Exogene processen-verwering (3)
-
Upload
johan-hospers -
Category
Education
-
view
25 -
download
0
Transcript of Exogene processen-verwering (3)
Systeem aarde en zijn kringlopenexogene krachten
Systeem aarde (krinlopen vormen systeem aarde) Welke kringlopen herken je?
Lythosfeer Hydrosfeer
Biosfeer Atmosfeer
Gesteentekringloop
1 = smelten2= afkoelenC= Stollingsgesteente3= verwering+erosie+sedimentatie4= Sedimenten5= samendrukkenB= Sedimentgesteente6= Hitte en drukA= Metamorfgesteente1= Smelten
Gesteentekringloop
In de vorige dia leek het net alsof alleen metamorf gesteente weer magma werd, maar je ziet, ook stollingsgesteente en sedimentgesteente kunnen weer magma worden.
Waardoor kan hitte en druk ontstaan? Waardoor kan gesteente smelten? Waardoor kan sediment (bijvoorbeeld zand) in steente veranderen?
Denk hierbij aan Hoofdstuk 1.
Bekijk ook de youtubefilmpjes onder en bovenaan de dia. http://www.youtube.com/watch?v=ihfKNRdlE2E#t=11
http://www.youtube.com/watch?v=-l1elHx32oU
Waterkringloop (hydrologische kringloop)
koolstof kringloop
Bedenk goed hoe CO2 wordt afgegeven aan de atmosfeer?
Hoe wordt het omgezet en waarin?
Waarin wordt het opgeslagen?
Hoe is de verhouding tussen opname en uitstoot?
BEKIJK DE FILMPJES VOOR EXTRA UITLEG
http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20110425_koolstofkringloop01
http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20080701_koolstofkringloop04
koolstof kringloop
Bedenk goed hoe Co2 wordt afgegeven aan de atmosfeer?- Ontbinding organismen- Verbranding fossiele brandstoffen- Ademhaling- Ontbossing- Verdamping
Hoe wordt het omgezet en waarin? Omgezet door fotosynthese in bijv. zuurstof
Waarin wordt het opgeslagen? Afzettingsgesteente, bomen en planten/plankton, oceanen
Hoe is de verhouding tussen opname en uitstoot? Op dit moment wordt er meer uitgestoten dan dat er wordt opgenomen.
Doelen
• Uit kunnen leggen dat de 4 sferen waaruit de aarde bestaat allemaal met elkaar in contact staan.
• Uit kunnen leggen dat de aarde uit kringlopen bestaat.
• Voorbeelden van deze kringlopen kunnen geven en deze kringlopen uit kunnen leggen.
• Gesteenten onder kunnen indelen in 3 hoofdtypen aan de hand van hoe ze ontstaan zijn, en voorbeelden van deze gesteenten kunnen noemen
Samengevat
Exogene krachten
Verwering
Alpen: een relatief jong gebergte.Hoe is dit te zien?
Jong en oud gebergte
• Jong Oud
Exogene krachten
• Exogene krachten= krachten die van buitenaf invloed uitoefenen op het aardoppervlak.
- De aardkorst wordt afgebroken.
Door verwering en erosie.
Verwering 3 vormen• Verwering is het uiteenvallen van gesteente onder invloed van
weer en plantengroei.
3 vormen:-Mechanische (ook wel fysische verwering genoemd,
scheikundige samenstelling blijft gelijk) -Chemische verwering (scheikundige samenstelling verandert.
Voorbeeld: kalksteen vormt verbinding met zuur water
- Organogene verwering Voorbeeld: planten, dieren, bacteriën
Mechanische verwering
• Is verwering waarbij gesteenten uiteenvallen zonder dat daarbij de chemische samenstelling van het gesteente verandert.
2 manieren- Door snelle temperatuursveranderingen- Water wat in steenspleten gaat zitten en bevriest. (spleetvorst)
Chemische verwering
• Bij chemische verwering verandert de samenstelling van het gesteente.
• Er vindt afbraak van bepaalde mineralen plaats.
• Vindt vaak plaats in natte en warme plaatsen.
Organogene verwering
• Ook wel biologische verwering genoemd
• Wortels die kunnen drukken op gesteente• Of bacteriën die inwerken op chemische
samenstelling van een gesteente
Mate van verweringWanneer is de kans op chemische verwering het grootst?
Wanneer is de kans op mechanische verwering het grootst?
Mate van verwering wordt beïnvloed door:- Klimaat- Hardheid
gesteente- Tijd
Mechanische verwering door snelle temperatuursverandering
Woestijn
Mechanische verwering door water wat in steenspleten gaat zitten en bevriest.
Organogene verwering door druk van plantenwortels
Voorbeeld van chemische verwering van kalksteen door zuur grond of regenwater.
Oud of jong gebergte?
Oud of jong gebergte?
Massabeweging =Afvoer van verweringsmateriaal onder invloed van zwaartekracht
• Verweringsmateriaal= het puin dat ontstaat na verwering.
• Van groot naar klein rotsblokken, grind, zand en klei.
Massabeweging (snelheid) beinvloed door:
• aard materiaalo los, vast, korrelgrootte,
korrelvorm
• steilheid helling• verzadiging met
water
§2.2 Exogene processen aan het aardoppervlak
Massabewegingen Indelen op basis van
verplaatsingssnelheid Voorbeeld: aardverschuivingen• trilling als trigger• matig snel Puinhelling• vaak onstabielo los verweringsmateriaalo grote hellingshoeko hoog watergehalte
Afvoer van verweringsmateriaal .
• Er zijn 4 vervoerders:
1 Zwaartekracht (massabeweging)2 Gletsjers of landijs3 Beken en rivieren4 Wind
Afvoer van verweringsmateriaal1. Zwaartekracht
Afvoer van verweringsmateriaal2. Gletsjers of landijs
Afvoer van verweringsmateriaal3. Beken en rivieren
Afvoer van verweringsmateriaal4. De wind
• Wind verplaats onder andere zand en loss. Dit zijn ook verweringsmaterialen.
Erosie en Sedimentatie
Afbraak en opbouw Erosie:• uitschuren van gesteente
door met puin beladen water, ijs en wind
Sedimentatie:• opbouw landschap door
water, ijs en wind• afzetting van
verweringsmateriaal en erosiepuin
o fossielen
Erosie
• Erosie is uitschuren en afschuren van materiaal (gesteente)
• Het verweringsmateriaal is het schuurmiddel.
5 soorten erosie
1 Door de wind eolische erosie2 Door de rivieren fluviale erosie3 Door ijs glaciale erosie4 Door de zee mariene erosie5 Door de bodem bodemerosie
1 Door de wind eolische erosie
2. Door de rivieren fluviale erosie
3. Door ijs glaciale erosie
4.Door de zee mariene erosie
5. Door de bodem bodemerosie
Vergelijk foto 1 en foto 2 met elkaar. In welk gebergte is er meer erosie en verwering plaatsgevonden?
Hoe kan men dat zien?1 Alpen. 2 Sauerland.
Exogene krachten Sedimentatie
Sedimentatie of afzetting = Het neerleggen (afzetten) van verweringsmateriaal door wind, water of ijs
• Wind zet fijnkorrelig materiaal af zand, klei, loss
• Rivieren / zeeën zetten grover materiaal af grind, zand en klei
• IJs zet grof materiaal af rotsblokken, grind
Klei, zand, grind en rotsblokken worden ook wel sedimenten / afzettingen genoemd