grundlagenwissenschaftlichenarbeitens_ws08

download grundlagenwissenschaftlichenarbeitens_ws08

of 171

Transcript of grundlagenwissenschaftlichenarbeitens_ws08

  • S k r i p t z u r V o r l e s u n g

    G r u n d l a g e n w i s s e n s c h a f t l i c h e n A r b e i t e n s

    D r . A n d r e a s K m p e r

    W i n t e r s e m e s t e r 2 0 0 8 / 2 0 0 9

    D i v i s i o n f o r S i m u l a t i o n o f B i o l o g i c a l S y s t e m sW S I / Z B I T , E b e r h a r d K a l r s U n i v e r s i t t T b i n g e n

    S k r i p t e r s t e l l t v o nN a s i r a S i n d h uR o u v e n W a l t e r

    S e b a s t i a n B r i e s e m e i s t e rA n d r e a s K m p e r

    L e t z t e n d e r u n g : 2 . F e b r u a r 2 0 0 9

  • L i z e n z

    D i e s e s W e r k s t e h t u n t e r d e r f o l g e n d e n C r e a t i v e C o m m o n s L i z e n z :N a m m e n s n e n n u n g - N i c h t K o m m e r z i e l l - W e i t e r g a b e u n t e r g l e i c h e n B e d i n g u n g e n2 . 0 D e u t s c h l a n d

    ht t p : / / c r e a t i v e c o m m o n s . o r g / l i c e n s e s / b y - n c - s a / 2 . 0 / d e /

    Grundlagen wissenschaft lichen Arbeitens i i i

  • Lizenz

    i v Grundlagen wissenschaft lichen Arbeitens

  • Inhaltsverzeichnis

    I n h a l t s v e r z e i c h n i s

    L i z e n z i i i

    1 E i n l e i t u n g 11 . 1 W a s i s t w i s s e n s c h a f t l i c h e s A r b e i t e n ? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 . 2 R u n d g a n g d u r c h d i e V o r l e s u n g . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2

    1 . 2 . 1 Z i e l s e t z u n g d e s K u r s e s : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 . 2 . 2 A b g r e n z u n g g e g e n a n d e r e K u r s e : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 . 2 . 3 R u n d g a n g : W i s s e n s c h a f t l i c h e L i t e r a t u r . . . . . . . . . . . . . . . . 31 . 2 . 4 R u n d g a n g : L i t e r a t u r l e s e n , v e r s t e h e n , v e r w a l t e n . . . . . . . . . . . 51 . 2 . 5 R u n d g a n g : W i s s e n s c h a f t l i c h e D a t e n b a n k e n . . . . . . . . . . . . . 61 . 2 . 6 R u n d g a n g : A k t i v z u h r e n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61 . 2 . 7 R u n d g a n g : M i t s c h r e i b e n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61 . 2 . 8 R u n d g a n g : L e r n t e c h n i k e n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61 . 2 . 9 R u n d g a n g : W i s s e n s c h a f t s e t h i k . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71 . 2 . 1 0 R u n d g a n g : ( Z e i t - ) O r g a n i s a t i o n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71 . 2 . 1 1 R u n d g a n g : D i s k u t i e r e n u n d G r u p p e n a r b e i t . . . . . . . . . . . . . 7

    2 W i s s e n s c h a f t l i c h e L i t e r a t u r 92 . 1 S t r u k t u r w i s s e n s c h a f t l i c h e r A r b e i t e n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

    2 . 1 . 1 S t a n d a r d s t r u k t u r . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92 . 1 . 2 Z w e c k d e r E i n l e i t u n g . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 02 . 1 . 3 S t r u k t u r d e r E i n l e i t u n g . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 02 . 1 . 4 Z w e c k v o n M a t e r i a l u n d M e t h o d i k . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 12 . 1 . 5 Z w e c k d e s E r g e b n i s - T e i l s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 12 . 1 . 6 S t r u k t u r d e s E r g e b n i s - T e i l s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 12 . 1 . 7 Z w e c k v o n D i s k u s s i o n / S c h l u s s f o l g e r u n g . . . . . . . . . . . . . . . 1 22 . 1 . 8 S t r u k t u r v o n D i s k u s s i o n / S c h l u s s f o l g e r u n g . . . . . . . . . . . . . . 1 2

    2 . 2 K l a s s i fi z i e r u n g w i s s e n s c h a f t l i c h e r V e r e n t l i c h u n g e n . . . . . . . . . . . . 1 32 . 2 . 1 P r i m r l i t e r a t u r . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 32 . 2 . 2 S e k u n d r l i t e r a t u r . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 32 . 2 . 3 T e r t i r l i t e r a t u r . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 42 . 2 . 4 G r a u e L i t e r a t u r . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 4

    2 . 3 b u n g e n 1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 52 . 4 T y p e n v o n Z e i t s c h r i f t e n a r t i k e l n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 62 . 5 L i t e r a t u r d a t e n b a n k e n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 8

    Grundlagen wissenschaft lichen Arbeitens v

  • Inhaltsverzeichnis

    2 . 6 L i t e r a t u r v e r w a l t u n g . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 12 . 7 b u n g e n 2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 22 . 8 W i s s e n s c h a f t l i c h e B i b l i o t h e k e n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 4

    2 . 8 . 1 W a s i s t e i n e B i b l i o t h e k ? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 42 . 8 . 2 A r t e n v o n B i b l i o t h e k e n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 42 . 8 . 3 N a t i o n a l b i b l i o t h e k . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 62 . 8 . 4 W i c h t i g e N a t i o n a l b i b l i o t h e k e n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 62 . 8 . 5 S p e z i e l l e S i t u a t i o n i n D e u t s c h l a n d . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 72 . 8 . 6 D e u t s c h e N a t i o n a l b i b l i o t h e k . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 72 . 8 . 7 D N B - S a m m e l a u f t r a g . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 72 . 8 . 8 S a m m e l g e b i e t e v o r 1 9 1 3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 8

    2 . 9 S u c h e n a c h B c h e r n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 82 . 9 . 1 I n s i t u t s b i b l i o t h e k d e s W S I . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 82 . 9 . 2 S u c h e n i m K a t a l o g d e r U B ( U n i v e r s t i t t s b i b l i o t h e k T b i n g e n ) . . 2 82 . 9 . 3 O P A C - R e c h e r c h e d e r U n i v e r s i t t s b i b l i o t h e k T b i n g e n . . . . . . . 2 92 . 9 . 4 B i b l i o t h e k s v e r b u n d . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 02 . 9 . 5 A n l e i t u n g z u r S u c h e e i n e s B u c h e s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 0

    2 . 1 0 b u n g e n 3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 02 . 1 1 S u c h e n a c h Z e i t s c h r i f t e n a r t i k e l n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 3

    2 . 1 1 . 1 E l e k t r o n i s c h e Z e i t s c h r i f t e n b i b l i o t h e k . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 32 . 1 1 . 2 T b i n g e r Z e i t s c h r i f t e n ( T Z V ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 32 . 1 1 . 3 T b i n g e r A u f s a t z d i e n s t ( T A D ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 42 . 1 1 . 4 Z e i t s c h r i f t e n d a t e n b a n k ( Z D B ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 42 . 1 1 . 5 A n l e i t u n g : Z e i t s c h r i f t e n a r t i k e l s u c h e n . . . . . . . . . . . . . . . . 3 42 . 1 1 . 6 A b k r z u n g e n f r Z e i t s c h r i f t e n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 5

    2 . 1 2 Z i t i e r e n u n d Q u e l l e n a n g a b e n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 62 . 1 2 . 1 H i n w e i s e a u f L i t e r a t u r . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 62 . 1 2 . 2 N u m e r i s c h e S c h e m a t a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 62 . 1 2 . 3 A u t o r - J a h r - S c h e m a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 7

    2 . 1 3 W i s s e n s c h a f t l i c h e B i b l i o t h e k e n ( 2 . T e i l ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 72 . 1 3 . 1 S i e g e l - S i g e l . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 72 . 1 3 . 2 B i b l i o t h e k s i g e l . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 82 . 1 3 . 3 S i g n a t u r . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 82 . 1 3 . 4 Z e n t r a l e F a c h b i b l i o t h e k e n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 92 . 1 3 . 5 S o n d e r s a m m e l g e b i e t e ( S S G ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 92 . 1 3 . 6 V e r t e i l t e N a t i o n a l b i b l i o t h e k . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 0

    2 . 1 4 b u n g e n 4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 02 . 1 5 F e r n l e i h w e s e n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 1

    2 . 1 5 . 1 F e r n l e i h e - E i n l e i t u n g . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 12 . 1 5 . 2 L e i h v e r k e h r s o r d n u n g . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 22 . 1 5 . 3 W a s g e h t n i c h t ? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 22 . 1 5 . 4 K o s t e n u n d D a u e r . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 22 . 1 5 . 5 I n t e r n a t i o n a l e r L e i h v e r k e h r . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 32 . 1 5 . 6 I L V K o s t e n u n d D a u e r . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 3

    v i Grundlagen wissenschaft lichen Arbeitens

  • Inhaltsverzeichnis

    2 . 1 6 D o k u m e n t e n l i e f e r d i e n s t e . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 32 . 1 6 . 1 s u b i t o E i n l e i t u n g . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 42 . 1 6 . 2 s u b i t o L i e f e r u n g . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 42 . 1 6 . 3 T I B O R D E R E i n l e i t u n g . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 42 . 1 6 . 4 T I B O R D E R L i e f e r u n g . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 52 . 1 6 . 5 A u s l n d i s c h e D o k u m e n t e n l i e f e r d i e n s t e . . . . . . . . . . . . . . . . 4 52 . 1 6 . 6 D o k u m e n t e p e r F a x ? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 52 . 1 6 . 7 A n l e i t u n g : B c h e r b e s c h a e n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 62 . 1 6 . 8 A n l e i t u n g : A u f s t z e b e s c h a e n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 6

    2 . 1 7 Z i t i e r e n u n d Q u e l l e n a n g a b e n ( 2 . T e i l ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 62 . 1 7 . 1 Q u e l l e n a n g a b e n : E i n e W a r n u n g . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 62 . 1 7 . 2 L i t e r a t u r v e r z e i c h n i s : S t a n d a r d s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 72 . 1 7 . 3 ( U n ) S e l b s t n d i g e P u b l i k a t i o n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 82 . 1 7 . 4 M o n o g r a p h i e m i t V e r f a s s e r ( n ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 82 . 1 7 . 5 M o n o g r a p h i e m i t H e r a u s g e b e r ( n ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 82 . 1 7 . 6 H o c h s c h u l s c h r i f t ( D i s s e r t a t i o n ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 92 . 1 7 . 7 Z e i t s c h r i f t e n a u f s a t z . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 92 . 1 7 . 8 K a p i t e l i n M o n o g r a p h i e . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 02 . 1 7 . 9 Z e i t u n g s a r t i k e l . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 0

    2 . 1 8 b u n g e n 5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 02 . 1 9 P a t e n t e . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 2

    2 . 1 9 . 1 P a t e n t e E i n l e i t u n g . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 22 . 1 9 . 2 D e r W e g z u m P a t e n t . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 22 . 1 9 . 3 P a t e n t d o k u m e n t e . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 32 . 1 9 . 4 Z u s a m m e n a r b e i t s v e r t r a g . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 32 . 1 9 . 5 P a t e n t k l a s s i fi k a t i o n e n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 42 . 1 9 . 6 P a t e n t e W i c h t i g e R e g i o n e n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 42 . 1 9 . 7 P a t e n t d a t e n b a n k e n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 5

    2 . 2 0 H o c h s c h u l s c h r i f t e n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 62 . 2 0 . 1 V e r e n t l i c h u n g s p fl i c h t . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 62 . 2 0 . 2 Z i t i e r f h i g k e i t v o n H o c h s c h u l s c h r i f t e n . . . . . . . . . . . . . . . . 5 72 . 2 0 . 3 H o c h s c h u l s c h r i f t e n O n l i n e . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 7

    2 . 2 1 Z i t i e r e n u n d Q u e l l e n a n g a b e n ( 3 . T e i l ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 82 . 2 1 . 1 E l e k t r o n i s c h e Q u e l l e n z i t i e r e n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 82 . 2 1 . 2 W i k i p e d i a Z i t i e r f h i g k e i t ? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 92 . 2 1 . 3 T r e n n r e g e l n f r U R L s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 0

    2 . 2 2 b u n g e n 6 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 02 . 2 3 B u c h h a n d e l u n d A n t i q u a r i a t e . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 1

    2 . 2 3 . 1 B u c h h a n d e l . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 12 . 2 3 . 2 B u c h h a n d e l s k a t a l o g e . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 22 . 2 3 . 3 V e r z e i c h n i s l i e f e r b a r e r B c h e r . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 22 . 2 3 . 4 A n t i q u a r i a t s k a t a l o g e . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 22 . 2 3 . 5 P l a t t f o r m e n f r G e b r a u c h t b c h e r . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 3

    2 . 2 4 D e r W e g z u r P u b l i k a t i o n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 3

    Grundlagen wissenschaft lichen Arbeitens v i i

  • Inhaltsverzeichnis

    2 . 2 5 Z i t i e r e n u n d Q u e l l e n a n g a b e n ( 4 . T e i l ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 42 . 2 5 . 1 U n v e r e n t l i c h t e s M a t e r i a l . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 42 . 2 5 . 2 N o c h n i c h t e r s c h i e n e n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 42 . 2 5 . 3 P e r s n l i c h e M i t t e i l u n g . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 5

    2 . 2 6 b u n g e n 7 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 5

    3 L e s e n u n d L e r n e n 6 93 . 1 L e s e n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 93 . 2 A u g e n b e w e g u n g b e i m L e s e n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 93 . 3 U m g a n g m i t w i s s e n s c h a f t l i c h e r L i t e r a t u r . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 9

    3 . 3 . 1 M e t a k o g n i t i o n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 93 . 3 . 2 R e d u k t i o n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 03 . 3 . 3 U n t e r s t r e i c h e n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 03 . 3 . 4 R a n d b e m e r k u n g e n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 13 . 3 . 5 M a r k i e r u n g e n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 13 . 3 . 6 E x z e r p i e r e n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 1

    3 . 4 b u n g e n 8 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 23 . 5 U m g a n g m i t w i s s e n s c h a f t l i c h e r L i t e r a t u r . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 4

    3 . 5 . 1 E l a b o r a t i o n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 43 . 5 . 2 E l a b o r a t i o n : F o r m a l e K r i t e r i e n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 43 . 5 . 3 R e k o n s t r u k t i o n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 43 . 5 . 4 V i s u a l i s i e r u n g v o n T e x t e n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 53 . 5 . 5 Mind map . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 53 . 5 . 6 Concept map . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 5

    3 . 6 L e s e t e c h n i k e n / L e s e s t r a t e g i e n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 63 . 6 . 1 S e l e k t i v e s L e s e n ( scanning) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 63 . 6 . 2 T e c h n i k b e i m scanning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 73 . 6 . 3 K u r s o r i s c h e s L e s e n ( skimming) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 73 . 6 . 4 T e c h n i k b e i m skimming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 83 . 6 . 5 Skimming e i n e s A r t i k e l s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 83 . 6 . 6 S c h n e l l l e s e n ( speed reading) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 83 . 6 . 7 T e c h n i k e n b e i m speed reading . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 83 . 6 . 8 Speed reading K r i t i k . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 93 . 6 . 9 Speed reading W e l c h e T e x t e ? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 93 . 6 . 1 0 L e s e t e c h n i k e n : I n t e n s i v e s L e s e n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 93 . 6 . 1 1 S Q 3 R - M e t h o d e . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 03 . 6 . 1 2 M U R D E R - S c h e m a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 1

    3 . 7 A k t i v z u h r e n u n d M i t s c h r e i b e n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 13 . 7 . 1 A k t i v z u h r e n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 13 . 7 . 2 E z i e n t M i t s c h r e i b e n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 23 . 7 . 3 C o r n e l l - M e t h o d e : S e i t e n l a y o u t . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 2

    3 . 8 b u n g e n 9 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 33 . 9 L e r n e n G r u n d l a g e n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 63 . 1 0 L e r n t e c h n i k e n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 8

    v i i i Grundlagen wissenschaft lichen Arbeitens

  • Inhaltsverzeichnis

    3 . 1 0 . 1 L e r n k a r t e i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 83 . 1 0 . 2 D i e A n f n g e d e r M n e m o t e c h n i k e n . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 93 . 1 0 . 3 M e r k s p r c h e B e i s p i e l 1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 03 . 1 0 . 4 M e r k s p r c h e B e i s p i e l 2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 03 . 1 0 . 5 M e r k s p r c h e T h e o r i e . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 13 . 1 0 . 6 L o c i - M e t h o d e E i n l e i t u n g . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 13 . 1 0 . 7 L o c i - M e t h o d e - B e i s p i e l . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 23 . 1 0 . 8 M a j o r - S y s t e m G e s c h i c h t e . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 23 . 1 0 . 9 M a j o r - S y s t e m Z u o r d n u n g . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 33 . 1 0 . 1 0 M a j o r - S y s t e m B e i s p i e l e . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 43 . 1 0 . 1 1 M a j o r - S y s t e m T a b e l l e n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 43 . 1 0 . 1 2 5 - 1 0 - 2 0 P r o g r a m m . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 4

    3 . 1 1 b u n g e n 1 0 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 43 . 1 2 b u n g e n 1 1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 6

    4 Z e i t m a n a g m e n t 9 94 . 1 Z e i t m a n a g m e n t . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 9

    4 . 1 . 1 Z e i t m a n a g e m e n t E i n l e i t u n g . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 94 . 1 . 2 Z e i t m a n a g e m e n t M e t h o d e n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 94 . 1 . 3 P r i o r i s i e r e n : P a r e t o - P r i n z i p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 0 04 . 1 . 4 P r i o r i s i e r e n : A B C - A n a l y s e . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 0 04 . 1 . 5 P r i o r i s i e r e n : E i s e n h o w e r - P r i n z i p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 0 04 . 1 . 6 Z e i t p l a n e n : T o - D o - L i s t e . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 0 14 . 1 . 7 Z e i t p l a n e n : A L P E N - M e t h o d e . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 0 14 . 1 . 8 K r i t i k a m Z e i t m a n a g e m e n t . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 0 1

    5 L s u n g e n 1 0 3L s u n g e n z u d e n b u n g e n 2 . 3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 0 3L s u n g e n z u d e n b u n g e n 2 . 7 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 0 6L s u n g e n z u d e n b u n g e n 2 . 1 0 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 1 1L s u n g e n z u d e n b u n g e n 2 . 1 4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 1 5L s u n g e n z u d e n b u n g e n 2 . 1 8 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 3 0L s u n g e n z u d e n b u n g e n 2 . 2 2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 3 5L s u n g e n z u d e n b u n g e n 2 . 2 6 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 3 9L s u n g e n z u d e n b u n g e n 3 . 3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 4 2L s u n g e n z u d e n b u n g e n 3 . 1 1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 4 6L s u n g e n z u d e n b u n g e n 3 . 1 2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 4 9

    V e r z e i c h n i s d e r B i l d q u e l l e n 1 5 5

    L i t e r a t u r v e r z e i c h n i s 1 5 9

    I n d e x 1 6 1

    Grundlagen wissenschaft lichen Arbeitens i x

  • 1 E i n l e i t u n g

    1 . 1 W a s i s t w i s s e n s c h a f t l i c h e s A r b e i t e n ?

    D i e N e u g i e r s t e h t i m m e r a n e r s t e r S t e l l e e i n e s P r o -b l e m s , d a s g e l s t w e r d e n w i l l .

    G a l i l e o G a l i l e i

    D e r F o r t g a n g d e r w i s s e n s c h a f t l i c h e n E n t w i c k l u n g i s ti m E n d e e k t e i n e s t n d i g e F l u c h t v o r d e m S t a u n e n .

    A l b e r t E i n s t e i n

    W a s i s t W i s s e n s c h a f t ?

    E s g i b t k e i n e e i n h e i t l i c h e D e fi n i t i o n d e s B e g r i s W i s s e n s c h a f t

    E s g i b t e i n e e i g e n e D i s z i p l i n d e r P h i l o s o p h i e b e r d i e F r a g e W a s i s t W i s s e n -s c h a f t ? : Wissenschaftstheorie

    D a h e r : F r a g e n w i r s t a t t d e r P h i l o s o p h e n d i e L e x i k o g r a p h e n

    W i k i p e d i a

    W i s s e n s c h a f t i s t d e r E r w e r b v o n n e u e m Wissen d u r c h Forschung, s e i n e W e i t e r g a b e

    Grundlagen wissenschaft lichen Arbeitens 1

  • 1 Einleitung

    d u r c h Lehre, d e r g e s e l l s c h a f t l i c h e , h i s t o r i s c h e u n d i n s t i t u t i o n e l l e R a h m e n , i n d e md i e s o r g a n i s i e r t b e t r i e b e n w i r d , s o w i e d i e Gesamtheit des s o e r w o r b e n e n m e n s c h l i -c h e n Wissens.

    Q u e l l e : W i k i p e d i a , http://de.wikipedia.org/wiki/Wissenschaft,( Z u g r i : 0 9 . 1 1 . 2 0 0 8 ) .

    W i s s e n s c h a f t l i c h e s A r b e i t e n

    C h a r a k t e r i s t i k a w i s s e n s c h a f t l i c h e n A r b e i t e n s

    E r g e b n i s s e d e r A r b e i t f r j e d e n a n d e r e n o b j e k t i v n a c h v o l l z i e h b a r

    E r g e b n i s s e s i n d w i e d e r h o l b a r

    Q u e l l e n w e r d e n o e n g e l e g t

    E x p e r i m e n t e w e r d e n s o b e s c h r i e b e n , d a s s s i e r e p r o d u z i e r t w e r d e n k n n e n

    A l l e F a k t e n u n d B e w e i s e , d i e z u S c h l u s s f o l g e r u n g e n f h r e n w e r d e n g e n a n n t

    Q u e l l e : W i k i p e d i a , http://de.wikipedia.org/wiki/Wissenschaftliche_Arbeit,( Z u g r i : 0 9 . 1 1 . 2 0 0 8 ) .

    1 . 2 R u n d g a n g d u r c h d i e V o r l e s u n g

    1 . 2 . 1 Z i e l s e t z u n g d e s K u r s e s :

    V e r m i t t l u n g d e r G r u n d l a g e n d e s w i s s e n s c h a f t l i c h e n A r b e i t e n s

    F o k u s a u f d i e F a c h b e r e i c h e

    I n f o r m a t i k u n d M e d i e n i n f o r m a t i k ( a u c h m i t B l i c k a u f d i e M a t h e m a t i k )

    B i o i n f o r m a t i k e i n s c h l i e l i c h B i o l o g i e , C h e m i e u n d M e d i z i n

    B e s o n d e r h e i t e n i n d e n G e i s t e s - u n d S o z i a l w i s s e n s c h a f t e n w e r d e n g e s t r e i f t a b e rn i c h t v e r t i e f t

    2 Grundlagen wissenschaft lichen Arbeitens

  • 1 . 2 . 2 A b g r e n z u n g g e g e n a n d e r e K u r s e :

    W a h l p fl i c h t k u r s S c i e n t i fi c W r i t i n g

    G r u n d l a g e n d e s S c h r e i b e n s w i s s e n s c h a f t l i c h e r A r b e i t e n , j e w e i l s i m S o m m e r -s e m e s t e r

    I d e a l e E r g n z u n g z u G w A , F o l i e n o n l i n e ( ! )

    W a h l p fl i c h t k u r s W i s s e n s c h a f t s e t h i k

    V i e l m e h r b e r E t h i k i n d e n W i s s e n s c h a f t e n

    W a h l p fl i c h t k u r s E r f o l g r e i c h p r s e n t i e r e n

    W i e h a l t e i c h ( w i s s e n s c h a f t l i c h e ) V o r t r g e ?

    S e m i n a r R e s e a r c h P r o p o s a l W r i t i n g

    W i e b e k o m m e i c h G e l d f r F o r s c h u n g ?

    1 . 2 . 3 R u n d g a n g : W i s s e n s c h a f t l i c h e L i t e r a t u r

    L i t e r a t u r

    W i s s e n s c h a f t l i c h e L i t e r a t u r

    S t r u k t u r w i s s e n s c h a f t l i c h e r V e r e n t l i c h u n g e n

    A r t e n v o n P u b l i k a t i o n e nB e i s p i e l : W a s i s t e i n e C o m m u n i c a t i o n ?

    L i t e r a t u r r e c h e r c h e

    L i t e r a t u r d a t e n b a n k e nB e i s p i e l : D B L P

    Z i t a t i o n s d a t e n b a n k e nB e i s p i e l : S c i e n c e C i t a t i o n I n d e x

    Grundlagen wissenschaft lichen Arbeitens 3

  • 1 Einleitung

    B i b l i o t h e k e n

    W i s s e n s c h a f t l i c h e B i b l i o t h e k e n

    W a s s i n d C h a r a k t e r i s t i k a w i s s . B i b l i o t h e k e n ?

    W e l c h e B i b l i o t h e k e n g i b t e s . . . u n d w o ?S c h w e r p u n k t b i b l i o t h e k e n

    Ausflug: W i r b e s u c h e n e i n e B i b l i o t h e k

    B i b l i o t h e k s k a t a l o g e

    W i e s u c h e i c h i n B i b l i o t h e k s k a t a l o g e n ?

    F e r n l e i h e u n d D o k u m e n t e n l i e f e r d i e n s t e

    B e i s p i e l : S u b i t o

    B u c h h a n d e l

    B u c h h a n d e l s - u n d A n t i q u a r i a t s k a t a l o g e

    W i e r e c h e r c h i e r e i c h h i e r ?

    B e i s p i e l : Z V A B

    V o l l t e x t e O n l i n e

    W i e fi n d e i c h V o l l t e x t e i m W W W ?

    Z e i t s c h r i f t e n a r t i k e lB e i s p i e l : E l e k t r o n i s c h e Z e i t s c h r i f t e n b i b l i o t h e k

    D i s s e r t a t i o n e nB e i s p i e l : W o s i n d d i e D i s s e r t a t i o n e n d e r U n i v e r s i t t T b i n g e n z u fi n d e n ? T O B I A S - l i b

    P a t e n t eB e i s p i e l : W i e fi n d e i c h U S - P a t e n t e ?

    4 Grundlagen wissenschaft lichen Arbeitens

  • 1 . 2 . 4 R u n d g a n g : L i t e r a t u r l e s e n , v e r s t e h e n , v e r w a l t e n

    L i t e r a t u r V e r w a l t e n

    S o f t w a r e z u r L i t e r a t u r v e r w a l t u n g

    B e i s p i e l : J a b R e f

    T e x t e l e s e n

    R a t i o n e l l l e s e n

    L e s e n i n S c h r i t t e t e i l e n : S Q 3 R - M e t h o d e

    S c h n e l l e s L e s e n : S p e e d - R e a d i n g

    S c h n e l l e s L e s e n l e r n e n

    T e x t e v e r s t e h e n

    V e r s t e h e n w i s s e n s c h a f t l i c h e r T e x t e

    M e t a k o g n i t i o n - W a s i s t d a s ?

    R e d u k t i o nz . B . W e s e n t l i c h e A u s s a g e n fi n d e nM i t T e x t e n a r b e i t e n : U n t e r s t r e i c h e n b e n

    T e x t e v i s u a l i s i e r e n

    G e d c h t n i s k a r t e ( M i n d M a p )

    G r a fi s c h e D a r s t e l l u n g , d i e B e z i e h u n g e n z w i s c h e n B e g r i e n d a r s t e l l t

    Z u r s t r u k t u r i e r u n g v o n T e x t e n

    B e i s p i e l S o f t w a r e : F r e e M i n d

    H i e r a r c h i s c h e A n o r d n u n g e n

    Grundlagen wissenschaft lichen Arbeitens 5

  • 1 Einleitung

    1 . 2 . 5 R u n d g a n g : W i s s e n s c h a f t l i c h e D a t e n b a n k e n

    D a t e n b a n k e n a n d e r U n i T b i n g e n

    D a t e n b a n k - I n f o s y s t e m ( D B I S )

    1 . 2 . 6 R u n d g a n g : A k t i v z u h r e n

    W e n n a l l e s s c h l f t u n d e i n e r s p r i c h t - d e n Z u s t a n d n e n n t m a n U n t e r r i c h t .

    ( A n o n y m u s )

    A k t i v e s z u h r e n

    V o r b e r e i t u n g

    D a s w i c h t i g e h e r a u s h r e n

    D e m r o t e n F a d e n f o l g e n

    1 . 2 . 7 R u n d g a n g : M i t s c h r e i b e n

    W a r u m m i t s c h r e i b e n ?

    B e s s e r v e r s t e h e n u n d b e h a l t e n

    N a c h d e r V e r a n s t a l t u n g : A u s M i t s c h r i f t l e r n e n

    W a s m i t s c h r e i b e n ?

    W i e m i t s c h r e i b e n ?

    1 . 2 . 8 R u n d g a n g : L e r n t e c h n i k e n

    L e r n t e c h n i k e n

    5 - 1 0 - 2 0 M e t h o d e

    6 Grundlagen wissenschaft lichen Arbeitens

  • L e r n k a r t e i

    M e m o t e c h n i k e nz . B . d i e b e k a n n t e E s e l s b r c k e

    1 . 2 . 9 R u n d g a n g : W i s s e n s c h a f t s e t h i k

    G u t e w i s s e n s c h a f t l i c h e P r a x i s

    W i s s e n s c h a f t l i c h e A r b e i t b e r u h t a u f Grundprinzipien , d i e i n a l l e n L n d e r n u n d i n a l l e nw i s s e n s c h a f t l i c h e n D i s z i p l i n e n g l e i c h s i n d . A l l e n v o r a n s t e h t d i e Ehrlichkeit g e g e n b e rs i c h s e l b s t u n d a n d e r e n . S i e i s t z u g l e i c h ethische Norm u n d G r u n d l a g e d e r v o n D i s -z i p l i n z u D i s z i p l i n v e r s c h i e d e n e n R e g e l n w i s s e n s c h a f t l i c h e r P r o f e s s i o n a l i t t , d . h . guterwissenschaftlicher Praxis.

    1 . 2 . 1 0 R u n d g a n g : ( Z e i t - ) O r g a n i s a t i o n

    E s g i b t D i e b e , d i e n i c h t b e s t r a f t w e r d e n u n d e i n e m d o c h d a s K o s t b a r s t es t e h l e n : d i e Z e i t .

    ( N a p o l o n I . B o n a p a r t e )

    W i e p l a n t m a n s e i n e Z e i t ?

    P r i o r i t t e n s e t z e n

    D i e E i s e n h o w e r - M e t h o d e

    1 . 2 . 1 1 R u n d g a n g : D i s k u t i e r e n u n d G r u p p e n a r b e i t

    D i s k u t i e r e n

    D i s k u t i e r e n

    S t r u k t u r i e r t a r g u m e n t i e r e n

    D i s k u s s i o n e n l e i t e n

    Grundlagen wissenschaft lichen Arbeitens 7

  • 1 Einleitung

    G r u p p e n a r b e i t

    Z i e l e v o n G r u p p e n a r b e i t

    S p i e l r e g e l n b e i G r u p p e n a r b e i t

    8 Grundlagen wissenschaft lichen Arbeitens

  • 2 W i s s e n s c h a f t l i c h e L i t e r a t u r

    b e r b l i c k

    S t r u k t u r w i s s e n s c h a f t l i c h e r A r b e i t e n

    W i e i s t e i n e w i s s e n s c h a f t l i c h e A r b e i t i n h a l t l i c h g e g l i e d e r t ?

    K l a s s i fi z i e r u n g w i s s e n s c h a f t l i c h e r V e r e n t l i c h u n g e n

    W a s f r A r t e n w i s s e n s c h a f t l i c h e r P u b l i k a t i o n e n g i b t e s ?

    2 . 1 S t r u k t u r w i s s e n s c h a f t l i c h e r A r b e i t e n

    2 . 1 . 1 S t a n d a r d s t r u k t u r

    EinleitungW o r u m g e h t s b e r h a u p t ? W a r u m w u r d e d i e s e A r b e i t a n g e f e r t i g t ?

    (Material und) MethodikW i e w u r d e n d i e A u s s a g e n e r h a l t e n ?

    ErgebnisseW a s s i n d d i e F a k t e n = W a s w u r d e h e r a u s g e f u n d e n ?

    Diskussion und SchlussfolgerungW a s b e d e u t e n d i e E r g e b n i s s e ?

    D i e S t a n d a r d s t r u k t u r w i r d i n d e r a n g e l s c h s i s c h e n L i t e r a t u r a l s I M R A D - S t r u k t u r b e -z e i c h n e t . I M R A D s t e h t h i e r b e i f r * I * n t r o d u c t i o n ( E i n l e i t u n g ) , * M * a t e r i a l s a n d M e -t h o d s ( M a t e r i a l u n d M e t h o d i k ) , * R * e s u l t s ( E r g e b n i s s e ) * A * n d ( u n d ) * D * i s c u s s i o n a n dC o n c l u s i o n .

    Grundlagen wissenschaft lichen Arbeitens 9

  • 2 Wissenschaft liche Literatur

    2 . 1 . 2 Z w e c k d e r E i n l e i t u n g

    A u s r e i c h e n d Hintergrund i n f o r m a t i o n l i e f e r n

    D e m L e s e r e r l a u b e n , d i e E r g e b n i s s e d e r S t u d i e z u v e r s t e h e n u n d z u b e w e r t e n

    D i e s a u f e i n e W e i s e t u n , d a s s d e r L e s e r k e i n e w e i t e r e n P u b l i k a t i o n e n z u mT h e m a l e s e n m u s s

    D e n G r u n d n e n n e n , warum die Studie angefertigt w u r d e

    S c h r e i b e n , w a r u m d a s P a p e r g e s c h r i e b e n w u r d e

    2 . 1 . 3 S t r u k t u r d e r E i n l e i t u n g

    1 . W o r u m g e h t e s b e r h a u p t ?W a r u m i s t e s i n t e r e s s a n t , s p a n n e n d , w i c h t i g d i e s e A u f g a b e z u b e a r b e i t e n ?A r t u n d U m f a n g d e s Problems s p e z i fi z i e r e n

    2 . W a s i s t d e r Stand des Wissens?R e l e v a n t e L i t e r a t u r k n a p p z u s a m m e n f a s s e n . N u r d i e w i c h t i g s t e n R e f e r e n z e n a u s -w h l e n ( a u e r m a n s c h r e i b t e i n R e v i e w o d e r e i n e T h e s i s )

    3 . W a s w o l l e n S i e t u n ? W e l c h e A b s i c h t h a b e n S i e ? W a s s i n d I h r e Z i e l e ?D i e Zielsetzung d e r A r b e i t d e fi n i e r e n

    4 . W a s i s t I h r Ansatz f r d a s P r o b l e m ?W e l c h e n e u e n M e t h o d e n o d e r I d e e n h a b e n S i e e n t w i c k e l t o d e r a n g e w e n d e t ?N e n n e n S i e d i e Methode u n d f a l l s e r f o r d e r l i c h b e g r n d e n S i e d i e s e W a h l b e ra n d e r e M e t h o d e n

    5 . W a s s i n d d i e hauptschlichen Ergebnisse?W i e v e r g l e i c h e n s i c h d i e n e u e n E r g e b n i s s e m i t f r h e r e n E r g e b n i s s e n ?Z u s a m m e n f a s s u n g d e r w i c h t i g s t e n E r g e b n i s s e

    6 . W a s s i n d d i e h a u p t s c h l i c h e n S c h l u s s f o l g e r u n g e n ?D e n L e s e r d e r E n t w i c k l u n g d e r A u s s a g e n f o l g e n l a s s e n

    1 0 Grundlagen wissenschaft lichen Arbeitens

  • R e a d i n g a s c i e n t i fi c a r t i c l e i s n t t h e s a m e a s r e a d i n g a d e t e c t i v e s t o r y . W ew a n t t o k n o w f r o m t h e s t a r t t h a t t h e b u t l e r d i d i t .

    R a t n o , 1 9 8 1

    Q u e l l e : O . G . R a t n o , How to read a paper. I n : K . S . W a r r e n ( E d . )Coping with the biomedical li terature, p p . 9 5 , P r a e g e r , N e w Y o r k , 1 9 8 1 .

    2 . 1 . 4 Z w e c k v o n M a t e r i a l u n d M e t h o d i k

    B e s c h r e i b u n g u n d f a l l s e r f o r d e r l i c h V e r t e i d i g u n g d e s e x p e r i m e n t e l l e n A u f b a u s

    A u s r e i c h e n d D e t a i l s , d a s s e i n k o m p e t e n t e r F a c h k o l l e g e d a s E x p e r i m e n t w i e d e r h o l e nk a n n

    L e s e r n e r l a u b e n , d i e A n g e m e s s e n h e i t d e r M e t h o d e n z u b e u r t e i l e n

    U r t e i l , w i e w e i t d i e E r g e b n i s s e v e r a l l g e m e i n e r t w e r d e n k n n e n

    2 . 1 . 5 Z w e c k d e s E r g e b n i s - T e i l s

    K e r n d e r V e r e n t l i c h u n g :D i e Daten und Fakten, die neues Wissen begrnden

    K u r z , o h n e W e i t s c h w e i fi g k e i t . F a k t e n s o k l a r u n d e i n f a c h w i e n u r m g l i c h .

    A u c h w e n n d i e E r g e b n i s s e d e r w i c h t i g s t e T e i l e i n e r V e r e n t l i c h u n g s i n d , m a c h e ns i e o f t n u r d e n k r z e s t e n A b s c h n i t t d e r V e r e n t l i c h u n g a u s !

    2 . 1 . 6 S t r u k t u r d e s E r g e b n i s - T e i l s

    1 . E r s t d e n groben berblick g e b e n ( big picture )A l l g e m e i n e B e s c h r e i b u n g d e r E x p e r i m e n t e o h n e d i e e x p e r i m e n t e l l e n D e t a i l s a u sM a t e r i a l u n d M e t h o d e n z u w i e d e r h o l e n

    2 . P r s e n t a t i o n d e r D a t e nA u s w a h l v o n reprsentativen DatenA u s w a h l e i n e r geeigneten Darstel lung d e r D a t e n

    Grundlagen wissenschaft lichen Arbeitens 1 1

  • 2 Wissenschaft liche Literatur

    2 . 1 . 7 Z w e c k v o n D i s k u s s i o n / S c h l u s s f o l g e r u n g

    Interpretation d e r E r g e b n i s s e g e g e n b e r d e m S t a n d d e s W i s s e n s

    E r g e b n i s s e : a u s s c h l i e l i c h F a k t e n

    D i s k u s s i o n : h i e r i s t P l a t z f r M e i n u n g e n

    Z e i g e n v o n Beziehungen z w i s c h e n b e o b a c h t e t e n F a k t e n

    Antworten a u f ( e i n i g e ) d e r F r a g e n a u s d e r E i n l e i t u n g

    Diskutieren , n i c h t E r g e b n i s s e w i e d e r h o l e n

    2 . 1 . 8 S t r u k t u r v o n D i s k u s s i o n / S c h l u s s f o l g e r u n g

    1 . A l l g e m e i n e D i s k u s s i o n d e s b e a r b e i t e t e n Problems a l s G a n z e s

    2 . D i s k u s s i o n u n d Interpretation d e r E r g e b n i s s e g e g e n S t a n d d e s W i s s e n s

    D u r c h d i e E r g e b n i s s e g e z e i g t e G e s e t z e , B e z i e h u n g e n , V e r a l l g e m e i n e r u n g e n

    V e r g l e i c h m i t d e r A r b e i t v o n F a c h k o l l e g e n ( b e r e i n s t i m m u n g e n o d e r G e g e n -s t z e )

    3 . H e r a u s s t e l l e n v o n Ausnahmen o d e r f e h l e n d e r B e z i e h u n g e n

    4 . A l l g e m e i n e D i s k u s s i o n d e r v e r w e n d e t e n Methodik

    W a s s i n d m g l i c h e F e h l e r o d e r E i n s c h r n k u n g e n d e r M e t h o d e n u n d A n n a h -m e n ?

    W a s h t t e m a n f r A l t e r n a t i v e n ?

    5 . K r i t i s c h e D i s k u s s i o n , o b d i e i n d e r E i n l e i t u n g g e g e b e n e Zielsetzung e r r e i c h t w u r d e

    6 . D i s k u s s i o n n o c h o e n e r o d e r n e u e r P r o b l e m e u n d A u s b l i c k a u f m g l i c h e w e i t e r eE n t w i c k l u n g e n

    7 . E i n e S c h l u s s f o l g e r u n g b e r d i e Bedeutung d e r E r g e b n i s s e

    1 2 Grundlagen wissenschaft lichen Arbeitens

  • W a s s i n d A u s w i r k u n g e n a u f d i e T h e o r i e ?

    G i b t e s e i n e p r a k t i s c h e A n w e n d u n g ?

    V e r m e i d e n , d a s s L e s e r f r a g e n N a u n d ?

    2 . 2 K l a s s i fi z i e r u n g w i s s e n s c h a f t l i c h e r V e r e n t l i c h u n g e n

    W i s s e n s c h a f t l i c h e L i t e r a t u r k a n n i n P r i m r - u n d S e k u n d r l i t e r a t u r u n t e r g l i e d e r t w e r -d e n . H u fi g w i r d a u c h n o c h d i e U n t e r s c h e i d u n g i n T e r t i r l i t e r a t u r v o r g e n o m m e n . F re i n e u m f a n g r e i c h e L i s t e m i t B e i s p i e l e z u P r i m r - , S e k u n d r - u n d T e r t i r l i t e r a t u r s i e h e :P r i m a r y , S e c o n d a r y & T e r t i a r y S o u r c e s , J a m e s C o o k U n i v e r s i t y L i b r a r y ,http://www.library.jcu.edu.au/LibraryGuides/primsrcs.shtml

    2 . 2 . 1 P r i m r l i t e r a t u r

    E r s t v e r e n t l i c h u n g w i s s e n s c h a f t l i c h e r F o r s c h u n g s e r g e b n i s s e d e r A u t o r e n

    B e i s p i e l e :

    D i p l o m a r b e i t e n , D i s s e r t a t i o n e n , H a b i l i t a t i o n s s c h r i f t e n , . . .

    D i e m e i s t e n Z e i t s c h r i f t e n a r t i k e l : O r i g i n a l a r b e i t e n

    P a t e n t e

    K o n f e r e n z b e i t r g e

    T e c h n i s c h e B e r i c h t e , F o r s c h u n g s b e r i c h t e

    2 . 2 . 2 S e k u n d r l i t e r a t u r

    b e r b l i c k b e r d e n I n h a l t v i e l e r O r i g i n a l a r b e i t e n : A b s t r a h i e r u n g , G l i e d e r u n g , I n -d e x i e r u n g

    L i t e r a t u r b e r P r i m r l i t e r a t u r

    B e i s p i e l e :

    Grundlagen wissenschaft lichen Arbeitens 1 3

  • 2 Wissenschaft liche Literatur

    b e r s i c h t s a r t i k e l ( R e v i e w s ) i n F a c h z e i t s c h r i f t e n o d e r B c h e r n / B u c h s e r i e n

    F a c h b c h e r ( M o n o g r a p h i e n ) b e r e i n s p e z i e l l e s F a c h t h e m a

    R e f e r a t e o r g a n e

    2 . 2 . 3 T e r t i r l i t e r a t u r

    Z u s a m m e n s t e l l u n g v o n I n f o r m a t i o n e n u n t e r s c h i e d l i c h e r Q u e l l e n , o h n e d i e s e e x p l i -z i t / v o l l s t n d i g z u z i t i e r e n

    B e i s p i e l e :

    L e h r b c h e r

    E n z y k l o p d i e n

    S a c h b c h e r f r N i c h t - W i s s e n s c h a f t l e r

    H i e r i s t d e r w i c h t i g e U n t e r s c h i e d z w i s c h e n * F * a c h b u c h ( f r W i s s e n s c h a f t l e r ) u n d * S * a c h -b u c h f r L a i e n z u b e a c h t e n .

    2 . 2 . 4 G r a u e L i t e r a t u r

    L i t e r a t u r , d i e n i c h t b e r d e n B u c h h a n d e l v e r t r i e b e n w i r d

    B e s p i e l e :

    T a g u n g s b n d e

    D i p l o m a r b e i t e n

    T e c h n i s c h e B e r i c h t e

    W h i t e P a p e r s

    1 4 Grundlagen wissenschaft lichen Arbeitens

  • 2 . 3 b u n g e n 1

    A u f g a b e 1 S t r u k t u r v o n Z e i t s c h r i f t e n a r t i k e l n ( 3 0 P u n k t e )

    D r u c k e n S i e d i e f o l g e n d e n d r e i k u r z e n A r t i k e l a u s d e n B e r e i c h e n C h e m i e , P h y s i ku n d I n f o r m a t i k a u s . H inweis: L i n k s z u m H e r u n t e r l a d e n a u f d e r K u r s - H o m e p a g e .Acht ung: D o w n l o a d f u n k t i o n i e r t n u r i n n e r h a l b d e s U n i v e r s i t t s n e t z e s !

    A b u - N a w w a s et al. , Chem. Commun. 2004 , 3 1 4 - 3 1 5 .

    C h e n et al. , Nature 2008 , 453, 7 6 1 - 7 6 2 .

    B a s t et al. , Science 2007 , 316, 5 6 6 .

    G e b e n S i e g l e i c h w h r e n d S i e d i e A r t i k e l l e s e n f r j e d e n S a t z d e s T e x t e s a n ,o b e r z u r E i n l e i t u n g ( Introduction ) , z u m M e t h o d e n t e i l ( Materials and Methods) , z ud e n E r g e b n i s s e n ( Results) o d e r z u r D i s k u s s i o n ( Discussion and Conclusion ) g e h r t .S c h r e i b e n S i e d a z u d i e A n f a n g s b u c h s t a b e n ( I , M , R , D ) j e w e i l s a n d e n R a n d . ( J e1 0 P u n k t e )

    A u f g a b e 2 S u c h e i n L i t e r a t u r d a t e n b a n k e n : P u b M e d ( 2 0 P u n k t e )

    D i e f o l g e n d e n F r a g e n b e z i e h e n s i c h a u f d i e L i t e r a t u r d a t e n b a n k P u b M e d . B i t t ea n t w o r t e n S i e a u f d i e F r a g e n m i t k u r z e n S t i c h p u n k t e n :

    W i e v i e l e A r t i k e l w u r d e n v o n A u t o r e n m i t d e m N a c h n a m e n C e l l v e r e n t -l i c h t ? G i b t e s v o n d i e s e n A u t o r e n a u c h V e r e n t l i c h u n g e n i m J o u r n a l C e l l ?( 2 P u n k t e )

    S u c h e n S i e n a c h A r t i k e l n v o n O l i v e r K o h l b a c h e r . F h r e n S i e e i n e z w e i t e S u c h en a c h O K o h l b a c h e r d u r c h . J e n a c h E i n g a b e e r h a l t e n S i e 3 4 o d e r 3 9 T r e e r .W a r u m g i b t e s e i n e n U n t e r s c h i e d ? ( 2 P u n k t e )

    W i e v i e l e A r t i k e l p u b l i z i e r t e n O l i v e r K o h l b a c h e r u n d D a n i e l H u s o n z u s a m -m e n ? ( 1 P u n k t )

    I n w i e v i e l e n A r t i k e l n b e s c h f t i g t s i c h D a n i e l H u s o n m i t N e t z w e r k e n ( net-work) ? B e i w i e v i e l e n d i e s e r A r t i k e l i s t d e r A b s t r a c t e i n s e h b a r ? ( 2 P u n k t e )

    S u c h e n S i e i m A m e r i c a n J o u r n a l o f H u m a n G e n e t i c s A r t i k e l b e r B r u s t -k r e b s ( breast cancer ) . W i e v i e l e E i n t r g e g i b t e s ? D a s P a p e r v o n S a a d a et. al

    Grundlagen wissenschaft lichen Arbeitens 1 5

  • 2 Wissenschaft liche Literatur

    h a n d e l t n i c h t p r i m r v o n B r u s t k r e b s . W a r u m w i r d e s t r o t z d e m g e f u n d e n ? ( 3P u n k t e )

    W i e v i e l e A r t i k e l g i b t e s , d i e s i c h h a u p t s c h l i c h ( H inweis: dazu gibt eseine Suchopt ion! ) m i t B e t t n s s e n ( bedwetting) b e s c h f t i g e n ? W i e l a u t e td e r e n g l i s c h e m e d i z i n i s c h e F a c h b e g r i f r B e t t n s s e n ? ( 2 P u n k t e )

    S u c h e n S i e m i t H i l f e d e r M e S H - D a t e n b a n k n a c h A r t i k e l n b e r W i r k s t o e n t -w u r f ( drug design ) g e g e n d i e V o g e l g r i p p e ( avian flu) . W e l c h e M e S H - T e r m ep a s s e n z u I h r e r S u c h e ? W i e v i e l e A r t i k e l w e r d e n g e f u n d e n ? ( 4 P u n k t e )

    S u c h e n S i e m i t H i l f e d e r M e S H - D a t e n b a n k n a c h A r t i k e l n d i e s i c h h a u p t -s c h l i c h ( ! ) m i t d e n A u s w i r k u n g e n d e r ( m e n s c h l i c h e ) G r i p p e ( human flu) i nS t d t e n ( city) b e s c h f t i g e n u n d s i c h d a b e i s p e z i e l l a u f d i e S t e r b e r a t e ( mor-tali ty) k o n z e n t r i e r e n . W e l c h e M e S H - T e r m e p a s s e n z u I h r e r S u c h e u n d w e l c h eE i n s c h r n k u n g e n h a b e n S i e b e i m S u c h e n v e r w e n d e t ? W i e v i e l e A r t i k e l w e r d e ng e f u n d e n ? ( 4 P u n k t e )

    2 . 4 T y p e n v o n Z e i t s c h r i f t e n a r t i k e l n

    Z e i t s c h r i f t e n a r t i k e l

    ( A u f s a t z , Ful l paper , Research paper , Original article)

    D a s s i n d z u m e i n e n w i s s e n s c h a f t l i c h e O r i g i n a l a r b e i t e n , d i e e r s t m a l i g p u b l i z i e r t w e r d e nu n d z u m a n d e r e n e r h e b l i c h e E r w e i t e r u n g e n e i n e r A r b e i t , d i e i n K u r z f o r m ( C o n f e r e n c ea b s t r a c t , C o m m u n i c a t i o n ) v e r e n t l i c h t w u r d e n .Z e i t s c h r i f t e n a r t i k e l u m f a s e n i n d e r R e g e l 5 b i s 2 0 D r u c k s e i t e n . D a b e i i s t d i e t y p i s c h eA n z a h l d e r R e f e r e n z e n 2 0 b i s 5 0 . D e r Z e i t s c h r i f t e n a r t i k e l z h l t z u r P r i m r l i t e r a t u r .

    K u r z a u f s a t z

    ( Z u s c h r i f t , Short article, Letter )

    E i n K u r z a u f s a t z i s t e i n e w i s s e n s c h a f t l i c h e O r i g i n a l a r b e i t , d i e e r s t m a l i g p u b l i z i e r t w i r du n d z h l t d a h e r z u r P r i m r l i t e r a t u r .S i e h a t e i n e n k l e i n e r e n U m f a n g a l s e i n A u f s a t z u n d w i r d d a d u r c h h u fi g s c h n e l l e r p u b l i -z i e r t .D i e D r u c k s e i t e n a n z a h l h l t s i c h i m U m f a n g v o n 2 b i s 5 S e i t e n . U n d d i e A n z a h l d e rR e f e r e n z e n i s t n o r m a l e r w e i s e 1 5 b i s 4 0 .

    1 6 Grundlagen wissenschaft lichen Arbeitens

  • h n l i c h k e i t e n z u m K u r z a u f s a t z h a t d e r Extended abstract ( K o n f e r e n z ) .

    M i t t e i l u n g

    ( Communication )

    E i n e M i t t e i l u n g w i r d i m h u fi g e n S p r a c h g e b r a u c h o f t Communication g e n a n n t .Z u e i n e r Communication w e r d e n e i n e w i s s e n s c h a f t l i c h e O r i g i n a l a r b e i t o d e r e i n v o r l u fi -g e r R e p o r t g e z h l t .B e i e i n e r Communication h a n d e l t e s s i c h u m e i n e h o c h s i g n i fi k a n t e A r b e i t , d e r e n W i c h -t i g k e i t u n d N e u h e i t f r d i e L e s e r e i n e s c h n e l l e P u b l i k a t i o n r e c h t f e r t i g t .D i e D r u c k s e i t e n a n z a h l e n t s p r i c h t t y p i s c h e r w e i s e 2 S e i t e n . I n s e l t e n e n F l l e n w i r d a u c he i n e A u s n a h m e v o n 3 S e i t e n g e n e h m i g t .T y p i s c h e r w e i s e b e z i e h t m a n s i c h i n e i n e r Communication a u f 1 0 b i s 2 5 R e f e r e n z e n . A u c hd i e Cummunication z h l t , w i e d e r Z e i t s c h r i f t e n a r t i k e l u n d d e r K u r z a u f s a t z z u r P r i m r -l i t e r a t u r .

    b e r s i c h t s a r t i k e l

    ( Review, Critical review)

    E i n b e r s i c h t s a r t i k e l i s t , w i e d e r N a m e s c h o n s a g t , e i n e k r i t i s c h e D i s k u s s i o n d e s S t a n d e sd e s W i s s e n s z u e i n e m T h e m a . E r i s t e i n e a u s g e w o g e n e D a r s t e l l u n g d e r a k t u e l l e n P r i -m r l i t e r a t u r , w e l c h e m e i s t a u f d i e l e t z t e n 5 b i s 1 0 J a h r e b e g r e n z t w i r d .D e r b l i c h e D r u c k s e i t e n u m f a n g b e t r g t 1 5 b i s 5 0 S e i t e n . H i e r b e i b e z i e h t m a n s i c h i n d e rR e g e l a u f 1 0 0 b i s 2 0 0 R e f e r e n z e n . D e r b e r s i c h t s a r t i k e l z h l t z u r S e k u n d r l i t e r a t u r .

    K o r r e s p o n d e n z

    ( L e s e r b r i e f , Comment , Letter to the Editor )

    E i n e K o r r e s p o n d e n z i s t e i n M e d i u m f r d i e D i s k u s s i o n u n d d e n A u s t a u s c h w i s s e n s c h a f t -l i c h e r M e i n u n g e n z u A r t i k e l n a u s d e r j e w e i l i g e n Z e i t s c h r i f t .B e i e i n e r K o r r e s p o n d e n z g i b t e s l e d i g l i c h 1 / 4 b i s 1 S e i t e n . D i e A n z a h l d e r R e f e r e n z e nb e g r e n z t s i c h a u f b i s z u 5 S e i t e n . H u fi g g i l t d i e K o r r e s p o n d e n z a l s P r i m r l i t e r a t u r .

    W e i t e r e T y p e n :

    N e b e n d e n o b e n v o r g e s t e l l t e n T y p e n v o n Z e i t s c h r i f t e n a r t i k e l n g i l t e s n o c h e i n e R e i h ew e i t e r e r , d a r u n t e r : Essay, Perspective, Highlight , . . .

    Grundlagen wissenschaft lichen Arbeitens 1 7

  • 2 Wissenschaft liche Literatur

    2 . 5 L i t e r a t u r d a t e n b a n k e n

    L i t e r a t u r s u c h e

    Vor 10 Jahren w u r d e d i e L i t e r a t u r s u c h e v o n H a n d g e m a c h t . M a n g i n g g a n z e Z e t t e l k a -t a l o g e d u r c h , s u c h t e s i c h I n f o r m a t i o n e n a n h a n d v o n M i k r o fi l m e n u n d a n d e r e n g e d r u c k -t e n L i t e r a t u r v e r z e i c h n i s s e n . D a m a l s w a r e n Z e i t s c h r i f t e n n u r a l s g e d r u c k t e E x e m p l a r ev e r f g b a r . D i e s h a t t e d e n N a c h t e i l , d a s s s i e n i c h t d i r e k t a m A r b e i t s p l a t z s o n d e r n n u r i nB i b l i o t h e k e n v e r f g b a r w a r e n . U m s i c h i n d e n g e d r u c k t e n Z e i t s c h r i f t e n a u f d e m L a u f e n -d e n z u h a l t e n , w a r e n d a h e r r e g e l m s s i g e B i b l i o t h e k s b e s u c h e e r f o r d e r l i c h .

    Heute fi n d e t d i e L i t e r a t u r s u c h e v o r z u g s w e i s e a m C o m p u t e r s t a t t . M a n h a t g r o e L i -t e r a t u r d a t e n b a n k e n i m I n t e r n e t , s o w i e e l e k t r o n i s c h e Z e i t s c h r i f t e n b e r d i e m a n s e i n eI n f o r m a t i o n e n b e z i e h e n k a n n .

    A r t e n v o n L i t e r a t u r d a t e n b a n k e n

    E s g i b t z w e i A r t e n v o n L i t e r a t u r d a t e n b a n k e n : B i b l i o g r a p h i s c h e D a t e n b a n k e n u n d Z i t a -t i o n s d a t e n b a n k e n .

    Bibliographische Datenbanken e r m g l i c h e n d e n Z u g r i a u f b i b l i o g r a p h i s c h e I n f o r m a t i o -n e n ( Z i t a t i o n e n ) v o n V e r e n t l i c h u n g e n . H u fi g w i r d s o m i t a u c h a u f Z u s a m m e n f a s s u n -g e n z u g e g r i e n . A u e r d e m e r h l t m a n z u s t z l i c h e M e t a d a t e n .

    Zitationsdatenbanken ( C i t a t i o n i n d e x e s ) s i n d Zitationsverbindungen zwischen Verffent-lichungen . D u r c h d i e s e e r f h r t m a n , w e r w e n z i t i e r t u n d w e r v o n w e m z i t i e r t w i r d .

    Z i t a t - Z i t a t i o n

    E s g i b t e i n e n w e s e n t l i c h e n U n t e r s c h i e d z w i s c h e n Z i t a t u n d Z i t a t i o n .

    E i n Zitat i s t e i n e wrtlich b e r n o m m e n e S t e l l e a u s e i n e m T e x t .Z u m B e i s p i e l s a g t e B a r s c h e l a u f d e r P r e s s e k o n f e r e n z i c h g e b e I h n e n m e i n E h r e n w o r t ,d a s s d i e [ . . . ] V o r w r f e h a l t l o s s i n d .

    E i n e Zitation i s t e i n e x p l i z i t e r Verweis a u f e i n e L i t e r a t u r s t e l l e . Z u m B e i s p i e l w u r d e d e rD i j k s t r a - A l g o r i t h m u s ( E . W . D i j k s t r a , N u m e r . M a t h . 1 9 5 9 , 1 , 2 6 9 ) v e r w e n d e t .

    B i b l o g r a p h i s c h e D a t e n b a n k e n

    B i b l i o g r a p h i s c h e D a t e n b a n k e n fi n d e t m a n h u fi g n a c h F a c h b e r e i c h e n a u f g e t e i l t :

    1 8 Grundlagen wissenschaft lichen Arbeitens

  • M e d i z i n u n d B i o l o g i e ( PubMed )

    C h e m i e ( C h e m i c a l A b s t r a c t s )

    I n f o r m a t i k ( CiteSeer , DBLP , . . . )

    . . .

    A u c h g i b t e s B i b l i o g r a p h i s c h e D a t e n b a n k e n n a c h L i t e r a t u r t y p e n

    D i s s e r t a t i o n A b s t r a c t s

    . . .

    I m F o l g e n d e n w e r d e n e i n i g e f r d i e ( B i o - ) I n f o r m a t i k w i c h t i g e D a t e n b a n k e n v e r g e s t e l l t .

    P u b M e d E i n l e i t u n g

    P u b M e d w u r d e v o m N a t i o n a l C e n t e r f o r B i o t e c h n o l o g y I n f o r m a t i o n ( N C B I ) d e r N a t i o n a lL i b r a r y o f M e d i c i n e ( N L M ) u n d d e n N a t i o n a l I n s t i t u t e s o f H e a l t h ( N I H ) e n t w i c k e l t u n db e r e i t g e s t e l l t u n d i s t e i n T e i l d e s Entrez D a t e n b a n k s y s t e m s .P u b M e d i s t e i n e f r e i e S u c h m a s c h i n e m i t Z u g r i a u f d i e MEDLINE Datenbank.

    P u b M e d A b d e c k u n g

    P u b M e d s c h l i e t f o l g e n d e F a c h b e r e i c h e m i t e i n :

    M e d i z i n , Z a h n m e d i z i n , V e t e r i n r m e d i z i n

    B i o l o g i e , B i o c h e m i e , M o l e k u l a r b i o l o g i e

    B i o i n f o r m a t i k , . . .

    N a c h d e m S t a n d v o m J a n u a r 2 0 0 8 b e fi n d e n s i c h i n P u b M e d 5 . 2 4 6 Z e i t s c h r i f t e n a u s b e r8 0 L n d e r n . P u b M e d u m f a s s t m e h r a l s 1 7 M i l l i o n e n Z i t a t i o n e n u n d e s w e r d e n p r o M o n a tm e h r a l s 8 0 M i l l i o n e n S u c h a n f r a g e n g e s t a r t e t .D e r D a t e n b e s t a n d u m f a s s t h a u p t s c h l i c h D a t e n v o n 1 9 5 0 b i s h e u t e , r e i c h t a b e r t e i l w e i s eb i s 1 8 6 5 z u r c k .

    Grundlagen wissenschaft lichen Arbeitens 1 9

  • 2 Wissenschaft liche Literatur

    C i t e S e e r E i n l e i t u n g

    S i t e S e e r w u r d e a m N E C R e s e a r c h I n s t i t u t e e n t w i c k e l t u n d i s t a m C o l l e g e o f I n f o r m a t i o nS c i e n c e s a n d T e c h n o l o g y d e r P e n n s y l v a n i a S t a t e U n i v e r s i t y( http://citeseer.ist.psu.edu/) b e h e i m a t e t .C i t e S e e r f u n g i e r t a l e e i n e A r t S u c h m a s c h i n e d i e d a s W W W d u r c h s u c h t u n d w i s s e n s c h a f t -l i c h e D o k u m e n t e fi l t e r t .C i t e S e e r v e r w e n d e t a u t o n o m e Z i t a t i o n s - I n d e x i e r u n g ( L a w r e n c e e t a l . ) .

    C i t e S e e r A b d e c k u n g

    C i t e S e e r d e c k t d i e F a c h b e r e i c h e I n f o r m a t i k u n d I n f o r m a t i o n s w i s s e n s c h a f t e n a b .A u f d i e s e r D a t e n b a n k b e fi n d e n s i c h m e h r a l s 7 0 0 , 0 0 0 D o k u m e n t e .

    Warnung: C i t e S e e r h a t S c h w c h e n i m D e s i g n . E s w u r d e n a u e r d e m k e i n e w e s e n t l i c h e nU p d a t e s n a c h 2 0 0 5 v o r g e n o m m e n .Z u B e a c h t e n i s t a u c h , d a s s v i e l e A r t i k e l d i e n e u e r a l s 2 0 0 0 s i n d , n i c h t e n t h a l t e n s i n d .

    C i t e S e e r X

    C i t e S e e r X b a s i e r t l o s e a u f C i t e S e e r .V o r t e i l s w e i s e w i r d o p e n s o u r c e T e c h n o l o g i e v e r w e n d e t : S e e r S u i t e .A u e r d e m u m f a s s t C i t e S e e r X b e r 1 . 1 0 0 . 0 0 0 A r t i k e l ( O k t o b e r 2 0 0 8 ) .

    E s i s t j e d o c h z u b e a c h t e n , d a s s C i t e S e e r X d e r z e i t n o c h a l s b e t a - S o f t w a r e v o r l i e g t .

    D B L P E i n l e i t u n g

    U r s p r n g l i c h s t a n d D B L P f r D a t a B a s e s y s t e m s a n d L o g i c P r o g r a m m i n g . D i e a k t u e l l eB e d e u t u n g i s t D i g i t a l B i b l i o g r a p h y a n d L i b r a r y P r o j e c t .D B L P i s t a n d e r U n i v e r s i t t T r i e r ( http://dblp.uni-trier.de/) b e h e i m a t e t .

    D B L P A b d e c k u n g

    U r s p r n g l i c h u m f a s s t e d e r D a t e n b e s t a n d n u r l o g i s c h e s P r o g r a m m i e r e n , h e u t e w i r d d i eI n f o r m a t i k a l s G a n z e s u m f a s s t .I n s g e m s a m t w e r d e n b e r 1 . 0 4 8 . 0 0 0 A r t i k e l ( S t a n d : M a i 2 0 0 8 ) i n D B L P e r f a s s t . D a z uz h l e n a u c h v i e l e K o n f e r e n z b e i t r g e .

    2 0 Grundlagen wissenschaft lichen Arbeitens

  • C o l l e c t i o n o f C S B i b l i o g r a p h i e s

    C o l l e c t i o n o f C S B i b l i o g r a p h i e s s u c h t s i m u l t a n i n m e h r e r e n L i t e r a t u r d a t e n b a n k e n , b e i -s p i e l s w e i s e i n S i t e S e e r , D B L P .C o l l e c t i o n o f C S B i b l i o g r a p h i e s i s t a n d e r U n i v e r s i t t K a r l s r u h e( liinwww.ira.uka.de/bibliography/) b e h e i m a t e t u n d e r f a s s t m e h r a l s 2 . 0 0 0 . 0 0 0 D o -k u m e n t e . P r o M o n a t w e r d e n c a . 3 0 0 . 0 0 0 Z u g r i e g e s t a r t e t .

    S c i e n c e C i t a t i o n I n d e x E i n l e i t u n g

    S c i e n c e C i t a t i o n I n d e x w u r d e u r s p r n g l i c h v o m I n s t i t u t e f o r S c i e n t i fi c I n f o r m a t i o n ( I S I )u n d h e u t e v o n T h o m s o n R e u t e r s v e r e n t l i c h t .Science Citation Index Expanded i s t e i n T e i l d e r O n l i n e - D a t e n b a n k W e b o f S c i e n c e u n dd i e s e r w i e d e r u m T e i l d e s W e b o f K n o w l e d g e .

    S c i e n c e C i t a t i o n I n d e x A b d e c k u n g

    S c i e n c e C i t a t i o n I n d e x d e c k t b e r 6 . 4 0 0 Z e i t s c h r i f t e n ( v o r w i e g e n d a u s d e m e n g l i s c h e nS p r a c h r a u m ) a b .

    2 . 6 L i t e r a t u r v e r w a l t u n g

    L i t e r a t u r v e r w a l t u n g s s o f t w a r e

    E i n e L i t e r a t u r v e r w a l t u n g s s o f t w a r e i s t e i n e S o f t w a r e , d i e W i s s e n s c h a f t l e r n h i l f t Z i t a t i o -n e n z u sammeln u n d z u verwenden .D i e H a u p t k o m p o n e n t e n d e r P r o g r a m m e s i n d Datenbanken f r Z i t a t i o n e n u n d U n t e r -s t t z u n g f r e i n e Textverarbeitung.D i e m e i s t v e r w e n d e t e n P r o g r a m m e s i n d EndNote ( T h o m s o n R e u t e r s , www.endnote.com)u n d JabRef ( G P L , jabref.sourceforge.net) . E n d N o t e i s t k o m m e r z i e l l e S o f t w a r e w h -r e n d J a b R e f f r e i e S o f t w a r e i s t .E n d N o t e fi n d e t w e i t e V e r b r e i t u n g b e i C h e m i k e r n , B i o l o g e n u n d M e d i z i n e r n , d i e M a -n u s k r i p t e b e r w i e g e n d i n M i c r o s o f t W o r d e r s t e l l e n . D e m g e g e n b e r w i r d J a b R e f v o nA n w e n d e r n d e s T e x t s a t z s y s t e m s L a T e X e i n g e s e t z t u n d fi n d e t w e i t e V e r b r e i t u n g i n s b e -s o n d e r e b e i M a t h e m a t i k e r n , I n f o r m a t i k e r n u n d B i o i n f o r m a t i k e r n .

    Grundlagen wissenschaft lichen Arbeitens 2 1

  • 2 Wissenschaft liche Literatur

    J a b R e f I n t r o d u c t i o n

    J a b R e f i s t e i n e F u s i o n d e r P r o j e k t e B i b K e e p e r u n d J B i b t e x M a n a g e r , w e l c h e s e i t 2 0 0 3b e s t e h t . E s h a n d e l t s i c h d a b e i u m e i n e S o f t w a r e u n t e r d e r G P L .G e s c h r i e b e n i s t d i e s e i n J a v a m i t d e r U n t e r s t t z u n g f r W i n d o w s , L i n u x , M a c O S X .

    J a b R e f F e a t u r e s

    J a b R e f b e n u t z t B i b T e X a l s n a t i v e s F o r m a t u n d k a n n D a t e n u n t e r a n d e r e m v o n P u b M e d ,I E E E X p l o r e , C i t e S e e r , A r X i v i m p o r t i e r e n .V e r w e i s e a u f e x t e r n e R e s s o u r c e n s i n d m i t e i n e m M a u s k l i c k m g l i c h , d a r u n t e r U R L , P D F ,D O I .A u e r d e m b e i n h a l t e t J a b R e f e i n P l u g i n - S y s t e m m i t d e m b e i s p i e l s w e i s e e i n e I n t e g r a t i o ni n O p e n o c e . o r g m g l i c h i s t .

    2 . 7 b u n g e n 2

    A u f g a b e 1 T y p e n v o n Z e i t s c h r i f t e n a r t i k e l n ( 1 5 P u n k t e )

    I n d e r V o r l e s u n g w u r d e n d i e w i c h t i g s t e n T y p e n v o n A r t i k e l n i n w i s s e n s c h a f t l i c h e nZ e i t s c h r i f t e n v o r g e s t e l l t . E s g i b t j e d o c h n o c h v i e l m e h r T y p e n v o n A r t i k e l n .

    I n f o r m i e r e n S i e s i c h a u f d e n W e b s e i t e n d e r Z e i t s c h r i f t Chemical Society Re-views( http://www.rsc.org/Publishing/Journals/cs/index.asp) b e r Tutori-al Reviews. G e b e n S i e d i e t y p i s c h e A n z a h l a n W r t e r n e i n e s Tutorial Reviewss o w i e d i e t y p i s c h e A n z a h l Z i t a t i o n e n a n . H inweis: S u c h e n S i e i n d e n AuthorGuidelines! G e b e n S i e e i n e Z i t a t i o n f r e i n b e l i e b i g e s Tutorial Review a u sd i e s e m J o u r n a l a n . ( 5 P u n k t e )

    W a s c h a r a k t e r i s i e r t e i n Essay i n e i n e r w i s s e n s c h a f t l i c h e n Z e i t s c h r i f t ? G e b e nS i e e i n e Z i t a t i o n f r e i n b e l i e b i g e s E s s a y a n , b e g i n n e n S i e I h r e S u c h e m i td e n a k t u e l l e n A u s g a b e n d e r Z e i t s c h r i f t e n Nature ( http://www.nature.com/nature/) o d e r Science ( http://www.sciencemag.org/) . ( 5 P u n k t e )

    D e fi n i e r e n S i e d e n B e g r i Erratum. G e b e n S i e e i n e Z i t a t i o n f r e i n b e l i e b i g e sErratum s o w i e f r d e n z u g e h r i g e n A r t i k e l a n . B e g i n n e n S i e I h r e S u c h e w i e d e rb e i d e n Z e i t s c h r i f t e n Nature o d e r Science. ( 5 P u n k t e )

    A u f g a b e 2 S u c h e i n L i t e r a t u r d a t e n b a n k e n : W e b o f K n o w l e d g e u n d S c i e n c e C i t a t i o n

    2 2 Grundlagen wissenschaft lichen Arbeitens

  • I n d e x ( 2 0 P u n k t e )

    D i e f o l g e n d e n F r a g e n b e z i e h e n s i c h a u f d i e L i t e r a t u r d a t e n b a n k Web of Knowledge.V e r w e n d e n S i e b e i N o t w e n d i g k e i t d e n Science Citation Index. B i t t e a n t w o r t e n S i ea u f d i e f o l g e n d e n F r a g e n m i t k u r z e n S t i c h p u n k t e n u n d g e b e n S i e k u r z d i e v o nI h n e n v e r w e n d e t e S u c h a n f r a g e a n .

    S u c h e n S i e n a c h A p p r o x i m i e r u n g s a l g o r i t h m e n ( approximation algorithms) f rd a s Maximum Clique P r o b l e m . S t e l l e n S i e I h r e S u c h a n f r a g e s o , d a s s d i e Z a h ld e r f a l s c h N e g a t i v e n m g l i c h s t g e r i n g b l e i b t . ( 2 P u n k t e )

    S u c h e n S i e j e w e i l s n a c h A r t i k e l n b e r N a s e n b l u t e n ( nosebleeding) u n d E p i s t a -x i s ( epistaxis) . W i e v i e l e A r t i k e l fi n d e n S i e f r j e d e d e r b e i d e n S u c h a n f r a g e n ?B e g r n d e n S i e d i e u n t e r s c h i e d l i c h e T r e e r z a h l m i t B e z u g a u f d i e P u b M e dD a t e n b a n k . ( 3 P u n k t e )

    V e r g l e i c h e n S i e d i e A n z a h l v o n A r t i k e l n d e s M I T ( massachusetts institute oftechnology ) m i t d e n e n d e r E b e r h a r d - K a r l s U n i v e r s i t t T b i n g e n . ( 3 P u n k t e )

    W e r w a r d e r fl e i s s i g s t e A u t o r ( d e r m i t d e n m e i s t e n A r t i k e l n ) a n d e r U n i v e r s -t i t t T b i n g e n ? H i n w e i s : D a f r g i b t e s e i n e h i l f r e i c h e O p t i o n . ( 2 P u n k t )

    S u c h e n S i e n a c h A r t i k e l n , d i e s i c h m i t A b s t r z e n ( crash ) i m B e r e i c h d e r W i r t -s c h a f t b e s c h f t i g e n ( economics) . H i n w e i s : N u t z e n S i e d i e E i n s c h r n k u n g s o p -t i o n e n . W i e v i e l e R e s u l t a t e e r h a l t e n S i e ? W i e v i e l e v o n d e n A u t o r e n h e i e n m i tN a c h n a m e n M i l l e r ? ( 2 P u n k t e )

    S u c h e n S i e n a c h K o n f e r e n z a r t i k e l n z u m P r o b l e m d e s H a n d l u n g s r e i s e n d e n( Traveling salesman/ salesperson problem ) . W i e v i e l e A r t i k e l w e r d e n g e f u n d e n ?W i e v i e l e d a v o n s t a m m e n a u s d e m J a h r 2 0 0 5 ? W e l c h e r d e r A r t i k e l a u s d e mJ a h r 2 0 0 5 w u r d e a m h u fi g s t e n z i t i e r t u n d w i e o f t ? ( 4 P u n k t e )

    O l i v e r K o h l b a c h e r v e r e n t l i c h t e e i n e n Z e i t s c h r i f t e n a r t i k e l b e r d i e S o f t w a r eB A L L . W i e o f t w u r d e d i e s e r A r t i k e l s c h o n z i t i e r t ? G i b t e s u n v o l l s t n d i g eZ i t i e r u n g e n ? W e n n j a , w e r h a t u n v o l l s t n d i g z i t i e r t u n d w e l c h e A n g a b e f e h l t e ?( 4 P u n k t e )

    A u f g a b e 3 V e r g l e i c h v o n L i t e r a t u r d a t e n b a n k e n ( 1 0 P u n k t e )

    I h r D o z e n t A n d r e a s K m p e r i s t C h e m i e i n f o r m a t i k e r . S e i n e d e r z e i t 8 P u b l i k a t i o n e ni n Z e i t s c h r i f t e n fi n d e n s i e u n t e r http://www-bs.informatik.uni-tuebingen.de/Members/kaemper/publications.

    Grundlagen wissenschaft lichen Arbeitens 2 3

  • 2 Wissenschaft liche Literatur

    F h r e n S i e j e w e i l s e i n e L i t e r a t u r s u c h e i n PubMed, d e r Col lection of ComputerScience Bibliographies u n d i m Science Citation Index Expanded n a c h d i e s e n A r t i -k e l n d u r c h . W e l c h e A r t i k e l fi n d e n S i e i n w e l c h e r d e r D a t e n b a n k e n ? B e g r n d e n S i e ,w a r u m S i e e i n i g e A r t i k e l i n e i n i g e n d e r D a t e n b a n k e n n i c h t fi n d e n .

    A u f g a b e 4 D i g i t a l O b j e c t I d e n t i fi e r u n d U n i f o r m R e s o u r c e N a m e ( 5 P u n k t e )

    I n f o r m i e r e n S i e s i c h b e r d e n B e g r i Digital Object Identifier a u f d e n W e b s e i t e nv o n http://www.doi.org/. G e b e n S i e i n e i n e m S a t z e i n e D e fi n i t i o n d e sB e g r i e s D O I a n . G e b e n S i e d i e A d r e s s e e i n e r W e b - S i t e a n , d i e D O I s a u fl s e nk a n n .

    L e s e n S i e s i c h d i e W e b s e i t e d e r D e u t s c h e n N a t i o n a l b i b l i o t h e k u n t e r http://www.d-nb.de/netzpub/erschl_lza/np_urn.htm z u m B e g r i Uniform Resource Named u r c h . G e b e n S i e i n e i n e m S a t z e i n e D e fi n i t i o n d e s B e g r i e s U R N a n . G e -b e n S i e d i e A d r e s s e e i n e r W e b - S i t e a n , d i e U R N s d e s N a m e n s r a u m e s urn:nbn:dea u fl s e n k a n n .

    2 . 8 W i s s e n s c h a f t l i c h e B i b l i o t h e k e n

    2 . 8 . 1 W a s i s t e i n e B i b l i o t h e k ?

    E i n e a m d e r w e i t v e r b r e i t e s t e n D e fi n i t i o n e n i s t d i e f o l g e n d e : E i n e B i b l i o t h e k i s t e i n e E i n r i c h t u n g , d i e u n t e r a r c h i v a r i s c h e n , k o n o m i s c h e n u n d s y n o p -t i s c h e n ( g e g e n b e r s t e l l e n d e n ) G e s i c h t s p u n k t e n p u b l i z i e r t e I n f o r m a t i o n f r d i e B e n u t z e rs a m m e l t , o r d n e t u n d v e r f g b a r m a c h t . ( E w e r t & U m s t t t e r , 1 9 9 9 )

    D a b e i b e d e u t e t a r c h i v i e r e n u n t e r a n d e r e m a u c h , d a s s B c h e r f r e i n e l a n g f r i s t i g e B e -n u t z u n g a u f b e r e i t e t w e r d e n . V e r f g b a r m a c h e n h e i t f r P r s e n z b i b l i o t h e k e n , d a s s m a n B c h e r z w a r e i n s e h e n , a b e rn i c h t l n g e r a u s l e i h e n d a r f .

    2 . 8 . 2 A r t e n v o n B i b l i o t h e k e n

    U n t e r s c h e i d u n g n a c h Z i e l g r u p p e n

    Z u e i n e m g i b t e s d i e wissenschaftlichen Bibliotheken , b e i d e n e n d e r B e s t a n d a u f d a sw i s s e n s c h a f t l i c h e S t u d i u m u n d / o d e r d i e F o r s c h u n g a u s g e r i c h t e t i s t . H i e r w i r d v o r w i e g e n d

    2 4 Grundlagen wissenschaft lichen Arbeitens

  • F a c h l i t e r a t u r b e r e i t g e h a l t e n .Z u m B e i s p i e l d i e U n i v e r s i t t s b i b l i o t h e k T b i n g e n .

    Z u m a n d e r e n g i b t e s d i e ffentlichen Bibliotheken . D e r B e s t a n d h i e r i s t a u f d i e a l l g e m e i n eB e v l k e r u n g a u s g e r i c h t e t . H i e r w e r d e n u n t e r a n d e r e m S a c h b c h e r , R o m a n e , R e i s e f h r e r ,e t c . b e r e i t g e h a l t e n .Z u m B e i s p i e l d i e S t a d t b c h e r e i T b i n g e n .

    U n t e r s c h e i d u n g n a c h G e o g r a fi e

    D i e Nationalbibliothek a r c h i v i e r t d i e gesamte Literatur eines Landes u n d e r s t e l l te i n e Nationalbibliografie.D i e N a t i o n a l b i b l i o t h e k h a t m e i s t e n s e i n e k o o r d i n i e r e n d e F u n k t i o n i n n e r h a l b d e r B i b l i o -t h e k e n d e s L a n d e s .Z u m B e i s p i e l d i e British Library (London) .

    D i e Regionalbibliothek a r c h i v i e r t d i e gesamte Literatur einer Region.B e i s p i e l s w e i s e d i e W r t t e m b e r g i s c h e L a n d e s b i b l i o t h e k S t u t t g a r t .

    E i n e Stadtbibliothek , a u c h S t a d t b c h e r e i , i s t e i n e e n t l i c h e B c h e r e i , a l s d e r e n T r g e r( i n d e r R e g e l a u c h E i g e n t m e r ) e i n e S t a d t a l s e n t l i c h - r e c h t l i c h e G e b i e t s k r p e r s c h a f tf u n g i e r t .

    U n t e r s c h e i d u n g n a c h T r g e r

    U n i v e r s i t t s b i b l i o t h e k

    I n s t i t u t s b i b l i o t h e kZ u m B e i s p i e l d i e U n i v e r s i t t s b i b l i o t h e k d e r I n f o r m a t i k , d a s W i l l h e l m - S c h i c k a r d -I n s t i t u t u n d d i e U n i v e r s i t t T b i n g e n .

    K l o s t e r b i b l i o t h e kD i e w e l t w e i t g r t e K l o s t e r b i b l i o t h e k Stift Admont b e fi n d e t s i c h i n s t e r r e i c h S t e i -e r m a r k .

    F i r m e n b i b l i o t h e kE v e n t u e l l n u r z u g n g l i c h f r M i t a r b e i t e r .Z u m B e i s p i e l d i e B i b l i o t h e k v o n S c h e r i n g f r B i o i n f o r m a t i k e r .

    Grundlagen wissenschaft lichen Arbeitens 2 5

  • 2 Wissenschaft liche Literatur

    2 . 8 . 3 N a t i o n a l b i b l i o t h e k

    J e d e s L a n d s o l l t e e i n e N a t i o n a l b i b l i o t h e k f h r e n u n d d i e A u f g a b e n d e r U N S E C O e i n h a l -t e n . Z u d e n A u f g a b e n e i n e r N a t i o n a l b i b l i o t h e k z h l e n , g e m d e r U N E S C O ( 1 9 7 1 ) :

    D e r E r w e r b u n d d i e K o n s e r v i e r u n g a l l e r s i g n i fi k a n t e n V e r e n t l i c h u n g e n e i n e s L a n -d e s ( g g f . p e r G e s e t z ) .( D a r u n t e r z h l e n i n s b e s o n d e r e a l l e B c h e r , D i s s e r t a t i o n e n , w i s s e n s c h a f t l i c h e Z e i t -s c h r i f t e n , Z e i t u n g e n , e v t l . a u c h O n l i n e I n h a l t e . )

    D i e E r s t e l l u n g e i n e r N a t i o n a l b i b l i o g r a fi e .( E r f a s s u n g , w e r w e l c h e B c h e r g e s c h r i e b e n h a t )

    D a s B e w a h r e n e i n e r g r o e n , r e p r s e n t a t i v e n S a m m l u n g a u s l n d i s c h e r V e r e n t l i -c h u n g e n .

    D a s A g i e r e n d e r N a t i o n a l b i b l i o t h e k a l s n a t i o n a l e s b i b l i o g r a fi s c h e s I n f o r m a t i o n s -z e n t r u m .

    E r s t e l l u n g e i n e s G e m e i n s c h a f t s k a t a l o g e s( K a t a l o g a l l e r B c h e r )

    I n D e u t s c h l a n d w e r d e n n i c h t a l l e g e s t e l l t e n A u f g a b e n b e r n o m m e n :D i e d e u t s c h e N a t i o n a l b i b l i o t h e k b e w a h r t k e i n e S a m m l u n g a u s l n d l i c h e r V e r e n t l i c h u n -g e n , d i e s i s t A u f g a b e d e r L a n d e s b i b l i o t h e k e n e t c .A u c h a g i e r t s i e n i c h t a l s n a t i o n a l e s b i b l i o g r a p h i s c h e s I n f o r m a t i o n s z e n t r u m , d a d i e I n f o r -m a t i o n e n o n l i n e v e r f g b a r s i n d .E i n e n G e m e i n s c h a f t s k a t a l o g e r s t e l l t s i e a u c h n i c h t .

    2 . 8 . 4 W i c h t i g e N a t i o n a l b i b l i o t h e k e n

    E t w a d e r G r e n a c h g e o r d n e t :( W o b e i s i c h d i e Z h l w e i s e d e s B e s t a n d e s d e r e i n z e l n e n B i b l i o t h e k e n u n t e r s c h e i d e n . Z e i t -s c h r i f t e n w e r d e n m a n c h m a l a l s e i n z e l n e H e f t e , m a n c h m a l a l s B a n d g e z h l t )

    R u s s i s c h e S t a a t s b i b l i o t h e k ( M o s k a u )

    S a l t y k o w - S c h t s c h e d r i n - B i b l i o t h e k ( S a n k t P e t e r s b u r g )

    Library of Congress ( W a s h i n g t o n , D . C . )E i n e i n o z i e l l e N a t i o n a l b i b l i o t h e k d e r U S A

    2 6 Grundlagen wissenschaft lichen Arbeitens

  • D e u t s c h e N a t i o n a l b i b l i o t h e k ( L e i p z i g , F r a n k f u r t / M . , B e r l i n )

    Bibliothque nationale de France ( P a r i s )

    British Library ( L o n d o n )

    2 . 8 . 5 S p e z i e l l e S i t u a t i o n i n D e u t s c h l a n d

    A u f g r u n d g e s c h i c h t l i c h e r E n t w i c k l u n g u n d f d e r a l i s t i s c h e r S t r u k t u r g a b e s i n D e u t s c h -l a n d keine N a t i o n a l b i b l i o t h e k . D i e A u f g a b e w u r d e f r h e r v o n d e n g r o e n S t a a t s b i b l i o -t h e k e n ( z . B . i n B a y e r n u n d P r e u e n ) b e r n o m m e n .1 9 1 2 w u r d e d i e Deutschen Bcherei i n L e i p z i g a l s G e s a m t a r c h i v d e s d e u t s c h s p r a c h i -g e n S c h r i f t t u m s a b 0 1 . 0 1 . 1 9 1 3 g e g r n d e t . E r s t a b d a w u r d e n V e r e n t l i c h u n g e n g e s a m -m e l t .

    2 . 8 . 6 D e u t s c h e N a t i o n a l b i b l i o t h e k

    H e u t e h a t d i e D e u t s c h e N a t i o n a l b i b l i o t h e k 3 S t a n d o r t e :D i e e h e m a l i g e D e u t s c h e B c h e r e i i n L e i p z i g , d i e e h e m a l i g e D e u t s c h e B i b l i o t h e k i n F r a n k -f u r t a m M a i n ( g e g r n d e t 1 9 4 7 ) u n d d a s D e u t s c h e M u s i k a r c h i v i n B e r l i n .D i e s e A u f t e i l u n g g e h t a u f d i e E i n t e i l u n g D e u t s c h l a n d s i n S e k t o r e n n a c h d e m 2 . W e l t k r i e gz u r c k .

    1 9 6 9 w i r d d i e D e u t s c h e N a t i o n a l b i b l i o t h e k v o m B u n d e s t a g z u r b u n d e s u n m i t t e l b a r e nA n s t a l t d e s e n t l i c h e n R e c h t s e r k l r t .

    2 . 8 . 7 D N B - S a m m e l a u f t r a g

    D e r S a m m e l a u f t r a g p e r G e s e t z u m f a s s t a l l e a b 1 9 1 3 in Deutschland v e r e n t l i c h t e n M e -d i e n w e r k e u n d d i e im Ausland v e r e n t l i c h t e n deutschsprachigen M e d i e n w e r k e , berset-zungen d e u t s c h s p r a c h i g e r W e r k e i n a n d e r e S p r a c h e n s o w i e f r e m d s p r a c h i g e M e d i e n w e r k e b e r D e u t s c h l a n d ( s o g . Germanica ) .A u c h w e r d e n v o n 1 9 3 3 b i s 1 9 4 5 v o n d e u t s c h s p r a c h i g e n E m i g r a n t e n v e r f a s s t e o d e r v e r f -f e n t l i c h t e D r u c k w e r k e ( Deutsches Exilarchiv ) g e s a m m e l t .

    Grundlagen wissenschaft lichen Arbeitens 2 7

  • 2 Wissenschaft liche Literatur

    2 . 8 . 8 S a m m e l g e b i e t e v o r 1 9 1 3

    D i e A r b e i t s g e m e i n s c h a f t A G S a m m l u n g D e u t s c h e r D r u c k e n a h m s i c h z u m Z i e l d i eS a m m l u n g d e r g e d r u c k t e n W e r k e d e s d e u t s c h e n S p r a c h r a u m s z u v e r v o l l s t n d i g e n .D a b e i s a m m e l n v e r s c h i e d e n e B i b l i o t h e k e n a u s u n t e r s c h i e d l i c h e n J a h r e n :

    1 4 5 0 1 6 0 0 , B a y e r i s c h e S t a a t s b i b l i o t h e k M n c h e n

    1 6 0 1 - 1 7 0 0 , H e r z o g A u g u s t B i b l i o t h e k W o l f e n b t t e l

    1 7 0 1 - 1 8 0 0 , N i e d e r s c h s i s c h e S t a a t s - u n d U n i v e r s i t t s b i b l i o t h e k

    1 8 0 1 - 1 8 7 0 , U B J o h a n n C h r i s t i a n S e n c k e n b e r g , F r a n k f u r t / M .

    1 8 7 1 1 9 1 2 , S t a a t s b i b l i o t h e k z u B e r l i n - P r e u i s c h e r K u l t u r b e s i t z

    2 . 9 S u c h e n a c h B c h e r n

    2 . 9 . 1 I n s i t u t s b i b l i o t h e k d e s W S I

    D e r B e s t a n d d e r I n s t i t u t s b i b l i o t h e k d e s W S I b e t r g t 2 1 . 0 0 0 B n d e , d a v o n c a . 5 . 0 0 0Z e i t s c h r i f t e n b n d e , 1 6 2 l a u f e n d g e h a l t e n e Z e i t s c h r i f t e n , C D s , D V D s , D i s k e t t e n , V i d e o su n d F a c h b e r i c h t e ( R e p o r t s ) v o n a n d e r e n I n s t i t u t e n .

    D a s S a m m e l g e b i e t u m f a s s t M o n o g r a p h i e n u n d Z e i t s c h r i f t e n a u s d e n B e r e i c h e n I n f o r m a -t i k , B i o i n f o r m a t i k , L o g i k u n d S p r a c h t h e o r i e .

    D a d i e I n s t i t u t s b i b l i o t h e k d e s W S I g r u n d s t z l i c h e i n e Prsenzbibliothek i s t , b e s t e h e ni n t e r n e A u s l e i h m g l i c h k e i t e n n u r f r I n s t i t u s a n g e h r i g e .S t u d e n t e n k n n e n B c h e r a b 1 7 U h r b i s z u m n c h s t e n T a g o d e r a b F r e i t a g 1 7 U h r b i sz u m f o l g e n d e n M o n t a g e n t l e i h e n .

    2 . 9 . 2 S u c h e n i m K a t a l o g d e r U B ( U n i v e r s t i t t s b i b l i o t h e k T b i n g e n )

    U m s i c h d i e S u c h e i n d e r U n i v e r s i t t s b i b l i o t h e k z u e r l e i c h t e r n k a n n m a n d i r e k t i n b e -s t i m m t e n K a t a l o g e n s u c h e n , w e l c h e b e s t i m m t e B e r e i c h e a b d e c k e n :

    2 8 Grundlagen wissenschaft lichen Arbeitens

  • K a t a l o g 1

    I m K a t a l o g 1 d e r U n i v e r s i t t s b i b l i o t h e k T b i n g e n fi n d e t m a n N e u e r w e r b u n g e n ( M o n o -g r a p h i e n ) s e i t 1 9 6 1 , D i s s e r t a t i o n e n v o r E r w e r b u n g s j a h r 1 9 5 1 ( n i c h t v o l l s t n d i g e r f a s s t ) ,A l t b e s t a n d ( M o n o g r a p h i e n ) a b 1 5 0 1 1 8 5 0 u n d a l l e Z e i t s c h r i f t e n t i t e l d e r U n i v e r s i t t s -b i b l i o t h e k .

    K a t a l o g 2

    I m K a t a l o g 2 b e fi n d e n s i c h d i e I n s t i t u t e 1 T b i n g e n u n d d e r H o c h s c h u l b i b l i o t h e k R e u t -l i n g e n .

    D i e s i s t e i n g e m e i n s a m e r K a t a l o g a l l e r T b i n g e r I n s t i t u t s b e s t n d e , d i e i m S d w e s t d e u t -s c h e n B i b l i o t h e k s v e r b u n d ( S W B ) z e n t r a l e r f a s s t w e r d e n .F r d i e F a k u l t t 1 7 ( I n f o r m a t i o n s - u n d K o g n i t i o n s w i s s e n s c h a f t e n ) fi n d e t m a n n u r L i t e -r a t u r d e s P s y c h o l o g i s c h e n I n s t i t u t s .A u e r d e m w i r d h i e r d i e H o c h s c h u l b i b l i o t h e k R e u t l i n g e n m i t e r f a s s t .

    K a t a l o g 3

    I m K a t a l o g 3 fi n d e n s i c h d i e I n s t i t u t e 2 T b i n g e n u n d d e r C D - B e s t a n d d e r U B .

    D e r K a t a l o g 3 i s t e i n e D a t e n b a n k a l l e r I n s t i t u t s b e s t n d e , d i e n i c h t i m S d w e s t d e u t s c h e nB i b l i o t h e k s v e r b u n d ( S W B ) z e n t r a l e r f a s s t w e r d e n .

    Z u B e a c h t e n i s t , d a s s s i c h d i e s e r K a t a l o g i m A u f b a u b e fi n d e t .

    2 . 9 . 3 O P A C - R e c h e r c h e d e r U n i v e r s i t t s b i b l i o t h e k T b i n g e n

    http://opac.ub.uni-tuebingen.de/ b e r d e n L i n k b e r g r o r d n e t e K a t a l o g e / P o r t a l e k a n n m a n e n t s c h e i d e n , i n w e l c h e mK a t a l o g m a n s u c h e n m c h t e .I n d e m P o r t a l G e s a m t b e s t a n d T b i n g e n k a n n m a n e i n e A u s w a h l b e r d i e g e w n s c h t e nD a t e n b a n k e n , i n d e n e n g e s u c h t w e r d e n s o l l , t r e e n . S o i s t e s a u c h m g l i c h i m g e s a m t e nB e s t a n d z u s u c h e n .

    D e r B e s t a n d d e r U n i v e r s i t t s b i b l i o t h e k T b i n g e n b e l u f t s i c h a u f 3 . 4 1 9 . 3 4 5 M e d i e n e i n -h e i t e n , 5 . 2 7 4 l a u f e n d g e h a l t e n e g e d r u c k t e Z e i t s c h r i f t e n , H a n d s c h r i f t e n , I n k u n a b e l n , D i s -s e r t a t i o n e n u s w .

    Grundlagen wissenschaft lichen Arbeitens 2 9

  • 2 Wissenschaft liche Literatur

    2 . 9 . 4 B i b l i o t h e k s v e r b u n d

    D i e z e n t r a l e n D i e n s t l e i s t u n g e n e i n e s B i b l i o t h e k s v e r b u n d e s s i n d

    K o o r d i n i e r e n K a t a l o g i s i e r u n g

    G e m e i n s a m e r K a t a l o g ( V e r b u n d k a t a l o g )

    K o o r d i n i e r e n F e r n l e i h e

    B e i s p i e l S d w e s t d e u t s c h e r B i b l i o t h e k s v e r b u n d ( S W B ) :D i e s e r e n t h l t 1 0 0 0 w i s s e n s c h a f t l i c h e B i b l i o t h e k e n a u s B a d e n - W r t t e m b e r g , S a a r l a n du n d S a c h s e n , s o w i e a l l e j u r i s t i s c h e n M a x - P l a n c k - I n s t i t u t e .

    2 . 9 . 5 A n l e i t u n g z u r S u c h e e i n e s B u c h e s

    O P A C U n i v e r s t t s b i b l i o t h e k T b i n g e n ( http://opac.ub.uni-tuebingen.de/) .P o r t a l G e s a m t b e s t a n d T b i n g e n w h l e n . H i e r k a n n m a n i n a l l e n K a t a l o g e n d e r U BT b i n g e n i n k l . n i c h t i m S W B g e l i s t e t e r P u b l i k a t i o n e n s u c h e n .A u c h b e r d e n S d w e s t d e u t s c h e n B i b l i o t h e k s v e r b u n d ( S W B ) u n d i n d e r N a t i o n a l b i b l i o -g r a fi e , s o w i e b e r d e n K a r l s r u h e r V i r t u e l l e n K a t a l o g ( K V K ) k a n n g e s u c h t w e r d e n . W o -b e i m a n b e i m l e t z t e r e n a l l e V e r b u n d a k a t a l o g e ( S W B , B V B , G B V , h b z , H e B I S , K O B V )d u r c h s u c h e n k a n n .

    2 . 1 0 b u n g e n 3

    A u f g a b e 1 J a m e s B o n d ( 1 5 P u n k t e )

    A u s a k t u e l l e m A n l a s s d i e f o l g e n d e A u f g a b e : W i e d i e F i l m f a n s u n t e r I h n e nw i s s e n w e r d e n , g e h t d e r N a m e v o n I a n F l e m i n g s b e k a n n t e r R o m a n fi g u r a u f d e ng l e i c h n a m i g e n O r n i t h o l o g e n J a m e s B o n d ( * 1 9 0 0 , + 1 9 8 9 ) z u r c k . A l s E x p e r t ed e r k a r i b i s c h e n V o g e l w e l t v e r e n t l i c h t e d i e s e r 1 9 3 6 d a s B u c h B i r d s o f t h e W e s tI n d i e s . D a s B u c h g i l t a u c h h e u t e n o c h a l s S t a n d a r d w e r k u n d e s g i b t z a h l r e i c h eN a c h d r u c k e u n d n e u e A u fl a g e n .

    K n n e n S i e e i n e A u s g a b e d e s B u c h e s i m O P A C d e r U n i v e r s i t t s b i b l i o t h e kT b i n g e n fi n d e n ? F a l l s j a , g e b e n S i e d a s E r s c h e i n u n g s j a h r , d i e S i g n a t u r s o w i ed e n S t a n d o r t d e s B u c h e s a n . ( 2 P u n k t e )

    3 0 Grundlagen wissenschaft lichen Arbeitens

  • N e h m e n w i r a n , d a s B u c h s e i v e r l i e h e n . W o i n S d w e s t d e u t s c h l a n d k n n e nS i e d a s B u c h n o c h fi n d e n ? S t e l l e n S i e e i n e T a b e l l e m i t s m t l i c h e n N a c h w e i -s e n d e s B u c h e s i m B e r e i c h d e s S d w e s t d e u t s c h e n B i b l i o t h e k s v e r b u n d e s w i en a c h s t e h e n d a u f . H inweis: E s g i b t e i n e n g e m e i n s a m e n O P A C ! ( 1 0 P u n k t e )

    E r s c h e i n u n g s j a h r B i b l i o t h e k B i b l i o t h e k s s i g e l S i g n a t u r

    A l s t r e u e r F a n w o l l e n S i e u n b e d i n g t e i n m a l d i e E r s t a u s g a b e i n H n d e n h a l t e n .B e i e i n e m B e s u c h i n W a s h i n g t o n b i e t e t s i c h d i e C h a n c e . S u c h e n S i e i m K a -t a l o g d e r Library of Congress. K n n e n S i e h i e r d i e A u s g a b e v o n 1 9 3 6 fi n d e n ?F a l l s j a , g e b e n S i e d e n V e r l a g u n d d i e S i g n a t u r ( cal l number ) a n . ( 3 P u n k t e )

    A u f g a b e 2 Z e i t s c h r i f t e n d a t e n b a n k e n I ( 1 0 P u n k t e )

    G e g e b e n s i n d f o l g e n d e Z e i t s c h r i f t e n a b k r z u n g e n :

    Angew. Chem. Int. Ed.

    Izv. Vyssh. Uchebn. Zaved. Tsvetn. Metal l.

    Khim. Tekhnol. Vody.

    Rev. Mex. Ing. Quim.

    Zh. Org. Farm. Khim.

    Z u n c h s t s o l l e n S i e d i e v o l l e n N a m e n d e r Z e i t s c h r i f t e n e r m i t t e l n . G e b e n S i e j e w e i l sd i e Q u e l l e a n , d i e I h n e n b e i d e r A u fl s u n g d e r A b k r z u n g g e h o l f e n h a t . ( 5 P u n k t e )

    E r m i t t e l n S i e n u n m i t H i l f e d e r E l e k t r o n i s c