­ olduğunu­ takdir­ ediyor,­kutsuyor,­ sonra­ gelip­ Süreyya’nın­ yanına,­ gözlerinde­ ateş-li­ bir­ bağlılık­ bakışıyla­ oturunca,­ gelirken­ kalbini­ hoplatan­ferahlık­ve­neşe­kırılarak­yaralı­ve­inleyerek­kalıyordu.­İçin-den­ durup­ dururken­ “Lakin­ senin,­ senin­ için,­ senin­ gözle-rin­için­ölüyorum!”­diye­haykırmak­isteyen­arzuları­susturup­ona­sessizce­hitap­etmek­onu­bitiriyordu.­Birçok­zaman­pek­

118 M E H M E T R A U F

ağır­gelen­aşkı­bu­safhaya­girdikten­sonra­adımlarını­o­kadar­hızlandırmıştı­ki,­bir­kere­kendi­kendine­itiraf­ettikten­sonra­şimdi­onu­senelerden­beri­seviyormuş­ve­bunu­biliyormuş­zannedecek­derecede­aşkın­ummanına­dalmış­görüyordu.

Ve­bu­tereddütleri­sözde­kararlar,­kararsızlıkları­tehirler­takip­ettikçe­günler­geçiyor,­İstanbul’a­gitmeyeli­yirmi­gün­oluyordu.­Hakikatte­bu­mücadelelerle­beraber­her­gün­ken-dini­bir­gün,­evvelden­daha­az­emin­bularak­gittikçe­iradesi-nin­hastalandığından;­gittikçe­ tehlikeye­yaklaştığından­en-dişe­ediyordu.­Sonra­bir­gün,­“Lakin­mademki­onun­bir­şey-den­haberi­yoktur,­olmak­ihtimali­de­yoktur…”­dedi­ve­ken-disini­tatmin­etti.

Zira­o,­Suad,­hiçbir­şekilde­bu­fikirlerden­haberdar­olma-yacaktı.­ Onun­ bakışında­ bir­ nefret­ ürpertisi­ görmekten­ ise­ölümü­tercih­etmeyi­saadet­sayardı­ve­bunu­düşününce­“O­hâlde?”­diye­emin­olmaya­çalışıyordu.­Fakat­emniyet­de,­ıstı-rap­da­yalnız­etkili­olamayarak­sürüp­gidiyordu.­Her­bir­şeyi­unutarak­sadece­nefsine­yenildiği­zamanlarda­bile,­artık­her­türlü­vesveseden­kurtulup­heyecanlarla­mesut­olması­lazım­gelirken­içinin­sıkıldığını,­yine­bir­rahatsızlığın­devam­ettiği-ni,­küçük­bir­elemin­evvela­belirsiz­fakat­yavaş­yavaş­inatçı­ve­usandırıcı­bir­ısrar­ile­tekrar­ettiğini­görüyordu.­Bu­evvel-den­sadece­onu­sevdiğini­düşünmekle­mesut­olurken­şim-di­o­saadetin­de­ne­kadar­öksüz­ve­değersiz­oluşunu­düşün-mekten­geliyordu.­Onun­da­bu­fikirlere­katılması­mutlulu-ğunu­uzak­ve­imkânsız­bir­bahtiyarlık­gibi­gördükçe­“Ah­bu­mümkün­olsaydı…­Hayatım­pahasına­olsun,­fakat­mümkün­olsaydı…”­diye­söyleniyordu.

Bütün­hayatı,­saniyelerine­kadar­Suad’a­adanmıştı.­Gece­uykularında­ne­görse,­ne­düşünse­mutlaka­ona­ait­oluyordu;­hatta­başkalarını­bile­görse­sabah­uyanınca­onu­görmüş­zan-nediyor­ ve­ Suad’ı­ daima­ Süreyya­ ile­ birlikte­ görürken­ böyle­

119E Y L Ü L

hülyalarının­keyfine­ona­sahip­olmak­bir­saadet­oluyordu.­O­zaman­rüyadan­gerçeğe­dönmek­azabı­başlıyordu.­Onu­ger-çekten­görmek­arzusuyla­bu­azabı­da­seviyordu.­Bazen­aşa-ğı­inip­beklediği­hâlde­onun­henüz­ortaya­çıkmadığı­olurdu;­o­zaman­konuşurken­dalgın,­dinlediğine­vâkıf­olmayarak­ve­söylediğini­anlamayarak,­perişan­kalıyor,­sonra­onun­yaklaş-tığını,­ayak­sesini­işitmeden­hissederek,­odaya­girerken­kızarı-yor,­kalbi­çarpıyor­ve­onun­hitabına­karşı­bayılarak­kalıyordu.­Onun­söz­söylediğini­görünce­gözlerinin­kendine­yöneldiğini­hissedince­kendini­idare­edememekten­korkuyordu.

“Bir­idaresizlikten­bak­ne­oldu?”­diye­şimdiye­kadar­böy-le­olunca­vakit­geçtikçe­bunun­nasıl­dehşetli­bir­hâl­alaca-ğını­ düşünerek­ kızıyordu;­ “Lakin­ bu­ sadece­ bir­ ihanet,­ en­büyük­ alçaklık…”­ demek­ istiyordu.­ Fakat­ ondaki­ muhtelif­Necib’lerden­biri­bunu­söylerken­bir­diğeri­gülerek,­“Bey­ti-yatro­ oynuyor!”­ derdi;­ bir­ diğeri­ ikisine­ de­ kayıtsız­ kalarak­karşı­ çıkar,­ sadece­ onu,­ saadetini,­ Suad’ını­ düşünüyordu.­Ve­kendisi­çeşitli­kişilerin­elinde­oyuncak,­sefil,­şimdi­buna­şimdi­ötekine­bağlanarak,­iradesiz,­bir­şey­yapmak­ihtimali­olmaksızın­gidiyordu.­Ve­korkuyordu,­ara­sıra­kendi­ruh­ka-ranlığına­bakarak­ne­hainlikler­yapabilecek­güçte­olduğunu­görerek­kendinden­korkuyordu.­Süreyya’ya­baktıkça,­onun­emniyet­ve­muhabbetine­karşı­nasıl­fikirlerle­meşgul­oldu-ğunu­düşündükçe­onun­hakikati­keşfetmesi­ihtimaline­kar-şı­ölümden­başka­bir­çare­göremiyordu;­başka­hiçbir­şey­ona­karşı­utancını­mahvedemezdi.

O,­ Süreyya,­ her­ türlü­ fikir­ ve­ şüpheden­ kurtulmuş­ idi.­Karısına­son­derece­emniyetle­Necib­hakkındaki­muhabbeti­birleşerek­onu­temin­ediyordu.­O­sandalıyla,­yelkeniyle,­ya-rışıyla­meşguldü,­hayatını­rüzgâra­bağlamış­yaşıyordu.­Dal-gın­mı,­ciddi­mi,­havai­mi­olduğu­fark­edilemeyecek­bir­hâli­

120 M E H M E T R A U F

vardı.­Evde­kaldıkça­Behice­Dadı­ile­şakalaşarak,­Suad’ı­öfke-lendirerek,­Necib’in­piyano­çılgınlığı­ile­eğlenerek­tembel­bir­ömür­sürüyordu.­Şimdi­de­bir­balık­merakı­gelmişti;­“Ah­bir­ay­daha­geçse,­ağustosu­da­bir­atlatsak…”­diyor,­o­zaman­ge-celeri­lüferciliğin­doyulmaz­bir­eğlence­olduğunu­anlatarak­şimdiden­seviniyordu.

Suad’a­gelince,­o­gittikçe­acı­olan­garipliğin­içine­dalmış-tı.­Hayatın­mutluluklarının­nasıl­tahlil­edilemez­hislere,­na-sıl­idare­edilemez­değersiz­şeylere­bağlı­olduğunu,­karşıdan­anlaşılması­çok­kolay­görünen,­ fakat­onların­ellerinde­nasıl­oyuncak­olarak­kalınan­şeylerle­bozulduğunu­görerek­büyük­bir­umutsuzlukla­şaşırıyordu.­Yine­aynı­şartlar­dâhilinde­bir­sene­evvel­hayatını­o­kadar­mesut­ve­rahat­görürken­bugün­sadece­ tarifi­ ve­ gösterilmesi­ imkânsız­ şeylerle­ gözleri­ açılıp­hayatını­ görmek,­ önem­ verilmeyip­ tevekkül64­ gösterilecek­yerlerde­ ciddi­ davranmak­ gayretiyle­ bir­ saadetin­ değil,­ her­hayatta­olduğu­gibi­saadet­rengini­muhafaza­eden­bir­saadet-sizliğin­kurbanı­olduğunu,­hayatının­artık­fark­edilen­bu­ya-rasıyla­geçeceğini­pek­acı­acı­görüyordu.­O­gittikçe­fark­etti-ği­hâlde­menetmek­elinden­gelmeyen­bir­öksüzlük­içinde,­si-nirlilikle­hakikati­fazla­görerek­yaşıyor,­Behice­ile­Necib’in­ha-yatlarında­nasıl­bir­bağ,­yalnızlıklarına­nasıl­bir­arkadaş,­eğ-lencelerine­nasıl­bir­yardımcı­olduklarını­görüp,­“Demek­on-lar­olmasa­ben­yalnız,­yapayalnız­kalacağım.­Söz­bulamaya-cağız,­bütün­bütün­sıkılacağız,­hayatımız­tahammül­edilmez­olacak…”­diye­Süreyya’nın­anlamayışını,­her­şeyi­kendine­bı-rakıp­öyle­boş­şeylerle­meşgul­oluşunu­affedemiyordu.

İşte­dadısı­da­yarın­öbür­gün­bağa­gitmek­istiyordu;­son-ra­Necib­de­gitmek­isteyecekti.­Hayatını­onların­zindanlarına­

64­ tevekkül:­Her­türlü­gerekli­sebebe­başvurduktan­sonra­kadere­razı­olup­sonucu­Allah’tan­bekleme,­ işlerini­Allah’a­bırakma,­yeis­ve­kederden­kurtulma.

121E Y L Ü L

vakfedemezdi­ ya…­ O­ zaman­ Süreyya­ daha­ sıkılacak,­ arka-daşsız,­eğlencesiz,­kim­bilir­ne­olacaktı?­O­zaman­artık­ya-nına­varılamayacaktı.­Kendisi­de­onların­yardımından­mah-rum,­arkadaşsız,­dayanaksız­kalacağını,­bugün­her­şeyi­yap-tığı­ arkadaşlar­ bulduğu­ hâlde­ böyle­ olunca,­ yarın­ onlar-sız­ bütün­ bütün­ kendini­ karamsarlığa­ kaptırıp­ kalacakları-nı­düşünerek­artık­mücadeleden­yorgun,­endişelerle­güçsüz,­her­şeyi­bırakmak,­hepsinin­ içinde­hüngür­hüngür­ağlaya-rak,­“Lakin­hâlime­bakınız!”­demek­ihtiyaçlarıyla­azap­çek-miş­oluyordu.­“Beni­rahat­ve­mesut­görüyorsunuz,­değil­mi?­Fakat­bakınız­işte­ağlıyorum…­Demek­ki­ne­mesut,­ne­rahat-mışım.­Oh,­rahat­değilim,­hiç,­hem­hiç­değil…­Saadet­nere-de!”­ve­açıklama­yapmak­gerekince­bir­şey­söyleyemeyeceği-ni,­ciddi­bir­sebep­bulamayacağını­görerek­bunalıyordu.

Deniz­mevsimi­üçünün­de­hayatına­yeni­bir­neşe­serp-ti;­ önlerinde­ bir­ deniz­ hamamı65­ vardı­ ki­ evin­ sahibi­ bura-da­kendi­otururken­yaptırmış,­sonra­yıktırmamıştı,­yalnız­kı-şın­bozulan­yerlerini­tamir­ettirmek­icap­ediyordu.­Süreyya­denize­bayılıyordu,­Necib­zaten­pek­severdi,­Suad­tutkula-rı­pek­telaş­ve­heyecan­geçirmiş­ise­de­artık­alışmıştı.­Yalnız­dadı­odada­iken­bile­denizde­imiş­gibi­çırpınarak,­“Aman­Al-lah­esirgesin!”­diyordu.­Bin­ısrar­ve­rica­ile­onu­denize­götür-düler,­daha­kapıdan­karanlık­bir­gözle­sulara­bakıp­titreyerek­yalvarıyordu.­Artık­her­sabah­her­akşam­girmek­bir­âdet­ol-du.­Ve­sabahleyin­uykunun­rehavetiyle,­her­akşam­yorgunlu-ğun­tozuyla­deniz­sinirlerine­büyük­bir­şifa­tesiri­veriyordu.

Necib­Süreyya’ya,­“Gel­senin­kotrayı­şuraya­sokalım­ba-ri­ tehlikeden­ biraz­ korunsun.”­ diyor,­ sonra­ gülerek­ ilave­ediyordu:

65­ deniz­hamamı:­Eskiden­deniz­kenarlarında,­ortası­havuz­gibi­açık­kala-cak­şekilde­tahta­direklerle­çevrilmiş,­etrafı­kapalı­denize­girme­yeri.

122 M E H M E T R A U F

–­Şaştığım­bir­şey­varsa­o­da­hâlâ­şunun­sıkı­bir­sağanak-la­tepe­taklak­olmamasıdır.

Ve­Suad’ın­korkan­gözlerindeki­karartıya­bakarak:–­Yok­korkmayın,­korkmayın;­ilk­İstanbul’a­gittiğim­za-

man­Süreyya’ya­bir­mantar­yelek­alacağım…­Ne­olur­ne­ol-maz…­O­zamana­kadar­da­keramet­sandalın…­diyordu.

Süreyya­kızar,­sandalın­bir­yat,­bir­üç­ambarlı­gibi­deni-ze­ dayandığını,­ evvelki­ gün­ İstinye­ önünde­ bir­ yarışta­ kü-peşteye66­ kadar­ yattığı­ hâlde­ içeri­ bir­ damla­ su­ girmediği-ni,­ parası­ olsa­ satın­ alacağını­ anlatmaya­ başladı.­ Bir­ gün­Büyükdere’den­ gelirlerken­ yine­ bu­ konu­ oluyordu;­ sanda-lın­Suad’ın­hayatında­bir­küçük­memnuniyetsizlik­olduğu-nu­anlayan­Necib,­artık­onu­kendisiyle­aynı­fikirde­görmek­için­ daima­ bu­ konuyu­ kurcalardı.­ Suad,­ fikrine­ katıldığı-nı­bakışıyla­söyleyip­teşvik­ederek­susuyor,­sandal­mesele-sinde­ Süreyya’nın­ böyle­ cevapsız­ kalmasını­ zevksiz­ saymı-yordu.­Birden­araba­bir­köşede­durmaya­mecbur­oldu,­dört­beş­araba­birbirini­takip­ediyor,­kalabalıktan­bunun­bir­gelin­alayı­olduğu­anlaşılıyordu.

Süreyya­Necib’in­sözlerine­cevap­veremediğini­görünce­kurtulmak­için­bundan­istifade­etti:

–­ Senin­ nene­ lazım­ sandal­ mandal­ Allah­ aşkına?­ Sen­kendi­evlenmene­baksana,­sonra­ihtiyarlayacaksın­da…­Bak,­her­köşede­bir­düğün­var…­dedi.

Ve­bu­söz­Suad’ı­da,­Necib’i­de­hüzün­ve­suskunluğa­sevk­etti.

Necib,­gözleri­önünden­birer­birer­geçen­arabaları­gör-meyerek­ teftiş­ ederken,­ kendisi­ için­ evlenmenin­ nasıl­ bir­yara­olduğunu­düşünüyordu.­Onun­için­evlenmek…­Lakin­bu­ihanetsiz­mümkün­müydü?­Onun­için­evlenmek­Suad’ın­

66­ küpeşte:­Gemilerde­insan­ve­malzemelerin­denize­düşmesini­önleyen­bir­nevi­korkuluk.

123E Y L Ü L

kendini­sevmesiydi,­onun­o­kadar­güzel­ve­ateşli­olan­gözle-rinin­itirafıyla­mümkündü.­Hâlbuki­bu,­işte­bir­ölüm­kadar­büyük­bir­şeydi.

Suad,­o­bu­gelinin­şimdi­ne­kadar­bahtiyar­olduğunu­dü-şünüyordu;­düşünüyordu­ki­bu­gelin­ne­kadar­bahtiyardı­ve­ne­kadar­bahtiyar­olacaktı.­Bir­sene,­iki­sene,­belki­daha­faz-la­hayatı­mesut­ve­neşeyle­geçecekti.­O­zaman­kendi­ilk­se-nelerini­ görüyordu.­ Bugünleri­ mukayese­ ederek­ üzüntüyle­bu­geline­gıpta­ediyordu.­Kendini­onun­yerinde­görüp­gelin-lik­hislerini­tekrar­yaşayınca,­ağlamak­arzusu­duydu.­Şimdi­o­zamandan­ne­kadar,­ah­ne­kadar­uzaktı.­Artık­geri­gelmesi­imkânsız­olan­o­hayatı,­hayatını­gömmüş­bir­ölü­hâliyle­gö-rüp­mahzun­ve­meyus­kaldı.­Niçin­yarabbim,­niçin­artık­o­hayatı­ölmüştü?­Hem­bir­daha­gelmeyecek­surette?...­Niçin­bir­daha­mümkün­değildi?­Bir­kere­mi­olacaktı?­Böyle­hayatı­sevdiren,­her­şeyi­güzel­gösteren­o­hayat,­o­büyük­neşe…­Ar-tık­onlar­gitmişti,­öyle­mi?

Bir­zaman­gelip­sadakat­ve­muhabbetle­beraber­sevileni­artık­mesut­edememek,­ona­yetmemek­fikri­onu­üzüyor,­ka-bahati­asıl­kendinde­bularak­ara­sıra­coşup­Süreyya’yı­hak-sız­bulduğu­için­kendinin­haksızlık­ettiğini­görüyordu;­son-ra­kendi­de­suçlu­olmayıp­kabahatin­olayların­meydana­ge-lişinde,­idaresi­kimsenin­elinde­olmayan­hayatta­olduğunu­birinci­defa­olarak­görüp­anlamaktan­meydana­gelen­usanç­ile­ tekrar­ yaşamak,­ daha­ yaşamak­ arzularının­ imkânsızlığı­önünde­yaşamış­olmak,­tekrar­o­genç­kalple,­genç­emeller-le­o­seneler­gibi­yaşamamak­azabıyla­âciz­kalıyordu.­Demek­bitmiş,­onun­için­artık­her­şey­bitmiş­idi;­demek­artık­kati-yen­karar­vermek­lazım­gelecekti­ki­seneler,­hep­çoğalan­hü-zün­ve­usanç­ile­geçerek­ihtiyarlık­bir­gün­onu­çürütecekti?­Hem­de­yaşamamış­olarak,­henüz­yaşamak­üzere­zannolu-nurken…­Her­şey­bitmişti­öyle­mi?

124 M E H M E T R A U F

Sonra­Necib’e­bakarak­düşünüyordu­ki­o­önünde­böyle­birkaç­mutlu­senesi­olan­bir­mahluk­idi­ve­bunun­için­mem-nun­oluyordu.­Necib’e­karşı­hissettiği­bağ­onun­böyle­bir­sa-adete­namzet67­olmasıyla­kendisini­memnun­ediyordu.­Fa-kat­onun­da­korktuğu­gibi­bir­kadına­düşmesi­ihtimali­fikriy-le­meşgul­oldu­ve­bunu­kuvvetli­bir­iyi­niyetle­bertaraf­edip­karı­koca­onları­uygun­ve­mesut­görünce­bir­gün­gelip­on-ların­da­emellerin,­arzuların­gençliğini­elden­kaçırarak­yor-gun,­ melul­ kalacaklarını,­ kokuları,­ renkleri,­ bütün­ verimi­ve­sevinciyle­coşan­baharın­yerine­bile­ renksiz­bir­hüznün­ve­ kasvetin­ egemen­ olduğunu,­ her­ şeyin­ mahva,­ sönmeye­mahkûm­bulunduğunu­acı­bir­ümitsizlikle­hissetti.

Ve­ilk­defa­burada­gelen­bu­fikir­onu­hiç­terk­etmeyen,­te-dirgin­eden­bir­hastalık­oldu.­İlk­zamanlar,­bunu­doğal­ola-rak­düşünüp­bu­fikrin­kalbine­verdiği­acılıkları­damla­damla­tadarken­bir­gün­oldu­ki­yalnız­kalıp­rahat­rahat­onu­düşün-mek­istemeye,­hatta­düşünmek­için­nefsini­zorlamaya­karar­verdi;­bu­bir­çeşit­yavaş­yavaş­intihar­gibi,­bir­çeşit­zehirlen-me­gibi­oluyordu.­Her­şeyin­ilk­bol­istekleri­ve­renklerinden­sonra­derece­derece­olan­bir­faydalanma­ile­hüzün­ve­can­sı-kıntısına,­kasvet­ve­karanlığa­gidişi­onu­damla­damla­öldü-ren­ bir­ zehir­ gibi­ geliyor­ ve­ kendisi­ buna­ kurban­ olduktan­sonra­bunun­sadece­kendisi­için­olmayıp­böyle­umumi­bir­kanun­olduğunu­görmekten­acı­bir­teselli­buluyor,­garip­bir­yorgunluk­sarhoşluğu­ile­kalıyordu.

Öbürleri,­“Ne­oluyorsun­dalgınsın?”­dedikçe­bir­cevap­bile­vermeye­lüzum­görmeyerek­dudaklarını­hiç­anlamında­bük-meyi­ kâfi­ buluyordu­ ve­ dikişi,­ düşünmeyi­ meşgale­ hâlinde­gösterebildiği­için,­artık­elinden­düşmez­oldu.­Bununla­bera-ber­herkesin­kendi­hâliyle­şu­farkı­vardı­ki­onun­hayatının­ba-harı­geçtiği­hâlde­birçokları­henüz­ümit­ediyorlardı;­onun­için­

67­ namzet:­Aday.

125E Y L Ü L

bahar­evlenmekle­başlıyor­gibi­geliyordu,­kendi­bütün­bol-luk­ve­bereketi­hep­o­zamandan­başladığı­için­şimdi­Necib­de­ne­kadar­ümitsiz­ve­yabani­görünürse­görünsün­evlene-ceği­için­onu­mesut­görüyordu.

Bütün­bu­fikirler­arasında­bir­dansçı­gibi­kalbini­korku­ve­bıkkınlıkla­ezen­kendi­hayat­karşılaştırması­daima­tekrar­ediyor,­bazen­sonsuz­kasvet­ve­keder,­sonra­acı­bir­korku­ve­telaş,­her­şeyin,­bütün­emellerin,­ümitlerin,­gençlik­ve­saa-detin­ zalim­ bir­ inatla­ mutlaka­ elden­ kaçacağını,­ işte­ şimdi­kaçmakta­olduğunu,­bir­şey­yapmak­ihtimali­olmaksızın­ar-tık­hayatının­bitmiş­olduğuna­karar­vermek­lazım­geldiğini­görerek­âciz­kalıyordu.

Bütün­bunlar,­tabii­gülümseme­ve­nezaket­altında­gizlen-meye­ uğraşılan­ kanlı­ mücadeleleri­ gerektiriyordu­ ki,­ sinirini­daha­yoruyor,­uzun­baş­ağrıları,­dermansızlıklar,­hazımsızlık-lar,­hep­birden­neşesizlikleri­gerektiriyordu.­O­hâle­geldi­ki,­sa-dece­oransız­bir­incelikle­ayırt­edilmesi­imkânsız­hayat­anları-nı­bin­mana­ile­tahlil­etmek­sebebiyle,­hayatın­ufkunda­bulut­yokken,­rahat­bir­ömür­içinde­bir­elemler­kurbanı­olup­kaldı.

Bunlar­ gerçi­ Süreyya’nın­ düz,­ meşgul­ gözünden­ kaçı-yordu,­ fakat­ Necib­ endişeli­ bakışıyla,­ şiddetli­ bağlantısının­sevk­ettiği­meşguliyetle­fark­ediyor,­bu­karanlık­içinde­ara­sı-ra­onun­meçhul­kederleri­olduğunu­görüp­bir­sebep­bulama-yarak­büyük­sıkıntılar­içinde­fırtınalar­hayal­ediyor,­bir­başka­erkek­düşünmesi­ihtimali­ruhunu­yakıyordu.­O­zaman­Suad’ı­saygıya­değer­görememekten­korkuyor,­onu­yüksek­mevkiin-den­düşmüş­görmemek­için­bunu­düşünmemek­istiyordu.­Ve­eğer­Suad­kendisi­için­bir­his­besleseydi­nazarında­yine­o­hür-met­mevkiinde­kalacağını­görerek,­“Ah­bencillik,­sanki­böyle­olunca­başka­bir­şey­mi­yapılmış­olacak?”­diye­gülüyordu.

Düşünüyor,­düşünüyor­Suad’ın­bu­durumuna­bir­sebep­arıyordu;­ Süreyya­ ile­ aralarındaki­ münasebeti­ araştırıyordu;­

126 M E H M E T R A U F

bunda­gerçi­eski­anlaşmayı­göremiyordu.­Fakat­evvelden­on-ların­hayatına­şimdiki­gibi­girmiş­değildi,­o­zaman­bile­bu­ka-darcık­anlaşmazlıklar­zaruri,­normal­geliyordu.­İki­mizaç­ne­kadar­birbirine­uygun­görünürse­görünsün­böyle­geceli­gün-düzlü­beraber­geçen,­senelerce­devam­eden­beraberlik­haya-tında­birtakım­anlaşmazlıklardan­ıstırap­duymak­mecburiye-tinde­kalıyordu;­“Bu­mizaçlar­ya­ikisi­de­kaybolup­daimî­bir­kavga­hâlinde­bulunuyor,­yahut­biri­diğerini­hükmünün­esi-ri­eder.”­diyor,­bu­esaretin­ara­sıra­azgınlıkları­olsa­bile­Necib­yaradılış­olarak­hassas­ve­ince­olan­Suad’da­hastalıklı­bir­his-sin­kadınlık­belirtileriyle­nasıl­korkunç­belireceğini­keşfede-cek­bir­hâlde­olmakla­beraber­bu­hastalıklı­hissin­hâllerini­ta-yin­edemediğinden­herhâlde­bilinmezlikler­içinde­kalıyordu.

Bazen­ Suad’ı­ böyle­ ezilmiş­ tutan­ meçhul­ sebebe­ karşı­hınç­dolu­bir­kıskançlıkla­yoruluyordu.­Bu­kendisini­her­şey-den­çok­yıkıyordu,­ateşli­bir­kin­içinde­zehirleyerek­can­çekiş-mesi­içinde­bırakıyordu.­Bazen­de­Süreyya’ya­bakarak­ona­sa-dece­Suad’ın­kocası­olduğu­için­değil­derin­ve­ateşli­olmayan­yaradılışı­için­de­haset­ediyordu.­O­her­hâlinde­düz,­samimiy-di,­fenalık­düşünemeyerek,­hatta­birbirine­ters­bazı­şeylerin-de­bile­samimi­ve­açık­yürekli­davranarak,­yaptığı­şey­fena­ol-sa­bile­etrafta­meydana­getirmek­ihtimali­olan­tesirleri­uzak-tan­evvelden­göremeyerek,­endişesiz,­belasız­yaşıyordu.­Mut-laka­faaliyeti­bir­şeye­sarf­etmek­istenilen­bir­yaşa­gelmiş­ol-duğu­için­o­zamana­kadar­çoğu­bir­şey­yapılmayarak­geçen­senelerin­biriken­eğilimleri­birden­ortaya­çıkarak­onu­böyle­sandal­gibi­şeylere­gönül­vermiş­tutuyordu.­Ona­şimdi­de­bir­kotra­ merakı­ gelmişti,­ sandal­ artık­ kendine­ miskin­ görünü-yordu.­Tarabya’da­olacak­yarıştan­bahsederken­İngiltere’den­gelme­ birkaç­ kotra­ sayıyor,­ bunları­ uzun­ uzun­ tarif­ ederek,­“Ah­insanın­öyle­bir­kotrası­olmalı­ki…”­diyordu.

Sonra­Suad’a­dönerek:

127E Y L Ü L

–­O­zaman­sen­de­gelirdin.­İçinde­kamaraları,­yemek­sa-lonu,­her­şeyi­var…­Âdeta­bir­gemi…­İnsan­karısını­alınca­kalkıp­ Marmara’ya­ çıkar…­ Mudanya…­ Yalova…­ İstersen,­Midilli,­İzmir…

Suad­gülerek:–­Dünya­turuna­çıksak­nasıl­olur­acaba?­derdi.Necib­de­söze­karışır,­gömüldüğü­köşesinden­“Yok,­eğer­

küçük­bir­yat­olsaydı…”­şartını­koyardı.O­zaman­uzak­memleketlerden,­uzak­şeylere­mahsus­şi-

ir­ve­renk­uyumuna­tutkunlukla­onların­güzelliklerinden­bah-sederler,­ adaları­ birer­ birer­ geçerek­ İtalya­ sahillerine­ kadar­uzaklaşırlardı.­ Kendilerini­ bir­ İtalya­ limanında­ gemilerinin­zincir­gürültüsü­içinde­hayal­ederler.­“Ah­ne­iyi­olurdu!”­der-lerdi.­Bunlara­Suad­da­katılıyor,­“Bilmem­ama­yine­deniz­tutar­mı?”­diye­Necib’e­soruyordu.­O­daima­böyle,­daima­Suad’la­olabilmek­hayalî­mutluluğu­yanında­bunun­için­hakkı,­haya-tın­ müsaadesi,­ o­ kadar­ saadeti­ olmadığını­ düşünüp,­ “Lâkin­bu­böyle­ne­olacak?”­diye­başını­taşlara­vururcasına­umutsuz­olarak­azap­çeker­ve­ezilmiş­kalırdı.­Her­gün­ateşinin­daha­ço-ğaldığını,­bir­gün­artık­onun­altında­feryat­etmek­zorunda­ola-cağını­büyük­bir­korku­ve­endişe­ile­görüyordu.

Süreyya­bu­büyüklerin­yanında­pek­miskin­bulduğu­san-dalı­için,­Suad­ise­nerede­olsa,­nasıl­olsa­hayatın­aynı­harap­eden­tahammülle­dolu­olduğunu­düşünerek­üçü­de­muhte-lif­şeylerden­aynı­can­sıkıntısına­düşüyorlar,­muhtelif­şiddet-lerle­böylece­kasvetin­esiri­oluyorlardı.

Bazen­ geceleri­ de­ çıkıyorlardı;­ Suad­ dümene­ geçer,­ er-keklerden­biri­kürek­çekerdi.­Genellikle­birkaç­sözle­bozulan­sessizliğin­devam­ettiği­bu­seferlerde­denizin,­gökyüzünün,­kıyıların­hâlleri­arasında,­bazen­mehtabın­nurlarına,­bazen­karanlığın­ dalgalarına­ gömülerek,­ denizin­ bir­ kadın­ sinesi­gibi­güzel­kokulu­ve­el­değmemiş­vücudunda,­Büyükdere’ye­

128 M E H M E T R A U F

kadar­inerler,­sonra­geri­gelirlerdi.­Dönüşleri­sessiz,­karan-lık­olurdu.­Herkes­fikir­ve­can­sıkıntısını­yüklenerek­odaları-na­çekilirler,­birbirlerini­ve­kendilerini­yorgun­olmakla­alda-tarak­can­sıkıntılarını­böyle­gizlemiş­olurlardı.

Fakat­Necib­bittikçe­nefsine­karşı­sahip­olduğu­idaresin-de­âciz­kaldığını­görüyordu.­Zira­onun­şiddetli­bağı­bu­hâle­geldikten­sonra­dayanılmayacak­derecede­kuvvetli­olan­su-suzluğa­benzer­bir­hararet­alıyordu,­onda­bu­kadar­gelişen­bu­tutkunluk­artık­beslenmeye­şiddetli­bir­ihtiyaç­hissediyor­ve­ona,­onun­ruhuna­geçme­ihtiyacıyla­can­atma­gösteriyor-du.­Her­zaman­onun­yanından­ayrılmamak­endişesi­şimdi­onda,­karışmak­coşkusuna­dönüşüyordu…

Sonunda­bu,­hisleri­bir­ sayıklama­hâline­geldi:­Bir­gün­geç­kalkmış,­deniz­hamamına­geçmişti;­çırpına­çırpına­ko-şuşan,­çarpışan­dalgalar,­hamamın­içinde­büyüyen,­akseden­sesleriyle­düzensiz­bir­hava­çalıyordu.­Vücudu­umulan­zev-kin­şevkiyle­şimdiden­güzel­bir­rahatlık­içinde,­uyanır­uyan-maz­ tekrar­ fikrini­ meşgul­ etmeye­ başlamış,­ endişelerinin­dalgınlığı­ile­soyunurken,­serin­deniz­hasının­içinde­birden­ölüyorum­zannetti.­Etrafı­onun­kokusu­sarmıştı.

Bu­ Necib’in­ Suad’dan­ sahip­ olduğu­ yegâne­ vücudunun­şeyi­idi.­Bu­kendisine­daima­sinesinin­nefesi­gibi­gelmişti.­Bu­ne­bir­çiçeğin,­ne­bir­yaprağın­kokusunun­özü­idi.­Bu­malum­olan­hiçbir­kokuyu­andırmaz­cansız­bir­koku,­bir­şey,­bir­ne-fes­idi­ki­Necib­onu­ruhunun­kokusu­zannediyordu.­O­kadar­benzersiz,­o­kadar­samimi­bir­kokuydu.­Bunda­Suad’ın­bütün­gizlilikleri,­bütün­kadınlığı­heyecan­içinde­bulunurdu,­o­ka-dar­kadından,­o­kadar­Suad’dan­fışkırıyordu­ve­şimdi,­denizde­bu­koku,­ona­bir­vücut­sıcaklığıyla­karışmış­geliyordu.­Hisset-mesi­o­kadar­şiddetli­oldu­ki­vücudu­titreyerek­takatsiz­kaldı.

Bu­nereden­geliyordu?­Ondan­evvel­denize­girmiş­oldu-ğu­ için­ mi­ kalmıştı?­ Denizin,­ rüzgârın­ akışları­ bunu­ nasıl­

129E Y L Ü L

dağıtmamıştı?­Ve­suyun­içine­girdiği­zaman,­şimdiye­kadar­bunu­düşünmediğine­şaşarak,­onun­da­burada­bu­su­içinde­yıkandığını­düşünmek­bütün­iradesini­helak­eden­ve­âciz­bı-rakan­bir­zayıflığa­ve­rehavete­sevk­ediyordu.­Bulutlar­için-de,­sarhoş,­kendini­suyun­içine­bırakarak,­sonsuz­bir­duygu­sarhoşluğu­ içinde­onu­burada,­suyun­arasında,­deniz­elbi-sesinin­yarı­sakladığı­omzu,­kolları,­gerdanıyla­görerek,­ba-yılır­gibi­kalıyordu.­Bu­hissini­sürdürmek­için­gözlerini­ka-payarak­suyun­kendini­okşamalarıyla­yüzdüren­kuvvetinin­üstünde­sallanarak,­dalgın­hayatından­habersiz,­korkulu­ka-lıyor,­onu­öyle­görmeyi­hayal­ettikçe,­kokusunu­hissettikçe­denizin­ içinde­ nihayetsiz­ derinliklere­ uçuruyorum­ zannını­veren­bir­sarhoşluk­ile­sersemleşiyordu.

Nihayet­çıktığı­zaman­bu­kendisini,­denizi­delice­bir­can­atma­ile­isteyecek,­boş­vakitlerinde­tenhalara­kaçıp­ona­bin-lerce­ateşli­hitaplarla,­bu­kötü­düşüncelerle­meşgul­olmaya­harcayacak­hâle­girdi.­Onu­en­ince,­en­mahrem­kadınlıkları-na­kadar­düşünerek,­hararetinde,­ruhunda­ölüyorum­zanne-derek­“Ah­ölsem…”­diye­saadetinin­ancak­o­zaman­tamam­olacağına­inanıyordu.­Ve­onun­kokusuyla,­yavaşça­ona­yak-laşıp­ensesinden­kaynayan­onun­vücudunun­kokusuyla­ser-sem­olduğu­zamanlar,­baştan­ayağa­sarsılarak­ağlamak,­bo-ğulmak,­düşüp­ölmek­ihtiyaçlarıyla,­bunları­yapmamak­için­nefsinin­zorlama­azaplarıyla­uğraşıyor,­bir­saniyede­bin­duy-guya,­bin­fikre,­hayale­esir­olarak­bir­işkence­olan­fakat­onu­yine­mesut­eden­çırpınmalara­tutulmuş­oluyordu.

“Canım,­bu­ne­kadar­deniz­merakı!”­diyen­Süreyya’ya,­“Bir­sandalım­var­diye­bütün­denize­sahip­çıkamazsın­ya!”­diye­şa-ka­ederken­hâlinin­gerçeğini­düşünmekten­kendini­menede-meyerek­ canavarlığına­ şaşıyordu;­ zira­ onunla­ konuşurken,­ona­hitap­ederken­onun­namus­hakkını­dehşetli­bir­cinayet-le­suistimal­ettiği­fikrini­kesinlikle­aklından­geçirmiyordu.­Ve­

130 M E H M E T R A U F

böylece­kendisine­herkesin­cani­demeye­selahiyetleri­oldu-ğunu­kabul­ettiği­zamanlarda­bile­yine­vicdanının­kanaatiy-le­sakin­durduğu­zamanlardan­bir­fark­bulmuyor,­duyguları-nın­seline­o­kadar­kapılıyordu.

Bir­akşamüstü­Tarabya’ya­kadar­gidip­dönmek­için­çıkı-yorlardı.­Necib­yalnızca­inerken­piyanonun­üstünde­Suad’ın­şemsiyesiyle­ eldivenlerini­ gördü;­ bir­ anda­ bu­ eldivenler-de­onu­koklamak­emeline­dayanamadı­ve­titreyerek­eğildi,­bunları­ağzına­götürdü;­oh,­her­zaman­havada­olan­bu­gü-zel­koku­işte­şimdi­elinde­idi­ve­eldivenlerin­dokusu­o­kadar­onun­eli­gibi­yumuşak­ve­ince­idi­ki­gerçekten­onun­ellerini­kokluyormuş­gibi­geliyordu.­Bir­an­oldu­ki­bunları­alıp­sak-lamak­ne­büyük­bir­saadet­olduğunu­acı­bir­hasretle­düşün-dü­ve­bir­cinayet­yapıyor­gibi­titreyerek,­sapsarı,­bunların­bi-rini­cebine­soktu.

Suad,­ikisini­beraber­diye­aldığı­eldivenin­bir­tane­oldu-ğunu­ancak­arabada­fark­etti.­Acele­ile­yalnız­birini­almış­ol-mak­ ihtimalini­ başını­ sallayarak­ reddediyordu,­ şemsiye­ ile­beraber­ikisini­de­piyanonun­üzerine­koyduğunu­ve­oradan­alırken­piyanonun­üstünde­başka­bir­şey­kalmadığına­dikkat­ettiğini­söylüyordu.

Süreyya,­“Belki­arabaya­gelirken­düşürmüşsündür.”­de-di,­Necib­durmadan­Süreyya’ya­bir­ şeyler­anlatıyor,­Suad’ı­düşündürmemek­için­tuhaflıklarla­birtakım­sorular­buluyor,­onun­dalgın­düşünüşünden­korkuyordu.

Suad,­“Tuhaf,­acaba­ne­oldu,­besbelli­öyle…”­dedikçe­san-ki­eldiven­cebinden­çıkarak,­“Buradayım!”­diyecekmiş­zanne-diyor,­yüreği­hopluyordu.

Ve­bu­eldiven­meselesi­unutulduğu­aman­onun­yegâne­malı,­en­kıymetli­malı­oldu;­o­hayat­dolu­bir­el,­sanki­Suad’ın­eli­gibi­geliyordu­ve­onun­eline­sahip­olmak­Necib’i­saade-tinden­çıldırtıyordu.

131E Y L Ü L

9

Suad­ başını­ dikişinden­ kaldırıp­ kapıdan­ giren­ Necib’e­bakarak,­“Oo!­Sizde­bir­hazırlık­var?”­dedi.

Öbürü­ eldivenlerini­ giymekle­ meşgul,­ sakin­ gösterme-ye­çalıştığı­bir­sesle,­“Evet,­kaçıyorum”­diye­cevap­verdi.­Ve­üzüntüsünü­ göstermemek­ için­ birçok­ işler,­ gezilecek­ yer-ler,­çoktan­beri­ihmal­ettiği­dostlara­dair­masallar­söylüyor,­mecburiyetlerinden­bahsediyordu.­Hâlbuki,­gerçekte­bura-da­kalmak­için­canını­verdiği­hâlde­işte­kaçıyordu.­Zira­artık­burada­yaşamaya­sabır­ve­tahammülü,­kuvvet­ve­metaneti­kalmamıştı.­ Hele­ bu­ son­ hafta­ onun­ için­ tahammülün­ üs-tünde­eza­veren­bir­hayatla­geçti.­Buradaki­hayatının­ihanet­olduğunu­kendine­daima­ihtar­eden­vicdanının­sesini­sus-tursa­ bile­ artık­ gıdasız­ hayatı­ bir­ işkence­ olan­ tutkusuyla,­Suad’ın­bir­zaman­kendini­mest­eden­huzuruyla­şimdi­harap­olarak,­o­kadar­yorulmuş,­ezilmişti­ki­artık­bu­gece­sabaha­kadar­ uyuyamayarak­ çektiği­ ateşler­ arasında­ kaçmak­ ona­yegâne­kurtuluş­çaresi­göründü.

Evet,­ne­olacaktı?­Burada­dursa­ne­olacaktı?­Bu­kesin­ve­cevapsız­soruyu­belki­bin­kere­nefsine­sormuş,­azap­ve­iha-netten­ başka­ bir­ şey­ olmayan­ bu­ hayatın­ sonu­ olmadığını­daima­düşünmüştü.­Şimdi­gittikçe­elinden­kaçan­iradesinin,­daima­artan­sersemliğinin­sevkiyle­tamiri­mümkün­olmayan­bir­ şey­ yapmamak,­ bir­ bilmeyerek,­ bilemeyerek­ ağzından­kaçıracağı­söz,­yönelteceği­nazarla­her­şeyi­keşfettirip­haklı­

132 M E H M E T R A U F

bir­nefret­ve­tiksinmeye­hedef­olmamak,­o­kadar­saf­ve­temiz­bakışı,­ bir­ nefret­ parıltısıyla­ kendine­ yöneltmemek­ için­ bir­çare­varsa­kaçmak­olduğuna­karar­verince­rahat­etmişti.­Zi-ra­son­zamanlar­onun­önünde,­gözlerinin­önünde­dururken­içinden­kaynayan­arzu­feryatlarına­dayanmak­artık­pek­güç­oluyor,­bunun­her­şeyi­göze­aldıracak­bir­taşkınlık­oluverme-sinden­korkuyordu.

Evvelden,­ta­ilk­günler­aklına­yine­bu­çare­gelmişti,­fakat­o­zaman­metanetine­güveniyor,­bu­kadar­zaaf­ummuyordu.­Hislerinin­dayanılmaz­güzelliğine­esir­olup­tehirlerle,­tedbir-lerle­kendini­aldatarak­oturuyordu;­fakat­şimdi­o­zaman­gibi­hareketinin­yalnız­fenalığından­korktuğu­için­değil,­hisleri-nin­ coşmaya­ müsait­ olup­ keşfolunacağından­ titrediği­ için­kaçıyordu­ve­bu­iki­temayül­arasında­uykusuz­geçen­gecele-rinde­bin­türlü­kararsızlıklarla­ezilirken­daima­nefsini­idare­etmek­ mecburiyeti­ onu­ hasta­ ediyordu.­ Uyuyamayacağı-nı­ bilerek­ gecelerin­ yaklaşmasını­ artık­ muhakkak­ bir­ azabı­bekler­gibi­korkuyla­karşılıyordu.­Evvela­onu­düşünmek,­bir­ayrıntıda­ saatlerce­ kalarak,­ bütün­ saatlerini­ ona­ hasrettiği­hâlde­bıkmayarak,­zamanı­kâfi­bulmayarak­düşünmek­için,­onun­bakışlarını,­sözlerini,­ tavırlarını,­kokularını­hatırlayıp­bu­ eldiveni­ koklamak­ için­ mesut­ olarak­ sabahlara­ kadar­uyumazken­ şimdi­ artık­ bu­ hastalıklı­ mutluluk,­ kuruntu­ ve­hayallerle­ kaçmış,­ sıtma­ ateşlerinde­ sabahlara­ kadar­ çırpı-narak­zor­yaşamaya­başlamıştı.­Ve­gündüzleri,­onun­kadınlık­kokusunun­bir­ürpertisiyle­ağlayarak,­haykırarak­“Lakin­ölü-yorum,­ kurtarın­ beni­ artık!”­ diyecek­ kadar­ yanarak­ geçiri-yordu;­onun­Süreyya’ya­öyle­bakışları,­öyle­hitapları­oluyor-du­ ki­ muhatabı­ için­ sakin­ bir­ kabule­ erişmiş­ olduğu­ hâlde­kendini­kahrediyordu.­Ah­bunun­bir­tanesi­için­canını­nasıl­sevine­sevine­verirdi…

133E Y L Ü L

Sıradan­bir­hürmetin­ne­gibi­ne­safhalardan­geçip­şimdi­hayatında­kökleşen­korkunç­ve­büyük­bir­aşk­olduğunu­dü-şünerek­kendinin­bu­kadar­tutku­eğilimiyle­bu­neticeyi­an-laması,­onun­genişlemesine­meydan­vermemesi­ lazım­gel-diğini­ itiraf­ ediyor,­ “Evet,­ kaçmalıydım,­ kaçmalıydım!”­ di-ye­yumruklarını­kafasında­sıkıyordu.­Ve­şimdi­yalnız­ondan­değil,­kendinden­de­kaçmak­ lazımdı;­zira­ondan­kaçmakla­kendini­ateşten­kurtaramayacağını­görüyordu,­nereye­gitse,­ne­yapsa­bunun­mümkün­olmadığını,­onu­unutmak­için­bir-çok­günler,­geceler,­böyle­uykusuz,­ateşler­içinde,­karar­ver-meden­yaşamak­zorunda­olduğunu,­hele­bundan­sonra­on-dan­uzak,­bin­esef,­bin­azap­içinde­köpekler­gibi­sürünece-ğini­ düşünerek,­ “Cezadır,­ ah­ cezadır!”­ demek­ istiyor,­ fakat­önünde­hayatı,­ancak­ölümle­kurtulmak­mümkün­olan­bir­işkence­gibi­görünüyordu.

Bu­hâl­içinde­ara­sıra­boğazını­yakarak­gözlerini­ıslatan­yaşlar­da­vardı;­kendini­böyle­bir­çıkmaz­yola­girdiği­için­pek­zavallı­görmekten,­bu­acı­çaresizlik­içinde­yardımsız,­ümitsiz­çırpınmaktan­meydana­gelen­yaşlar­ki­hep,­aksi­olarak,­onla-rın­yanında­iken­gözlerini­yakıyordu…

Bunun­ için,­ balkonda­ kotranın­ flokuyla68­ meşgul­ olan­Süreyya­atılıp,­“Ne!­Kaçmak­mı?­Mümkün­değil!”­dediği,­Su-ad­hafif­üzüntülü­bir­sesle,­“Ama­mümkün­değil…­Şaka­söy-lüyor,­bizi­korkutuyor.”­diye­ tekrar­ettiği,­kendi­gitmesinin­onlar­ için­ âdeta­ bir­ musibet­ gibi­ anlaşıldığını­ gördüğü­ za-man­hem­Süreyya’nın­iyiliğine,­hem­Suad’ın­sözlerine­bakıp­birden­ hüngür­ hüngür­ ağlamak,­ “Lakin­ bırakınız­ kaçayım,­Allah­aşkına…­Zira­ölüyorum,­burada­sizin­yanınızda­ölüyo-rum…”­demek­için­kuvvetli­bir­arzu­duydu.

“Evet,­bırakınız­kaçayım…”­diyecekti;­“zira­buradaki­ha-yatım­uğursuz­bir­şey­oldu.­Ben­sefil,­uğursuz­bir­adamım.­

68­ flok:­Yelkenli­gemilerde­civadra­ile­prova­direği­arasında­üç­köşe­yelken.

134 M E H M E T R A U F

Sizin­bu­kadar­iyiliğinize­karşı­ben­alçaklık­ediyorum.­Fakat­bilseniz­ne­zavallıyım…”

Ve­zavallılığını,­mümkün­değil­gösteremeyeceğini­ve­is-pat­edemeyeceğini­görüp­umutsuz­kalıyordu.

Süreyya­ kalkıp­ pardösüsünü­ eline­ almak­ istedi;­ dikişi-ni­dizine­bırakmış,­kalkmaya­hazır­olan­Suad­tekrar­ederek,­“Mahsus­yapıyor.­Hiç­yoktan­böyle­kaçmaya­ne­lüzum­var?”­diye­rica­ediyor,­o­gözler­kendine­bu­sefer­rica­eden­sabit­bir­nazar­ile­bakıyor­ve­baktıkça­dayanamayıp­gidemeyeceğin-den,­“Peki,­kalalım!”­diye­döneceğinden,­hatta­kalmak­arzu-sunun­yavaşça­büyüdüğünden­korkarak­kararından­dönme-mede­ güçlük­ çekiyordu.­ Ve­ birden,­ buradan,­ ondan,­ onun­melek­gözlerinden,­bu­peri­sesinden­ayrı­kalınca­nasıl­evla-dını­gömmüş­anneler­gibi­yanar­bir­kalple­kalacağını­hisse-derek­bir­derin­sızı­duydu­ve­pişman­olarak­kalbinin­içinden,­“Ah,­kal­deseler…”­diye­inledi;­fakat­o­kadar­ısrar­onlara­kâfi­görünmüş,­Suad,­“Bari­yakında­gelirsiniz­ya!”­diye­sormaya­başlamıştı.­O­zaman­artık­her­şeyin­bittiğini,­katiyen­gitmek­gerektiğini­görüp­harap­oldu.­Onu­bir­daha­görememek­aza-bı,­onun­kendisi­için­ne­kadar­yabancı,­bağlarının­ne­kadar­önemsiz­olduğunu,­Süreyya­onun­kocası­olduğu­hâlde­ken-disinin­ne­kadar­uzak­bir­adam­olduğunu­görmek­nasipsiz-liği­ onu­ mahvetti;­ gözlerini­ dolduran­ yaşları­ göstermemek­için,­“Elbette…­elbette…­yakında…”­diyerek­döndü,­kaçtı.

O­ kadar­ zaman­ Necib’e­ o­ kadar­ alışmışlardı­ ki­ bugün­onun­yokluğu­ ikisini­meşgul­etti;­birçok­şeyde­onu­yâd­et-meye­ vesile­ olacak­ bir­ hayat­ sürmüşlerdi,­ ikisinde­ de­ olsa­söylenecek­ sözler,­ o­ olsa­ söz­ söyleyecek­ fırsatlar­ oluyordu.­Süreyya,­ “İnsan­ gariptir,­ nasıl­ birbirine­ alışıyor.”­ diyordu,­sonra­yemekte,­“Biliyor­musun,­ben­mahzun­olmaya­başlı-yorum.”­dedi.­Bu­hüzün­bir­parça­Suad’da­da­vardı;­Necib­onların­ hayatını­ şakaları,­ sözleri,­ refakati­ ile­ işgal­ etmiş,­

135E Y L Ü L

gönüllerini­hoş­ederek­dertlerinin­ortağı­ve­tesellisi­olmuş-tu.­Bunu­o­gidince­anlıyorlardı.­Görüyorlardı­ki­o­olmasa­sı-kılacaklarmış…

Suad­ yalnız­ kalınca­ son­ zamanlarda­ kendini­ istila­ et-miş­olan­hüzün­ve­kasvete­daha­gömüleceğini­ve­bu­hâl­ile­Süreyya’nın­daha­sıkılacağını­düşünüyordu.­İki­kişilik­böyle­durgun­bir­hayat­Süreyya’ya­değil,­kendine­bile­artık­yorucu­geliyordu.­Artık­o­gömüldüğü­büyük­bezginlik­için­de,­mü-cadele­için­de­kuvvet­bulmuyordu.­Bir­çare­olmadığını­bile­bile­ uğraşmak,­ hayatlarını­ şenlendirmek­ için­ yorulmak­ ar-tık­ elinde­ değildi.­ Hem­ sadece­ kendini­ zihnen­ ve­ bedenen­bunlara­vakfedip,­Süreyya’nın­habersiz­çocuklar­gibi­yalnız­oyunlarıyla­ meşgul­ olarak­ hiç­ önemsemeyişine­ hiddetlen-meye­başlıyordu.­Önceden­onda­her­şeyi­annesine­bırakan­bir­çocuk­hâli­görür,­bunu­severdi;­şimdi­bu­hâli­onu­gittik-çe­kızdırıyordu.

Sonra­ birdenbire­ korku­ geldi,­ ona­ hayatlarından­Süreyya’yı­bıkmış­görmek­endişesi­garip­bir­aksi­tesir­vere-rek­sadece­Süreyya’dan­değil,­şimdi­kendinden­de­korkuyor-du,­hep­bunlar­Süreyya’nın­bıktığı­için­değil,­kendisinin­de­bıktığı­için­gibi­geliyordu.­Hayatını­sevilecek,­saadetle­yaşa-nacak­bir­hayat­gibi­görmemek­endişesi­bir­telaş­oluyor,­bir-kaç­zamandır­zihnini­meşgul­eden­şeyler,­hissedilmez­bir­ze-hir­ile­tesir­ederek­onu­ne­derece­harap­ettiğini­gösteriyordu.

Bu,­meydana­gelmesinden­evvel­yer­sarsıntılarıyla­gele-cek­musibeti­haber­veren­bir­zelzele­korkusu­gibi­oluyordu.­Lakin­önlerindeki­hayatı,­muhakkak­felaketi­görmemek­için,­buna­kayıtsız­kalıp­çocuklar­gibi­bugün­yelkene,­yarın­ava,­öbür­gün­balığa­heves­etmek­için­insan­ne­kadar­insafsız­ol-malıydı?­Bu­her­gün­böyle­geçe­geçe­artık­bir­gün­zaman,­ta-mamıyla­geçmiş­bulunacak,­ihtiyarlık­onu­çürütecekti.­Lakin­buna­tahammül­etmek­için­insan­ne­olmalıydı?­Bu­hezimeti­

136 M E H M E T R A U F

sessizlik­ ve­ tahammül­ ederek­ şimdiden­ bile­ bile­ beklemek­ona­pek­acı­geliyordu.

O­zaman­adımlar­birbiri­ardına­geliyordu:­“Hayatım­zi-yan­ oldu.”­ diyemiyorsa­ da­ ziyan­ oluyor­ korkusuyla­ ve­ en-dişeyle­ güçsüz­ kalıyordu­ ve­ Süreyya’nın­ bunu­ fark­ etmesi­gitgide­ çoğalan­ bir­ kırılma­ doğuruyordu.­ Bezginlik­ ve­ hid-det­ buhranlarını­ pişmanlık­ ve­ ağlama­ takip­ ediyor,­ o­ va-kit­Süreyya’yı­suçsuz­görüp­hakkındaki­ithamları­defediyor,­onun­ tarafından­ affedilmek­ ihtiyaçlarıyla­ ona­ sokuluyor,­gözlerine­dolan­yaşları­gizlemek­için­uğraşıyordu.

Ah­o­zaman­Süreyya­bu­kadının­kalbinde­nasıl­bir­üzüntü­kaynağı­olduğunu­hissetse,­gelip­gözlerine­bakarak,­“Yine­gi-diyor­musun?”­diyen­dudakların­nasıl­bir,­“Yok­gitme,­ölüyo-rum.”­diye­ağlamak­ihtiyacıyla­titrediğini­fark­etseydi…­Fa-kat­hayır,­o­bu­gözlerdeki­endişeye,­bu­dudakları­kurutan­ri-ca­ateşine­ilgisiz,­sadece­kendi­fikriyle­meşgul­idi,­o­kadar­ki­Suad­içini­yakan­şeyleri­anlatamamak­ateşiyle­bir­imaya­bile­cesaret­edemiyordu.­Kaç­kere,­“Lakin…”­diye­başlayıp­bun-ları­mümkün­olduğu­kadar­anlatmak­için­hazırlandı.­Bunla-rın­birçoğunda­yaradılışına­tamamen­karşı­olan­uzun­vaat-lerde­bulunamama,­diğerlerinde­gülünç­bulunulmak,­teda-visiz­bir­şekilde­reddedilmek,­fikirleri­küçümsenmek­korku-suyla,­saatlerce­mücadelelerle­beraber­suskunluğa,­kederle-ri­yalnız­kendine­saklamaya­mecbur­kaldı.

Süreyya’nın,­“Lakin­sen­ne­oluyorsun­Suad?­Bir­tuhaflı-ğın­var.”­dediği­zamanlar­oluyordu;­o­zaman­söylemek­arzu-su­ile­kalbi­çarpıyor,­sonra­tekrar­nefsini­zorlayarak­bir­baha-ne­bulup­baş­ağrısından­bahsetmek­için­uğraşırken­gürleye-rek­ağlamak­arzularıyla­pençeleşiyordu.­Bunların­böyle­son­derece­ şiddetlendiği­ saatler­ olduğu­ gibi­ hayatı­ geldiği­ gibi­kabul­ettiği­zamanları­da­oluyordu;­fakat­bir­şey­onu­hayatı-nı­karanlık­ve­umutsuz­görmeye­sevk­ediyor­gibi,­o­zamanlar­

137E Y L Ü L

da,­“Lakin­ben­bahtsız­değil­miyim?­Niçin­böyle­kayıtsız­du-ruyorum?”­diye­nefsini­mateme­sevk­ediyor,­tekrar­onu­de-ğer­biçilmez­bir­zevk­ile­meşgul­edip­lezzetle­zehirleyen­fi-kirlere­geçiyordu.­Evvelden­iş­görürken­bunları­düşünemez,­işini­bitirince­dalardı;­fakat­sonra­sonra­sıradan­işleri­bile­ya-parken­düşünmeye­alıştı.­Artık­bu­her­kalıba,­her­renge­gire-bilen­bir­fikir­meşguliyeti,­bir­ruh­durumu­oldu.

O­ zaman­ birtakım­ âdetler­ ortaya­ çıktı:­ Musikiyi­ epey-ce­ihmal­ediyordu,­gezmeye­de­hiç­ ilgi­göstermiyordu;­bu-nunla­birlikte,­bir­iki­kere­Süreyya’nın­teklifini­de­reddetmiş­olmamak­ için­ kabul­ etti,­ çıktılar;­ fakat­ Suad’ın­ dalgınlı-ğı­ Süreyya’nın­ da­ sessiz­ olmasına­ sebep­ oldu.­ Eve­ sersem,­yorgun­döndüler.­Süreyya,­şimdi­yarış­için­yelkende­birkaç­tamir­yaptırmıştı,­önceden­pek­beğendiği­sandala­şimdi­ku-surlar­ buluyor,­ bunların­ değiştirilmesi­ mümkün­ olmayan­şeylerine­ öfkeleniyordu.­ Artık­ iyice­ fikrine­ koymuştu.­ Bir­sandal­yaptırmak­lazım­gelse­bunun­için­belirlenmiş­bir­pla-nı­vardı.­Ve­ara­sıra,­herkesi­de­kendi­gibi­aynı­şeye­meraklı­düşünüvermek­saflığıyla,­uzun­uzun­Suad’a­bunları­anlattığı­oluyordu.­ Suad,­ bunları­ dinlerken­ Süreyya’nın­ yüzüne­ ba-kıp­söylediklerini­asla­duymayarak­lakin­böyle­habersiz,­hep­kendi­hevesiyle­meşgul­olmak­için­insanın­ne­olmazı­lazım­geleceğine­şaşardı.­Bunları­gördükçe­Süreyya’yı­tanımayaca-ğı­gelirdi.­Ona­yabancı­görünüyor­ve­hayret­ederek,­“O­kadar­zaman­ben­bu­adamı­tanımayarak­yaşamışım,­hem­de­son­derece­yakın­bir­hayatla…”­diyordu.­Pek­görünen­şeylere­al-danıp­verilen­kararların­hayatımızda­ne­derin­tesirler­mey-dana­ getirdiğini,­ Süreyya’nın­ da­ her­ şeyini­ bilirim­ derken­nasıl­hiç­beklemediği­huyları­çıktığını­görüp,­“Ben­onu­bil-miyormuşum,­başka­bir­adammış…­Nasıl­yaşadım­yarabbi,­nasıl?”­diyordu.

138 M E H M E T R A U F

Sonra­dönme,­pişmanlık,­nefsini­suçlu­görme­takip­eder-di.­Bunun­hep­yalnızlığın­günahları­olduğunu­gördükçe­da-ha­sıkılıyordu.­Piyano­çalmak­istiyor,­konuşmak­için­hizmet-çiye­ sözler­ buluyor,­ komşularla­ bağı­ derinleştirmeyi­ düşü-nüyordu.­Acaba­Necib­niçin­gelmiyordu?­O­olsaydı­kendile-rine­bir­arkadaş­çıkardı,­onun­bir­haftadır­toplanmış­anlata-cağı­hikâyeleri­bulunurdu.­Necib’in­darılıp­gitmiş­olma­ih-timali,­fikrini­işgal­ediyor,­her­türlü­düşündüğü­hâlde­onun­darılmasına­bir­sebep­bulamıyordu.­Fakat­o­gidişteki­tuhaf-lık­ nazarıdikkatinden­ kaçmıyordu.­ Artık­ usanıp­ gitmek­ de­vardı.­O­zaman­ona­hak­vermek­istemekle­beraber,­eğlendiği­müddetçe­istifade­edip­rahatı­bozulunca­kaçmasını­bir­ka-bahat­diye­görmek­için,­içinde­bir­şüphe­hissediyordu.­Ah­bu­dünyada­herkes­kendini,­sadece­kendini,­hatta­başkalarının­zararına­olarak­kendini­mi­düşünürdü?­Şimdi­o­kim­bilir­ne-relerde?­Süreyya­işinde,­dadısı­bağında­eğlenirken­kendisini,­birinin­olsun­düşünmemesi,­yalnız­bırakması,­merak­etme-mesi,­anlamaması­pek­acı­geliyordu.

Bu­esnada­bir­gün­Necib­gelmişti;­ fakat­o­da­rahatsız-lığından­ şikâyet­ ediyordu,­ hiçbir­ yerden­ zevk­ almadığını­söyleyip­ hayat­ hakkında­ pek­ kötümser­ görünüyordu.­ Ar-tık­usandığını,­bunun­ölünceye­kadar­böyle­sürükleneceği-ni­bile­bile­yaşamaktan­artık­bulantı­geldiğini­anlatıyordu.­Suad,­aynı­ruh­hâlinde­bulunduğu­bu­zamanda­onun­haya-tın­renksizliğinden,­lüzumsuzluğundan­şikâyetlerini­mem-nuniyetle­dinledi.­Necib,­sekiz­gün­devamlı­olarak­ruhsuz­bir­ vücut­ gibi,­ aşktan­ ümitsizliğe,­ ümitsizlikten­ aşka­ ge-çerek,­perişan,­kararsız,­sefil,­hiç­niyeti­yokken­bir­gün­va-pura­binivermiş,­her­ iskelede­çıkmak­arzusuyla­mücadele­ederek­sonunda­buraya­gelmişti.­Ve­burada­birden­Suad’ın­önünde­bulunup,­bu­temiz­gözlerin,­bu­biraz­zayıflamış­saf­simanın­huzurunda­kendine­açtığı­korkunç­yaranın­bütün­

139E Y L Ü L

acısıyla­ağlamak­istemişti.­Lakin­onun­bir­kabahati­yoktu,­işte­Suad’a­annesi­gibi­hürmet­ediyor,­işte­Süreyya’yı­kar-deşi­gibi­seviyordu.­O­kendi­ruh­temizliğine­hükmeden­bu­kirliliğe­kızıyordu.­Artık­burada­geçen­o­güzel­günlerin­bit-miş­ve­bunun­kendi­ihanetiyle­bitmiş­olduğunu­görüp­“Ah­insanlar­niçin­böyle­fena­olmuşlar?­İyilik­arzusuyla­beraber­bu­fenalığın­ne­lüzumu­vardı?”­diye­şikâyet­ediyor,­“Güzel­ve­yüce­bir­kadının­yanında­insan­her­türlü­kötü­düşünce-lerden­uzak­olarak­niçin­beyaz­ve­masum­yaşamamalı?­Ne-dir­bu­insanlıktaki,­varlığımızın­derinliklerinde­bu­pis­ko-ku,­bu­çamur,­bu­fırtına…­Bu­pisliğin,­saflığı­tekrar­kalkma-mak­üzere­daima­yaralaması­niçin?”­diye­inliyordu.

Fakat­onun­gözlerinin­siyah,­siyah­ve­üzüntülü­bakışların-da­kendinin­ruhunu­eriterek­cezbeden­bir­güzellik,­onu­bir­sa-niyede­sersem­ve­hâlsiz­bırakan­bir­büyü­vardı­ki,­hatta­buna­karşı­koyamamaktan­bile­acıklı­bir­haz­duyuyordu.­Artık­vü-cudu,­ruhunu­sakatlayacak­kadar­güçsüz­bırakmıştı.­Karşı­ko-yamamak­ona­son­cazibe,­son­neşe­gibi­geliyordu.­Arzu­bü-tün­melekelerini­zayıf­bırakacak­dereceye­gelmişti;­onun­ko-kusuyla­ölmek­için­yanına­sokulduğu­oluyordu.­O­zaman­sar-hoş­eden­bir­zehir­kokluyor­gibi­sararıp­ölerek­titriyordu.­Ve­deniz­bir­kere­girince­terk­edemeyecek­kadar­onu­işgal­ve­cez-bediyordu,­Süreyya­şikâyet­ederek,­“Necib,­hastalanırsın!”­de-dikçe­o,­“Ah­hastalansam,­bari­onun­için­hastalansam…”­diye­düşünüyordu.­Onun­için­ölmeyi­tasavvur­ediyor,­son­saatin-de­onun­da­bundan­haberdar­olup­melek­gözleriyle­geldiğini,­başucuna­gelip,­“Biliyorum,­benim­için…­İşte­seni­onun­için­seviyorum…”­deyişini­işitir­gibi­oluyordu.

Ve­ onlar­ beraberken­ fark­ ettirmemek­ için­ o­ kadar­ şen­görünüp,­sessizlik­ve­karanlığa­kapılmamak­için­o­kadar­se-vinç­ve­neşe­gösteriyordu­ki­Süreyya­ve­Suad­kahkahalarla­gülerek,­“Aman­Necib­Bey!”­diyorlardı.­Bunun­için,­iki­gün­

140 M E H M E T R A U F

kalıp­üçüncü­gün­yine­birden­ısrarla­kaçmak­isteyince­onlar­için,­hele­yalnız­kalmaktan­korkan­Suad­için­bu­pek­acı­oldu.­Necib’in­ısrarına­şaşırarak­fakat­tekrar­bir­gün­için­vaat­al-mayınca­bırakmadı.­

O­zaman­tekrar­yalnızlık­hayatı­başladı,­karı­koca,­bir­da-ha­gelince­onu­koyvermemeye­karar­veriyorlardı;­Suad,­onu­meşgul­ etmek­ için,­ sevdiği­ havaları­ çalmak­ için­ çalışmaya­başladı.­Kavalyera­Rustikana’nın69­onun­o­kadar­sevdiği­“Ah­Lola­Biyanca!­Sicilliyana”sıyla,­“Dua”­parçasıyla­birçok­defa­meşgul­oldu.

Ona­haber­vermeden­bir­gün­bunu­çalacaktı,­bunu­şim-diden­düşünerek­onu­hayrete­düşüreceğinden­memnun­olu-yordu.­Necib,­ona­bu­operadan­daima­son­derece­hayranlık-la­bahsetmiş,­birkaç­parçasını­söylemişti.­Ve­bunu­piyanosun-da­çalarken­musikinin­inlercesine­gidişine­kapılıp­bütün­ru-huyla­onun­şiir­ve­ahengine­kapılıyor,­Santuçça­[Santucci]’nın­gönül­parçalayan­ve­elem­veren­feryatlarını­gerçekten­işiterek­korku­içinde­kalıyordu.­Ah­bu­musiki­onu­ne­kadar,­ne­kadar­öldürüyordu!­Musikiyi­dünyanın­birinci­ve­en­yüksek­bir­zevki­sayan­Necib’e­ne­kadar­hak­veriyordu.­Bunlarla­meşgul­olur-ken­bütün­bir­hafta­kendini­o­zehirle­helak­eden­hain­düşün-celerden­kurtulduğuna­memnun­da­oluyordu.

Fakat­dadının­gelişi­her­şeyi­harap­etti.­Uzun­müddet­gör-mediği­hanımını­birikmiş­hikâyelerinin­gevezeliği­ile­saatler-ce­yorduktan­sonra­bağa­dair­ayrıntılı­bilgi­verirken­Hacer’den­bahsetti­ve­birçok­girişlerden,­neticelerden­dolaşıp­esas­me-seleye­girmek­için­tereddüt­ettikten­sonra­Hacer’in,­Necib’in­yalıya­bu­kadar­devamını­manalı­bulduğunu­ima­etti.­Hacer­ona­Necib’i­ sormuştu;­“Hâlâ­orada­mı?”­demiş,­aldığı­ceva-ba­“Maşallah­Allah­mübarek­etsin…­İnsanın­Süreyya­gibi­vur-dumduymaz­bir­beyi­olduktan­sonra…”­demişti.

69­ Cavelleria­ Rusticana:­ Mascagni­ tarafından­ bestelenmiş,­ bir­ perdelik­opera.

141E Y L Ü L

10

Suad’ın­şakaklarında­evvela­soğuk­bir­ter,­sonra­şiddet-li­bir­hararet,­bütün­başını­harap­eden­bir­zonklama­meyda-na­geldi.­Derin­bir­iğrenme­içinde­bu­düşüncelerin­ne­kadar­haince,­ne­kadar­pis­bir­şey­olduğunu­düşündü;­sonra­dadı-sının­sözlerini­dinlemediği­hâlde­onun­“Meydan­vermeme-li!”­diye­kulaklarını­yırtan­sözüne­hak­verdi.­Fakat­nasıl­mey-dan­vermemeliydi?­Hem­onlar­ne­yapıyorlardı?­Necib’e­karşı­yapılması­gereken­muameleden­fazla­mahremiyet­ve­yakın-lık­mı­gösteriyordu?­Demek­ki­bu­sözü­söylemek­için­bu­ka-darı­da­kâfi­idi.­Sonra­birden,­“Ya­o­da­öyle­düşünürse…”­di-ye­kocasını­düşündü.­Demek­ki­onun­da­böyle­düşünme­ih-timali­vardı.­Fakat­Süreyya’yı­böyle­fikirlere­inanacak­kadar­adi­bilmediği­için­rahatladı.

Şimdiye­kadar­Hacer’i­herkese­karşı­o­kadar­müdafaa­et-mişken­artık­bu­ispat­ile­bir­daha­buna­cesaret­edemeyeceği-ni­anlıyordu;­onda­iğrenilecek­bir­hâl,­bir­yılanlık­buluyordu.­Bu­kadar­fenalığı­ondan­değil,­kimseden­beklememişti.­Bir­lüzum­olmayınca­böyle­hiçten­bir­zehir­çıkarmak­için­insa-nın­nasıl­bir­kalbi­olacağını­düşünüyordu.

Bu­ fena­ söz,­ yalnız­ birkaç­ saatlik­ bir­ meşguliyet­ verip­unutulacak­ zannederken,­ şimdi­ görüyordu­ ki­ bu­ Necib­ ile­bundan­sonraki­hayatını­tamamen­güç,­âdeta­imkânsız­bir­hâle­ koymuştu.­ Böyle­ bir­ sözün­ çıkması,­ başkalarının­ bu-na­inanması­ihtimali­onu­ürkütüyordu.­Demek­hiçbir­vakit­

142 M E H M E T R A U F

Necib’le­ önceki­ kadar­ doğal,­ sade­ bir­ muamele­ edemeye-cekti;­onu­önceki­gibi­kabul­edemeyecekti;­bu­kadar­sade­bir­hayat­içinde­böyle­sözler­çıktıktan­sonra…­Ve­bunu­çıkaran,­çıkarabilen,­ böyle­ bir­ söz­ çıkınca­ hiç­ yargılamadan­ kabul­edebilecek­ hâlde­ olan­ insanlara­ karşı­ birden­ öfkelenen­ bir­kin­hissediyordu.

Bundan­sonra­onu­düşünmeye,­ona­dair­bir­ söz­söyle-meye,­belki­kocası­da­bir­şey­hisseder­diye­ondan­bahsetme-ye­cesaret­edemiyor,­hatta­kendinden,­gelmesini­büyük­bir­memnuniyetle­ bekleyişinden­ bile­ şüphe­ ederek­ korkuyor;­sonra,­bu­endişelerin­gelip­harap­ettiği­ rahatını­düşünerek­“Yazık­oldu!”­diyordu.­Demek­bundan­sonra­Necib’le­hayatı­artık­bütün­bütün­değişecekti.­Belki­onun­gelmemesi­gere-kecekti.­ Buna­ üzülüyordu,­ sonra­ bu­ kadar­ önem­ vermesi-ne­de­şaşırıyordu.­Hâlbuki­Necib­işte­öbür­gün­gelecekti­ve­Süreyya­ile­karar­vermişlerdi­ki­artık­onu­alıkoyacaklardı.­O­hâlde­kocasını­bu­fikirden­vazgeçirmek­için­bir­çare­bulmak­lazım­geliyordu.­Zaten­onun­hayatı­böyle­kocasından­gizle-necek,­ondan­gizli­yapılacak­şeyler,­hayatı­düzenlemek­için­hesaplar,­mücadeleler­başladığı­günden­beri­harap­olmuştu.­O­zamana­kadar­alıştığı­normal­hayat­artık­böyle­sahte,­ön-ceden­tasarlanmış,­görünüşü­muhafaza­edilen,­ içinde­mü-cadele­edilerek­geçirilen­fena­bir­hayat­olmuştu­ve­bundan­sonra­buna­daha­acınacak­sebepler­karışıyordu.

Hâlbuki­kendinden­gizleyemiyordu­ki,­Necib’le­hayat-larının­bozulmasını­evvela­kayıtsızca­düşünemiyordu.­Ne-cib,­hayatlarını­şenlendiriyor,­birleştiriyor,­özellikle­musiki­çalışmaları,­onun­için­hazırladığı­havaların­hayretleri,­bü-tün­o­şimdiki­tahammül­edilmez­hayatını­bir­parça­emel-lerle­okşanan­hâller­mahvoluyordu.­Hâlbuki­mecbur­idi;­zi-ra­ Süreyya’nın­ kulağına­ bir­ söz­ giderse­ veya­ ikna­ edilirse­

143E Y L Ü L

ihtimallerini­defetmek­için­hepsine­veda­etmek­mecburiye-tinde­olduğunu­görüyordu.

“Zavallı­Necib!”­diyordu;­o­hiçbir­şeyden­şüphe­etmez-ken­haklarında­böyle­fena­şeyler­söylendiğini­duysa,­ne­ka-dar­üzülürdü.­Bu­darbe­ile­sadece­ikisi­yaralandığı­için­onun-la­bir­kederde­ortaklık­ona­bir­çeşit­merhamet­ve­bağ­hasıl­ediyordu.­Onu­burada­alıkoymamak­için­ne­çare­bulacağı-nı­düşündükçe­bulamıyordu.­Bu,­o­çarenin­olmamasından­çok,­bir­karar­verecek­metanet­ve­fikrî­huzur­olmamasından­kaynaklanıyordu.­O­kadar­ki­Necib’in­geleceği­gün­yetiştiği­hâlde­henüz­bir­karar­vermemişti.­Gelmese­bütün­zahmet-lerden­kurtulacağını­düşünerek,­“Şimdi­gelecek,­bu­vapurla­gelecek…”­ diye­ heyecanla­ her­ vapuru­ beklediği­ hâlde­ ak-şam­olup­da­Necib­gelmeyince­memnun­oldu.­Hem­o­gün­Süreyya­ da­ İstanbul’a­ indiğinden­ o­ burada­ yokken­ gelirse­diye­korkuyordu.­Bunun­için­kendine­kızıyor,­saf­ve­masum­olduğu­için­bu­tedbirlere­bir­lüzum,­böyle­korkmak­için­bir­şey,­bir­sebep­olmadığını­söylüyor,­bununla­birlikte­yine­de­korkuyordu.

Süreyya­ da­ ancak­ son­ vapurla­ gelebildi­ ve­ o­ kadar­ bit-kin­göründü­ki­Suad­merakla­ona­baktı.­Süreyya,­uzun­uzun­sükût­ettikten­sonra,­“Ah­Suad­felâket!”­dedi.

Suad­“Ne­oldu­Allah­aşkına,­ne­var?”­diye­telaş­etti.Öteki­tereddüt­ederek,­“Necib…”­dedi;­Suad,­yüreği­ağzı-

na­gelmiş,­gözleri­korkudan­sabit­ve­boş­bir­nazarla­dalmış;­“Ne­oldu?”­diye­soruyordu;­“Bir­kaza­mı?”­Hayır,­bir­kaza­de-ğildi,­fakat­daha­fena­bir­şey…­Necib­üç­gündür­bağda­tifo-dan­ölümle­pençeleşiyordu.­Ve­Süreyya­oturup­terini­silerek,­“Ah­görsen­Suad,­görsen…”­diye­büyük­bir­kederle­anlatıyor-du.­ Dört­ saat­ yanında­ oturmuştu­ da­ kendini­ tanımamıştı,­ölü­gibi­yatıyordu.­İki­gündür­hiç­kendini­bilmiyor,­kimseyi­

144 M E H M E T R A U F

tanımıyor,­ateş­içinde­yanıyordu.­O­anlatırken­bütün­vücu-dunu­ezip­kırıp,­paramparça­eden­asi­bir­titreme,­soğuk­ter-lerle­karışık,­vücudunu­çözen­bir­titreme­ile,­büyük­felaket-lerde­gezen­sinir­zayıflığı­ile­Suad,­oraya­dayanmış­dinliyor-du.­Evvela­biraz­rahatsızmış,­ehemmiyet­verilmemiş,­niha-yet­önceki­gün­yemekten­kalkmışlar,­merdivenden­çıkarken­Necib­yüzükoyun­yere­düşmüş,­kaldırmışlar,­kendini­bilmi-yormuş,­ hekim­ yok,­ bir­ hekim­ bulup­ getirinceye­ kadar­ bir­gün­geçmiş,­bakmışlar­ki­tifo…

Süreyya­bunu­anlatarak­iki­sözde­bir,­“Bir­görsen­Suad,­bir­görsen…­Üç­günde­ne­hâle­gelmiş…”­diye­şikâyet­ediyordu.

Nihayet­“Hep­bekleşiyorlar…­Anbean70­ölümünü­bekli-yorlar…­Ah,­nereden­gittim?”­dedi.

Suad­ ezilmiş,­ bir­ harekete­ takati­ kalmayarak,­ susuyor-du.­Kocasının­büyük­üzüntüsünün­yanında,­kalbi­Necib­için­sızladıktan­başka,­Süreyya­için­de­parçalanarak­ne­yapaca-ğını­bilmiyor,­sersem­kalıyordu.­Öbürü­hastalık,­hayat­hak-kında­ birçok­ şeyler­ mırıldanıyordu.­ İki­ günde­ hastanın­ ne­hâle­geldiğini­tekrar­anlatarak,­“Keşke­görmeseydim…”­di-yordu.­Hekimlerin­tayin­ettiği­bir­tehlike­müddeti­olduğunu­söyleyerek,­“Artık­ondan­sonra­kurtuldu­diyeceklermiş”­di-yor,­“Fakat­üç­hafta­hasta­bu­hâle­nasıl­dayanacak?..­Ah­gitti,­Necib­gitti…”­diye­şikâyet­ediyordu.

O­söylerken­Suad­belirsiz,­uzak­bir­şey­düşünüyormuş­gibi­bu­ölümler,­bu­afetler­varken­üç­gündür­kendini­meşgul­eden­şeylerin­ne­kadar­miskin­ve­kötü­şeyler­olduğunu­görüyordu.

Bütün­gece­karı­koca­için­bir­üzüntü­ve­matem­gecesi­ol-du.­Son­zamanlarda­zaten­eski­neşe­ve­sevincini­kaybetmiş­olan­konuşmaları,­bu­gece­bütün­bütün­üzgün­geçti.­Her­an­“Öldü!”­ haberini­ almalarının­ muhtemel­ olduğunu­ düşün-dükçe­son­derece­üzüntülü,­endişeli,­mustarip­oluyorlardı.­

70­ anbean:­Gittikçe,­gitgide,­zaman­ilerledikçe.

145E Y L Ü L

Süreyya,­tekrar­gitmemek­fikrinde­olduğu­hâlde­Suad­kadın-lara­ mahsus­ bir­ merhametlikle­ hemen­ bağa­ koşmak,­ belki­bir­işe­yaramak­ateşiyle­yanıyor­ve­kocasının­o­kararı­önün-de­bu­arzusunu­söyleyemiyordu.­Burada­durduğu­müddet-çe­merak­ve­ıstırabından­yaşamayacağını­hissediyor,­her­an­uğursuz­haberin­gelme­ihtimaline­hedef­olmaktan­kaynak-lanan­endişe­ile­öleceğini­görerek­ne­olursa­olsun­gidip­has-tanın­ yanında,­ baş­ ucunda­ bulunmak,­ bir­ felaket­ olsa­ bile­orada­bulunmak­istiyordu.

Onun­kimsesiz­olduğunu­düşünüp­orada­Hacer’in­hop-palığı,­ hanımefendinin­ her­ şeye­ bakmak­ mecburiyeti­ ara-sında,­ölüme­terk­edilmiş­gibi­gelen­Necib’e­yetişmenin­bir­vazife­olduğunu­görüyor­ve­içini­yakan­ateşin­şiddetini,­ar-zusunun­kuvvetini­söyleyemediği,­itiraf­edemediği­için­kızı-yordu.­Ah,­hâlâ­o­sefil­iftirayı,­o­kirli­iftirayı­mı­düşünüyordu?

Bu,­hüzünlü­ve­bunaltıcı­bir­hafta­oldu,­bir­mücadele­ve­eza­haftası,­ateşli,­hummalı­bir­tereddüt­ve­şüphe­haftası­ol-du.­Süreyya,­Suad’ın­birçok­benzerini­gördüğü­üzere­pek­çok­merak­ettiği­şeyi­bile­ihmal­eder­gibi­görünen­sessizliği­ ile,­“Bir­şey­olsaydı­haber­gelirdi…”­diye­gitmeye­razı­olmuyor-ken,­ o­ haykırmak,­ “Lakin­ sen­ kendin­ söylüyordun,­ kendin­ağlıyordun…­Daha,­ iki­gün­evvel­dayanamayacağını­söyle-yen­sen­değil­miydin?­Şimdi­nasıl­böyle­sabrediyorsun?”­de-mek­istiyor­ve­gerçekten­bunu­söylemiş­de­Süreyya’yı­bu­ka-dar­fazla­merak­ve­ateşe­şaşırıyor­görünen­soğuk­ve­soru­so-ran­gözlerle,­donuk­bir­şüphe­bakışıyla­görüyor­gibi­olarak,­onun­ kendini­ bu­ kadar­ meşgul­ bilmesinden­ korkuyordu.­İdaresini­muhafaza­edemediğini,­bu­kadar­meşgul­olduğu-nu­görünce­onun­da­aklına­korktuğu­gibi­bir­şüphe­gelir­di-ye­çekiniyordu.­Bu­kadar­telaşa,­bu­kadar­korkuya­sebep­bul-mayarak­sahiden­bir­şey­mi­var­dediği­ve­bu­kadarına­bir­aşk­diyebilirler­mi­diye­tereddüt­ettiği­oluyordu;­fakat­o,­fazla­bir­

146 M E H M E T R A U F

muhabbetle­bir­hastayı­düşünmekten­ibaret­olan­bu­merakı­masum­buluyordu.­Bununla­beraber,­kocasına­bu­kadar­hid-det­ve­şiddeti­icap­ettirecek­dereceye­gelen­merakını­herkes,­kendinden­başka­kim­haber­alsa­haklı­olarak­her­şeyini­söy-leyebileceklerini­düşünmek­onu­altüst­ederek,­“Ne­yapayım?­Bu­bir­felaket…­Ben­masumum­ya.”­demek­için­yoruluyor­ve­bu­yorgunluk­içinde,­böyle­içinden­çıkılmaz­bir­çıkmaz­yola­düştüğü­için­umutsuz­olarak,­“Yarabbim,­yarabbim,­ne­yap-malı?”­diye­inliyordu.

Ve­bu­ne­belirli,­ne­belirsiz,­bazen­büyük­bir­korku­ile­ira-desi­güçsüz,­arada­bir­nefsini­teslimden,­bazen­korkunç­bir­karşı­koyma­iradesiyle­kalp­kuvvetinden­oluşan­bir­mücade-le­oldu.­Şiddetle­denize­atılıp­tabakaları­yarmak­için­düştüğü­yeri­düzensiz­yırtan­bir­taş­düşüşü­gibi­gayriihtiyari­derinle-şen­bir­kabul­ile­giderken­birden­bir­taşma,­bir­karşı­koyma,­bir­inkâr­tehlikesi­meydana­geliyordu,­fakat­o­taş,­düşüşün-den­geri­kalmıyordu.­Bütün­engelleri­zorla­ve­çabayla­yırta-rak,­âdeta­bir­tehlikeyle­iniyor,­kalbine­kadar­iniyordu.

Bir­hafta­sonra­bir­haber­geldi,­hastanın­hâlinde­bir­de-ğişiklik­ yoktu.­ Hekimlerin­ söyledikleri­ gün­ bekleniyordu.­Süreyya,­ “Demek­ korktuğumuz­ gibi­ değilmiş…­ Allah­ ver-se­de…”­diyordu;­fakat­hem­merak­eden­hem­merak­ediyor­görünürken­ sakin­ kalabilen­ Süreyya’ya­ kızan­ Suad­ için­ bu­haber,­bir­teselli­olmuyordu.­Necib’i­Süreyya’nın­tarif­ettiği­hâlde­günlerce­habersiz­hayal­ettikçe­rahat­etmek­mümkün­değildi.­Bu­endişenin­hastalıkla­başladığını­görüp­onunla­bi-ter­diye­düşündüğü­zamanlardan­sonra­öyle­saniyeler­olu-yordu­ki,­Necib­artık­hayatına­tamamen­karışmış,­ondan­ir-tibatını­kesmek­mümkün­olmayan­bir­şeymiş­gibi­görüyor-du.­Bazen­bu­saniyeler­dakika­olurdu,­o­zaman­korkular­baş-lar,­titrer,­düşünmemek­isterdi.­Öbür­haftanın­sonuna­doğ-ru,­bir­gece,­rüyasında­Necib’i­ölmüş­ve­kendini­onun­ölüsü­

147E Y L Ü L

üstünde­saçlarını­yoluyor­gördü.­Ooh,­bu­korkunç­bir­rüya,­uçsuz­bucaksız­karanlık­bir­gece­idi;­Necib­ölmüş,­orada­ya-tıyordu­ve­o­bütün­vücuduyla­ağlayarak,­“Necib,­Necib!”­di-ye­haykırıyordu;­bu­feci,­matem­bulaşmış­bir­ses,­bir­ağlama­idi.­Uyandığı­zaman­yüksek­bir­yerden­düşmüş­gibi­vücudu-nu­paramparça­buldu.­Fakat­hâlâ­ağlıyordu,­yalnız­yaş­çık-mıyordu,­çeneleri­kilitlenmiş,­şakakları­ateş­içinde­terlemişti.­Birden­bu­terleri­buz­gibi­hissetti;­bir­saniye­bilmeyerek,­se-bebini­bulamayarak­ağlamak­arzusuna­mukavemet­edeme-di;­o­feryat,­o,­“Necib,­Necib!”­feryadı­hâlâ­sürükleniyordu.

Ve­bu­kendisini­bütün­bütün­harap­etti;­ işi­korktuğun-dan­daha­ciddi­bulmaktan­titriyor,­Hacer’in­bir­fena­sözünü­unutmamasından,­hastalığın­verdiği­sarsıntıdan­doğan­zayıf­bir­sinir­ve­kuruntu­duyuyordu;­fakat­artık­oraya­gitmekten­korkuyordu,­onu­o­hâlde­görüp­çok­üzülmekten­endişe­edi-yordu.­Hâlbuki­bu­sefer­Süreyya­gitmek­istedi,­bugün,­“Yarın­bağa­gidelim!”­dedi;­“Hayır­gitmeyeceğim.”­demek­mümkün­değildi;­sebep­göstermek­lazım­gelecek,­belki­bir­şeyi­ortaya­çıkaracaktı.

Hem­ bunu­ kalbinin­ dayanıklılığına­ karşı­ bir­ sebep­ bu-lunca,­ruhunun­bütün­arzusunun­esiri­oldu­ve­can­atarak­te-laş­ve­heyecanla­hazırlandı.­Daha­şimdiden­kalbi­çırpınıyor,­şimdiden­korkuyordu.

Bu­acı­ve­can­yakan­bir­ziyaret­oldu;­sinirlerini­kıran­inatçı­bir­titreme­ile­ölerek,­yorgun,­hasta,­onun­yanına­böyle­girdi­ve­Necib’i­yatağında­üç­haftalık­hain­bir­hastalığın­eleminden­kurtulmuş,­fakat­renksiz­bir­iskelet­olmuş,­gözleri­sarı­ve­zayıf,­yüzünde­sonsuz­bir­elem­ifadesi­almış­görünce­ağlamak­ihti-yacını­menetmek­ için­ titreyen­dudaklarını­sıkmaktan­harap­oldu.­Herkes­bir­şey­söylediği­hâlde­o­ağlamaktan­korkarak­bir­şey­söylemiyor,­başında­uğultularla­dinliyordu.

148 M E H M E T R A U F

Süreyya,­“Vah­zavallı­Necib,­vah!­Fakat­ne­ise,­kurtuldun­ya,­sen­ona­bak…”­diyordu.­Necib­zayıf,­değişmiş­bir­sesle,­“Evet,­kurtuldum…­Fakat…”­dedi.­Eliyle­umutsuz­bir­hare-ket­etti,­bittiğini­anlatmak­istiyordu­ve­kalbinden,­“Ah­bütün­bütün­bitsem…”­diye­temenni­ediyordu.­Uzun­müddet­has-talığa­karşı­koyduktan­sonra­şimdi­Suad’ın­huzurunda­yeni-den­hücum­eden­bir­karar­zayıflığı,­bir­rehavet,­bir­oracıkta­eriyip­ölüvermek­arzusu­yükseliyordu.­Onu­o­kadar­istemiş,­o­kadar­aramış,­o­kadar­beklemişti,­onunla­o­kadar­meşgul­olmuştu­ki­şimdi­gelirse­mesut­olacağım­zannına­varmıştı;­fakat­işte­o­geldiği­hâlde­nasıl­tedavisi­imkânsız­bir­dert­ile­sakat­ve­bedbaht­olduğunu­tekrar­hissetmekten­doğan­bez-ginliğe­boğulmuş­idi.­Ateşli­saatlerinin­aydınlık­perisi,­sıtma­karanlığının­teselli­nuru­olan­Suad,­orada,­o­bütün­hastalı-ğında­ silik­ gölge­ gibi­ gördüğü,­ sade­ saçları,­ gözleriyle­ gör-düğü­vücuduyla­Suad,­işte­orada­idi.­Onu­beklemiş,­sonsuz­beklemiş,­o­yanında­yokken­ölmekten­korkarak­beklemişti.­Son­defa­bir­daha­görüp,­“Ah­güzelsin,­yücesin,­bana­hayatı­sen­sevdirdin,­meleksin!”­deyip­ölmek­için­ne­kadar­istemiş-ti.­Bir­iki­gündür­hekimlerin­söylediği­tehlike­müddeti­geçeli­işte­birkaç­gündür­hâlâ­bekleyip­gelmediklerini­görünce,­ıs-tırap­içinde,­umutsuz,­tekrar­soramayarak­kalmış,­şimdi­Sü-reyya­geldi­dedikleri­zaman­onun­da­geldiğini­ummayarak­beklemiş,­onu­da­görünce­sevinci­bir­elem­olacak­kadar­bü-yümüştü.­O­kadar­ki­coşkunlukla­o­sözleri­hemen­şimdi­söy-lemek­istiyordu.

Etrafında­ herkes­ konuşuyordu,­ neler­ konuşuyorlardı?­Necib’le­Suad­bunları­söyleyemezlerdi,­hatta­bazılarına­ce-vap­bile­veriyorlardı,­giren­çıkan­oluyordu,­Hacer­ara­sıra­girip­çıkıyor,­Suad’a­çift­manalı­sözler­mi­söylüyordu?­Ha-nımefendi­ hastayı­ anlatıyor,­ Necib­ nasıl­ olup­ ilk­ hastalık­

149E Y L Ü L

işaretlerini­anladığını­tarif­ediyordu.­Hacer,­onun­baş­ucun-da­dayanmış­dalgın­dinliyordu.

Necib­nihayet,­“Bereket­versin­hanımlara…”­diye­hanı-mefendinin­nasıl­anne,­Hacer’in­nasıl­bir­kardeş­olduğunu­söylüyordu.

Hanımefendi­ Suad’a,­ “Hiç,­ hiç­ değil.”­ diye­ başını­ sallı-yordu,­sonra­gülümseyerek,­“Bereket­versin­yastığının­altın-daki­hanım­eldivenine…”­dedi.

Suad,­tayin­edemediği­acı­bir­his­ile­ezildi.­Necib’in­evve-la­sapsarı­kesilerek­donduğunu­gördü.­Necib­bir­şey­söyleye-medi,­boğulur­gibiydi.­Sadece­eliyle­inkâr­eder­gibi­belirsiz­bir­hareket­etti­ve­hanımefendi­nasıl­olup­da­eldivenin­keş-folunduğunu­ anlatırken­ Hacer,­ kolunu­ uzatıp­ şımarık­ ço-cuklara­mahsus­bir­ teklifsizlikle­eldiveni­çıkardı;­elinde­tu-tarak,­“İşte!”­dedi.

Ve­bu,­Suad­için­o­kadar­şiddetli,­o­kadar­ansızın­gelen­bir­darbe­oldu­ki­uğuldayan­başında­gözlerini­karartan­ateş-li­bir­nabız­atışı,­ayakta­olsaydı­düşürecek­kadar­vücudunda­bir­zayıflık­hissetti;­otururken­bile­dayanmak­ihtiyacını­duy-du.­“Ya­Süreyya­da­burada­olsaydı­yarabbim…”­diyerek­tit-riyordu.­ Onlar­ söylüyorlar,­ Hacer­ gülüyor,­ galiba­ kendi­ de­cevap­veriyordu;­fakat­hissediyordu­ki­hayatına­sahip,­söz-lerine­hâkim­değildi.­Bütün­bunları­bir­baygınlık­pası­arka-sından­hissediyor,­kendini­öyle­işitiyordu.­Paramparça­eden­darbeler.­ “Demek,­ demek…”­ gibi­ geliyordu.­ Oh­ yarabbim,­yarabbim!­Demek­oydu,­eldiveni­alan­oydu,­demek…­Arka-sını­getiremiyor,­büyük­bir­düşünce­ve­muhakeme­kargaşa-lığı­arasında­korku­ile­saadet­o­kadar­düzensiz­bir­mücade-le­ile­onu­yoruyordu­ki­tahammül­edememekten­korkuyor-du.­Ve­bundan­hissettiği­memnuniyet­korku­ile­birbirine­do-laşıyorlar,­o­kadar­birbirine­karışıyorlardı­ki­hangisi­olduğu-nu­tayin­etmek­mümkün­olmuyordu.­Bunda­öyle­ısrarlı­bir­

150 M E H M E T R A U F

devam­ile­sersem­eden­bir­yoruculuk­vardı­ki,­yalnız­kalıp­ra-hatça­düşünmek­için­oradan­kaçmaktan­başka­çare­olmadı-ğını­görerek­buna­bir­sebep­aramaya­başladı.

Fakat­ düşündüğü,­ istediği­ gibi­ oradan­ ayrılmak­ müm-kün­olmadı­ve­ayrılırken­başka­bir­darbe­daha­geldi;­Necib’in­nekahet71­meselesi­çıkmıştı.­O­bunun,­“Size­komşu­gelece-ğim…”­diye­gülümseyerek­Tarabya’ya­geleceğini­haber­ver-di.­Fakat­Süreyya­o­kadar­kızgınlık­ile,­o­kadar­telaş­ve­şid-det­ile­karşılık­verdi,­onu­Yenimahalle’ye­gelmezse­o­kadar­bir­daha­yüzüne­bakmamakla­tehdit­etti­ki­Suad­karşıdan­tit-reyerek,­“Aman­yarabbi,­ne­olacak?”­diye­beklerken­Necib’in­sonunda­mağlup­olarak,­“Peki!”­demesi­onu­bitirdi.

O­zaman­Süreyya’ya­karşı­büyük­bir­öfkeyle,­“Lakin­ne­yapıyorsun?”­demek­isteyen,­o­ısrar­ettikçe,­“Lakin­beni­ha-rap­ediyorsun.”­diye­şikâyet­ederek­sonra­ağlamaya­dönüşe-cek­kadar­büyük­bir­karamsarlıkla­bakıyordu.­Bununla­bera-ber­tebessüm­etmek,­Süreyya’ya­refakat­edip­Necib’i­davet­etmek,­hatta­ısrar­etmek­icap­etti­ve­o­kabul­edip­karar­veri-lince­kendi­kendine,­“Tamam,­işte­asıl­felaket!”­dedi.

Demek­Necib­yine­gelecekti.­Bütün­bu­olandan,­biten-den­sonra­Necib­yine­o­hayata­gelecekti,­yine­o­ömür­sürü-lecekti?­Oh,­bu­Suad’ın­artık­elinde­değildi,­bunun­için­ken-dinde­ kâfi­ derecede­ kuvvet­ bulamıyordu.­ Ah,­ niçin­ ondan­hep­elinden­gelmeyen­şeyler­isteniyor,­hiç­onun­arzusu­so-rulmadan,­ne­kadar­mustarip­olduğu­merak­edilmeden­ni-çin­ona­böyle­eza­ediyordu?

Bu­evvela­Suad­için­ıstıraplı­bir­rüyadan­uyanma­gibi­bir­şey­oldu.­O­kadar­ihtimalin­haricinde­buluyordu­ki,­yanıldığı-na­hükmetmek­istiyordu;­fakat­o­kadar­iyi­görmüştü­ki­bunun­imkânı­yoktu.­Sonra­Necib’in­kendine­karşı­olan­hareket­tarzı-nı­düşünmeye,­onu­araştırmaya­başladı­ve­o­zaman,­şimdiye­

71­ nekahet:­Hastalık­sonrası­iyileşme­dönemi.

151E Y L Ü L

kadar­merak­edilmediğinden,­umulmadığından­manasız­bı-rakılmış­hâllerine­mana­vermeye­başlayınca,­yavaş­yavaş­ala-metler­buluyorum­zannı­meydana­geldi.­Onun­bazen­isteye­isteye­gibi­sokulmalarını,­sonra­birden­kendini­unutuverişi-ni,­kendi­söz­söylerken­nasıl­dinlediğini,­nasıl­baktığını,­nasıl­anladığını­ve­sonra…­sonra,­bir­gün­kendine­evlilik­hakkında­söylediği­o­sözleri,­bunları­bir­bir,­uzun­uzun­görüyordu.­“Si-zin­gibi­olsun!”­diyen­o­sesi­işitir­gibi­olarak­anlıyor.­“Demek­o­zamandan­beri,­demek­birçok­zamandan­beri…”­diye­ezi-lerek,­sonra­eliyle­başını­tutup­bir­sebep­tayin­etmeksizin,­sa-dece­bir­sinir­gevşekliğiyle­ağlamak­ister­gibi,­“Aman­yarabbi,­aman­yarabbi!”­diye­inliyordu.

Demek­ki­seviyordu,­demek­ki­bir­seneden­beri,­belki­da-ha­ öncesinden­ beri,­ belki­ senelerden­ beri­ seviyor­ ve­ bunu­gizliyordu…­Necib’in­kendine­karşı­bu­kadar­ciddi­davranıp­kalbinin­hislerini­hiçbir­şekilde­açıklamaması,­onu­ruhunun­derinliklerinde­saklaması,­kalbinden­istemeye­istemeye­his-settiği­ memnuniyete,­ şimdi­ teşekkür­ eden­ bir­ hürmet­ ila-ve­ediyordu.­Bu­hareketi­o­kadar­samimi,­nezih,­büyük­gö-rüyordu.­Bir­kere­ortaya­çıkınca­tereddütler,­korkular,­şüp-heler,­bunlar­gelip­geçen,­geldikleri­zaman­bile­bu­emniye-ti­imha­edemeyen­birtakım­küçük­bulutlar­oldu;­asıl­olarak,­“O­beni­seviyor.”­güveni­ve­bunun­memnuniyeti­vardı.­Zor-la­kendini­korkmaya­cebrediyordu­ve­istemediği­hâlde­öyle­hislerden­geçiyordu­ki­bunlar­kendini­daha­ziyade­korkutu-yordu.­Ondan­henüz­bir­alamet­görmeden­kendinde­meyda-na­gelen­eğilimin­en­çok­dayanmaya­muhtaç­olduğu­bir­za-manda­bilakis­o­hissini­teyit­edecek72­derecede­olan­bu­za-yıflık­ve­sevinç,­işte­onu­bu­korkutuyordu,­hatta­kendinden,­kendi­ azarlamalarından­ bile­ gizli­ bir­ mutluluk­ hissedip,­

72­ teyit­etmek:­1.­Sağlamlaştırmak,­kuvvetlendirmek.­2.­Doğru­olduğunu­ortaya­koymak.

152 M E H M E T R A U F

buna­her­endişeyi­feda­edecek­derecede­olan­bu­zaaf,­ken-dini­bu­hissine­bırakmak­için­mevcut­olan­eğilim­ona,­“İşte­tehlike!”­diyordu.

Onun­ senelerce­ süren­ aşkından­ korkmak­ lazım­ gelme-yeceğini,­asıl­kendinden,­kendi­zaafından,­onunla­yaşarken­ilişkisinin­bir­felaket­olabilmesinden,­asıl­bunlardan­endişe­etmenin­doğru­olduğunu­anlıyordu.­Ve­içinden­bunu­da­ih-mal­etmek­isteyen­arzuya­hükmedip­sebep­beyan­eder­gibi­o­zaman­ortaya­çıkacak­felaketleri­düşünüyordu.­O­zaman,­yarabbim­o­zaman­ne­olurdu,­hayatı,­kocası…­Bütün­âlem…Ve­bunu­düşününce­yüzünü­yakıp­kavuran­bir­hararet­his-seder,­ tekrar­ korku­ ve­ azarlamaya­ dalar,­ o­ kadar­ ki­ bunlar­bir­ıstırap­olurdu.­Fakat­bulutların­şiddetli­hücumu­arasında­zayıf­ve­hasta,­hissedilmez­olsa­da­titreyen­bir­şimşek­ışığı­gi-bi,­bütün­bu­korku­ve­endişe­karanlıkları­arasında­ani­olsun­hükümran­olmak­isteyen­içinden­gelen­bir­meyli,­her­şeyini­bırakıvermek­emeli­vardı.

Demek­gelecekti.­Necib­gelecekti,­artık­bu­kararlaştırıl-mıştı.­Fakat­ne­yapılacaktı?­Ne­olacaktı,­yarabbim?­Nasıl­bir-birlerine­bakabileceklerdi?­Necib,­artık­kendinin­bildiğini­bi-liyor­muydu?­Eldiveni­tanıdığını­fark­etmiş­miydi?­Etmişse,­belki­bu­sefer­teşebbüse­geçerse­ne­olacaktı?­Bir­kaza­her­şe-yi­ açığa­ çıkardıktan­ sonra­ artık­ her­ hareket,­ özel­ bir­ mana­kazanmaz­mıydı?­O­zaman­artık­onun­yanında­yaşamayaca-ğını,­yaşamamak­lazım­olduğunu­korkusundan­değil­heye-canından,­utanç­ve­helecanından73­yaşayamayacağını­hisse-diyor,­önünde­korkunç­bir­uçurum­hissetmiş­bir­gece­seyya-hı74­korkusuyla­giderken,­avının­yemi­olmak­ihtimaliyle­tit-reyen­bir­avcı­heyecanıyla­bayılıyordu.

73­ helecan:­Kalp­çarpıntısı.74­ seyyah:­Gezgin.

153E Y L Ü L

Necib­için­de­bu­günler,­aynı­ıstıraplar,­heyecanlarla­geç-mişti;­fakat­o­eldivenin­tanındığından­şüphe­ettiği­için­kor-kuları­devam­etmiyordu­ve­bu­en­şiddetli­bir­dereceye­gel-diği­ zamanda­ şüphe,­ korku­ onun­ yerini­ alıverip­ her­ şeyi­unutturuyor,­ yerini­ sadece­ ona­ yaklaşma­ ihtimalinin­ ver-diği­ sevince­ bırakıyordu.­ Sonra,­ onun­ kendi­ bahtsız,­ mah-rum,­hürmetkâr­aşkını­bilmesi­bazen­o­kadar­mest­ediyordu­ki­“Biliyor”­diye­emin­olduğu­zamanlarda­bile,­korku­özel-likle­egemen­olamayıp­sevinçle­karışmış­ve­bunun­için­da-ha­can­yakıcı­olmuş­bulunuyordu.­“Ah,­bilse­de­ölsem…”­di-yordu;­şimdi­ona­Suad’ın­bu­aşkın­ne­derin­ve­hürmetkâr­bir­sevgi­olduğunu­bilmesi­kâfi­geliyordu.­Ona,­“Bak­senin­için­ölüyorum,­seni­sevdiğim­için­ölüyorum,­fakat­sen­madem-ki­bunu­biliyorsun,­işte­artık­mesudum…­Ve­başka­bir­şey­is-temedim,­yemin­ederim­ki­mukaddessin,­başka­bir­şey­iste-medim.”­demek­istiyordu.

Evet,­biliyorsa­ve­hakaret­görmeyecekse…­Asabı75­o­ka-dar­harap­olmuştu­ki­şimdi­Suad’a­karşı­heveslerinden­fazla­kalbi­galipti.­Bunun­için,­onun­bilmesi­ihtimali­ile­böyle­be-raber­yaşamak,­hayalen­onu­mest­ediyordu.

75­ asap:­Sinir.

154 M E H M E T R A U F

11

O­kadar­heyecan­ve­korku­ile­beklenen­bu­görüşme,­bi-lakis,­pek­sade­ve­sakin­oldu.­Necib­için­Suad,­korktuğunun­aksine­gayet­sakin­ve­manasız,­Suad­için­Necib,­gayet­hür-metli­ ve­ mütevazı­ davrandılar.­ Necib,­ “Anlamamış.”­ dedi,­Suad,­“Fark­etmemiş.”­diye­düşündü.­Bunun­için­hayatları­endişesiz,­kaygısız­ve­rahat­başladı.

Suad­Necib’i­biraz­telaşlı,­biraz­feryatlı,­biraz­da­tedbir-li­bulacağını­zannediyordu,­evvela­titreye­titreye­karşı­koyan­bir­zaaf­ile,­her­türlü­ihtiraslara­mesire­yeri­olup,­hepsine­bir-den­karşı­koymak­gerektiği­için­yoran­bir­zaaf­ile­beklerken­şimdi­kuvvetlenmişti.­Necib,­dudaklarda­alaylı­bir­çizgi,­göz-lerde­bir­nefret­gölgesi­göreceğim­endişesiyle­korkarken­her­zamanki­gibi,­belki­biraz­sakin,­fakat­herhâlde­nefretten­uzak­bir­kabul­görünce­rahatladı,­bunun­için­ilk­hafta­zarfında­Su-ad,­Necib’in­bu­kadar­hürmet­ve­sakinlik­ile­ortaya­çıkan­aşı-rı­alakasının­korkulacak­bir­şey­değil,­aksine,­kadınlığının­ru-hunun­özünde­bir­kadın­en­minnet­ve­şükranla­kabul­edile-cek­bir­şey­diye­anlamaktan­zevk­duydu.­Necib,­o­kadar­ke-tum,­o­kadar­suskun­bir­tavırla­hareket­ediyordu­ki,­derinli-ğini­bildiği­için­yalnız­Suad­alnındaki­ateşi­fark­ediyordu­ve­Necib’in­ bir­ an­ onu­ kaybetmekten­ titremiş­ olması,­ davra-nışlarında­öncesine­nazaran­daha­dikkatli­davranmasını­te-min­ediyordu.­Bu­kadar­samimi­ve­ciddi­bir­aşk­her­kadının­kalbinde­uyuklayan,­derin,­seçkin­bir­aşkla­sevilmiş­olmak­

155E Y L Ü L

arzusunu,­o­kadar­saflık­ve­kuvvetle­tatmin­ediyordu­ki­Su-ad,­arzusunun­aksine­istediği­çekinme­ve­uzaklaşma­yerine­bunları­evvela­biraz­tereddütle­ve­çekingenlikle,­fakat­sonra­emniyet­ve­saadet­ile,­emniyette­bile­mevcut­olan­tehlikelere­nefsini­teslim­etmek­zevkiyle­anlamaya­çalıştı.

Necib­ tam­ hayal­ ettiği­ bir­ mutluluğa­ kavuşmuştu.­Suad’ın­ soğukkanlılığı­ ve­ ağırbaşlılığı­ onu­ temin­ etmişti,­şüphe­etmemiş­fikriyle­rahatladı,­fakat­mümkün­değil­şüp-heyi­mahvedemiyordu.­Bu­onu­çok­mesut­eden­bir­varsayım­olduğu­ için,­ “Biliyor,­ fakat­ öyle­ görünüyor.”­ demekten,­ bu­kapalılık,­bu­şüphe­içinde­yaşamaktan­mest­oluyordu.­Ve­bu­nazarla­baka­baka,­bazen­emin­olacağı­geliyordu:­Mazi76­ile­mukayese­edince­Suad’da­şimdi­bir­çekingenlik­rengi,­tayin­edilmez­bir­aşırı­ciddilik,­bir­telaşa­benzeyen­endişe­görüyor,­gözlerinin­pek­çabuk­titreyip­yerlere­düştüğünü,­söz­söyler-ken­kendine­bakılınca­sesinin­titreyip­emniyetini,­dengesini,­metanetini­kaybettiğini­hisseder­gibi­oluyor­ve­bu­onu­me-sut­ediyordu.­Bu­bir­nevi­sevişme­gibi­oluyordu,­hiçbir­za-man­ne­tamamen­emniyet,­ne­tamamen­şüphe­olamayan­ve­asıl­cazibesini­bu­tayin­edememezlik­teşkil­eden­bir­sevişme,­gölgenin­ve­rengin­yarı­hükümran­olmasıyla­ortaya­çıkan­bir­sevişme,­eşsiz,­can­yakan­masum­bir­sevişme­oldu.

Bu,­ümidin,­düşünülenin­üstünde­bir­saadet­veriyordu.­Necib,­ Suad’ın­ melek­ saflığına­ benzettiği­ sükûn­ ve­ iffetine­hayran­oluyor;­Suad,­Necib’in­hürmet­ve­sır­saklayışına­mü-teşekkir­kalıyordu.­Necib,­onun­durgunluk­ve­sessizliğinde­öyle­esrarlı­bir­mana,­öyle­karanlık­bir­mana­görüyordu­ki,­bu­kendindeki­sır­ve­karanlık­ihtiyacını,­meçhullükler­içinde­can­ feda­edilecek­ fırtınalı­denizler­ ihtiyacını­memnun­edi-yor,­onu­ölümlere­kadar­minnettar­ve­mesut­ediyordu.­Ba-zen­tereddüt­gelirdi.­“Ebedî­gaflet­ve­saçmalama!­Onun­bir­

76­ mazi:­Geçmiş.

156 M E H M E T R A U F

şeyden­haberi­yok,­eldivenler­hep­birbirine­benzer.”­dediği­ve­ bunu­ söyleyerek­ ıstırap­ çektiği­ olurdu;­ fakat­ sonra­ dur-gunluklarda­mana,­nazarlarda­esrar­bularak­ve­bu­mana­ve­esrarı­bir­hatırlatma­ile­mahvetmekten­titreyerek­öylece,­bi-linmez­olsun­fakat­o­kadar­saadetle­saadetini­gücendirtmek-ten­korkarak­ve­ölünceye­kadar­bu­temizlik­ve­mahremiye-te­ razı,­ muhtaç­ yaşıyordu.­ Hayatları,­ evvelden­ çekingenlik­ile­başlamışken­emin­ola­ola,­nihayet­şimdi­emin­bir­mahre-miyete­geçmişlerdi.­Titreye­titreye­sizin­gözlerine­bakan­pe-rişan­bir­nazar­gibi­ilk­anlamlı­bakışınız­üzerine­yerlere­ge-çip­pişman­olacaktır.­Mahremiyetleri­öyle,­bin­korku­ve­te-laş­ile­bu­dereceye­geldiği­hâlde­hâlâ­ikisinde­de­onun­ne­ka-dar­kıymetli,­ne­kadar­kaçmaya­meyilli­olduğunu­bilmekten­kaynaklanan­ bir­ korku,­ onu­ devam­ ettirip­ alıştırmak,­ onu­sürekli­kılmak­ve­kuvvetlendirmek­arzusu­vardır.

Artık­evvelki­gibi­konuşacak­kadar­emniyet­oluşturmuş-lardı;­ bir­ saniyede­ bir­ bakışla,­ bir­ söz­ manasız­ kalacakken­dudağın­bir­çizgisiyle­her­şeyin­bir­tehlike­olacağı,­bir­dalga­gibi­dalgalanan­ve­renk­değiştirten­bir­emniyet…­Bir­emni-yet­ki­güç­elde­edilmiş­olduğundan­ziyade­onları­mest­ettiği­için­saygı­gösteriyorlardı.

Ve­gözlerin,­dudakların­söylemekten,­anlatmaktan­o­ka-dar­ titredikleri­ kalpten­ taşıp­ gelen­ şeyleri­ sağlamlaştırmak­için­ musiki­ kendilerine­ yardım­ ediyor,­ sanki­ ruhları­ için­ bir­buluşma­vesilesi­oluyordu.­Musiki­münasebetiyle­operaların­hikâyelerine­geçildiği­olurdu.­O­zaman­eski­zamanların­sevda­söylentileri,­Faust,­Verter­[Werther],77­Manon­Lesko,­Safo,­Ro-meo­ve­Jülyet,­Otello,­Ayda­gibi­sonsuz­aşk­maceraları­anlatı-lırdı;­bunların­ruh­hâlleri­özetlenmek­için­kendi­kalbinin­yar-dımlarıyla,­söylenilemeyen­ruh­ihtiyaçlarını­onlara­mal­ede-

77­ Werther:­Goethe’nin­operası.

157E Y L Ü L

rek­verilen­ayrıntılarla­saatler­geçirilirdi.­Suad­bunların­ara-sında­Süreyya’yı­müthiş­azaplarla­görüyordu;­o­zaman­kendi-ni­ne­kadar­müdafaa­etmek­isterse­istesin­nasıl­bir­uçurumda­olduğunu,­Süreyya’ya­karşı­bu­mevkiin­nasıl­itiraf­edilemez,­keşfinden­ korkulur­ fena,­ çirkin,­ bir­ mevki­ olduğunu­ red­ ve­inkâr­edemeyerek­kararsız,­perişan­kalırdı.­Fakat­şimdi­o­ha-yatını­altüst­eden­endişelerden,­uzun­can­sıkıntılardan­o­ka-dar­uzak,­hislerinin­cazibesine­o­kadar­esir,­o­kadar­elinde­ol-mayarak­bağlıydı­ki,­bu­üzüntüler­devam­edemiyordu.

İlk­haftadan­sonra­gezmeler­tekrar­başlamıştı;­artık­son-baharın­hazin­gelişi­arasında­ilk­ayların­coşan­verimliliği­ile­şimdiki­ verimsizliğini­ karşılaştırarak­ geziyorlardı.­ Süreyya­bu­sene­kışın­burada­kalmak­arzusunu­gösteriyor,­hepsi­bu-nu­tasvip­ediyorlardı.­Hele­Suad­artık­oraya,­onların­yanına­gitmekten­ titriyordu.­ Süreyya­ anlatıyordu:­ O­ zaman­ bütün­bu­kırların,­çayırların,­bayırların­sahibi­yalnız­kendileri­ola-caklardı.­Günlerce­gezdikleri­hâlde­yabancı­kimseye­rast­gel-meyeceklerdi.­Bu­debdebelerden,­arabalardan,­sahte­gürül-tülerden­ uzak,­ kendi­ kendilerine­ kalmak­ zevkinden­ fayda-lanacaklardı.­ Havaların­ uzun­ yağmurlarla­ ıslandığı­ zaman­mecburen­ kapanırlarsa­ da­ güneşin­ ilk­ tebessümleri­ onlara­bahar­gibi­olacaktı.­Islak­otların,­yeni­biten­çimlerin­arasın-da­ayakları­sırılsıklam­dolaşacaklardı.

Süreyya­bunları­anlatırken­birden­“Ya­kar!”­diyordu.Kar­yağarken­gezmek­kadar­keyifli­bir­şey­olur­muydu?­

Ve­karı­anlatıyordu:­Kar­dumanlarla­savrularak,­puslarla­su-lanarak­Boğaziçi’ni­hırpalarken­onların­bacasından­ince­bir­duman­fırtınaya­meydan­okur­gibi­yükselecekti;­soğuklarda­gezerek­ elleri,­ yüzleri­ donmuş­ döndükleri­ zaman,­ odaları­ılık,­kendilerini­kabule­hazır,­misafirseverlikte­cömert­dav-ranacaktı.

158 M E H M E T R A U F

Necib­bunları,­kendisini­sersemleten­bir­darbe­gibi­din-liyordu.­O­zaman­kendi…­O­nerede­bulunacaktı?­Bir­gün­ge-lip­ bu­ hayatı­ bırakmak,­ her­ şeyi­ bırakmak­ mecburiyeti­ bir-den­nazarında­belirince,­Suad’sız­kalınca­ne­olacağını­o­kadar­acı­bir­öksüzlük­içinde­hissetti­ki­perişan­oldu.­Başını­çevirip­renkli­fanila­giysileri­içinde­temiz­ve­güzel­gördüğü­Süreyya’ya­bakarak­zehirli­bir­hiddetle,­“Ve­bu­adam­onun­sahibi,­ölün-ceye­kadar­beraber­kalacak,­onunla­kalacak…”­diye­öldü.­Ah­ne­olurdu,­Suad’a­ilk­olarak­o­rast­gelmiş­olsaydı…­Zira­artık­evvelki­gibi­o­zaman­kendi­de­Süreyya­gibi­olacağını­düşün-müyordu;­onu­sevmek­üzere­doğmuş­olduğuna,­artık­bu­bü-yük­bir­heves­değil,­yaratılış­sırrı,­bir­varoluş­bilmecesi­netice-si­olduğuna­inanıyordu.­Artık­bu­büyük­aşk­önünde­düşün-ce­sefaletleri,­kötümserlik­hüzünleri­miskince­susmuştu­ve­bu­itirafsız,­emniyetsiz­aşk­ile,­sadece­bu­kadarıyla,­kimsenin­me-sut­olmadığı­kadar­mesut­olduğuna­inanıyordu.

Sonra­bütün­bunları­bugün­yarın,­nihayet­işte­bir­ay­son-ra­bırakıp­gitmek,­Suad’dan­ayrılıp­onsuz­kalmak,­onsuz­ya-şamak­lazım­geliyordu.­Hem­nasıl­bir­hayat­için,­yarabbim?­Şimdi­kendisine­o­bıktığı,­iğrendiği­hayat­değil,­en­gıpta­edi-lecek­hayatlar­bile­artık­bir­işkence­gibi­geliyordu,­Suad’sız­kalmak­onu­o­kadar­korkutuyor,­o­kadar­onsuz­hayat­tasav-vur­edemiyordu.­Bununla­beraber­bu­zorunlu­idi,­bütün­sos-yal­ve­ahlak­kuralları­bunu­emrediyordu.­Bunun­aksine­git-mek­ birtakım­ insanlık­ tertiplerini­ yıkmadan­ mümkün­ ola-mazdı;­hatta­geç­bile­kalmıştı.­İnsanlar­şimdi­kendisine­“ha-in”­demeye­yetkiliydiler.­Fakat­ah­onun­saadetinin­yanında­bütün­bunlar­ne­miskin­şeylerdi!­Hem­kendisinden­daha­ne­istiyorlardı?­O­kalbin­zorlamasına­tahammül­edip­tabiat­ve­yaratılışın,­herhâlde­o­kuralların­bin­kere­üstünde­olan­kuv-vetlerin­raptettiği­ruhunu­bu­kadar­zapt­ve­idare­ederken­ha-yatını­ezmek,­bu­büyük­aşkı­tahrip­etmek­için­ne­hakları­vardı?­

159E Y L Ü L

O­ruhunun­derin­gecelerinde­kızgın­hücumlarla­kuduran­bir­fırtına­gibi­ihtiraslarını­ve­heveslerini­böyle­sakladıktan­son-ra,­daha­ne­istiyorlardı?

Bununla­beraber­bütün­bu­isyanlar­Suad’ın­duygularına­ortaklığından­şüphe­zamanı­gelince,­birden­sönerek­aşağıla-nıyordu.­O­vakit­mevkiini­o­derece­hararet­ve­katiyetle­görü-yordu­ki­bu­kadar­zamandır­nasıl­mesut­olduğuna­şaşıyor-du.­Bir­dostunun­karısını­seviyordu,­kendine­aile­kucağını,­bir­kardeşe­açar­gibi­dostça­açmış­altın­kalpli­bir­dostun­ka-rısını.­Ve­kadın­bunu­anlamıştı,­zira­hiçbir­kadının­böyle­bir­aşk­ ne­ kadar­ saklanırsa­ saklansın,­ hissetmemesi­ mümkün­olamazdı.­Gözlerin­derinliğindeki,­dudaklardaki­ateşli­arzu-ya­hiçbir­kadın­ruhu­hissiz­kalamazdı.­Demek­biliyordu,­fa-kat­kabul­ediyor­muydu?­Bunu­tayin­etmek­mümkün­değil-di;­herhâlde­soğuk­değilse­de­sadece­nezaketli­denilecek­bir­muamele­ile­idaresi­elinde­olmayan­hayatına­tahammül­edi-yordu.­Ve­sefil,­kendisi­bunu­bir­mutluluk,­hatta­bazen­bir­aşk­ görüyordu,­ öyle­ mi?­ Sonra,­ yarın,­ evet­ yarın­ bunu­ bile­bırakmak­lazım­gelecekti.­Bunu­bile­bırakacak,­bu­gözlerin­saf­ufkundan­uzak,­bu­hayatın­hoş­havasından­uzak,­yalnız,­bedbaht,­evet­yalnız­ve­bedbaht­yaşayacaktı.­Ah,­sonra­da,­buna­mutluluk­diyordu,­öyle­mi?

Birden­hayatını­uzun­bir­çöl­gibi­gördü,­yaşamaktan­bü-yük­bir­yorgunluk­hissetti­ve­“Acaba­vakit­geldi­mi?”­diye­dü-şündü;­ zira,­ o­ kendini­ mutlaka­ intihara­ mahkûm­ görürdü.­Kendinde­bu­kadar­ateş­varken,­bu­kadar­güzellik­esiri,­bu­kadar­özlemiş,­tutkun,­bu­kadar­ihtiras­ile­beraber­herkes­gi-bi­doğru­dürüst­bir­hayat­içinde­bir­gün­ölüvermek­ona­des-potça­gelirdi.­“Ah,­tifodan­niçin­ölmedi?”­diye­düşünüyordu.

Fakat­Suad’ın­bir­sesi­ona­bu­yirmi­günlük­saadeti­ ihtar­etti,­hiçbir­ insanın­ulaşamadığını­zannettiği­bu­saadeti­ve­o­günlerin­hatırasına­bu­kadar­nankörlüğü­haksızlık­olarak­saydı.­

160 M E H M E T R A U F

“Mademki­ölmek­var,­ne­vakit­olsa­kolay…”­dedi.­Onun­için­ölmek­ruhu,­büyük­bir­saadet­nefesinin­üfürülmesiyle­dol-duruyordu.­Onun­temizliği,­namusu,­yüceliği­ için,­bunlara­hürmet­ve­taparcasına­severek­ölmekte­bir­büyüklük,­başka-larına­nasip­olmayan­bir­talih­görüyordu.

Süreyya­ birden,­ “Al­ yine­ yağmur!”­ dedi;­ ufukları­ saf­ ve­berrak­ olan­ semanın­ üstünde­ bir­ seyyar­ bulut­ meçhul­ bir­semte­ doğru­ koşuyordu;­ bunda­ bir­ duman­ rengi­ vardı.­ Bir­ağaçtan­meyve­düşer­gibi­patırdayarak­damlalar­düştükçe,­yolların­biriken­toprakları­delik­deşik­olarak­hafif­bir­toz­kal-kıyordu.­Birden­çıkmış­olan­rüzgâr,­yağmur­tazeliğiyle­yüklü­toprakların­kokusunu­getiriyordu.

Kaçalım,­kaçalım!­dediler.­Yağmurun­hücumu­içinde,­ıs-lak­ yollardaki­ toprak­ kokularıyla­ tüten­ tazelikler­ arasında,­Suad’la­birlikte­kaçmak­ona­bir­rahatlık­verdi.

161E Y L Ü L

12

Öğleden­ sonra,­ Suad­ piyanoda,­ Necib’in­ sabahleyin­İstanbul’dan,­“Size­yeni­iki­eser!”­diye­getirdiği­Mascagni’nin78­“İris”i79­ile­Puççini’nin­Toska­[Tosca]’sını80­çözmekle­meşgul-dü.­O­iki­saattir­bunların­müşkülatı­içinden­çıkmak­için­uğ-raşırken­ Süreyya­ birkaç­ gecedir­ Necib’le­ beraber­ çıktıkla-rı­ lüferciliğin­verdiği­merak­ ile­zokaları81­ temizliyordu.­Ne-cib,­Edvar­Rod­[Edouard­Rod]’un82­yeni­çıkan­Yolun Ortasın-da­romanının­sayfaları­arasında­gömülmüş,­on­beş­dakika-dır­aynı­sayfada­kaldığını­unutmuş,­dalmıştı.

Süreyya­ara­sıra­yaptığı­gibi,­yine­birden­sessizliği­boza-rak,­“Dadın­nerede­Suad?”­diye­sordu.

Suad,­iyice­görmek­için­gibi­eğilip­notaya­sokularak­ce-vap­verdi:

–­Bilmem­aşağıda­olmalı…­Ben­piyanoda­iken­o­burada­durmaz­ki…

Süreyya­mırıldanarak,­“Sanki­benim­de­niyetim­var­ya,­bu­gidişle…”­diye­eğlendi.

78­ Mascagni:­İtalyan­besteci.79­ İris:­Mascagni’nin­bir­operası.80­ Tosca:­Puccini’nin­bir­operası.81­ zoka:­Büyük­balıkları­tutmak­için­kullanılan,­ucu­iğneli­balık­biçiminde­

kurşun­parçası.82­ Edouard­Rod:­Eserlerini­Fransızca­yazmış­İsviçreli­yazar.

162 M E H M E T R A U F

Bu,­Toska’nın­üçüncü­perdesinde­Toska­ile­Cavarodossi’nin83­düettosu­idi,­orada­ilk­hamlelerde­notalar­bazen­revişlerinde84­aksayarak­ bazen­ ölçülerinde­ bozularak­ çıkıp­ bir­ şeye­ benze-mezken­tekrar­ede­ede­tarzın­ahengini­buluyor,­artık­hemen­la-zım­geldiği­gibi­çalınmaya­başlıyordu.­Küçük­musiki­cümlele-ri­tekrar­ede­ede­Necib’in­zihninde­yer­etmiş­olduğundan­Suad,­bu­ sefer­ hepsini­ birden­ çalmak­ için­ baştan­ başladığı­ zaman,­Necib­uyanarak­gayriihtiyari,­sadece­bir­“Oh!”­etti.

Suad,­başını­çevirip­yandan­bakarak:–­Ne­güzel­değil­mi?­dedi.Süreyya,­zokaların­üzerinde­meşgul,­başını­kaldırıp:–­Hayret!­Bu­nasıl­oluyor,­şaşıyorum,­dedi;­bunun­nesini­

o­kadar­güzel­buluyorsunuz­Allah­aşkınıza?Sonra,­onların­sükûtu­üzerine­hâlâ­meşgul,­gülerek­dedi­ki:–­Bana­ne­gibi­geliyor,­biliyor­musunuz?Necib­de­gülerek­sözünü­kesti:–­Senden­evvel­ben­söyleyeyim…­Hep­musiki­sevmeyen-

lere­gelen­şey…­Diyorsun­ki­biz­de­anlamıyoruz,­fakat­mah-sus­ yapıyoruz.­ Bir­ tutku­ göstermek­ mi,­ anlıyor­ görünmek­mi,­bilmem,­bunun­gibi­bir­şey­değil­mi?­Herhâlde­samimi­değiliz.

–­ Ooo,­ sen­ birdenbire­ pek­ mübalağa­ ettin.­ Ben­ sadece­zannediyorum­ki­bunu­o­kadar­güzel­olduğu­için­değil,­sev-mek­icap­ettiği­için,­meşhur­olduğu­için­seviyorsun…

Necib­yine­güldü:–­Yine­benim­söylediğim­gibi…­Fakat­ah­bir­kere­hisset-

sen,­Süreyya…Suad,­Süreyya’nın­musiki­hakkında­kayıtsızlığını­bilmek-

ten­ meydana­ gelmiş­ bir­ alışkanlıkla­ dinlemeyerek­ devam­

83­ Cavarodossi:­Toska­operasında,­Toska’nın­âşığı­Cavarodossi­idam­anı-nın­matemini­tutarken­söylediği­arya­ile­meşhurdur.

84­ reviş:­1.­Gidiş.­2.­Tarz,­üslup.­3.­Tutum,­yol.

163E Y L Ü L

ediyor,­ parçanın­ artık­ bütün­ parlaklık­ ve­ ruhunu­ vermeye­çalışıyordu.­Necib,­kendinden­geçmiş­dinliyordu.­Sonra­kal-kıp­eğildi,­parçaya­baktı.­Bu,­“O­dolçi­mani”­diye­başlıyordu.

–­Ah­tatlı­eller…­Ne­güzel­yarabbim,­ne­güzel,­diye­söy-lendi.

Süreyya­başını­sallayarak­gülüyordu:–­Artık­bu­kadar­da­ben­söyledim­diye­olmalı…­dedi.Bu,­Necib’i­o­zaman­biraz­sinirli­bir­izahata­sevk­ve­mecbur­

etti.­Bunun­için­örnek­gösteriyor,­biraz­hızlı,­hiddetli­bir­dille:–­Bu­tıpkı­senin­bayıldığın­mesela­suzinak­makamını­hiç­

dinlememiş,­ musikideki­ zevk­ ve­ bilgisi­ uşşaktan­ “Yandım­ateşlere­ey­mâh…”­ile­“Her­ne­mümkünse­sana­ettim­fedâ”yı­geçirmemiş­bir­adamın­ağır­şarkıları­beğenmemesi­gibi­bir­şey…­diyordu.­Birçok­örnekler­verip­açıklamaya­ve­anlatma-ya­çalışarak­netice­veriyordu:

–­ İnsan­ dinlemeyince,­ kulağı,­ ruhu­ bu­ nağmelere­ alış-mayınca…

Süreyya­da­öfkelenerek:–­Lakin­bunları­işte­ben­de­dinliyorum,­diye­kesti.Necib­ bir­ müddet­ tereddütle­ ve­ gülümser­ bir­ şekilde­

durdu;­hak­ve­zaferin­pek­kolaylıkla­kendinde­karar­kıldığı-na­emin­olanlara­mahsus­küçümser­bir­gülümsemeyle­bakı-yordu.­“Ruhun­duymuyor!”­demek­ağır­geliyordu;­fakat­son-ra­bir­mukayese­buldu,­dedi­ki:

–­Bunda­elbette­zevk­ve­mizacın­da­büyük­katkısı­var…­Senin­tıpkı­balıkçılık­merakın­gibi…­Herkesin­ruhen­bir­şeye­meyli,­kabiliyeti­olur.

Onlar­konuşuyorlar,­Suad­öbür­tarafta­müthiş­bir­surette­mustarip­oluyordu.­Süreyya’nın­bu­hususta­iddiasını­pek­bey-hude,­pek­âciz­bularak­pek­kolayca­ve­töhmetle­mağlup­olma-sı­muhtemel­olan­böyle­bir­tartışmaya­girdiği­için­sıkılıyordu,­

164 M E H M E T R A U F

fikren­Necib’le­beraber­olmakla,­kalben­Süreyya’yı­bıraka-mıyor,­onun­böyle­musikinin­yüceliğine­hissiz­kalıp­balık-çılık­gibi­şeylere­meylini,­hepsinin­önünde­hor­görmek­ağır­geliyordu.

Necib­birden­piyanoya­gelip­notaları­karıştırarak:–­ Hah­ işte­ bak,­ bir­ hava­ bulacağım­ ki­ beğeneceksin…­

Bir­ değil,­ beş,­ on…­ Çünkü­ onu­ dinlemişsin,­ çünkü­ onun­için­ daha­ o­ kadar­ alışmak­ lazım­ değildir.­ Bir­ zamanlar­Konkordiya’ya85­giderken­bilmem­hatırlar­mısın,­ince,­hasta-lıklı­sarışın­bir­kız­söylenir­dururdu.

Ve­elindeki­notayı­piyanonun­önüne­koyarak:–­Santa­Luçya­[Santa­Lucia]…­Barkarola…86­dedi.Suad,­ıstıraplı,­acılı,­piyanonun­önüne­dönüp,­artık­elve-

rir­ricasıyla­bakan­gözlerle:–­Ey,­artık,­gezelim…­Bugün­gezmeye­gitmiyor­muyuz?­

dedi.Sonra­kışın­geldiğinden­bahsetti,­bir­kere­o­artık­bütün­bü-

tün­gelince­evde­kapanıp­kalacaklarından­şikâyet­ediyordu:–­Bu­sene­galiba­kış­erken­gelecek,­baksanıza­havaya…­

dedi.Süreyya’nın­ meşgul­ olup­ ses­ çıkarmadığını­ görünce­

Necib’e­baktı;­o­başıyla­Süreyya’yı­göstererek­ona­havale­etti.­O­zaman­Suad­tekrar­sordu,­Süreyya­işini­bitiriyor­gibi­dav-ranarak:

–­Beş­dakika­daha,­hazırım,­dedi.Hava­açık­mı­kapalı­mı,­bir­hüküm­verilemeyecek­hâlde­

idi.­Sabahleyin­Rumeli­ile­başlamıştı,­sonra­lodosa­döndü.­Ba-zen­yağmur­yağacak­zannını­veren­bir­loşluk­çöküyor,­sonra­beyaz­ bulutların­ arasında­ büyük­ mavi­ parçalar­ çoğalıyor,­

85­ Konkordiya:­Beyoğlu’nda­bulunan­bir­tiyatro.86­ Barkarola:­ Venedik­ gondolcularının­ şarkılarına­ verilen­ ad.­ Chopin,­

Rahmaninov­gibi­ünlü­besteciler­tarafından­işlenmiş­çeşitleri­vardır.

165E Y L Ü L

bulutlar­ yırtılıp­ dağılıvererek­ güneşin­ arada­ parladığı­ olu-yordu.­Karşıda­kırda­bulutların­gölgeleri­kafilelerle­seyredi-yorlar,­ bir­ müddet­ aşağı­ uçuştuktan­ sonra,­ her­ an­ değişen­cereyanlara­uyup­şimdi­tekrar­yukarı­çıkıyorlardı.­Öyle­anlar­oluyordu­ki­uzun­yağmurlu­kış­günleri­akla­geliyordu,­fakat­onlar­çıkmak­istedikleri­zaman­bulutların­koyu­bir­karanlık-la­ Büyükdere­ üstüne­ büyük­ kümeleriyle­ yığılmış,­ güneşin,­şimdi­sıcak­bir­ışık­huzmesi­ile­etrafı­ısıtmış­olduğunu­gör-düler.­Etraf­rüzgârsız,­hareketsiz,­sessiz­kalmıştı.­Deniz,­bir­kısmı­bulutlarla­solmuş,­ilerisi­güneş­ile­yanmış,­durgun­din-leniyor,­Anadolu­tarafına­doğru­hissedilmeyen­aralarla­ma-vileşerek­sonunda­bütün­sahilin­en­ufak­çizgileri­ve­şekilleri­ne­kadar­belirgin­bir­şekilde­aksediyordu.­Hiçbir­esinti­yok-tu,­sadece­bir­ılık­deniz­havası­dalgalanmaktan­yorgun,­ağır­sürükleniyordu.

Sandala­ binmek­ istiyorlar,­ yağmurdan­ korkuyorlardı.­Süreyya­Büyükdere­üstündeki­bulutları­göstererek­bunların­nasıl­merhametsiz­bir­tufan­olabileceğini­söylüyordu,­fakat­şimdi­bulutların­yavaş­yavaş­arkasına­kayıp­onların­gölgesi­ile­gölgelenen­güneş­sönerek­tabiata­öyle­can­sıkıcı­sessizlik,­bulutların­güneşli­dalgalarının­denize­akseden­kurşuni­yan-sımalarına­ öyle­ sanki­ pırıldamayı­ özlemiş­ gamlı­ bir­ sıkıntı­geliyordu­ki,­“Bu­havadan­fenalık­gelmez.”­dediler.­Hem­kar-şı­tarafın­seması­bir­mayıs­seması­kadar­pak­ve­çivit­rengin-de­devam­ediyordu.

O­ zaman­ sandala­ bindiler;­ bir­ gölde­ geziyoruz­ vehmi­ile­hoşlanmış,­denizde­insana­bir­sevgi­ve­mahremiyet­his-si­veren­bu­mahzun­durgunluk­içinde­sandalın­sessizce­ka-yıp­akışı­ile­memnun,­suların­sükûn­ve­durgunluğundaki­gü-zelliğe­karşı,­gökte,­denizde,­karada­sessizlikten­başka­bir­şey­kımıldamadığından,­bu­zamanda­şiire­dalarak,­gezdiler.­Bü-yükdere­açıklarına­çıktıkça­vadiyi­iyice­görmeye­başladılar,­

166 M E H M E T R A U F

ta­ ileride­ Bentler’in­ kemerleriyle,­ daha­ sürüklene­ sürükle-ne­dalgalanan­küçük­tepeler­silsilesiyle,­bütün­vadiyi­kuşa-tarak­alçalıp­dağılan­dağların,­yeşilin­bütün­renklerini­göste-ren­ağaçlarıyla,­bu­vadide­gözü­saatlerce­meşgul­edecek­bir­manzara­vardı.

Deniz,­beri­tarafta,­Beykoz­koyunun­son­hududuna,­bu­tarafta­Karadeniz’in­ufuklarında­dumanlanıncaya­kadar­hep­öyle­çok­sakin­ve­gamlı­idi.

Fakat­üstlerinde­bir­gümbürtü­ile­birden­dökülecek­kor-kusunu­veren­bu­yığılmış­dağlar­gibi­bulutların­yeni­duman­dalgaları­ ve­ renkleriyle­ asılı­ duran­ hâlinde­ öyle­ gazaplı­ bir­tehdit­vardı­ki­bütün­vadi,­hatta­üstünde­mavi­gökyüzü­ ile­taçlanan­ deniz­ bile,­ ürkmüş,­ korkmuş­ ve­ heyecanla­ susu-yor,­sanki­bekliyordu.­Hissolunmaz,­şüphe­edilir­gök­gürle-mesi­geziniyordu,­karartı­gittikçe­çoğalıyor,­yayılıyor,­man-zara­gittikçe­korkunç­bir­karanlığa,­yavaş­yavaş­Anadolu’ya­geçtikçe­endişesiz­mavilikleri­karartan­bir­korkuya­dönmüş­oluyordu.­İnsana­bir­salonun­tenha­ve­gölge­yerinde­bulu-nuyormuş­hissini­veren­bu­sessizlik,­bu­mahremiyet­içinde­alışılmadık­bir­korku,­bir­ürküntü­istila­ediyordu.­Bu­büyük-lük­içinde­bir­tehlike­olsa­bile­bir­şey­olmaz­hissiyle,­bununla­birlikte­yine­bir­endişe­titremesiyle­bekleyen,­insana­bir­tu-fan­korkusu­verirken­sadece­bir­yağmur­beklemekten­gelen­zevkle­hoşlanarak­bekliyorlardı.

Sandal­ hareketsiz,­ küreklerin­ görüntüsü­ denize­ düş-müş,­duruyordu.­Ve­insana­emin­kalplere­sığınmak­ihtiya-cı­veren­bu­hava­içinde,­Necib,­karşısındaki­gözleri­bir­hü-zün­ve­şiir­damlasıyla­nemli,­dalmış­görünen­Suad’a­baka-rak,­onu­hiç­görülmemiş­bir­güzellikte­görerek,­tutkunluğu­birden­son­ateş­derecesine­çıkaran­bir­cezbe­hissediyor,­ona­nasıl­kırılmaz­bağlarla,­nasıl­dehşetli­bir­surette­bağlı­oldu-ğunu­kalbine­hücum­eden­heyecandan,­sadece­ona­bakmak­

167E Y L Ü L

heyecanından­anlıyordu­ve­bunu­arttırmak­için­en­küçük­si-ma­ çizgilerine­ kadar­ dikkat­ edip­ kendinden­ geçmeyi­ artır-mak­isteyerek,­içinden­onun­ateşlerini­çoğaltıp­ölerek­yaşa-mak­istiyordu.­Ona­hayatın­en­can­yakıcı,­en­dehşetli­saade-ti­bu­hâl­gibi­geliyor,­ancak­şimdi,­hayatının­hep­zevkler­ve­hazlara­tutkun­olarak­geçen­senelerinde­ancak­şu­saatlerde­hayatımı­yaşıyorum­hissi­geliyordu.

Ah­onu­ne­kadar­seviyordu­yarabbi,­ne­kadar­ateş­ve­öz-lem­ile­seviyordu.­Onun­en­manasız­şeylerine­bile­özel­sevgisi­vardı.­Onun­bir­düğmesi­için­kalbinde­zaaflar,­bağlar­buluyor,­şömizetinin87­kıvrımları,­dikişlerin­nezaketi,­kolundaki­küçük­düğmeler,­nihayet­bütün­bu­değersiz­şeyler­için­onda­başka­bir­cezbe­yükseliyor,­hepsine­ayrı­ayrı­tutkun­oluyordu.

Onu­asıl­öldüren­Suad’ın­gözleri­ idi.­Ve­en­çok­kendini­zevkle­dehşete­düşüren­şeylerle­ölüyormuş­hissini­hasıl­et-mek­ için­ ölümün­ nasıl­ tatlı­ bir­ şey­ olduğunda­ şaşırıyordu.­Bu­gözler,­ah­bu­gözler…­Bunlara­bir­renk­vermek­mümkün­mü­ idi?­ O­ kadar­ müddet­ bakamıyordu­ ki­ tayin­ edebilsin.­Bakmak­mümkün­değildi,­özellikle­bakışları­buluşursa­ve­ne­zaman­ Suad’a­ baksa­ onun­ gözlerinin­ de­ kendine­ karıştığı-nı­görürdü.­Bir­anda­çarpışan­bakışlar…­O­zaman­bu­göze­bir­siyah­elmas­gibi,­bir­siyah­ateş­gibi­yakarak­bakıyor­ma-nasında­öyle­irade­yakan­bir­cezbe,­öyle­bir­hem­sitem­hem­sevgi,­hem­usanç,­hem­neşe­manaları­birbirine­karışıyordu,­bunlar­öyle­belirsiz­gidiş­ile­titremek,­parlamak,­yanmak­ku-runtusu­veriyordu­ki­onlara­bakan­göz­tutkun,­beriye­çeki-len,­hayatta­ondan­başka­zevk­olamayacağına­emniyetle,­fa-kat­bu­derece­zevkten­sersem,­hâlsiz­düşüyordu.­Ah,­ruhun-da­ne­fırtınalar,­bu­nazarın­siyah­yahut­koyu­kestane­manalı­hüzmeleri­içinde­ve­hemen­bayılıveren­hücumları­oluyordu.­Eğer­nefsini­zapt­etmese­haykırmak­lazım­gelecekti.­Buna­bir­

87­ şömizet:­İnce­kumaştan­yapılan­kadın­iç­gömleği.

168 M E H M E T R A U F

dakika­bu­tutkuyla­bakmak­insanı­yakar,­eritir­hissiyle,­iste-se­zorlasa­bile­bakamayarak­ve­bakmak­daima­yetişilmez­bir­saadet­kalarak­yaşıyordu.­Ayın­mana­kaşlarda­da,­sade­kavis-leri,­sade­üzerlerinde­uçuşan­titremeleriyle­o­neşe­ve­usanç­manaları­devam­ediyor­ve­beyaz­yahut­hafif­sarı­diye­kesin­bir­hüküm­verilemeyecek­olan­ten­üstünde,­bu­kumral­silik­hatlar­incelikleriyle,­ifadeleriyle,­bakışla­aynı­manada­oluş-larıyla­ onu­ mest­ ediyordu.­ Saçları­ kumral­ buklelerle­ alnını­açık­bırakıp­kaşlarının­ucuna­kadar­dökülüyordu;­bunların­o­noktada­kalmalarını­istediği­Suad’ın­ara­sıra­elinin­maharet­ve­isabetine­inanarak­şöyle­bir­düzeltmesinden­anlaşılıyor-du.­Sonra­saçların­asıl­kümesi,­bu­kulakların­arkasında­bir-den­çoğalarak­tepesinde­toplanan­siyaha­kaçan­kestane­yı-ğını…­Necib,­bunlara­saatlerce­bakarak­işte­hayatının­bütün­emellerinin,­ bütün­ saadetinin­ orada­ gizlenmiş,­ ne­ zaman­onu­sarhoş­edici­kokusuyla­mest­olursa,­mesut­ölüm­o­za-man­gelecekmiş­fikriyle­yanardı.

Ve­ Necib’in­ gözleri­ hepsini­ görüyor,­ dudaklara­ geliyor,­bunlardaki­karanfil­kırmızılığı,­donuk­ateşi­karanfil­rengi,­yi-ne­bütün­çehrede­titreyen­sitem­manası­ile­nemli,­o­şuh,­si-temli­ifade­ile­titreyerek­onun­bakışını­büyülüyordu.­Dişler,­bunların­müsaadeleriyle­tebessüm­ettikçe­bütün­bu­mana-lar­yüzlerce­çoğalarak­gözlere­kadar­geçen­bu­tebessüm­ile­onun­ruhu­çehrede,­o­kadar­şuh­ve­neşeli­görünüyordu­ki,­o­zaman,­işte­o­zaman­Suad’ın­niçin­bu­kadar­değerli­ve­tapıl-maya­layık­olduğu­ortaya­çıkıyordu.­

Necib’in­dikkatini­çeken­bir­şey­de­onun­elleri­idi.­Bu­el-ler,­ yumuşak­ ve­ ince­ dokusuyla­ beyaz­ ve­ ince­ idi;­ altında-ki­ mavimtırak­ damarların­ karışık­ çizgileri,­ insana­ bu­ nefis­mahlukun­ne­elden­bin­türlü­arızalarla­yok­olacak­ölümlü,­zavallı­bir­vücut­olduğu­acısını­veriyordu.­Ve­Necib,­büyük­bir­cezbe­ile­tekrar­onun­vücudunun­her­çizgisini­durup­tetkik­

169E Y L Ü L

ederken­tekrar­ellerine­gelip­bu­his­ile­düşkün­olunca­derin­bir­merhametle­bakarak,­“Ah­zavallı­insanlar!”­diyordu.­Böy-le­ulu;­bir­kadın­bulup­da­sevmek­ve­sonra­sevilmek­için­ga-yet­mesut­olmak­lazım­gelen­hayat­arasında,­bu­kadar­me-sut­olsak­bile,­yalnız­sayılması­bir­hafta­sürecek­hastalıklar­ve­afetlerin­muhtemel­bir­kurbanı­olmak,­böyle­tesirinin­esi-ri­bulunmak­ona­pek­acı­geliyordu;­buraya­gelince,­“Ben­bi-lakis­o­kadar­bile­mesut­olmadım,­sadece­sevdim.”­diyordu.­O­sadece­sevmişti,­aşk­kelimesinden­belirsiz­hissolunan­en­büyük­manasına­kadar­sevmiş,­ölümlere­kadar­sevmişti;­fa-kat­onu­istemenin­bile­bir­cinayet­olduğunu­görerek,­hayat-ta­sevdikleri­ tarafından­sevilenler­de­olduğunu­düşününce­ah­ediyordu­ve­sonra,­öyle­sevip­sevilenler­için­bütün­o­afet-ler­beklenirdi,­değil­mi?­Ah­onların­ne­kadar­ölümlü,­elimiz-den­kaçmak,­soluvermek,­bir­gün­son­bir­hazin­nefesle­sö-nüvermek­için,­nasıl­sadece­bunlar­için­mahluk­olduklarını­ne­kadar­acı­görüyordu.­Mesut­olsak­bile­hayat,­sadece­tah-rip­eden­hayat,­sadece­yiyen,­yıkan,­öldürüp­ezen­hayat,­hü-küm­sürüyordu.

“Ah,­fakat­ölüm­olmasaydı­ne­müthiş­bir­cehennem­olur-du.”­diye­kalbi­sıkıldı.

Birden­küçük,­telaşlı,­perişan­rüzgârlar­koşuştu,­denizde­akıntılar­uçuştu.­Süreyya,­“Oo,­oo!”­dedi.

Suad,­“Kaçalım,­tufan­geldi!”­diye­çırpındı.O,­ küçük,­ kısa­ gülüşlerle­ gülüyor,­ çarşafının­ altında­ si-

nesi­sarsılıyordu.­Bir­saniyelik­bir­nazarla­Necib­ona­baktı,­bunda­o­kadar­arzu­ateşi­vardı­ki­Suad’ın­gülüşü­dudakların-da­donuk­bir­tebessüm­hâlinde­kaldı,­gözleri­eğildi.

Sandal­ süratle­ yükselmeye­ başlamıştı.­ Fakat­ birden­ ta­vadinin­ üzerinde­ yığılmış­ bıraktıkları­ bulutları­ başlarının­üstünde­ buldular.­ Oradan­ buradan­ koşuşup­ çarpışan­ de-nizde­küçük­kasırgalar­yapan­rüzgârların­öfkesi­artıyordu.­

170 M E H M E T R A U F

Sonra­bu,­yalnız­bir­yönden­kuvvetli­ve­soğuk­esti,­önünden­denizde­siyahlanan­bir­ürperti,­gölge­gibi­koşuyordu.­Sessiz-liğe­alışmış­kulaklar,­rüzgârların­tepelerde­ağaçları­hırpala-yarak­estiklerini­işitiyordu.­Bulutlar­birden­gazaba­gelmişler,­korkunç­olmuşlar,­havalanıyorlardı.

–­Ay­yağmur!­dediler.Ilık­ birkaç­ damla­ gelmişti.­ Sonra­ artık­ yağmaya­ başla-

dı.­Evvela­denizde­her­damlanın­düşüşü­görülüyordu.­Suad,­“Aman­çabuk,­çabuk,­fena­ıslanacağız!”­diye­telaş­ediyordu,­sonra­yağmur­hırs­ve­akışla­inmeye­başladı.­Fakat­ancak­üç­dakika­sonra­yalıya­yetiştiler.

Süreyya,­ “Vah­ vah,­ bizim­ lüfer­ seferi­ yandı!”­ diyordu.­Sonra­bulutlara­bakarak­başını­salladı:­“Bu­gece­ay­dörtten­sonra­çıkacaktı,­o­zamana­kadar…”

Onlar­odalarına­soyunmaya­gittikleri­zaman­Necib,­so-yunmaya,­ elbise­ değiştirmeye­ lüzum­ görmeyecek­ kadar­tembel,­garip­bir­sıkıntıyla­balkona­çıktı,­orada­bu­kışa­ben-zeyen­ dalgalanma­ ve­ öfke­ içinde­ tabiatı­ seyretmekten­ bü-yük­acı­veren­bir­haz­buldu.­Arkadan­Suad’la­Süreyya­geldi-ler.­Suad,­“Ne­güzel­yağmur,­değil­mi?”­diye­dumanları­gös-teriyor,­Süreyya­“Tam­biz­lüfere­çıkacağız,­gökyüzünün­kapı-ları­açıldı.”­diye­şikâyet­ediyordu.­Uzun­uzun­yağmurun­tu-fanı­andıran­düşüşünü­seyrettiler.­Yollarda­seller­akacak­zan-nediyorlardı,­her­taraf­su­içinde­kalmış­denilecek­bu­yağış­al-tında­deniz­dalgasız,­sakin­uzanıp­gidiyordu.

Necib,­ bu­ yağış­ arasında­ bu­ duman,­ bulut,­ su­ hücu-munda­birden­kış­içindeyim­kuruntusu,­kışa­bir­tutku­his-siyle­titredi.­Bu,­uzun­güneşli­günleriyle,­sıcak­geceleri,­göz­kamaştıran­ semaları,­ nefes­ boğan­ tozlarıyla­ insanı­ artık­bıktıran­yazdan­sonra,­sakinlik­ve­tembelliğe­meyilli­insan­yaratılışına­pek­uygun­gelen,­insana­köşelere­bucaklara,­so-ba­yanlarına­sokulmak­hissini­veren­soğuk,­tembel­kış­fikri,­

171E Y L Ü L

uzun­ yağmurları,­ siyah­ semaları,­ çamurlu­ sokaklarıyla­ ak-şamlara­kadar­evden­çıkmaktan­korkutan­kış­fikri,­onu­tut-kun­etti.­Bu­yağmur,­uzun­rehavetlerden­sonra­sanki­sinir-lerini­gevşetiyor­ve­bu­his­onun­kış­arzusuyla­uyuşarak­onu­sevdiriyordu.­Özellikle­kışın­asıl­geldiği­an,­hep­renk­ve­ışık-tan,­bütün­hararet­ve­nurdan­yorulmuş­sinirler­ve­hevesler­için,­kış­kuruntusunun­geldiği­bu­ ilk­gün­pek­hoşuna­gidi-yordu.­Başka­günler­herkesin­ağır,­kalabalık­yürüdükleri­yer-lerde,­su­altlarında­telaş­ve­acele­ile­koşup­aile­kucağına­ka-panıldığı,­ orada­ dışarının­ rüzgârından,­ sularından,­ çamu-rundan­kurtulmuş,­hastalıktan,­soğuktan­korunmuş,­bütün­aileyi,­ev­içini­sevdiren­bir­sakınmayla­kapıların,­pencerele-rin­sıkı­sıkı­kapanıp­yavru­ve­koca­ile­yemek­masasına­koşul-duğu­ilk­kış­günü…­Beyaz­keten­örtünün­üzerinde­tabaklar-da­çorba­dumanlarının­dalgalandığı,­saatlerce,­günlerce­bu­hararet­ve­saadet­içinde­bulunulacağına­emin­olmaktan­do-ğan­huzur­ve­sakinlik­geldi,­“Adam­gelirse­gelsin!”­diye­bir­tehlikeyi,­cesaretle­beklemekten­meydana­gelen­heyecan­ve­ferahlığın­geldiği­ilk­kış­günü…

Fakat­onun­ne­böyle­bir­seve­seve­koşup­kapanacağı­bir­aile­köşesi,­ne­bir­ümidi­vardı.­O,­artık­kış­geldiği­için­bura-dan­da­defolacak,­bir­gün­konakta,­öbür­gün­kız­kardeşinde,­yârsız,­dostsuz,­kadından,­asıl,­asıl­yarabbim,­işte­Suad’dan­mahrum,­ondan­uzak,­onun­sesinden,­bakışından­uzak­ya-şayacak…­Sürünecek…

Son­ derece­ bir­ öfkelenmeyle­ haykıracak­ kadar­ ümitsiz­eden­ bir­ ıstırap­ ile­ etrafına­ baktı.­ Orada­ akşamın­ yavaşça­inen­ esmerliği­ içinde,­ sadece­ Suad’ın­ hayalini­ fark­ etti;­ bu­hayal­bütün­narin­ve­biçimli­boyu­ile,­kollarından­ayrılıp­be-line­doğru­tatlı­bir­yuvarlaklıkla­ incelen­vücuduyla­bunların­üstünde­bulutlanan­saçlarıyla,­yağmura­bakıyordu.­Onun­ya-nında,­vücudunun­hevesindeymiş­hissiyle­bir­inleme­ihtiyacı­

172 M E H M E T R A U F

duydu;­onu­o­kadar­güzel,­fakat­o­kadar­kendinden­değil,­hiç­değil,­o­kadar­değil­gördü­ki…

Suad­ boğuk­ bir­ inilti­ işiterek­ başını­ çevirdi;­ Necib­ ora-ya,­koltuğa­dayanmış,­mendilini­ısırıyor­gördü.­Gayriihtiyari,­“Ne­oluyorsunuz?”­diye­iki­adım­atmış­bulundu,­fakat­dur-du.­Evvela­onu­yine­birden­tifonun­ilk­geldiği­gün­gibi­ağzı­burnu­kan­içinde­yere­kapanacak­zannetmişti,­fakat­tavrın-dan­tehlikeli­anın­geldiğini­hissedince­sapsarı,­pür-helecan88­kaldı.­Bütün­geçen­günlerde­bu­anın,­bu­itiraf­anının­bir­sa-niye­gelip­çatacağını­düşünüp­korkmaktan­gelen­bir­telaş­ile­bayılıyordu.

Necib­uzun,­ağır­bir­sükûttan­sonra:–­Hiç,­hiçbir­şey…­diye­mendilini­indirdi.Sonra­birden­başını­çevirip­her­şeyini­göze­almış­karan-

lık­bir­bakışla,­“Ölüyorum,­işte­o!”­dedi;­ve­sonra,­bütün­ate-şini­bu­özlerle­anlatmamış­gibi,­“Ah,­ne­kadar­ölüyorum,­ne­kadar­mustaribim­bilseniz!”­diye­inledi.

Suad­boğuluyor­gibi­ellerini­kaldırdı;­Allah­aşkına­der­gi-bi­bakarak­eliyle­susmasını­rica­etti.­Necib,­öfke­ve­taşkınlı-ğın­esiri,­artık­elinde­değilmiş­gibi,­devam­etti.­Şimdi­sesinde­derin­bir­esef,­titriyordu:

–­Hayır,­hayır,­artık­Zaten­her­şey­bitti…­Zaten­neye­ya-rar,­niçin­susayım?­Her­şey­bitti,­her­şey…­her­şey…

Suad­ kulaklarında­ uğultularla,­ boş­ gözler,­ gerilmiş­ du-daklarla­duruyordu.­Geri­çekilmek­istedi,­ fakat­Necib’in­eli­bir­rica­ile­kalkmıştı,­“Ah­beni­aşağılamayınız!”­diye­yalvardı,­“Sizi­öyle­değil,­bilmeyerek­sevdim;­nasıl­olduğunu­bilmeye-rek,­bir­kardeş­gibi,­bir­anne­gibi­sevdim…­Ve­buraya­gelin-ce…”­Tekrar­acı­bir­sesle,­“Yok,­ediniz,­beni­aşağılayınız;­ben­ona­müstahakım!”89­diye­inledi.

88­ pür-helecan:­Kalp­çarpıntısı­dolu.89­ müstahak:­1.­Hak­etmiş,­hak­kazanmış.­2.­Hak­ettiği­ceza­veya­mükâfat.

173E Y L Ü L

Ve­Suad­onun­bu­sözleri­söylerken­birden­başını­elleri-nin­içine­alıp­oraya­dayanarak­hıçkırdığını­gördü.­Şaşkın,­bir­şey­söylemeyerek,­kalbi­derin­bir­merhametle­sızlayarak,­su-suyordu.­Ne­yapacağına­karar­vermeyerek­donmuş­gibi­du-rurken­bin­tereddütler,­kararlar­arasında­çalkalanıyordu.

Karanlık­gitgide­istila­ediyordu.­Suad,­acı­bir­nazarla­ona­bakarken,­ yavaşça­ çekilmekten­ başka­ bir­ kurtuluş­ çaresi­görmeyerek­uzaklaştı­ve­Necib,­o­kadar­sevilen­bu­kadının­bu­uzaklaşışı­karşısında,­elinden­saadet­ve­hayatının­yavaş­yavaş­kaçtığını­acı­acı­hissetti.­Yağmur­dışarıda­kâh­bir­sağ-nakla­hızlı­ve­hiddetli,­kâh­bir­dinlenme­ile­durgun­ve­yor-gun­yağıyordu.­Necib,­burada­ne­kadar­durmuştu,­bunu­ta-yin­edemiyordu.­Başını­kaldırıp­etrafına­baktığı­zaman­so-ğuk­rüzgârlı­bir­gece­içinde­üşümüş­olduğunu­gördü.

Ne­ yapmıştı­ yarabbi?­ Şimdi­ biraz­ evvelini,­ bir­ rüyadan­uyanıp­hatırlamak­isteyerek­hatıralarını­karanlıklara­boğul-muş­bulanlar­gibi­görüyordu;­fakat­kâbus­asıl­şimdi­hüküm­sürmeye­başlıyordu.­Birden­kendini­onun­nazarında­o­kadar­sefil­ve­adi­gördü­ki­hemen­yarın­kaçmaktan­başka­bir­çare­olmadığını­anladı.­Onun­karşısına­nasıl­çıkacaktı,­ona­artık­nasıl­bakacaktı?­O­zaman­şimdi­yemeğe­ineceğini­düşünün-ce­ne­yapacağını­şaşırdı.­Kendini­ayıplıyor,­“Niçin,­niçin­bu-nu­yaptım!”­diye­dövünüyordu.­Ve­yemeğe­inmek­icap­etti.­O­zaman­ikisinin­de­yüzüne­bakamayarak,­hiçbir­şey­isteme-yerek,­kaçmaktan,­kaçıp­odasına­kapanmaktan­başka­bir­şey­istemeyerek­eza­içinde­kaldı.­Süreyya­bu­gece­artık­balığa­gi-demeyeceğinden­ dargın,­ kışın­ böyle­ gece­ gündüz­ yağmur­yağınca­ evde­ hapis­ olmak­ ihtimaliyle­ gücenmişti.­ O­ uzun­uzun­söz­söylerken­Necib­cevap­bulmakta­güçlük­çekiyordu.

Suad­bütün­yemek­boyunca­sustu.­Onun­yüzünde­nasıl­bir­kızgınlık­ve­soğukluk­olduğunu­merak­eden­Necib,­gözle-rimiz­rast­gelir­diye­başını­kaldırıp­bakamıyordu?­Bir­saniye­

174 M E H M E T R A U F

oldu­ki­gözler­birbirini­çektiler,­o­zaman­Necib­Suad’ın­göz-lerini­bulanık,­bozuk­gördü.­O­kadar­sevdiği­bir­kadını­böyle­incitmekten­başka­bir­şey­yapamamak­onu­harap­etti.­Yarın­kaçıp­kadıncağızı­sakin­ve­rahat­bırakacağını­düşünerek­bu­kararından­dolayı­bir­ferahlık­hissetti,­kendisini­onun­elemi­huzurunda­unutuyor,­“O­rahat­etsin­de…”­diyordu.

Gece­sessizlik,­hüzün,­aynı­biçim­oldu.­Odasına­çekildiği­zaman­bin­birbirine­uymayan­düşünce­arasında,­yorgun­di-mağının,­istirahate­muhtaç­asabının­bütün­düşünce­ve­duy-gu­izdihamı­arasında,­iyi­fena­hep­kıyaslardan­geçerek,­hiç-birisinde­ duramayıp­ çabuk­ bir­ geçişle­ hepsinden­ atlayarak­sabahı­ azaplar­ içinde­ bekledi.­ Ah­ söylemeseydi,­ şimdi­ yine­evvelki­gibi­olsaydı,­ona­kani­olacağını­görüyordu.­O­zaman­tekrar­“niçin”ler­başlıyor,­bırakıp­gideceği­aklına­geldikçe­acı­bir­korku­ile­yüreği­yaralanıyordu.­Sabaha­karşı,­hâlsiz,­hasta,­dalmıştı.­Uyandığı­zaman­soluk­bir­gün­ile­yarı­aydınlanmış­odasında­idama­mahkûm­olanların­uyanışı­gibi­birden­kade-rini­görmekten­doğan­korku­ve­titreme­ile­içi­yandı.­Tekrar:­“Niçin­ yaptım,­ yarabbim?”­ diye­ inledi.­ Fakat­ artık­ buradan­defolup­gitmekten­başka­çaresi­kalmamıştı.­O­zaman,­bura-da­hatta­dünkü­hayatının­hasretini­çekerken,­sefil­ve­düşkün­hazırlandı;­aşağı­indiği­zaman­onları­odada,­beraber,­suskun­buldu.­Süreyya,­“O,­nereye­Necib?”­diyordu.

Sonra­siteme­başladı:–­Öyle­ya,­çünkü­hava­yağmurlu…­Lakin­bu­ihanet­bu,­

sadece­ ihanet…­ Bilir­ misin,­ sana­ ne­ söylesek­ haklıyız.­ Kış­geldi­ diye­ “Azat­ buzat­ cennet­ kapısında­ bizi­ gözet”90­ ha?..­Öyle­şey­olmaz.

Bunları­latife­diye­dinledi,­gitmesi­tehir­edilmesi­müm-kün­ değilmiş­ gibi­ o­ da­ latife­ ile­ karşılık­ vermeye­ çalıştı;­

90­ Azat­buzat­cennet­kapısında­bizi­gözet:­Yakalanan­kuşları­serbest­bıra-kıp­uçururken­çocukların­söylediği­bir­tekerleme.

175E Y L Ü L

sonra­latifesi­onu­özüre­sevk­etti.­Bu­kadar­uzun­müddet­ra-hatsız­ettiği­için­af­diliyordu.­Ruhu­titreyerek,­bu­sözleri­ona­hitap­etmekten­doğan­bir­titreme­ile­sesini­idare­edememek-ten­korkarak,­mütevazı,­temenni­eden­hakir­oldu.­Ahı­ondan­bir­bakış,­bir­teselli­kelimesi,­bir­affettiğini­gösteren­bakış­ol-maksızın­gitmek…­Buna­tahammül­edemeyeceğini­görüyor,­başını­ eğmiş,­ sessiz,­ işiyle­ meşgul­ olan­ Suad’a­ bakmaktan­korkarak­gözlerini­çevirmediği­hâlde­sadece­onu­görüyordu.

Ve­nihayet,­artık­gitmek­icap­ettiğini­üzüntü­ile­görüp­has-retle­veda­ederken,­Süreyya’nın­hâlâ­devam­eden­şikâyetleri­arasında­onun­başını­kaldırıp­bozuk­bir­sesle,­“Bütün­bütün­değil­ya…­Yine­gelirler­elbet…”­dediğini­işitti­ve­onun­gözle-rinin­bir­saniye­sözlerini­sorar­gibi­kendine­yöneldiğini­his-setti…­Ah,­bu­gözlerdeki­acı­manalı­soruyu,­bu­yorgun,­za-vallı­ağlamış­gözlerdeki­af­nuru…­Necib,­dünyaları­hevesine­oyuncak­edecek­coşkun­bir­sevinç­ile­dışarı­hücum­etti.­Kapı-dan­çıktığı­zaman­sendeliyordu,­“Ah­beni­seviyor,­seviyor,­se-viyor!”­diye,­delice­tekrar­ederek­çamurlara­daldı.

176 M E H M E T R A U F

13

Yağmur­ ince,­ soğuk,­ şimdi­ oradan,­ şimdi­ buradan­ kü-çük­heyecanlarla­koşuşan­rüzgârların­elinde­çırpınarak­inat-la,­eziyet­çekerek­düşüyordu.­Bir­kış­yağmuru­denilecek­inat,­renksizlik,­neşesizlik­vardı.­İnce­potinlerini­yumuşatıp­ezen­çamurlar­içinde­orada­burada­birikmiş­sulara­batarak,­göm-leğinin,­ fesinin­ ıslanmasından­ habersiz­ kalarak­ dünyadan­gafil­görünüyor,­öyle­yürüyordu.

Ondan­başka­bir­şey­görmüyor,­ondan­başka­bir­şey­işit-miyordu;­o­sözü­söylemek­için­Suad­başını­kaldırdığı­zaman­o­bakışta­o­kadar­perişan­ve­acıyan­bir­af­damlası,­o­kadar­masum­ bir­ merhamet­ titremesi­ vardı,­ öyle­ bir­ rica­ cezbesi­ile­nur­dolu­idi­ki­nereye­baksa­o­gözleri,­hiçbir­yere­bakmasa­yine­onları,­kendi­sefaletine­onun­inceliğini,­ondaki­o­çekin-me­ifadesini,­o­affı­görüyor­zannediyordu.­Ve­bu­bakışlarla­o­söz­ona­büyük,­kelimelerin­ifade­ettiğinin­üstünde­büyük­manalarla­ geliyordu.­ O­ kadar­ derin­ bir­ saadetle­ kalbi­ şişi-yordu­ki­her­şeyini­unutarak,­artık­onu­görmeyeceğini­bile­unutarak,­“Ah­benden­nefret­etmesin,­beni­sevsin­de…”­diye­bunu­ her­ şeyine­ bedel­ bir­ saadet­ görüyordu.­ Bu,­ ruhunun­bütün­ihtiyaçlarına­elveriyordu.

“Ah­ beni­ seviyor,­ seviyor!”­ diye­ tekrarlayarak­ her­ dü-şüncesi­ bu­ sözlerle­ kesilerek­ yürüyordu;­ vapur­ başına­gelmişti.”Vakit­var!”­dediler;­orada­duramadı,­hareket­lazım-dı,­Sarıyer’e­kadar­yürümeyi­tercih­etti.­Tekrar­yağmura­girdi;­

177E Y L Ü L

karşıdan­ görenler­ ıslanmış,­ fesinin­ püskülü­ bozulmuş,­ ça-mura­bulanmış­bu­gence­hayretle­bakıyorlardı.­İskeleye­gel-diği­zaman­vapur­henüz­geliyordu.­Biletçiye­bir­mecidiye­at-tı.­O­soruyordu:­“İstanbul­mu?”­“Evet!”­dedi­fakat­nereye­gi-diyordu,­bilmiyordu.­O­bir­şey­biliyor,­bir­şey­görüyordu:­Su-ad,­ondan­nefret­etmiyor,­Suad­onu­seviyordu,­evet­seviyor-du,­buna­artık­inanmıştı.­İşte­hâlâ­gözünün­önünde­o­bakı-şı­görüyordu.

Yağmur­altında­güvertede­dolaşırken­vapur­Büyükdere’yi­geçip­Tarabya’ya­geldi,­iskeleyi­görünce­hatırladı,­döndü.­Bu-radan­ Pazarbaşı­ yağmur­ bulutu­ pek­ yakın­ görünüyordu­ ve­kendini­o­kadar­mesut­eden­kadının­şimdi­orada­olduğunu,­orada­nefes­aldığını­düşünmek­onu­büyük­bir­ferahlık­esinti-siyle­mesut­etti.­Ah,­dünya­ne­güzel­yarabbim,­dünya­ve­hayat­ne­kadar­güzeldi­ve­iyiydi…­Yağmur?­Lakin­yağmurun­ne­öne-mi­vardı?­İnsan­mesut­olduktan,­sevdikten,­sevildikten­sonra­her­şey­boştu.­Sadece­aşk,­ah­sadece­bir­Suad­vardı…

Ve­daima­oraya,­ona­karşı­oturup­oraya­bakmak,­sanki­daima­onu­görmek,­daima­onu­düşünmek,­o­kadar­sonsuz­bir­gönül­ferahlığı­veriyordu­ki­birden­aklına­gelen­şeye­bü-yülenmiş­gibi­tutularak­Tarabya’ya­çıktı;­oradaki­arabalardan­birine­binmek­aklına­gelmediği­hâlde­arabanın­binecekmiş­gibi­önüne­geçmesi­üzerine­atladı,­“Otele!”­dedi,­orada­bu-lundukça­daima­Suad’ın­yanında,­onun­semasında­yaşaya-caktı;­belki­oraya­bakarken­Suad­da­otele­bakmış­bulunurdu,­o­zaman­bakışlar­buluşurdu…

Otel,­bu­eylül­yağmurunun­hapsettiği­müşterilerle­kala-balık­idi;­ayrılan­odaya­geçiş­elbisesinin­ne­hâlde­olduğunu­garsonun­ ihtarıyla­ anlayınca,­ elbise­ ihtiyacını­ gördü,­ biraz­elbisesi­ Yenimahalle’de,­ diğerleri­ evdeydi;­ onları­ aldırmak­mecburiyetinde­ bulundu­ ve­ bunun­ için­ teşebbüs­ ederken­bunları­ kendisine­ ait­ şeyler­ değilmiş­ gibi­ yapıyordu.­ Aşağı­

178 M E H M E T R A U F

salona­indiği­zaman,­kadın­erkek­bir­on­beş­kadar­misafirin­bazıları­gazetelere­dalmış,­diğerleri­masa­başında­oyunla,­ko-nuşmakla­meşgul­olduğunu­gördü.­Otelin­defterinde­bir­otuz­kadar­isim­vardı,­hâlbuki­koridorlarda­dairelerin­boş­olmadı-ğı­oralardaki­konuşmaların­hayhuyundan­anlaşılıyordu.

Fakat­o­bir­köşede,­münzevi,91­ tek,­bütün­kendi­fikirle-rine­dalmış­kaldı­ve­akşam,­otelin­bütün­halkı­yemek­vakti­camlı­salona­geçtiği­zaman­o­yine­hepsinden­ayrı,­bir­kenar-daki­ küçük­ bir­ masada­ yalnızdı.­ Başka­ zaman­ bilhassa­ va-purlar­ve­otellerde­çıkan­bin­fırsatlarla­yakınlaşmaya­çalışa-cağına­yalnız­ve­Suad’la­kalmayı­tercih­etti.­Zira­ondan­ayrı-lamıyordu,­daima­onunla­beraberdi;­bu­kalabalık­içinde­ba-zıları­gerçekten­müstesna­birkaç­kadına­ve­bunların­etrafın-da­pervane­gibi­dolaşan­genç,­hatta­bazıları­zarif­erkeklere,­karşıdan,­yüksek­bir­nazarla­bakarak,­“Hayat­bu­mu?”­diyor-du.­Hayır­kimse­onun­kadar­sevmemiş­ve­sevilmemişti.­Bu­aşk­bu­oyunların­yanında­o­kadar­yüce,­o­kadar­büyük,­o­ka-dar­feci­bin­şeydi­ki­tamam­işte­aşk­idi­ve­bunlar­böyle­ihti-yaç­ve­sebep­ile­değil,­bir­taklit­ile,­sanki­görenekle­aşk­oyu-nu­oynuyorlardı.­Bu,­şimdi­şuna,­biraz­sonra­buna­aynı­te-bessümle­ söz­ söyleyen,­ hangisine­ daha­ samimi­ ve­ meyilli­olduğunu­ne­o­ne­o,­hatta­ne­de­kendisi­bilemeyen­Ameri-kalı,­şu­muhteşem­kadın…­Ah,­Suad’la­onu­karşılaştırdıkça­öyle­sonsuz­mutluluklar­hissediyordu,­bu­kadın­tarafından­öyle­ bir­ cinayetle­ beraber­ sevilmek­ fikrine,­ bu­ kadar­ tehli-keli,­susturamayacağı­ve­imha­edemeyeceği­kadar­dayanık-lı­ve­yüce­bir­aşkla­sevilmek­emniyetine­karşı­o­kadar­mesut­oluyordu­ki,­onu­görmemiş,­sevmemiş­olsaydı­hayatın,­saa-detin­ne­olduğunu­bilememiş­olacağını­görüyordu.­Hâlbuki­büyük­ gördüğü­ bazı­ kadınlar­ tarafından­ da­ sevilmişti­ ve­hâlbuki­hiçbirisinden­bu­kadar­mağrur­ve­mesut­olmamıştı.­

91­ münzevi:­Bir­köşeye­çekilen,­tek­başına­yaşayan­kimse.

179E Y L Ü L

O­saadetler,­şimdi­hissettiği­bu­kâinatı­kuşatacak­kadar­ruh­genişlikleri­yanında­ne­değersiz­ve­hakir­şeylerdi!­“O­olma-sa­idi­demek­ben­de­herkes­gibi­olacaktım;­bilmeyecektim,­aşk­ve­saadet­nedir,­bundan­habersiz­kalacaktım.”­diyordu.­Etrafına­bakıp,­“Lakin­nasıl­yaşıyorlar­yarabbim,­sevmeden,­sevilmeden­nasıl­yaşanıyor?”­diye­şaşırıyordu.­Evet,­nasıl­ya-şamıştı?­O­zamana­kadar­kendisi­nasıl­yaşamıştı?­Fakat­ha-yatı­nasıl­bir­çöldü!

Ve­bir­şişe­Sen­Jülyen­[Sen­Julien]’den­sonra­şimdi­Belöri­Söteren­ile­dolu­bardağını­damla­damla­emerek­etrafına­bak-tıkça,­hepsinin­hayatı­bir­çöl,­alkol­buharı­pek­kesif­bir­ufukla­daralmış­bir­çöl­gibi­görüyordu;­faat­onun­hayatı­parlak­sema-sı­altında­sonsuz­dalgalarını­ebedî­bir­aşk­kasidesiyle­sürükle-yen­deniz­hayatı­gibi­ferah,­sevindirici­ve­lacivert­idi…

Gece­uykusu­hiç­bilmediği­bir­sersemlik­oldu;­yemekten­sonra­içtiği­viski­ile­soda­onu­daha­mahmur­etmiş,­odasına­hâlâ­Suad’ın­o­perişan,­rica­eden­bakışının­af­nuruyla­aydın-lık­girmişti.­Yavaşça­pencereyi­açtı;­serin­hava,­denizin­inle-yerek­çarpışan­dalgaları­ve­karşı­kıyıdaki­ışıkların­titreşmele-ri­arasında,­Yeminahalle’yi­aradı.­Bir­kenarı­siyah­ve­tehditkâr­olan­semanın­orasında­burasında­birer­tanıdık­bir­bakış­gi-bi,­ yıldız­ gülümsemesi­ vardı.­ Dubanın­ ışığıyla­ yönünü­ ta-yin­ederek­Pazarbaşı’nı­buldu­ve­başını­pencereye­dayayarak­ateş­ve­hasretle,­şimdi­mahzun,­oraya­bakmaya­başladı.

İçi,­ bütün­ aşkını,­ bütün­ ateşini­ mümkün­ değil­ göstere-meyeceği­kederle­yandı,­“Ah­ne­kadar­sevdiğimi­bilse…”­di-ye­acı­duydu.­Bunu­o­kadar­sonsuz­buluyordu­ki­Suad­mü-teşekkir,­memnun­olur­zannediyordu.­Sonra­çekilip­yatağına­uzandı,­ tekrar­onu­düşünmeye­başladı.­Böylece,­mesut­dü-şüncelerle­uyuduğu­zaman,­uykusunda­ve­heyecanla­uyanı-şında,­“Lakin­seviliyorum!”­diye­her­şeyini­yeni­fark­etmiş­gi-bi­kalbinde­bir­çırpınma,­bir­hoplama,­gayet­büyük­bir­korku­

180 M E H M E T R A U F

ile­sevince­kavuşmuş­olmak­hoplaması­vardı.­Bazen­saadet­içinde­uyandığı­oluyordu;­bunun­memnuniyetiyle­dalgınken­sebebini­birden­görüvermek,­onu­yeniden­bayıltıyordu.

Sabahleyin­ erkenden­ uyandı­ ve­ artık­ uyuyamayacağını­anladı;­başını­kaldırıp­baktı;­henüz­geceden­kalma­karanlık­çekilmemişti.­Her­ne­kadar­yağmur­yoksa­da­hava­renksiz,­orası­burası­bulutlu­idi.­Pencereyi­açıp,­yavaş­yavaş­sokulan­gündüz­içinde,­saatlerce­Yenimahalle’ye­baktı;­o­kadar­dolup­kalıyordu­ ki­ bazen­ hiçbir­ şey­ düşünmeyerek­ durduğu­ olu-yordu.­Sonra­güneşin­ilk­ışıklarıyla­manzara­dalgalandığı­za-man­giyindi,­aşağı­indi,­erken­bir­kır­seferi­yaptı.­Böyle­hafif­yürümek,­ rıhtımların­ üzerinde,­ doğrudan­ denizin­ yanı­ ba-şında­gezmek­içini­açtı.

Daima­onu­düşündüğü­hâlde­gözünün­önünde­değildi,­gelirse­bile­sadece­gözleri­geliyordu.­O­zaman­bazen­durup­feryada­benzeyen­bir­mutlulukla,­“Lakin­işte­seviyorum!”­di-ye­haykırmak­istiyor,­“Sadece­onu,­sadece­onu…­Başka­kim-seyi­sevmeyeceğim.”­diye­yemin­etmek­ihtiyacını­duyuyor-du.­Sevmeyecekti­ve­evet,­hatta­sevmemişti.­İşte­şimdi­görü-yordu­ki­şimdiye­kadar­kimseyi­sevmemişti.­Ta­ilk­gençliğin-den­beri,­ilk­hararet­ve­coşku­ile­bütün­kadınları­kendine­kâfi­bulmayan,­hepsine­birden­sahip­olmadan­öleceği­için­yanan­Necib,­kadın­namına­ne­kadar­yüksekten­uçan­emeller,­aş-ka­dair­ne­kadar­dünyanın­üstünde­saadetler­hayal­etmiş­ise­Suad­ onu,­ bu­ kadarcıkla­ hepsinin­ üstünde­ mesut­ ediyor-du.­Hayatında­bundan­çok­değil­hatta­bu­kadar­saadet­iste-memişti.­Ruhunda­bu­kadarını­istemeye­kuvvet­bulmamış-tı.­Ruhunun­aczine­bakıp­şimdi­nail­olmasına­karşı­derin­bir­şükran­hissediyor,­“Ah­Suad,­bir­sen­varsın,­bir­sen!”­diyordu.

O­gün­akşama­kadar­bu­ruh­hâli­devam­etti.­Bazen­yal-nız­ sakin,­ mesutdane­ sakin,­ sonra­ tekrar­ coşkulu,­ talihi-ni­düşünerek­heyecanlanıyor;­o­hoplama,­her­saniye­onu­

181E Y L Ü L

sevdiğini­bilirken­tekrar­her­saniye­bunu­unutup­tekrar­ha-tırlamak­hoplaması­yüreğini­ihya­ediyordu.­Sonra­onu­sade-ce­güzelliği­için­değil,­büyüklüğü,­emsalsizliği­için­de­sevdi-ğini,­ asıl­ bunun­ için­ sevdiğini­ düşünerek,­ “İşte­ asıl­ aşk…”­diyordu.­Bu­dereceye­gelince­ona­ait­olmayan­en­büyük­bir­şey­bile­hakir­görünüyor­ve­ona­ait­olduğu­için­en­değersiz­şey­bir­kıymet­kazanıyordu.­Böyle,­bir­şeyin­aziz­olmak­için­uzak­yakın­ona­ilişkin­olması­kâfi­olunca,­birçok­şeylere­hiç­ehemmiyet­vermemeye­alışmış­olan­Necib,­bütün­o­şeyleri­sevmiş,­aziz­kılmış­gibi­oluyor,­birçok­zaman­tanıdığı­şeyleri­ona­ait­olmadığı­için­şimdi­ihmal­ediyor­ve­küçümsüyordu.

Sonra­ gece,­ musiki­ ona­ bir­ ruh­ gıdası­ oldu.­ Yemekten­sonra­Ballo­in­Maskera’nın­giriş­kısmı­acele­eden­revişle­bir-den­başlayınca­bir­müddet­etrafında­masaları­dolduran­tu-valetli­ madamları,­ mösyöleri­ unutup,­ kendini­ o­ kadar­ me-sut­olduğu­küçük­odada­zannetti.­Operanın­küçük­parçaları-nın­devamı­onu­mest­ediyor­ve­kendinden­geçiriyordu.­Mu-siki­ona,­yanında­Suad­varmış,­onun­hava­ve­nefesini­tenef-füs­ediyormuş­gibi­bir­hatıra­görüşü,­bir­his­nüfuzu­veriyor-du.­O­kadar­sevdiği­“Lakin­sâkından92­koparılmış…”­parçası-nı­bayılarak­dinledi.­Bu­parçalar­ona­hep­Suad­için­yapılmış­gibi­geliyordu,­ruhunun­bütün­özlemini­o­kadar­ilan­ediyor-du.­ Bu­ gece,­ bu­ musikinin­ tesiriyle­ hayal­ edilmiş,­ müstes-na­bir­gece­oldu,­o­kadar­ki­odasına­çekildiği­zaman­üst­üs-te­içtiği­şişelerin­buharlandırdığı­dimağıyla­yatmaktan­baş-ka­bir­şey­yapamadı;­fakat­bütün­ruhu­saadetle,­hasretini­ak-settiren­bir­saz­gibi­şiir­ve­ahenkle­titriyordu.­Uyumuyor­gibi­bir­uykusuzlukla­beraber­uykunun­mestliği­onu,­hayatı,­bü-tün­musiki­hatıralarıyla­şarkı­söyleyen­safhalar­ile­istediği­gi-bi­tertibe­imkân­bırakıyordu.

92­ sâk:­Dal.

182 M E H M E T R A U F

Ertesi­ gün­ geç­ uyandı.­ Güneş­ temiz­ bir­ semayı­ bütün­parlak­dalgalarıyla­parlatıyordu.­Pencereyi­açıp­evvela­“Bon-jur”­demek­için­o­tarafa­baktı.­Semanın­atlas­etekleri­altın-da,­denizin­sıcak­dalgaları­üstünde­Pazarbaşı­yıkanmış,­şevk­içinde,­ gülümsüyordu.­ Birden­ o­ kadar­ hasret­ hissetti­ ki­ üç­gündür­ nasıl­ onu­ görmeyerek,­ görmediği­ hâlde­ de­ görme-ye­ihtiyaç­hissetmeyerek­kaldığını­anlayamadı;­fakat­gitmek­fikrinin­önünde­şaşkın­ve­iradesiz­kaldı.­Nasıl­gidecekti?­Bil-hassa­sonra­ne­olacaktı?­Bunlarla­meşgul­olarak­gezindi.­Ye-mek­için­otele­döndüğü­zaman­bu,­o­hâle­geldi­ki­ondan­ay-rı­yaşamak­imkânsız­gibi­göründü;­ne­olursa­olsun­oraya­git-mek­için­dayanmayı­yakan­bir­arzu­duydu­ve­yemeği­güç­yi-yerek­bir­arabaya­atladı…

Araba­iskeleyi­geçip­sefarethaneler93­rıhtımında­Boğaz’ın­rüzgârıyla­yıkanarak­büyük­bir­süratle­giderken­onun­gözle-rini­düşünüyor,­onlardan­nasıl­bir­kabul­göreceğini­düşünü-yordu.­Birden­onları­cansız­ve­manasız­bulmak­fikri­onu­o­kadar­korkuttu­ki­tereddüt­etti.­Ve­bir­kere­bu­aksi­tesir­baş-layınca­ böyle­ söylediğine­ dair­ o­ kadar­ açık­ bir­ iz­ görmedi-ğini­ itirafa­ kadar­ indi.­ O­ zaman­ bir­ mücadele­ başladı.­ Git-mek,­tekrar­o­gözlerin­şiirli­manasıyla­bayılarak­kalmak­ihti-yacını­soğuk­ve­sakin­bulmak­korkusuyla­mücadelesi…­Bu-na­ Büyükdere’ye­ kadar­ tahammül­ etti.­ Fakat­ yaklaştıkça­ o­kadar­şiddetli­bir­heyecan­hasıl­oldu­ki­bastonuyla­arabacıya­dokunup­durdurdu,­orada­indi…

Şimdi­ nereye­ gidecekti?­ Sersem,­ düşünemeyerek­ geri­döndü;­bilmeyerek­yürümeye­başladı.­Köyün­içinde­yürür-ken­ sebebini­ bilmez­ gibi­ içinde­ bir­ ezginlik­ hissediyor,­ üç­günlük­saadetten­sonra­şimdi­bunun­altında­ölüyordu.­Bir-den­çayıra­geldiğini­gördü,­Bentler­yoluna­saptı­ve­buradan­onunla­beraber­kaç­kere­geçtiğini­hatırlamak­kalbini­sızlattı.­

93­ sefarethane:­Elçilik­binası.

183E Y L Ü L

Az­ daha­ ilerleyince­ orada­ sol­ koldaki­ bahçe­ nazarını­ çekti.­Burada­arabalarını­durdurmuşlar,­su­içmişlerdi.­Artık­bunlar­imkânsızdı,­değil­mi?

Oraya­ağaçların­altına­oturdu.­Yalnız,­sessiz­durmaktan­zevk­alarak­daldı.­Uzun­uzun­düşünerek,­Suad’ın­o­bakışı-nı­ tekrar­ görmeye­ çalışarak,­ ümit,­ kuvvet­ bulmaya­ uğraşa-rak­biraz­metanetini­kazanıyordu.­O­son­bakışın­hazin­ren-gi,­onun­için­binlerce­manalarla­dolu­geliyordu.­Suad’ın­ev-vela­hiç­ses­çıkarmayıp­başını­bile­kaldırmayıp­meşgul­olu-şu,­kalbiyle­ettiği­mücadeleyi­gösteriyordu.­Fakat­sonra­kalbi­galip­geliyor,­gözler­bütün­bu­mücadelelerin­hüznüyle­nem-li,­dudaklar­tereddütlü,­ses­titrek,­“Yine­gelirler­elbet…”­di-yordu.­Heyecan­ona­böyle,­“Yine­gelirler”­diye­teklifli­bir­söz­söyletiyordu.­Hayır,­bu­kayıtsızlık­nefret­olamazdı.

Alıştığı­sakinlik­içinde­duyduğu­bir­gürültü­ile­başını­çe-virdi,­yoldan­geçen­arabaya­baktı,­fakat­birden­gözlerinde­bir­karartı­ gördü.­ Arabada­ Süreyya­ ile­ Suad’ı­ görüyorum­ zan-netmişti­ve­bu­birden­onda­bir­ ihanet­yarasına­benzer,­bir­koca­kalbinde­açılan­yara­gibi­tahriş­oluşturdu.­Bunda­bir­eş­ihaneti,­verilen­yeminden­dönmek­gibi­bir­şey,­feci­bir­du-rum­görüyordu.­Ona,­Suad­kendisi­beraberinde­olmasa­ge-zemez,­eğlenemez­mi­geliyordu;­başını­eğip­derin­bir­acılık,­matemli­bir­hüzün­ile,­“Ah,­bedbaht,­bilsen­ki­onun­hayatın-da­sen­ne­kadar­değersiz­bir­şeysin,­bunu­bilsen…”­diyordu.

Evet,­bunu­bilseydi­de­böyle­geniş,­sonsuz­hülyalara­dal-masaydı,­bir­bakışta­böyle­sonsuz­aşklar­bulmasaydı…­Bü-tün­bunları­kendisi­hem­yalnız­kendisi­yapmamış­mıydı?­Bir-kaç­gündür­onu­o­kadar­mesut­eden­emniyet,­tarumar­olarak­yerine­büyük­bir­şüphe,­onun­arkasından­büyük­bir­ümitsizlik­geldi,­azan­bir­şüphe,­boğan­bir­ümitsizlik…­Kendisi­Suad’ın­hayatında­hiçbir­şey,­bir­eğlence­iken,­Süreyya…­Lakin­Sürey-ya­onun­sahibi,­amiri,­kocası­idi.­Onların­hayatları­birbirinin­

184 M E H M E T R A U F

idi;­o­onu­bakir­ve­masum­almış,­senelerce­onunla­yaşamış-tı.­Hatta­Suad­kendisini­sevseydi­bile­onun­gibi­olmasına­her­şey­mâni­idi.­Bu­evlilikten,­Süreyya’dan­başka,­bütün­maddi-yattan­başka­bütün­maneviyat­mâni­idi.­Her­şey,­bizzat­Su-ad,­hâli,­mazisiyle­bir­mâni­idi.­Mazisi­onundu,­onunla­yaşa-mıştı,­onunla­yaşıyordu­ve­onunla­yaşayacaktı.­Şimdi­kendi-leri­birbirinin­olsalar­bile­hiçbir­zaman­öyle­olamayacaklar-dı,­o­onun­karısı­idi,­birçok­zaman­karısı­olmuştu,­saadet­ve­zevkle­olmuştu,­hiçbir­vakit­de­bu­zevkli­hatıraları­ve­saade-ti,­ kendisi­ mahvedemeyecekti…­ Bu­ kadar­ sevdiği­ bir­ kadı-nı,­sanki­ortaklık­ile­kirletmiş­olacaktı;­bunda­taşkınlığa­sevk­eden­bir­fenalık­görüyordu.

O­hâlde,­sevilse­bile,­bu­yalnız­bir­yaradan­başka­bir­şey­değildi.­Hâlbuki­hiçbir­zaman­Suad­kendini­her­şeyini­bıra-kacak­kadar­sevmezdi.­Hatta­bir­parça­bile­seviyor­muydu?­Kendine­ kuvvetle­ temin­ edebilir­ miydi­ ki­ Suad­ tarafından­seviliyordu?­ Bu­ düşüncelerin­ altında­ esir,­ mustarip,­ hâlâ­ o­ihanet­yarasıyla­yaralı,­tekrar­onları­görmemek­için­oradan­kalktı,­ağır­ağır­Tarabya­tepesine­çıkan­yokuşa­tırmandı…

Gecesi,­ sessiz,­ karanlık,­ ıstırap­ çekerek­ geçti.­ Alkol­ ile­musiki­ elinde,­ fakat­ bu­ gece­ öldüren­ bir­ ümitsizlik­ ile,­ sa-atlerce­ bir­ söz­ söylemeyerek­ surat­ etti.­ Sabah,­ Boğaziçi’nin­bahara­ benzeyen­ sisi­ bir­ sonbahar­ sabahı,­ bir­ anda­ ona­Yenimahalle’deki­sabahları­hatırlatan­durgun­denizli,­berrak­semalı,­taze,­bütün­incileriyle,­gümüşleriyle,­ipekleriyle­titre-yen­bir­sabah;­şimdi­onların­orada­belki­henüz­uyanmış­ol-duklarını,­mahrem­ve­samimi­hayatlarını­düşünerek,­otel­ha-yatından­bulantı­veren­bir­can­sıkıntısıyla­kalktı.­Giyinirken,­aşağı­inip­gazetelerin­başına­gitti­ve­orada­gazetelere­gömül-mek­ için­uğraştığı­zaman,­zihninde­bir­fikir,­onu­umutsuz-luğa­sevk­edip­boğan­bir­fikir­vardı:­Ne­olacaktı­hayatı,­böyle­keşmekeşle­ne­olacaktı?­Bu­hastalıktan­iyileşinceye­kadar­ne­

185E Y L Ü L

yapacaktı?­Ah­sefil,­daha­dün­burada­ne­kadar­mesut­oldu-ğunu­düşündükçe,­“Benim­cezamdır!”­diyordu.

Gazeteleri­elinden­atıp­dışarı­fırladı.­Yeniköy’e­doğru,­bir­iş­varmış­gibi­telaş­ve­aceleyle­yürümeye­başladı.­Lakin­ka-rar,­artık­bir­karar­lazımdı?­Fakat­neye­karar­verilecekti.

Bununla­ birlikte­ karar­ verilmeden­ tekrar­ yemeğe­ dön-mek,­yine­o­üzüntü­içinde­yemeğini­yemek,­tekrar­o­salon-da,­o­adamların­arasında­oturmak­icap­etti;­fakat­artık­yor-gun,­her­şeyden,­sadece­yürümekten­değil­düşünmekten,­ıs-tırap­çekmekten­de­yorgun,­oracıkta­yorulmadan­ölüvermek­için­bekleyerek­otururken,­terasın­kapısından­birinin­girdi-ğini­ve­arkasından­gelen­garsonun­ona­kendisini­gösterdiği-ni­gördü.­Sıçrayarak:

–­Süreyya…­dedi.Öbürü­elini­uzatarak:–­Evet,­ben­geldim,­dedi.Ve­sitem­ederek­işte­sonunda­kendisini­gelip­buldukla-

rını­söyledi.–­Zira­yalnız­değilim,­Suad­aşağıda­arabada­bekliyor,­dedi.Sonra­alay­ederek:–­ Eğer­ sizi­ bir­ mutluluktan­ alıkoymazsak­ alıp­ gezmeye­

götürmek­için­geldik…­diye­açıkladı.Aşağı­ inerlerken,­ boğuk­ bir­ sesle­ cevap­ vermek­ isteyen­

Necib’e­anlatıyordu:­Onun­burada­olduğunu­Suad,­çantasını­almak­için­gelen­otel­hizmetçisinden­anlamıştı;­bugün­yarın­uğrar­diye­beklerken,­sonunda­gelmediğini­görünce…

–­Zaten­ben­senin­orada­sıkıldığını­anlıyordum.­Sen­bir­kere­ gürültüye­ alışmışsın,­ bizim­ köşemizde­ elbette­ sıkıla-caktın…­Fakat­sonunda­kavuştun­ya,­kim­bilir­neler­vardır?­Yine­bir­entrika?

Necib­ orada­ rıhtımdaki­ arabadan­ çarşafından­ fark­ et-tiği­Suad’a­yaklaştıkça­perişan,­ titreyerek­cevap­veremiyor,­

186 M E H M E T R A U F

şimdi­onun­yüzüne­nasıl­bakacağını­düşünüyordu.­Hayır­o­yaptığı­işten­sonra­ona­artık­bakamayacaktı;­hâlbuki­Sürey-ya­ bir­ taraftan­ söylüyor,­ havanın­ güzelliğini­ anlatarak­ bu-gün­Beykoz’a­gideceklerini­haber­veriyordu.­Necib,­oraya­gi-dip,­Suad’ı­selamladığı­vakit­hâlâ­Süreyya’yı­dinliyormuş­gibi­yaparak­onun­yüzüne­bakamıyordu.­Suad,­kocasına­bakıp,­“Gidiyor­muyuz?”­dedi.

Onun­baş­işaretiyle­aşağı­ indi.­Süreyya­arabacının­para-sını­verirken­Suad,­mesut­ettiğini­ve­sevildiğini­bilen­kadınla-ra­mahsus­bir­tebessümle­“Rahatsız­etmedik­ya?”­diye­sordu.

Necib­ haykırmak,­ bu­ gözlerin,­ bu­ tebessümlerin­ karşı-sında­ölmek­ihtiyacıyla­zayıf,­gözleriyle,­tavrıyla­cevap­ver-meye­uğraştı.

Fakat­sandala­girdikleri­zaman­baktı;­oh,­öle­öle,­başka­bir­ferahlık­ve­mest­olmanın­hayatına­giriyormuş­gibi­bak-tı;­bunlar­yorgun,­çürük,­donuk,­bir­bulut­kaplamış­gibi­idi.­Şimdi­bu­gözler­kendinden­kaçıyor,­biraz­evvel­parlayan­ba-kışlarda­şimdi­bir­sönüklük,­bir­firarilik­var­zannediyordu.

Suad,­ o­ evvela­ buraya­ gelinceye­ kadar­ vereceği­ saade-tin­ şevkinden­ heyecan­ ve­ titreme­ ile,­ ümit­ ve­ emelle­ peri-şan­iken­şimdi­hücum­ve­istila­eden­bir­kasvet­hüznüyle,­da-ha­düşürecek­adımı­atmadan­gelen­bir­korkaklık­ve­ tiksin-ti­ ile­ perişandı.­ Süreyya­ bugün­ şen,­ konuşkan,­ her­ şeyden­bir­söz­çıkararak­konuşurken­Suad­“Ah­haberin­olsa…”­di-yor,­o­Necib’e­nasıl­olup­da­Suad’ın­bugünkü­Beykoz­gezme-sini­aklına­getirdiğini­anlatırken,­bile­bile­onu­Necib’in­ayak-larına­götürüp­kabahatlerine,­ihanetine­gülünç­bir­alet­yap-mak,­Necib’in­nazarında­bile­böyle­bir­adilik­etmek­kendisi-ne­ağır,­iğrenç­geliyordu.­Ruhunda­buna­karşı­bir­isyan,­işte­kendini­bu­hüzün­ve­kasvete,­bu­memnunsuzluğa,­ömründe­bu­şiddetle­ilk­defa­gelen­bu­hürmetsizliğe­sevk­eden­bir­is-yan­hasıl­oluyordu.

187E Y L Ü L

Son­ günlerin­ ince­ heyecanları­ onu­ iradesiz­ bırakmış-tı,­fakat­o­zaman­sadece­olayların­akışına­boyun­eğmekten­başka­bir­şey­yapmıyordu.­O­zaman­bir­senedir­kendini­ha-rap­ eden­ hüzünlü­ düşüncelerden­ kurtuluyorum­ zannet-miş,­ henüz­ hayatında­ sevinçli­ anlar,­ acı­ fedakârlıklarla­ el-de­edilen­bir­bahtiyarlık­nasibi­var­zannederek­buna­inan-mıştı.­ Necib’i­ sevdikçe,­ sevdiğini­ mecbur­ olup­ kabul­ ettik-çe,­özellikle­onun­tarafından­sevildiğini­gördükçe­o­zamana­kadar­ sakin­ bir­ saadet­ içinde,­ daha­ doğrusu­ düz­ bir­ kana-at­ile­geçmiş­hayatında­bu­kadar­şiddetli­heyecanlar­hisset-memiş­olduğunu­görmekten,­görüp­iradesiz­kalmaktan­baş-ka­bir­şey­yapamamış,­bunu­kendine­bile­itiraf­edemeyece-ği­bir­his­ ile­sürdürmekten­zevk­bularak­yaşamaya­dalmış-tı.­Fakat­şimdi­yapılan­şey­büsbütün­başka­idi.­Şimdiye­ka-dar­ kendinin­ hazırlamadığı,­ idare­ etmediği­ vakalara­ oyun-cak­olurken­kendisi­de­buna­bir­hareket­ilave­ediyor,­sanki­bir­yön­veriyordu.­Dün­sadece­ona­bugün­gelip­bir­nevi­ka-bul­ve­itiraf­demek­olacak­bu­hareketle­mesut­etmekten,­onu­görüp­ mesut­ olmaktan­ başka­ bir­ şey­ düşünmezken,­ o­ hâli­devam­ettirmede­bulduğu­zevke­kendini­böylece­büsbütün­terk­ediverip,­bu­tehlike­üstünde­çırpınmaktan­karşı­konul-maz­bir­heyecan­bulurken,­şimdi,­daha­ilk­adımda­hareketi-nin­bütün­çirkinliği­ile­ezilmekten­kendini­menedemiyordu.­Görüyordu­ki­kendini­bu­saadete­terk­etmek­bile­onun­için­imkânsızdı.­Bu­zavallı,­neticesiz,­masum­saadete­bile…­Şim-di­bir­kere­hareketinin­çirkinliğini­görmeye­başlayınca­bunu­nasıl­bir­neşe­ile,­nasıl­bir­günah­neşesiyle,­özellikle­namus-lu­kadınların­hissettikleri,­kendileri­ için­o­kadar­yasak­olan­bu­ şeyin­ bir­ parçasını,­ tehlikesiz­bir­ kısmını­sonunda­ yap-mak­cazibesiyle,­isteyerek,­memnun­olarak­yaptığını,­sade-ce­onu­mesut­ettiği­ için­değil,­ne­kadar­değersiz­olursa­ol-sun­böyle­bir­his­ile­de­yaptığını­itiraf­etmek­onu­kendinden­

188 M E H M E T R A U F

nefrete­ve­tiksinmeye,­âdeta­kızartan­bir­utanmaya­sevk­edi-yor­ve­kocasını­kolundan­tutup­çekerek­hâlâ­devam­eden­bu­kirlilikten­uzaklaştırmak,­bir­zaman­o­kadar­hürmet­ettiği­ve­hürmet­ederek­mesut­olduğu­bu­adamları­kendi­eliyle­sok-tuğu­bu­çirkin­mevkiden­kurtarmak­için­ölüyordu.­Her­şeyin­üstünde­muhakeme­eden,­hisseden­ve­üzülen,­düşünen­ve­muhakeme­eden­melekelerin­de­üstünde,­lakayt­kalamadı-ğı,­duymaktan­ruhunu­menedemediği­bir­ses,­bu­şeyleri­çir-kin,­ iğrenç­bulan­içgüdü­vardı­ki,­ona­bu­durumu­fena,­ iğ-renç­gösteriyordu.

Fakat­ ne­ olacaktı?­ O­ kadar­ zaman­ alıştığı­ bu­ heyecan-lardan­mahrum­olunca­hayatını­ tahammül­edilmez­bir­çöl­olacak­gibi­görüyordu.­Ah­sadece­öyle­devam­etseydi,­insanı­boğan­bu­elim­düşkünlükler­olmadan­sadece­o­masum­he-yecan­ile­devam­etseydi…­Fakat­onun­mümkün­olmadığını­ve­mümkün­olmayacağını­görüyor,­hem­işte­artık­o­zamanı­geçmiş­buluyordu,­o­artık­tekrar­bulunamayacak­geçmiş­bir­emel­olmuş­ve­olanlar­onu­bir­tarafa­iterek,­ileri­sıçramıştı.­Şimdi­ne­yapmalıydı­yarabbim?

Hiçbir­zaman­hayatı­böyle­ele­geçmez,­yola­gelmez­hain­bir­şey­olmak­üzere­bilmemişti.­O,­hayatını­geldiği­gibi­yaşa-mıştı;­sonra,­onu­kendine­uydurmak­mecburiyeti­çıkınca­öğ-renmeye,­tanımaya­başlamış,­tanıdım­dediği­yerde­yine­meç-hul­bularak­nihayet­onun­anlaşılmaz­bir­bilmece,­bütün­ça-resizlikten­ oluşmuş­ acı­ bir­ bilmece­ olduğunu­ görünce­ deh-şeti­artmıştı.­Şimdi,­şimdi­artık­bu­hayata­karşı­bir­kin­ve­ga-zap­hissediyor,­bir­şey­yapamamak­imkânıyla­büyüyen­bu­kin­onu­acı,­zalim­yapıyordu.­Ne­kadar­aldanmış­olduğunu,­haya-tını­güzel­ve­mesut­bir­hayat­diye­görmekten­ziyade­öyle­de-vam­edecek,­öyle­devam­etmemek­için­hiçbir­sebep­mevcut­değil­ diye­ inandığı­ için­ ne­ kadar­ budalalık­ etmiş­ olduğunu,­bir­ gün,­ sadece­ kalbin­ yorulduğunu,­ ruhunun­ usandığı­ için­

189E Y L Ü L

her­şey­değişip,­insanın­yabancı­bir­çevre,­yabancı­bir­hayat­içinde,­hatta­o­zamana­kadar­bile­aldanarak­yaşadığını­kabule­mecbur­kaldığını­görüyor,­her­şeyi­şimdi­anlıyordu.­O­hiç­dü-şünmemiş,­buna­ihtimal­vermemişti.­Ruhu­daima­bir­hâlde­kalacak,­kalbi­ölünceye­kadar­öyle­vuracak­zannetmişken,­iş-te­ona­da­o­yaş,­o­her­şeyi­en­hakiki­rengiyle­görüp­anlamak­yaşı­geldiğini­görüyordu.­Bir­mana,­bir­sebep­veremediği­sı-kıntıların­hep­alıştığı­hayatın­artık­ruhuna­yetmediği­için­or-taya­çıktığını­ve­nihayet­şimdi­ruhunun­kıymetli­gıdasını­bul-duğu­ zaman,­ o­ hiçbir­ şeyi­ bilmeden­ tertip­ ve­ kabul­ edilmiş­hayatın­bağlarıyla­bağlanarak,­bu­yeni­saadeti­reddetmeye­ve­uzaklaştırmaya­mecbur­olduğunu­görmek­kendisine­acı­geli-yordu.­Ah­tekrar­hayatına­başlamak­mümkün­olsaydı…­“Ne­kadar­dalgınsın­Suad?”­denildi­“Etrafına­baksana…”

Uyanır­gibi­oldu,­Süreyya­şikâyet­ediyordu:­“O­kadar­ar-zu,­o­kadar­rica,­şimdi­sükun­ve­kasvet…”­diyordu.

Hava,­ yine­ o­ hararet­ ve­ rengin­ üzerine­ şimdi­ hissedil-mez­bir­tül­çekilmiş­gibi­ağzı­sıkı­bir­gölgeye,­hararet­hafif­bir­parlaklığa,­ancak­hissolunan­bir­ılık­esintiye­dönüşmüş,­ışık­sadece­bir­yansıma­hâlinde­yayılıyor,­denizin­lacivert­gözleri­sanki­bulanarak­sinesinden­fışkıran­o­keskin­bahar­kokusuy-la­Beykoz­koyuna­doğru­sokuldukça­kararıyordu.

Çayırı­ bütün­ bütün­ tenha­ buldular.­ Ağaçların­ gölgeleri,­yarı­bulutlu­sema­altındaki­çayır­soluk,­boynu­büküktü.­Yalnız­son­yağmurların­ve­dünkü­güneşin­verdiği­bir­tazelik­ile­mah-zun­bir­yeşillik­vardı.­Onlar­çayırın­bu­rengindeki­güzellikten­bahsederlerken­Suad­çınarlardan­sarı,­kuru­düşen­yaprakla-rın­kapladığı­yollarda­yağmurlarla­ıslanarak­hasıl­ettikleri­ça-mura,­bu­çürümüş­yapraklara­bakarak­“İşte!”­diyordu…

Necib­etrafına­bakarak:–­Havanın­rengi­iyice­soluyor,­dedi.

190 M E H M E T R A U F

Ve­bastonuyla­karşıdan­ağır­ağır­yükselen­bulut­sürüleri-ni­gösterdi.­Süreyya:

–­Ee,­ne­olacak?­dedi,­geçenki­havaları­düşünsene…­Ne­idi­o­yağmur,­o­rüzgâr?

–­Ama­dün,­evvelki­gün­ne­kadar­parlaktı,­bir­yaz­günü­gibi.–­ Ee­ sonbahar­ bu…­ Artık­ bu­ kadar­ güzellik­ ve­ hararet­

verdikten­sonra…­Eylülden­daha­ne­beklenir?­Eylül,­malum­ya­hüzün­ve­matem­ayıdır.

O­ zaman­ Suad’a­ hayatının­ şu­ devresi­ kendi­ ömrünün,­kendi­kadınlık­hayatının­eylülü­gibi­geldi.­Eylül…­Birkaç­gün­hava­ne­kadar­güzel­olsa­bu­kadarcık­fani­bir­güzellikle­bi-le­minnettar­olmak­ lazım­gelen­bir­ay.­ İçine­birkaç­günlük­kış­hücumundan­acı­düştüğü­için,­insan­o­güzel­havaların,­devamlı­yazın­artık­nasıl­geçmiş,­sadece­bir­mazi­olmuş­ol-duğunu­hissettiren­bir­esef­ve­hasret­ayı…­Onun­hayatı­da­öyle­ değil­ miydi?­ Son­ günlerin­ güzelliği­ ile­ beraber,­ şimdi­yine­imkânsızlığa,­yine­hüzün­ve­kasvete­düşmemiş­miydi?­Tabii­ki­şimdi­düşündüğü­gibi,­nasıl­yaz­elindeki­saadetten­habersiz­geçip­ılık­kış­hücumuyla­teessüf­ederse,­o­da­demin­anlamamış,­özlememiş­miydi?­Tekrar­hayatına­başlamak­ar-zusu,­bugün­tekrar­yaz­olsun­isteği­gibi­değil­miydi?­Bir­sene-dir­onun­harap­eden­endişelerin,­acıların­ne­olduğunu­artık­iyice­görüyor,­“İşte­benim­eylülüm!”­diyordu.

Eylül…­ Henüz­ renk­ ve­ kokusu­ bitmemiş­ fakat­ baha-rın­ ıtırlı­ renklerinin­ bolluğu­ hissedilmez­ şekilde­ çekilmiş.­O­ kadar­ tekrar­ dönmemek­ nasipsizliği­ ile,­ döner­ gibi­ gö-rünse­bile­hemen­yine­solup­kararan­hırçın,­boş­arzularla­acı­acı­çekilmiş­ki­bir­gün,­işte­tabiatın­ruhu,­birden­uyanıp­görüyor;­yapraklarının­nasıl­sararmış,­birçoklarının­düşüp­çamurlar­içinde­çürümüş­olduğunu­görüyor­ve­şimdi­hava­ne­kadar­güzel­olsa,­o­bir­iki­günün­verdiği­acılıkla­bu­güzel­

191E Y L Ü L

havaların­ne­kadar­fani,­bu­renk­ve­kokunun,­ne­vefasız,­ne­artık­ele­geçmez,­elde­iken­kıymeti­bilinmemiş,­öylece­har-canmış­bir­hazine­olduğunu­acı­acı­görüyor.­İşte­artık­ne­bir­çiçek,­ne­bir­koku­kalmış.­Artık­onlarda­tahammül­bile­kal-mamış,­ hepsi­ çürümüş;­ evvelden­ yağmur­ yağsa­ bile­ kayıt-sız­kalırlardı,­belki­daha­tazelik,­daha­hayat­gelirdi,­şimdi…­Şimdi­işte­yağmur,­işte­kış­hepsini­çürütüyor;­her­şey­çürü-yor,­her­şey…

Evet,­her­şey­çürüyor,­her­şey…­İnsanlar­da­çürümeyecek­mi?­ Eylül’de­ sanki­ bahara­ hasretlik­ çeken­ üzgün­ bir­ tazelik,­sanki­ üzerine­ çöken­ kışın,­ kendini­ mahvetmek­ isteyen­ son-baharın­aksine­devam­etmek,­tekrar­bahar­olmak­mücadele-si­vardı;­fakat­bunun­için­muhtaç­olduğu­şeylerden­mahrum­olduktan­başka­kendisinde­de­dayanma­gücü­kalmamış­ve­ta-biat­bunu­anlamış­gibi­acı­bir­sıkıntı­ve­düşünceyle,­üzerine­çöken­yalnızlığın,­matemin­acılık­mührüyle­düşünüyor;­san-ki­ne­kadar­uğraşırsa­uğraşsın,­ne­kadar­dayanırsa­dayansın,­kışın­galip­geleceğini,­artık­her­şeyin,­her­ümidin­bittiğini,­bu-na­dayanmak­gerektiğini­anlamaktan­doğan­bir­usançla­ağla-yandır.­Ne­renk,­ne­koku…­İşte­yapraklar­ölüyor…­Rüzgâr­in-safsız,­yağmur­inatçı,­her­şey­çürüyor,­ah,­her­şey­çürüyor…

O­zaman­eylül­kendine,­tabiatta­ilk­usanç­ayı,­faniliği­ilk­his­ayı,­ ilk­ faydasız­ve­acıklı­mücadele­arzusu­gibi,­hayatın­ne­olduğunu­anlatıp­habersiz­geçen­güzel­mazinin­hasretiy-le­ilk­boyun­bükülen­ay­gibi­göründü.­Ayaklarının­altında­ça-murlanmış­çürük­yapraklara­bakarak,­“Evet,­her­şey­çürüyor,­demek­biz­de­çürüyeceğiz?”­diye­düşündü.­Demek­ki­çürü-yecekti,­o­da­çürüyecekti!­Böyle,­hiçbir­saadet­gelmeden,­da-ha­henüz­beklerken,­özellikle­hayatının­nasıl­boşuna­geçmiş­olduğunu­anladıktan­sonra,­artık­bir­şey­de­yapmanın­müm-kün­olmadığını­görerek,­böyle­çürümek,­bitmek­ona­pek­in-safsızca,­pek­acı­geliyordu.

192 M E H M E T R A U F

Hâlbuki­ işte­ onda­ yaşamak­ için­ daha­ şiddetli­ bir­ arzu,­saadetten­mahrum­olmak,­hayatını­kaçırmamak­ için­derin­bir­ihtiyaç,­icap­ederse­mücadele­kabiliyeti­vardı.­Fakat­her­şey­boş­değil­mi?­Ne­olsa,­ne­yapsa­kış­gelmeyecek­mi?­Ya­ge-linceye­kadar…­Hiç­mi,­hiç­mi­bir­şey­yapılamaz?­Böyle,­gö-rerek,­anlayarak,­bile­bile­hayat­ve­saadetten­vazgeçmeye­ta-hammülden­başka­bir­şey­mümkün­değil­mi?

Derin­ bir­ hüzün­ içinde,­ bu­ düşüncelerden­ gafil­ konu-şan­Süreyya­ile­Necib’e­baktı.­Süreyya­Necib’e­bir­şey­anla-tıyordu;­ eliyle­ ileriyi­ göstererek­ söylerken­ Necib­ de­ Suad’a­bakıyordu.­O­zaman,­gözler­arasında,­bugün­ilk­defa­ve­cid-di,­ateşli­bir­çarpışma­oldu.­Necib­bu­bakışna­ne­kadar­de-rin,­acı­bir­şikâyet­ve­yardım­isteme­gördüyse,­Suad­da­onun­gözlerinde­o­kadar­derin,­o­kadar­samimi­bir­muhabbet,­her­mücadeleye­hazır,­her­tecrübeyi­bilen,­ölümlere­kadar­süre-cek­bir­bağ­görüyorum­zannetti­ve­bu­ona­bu­çaresizlik,­ağır­kimsesizlik­hissi­içinde­büyük­bir­teselli­verdi.­O­kadar­ki­ona­baktıkça­devam­edebilen­bu­hissi­devam­ettirmek­için­bak-tı,­ gözlerine­ hükmü­ geçmeyerek­ onların­ bakmasına­ müsa-ade­etti.­Böyle,­birbirlerine­bir­müddet­baktılar,­sanki­göz-ler­ uzun­ müddet­ birbirinden­ kaçan­ ruhların­ artık­ dayana-mamasıyla­ zayıf­ ve­ hasta,­ acıklı­ bir­ mücadele­ ile­ büyülen-miş,­yorgun­idiler.

Fakat­ bunda­ kuvvet­ veren­ bir­ hâl­ vardı.­ Belirsiz,­ uzak,­uzak­bir­selamet­ümidi­gibi­bir­şey,­sanki­bu­öksüz­ve­biçare­ruhlar­için­birbirinin­bakışlarının­derinliklerinde­bitmiş­ha-yatlarının­tedavisi­var­gibi­bir­şey…­İşte­bunun­için,­gözler­bir­an­olup­birbirlerinden­ayrıldıkları­zaman,­tekrar­o­sema-ya­koşup­tekrar­ümit­ve­kuvvet­kazanarak­ihtiyacı­baki­kal-mıştı.­Bunu­bilmeyerek,­düşünemeyerek,­artık­itaat­etmeyen­bir­içgüdü­ile­yapıyorlardı,­o­kadar­ki­bütün­o­sersemlik­içinde­akşama­kadar­üç­dört­defa­daha­bu­bakışlar­tekrar­etti.­Fakat­

193E Y L Ü L

bu­birçok­arzulardan,­arzuların­bir­çoğunun­cesaret­göster-mesi­ve­dayanması­neticesinde­fiile­sürüklenmesinden­son-ra­mümkün­oluyordu.

Nihayet­ akşam­ olup­ son­ vapurla­ Rumeli’ye­ geçerlerken­Süreyya­Necib’i­götürmek­isteyip­de­o­reddettiği­zaman­ba-kışlar­tekrar­birbirini­aradılar­ve­bu­sefer­bu­buluşma­ile­öyle­mest­kaldılar­ki­bu­sanki­uzun­bir­hasbihâl94­oldu.­Necib­bü-tün­mahrumiyetlerinin­tesellisi­ ile­mahmur­ve­şaşırmış,­Su-ad­bir­bilemezlik,­bir­karşı­koyamazlık­ile­hâlsiz,­sanki­bera-ber­olamamalarının­acısını,­ne­kadar­birbirleri­ için­yaşadık-larını­anlatarak­çıkarmak­için­nazarlar­derin­derin­bakıştılar.

94­ hasbihâl:­Konuşup­dertleşme,­sohbet.

194 M E H M E T R A U F

14

Bu­bir­müddet­sadece­bakışlarla­konuşulan­bir­hayat­ol-du.­ Sanki­ kalp­ bütün­ söylemek­ istediklerini,­ Suad’ın­ arzu-larını,­ emirlerini,­ Necib’in­ şükran­ ve­ taparcasına­ sevmesi-ni­anlatmak­için­gözleri­memur­etmiş­gibi,­gözler­bu­sadece­kendilerinin­anlayacakları­manalarla­sonsuz­parlaklık­mey-dana­getirdi.­Necib­hiçbir­şey­söylemeye­gücü­olmayan­saa-detiyle­boğularak­sadece­itaat­ediyor,­büyüleyici­bir­rüyada­imiş­gibi­sadece­cazibesine­teslim­olarak­gidiyordu.­Suad’ın­öyle­zamanlarda­öyle­bakışları­oluyordu­ki­bu­ona­bir­hayat­verilmiş­gibi­saadet­veriyordu.­Konuşurken,­gezerken,­gidiş-te,­dönüşte­bu­hayata­kuvvet­ve­hırs­ile­sarılmak­arzusu­ve-ren­bakışlarla­mest­oluyordu.­Veda­edip­oradan­ayrıldığı­za-man­ öbür­ güne­ kadar­ gömüldüğü­ karanlıkta­ bu­ bakış­ bir­rehber,­bir­teselli­nuru­ve­kuvvet­oluyordu.­Bunda­bir­meç-hullük­bulunuyordu,­her­an­insanı­saadetine­inandırmayan,­her­ an­ bunun­ bir­ rüya,­ bir­ yanlışlık­ olduğunu­ zannettiren­bir­fanilik­vardı­ki­bu,­bazen­ümit­ve­emelle­ateşli­bir­heye-can,­hemen­şüpheye­teslim­olacak­bir­heyecan­oluyor,­fakat­ardından­kavuşmalara­bedel­bir­saadet­ve­ferahlık­veren­bir­tebessüm,­ bir­ küçük,­ belki­ manasız,­ belki­ hiçbir­ tebessüm­hepsini­mahvedip­sadece­kendi­hükümran­oluyordu.

Ah­bu­bakışların­bazen­nasıl­manaları,­nasıl­ incelikleri,­nasıl­ renkleri­vardı,­ne­ ifadesi­ve­sezdirilmesi­ imkânsız,­ne­anlatılması­ imkânsız­şiirleri,­şiiriyetleri,­ insanı­nasıl­birden­

195E Y L Ü L

saadet­semasına­ulaştıran­renkleri­vardı!­Bazen­derin,­siyah,­vakur,­sükût­ettiği­olurdu;­sonra­bir­rica­nuru­ile­titreyerek­yalvaran,­perişan­bir­bakış­ile­bakardı;­bazen­hükmeder,­em-reder,­sonra­munis,95­razı­olur,­lütufkâr,­vadeder,­“Evet,­peki!”­derdi.­Bazen­sadece­“Seviyorum­ve­mesudum!”­diye,­sonra­şuh­ve­kadın­olup­şüpheli­bir­emniyetle­bakarak­mahmur­ve­mest,­teşekkür­ederek,­ah­bu­nazarlar­ona­ne­saadetler­veri-yordu.­Henüz­açılıp­da­mesut­olacağına,­o­kadar­yaşayaca-ğına­inanamayan­bir­gence­saadet­ve­emeli­gibi­zayıf­ve­in-ce­bir­saadet…

Ve­Suad’ı­evvelkinden­ziyade­kadınlığına,­ziynetine­ iti-nalı­görüyor,­onun­daha­güzel,­daha­zarif­olmaya­çalıştığı-nı,­kendisi­için­merak­ettiğini­anladıkça­çıldırmak­isteyerek­“Hep­benim­için­yapıyor.­Ah­seviyor­yarabbim,­ne­kadar­se-viyor,­ne­kadar…”­diye­haykıracağı­geliyordu.­Kadınlığının­bütün­ aletlerine,­ bütün­ silahlarına­ boyun­ eğmiş,­ büyülen-miş,­benliğini­kaybetmişti.

Sık­ sık­ Yenimahalle’ye­ gidiyor,­ bazen­ yemeğe­ kalıyor,­bazen­gezmeye­çıkıyorlar,­sonra­yalnız­dönüyordu.­Bir­gün­otelde­öğle­yemeğini­yedikten­sonra­bir­vapura­atlayıp­ora-ya­ gittiği­ zaman­ Suad’ı­ yalnız­ buldu.­ Süreyya­ on­ bir­ vapu-ruyla­İstanbul’a­ inmişti;­o­zaman­orada­yalnız­oturmaktan­çekinerek­dönmek­de­istemeyerek­tereddüt­etti;­fakat­Suad­birden­hücum­eden­heyecandan­sonraki­durgunlukla,­“Fa-kat­hemen­gelecek,­sekiz­buçuk­vapuruna­yetişecekti.”­de-di.­Kendinin­gitmemesini­istediğini­görerek­Necib­memnun­duruyordu;­ ikisi­ de­ titriyorlar,­ yabancı­ adamlarmış,­ ilk­ defa­görüşüyorlarmış­gibi­kalıyorlardı;­birbirinden­ve­sonra­başka-larından­korkuyorlardı;­Suad,­Behice­Dadı’yı­ehemmiyetle­ya-nına­çağırıyor,­o­gitmek­isterse­telaş­ediyor,­yalnız­kalmaktan­

95­ munis:­Kolayca­dostluk­kurabilen,­sıcakkanlı,­cana­yakın.

196 M E H M E T R A U F

korkarak,­titreyerek­sükût­olunuyor,­söz­bulunmuyor,­hatta­birbirine­bakamıyorlardı.

Fakat­gittikçe­alıştılar,­ son­on­günün­bütün­bakışların-dan,­manalarından­arınmış,­sade,­düz­bir­surette­konuştuk-ları­ oldu;­ sanki­ aralarında­ hiçbir­ şey­ cereyan­ etmemiş­ gibi­görünüp­birbirini­aldatır­gibi­duruyorlardı.­Hava­cesaret­edi-lip­çıkılamayacak­bir­ekim­havası­idi;­keskin­bir­rüzgâr­esi-yor,­güneş­oraya­buraya­yığılmış­bulut­kümelerinden­kurtu-lup­devamlıca­hararet­yayamıyordu.­Ve­burada­denizin­kar-şısında,­o­kadar­zaman­Suad’ı­o­kadar­istediği­bu­odada­böy-le,­ yalnız­ böyle­ kalbinde­ sevilmek­ emniyeti,­ sevmek­ ateşi­varken,­sükût­ve­ telaşta­büyük­bir­zevk­bularak,­o­emniyet­varken­o­güldüren­heyecanıyla­bayılarak,­kendilerinden­bi-le­ gizlemek­ istiyorlarmış­ gibi­ söz­ söylemekten,­ bakmaktan­korkarak,­fakat­bu­herkesten­gizli­azizleştirilmiş­saadetlerini­böyle­kavi­ve­mevcut­hissederek­kaldıkça,­bir­müddet­Suad­bütün­bütün­kendininmiş­hülyasına­daldı…

Çay­vakti­gelip­Suad’ın­hususi­bir­itina­ile­hazırladığı­çay­masası­ getirildiği­ zaman­ bu­ his­ bütün­ bütün­ karar­ buldu;­Suad’da­sade­hareketleriyle­öyle­bir­ruhunu­vermek,­en­küçük­tavırlarındaki­samimiyetle­öyle­kendini­adamak­rüyası­vardı­ki,­bunlar­bakışların­manalarından­ziyade­onu­mest­ediyor-du.­Böyle,­ufak,­masum­sözler,­masum­olsun­diye­söylendiği­hâlde­de­mana­dolu­gelen­küçük­konuşmalarla­sesinin­titredi-ğini­hissettirmemek­için­titreyerek,­bir­ihtiyatsızlıkla­bütün­bu­şiiri­darmadağın­etmekten­korkarak­geçen­bu­birkaç­saat­şim-diye­kadar­geçen­en­mesut­günlerine­üstün­geldi.

Fakat­Süreyya’nın­gelişi­bu­güzel­rüyadan­onları­pek­acı­bir­surette­çekip­çıkardı.­O­zaman­hücumuna­karşı­koyama-dığı­bir­kasvet­hüznü,­bu­saadetin­bütün­acılığı­onu­harap­etti;­ne­kadar­yalan­ve­gerçekleşmesi­imkânsız­bir­saadetin­oyuncağı­olduğunu­anlayıp­böyle­ezilmiş­dururken­Suad’ın­

197E Y L Ü L

bunu­fark­etmiş­gibi­ümit­ve­teselli­nazarlarıyla­baktığını­gö-rüyordu;­ fakat­Necib’in­kalbindeki­acılık­ve­hüzün­o­kadar­derin­idi­ki,­istediği­saadete­onun­da­artık­istekli­olması­ye-temediğinden­o­kadar­güçsüzdü­ki­bu­nazarların­cazibesiy-le­her­vakitki­gibi­çok­ferahlayamadı.­Ve­şimdi­yine­oradan­ayrılıp­yine­onları­yalnız­ve­mesut­bırakarak­gidip­sefalet­ve­yalnızlığında­inleyeceğini­düşünerek,­onu­yine­sahibine­bı-rakacağını,­ her­ vakit,­ her­ zaman­ böyle­ olacağını­ ona­ böy-le­birkaç­saat­hayalen­bile­sahip­olamayacağını­görerek­bu­gecenin­ne­tahammül­kırıcı,­ne­uykusuz,­azap­dolu­bir­gece­olacağından­korkuyordu.

Gitmek­için­kalktığı­zaman­Süreyya’nın,­“Canım­kal­da­yemek­yiyelim.”­teklifini­ret­ile­ümitsizce,­fakat­bir­kesin­bir­azim­ile­ısrar­ederken­Suad’ın­bir­bakışı­oldu,­sanki­onun­bü-tün­ruhunun­elemini­hissetmiş­ve­onun­böyle­melul­gittiği-ne­ hiçbir­ vakit­ razı­ değilmiş­ gibi­ ümitsizlik­ ile,­ merhamet-le,­hükmetmeyle,­rica­ve­aşk­ile­karışır­bir­bakış…­Fakat­Ne-cib,­bu­kadar­derin­bir­kadına­sadece­yalandan­sahip­oldu-ğunu­görerek­daha­ümitsiz­hatta­Suad’a­bile­gücenmiş,­bel-ki­yalnız­ona­gücenmiş,­“Hayır,­gideceğim,­siz­kalınız­ve­me-sut­olunuz…­Ah­beni­bıkarınız,­zira­ölüyorum,­işte­aranızda­beni­öldürüyorsunuz…”­diye­haykırmak,­haykırmadığı­için­öfkeyle­ gitmek­ istiyordu.­ O­ zaman­ bu­ bakışta;­ şimdiye­ ka-dar­manalar­sadece­kendinden,­sadece­belki­yanılmak­ihti-mali­olarak­da­çıkarken­bu­sefer­aşikâr­bir­mana­görüldü.­O­artık­hükmeden,­“Hayır,­mutlaka­kalacaksın,­ben­öyle­istiyo-rum…”­diyordu.­Artık­Suad­münasebetlerinin­kabul­edildi-ğini,­devamına­razı­olduğunu­bu­bakışla­inkâr­edilemeyecek­bir­surette­belli­etmiş­oluyordu.­Ve­Necib’in­bu­bağlılık­ese-rine­karşı­gözlerinin­acılığı­ silinirken­Suad’ın­bakışı,­ “Evet,­kal,­bende­öyle­derin­ve­sona­ermesi­imkânsız­teselli­ve­ümit­kaynakları­vardı­ki…”­diyordu.

198 M E H M E T R A U F

Suad­bu­gece­eşsiz­bir­şekilde­bir­teselli­ve­şifa­perisi,­bir­cazibe­ve­saadet­perisi­oldu.­Onun­hüznünü­geçirmek,­onu­mesut­ve­tebessüm­eder­görmek­için­öyle­hâlleri­oluyordu,­öyle­sözleri,­öyle­bakışları­oluyordu­ki­Necib­içinde­demin-ki­karanlığın­yerine­şimdi­bütün­bir­saadetin­dolup­taştığını­hissediyordu.­Onun­sözleri,­ tavırları­belki­yine­her­zaman-ki­gibi­idi;­fakat­şimdi­onlarda­hususi­bir­renk­görür­gibi­olu-yor,­artık­en­manasız­şeyler­mana­dolu­geliyordu.­Asıl­Necib’i­mest­eden­şey­onun­hayat­ve­hareketlerine­kendinin­katkı­ve­tesiri­ olması­ idi;­ onun­ hayatına­ giriyorum,­ onu­ zaptediyo-rum­saadetiyle­boğuluyordu.­“Benim­için,­benim­için!”­di-ye­ onun­ hiçbir­ erkeğe,­ kendinden­ başka­ hiç­ kimseye­ belki­olup­da­böyle­kadınlığını,­bütün­hazinelerini,­bütün­ruhu-nu­vermeyeceğini,­yalnız­kendinin­bu­kadar­mesut­olduğu-nu­düşünmekle­boğuluyordu.­O­zaman­bir­teşekkür­etmek­ihtiyacını­hissetti,­kesin,­hükmedici­bir­ihtiyaç,­hemen­ağla-yarak­teşekkür­etme­ihtiyacı…­Ve­bunu­anlatabilmek­için­ne­yaptıysa­muvaffak­olamadım­zannetti;­yanıyordu,­ölüyordu.­Hâlbuki­Suad­anlıyordu,­onu­güçsüz­görmemek­için­bütün­kadınlığının­yol­göstermesiyle­uğraşmış­ve­şimdi­düşünme-den­ sadece­ hislerine­ uyarak,­ sadece­ keşif­ ve­ icat­ ile,­ heye-canlardan­ saadetler­ yaparak­ ve­ onun­ gözlerinde­ nasıl­ me-sut­olduğunu,­nasıl­teşekkürlerle­baktığını­görerek­yine­ha-yat­buluyormuş­gibi­oluyordu.­Onu­böyle­hep­karanlıkların-dan­kurtulmuş,­mesut­gördükten­sonra­gitmek­teşebbüsünü­menetmedi.­Ve­ayrılırlarken­birdenbire­dedi­ki:

–­Geçen­gün­Süreyya­söylüyordu­ya…­Fakat­artık­ben­de­inanıyorum­ki­onun­hakkı­varmış,­Necib­Bey…

Necib­şaşkın,­bakıyordu.Süreyya­gülümseyerek:–­Ha,­dedi,­o­hususta­haklıyız…Necib­soruyordu:–­Niçin­efendim?

199E Y L Ü L

Süreyya­yeniden­güldü:–­ Suad’ı­ bir­ gün­ otele­ yemeğe­ davet­ etmediğin­ için­ ol-

malı…Suad­başını­sallayarak:–­Hayır,­hayır,­dedi.­Mümkün­olmayan­şeyi­istemek­bile­

bile­reddolunmaktır.­Ben­o­kadar­güç­şeyleri­istemem.­Fakat­insan­hiç­olmazsa­sadece­köyüne­davet­eder.­Tarabya’nın­ne­güzel­tepeleri­vardır…

Necib,­ mesut,­ birden­ kalbi­ çarpıp­ teşekkür­ edercesine­bakarak:

–­Yemin­ederim­ki­aklımda…­Fakat…­Bilmem…­Havalar…Suad­gülerek­Süreyya’ya­döndü:–­Zavallı­hava,­dedi;­bereket­versin­ki­o­var,­olmasa­nice­

şeyler­bahanesiz­kalacaklardı,­yazın­çok­sıcak,­kışın­çok­so-ğuk­olmasa­neler­geri­kalmayacaktı,­değil­mi?­Şimdi­sonba-har,­havanın­ne­kabahati­var?­Kendi­kabahatlerimizi,­haksız-lıklarımızı­ondan­başka­neye­yükletmeli?

Ve­yarın­için­onları­Tarabya’da­bekleyeceği­kararlaştırılıp­araba­ bulmak­ için­ köye­ kadar­ giderken­ Necib­ mest­ ve­ şaş-kın­kendi­kendine,­“Ah­nasıl­şeyler,­nelere­kadir­değiller­ya-rabbim…­En­masum­görüneni­bile…­Ah­bu­kadınlar!”­diyor;­sonra­başını­sallayarak:­“Neydi­o,­mümkün­olmayan­şeyi­is-temek­bile­bile­reddedilmektir,­öyle­mi!...­Fena­tembih­değil!”­Bundan­sonra­hayatlarının­başka­bir­devreye­girdiğini,­mü-nasebetlerinde­ mühim­ bir­ adım­ daha­ atıldığını­ görüyordu.­Bu­geceki­bakışta­o­kadar­açık­bir­kabul­ifadesi­ve­teşvik­vardı­ki,­artık­bu­aşkı­ikisi­için­katiyen­kabul­edilmiş­bir­şey­olmak­üzere­gösteriyordu.­Artık­belirsizlik,­her­şeyin­bir­rüya­olmak­ihtimali­kalkmıştı;­temas­edilebilecek­bir­ispat­vardı.­Bir­siga-ra­yakarak,­“Pekâlâ,­ne­olacak,­bunun­sonu­ne­olacak?”­diye­soruyordu.­Ve­saadeti­kendini­o­kadar­bencil­etmişti­ki,­adım­adım­böyle­Suad’a­yaklaşıp­bir­gün­her­şeyin­mümkün­olaca-ğını­şimdiden­görüyor,­bununla­mest­oluyordu.

200 M E H M E T R A U F

15

Öbür­gün­öğleden­sonra­Tarabya­tepelerine­çıktılar.­Ha-va­sabahleyin­kalın­ve­kış­bulut­tabakalarıyla­örtülü­ve­yük-lü­iken­bunların­altından­öğleye­doğru­güneş­kurtulmuş,­ha-fif­bir­lodos­ile­birleşerek­bulutları­dağıtmış,­etrafı­yükseldik-çe­hissolunan­ılık­bir­yaz­esintisi­ile­kuşatmıştı.­Tarabya’nın­at­ kestaneleriyle,­ genç­ kavaklarla­ çevrili­ olan­ İstanbul­ yo-lundan­yürüyerek­yüksele­yüksele­bütün­Boğaz’ı,­ta­uzakta­Karadeniz’i­gördüler;­Hacıosmanbayırı’ndan­Büyükdere’ye­indiler,­orada­havanın­tekrar­dönmüş,­serin­bir­rüzgâr­ile­de-nizin­bozulmuş­olduğunu­gördüler,­döndüler.

Necib­ bu­ gezintiyi­ evvela­ sıcak­ ve­ sonsuz­ bir­ sevinçle­beklerken­bugünün­de­böyle­bitmiş,­geçip­gidivermiş­oldu-ğunu,­yine­kendinin­yalnız­dönmeye­mecbur­olduğunu­gö-rünce­hep­kendi­ıstırabı­ile­biten­bu­teşebbüslerden­yorgun,­yine­kasvete­yenik­olarak­durdu.­Suad­artık­en­gizli­üzüntü-lerini­bile­bilen­bir­ruh­bakışıyla­onun­gözlerini­sorgular­gibi­idi­ve­ilk­yalnız­kaldıkları­zaman:

–­Galiba­yoruldunuz?­dedi.­Dudaklarında­ bir­ inci­ tebessüm,­ gözlerinde­ bir­ merak­

ifadesi­vardı.­Necib­“Niçin?”­diye­sordu­ve­durgunluğu­için­sorduğunu­anlayınca:

–­Başka­ne­yapayım?­dedi.­Sonra­bütün­üzüntü­ve­acısını­anlatmak­istiyormuş­gibi­

ateşle­ilave­etti:

201E Y L Ü L

–­Bugün­de­bitti,­işte­o­kadar­şevkle­beklediğim­bugün­de­geçti­de­onun­için…

Suad­ o­ tebessümü­ yarı­ solmuş,­ gözlerinde­ henüz­ son­parlaklıkları­ titreyerek­ sönüyor,­ bakıyordu.­ Necib­ tekrar­sükûtu­bozdu;­derin,­hararetle­içini­çekerek:

–­ Ah­ bilseniz­ dünden­ beri­ bugünü­ nasıl­ bekledimdi…­Dün­ gece­ o­ kadar­ mesut­ ve­ bahtiyardım­ ki…­ Sabaha­ ka-dar­uyumadım…­Zannediyordum­ki­bugün­büsbütün­başka­olacak…­Daha…­Bilmem,­fakat­gördünüz­ya,­hiç…­O­da­geç-ti,­hep­geçecek…­Hep­geçecek…­İşte­böyle…

Sesi­sonsuz­bir­üzüntü­ve­elemle­söndü.­Büyük­bir­ümit-sizlik­tavrıyla­elini­sallayarak­sözünü­bitirmedi,­tekrar­sükût.­Suad­acılı,­gücenik­bakıyordu,­sanki­sormak­istiyordu:­“Ni-çin?­ Lakin­ niçin?”­ demek­ istiyor,­ söyleyemiyordu;­ kendini­zorluyor,­“Hayır,­ben­istemem,­keder­ıstırap,­istemem…”­de-mek­için­ölüyordu;­fakat­en­küçük­bir­söz­onu­korkutuyor,­dudaklarını­ kilitliyordu.­ Bu­ söz­ söylenirse­ her­ şey,­ kendisi,­bütün­bu­hâl­mahvolup­yerine­hep­fenalık,­azap­ve­pişman-lık­geçecek­diye­korkuyordu.

Necib­kendi­kendine­düşündüğünü­ona­da­söylemek­ister­gibi­dudaklarında­acı­bir­tebessümle,­“Ah­dün,­dün”­dedi;­sö-zü­kendi­kendine­söylüyormuş­gibi­bir­vedalaşma­hâli­vardı:

–­İşte­otuz­yaşındayım,­hiç­dünkü­kadar­mesut­olduğumu­bilmiyorum…­Bir­müddet,­bakınız,­sizin­karşınızda­bir­müd-det­zannettim­ki…­Zannettim­ki…­Sadece­ikimiz­varız…

Burada­sesi­kısıldı,­kendini­işitmekten­korkuyormuş,­bir­cinayet­yapmış­gibi­gözleri­dondu;­sonra­bunun­nasıl­ fena­bir­çılgınlık­olduğunu­anlatmak­istiyor­gibi:

–­Ah­ne­rüya,­ne­acı­bir­rüya…­diye­acı­acı­gülümsedi.Suad’a­ söyleyecek­ ne­ kadar­ sözleri­ varken,­ hatta­ hâlâ­

söylemek­kabiliyetini­hissediyorken­söylemek­için­böyle­ma-nasız,­münasebetsiz­sözlerden­başka­bir­şey­bulamıyordu;­

202 M E H M E T R A U F

kesik,­birbirini­tutmayan­cümlelerle­boğazı­kuruyor,­sinirleri­gevşemiş­titriyordu;­fakat­o­kadar;­Süreyya’nın­girdiğini­gö-rerek­piyanonun­üstündeki­fesini­almaya­davrandı,­Süreyya­ona,­“Oo,­yolculuk­mu?”­diye­sordu.

–­Evet,­artık­vakit,­gidiyorum,­dedi.Burada­ bir­ süre­ daha­ kalmamak­ bir­ mecburiyetmiş­ gi-

bi,­bu­mecburiyete­itaati­büyük­bir­azap­olduğu­hâlde­yine­gitmek­ istiyordu.­ Suad’a­ karşı­ derin­ bir­ gücenikliği,­ bir­ se-bep­ bulamadığı­ bir­ dargınlığı­ vardı­ ve­ onu­ böyle­ mustarip­etmekten­büyük­bir­intikam­zevki­hissediyor,­onun­gözlerin-deki­ acı­ ifadeyi­ görerek­ kalbi­ ferahlıyordu.­ Onun­ kendinin­gitmesini­ istemediğini­ bilerek­ itaat­ etmemekten,­ onu­ öy-le­ezmekten­zevk­alıyor,­sonra­“Evet,­sadece­o­kadar,­sadece­burada­yemeğe­kalmaktan­ibaret…­Hiç,­hiç­düşünmüyordu.­Bir­kadın­mesut­etmek­isterse­her­şeyi,­severse­her­şeyi­ya-par…”­diye,­mevkiinin­tahammülü­imkânsız,­idare­edilme-si­imkânsız­oluşunun­acısını­ondan­çıkarmak­istiyor,­bütün­mesuliyeti­ona­yüklüyordu.

Süreyya,­“Öyle­ya­Summer­Palas­bu…­Doğrusu­orası­du-rurken,­o­beyaz­salonda­yemek­varken­burada­kapanıp­kal-mak­ büyük­ fedakârlık…”­ diyordu.­ Sonra­ mazlum,­ kederli,­sessiz­duran­Suad’a­sordu:­“Değil­mi?”­O­başını­bilmem­ya-hut­elbette­gibi­belirsiz­bir­işaretle­oynattı;­o­bütün­anlıyor-du;­çünkü­kendisinde­de­o­fırtınalar­vardı;­her­gün­asıl­saa-det­gelecekmiş­gibi­bir­hasret­ve­gelecek­beklentisi­varken­bu­sonsuz­uzayıp­giderek­acı­bir­hüsrandan,­bütün­elemlerden­başka­bir­şey­ele­geçmediğini­görmekten­meydana­gelen­o­karanlıklar­onu­da­yıkıp­harap­ediyordu.­Fazla­olarak­o­kadar­uğraştığı­hâlde­Necib’in­de­serzenişleri,­onun­da­şikâyetleri,­onun­da­ıstıraplarının­elemleri­kendini­daha­mustarip­edi-yordu;­onun­gözlerinde­“Bana­sen­azap­çektiriyorsun,­iste-sen…”­gibi­bir­şikâyet­gördükçe­ne­yapacağını­bilemeyerek­

203E Y L Ü L

sadece­onlardan­bu­elemli­acı­ifadeyi­defetmek;­sadece­onu­mesut­etmek­için­çalışıyor,­fakat­işte­acı­fedakârlıklarla­be-raber­buna­muvaffak­olamıyordu.­Ah,­bu­aşk­nasıl­birkaç­sa-niyelik­ saadetleri­ uzun­ elemlerle,­ zalim­ pişmanlıklarla­ pa-ramparça­ediyor­ve­bunun­mecburi­böyle­devam­edeceğini,­hiçbir­çare­olmadığını­görmek­onu­ne­kadar­eziyordu.­“Ha-yır,­seni­böyle­güçsüz,­kederli­göndermek­istemem;­kalacak-sın!”­demek­istiyordu;­fakat­Necib’in­gözleri­kendinden­ka-çıyor,­tesadüf­etse­bile­bunlar­bir­taş­ruhsuzluğu­ile­kararı-yordu.­“Ah­ne­oluyorsun?­Başka­ne­yapayım?­Yemin­ederim­ki­ serbest­ olsam…”­ demek­ için­ ölüyordu.­ Bunu­ birçok­ za-mandan­beri­ancak­özel­olarak,­fakat­şimdi­gürleyeceği­sa-nılan­ derin­ bir­ gök­ gürlemesi­ gibi­ kendinde­ hissediyordu.­Bu­sözle­onun­ne­kadar­mesut­olacağını­hissediyor,­lakin­bu­arzuyu­kendine­bile,­ruhuna­bile­ itiraf­edemeyerek­sustur-maya,­imha­etmeye­uğraşıyordu.­Fakat­işte­şimdi­hemen­ru-hundan,­onun­bütün­engellerinden­kurtulup­birden­dudak-larına­gelmiş­oldu…­Evet,­serbest­olsaydı…­Fakat­mademki­değildi…­Ne­olacaktı?­Bunu­sadece­böyle­yarasız,­günahsız­devam­ettirmek,­bu­aşkı­bir­çocuk­muhabbeti­gibi­masum­bir­sevda­ile­beslemek­mümkün­değil­miydi?­Ah­niçin,­bir-takım­acı­fedakârlıklar­seçip­pişmanlıklara,­azaplara,­bütün­karanlık­ve­musibete­düşmek,­bir­hata­ile­üç­hayatı­birden­harap­etmek­niçin­lazım­geliyordu?­Zira­önünde­bir­karan-lıktan,­musibetten­başka­bir­şeyi­görmüyordu.­Ah­bir­parça­o­kanaatkâr­olsaydı,­bilseydi­ki,­kendi­de­istiyor,­mümkün­olsa­bunun­için­her­şeyi­yapacak­ve­bir­saniye­ayrılamamak­için,­onu­mesut­ve­şen­tutmak­için­o­kadar­çalışacaksa­da­müm-kün­olmuyor…­Bunu­görüp­Necib­de­kanaat­etse,­onun­mu-habbetinden,­ kalbinden­ emin­ olsaydı…­ “Ah­ Necib,­ Necib,­bilsen!”­diye­inlemek­istiyordu…

204 M E H M E T R A U F

Fakat­o­bilmiyordu,­hem­gözleri­o­kadar­hain,­o­kadar­taş­gibi­bakıyordu­ki,­bir­müddet­onun­kalbi­hakkında­acaba­ya-nıldım­mı­diye­soğuk­bir­titreme­ile­harap­oldu.­Fakat­o­da-ha­demin­şikâyet­etmemiş­miydi?­O­da­kendi­mustarip­oldu-ğu,­öldüğü­için­böyle­durmuyor­mu­idi?­O­zaman­Suad­bu­iş-te­hiç­kimsede­kabahat­olmadığını,­bunun­asıl­sebebinin­aşk­olduğunu­görerek,­onun­ne­hain,­ne­çaresiz,­ne­yırtıcı­bir­ya-ra­olduğunu­kabul­etmeye­mecbur­oluyor­ve­boynunu­bü-kerek­onun­elinde­ezileceğini,­paramparça­olacağını­bilmek­korkusuyla­harap­oluyor.

Necib­ gitmek­ için­ kapıya­ dönünce­ Suad’ın­ tereddüt-lü­bir­sesle­kocasına,­“Kavak­ için…”­dediğini­ işitti.­Suad’da­son­ günlerde­ hep­ gezmek­ için­ bir­ eğilim,­ sokak­ için­ fevka-lade­bir­arzu­meydana­gelmişti.­Kışın­gelip­bastıracağından­şikâyet­ederek­şimdi­bu­müsaadelerden­istifade­etmek,­etrafı­hiç­olmazsa­şimdi­görmek­istiyordu.­Hakikatte­bütün­bunla-rın­kendisi­için­yapıldığını,­kendisinin­buraya­sık­sık­gelmesi-ne­bir­bahane­olduğunu­Necib­anlayarak­memnun­ve­mesut­oluyor,­hep­kendi­için,­bütün­kendi­için­yaşayan­Suad’ı­böyle­zamanlarda­ne­kadar­yüceltiyordu.­Şimdi­yine­ümitsizce­gi-derken­bu­söz­onu­ferahlandırdı.­Ümitsizliğinin­karanlığın-da­bir­sevinç­parıltısı­belirdi.­Fakat­böyle­yavaş­yavaş,­gittikçe­daha­sıkı,­daha­ateşli­bağlanarak­bir­gün­bu­bağlılık­gösterile-rinde­muhtaç­bırakmayacağını,­bir­susuzluğa­alışacağını­tek-rar­düşününce­ne­olursa­olsun­bu­çıkmazdan­çıkmak­için­her­şeyi­yapmaya,­ne­olursa­olsun­yapıp­kurtulmaya­karar­verdi.­Bunun­için­karı­koca­kararlarını­yarına­verip­kendisine­bak-tıkları­zaman­aksilik­olarak­“Mümkün­değil,­yarın­İstanbul’a­gideceğim…”­diye­başını­salladı.­Suad­kendine­sabit­bir­ba-kışla­bakarak­“Öbür­gün…­Olmaz­mı?”­diye­sordu.­Necib­ba-şını­ çevirmek­ isteyerek­ “Bakalım…”­ dedi.­ Ona­ karşı­ böyle­gözleriyle­kendini­mahv­ve­helak­ettiği,­iradesini­bağladığı­ve­

205E Y L Ü L

güçsüz­ettiği­için­birden­çoğalan­bir­öfke­hissetmişti.­Gözle-ri­dumanlanarak,­bir­hırs­buğusu­içinde,­“Siz­gitsenize…­Be-nim­için­neden­kalıyorsunuz?”­dedi;­fakat­o­anda­pişman­ol-du,­ onun­ gözlerinde­ o­ kadar­ derin­ elem­ ve­ serzeniş­ gördü­ki,­birden­bir­tepki­ile­pişman­oldu;­kendisini­böyle­kederli­ve­üzüntülü­göndermemek,­öyle­görmemek­için­ne­nazik­ne­büyük­hislerini­feda­eden­bu­sevgili­kadını­kendisi­de­şimdi­ümitsiz­bırakmak­istemiyordu.­Acı­bir­tebessümle­ruhunun­bütün­kendini­ezen­acı­mücadelelerini­anlatıp­özrünü­gös-termek­ister­gibi­bakarak,­“Eğer­hava­müsaade­ederse…­Bel-ki­ben­de­gelirim.”­dedi.­Fakat­kendini­sokakta­bulduğu­za-man­tekrar­ümitsiz­ve­inler­hâlde­tekrar,­“Ne­olacak,­ne­ola-cak?..”­diye­düşünmeye­başladı.­Yalnız­kendi­için­değil,­onun­için­de­düşünüyor,­ikisi­için­de­bu­mevkiin­devam­ettirilme-si­imkânsız­olduğunu­görüp­bir­çare­bulmak­mecburiyetle-ri­beynini­eziyordu.­Onun­yanında­ona­kendi­arzusu­içinde,­onun­vücudunun­canında­her­şeyi­unutuverecek,­seçimini­ezen,­dayanıklılığını­harap,­kalbini­heyecanlı­bir­ateşle­yakıp­helecanlar­vererek­bayıltan,­hemen­onu­koklayıvermek,­he-men­elinin­üzerine­düşüvermek,­hemen­orada­yerlere­kapa-nıp­ağlayarak­ölüvermek­zaafları­hissediyordu;­onun­gözle-rine­bakarken­bunda­kendisini­bayıltan­bir­cazibe­ile,­onun­yanında­iken­sade­bir­kokusuyla­her­şeyi­unutturacak­bir­si-hir­ile­şaşırmış­oluyordu.

Tekrar­ve­artık­kati­olarak­görüyordu­ki­kaçmaktan­başka­çare­yoktur;­fakat­artık­dönmemek­üzere­kaçmak,­artık­her­şeyi­mahvedip,­tekrar­dönmemek­üzere­kaçmak,­o­zaman­da­Suad’sız­yaşayamayacağını­görünce­bu­hayatını­yaşanacak­bir­hayat­yapmak­çaresine­başvuruyordu.­Bu­imkânsız­dü-şünceler­içinde­neticesiz,­beyhude­çırpınmaktan­kudurmuş­gibi­yürürken­birdenbire­durdu;­çünkü­çoktan­beri­duygu-larının­akışına­kapılarak­unuttuğu­konumu,­Süreyya’yı,­ona­

206 M E H M E T R A U F

karşı­vazifesini­görmüş­idi.­İlk­defa­olarak­ciddi­bir­iş­yapma-ya­kati­bir­azim­ile­karar­verince­kararların­ve­olabilecekle-rin­sonuçlarını­düşünen­adamlar­gibi,­olacak­şeyi­düşüne-rek­her­ihtimali­tartarak­düşündü­ve­bu­evvela­bir­taşa­şid-detle­başını­çarpıp­sersemlemek­gibi­bir­şey­oldu;­eğilimle-rini­bir­müddet­unutup­mevkiin­dehşet­ve­ciddiyetiyle­do-nunca,­gelecek­için­değil,­şu­an­için­de­ürktü;­zira­o­şimdi­yi-ne­bir­şey­yapmış,­ihanet­yolunda­bir­adım­daha­atmış­idi.­O­zaman­gerçekten­bir­korku­hissetti;­kendinden,­etraftan,­Süreyya’dan,­bilhassa­Süreyya’dan…

Fakat­mademki­onun­bir­şeyden­haberi­yoktu­ve­olmaya-caktı;­evet,­biraz­tereddütten­sonra,­şimdiye­kadar­bilmediği­gibi­bundan­sonra­da­bir­şey­bilmeyeceğini­düşündü;­onun­da­o­yaşa­kadar­hayatından,­kitaplardan­alınmış­tecrübeler,­derslerle­bu­mesele­hakkında­birtakım­düşünce­ve­muhake-meleri,­çıkardığı­sonuçların­bir­özü,­bir­ahlâk­felsefesi­vardı­ve­bu­kendisini­birden­rahatlattı;­sadece­akıl­yolu­ve­tecrü-beyle­bunun­hiç­bu­kadar­ehemmiyet­verecek­hatta­bu­kadar­düşünmek­bile­bir­kurala­uymaktan­başka­bir­şey­olmadığını­düşündü.­Ve­kuvvet­bulmak­için­gibi,­“Hem­bir­kabahat­varsa­bile­sırf­bana­ait­değil­ya…­Hiç­bana­ait­değil!”­diye­düşündü.­Sonra­acı­bir­tebessümle,­“Zavallı­Suad,­seni­şimdiden­itham­ediyorum!”­diye­acıdı.­“Fakat­gerçek­değil­mi?”­diye­devam­etti.­Bu­böyle­şeydi­ki,­öyle­bir­günahtı­ki,­sadece­Suad’ın­ka-bul­ve­isteğiyle,­sadece­Suad’ın­rızasıyla­meydana­gelecekti.­Bu­arzu­kendinde­ne­kadar­şiddetli­ve­kalıcı­olursa­olsun­hiç-bir­fiilî­sonuca­varılamaz,­daima­sonuçsuz,­beyhude­kalırdı;­fakat­sadece­Suad’ın­bilmesi­ve­bilerek­sükût­etmesi­onu­bir­kabul­ve­kabulü­de­ihanete­katılma­hâline­getiriyor,­katılma­değil,­asıl­mesuliyet­ona­yükleniyordu.­Bu­arzı­yalnız­onun­kabulü­ile­korkulacak­bir­hâl­alıyordu;­o­hâlde?

207E Y L Ü L

Ve­erkeğin­ ihanetiyle­kendini­mazur­görmek­ için­o­ka-dar­kılı­kırk­yararak­davranırken­onu­da­kimbilir­nasıl­şey-lerin­bu­neticeye­sevk­edip­zorladığını,­bu­ihtimali­asla­dü-şünmüyordu.­“O­bakışlar­varken­bir­erkek­nasıl­ tahammül­eder?”­diye­düşünüyordu.­O­zaman­tekrar­o­bakışları,­onla-rın­bakışının­büyüsünü,­derin­ve­siyah­davetlerini­görür­gi-bi­oluyor­ve­bu­cazibenin­önünde­her­şeyin­susacağını­düşü-nüyor,­“Onun­için­ölmek­bile­bir­saadet­olduktan­sonra?”­di-ye­her­şeyi­göze­alıyordu.

Gece­ hep­ bu­ kararsızlıklarla,­ bu­ hummalarla­ meşgul­olup­ uyudu,­ sabahleyin­ uyanıp­ havayı­ parlak­ bulunca­ ta-hammül­ yakan­ bir­ acı­ ile,­ İstanbul’a­ gideceğim­ dediği­ için­bugün­oraya­gidemeyeceği­acısıyla­kalbi­sızladı.­Niçin­böy-le­ budalaca­ hareket­ etmişti?­ Suad’dan­ başka­ ne­ istiyordu?­Onun­gibi­bir­kadının­bütün­hayat­ve­ruhunu­ele­geçirip­bü-yüledikten,­onda­o­kadar­bağlılık­ve­vefa­eserleri­gördükten­sonra,­başka­daha­ne­istiyordu?­Eğer­bir­çıkmaz­içinde­bu-lunuyorsa­niçin­bunun­kabahatini­ona­yüklemeli­ idi?­O­da­bilakis­kendisiyle­beraber­bu­mevkiin­muhafazası­imkânsız­oluşundan­mustarip­olmuyor­muydu?

Yeniden­ Suad’ı­ düşünmeden,­ yargılamadan,­ ona­ düş-kün,­ yine­ onun­ aşkıyla­ sersem,­ ne­ yapacağını­ bilemeyerek,­gitmek­ isteyip­ gidemediğinden­ mustarip,­ düşünürken­ ak-lına­dün­onunla­beraber­gezilen­yerlerden­geçmek­geldi­ve­bu­onu­sanki­bir­zehirle­mest­etti,­bütün­dünkü­saadetleri­bi-rer­yara­oluyordu.­Orada­köyün­mezarlığına­kadar­gelmişti;­dün­buranın­ne­kadar­muntazam­ve­temiz­olduğunu­söyleşe-rek­bir­vakit­meşgul­olduklarını­hatırladı.­Ve­orada­bir­ağaca­dayanarak­bakarken­dün­düşünmediği­şeyi­bugün­düşündü:­Bir­gün­kendinin­de­ölmek­ihtimalini…­Dünyada­ne­üç­sani-yelik­bir­misafir­olduğunu,­bu­misafirliğin­böyle­acı­ve­derin­şeylerle­berbat­edilmesi­ne­kadar­yazık­ve­zahmete­değmez­

208 M E H M E T R A U F

külfetler­olduğunu­düşünerek­acı­acı,­“Bu­şimdi­artık­toprak,­çamur­ olanlar­ ömürlerinde­ benim­ gibi­ böyle­ saadete­ aday­olup­ da­ onu­ birtakım­ kurulmuş,­ kurulamayan­ vesveselerle­reddettilerse­ne­kazandılar?”­diye­söylendi.­Evet,­ne­kazan-mıştılar?­ İşte­ yapan­ da­ yapmayan­ da­ aynı­ toprağı,­ aynı­ ça-muru­oluşturduktan­sonra,­hep­bir­netice­için­muhakkak­sa-adetleri­ tepmek­cinneti­neye­yaramıştı?­Şimdi­değil,­öldük-leri­anda­hatta­yaşarlarken­ne­kazanmışlardı?­Hayatın­böyle­büyük­fedakârlıklara,­feragatlere,96­ağır­vazifelere­tahammül­ve­liyakati97­mi­vardı?­Bu­yalnız­insanların,­özellikle­insanlı-ğın­selamet­ve­istirahati­için­konulmuş,­muhakkak­facialara­set­olmak­için­düzenlenmiş­bir­kanun­değil­mi­idi?­İnsanlık-la­toplumun­bu­mücadelesinde­yine­kim­mağlup­olmuş,­hâlâ­kim­mağlup­oluyordu?­Hem­niçin­hayatta­binde­bire­nasip­olmayan­büyük­saadetleri­böyle­feda­etmeli,­sonu­ölüm­ol-duktan­sonra­niçin­hayatı­da­böyle­esassız­kanunlar­için­zor-la­ziyan­etmeli­idi?­Hatta­toplum,­hatta­tabiat­bunu­sevk­edip­zorlamıyor­mu­idi?­Bu­kadar­kanunlara­ve­âdetlere­rağmen­yine­ onun­ üstün­ gelmesi­ için­ bu­ ihtiyaçların­ ne­ kurulu,­ ne­kavi,­doğal­temeli­olduğu­için,­ne­müthiş­ve­galip­bir­kanun­olduğunu­düşünerek­dünkü­korkularını­boş­değilse­bile­fay-dasız­buluyordu.­Aşktan­başka­her­şeyin­boş­olduğunu­dü-şünüp­hayata­sarılarak­bundan­verebildiği­kadar,­alınabildiği­kadar­zevk­ve­saadet­almak­hırs­ateşiyle,­hayatının­müsaade­edeceği­kadar­yaşamak­ihtiyacıyla­coşku­dolu­yürüdü.

Gitmek,­oraya­gitmek,­Suad’ı,­Suad’ını­görmek,­ona­tap-mak­arzusuyla­mest­ve­hareketli,­yürüyordu­ve­ilk­rast­geldi-ği­arabaya­atlayıp­eliyle­ilerisini­gösterdi.­İleriye,­evet­sanki­istikbaline98­gidiyordu.

96­ feragat:­1.­Hakkından­isteyerek­vazgeçme.­2.­Vazgeçmenin­verdiği­ra-hatlık.

97­ liyakat:­1.­Layık­olma,­uygunluk.­2.­Yeterlilik.98­ istikbal:­Gelecek.

209E Y L Ü L

Suad’ı­dadısıyla­yalnız­buldu­ve­onun­gözlerinde­kendi-nin­böyle­umulmadık­şekilde­gelişiyle­o­kadar­aleni­bir­neşe­ve­sevinç­gördü­ki­şiddetli­bir­saadet­hücumuyla­yüreği­çar-parak,­ona­ansızın­derin­bir­şükran­ve­taparcasına­sevgi­his-setti.­Hemen­ellerini­kapıp­öpmek,­“Senin­için,­ lazımsa­öl-mek­için­geldim­Suad;­senden­ayrı­yaşayamayacağımı­kati-yen­anladığım­için­ne­olursa­olsun­senin­olmak­için­geldim,­nurum!”­ demek­ istedi.­ Fakat­ bunu­ söyleyemediği­ için­ his-si­artarak,­bu­kedisini­o­kadar­seven­nefis­mahluk­hakkında­o­kadar­fena­fikirlerinden,­kararlarından­şimdi­şaşkın­ve­piş-man­olup­utanarak,­onun­için­ölse­bile­şükran­borcunu­öde-yemeyeceğini­görüyordu.

Suad­sitemli­bir­tarzda,­“İstanbul’dan­mı?”­dedi;­o­başını­sallayarak­“Gitmedim.”­diye­cevap­verdi,­“Gidemedim.”­gi-bi­baktı;­“Ah­bilsen…”­diye­başlamak­için­mukavemet­yakan­bir­hararet­hissetti,­fakat­yalnız­ateşli­gözleriyle­baktı.­Sonra­Süreyya’yı­sordu.­O­bugün­son­defa­olarak­sandalla­çıkmıştı,­yarın­artık­sandal­bütün­bütün­gidecekti.­Dadı­bunu­anlata-rak,­“İyi­cesaret!”­diye­dışarıya­bakıyordu.­Ekim­ayının­orası­burası­tehditli­bulutlarla­yüklü­seması­altında­deniz­kurşu-ni,­köpüklü,­öfkeliydi;­o­saat­yedide­çıkmıştı,­şimdi­geleceği-ni­söylüyorlardı;­o­zaman­oturdu,­beklediler.

Konuşurlarken­Suad’ın­kendine­nasıl­hararet­ve­merakla­yönelmiş­olduğuna­ilk­defa­görür­gibi­dikkat­ederek­şaşırıyor-du,­bu­hemen­gözyaşı­olacak­kadar­merhamet­ve­teşekkürle­neticelenen­bir­şaşkınlıktı­ki,­memnun­ettiği­kadar­elem­veri-yordu.­Onun­gözleri­hep­soru­dolu­gibi­hüzünlü­ve­beklenti-li­bakıyorlar,­o­daimî­sitemle­yaş­dolu­gibi­bakışı­acı­bir­endi-şe­ve­merak­bulutuyla­örtülmüş­geliyordu;­“Nasılsın?­Ne­yap-tın?­Niçin­dargındın?­Niçin­gelmedin?­Nen­var?”­gibi­binlerce­sualin­birbiri­ardına­katılması­ile­bakarken­bu­güzel­kadını­bu­kadar­ cezbetmek­ saadetine­ bütün­ zaafıyla­ teslim­ oluyordu.­

210 M E H M E T R A U F

Aynı­zamanda­ona­karşı­bir­yufka­yüreklilik­ve­merhamet­de­hissettiği­ için­ağlamak­arzusuyla­eziliyordu.­Onun­bu­elem-ler,­ özlemlerle­ perişan­ bakışları­ önünde­ ruhunun­ sevinç­ ve­gözyaşı­ile­ezildiğini­hissediyor,­içinden­yüceltme­arzularının­feryat­ettiğini­görüyor,­böyle­baktıkça­bu­kadına­şartsız,­düş-manlık­etmeden,­insanlığın­üstünde­bir­bağ­ile­esir­olmaktan­başka­bir­şey­yapma­gücü­olmadığını­tekrar­tasdik­ediyordu.

Dün­ beraber­ gezdikleri­ yerden­ bugün­ yalnız­ geçtiğini­anlattı.­ Suad,­ mahzun­ şekilde,­ hasretle­ dinliyordu;­ onunla­beraber­ olup­ oralarda­ yalnızca­ gezmek­ saadetini­ hayat­ fe-da­edilecek­kadar­kıymetli­görüyordu.­Fakat­Necib­bundan­sonra­ artık­ mevsim­ bittiği­ için­ otelin­ son­ misafirlerinin­ de­İstanbul’a­ taşındıklarını,­ artık­ kendinin­ de­ ineceğini­ haber­verince­bu­neşe­mahzun­bir­keder­bulutuyla­soldu,­karardı;­gözlerinde­nasıl­perişan­bir­rica­ titrediğini­görüp­onun­za-yıflık­ve­zaafına,­kadınlık­aczine,­özellikle­kendi­kederlerini­mahv­için­hayatını­bol­bol­dağıtırcasına,­gidişine­son­derece­acı­bir­merhametle­acı­duyarken­şimdi­böyle­kendi­sebebine­de­mustarip­olmasına­tahammül­edemeyerek­hemen­gözle-riyle­yatıştırdı­ve­söz­verdi.­Otel­kapanıyorsa­da­köyden­asıl­yaz­misafirlerinin­henüz­hepsi­inmediğini,­havalar­iyi­gitti-ği­için­asıl­kırdan­şimdi­istifade­mümkün­olduğunu­anlata-rak­öbür­otele­nakledeceğini­haber­verdi­ve­onu­memnun­ve­kaygısız­görerek­rahat­etti.

Onu­bilhassa­dünden­beri­kendine­karşı­daha­çok­ateşli­bu-luyordu.­Sanki­bütün­bütün­kendinin­olmuş­gibi,­sade­bir­tavır-la­bütün­hayatını­bir­teslim­edişi­vardı­ki,­Necib­bunda­ruhu-nun­bütün­aczini­ve­sefaletini,­onu­bu­hâle­sevk­eden­durum­ve­elemleri­görüyorum­zannediyordu;­bunun­ona­bu­kadar­kuv-vet­ve­şiddetle­sahip­olmak­memnuniyetinde­sarhoş­eden­bir­acılık­ bulmaktan­ nefsini­ kurtaramıyordu.­ Çünkü­ Suad’a­ acı-yordu.­Onun­evvelki­düzgünlüğünü­ve­ciddiyetini­şimdi­böyle­

211E Y L Ü L

âciz­ve­endişe­dolu,­perişan­görmek­ona­acı­veriyordu.­Şim-diki­bütün­ruhuna­girmiş­gibi­idi;­onu­bütün­soyluluk­ve­ul-viliğiyle,­kendine­bağlı­gördükçe­bir­an­oluyordu­ki­nefsin-den­ coşku­ sıyrılıp­ sanki­ bizzat­ Suad­ oluyor,­ ona­ kendi­ ru-hu­gibi­bağlı­kalıyor­ve­biliyordu.­Onun­ne­hemen­kırılıve-recek­ne­hemen­perişan­bir­çiçek­olacak­faniliğe­eğilimli­bir­şey­olduğunu­görüyor­ve­ona­bunun­için­acıyordu.­Bilhassa­kendini­sevdiği,­bu­kadar­sevdiği­için­acıyordu.­Bu­kadının­hayatının­saadeti­kendi­gibi­âciz­ve­sefil­birine­bağlanması-na­ yanıyordu;­ kendine­ bile­ zarardan­ başka­ şeyi­ dokunma-yan­bencil,­kararsız,­hasta­bir­adama­onun­bu­kadar­şiddetle­bağlı­bulunmasına­gönlü­yaralanıyor,­mesut­edebilecek­bir­adam­olmasını­temenni­ediyordu.­Ah­onu­mesut­etmeyi­ne­kadar­istiyordu.­Hâlbuki­bedbaht­etmekten­ve­ağlatmaktan,­ona­azap­ve­felaket­vermekten­başka­ne­yapabilecekti?­Hat-ta,­şimdi­bile­onu­mustarip­etmiyor­muydu?

Daha­dün­zevk­alarak­ona­azap­vermemiş­miydi?­Hiçbir­katkısı­olmadığı­şeylerin­bile­intikamını­ondan­almak,­kendi­sinirliliğinin­ cezasını­ ona­ çektirmek­ için­ kalpsizce­ ona­ azap­vererek­bundan­haz­almamış­mıydı?­Lakin­ondan­daha­ne­is-tiyordu?­Onun­gibi­bir­kadın­bu­kadar­şiddet­ve­kuvvetle­ru-hunu­verdikten­sonra­başka­ne­yapabilir,­kendi­nazarında­bi-le­asıl­büyüklüğünü­oluşturan­meziyetleri­feda­etmeden­baş-ka­ne­yapabilirdi?­Ve­onları­bile­aşkına­feda­etse­belki­en­ev-vel­kendi­aşağılamayacak­mıydı?­O­zaman­daha­ilk­busenin­ardından­düşecekleri­pişmanlık­girdabını,­düştükleri­alçaklık­ve­uğursuzluk­içinde­birbirine­bakamayarak­nasıl­aşklarının­bir­donmuş­naaşıyla99­kalacaklarını,­birbirini­nasıl­kaybede-ceklerini,­hatta­aşağılayacaklarını­hisseder­gibi­oluyor,­bütün­o­azap­ve­pişmanlıkla­şimdiden­eziliyor,­Suad’ı­şimdiden­gö-zünden­düşmüş­buluyordu.­Evet,­asıl­o­anlamak,­o­affetmek­

99­ naaş:­Ölmüş­kimsenin­vücudu,­ölü,­cenaze.

212 M E H M E T R A U F

lazım­gelirken­asıl­o­ itham­edecekti,­asıl­o­aşağılayacaktı­ve­Suad­şüphesiz­bundan­ölecekti…­Hatta­şimdiden­ itham­et-miyor­muydu?­Dünden­beri­o­kim­bilir­nasıl­ateşli­elemler,­ke-derler­içinde­düşüp­ne­fedakârlıklar­içinde­çırpınırken,­kendi-si­sakinlik­ve­ihanetle­ne­kararlar­vermemiş,­nelere­hazırlan-mamış,­neler­tertip­etmemişti?­Onu­mesut­etmek­bir­tarafa,­hatta­bedbahtlıktan­da­fena­bir­girdaba­sürükleyecekti;­onun­istirahatinin­huzurunu­şimdi­böyle­aldıktan­sonra,­hayat­ve­namusunu­da­verse­yine­kanmayacak,­kendisi­bütün­büyük-lüğünü­ muhafaza­ ettiğine­ razı­ olduğu­ hâlde,­ kadını­ eski­ ul-viliğinde­görmeyecek,­göremeyecekti.­İşte­asıl­nokta;­katiyen­görüyordu­ki,­hiçbir­şey­kendisine­Suad’ı­o­zaman­evvelki­gibi­kabul­ettirmeyecekti,­ne­kendisi­için­namusuna­feda­edişi,­ne­aşkının­şiddet­ve­nüfuzu­hiçbir­şey…­Bağlılık­ve­namus­ken-dini­böyle­bir­hareketten­menedemediği­zaman­nefsini­ma-zur­görürken­onun­da­yine­aynı­şartlarla­namusu­aşkına­feda­edişini­affedemeyecek,­kendi­cinayetinin­de­cezasını­ona­yük-leyecekti…­Niçin?­Onun­ne­kabahati­vardı?­Bütün­bu­felaket­kendini­çok­sevdiği,­her­şeyi­aşkına­feda­ettiği­için­miydi?­“Ah­kadınlar­kadınlar,­siz­sadece­aşkınıza,­sadece­fedakârlık­ulvili-ğinize­özlem­duyarak­mağlup­olup­ateşli­ve­mesut­yanarken,­erkeklerin­kalbinde­ne­çirkin,­ne­hain,­ne­kayıtsız­hisler­oldu-ğunu­bilseniz…”­diyordu.­Ve­Suad­da­sanki­bunu­anlamış,­na-sıl­bir­yokluğa­ve­aşağılanmaya­doğru­sürüklendiğini­biliyor-muş­da­yardım­ediyormuş­gibi­bir­perişanlık,­her­şeyi­bilmek-le­ beraber­ kendini­ feda­ mecburiyetinden­ doğan­ gibi­ sessiz,­fakat­derin­bir­şikâyet­bakışı­vardı­ki­onu­harap­ediyordu.

Necib­bu­fikirlerine,­hislerine­o­kadar­gömülmüş,­o­kadar­kendini­ teslim­ etmişti­ ki­ hiçbir­ şey,­ ne­ Süreyya’nın­ geri­ dö-nüşü,­ne­konuşulan­sözler­onların­akış­silsilesini­ihlal­edemi-yor,­belki­takviyeye­hizmet­ediyordu.­Sanki­Suad’ın­bütün­varlığını­bir­gözyaşı­peçesi,­bir­ümitsizlik­bulutu­kaplamış­

213E Y L Ü L

idi;­ en­ küçük­ sözüyle,­ en­ manasız­ nazarıyla­ bile­ kendinin,­sırf­kendinin­olduğunu­nasıl­anlattığı,­âdeta­kendini­vermek-le­mest­olduğu­hâlde­nasıl­yalnız­kalmak­ihtimalinde­gözleri-ne­siyah­bir­endişe­renginin­çöktüğünü­fark­ederek­onda­faci-anın­asıl­acı­sahnesi­devam­ettiğini,­aşkın­artık­katiyen­karar­vermek­ icap­ettiği­hummalı­devresine­geldiğini­ve­ne­yapa-cağını­bilmemekle­beraber­böyle­de­devam­mümkün­olma-dığını­görerek­nihayet­kendini­feda­mecburiyeti­ile­mücade-le­edilen­son­azap­ve­elem­anı­içinde­çırpındığını­anlıyordu.­O­kadar­anlıyordu­ki­bu­facianın­bütün­elemiyle­yüreği­sızlıyor,­“Ah­biçare­Suad,­biçare,­biçare­Suadcık!”­diye­söyleniyordu.

Ve­bu­kadını­o­mahvedecekti.­Kendine­o­kadar­sınırlı­ola-rak,­o­kadar­fedakârca­ruhunu­teslim­ettiğine­inandığını,­ru-hunun­günahsızlığına­düşkün­olduğu­bu­muhterem­kadını­o­kirletecek­ve­adını­kötüye­çıkaracak,­mahv­ve­helak­edecek-ti,­değil­mi?­Lakin­niçin?­Sonunda­hüsran,­horlanma­ve­aşa-ğılamaya­düşmek­için,­bütün­bu­aşkını­bir­ulvi­ve­müstesna­güzellik­kılan­şiiriyet­ve­seçkinliği­bitirip­sevdiğini­aşağılamak­için­ feda­ edecekti,­ öyle­ mi?­ O­ zaman­ birden­ tutkun­ olduğu­bir­fikir­geldi;­birçoklarını­vücutları­için­sevdikten­ve­bunun­için­istisnasız­hepsinden­başka­bir­yara­aldıktan­sonra­şimdi­birini­de,­şüphesiz­en­layık­olanını­da­sadece­ruh­ve­şiiri­için­sevmek,­bir­zaman­o­kadar­hayran­olduğu­saflığa­hürmet­et-mek­arzusu­oluştu­ve­birden­nefsini­buna­kadir­görerek­şaşır-dı;­onun­ruhuna­bu­kadar­rakipsiz­ve­tek­başına­sahip­olduk-tan­sonra­ötesi­miskin,­bilhassa­hain­ve­çirkin­geliyordu;­bu­kendine­sevdiği­kadın­kadar­ulvi,­ona­layık­bir­seçkin­aşk,­bir­müstesna­hürmet,­onun­ruh­ve­güzelliğine­layık­bir­mükâfat­gibi­görünüyordu.­Bu­birçok­hislerden­oluşmuş­bir­arzu­idi­ki,­hepsine­birden­itaat­arzusuyla­kuvvet­kazanıyordu;­sade­aşk­ve­merhametten­ibaret­değildi,­teşekkür,­tapınma,­şiir,­hür-met,­pişmanlık­korkusu,­onuru,­her­şey­ve­en­sonra,­namus…­

214 M E H M E T R A U F

Evet,­namus,­anne­babasından,­büyüklerinden­duyduğu,­ki-taplarında­ okuduğu­ namus,­ bütün­ insanlık­ kanununun­ te-meli­ve­gayesi­olarak­tanıttırılmış­olan­namus­en­sonra­gele-biliyor,­“Namus…­Herkesin­söylediği,­fakat­kimsenin­rast­gel-mediği­bir­çeşit­kuş­olmalı…”­diye­omuz­silkiyordu.

Bu­fikrine­ilk­hamlede­bu­kadar­tutkun­olunca­bunu­süs-lemeye­başladı:­Bunu­bir­çeşit­evlilik­gibi,­ruhların­evliliği­gi-bi­görüyordu.­Bunda­Süreyya’dan­ziyade­ona­yakınlaşabile-cek,­ bu­ evlilik­ daha­ faniliği­ korunmuş,­ daha­ ulvi,­ daha­ şai-rane­olacaktı;­bu­dünyada­hiçbir­kirliliğin­gelip­zarara­uğra-mayacağı­bir­bağ­olacaktı.­Utandırıp­yüzyüze­baktırmayan­o­korkularla,­gizli,­haince­buselerle­yaralanacağına­aşkları­her-kesin­içinde­saf­ve­melekâne­hükümran­olacak,­işitilmekten,­anlaşılmaktan­korkmadan,­mesut­ve­seçkin­devam­edecek-ti.­ Böyle­ birbirine­ daha­ yakınlaşacaklar,­ sanki­ birbirine­ et-ki­edecekler,­birbirinin­ruhlarının­özünde­yaşayacaklardı.­Ve­bunu­düşününce­mest­olarak­bu­bir­ihtiyaç­hâlini­alıyordu;­ona,­“Rahat­ol,­gözlerindeki­karanlık­ve­endişe­kaybolsun!”­deyip,­bunun­oluşturacağı­şükranı­görmek­istiyordu.­Ve­ger-çekten,­nihayet­ona­bunu­itiraf­edip­“Evet,­benim­kardeşim­olunuz.”­dediği­zaman­gözlerinde­o­kadar­teşekkür­edercesi-ne­bir­arzu­ve­atılış­gördü­ki,­bu­da­yetmiyormuş,­ruhları­yine­kâfi­derecede­yakınlaşmamış­gibi­gözyaşı­dolu­bir­sesle,­“Kar-deşim,­yahut,­benim­annem­olunuz..”­diye­inledi.

O­dakika­Suad’ın­gözlerinin­ateş­ve­şükranla­kendisine­yönelişini­gördü,­sonra­bu­gözlerin­parlaklığı­süzülüp­birer­damla­oldular;­onun­en­gizli,­en­mukaddes­emeli­bu­idi,­bu-nun­böyle­kendine­teklif­edilişi­onu­son­derece­memnun­ve­minnettar­ediyordu.­Kalbinin­çırpınarak­ona­hücum­ettiğini­hissetti­ve­gözlerinden­bu­iki­yegâne­damla­ağır­ağır­düşer-ken­ikisine­de­aşklarının­en­mesut­ve­cansız­dakikasını­yaşı-yoruz­gibi­geldi.

215E Y L Ü L

16

O­ zaman,­ hatta­ son­ haftalarının­ saadetini­ bile­ küçüm-settirecek­kadar­büyülü­bir­hayat­dönemi­başladı.

Necib’i­bu­büyük­aşkta­daima­çoğalan­bir­hayat­ve­ferahlı-ğa­sevk­eden­seçkin­bir­hayat­vardı;­en­son­heyecan­derecesi-ne­ulaştım­zannettikten­sonra­şimdi­öyleleri­oluyordu­ki­hep­öncekilere­üstün­geliyor,­hiçbir­zaman­bu­kadar­müddet­ve­bu­kadar­şiddetle­mesut­olmadığını­itirafa­mecbur­oluyordu.­Şimdiye­kadar­hiçbir­bağı­olmamıştı­ki­bu­kadar­devam­edip­de­kin­ile,­kayıtsızlık­ile,­yahut­tiksinme­ile­yaralanmamış­ol-sun.­Suad’ın­aşkı­onu­her­zaman­yeni­bir­hayata,­hayran­oldu-ğu,­meçhul­kalacakmış­heyecanını­veren­taparcasına­bir­aşk­hayatına,­temiz­ve­saf­olduğu­için­şüphe­edemediği­için­baş-kalarına­benzemeyen­bir­bağlılığa­sevk­ediyordu.

Böylece­ekim­ayı­kendisi­için­hayatında­bilmediği,­tanı-madığı­bir­saadet­dönemi­oldu.­Bu­ay­sabahları­sisler,­sisleri­yırtan­canavar­iniltileriyle­vapurlar,­baharı­andırır­gibi­iken­birden­bütün­mevsimlerin­renkleriyle­can­çekişip­nihayet­si-yah­bir­kış­akşamıyla­bunalan­günler­ile­kendisi­için­ebedi-yen­hatırasında­nakşedilmiş­kalacak­bir­sonbahar­ayı­oldu.

Evvelden­şiirini­artırmakla­beraber­bir­şüphe­ve­ümitsiz-liğe­ de­ sevk­ eden­ son­ günlerin­ belirsiz­ hiçleri,­ bugün­ artık­güven­ve­gerçeklik­ile­onun­için­bir­kavuşma­vaat­ve­sevin-ci­veriyordu.­“Benim,­benim­için!”­derken­gelip­sevinçlerini­ezen,­“Ne­belli?”­şüphesi,­en­sevinçli­zamanında­onu­öldüren­

216 M E H M E T R A U F

“Ne­olacak?”­endişesi­artık­silinmiş,­hepsinin­yerine­birbiri-ni­son­dereceye­kadar­seven,­bunu­gösteren­ve­ispat­eden­iki­kalbin­ birbirine­ hürmet­ ve­ bağlılığıyla­ bunun­ eserleri­ olan­bağlılıklar,­bakışlar,­tebessümler­geçerli­olmuştu.­Artık­bir-birinden­gizli,­birinden­ayrı­hiçbir­şeyleri­olmuyordu;­o­ka-dar­ki­Süreyya­ile­Suad’ın­böyle­olmadığını­gören­Necib­için­bu­ bir­ çılgınlık­ saadeti­ veriyordu.­ Hatta­ öyle­ şeyler­ vardı­ki,­onun­haberi­olmadığı­hâlde­ikisi­bildiklerinden­bu­san-ki­bağlarının­kuvvet­ve­şiddetini­gösteriyor,­artırıyor,­onları­mest­ediyordu.­O­kadar­şeylerden­saadetler­yaparak­yaşar-ken­bu­hayatın­bir­gün­biteceği­hüznü­bazen­onu­hırpaladı;­fakat­Suad’ın­gözlerinde­o­kadar­sonsuz­bir­gökyüzü­mavili-ği­vardı­ki,­ona­baktıkça­“Lakin­sen­biliyor­musun,­sana­feda-yım,­sana­fedayım…”­diye­haykırmak­arzuları­ile­boğulurdu.

Tesadüflerde,­vedalarda­öyle­bakışları­oluyordu­ki,­şük-ran­ve­taparcasına­bir­sevgiyle­titriyorlardı.­Ancak­kendileri­birbirini­mesut­edeceğini,­ettiğini­bilmekten­doğan­bir­ihti-yaç­ile­beraberken­ve­ayrı­bulunurken­hep­birbirini­düşünüp­mesut­olduklarını­anlatan­bir­emniyetle,­vedaları­bile­bir­saa-det­oluyordu.­Onlar­birbirinden­ayrı­bulunmakla­ayrılmış­ol-muyorlardı.­ Yokluğun­ bir­ hüzün­ ve­ hasret­ damlasıyla­ mest­ettiği­ateşli­bir­bağ­ile­daha­bağlanmış­oluyorlar,­senden­baş-ka­ emeli,­ senden­ başka­ düşüncesi,­ senden­ başka­ beklediği­olmayan­bir­varlığı­gidip­mesut­ederek,­mesut­olmak­heyeca-nıyla­geçen­bu­saniyelerde­orada­koşmak,­tekrar­o­bakışlar-da­mest­olmak­isteği­ile­yaşıyorlardı.­O­zaman­ayrılmak,­tek-rar­görüşmek­heyecanlı­titreyişine­kavuşma­hâlini­alıyordu.

Başkalarının­yanında­birbirini­daha­ziyade­seviyorlar­ve­bunu­daha­çok­ilan­ediyorlar­denilebilirdi,­zira­yalnız­kaldık-ça­hâlâ­o­iffet­heyecanı­onları­perişan­eder­bırakırdı.­Hâlbuki­alıştılar,­birbirine­ilk­anlarını­itiraf­ve­naklettikleri­oldu;­Ne-cib­ona­nasıl­kalbini­bağladığını,­niçin­sevdiğini­anlatırken,­

217E Y L Ü L

yavaş,­ancak­işitilecek­kadar­tek­tük­sözlerle­hikâye­ederken­o­dikişinin­üstünde­dinlemiyor­gibi­meşgul,­dalar­kalırdı.­Bu­bir­dereceye­geldi­ki,­hayatlarının­bu­iki­safhasını100­birbirine­karıştırmaktan­korkmaya­başladılar;­onların­yanında­kendi-lerini­unutup­bir­ihtiyatsızlık­etmekten­titriyorlardı;­mesela­evvelden­sofrada,­“Niçin­almadınız­Necib­Bey?”­derken­şim-di­buna­sade­rica­ve­ısrar­eder­bir­gayriihtiyari­bir­bakış­eşlik­ediyordu­ki­bir­gece­Süreyya’nın­da­bakışı­araya­girdiği­için­ikisi­de­birden­sararıp­donmuşlardı.­Öyle­zamanlarda­Necib­heyecanını­saklayarak­doğal­görünmek­için­lüzumsuz­sözler­bulmakla­uğraşarak­kendinden­ve­onlardan­memnuniyetsiz­kalarak,­fena­bir­an­geçirirdi…

Hislerine­ esir­ olup­ giderken­ arada­ bu­ bir­ ihtar­ darbe-si­oluyordu.­Kendi­hissediyordu­ki­bu­yapılan­şey­ne­denir-se­densin,­nasıl­süslenirse­süslensin,­iyi­bir­şey­değildir.­İş-te­nefsini­menetmekle­bunun­çirkinliğinden­ruhunu­kurta-ramıyordu.­Süreyya’nın­bu­bakışları­altında­dayanıklılığını,­muhabbetini­muhafaza­edemiyor,­onların­ne­lekeli,­ne­yara-lı­olduğunu­saklayamıyordu.­Evet,­bu­kadar­iyi­niyetle­o­ka-dar­emel­yüceliğiyle­beraber­bu­yine­ara­sıra­iyi­bir­şey­görü-nemiyor,­kalbine­bir­eziklik,­bir­bıkkınlık­getiriyordu.

Ve­bu­elem­veren­tesirle­oradan­çıkıp­yalnız­kalınca­bun-ları­daha­acılıkla­düşünmeye­kendini­teslim­ederek­karanlık­ve­kalabalık­içinde­hislerine,­düşüncelerine­karışıyor,­garip­ve­vahşi­felsefeler­yaptığı­oluyordu.­Tabiatta­her­şeyin­insan-ları­aşk­ve­kavuşmaya­sevk­ve­davet­ettiği,­engellerin­sadece­düzenlenmiş­ve­temelsiz­tedbirlerden,­hatta­faydasız­bağlar-dan­ibaret­olduğu­fikrinde­şu­an­sabit­olduğu­için,­kendinin­yine­mustarip­ve­güçsüz­oluşunu­anlamıyor,­zaaf­ve­bece-riksizliğe­öfkeleniyordu.­Nefsini­tasarlanan­ve­vadedilen­bir­

100­ safha:­ Bir­ olayın­ gelişmesinde­ görülen­ değişik­ durumlardan­ her­ biri,­merhale,­aşama.

218 M E H M E T R A U F

saadet­için­her­bağdan­kurtulmuş­tutmaya,­aşktan­başka­her­şeyin­boş­olduğuna­karar­verip­başka­hiçbir­şeye­ehemmi-yet­vermemeye­azmetmiş­olduğu­hâlde­engellenmesi­elin-den­gelmeyen­bazı­hislerine­uyarak­bu­kadarını­da­feda­edi-yor,­maneviyata­her­şeyi­feda­ederek­kanaat­ediyor­ve­yine­bundan­bile­mustarip­ve­eziyet­içinde­oluyordu.­Süreyya’nın­huzurunda­içinden,­“Hayır,­bana­bakma­Süreyya,­bana­böy-le­muhabbet­ve­yumuşaklık­ile­bakma…­Ah­bilsen…”­demek­istiyor,­ özellikle­ Suad’a­ böyle­ bütün­ bütün­ sahip­ olduktan­sonra­onun­elinden­ne­kıymetli­bir­malını­gasp­ettiğini­gö-rerek­onun­var­olmasında­­büsbütün­rahatsız­oluyordu.­Dü-şünüp­yargılayarak­temelsiz­bulduğu­şeylere­böyle­isteği­dı-şında­aşırı­bağlı­oldukça,­“Acaba,­hüküm­vermemde­mi­ya-nılıyorum?”­dediği­olurdu.­Fakat­hayır,­bu­akıl­ve­mantığın,­fen­ve­hikmetin­son­delillerine­ve­sonuç­çıkarmalarına­da-yanan­ bir­ hüküm­ verme­ idi.­ O­ zaman­ bir­ mana,­ bir­ sebep­bulup­veremeyerek­bir­şeyin­doğru­olmakla­güzel­ve­iyi­ol-mayacağını­ düşünür­ gibi­ oluyordu;­ his­ akıldan­ daha­ tesir-li­ isabet­ve­ içlenme­gösteriyordu;­akıldan­ziyade­hisse­ tâbi­olduğumuz­ için,­ “sosyal­ düzen­ ve­ kurallar”­ dediği­ şeylerin­asıl­varlık­ve­gereklilik­sebebine­temas­etmiş­olduğunu­anla-yarak,­“Evet­işte­namus,­mutlak­namus­bu…­Ben­yalnız­gel-meyi­kabul­etmiyorum,­fakat­‘şeyi’­yapıyorum,­işte­mecbu-ren­yapıyorum,­onun­altında­eziliyorum,­bak­bu­kadar­itaat­ederken­bile­hâlen­mustaribim.­Ne­kadar­inkâr­edilirse­edil-sin­bu­şeyler­fena,­çirkin,­esasen­çirkin;­ve­ruhum,­kalbim­bu­çirkinliğe­bu­fenalığa­tahammül­etmiyor.­Demek­namus­bu,­demek­namus­var…”­diye­boynunu­büküyordu.

Birçokları­esasını­ve­renklerini­bilmeden,­sadece­bu­na-mus­ kelimesine­ itaatle­ hareket­ ederlerken­ kendisi­ olayların­sevkiyle­bu­kelimenin­karşıladığı­şeyin­varlık­sebebini­hissedip­

219E Y L Ü L

ona­esir­oluyor­ve­bunun­için­onlardan­daha­çok­güçsüz­ve­talihsiz­kalıyordu.

Gerçi­ bu­ fikirlerden­ sonra­ Suad’la­ buluşunca­ onun­ o­bağlılık­ve­merhamet­dolu­endişeli­bakışı­huzurunda­yalnız-lığın,­gecelerin­kâbus­ve­karanlığıyla­her­şeyi­simsiyah­gör-düğüne­ güler,­ hakikatin­ bereket­ versin­ ki­ hayal­ dünyasın-daki­ kadar­ acı­ olmadığını­ görüp­ saadetini­ henüz­ cazibesi-ne­kapılacak­kadar­saf­ve­ulvi­bulur,­düşüncelerini­unuttuğu­olurdu.­Fakat­yavaş­yavaş­bu­bir­ruh­hâli­oluyordu.­Özellik-le­durumlarının­açıklama­ve­adlandırmaya­ imkânsız­oluşu­onu­meşgul­ediyordu.­Bunu­pek­belirsiz,­pek­dostça­olma-yan,­pek­yalan­buluyordu.­O­geceleri­hiç­olmazsa­iyi­niyeti-miz­var­diye­kendilerini­müdafaa­edebiliyorken­bunun­mis-kin,­riyakârca­olduğunu­artık­ret­ve­inkâr­edemiyordu.­Böyle­kimi­aldatıyorlardı?­Nasıl­süslenirse­süslensin­bu­yapılan­şe-yin­yine­haince­gizlenmek­istenildiğini,­yine­haince­titreme-lere,­ sonra­ birbirinden­ utanıp­ ezilmelere,­ kızarmalara,­ sa-rarmalara,­helecanlara­sebep­olduğunu­görerek­bunda­cina-yetten­başka­bir­de­beceriksizlik,­hem­de­pek­lüzumsuz,­pek­çirkin­bir­beceriksizlik­buluyordu.­Bu­gülünç­duruma­kendi-lerinden­ başka­ kimseyi­ kandırmıyorlardı;­ çünkü­ başkaları-nın­evvelden­de­haberi­olmayacaktı.­Hâlbuki­kendileri­bir-birinin­dudaklarında­ölmek­için­can­veriyorlardı,­bunu­o­he-men­yerlere­düşüp­serpilen­bakışlar­bile­gizleyemiyordu.­Bir­gün­Suad­başını­kaldırıp­kulağının­yanına­kadar­bilmeyerek­sokulmuş,­Necib’in­titreyen­dudaklarına,­bulanık­gözlerine­karşı­sapsarı­olmuştu.­O­hâlde,­hatta,­“Evet,­seviyoruz­ve­ça-resiz­aşkımıza­esir­oluyoruz.”­diyebilmek­dostça­geçinebil-mesine­artık­kendileri­için­kalan­bu­yegâne­sığınma­çaresine­sarılmak­bile­yoktu.

Sonra­acaba­Suad­da­mustarip­olur­mu­diye­merak­ede-rek­onda­bir­alamet­görmeyince­kendini­mustarip­etmemek­

220 M E H M E T R A U F

için­üzüldüğünü­gizlediğini­sanmakla­beraber,­ara­sıra­onu­ithama­kadar­varıyordu.­Fakat­bir­gün­bunda­yanıldığını­an-ladı.­Sözün­gelişiyle­aşkından­bahsederek­mahzunca­hasret-lerini,­mahrumiyetlerini­anlatıyordu.­Bunun­arasında­yalnız­bir­Süreyya­isminin­geçmesi­ikisini­de­titretti.­Şimdi­o­şiirin­yerini­bir­pişmanlık­istila­etmişti;­Suad’ın­gözlerini­kaldırıp­bakmayarak­ağır­bir­sükûttan­sonra­acı­acı,­“Ah­biz­fena­ya-pıyoruz,­fena,­fena…”­dediğini­işitti.

Demek­o­da­mustarip­oluyordu;­demek­fena­yaptıkları-nı­ikisi­de­anlıyorlardı?­Evet,­fena­yapıyorlardı­ve­bunu­iki-si­de­anlıyor­ve­ikisi­de­birbirini­bir­parça­aşağılıyordu:­Oh,­pek­ hissedilmez­ bir­ şekilde,­ hatta­ sonra­ tutkuyla­ birbirine­dönmek­üzere;­fakat­ikisi­de­farkında­olmadan­yaşayan­ince­duyguya­sahip­oldukları­için­aralarında­böyle­dehşetli­uçu-rumların­ açıldığını­ hissettikleri,­ kendilerinden­ ve­ birbirle-rinden­iğrenir­gibi­oldukları­bu­saniyelerde­son­derece­mus-tarip­oluyorlardı.

Suad,­onu­Süreyya­ile­yine­önceki­gibi­saflık­ve­dostlukla­görüşüyor­gördükçe­içi­sıkılarak,­onu­fena­bulmaktan­korka-rak,­“Hâlâ­nasıl­görüşebiliyor?­Bari­görüşmese,­görüşemese­de­kaçsa…”­diye­düşünüyor,­artık­gitmesini,­hemen­gitme-sini­temenni­ettiği­oluyordu.­Ondan­böyle­memnun­olama-yıp­ hâlbuki­ kabahatin­ daha­ ziyade­ kendinde­ olduğunu­ iti-rafa­mecbur­kaldıkça­asıl­kendinden­memnun­değil,­ezilir-di.­O­zaman­Süreyya’nın­göğsüne­düşüp­hıçkırarak,­“Bak­ba-na,­dinle­Alalh­aşkına…­O­gelmesin­artık,­gelmesin,­istemi-yorum,­gelmesin!”­diyeceği­gelirdi.­Ah,­Necib­anlasa­da­gel-meseydi,­ bunun­ böyle­ devamı­ kendini­ öldürdüğünü­ görse­de­acısa,­merhameten­gelmeseydi…

Fakat­Necib­anlamıyor­ve­geliyordu.­Ve­o­geldikçe­Su-ad­gerçekten­ve­ilk­defa­seven­bütün­kadınlar­gibi­her­gün­ona­ daha­ ziyade­ kalbini­ bağladığını­ görüyor,­ onu­ sevdiği­

221E Y L Ü L

için­talihine­teşekkür­ihtiyaçları­hissediyordu.­Öteki,­Suad’ın­bu­ taparcasına­ sevme­ anlarındaki­ derin­ ve­ melul­ bakışla-rı­ önünde­ bütün­ endişeleri­ silinip­ mahvolurken,­ onun­ da­mahzun­ve­kasvet­dolu­kaldığı­anlarda,­onun­nazarında­bir­aşağılama­çizgisi­görmek­korkusuyla­titreyerek,­“Kim­bilir,­o­da­benden­iğreniyor,­beni­ne­kadar­sefil­buluyor!”­diye­harap­oluyordu.­Lakin­hakkı­var­mıydı?­Gerçekten­bu­şey­fena­ise­yalnız­kendi­mi­mesuldü?­O­kadar­müddet­Süreyya’yı­seviyor­zannettiği­bu­kadının­kendini­böyle­çabuk­ve­bu­kadar­sevişi-ni­gördükçe,­“Demek­sevmiyormuş,­sevse­beni­sevmezdi,­se-vemezdi…”­diyerek­nasıl­gizlediğine,­onu­nasıl­o­kadar­sever­gibi­göründüğüne­şaşıyor.­“En­iyisi­de­en­fenası­kadar­ihane-te­yetenekli…­Ebediyen­Dalila!”­diye­söyleniyordu.­O­hâlde­nasıl­inanmalı­idi?­Ona­bile­inanmayınca­neye­tutunacaktı?­“İhanetle­yaşıyorlar”­diye­başını­eğip­kararsız­kalıyordu.

Necib’i­asıl­kahreden­ve­evvela­adi­bir­endişe­iken­gittik-çe­bir­ sabit­bir­azap­olan­bir­ şey­vardı­ki­o­da­bu­fikirlerin­yavaş­yavaş­bütün­aşkını,­hayatını­zehirleyebilmesi­korkusu­idi.­Ah­aşk­bile­bu­kadar­saf­ve­beyaz­aşk­bile­kendi­kendisini­yok­ederse,­hayatta­ne­yapmalı,­yaşamak­için­başka­neye­tu-tunmalı­idi?­İnsana­o­heyecanları,­o­yükselme­ateşini,­o­şii-riyetleri­verebilen­aşk­bile­böyle­kendi­yokluğunu­kendi­geti-rirse­niçin­yaşamalıdır?

O­zaman­“Mümkün­değil­de­onun­için!”­diye­düşündü;­aşk­ ile­ namusun­ bir­ yerde­ mümkün­ olmadığını,­ asıl­ kaba-hatin­bu­sosyal­kurallara­esir­olup­kılı­kırk­yararcasına­dav-ranarak­hayatını­zehirlemekte­olduğunu­tekrar­etmek­iste-di;­ fakat­ işte­bunu­yapamıyordu,­buna­dudaklarının­temas­ettiği­gün­nazarında­hiçbir­şeyin­ehemmiyet­ve­kıymeti­kal-mayacak­kadar­düşeceğini­gördüğü­için­elinden­gelmiyordu;­böyle,­tasarlayarak,­kararlarla­ona­sahip­olmak­değil,­o­kadar­müddet­yanında­sükûnetle,­ciddiyetle­oturduğu­bu­kadına­

222 M E H M E T R A U F

dokunmak­bile­ona­yapamayacağı­bir­ihanet­geliyordu.­“Asıl­fenalık,­ruh­hem­istiyor­hem­tahammül­etmiyor,­bunda.”­di-ye­karar­verdi.­ İnsanlarda­hayat­ve­saadet­ için­gerekli­olan­şeyden­bıkan,­yahut­iğrenen­bir­hâl­vardı­ki,­işte­asıl­hayatın­çaresizliği­bunu­buluyordu.­“Hem­ancak­onunla­yaşayacak,­hem­yaşayamıyor;­işte­ceza­burada,­sanki­gazabıyla­zehirle-niyor!”­diye­üzülüyordu.

Fakat­ sonra,­ Suad’ın­ derin­ bir­ özlem­ bakışıyla­ maddi-liklerden­arınınca­ondan­başka­her­şeyi­unutuyor,­o­zaman­hummalı­geçen­saatlerin­intikamını­almak­istiyor­gibi­Suad’ı­seviyor,­sevmek­istiyor,­bütün­bulutların­sıyrılıp­gittiğini­gö-rerek­rahat­ediyordu.

Bir­ gün­ Süreyya­ İstanbul’a­ inmişti;­ dönüşte­ onları­ yal-nız­bulunca­Necib,­belki­kendi­acılarının­tesiriyle,­zannetti­ki­Süreyya­gücendi;­zaten­onun­gelip­kendisini­Suad’la­bera-ber­bulduğu­zaman­şüpheleneceğini­farz­ederek­pek­çok­acı­çektiğinden­şimdi­onda­böyle­bir­alamet­de­görünce­şiddet-li­bir­aşağılanma­hissetti;­ondan­korkmak,­onun­nazarında­muhakkak­bir­tiksinme­görmek­kendisine­o­kadar­güç,­o­ka-dar­tahammül­edilmesi­ imkânsız­geldi­ki­münasebetsiz­ol-mayacağını­ bilse­ hemen­ kalkıp­ kaçacaktı,­ fakat­ mecburen­kaldı.­Ve­gecesi­acı­ve­ateşli­bir­gece­oldu.

Yemekte­Süreyya­bağdakilerin­konağa­indiklerini­anlatı-yordu;­Necib­bundan­istifade­ederek­hemen­şimdi­aklına­gel-diği­hâlde­önceden­kararlaştırılmış­gibi­kendinin­de­artık­yarın­İstanbul’a­ineceğini­haber­verdi­ve­Süreyya’nın,­“Öyle­ya,­artık­iyice­kış­geldi…­Bakalım,­belki­haftaya­biz­de­ineriz­artık.”­de-mesi­onu­rahatlattı.­Zira­İstanbul’a­gidince­süreceği­karmaka-rışık­hayattan­şimdiden­ürküyor,­şimdiki­ıstıraplarında­bu­ge-lecek­endişesinin­de­bir­katkısı­oluyordu.­Buraya­gelip­git-menin­ nasıl­ yorucu,­ tahammül­ edilmez­ bir­ işkence­ hayatı­olacağını­daima­elemli­bir­titreyişiyle­tasavvur­ederdi.­Fakat­

223E Y L Ü L

Suad’ın­İstanbul’a­inmeyi­hiç­istemediğini,­onun­birkaç­de-fa­söylediği­sözlerden­bildiği­için­bu­söz­üzerine­ona­baktı.­Suad,­oraya­giderlerse­Hacer’in­yanında­her­şeyin­mahvola-cağını­düşünerek­Süreyya’nın­kışı­köyde­geçirmek­arzusuna­seviniyor­ve­şayet­inmek­isterse­kendisini­ikna­edip­burada­kalmaya­karar­veriyordu.­Onun­için­evvela­Necib­İstanbul’a­ineceğini­ söyleyince­ evvelden­ kendine­ haber­ vermediğine­gücenmiş­bir­nazarla­ona­bakarken­Süreyya’nın­da­o­sözle-rini­işitince­iki­darbe­altında­sersem­gibi­kalarak,­ancak­bir­müddet­sonra­sorabildi:

–­O­niçin?­Hani­kışın­kalıyorduk?Süreyya­ çatalındaki­ et­ parçasına­ bıçağının­ ucuyla­ har-

dal­sürmekle­meşgul,­omuzlarını­bir­tebessümle­sallayarak,­“Kalıyorduk,­kalıyorduk­ama…­Şimdi­kalmayacağız.”­dedi­ve­sonra,­sebep­göstermek­için­artık­burada­sıkıldığından,­ha-vaların­fenalığından­uzun­uzun­şikâyet­etti.

O­özrünü­açıklarken­karşısında,­ne­yapsa­Süreyya’yı­ik-na­edemeyeceğini­ilk­defa­olarak­hissederek­birden­gelen­öf-keyle­gözleri­kararan­Suad;

–­Lakin­siz­kendiniz­asıl­onun­için­istemiyor­muydunuz?Süreyya­nihayet­kuvvetli­bir­sebep­göstermeyince­kale-

minden­bahsetti;­artık­bu­kadar­vakit­terk­etmenin­fena­ol-duğunu,­ bu­ kadar­ hastaymış­ gibi­ görünmenin­ kötü­ tesiri­olacağını­söylüyor,­ fakat­kendisi­de­anlayacak­kadar­masal­söylediği­görünüyordu.­Suad­bu­yalanlardan,­bu­kararsızlık-lardan,­bu­nazlılıktan­birden­son­derece­öfkelenerek,­Sürey-ya­istese­bunların­hiçbiri­kendisini­bu­kararından­vazgeçire-meyeceğini­bildiği­için­üzülerek­menedemediği­şikâyetçi­bir­çehreyle,­“Hiç­de­değil,­gitmek­istiyorsunuz,­ondan…­Bunlar­hep­kuru­bahaneler!”­diye­karşılık­verdi.

O­zaman­Süreyya­gizlemeyi­pek­başaramadığı­hiddetli­bir­sesle­Suad’a­dönüp,­“Evet,­gitmek­istiyorum,­işte­bunun­için­

224 M E H M E T R A U F

gideceğiz…”­dedi­ve­“Daha­bir­diyeceğiniz­var­mı?”­gibi­bak-tı.­Bu­“Susunuz!”­demekti;­Suad’ın­şu­hakaret­altında­nasıl­sararıp­ ezildiğini,­ nasıl­ gözlerinin­ dolduğunu­ gören­ Necib­için­bu­hem­son­derece­bir­merhamet,­hem­son­derece­hid-detle­karışık­acı­bir­his­oldu.­Evvela­konumunu­son­derece-de­muhafazası­imkânsız­buluyor,­Süreyya’nın­kendisini­kıs-kandığını­ zannettiğinden­ bu­ hâlin­ sebebi­ kendini­ sayıyor-du.­Sonra­Suad’ı­o­kadar­büyük­görmeye­alışmıştı­ki­ne­iste-se­yapabilir­zanneder,­ondan­bir­şeyin­reddedildiğini­düşü-nemezdi;­bunun­için­şimdi­böyle­âciz,­hakarete­uğramış­gö-rünce­tahammül­edemiyordu­ve­kocasına­daha­ziyade­hak­verdiği­ için­Suad’ın­böyle­ihanet­üzerinde­tutulup­kendisi-ne­bile­kabahatli­görünmesine­memnun­oluyor,­böyle­âciz­görünce­hain­görür­gibi­olarak­saflığına­emin­olsa,­niyetine­güvenseydi­bu­kadar­sessizlik­ve­acze­düşmeyeceğini­düşü-nerek,­onu­o­kadar­büyük­gördükten­sonra­böyle­küçük­bul-mak­ ona­ pek­ acı­ geliyordu;­ fakat­ onun­ kendi­ saadeti­ için,­kendisi­için­uğraştığını­ve­şimdi­gözlerine­toplanıp­serpile-meyen­zavallı­yaşların­kendisi­için­döküldüğünü,­bu­hakare-te­kendi­sebebine­tahammül­edildiğini­görerek,­“Biçare­Su-ad,­bak­seni­ne­çıkmazlara­soktum!”­diye­yanıyordu.

Sonra,­bir­aralık­Süreyya’ya­kızdı;­bütün­bunların­onun­sebebine­ çekildiğini,­ o­ olmasa­ azaplarına­ sebep­ olan­ şey-lerin­ bile­ kendilerini­ mesut­ edeceğini­ görerek,­ “Mademki­o­ beni­ istiyor­ ben­ de­ onu…­ Niçin?”­ demek­ istedi.­ Hâlbuki­asıl­bu­işte­felakete­sebep­olan­biri­varsa­kendisi­değil­miydi?­Onlar­ mesut­ yahut­ rahat­ otururlarken­ kendi­ gelip­ aile­ hu-zurlarını­mahvetmemiş­mi­idi?

Yemekten­ sonra,­ bu­ acı­ düşüncelerle,­ yorgun­ zihin­ ile­onların­sessizlik­ve­kasvetini­ancak­meşgul­edebilerek,­niha-yet­saatten­istifade­ederek­kendini­bekleyen­arabaya­atla-yınca­kurtuldum­zannetti.­Fakat­asıl­azabın­bundan­sonra­

225E Y L Ü L

başlayacağını­görüyor,­ne­olacağını­merak­ederek­hep­fena,­hep­azap­kışkırtırcı­buluyordu.

O­ böyle­ her­ şeyden­ bezgin­ ve­ inler­ hâlde­ giderken­ Su-ad­bilakis­uğraşmaya,­son­derece­bir­ateşle­saadetini­müda-faaya­hazır­idi.­Bunun­için­Süreyya’ya­tekrar­ricaya­başladı,­onu­ karşı­ koyar­ görünce­ biraz­ şiddetli­ davrandı.­ “Ben­ git-mem”­demek­ve­buna­bahaneler­bulmak­için­yoruldu.­Bü-tün­hayatlarının­bu­ilk­ciddi­kavgası­ idi.­Süreyya­bu­inada,­bu­şiddete­önce­şaşırdı,­sonra­öfkelendi.­Soğuk,­kesin­dav-randı;­başarı­ümidi­mahvolan­Suad­gittikçe­açı,­işe­yaramaz­bir­ümitsizlikle­kalacağını­anlayarak­kanlı­bir­öfke­içinde­bo-ğuluyordu;­ilk­defa­olarak­kendini­müdafaa­için­her­şeye­ha-zır,­birbirlerini­kırmaya­gücü­yeter,­yabancı,­düşman­gibi­ba-kıştılar­ve­bundan­yalnız­Suad­yaralı­çıktı.­Onu­en­çok­harap­eden­ve­yaralayan­şey­Süreyya’nın­sadece­bir­istese­kalabi-leceği­meselesi­idi­ve­sadece­istemediği­için­kendini­bu­ka-dar­kırdığını­görünce­kalbinde­bir­intikam­ihtiyacı­meydana­gelecek­kadar­hırslanıyordu.­Aklına­Süreyya’nın­babasından­şikâyet­ve­nefretinin­sebebi­de­bu­hükmetme­olduğu­gele-rek,­“Bunun­için­şikâyet­ediyordu,­işte­şimdi­kendisi­aynı­şe-yi­bana­yapıyor!”­diye­ona,­“Lakin,­demek­ki­sen­de­fenasın;­kendin­ona­fena­demiyor­muydun?­Öyle­ise­kendin­niçin­ya-pıyorsun?”­diyeceği­geliyordu.­Demek­herkesin­başkasında­şikâyet­ettiği­şey­kendinde­bulunabiliyor­ve­bunu­fark­etme-yerek­başkalarında­itham­ettiği­şeyi­kendinde­mazur­görü-yordu.­Lakin­niçin­bunu­onun­yüzüne­haykırmıyorlardı?­İşte­kendisi­bunu­haykıramayacak­mı­idi?

Ve­onun­haksızlığı­altında­kalıp­haykıramadıkça­öfkesi-nin­çoğaldığını,­boğulduğunu­hissediyordu.­Ömründe­ilk­de-fa­evliliğin­manası­önünde­âciz­ve­eli­kolu­bağlanmış­kalıp­ni-hayet­anlamaya­mecbur­oluyordu.­Koca­denilen­birinin­hak-lı­haksız­keyfine­esir­olmaktan­başka­bir­şey­olmayan,­mesut­

226 M E H M E T R A U F

denilenleri­ise­onun­her­türlü­heveslerine­şartsız­boyun­eğ-mekten­ibaret­olan­bu­evlilik­ona­iğrenç­geliyordu.­Artık­Sü-reyya­ona­bir­düşman­görünüyor,­şimdiye­kadar­da­böyle­mi­idi­ diye­ hayret­ ediyordu.­ O­ zamana­ kadar­ hiç­ böyle­ fırsat-la­bunu­anlamamıştı.­Çünkü­hep­ itaat­etmişti,­hep­arzula-rını­daha­ortaya­çıkmadan­keşfetmeye­ve­yerine­getirmeye­çalışmıştı.­Demek­kocasının­kendisine­dost­ve­anlayışlı­gel-mesi­bundandı?­Esasen­işte­bu­gece­göründüğü­gibi­bencil­ve­soğuk­idi.­Demek­o­kadar­müddet­onu­tanımayarak­hem­boş­yere­emin­ve­mesut­olarak­yaşamış,­görünürdeki­şeyle-re­saadet­namı­verip­memnun­ve­mesut­olarak­yaşamıştı.­İş-te­onda­hiç­beklemediği­huylar,­fenalıklar­vardı­ve­bunlar­fır-sat­düşmediği­için­görünmemişti.­O­zaman­başını­ellerinin­içine­alıp,­“Ben­onu­bilmiyormuşum,­bütün­bütün­başka­bir­adammış!”­ diye­ sızladı.­ Korkuyordu,­ onunla­ geçen­ hayatı,­kendindeki­emniyeti­için­korkuyor.­“Nasıl­yaşamışım­yarab-bim?”­diye­titriyordu.

“Acaba­hayatımı­idareye­kâfi­mi­idi?”­diye­düşünerek­baş-ka­birisi­olsa­daha­mı­mesut­olacağını­düşünüyordu.­Sevmiş­miydi,­kendini­sevmiş­miydi?­İşte­bugüne­kadar­buna­emin­iken­şimdi­şüphe­ediyor,­‘Hayır’­diyordu;­bir­kadının­ömrün-de­seçkin­ve­sevimli­bulduğu­bir­adam­tarafından­sevilmek­isteyeceği­kadar,­her­şeyi­feda­edecek­kadar­sevememişti,­bu-nu­ görüyordu.­ Her­ şeyi­ feda­ etmek­ değil,­ bir­ arzusuna­ bile­katlanamıyordu.­Bu­ya­çokça­devam­eden­bir­heves­yahut­bir­tedbir­idi­ve­kendisi­bunu­ciddi­bir­karı­koca­muhabbeti­zan-netmiş­idi.­Demek­o­sadece­bir­oyuncak,­hem­de­onun­bile­gülünç­bulduğu­oyuncak­olmuştu.­Yalnız­kendisi­için­kadın-lığı,­güzelliği,­kalbindeki­muhabbeti­için?..­Hayır,­bin­kere­ha-yır,­onu­bir­dakika­seven­adam­bu­geceki­hakareti­yapmazdı.­Sevse­idi,­Necib’in­bakışları­gibi­bakışları,­onun­ruhunun­hü-cumları­gibi­özlemli­ve­çılgın­bakışları­olacaktı.

227E Y L Ü L

Böylece­ömrünün­en­güzel­ve­en­saadet­ve­muhabbete­layık­ zamanının­ aldanarak­ geçip­ ziyan­ olduğunu­ görmek,­hiç­olmazsa,­“Biraz­mesut­oldum”­diyememek­hüsranı­onu­yıkıyordu;­ kendisi­ yumuşak,­ cana­ yakın,­ söz­ dinler­ olma-saydı­bu­kadar­bile­rahat­edilemeyeceğini,­ne­olmuşsa­ken-di­budalalığından,­itaatinden­olduğunu­görmek,­onu­acı­bir­intikam­hırsıyla,­derin­bir­ağlama­ihtiyacı­ile­sarsıyordu.­Bu-na­rağmen,­bu­ihtiyaç­ile­beraber­şimdi­mecburen­İstanbul’a­gidince­her­şeyin­de­biteceğine­dair­acı­bir­şüphe­vardı­ki­ne­yapsa­bu­sağlam­kalıyordu.­O­kadar­ki­üç­gün­sonra­taşın-mak­icap­edip­üzüntüsünden­gözyaşlarını­tutamayarak­ev-den­çıkarken­hayatının­bütün­saadeti­burada­geçmiş,­bura-da­bitmiş­gibi­bir­tırmalanmayla­kalbi­yırtıldı.

228 M E H M E T R A U F

17

Vapur,­birçok­defa­o­kadar­ümit­ve­emelle­işittiği­düdü-ğünü­bu­sefer­acılığıyla­yüreğini­oynatarak­keskin­keskin­öt-türüp­ iskeleden­ kalktığı­ zaman,­ “Her­ şey­ bitti”­ ümitsizliği­gittikçe­öfkeye­dönüşen­bir­hırs­ve­hiddete,­bir­şey­yapmak­mümkün­olmadığı­için­âdeta­cinnet­olmak­derecelerine­ge-len­bir­öfkeye­dönüşüyordu,­herkes­kendi­değersiz­ve­mah-rum­saadetini­bile­çok­görüp­elinden­nesi­varsa­almaya­an-laşmışlar­gibi­mustarip­olarak,­vapur­uzaklaştıkça­ve­uzak-laşarak­o­kadar­sevilmiş­ve­mesut­olunmuş­yerleri­hem­gös-terip­hem­acı­acı­elinden­alır­gibi­uzaklaştırdıkça­öfkesinin­acıyla­bir­kin­hâline­çıktığını­fark­ediyordu.

Ah­artık­her­şey­bitmişti,­her­şey,­her­şey…­Artık­en­son­günlerdeki­o­zehrinde­bile­canlı­olan­endişeler,­heyecanlar­hepsi­bitmişti.­Zira­oraya­gidince­her­şeyin­ imkânsız­oldu-ğunu,­ hatta­ Necib’le­ konuşmak­ bile­ mümkün­ olmayacağı-nı­ şimdiden,­ sadece­ düşünerek­ görüyordu.­ Hacer’in­ gözü­önünde­ onlar­ hatta­ bakışlarıyla­ bile­ görüşemeyecekler,­ en­küçük­ şeylerden,­ hatta­ yoktan­ manalar­ çıkarılacak,­ bir­ şey­bilmeden,­yalnız­uzaktan­hissetme­ile­o­iftirayı­icat­eden­in-sanlar­arasında­artık­kendi­sözlerinden­bile­korkmak­lazım­gelecekti.­O­zaman­öfkeli,­kızgın,­“Peki,­olsun,­ne­olursa­ol-sun…”­ demek­ isteyen­ bir­ taşkınlık­ ile­ başını­ kaldırıyordu.­“Mecbur­ederlerse­ne­olursa­olsun…”­derken­her­şeyi­göze­alabilecek­ bir­ hâldeydi;­ “Ne­ söylerse­ söylesinler,­ hiç­ önem­

229E Y L Ü L

vermeyeceğim.­ Bir­ suçum,­ bir­ günahım­ olmayınca…”­ de-mek­ istiyordu.­Fakat­bunun­ne­kadar­zayıf­ve­âciz­bir­mü-dafaa­olduğunu­kendi­vicdanınca­inkâr­edilemeyecek­şekil-de­görünce­bu­kadar­kalabalığa­tahammül­etmeyen­başının­ağırlığı­ içinde­her­şeyden­bir­bezginlik­ ile­ölüyordu.­Ah­ni-çin­serbest­değildi?­O­zaman­gidip­Necib’e­işte­seninim­diye-bilecekti.­O­zaman­gösterecekti­ki­idaresi­kendi­elinde­olan­hayatını­kendi­arzu­ve­seçimiyle­onun­eline­bırakıp­emanet­ediyor.­Sonra­düşündü­ki­asıl­şimdi­bunu­söylerse­bir­şey­fe-da­etmiş­olacak,­bağının­şiddetini­ancak­bu­fedakârlıkla­gös-termiş­olacaktı;­fakat­şimdi,­şimdi­bu­mümkün­değildi…­Yal-nız­Süreyya­değil,­Süreyya­olmasa­bile­bunu­söyleyemeyece-ğini­hissediyordu;­o­kadar­tantana­ile­feda­edilecek­hayatın­bir­değeri­olmalıydı,­hâlbuki­kendisi…­“Ah­genç­olsam­da,­ona­ layık­ olsam­ da,­ ‘Seninim’­ desem…”­ diye­ çok­ esef­ edi-yordu;­o­zaman­onu­ne­kadar­mesut­edeceğini­görerek­bunu­yapamamak­ümitsizliğiyle­boynu­bükülüyor,­“Her­şey­bitti!”­kasveti­yeniden­ istila­ederek­hiçbir­çare­bulamamak­ümit-sizliği­tekrar­hücum­ediyor,­son­günlerde­biraz­unuttuğu­ka-ranlık­düşüncelere­tekrar­gömülerek,­“Eylül,­ah­işte­eylül!­Ne­yapılsa­nafile…­Bak­her­şey­bitti…”­diyordu.

Her­ şeye,­ herkese,­ konağa­ yaklaştıkça­ her­ şeye­ kızarak,­arabalara,­ sokaklara,­ geçenlere,­ haykıranlara­ kızarak­ gidi-yordu;­ve­kendini­o­yüksek­tavanlı,­karanlık­sofaların­içinde,­yüksek­ pencereleri­ örten­ ağır­ perdelerin­ yarı­ gecesiyle­ do-lu­odalarda­bulunca­taşkınlığının­nasıl­âciz­olduğunu­görüp­hiçbir­şeye­cesaret­edemeyeceğini­anlayarak­tekrar,­“Her­şey­bitti!”­fikriyle­düşüp­hırs­ve­aczinden­ağlayacak­bir­hâle­geldi.

Hacer’in,­ “Maşallah,­ maşallah­ efendim…­ Bu­ ne­tenezzül!”101­diye­resmiyetle­karışık­bir­alay­ile­karşılaması-na­karşı­dudaklarını­ısıararak­sükût­edebilmiş,­hemen­kendini­

101­ tenezzül:­Gönül­alçaklığı,­kibirsizlik.

230 M E H M E T R A U F

odasına­atmıştı;­o­zaman­evin­izdiham­ve­tesiri­içinde­hiç-bir­ şey­ yapmaya,­ hatta­ şikâyete­ bile­ gücü­ olmadığını­ gör-dü.­Süreyya­emirler­vererek,­yerleşmek­için­öte­beri­yaparak­uğraşırken,­orada­sadece­onun­yanında,­tekrar,­bu­artık­git-tikçe­düşman­gördüğü­adamdan­öfkesini­almak­için­tekrar­acı­bir­arzu­hissediyor­ve­o­zaman,­onlardan­da,­bütün­bu­Hacer’lerden,­Fatin’lerden,­efendilerden­de­korktuğuna­kızı-yordu;­onların­ne­mal­olduğunu­bildiği­hâlde…­Ah­nasıl­on-ların­hepsini­birden­şaşırtacak,­hayretten­öldürecek­bir­çıl-gınlık­ yapmak,­ nasıl­ kendinin­ öyle­ kolayca­ ezilecek­ adi­ bir­kadın­ olmadığını­ anlatmak­ istiyordu;­ o­ zaman­ biraz­ rahat­ederek­çareler­düşünmeye,­düzenler­yapmaya­koyuluyordu.

Fakat­hanımefendinin­yanına­çıktığı­zaman­bütün­o­şey-lere­ne­kadar­gücü­olmadığını­anladı;­onun­da­bir­şey­işitmiş­olması,­bir­şey­düşünmesi­ihtimalinin­huzurunda­bunlar­ka-dar­ hürmet­ ettiği­ kadının­ yanına­ öyle­ bir­ kalp­ heyecanı­ ve­kendini­aşağılama­ile­girdi,­onun­haklı­olduğunu­düşünerek,­o­kadar­ezildi,­o­kadar­kahırlı­kaldı­ki,­mümkün­değil­bu­aşa-ğılanmaya­tahammül­edemeyeceğini­tekrar­anladı;­ruhunda­o­kadar­kibir­ve­büyüklük­vardı­ki,­başkalarında­kendisine­en­ufak­ bir­ imada­ bulunma­ ihtimal­ ve­ selahiyetine­ tahammül­edemiyordu.­Böyle­şeyler­için­doğmamış­olduğunu­zaten­dü-şünmüştü,­fakat­tekrar­ve­pek­acı­olarak­şimdi­anlıyordu.­Bu-rada­kendini­tanımıyor,­nasıl­bu­kadar­sözlere­yer­verecek­bir­girdaba­ düşmüştü,­ bu­ nasıl­ mümkün­ olmuştu,­ bunları­ dü-şündükçe­şaşırıyor,­bitiyordu.­Bu­kendisine­görüşme­sevkiy-le,­ intikam­hırsıyla­fikren­düştüğü­girdaplar­içinde­bir­tem-bih­darbesi­oldu,­biraz­düşünceli­ve­aşırı­olmama­hissi­verdi.

Fakat­ Süreyya’yı­ konuşkan,­ şen­ dolaşıyor­ gördükçe,­“Lakin­sen­kendin­değil­miydin?­Sen­kendin­burada­yaşa-yamayacağını­söylemiyor­muydun?”­diye­haykırmak­arzu-suna­karşı­koyabilmek­için­yoruluyordu.­Ve­onun­sözlerine,­

231E Y L Ü L

başkalarının­ suallerine­ dargın­ ve­ asık­ suratlı­ görünmemek­için­ sakin­ tavırla­ cevap­ vermek­ mecburiyetinden­ kurtulup­tenhalara­kaçmak,­kimseleri­görmemek,­yalnız­kendi­kendi-ne­düşünmek­istiyordu.

Akşamüstü­ hep­ oturuyorlardı;­ Hacer,­ Suad’ın­ yanına­gelmiş,­gayet­dostane­ve­gizlice­konuşuyor,­söz­arasında­ha-yatından­ve­kocasından­şikâyet­ederek,­“Ah­ne­iyi­ettiniz­de­geldiniz,­vallahi­kardeşim…”­diye­yüzüncü­defa­memnuni-yetini­söylüyordu.­Yazın­ne­kadar­boğulduğundan­bahsede-rek,­“Kıymetinizi­asıl­o­zaman­anladım!”­diyor,­“Bizimki­ma-lum­ya…”­diye­bir­bunak­gibi­beyefendinin­yanından­ayrıl-mayan­kocasından,­hanımefendiyi­bir­dakika­yanından­ayır-mayan­beyefendiden­şikâyet­ediyor,­“Onların­arasında­bu-nuyorum­zannettim…”­diye­kıs­kıs­gülüyordu­ve­Suad’ın­te-bessüm­edercesine­suskunluğuna­karşı­küçük­şeytan­gözle-riyle­derin­derin­bakarak,­“Kaç­kere­düşündüm,­size­geleyim,­yalıya­geleyim­diye…”­diyor,­sonra­gülerek,­“Fakat­korktum­doğrusu”­diye­bitiriyordu.

Suad­sebebini­sordu.­O­zaman­birçok­tereddütten­sonra,­çok­belirsizce­devam­etti:

–­Öyle­ya,­rahatsızlık­ederimden­ziyade…­Çünkü­yaban-cı­değilim­ya…­Fakat­belki­yer­yoktur­diye­korktum­doğru-su…­ Bize­ yalı­ küçük­ dediler,­ eğer­ gelecek­ olursam­ sığacak­yer­ bulamam­ dedim.­ Düşünsenize,­ ne­ fena­ olur?­ Mesela,­Necib’le­ikimize­bir­oda…­Değil­mi?

Zoraki­gülüyor,­küçük­bir­kanepe­yastığıyla­dizinde­oy-narken­ eğilip­ gülüşlerini­ ve­ utanmasını­ orada­ gizliyordu.­Birden­Suad’a­bir­dostluk­arzusu­geldi.­Ona­istediği­sözü­ima­edip­bir­açıklama­vererek­onunla­barışmak,­hakikati­ona­an-latıp­ bu­ iftira­ ihtimal­ ve­ şaibesini102­ mahvetmek­ arzusunu­hissetti,­fakat­Hacer’in­göz­altından­bakışında,­kıvranışında­

102­ şaibe:­1.­Leke.­2.­Kusur,­noksan,­eksiklik.

232 M E H M E T R A U F

öyle­bir­yılan­hâli­vardı,­gözlerinde­o­kadar­şeytanca­bir­iha-net­gülüyordu­ki­omuzlarını­kaldırıp,­“Ne­fayda?”­dedi;­anlı-yordu­ki­bir­şey­kazanmayacak,­belki­ziyan­edecekti.

Pencerenin­önünde­oturan­hanımefendi­birden­Hacer’e:–­Fatin­Bey­geldi­Hacer,­dedi.O­ omuzlarını­ kaldırarak­ tekrar­ Suad’a­ bir­ şeyler­ anlat-

maya­başladı.Süreyya­annesiyle­konuşurken­dönüp­azarlar­gibi­bir­te-

bessümle:–­Küçük­hanım,­omuz­silkmek­nezakete­uygun­mu­ya?­

Bak­kocan­geliyor…­dedi.Hacer­yine­kulak­vermeyip­Suad’a­tatlı­tatlı,­güya­gayet­

merakla­ anlatmaya­ devam­ ediyordu.­ Buraya­ taşındıkları­haftanın­içinde­gittikleri­bir­düğünü­anlatıyor,­“Severek­al-mışlar”­ diye­ gözleri­ parlarken­ şen­ görünmek­ için­ kendini­zorluyormuş­ gibi­ küçük­ gülmeler,­ kıvranmalar,­ yarım­ söz-lerle­ daima­ elindeki­ yastığı­ dizinde­ evirip­ çevirerek­ anlatı-yordu;­fakat­Süreyya’nın­tekrar­ihtarına­karşı­sabrı­tükenerek­birden­dudaklarında­titreyişlerle,­gözlerinde­hışımla­döndü:

–­Oo,­rica­ederim,­gelir­gelmez­beni­yine­cendereye­sokma­Süreyya,­dedi;­dünkü­gelin­değilim­ya…­Yolu­da­pekâlâ­biliyor.

Süreyya’nın­ sözleri­ Fatin’in­ gürültüsüne­ karıştı;­ açılan­kapının­içinde­bir­yazdır­daha­büyümüş­karnının­arkasında,­büyük­bir­sevinç­ile;­“Ooo!”­diyordu;­yüzü­geniş­bir­gülüşle­genişledi,­katmerlendi,­iki­adım­atıp­nefes­arasında,­“Kırlan-gıçların­dönüşü”­dedi,­sonra­ilerleyerek,­“Fakat­fırtınasız­kır-langıç­iyi­değildir­derler…”­diye­gülümsedi.

Süreyya­yarı­alaylı,­yarı­öfkeli:–­Eğer­fırtınaya­ihtiyacınız­varsa­ondan­kolay­şey­olmaz,­

diye­homurdandı.Fatin­bu­somurtkanlığa­karşı­hemen­gülerek­sokuldu:

233E Y L Ü L

–­Vallahi­ne­iyi­ettiniz­de­geldiniz,­Süreyya’cığım,­doğru-su­pek­göreceğim­geldiydi…­Canım­insan­bir­kere­alıştı­mı­ayrılınca­güç­oluyor­vallahi…­Evin­sanki­tadı­kaçmıştı…

Ve­yanına­oturup­tatlı­tatlı­konuşmaya­başladı.­Suad­bir-birini­hiç­sevmeyen­bu­iki­adamın­şimdi­böyle­öteden­beri-den­belki­biraz­alayla,­fakat­yine­sükûnetle­içten­olmayan­bir­muhabbetle­görüşmelerine­bakarak,­“Gören,­bir­dost­zanne-der,­herkes­böyle…”­diye­düşünüyor,­Hacer’in­aynı­kabul­ile­kendini­karşılayışını­hatırlayarak­ve­hâlâ­kulağına­sokulup­fı-kırdaya­fıkırdaya­bir­şeyler­anlatışına­bakarak,­“Ben­bile,­ben­bile­öyleyim…­Başka­türlü­yaşamak­mümkün­değil…”­diyor-du.­Ah­bunu­anlamakta­ne­kadar­geç­kalmıştı?­Lakin­o­bütün­temizlik­ve­kalbinin­bütün­saflık­ve­dostça­geçinmesiyle­ya-şamak­istiyordu­ve­şimdiye­kadar­öyle­yaşıyorum­inancında­idi;­fakat­hiç­öyle­olmadığını­nasıl­acı­acı­anlamıştı.

Ve­her­hâlinde­şimdi­itiraz­edebilecek­çelişkiler­bulduğu­Süreyya’ya­bakıp­kendi­sabır­ve­tahammül­etse­yine­önceki­gibi­ yaşayacaklarken­ sadece­ kendi­ bunda­ kusur­ ettiği­ için,­kocası­ rahatını­ bozmamak­ için­ araları­ nasıl­ bir­ uçurumla­açılacağını­düşünerek­bu­haksızlığa­isyan­ediyordu.

“Nasıl?­ Sonra­ bu­ da­ mı­ mesut­ evlilik?­ İşte­ en­ iyisi…­Hâlbuki­işte­en­iyisi­de­en­fenası­gibi!”­diyor­ve­Hacer’in­his-lerini­ gizlemeyip­ aşikâr­ davranmasını­ seviyordu.­ “Hiç­ ol-mazsa­kimseyi­aldatmıyor,­herkes­biliyor­ki­birbirlerini­sev-miyorlar,­istemiyorlar…”­diyordu.

Ve­bundan­sonra­ömrü­bunları­bile­bile­her­şeyi­göre­gö-re­geçecekti,­değil­mi?­Artık­Süreyya’nın­önceki­mahremiyet­ve­ muhabbetine­ kayıtsız,­ evin­ böyle­ ayrı­ ayrı­ ruhunun­ de-rinliğini­ bildiği­ adamlarıyla­ yaşayacağı­ hayat­ onu­ ürkütü-yordu.­Bir­hanımefendi…­Evet­Suad’ın­sevdiği­ve­hürmete­la-yık­gördüğü­yalnız­o­vardı,­onun­da­beyefendinin­nasıl­kahır-larına,­zahmetlerine­tahammül­ederek­yaşadığını­görüyordu;­

234 M E H M E T R A U F

beyin­ her­ şeyde­ hemen­ gürleyen­ hırs­ ve­ öfkesinin,­ bir­ ke-re­kızınca­hiç­karşısındakinin­kalbini,­hatırını­düşünmeyip­hırs­almak,­acı­çıkarmak­için­ağzına­geleni­söyleyerek­zehir-ler­saçışının­masum­ve­dayanan­bir­kurbanı­olduğunu­gör-dükçe;­“Nasıl­sabrediyor,­yarabbi?”­derdi;­şimdi­hatırladı­ki­henüz­kızken­kendi­de­fena­kocaya­düşerse­dayanan­kadın-lar­ gibi­ sabır­ ve­ sükût­ edemeyeceğini­ zanneder,­ öyle­ iddia­ederdi;­fakat­bugün­bu­kadarına­tahammül­ettiğini­görerek­yavaş­yavaş­birbirini­takip­ederek­gelecek­böyle­haksızlıkla-ra­bugünkü­gibi­sabrede­ede­bir­gün­alışacağını­anlıyor,­“Ya-vaş­yavaş­ben­de­onlar­gibi­bir­oyuncak,­bir­hizmetçi,­sadece­bir­hırs­ve­zevke­alet­olacağım,­hiç­istediğim­bir­şey­olmaya-cak,­hep­istenen­şeylere­alet­olacağım.”­diyordu.­Ve­buna­ta-hammül­edemeyip,­“Hayır,­hayır,­buna­bir­çare­bulmalı…­Bu­mümkün­değil.”­demek­istiyordu.­Şimdiye­kadar­bunu­yap-mıştı.­Fakat­arzu­ve­muhabbet­ile,­aldandığını­bilmeyerek…­Şimdi­artık­biliyordu,­artık­şimdi...­Hâlbuki­herkes­aldanmı-yor­mu?­Herkesin­saadeti­böyle­bir­aldanmanın­neticesi,­bir­gafletin­iyilik­edilmişi­değil­mi?­diye­düşünüyor,­“Ah­aldana-bilsem,­hiç­olmazsa­yine­aldansam!”­temennisiyle­yanıyor-du;­fakat­artık­mümkün­değildi,­gözleri­o­kadar­açılmıştı­ki­artık­hep­görüyordu.

Bir­ taraftan­ Hacer­ kulağının­ yanında­ dirseğiyle­ kolunu­dürterek­kocasını­gösteriyor,­“Allah­aşkına­bak­kardeş,­alnı­na-sıl­parlıyor,­börekçi­çırakları­gibi…”­Sonra­ileri­çıkık,­göğsü-ne­eğimli­başının­arkasında,­yakalık­ile­fes­arasında­oturun-ca­katlanan­enseyi­göstererek,­“Ah­ne­kadar­iğreniyorum­bil-sen,­kardeşim?”­diye­gayet­gizli­bir­şikâyet­edasıyla­bakıyor-du.­Hacer’in­birtakım­itirafı­olmuşsa­da­hiç­bu­dereceye­gel-memişti,­Suad­ona­bakarak­şaşkınlıkla­güldü.­Böyle­ iken­bu­genç­kadın,­bu­şimdi,­“İğreniyorum…”­diye­yüksek­görünmek­

235E Y L Ü L

istediği­adamın­karısıydı.­Ve­ona­pekâlâ­tahammül­ediyor-du;­bu­hislerle­beraber­yine­onun­gece­gündüz­yanında­ya-şaması,­onun­okşamalarına­tahammül­etmesi­Suad’ı­düşün-dürüyor,­“Hâlbuki­pekâlâ­onunla­yaşıyorsun”­demek­istiyor-du.­Lakin­o­da­Süreyya­ile­yaşamayacak­mıydı?­O­da­bundan­sonra­Süreyya’nın­yine­önceki­gibi­karısı­olmayacak­mı­idi?­Kalben­o­kadar­ciddi­dargın­idi­ki,­artık­bunu­mümkün­gör-müyordu.­İçinde­buna­şimdiden­isyan­eden­dargınlık­vardı;­“Hayır,­hayır­artık­bitti!”­demek­istiyordu.

“Beyefendi!”­ dediler,­ hep­ ayağa­ kalkıldı;­ Suad­ tekrar­ o­haşin,­beyaz­sakallı­adamın­huzurunda­bulunuşuna­sıkıldı.­Bey­şöyle­yan­bakarak,­etekleyenlere­kayıtsızca­“Ooo,­maşal-lah…”­ diye­ mırıldandıktan­ sonra­ karısına­ dönüp,­ “Hemen­yemek­yiyiverelim­de…­Olmaz­mı?”­dedi;­öbürleri­sessiz­du-ruyorlardı,­hanımefendi,­“Peki­peki…”­diye­aldı­çıkardı.­Ve­Suad,­bundan­sonra­her­gün­hayatı­böyle­geçeceğini­görerek­acı­bir­hatırlamayla­yalıdaki­ömrünü,­bu­yazın­geçen­o­güzel­hayatı,­o­saf­ve­serbest,­şimdi­endişeli­zamanlarını­bile­ar-zuyla­gördüğü­o­güzel­hayatı­hasretle­düşündü.

Sofrada,­ biraz­ evvel­ büyük­ bir­ alçak­ gönüllükle­ konu-şan­Fatin,­beyefendinin­huzuruyla­cesaret­kazanıp­ona­ya-ranmak­için­havlusuyla­sağa­sola­bıyıklarını­silerek,­gözüyle­sözlerinin­tesirini­anlamak­için­telaşlı­bakışlar­fırlatarak:

–­Tuhaf­vallahi,­diyordu,­ben­değişeceksiniz­filan­zannet-timdi­ama…­Bir­de­baktım­ki­yine­öyle­geldiniz.

Süreyya­küçümseyen­gözleriyle­sordu:–­Nasıl­değişmek?Fatin,­konuşmanın­gidişinden­memnun,­sözlerine­güve-

nerek:–­Belki­biraz­büyürdünüz,­falan­dedimdi,­ama…­dedi­ve­

gülerek­beye­baktı.­

236 M E H M E T R A U F

O­ zaman­ Suad,­ Süreyya’nın­ gözlerinin­ yalıda­ sofrada­kendine­ baktığı­ o­ çirkin­ bakışla­ hiddetlenerek,­ “Siz­ olsay-dınız­ kabuğunuza­ sığmazdınız!”­ dediğini­ gördü­ ve­ için-den­yine­o­zamanki­zehir­aktı.­Birden­Necib­burada­olsay-dı­diye­düşünüp­yüreği­hoplayarak,­“Lakin­bu­herkesin­bin­riyakârlıkla­birbirini­incelediği­bu­evde­onun­varlığı­bile­bir­tehlike!”­diye­karar­verdi.

Yemekten­sonra,­biraz­onların­yanında­oturdular,­ son-ra­Süreyya­kalktı.­“Haydi”­gibi­kendine­baktı;­onu­takip­et-mek­gerekti­ve­yürürken­artık­ne­onun­yanında,­ne­ötekile-rin­arasında­yaşayamayacağını,­hepsinden­usandığını­derin­bir­ endişeyle­ hissederek,­ böyle­ ise­ de­ birlikte­ hayatının­ bu­adama­bağlı­olduğunu,­onun­canı­istediği­vakit­istediği­şeyi­yapmazsa­buraya­gelişi­gibi­zorla­yapacağını­düşünerek,­pe-rişan,­bezgin,­ölmek­isteyerek­yürüyordu.

237E Y L Ü L

18

Artık­ne­bir­ iş­ne­bir­kitap­ne­de­bir­piyano­hevesi­var-dı;­havaların­nispet­yapar­gibi­pek­parlak­olduğu­bu­ikinci,­üçüncü­ günü­ akşamlara­ kadar­ sıkıntıdan,­ hiddetten­ boğu-lurken­aklına­cenneti­düşünür­gibi­ara­sıra­Pazarbaşı’nı­ge-tirirdi.­O­zaman­düşünmekten­harap­olarak­yalnız­odasın-dan­kaçıp­hanımların­yanına­giderdi;­yalıda­yapacak­o­kadar­işi­varken­şimdi­işi­de­kalmadığı­için­mecburen­meşguliyet-siz­ oturmaktan,­ onlarla­ konuşmaktan­ başka­ bir­ şey­ müm-kün­değildi.­Hacer­daima­orada,­cumbada103­bulunurdu;­ha-nımefendi­ara­sıra­görünür,­elindeki­işle­meşgul­olurdu.

Hacer’le­böyle­yalnız­bulundukça­aralarında­mecburen­birtakım­ sır­ vermeler­ meydana­ geliyordu.­ Onu­ pencereye­çıkmaya­o­kadar­devam­ettiğini­ve­meraklı­görüyordu­ki­ev-vela­evde­sıkıldığından­eğlenmek­için­sokağa­bakıyor­demiş-se­de­gittikçe­bu­merakın­yalnız­bir­kişiye­ait­olması­ihtima-linde­ karar­ kılmıştı;­ fakat­ onun­ hemen­ her­ geçene­ dair­ bir­fikri­oluyordu.­Bazen,­“Aman­kardeş­bak,­şu­ne­güzel­bir­şey!”­dediği­olurdu.­Sonra­bir­diğerini­gösterir,­ona­da­aynı­istekli­gözleyişte­bulunurdu.­Suad­hepsine­birden­nasıl­olup­böyle­meylettiğini­anlamayarak­şaşardı.

Sonra­beyler­gelirler,­Fatin’in­ lüzumlu­ lüzumsuz­“val-lahi­billahi”leri,­Süreyya’nın­sessizliği­arasında­yemek­yenir,­

103­ cumba:­Bir­binada­dışarıya­çıkıntılı­olarak­yapılmış,­altı­boş,­üstü­örtü-lü­balkon,­çıkma.

238 M E H M E T R A U F

sonra­beyefendi­Fatin­ile­tavlaya­otururlar,­Süreyya­onların­yanında­ dalgın,­ hanımefendi­ elindeki­ işiyle­ meşgul,­ böyle­bir­iki­saat­geçer,­nihayet­tavla­bir­gürültü­arasında­şakırda-yarak­kapanır,­herkes­odalarına­çekilirlerdi.­Beyefendi­haklı­haksız­huysuzlanarak,­hiddetini­almak­için­her­şeyi­yaparak­Fatin’i­hırpaladıkça­o­haklı­olsa­bile­boyun­büker,­razı­olur-du.­ O­ zaman­ Hacer­ Suad’ın­ kulağına­ eğilerek,­ “Allah­ aşkı-na­bak,­oyun­oynarlarken­nasıl­bazen­aptal­gibi­fikirsiz­ka-lıyor,­nasıl­eliyle­burnunu­kaşıyarak­donuyor.”­derdi.­Baba-sına­boyun­büktükçe­kızarak,­“Onur­yok­ki…”­diyordu.­Son-ra­devam­ederek­bunun­hep­ona­hoş­görünmek­için­yapıl-dığını­söylüyor,­“Param­gitmesin­diye…­Ah­bilsen­kardeşim,­hep­para­için…­Babamla­hoş­geçinmek­için­ondan­dayak­ye-se­yine­sırıtacağına­eminim…”­diyerek,­bir­kere­bir­şey­için­onu­teşvik­ederken­onun,­“Ne,­sonra­beni­evden­kovsun­da­sokakta­mı­kalayım?”­dediğini­anlatarak­yüzüne­bakıyordu.

Gerçekten­beyefendinin­böyle­rastgele­ateş­püskürmele-rine­tahammül­etmek­için­insanın­böyle­bir­mecburiyeti­ol-mak­ lazım­ gelirdi.­ Bir­ akşam­ tavlada­ yenilerek­ hiç­ lüzumu­yokken­hanımefendiye­dönüp­hışımla,­“Canım­sen­de­elin-den­ bırak­ şu­ …u­ Allah­ aşkına…”­ diye­ bir­ çıkışmıştı­ ki,­ Su-ad­haykırarak­şikâyet­etmemek­için­kendini­güç­zaptetmiş-ti.­Bazen­odasında­haykırdığı­işitilirdi.­Mesela­sürahisini­boş­bulduğu­için­karısına­söylemedik­söz­bırakmaz,­otuz­senelik­hayatlarını,­bir­yük­olmak­üzere,­lanetle­tahammül­edilmiş­bir­şey­göstererek,­“Öldüm,­aranızda­kurudum…­Allah­da­si-zi­kurutsun…”­diye­haykırır,­sonra,­“Ama­kabahat­hep­ben-de…­İyilikten­kim­anlamış…­Enselerinde­boza­pişirmeli104­ki­iş­görülsün…­Aksi­herifin­biri­olaydım­görürdünüz…”­de-diği­ işitilirdi.­ Hanımefendi­ buna­ karşı­ sakin,­ aşağılanmış,­

104­ ensesinde­ boza­ pişirmek:­ Bir­ kimseye­ eziyet­ edercesine­ yüklenmek,­göz­açtırmamak.

239E Y L Ü L

susmasını­rica­ederse,­“Niçin­susacakmışım?­Hem­yap,­hem­öldür,­hem­de­sustur…­Artık­öldürüyorsunuz…­Son­günle-rimde­ beni­ hortlatıyorsunuz…­ Akşama­ kadar­ sizin­ için­ ter­döküyorum,­ bir­ suyumu­ vermiyorsunuz…­ Hem­ sizden­ mi­korkacağım?­Kendi­evimde­niçin­susayım?­İstemeyen­defol-sun.”­diye­bir­sürü­şikâyet­ve­hakaret­gelirdi.

O­zaman­Fatin­eğer­evde­ise­onun­gözüne­görünmemek­için­ufalmak­ister­gibi­dış­bir­köşeye­büzülür,­hanımefendi-yi­haksız­bularak,­“İyi­ya­canım,­o­da­bakıversin.­Evde­hiz-metçi­yok­değil­ya,­gönül­kırmamak­için­aldırmıyor­ama…­İhtiyar­adam­bu,­hiddet­eder­ya…­Hepimiz,­sayesinde­yaşı-yoruz…”­derdi.

Böyle­herkes­hep­kendi­işini,­kendi­hesabını­düşünerek­doğruluk­ediyordu.­Ah­Suad­bunlardan­ne­kadar­iğreniyor-du;­hatta­Süreyya’nın­nasıl­olup­bu­babanın­oğlu­olduğuna­şaşıyordu.­Sonra­annesini­gözünün­önüne­getirip­ona­çek-miş­diyordu.­Zira­ona­hayran­oluyor,­bu­kadının­bu­büyük­sabır­ve­sükûnetine­o­kadar­hayran­oluyordu­ki­mustarip­za-manlarında­gidip­başını­onun­dizine­koyarak­ağlarsa­şifa­bu-lacağını­zannediyordu.

Üçüncü­günü­akşamüstü­henüz­gelmiş­olan­Süreyya­ile­hanım,­Hacer,­kendisi­orta­odada­oturuyorlardı;­pencerenin­önünden­Hacer­birden,­“Ooo,­Necib­Bey­geliyor.”­dedi.­Sü-reyya­dönüp­“Gerçek­mi?”­diye­sordu.­Köşede,­perdenin­ka-ranlığında­Suad­kıpkırmızı­olduğunu­hissetti.­Kendini­hâlsiz­bırakan­bir­heyecanla­o­tarafa­baktı,­“İşte­canım­yanında­da­bizim­bey­var”.­Suad­şimdi­buraya­gelince­ne­yapacağını­dü-şünüp­şaşırarak,­kendisi­nasıl­görecekse­herkes­de­öyle­gö-rüp­fark­edeceklerini,­ titremekten­bir­kelime­söyleyemeye-ceğini­zannederek­bitiyordu.

Bir­an­oldu­ki­kapı­açılıp­Fatin’in­arkadan­gelen­birine­yol­verdiğini­gördüler,­Necib­gülümseyerek­girdi,­arkasın-dan­Fatin:

240 M E H M E T R A U F

–­İşte­bir­kırlangıç­daha…­Dönüş,­dönüş…­Artık­hücum­var…­diyordu.

Necib­gülerek:–­Kırlangıçlar­galiba­yazın­dönerler,­dedi.Suad,­Necib’in­gözleri­kendini­arayıp­bir­müddet­kendi-

sine­yönelmiş­kaldığını­ve­bu­anda­bu­gözlerde­bir­karanlık­ve­tereddüt­bulunduğunu­gördü.­Sonra­hanımefendinin­si-temlerine­cevap­vermek­için­ona­döndü.­O,­sebepleri­açık-larken­Fatin,­hanıma­hak­vererek,­“Ey,­ne­yapalım­insanlık­bu…”­diyor,­sonra­herkese­bakarak­“İnsan­ işine­geldiği­gi-bi­hareket­eder.­Bu­insan­doğasının­gereği…­Değil­mi­Sürey-yacığım!”­diye­ona­yöneliyordu.­Sonra­birden­artık­bu­elve-rir­gibi­bir­hareketle­ lakırdının­mecrasını­değiştirdi,­“Lakin­bir­lüfer­buldum­ki…­Bayılacaksınız.”­diye­herkesi­susturdu.­Eliyle­göstererek,­anlatarak,­“Bu­kadar,­tam­bu­kadar­valla-hi…­Birden­öyle­imrendim…­Ama­ne­balık,­bir­görseniz…”­diye­bitirmiyordu.­Nihayet­ettiği­ fedakârlığın­kıymetini­ iyi-ce­hissettirerek­“Aldım”­dedi­ve­bir­şeyi­gizli­tutuyormuş­gibi­parmağını­ağzına­götürdü:

–­ Ama­ parasını­ sormayınız…­ Korkarsınız…­ On­ beşten­aşağı­vermedi.­Aksi­gibi­hainlerin­tanesi­de­üç­yüz­dirhem105­geliyor.

Suad­karanlıkta,­Necib­pencerenin­önünde­aydınlıktay-dı.­Fatin­söylerken­hepsi­ona­bakıyordu,­o­zaman­Suad­bir­iki­kere­Necib’in­gözlerinin­kendine­hasret­ve­özlemle­yö-nelişini­fark­etti;­bir­an­oldu­ki­kendi­de­baktı.­Bu­iki­varlık­karşı­ karşıya­ gelince­ oradakilerin­ hepsinden­ ziyade­ birbi-rine­yakın­olan­ruhlarının­çırpınmalarını­hisseder­gibi­ol-dular.­Suad­bu­haftadan­beri­onu­o­kadar­seviyordu­ki­ken-dine­uzak­yerlerden­hücum­eden­bir­coşku­seli­gibi­kalkıp­ona­geldiği­için­teşekkür­etmek,­“Seninim,­beni­götür!”­demek­

105­ dirhem:­Okkanın­dört­yüzde­biri­miktarındaki­ağırlık­ölçüsü­(3,148­gr).

241E Y L Ü L

coşkusunu­buldu.­Ona­o­kadar­derin­bir­şükran­ve­bağlılık­hissediyordu.

Fakat­Hacer’in­bir­sözü­onu­döndürdü.­O­şimdi­Necib’e­sitem­ediyor,­“Maşallah­efendim,­artık­bilmem­nasıl­geline-bildi?”­diye­başıyla,­“seni­seni”­yapıyordu.­Sonra­ince­dudak-ları­sivrildi,­“Artık­tabii­bundan­sonra­sık­sık­teşrif­ederiz”.­Ve­gözleriyle­Süreyya’yı­gösterir­gibi­yaparak,­“Bunlar­buradalar­mı,­değiller­mi?­Sık­sık­gelirsiniz­artık,­değil­mi?”­diyor,­böy-le­başlayan­bakış­sözün­nihayetine­doğru­Suad’a­yönelerek­şeytanca­bir­tebessümle­parlıyordu.

Öteden­beriden­konuşulmakta­devam­olunuyordu.­Ne-cib­hem­ara­sıra­söze­karışıyor,­dinliyor,­hem­ara­sıra­kaça-mak­bakışla­Suad’a­bakarak­ondan­bir­tebessüm,­gönül­alıcı­bir­bakış,­bir­muhabbet­eseri­bekliyordu.­Pek­şen­görünüyor-du;­onlara­özürler­diliyor,­Fatin’le­eğleniyordu.­Balık­mesele-sini­kurcaladıkça­öbürü­parmaklarını­birleştirip­ağzına­gö-türerek,­“Ama­ne­balık,­vallahi­billahi­görseniz­şaşırırsınız…”­diyordu.­O­zaman­Necib,­“Ama­pek­az­çıkıyormuş.”­deyince­Fatin,­“Dedim­ya,­on­beşten­aşağı­vermedi,­hem­de­tanesi…”­diye­ tekrar­ anlatıyordu.­ Fakat­ Necib­ gittikçe­ neşesinin­ ya-lan­ve­yapma­olduğunu­görüyor,­bir­siyah­kedere­boğulma-ya­başlıyordu;­o­kadar­ümit­ve­hevesle­geldiği­hâlde­Suad’ı­durgun,­donuk­gördükçe­şaşırıyor,­üzülmüş­olarak,­“Ne­ol-du­acaba?”­diyordu.­Hâlbuki­Suad;­Necib’in­ikide­birde­ken-dine­dikilen­bakışlarından­sıkıldığı,­herkes­biliyor­da­bir­ma-na­vereceklermiş,­şimdi­Hacer­bakıp­görerek­anlayacakmış­gi-bi­korktuğu­için,­“Bakmasa,­bari­bakmasa…”­diye­ona­endişe-sini­anlatmak­istediği­için­öyle­duruyordu.­Necib,­“Bir­haftadır­kendini­görmedim,­kendisinden­ayrı­nasıl­yaşadığımı­anlamı-yor,­demek­kendisi­çabuk­unuttu…­Benden­bir­iltifatı,­bir­te-bessümü­esirgiyor.­Acaba­dargın­mı?”­diye­esef­ediyordu.­Bir­haftadır­ne­olduğunu­bilmediği­için­nihayetsiz­bir­ümitsizlik­

242 M E H M E T R A U F

ve­azap­ruhunu­zapt­ve­istila­ediyordu.­Yalnız­kadınların­ya-pabileceği­bir­manasız­hareketle,­bir­adi­tebessümle­mesut­edişleri­ümit­ettiği­hâlde­kendisinden­kaçan­bu­bakış­onu­bi-tirdi.­Öyle­oldu­ki­bütün­yemekte­o­bakışı­bekleyerek,­özle-yerek­gevezelendi,­her­an­yine­gelen­ümitleri­takip­edip­ne-şesini­altüst­eden­kasvetlerini­göstermemek­ için­zorla­zev-zeklik­ ediyordu.­ Onlara­ Beyoğlu’nu­ anlattı,­ söylendi,­ tuhaf­şeyler­ buldu,­ güldürdü.­ Ve­ hâlâ­ ondan­ bir­ bakışa­ erişeme-yince­geleli­iki­saattir,­onun­hâlâ­renksiz,­manasız­durduğu-nu­görünce­ruhunda­bir­kırgınlığın,­pek­çabuk­azap­ve­öfke-ye­dönüşen­bir­kırgınlığın­köklendiğini­hissederek­sessiz­ve­karanlık­kaldı.

Daha­kahve­elde­iken­beyefendi­işaret­edince­Fatin­tavla-yı­çatırdatarak­ortaya­çıktı.­Onlar­orada­bir­takım­oluşturdu-lar­ve­yemekten­çıkınca­karanlık­bir­köşeye­kaçmış­olan­Suad­tavla­için­mumlar­gelince­şimdi­yine­ışık­içinde­kaldı.­O­göl-gede­doya­doya­Necib’e­bakarak,­onu­mahzun­ettiği,­mahzun­gördüğü­için­kendini­böyle­durmaya­mecbur­eden­şeylere­kı-zarak­mahzun­olurken­tekrar­herkesin­bakışına­maruz­kalın-ca­canı­sıkıldı.­Necib­ise­geldiğine­pişman,­hayatına­pişman,­karar­veremeyerek­kalıyordu.­O­hanımefendinin­yanında­idi,­ara­sıra­alçak­sesle­konuşuyorlardı.­Sonra­hep­sükût­ediliyor,­yalnız­tavlacıların­sesleri­devam­ediyordu.

Hâlbuki­Hacer’in­canı­sıkılıyordu,­tavla­tarafına­hiddet-le­bakarak­kızıyordu.

Sonra­birden­sükût­eden­Necib’e­gülerek:–­Siz­de­susuyorsunuz.­Bu­gece­ne­kadar­neşesizsiniz,­a­

canım!­dedi.Necib:–­Niçin?­diye­sordu.–­Bilmem!­Baksanıza…Ve­Hacer­fıkırdayarak­Suad’a­döndü:

243E Y L Ü L

–­Değil­mi­Suad?Suad­belirsiz­bir­işaret­etti.­O­zaman­ona­da­hücum­etti:–­Zaten­sen­de­bir­köşeye­büzülmüşsün­ya,­bilmem­ne-

niz­var?Necib,­sıkılarak­Suad’ın­gayet­renksiz­bir­gözle­baktığı-

na­dikkat­ederek­bozuk­bir­tebessümle,­“Hazım­zamanı…”­diyecek­ kadar­ kuvvet­ buldu.­ Sonra­ hanımefendiye­ kız­ kar-deşinden­bahsetmekte­bir­kurtuluş­çaresi­aradı;­onlar­yavaş­sesle­böyle­konuşurken­Hacer­sözlerine­kulak­veriyordu.­Bir-den­ tavlanın­ etrafında­ bir­ fırtına­ patladı.­ “Yok,­ ama­ olmaz­ama…”­diye­Fatin­terli­burnu,­yorgun­gözleriyle­yemin­edi-yor,­efendi­elinde­zarları­sallayarak­kahkahalarla­gülüyordu.­“Zarlar,­ pullar,­ mars”­ gülmelerinin­ tekrarlanması­ arasında­tekrar­fırtına­dindi;­tekrar­zar­ve­pul­sesleri­uzadı.

Şimdi­Hacer’in­canı­yine­sıkıldı,­bu­sefer­Suad’a­döndü:–­Haydi­biz­de­bezik­oynayalım…­Üçümüz­olmaz­mı?­dedi.­Necib’in­yüreği­atarak­onunla­bezik­oynamak­saadetine­

can­attı,­fakat­Suad­rahatsızlıktan­şikâyet­etti,­başından­ra-hatsızdı…

–­ Ha,­ onun­ için­ mi­ susuyorsunuz…­ Ben­ de­ zannettim­ki…­Eğer­siz­yalıda­da­böyle­idinizse…

Süreyya­ başını­ kaldırıp­ bu­ tarafa­ baktı,­ Suad’ın­ kal-bi­onun­bakmasıyla­bir­şey­çıkacakmış­gibi­hopladı;­büyük­bir­yorgunluk­hissetti;­onlar­konuşmaya­başladılar,­Süreyya­yanlarına­gelmiş,­yalıyı­anlatıyor,­o­mübalağa­ettikçe­Hacer­ikide­birde­Necib’le­Suad’a­bakarak­gözlerinde­bir­parıltıyla­dinliyordu.­Necib:

–­Evet,­şimdi­tekrar­tünemek­sırası­geldi…­Ah­yaz­bir­da-ha­gelse…­dedi.

Bu­son­cümleye­bütün­mahrumiyetinin­acılığını­koymak,­onu­Suad’a­anlatmak­istiyordu.­Hacer­küçümsercesine:

244 M E H M E T R A U F

–­O­niçin­o?­Kış­fena­mı?..­Bir­zamanlar­o­kadar­severdi-niz…­Asıl­kış­gelince­sevinirdiniz…­diye­soruyordu;­sonra­bir-den­aklına­bir­şey­gelmiş­gibi:

–­Haa­kuzum,­o­sizin­eldivenin­hanımı­ne­oldu?­dedi.Suad­ ölüyorum­ zannetti;­ Necib­ heyecanını­ kahkahayla­

geçirmek­isteyerek:–­Yani­madamı106­demek­istiyorsunuz,­diye­kapatmak­is-

tedi;­fakat­Süreyya­merak­ettiği­için­kapayamadı.O­ soruyor,­ Hacer­ cevap­ vermeyerek­ Necib’e­ hitap­ edi-

yordu,­“Hanım­mı,­madam­mı?..­Onu­soruyorum…”­diyor-du.­Necib­sadece,­artık­ciddi:

–­Öldü!­dedi.–­Ey­eldiven­ne­oldu?­Hâlâ­saklıyor­musunuz?–­Onu­da­gömdüm,­diye­cevap­verdi.Sonra­hanımefendinin­gülerek­yavaşça­söylediği­bir­söze­

cevap­vermek­için­gibi­döndü,­hâlâ­Süreyya’nın­sorduğunu­ve­ Hacer’in­ anlattığını­ işiterek,­ Suad’ın­ ne­ kadar­ mustarip­olup,­ne­kadar­canı­sıkılacağını­da­düşünerek­hem­sıkılıyor,­hem­korkuyordu.­Fakat­hanımefendinin­kendisinin­hafifçe­geçireceği­bir­sözünü­Hacer­kapıp,­“Evlenmek­mi?­Necib­Bey­mi?”­dediğini­ve­ilan­ettiğini­işitince­bütün­bütün­bozuldu:

–­Eğleniyor­musunuz?­Ben­de­daha­çocuğum…­diye­lati-feye­bozmak­istedi.

Süreyya­ ciddi­ ciddi­ düşünmeye,­ evlenmemekte­ bir­ se-bep­ bulunamayacağını­ izaha­ başladı,­ Necib­ bunda­ belir-siz­bir­maksat­sezdiği­için­bir­cevap­vermedi.­Fakat­ah­niçin­Suad’ın­gözleri­ondan­insafsız,­zalim,­kayıtsız­bir­ısrarla­ka-çıyordu?­Niçin­öyle­susuyor,­söz­söylerse­bile­iki­manasız­ke-limeyle­bitiriyor,­gülerse­bile­herkese­gülüyordu?­Ne­olmuş-tu?­Onun­sözlerini­dikkatle,­canlı­dinlediği,­onun­yüzüne­bü-tün­ruhunun­özlemiyle­baktığı­hâlde­onlarda­hiçbir­hususi­

106­ madam:­Müslüman­olmayan­evli­kadın.

245E Y L Ü L

mana­bulamıyordu?­Bütün­gece­Necib,­ruhu­bu­endişelerle­karanlık,­şen­görünüp­sezdirmemek­ için­söylenmeye­mec-bur,­ çok­ mustarip­ oldu;­ fakat­ sabahleyin­ bunun­ acısını­ çı-kardı,­aşağı­indiği­zaman­Suad’la­Süreyya’yı­yalnız­buldu­ve­Süreyya­ yeni­ gelen­ gazeteye­ dalmış­ olduğu­ için­ birkaç­ da-kika­Suad’la­yalnız­karşı­karşıya­kaldılar;­Suad­istemeyerek,­elinde­olmayarak­onu­o­kadar­mustarip­ettiği­için­bütün­ge-ce­ yatmış,­ erkenden­ inerse­ yalnız­ kalırız­ diye­ uyumayarak­erkenden­aşağı­inmişti;­onun­da­geldiğini­görünce­bir­sani-yede­onu­mesut­edip­her­şeyi­anlatmaya­hevesli,­“Maşallah­bu­ne­erken…”­diye­ona­gidip­tebessüm­etti;­bu­tebessüm-le­bütün­ruhu,­perişan­ruhu­titriyordu.­Bu­mesut­etmek­iste-yen­ve­mesut­olan­kadının­ruhunu­verdiği­bir­tebessümdü.­Necib,­bütün­ruh­karanlığının­sıyrılıp­bir­bahar­ içinde­kal-mış­gibi,­saadetiyle­ezilmiş,­sadece­gözleriyle­teşekkür­etti.­Suad­ona,­“Buradaki­hayatımızı­görüyorsunuz­ya!”­der­gibi­baktı,­sonra­“Her­şey­bitti”­demek­ister­gibi­bir­hareket­etti­ve­Necib’in­ne­oldu­diye­gözleriyle­soruşuna,­“Aman­rica­ede-rim­dikkat”­diye­fısıldadı.

Fakat­o­kadar…­Birbiri­peşi­sıra­Fatin,­Hacer­geldiler;­Fa-tin­gazeteye,­Hacer­Necib’e­yanaştı.­Suad­bir­kenara­çekilip­Hacer’in­ne­bitmez­tükenmez­sözlerle­onu­rahatsız­etmesi-ne­bakıyor,­ara­sıra­onun,­“Aman­Necib­Bey!”­diye­gülüşleri-ni­soğuk­ve­nahoş­buluyordu.­Beri­tarafta­beyler­gazetenin­yanında­birbirleriyle­konuşurlarken­Necib­ne­söylüyordu­ki­Hacer­böyle­gülüyordu;­bu­bir­müddet­küçük­kahkahaların­art­ arda­ gelişinden­ oluşan­ bir­ fıkırtı­ iken­ sonra­ üç­ hamleli­bir­parlak­kahkaha­oluyor,­güzel­güldüğünü­bilen­bir­genç­kadın­ israfıyla­ gülmelerin­ arkası­ gelmiyordu.­ Piyanonun­yanına­oturdular,­şimdi­Hacer­uzun­uzun­bir­şey­anlatarak­Necib’in­tebessümle­tek­tük­cevaplarını­dinliyordu.­Eliyle­şöy-le­dayandığı­piyanoda­şimdi­ihmal­ile­birkaç­nağme­yapmaya­

246 M E H M E T R A U F

başladı;­lakin­Suad­bir­erkek­olsun­da­kim­olursa­olsun­gibi­bir­şey­olan­bu­hâlden­o­kadar­nefret­ediyordu­ki­Necib’e­sı-kılıyordu;­bu­kadarının­fazla­olduğunu,­Hacer’in­delilikleri-ne­bu­kadar­oyuncak­olmakta­münasebetsizlik­bulunduğu-nu­anlamalıydı­gibi­geliyordu.

Onun­için­Fatin­gazeteyi­bırakıp,­“Yolculuk­göründü,­saat­kaç?”­diye­Süreyya’ya­saati­sorduğu­ve­gitmek­zamanı­geldi-ğine­karar­verdiği­zaman­rahat­etti;­Süreyya­Necib’e,­“Çıkıyor­musun­Necib…­Beraber­çıkalım.”­diyordu.­Hanımefendi­gel-miş,­Fatin’e­bir­şey­ısmarlıyordu.­Sonra­Hacer’in­müdahalesi­lazım­geldi.­Hanımefendi­Fatin’in­Hacer’e­aldığı­bir­lavanta-dan­bir­şişe­istiyordu;­öteki­bir­taraftan­gazetenin­son­sütun-larına­bakıyor,­bir­taraftan­“Hay­hay­efendim.­Başüstüne…”­diyordu;­ve­hanımefendi­parayı­sorunca­Fatin’de­pek­telaşlı­bir­red­ve­kabul­etmeme­tavrı­göründüyse­de­nihayet­mecbur­olup­“Yirmi­beş…­Yirmi­beş­efendim…­Fakat­ne­gerek…­Rica­ederim…­Müsaade­buyurmalıydınız…”­diye­parayı­aldı.

Artık­ çıkıyorlardı.­ Hacer,­ Necib’e­ ne­ zaman­ geleceğini­soruyor,­o­da­“Bakalım”­diye­tereddütle­Suad’a­bakıyordu.­O­zaman­Suad­hiddetinden,­istemeyerek,­fakat­kendi­arzusuy-la­hareket­etmeden­kalbinden­gelen­bir­arzuya­itaat­ederek,­başını­çevirdi­ve­onun­büyük­bir­ümitsizlikle­çıktığını­görün-ce­şimdi­de­içinden­bir­zehir­aktığını­hissetti.­Evet,­onun­bu-raya­geldiğini­hem­istiyor,­hem­istemiyordu;­burada­her­an­şimdi­bir­şey­söylenecek,­şimdi­bir­şey­olacak­diye­korkmak­onu­bitiriyordu.­Dün­gece­bir­müddet­kalbinin­durduğunu­hissetmiş,­ kulaklarına­ uğultular­ hücum­ etmişti.­ Bundan­başka­Hacer’e­de­kızıyordu,­Necib­bu­evde­sadece­Hacer’in­oyuncağı­oluyordu.

Hacer­cumbadan­onları­bakışlarıyla­köşeye­kadar­takip­ettikten­sonra­birden­dönerek:

247E Y L Ü L

–­ Gördün­ mü­ babamın­ sevgili­ damadını,­ dedi;­ (Sonra­içinden­taşıyormuş­gibi­şikâyet­coşkusuyla­söylenmeye­baş-ladı.)­Ah­sen­bilmezsin,­diyordu,­sen­bilmezsin­ki…­Her­gün­yaşaya­ yaşaya­ her­ hâlini­ o­ kadar­ öğrendim­ ki,­ artık­ iğreni-yorum.­ Dün­ geceki­ balık­ meselesini­ biliyorsun­ ya…­ Sonra­sabahki­lavanta…­Güya­para­almak­istemiyor,­hâlbuki­ölür,­eğer­ kendisi­ mecbur­ olsa­ da­ o­ bir­ şişe­ lavantaya­ yirmi­ beş­değil,­ beş­ kuruş­ verse,­ bir­ ay­ hasta­ yatar…­ (Burada­ acı­ acı­güldü.)­Sonra,­sonra­o­gazete…­Gazeteyi­gördün­ya…­Eğer­okumadan­buradan­çıksa­akşama­döndüğü­zaman­illa­oku-malı;­yoksa­sokakta­on­para­verip­de­bir­gazete­bile­almaz…

Suad­istemeyerek­gülüyordu,­“Amma­yaptınız?”­diye­iti-raz­ etti;­ öbürü­ büyük­ bir­ ciddiyetle­ yemin­ ediyordu.­ “Hep­para­ için,­ para…”­ diyordu.­ Söylerken,­ ikide­ birde­ sokağa­bakmaktan­ boş­ kalmıyor,­ cumbanın­ içinde­ diz­ üstü­ otur-muş,­ kâh­ dayanarak,­ kâh­ dikilerek­ pek­ çok­ ehemmiyetle­söylüyordu.­Biraz­sonra­bakarak:

–­Para­için­neler­yaptığını­bilsen…­dedi.­(Sonra­gülerek)­Bilmem­sana­söyleyeyim­mi?­Gece­gündüz­parasızlık­şikâyeti­ile­beraber­para­biriktiriyor,­vallahi­biriktiriyor.­Benden­sak-lıyor,­ama­eminim,­bir­şeye­harcadığı­yok­ki…­O­kadar­para-yı­ne­yapacak?..­Zavallı­Perizat­elbiselerini­süpüre­süpüre,­le-keleri­çıkaracağım­diye­uğraşa­uğraşa­ne­hâllere­giriyor,­bil-sen…­‘Aman­hanımcığım,­ ille­yaka…­Siliyorum,­siliyorum,­bembeyaz­oluyor…’­diyordu;­hâlâ­güveylik­gömleklerini­gi-yer,­‘Ne­zararı­var,­ne­yapalım?­Parasızlık­bu…’­diyor…­Da-ha,­daha…­Söylenmekle­biter­tükenir­şey­değil…Ara­sıra­ço-cuğumuz­olsa­diyorum­da­gözleri­fal­taşı­gibi­açılıyor,­ ‘Sen­çıldırdıysan­kendini­okut,­hanımefendi…­Benim­daha­o­ka-dar­param­yok.’­diye­beni­defediyor.­Çocuk,­çocuk…­Hâlbuki­bilsen­ben­ne­kadar­istiyorum­kardeşim…

248 M E H M E T R A U F

Suad,­ üzgün,­ merak­ ederek­ bakıyordu;­ öbürü­ ise­şikâyette­devam­ile,­“Benim­elimde­bir­şey­bırakmıyor­ki,­ne­yapayım?”­diye­yarı­mahcubiyetle­kendi­aczini­anlatmak­is-tiyordu.­Suad,­çocuk­için­sızlayan­ve­şüphe­edilmeyecek­ka-dar­samimi­görünen­bu­kadının­yanında,­hislerine­katmayla­ona­yine­acımaya­başladı.­Onun­birtakım­hâllerine­hak­ver-mek­ istiyor,­ onu­ birtakım­ mecburiyetler­ arasında­ zayıf­ ve­âciz­görüyordu;­birden­karı­koca­arasındaki­maddi­ve­mane-vi­boşanmaya­bakarak­ürktü.­Hacer­devam­ediyordu:

–­Bir­taraftan­babama­o­kadar­tutundu­ki­artık­hiçbir­şe-ye­ehemmiyet­vermiyor.­Bir­gün­öyle­olacak­ki­beni­boşaya-cak­ve­buradan­defederek­kendisi­burada­evin­çocuğu­gibi­yeniden­evlenebilecek…­

Tekrar­acı­acı­gülmeye­başladı.­Birden­pencereye­eğilip­baktı,­telaşla,­“Aman­kardeş…­Koş­koş­bak,­güzel­Tahir’e…”­dedi.­Suad­bu­telaşlı­davete­itaat­ederek­baktı;­bu­zembil107­ile­ karşılarındaki­ konağın­ kapısını­ çalan­ genç­ irisi­ bir­ uşak­idi.­ O­ zaman­ Hacer­ nasıl­ bütün­ hanımların­ bunu­ beğenip­“uşak­güzeli”­dediklerini­anlatarak­katılıyor.­“İlla­miralayın108­hanımı…­Gözlerine­bayılıyormuş.”­diye­bitiremiyordu.­Su-ad­şaşkın,­“Hangi­hanım,­niçin?”­diye­soruyordu;­o­zaman­Hacer­saydı,­bunlar­basbayağı­hanımlar­ idi,­hatta­bazıları-nın­genç­ve­yakışıklı­beyleri­de­vardı.­O­şaştıkça­Hacer­za-ferle­anlatarak­gülüyor,­o­kadar­merak­ve­ehemmiyetle­ba-karak­ öyle­ bir­ açıklıkla­ tarif­ ediyordu­ ki­ kendisinin­ onlarla­hem-fikir­olduğu­görülüyordu;­bununla­birlikte­o­biraz­da-ha­isteksiz­göründü:

–­Ama­çirkin­bir­adam­da­değil…­Allah­için­söylemeli…­Hele­gözleri…­Eğer­ona­da­bey­elbisesi­giydirsen­olur­biter.

107­ zembil:­Hasırdan­veya­hurma­liflerinden­örülmüş­kulplu­torba.108­ miralay:­Albay.

249E Y L Ü L

O­ gülerken­ Suad­ hayret­ içinde,­ sükût­ ediyordu;­ onun­için­ bir­ erkeğin­ güzelliği­ merhamet­ ve­ seçkinliğiyle­ kalıcı­iken­ bunların­ böyle­ düşünmek­ için­ nasıl­ kadın­ olduklarını­düşünüyordu;­hâlbuki­Hacer,­“Canım­senin­buradan­geçer-ken­bayıldığın­zabitler,­beyler…”­dedikçe­“Hayır­benim­bu-radan­geçerken­bayıldığım­zabitlerden,­beylerden­haberim­yok.”­demek­istiyordu.­Ah­ne­kadar­anlıyor,­nasıl­görüyordu;­Hacer’in­nasıl­kocası­olmasa,­yahut­iyi­olsa­yine­bunlardan­hoşlanacağını,­çünkü­ruhu­adi,­kirli­olduğunu­nasıl­görüyor-du.­Ve­o­hanımları­gözünün­önüne­getirip­böyle­ufak­itirafla-rı­aralarında­ettikleri­meclisleri­düşünerek­iğreniyordu.

Bu­ kendisi­ için­ garip­ ve­ uzun­ bir­ tesiri­ meydana­ getir-di;­Hacer’de­nasıl­kendisine­hiç­benzemeyen­esaslı­hâller­ol-duğunu­zaten­bilirdi.­Fakat­ihtilafın­bu­derecesine­şaşıyor-du;­bu­kadarını­hiç­zannetmemişti.­Bununla­beraber­hanı-mefendi­onun­için­başka­bir­ders­oluyordu.­Hakkında­en­kü-çük­bir­azarlama­kelimesi­bile­söylememiş,­hiçbir­rivayet­işi-tilmemiş­olduğunu­düşünerek,­“Hayır,­bu­fenalıklar­kocala-rın­fenalığından­değil,­kadınların­kendilerinden­geliyor.”­di-ye­karar­veriyordu.­İyi­kadın­kocası­fena­bile­olsa,­ret­ve­im-ha­edilmesi­imkânsız­bir­kader­darbesi­altında­ezilir­kalırdı.­Sevmeye­gelince…­O­böyle­sokaktan­geçerken­karşıdan­gör-mekle­erkek­sevmeyi­anlamıyordu.­Bu­ona­seveyim­diye­sev-mek­gibi­geliyordu;­sevmek­ için­bilmeyerek­sevmek,­sonra­fark­ etmek­ lazımdır­ diye­ düşünüyordu.­ Öbür­ türlüsü…­ İş-te­Hacer’in,­Hacer­gibilerin­sevdaları…­Ömrünü­geçirdiği­cumbada­birini­bulup­sevip­sevilmek­için­geçen­ömründe­uygun­ve­uygunsuz­her­bulduğuyla­aşk­oyunu­yapmak,­iş-te­onların­sevmeleri…­Sevmek­bir­hastalık­gibi­geldikten­ve­sizi­zapt­ve­kahrettikten­sonra­anlaşılan,­o­zaman­görülüp­incelenen­bir­hâl­olmalıydı.­Kim­bilir­Hacer­bu­pencerede­kimleri­sevmişti?­Yani­mümkün­olsa­sevecekti­ve­mümkün­

250 M E H M E T R A U F

olmadığı­ için­ hayatlarının­ hakikati­ kadar­ devam­ ediyorlar,­sadece­bir­hevesle­geliş­ve­gidişi­merak­edilen­bir­ilerleyişten­ibaret­kalıyorlardı.

O­ hâlde­ Hacer­ için­ ilk­ fırsat­ bir­ düşüş­ olacaktı.­ Sanki­onun­ruhu­yoktu,­onun­düşünmesi,­kendini­meneden­şey-ler­mevcut­değildi.­Sadece­karşıdan­görüp­beğendiği­bir­er-keği­bu­kadar­ayrıntıyla­seven,­bu­kadar­önem­veren­bir­ka-dın­ için,­ onunla­ görüşmek­ her­ şeyi­ neticelendirebilirdi.­ O­zaman­Hacer’in­niçin­Necib’e­o­kadar­can­atarcasına­meyil-li­olduğunu­anlıyordu.

Lakin­ o­ hangisini­ seviyordu?­ Bunu­ anlamak­ mümkün­değildi.­Onun­her­geçene­dair­malumatı,­merakları,­ayrıntı-lı­bilgisi­vardı;­ve­bir­gün­istemeyerek­bunu­öğrenmiş­oldu.­Böyle­ itiraflarla­geçen­iki­günden­sonra­bir­akşam­yine­so-kak­üstündeki­orta­odaya­gelmiş,­alışılanın­dışında­pencere-yi­boş­bulmuştu.­Oraya­oturdu,­birkaç­dakika­sonra­köşeden­çıkar­çıkmaz­yarı­tereddütle­gözünü­pencereye­dikip­oradan­ayrılmayan­ orta­ boylu­ şişmanca­ bir­ süvari­ zabitini­ gördü.­Ardından­koşarak­Hacer’in­geldiği­görüldü.­Hacer­hiç­ken-disine­ehemmiyet­vermeyerek­cumbanın­öbür­penceresine­abandı,­onu­ancak­arkasından­görebildi.­Demek­bu­idi.­Za-vallı­adam­şimdi­kendine­bakan­gözlerin­akşama­kadar­da-ha­kimlere­nasıl­aynı­merak­ve­ilgiyle­baktığını­şüphe­etme-yerek­muvaffak,­muzaffer,­memnun­gidiyordu.

İstemeyerek­vâkıf­olduğu­bu­hâl­ile­sıkılırken­birden­Ha-cer­dönerek­elindeki­lavanta­şişesini­gösterdi.­Katılarak­gü-lüyor,­Suad’ın­merakını­görerek,­“Nafile­anlayamazsın!”­di-yordu.­Sonra­anlattı,­“Hani­evvelsi­gün,”­dedi,­“annemden­lavanta­ için­yirmi­beş­kuruş­almadı­mıydı?­Hâlbuki­ işte…”­diye­şişenin­altındaki­fiyat­kâğıdını­gösteriyordu.­Suad­orada­18­kuruş­yazılı­olduğunu­gördü.­Hacer,­dudaklarında­hor­gö-ren,­acı­bir­tebessüm,­“Hödük­herif­hem­yapıyor,­hem­yap-masını­bilmiyor…­İşte…”­dedi.

251E Y L Ü L

Suad­ acı­ içinde,­ cidden­ rahatsız­ idi.­ Söyleyecek­ bir­ şey­bulamayarak,­kaçmak­ isteyerek,­ateş­üzerinde­gibi­duruyor,­Hacer’in­ kocası­ hakkında­ söylediği­ ağır­ sözlerden­ sıkılarak­ne­yapacağını­bilmiyordu.­Onun­huzurunda­kendini­rahatsız­eden­bir­şey­de­Necib­meselesiydi.­O­kendi­itiraflarıyla­saatler-ce­meşgul­ederken­kendinden­de­söz­almak­merakıyla­ara­sıra­gözleri­ateşlenirdi.­Bu­kadında­bu­yolda­şeyler­konuşmaya­bir­can­ atma,­ konuşurken­ bütün­ ruhuyla­ meşgul­ olarak­ gözle-rinde­bir­parlayış­vardı­ki­Suad­hayret­ediyordu.­Konuşurken­birçok­şeyler­Necib’e­gitmesine­sebep­olabiliyordu;­o­zaman­Necib’in­bekârlık­hayatından­bahsedip­merak­ederek,­“Onun­başka­işi­yok­ki…­Hep­kadın­peşinde…”­diye­derin­bir­araştır-mayla­parlayan­gözlerine­bakardı.­Fakat­Necib­hep­Frenk­ka-dınlarıyla­meşgul­olduğu­için­sevmiyordu.­“Bu­kadınları­nasıl­da­seviyorlar,­bilmem­ki?”­diye­dudaklarını­büküyordu.­Onları­takdir­etmekle­beraber­karşılaştırmada­yine­onları­zararlı­çı-karmaktan­başka­bir­şey­yapamazdı.

O­ böyle­ söylerken­ Suad­ ağzından,­ gözlerinden­ bir­ keli-me,­bir­bakış;­sükûtundan­bir­mana­çıkacak,­bir­şey­sezilecek,­sonra­mübalağa­edilerek,­bir­yeni­yalan­daha­çıkarılacak­diye­titrer,­“Vallahi­bir­şey­bilmem…­Bir­şey­yok…”­yeminiyle­zih-nen­o­kadar­meşgul­olurdu­ki­hemen­ağzından­kaçacak­zan-nederdi.­Zaten­var­mıydı?­Bir­şey­olmadığına­hem­de­samimi­olarak­yemin­edemez­miydi?­Onların­yanında­kendini­o­kadar­temiz­görüyordu­ki­masum­olduğuna­yemin­etmekten­kork-muyordu.­Fakat­hanımefendinin­yanına­gidince­bu­hissi­bü-tün­bütün­aksi­olarak­meydana­geliyor,­o­zaman­kendini­on-larla­ karşılaştırdığına­ utanıp­ uçurumda­ bulunduğunu­ inkâr­edemiyor,­bir­an­boş­kalmadığı­o­acı­düşünceler­ile­kendini­harap­eden­bir­çelişki­kalabalığı­içinde­ölüyordu.

252 M E H M E T R A U F

19

Hacer­ pencerede­ birden,­ “Ooo!”­ etti.­ Suad­ ne­ var­ gibi­baktı,­öteki­başını­çevirmeyip­cama­yapıştırarak­cevap­ver-di:­“Necib­ile­Süreyya!”­Ve­birden­helecan­ile­sararan­Suad’a­manalı­bir­bakışla­bir­saniye­bakıp­sonra­cama­yapışarak:

–­Artık­elbette­gelir…­Siz­burada­mısınız,­değil­misiniz?..­Bütün­yaz­iki­kere­bize­gelmedi…­

Sonra­bu­kelimelerde­hiçbir­gizli­mana­yokmuş­gibi­ga-yet­tabii­olarak­başını­çevirip­gözleriyle­çağırdı:

–­Aman­gel­bak­Suad,­ne­güzel­bir­adam…­Yanlarındaki­zabit…­Koş­bak…

O­zaman­Suad­bunun­o­süvari­zabiti­olduğunu­gördü.­Bu­adam­Süreyya’yla­konuşuyor,­Necib­az­açıkta­onları­dinle-meyerek­refakat­ediyordu.­Sonra­zabit­ayrılmak­ için­selam­verdi­ ve­ pencerenin­ altından­ geçerken­ yine­ bir­ kere­ yuka-rı­baktı.­Hacer’in­omuzlarında­bir­gülüş­fıkırdadı.­“Aaa,”­de-di,­“sanki­o­da­ne?­Niçin­bakıyor­öyle?”­Ve­sonra­beyler­ora-ya­geldikleri­zaman,­Suad­daha­gideli­üç­gün­olmadığı­hâlde­Necib’in­böyle­gelmesiyle­endişeli,­“Ben­gelme­dedim,­yine­niçin­geldi?”­diye­kırgın,­ancak­yine­perişan,­yine­hâlsiz­kal-mışken,­Hacer’in,­Süreyya’ya­o­zabitin­kim­olduğunu­büyük­bir­gönül­rahatlığı­ve­memnuniyetle­sorduğunu­görerek­şa-şırdı.­Hacer­o­kadar­tabii­ve­serbest­davranıyor,­bu­fenalığı­öyle­ tereddütsüz,­ âdeta­ haz­ ve­ tutkunlukla­ yerine­ getiri-yordu­ ki,­ Suad­ kendinin­ nasıl­ saf­ olduğuna­ şaşıyordu.­ O­

253E Y L Ü L

ne­kadar­korkmuştu­ve­hâlâ­ne­kadar­korkuyor,­endişe­edi-yordu;­hâlbuki­herkes,­işte­bütün­bir­mahallenin­en­muteber­hanımları­iri­yarı­güzel­bir­köylü­için­ölüyorlardı.

Korkmaktan­ başka­ onu­ şimdi­ bir­ de­ kırgınlık­ rahatsız­ediyordu.”Niçin­geliyor?­Niçin?”­diye­kendini­yiyordu.­Anla-mamış­mıydı?­Giderken­başını­çevirmişken,­bunun,­“Hayır,­gelme!”­demek­olduğunu­anlamamış­mıydı?­Hiddetle­hak-sızlık­etmek,­“Öyle­ise­Hacer­gel­dediği­için­geliyor.”­demek­istiyordu.­Demek­kendisi­için­gelmiyordu­ve­mademki­ken-disi­ için­gelmiyordu…­Suad­gözlerini­buğulatan­bir­hiddet­bulutu­içinde­bir­rahatsızlık­bahane­ederek­kaçmak,­görün-memek,­yemeğe­bile­inmemek­arzusuna­düşüyordu.

Necib’in­ herkese­ söz­ söylerken­ Hacer’le­ konuştuğunu,­garip­ bir­ tebessümle­ ona­ cevap­ verirken­ hızlıca­ söylediği­sözlerin­tesirini­merak­ediyormuş­gibi­kendini­de­süzdüğü-nü­görerek­dinliyormuş,­istiyormuş­gibi­göründü.­Lakin­hiç­olmazsa­anlasa­da­tedbirli­davransaydı…­Ve­onu­bilakis­faz-la­bir­neşeyle­söylenerek­Hacer’i­güldürür­gördükçe­evvela­hücum­eden­fikir­kuvvet­bulur­gibi­oluyor,­“Hayır,­iftira­et-memişim…­Galiba­onun­için­geliyor.”­demek­istiyordu.­İçin-de­buna­inanmamak­ister­gibi­mevcut­olan­hisse­karşı­ancak­Necib’e­hakaret­etmek­arzusuna­mağlup­olarak­hüküm­ve-riyordu;­zira­ona­yüz­yüze­bir­söz­söylemek­mümkün­olsay-dı,­ilk­kelimesi­bir­hakaret­kelimesi­olacağını­zannediyordu.

Ve­onun­mümkün­oldukça­acı,­şikâyetçi­bir­nazarla­bak-tığını­gördükçe­manasız­görünmekte­bir­intikam­zevki­bul-makla­beraber­hepsinden­usanıp,­yorulup­bir­ağlamak­arzu-sunun­hücumunu­da­hissediyordu.­Bu­ıstıraba­mahkûm­ol-mak­ için­ ne­ kabahati­ olduğunu­ düşünüp,­ artık­ tahammül­edemeyeceğini,­ kendinin­ her­ taraftan­ gelen­ bu­ hücumla-ra­ karşı­ âciz,­ kimsesiz,­ bedbaht­ kaldığını­ görerek­ boynunu­büküyordu.­O­zaman­Necib’e,­“Hayır,­sana­gelme­diyorum,­

254 M E H M E T R A U F

ne­kadar­bedbaht­ve­sefil­olduğumu­görmüyor­musun?”­di-ye­şikâyet­etmek­ihtiyacıyla­eziliyordu.­“Hiç­olmazsa­bu­ka-dar­ sık­ gelme…­ Zira­ artık­ her­ şey­ bitti.”­ demek­ istiyordu.­Gerçekten­her­şey­bitmiş­miydi?­Hiç­olmazsa­bütün­bütün­bitirmemek­ için­ tedbir­ lazımdı.­ Hâlbuki­ Necib­ o­ kadar­ la-kayt­davranıyordu­ki­bu­mümkün­değildi.­Ve­bu­gece­Sürey-ya­ve­Hacer’le­beraber­onların­dört­kişi­kaldıkları­bu­odada,­Necib’in,­Hacer’in­oyuncağı­olduğunu­görerek­böyle­merha-met­ve­öfke­arasında,­yatmak­vakti­geldiği­zaman­bir­işken-ceden­kurtuluyormuş­sayılacak­kadar­mustarip­oldu.

Hâlbuki­ o,­ bugün­ yarın­ yine­ gelecekti,­ bu­ Suad’da­ bir­ateş­ve­telaş­olacak­kadar­merak­ve­ehemmiyet­kazanıyordu.­Onun­anlamayan,­böyle­soğukluk­görmek­için­ne­yaptığını­soran­ acı­ bakışları­ önünde,­ o­ kadar­ merhamet­ hissediyor-du,­bilhassa­Hacer’den­ayrılıp­birden­kendine­yönelen­bağlı-lık­bakışı­bu­merhameti­o­kadar­ateşlendiriyordu­ki,­“Ah­seni­mesut­görmekten­başka­emelim­yok…­Yemin­ederim­ki­baş-ka­bir­şey­istemiyorum…­Fakat­ah­mümkün­olsa­da­şu­azap-tan­kurtulsak…”­diyordu.

Evet,­ niçin­ itiraf­ etmemeli?­ Bu­ her­ yönden­ tahammül­edilmesi­ imkânsız­hayatında­sefaletlerine­yegâne­çare­hep-sini,­her­şeyi­bırakıp­gitmek­olduğunu,­bütün­bütün­onun­ol-mayınca­rahat­etmek­mümkün­olmadığını­uzak­ve­imkânsız­bir­rüyayı­düşünenler­gibi­çok­belirsiz­görüyordu;­fakat­bu-nun­ mümkün­ olmadığını­ da­ hemen­ belki­ onu­ düşünürken­beraber­ hissetmekten­ meydana­ gelen­ ümitsizlik­ ve­ gevşek-likle­artık­ölümden­başka­bir­şeye­sığınamayacağını­anlıyor-du.­Bu­her­şeyi­bırakıp­gitmek,­evvela­delilik­diye­kabul­et-tiği­ bu­ hülya­ tekrar­ düşüne­ düşüne­ alışıp­ artık­ bütün­ saat-lerini­meşgul­ediyor,­bazen­kendisini­pek­kolay­bir­hareket-miş­gibi­öncekilerini­ve­zorluklarını­unutup­sadece­mesut­ve­rahat­hayatlarını­düşünmeye­sevk­ederek­mesut­ederken­bir­

255E Y L Ü L

an­oluyordu­ki­fikir­olarak­yol­aldığı­mesafelerden­ürküyor,­ona­ icrası­ değil­ düşüncesi­ bile­ korkunç,­ acı,­ bir­ ihanet­ gibi­geliyordu.­O­zaman,­içinde­bir­yara­açılıyor­gibi­bir­elem­his-sediyordu.­ Herkesin,­ âlemin­ çekiştirme­ ve­ azarlamaları,­ ai-lesinin,­babasının­fikirleri­ve­namusunu­lekelemeyi­gözüne­alacak­ kadar­ kuvvet­ bulduğu­ oluyor,­ bu­ riyakâr­ ve­ fena­ in-sanların­yalnız­sözde­kalan­böyle­bağlılıklarını­küçümsüyor-du.­Böyle­olmakla­beraber­bu­işte­ona­imkânsız­görünen­bir­yön,­bir­uğursuzluk­vardı.­Onu­asıl­düşündüren­Necib’in­sa-mimiyet­ve­ciddiyetiydi.­Ve­bundan­emin­olmak­ihtimali­yok-tu.­ “İnsan­ eminim­ zannettiği­ şeylerde­ o­ kadar­ çok­ yanılır­ki…”­diyordu.­Hem­Necib­bu­büyük­fedakârlığı­yapacak­ka-dar­kendini­seviyor­muydu?­Eğer­şimdi­o­kadar­seviyorsa­bile­bu­kuvvet­ve­gençlik­sonra­da­devam­edebilecek­mi­idi?­Zira­bir­gün­onu­üzgün­ve­pişman­görmekten­ölmek­daha­iyi­ge-liyordu.­Bundan­sonra,­acaba­bu­yapılsa­bile­rahat­ve­asude­ömür­sürebilecekler­mi,­herkesin­haklarındaki­düşünceden,­özellikle­o­kadar­hakaret­edip­yaralayacakları­adamdan­do-layı­hayatları­zehirlenmeyecek­mi­ idi?­ İkisi­de­birbirine­ba-kıp­maziyi­düşünmekten­kendini­menedemeyecek­kadar­sa-mimi,­çabuk­etkilenir,­kılı­kırk­yarar­olunca­bu­hayat­müm-kün­mü­idi?­Daha­bir­ay­evvel,­bu­kadar­tamiri­imkânsız­bir­şey­yapılmadığı­hâlde­de,­henüz­öncenin­öncesinde­birbirleri­için,­böyle­şeyler­için­mustarip­olmamışlar­mıydı?

Daha­ bu­ dereceye­ gelmeden­ daha­ ilk­ düşüncelerde­ümitsizliğe­ düşüyor,­ bilhassa­ Necib’i,­ Hacer’in­ karşısında­öyle­gördükçe,­onun­ciddiyetinden­şüphe­ederek­ümitsizlik­çoğalıyor,­o­zaman­başı­bu­ağırlıklar­altında­güçsüz,­karma-karışık,­mustarip,­hep­çaresizlikler­arasında­dayanıksız­kala-rak,­ne­tarafa­dönse­bir­uçurum­görerek,­“Ah­fena,­bu­işte­bir­uğursuzluk­var.­Hiçbir­şey­yapmak­mümkün­değil!”­diyordu.­Yalnız­ her­ şeyden­ vazgeçip­ yine­ eski­ hayatına­ gömülmek­

256 M E H M E T R A U F

kalıyordu.­Her­şeyi­unutup,­unutmaya­çalışıp­“O­bir­rüya­idi,­geçti…”­diye­bundan­sonra­hayatına­herkes­gibi­tahammül­etmek,­o­geçen­birkaç­aylık­saadetini­böyle­birden­ve­ebedi-yen­sönüyormuş­görmek­hicranına­hazırlanmak­lazım­oldu-ğunu­görüyordu.­Ve­kendi­kendine­bu­acı­mecburiyeti­dü-şünürken,­ isyan­ eden­ kalbine­ karşı­ uzak,­ uzak­ bir­ ses­ var-dı­ki,­en­akıllıcası­bu­olduğunu­ihtar­ettiği­oluyordu.­Bu­pek­belirsiz,­pek­çabuk­yok­olan­bir­şeydi,­belki­imkânsızlığı­ile­ümitsiz­olmaktan­geliyor,­kuvvet­bulmak­için­kabul­olunu-yordu;­fakat­hissediyordu­ki­Necib­o­mahzun­gözleriyle­gel-se,­o­ateşli­sesiyle,­“Hayır­Suad­sen­burada­böyle­olmayacak-sın;­ben­sensiz­yaşamıyorum,­seni­götüreceğim;­gelirsin­de-ğil­mi,­beraber­gelirsin­değil­mi?”­deseydi,­hepsini,­evet­her­şeyi­unutabilecekti;­o­kadar­çılgın,­o­kadar­zayıf­olduğu­daki-kalar­vardı.­Onun­sesine,­onun­bu­teklifine­o­kadar­hasretti.­Öyle­zamanlarda­geleceği­düşünse­bile­bir­kere­bütün­bütün­onun­olduktan­sonra­ilk­felaketinde­ölmek­imkânı­sakinleş-tiriyordu.­Sonra­“Hep­rüya,­hep­çılgınlık!­Uyanmalı…”­diyor.­Necib­ hiçbir­ vakitte­ bu­ kadar­ fedakârlık­ yapacak­ derecede­kendini­sevmiyor­geliyordu.

Yine­böyle­bir­anda,­böyle­ümitsiz­olarak­ezildiği­bir­sa-bah,­ Süreyya­ yeni­ gitmiş,­ o­ eline­ okumak­ için­ gazeteyi­ al-mış,­ fakat­ gözleri­ kafesin­ arasında­ dalıp­ kalmıştı.­ Arkasın-dan­kapının­açıldığını­işitti.­“Hacer’dir”­diye­düşünüyordu,­fakat­Necib’in­sesini­duyunca­sıçradı.­O,­“Maşallah…”­diye­giriyordu.­ Gayet­ büyük­ korkuların­ verdiği­ şiddetli­ heyecan­ile­tarif­edilemez­bir­sevincin­heyecanı­karışmıştı.­Necib’i­yi-ne­o­mesut­zamanları,­yalnız­birbiri­için­yaşadıkları­zaman-ları­hatırlatan­o­derin­muhabbet­bakışıyla­karşısında­bulun-ca­bütün­şüphelerin,­kırgınlıkların­mahvolduğunu­gördü.

Fakat­ Necib­ görünüşteki­ neşesinin­ gizleyemediği­ bir­peçe­ örtü­ ile­ üzüntülü­ ve­ kederliydi;­ kaşlarında­ bir­ elem­

257E Y L Ü L

kıvrımı­ vardı,­ her­ şeyden­ usanmış,­ dünyada­ hiçbir­ arzu-su­kalmamış­insanlar­gibi­söylüyordu,­bu­bir­haftalık­haya-tı­ onu­ yıkmış,­ paramparça­ etmişti.­ Evvela­ resmiyet­ içinde­başladı,­ sonra­ yavaşça­ hayatından­ bahse­ geçince­ şikâyetli­bir­eda­aldı.­Kendinden­bahsetmeyerek­hayatın­ne­boş,­ne­karanlık­geçtiğini­anlatıyor,­artık­tahammül­edemeyeceğini­duyurmak­istiyordu.­Suad,­bir­söz­söylemeyerek,­onun­ümit-sizliğiyle­ kasvete­ yenik­ kalıyor,­ sessiz­ ve­ gamlı,­ birden­ ko-numlarının­yine­hüzün­ve­usancına­boğulmuş,­dinliyordu.­Sonra­Necib­kendilerine­geçti;­ondan­uzak,­ondan­mahrum­hayatı­ onu­ öldürüyordu.­ Şimdi­ onun­ Boğaziçi’nden­ inme-mek­arzusunu­anlıyor,­her­şey­bitecek­diye­korkmakta­hak-kı­olduğunu­teslim­ediyordu.­Acı­bir­şikâyetle,­“Fakat­asıl­sen­bitiriyorsun…”­ dememek­ için­ dişini­ sıktı.­ O­ evvela­ buraya­gelirlerse­daha­sık­görüşürüz­zannetmiş,­burada­bulunduk-ça­görüşmek­için­bin­türlü­bahane­çıkabilir­diye­düşünmüş-tü,­hâlbuki­orada…­Orada­kalsalardı…

O­hayatı­düşündükçe­korkmuştu;­gitmekten­çekinerek­ve­gitmek­ arzusuyla­ yanarak,­ bir­ karar­ veremeyerek­ geçecek­ o­cehennem­hayatından­o­kadar­korkmuştu­ki­İstanbul’a­inin-ce­memnun­olmuştu;­artık­buraya­sık­sık­gelecekti,­fakat­şim-di­eliyle­ümitsiz­bir­hareket­yaparak,­“Hâlbuki­asıl­şimdi­bit-ti!”­diyordu.­Güya­asıl­sebep­etraftakiler­imiş­gibi­davranıyor-du;­fakat­ona­ağlayarak,­“Hâlbuki­sadece­sensin­Suad,­sadece­sen…­Eğer­sen­istesen­dünyada­benim­için­başka­hiçbir­şeyin­ehemmiyeti­yoktur,­ben­senden­başka­bir­şeyden­korkmam…­Fakat­sen­istemiyorsun,­sen­kaçıyorsun,­yalnız­sen­değil,­ben-den­şimdi­gözlerin­bile­kaçıyor.”­demek­istiyordu.

Ve­ikisinin­de­dudaklarında­titreyip­söylemedikleri­söz-lerden,­birbirlerini­anlayamamaktan­gittikçe­birbirlerine­da-ha­hain­bir­bilmece­görünüyorlardı.­Onun­bu­kadar­ihane-tine­karşı­Necib­kalbinde­öyle­acı­bir­intikam­hissi­buldu­ki,­

258 M E H M E T R A U F

“Her­şey­bitti!”­derken,­“Fakat­siz­buradan­memnun­olma-lısınız!”­dedi.­Zaten­belki­onu­Suad­kendi­istememiş­miydi?­Suad­sitemli­acı­bir­bakış­ile­bakıyordu.­Necib­hâlâ­o­acılıkla:

–­ Evet,­ rahat,­ artık­ rahat…­ Bundan­ sonra­ iyice­ rahat…­Benim­ yüzümden­ o­ kadar­ azap­ ve­ hakaret­ gördünüz­ ki…­sözlerini­söylüyordu.

Suad­ gözlerine­ hücum­ eden­ yaşları­ göstermemek­ için­başını­çevirip,­sakince­pencereden­baktı,­“Ah­bilsen…”­de-mek­isteyen­içten­gelen­bir­hücuma­dayanmak­için­uğraştı.­Necib­ hâlâ­ o­ zeminde­ söylüyor,­ yazın­ kendilerini­ sıktığın-dan,­pişmanlığından­anlatıyor,­böylece­muhabbet­gösteren­bir­ müdafaa­ görmek­ ümidiyle­ mümkün­ olduğu­ kadar­ acı­sözleriyle­devam­ediyordu.­Hâlbuki­Suad’ın­sükûtunda,­ikisi­yalnız­ bulunmaktan­ sıkılır­ gibi­ duruşunda­ sanki­ onun­ ru-hunu­saklayan­bir­yabancılık,­bir­fikri­başka­şeyle­yahut­şu­mevkiden­ kurtulmak­ arzusuyla­ meşgul­ oluş­ fark­ ediyordu.­Onu­yalnız­bulmak­için­buraya­bu­vakit­gelip­de­istediği­gibi­yalnız­bulunca­mümkün­olduğu­kadar­uğraşıp­açıklama­is-teyerek­işi­iyice­anlamak­azminde­idi.

Ve­ tekrar­onun­özlemiş­ve­parlak­gözlerinin­önünde,­o­saflık­ve­günahsızlık­kaynağından­sonsuz­ümit­ve­şifa­içmek­emelinde­iken­onu­iki­haftalık­ayrı­muhakemelerin109­vere-ceği­tesirle­böyle­yabancı,­inatçı­bir­bilmece­gibi­ilgisiz,­ka-palı­görünce­söylemek­istediklerini­söyleyemeyerek­ruhun-da­ bir­ acı­ şikâyet,­ bir­ feryat­ arzusunun­ yükseldiğini­ duyu-yordu.­Böyle­ümit­isterken­ümitsizlik­ve­yoksunluk­verilme-sinin­acısıyla­o­kadar­zehirlendi­ki­bir­ateş­hırsı­ile­kendisi­de­zehirlemek­ arzusuna­ düştü­ ve­ sözlerini,­ “Hâlbuki­ işte­ hâlâ­rahatsız­ediyorum.”­diye­bitirdi.

Nihayetsiz­bir­ümitsizlikle­güçsüzdü:

109­ muhakeme:­Bir­konuyu­dikkatle­inceleyip,­iyice­düşünerek­karar­verme.

259E Y L Ü L

“Bilir­misiniz­gelmek­için­niçin­bu­saati­seçtim?­Biliyo-rum­ki­sizi­yalnız­bulmak­ihtimali,­ancak­bu­vakit­vardır.­Bir­şey­olacak­zannediyordum,­ümitsizliğim­azalır,­diyordum…­Fakat­işte…­İşte­gördüğüm­kabul…­Ah­budala…”

Kuvvetle­kesti,­onun­öbürlerinden­korktuğu­hakkındaki­fikri­tamamen­kaybolmuş­olduğundan­kendisinin­istemedi-ğini­ve­nasıl­olsa­o­istemeyince­bu­hâl­devam­edeceğini­artık­evvelki­ kadar­ sevilmediğini­ düşünerek­ bu­ çaresizlikten­ bir­feryat­meydana­geldi:­“Ah­bilmem­ki­ne­yapmalı?”

Çılgınlıkla­bakarak­inliyordu;­Suad­hâlâ­başı­cama­çev-rilmiş­duruyordu.­Her­an­başını­çevirip­birçok­şey­söylemek­arzusuyla­boğuşuyor,­gözlerinin­hâlâ­kurumadığını­hissede-rek­kalbinden­çıkan­aşk­ve­elem­feryatlarını­susturmaya­uğ-raşıyordu.­Bunda­bir­mecburiyetle­ tevekkül­de­vardı,­“Ma-demki­iyisi­her­şeyi­unutmaktır”­diye­biraz­seçim­de­karışı-yordu.­Ve­işte­bu­kararsızlık­ve­sükût­anında,­“Beni­sevmi-yor,­beni­istemiyor­artık”­şüphesi­Necib’e­bu­saniyelerde­gel-di.­Bu­acı­bir­örselenmeyle­başladı,­fakat­o­kadar­acılıkla­ru-hunun­derinliklerine­ inip,­ ıstıraplarına­öyle­bir­ teselli­oldu­ki­bir­ümide­sarılır­gibi­ona­sarıldı.­Ah,­bir­kere­bundan­emin­olsaydı,­ onun­ bütün­ nefret­ ettiği­ kadınlar­ gibi­ birkaç­ aylık­hevesle­ vakit­ geçirdikten­ sonra­ ilk­ tehlikede­ rahatını­ aşkı-na­feda­edemeyerek­çekilen­hanımlardan­olduğunu­anlasa,­bu­son­ihanetle­yine­yaralansaydı…­Hatta­şimdi­onun­aşkı­için­kendi­sızlarken­mesela­o­pencerede­bir­başkasını,­kalbi-ni­şimdi­titreteni­beklemiş­olsaydı..­O­zaman­yine­yaralana-caktı,­fakat­bu­yarada­büyük­bir­şifa­var­gibi­geliyordu.

Bunun­ üzerine­ sevilmediğini­ anlamak,­ emin­ olmak­ için­çalışmaya­başladı.­Bunu­büyük­bir­zevk­ile,­ümit­edilen­bir­ne-şeye­ kavuşmak­ zevkiyle,­ kimden­ olduğunu­ bilmediği­ bir­ in-tikam­ hırsıyla­ yapıyordu­ ve­ bu­ zevkte­ yırtıcı­ bir­ acılık­ vardı.­“Tekrar­ne­vakit­geleyim?”­diye­sordu;­Suad­bu­fena­mevkiden­

260 M E H M E T R A U F

kurtulmak,­ her­ şeyi­ anlatmanın­ halis­ arzusuyla­ uğraşırken­nihayet­karar­vererek­başını­çevirdi,­“Vallahi­o­kadar­karışık­ki…”­diye­başladı.­Fakat­Necib’in­gözlerinde­o­kadar­yaban-cı,­o­kadar­ruhsuz,­hiç­Necib’de­görmediği­bir­ihanet­bakı-şı­vardı­ki­coşkusu­birden­dondu,­o­zaman­korkarak,­tered-düt­ederek­onun­inanmayıp­eğlendiğini­göre­göre,­bulama-dığı­kelimeleri­araya­araya­evin­rahatsızlığını­anlatmaya­ça-lıştı.­Necib­bütün­bunların­nasıl­ temelsiz­bir­bahane­oldu-ğunu­görüyor.­“Pekâlâ­ya­şimdi?­Şimdi­ne­Hacer­mi­var?­İş-te­şimdi­öldüğümü­görüyorsun,­şimdi­de­inliyorum…­Ve­sen­hâlâ­taş­gibi,­hâlâ­kalpsizsin…­Bana­bir­bakışın­bir­ay­elverir,­bunlar­ hep­ yalan…­ Asıl­ hakikati­ niçin­ söylememeli?­ Senin­gözlerin­söylüyor­ki­artık­her­şey­bitti.­Yalan,­yalan…­Ah­hep­yalansınız…”­diye­haykırmak­istiyordu.­Bir­an­oldu­ki­Suad­onun­bu­fikrini­şüphe­eder­gibi­oldu.­Ruhunun­tekrar­o­şela-le­heybetiyle­onun­ayaklarına­atılmak­istediğini­hissetti,­“Ah­bir­sen…”­demek­için­öldü,­fakat­Necib­o­kadar­soğuk,­öyle­karanlıktı­ki­sustu.­O­şimdi­ayağa­kalkmış,­pencereye­dayan-mış,­sokağa­bakıyordu­ve­dudaklarını­titreten,­gözlerini­bu-landıran­bir­gözyaşı­hücumu­içinde­bu­artık­ümitsiz,­tedavi-siz,­her­şeyin­bittiğini,­onun­buna­bir­çare­bulamayacağını,­bilakis­kendi­bitirdiğini­görmekten­meydana­gelen­gözyaş-ları­içinde­boğuluyordu.­Bir­zaman­Suad’ın­kendini­ne­kadar­sevdiğini,­kendi­için­ne­zahmetlere­katlanmaya­hazır­oldu-ğunu­düşünüyordu.­Ah­o­zamanı­bir­daha­ele­geçirmek­için­hayatını­ ne­ kadar­ sevinerek­ verirdi;­ zira­ bundan­ sonra­ bu­hayatı­ne­yapacaktı?­Önceden­tahammül­edemiyordu,­bun-dan­sonra­ne­yapacaktı?

Kapı­ şiddetli­ bir­ fırtınayla­ açılır­ gibi­ arkasına­ dayan-dı,­eşikte­Hacer­görüldü:­“Necib­Bey­gelmiş­diyorlar,­nerede­ya?”­diye­gözleriyle­araştırıyordu,­onu­görünce­girdi,­“Maşal-lah­ efendim,­ hiç­ de­ haber­ vermezsiniz…”­ diyor,­ Necib’e­

261E Y L Ü L

giderek,­“Nereden­böyle?­Nasıl­tenezzül­olundu?”­sitemleri-ne­geçiyordu.­Sonra,­ikisinin­de­hâllerine­bakıp­merakla,­“O­ne­o,­ne­oluyorsunuz­ikiniz­de­Allah­aşkınıza?”­diye­sordu;­ince­dudaklarında­sivri­bir­tebessüm­duruyor,­gözlerinde­bir­ateş­gülümsüyordu.

Necib’in­söylediği­birkaç­söz­üzerine­merak­siteme­dö-nüştü:

–­Hani­dün­gece­gelecektiniz?­Maşallah,­gerçekten­sözü-nüzün­erisiniz…­

Necib’in­mırıldanarak­beyan­ettiği­özürlere­karşı­dargın-mış­ da­ affetmeyecekmiş­ gibi­ davranıyor,­ edilen­ kabahatin­büyüklüğünü­anlatmak­ister­gibi:

–­Bilsen­ne­kadar­bekledim…­diye­şikâyet­ediyordu.Suad,­başını­pencerenin­camına­dayamış­ağlıyordu…­Gel-

mek­için­kendinden­gizli­vaatler­verdiği­bu­kadının­nazarında­Necib’in­komşunun­uşağından­bir­farkı­olmayışına­ağlıyordu.­Ve­onlar­olmasa­haykırarak­ağlayacağını­zannediyor,­mendi-liyle­ağzını­tıkayarak,­dalmış­gibi­görünerek­bakmıyordu.

262 M E H M E T R A U F

20

Necib­ o­ gün­ akşama­ kadar­ kalbinde­ zehir­ ve­ ölüm­ ol-duğu­hâlde­kalmaya­mecbur­olduktan­sonra­bir­zindandan­kurtulur­gibi­oradan­çıkınca,­oradayken­sokağa­kendini­atıp­serbest­ kalırsa­ rahat­ edeceğini­ zannederken,­ şimdi­ yalnız,­bütün­ endişeleriyle,­ bütün­ felaketleriyle­ yalnız­ kalınca­ ha-rap­oldu.­Asıl­beynini­ezen,­kafasını­çatlatan,­bir­türlü­hal-ledemediği­bir­yön­vardı.­Yüz­bin­kere,­“Lakin­nasıl­olur?­Ni-çin?­Bu­mümkün­değil.”­Hiçbir­sebep­tayin­edemeyerek,­“Bir­şey­var,­ne­olduğunu­bilmem;­fakat­herhâlde­bir­şey­var.­Ah­bunu­ nasıl­ anlamalı?”­ diye­ merakının­ bir­ ölüm­ derecesine­çıktığını,­kendini­bir­humma­ateşi­gibi­zapt­ve­kahrettiğini­görüyordu.­Bu­ateş­arasında­bu­şeyin­başka­birisi­olmak­ihti-mali­de­fikrini­zehriyle­yakıyordu.

Demek­her­şey­bitmişti…­Her­şey,­bütün­her­şey…­Hiç-bir­dönüş­ihtimali,­geri­isteme­ümidi­olmaksızın…­Bütün­bü-tün,­ne­bir­ümit,­ne­bir­emel,­ne­bir­şey,­hiç,­hiçbir­şey…­Ne­bir­tebessüm,­ne­bir­bakış,­öyle­mi?­Fakat­niçin?­Burada,­bu­işin­haksızlığı­ile­kudurur­gibi­olarak­öfkeden­etrafını­kırmı-zı­görüyordu.­Niçin?­Evet,­o­ne­yapmıştı?­Bu­hakaret­ve­reza-lete­mahkûm­olmak­için­nasıl­bir­cinayet­işlemişti?­Ve­hiçbir­şey­yapmadığını­görerek,­bunun­için­anlamayarak,­bileme-yerek,­bulamayarak,­sersem,­bedbaht,­sefil,­yine­oraya­gidi-yordu.­Ah­orada­onun­yanına­çıkıp­titreyerek,­onun­varlığının­arzusuyla­ölürken,­onun­gözlerinde­yine­o­tebessümü,­onun­sadece­bir­gölgesini­görmek­için­kalbinde­ne­sefil­bir­özlem­

263E Y L Ü L

ve­can­atma­vardı.­Fakat­Suad’ı­donuk­ve­soğuk,­yalnız­görü-nüşte­bir­nezaketle­gördükçe,­tekrar­deli­olarak­ne­yapacağı-nı­bilemiyor­ve­Hacer’in­elinde­kalıyordu.­Başı­endişe­ateşin-den­ çatlarken,­ gülmek,­ güldürmek,­ söylenmek­ icap­ ediyor,­kaçmak­için­bahaneler­arayarak­geldiğine­pişman­oluyordu.­Hacer­onu­piyanoya­götürür,­şarkılar,­peşrevler110­çalar,­sonra­kantolara111­geçerek­eğlendirirdi­ve­Necib­piyanoya­dayana-rak,­şimdi­ötede­bir­düşman­gibi­duran­şu­kadına­bir­zaman­kendisi­ için­piyano­çalmak­bir­saadet­olduğunu­acı­acı­dü-şünerek­bu­mesut­olmaksızın­geçen­saatlerde­bir­yetim­ay-rılığı­ile­ağlamak­isterdi.­Acı­bir­örselenme­ile,­“Ah­bir­saatlik­o­hayat­ için­bütün­ömrümü­verirdim…”­diyordu.­O­zaman­Hacer’in­deliliklerine­şen­görünüp­hüngür­hüngür­ağlama-mak,­yahut­ümitsiz­ve­somurtkan­kalmamak­için­ona­refakat­ederken,­ tekrar­ gelmeyeceğine­ yeminler­ ederek­ eziliyordu.­Her­gelişinde­ümidiyle­geliyor,­gelir­gelmez­kaçmaktan­baş-ka­bir­şey­istemeyerek­onu­bir­kurtuluş­gibi­görüyor­ve­tekrar­gelmemek­yeminiyle­çıkınca­yine­hasretle­yanıyor,­bu­sefer­bir­daha­gidip­ona­yalvararak,­ağlayarak,­onsuz­kalınca­na-sıl­harap­ve­çökük­olduğunu­anlatarak,­ona­tekrar­hayat­ver-mesi­için­temenni­etmek­istiyordu.­Fakat­onu­yalnız­bulmak­mümkün­olmuyordu­ve­yalnız­kalmasını­beklemek­o­kadar­şiddetli­bir­ateş­olurken­ve­yalnız­kalsa­bile­onda­coşkusunu,­zavallı­cesaretini­donduran­bir­ciddiyet­ve­vakar­görerek­kor-kuyordu.­Bir­zaman­o­kadar­emin­olduğu­bu­kadından­şimdi­böyle­korktukça,­bakmaya­cesaret­edemeyecek­bir­hâle­geli-yordu;­gözünde­o­kadar­büyümüş­oluyordu,­sadece­bir­kere,­yalnız­kaldıkları­ilk­birkaç­dakikada,­bin­çaba­ve­helecanla­or-tada­bir­hayat­memat­meselesi112­varmış­gibi­heyecanla­birçok­

110­ peşrev:­Çoğunlukla­fasılların­başında­çalınan­dört­haneli­saz­eseri.111­ kanto:­Eğlence­yerlerinde­boncuklu,­allı­pullu­giyinmiş­kadınlar­tara-

fından­şarkı­söylenerek­oynanan­oyun.112­ hayat­memat­meselesi:­Ölüm­kalın­meselesi.

264 M E H M E T R A U F

şeyler­söylemek­niyetinde­olduğu­hâlde­asabı­kilitlenip,­çe-neleri­kuvvetsiz­kalarak,­en­sonunda­sadece,­“Artık­zannedi-yorum­ki­dargınız…”­diyebildi­ve­titreyerek­sustu.­Ciğerleri-ne­kadar­hâlsiz­bırakan­bir­titremeyle­güçsüzdü.

Suad’ın­gözleri­belirli­bir­mana­veremeyeceği,­soran­bir­bakışla­kendine­yöneldi;­Necib,­şu­nefis­mahlukun­nasıl­bir­tek­ sözüne­ hayat­ ve­ saadeti­ bağlı­ olduğunu,­ nazarında­ bu­vücudun­ne­yüz­bin­hayat­değer­bir­kıymette­bulunduğunu­düşünerek,­tereddütlü,­bir­şey­söyleyemedi:

–­Bilmem,­dedi,­o­kadar­surat­ediyorsunuz­ki…Suad,­yorgun,­sonsuz­bir­bakışla­baktı­ve­bir­şey­söyle-

medi.Bir­başka­sefer­Hacer’in­piyanodan­kalkmasından­istifa-

deyle­birkaç­gündür­kendini­meşgul­eden­ve­heyecanlandı-ran­bir­niyetini­icra­etmek­istedi.­Cesaret­ederek­ona­rica­et-ti,­hem­alenen­reddedemez­diye­onların­yanında­söylüyor,­hem­ de­ belki­ bir­ hatırlatma­ olur­ da­ tekrar­ döner­ diye­ dü-şünüyordu.­Fakat­Suad­gayet­kısa­ve­cesaret­mahveden­bir­sükûnetle­reddetti.­“Bitti,­ah­ne­olsa­bitti…­Tamiri­imkânsız­bir­şekilde­bitti…”­diye­başını­dövüyordu.­Ve­onu­gittikçe­za-yıf­ve­hasta­görüyordu,­kendi­geldiği­zamanlar­onun­birçok­şeyler­ bahanesiyle­ kaçtığını­ ölerek­ gördükçe­ acı­ acı,­ “Ben-den­kaçıyor,­benden…­Bir­zaman­o­kadar­sevdiği­Necib’den­şimdi­kaçıyor.­Demek­o­kadar­nefret­ediyor.­Niçin,­ne­oldu­yarabbim?”­ düşünceleriyle­ harap­ oluyordu.­ Onun­ elinden­iadesi­imkânsız­bir­şekilde­kaçtığından­emin­oldukça­mazi-lerindeki113­mutlu­hayatını,­onun­kendini­mesut­etmek­için­yaptığı­şeyleri­uzun­uzun,­gecelerce­düşünerek,­o­zamanları­ateşlerle­geçirdiği­hâlde­de­bugün­ömürler­feda­edilecek­ka-dar­müstesna114­buluyordu.

113­ mazi:­Geçmiş.114­ müstesna:­Başkalarından­farklı­olan,­seçkin.

265E Y L Ü L

Sonra­ öfke­ geldi­ ve­ öfke­ düşüncelerle­ beslenerek­ ateş-li,­ kanlı­ bir­ düşmanlığa­ pek­ çabuk­ dönüştü.­ Onun­ elinden­gittiğine­katiyen­karar­verip,­bir­sebep­de­bulamayınca­bü-tün­kabahati­ona­atfetmekte­bir­intikam­vahşeti­buluyordu.­“Ben­ne­yaptım?­Hem­daha­ne­istiyor?”­Ona­hürmet­ve­ta-parcasına­sevmekten­başka­ne­göstermiş,­onu­o­kadar­bü-yük­ve­ulvi­tutmuştu?­O­kadar­itina­ve­ilgiyle­beraber­bu­da­mı­böyle­aşağılama­ve­hakaretle­bitecekti,­bu­da­mı­her­se-vişme­gibi­sadece­bir­nefretle­kalbinde­bir­mezar­bırakacak-tı?­O­kadar­müstesna­ve­muhteşem­gördüğü,­öyle­olması­için­her­şeyi­yaptığı­bu­sevişmenin­de­adi,­her­günkü­aşklar­gibi­olduğunu­kabul­etmek­mecburiyetiyle­taşarak­başını­duvar-lara­çarpmak,­emellerinin­bu­aşağılık­tükenişinde­hazır­bu-lunmamak­ istiyordu.­ Ah­ hayatından­ ne­ kadar­ iğreniyordu.­Onun­hiçbir­zerresinde­sevilecek,­büyük,­muhterem­bir­şey­görmüyordu.­Köpek­gibi­başlamış,­köpek­gibi­yaşamış­ve­kö-pekler­gibi­şimdi­sürünmeye­mahkûm­olmuştu…­Başlangıç-ta,­hayata­dair­emellerin­haşmeti115­ile­kendini­aldattığı­dev-ri­ takip­ eden­ devir­ hezimetle­ başlamıştı;­ evvela­ şöhret­ ka-zanmak,­büyük­olmak­için­çalışmak,­o­kadar­çalışmak­lazım­gelmiş,­heybetli,­açgözlülük­ve­emel­binası­kurmuştu,­fakat­bundan­çabuk­ve­kati­bir­şekilde­şifa­bulmak­icap­etti;­ha-yatının­bu­emellerini­gömdükten­sonra,­kadınlar­bir­hayat­için­kâfidir­emeliyle­onlara­koştu­ve­sonsuz­bir­hezimet,­da-ima­yeni­mücadelelerle,­yeni­can­atışlar,­özlemlerle­bir­hezi-met­oldu;­işte­bu­son,­en­son­hezimetti­ve­bu­her­şeyin­so-nuydu…­Artık­hayatına­tükürmek­istiyordu.­Ah­onu­nasıl­bir­şey­zannetmişti,­hâlbuki­hep,­hep­boştu;­şöhret,­açgözlülük,­aşk…­ Hepsi,­ hepsi­ boştu,­ tutunacak,­ hayatta­ elde­ edilecek­hiç,­hiçbir­şey­yoktu;­yokluktan­başka­hiçbir­şey­gerçek,­hiç-bir­şey­sonsuz­değildi…

115­ haşmet:­İnsanda­büyüklük­duygusu­uyandıran­etkili­görünüş,­heybet,­gösterişlilik.

266 M E H M E T R A U F

Ona­gidip­”Kadınlar,­ah­siz­hep­bir­şeysiniz…”­diye­hay-kırmak­ istiyordu.­ Ve­ bir­ gün,­ o­ kadar­ kahrolmuş,­ o­ kadar­vahşi­bulundu­ki,­onun­önüne­kadar­gidip­düşmanlıkla­ba-karak­bu­sözü­söyleyecekti;­fakat­çok­zamandan­beri­yakın-dan­görmediği­ için,­onu­şimdi­o­kadar­zayıf,­sarı,­gözleri­o­kadar­çürük­ve­siyah­buldu­ki,­bütün­düşmanlık­ve­öfkesinin­gözyaşına­dönüştüğünü­gördü.

Evet,­Suad­ölüyordu,­her­şey­onu­öldürüyor,­evdeki­ha-yatı,­Süreyya’nın­hâlleri,­artık­o­kadar­saadet­umduğu­aşkını­gömmesi,­her­şey…­Fakat­onu­asıl­öldüren­Necib’in,­Hacer’in­elinde­ tahammülle­ değil,­ zevkle­ oyuncak­ oluşu,­ piyanoda,­bezik­masasında,­pencere­kenarlarında­saatlerce­gülmekler,­fısıldamaklar­idi.­Kendini­artık­sevmeyişine,­maddi­bir­istifa-de­bulmayınca­ihmal­edişine,­bilhassa­o­kadar­ciddi­olmayı-şına­tahammül­edebilecek,­eğer­gelmese­onu­unutabilecek-ti.­Fakat­Necib’i­gözünün­önünde­bu­hareketlerde­buluna-cak­kadar­adi­kalpli­bulmak­onu­öldürüyordu.­İlk­defa­kıs-kançlığın­ öldürücü­ zehiri­ kalbini­ yakıyordu.­ Onu­ öyle­ gör-dükçe­sadece­sevilmediğine­değil,­hiçbir­vakit­ciddi­sevilme-miş­olduğuna­karar­vermek­onu­harap­ediyordu.­Hem­niçin­sevilecekti?­Kendine­bakıp­siyahlanmış­kapakları­içinde­göz-lerini­donuk,­çehresini­sararmış­bularak­şimdiye­kadar­hat-ta­o­derece­ ilgi­gördüğüne­şaşıyordu.­Hiçbir­vakitte­kendi-nin­ bir­ güzel­ olduğuna­ inanmamıştı.­ Fakat­ herkeste­ husu-si­ bir­ cazibe­ bulunur­ fikrindeydi;­ hâlbuki­ kendinin­ işte­ bir­sene­bile­bir­aşkı­sürdüremediğini­görüyor,­hiçbir­şeye­mu-vaffak­olamayışı­önünde­hor­ve­aşağılık­kalıyordu.­Ve­acı­bir­fedakârlıkla­beraber­Necib’e­hak­veriyordu.­Sevmekte­hakkı­olabilirdi,­fakat­gözünün­önünde­o­hareketlerde­bulunmak­zalimce­bir­hareketti,­hele­ara­sıra­kendine­yine­eski­tarz­se-da­ve­bakışla­muamele­etmekte­tahammül­yakıcı,­haince­bir­küçümseme­buluyor­ve­o­ zaman­ateş­kesilerek­kaçmaktan­

267E Y L Ü L

başka­bir­şey­yapamıyordu.­Ve­bütün­bu­mücadeleler­içinde­her­gün­daha­ziyade­ölüyordu,­ne­kadar!

Hâlbuki­ Necib­ bırakıp­ kaçamadığı­ için,­ dayanamaya-rak,­ yanarak,­ ölerek­ gelip­ de­ Suad’ı­ böyle­ aşağılanmış,­ ka-ranlık­gördüğü­için,­kederli­görünmemek,­şüphe­vermemek­için­deli­gibi,­bilmeyerek­yapıyor,­ayrı­yaşayamadığı­için­ge-liyor,­onu­öyle­bulduğu­için­ölüyordu.­Ve­evvela­böyle­birbi-rini­yanlış­anlamaktan­başlayan­dargınlık,­görüşüp­izah­edil-medikçe­yavaş­yavaş­bağladığı­bu­düşmanlık­suretiyle­o­hâle­geldi­ki,­bir­müddet­sonra­Suad­onu­o­hâlde­görüp­ölmemek­için­onları­yalnız­bırakarak­kaçmaktan­başka­bir­çare­bula-madı­ve­Necib­pişman,­öfkeli,­perişan­ve­sersem,­kâh­delice­şen,­sonra­güçsüz­ve­çökük,­arıtk­Hacer’e­de­tahammül­ede-memeye­başlıyordu.­Fakat­hiçbir­şey­yapmak­ihtimali­yoktu.­Sebepsizlik,­çaresizlik­içinde­kudurmak­istediği­bu­cinnet­ve­hezeyan116­devrelerinde­kendini­yiyordu.­Ve­bu­o­kadar­kar-makarışık­bir­hayat­oluyor,­o­kadar­kararsızlık­içinde­sürü-nüyordu­ki,­artık­gözünde­hiçbir­şeyin­ehemmiyeti­kalmadı-ğı­oluyordu.­Buna­karşılık,­deli­olacağını­zannettiği,­haykır-mak­istediği­ fırtına­saatleri,­“Lakin­ben­ne­yaptım­ben?­Ne­yaptım?­Niçin?”­diye­her­şeyi­ilan­etmek­istediği­kin­ve­nefret­anları­da­takip­ediyordu.

Bir­gün,­bu­son­dereceye­geldi;­bir­akşam­yine­kendini­menedemeyerek,­belki­bir­tebessüm­görürüm,­belki­sefale-timi­görür­de­pişman­olur­diyerek­konağa­gitti;­Hacer’le­ha-nımefendi­orada­idiler.­Suad’ı­göremediği­için­ümitsiz,­sor-maktan­çekinerek­yemeği­bekledi­ve­titreyerek­onun­sarı­si-ması,­ soluk­ gözleriyle­ şimdi­ geleceğini­ beklerken­ Süreyya­yalnız­indi­ve­onun­rahatsız­olduğu­için­yemeğe­inmeyeceği-ni­söyledi.­Herkes­bunu­üzüntüyle­karşılarken­Hacer’in­garip­bularak­onun­henüz­akşamüstü­pek­iyi­olduğunu­söylemesi­

116­ hezeyan:­1.­Sayıklama.­2.­Saçma­sapan­konuşma,­saçmalama.

268 M E H M E T R A U F

Necib’i­harap­etti­ve­onun­kendisi­için­inmediğini­anlamak­için­Hacer’in­bu­ihbarına­ancak­muhtaç­olan­Necib­için­bu­paramparça­eden­bir­darbe­oldu,­son­ve­katil­darbe…­Bu­ar-tık­her­şeyin­sonuydu,­demek­her­şey­bu­kadar,­bu­kadar­te-davisiz­bitmişti?­Demek­artık­onu­varlığıyla­bile­o­kadar­ra-hatsız­ediyordu;­bir­zaman­onu­bilakis­mesut­ettiğini­ve­ken-dini­görmek,­alıkoymak­için­neler­yaptığını­acı­acı­düşüne-rek­gözlerine­yaşların­hücumunu­hissetti.­Fakat­birden­öfke­ve­kin­bunları­kuruttu,­bu­hakaret­tahammülün­pek,­pek­üs-tündeydi,­o­kadar­ki­deli­gibi­elinden­çatalı­bıçağı­fırlatarak­sokağa­fırlamak­ve…

Evet­ artık­ ölmek­ istiyordu,­ mademki­ her­ şey­ bitmişti,­mademki­her­şey­bu­derece­bitmişti,­artık­ölecekti.­Hem­de­ne­bitiş,­hem­de­nasıl­bitiş­yarabbim?­O­bütün­bir­saflık­ve­soylulukla­bu­kadını­o­kadar­azizleştirip­yücelttikten­sonra­şimdi…­Ah­şimdi­ne­kadar­onu­da­öbürleri­gibi­hafife­alarak,­hakaretle­kabul­edip­iki­görüşmeden­sonra­eskiyip­atılan­bir­kundura­gibi­bırakmış­olmayı­ne­kadar­istiyordu.­Ona­gidip,­“Ah­sizin­hepiniz­bir­şeysiniz!”­diye­hakaret­etmek­için­na-sıl­bir­özlemi­vardı.­Acı­acı,­“Beni­pek­budala­bulmuştur!”­di-ye­gülüyordu.­Fakat­bu­da­mümkün­değildi,­hiç­öyle­görün-müyordu;­“Mutlaka,­mutlaka­bir­şey­var,­fakat­ne?”­diye­bey-nini­yerken­bu­kadar­aşağılama­ve­hakaretle,­rezalet­ve­be-ceriksizlikle­defedilmek­acısı­bir­yara­oluyordu.­Ona­haykır-mak,­kanlarına­boğularak,­o­kendi­ölerek­haykırmak­istiyor-du­ve­onun­ayaklarının­altında­kanlar­içinde­ölmekte­bir­in-tikam­vahşeti­var­gibi­geliyordu.­Evvela­bu­fikre­tutuldu,­ne­olursa­olsun­onun­önünde­kendini­öldürecekti,­ona­fırsatçı­bir­düşmanlıkla,­“Biliyor­musun,­sen­de,­sen­de­onlardansın.­Bense­bir­şey­zannetmiştim…”­diyebilerek­ölmek,­ona­kendi­kalbinin­kuvvet­ve­büyüklüğünü­gösterip­pişman­etmek,­ha-rap­etmek­kendisini­mest­ediyordu.

269E Y L Ü L

Ve­yemekten­sonra­bir­bahaneyle,­ellerinden­kurtulup­so-kağa­fırladığı­zaman,­bu­ateşle­yanıyordu;­o­kadar­yanıyordu­ki­“Ah­bir­şey,­bir­şey”­diye­sızlıyordu,­“bir­şey,­bir­deva,­bir­şi-fa…”­Birden­aklına­gelen­fikre­o­kadar­esir­oldu­ki,­kendini­bir­arabaya­atarak,­“Çabuk,­Tokatlıyan…”­dedi,­şimdi­araba­şid-detle­kaldırımların­üzerinde­yuvarlanırken,­sanki­beyni­uyuş-muş,­bir­şey­bilmiyormuş­gibi­ayrıntı­ve­sebeplerini­düşüne-meyerek,­ ıstırap­ çekiyordu;­ ıstırap­ çekmeye­ o­ kadar­ alıştığı,­onu­o­kadar­tabii­hâli­saydığı­için­ıstırap­çekiyordu.

Tokatlıyan­ bu­ kış­ gecesinin­ saat­ üçünde­ tenhaydı,­ yal-nız­birkaç­yemekte­geç­kalmış,­masa­başında­yemekten­son-ranın­ rehavetiyle­ konuşmaya­ dalmış­ takımlar­ vardı.­ Orada­bir­masaya­oturdu.­Garsona­“Viski!”­dedi.­Garson­viskiyle­so-da­getirmişti­ve­büyük­bardağa­bu­İngiliz­rakısından­iki­par-mak­kadar­koyuyordu.­Necib­“Koy,­koy”­dedi,­o­hâlâ,­“Koy,­koy”­ diyor­ ve­ garson­ hayretle­ bakarak­ dolduruyordu;­ bar-dak­dolduğu­zaman­sodayı­göstererek­“Götür­onu”­dedi­ve­ilk­hamlede­rakının­yarısını­ içti;­ iki­dakika­sonra,­midesin-den­bir­ateş­bütün­damarlarına,­beynine­yayıldı.­Hâlâ­o­ıstı-rap,­o­sebepsiz,­o­belirsiz­bir­sancı­gibi­azap­devam­ediyor-du.­Ve­bu­yayılan­sarhoşluk­arasında­gözleri­dumanlanıp­de-rin­bir­hasret­ateşiyle­ruhu­sızlarken,­birden­mızıkanın­vel-veleleri­ aksedince­ “Oh!”­ dedi,­ dumanlı,­ bulutlu­ dimağında­acı­bir­zevk­dalgalandı.

Şimdi­artık­hatırlıyordu.­Artık­bütün­aşk­macerasını­en­uzak­ve­ufak­ayrıntılarına­kadar­görüyor­ve­onları­her­ayrın-tıda­uzun­uzun­düşündükçe,­hepsinde­neticenin­sefalet­ve­aşağılığıyla­yaralanarak,­her­ayrı­saadetten­bir­başka­yara­alı-yordu.­Ve­onu­bu­azaplardan­ziyade,­en­ziyade­öldüren­şey­sebebini­bilmeyerek­ izah­edemediği­Suad’ın­bu­muamele-sini­belki­küçük­bir­hareketle­menetmek­mümkün­iken­bu-nu­ bilemeyerek,­ yapamayarak,­ her­ şeyin­ böyle­ sönmesine­

270 M E H M E T R A U F

âciz­bir­şahit­oluşu­idi.­Orkestra­o­kadar­sevdikleri,­beraber­o­kadar­mest­oldukları­Bellovayn­Maskeran’ın­bir­fantezisi-ni­çalıyordu­ve,­“Lakin­sâkından­koparılmış”­parçasına­ge-lince­bütün­o­mahvolmuş­saadetleri,­o­kadar­elem­ve­hasret-le­hatırlatan­bu­hoş­nağme­ile­mest­olarak,­“Evet,­sâkından…­sâkından­ değil,­ canından­ koparılmış,­ ruhundan­ koparıl-mış…”­diye­ekledi­ve­teselliyle­boğmak­istediği­kederi­mu-sikinin­ tesiriyle­ öyle­ bir­ dumanla,­ sanki­ uzaklaşmış,­ sanki­sönmüş­bir­ateş­gibi­bir­tesir­veriyor­ve­bundaki­sarhoş­edi-ci­zehir,­bilgi­ve­his­kâinatını­o­kadar­hükümsüz­bırakıyor­ve­koruyordu­ki­garsona­tekrar­bardağını­işaret­etti.­Ve­burada­gece­yarısına­kadar­kaldı;­artık­gözleri­ağır­bir­uykuyla­mah-mur­gibi­yavaş,­bulutlu,­yüz­kasları­bir­bir­çekik,­gergin­idi,­istemeden­ve­daimî­bir­şekilde­bıyıklarını­karıştırıyor,­ara­sı-ra­kendi­kendine­o­havayı­terennüm­ederek,­“Ah­sâkından­koparılmış”­diye­mırıldanıyordu.

271E Y L Ü L

21

Bu­sefer­Necib­konakta­iki­hafta­görünmedi.­Suad­evve-la­bundan­memnun­olurken­gittikçe­endişe­ve­tasa­gelmeye­başlıyor,­onun­varlığından­da­yokluğundan­da­elemli­oldu-ğunu­görüp,­“Ah­bu­aşk­ne­acı­bir­yara­imiş,­ne­uğursuz­şey-miş!”­diyordu;­onu­o­kadar­çok­sevmişti­ve­severken­Suad’a­o­ kadar­ temas­ etmişti­ ki­ hayatı­ bu­ darbeden­ kırılmamak­mümkün­değildi.­Ve­her­şeyden­ziyade­onun­şu­kadar­küçük­saadet­ihtimali­bile­bir­yara­yapmak­isteyen­kaderin­elinde­feryat­ve­can­çekişme­arzusu­hissediyordu.­Kim­bilir,­belki­Boğaziçi’nde­kalsalardı­bu­aşk­böyle­bitmez,­belki­bir­saadet­olurdu.­Zaten­bir­saadet­değil­miydi,­böyle­birbirlerini­son­dereceye­kadar,­ölümlere­kadar­sevmeleri,­birbirlerine­dün-yayı­feda­edeceklerini­her­bakışta,­her­nefeste­tekrar­edip­di-le­getirmeleri,­sevildiğini,­sevdiğini,­bununla­mesut­ettiğini­bilerek­yaşamaları­zaten­bir­mutluluk­değil­miydi?­Bu­artık­mahvolmuştu;­acı,­bedbaht­bir­rüya­olmuştu­değil­mi­ve­ha-yatında­ bir­ şey­ olabilecek­ iken­ uğursuz­ bir­ tesadüfle­ kırılı-vermiş­olan­bu­aşkının­hayalî­naaşı­arkasında­sevdiğini­gö-menlerin­acı­yürek­yanmasına­benzer­bir­hasreti­vardı.­Ha-yatın­boşluğundan­doğan­sonsuz­sıkıntı­ve­üzüntüye­şimdi­bir­büyük­saadet­fırsatını­kaçırıp­hayatını­mahvetmiş­olma-nın­ayrılık­acısı­da­ekleniyordu.

Bu­ uzun­ düşünceler,­ kederlenmeler­ onu­ bütün­ bütün­saratmıştı.­Yüzü­birden­incelmiş,­sarı,­uzun­bir­hâl­almış,­iri­

272 M E H M E T R A U F

gözlerin­derin­hüznüyle,­bütün­yüz­hatlarına­daimî­bir­elem­ifadesi­kazınmıştı.­Artık­ömrü­hemen­sessizlik­ve­düşünme-ye­mahkûm­olmuş­denilebilirdi.­Süreyya­ile­dargınlıkları­hâlâ­devam­ediyor,­ikisi­de­pişman­görünmeyerek­mecburen­bir-kaç­kelimeden­başka­bir­söz­söylemiyorlardı.­Hacer’in­sözle-rini­artık­cevapsız­bırakmaya­ehemmiyet­vermiyordu.­Yalnız­hanımefendinin­nadir­birkaç­sözüne­katıldığı­oluyordu.

Necib’in­böyle­sırayla­dört­beş­gün­gelmediğini­görün-ce,­ şimdi­ kendisi­ merak­ etmeye­ başlamıştı.­ Onun­ darılmış­olmasının­ihtimali­bu­merakla­endişeye­dönüşüyor,­ona­lü-zumundan­ fazla­ bir­ sertlik­ göstermiş­ olmaktan­ korkuyor-du.­O­öyle­bir­hafta­gelmeyince,­“Demek­Hacer­için­gelme-miş”­fikri­de­düşüncelerine­ekleniyor,­o­hâlde­Necib’e­niçin­o­sertçe­muamelede­bulunmuş­olduğunu­anlamadığı­daki-kalar­oluyordu.­O­kadar­dargınlığın­esiri­kalmıştı­ki­taham-mül­edemeyerek­bir­ateş­ içinde­gibi,­elinde­olmayan­hare-ketlerde­bulunmuştu.­Fakat­şimdi?­Şimdi­işte­mademki­ar-tık­gelmiyordu,­demek­o­darıltmış,­haksızlık­etmişti;­bilhas-sa­onun­böyle­günlerce­uzaklarda­ne­yaptığını­düşünmek­bu­endişesini­arttırıyordu.­Acaba­nerede­yaşıyor­ve­nasıl­yaşı-yordu?­O­kadar­süre­onun­hayatına­o­kadar­karışmış,­o­kadar­girmişti­ki,­şimdi­kendinde­bir­boşluk,­bir­rahatsızlık­bulu-yordu.­Bu­düşünceler­arasında,­nadir­dakikalarda,­hiçbir­şey­düşünmeyip­dalıp­herkes­gibi­gitmek,­her­şey­bittiği­için­boş­yere­rahatsız­olmamak­istediği­de­oluyordu.­Fakat­araştırma­ve­merak­üstün­geliyor,­tutkunca­zihnini­bunlara­ayırıyordu.

Bir­ akşam­ sofrada­ onun­ bahsi­ ummadığı­ şekilde­ açılıp­bu­ düşüncelerine­ kuvvet­ ve­ şiddet­ verdi.­ Fatin,­ Süreyya’ya­Necib’i­sordu,­cevap­alamayınca­kendisi­bir­kalem­arkada-şından­ duyduğunu­ anlatmaya­ başladı.­ Fakat­ sözü­ ağzında­o­kadar­ezip­cümleleri,­ lokmaları­çiğnemekle­o­kadar­kesi-yor,­o­kadar­uzatıyordu­ki­bir­asabiyet­ateşi­içinde­Suad­ona­

273E Y L Ü L

haykırmak­ istiyordu;­ Fatin­ o­ arkadaşından­ alarak­ Necib’in­hayatı­hakkında­ayrıntılı­bilgi­verirken,­ fakat­bazen­sadece­bir­gözle,­sonra­kapalı­kelime­ile­cümleleri­bütün­bütün­ka-palılığa­boğarak­söyleniyordu

–­Bizim­Fehim­Bey­geçen­gece­berabermiş…­Şaştım­di-yordu,­ne­tahammül,­ne­tahammül;­ben­kimsede­bu­derece­aşırılık­görmedim­diyordu.diye­aşırılığın­neden­olduğunu­söylemeyerek­ayrıntılara­giri-yordu.­Hanımefendi­de­kendi­gibi­bir­şey­anlamadığı­için­ol-malı­ki­nihayet­sormaya­mecbur­oldu.­O­zaman­Fatin­manalı­bir­tebessümle­bakarak­sadece,­“Beyoğlu­malum­ya,­her­tür-lüsü…­Şimdi­bir­de­tiyatro­kumpanyası­gelmiş…”­diye­göz-leriyle­bir­şeyler­anlatmak­istiyordu.­Sonra­Süreyya­gülerek,­“Kumpanyalar­ zaten­ buraya­ oyun­ vermeye­ değil,­ oyun­ et-meye­gelirler­ve­aktristler­sanatlarından­ziyade­başarılarıy-la­nam­bırakırlar.”­dedi.

Sonra­ söz­ başka­ bir­ şeye­ döndü.­ Suad­ sadece­ Necib’in­çok­eğlendiğini­anlamış­olarak­belirsizlik­içinde­daha­musta-rip­oldu,­fakat­bu­kadarı­da­kendine­soğuk­bir­ihanet­hissini­bırakmak­için­kâfi­değil­miydi?­Hâlbuki­o­bir­gün­Hacer’den­öyle­malumat­aldı­ki­artık­hiç­şüphesi­kalmadı.­Hacer­yanı-na­gelip­birdenbire­sadece­onunla­meşgul­olduğunu­göste-ren­bir­ciddiyetle­dedi­ki:

–­Dün­gece­bizimkinden­duydun­ya,­Necib­maşallah­al-mış­yürümüş…

Suad­merak­ediyor­görünmemek­için­kendini­zorladı,­fa-kat­ Hacer­ anlatmak­ için­ teşvike­ muhtaç­ değildi.­ O­ zaman­Necib’in­ bir­ aktristin­ arkasında­ gezdiğini,­ onun­ için­ birçok­fedakârlıklar,­delilikler­ettiği­hâlde­sonunda­başarılı­olduğu­bir­gece­yemekte­sızdığı­için­onu­lokantada­bırakıp­kadının­baş-ka­biriyle­kaçtığını,­her­gece­onu­hep­öyle­yerlerde­öyle­sarhoş­gördüklerini­ anlatıyordu­ ve­ o­ anlatırken­ Suad­ inanmamak,­

274 M E H M E T R A U F

müdafaa­etmekle­birlikte­kendinden­uzakta,­başka­bir­kadın­için­bu­kadar­hakarete­uğramış­olan­Necib­için­acı­bir­alçal-ma­hissederek­eziliyordu.

Sonra­birden­coştu,­bu­üzüntüsüne­kızdı,­“Neden?­Niçin?­Bana­ne?”­dedi;­artık­bu­işten­sonra­aralarında­hiçbir­bağ­gör-mediği­bu­adamı­hâlâ­niçin­düşündüğünü­anlamak­istiyor-du.­O­ilk­zorlukta­mukavemet­edemeyerek­sadece­yine­eski­zevk­âlemine­dalmıştı,­şu­kadar­ki­şimdiye­kadar­kibarca­ya-şarken­bu­sefer­usluca­geçen­bir­yazın­bütün­istekle­ve­atıl-ma­intikamıyla­bunda­aşırılık­gösteriyor­yahut­her­vakit­böy-le­davrandığı­hâlde­yalnız­bu­sefer­haberleri­oluyordu.­“Za-ten­onlar­o­hayata,­o­kadınlara­alışmışlar…­Şimdi­artık­mem-nun­olmalıdır.”­diyordu.­Hâlbuki­o­hayata­nasıl­ilgisiz­görü-nür;­o­kadınları­ne­kadar­aşağılardı.­Demek­onlar­yalandı,­de-mek­o­da­yalandı,­o­da­bugün­böyle,­yarın­böyle­hissediyor,­o­da­herkes­gibi­yaşıyordu?­Hâlbuki­kendini­Suad­ne­kadar­sa-mimi­ ve­ ciddi­ bellemişti­ ve­ ondan­ da­ aldandığını­ görünce,­“Zaten­hep­öyle,­hep…­Hep­hiç­kimse­yok…”­diye­itham­edi-yordu.­Ve­hayatın­o­kadar­mustarip­olduğu­fenalıkları­arasın-da­bir­aşk­var­diye­ruhunun­bütün­özlemiyle­ona­sarılmışken­ondan­da­böyle­aşağılama­ve­uzaklaşma­görmesi­o­kadar­acı­geliyordu­ki­emellerin­tükenişi­içinde­tekrar,­“Ah­eylül…­Ey-lül…­Hayatın­saadeti­bilmemekte,­anlamamakta…­Hâlbuki­onu­yaşayıp­bilmemek­mümkün­değil…­Bir­kere­öyle­geldi­mi?­Nafile…­Hiçbir­ümit…”­diye­ekliyor­ve­önündeki­haya-tını­uzun,­renksiz,­yorgun­günlerle­dopdolu­görerek­sabır­ve­tahammüle­gücü­yetmeyeceğini­zannediyordu.

Elinde­aşkının­kırık­oyuncak­gibi­dağınık­oluşu­onu­pek­kahrediyordu;­ fakat­ şimdi­ artık­ her­ şeyi­ unutmak,­ onu­ de-fetmek­istiyordu,­mademki­o­da­yalandı…­Artık­hatta­unut-mak­değil,­ondan­nefret­ediyordu.­Hâlbuki­ne­kadar­sevmiş-ti,­ değil­ mi?­ Bilhassa­ nasıl­ aldanarak­ ne­ kadar­ seviliyorum­

275E Y L Ü L

zannetmişti­ve­ilk­fırsatta­bunun­nasıl­gülünç­olduğunu­ne­acı­bir­surette­anlamış,­ne­acı,­ne­hakirce­ne­kadar­zelilce117­anlamıştı…­ Sadece­ bir­ mevsimlik,­ işte­ onun­ cazibe­ ve­ gü-zelliğinin­tesiri…­Ve­bu­ ikbal­anından­istifade­edemeyerek­o­bütün­kalbiyle­ taparcasına­sormuş­ve­şuhlukla,­hilelerle,­kıskançlıklarla­ onu­ zapt­ ve­ muhafaza­ etmeyi­ düşünmeye-rek­samimi,­doğru­bir­muhabbetle­sevmiş­ve­bunu­göster-mişti.­Ne­kadar­ateşli­sever­ve­ne­kadar­gösterirsem­o­kadar­mesut­ederim­diye­düşünmüş,­onu­mesut­etmekten,­mesut­görmekten­ başka­ hiçbir­ şeye­ ehemmiyet­ vermemişti.­ “Fa-kat­ işte­ pişmanlık…­ İşte­ ders!”­ diye­ omuzlarını­ kaldırıyor-du.­Mademki­Necib­o­kadar­hafif­ve­vefasızdı,­hiç­pişman­ol-muyor,­bilakis­memnun­oluyordu.­Hem­böyle­küçük­bir­tec-rübeyle­bu­felaketten­böyle­sağ­salim­kurtuluşuna­teşekkür­ediyor,­“Ya­inansaydım,­ya­bütün­bütün­inansaydım…”­di-ye­ titriyordu.­Hâlbuki­neler­ummuş,­onun­hararetli­ sesiyle­ne­teklifler­beklemiş­ve­buna­ne­kadar­candan­razı­olmaya­hazırlanmıştı!­Bunu­düşündükçe,­hor­ve­zelil­boynunu­bü-kerek­“Of­aman…”­diye­ feryat­edecek­kadar­mustarip­olu-yordu.­Bu­düşüncelerden,­bu­derin­zillet­hissinden,­bu­ruh­acılığından­ kurtulmak­ için­ ölüyordu.­ Artık­ düşünmek,­ ar-tık­ unutmak,­ o­ zamanları­ yaşamamış­ gibi­ olmak­ istiyor­ ve­bunun­birçok­müddet­mümkün­olmayacağını,­böyle­birden­sönüveren­aşkının­yazıklanmalarının,­böyle­hatta­bir­af­ke-limesi­istenilmeksizin,­özür­dilemeden­bırakılıp­ihmal­edil-mek,­ayrılığının­bir­müddet­devam­edeceğini­bilmek­acısıy-la­sürükleniyordu…

Bari­hayatında­bunun­için­bir­kolaylık,­sevilecek­bir­şey,­yaşamaya,­mücadeleye­teşvik­edecek­bir­güzellik­olsaydı…­Süreyya’yla­hâlâ­soğuk­bir­nezaket­hükümran­oluyordu.­Ev-de­ hanımdan­ başka­ herkesten­ iğreniyordu­ ve­ bu,­ kalbinin­

117­ zelil:­Aşağılanan,­hor­görülen­(kimse).

276 M E H M E T R A U F

duygularıyla­birleşince­hayatını­tahammülsüz­yakan­işken-ce­hâline­getiriyor,­akşamlara­kadar­yalnız,­yorgun,­güçsüz­kalıyordu.­Bir­gece,­her­zamanki­gibi­yatmak­için­odalarına­girdikleri­ zaman,­ Süreyya­ gülerek­ kendine­ yaklaştı,­ ellerini­uzatarak­ve­“Hâlâ­affetmeyecek­misin­Suad,­ne­kadar­kindar­imişsin!”­diye­yalvararak­ellerini­almak­istedi.­Suad­o­kadar­bedbaht­ve­biçareliği­altında­o­kadar­ezilmiş­bulunuyordu­ki­birden­eski­seneleri­yâd­ettiren­bu­samimiyet­sesiyle­kendi-ne­acındığını­görünce­gözlerinin­dolduğunu­hissetti­ve­ona­bunları­ göstermekten­ utanarak,­ kaçacak­ yer­ de­ bulamaya-rak,­derin­bir­ümitsizlikle­karışık­bir­sığınma­ve­yardım­di-lenme­hissiyle­onun­boynuna­saklandı;­“Ah­neler­çektim,­ne-ler!”­diye­hıçkırmak­isteyerek,­onun­ricalarla,­buselerle,­kü-çük­hitaplarla­yalvarışı­arasında­büyük­bir­teselli­ve­rahatla-ma­duyarak­ıstıraplarının­acılığıyla­karışık­bir­teşekkür­göz-yaşıyla­hayatından­ve­saadetinin­böyle­hakaretli­tükenişin-den­bir­şikâyet­ihtiyacıyla­uzun­uzun­ağladı.

Onu­sadece­bir­koca­sinesi­olarak­değil,­her­türlü­keder-lerin­ ağlanılıp­ sükûnet­ bulacağı­ bir­ şefkat­ sinesi­ zannedi-yordu;­bu­yaşların­arasında­onun­Süreyya­olduğunu­o­kadar­unutmuştu­ki­sakinleştirmek­ için­kendine­söylediği­sözler-den­o­olduğunu­hatırlayınca­irkilerek­“Ah­senin­bana­ettiğini­bilsen…”­diye­onu­itmek­istedi.­Fakat­tam­Süreyya­da­o­me-seleden­bahsediyor­ve­af­dileyerek,­“Ne­yapayım­Suad’cığım,­hiddetime­mağlup­oldum…­Kendimi­menedemedim…­Fa-kat­sen­de,­itiraf­et,­sen­de­o­gece­biraz­lüzumundan­ziyade­asabi­idin…­Eğer­öyle­yapmasaydın­kim­bilir?..”­diye­söyle-niyordu.­Kim­bilir­belki­orada­kalacaklardı,­değil­mi?­Fakat­orada­kalsalar­Necib’e­belki­bir­zevk­ve­iğfal­gıdası­olacak­de-ğil­miydi?­Onun­bile­şimdi­haksızlık­diye­itiraf­ettiği­şey­ger-çekten­ bir­ haksızlık­ değil,­ demek­ bilmeyerek­ bir­ korunma­olmuştu.­Süreyya­hem­hukukunu,­hem­karısının­namusunu,­

277E Y L Ü L

yani­saadetlerini­muhafaza­etmişti?­Ve­kendisini­uçurumlar-dan­ muhafaza­ ederken­ kendisi­ ona­ hakaret­ etmiş,­ onu­ it-ham­etmişti,­değil­mi?­Şimdi­ona­teşekkür­etmek,­ağlayarak­teşekkür­etmek­ihtiyacıyla­daha­göğsüne­girmek,­“Yok,­yok,­asıl­suçlu­benim…­Sen­iyisin,­iyisin­Süreyya…­Beni­sen­af-fet!­Ah­sana­ne­kadar­hakaret­ettiğimi,­ne­haksız­davrandığı-mı­bilmiş­olsaydın…”­diye­inlemek,­daha­sokularak­“Oh­be-ni­sakla,­beni­himaye­et…­Beni­müdafaa­et!”­diye­sığınmak­istiyordu.­Ve­bu­sığınmada­sükûn,­teselli­ve­kuvvet­buluyor-du;­gözlerinden­akan­yaşlar­onu­biraz­sakinleştirmiş,­onun­sözleri­kendine­kuvvet­vermişti.­Ve­demek,­hâlâ­Süreyya’da­şefkat­ve­muhabbet,­her­şeyi­unutup­onu­sevecek­kadar­sa-mimiyet­ve­emniyet­bulabiliyor,­demek­onu­sevebiliyordu?­Onu­sevmek­değil,­ona­ettiği­hakaretlerin­affını­elde­etmek­için­yalvarmak­lazım­geldiğini­görüyordu.­Zira­şüphesiz­ona­karşı­haksızlığı­vardı.­O­kadar­hakaretlerden­başka­onu­hak-sız­ saydığı­ için­ de­ haksızlık­ etmişti.­ O­ hep­ bilmeyerek­ ko-rurken­kendisi­kötü­maksatlarına­alet­olmadığı­için­kızmış,­özellikle­bu­hiddette­bile­haksızlık­ederek­hemen­ümitsizliğe­kapılıp­itham­ile­bundan­bile­bir­istifade­dersi­almakta­ku-sur­etmemiş,­eğilimlerine­serbest­bir­akış­verip­bütün­bütün­bağlı­olmak­için­her­şeyi­yapmıştı;­oh,­bunu­şimdi­ne­kadar­küçük,­ne­kadar­âciz,­ne­kadar­hain­buluyor,­bu­zilletle­ne­kadar­eziliyordu.

Şimdi­ derin­ bir­ sükûn­ ve­ memnuniyet­ içinde,­ ona­ ya-kın,­müteşekkir118­bulunmaktan­büyük­bir­rahatlık­hissede-rek,­ara­sıra­gelen­hıçkırıklarla,­tek­tük­konuşuyorlardı­ve­Sü-reyya­birden­bir­münasebetle­Necib’in­ismini­bir­kere­telaf-fuz­etmekle­bütün­vücudu­ateş­gibi­yandı;­bu­henüz­kapana-mayacak­kadar­derin­ve­yakıcı­bir­yara­olduğu­için­tekrar­o­sükûn­ve­rahatlığın­birden­mahvolup­daha­acı­ve­can­yakıcı­

118­ müteşekkir:­Teşekkür­eden,­iyilik­bilen.

278 M E H M E T R A U F

bir­ıstırabın­yerine­geçtiğini,­hatta­bu­durumun­hiç­kaybol-mamış­gibi­bulunduğunu­gördü.­Süreyya­bunlardan­haber-siz,­gülerek­Necib’e­dair­malumat­veriyor,­ona­rast­geldiğini­ve­kendisini­göremiyorlarsa­da­haberlerini­aldıklarını­söyle-yerek­sitem­edince­onun,­“Azizim,­ben­de­şaşıyorum,­fakat­hiçbir­kadına­bu­kadar­ateşle­bağlı­olmamıştım,­fakat­görsen­ne­kadın,­kadın­değil­başka­bir­şey!”­diye­anlata­anlata­biti-remediğini,­hatta­kendini­bir­gece­yemeğe­çağırdığını­söylü-yordu.­Ve­Suad,­tekrar­aşkına­dair­kurduğu­bütün­aziz­hülya-ların,­o­saadet­köşkünün­bu­elim­yıkılışının­acı,­gönül­yakıcı­matemi­ile­yandığını­hissederek­hiç,­asla­bu­yaradan­şifa­bu-lamayacağını,­ölünceye­kadar­bu­ateşle­yanacağını,­özellik-le­uzaklaşıp­hatırada­sadece­saadetleriyle­mahmur­ve­ken-dinden­ geçmişçesine­ can­ yakan­ bir­ baygınlık­ gibi­ kalan,­ o­birbiri­için­yaşatılan,­ölmeye­büyük­bir­minnetle­hazır­bulu-nulan­ve­bu­kadar­sevip­sevildikçe­dünyalar­ele­geçirmiş­gi-bi­ruh­ve­hayatın­artışı­hissedilen­aşk­ve­saadet­anlarını­bir­saniye­derin­bir­yazıklanmayla­tekrar­görür­gibi­oldu…­Bir­kere­aşkın­bu­sarhoş­edici­buseleriyle­şaşırdıktan­sonra­ha-yatın­hiçbir­iltifata­değeri­olmadığını­itiraf­etti­ve­tekrar­bu­kadar­ emeller,­ ümitlerle­ zapt­ edip­ büyüleyen­ böyle­ bir­ aş-kın­böyle­bir­aşağılama­ve­hakaretle­bitip­gitmiş­olmasıyla­içi­yandı;­fakat­onu­pişman­olarak­dönecek­diye­beklerken­hat-ta­iki­günlük­bir­tecrübeye­karşı­koyamayarak­böyle­Fransız­karıları­başında­her­şeyi­unutup­dillere­düşecek­kadar­sar-hoş­ve­hafif­bulmak­o­kadar­derin­bir­kırgınlık­yarasıyla­onu­harap­etmişti­ki­tekrar­kendini­zorlayarak­o­hayalleri­zihnin-den­koydu­ve­bu­sefer­zorunlu­bir­can­atmayla­Süreyya’nın­boynuna­uzandı.

Artık­katiyen­o­aşkı­gömmek­lazım­geldiğini,­asla­düşün-meksizin­bu­hayalleri­feda­etmek­zaruri­bulduğunu­anlıyor;­saadeti­ sadece­ hayalde­ olan­ bu­ bedbaht­ aşkı­ şimdi­ baştan­

279E Y L Ü L

ayağa­ bir­ mihnetten,­ musibetten­ başka­ bir­ şey­ göremiyor-du.­Bininci­defa­olarak­bu­aşkın­tahammül­yakan­bir­afet,­sa-dece­dehşet­verici­bir­ceza­olduğunu­tekrar­ediyordu.­Bizzat­ondan­azap­ve­ıstıraptan­başka­bir­şey­görmemişti.­En­mesut­zamanında­bile­bin­türlü­ateşleriyle­kendini­yakmış,­rahatını­perişan­etmiş,­öldürmüştü.­Evvela­sebep­yokken­pişmanlık­ve­vicdan­azaplarıyla­yanmışlar,­sonra­ayrılmak,­kıskanmak­çıkmış,­sonra­hakaret­ve­ihanet­gelmişti­ve­böyle­düşünür-ken­bile,­“Fakat­o­anlar,­o­işkence­saatleri­arasında­o­bayıltan­ve­bir­tanesi­asırlarca­azapları­bir­kendinden­geçme­demek­isteyen­kalpten­bir­meyli­vardı.­Fakat­ne­olursa­olsun­bun-dan­sonra­onun­için­Süreyya’dan­başka­kimse­olmayacaktı;­onunla­âşıkane­mesut­olmayacaksa­da­hiç­olmazsa­hürmet­ve­sükûn­bulabileceğini­zannediyor­ve­bu­bir­hayat­için­el-verir,­belki­teşekkürü­gerektirecek­surette­bir­yardım­da­olur­gibi­geliyordu.

Hayatı­o­kadar­azap­ve­ateş­içinde­geçirdikten­sonra­bu­sükûn­ona­büyük­bir­nimet­gibi­görünüyor­ve­“Mademki­aşk­ile­saadet­ne­kadar­mümkün­değilse­aşk­ile­namus­da­o­ka-dar­imkânsızdı,­o­hâlde­namus­ile­sükûn­ve­rahat­elbette­da-ha­iyidir.”­demek­isteyerek­bundan­mesut­bile­olmak­lazım­geleceğini­düşünüyordu.

Fakat­bir­zaman­asıl­emeli­Süreyya’nın­eski­muhabbeti-ni­kendine­geri­gelmiş­görmek­olduğu­hâlde­arada­acı­için-de,­ fakat­ emsalsiz­ bir­ aşk­ hayatı­ geçirmiş­ olduğu­ için­ şim-di­Süreyya’nın­bu­geri­dönüşünde­bir­zaman­umduğu­cazi-beyi­bulamayarak­istediği­kadar­muhabet­ve­bağlılık­gördü-ğü­hâlde­de­yine­cazip­bulmuyor,­hayatını­isteyerek­değil,­fa-kat­kendini­zorlayarak­sever­görünüyordu:­Başka­çare­olma-dığını,­ alışmak­ lazım­ olduğunu­ görüyor,­ alışkanlığın­ büyük­bir­kuvveti­bulunduğunu­anlıyordu­ve­etrafına­bakınca­her-kesin­ hayatında­ da­ birçok­ yaralar,­ tükenişler,­ musibetler­

280 M E H M E T R A U F

görüp­ alışkanlık­ ile­ bunları­ unuttuklarını­ düşünerek­ hayatı­bu­ kadar­ çok­ müsaadesi­ için­ bile­ seviyordu.­ İşte­ hayatında­bulduğu­en­büyük­bir­iyilik,­bütün­fenalıklarını­tazmin­ede-cek­kadar­büyük­bir­lütuf­bu­alışabilmek­idi;­herkes­felaket-lerine­tahammül­ile­başlıyor­ve­tahammülle­alışkanlık­kaza-narak­karşı­koyabiliyordu.­Hanımefendiye­bakıp­onun­nasıl­bir­melekâne­sabır­ile­hayatına­sarıldığını­görerek­bunda,­bu­mücadelede­bir­büyüklük­buluyor­ve­mademki­mesut­olmak­mümkün­ değildir,­ olmaya­ çalışmakta,­ mesut­ olmazsa­ bile­öyle­görünmekte­güzel­bir­metanet,­bir­kuvvet­var­geliyordu.­O­zaman­tevekkülde­bir­zafer­değilse­bile­bir­güzellik,­özellik-le­bir­rahat­bulunduğunu­anlıyordu.­Hâlbuki­hayata­karşı­is-yan­insanı­hatta­rahattan­mahrum­bırakıyor,­felaketten­fela-kete­değil,­sefaletlere,­hatta­rezaletlere­atıyor,­pislik­içinde­bi-le­çalkalıyordu.­Ve­birdenbire­aklına­geldi­ki­kış­gerçi­her­şeyi­çürütüyor,­harap­ediyordu.­Fakat­öyle­çiçekler,­öyle­fidanlar­vardı­ki,­bunları­onun­zulmüne­karşı­tedbirler,­çabalamalarla­saklayabiliyorlar,­güzelliklerini­muhafaza­ediyorlardı.­Demek­hayatın­ eylülünde­ de­ ümitsizlik­ ve­ bezginlik­ yerine­ çabala-ma­bir­şeye­yarayabilirdi;­bu­gerçi­bahardaki­açılma­ve­genç-lik­olamazdı,­fakat­hayattan­daha­fazlasını­istememeliydi.­Bu­bir­gençlik­olamamakla­beraber­yine­bir­hayat,­özellikle­sakin­ve­hiç­olmazsa­rahat­bir­hayat­olurdu.­Çabuk­ve­ateşle,­az­fa-kat­bayılarak­yaşamak­isteyenlere­gelince,­onlar­hem­muvaf-fak­olamıyorlar­ve­hem­sönükleşip­gidiyorlardı,­o­da­tecrübe­etmek­istemiş­ve­bu­kadar­harap­olmuştu.

Hele­ ki­ artık­ şimdi­ kendi­ hayatını­ o­ kadar­ tedavisi­imkânsız­ görmüyordu.­ Bu­ ara­ sıra­ yine­ ayrılık­ acıları,­ yi-ne­ yazıklanmalarla­ beraber­ bir­ gün­ mutlaka­ unutacağına­emin­olduğu­aşkı­bertaraf­edilirse­hayatı­fena­bir­hayat­de-ğildi,­pek­çabuk­eski­Suad­olabilecekti.­Zira­Süreyya­ne­Fa-tin­gibi­iğrenç,­ne­efendi­gibi­zorba­bir­koca­olmayıp­bilakis­

281E Y L Ü L

idare­edebilirdi­ve­bundan­iyisini­aramak­artık­o­kadar­fela-ketten­sonra­aklına­bile­gelmiyordu.­Özellikle­boş­gelen­ev-lilik­hayatında­hepsinin­yerini­tutacak­ve­belki­aşacak­mini­mini­bir­bebek­de­olursa…­Ve­bu­fikrine­kalben­mesut­olup­açıkça­gülerek,­“Oh­bir­çocuğum­olursa­o­zaman­hayatımı­ne­kadar­seveceğim.­ İşte­o­zaman­mesut­olacağım.”­diyor;­bu­genç­kadın­hayatında­can­verilecek,­büyütülerek­terbiye­edilecek­bir­çocuk­bulunmasının­ne­düşünülemeyecek­fay-daları­olduğunu­anlayarak,­“Asıl­kabahatim,­asıl­eksiğim­bir­çocuktu…”­diyordu.­Ve­bir­hafta­geçmemişti­ki­şimdiden­öy-le­ olmuş­ gibi,­ şimdiden­ hâline­ hürmet­ ve­ muhabbet­ ettiği­saatler­oluyor,­hatta­bunların­arasında­o­yazıklanmaların,­o­acıların,­o­örselenmelerin­gittikçe­daha­az­tahrip­ettiğini­gö-rerek­bir­gün­tamamen­iyileşeceğine­inanıyordu.

282 M E H M E T R A U F

22

Fatin­bu­gece­çok­şendi.­Üç­gecedir­iddialar,­öfkeler,­inat-larla­devam­edip­nihayet­katiyen­bu­geceye­bırakılan­bu­son­oyun­ beyefendinin­ gürültülü­ bir­ küfrüyle­ sona­ erdi.­ Pullar­bir­tarafa­zarlar­bir­tarafa­fırladı.­Fatin­bir­taraftan­onları­top-luyor,­bir­taraftan­da­“Aman­efendim,­ne­zararı­var,­yarın­da­siz­yenersiniz…­Doğal­değil­mi?­Allah­ömürler­versin­de…”­diye­yaltaklanıyordu.­Bey,­“Zaten­bu­hafta­işim­hep­aksi­gidi-yor…­Haydi­kalk!”­diye­hanımefendiye­baktı.­Fatin­gözlüğün­altından­herkese­ işaret­edip­kıs­kıs­gülerek­onu­gösteriyor,­gerçekte­oyunun­mükâfatını­gürültüye­kaçırmaktan,­hiddet­arasında­söyleyemeyeceğinden­korkarak­soğuk­terler­dökü-yordu.­Bu­bir­çift­potin­kundura­için­oynanmıştı.­“Tabii,­me-sele­kundurada­falan­değil,­Allah­ömürler­versin,­fakat­yenil-mek­fena…”­derken­Fatin­müthiş­bir­ıstırap­anı­içinde­onun­kalkıp­yürüdüğünü­gördü­ve­daha­ziyade­tahammül­edeme-yerek,­“Artık­yarın­mağazaya­uğrarım…­Değil­mi­efendim?”­diye­can­gözüyle­bekledi­ve­onun­hatta­dönmeksizin­“Olur”­diye­homurdanması­üzerine­artık­sevincine­son­olmadı.­Ya-rın­gidilecek­bir­düğün­için­Hacer’le­eğlenmek­istedi;­fakat­Hacer­ bir­ iki­ haftadan­ beri­ çok­ titiz,­ son­ derece­ yırtıcı­ bir­tavır­ ve­ lisan­ almış­ olduğundan­ onun­ dişlerinin­ arasından­kendini­güç­kurtararak­ işi­ tuhaflığa­bozdu,­herkesi­güldür-dü,­efendi­için­birkaç­“Allah­ömürler­versin”­daha­savurdu,­sonra­birden­haykırdı,­“O­ne­o?”­diye­hayretle­kapıya­baktı.

283E Y L Ü L

Hakikaten­kapı­açılmış­ve­içeri­Necib­girmişti.­Herkesten­bir­hayret­nidası­çıktı,­“O­ne,­nereden­böyle?­Maşallah…­Siz­buraya­gelir­misiniz?­Seyahattesiniz­zannediyorduk.”­sözle-ri­her­ağızda­dolaştı.­Necib­gülüyordu,­sonra­birkaç­mazeret­kelimesiyle­geldi­Fatin’in­yanına­oturdu.­O­da­bu­gece­pek­şendi.­Saat­iki­buçuktu,­yemekten­sonra­aklına­geldikleri­için­öylece­geldiğini­söyledi.­Fatin­gülerek­ve­ötekilere­gözleriyle­işaretler­ederek­“Nasıl,­nasıl?”­diyordu,­“Kulaklarıma­inana-mıyorum…­Bu­kadar­fedakârlık,­sizden­mümkün­değil…­Si-zin­canınız­sıkılır­mı?­Özellikle­Beyoğlu’nda.­Şimdi­tiyatrolar,­hele­o­yeni­gelen­kumpanya…­Bizim­Fehim­Bey­söyleye­söy-leye­bitiremiyordu…”­Tekrar­göz­kırpıyordu.­Necib­küçüm-semeyle­omuz­sallıyordu.­Bir­dakika­hiçbir­şeye­ehemmiyet­vermiyormuş,­gayet­yorgun­ve­hâlsizmiş­gibi­göründü.­Fatin­bunu­yapma­olarak­kabul­ediyordu.­Gerçekte­hep­onu­biraz­zayıf,­biraz­bozulmuş­buluyorlardı.­Süreyya,­“Ey,­bu­yorgun-luğa­vücut­dayanır­mı?”­diyordu.­Onlar­şakalaşırken­Hacer­birden­ fıkırdayarak­ Suad’ın­ kulağına­ eğildi­ ve­ Necib’in­ sü-rekli,­Suad’ın­kulağına­bir­hasta­sesi­gibi­üşüterek­gelen­in-ce­kahkahalarını­anlatmak­isteyerek,­“Aman­kardeş,­ne­tu-haf,­dikkat­ediyor­musun,­değil­mi?”­Suad’ın­mustarip,­dal-gın,­onun­sonsuz­latifelerle­devamlı­gülüşlerini­sıkıcı­ve­ya-pay­bularak­yirmi­günde­başka­kadınlarla­ne­kadar­değişmiş­olduğunu­düşünüyordu.­Tavırlarına­laubalilik,­daha­bir­dü-şüklük­gelmişti,­sözlerini­evvelkine­benzetemiyor,­onları­bi-raz­uzayarak,­yorgun­çıkıyor­zannediyordu.­Ve­bu­başkalık­sözlerinde­değil,­bütün­hâllerinde­gittikçe­dikkati­çekiyordu.­Onda­kırık,­mecalsiz,­acı­bir­sersemlik­gibi­bir­hâl­vardı.­Göz-leri­ bulanık,­ donuk,­ görmüyor­ ve­ hatırlamıyor,­ düşünüyor­gibi,­donuk,­sürüklenir­bakışlarla­dumanlı­idi,­sözleri­sürük-lenerek,­sendeleyerek­çıkıyor­gibiydi.­“Acaba­hasta­mı?”­diye­içinde­bir­acı­duydu.­Bunu­bir­anda­her­şeyi­unutarak,­yine­onu­eskisi­gibi­tasavvur­ederek­düşündü­ve­onun­o­hastalığı­

284 M E H M E T R A U F

aklına­gelip­o­zamanlardaki­şiddetli,­can­yakıcı­hislerini­tek-rar­yaşayınca,­hasreti­ile­tekrar­hâlinin­ümitsizlik­ve­musibe-tine­gitmesi­ani­oldu.­Ve­en­ziyade­iyileştim­zannettiği,­en­zi-yade­ona­ait­yazıklanmaları­unutup­sükûn­ve­huzura,­artık­bütün­bütün­unutma­dönemine­giriyorum­fikrinde­bulun-duğu­bir­zamanda,­onun­varlığıyla­yeniden­şaşırmış,­perişan­kalmışken,­onun­bu­hastalık­fikriyle­bütün­bütün­kırık­ve­ha-rap­oldu.­Artık­ona­yabancı,­uzak­oluşuna,­onu­sevk­ve­ida-re­ edemeyeceğine­ yanıyordu.­ İçini­ bir­ merhametin­ kemir-diğini­ hissettiği­ bu­ saniyede­ ona­ henüz­ kayıtsız­ olmadığı-nı,­özellikle­olamayacağını,­onu­ne­zaman­görse­böyle­derin­ve­henüz­ölmemiş­yazıklanmaların­sızlayacağını,­onu­böy-le­kimsesiz­ve­muhtaç­gördükçe­hatta­terk­edilip­başkalarına­gidildiğini­bile­unutacak­kadar­kuvvetli,­kurulu­bir­imdat­ar-zusunun­elinde­ezileceğini­hissediyordu.

Birdenbire­bu­elemin­altından­bir­korku,­hain,­soğuk,­çir-kin­korkulu­bir­titreyiş­meydana­geldi;­onlar­hepsi­gülüyordu,­Fatin’in­bir­iki­hokkabazlığına,­Necib’in­devamlı­kahkahaları-na­Hacer’in­çıngırakları­karışıyordu.­Bir­zaman­oldu­ki,­Fatin­latifeye­eğlenmeye­kadar­yükseltti,­etrafına­bakıp­göz­ederek­alaylarından­ gayet­ muzaffer­ ve­ sevinçli­ görünüyordu.­ O­ za-man­Suad’ın­kalbinde­acı­bir­yara­açılır­gibi­oldu;­artık­görü-yordu,­Necib’in­lüzumundan­fazla­içmiş­olduğunu­ve­hararet-ten­bunun­her­an­çoğalarak­gittikçe­göze­çarptığını­anlıyordu.

Bunda­o­kadar­hor­ve­zelil­bir­hâl­vardı,­tavırları,­vehme­dü-şürmeleri­o­kadar­soğuk,­akılsızca­görünüyordu­ki­onu­o­kadar­iyi­ve­muhterem­bildikten­sonra­bu­girdap­içinde­koşuyor­gör-mek­tahammül­olunmaz­bir­surette­feci­geliyor,­o­kadar­gözün-den­düşmüş,­adi­buluyordu­ki,­bu­bayağılık­ve­aşağılığa­daya-namayarak­ağlamak­istiyordu.­Ve­Necib­bu­hayatı­seviyor­ve­ya-şıyordu.­Bilhassa­yaşayacaktı­öyle­mi?­Onu­bu­kadar­adiliğe­ta-hammül­ eder,­ adilikte­ zevk­ bulur­ bilmediği­ için­ ne­ kadar­

285E Y L Ü L

aldanmış­olduğunu­düşünerek­boynunu­büküyor,­“İşte­böyle­aldanmak,­her­şeyde,­her­vakit…”­diye­inliyordu.­Lakin­onu­bu­sefaletten­kurtaracak,­sözünü­dinleyerek­kimse­yok­muydu­ki­ona­icap­ederse­hükmetsin,­“Lakin­yazık­ediyorsun,­sen­bu­ha-yatların­adamı­değilsin,­ölürsün!”­desin.­O­kadın,­o­kadın­ol-sun­onu­bu­hâlden­menetmeli,­kurtarmalı­değil­miydi?­Bilakis­Necib’in­bu­hâllere­hep­onun­yüzünden­düştüğünü­düşünüp­kadri­bilinmeyen­zavallı­vefasının­matemi­ile,­“Demek­öyleleri-ni­seviyormuş,­demek­bu­hayatları­istiyormuş!”­diyordu.

Necib’de­ o­ kadar­ memnuniyet,­ o­ derece­ neşe­ vardı­ ki­başka­ bir­ endişesi­ olmadığı,­ gerçekten­ çok­ mesut­ olduğu­görülüyordu.­Kahkahaları­art­arda­geliyor,­sözleri­akıyordu;­hâlbuki­Fatin­o­kadar­eğleniyor,­bin­türlü­ ihamlarla119­her-kesi­ o­ kadar­ güldürüyordu­ ki,­ Necib’in­ bu­ memnuniyet­ ve­zekâsının­ne­kadar­âciz­olduğu­hatta­etrafını­görüp­işiteme-yecek­kadar­hissiz,­ağlanacak­kadar­hasta­ve­âciz­bulunduğu­görünüyor,­bu­hâl­ile­Suad­nefret­ve­dargınlığa­derin­bir­mer-hametin­de­karıştığını­hissediyordu.

Bereket­versin­hanımefendi­yetişti.­Evvela­Necib’i­hayret­ve­memnuniyetle­kabul­ettiyse­de­ilk­dikkatle­fark­etmekten­boş­kalmadı.­Suad,­“Aman­onu­götürüp­yatırsalar!”­diye­ te-menni­ediyordu.­Hâlbuki­Necib­gittikçe­daha­güçsüz,­sıkılmış­gibi­kalkıp­gitmek­istedi.­Fatin­gülüyor,­“Biz­donacağız,­Ne-cib­elden­gelse­soyunacak…­Ne­ateş­ne­ateş…­Galiba­sıfıra­sı-fır­elde­var­sıfır…­Doğal­değil­mi­ya?”­diye­göz­kırpıyor,­sonra­Süreyya’ya­doğru­eğilip­felsefe­yapıyormuşçasına­ilave­ediver-di:­“Gözüne­yandığım­karıları,­‘efendim­nerede,­ben­nerede’120­dedikleri­gibi­bak­kendileri­nerede,­tesirleri­nerede?”

Hanımefendi,­Necib’in­yanında­ona­bir­şeyler­söylüyor,­Necib­ reddeder­ gibi­ görünüyordu.­ Onlar­ konuşurken­ Fatin­

119­ iham:­ İki­ veya­ daha­ çok­ anlamlı­ bir­ kelimeyi­ en­ az­ bilinen­ manasını­kastederek­kullanma.

120­ Efendim­nerede,­ben­neredeyim:­Ben­ne­diyorum,­sen­ne­anlıyorsun­anlamında­bir­deyim.

286 M E H M E T R A U F

yine­Süreyya’ya­eğilip,­“Lakin­ben­de­resmini­gördüm,­ger-çekten­mübarek­bir­parça­ne­dersin…­Hani­yok­mu,­değeri­var­Allah­için…”­Suad­bunu­işiterek­tarif­olunmaz­acı­bir­his­ile­ezildi.­İmkânsız­olduğu­için­öldüren­bir­temenni­ile­ken-dinin­ de­ daha­ güzel­ bulunmuş­ olmayı­ çok­ üzülerek­ istedi.­Öbür­tarafta­Necib­hâlâ­karşı­koyuyor,­artık­ işitilen­bir­ses-le,­“Vallahi­bir­şey­yok­canım…”­diyordu.­Sonra­boğazını­gös-tererek­kısık­bir­sesle,­“Sadece­burada,­burada­yanıyorum…”­diye­tekrar­etti.­Hacer­fırladı,­su­verdi.­Onu­oturtmak­istedi-ler,­inat­ediyor,­gezmek­istiyordu.­Orada­bir­kanepenin­arka-lığına­dayandı.­Gözleri­bulutlu,­bakışları­dalgalı­durdu.­Fatin,­“Vallahi­billahi!”­diyordu.­“İşte­bu­sanki­neye­oturacak…­Öyle­değil­mi­ya?”­Artık­Necib’in­söz­söylerken­gözlerinin­daldığı,­ağzının­kasıldığı,­gözlerinin­düşündüğü,­sanki­sözlerini­ara-dığı­fark­olunuyor,­gülmeleri­lüzumundan­fazla­devam­edi-yor,­nihayet­gülmeye­benzemeyen­bir­şekilde­bitiyordu.­Son-ra­ ağından­ bir­ hava­ çıkar­ gibi­ oldu.­ Fatin­ hemen,­ “Ha­ şöy-le…­Aman­biraz­piyano­çalsana­Hacer?”­dedi.­Hacer­yazık-lanmayla,­“Babam­uyumuştur,­olmaz­ki…”­diye­gülüyordu.­O­zaman­Necib’in­yüzünde­bir­bulut­görüldü.­Sertçe­“Piyano­mu?”­dedi,­“Hayır,­teşekkürler,­zahmete­lüzum­yok…”­Sanki­birden­kararmış,­endişe­ve­kırgınlığa­bürünmüştü.

Fatin­“O,­o,­o…”­etti,­“Neden­o,­neden?­Hani­bir­zaman-lar­ne­idi­o­kantolar,­şarkılar,­baletler­efendim…­Hacer,­ne­idi­o,­kalp­sevdazedeleri­mi­ne?­Vay­efendim­vay,­ne­şarkılar,­ne­peşrevler…­Artık­piyanoyu­sevmiyorsun­galiba…”

Necib’in­kısık­ağzında­sıkıcı­bir­yavaşlıkla­“Artık­bir­şeyi­sevmiyorum”­sözleri­sürüklendi.­Hacer­gülüyordu:

–­O,­o,­o…­Eldivenin­sahibi­ne­oldu?Suad,­ Necib’in­ gözlerinin­ bir­ an­ kendinde­ karardığını­

fark­ederek­ölüyorum­zannetti.­Onun­karanlık­bir­tereddüt-ten­sonra­kısık­sesiyle­sadece­“Masal”­dediğini­işitti.­Oh­de-mek­artık­eldiven­onun­nazarında­sadece­bir­masal­olmuştu.

287E Y L Ü L

Fatin­soruyor,­“Sakın…­Hele­söyle­söyle…­Nazikâne­bir­kovma­filan…­Deme­canım,­haydi…”­deyiverdi.

Necib’in­ omuzlarında­ bir­ küçümseme­ hareketi­ görün-dü.­“Kovma­mı?”­dedi,­“Pöh”­etti.­“Sizi­temin­ederim­ki­kov-manın­ne­olduğunu­bilmeyen­bir­mahluk­varsa­o­da­kadın-lardır.”­diye­ilave­etti.­“Fakat­ihanete­gelince…­Bakınız­bun-da­benzerleri­yoktur.­Sanki­sadece­bunun­için­yaratılmışlar-dır.”­Sesi­o­kadar­derin­bir­kin­ve­hakaretle­dolu­idi,­bakışla-rı­Suad’dan­o­kadar­inat­ile­kaçıyordu­ki­genç­kadın­bu­haka-retin­kendine­ait­olduğunu­zannetti­ve­ateş­gibi­oldu.­Öbü-rü­devam­ediyordu:

–­ Adi­ denilen­ kadınların­ diğerlerinden­ sadece­ şu­ fark-ları­vardır­ki,­onlarda­her­şey­evvelinden­bellidir.­Aldanmak­tehlikesi­ yoktur.­ Kimle­ iş­ göreceğinizi­ bilirsiniz…­ Hâlbuki­öbürleri,­ öbür­ şey­ zannettiğiniz,­ bir­ şeyleri­ bekledikleriniz­yok­mu,­o­ilk­ve­son­defa­sizi­sevdiklerini­temin­edenler,­bü-tün­sadakat,­bütün­vefa­olanlar…­(Hain,­boş­bir­kahkaha­ile­omuzları­sarsılarak)­Zavallılar…­diye­tekrar­etti.

Suad,­ kalbini­ bir­ şeyin­ kopardığını­ hissederek­ ölü­ gibi­dinlerken­Süreyya’nın,­“Zavallılar­kim,­kadınlar­mı?”­dediği-ni­işitti.­Necib­hâlâ­kanepenin­arkalığına­dayanmış,­gözleri­dumanlı­ona­baktı:

–­Zavallı­mı,­kadınlar­mı?­Lakin­onlara­inananlar…­Biz-ler,­biz,­işte­sen,­ben…­diye­haykırdı.­

Onların­kahkahaları­arasında­Suad­sadece­hanımefendi-nin­sesini­işitti:

–­Peki­evlensene­Necib…­diyordu.­Necib­gayet­gülünç­bir­söz­işitmiş­gibi­vücudunu­kane-

penin­arkalığından­kaldırarak­ellerini­havaya­kaldırdı:–­O,­o,­o…­İşte­bu­âlâ,­evlenmek,­ben­öyle­mi?­Bu­öyle­bir­

masaldır­ki­kendimi­bildim­bileli­bin­kere­dinledim…­Evlen-mek…­ Bundan­ sonra­ bana­ güzel­ adam,­ güzel­ ağaç,­ güzel­

288 M E H M E T R A U F

beygir,­güzel­vapur,­kısacası­güzel­ne­gösterirseniz­bakarım­ve­ belki­ severim,­ fakat­ güzel­ kadına­ gelince…­ Asla,­ asla…­Artık­elverir,­rahata­ihtiyacım­var.

Ellerini­sallıyor,­“Asla”­sözünü­tavırlarıyla­takviye­ediyor-du.­Hanımefendi­acı­bir­gülüş­ile,­“Canım­mutlaka­güzel­ka-dın­olacak­değil­ya”­dedi.­“Evlen­de­iyi­bir­kızcağız­al!”

Necib­söylemeyi­canı­istemiyormuş­gibi:–­İyi­bir­kızcağız­mı?­İşte­bir­masal­daha…­dedi.­Canlı­mı­

cansız­mı?­O­mahluka­şimdiye­kadar­kimse­rast­gelmemiş.­Eğer­bir­tılsımla­benim­için­mümkün­olacaksa…­Bence­ka-dınların­iyisi­fenası­yoktur.­Onların­hepsi­kadındır,­hepsi­ka-dındır…

İhtiyar­kadının­sabrı­bitmiş­gibi­“Of­Necib,­yeter!”­diye­şikâyet­etti,­Fatin:

–­Ey­canım­efendim,­mazur­görünüz,­doğal­değil­mi­ya,­şu­ zamanda­ kendisinden­ kadın­ kısmı­ hakkında­ methü­ se-na121­beklenmez­ya,­değil­mi?­diye­Süreyya’ya­bakıyordu.­

Necib­tekrar­kanepeye­yaslanmış,­başı­göğsüne­düşmüş,­artık­sükût­ediyordu.­Suad,­perişanlık,­bir­baygınlık­arasın-da­ Süreyya’nın­ kalkıp­ onun­ koluna­ girdiğini­ gördü.­ Necib­reddederek­“Hayır,­hayır,­daha­vakit­var…”­diyor,­yatmak­is-temiyordu.­Sonra­“Hem­zaten­ben­gidecektim,­kalmak­için­gelmedim…”­dedi.­Hep,­“O­tamam!”­dediler.­Dışarıda­kışın­en­ vahşi­ bir­ gecesi­ inliyordu.­ Hanımefendi­ ötekilere­ “İhti-mali­yok!”­diye­onun­yanına­gitti.­O­çabalıyor,­ısrar­ediyordu.­Suad­haykıracak­kadar­mustarip,­ateş­içinde,­sersem­kaçmak­istedi.­O­çıkarken­hâlâ­Necib­ısrar­ediyor,­hanımefendi­öte-kilere,­“Siz­bırakın,­bana­bırakın,­ben­onu­yatırayım,­haydi­siz!”­diyordu.­Suad,­hanımın­onu­bu­himayesine­alıkoyması-na­kalben­teşekkür­ederek,­hıçkırıklarını­boğmak­için­uğra-şarak­odasına­koştu.­Ah­düşüş­yarabbi,­ne­acı­bir­düşüştü.­O­

121­ methü­sena:­Övgü.

289E Y L Ü L

kadar­seçkin­ve­müstesna­olan­bu­aşk,­o­hakaretlerden­sonra­bu­rezalete­kadar­inecek,­böyle­çamur­mu­olacaktı?­Demek­Necib­kadından­hâlâ­o­kadar­fena­biliyor,­demek­kendini­de­öyle­biliyordu.­Demek­kendini­de­herkes­gibi­ihanetle,­kalp-sizlikle­itham­ediyordu.­Kendisini­ki­o­kadar­hakaretten­son-ra­bile­hâlâ­ona­acıyıp­hâlâ­onu­mesut­görmek­için­her­şe-ye­razı­olacağını­hissediyordu.­Hâlbuki­asıl­kendisinin­itham­etmeye­hakkı­yok­muydu?­Kendisi­bir­köşede­aşkı­aşağılan-dığı­vakit,­sadakati­küçümsenip­reddedildiği­için­ölürken,­o­kadınların­peşinde­onurunu­unutacak­kadar­zevk­ve­içkiye­dalmamış­mıydı?­Fikri­eziliyor,­karışıyor,­uğultular­arasında­anlamıyordu.­Sonra­birden­bir­ feryat­arzusu­meydana­gel-di.­ Haykırmak,­ haykırarak­ ağlamak­ için­ can­ atma­ hisset-ti.­Ona,­“Lakin­asıl­sensin,­asıl­sen­yaptın…”­demek­isteği…­“Asıl­sensin,­asıl­sen­yaptın”­diyecekti.­“Ben­her­şeyi­feda­için­senin­bir­sözünü­bekliyordum.­Hâlâ­senin­o­kadar­hakaret-lerini­unutuyorum­ve­sen­beni­itham­ediyorsun…­Lakin­sen­kendin,­işte­kendin­yapıyorsun,­hep­kendin­…”

Süreyya­odaya­girdiği­zaman­o­hâlâ­ağlıyordu­ve­yaşları-nı­ona­göstermemek­için­yataklığın­önünde­meşgul­görün-dü.­ Süreyya,­ “Münasebetsizlik,­ delilik”­ diye­ söyleniyordu.­Bir­saniye­sonra,­onun­karşısına­geçmek­lazım­gelince­ne­ya-pacağını­düşünerek­Suad­korkarken­Hacer­imdadına­yetişti.­Kapıya­vurarak,­“Kardeş­orada­mısın?­Biraz­gelir­misin?”­de-di.­Ve­Suad­selamet­yeri­gibi­dışarı­koştuğu­zaman­Hacer’in­elinden­tutarak­kendini­bir­yere­götürdüğünü,­kıs­kıs­güle-rek,­“Aman­gel­bak­ne­ tuhaf…”­dediğini­gördü.­Merdiven-lerden­çıktılar,­kendi­odalarının­üstündeki­odaya­yürüdüler.­Hacer­kapının­önünde­durarak­“Dinle­bak…”­dedi.­O­zaman­Suad­içeride­onun­sesini­işiterek­anladı.

Necib’i­zar­zor­gitmek­fikrinden­vazgeçirerek­yatmak­için­bu­odaya­getirmişlerdi.­Hanım­kendine­birkaç­ağır­söz­söy-lemiş,­darılmıştı.­O­şikâyet­ederek­“Ah­bilsen,­bilsen…”­diyor­

290 M E H M E T R A U F

ve­ihtiyar­kadın­her­şeyi­bildiğini­anlatarak­şimdi­vakit­olma-dığı­için­asıl­kendisiyle­yarın­kavga­edeceğini­şaka­gibi­söy-lüyordu,­Necib,­“Hayır,­şimdi­söyleyiniz…­Kabahatim­varsa­şimdi­söyleyiniz.­Ah­bilseniz­ne­yanıyorum…”­diye­inlediği-ni­ve­hanımefendinin,­“Tamam­işte,­şimdi­de­çocuk­gibi­ağ-lıyor…”­dediğini­işittiler.

Dışarıda­gece­rüzgârın­iniltileriyle­ağlıyordu.­Ve­bu­inilti­arasında­Necib’in­hıçkırıkları­genç­kadını­harap­ediyor,­fark­olunmayan­ birtakım­ şikâyetlerle­ o­ ağlarken­ Suad’a­ bu­ ses­dayanılmaz­bir­feryat­gibi­geliyordu.­Hacer,­“Vay,­annem­de­bak­ne­yaptı!”­diyordu.­Ara­sıra­Necib’in,­“Bilseniz”­sözünü­tekrar­ ettiğini,­ sonra­ hanımın­ sakinleştirmek­ için­ söylediği­sözler­arasında­onun­“Affediniz,­beni­affediniz…”­diye­yal-vardığını­işitiyorlardı.

Hacer­artık­hemen­hemen­içeri­girmiş­gibiydi.­Baş­par-mağını­ gayet­ düşünmekle­ meşgul­ zamanlarda­ yaptığı­ gi-bi­ parmağını­ dişlerinin­ arasında­ kemiriyordu.­ Hacer­ kapı-yı­az­daha­aralık­ettiği­için­şimdi­Necib’in­sözlerini­az­daha­fark­ediyorlardı.­Ve­o­inleyerek­“Ölüyorum­ne­yapayım!”­di-yordu­ve­“Ne­yapayım;­ancak­böyle­unutabiliyorum;­başka­ne­yapayım?­Nasıl­vakit­geçireceğim?­Yalnız­kalırsam­çıldı-racağım…”­diye­şikâyet­ediyordu.­İhtiyar­kadının­darılır­gi-bi,­“Ne­demek­canım­biraz­aklını­başına­toplasana…­Nedir­o­pis­kadınların­peşini­artık­bırak…”­dediğini­işittiler.­Necib­yemin­ediyor­“Yalan!”­diyordu.­“Hep­onun­için,­vallahi­billa-hi­yalnızlıktan­kaçmak­için…”­O­zaman­hanımefendi,­“Ca-nım­ne­demek,­buraya­gelsene…”­dedi­ve­Necib’in­sustuğu-nu­gördüler.­Tekrar­hanımefendi­“Bak­yine­ağlıyorsun…”­de-di­ve­artık­Suad­duramadı.­Sersem,­boğularak,­yaşlar­içinde­koşarak­karanlık­bir­köşeye­atıldı­ve­orada­ağladı,­ağladı…

Her­şeyi­anladığı,­hayatını­gördüğü­için­ağlıyordu.­Etti-ği­ tamiri­ imkânsız­ hataların­ hep­ birden­ ezasıyla­ inliyordu.­

291E Y L Ü L

Necib’in­ ancak­ kendisi­ için­ buraya­ gelmediğini­ ve­ buraya­gelemeyince­dayanamayarak­böyle­aşağılık­ve­serseri­kaldı-ğını­ görüyordu.­ Ve­ bütün­ bunlara­ kendinin­ sebep­ olduğu-nu­ görerek­ güçsüzlük­ ve­ ümitsizlikle­ haykırmak­ istiyordu.­Bu­bir­emniyet­idi­ki,­artık­yargılamak­istemiyor,­ilk­defa­zan­olarak­gelmişken­öyle­güven­olarak­kabul­etmede­inat­edi-yordu.­“Mutlaka,­mutlaka­öyle…­Ve­ben,­ben,­hep­ben­sebe-bim­değil­mi?”­Ah­ne­kadar­koşup­onun­ayaklarına­kapan-mak,­ellerine­sarılarak­af­dilemek,­ah­ne­kadar­ağlamak­is-tiyordu.­Bu­bir­ihtiyaç­ona­koşup,­“Hayır­biz­yanılmışız,­ben­yanılmışım,­ah­bedbaht,­beni­affet…­Hâlâ­seviyorum,­fakat­affet…”­ Ona­ hâlâ­ sevdiğini­ anlatmak­ şiddetli­ ihtiyacı­ onu­zapt­ve­kahrediyordu.­Ve­ettiği­bu­haksızlığın,­bu­zulmün­al-tında­o­kadar­eziliyor,­o­kadar­kendini­affedilmesi­imkânsız­görüyordu­ki,­affettirmek­için­hayatını­feda­etmek,­“Al­onu­ne­yaparsan­yap”­diye­hayatını­ona­vermek­istiyordu.­Ve­bu-nun­küçüklüğü­onu­kızdırarak­acı­bir­ümitsizlik­ile­hayatını,­bütün­dünyayı,­hatta­Süreyya’yı­bile­ona­feda­etmek­emeliy-le­âciz­oluyordu.

Odasına­ sarsılmış­ bir­ dargınlıklar­ girdabı­ ile­ altüst­ ol-muş­girdi­ve­Süreyya’nın­yattığını­görerek­sükûnetle­bir­ta-rafa­çekildi.­Sabaha­kadar­onun­üstlerindeki­odada­boğu-lurcasına­ öksürdüğünü­ işiterek,­ bin­ kararsızlık­ arasında­düşünceleri­ kâbuslarla­ onu­ bir­ humma­ içinde­ çalkayarak­yattı.­Sabahleyin­-puslu,­iniltili­kirli­bir­kış­sabahı-­kapıla-rına­vurulup­uyandığı­zaman­yeni­dalmış­olduğunu­gördü.­Fakat­başı­o­kadar­ağır,­o­kadar­sersemdi­ki­gözlerini­aça-mıyordu.­ Kendisini­ hanımefendi­ görmek­ istiyordu.­ Acele­onun­odasına­gittiği­zaman­tebessüm­ederek­“Bu­ne­uyku­canım,­saat­üç…”­diyordu.­Sonra­Necib’in­rahatsız­olduğu­için­hekime­haber­gönderdiklerini,­kendileri­söz­verdikleri­için­düğüne­gideceklerinden­hekim­gelince­yanına­çıkarıp­

292 M E H M E T R A U F

baktırmasını­tembih­etti.­Onlar­hemen­gidip­döneceklerdi.­Hanımefendi­şikâyet­ederek­mecburiyetine­kızıyordu­ve­Su-ad­bu­darbeyle­bütün­bütün­sersem,­korkuyor,­ soruyordu.­İhtiyar­kadın­teminat­verdi.­“Sadece­bir­ateş”­deyiverdi.­Son-ra­“Fakat­kim­bilir,­belki­fenadır­da…­İşte­onun­için­merak­ettim,­hekime­adam­gönderdim.”­dedi.

Suad­oradan­çıkınca­doğru­onun­yanına­gidip­“Hayır­Ne-cib,­eğer­sana­bir­şey­olursa­yemin­ederim­ki­ben­de­ölürüm.”­demek­ için­ yandı.­ Fakat­ onun­ odasına­ mümkün­ değil­ gire-meyeceğini­hissediyordu.­O­kadar­ki­kaç­kere­niyet­edip­hatta­bir­defasında­kapının­önüne­kadar­gittiği­hâlde­içeri­gireme-di.­“Nasılsınız?”­derken­onu­harap­ve­berbat­görmekten­ya-hut­düşüp­ağlamaktan­korkuyordu.­Saat­dörde­gelmişti.­Sü-reyya,­Necib’i­biraz­görmek­için­odasına­gitti.­Uykuda­buldu-ğu­için­uyandırmadan­döndü.­O­zaman­hekim­beklemek­ıstı-rabı­başladı.­Kış­sabahı­uzakta­inleyen­vapur­düdükleriyle­se-mayı­dolduruyor,­bitmeyen­bir­yağmur­şakırdıyordu.­Ara­sı-ra­inleyen­rüzgârın­arasında­satıcı­sesleri­sürükleniyordu.­Ve­hekim­hâlâ­gelmiyordu.­Hâlbuki­o­uyanmış­olabilirdi.­Bir­şe-ye­ihtiyacı­olurdu.­Bunun­için­odasına­gitmek­lazımdı.­Ve­ce-saret­edemeyeceğini­görerek­nihayet­bir­kalfa­gönderdi.­Eline­bir­dikiş­almış,­onunla­meşgul­bir­anda­bin­kararla­güçsüz­ve­perişan,­ateş­verecek­bir­faaliyetle­ateş­içinde­bekledi.

Ve­kendini­hâlsiz­bırakan,­darmadağın­eden­telaşına,­en-dişesine,­ıstıraplarına­bakıp­hatta­daha­dün­her­şeyi­unuttum­zannedişine­acı­acı­güldü.­Görüyordu­ki­o­zaman­sadece­ken-dini­aldatmış,­onurunun­yarasını­sarmış,­başka­bir­şey­yap-mak­mümkün­olmadığı­için­mecburen­bir­iyi­niyet­ile­hayatı-na­razı­olmuştu.­Onu­unutmak­hayatının­en­can­yakan­bir­sa-adet­dönemini­unutmak,­yaşamamış­olmak,­en­mesut­gün-lerini­yazıklanmasıyla­yâd­etmemek­değil­miydi?­Hâlbuki­bu­nasıl­mümkün­olurdu?­Hem­sadece­unutmak,­ işte­hayatını­

293E Y L Ü L

ona­vakf­ve­feda­için­sağlam,­zorlu­ihtiyaçlar­içinde­kalbinin­yandığını,­ruhunun­bir­susuzluğa­kanma­özlemi­ile­ona­doğ-ru­can­atışını­görüyordu.­Fakat­Süreyya,­o,­Süreyya­ne­olacak-tı?­Ondan­korktuğu­için­değil,­onu­kimsesiz­bedbaht­görme-ye­ tahammül­ edemediği­ için­ mahvoluyordu.­ Ve­ hep­ verdi-ği­ kararların­ böyle­ umulmadık­ bir­ tesadüf­ darbesiyle­ allak-bullak­olduğunu­gördükten­sonra­artık­kararına­inanamıyor,­hatta­karar­veremiyor,­hangi­görüş­ile­hayatını­tanzim­edece-ğine­şaşırıyor,­“Tereddüdümün,­zaafımın­cezası…”­diye­ken-dini­itham­ediyordu.­Fakat­düşündükçe­kararsızlık­kendinde­değil,­asıl­hayatında­olduğunu,­kendinin­sadece­onun­coşku­selinde­dayanıksız,­iradesiz­akıp­giden­bir­oyuncak­kaldığını­görerek­bundan­sonra­da­daima,­daima­böyle­kararsız,­böyle­oyuncak­olacağını­kabul­ediyordu.

Kapının­açıldığını­işitip­hekimin­geldiğini­haber­verme-ye­geliyorlar­diye­başını­çevirdi.­Fakat­Necib’in­giyinmiş­ola-rak­girdiğini­görünce­hayretle­yerinden­kalktı.­O­da­kendini­yalnız­bulmaktan­şaşırarak­orada­durmuştu;­sapsarı­idi,­göz-leri­sönük­ve­yorgun­bakıyorlardı.­“Kimse­yok­mu?­Hanımı­görmek­ istiyorum­da…”­diye­sordu.­Suad,­“Hayır,­ fakat…”­demek­istedi,­lakin­onun­oturmak­istemiyormuş­ve­ne­olsa­oturmayacakmış­ gibi­ duruşunu­ görüp­ sözünü­ tamamlaya-madı­ve­hanımefendinin­yokluğunun­sebebini­izah­ederken­güç­beklediğini­fark­edip­nihayet­acılı­şekilde,­“Lakin­hekime­adam­gönderdilerdi…”­sözlerini­söyledi.

Necib,­şaşkın,­durgun,­“Hekime­mi?”­diye­sordu,­“O­niçin­o?­Hasta­falan­mı­var?”­diye­merak­eder­göründü.­Ve­Suad­bu­kadar­lakayt­ve­alaycı­sesle,­bu­yabancı,­soğuk­tavırla­daha­acılı:

–­Hayır­sizin­için…­dedi.­Sizi­hasta­diyorlardı­da…Necib­artık­gitmek­üzere,­sadece:–­Yaa,­yanlışlık­olmalı,­bilakis­hiçbir­şeyim­yok…­diye­ho-

murdandı.

294 M E H M E T R A U F

Suad­ ağlamak­ isteyerek­ ona­ baktı,­ “Nasıl­ yok,­ lakin­ iş-te­renginiz,­gözleriniz­pek­âlâ­gösteriyor­ki­hastasınız,­saba-ha­kadar­öksürdünüz,­bir­kere­şu­havaya­baksanıza…”­demek­için­yandı,­ruhu­şikâyetlerle­dopdolu­idi;­fakat­onda­o­kadar­hain­bir­lakaytlık­vardı­ki­kalbinin­acısını­hissettirememekten­ümitsizliğe­kapıldı,­“Hayır­dün­gece­ben­yanılmışım,­sevmi-yor,­sevmiyor…”­diye­tekrar­yerine­düşer­gibi­oturdu.­Ne­ka-dar­yalvarsa­onu­burada­alıkoyamayacağı­eminliği­ile­gözleri­yaşlanmış,­elleri­titreyerek,­sinirli­şekilde­tekrar­dikişine­eğil-di.­Fakat­onu­böyle­bırakacak­mıydı,­tekrar­onu­bir­şey­söyle-meden­gönderirse­her­şeyin­bütün­bütün­biteceğini­ve­belki­onun­hasta­olacağını­görüyor,­ona­her­şeyi­anlatıp­af­dilemek,­özellikle­onu­kurtarmak­için­yanıyordu;­fakat­her­vakitki­gibi­ruhunda­seller,­fırtınalar­varken­sadece­titreyerek­çeneleri­ki-litleniyor,­hiçbir­şey­söyleyemeyeceğini­ve­onun­yine­bütün­bütün­ümitsizlik­ve­garezle­çıkıp­gideceğini­görüyordu.

Necib­hiçbir­şey­söylememek­kesin­kararıyla­çıkıyor­iken­birden­ hücum­ eden­ bir­ öfke­ dumanı­ içinde­ boğulur­ gibi­döndü:

–­Bir­de­gerçekten­hasta­olmuşum­ne­olur?­dedi.­Artık­bu­hayat­ o­ kadar­ ehemmiyet­ verilecek­ bir­ şey­ midir­ zannedi-yorsunuz?

Onun­sükût­ederek­dikişiyle­meşgul­oluşuna­uzun­uzun­bakıp­haşin,­kindar,­acı­bir­sesle:

–­ Bilakis…­ dedi.­ Ben­ ondan­ o­ kadar­ usandım,­ o­ kadar­usandım­ki­bir­an­evvel­bitsin­diye­bekliyorum…­Evet,­o­ka-dar­usandım.

“Niçin,­ ne­ oldu?”­ Suad’ın­ ağzında­ bu­ sözler­ vardı,­ fakat­söyleyemedi,­boğuluyordu;­hıçkırmaya­hazır,­acı­bir­nazarla­bakarak­sadece,­“Necib…”­diye­ inledi­ve­gözlerinden­yaşla-rın­akacağını­hissederek­tekrar­dikişine­kapandı.­Genç­kadı-nın­bu­hitabında­o­kadar­derin­bir­elem­vardı­ki­Necib’i­titretti.

O­zaman­delikanlı­biraz­üzülmüş,­biraz­mahzun,­acı­acı:

295E Y L Ü L

–­ Evet­ Necib,­ diye­ şikâyet­ etti.­ Fakat­ biliyorsunuz­ ki­ bu­şikâyette­ne­kadar­haksızsınız…­Ama­ne­kadar­haksızsınız…­Lakin­şikâyet­edecek,­ağlayacak,­feryat­edecek­bir­kimse­varsa­o­siz­değilsiniz,­benim…­Asıl­ben,­“Ah­Suad”­diye­feryat­etme-liyim.­Fakat­yalnız­Suad­diye­değil,­“Beni­öldürdün,­Suad­be-ni­öldürdün!”­diye­feryat­etmeliyim…­Zira­sen­gerçekten­beni­öldürdün­Suad…­Sana­benim­nasıl­inandığımı,­benim­için­ne­büyük­bir­kuvvet,­nasıl­bir­hayat­olduğunu­bilmiş­olsaydın…

Suad­hıçkırıklarla­boğuluyor­gibi­idi.­Necib’in­sesindeki­hararet­ve­gözyaşı­ile­bütün­bütün­sarsılmıştı­“Lakin­yemin­ederim­ki…”­diye­baktı.

Necib­yine­o­acı­hararetle­gülerek:–­Oh­yeminleriniz…­diye­kesti.­Bir­sürü­masal…­Bunla-

rı­hep­biliyorum…­Burada­Boğaziçi­gibi­serbest­ve­rahat­ol-madığınızdan­ şikâyet­ edeceksiniz­ değil­ mi?­ Lakin­ ben­ siz-den­o­kadar­büyük,­o­kadar­çok­bir­şey­mi­istiyordum?­Haf-talarca­burada­bir­bakışınız­için­köpekler­gibi­süründüm.­Ve­siz­benden­bir­tebessümü,­bir­bakışı­esirgediniz…­İşte­sizin­yeminleriniz…­ Benim­ hürmet­ ve­ bağlılığımdan­ bir­ şüphe-niz­mi­vardı,­benim­sadakatimde­bir­kusur­mu­gördünüzdü?­Hayır­değil­mi?­Sadece­bir­sözle,­bir­işaretle­beni­temin­etse-niz,­bana­sadece,­“Hâlâ­seviyorum,­fakat­korkuyorum…”­de-seniz­ben­sizin­için­aylarca­ateşlerde­yanar,­saadet­ve­ümit-le­beklerdim…

Vahşi­ bir­ kinden­ mahzun­ bir­ şikâyet­ ve­ yazıklanmaya­geçmiş,­ sobanın­ yanında­ ayakta­ ağlar­ gibi­ söylüyordu.­ Ve­Suad’ın­hâlâ­hummalı­bir­faaliyetle­dikişle­meşguliyetine­ba-karak­devam­etti:

–­Fakat­siz­hiç,­hiçbir­şey­yapmadınız…­Bir­bakışınız,­ba-na­bir­ay­elverir,­bir­tebessümünüz­sizden­günlerce­mahrum­yaşamak­için­kuvvet­verirdi,­siz­bunları­esirgediniz­ve­beni­defettiniz…­Söyleyiniz­benim­ne­kabahatim­vardı?­Size­ben­ne­yapmıştım?

296 M E H M E T R A U F

Sükût­etti,­cevap­bekler­gibi­idi.­Onun­hâlâ­bir­cevap­ver-mediğini­görerek­inler­gibi:­

–­Ah­beni­nasıl­defettiğinizi,­benden­nasıl­kaçtığınızı­dü-şündükçe…­diye­ah­etti.­

Sonra­tekrar­gittikçe­öfkelenen­bir­ümitsiz­bir­seda­ile:­–­Ve­şimdi­acıyorsunuz,­öldürdükten­sonra­şimdi­merha-

met­öyle­mi?­Fakat­artık­istemiyorum,­sizden­hiçbir­şey­iste-miyorum.­Zira­artık­her­şeyden­bıktım.­Bekliyorum­ki­bir­an­evvel­ her­ şey­ bitsin­ de­ kurtulayım.­ Anlıyor­ musunuz,­ artık­kurtulmak­istiyorum…

Suad,­ Hacer­ meselesinde­ nasıl­ yanıldığını­ anlıyor,­ affo-lunmak­için­yanıyordu.­Onu­üzdüğünü­anlayan­Necib,­daha­hasretle­sanki­kendi­kendine­söylüyormuş­gibi­yavaş­bir­sesle:

–­Hâlbuki­ne­emellerim­vardı!­dedi.­Ne­güzel­emellerim­vardı!­Gideriz­diyordum,­benimle­beraber­gelirsiniz­zanne-diyordum…­Ne­delice­gülünç­bir­hülya­değil­mi?­Acı­acı­gü-lümsedi:

–­Size­bir­kâşâne­takdim­edemem,­fakat­birbirini­çok­sev-dikten­sonra­neyin­ehemmiyeti­kalır­diyordum.­Aşk­her­şe-yi­unutturur­diyordum…­Beni­gerçekten­seviyorsunuz­zan-nediyordum!

Birden­Suad’ın­gözlerinden,­eğilmiş­olduğu­dikişe­yaşla-rın­düştüğünü­gördü.­Ve­sonsuz­bir­şevk­ve­sevinçle:

–­Ah­ağlıyorsunuz,­diye­sevindi,­ağlıyorsunuz,­demek­se-viyorsunuz,­ demek­ hâlâ­ seviyorsunuz?­ Onlar­ hep­ yalandı­değil­mi?­Ah­bir­kere­buna­emin­olsam­Suad,­bir­kere­daha­emin­ olsam,­ senden­ ayrı­ bile­ yaşamak­ için­ kuvvet­ bulaca-ğıma­yemin­ederim…­Ah­seni­ne­kadar­delice­sevdiğimi­bir­bilsen­Suad,­bir­bilsen…

Sesi­derin­bir­feryat­ile­söndü.­Suad,­o­artık­daha­ziyade­dayanamayarak­ dikişiyle­ yüzünü­ kapamıştı­ ve­ Necib­ onun­hıçkırdığını­işiterek­mutluluktan­hâlsiz­oraya­bir­koltuğa­düş-tü.­Ve­orada­kendinden­geçip­inleyerek­kollarını­ona­uzatarak:

297E Y L Ü L

–­Ah­bu­yaşlar,­bu­yaşlar,­diye­feryat­etti.­Zannediyorum­ki­hayatım­çoğalıyor…

Onun­ gözyaşına­ tutkun,­ kendi­ de­ ağlamaya­ hazır,­ bir­müddet­sükût­ile­onun­ağlayışını­dinledi.­Uzun­kahırlardan­sonra,­ümitsizliklerden­sonra­bu­ansızın­gelen­saadet­bütün­âşıkane­kabiliyetlerini­son­fedakârlık­derecesine­ulaştırmış-tı;­ona­bakarken,­onun­kendisi­için­ağladığını­işitirken,­onun­bir­nefesi­için­orada­ölüp­gitmek­kadar­büyük­saadet­olamaz­gibi­geliyor­ve­gerçekten­böyle­olacakmış­kadar­mest­ve­me-sut­bekliyordu.­Ona­son­derece­merhamet­ve­himaye­hissiy-le­karışık­bir­tutkunlukla­uzun­uzun­baktı.­Sonra­birdenbire­kalkıp­yanındaki­koltuğa­giderek­derin­bir­inleme­ve­rica­ile­yalvarmaya­başladı:­

“Ah­Suad,­gel­gidelim,”­diyordu…­­“Gel­her­şeyi­unuta-lım,­ her­ şeyi­ bırakalım…­ Bak­ sana­ artık­ söylemeye­ cesaret­ediyorum­Suad,­ölünceye­kadar,­saniyelerine­kadar­hayatım­senindir…­Gel­bunu­kabul­et­Suad,­bak­ağlayarak­yemin­edi-yorum­ki,­beni­ne­kadar­mesut­edeceğini­mümkün­değil­an-layamazsın…”

İkisi­de­mesut,­âciz­bu­teklifin­ciddiyeti­altında­ellerin-de­olmaksızın­ezilerek­sükût­ettiler.­Bir­an­oldu­ki­bakışları­derin­bir­şükran­ve­saadetle­parladı,­ikisi­de­birbirlerine­ne­kadar­bağlı­ve­müteşekkir­olduklarını­gördüler;­fakat­hemen­ikisinde­de­bir­karanlık­belirdi;­gayriihtiyari­birinde­meyda-na­gelen­Süreyya­düşüncesi­sanki­diğerine­de­bulaşmıştı­ve­sapsarı,­ tereddütlü­bakıştılar.­Gözlerin­başladığı­düşünceyi­genç­kadın­tamamladı,­sonsuz­bir­yorgunluk­ile:

–­ Hayır­ Necib,­ hayır,­ dedi;­ bana­ birbirimizden­ o­ kadar­şey­ istemeye­ hakkımız­ yoktur­ gibi­ geliyor…­ Hem­ her­ şeyi­unutsam­bile­Süreyya­var.­Bilsen­ona­ne­kadar­acıyorum­Ne-cib…­Bile­bile­ona­bu­fenalığı­etmek­o­kadar­fena­geliyor­ki.­Düşün­onun­için­bu­ne­fena­bir­hakaret­olur­değil­mi?

298 M E H M E T R A U F

Henüz­ yaşları­ kurumamış­ mahzun­ gözleri­ bakışlarının­derin­hararetiyle­ona­bakarak­cevap­bekliyor­gibi­ idi.­Necib­bu­bakışta­sonsuz­bir­hüzün­ve­merhamet,­bir­yazıklanma­ve­fedakârlık­görüyor­ve­Suad’a­bir­an­olsun­bu­kadar­sahip­ol-mak,­Süreyya’nın­hayatı­kendi­görüş­ve­rızasına­bağlı­bulun-mak,­o­kadar­yakın,­samimi,­hâkim­olmak­onu­o­kadar­mest­ediyordu­ki­teşekkür­edercesine­tasdik­etti.­Bu­saadetinin­için-de­bir­zaman­kendini­o­kadar­kahreden­ve­güçsüz­bırakan­acı­düşüncelerden­ gafildi.­ Ancak­ bu­ düşüncenin­ ne­ kadar­ ger-çekleştirilmesi­imkânsız­olduğunu­hissediyordu.­Ona­Sürey-ya­için,­“O­ne­olursa­olsun!”­demek­de­ruhuna­ağır­gelen­bir­küçüklük,­ona­layık­olmadığını­görüyor­ve­genç­kadını­sadece­aşkıyla­zorlama­değil­ikna­edecek,­Süreyya’yı­ihmal­ettirecek­birçok­deliller­gösterebileceğini­düşündüğü­için­bile­kendini­kınıyordu.­Ve­bir­kere­bu­düşüncelere­geçince­hareketlerinin­akıbetini­yalnız­bir­noktadan­düşünmek­birden­bütün­bakış­noktalarına­onu­sevk­etmişti.­İlk­hamlede­böyle­acı­verici­bir­yaraya­sebep­olacağını­görerek­Suad’dan­o­kadar­fedakârlık­is-teyemeyeceğini­anlıyor,­hatta­teklifinin­ciddiyet­ve­cesaretiy-le­eziliyordu.­Ve­bir­saniye­daha­sükût­ederse­hararet­ve­cazi-benin­ortadan­kalkacağını­bildiği­hâlde­de­bu­saniye­kararsız-lık­ve­mücadele­arasında­geçmiş­bulunuyordu.­Öyle­ki­genç­kadın­tereddütle­ona­bakarken­onu­bir­saniye­içinde­yine­pek­zayıf­ve­inler­gördüğü­için­şaşkınlığa,­şaşkınlıktan­hatırlama-ya­geçerek­hep­mazilerini­bir­anda­yaşamış­gibi­oluyor­ve­ken-dine­daima­yırtıcı­bir­ceza­gibi­görünen­aşklarının­ateşini­dü-şünerek­ tereddüdü­kuvvet­buluyordu.­O­kadar­ tecrübe­gör-müşler,­öyle­acılıklarla­yaralanmışlar,­öyle­şeyler­hissetmişler-di­ki­bu­iki­dakikalık­sükûtun­sonunda­birbirlerine­bakarlar-ken­ sanki­ o­ ayrı­ düşünülmüş,­ korkulmuş­ şeyleri­ birbirle-rinin­ gözlerinde­ görür­ gibi­ oluyorlardı.­ İkisine­ de­ aşk,­ in-san­iradesinin­dışında­hususi­bir­hayata­sahip­olduğu­için­

299E Y L Ü L

itaatten­ ziyade­ zalimce­hükmeden­bir­canavar­gibi­geliyor-du.­Suad­ona,­“Hiç­değişmeyeceğine­emin­misin?”­gibi­bakı-yor­ve­zannediyordu­ki­bu­suali­sorsa­gerçekten­Necib­cevap-ta­müşkülata­düşmüş­olacaktır.­Genç­kadın­bu­düşünce­içine­o­kadar­gömülmüştü­ki­Necib­başını­kaldırıp­derin,­bitkin­bir­yazıklanmayla,­“Evet,­hakkın­var”­dediği­zaman­iki­dakika­ev-vel­söylediğini­unutmuştu.­Onun­için­bu­sözün­manasından­yalnız­artık­her­şeyin­bittiği­acılığını­duydu.­Necib­de,­o­da,­bu­sözü­telaffuz­eder­etmez,­bir­an­emniyet­ile­sahiplenme­hissi­meydana­getirdiği­için,­bu­devam­edecek­zannederken­yeri-ne­acı­bir­hicranın­geçtiğini­görünce,­nasıl­bir­saadetten­mah-rum­olduğunu­anlayarak­yandı.­Ve­ateşle­“Fakat­beni­sev­Su-ad!­Beni­sev.”­diye­inledi.­Kaybettiğini­tazmin­etmek122­istiyor-muş­gibi­bir­can­atışı,­bir­susuzluğa­kanması­vardı.­Şimdiden­pişmanlık­kendini­istila­ediyordu.­“Hiç­olmazsa­vadet­Suad”­diyordu.­ “Beni­ seveceğini­ vadet…­ Beni,­ beni,­ yalnız­ beni…­Vadet,­bari­kalbin­benim­olsun,­beni­hiç­unutma…­Ah­söy-le,­Suad…­Söyle­hiç­olmazsa­sevdin­mi,­söyle­sevdin­mi­ha?”

Bu­kadar­yakında,­bu­kadar­hararetle­ilk­defa­buluşan­Su-ad­ömrünün­aşkıyla­yazıklanmayla,­hasretle,­en­âciz­ve­za-yıf­bir­zamanında­bu­ateşle­bütün­bütün­harap­oluyordu.­Ve­sözü­kâfi­görmüyormuş­gibi­haykırmak­isteyerek­canını­verir­gibi­ellerini­uzattı­ve­bunları­tuttuğu­anda­Necib­bu­uzun­ve­mahrum­aşkın­bütün­mükâfatına­nail­olmuş­gibi­mesut­ol-dum­zannetti.­Başka­bir­hayatta,­başka­bir­âlemde­imiş­gibi­titriyorlardı­ve­bu­uzun­bir­aşk­teminatı,­ahlarla,­gözyaşlarıy-la,­çarpıntılarıyla­ikisinin­de­ruhunu­karıştırıp­birleştiren­söz-lerin­bütün­ruh­ile­içildiği,­hüviyetlerin­birbirinde­eriyip­ür-perdiği­bir­aşk­anı­oldu.­Birisi­sadece­onu­sevdiğine­ve­onu­seveceğine,­diğeri­bu­güvenceyle­işkencelere­tahammül­ede-ceğine­yemin­ediyorlardı.­Necib,­“Sadece­müsaade­edersen­

122­ tazmin­etmek:­Sebep­olunan­zarar­ve­ziyanı­ödeme.

300 M E H M E T R A U F

ayda­yılda­bir­Necib­birkaç­saat­buraya­gelir.”­diyordu.­“O­za-man­bir­bakışın­bana­bir­hayat­olur,­bir­tebessümün­kuvvet­verir­değil­mi?”­Şimdi­fedakârlıklarının­el­ele­sadece­kendile-rini­mest­ettiği­devresinde,­bir­hayal­gafleti­ile­her­zaman­ay-nı­hislenmeyle­mesut­olacaklarmış­gibi,­memnun­ve­müte-şekkirdiler.­Sonra­yadigâr­meselesi­çıktı.­Necib,­“Bende­var,­ama­pek­zavallı­bir­yadigâr,­çalınmış…”­diye­o­kadar­mest­ol-duğu­tek­eldiveni­çıkardı.­“Ben­size­bunu­veremem…”­Onu­kalbinin­üstünde­o­kadar­taşımıştı­ki­hemen­kalbi­olmuştu.­“Fakat­siz­bana…”­diyordu;­o­zaman­genç­kadın­gömleğin-den­bir­şey­çıkardı.­Bu­aynı­eldivenin­tekiydi.­O­da­o­teki­o­za-mandan­beri­saklamıştı­ve­Necib­bunu­görünce­o­kadar­me-sut­oldu­ki­eldiveni­de­bunu­tutan­eli­de­kaparak­ağzına­gö-türdü.­Ve­ilk­defa­olarak­dudakları­ona­temas­etti.­Bu­elde­ev-vela­bir­iffet­taşkınlığı­vardı.­Fakat­o­kadar­titriyordu­ve­Ne-cib­o­kadar­ısrar­etti­ki­nihayet­bütün­bütün­dayanaksız­kal-dı…­Kendilerinden­başka­şeyleri­o­kadar­unutmuşlardı­ki,­sa-atin­sesi­onlar­için­acı­bir­tembih­oldu.­Genç­kadın­ellerinin­onun­ ellerinde­ olmasından­ sıkılmış,­ Necib­ bunları­ bırakır-sa­ne­yapacakmış­gibi­mahrum­ve­özlem­içinde­şimdiden­bu­saadetten­bile­ayrılmak­mecburiyetiyle­ iniltili­şekilde­kaldı-lar,­fakat­ayrılmak­lazım­geliyordu.­O­zaman­Necib­yana­ya-na­ondan­son­bir­lütuf­daha­rica­etti;­bunu­korkarak,­titreye-rek­annesinden­rica­eden­bir­çocuk­hâliyle­söylüyordu.­Onu­gözlerinden­bir­kere­son­defa­öpmek­istiyordu.­“Mademki­ay-rılıyoruz…”­diyordu.­Onları­o­kadar­sevmiş,­asıl­onları­sev-miş,­hayatında­onlar­kendine­o­kadar­saadet­vermiş­ve­o­ka-dar­vadetmişti­ki­şimdi­böyle­ayrılmak­pek­güç­geliyordu;­ve­Suad’ın­hafif­bir­tereddütle­bir­utanma­rengiyle­kapanır­gi-bi­titreyen­gözlerinden­öptüğü­zaman­bunlardan,­onun­vü-cudundan­ayrılmak,­bu­elleri­bırakıp­çıkmak,­bu­nihayetsiz­saadet­rüyasından­dönüş­pek­zalim,­pek­yırtıcı­bir­şey­oldu.­

301E Y L Ü L

Bu­elemli,­zehre­bulaşmış,­harap­edici­bir­yara­gibi­yanmaya­başladı.­Necib­çıkıyordu,­ikisine­de­bundan­sonraki­hayatları­yaşamaya­değmeyecek­bir­karanlık­gibi­inleyici,­boş,­bulutlu­bir­çöl­gibi­geliyordu.­Beyhude­yere­feda­edilmiş­hayatlarının­hüsranıyla­ezilerek­ikisi­de­bir­dakikalık­bir­gafletin­eseri­olan­bu­ayrılık­için­birbirine­haykırmak­istiyorlar,­fakat­güç­yetire-miyorlardı­ve­ikisi­de­yalnız­kalınca­bir­yük­taşımış­da­düşü-yormuş­gibi,­fakat­kalkmayıp­can­vermek­isteyecek­kadar­bit-kin­ve­yaralı,­sanki­kana­bulanmış,­serildiler.

Nihayet,­ nihayet­ işte­ bitmişti­ ve­ sadece­ kendi­ sebeple-rine­ bitmişti.­ Necib­ sokakta­ sendeleyerek­ çamurların­ içi-ne­ daldı,­ yağmur­ altında­ fark­ etmeyerek­ yürürken­ aklı-na­ başka­ bir­ yağmurlu­ gün­ geldi­ ve­ kalbi­ o­ kadar­ ezildi­ ki­fedakârlığının­derecesini­bütün­acılığıyla­hissetti,­ah­haya-tın­ bu­ kadar­ fedakârlığa­ değecek­ nesi,­ ne­ mükâfatı­ vardı?­Böyle­bir­aşkı­feda­etmek­için­hayat,­namus,­bize­hiçbir­şey­mi­veriyor;­miskin­bir­rahattan­başka­ne­veriyordu?­Ve­haya-ta,­hayatın­bütün­kurulu­değer­verilenlerine­yırtıcı­bir­kinle­kudurmuş,­yürürken­gözleri­sulanarak­görmüyor,­çamurla-ra­batmak­istiyordu.­“Beyim­araba!”­dediler.­Bir­arabaya­at-ladı.­Ve­eldiveni­elinde­hissederek­onu­dudaklarına­götürdü.­O­ zaman­ onun­ ellerini,­ gözlerini­ hatırlayarak­ yaşlar­ bütün­bütün­dökülmeye­başladılar.­“Ah­gitti,­gitti…­Hem­de­ken-di­elimle…”­diye­inliyordu.­Başını­arabanın­bir­kenarına­da-yamış,­uzun­uzun­ağlıyordu.­Hayatta­aşka­üstün­gelecek­hiç-bir­şey­bulamıyordu.­Hisler­ve­insani­temayüllerin­en­ulvi-si,­en­seçkini­o­idi­ve­bütün­öbürleri­onun­huzurunda­sade-ce­susmak­ve­aşağılanmaya­katlanmak­icap­ederdi;­dünya-da­büyük,­hükmeden,­tabii­ancak­o­vardı,­onun­yanında­her­şey­suni,­sıradan,­göreceli­kalıyordu,­bunlar­sadece­imkânsız­değil­vahşi,­yapay,­doğalı­bir­zorlama­olarak­kalıyordu;­ne­ka-dar­tahammül­yakan­bir­ateş­olursa­olsun­ıstırapları­lezzet­

302 M E H M E T R A U F

ve­saadetini­o­kadar­artırıyor,­bizzat­işkencesi­bir­saadet­olu-yordu.­Öldürerek,­korkutarak­yakan,­zevki­ne­kadar­ani­ ise­o­kadar­insan­tahammülünün­haricinde­can­yakıcı­olan­bir­ateş.­ “İşte­ aşk!”­ diyordu.­ Ekleyerek­ “Ah­ sadece­ aşk,­ sadece­birbirini­sevenlerin­her­şeyi­unutup­aydınlık,­süslenmiş­gör-dükleri­heyecan­ve­şiir­rüyası­var,­sadece­o,­sadece­o….”­Hat-ta­bütün­ceza­bile­olsa,­bütün­bir­cinayet­bile­olsa,­onu­bil-meyenler,­bu­saniyeyi­yaşamayanlar­için­“Yaşamadık!”­diye­feryat­etmek­lazımdı.­Ondan­başka­her­şey­boş,­her­şey­hiç,­her­şey­boşuna­ idi;­o­olmasa­hiç,­hiçbir­şey­olmazdı­ve­yi-ne­ondan­başka­bir­şey­yoktu.­Yalan­olsun,­sahte­olsun­yi-ne­daima­o­hükümran­oluyor,­her­şeyde,­her­hâlde­o­üstün­geliyordu.­“Ah­ne­iyi­oluyor­da­yine­o­üstün­geliyor,­her­yer-de,­daima­o­üstün­geliyor,­bütün­beceriksizlikler­daima­ezi-liyor,­aşağılanıyor!”­diye­yanarak­söyleniyordu.­Ve­araba­onu­sokaklardan­geçirirken­içi­yanarak,­“Ah­Suad,­biz,­sadece­biz­divanelik­ettik,­başka­kim­olsa­yapmazdı”­diye­inledi.­Sonra­onu­düşündü.­Acaba­o­ne­yapıyordu?

O­da­ağlıyordu.­Orada,­dikişinin­üstünde­yapayalnız,­de-rin­bir­kimsesizlik­hicranıyla­o­da­ağlıyordu.­O­Necib’den­zi-yade­ruhen­bakir­olduğu­için­daha­yaralı­çıkmıştı.­Ateşli­bir­rüyadan­çıkmış­gibi­idi.­Fakat­o­kadar­mest­olmuştu­ki,­artık­bu­hayatını­hiç­sevmiyordu­ve­saadetinin­bir­rüya­gibi­tek-rar­ihya­edilmesi­imkânsız­olmasına­yanarak­matem­ile,­“Ba-ri­mesut­oldun­ya,­hiç­olmazsa­cidden­sevdin­ve­bir­hayat-ta­istenilecek­kadar­sevildin­ya!”­diyordu;­fakat­bu­kanaatin-de­bir­noksanıyla­güçsüzdü,­aşkı­kavuracak­kadar­şiddetli­bir­ateş­olsaydı­ve­hayatını­onun­için­feda­etseydi­daha­mesut­olacağını,­ işte­ancak­o­zaman­mesut­olacağını­zannediyor-du.­O­kadar­mest­ve­mahmur­idi­ki­şimdi­Süreyya’yı­feda­et-mek­acılığını­bile­hissetmiyordu.­Hayatını­artık­o­kadar­renk-siz­görüyordu­ki­uzun­sakin­bir­hayata­bedel­yakıp­kavuran­bir­aşk­saniyesini­tercih­etmek­saadetine­hasret­duyuyordu­

303E Y L Ü L

ve­bu­saniyeyi­bir­kere­hissettikten­sonra­bunu­beyhude­hül-yalara­feda­etmek­tamiri­imkânsız­bir­hata­gibi­gelerek­bece-risizliğe­feda­ettiği­saadetin­yarasıyla­ağlıyordu.­Şimdi­bütün­istikbal­endişelerini­manasız­görüyor,­“Hiç­olmazsa­beraber­ölmek­de­mi­yoktu,­hiç­olmazsa­onun­için­ölmek­de­mi­yok-tu?”­diyordu.­Ölmese­ve­çekse­bile­böyle­birkaç­aşk­saniyesi­bütün­bir­hayata­bin­kere,­yüz­bin­kere­daha­iyi­değil­miydi?

Ve­ağladı,­başını­yastıkların­arasına­sokarak­saatlerce­ağ-ladı.

*­*­*

Karanlığın­içinde­bu­can­tırmalayan­bir­feryat­ile­başla-dı.­ Ardından­ koşuşmalar,­ gürültüler,­ naralar­ gittikçe­ artan­bir­devamlılık­ile­etrafa­yayılıyor,­etraftan­hücum­eden­telaş-lı­çılgın­kalabalık­bir­nehrin­coşması­gibi­uğuldayarak­yığılı-yor,­koşuşuyor,­bağrışıyordu­ve­bütün­bu­seslerin­koşuştur-ması­arasında­gittikçe­büyüyen­bir­inilti,­bir­uluma­vardı­ki­her­şeyi­yutuyor,­bağırışlar,­naralar,­bunun­içinde­kaybolu-yordu.­Bu­çatlayan,­kırılan­camların­binanın­orasından­bu-rasından­boğulurcasına­çıkan­saldırgan,­öfkeli,­orada­siyah,­burada­beyaz,­ötede­kanlı­dumanların­uğultusu­idi;­bir­za-man­geldi­ki­bir­taraf­bütün­ateş­oldu.­Homurdanarak,­çatla-yarak,­gürleyerek­alevler­etrafı­tuttu.­O­zaman­uluma­bütün­bütün­yayıldı.­Etrafta­her­köşeden­yükselen­feryatlar,­nara-lar,­bağırışlar­birbirine­bir­kıyamet­gibi­karıştı.

Onlar­ içeride­ ilk­ telaşın­ heyecanıyla­ sersem,­ çılgın­ dışa-rı­fırlamışlardı;­henüz­dumanlarla­kıvrılan­sadece­içeride­bir­kısımda­homurdanan­ateşin­ iyice­aydınlatamadığı­kış­gece-sinde­birbirlerini­arıyorlardı.­Camların­bir­kısmı­patlıyor,­ba-zısından­duman,­birkaçından­ateş­görünüyordu,­selamlık­ta-rafı­artık­ateş­içinde­idi.­Bahçenin­uğursuz­aydınlığında­koşu-şan,­haykırışan­hayaletler­arasında­perişan­kulak­tırmalayıcı­bir­sesle­bir­kadın,­“Süreyya,­Süreyya!”­diye­seslenerek­birini­

304 M E H M E T R A U F

arıyordu.­Bu­hanımefendi­idi­ki,­efendiyi­bir­tarafa­götürerek­şimdi­ onlar­ için­ koşuyordu.­ Nihayet­ onu­ bulduğu­ zaman,­“Suad,­o­nerede?”­diye­haykırdı;­Süreyya­deli­gibi­idi.­İşite-miyor,­ bilmiyor,­ görmüyor­ gibi,­ “Beraberdik,­ çıkıyorduk…­Fakat­bilmem…”­diye­inliyordu,­sonra­acı­bir­nara­ile­“Suad,­Suad!”­diye­çağırmaya,­oraya­buraya­sersem­sersem­koşma-ya­başladı.­Bir­an­bahçedekilerin­hepsinde­bir­feryat­işitildi;­“Suad,­Suad!..”­Fakat­hiçbir­cevap­yoktu.

Sonra­bir­kısık­ses­daha­işitildi,­“Suad­mı?­Yok­mu?­Ni-çin?”­Bu­Necib’in­sesi­idi,­Süreyya­ile­karşılaştılar,­boğuk­bir­sesle­ birbirlerine­ haykırıştılar,­ ihtiyar­ kadın­ feryat­ ederek­“Lakin­Allah­aşkına­koşunuz,­bakınız­kızcağıza…”­diye­yal-varıyordu,­birisi,­“Sakın­içeride­kalmasın…”­dedi.­O­zaman­Necib­ile­Süreyya’nın­kapıya­doğru­koştuğu­görüldü.

Aşağıdaki­merdiven­henüz­ateşten­korunmuş­idi,­sade-ce­harap­eden­bir­duman­boğuyor,­çatırtıdan,­hararetten­bu-nalıyorlardı,­haykırarak­merdivenin­üst­başında­bulundular.­Selamlık­ tarafına­ giden­ koridor­ ateş­ içinde­ idi.­ Harem­ so-fası­yoğun­bir­dumanla­kaynıyor,­Süreyya’nın­odası­köşede­duman­içinde­kayboluyordu.­O­zaman­Süreyya­orada­içeri-ye­girmeye­cesaret­edemeyerek­“Suad,­Suad!”­diye­haykırdı,­Necib­kapının­önüne­kadar­koşmuştu,­dehşetli­bir­hararet-le­boğuluyorlardı,­ tekrar­Necib,­“Suad!”­diye­ inledi.­ İkisine­de­bir­inilti­işitiyoruz­gibi­geldi,­fakat­ses­tırmalayıcı­bir­ça-tırtı­ile­boğuldu,­bir­fırından­fışkıran­alev­gibi­yakarak,­erite-rek­hücum­eden­duman­içinde­evvela­bir­saniye­ikisi­de­te-reddüt­ettiler,­fakat­sonra­Süreyya,­Necib’in­vahşetle­haykı-rarak­içeri­atıldığını­gördü,­“Necib!”­diye­koşmak­istedi,­fakat­dehşetli­bir­çatırtı­ile­tavanın­yıkılıp­oda­kapısının­ateş­için-de­kaybolduğunu­görerek­deli­gibi­geri­döndü.

Boğaziçi,Şubat - Mart 1316 [1898]