Münzen und Siegel der preußischen Städte Danzig, Elbing, Thorn, so wie der Herzöge von...

download Münzen und Siegel der preußischen Städte Danzig, Elbing, Thorn, so wie der Herzöge von Pomerellen im Mittelalter / von F. A. Voßberg

of 69

Transcript of Münzen und Siegel der preußischen Städte Danzig, Elbing, Thorn, so wie der Herzöge von...

  • 8/7/2019 Mnzen und Siegel der preuischen Stdte Danzig, Elbing, Thorn, so wie der Herzge von Pomerellen im Mittelalter

    1/69

    -I I- -

    btl Sitttialttr,

    .a t it Ditltn miirq UUb ' $itgtl3,b bilbung;en.

    Getlin,b e i e. i Y i n d e .

    1841.171(: ;1413Sirlicthek

    \ '~I~t [ J ~ H ~J ~ ,T A tH" '

  • 8/7/2019 Mnzen und Siegel der preuischen Stdte Danzig, Elbing, Thorn, so wie der Herzge von Pomerellen im Mittelalter

    2/69

    ;;1~ - . J1029 1

  • 8/7/2019 Mnzen und Siegel der preuischen Stdte Danzig, Elbing, Thorn, so wie der Herzge von Pomerellen im Mittelalter

    3/69

    ~ 6 i~ fru~er f c 9 0 n oftet', 6 ~ f o nb e r t 3 a B e l ' i n n e u e r e r s e i t , c n ~ r c u n Q e n u a t e r l & n b i f c ! l c c@ S e f d ) i c i ) t e u n b ' i m u t t ; f u n t l e g e m u n f d ) t m o r b e n : b a n a c { } bent ~ c i f p ie ~ c a n b e r e r d n b e ra u c f l f u r ~ r e u e n e i n e ntog[iq,~ t l O a ~ & n b ig e ' im u n b g e fc 9 i ~ te , 6 e f o n b e r t 3 b c & W l i t t e [a lt e re ,e r f t{ )e i n c n . m o q , t e ; C U tq , 6 eu .> e t f e n g e b f u rt t e u n b ~ a n b f ~ d ftH c g e U b ~ a n b I u n g e t t e i n c 1 3 ? < ) e ~ nt,~actttlod), ~ r a u n , ~r&toriue, . p a n o t t t , _puffaub, ~o (~ , elalomotl, (!ri~~t o n , enguid ), :m abel', ru3erttid'e u . a. m . b u r i@ ) e m \Q e : b a m an f d ) o n f e i t b e l 'W lH t e b c 1 3 1 7 . : J C t ~ r 5 u n b e r t 6 6 t t } aU f b i e t t e u e ~ e 3 d t ~era6 , N e f e n u n f c f > b t l u c r n . > i r e ~U e V e n f f r e 6 te .

    ; : D t e 2 h t f o rb e r u n g e t t , wdd)e b e l' @ > , c f d ) id ) t e f c e u n b u n b b e l ' ~un;etlfamm[er g e g e n ~w a r t i g a n e i n e f o g e n an n t e r o h i n ~ g e f d ) t d ) , t e m a d )c n , r o o l l t e n unb f o n n t e n bie @ ) e n a n n tc nltO~ n i c { l t g e n u g e n u n o m c p t ' tlid)t g c 5 e t t a l e Q : i n b d n e t 3 u n b [ c a u d ) n u r f O e f d ) r e t 5 u n g e nu n o ~ 5 5 H o u n 9 c n e t n e r ober i ) e r enbem I D h i n b e - bie a u d ) ntd)t t m m e r tirotig finb..

    ~6 D e b a r f ber m c r f a f f e r N t 5 e r " , o r , [ f d t 1 c e f f i e d )t f e r t i g u n g , r e e n n c r , burd) m u ~ ~f a m e t 3 6 m n m { c n im ~ e r f ~ e b ie l r e i~ e r c r !mittel a r e f c t n e fnorgongcr, C 6 u n t e r n i n t m t ,

  • 8/7/2019 Mnzen und Siegel der preuischen Stdte Danzig, Elbing, Thorn, so wie der Herzge von Pomerellen im Mittelalter

    4/69

    ~ IV _.

    nid) t f d j o n c ine ~ o U ~& n b i g e r o l u n b g e f d ; i d j t e ~ r c u ~ e n e , f o n b e r n n u e b ~ e , W ~ e i ~ m a l e~ a t e r i a r . b ~ A u A U f q m m l e n g e g h l c f t iff, A U i J e c o r r e t t t h c f 1 e n .

    '5d)on ~ o c m e { ) r e n ~ C I ~ t 'e n f o U t e b i e t ~ e U f t } e i f e m e r o f f e n t l i d j u n g e i n e r b o r n m e t '~f a f f e r b e r f u q , t e n r o 1 t i t t b g c f d ) i d ) t e ~ r c u m 6 nU l ' D r b e t t ~ b e t t , u n t e r l j o c V f f e r ~ r o t e c t t o n u u baU f S fo ~ e n E 5 r . stst ' . .pooeit b C 6 b u rq , r Q . l ~ d ) t i g e n ( f r A { ) e c b o g 6 ~ n t o 11\)On D e f f r e t d j , ~ o d ) :m e i ~ c r b e u t f c l j e n D r b c o 6 , g e f d ) c l j e n , t v e I q , e r ~ r C l n i n b e i j u n C l u e g e f t t l j r t B ri e 5 , b a _ p 6 d ) f f : :b e r f d 6 e f d ) o n tm ~ a 1 ) t ' e 1835 l l c u ~ , 6 .

    ~ ie g c g e n w d r t i g c ~ b f > 'm b l u n 9 M lb e t e e i n e n ~ t l ~ C ln 9 a m : e 6 e n e r w & 1 ) n t e n ~ h i n 5 ~g e f d ) i d ) t c unb ~ o n b c ( t o u n e r n o n alten t 5 i e g c ( n , c ,n igen .pod )meij lenminben m i t t a b t ~~eid)en e m s b e t ' .orben6~eit, 1 ) a u p t f a d ) l i d ) n u t ' b o n I D h ln b e t t , i P c f d )e bit g r o e n 6totltc~ r e n p e l l t i a d ) i ~ r e e o6fagung. tum b e t ' . o c b e H e 1 ) e t ' r f d j a f t u n t e r o e m e d ) u ~ e poIntjd)er~ o n i g e 6 ie b u m ;japre 1523 p r& g e t t l i e e n ; 9 " ' " b f 1 1 9 l i c f l t a n n fie b 4 1 l ) e ~ a u d ) n",ro b e mtmfd)e m e b e e r r o l l l n ; ( i c b 5 a 6 e t ' u m [ o m e 9 ~ ar6 e t n f u r fid ) aU ein 6ej1c~enber ~5ei f b e rprcuIJifd)cn rolli tt5gefd)id)te e r f c t c i n e n , Mebiefe 6tabtc m 1 c 9 f e r n e r , 6 i5 ~ u i ~ r e r e t '~ u n -fer b e m g r .o U en ~ deb rt d ) u n o [ e t n e m i n a c f } f o [ g e r t t l b e n : J a Q l'e n 1 7 7 2 -93 e r f o { g t e n~iebet'l)el'cinigun9 m i t ~ H t p r e u 6 e n , c i n e f e 5 r 6etrdd)thq,e ~ f n b a l ) ( ~Jhlnhen u n o r o le b a i U e np d g e n H e p e n ( w e g e n i~rer e r t e n 1 ) e i t c o e r t 1 ) r e e ~ tm ~ t u e r t ~ G n o c 9 jci j t o i e S i e r b e n tHl~t e r C a t t b i f c f ) e r i ) ) 1 u n b f a m m f u n g c n ) , flh: w e f d ) e b i e l)itt m t t ; n t l ) eH e n b e n I D l it t e lQ . ( t e rm u t l b e n( ~ ( f o bie e i g e n t l i d ) e ~ r u n b r a g e - e i n e r f f c 6 6 e f o n b e r c G S f a 6 i n e t 5 f 4 1 c f l - 6 t f b e n .

    Rjei o e m b o n b e m ~ e r f 4 1 f f e l ' . c m g m o m m e n e n @ ) r u n b f a Q c m o g I i d ) 1 1 m o ({ j 1 a n b i g e e b t lg c o e n , r o n n t e i n g e g c l l t v & r ti g e r 2t66anbhmg a n d ) b i e ~ e f c . 9 r d 6 l t l 1 g a U c t ' i 1 ) m 6 c f a n n tg c r o N b e n e n ~ l t l n b e t l n i c f > t u m g a n g e n m e r b e n , \ ) t e [ n l e l ) r ~at b e r f d 6 e e ~ f l h ' ~~td)t g e r ) c l [ ~t e n , o U e , a u c ~ bie g e r i l l g c r e n m e r f d ) i e b e n l ) d t e t t , ~ . fa. b e l ' c 5 4 > r i f t t p p e n . . . c m b u g e 6 en unbnut bit u n b e c e u t e n b e n @ j r4 1 t ) tr b e r fd ) i c b c n ~ e H e n 5 tt t 1 6 e t ' g e ~ e n , N t n U e in er 8 eit, f t \ O b ~ 6lm u n b u n g e ,@ ) e f 4 1 d f t a u ] g 4 1 n & o l l b e r e a It > ~ J e u tig e ~ l c t 6ctde6en w u r b e u n e f e t n \ 5 t e m p e lb e r n c m b e m g a n b . g { e t d ) w e t r , a . t t d ) f 4 1 f f j c b e e tucf b o n b e r n a n b e m i n . s r f e i n t g f c i t e nt l c r f d ) i e b e n i f f

    fen 9 r t f d) ~ 1 u ~ e r t e 6 e r e i t e 1 7 8 0 i n [ e u t e n f 4 > d ~ 6 a r e n Ilinctrtlrid)ten ~ u r fOli~et"

  • 8/7/2019 Mnzen und Siegel der preuischen Stdte Danzig, Elbing, Thorn, so wie der Herzge von Pomerellen im Mittelalter

    5/69

    vu u b r o l u n 3 f u n b e " $ t ~ e f [ 1. 6. 356 b ie ~ { ~ f i c { ) t : "bie f c { ) o n e u tm m e r .m e ~ r b e r f c Q n )i n t l e n ~b e n ~ e n r m ( t ( e t l e l 3 mU~m6 u n o m e t d ) t ~ u m l 3 u u f e r e r r o o r f ~ ~ r e n , b u r c 9 t) I)( r f l d n b i g e~ e f d ) r e i 6 u n g ~ u d ) t l c 6 g e r i n g f t e n e l t u c t 6 , n U b e r o r r e n t I i d je n " , u n b aud ) @ j r~l~t~b c r f p r a d j in f e it t e r ( i j e fd j i d ) t e ! n a n b ig 6 Q ) b . 2 . V I I . e t n C S f e i d j e t 3 . ~ a 6 U n te r n e ~ m e t l t l ) ~ rb i eU e i c ~ t f u r i ~ r e Seit n o d ) b U f d ) m ie r i g ; m e r f a 1 f e r ~ o l f t a 6 e r t > u r d ) b a 6 , w a e e r ~ i e rg i e 6 t , e t n funftigee Unterne5m cn bod ) f e 5 r m c f e n t l i d ) crleidjtelt n U l j a 6 c n .

    ~ t e n e u e r e n p r e u t f q , e n 6 ta b te :r o ? u t l ; e n u n e f f i 1 e b a i U e n a n f a n g e n b , [ o m o g e b o r ~( d u n g b i e a m e d ) { u f f e b e r . 12, 26. u n b 32. g e g e 6 e n e U e 6 e r f i d ) t g e t l l i g e n . i i e g e ~b e n itt i ~ r e r ~ a n n ig f a ( t i g f e tt , i n b e m f i e f i d ) a 6 m e d ) f e f n b ~ u f b i e . o r b e n e ~ e r r f d ) ~ f t , b ie~ o t i t g e b o n ~ o ( e n , b o n d ) w e b e n , b ie r u f F f d ) e n i l b a r e i c . , e n b I t d ) u n f e r e n j e l 2 i g e l lm e g e n t e l 1 ~ Q m m 6e~ie5en, e i n t r e u e ! 3 7 . B i l b b e r 6 e t 1 )e g te n B e t t e n , t 1 ) e [ d j e n f i e a o g e 5 o r c l 1 ,u n e b t h f t e n b e t 3 5 a [ 6 n i d ) t c b n e e i n g e f d ) t d ) t l i d ) e 6 ; j n te re ff e g c f u n b e n tD c e b e n .

    ~ i e e l t e n ' i l B a d )l 3 fi e g d t t n b b o n j c 5 e c f u r b i e d d ) t t g e ( . t r f ( a n m g b e e a I t e r y r o 1 u n ~b e n a ( e w e f e n t l i d ) e t S . p i f f 6 i l l i t t e erfannt r o o r b e n , a u d ) g e p o r c n 6 e i b c a r6 ( f r b e u g n i f T e e i nunc t l e rf d 6 e n s t ' t t n f t b u f a m m e n ; m c r f a f f e r l )a t r i d ; b a r u m a u b i e r 6 e m u V t , b t e i n b e n, p r e u 6 t f q ,m m r d ) f b c n u u o ~ r t b a t ; 6 a m n t ( u n g e n a U 6 b e m W l tt tc f a f t e r n o d ) c c ( l a f t c n e n , a U fb ie pttu~ifd)en 'BtaNe u n o b ie p o m e re U i f d ) c l 1 . p e t ~ o g e 6 e ~ u g ( i d ) e n m 3 e r f e b e t m i f b g r a 6 - e ~f u n f t a U f b u ~ n t l e n u n o b t l f a m m e r n , u n o g t e M f i e ( l i e r i n g c t r c H en ~ 6 6 i ( b u n g C tl m ie b e r ,b a m it f i e f th f p & t c r e B e i t a u f 6 e ~ a r t e n 6 f d 6 e n . ~ e n n n t d ) t C l U C , t l ) e f d )e b a roeren, ~ n b~ e u t e m e b r a u f b u n n b e n , u n o m an d jc b i e f c r ( l c u t e n o d ) b O l'p C l t l b en en U e o c r6 re t 6 fe f a l t e rS tu n ~ !D e rO e n tm t o e i t t r e ~ a u f e b e l ' 3eit a u e f > n O ' 9 toW [ o u n b a u t S g ( e i q , e n U r f a d ) e nu e d o l ' e n g e 6 e n , a le f o ( d j c e n a m e n t l i d ) t m b o r i g e n : J a 5 r p u n b e r t e f o g a r m i t m a n d ) e n b a ;m a r e n o e l ) \ ) o r l ) a n b e n g e t u e f c n e n m i t t d a l t e r U q ,e t t t ~ l b t e ; 6 i e 9 d n S J) t e u p e n l 3 g c f d J c O e n i f t .~it ~ed )t barf u n r e r b i e f e n a u d ) b e r m erh tff bd m a r t e n iege[~empe[6 b e l ' . p a u p t .l l a b t " ~ o n i g 6 6 e r g m i t b e r n ~ e i t e r 6 i f b c i b r c 5 Q j r u n o e r e , ~on t9 .0 tt 0 c a r ' 5 b o n Q ) 6 l ) m c n ,6 e b a u e l ' t m e r b e n , b o n 1 0 d d ) c m o r t e f t e n 5 t u n f tb e n fm M e b e t e l t a b t f id) a u d ) n i d ) t e i n m a (m e l ) r t i n b o ( f f l ' d n b ig e r ? l 1 6 b ru c f i n ben ~ l ' d ) i b e n e r l ) c d t e n l ) o t . - ( E r f r c u i d j e r b a g e g e nm u j j t e b e m m e t f a f f e r ba6 m 3 i e b e r C l u f f f n b e n be6 6 i t 3 l ) e r f U r b e r ( O l 'e n g e 5 a f t e n e n & f t e ~ e n

  • 8/7/2019 Mnzen und Siegel der preuischen Stdte Danzig, Elbing, Thorn, so wie der Herzge von Pomerellen im Mittelalter

    6/69

    - Vl -

    i e g d 1 3 o e r f n i b e r m p re u fi i f d je n . p a u p t, l a b t \!u {m aU 6 eem 13. ; : j a 5 c b u n b e r t e , m it bem~ i l o e e i n c l 3 g e r u t 1 e t c n b c u t f d j e n D r b c n 6 b c r r n i e n e r 3cit b U ~ fc rb e , [ e i n , t 1 ,} e { d j c ~e r bOtf u r b c m c r t 1 e t n e m 3 u f a U e b a n f t .

    I D i e W ! u n b g e f d ;i c t t e b e6 b e u tf ,~ e n O r o c n 1 3 itt ~ r e u f i w 6 0 t f t m c r f a l T e r O ! 1 3 f u r f i e f )6 c ~ e 5 e n b j e b e t 1 f a U 1 3 n u n b a l b c r f d ) c t n e n ( o f f c t t b tl f o n n e n u n b gic6t b o r [ & u ~ g n o d > f o (g m be i n en f u t'b e t t nc6et '6li~ b c f f e n , m a 6 f i e g . e r o & 6 r c n f o U .

    ~er{in, im !mat 1841.

    U e & e c f i d ] t

  • 8/7/2019 Mnzen und Siegel der preuischen Stdte Danzig, Elbing, Thorn, so wie der Herzge von Pomerellen im Mittelalter

    7/69

    "IIU e 6 e r f i d J

    e cn bem .sn~Q rte bet ffiliin3ge(d )id )te ~reufiens ~Ut Bei t b e r .p etr fd )af t b~~ b~utfd )el1 Orhenl3.,I. ~iteratur bel: p reu ifd )m IDW n3" unb 15iegeffunbe.II. Ueun&r id bet @ efd )iu,te '} )reuens oer b~r &robm ll19 hurd ) b e n heutfd )en Orh ell. - ~~tifliat1,

    er fler ~ if d) of b O n ~teujjen (rein 6 iegd). - it1er H eblatlbifd )e O rben bet "d)ttlerbt6 diber (~lB al'p ellh crfel6 en). ~ ;lDet .orbm bet D'ti tterbri iber no n ;\Dobrin ( ! IDappen b er felb en). - f filiin& funh e ttl ~reu"~en aus bet B eit !.lot bet m nfunft bes Drbens.

    I II U eber bH cf bet G lefd )id ,te 5 J} tw fien!!l ~ ur B eit bet ~eg;.etung ber ~anbmeiflet ' b~s betttfd )tn lrbens. -ID"eqdd)ni bet { !anbm ~ijler in '} )rw ett uno i~re I5 k gel. - teiege( bes DrbemM ~o n\)ents in IP rcu"tien. - ; I D l e ~ifd)i5fe t n t D tb ~ns lc m be S }> tw en. - ~ie c u l m e r {)Onbbejle.

    IV . m iid blic f auf bie ef d)id )te 5 J)r eu ene f eit m er Iegungb er .l;,o d) m df ler " ~ef lb en~ co n meneb ig nad )ID?arienburg,bon 1309 bi s 1525.

    V. U eb er ~d )t b qiiglic f) auf bie ,p"uptfjegd 'bee Dt:~ms unb bet: ,p od ;nneil1er. - m erA eid )U i ber fC imm r"lid )en .o o cl)m eil1er beutfd )en t)rbl'l15 unb i~rer eiegef. - Siegd ber i l ~ r i g e l 1 ~r o~ge~ittiger b eeDtbens, ata:: . b e e r o~f om tf )ur s, )6 er jlntar fd )af is , t)b cr jlf pittI er s, D 6er fttr ap pier 13 u n b b e e Drbens O f l i g uuabangig n o n 9 ) o f e n b a j 1 c g c l l *** ) .

    rotefhvin I. (Q)ruber < 6 a m & o r ' G 1), wdd )e r f id j til einer Urfunbe ncn 1209 ausbrucfficlj~ d n c e p G in @3ball13fnennr t), m u~te 1210 l t a d J b e r ~inllafjm e ~atl3i9e: burd} albem ar II. ," ,onma:nema.rfbemfelGen f 1 u lb is e n~ E ie in Q e fb e l l l n u t f j i g e r eOQ lt,oer grope. 6 u c It f e p 0 [CI b e r t r i e b b i eI D o n e t t a u G [)an3tg, b e f r e f t e F e i n t la te tf id )ee l [ 'r&e 1 . > 0 1 1 iQxcr : O b e r g e r r f d J a f t U l l b D e p a up te te " t i d . ? inilen5tt'icgcn g e g e n b i e g e i b l 1 i f c f J e n 9 ) r e l l ~ e n I b a n n , m U b i e f ! ! l l ! ) e r b u l 1 b e t I S eg e n b e n t l e u t f d ) e t l O r b e n

    , [ e i n e U n a o~ Q n g ig fe i t .S 1 B e n ig e ~ a g r& ' f~ e J l b e M d) b e r n ':toOe e U C I n t e p o (c ' e : t u i r b 5 J) omc rc f(en unrer f d n m f d J r o a c l ] c n

    f f i o c 2 f o f g c m , b e f o n b w : i nad] b e r n W b ( c o e n f e i n e e leitm 1 lt(umfid ic lt ~ rb en , r o l : e f l i t !iIt I I . 1295 , a . 6 ~l U e d 2 fe f n b e i n e Q } eu te b e r ~ o f e n , Q ; r a n b e n o u r g e r I b a . t l U t u M i d ) l i e e : i n ~ r e u g e n e r a f t i g a u f g e o h i g e t e nb e l l t f c f l e t l : O t b c n e : I r u d d ie r b n l f e ! b e , ~reu~ell e i n u e r f e i b e n b , g e n e l l a U e m - l : I f p r u c f J e m u g ed m : ed ) t t g tc r ,b e f o t t b r r e 9 ) o ( e l 1 l , a n b e r t Q a J & ~ u t 1 b e r r ~apre 3 1 l b e p a l t p t e u r o u ~ t e . -

    .2 . Q 1 0 n b e n ID lu l t3cn unb iegell t b e t b a n 3 i g c r $ J u r f 1 e n ( 'o b e r b e l ' ~ e r ~ o g ebon ~ cme r e f r e n ) .

    ~ i e ill n e n e r e r g e i t ill ~ r c u ~ e l 1 , n a m c n tU c lj b e t ' t l a tt 3ig a u fg e fu n b cn c n cn r o 1 i ' n w n , g a u m a u p e e. u n jo o e i f e ( p C lf t e u ) r O e l 1 G ~ u n o a n b e r e n r o t i t t d a ( t e r m u t 1 ~ e n , & i ! ~ ~ e r f a l 1 n u l ' i n f o r w e n b e ~ a t 1 b e n r w d c Q c

    r o o ~ ( f d J o n 3 u r f ? e i b n i f d J e t 1 Edt 0 0 6 1 n gdangtrn; l l C u n f n t f i d ) f i 1 1 0 e E l r o m i f d ) e , a t a o i f c l j e , a n g e f f u c Q f i f d J e ,M n i fd J e , beutfdJe u n b enbere I D 1 t ' I lt ~ e n Q u a 2anbem, m it I D e r d ) ~ t l ~ r e u ~ e n u n ~ b i e o l 1 g r e n 3 w b e n Q )c =" , o .~ t 1 e t b e s U l l f e n . Q i 3 d d ) f e f u f c r t l , f d ) o n in j e n e r Bdt i n e i l l i g e m Q 3 c r f c g r g e j 1 a n b en { l a o e n m i 't j f e n u u bb e r e n ~ e u t u n 9 f e i n e m B r o e i f d u t t t e d h :- g e n tt).

    0& n u n aber O i l ' p o m e re U i f d Je l l filltl1en f e f & 1 1 f j a b e n m u n 3 e n l a j f e n , m o c l } u faum 3 u b e 3 I U e i f e C n [ e i n ,m e n n m a n e r r c a g t : l:lag 6amo o r I l, i n b e n t @ ) r u n b u t l g 5 , l J .h i l JH e g i u m O ' e r t a b t [)irfcl]au ecm~ a ~ r e 1 2 6 0 , r i d ) a u S b tl ' r c fH d ) b ic ~ { u G u 6 u l 1 g b c ! I D l l h 1 3 re d Jt ~ b a fe [b [ t l . > o r 6 ef jM t ttt); e E l i f l a I f o . r o o ~ (

    *) ~s : e r g i e & t f i d ) ~iel'auti, t!.\M 'U m Q ua) j e ~ t 1104;1 aU lud r~n i n o .e t r @ ) cg en b n on Z,(m8 ig i fb e t 'm ~ i n A c n ~ f e fe 5 S : o ll ig l fnufgtfullbeu t l m b e n . mur fu r -b l lc f ) r e u r b e n bent m e r f C l f j e r e il li ge b o~ l l 1u fgef unbmc l J ' Z ' l ln A c - l t[llnu t'8 m itget~ cH t ..~) ~ (ud ) er rc fib ir te a U f b c t 'A f N n $l)urg 3 U m O t lb ig .

    *"") i .U o jg t 1 . 6, 370.t) .3n cincr 3u ; : t ) a n ~ i g tm ~a~r~ 1215 !.llln eu&is(altl n. einern ~of}ne l i I m 6 o r ' S ' J .. o U 6 g c ~ e ( f tc , n Ucfunb~, ~ e f ~ tb i e @ S ta D t 1 ,@Nlnq" .tt) Q : ! 3 n m b , e n " I U d ) j c r ~ t n o d ) ~ u lt l e H C t t 6 e i ~ (t n b i g b c t 'a ~t i g e ~ i l l l ~ e n , m e n n g f c ic l ' : ) f c ! t ~ n e r b t n n e l ) e m n H l , n t l f g e ~funbm . !In Hr. ~e~l'CIlD'& Ulli) Rnben" O a m m l u n M n 6e~l1bCll fid > 3 Q), m e 9 l ' c in N efer @ cgm b a u f g ~ f u n b e n e @ofb tm i l n ~ e n t 'b m j f( ~ e r j 't a i fe l ' , u M u b c t ' ! : l a a ~ a u f i g e ~ o ~ f o m m m C l t 'a b i f d )e t ' > : l J lt 1 1 l3 C U ,imt6efonbm u 6 e c b i e 1 7 2 2 a u f b e r ;nellls~ i g e r f f i c 5 r u n g ! 1 u f g c f l m b c m n f u f i f 4 ) e n ~tillAcn ! 1 U 6 ~~ m S te n tllIb ! l t e n _J af } rf }uMc t tt, . entM lt f ( ~ o n baS @ : c [ fl u t . 'Preu~tnTom. JV. e. 836 e im aue fu f )d id}e ~ ( 6 ~L ' t n t lf u lt fl . f fi u r b\rll(id) \ u u r b e tlthel' m a ~ e : : t l o l l 3 i9 a a u d ) ein : t D v f mit b e u t f 4 J e n~j)~[mlln~en > 1 U 6 gc V f tU g t, u nb b e r Q 3 c r f l ) F fe r uetbanh f d & 1 l e t n e m t i l b orH ger @ e-9 m b g e m a d ) t m ~unbc, mef}rll ' m l l n . ; t no n g o l f a :d ,f i r d J c l' , b Q n !f d )c r S to n i g e u n o D c u tf d ) t t ~ 8 ta if e c . , c em 9 tm b i~ l l t m ~a~~bunbectc m l !l~9 6 l 'eni :l .ttt) :t'lie t cf fe { cm tc t: r e o nobill m euerem to taf tter cum djeIonc rcfccva:mus. 6 veto fit{jitas~Hqua biSlcrnitur in m onet~ tid t l tdu.m enm SmIte- t o commi thmu6 er (onfufibu5 e1:aminr;re ( C o d e xd lp lm n , p r us sic . $ l.? O .I . e. 134 ) .

  • 8/7/2019 Mnzen und Siegel der preuischen Stdte Danzig, Elbing, Thorn, so wie der Herzge von Pomerellen im Mittelalter

    11/69

    *) Q:in inbcG m e r f l l jj c t ' G ~ ef i~ ~ ef inM id )er , r o o~ (et'f )(l(ten c~ ~etlar ~dgt a U f 6 ~r eium : e i u c inen j t f ) c l' Ibc1 ttlr(hn,ill j eb e l : . . \? n u tl ein~2Hie ~ lI (tenb , - dn S c i d ) c l 1 t I t l c M y t l l i t 1 I C aud) l 1 u f bem 0 i c g d J)Ct'3Q g @'5urmtepo[c '( j I U i c b e r f i n b maU f bel' f f iMfdte a O e r cin 3iegen~C lup t g(lU ~ f o, Il'ie ez fid ) auf ~em u.raftett eiegd Mt (,5fnbt d ) ( o d ) a u ~eigt. O66 i !~D u n g ~a f . L D.) ~!~6' @ S c u a bi'lcfte a f f o I t l l l ( > ! ultter @ '5 u n n t e p o f c ~u 6 d ) l o d ) a u 9cpragt ! 1 . l o r b m fein, m cnn g f e ld ) a n b e r e@in\nbc , a l ~ b ie UnUebMenbf ) dt b e G .oct~ I'" b n g e g e n ~u f p t:e d) en f d) ein en .

    **) 5Diefe(l f f i i n g f i e g e f in o l . l a l e r ~ o C lU i f t b o n fa ' tl e b e u t m D c r @j~6~t , bct~ aum ~u 6egr c if elt ill, w i e trer ~ e ~ A o g ,c a am ~ i n g e l ' getrngm o a u e t t t o n n e . O lO tiH buug :taf . I.E .)

    ..~*) ej cf )e @ r o te'(l ~(lnlto\)er fd)e ~14ttec fu r ~ )h 'tn ;t 1 83 5 fir . 14 unb 1 9 .1*

    3l U o g f i c Q , i , ) a 6 a u d ) b i e t " 1 & r i g e n ~ e r 3 0 0 e b a n 3 i g . e r i n i e , n a m e t t f H c f J b e t : g r o f ; e euan t epo f e - l U a g t : e 1 1 bf e i t t c r ~ t ' i n a~ e 5 0 j a ~ ri g m f f i e g i e r u n g i n t > " u ~ i g , I D i r f d ja u , C 6 d z r o e ~ , ( f o l 1 i ~ , . . < 5 d } ( o c i l a u *), fa):~g a r t l ~C'I e in ( ! H e i d ) e e l g e t g a n Q q b e l l u n b t l i e i l l b e n a n g re l l ~ en b eu 2 a n b em b a m a l t ! g e b r a . u d J l i d J e n f k i n e nI D e n a t c i g n e n , 3 u m ' t . ( l e i l r o c u ig f1 en $ , ~ ug eQ o re n ; O b I I : l O Q ( e a b i e : ~ c r n i d J t Q a t g e l i n g e n \ t ) o U e l l , b ie f e~ e n a r e m it U e l i e r & e u g u n g C U I e : i J e t 3 a g ( g l e ic l n e it i g e r n e rr o a u b t e r ~fentlige, l t l e l d J e m a n o ft a g u e o U -r e i d Je n b e t t ( B ru no tlad) lj )o f etl, ~ om ll1 'e rn c b e r b t l ' m~Qrt'~tanbellbul'g t m a v in 3 , ~ e r a U l ; a u ~ l1 b en .

    Q (u f b e n i n b e n . p r w a i f d l e t l ~ ( r d t iN ll n o c b e r Q a [ . t e n e l l f u H i e r ) ) 1 . U 1 : r o e n i g e n etcgdn p e m e -r e U l f c l J e r ~ u r ~ e n u n O S t a b r e I p n b m f i c Q 6 e o d J t u tl g ea v e r t g e B e i c Q e t l l r o e f c f J e f r u g e r o b e t [ p a t e r a C aW l tg a r t ~ p u l l ft e fib: b i e r i d / t i g e ~ rW l r u l l g j e n e r 3 1 l . w i f e l g a f t e l 1 Wlun~en b i c l 1 e t t f O l1 U c t t ; b a ~ b i e gegett~r o a r t i g e @ ) e (e g e n l je i t o u r S ) ) 1 i t t ~ eH u t l g b e t ' fin j1li d } e 1 1 i ~ l1 d = U e b er o re i& f e ! r o et 1 ig j1 e t t ~ & e nu ~ t m o tO e ni t J , b e b a t f 4 1 1 r o m o g f f e i n e r f f i e d ) t f e r t i g u n g . ~ e n g f t r l 'u e n W & b H bu n g e n f i lt i:l rutbe g c f d J i d J t f i c Q ~ ~dau~t e r u n g e n ~ i l l h u g e f u g t , f i e m o g e t t m it b a 3 u e i e n e n , b i l ' ~ r a g e b e r e i n j 1 o u r (Elltfd)eibung 3 U pringen: 0 &j e n e 3 u r ~ C I l i~l.' W l li l1 3 r e d ) t a U t > g e u u t ~abm o o c r n i d J t .

    a) ~ c q o g E l u 4 1 n t l 'p .o l c b 'o n [ ; l a n 3 i g ( l J ) o m e r e f ( e n ) .~iefer btm IJ f r i e g e r i f d J e ' l \ g a t e n m t ,j g e 3 e i c l J I 1 e t e ~lhf1' n m l ! 1169 ! J e b o r e i 1 , l 1 a r & t t a d J 4 6 j a g r t g l' r

    m e g i e r u n g am 11. . ' J a n u a r 1266 in [ e i n e e f f ic f ib c U 3 l O a t l 3 i g u u b r c u r b e itt b e r n bcn i p l u r e i d ) & e g a 6 ~t e n .5tfc~er O f i b a b e i g e f e ~ t , r c o fe l& f 1 n o d ) ~ e u t c f l 'i n @ l ra o b e n f m a f 3 U r e Q e n i l l - ~t! Q a t f i d ) b o ni ~ m a u f , e r b e m S t0 t 3 e n mnben m e it e ~ fi e g d a u c b n o d ) e i n t l e i n e r e e J " f f i i n 9 f i e g d " e r Q a f t e n , b a \ ' S e i n 3 i g e ,kUe[d}fe i n b i e f c \ ' ~ o rm u c n e t n e m p o m er e fH fd J e n ~urflm b e f a l 1 n t ifl. ~ a t ! 9 t ' , ) ~ e r e ~ a b g e & if b e t~

  • 8/7/2019 Mnzen und Siegel der preuischen Stdte Danzig, Elbing, Thorn, so wie der Herzge von Pomerellen im Mittelalter

    12/69

    4nad) bem .Q 1 u f ~ l1 b e n e il 1 e ~ uofr ~ Q l 1 ~ i g e t ' e r ~ a f t m e n ~ r e m p fa r 5 Q ) e f l a t i g u t t g o b e l ' Q n i b ed e g u l 1 g ~ 1 1~ e l 1 / bafr agm entar ifd ie ~l1fd lr iftell faft i m m e e tw:fdJiebm g e b e u t e t m e r b e n f o n l 1 e n .

    b ) J)eqog 6 a m o o r II.[:liefer j t i n s e r e Q 3ruber be~ g r o O m '6 u an t e p o Ic , l ) c r r f d ) t c a u f [einec mU l ' g ~ e t ' f [ ) r o e obet

    ~rf~olU ([) i rfdJou), bC i lUeld ) er er I t60 bie 6 t a b f g f d d J C l l f f i a m e n 5 g t ' l i n b c t e . ~em beutfd Jen O r~b e n e o n j ege. t e rgeben, fd)enfte e r 1276 b e m [elben b a ~ fru~et bo n [etnem jungeren Q ) l ' u b e r m 3 ( \ r ti G [a r obefelfene (SCOt t ~ J l o r o e ( @ 3 1 ) l l le l u n O f ro tb r o c n ig e , : ) u g re nad)~er im ~ o ~ e n Q I ' f t e r u m 12 81 31 .t~ 1 1 0 .m rcclcm bet f r i n e r ~oddter b e l ' S)eqogin con C u j a t l i c n . [)a~ \Siegel b e l ) J;ler 50 g~ in r O Q e m a d ) f e ,m i t spergamentfheifm e n f i n e r t!rrunbe \ ' I o n 1263 ~ Q n g e n b , a{)gebHbet t a f e ! II. E., o e i g t cine"aufgeridJtetw @ 3 r e if mit b e l ' U l l l f d J r i f t : + " SIGILLVm SJrMRORII DVClS POMHR: t t 111 f f< !ben [o ~l1bet f i d ) aud) au f b e r n 6 ie g e I bel' bo n iQ Il1 gegr im b eten \6taN : ; O i r f d J a u e t n a u f r e d J t l l e ~p e n b e r (S )r eif im ' 6 d ) i f o e m it b e l ' a U f einem ~atternbel1 m antle be~Iti)H cf)en Um f c f . 1 r i f t : ft,tdtnn:d uitatis : lJir far o

    c) :Qeqog ro?efittlin I I .~ie @ 3efdJid)te ttet111t bicfen ~litfien (eid)tfil1tlig, dJataftedo~ ul1b I t H l l 1 f e h t t i h p i g , be!~aI~

    au d ) n i d ) e geeigtlt't linter fd)lU ierigen m l'r~artl1ilfen [eines ~aufeG Ulltcrgang a06uwel1ben. : : D e l 'roater 6ua n tep 0 (C ~a t t l ' f u r 3 \ ' l o r [elnem ' t O O l ' b e r n jungeren i o ' t l l 1 l ' f f i3ar t iS Ia m ba ~ e b t tbo n [ )ao5ig t 1 6 l ' l ' l \ ) i e f e l 1 , w cfdier fid) b a g e l ' W. I O u ) : ~e 5b~nef IW 111t/ - " ,0ge9 t" bet aIute,r o e l d 2 e r baS \ 6 c f J r o e ~ e r @ J eh i t e r g i e f t , f l d ) n a d ) b iejem o c rd rs i n d o e r U r f u n b e \ ' I o n 1261 , tnefiroinu6i ' D . 5 . iOu, r 9 r oe cel l(l e n e n n r , [:lie b e i b e n Q3rube r fC anb en r id ) nad } be~ m ater ! ~o be barb feillb~fefig g e g c m \ (1 c l . . ffi3arti5(attl m u r b e bOil IJ1efilUill, m i t ~ u r f e t e l ) W 1 a r fg r a fe n < r o n r a l : > n e n Q)ran~benburg, auS SDal13t9 errrteben unD 1 1 a l . ' & 1272 auf einem . R ' l . ' i e g e l ) 3 u g e g e g e n m e ftm itt, moraufb i e f C l . ' a f ( e i n i g e r .QeH i J e e ; EaniJes reurbe, U l l ] ) f i d ) n u n a u d ) ~er~og \ ' 1 0 1 1 g a n ~ spotnmertt ( I ) ) o nm e [( e n ) n cn n r e ,

    ~ie f e b w 5 ( a l 1 g H c i J e ~(bt1ei9Ut19 ID'lef lmin's gegeu ben l l e u tf d Jc tl O r b e n erfrart ~cl2 3 1 m n d ) j ta u g b e l ' parten @ ) e f a n g e n f d J u f t , i n w e I d J e r e r i n f r i ' I Q e r e t t ~llprell ~ o n l lemfd&en g e p u f t e n recrcen ro ar.ro1i t U e6 ergfguug be~ Drbel15 U I 1 term arf er !)a~er [elne gaulle b e l . ' c i t t ; ; 1269 1 1 1 1 73 ber e(H l5~err;li cl Jf ei t bel : ~ J1 a r f g ra f e l 1 M i l Q ) r a n l l e l l o u r9 , erW It'te a b e l . ' [o bann [einen m e t te r , ben ~ e r o o g ~ r o e m i5~I a ro bo n ~o fetl, O u [einem ffiad jfo fger, r o e f d 2 e m C I . ' 1290 von ben tanben a (5 itmn f i 'm f t i g e n 2 a l 1 b e~ ~~ e r r n Q U ! O i g t ' 1 t ( i e ~ . U n o belll10dJ u n b u n e i n g e b e n f Nefer ~ o p p e ( te n m e rp ~ id ) tu t 1 g e tl trat I D 1 e f i ro in e n b n d ]b o d ) in finer o e f o l l i m e n Utfunllc, g e g c o e n 1291 "in @ 5 b a . n c \e d l ', b e r n ])eutfd)etl D t : b e n a I T e [eine ~er50g~H d ) e n f f i e c l ) t e a & " ) , [ ) i e f e im m w ugtei:ler m ad)tige beutfdJe Drben, r o e t t i g e ~agre n a d J b e m o t t':O'Hl~i!J im :sa~re 1295 erfofotett m & r e b w b eS ~er oo ge; *

  • 8/7/2019 Mnzen und Siegel der preuischen Stdte Danzig, Elbing, Thorn, so wie der Herzge von Pomerellen im Mittelalter

    13/69

    5m f tYW Siu s , mrciwgiuG, f f ii f1 ;ug ius , t11y fdw ius , tatttta!fo t t i d J t b e j r e m b e n . menmtCt15ItlCr~t g c r a o e r 1 1 1 , i Ja~ b e r S ; ? c r , ; o g d n j 1 a t t i l eG ~ aI n H it 'n lt l a p p e n G _ i l e n ! S e e i f . _ ,b e l f e n f i d ) a u t I ) f e i nm in b e r m a d J t i g e r O Q e im '5a I I I > O , t ' b e b te n r e , l J i e r e i n e n Q ( i l f t ' i m 6 c l 'J H b e f L IQ rc . _ ~.a b i e f e rQ ( t l f e r u n g eM 'i n t t f f , [ o m O d J t e m en f a f t a t t t lf 'g n t e n , b a ~ b e r m b l f ' 1 : b e r I D la r f g ra fe n e o n s . t ) r a n b e n b u r ggem eiltt [ei, beren eQtts~el'dicQfeit f i e f ) be e {)er30g, m ie eben ~ e l n e r r t , untermerjen Q a t t e . S t u m e b a s! ) o rl 1 eQ e n b e 'S ie g e l j e b o d ) f d t o n u o ! . ' b e n t ~ a Q re 1 2 6 9 a n U rh m b e n u o r , b a n n rotlrtle m a n a b e r f a U l ' l l ;um ~ it1 (o nnen: b e l l m o l e r f u r etn en p o h tif d Jen a U edU mn ..

    d ) . ~ e r o o g ~ r ; e m iG ( a w b o n l J ) o f e u u n b l _ P o m e r e f f e n .dJOI1 im ~agre 12 90afte f i d )

    ~ e r o o g !j)qemiS(om t }O I l i)w l 'o t n e r e m ~f e l J e l l ' 5 t a n b e n ~ u r b i g e n f a l i e n ; g f d c Q " a O Jb e r n ~ 6 ( e b e l 1 ~ e f 1 m in ' i n 4 l p m e e andJg)o llure(fell fo rtnf idJ in Q )efi~, inb'em erf i d J !J (ddJ~.1"1 ti9 ben St'onigHcJ1 t'n 'litd bo n5 J ) o f e n o e U e g c e . ~It b i e f e r { t i g e n f d ) o f f ~ n ~b e r f l d J c e r e it 5 u n t f ~ 1 1 l 9 . Q J u g u j t 1295bon ip lll f ine U r f u n b e a U t 3 f i e ~ e U t "in([~fi:l:O nOfb:o

  • 8/7/2019 Mnzen und Siegel der preuischen Stdte Danzig, Elbing, Thorn, so wie der Herzge von Pomerellen im Mittelalter

    14/69

    6O O a b i e : ( a r o ofietef t l o n ~ Q ( e n - 1 2 9 7 aI s ~ilraftl1 v o n ~ a t 1 ~ i g b e n a t i g t e 6 u e n 3 C l * ) t a p f e r\ ) e r t ~ e i b l s t e . [ ' ) 1 1 ' Stabt o ! f ll e te i t l b e ~ f p 4 t c r 1 3 0 8 f r e i r o ia tg b e m Q 3 e r a g e n m g f $ 6 ~ e r e b e f $ I D 1 a r f g r a f e nn o n Q ) r L l l t b e n o U ' C g btl' t ~ o r e , r o t l Q r e n b f u r N e b e b r a n a . t e ! , o f n i f d ) e m u r g 6 e f a ~ u n g n o n j ) e r 3 0 g '.m [(1"b i e f a r o n u t ' ungem bet b e u t f d J e O r b e n aUi) ~ t e u ~ e u ~U t j)ulfe g e rb c ig c l . 'u f e n r o a r b . 6tabf u n b Q 3 u r g~ a n 5 i g routben n o n b i e f t t n o e f r e i t , f i n 3 r o i f d ) e t l b e n O r b e n 6 r e u t e n u n b b e n ~ ( \ r e l 1 c m e : b r e d ) c n b e r Broif ll j a t t e inber b u r ~o (ge, bC l~ b i e ~ o ( e n a n f a n g ( t d } a u t > b e t Q 3 u t 'g , nad) bern c t r f d ) e i l l e l l be~ . b e u t f c Q e t l( ) r b e m ~ < a l l b m e i f t e ~ $ \ )on 9)\;l 'u~ett, j ) c i t l r i d ) sp(o~fe o ber aucQ , am 10 . ff io lJem bct 1308 n ad ) ~ef:.t i g em S ta m p f l ' , fu r i m m e ! : a u g b e r 'S t< tb t b er br atlgt r ombell.

    [')a ~o(m b e n < ! r f a ~ b e r " o m O r b e n geforberten . 5 t _ r t e g g P o n e n t l O I 1 100,000 r o l a r f h i d J f 3 u( e f f i e n t e t n l o d J t e , aud) N t' ! f f i a r r g r a . f e l 1 "I)n Q 3 r a n D e n l m r g foroo(l( < 1 r ~ b e t $ 'o n i g I bon: ~ a n e m a r f ~ f p a ~t e ~ < lU c Q lJ ) o l e n b tn c Q m e r 9 { ~ id Je , i ~ re t l 'S l f n f jm i c l J e n e n S j ) O f f i e r e U e n ~ u @ h m j1 e n b eg O tb elt6 entfagtetJ,[ e b U e f , b i e (5tabt t:latl~t!l a u c Q n o n n u n al1 u n r e e b e m f r i i f t i g e n 6 d J u ~ e bes b eu tf c f) e n O r o e l l e : , u n ~t e l : r o d d J e m f i e P d ) f c p r o a f b o U e h t e r b e l ' & e ~ e l l t m b f h m t l o rb if c f) e l t J ? i l l t b e l ! 3 f1 a h te e r ~ o '& . @ 3 cQ o J1 i nD e l ' e r f t l ' l t S ? u l f t e b e e : 1 4 t e t 1 , S a g rg l n tb e t t a e r f c l J e i n t f i e i m J;anfaounbe u n b b e t i ~ r e r f d ) n e [ ( oune~menben Q)euolferutlg fkjj betOrbm Q e r e i t ~ 1312 bie mt'c!Jt~abt, 1380 bfe ~ u t l g ! 1 a b t u n o 1393 bieIDo r j 1 ab t a n [ e g e n . ,

    m e n bena.ftefhn 6iegeht b e t 6Mbf f d J e h 1 t f i d ) f e it l ~ bi~ aU f u l > f e r e Beit e t g a ( t e n S U ~ a ' & e n ,r o e n i g f r e n e finb u U e f f i a c l ) f ta f d ) u t 1 g e n l ) a r n a c Q in ben p tm i j i f c Q e t l Q ( r d Ji U e n f t u c l J t f o !; g eb H e b e l 1 . U e b e rb a G bo rbanben g e r e e f e n e liege{ b e t ' ~Htl1abt et~iert b t l ' mer f a \Te r t m : 3 d j r f 1836 b o n b e m I t l u l ' b j ;s e n O~er~ Q J i h : g e r I l H i f l e r , @ } .e : g ei m e n f f i ~ g i e r u u g ~ .ffiat9. !jI)n 1 m eief g m a n n f o ( g e t t b e t t l o r t f i c l J e W u e ~f u n r e : " i n e i n e e ~ i e f i g e l : l I j ) r i .Uat6iDl iQt6e f 6 e ~ u b e t n d J e iN [ o ff e c t a n ic n 6 .u c l j , i n r o e ( d )e m " o n Q ! t l D r e a s, , e r e i t a b t , f i d } ~ u m ( f ~ r i f l e n tQ u m e v e f a l 1 l 1 t e n I gefertigt, < 1 .o e r n u t 'bi~ s u r Q ) e f i ~ " a g l l t e I D a tq iM b U l . 'd ) o \> ,n O r b e n 1 3 0 8 im @ 3 e o r a u d J e g eb fi e & e n f e . i , r e e i f b i e tnbt. a r ~ b a 1 l t l o t e O t b e n ~ j e t d , ) e n : n O r o e i i l b e t 'e i l t a n b e r ~ e~ en b e O r b e n e f r e u o e " a tl l 1 a ~ l1 l.

    : ; O i e nod) b o r ~ a l l b e l 1 e n '6irge( b e l ' ( S t a b t a u e ; b e t D rb e l l e : 5 e i t , h u m t i d ) b a e : 6 i g i U u n b ( S e c r e t ,r tltgalten beibe bie 3e id ; ) e n r berm f i d ) a u d ) anber e J) anf f~Qb_U a (S U r f a e lJ e - t t i2r~~ s.m.o~fl1atlbe~ !Utl;lm t l fe ~ e l l ~ uebient ' ( l a b e u , t lam!id) rill u l 1 1 ~ u t g e t f 5 Seefd)itf ')*).

    W t tf b e m g x ' O u e n A i e r f l c l) e n < S ie g e ( (W b b H b u n g ' l . : a f e f I I . G . ) i f t l)aS m .e r b e r ~ u n b J) iutm~rHb e ~ ( 6 d )i f f g m i t f i l l e r ~ r u ~ r o e g r n m g e b e n ; H n f s n e b e n bet \ 5 rr lcHeiter f i e g tm a n b e n bebeutUtl95~\ : l o U e n ld ten ben ! Ster n ; o u s i J e r n ! J J 1 a n r o t b e ~3ltgt d u e ( a u g e ~ragge m it b e r n 6 tab t roappen 3 u r Ot:~b e n ~ 3 e i t : 3 lb e { e n iibetell1al1berfte p en b e t 1 O r b e l 1 l f r e U 3 e 1 t [ : i i e U m f d )r i f t aU f e l u e n t ~atfetltben. m a n b et a u t e r : g $i,giLhtm g , . , l,ur,gm (tum ~ g itt g l I o : n t ? i J t t

    l n i e f l S i e g d w u t b e be t t Q i d J t t g e t ' ~ n 5 3 e \ 'Q ( m b f u l1 g . e l1 a l i e r b r e i . Q r b n u t t g e n b e r < a t o b t at tgeIDen~bet, i f t u n t e l : anbem a u d ) b e m p r e u ~ i f c J J . m munbe~brlefe \ ) o n 1 4 4 0 a t l g e p a n g t U l 1 i , ) u U e o U i 5 ~ u rp r e u g i f d ) e n Q ) e ~ ~ t l a ~ m e ; ; o a u 3 i g ~ 1793 , Im @ 3 e b ra u d ) .

    " ') '5 O >O t l t i l ~inet UrfUllb~\ll,)tl 1288 f omm t er {\l~ 116nitt30 .pa[athmscEtlanell!is" \lor, 1294 Me' " y o ~ct'fd t> igcn unfir 6 tL \l> t i.Dan13fe1 ,lE f) re U tl~ 3ted)ci t UG 3 f on f;lC t'lid )er < !) natlc ~et'fc lbigen Stabt ? O an t,;f e W a apm 3U t Jcrnewm"untl 3"' vel:beiTern I alfo t la~ fi e f ) i e r na d )ma [G cine g e g e & { n ~ n l j ) r it l i ! e g i o I ) d ~ t e 1 3 e & e n m n lJ !! l : "mo tU : ; e nnt>We4> fe I unt> aUes OilS (s ur l) er H d;> feie gel)o rt, t> as w elle t1'ir une unt1 unferm f ) uf e b e f) al ti el1 . '(*'*~) 'tCuli d n e ~ ' UL'ftmlle b e l l - ? o d ) t n c i l h rt l S p n u { \l, f f i u e : D o r f uom ~(I~.e 1423, !\lucin etnem gcroijfen ~ ! [ i : l e & r l l n i )~ a n n e n u ~ r g , 1 < J t l l ' g e r i n m a n . ~ ig , eill f f iaum u n ~ e i n e J)ofnatt I m f a ) ri e u e n r o c t 'b c o , c t : f& f ) r t m a n c r u d ') b ! e @ e g e nD , in \ ' o e l q m :

    biefc , o l 'b e n G l tI u r l A t t a g ; ell ~~itit n h m H c Q , fi e r e i 9C(egCr l : ntH~~ef1: ~il1ber ! : le111. fJuw fe, b Ol:itm e til t101:C3eiten if ts ew ef l: unret's ( )rO ~n6 m unc3e in t,ler I )uno ~gae b ct r c d) ten 6t~b i'O'-;"C3fJi (~oi9t Q;b . n. < 6 . (33) .

  • 8/7/2019 Mnzen und Siegel der preuischen Stdte Danzig, Elbing, Thorn, so wie der Herzge von Pomerellen im Mittelalter

    16/69

    o e i d J e n b e r f e ( l f l 1 e , 9 ' f e n l 1 i g c , w it ' i n b e n c n b e r e u p r e u f j i f d J l ' n r o u U 1 3 j 1 a t tl ? l1 , g e p r a g t I D u r b w , M i l I ' t ) e l c f . ? ene l n e n i d ) t U l 1 6 e D w t e n b e S U u b a g ! il 1 b e r , o t 'D e M I 1 lI .' i n 5 g e f d J i d )t f aU t ~ (l 1 fd Ja u u n g ( o m m e n roerben.

    W u f 3 et 'O e m l a ff e n (id) ( l O C I : [c i t D e n t l{l1fange b e G 1 5 C N :t ~ a g r g u l 1 b e r t S , m i t g ~ o ~ e r m ; a ~ r f d Je i t 1 .H d Jf e it l 1 te ~r e O r b en l; l f d .? H li u g e u n b l ) u c a t e n c a r s t : J a n a t g c r 6 c o c i ~ n e l 1 . f f i a m c n t f i c Q b u r f t e n u n r e r~ o c f J m e i f i e r U( 1 : t d J \ . l . ~ u n 9 i1 1 9 e It t i e E J d ) i H i l1 g t ' m i t u g e f m u p i g rr 0dJrift e n . Q f r t . ) l i o n b e l 1 l n c m~ o d Jm ei j 1 e r ~ i e r Q e r o e r u f e n e n ~ i~1 m l) n l e i 1 1 \ . l o n S to u u r g " ') g e p r a g t r o o r t l e u [ein,

    O g n t ' r o e i f d f inb p ie r m ' l d J f l a o e r u lt t e r J ; ! o d J ~m e t j 1 e r J ; l e iu r i d ) \ ) . l J ) l a u e u , f o b t t n l1 n a d ) f e i n e r Q ( b. . .f e ~ t l n g u n r e e b e m e:tattgaftet b e a J )o d J m e i ~ e t '~ Q { m f e e :,~ e r r n a n n I S a i l S I u n o tit belt e rf i e n ~ e f !i e ru 1 1 9 S '"~a9rell b e e : j )odJmeij1ers I D l id ) a e ( , g ie t I 't ) o l j{ u o nb e r n bamaHgel1ffiUlI1dPOdJter 'Q3enebict ' i P f e m 1 i g d ) if U n g e g e f d J [ ( l g e l 1 , eo n t v e l d Je t l e i l l ~ g e t f t i b e r c e m~dJj(be 0 1 1 1 > m e ! > , m it einem D, l)atl,5 ig ano eutenb " '''') ,t ' l e r f eD e t t i f i , u r n f i e [ o b o n b e l l g f d d J 8 e i t i 9 e J 1 ( Q o r l l e l '@ j ep r a g e n u l 1 t e r f c l J e f b e n ~u [o nnen.

    I D a b i e f e m it b e m f f i a m en b e r @ 3 t a b f \ ) e r f e ~ e l 1 e l t6dJ iU i nge g e r o t l T e r m a B f n b e n Uebergang a U ben ro i r r~( f d ) e n G t a b t m { m 5 e u b i l b e t t I [ o ratllt m a n b e l l f e r 6 e nin f iner 6 am m [ullg b a t t 3 tg e r i )J 1 i\ .l 'I ~ e f .l roog( u t l be~en t " 'f i c f J b e n e c f f e n IJ) ra~ einraumeu. ~ n N e f e r f f i u c f f ( d ) tm i t b l l u d J F o l g e n b e i n e U e & c r f i c l J t b e r erm itte{ tett, fallr u n il l b e n U m f d J r if te n a o r o e i c l J e l 1 b e n 6tt 'Hte I m i t g ! ! .t~eH t. 6 fe g e ~ , k e n in ~ g e f a m m t ~ u r 3 a g f b e r f e g r[ e t r e n e n I D l l t t e [ a f t c r t l l u t l 5 f 1 l ~ c e u u e l 1 G Ulltl f i n b b i e i g e rn o d ) n h ~ g f n b e b i t c . '

    8

    A . I l n t e r b e m , f . ) o d p u d j l e r ~ e i n r i d J e o n IlHauen 5 u :i)an3 in gep digte u n b m it bern ~am enbet eta bJ,.__' I) .ufd}e! ' le Drb ens fd ) ilf inge (1 410 -1 413 ) .

    . p f . d ) H b m it b em W o p p c n b e~ s ; , o d ) m d f t e r ~b e u t f c b e n Dt'btne"I;t~).> l! N o . 1 . + F.t~6S'I ' t J1IllRla.VS. :j: .PRIm

    [n, + SJlXGST ~ IlllUUO:VS ~. PRIm'08e~~t ~all~[eit\lt~ t~.0IIIfw ill (opelr~agell).f f i f . : lO a f } b w t fC f ) c e D t b e n t l f d ) i l b I O a r u b e t e i n D ( a n & i g ) .

    } + MOntrr~ ~ DUORVm ~ PRVU

    *) 3n eincm I l o d ~ e r ~ ( 1 f t e l l e n i 2 1 d j r e l 6 C I l , b t e f e 5 9 J1 l i n !n te ij l e I'6 o f , n e ! J a r ) t ' me1bc t ct': " t U t t i: tlil; mein~ert: t!'6of )m!! i f t , ' mit' vet[il3c1l f)ilt fein g o C t tl1U1Uj un .tudj' fein 6Hbe , : _mun t : ; ~y icl) ym tlc r tic e riq , unilud) t lut: ;Ud) angeti4>tet l)iln nlldjaUllt fettlet bcgerung, tla.3 y IU lln~e (Ml~ gal: .tl)o[ gcfeUid) i n : alro t) ;b if elb en gu ll:> ' gE c id ) u n r ed } t b c f len - am gc w tc t> t un am fh;kb g leic b gu t a[;3 UflS'l:fd)gtdb' - - Q5eben~u 1Dant;ig an fant> tliilt'gtetn cbens, !!lit:; il1ynlein non :B:obg' 3u !i)ant3i!J yn b' tl1unt:;."*) ~ l1 f g e , 3 a f j r c u ( l t g e r W C l re n b l e b U < . : tf jo t 'l t u n b ~ m C t r tm ~ u r 9 g e j . 1 r u g tc n , o c tl e n 5 f c f ) i U i n g e a n e & e n b i e f c t ' eteUem it ~ i l l e m t (~(lrn) o b e l . ' ill(arien&Ut'g) ~ e A e i C ! ) n et m e rb en ...~..);t)ie \ l 0 1 . ' Del: lnum mcf m it em em ., ( ) e ~e id )l l e tm ~ lln & m Oc fj nben r id ) i t l b e l : 0ammfung i l: e 5 . 'i U H f C l 1 T e r .G .

  • 8/7/2019 Mnzen und Siegel der preuischen Stdte Danzig, Elbing, Thorn, so wie der Herzge von Pomerellen im Mittelalter

    17/69

    9{)f. @ 5 d ) i l b m i t b e m { )o c b m e if l e t~ m 3 : l l p p e ll .

    N o . 2 . + m:a:eS'I' R nTQRIUVS R PRUQS ! R f . .tlt 'oenefd)i!o, o C l t i i b c r e l n D ( a n ~ i g ) .+ mOIUIT1r ~ DllORVm ~ PRVO:~ .m .o n o : r n ;I : DRORV.m ::: PRVOl

    o _ 4. + D11t6ST ~ IlIllRIUVS.. ~ 5. + SllX6ST ~ ltlXtfUClVS- G.:+ mXGST' ~ IHIlll ....

    ~ PRIm. I.~PJUms :+ mOlla:T~ ~ D110RVm * .PRVOl51Pl lU. J lWxB. ! D ie n a d ) b.c t 2l( l fH~un9bee J)odjmei~ne , p e i n r i c b I D O r t !p(aucn u n r e r b e m 6tatt~qltet' b e e,f :lo d)m eifler"~lI1 teg, ,p etm o l1 tl G,iQtl5, altlifd)en bem 14. . oUOOH 1413 unb 9. ;,)anuar 1414

    9 e ) .l tag t e 1 1 6 d) inin 9e .~a~ r o a p r e l1 b b ie f r e f U t h e n .3 eifl1 nU ttla b ie O r b e u 6 1 1 1 ! l I 1 . S l ' 3 u 1 ) a 1 1 3 i 9 Uti i , ') ' : tQ o t! t " ) ~ i n f o r t g ! ' . . :

    f e ~ t e I : ' . t 9 < t t i g f d t b l i e u , w i rb e n u c t , f o{ g en b e I c o m b a m a f i g e n r.6tnttgulil'r b e e : ~odJmeiftcr ;-~mte I o e mD b e r n f p i t t [ e r t m b .R'ollltgut' b i t Q:loing, . f d e r m a 11 n @ 3 a n 5 I t n o i ) 1 a n b i e tnei~ettAnbee;fIabte edalTem~,a u c Q i ~ t f a f(llt~isrn ~ H ( ? Q r t e : W c n e n b e a c l ) r e n e . ' i l . 1 e l : t ( w U r f u n b e **). o u r @ 3 e m i g e b.utgnn:

    l,ompt!)u~ Gum relbingean !;lev { )o meifh ~G Stat,'t'nfetn f~'undiCbel'l grUG t;uvor .l!..icb'.n SC1U'l~e, 'Wi t ' fein mit ~en e rm~11b bcfuntlen t> e l! w e~ e t "eft t l o l !gefd)c ' 2 1fti feI tete ~ecfal fdncr bunc nid)teft ltlilfe1lt .:tJittenoe f1eijfecItd:)en, mit allen gebittig'n baG ~ bia offel ' l [ ,~rHd)"tlo rfu "e.gen 1a:!Tet yo ee yo belfer, baG f i d ) nm ~4 :lec m att "omod, W itT e l,;u t"td,tcn un~ llid)t Gt.~f41abe fom e, un!:! beftellet6 m it erulle:fn euw ' r 6tat, tiM te dfo g~Q~[4 :l cn l lJerbc , ; : ; 'otal l tr enetlnb "Uen gebi e tg ' n funberlid)en tut13U tJanf. < 5egebn t,;u tlir.cimbur:g 2 1m tnontag porm,u~ttni 2luno ~'jjj. (11. t1otlbr. 1413)1.Deltl3 ttrget'mei f t ' un" lt~t!)mA.n tler E5tat~cunfbc rgf , unf 'n [ic b 'n f~ 'un"enta g une nad,> t an alleo 6umen.

    ~ 6 t~ c e m m e r f a l T e r i t l l l e p C l U e ! ; ? g d U l 1 B t 'n , b ie n a c l J r o [ g e n b e n , r o e f e n tl i d J u c r f d } i e tl e n en 6 c b H .Hl1gt' ~ut'rmitre1ll , t n e f Q e 1t1a~rel1i) biefer E d t ( lU ( $ ~ er roatt3iger lmun3e p e r l 1 0 r g i n g e n . . Sic- ftub a u ft i e r ~f. m i e bi.e~el, m i t b e m f e l o d J m e : i ~ m 'O a p p e n , a b e r r o o ~ ( n u r b e ~ ~ a f & m it f l ' t l l e m f f i a m e n tH ' r f e p c t l ,roeH, b ie s : I D a p l c i n e s n eu en j ) C t c Q t 1 1 e i j 1 e r ! (ill b e t ' 9 ) e c f o l t 9 1 l id ) a d 5 t u c Q r n e if 1 H' 5 ) 5 U n a p e & e l 1 o t ' - < "f i a l l b , a l e : b C l~ b e r e t a t tQ a f t e r S~e c m a n n 0a 1 1 5 e e : ~ a . t t e g e r a t ~ e l l ~ n b e n fO l1 1 l C I l , f e i n e n m a m ma u f b i e Q a n b e ! m l l 1 l 3 f 3 ;U & c i n g e n , m i l ' " i e ! f p a t e l : ! .J o n .b e rn 6 t a c tQ a ( t e c ~ ei 1 1 rid 2 ffi e u ~ tJ 0 n 9) ( n u e n(1467-69) g e f c Q C l Q .

    " ') r oi e r o ~ U l l a ~ h U r o ? n t i e n O U l ' 9 I 1.h lt n ut lintel' [o m ..ai:l l'O Il ~ ungf llgell tm @ a ng e.**) ~(l~O dgilla{ biefet: , } ) a p l c ! ' ; U r t u n t l e i[t t m ~efi~ Det! ~erf atT \:c tl uf lb gut \'d)!'Iftetl.2

  • 8/7/2019 Mnzen und Siegel der preuischen Stdte Danzig, Elbing, Thorn, so wie der Herzge von Pomerellen im Mittelalter

    18/69

    10.o f. m itb~m .o od)m ~ifleffd )irbt m ie auf

    " .o r l1~~enben C6d )H1 ingen.~N o . 7 . + m.1r6ISTRR ~ eelUlR2tTIIS.~ ~ s. + JR1I:6ISTUa ~ GanUR7rTIrs~. ~9. + m7r6ISTRR ~ 6fllU1Rm1IS

    ( 'iX6g~bilbet 6. 8. NO.9 . )

    mf. b a e Drb~n6rd)H~r o t e I ,lo r , b a! ;iib ~f d nD (a nh ig) .+ m01UIT2t ~ DIWRV.m * PRVU+ :m.01UIT2t~ DRORvm ~ PRvma u d } U+ mOIUI'I'~ ~ DllORVm ~ PRVm

    m ei einem cnberen @ ,rem Nate bieft5 < 9d )H fing5 e rfd )dn~1 I f fe~cnbc SttU3e t r ,ttlif d) en b et 0 d )r if t.I liefe bui 6 d)iUillge finb nod ) [elrener a r e bie l, lor~e!;gegenben uurer No.1 . h i s 6.\)eqeid)neun.

    C . Untec bern ~od )m eif lH W Ud)ad Stud )m eiffer A U ;oat13 'g ge\)ro gte O tbenSfd )iU inge.X J i e n a d ; f o f g w b e n ' : t ) a l 1 b t g e r 9 ~ t c Q a l 'l t; ~ I 6 d ) C U i n s e , u o n r o e l c Q e l 1 m a tt b i ~ g e r n O e Q g a r r c i n e

    S t e n l 1 t t 1 i ~ Q a t f e I w u r t i e n b e m merfaffer e r f f b u r d J e i n e n \ ) o r fU foe t t t g e l 1 ll l d J t e u m h ' t n ~ et 1 f lm i :l o e r a n l 1 t .tl' e e i 6 e n f i d } im a u e r e n @ ) e p r d g e , r o i l ' itberein~h l1 IUe~1 tlem lnne ren @;epa(t, ben b O r f 1 e 6 e n l : l 6 e f , d J r i e ~t i e l 1 e 1 l Ort.elll't-EicQifHngen (No.1. & r s 9.) an, r o e l c l J t ' ba2er f c Q o n a U I ! l i ) i e f e m @ 3 r u l lb e felmll anberen3 e H r u u m e n , a [~ bm (lllgegebmeill altge~oren f o n n e n .

    , f . ) f . mit bem~od ) tf Iei ller fd ) i1be.: N o . 10. + .mX61ST ~ SUHU I.1 \:{ 'f fi ~ PRIm! l N o . n..+ - W 1r6 JST ~ SR I0 1"t1i'f ff i ~. pp:rm l

    . (~6 6 ilbung t> O rlle~enbl5 '. S . N o . 11 ,')!l M 12. + jlU~6IST ~mIUlt1nm ~ PRIm.t\' 13 . + RUl:6IST ~ SUUlh7r{J]1'~ PRUll !

    lila. ~uf einem anbem ~ I = j . ) r . m it 0: . ' 1 B a B r fd J e in H ~ J f d t b ie je n i g e n I b c Q i fH n g e als ~ u !'.latt3ig g e p r a g t e betradJten, b e re n U m f 4 ? l' i f te l1 , w i e b e i t l o r f 1 e : : : -~ en b en '5 d Ji U i t 1 g c l 1 , m it e i n e m ill & e g h t l 1 e t 1 ; f i e f ommen il l b e e O t 'D e n s m t '1 I t3 g f ~ id J te a ls I I . m r t b o r .

    0 & ( I u d ) ullter @ : Q l lr a ~ e e n < t d i ( l j e : ~ a u l e n ~ u [ ) a n 5ig 6cQHIinge g e p t i i g t roorben, i > ( l t ' 1 i b e tm ( l . n g e { n a . [ e $ad)ticlJten, a u d J g e r o M r e n b i . c nod) I ) o t ' ~ a n b e n c n c l ) i H i n g e D ie f e e : ~ o d j m e i f l :e r 6 b a r u & e ~t e tn e u ! l f u f f d J r u ~ .

    No. 16. 60t lat tn mu~ ~ier tt.odJ eines in f iner spri.~at;: S a m m ! u n g &e~nbHdJen ft 'r q(tenI D 1 u n 3 f 1 e m p e f ~ ~ t r o a p l 1 u 1 1 9 g e f d J e Q e t 1 t aU f b e m fidJ f i n e 3 i e m U d J g e t r e u e f f i a d J a g m u 1 1 9 b e e : a u f b e r naltengro ~cll ban3igcr etabtf!egelbargej1c((ten d} iffet;, m it ber U m f d J r i ft : m.Oll- (IT 0 mVITlt. D7rll'uefinbet C Q ( & & i 1 i : l u u g ~af. II . N o . 16 .) .

  • 8/7/2019 Mnzen und Siegel der preuischen Stdte Danzig, Elbing, Thorn, so wie der Herzge von Pomerellen im Mittelalter

    19/69

    11[ ) a b e t : t e m p d 3 u t : 9 \ u d f . r id) ( e i b e r i t i c Q t m it e r g u r t e u g a t I b er I > o dieg el1 be a b e e r e b i g l i d J

    n u t : ba e ( l i t e > tn 1 1 6 H b 1m 6 t a . b t , o ~ l l e b i t ' b e m ~6ttige (l"[im t r 1 45 7 tlero ~b neten n e u e n t a !) f - .3 I . ' i d ) e n ; , ,&roei Otbel1s~j t l:etlhe u n t e e 1m S N l l i g f i d ) e t l jtro ne# entgc !lt, [o M efte atloumglltelt fein: bapberfel&e a u einer ( f ; o f o m t l tW n a c f J l U ' r t b e r e n g f i f c Q e n ( < 5 c Q i ! f t h ) f f io f e tl n o (1 e { u n O a .~ I l ( j d ) e r g { e i c { n e it i g e r@ o f b g r p r C l g e , o e j 1 : tm m t g t ' r o e f e n f e i n I D i r b , r o e l d J e b i e 8 t a b t e n r m e b e t i n b e n e b e n o e 3 e i d J n e t e n ~ a ~ t ' e n(1426 bi~ 1436 ) a b e t : ' bed } balb n a d J i~rer ~ o 6 r a g u \ 1 ! J \ )on ber O r b e I1 f l ~ e rr f d Ja f t , 3 I D i fd J e n 1454 b i~1 4 5 7 , a u s p r a g e n [ ie~ , o b e rb o d } a u s .A u p l ' ( l g e n b e a b f i c l} ti g te .

    @ " in e r fp ateren B eit f a r m N e f e r i t e m p e [ r o o Q ! 1 1 m b e e : p a l b uidJt a . n g e o r e n . w tH n i d ] t g I a u G .f id ) i f f , ba~ bie cabr I btl~ a u s b r i h f( i c ~ e n Q ) e f h m m u l l g un I D h i n ~ ' " ' j ) l .' i t l H e g i u m I)On 1 4 5 7 e n t g e g e n ,a n b e t 'e B e i c i ) { 'n a r a : b a ~ n e u e I b t a b t r o a p p w : m i t b e r 5 to n ig f i d 2 e1 l s t r o n t ' , a U f i P l 'e l l I D l u n ~ t ' n f o f I t e a . t t -ge6 rad }f ~aben. -

    ' ;Da bie m i fb f e i te i J e l S \ ) o l ' i i e g e l 1 b e n etelltpd~ f Je b w t en b e f fi i j f e ent~ult, b e t e n rg e g e n g e f e ~ t e t ~ eHb e \ T e f & m nad) bel' f r u p e r e u ~ r a f l e t\ ) e ir e :b u rd J ,Q a m l ' l l e rf d 2 C & g e a b e l ' 9alt~ b r e t t geroorben, [ e fann e i n ef n ig e r e Q 3 e n u ~ u I1 S b e e : StempelG l 1 i c f ) t b t '~ r o e if e f t m e rb e n . ~! 5 1 f t a ~ e r r o l 1 ~ t fc l J e i n U d ) I b a ~ N r f e l b eb a r b u l l u r a u d ) b a r , [obcrm a b e l ' n i d 2 t nte~1..' ernw frt ttlurbe, inbent f i d ) & i l ) ~ e r roeb~r rill ( f ,l . ' e m p { a e b e ewtlUlM', n o d 2 e i n e f f i a d Jr i d )t b a d lU e t ' g a t e r m t n e l n ( a l l e n . .

    . 5 . f l ) 1 i b q 'O e r f a f f u n 9 b e r g r o v e n p r e u ~ i r ~ e n 6tlibte i m ~ ( ( [ g e m e i l 1 e n , b e e6 tabt l)au&ig l l l E i b e f o n b e r e .

    m a c Q b e m c i e & ll ~ Q o m g e g e n b e n O r b en b e r f a m m e ! t e n Q ) U t 1 b e e : ~ a u p t e l ' b e r p re u ~ i f d Je l t ffi,it.t e r f d J a f t u n b b e r 6 t 6 b t e , b e n b e r ~ ~ m t e n j ) o n f l I). Q ) u l ) f e n * ) all b e r S p i ~ e . . b e 1 1 1 j} o d .? m e i~ e t ' b u r d Jb e n \ l . ! ( J . f a g e o r i e f u c m 4 , ~ e b r u a t ' . 1 454 b e n @ ) e ~ o r r a ll l a u f g e f u n b i g t , u n b b i e f e ill m l 'n t g ' t a g e n e i n e ng r o ~ e n ~ ~ e H b e l ' p r e u ~ i f c l ) e l 1 i ) r b e M b u r g e n e i n g e n o m n u \ t g a t t e n , lld(tell f i e f a l t b u n b E i t a b t e U l l t e r b e n d J u ~ b e ~ s t o n i ~ e : \)ell ~.O{.et11 " , e f d ~ e r n u n ( I u d . ? b u t : c l J b i e f o g e t l a n n f e ~ t l C o r p o ta t i o l 1 ! - U t f u n t 1 e b~t.(t'(('~U, b e n 6 . a n a . q 1 4 5 4 * l < ) baG a b g e f a ( { e n f . Q r b e n 5 g e b t t , . mitbn ~ t o n e 9 ) o f e n , a f E i m U 1 m e ~ r i -ge5 ~ r q o g r Q u m ~ r e u l 1 f t 1 , t H ~ e i n i g t e .

    t'li Urfullbe entbic{t , )ugrrtdJ l l. 'I e g e n b r r p m t i f d . ? e n m l t ' m ~ e bie m i c f ) t i g e Q ) e j 1 i m m u n g : b a ~r o a ~ r e l 1 b b e e : g e g m r v o t t i n e l l S tt ' i e g e 5 ( m i t b e n t , o t o e n ) i n b e l t @ ? ta b f e n ' . t ~ o r n , ~ ( b i l 1 g I IDau3 i9 , 5 t6 .l 1 t g s b e r g , (!), n a d ] o e m s t r i e g e a I m : n u r c l l e i n 3 U '; t g o t ' l l u t t b ~ a \ t 3 i g I D ? u l l 3 C t l m i t b e n t 5 t'o n i g ii d J e n .Q 3 t r b n i ~ u n o ' t i t e ( f o [( t e n f l c fd J! a g e n m e r b e n . ~ fu e : f l \ g d i c b e t : ( c m te t e f i e :

    , ,~tem cum mcnetue juft~m,t i"elcm I iga.m pontluequl" )abenti6 ntfio ~t't:r ..m qU4 1m I ib et n o b tf ite t et" fo ec ulltlet, l'o Ium uo , ut in qtJ.l1.tuor {o,t~" ['~ r ra rum p rM tlh : ta ru } '1 l, u tb eI ic et in 1:f)OfUIlt J.etolong,1 I < 1 5 ~ a n e P et l\vnobet:g ~unta) :at guer ra pl . 'M fentt burantej f ttleH ~ et juf ta im a gtn em n o ftr am er" fub fc rtp tto nem tituI i 1 to llr t c ontinc tltJ lc utlo tllr m c neta, p m efato cum .p t: 'ae[ato cum e.p ir ttu~N aH um et 6 aecu!ar ium , tliilttar ium I i(iutnm U :e~ 'l'ige1 tllrum 'tenarum p raeb ic tarum im p tn", *) ed)on 1 4 1 2 rourbc M c f e m aUilBe~etd)ndm a n b e 5 t ' ! t t ~ ~ , ala mat~ b e 6 J ?o d ) m e i f te r 6 ~eincid) \lon 1)(auen, e i : t ' t et l l t d ) t ! g e eenbu lJg a n b e n SlOn!g !.lOti < ! n q (a t l b U ~ e r t l' l lg e n .. { ! c u~te a u f b a G t h H C ) b e r t g e < e d ) t d 'f a ( l } ) t : e u ~ c n 6 j ~ ~ f D n ~ ce 6 a u f

    b e n 'U b f C l U b e f f c !& c n u e n ! ) . e r O r b e n 6 f ) c t' ! ' f d )l I f t , b e n c n tf d )i eb e n i l e n ( fi n f l ' u ~ , ~cin m a r n e 1 1 . 1 ir b geltll~bnltff) ~airCll gefcf}rie~b e n t I . ' i d ) c t g c e i ll l1)o 9 f m(1\)fen, b e n t ! i n c i n n ' i n b e t ! m e r f R f fc c 6 5 .l ) c .f i l ' 2 b e fi n M t d ) e Il l} ) el 'g amm t~ U r fu nb e f cl )r ei6 t e r V i i i >f d b f t ,/jd) . oanns l'Ot1 ~ayrml', unb a u f c e m ~ c r fe ( b m n u f g e b r t' l d 't en , I l .l o ~ { e l 'f ) (l [t e n c n m 3 o d ) 6 , 0 i e g c l lautet!lie Umfcf)dft : t . ll iUnn l t lJ~ l Inn i :. $.ll.e bll~ftn. .:t:>et!g!1ltd)cn f ! n b e t f i e l ) aUf dner U r f u n i : > e f ein ~6 Q ) ru! ;letl'l uem ~a~t'e 1471 , e C l e n f 'l U f : tmg)eri~ b e g ? l3 e r f a ff e c G , b ie Unterfd}t'ift E'5hbof von 2Jay~en martenburgfdJ' woyewobtle r c .

    "t) ~ d ! . l i l e g . b e e '6 t n b e b e t ! , ! ) C tA o 9 t f ) . ! ) ,) l 'c u 6 m . f S r l lU t l6 C l e r g 16Hi . 1 2 5 . 16 u n b ~ l I C ! f o ' 6 p r e u n . @ e fd ) .~b. III. e. 434. .

  • 8/7/2019 Mnzen und Siegel der preuischen Stdte Danzig, Elbing, Thorn, so wie der Herzge von Pomerellen im Mittelalter

    20/69

    ]2" f iG , pMe autem fUffeagante ~om in o f)abita, tantllm in ()OfUn er e r E 5td tlte lta()t, Witren Ultb Wil len feyn tl1irtl, we[d )emunl3e in btefen unfercn J!.antlen gmge ttnb gebe feynben faU unb pon W urtlen gef)a.ltlen tV'~ie 6tdbte ~al1oig nub ( ! l b i l 1 g b e g a n n e n ~ i e r a u f ~dJiUil1ge mit b e m t a b t r o a p p e n aU f D e r

    e i n e n U l lb b e r n , g c r o o t j l 1 [ i c Q g c f r o n r e l t , p o f n i f d J e l l ~ [ t i l e r cu]' b e r a n b r t : f l t dte, ' : t ~ O t ' 1 1 t l a g e g e n m i t b e r nmum p r e u f 3 i f d J e n anbes:: ! } ( b f e r a u f b r r Jjf. u n b cern j a g i e I l o n t f d i e n [ )oppe! f rw5e a u f b e r m f . ,n o n rr~t' f c l J l e c Q t e m @ 5 ep a ( t e , i n g t O r e r i m e n g e 1 1 1 U m l a u f 6 " bdl1gell, m ie b i e l l < 1 c f ) f o ( g e l l b m roet'3eidJ~n i l T e t i e r l> fr f c Q i e O e n C l 1 @ 3 e p r G g e e l 'g e & e l l tt).

    *) 6d)u~ prwB. ~ !) l'o l1 ff . X U llg , 1592. mud ) v, 0,*") ; : O c c U l 't 9 1 .I U 5 bi~fe6 : X M a ll ~ 1 1 i ) c t l t d , C i u f b e r n , c e r n c t' j 1 c n v l ' w 6 i f d ) C R 6t(!tt~cMer, S)Cill6 tl. Q)a9 fw , u om s t i i n ig e n o n

    ' J ) o ( C t l ec tf >c l l ten 6 iege f , n o n ItJeIC()C11\ c i n e fBefd)rd6ung u n b ~(66nliUllg u n r e n 6 ei b e n stf)OVllct S ) : n U I l ,j e l l . 1 7 . mitget! )d f t ttJit'i).no) R'>CCiUIl, poln , v c e u 6 . 9 J~ tl n b \l . 1 e fm , i. 42 .t) ~ 6 g e i : l r u c f t i l l ( E m - t e r e ' s ban~iger r . t C ) r o n i f , 6, ] 53,tt) (t\i l l . l e r i : l c n M e r e 6 t h M e , ' ) l u Ii A C l l b a ! ) e r 'I u d ) j e f ; . t n o d ) , b U \ u d f c n i n b c i : l e u t e n b e r ' l( n b C i M , m e ! ) ! : O l l e r I t l c n i g c c g u t

    c r f )o { t C l 1 , j e l 1 a d ) b e m f ie f ti r! c r o b c t ' ( l i n g e r im U l l l l l 1 u f , o b e r m e f) r o b e r \ \ l c l l i g c r l i e e ( t ( cm e t t tm ' ;Q : il 1 l1 .l f r fu n g a u 5 g e f ~ p ,. t g c ro e ,f e n f i n b , i n ~ e r ffiegd m it g c l 'i l l g ~ C i ( t ig c l 1 {l0a>meiffcct6djiUingcn \ 1 :e c l t1 i f '~ t , l 1 u f g e fu n D e n . iSle w m b c n 1 t) j) ~' me i~ I t) a.~ reni )i)C5 1 3 j h ~ r i g e n S tl ' i e g e 6 ~ " \ ) 1 . : 1 1 1b C l l l ' o n g t c n Q ; i n t t l J .l l ) t m n b e r n Q ; c b e n f d ) o D e I l& e r q e~ c n , i > i e D a 6 ( t n ! l c b e 1 T c f 6 m n i d ) t e r f c 6 t c l l .

  • 8/7/2019 Mnzen und Siegel der preuischen Stdte Danzig, Elbing, Thorn, so wie der Herzge von Pomerellen im Mittelalter

    21/69

    13' n e t b e m O r b e n g e g e n ba ~ mit g _ ) o (e n v t ' l 'b u n b e n e O l . 'b e M f a n b g e f t i Q r t e ~ a m p f ~ f a n b e r j 1 nad }

    13 ~ a Q r e n m it u O U i g c t ' t t r f d J o p f u n g b e t ' S tr O f t e a ( f e r Sj)arteiett, [ e i n C ! l 1 b e ; bie & t ~ Q e r i g e iW ac l)t be~O.l 'bm~ r o u eb e b u r d ) iptl f u t ' i m l l l e r g eb t 'o d ) e n ; b er l l l f c l ) o h o e i m Q ! u 6 " b w d l e b e " e j t ' r i e g e e : gafte S ? o ~ .metj1er u b to iH v. (E d i c Q ~ 9 1 l u r e It b ie f f i c u m a r f an be n [ ~ U \ ' fu t ' f t e n 5 tie b rt d ) I I . e n Q ) r a n b m ~b u r ! f u r 1 4 0 , 0 0 0 @)ufben b e r r a u fe n m t i l T e n ; a u e : [ e i n e r ffiefibelta m1ar ie I1 6 t1~g an t 6 . ; J ' l I t l i 1457burd~ f e i n t ' eigenen ~ ab f t l c Q t i g lH l ( 5 o f b n e r f u r i m m e r ! ) e t 'b rd n g r , m ute ee b e t m ~ r i e b e n l l i f c f ) ( u l T e 3 U~~orn 1 4 6 6 nun a ud ) o ie j )a! fte bel) a n b ee : , " lU l l f ic b lP o l 1 1 e re f ! en , b ie u n b e (tu(m ullb IDlicfJelau,b i e . s t o m t ~ u r e f e l 1 I D l a r i e n D u r g , X l a l 1 3 i 9 u l l b [ :(b ing, fo m i l ' ba $ Q )i~tp um C E~m [altbI fo rm H d ) ao tte.t e n *), encHd) f u r b a e i m tmHiebene (m b ge& it Den j tonlg n o n g _ ) o (e n g . ( l 3 . e l j l 1 s l ) e r m ( I l l e rf t l 1 l l e n . -~m ,;Ju(lre 1 46 7 , aI fo ba[onad) b em t~ o ttle r ~ r ie be tl, fam ant 15 . ~ e 6 m a r aU f b er ~ ag faQ r ta U o ; r b i t : t ! ] bOll ben brei g t ' ( l ~ e ! 1 @itabtenbea p O ! l 1 i f d 2 e n ~reu~enl u n l l D e r O ro N 1 .$ g e f a u t l t e n a u d ) b i emerroirrung u nb b ie u t1 er m e lH i d ) e n ffiadJtgeHe e t : ' l 1 f U i C f ) 3 U 1 : 6pcad)e, l t l e fd Je b ie wdl't'tli) t l: e s . s tc i e g e gin g) teu ett gep t'agf en f c l 2 ( e c l ) t e n W ltitW ll h em C l t t b e ~eteitet ~ilttelt. ed2 it ~ f"~t ' f baniber u . a. an, ba~"tlarinn.e t;!ut 'd) ~atJ gam:;.e Slantt mecc f I i I f ) gro t J g .ebred ) weee r f o , tlae man bic tl1uflt.;c weIc!>c,,3U l \6nigGbeeg un~ ilt beiJ d)r~enG(i.lntlc wthbe gemthuC i t I in ben l\on.igHd;en 6ttibten nid)t"wo[U r alf tn ~eniie nnb gebe fein, imgfeid ,en aud) N e m ih u3e ! : le r l \o l ~ igUd) en 6tdbu in be s"d >rbene .f ! ..(m b e un! :l 6 M b tm ntdJt g :eno rnmen w urbe - - ba bit 6ad)e vo n !;let' mdnt3e"nid;lt aUdn bic- . . )et ' l fd)aft , J!.anb un b 6tdbte in PreuiTen antreff, fontlerl'l aud) 7; len f r embben"UaujfmMm, l;!c u:um b ea m o l vo n I rOten, bM man tine lu te bequeme tn lh u;;e fd )h lge, belt"m a d ?te m a n rine fdnuere t 11ung . c , f o mu tu: ;e te m an fi e abe rn . < G e n " e n uni:J I lnntlc n f t.r , fd )In~e"m an ~bcr cin e g :e t'in ge t1 7 tlI lUe, l, :) ae:w e re eingruni:JItdy,er ",eeoct 'b bee; . !Lanbct ' lI barm nb gro s :"von neren, bao m an bie t17ullt:,;e imgang.elJ Lanbe v o n einet:rey WlelJen einee :! ,;,o tneG un ;'"c incG

  • 8/7/2019 Mnzen und Siegel der preuischen Stdte Danzig, Elbing, Thorn, so wie der Herzge von Pomerellen im Mittelalter

    22/69

    14"weniger Ult" id)t mef ) r fein folte. Jtem ~uff b aG fo f",e ucrtra.gung rc",tfertigUd) wertlelige['~[ten, f o i f } : befd)[oj ' fen I bd a man aUff Q lulltem b er ned )j l: f o rum e "" " I lad ) be n f )c iUgcl t"pfingjl:en, ' P on '[:)Ot'lt l\onig9uecg unblDanGig auG jegUd,er 6tatlt etnen P~'obiuer, um b N t"ffitlnt:;t , "amtt fie in foId)er f o em , weift un" mal te , wit obgefd)t'iebcn, gefd)!agclt unbge~"munc: ; t t w et'" e, 3u p c t'ifen, gen rerb inB fe"bm , unO N G aIfo fo r t "n aUff allt Q luaum bee ge"IIr)~lten l"erbcn foUe "),

    ~a13 ( 6 H & e r g e m i d ) t m a t bit ' i l l I a r f u u b 5 1 t ) 0 r bit f u J m i f d J c I D 1 0 r f (=13,0 72 2 o t ~ f u h n i f c Q )f t e 3 e t ' ~ e ( t n 4 mierbt.!t1ge obet 2 4 Scot . ~ i e '6 e i n e t u u r b e eben [ o n o d } Sco t o e f H m l l l t , w d f Q e ~ i e ra b e t n id ,} t @ j e m i d ) t s . [ e n b e m f S e rg a T t n i I 1 J .B e a e i d ]m m g c n f i n b

    . f d ie t 'n a c l , ) f o U ti 1 1 t t d fO b l e 6 d J tU i n g e , b e r e n 6 0 d u e i l l 1 a r f , 1 5 e l n e n m i e r b u n g ! m u t l o e b e f r u g e t 1 ,eilte 4 fat~igetl @ je~a It ~ (! ben unb b a b e i p a f f i ! : . t w e r b e n t e co t - 3 r a n - au f Uf iO ab.

    ~ C " \ ! Q ) r u n o , n>arum bel' O rben u n o Die p r e u ~ i f c Q e n ~ e r ~ o g r t c f J e n @ 5 t a b te b e i b e r f c ~ [ e d } t e n9 J l i t n o c nerblleben, 'agogl1~ B m e i f e ( in b e l ' g r o f J e n , t i u r 'd ) Om 5 { ' r i e g ~ e t b e i g e f l i Q r te n d ) u f b e n f n j! ,w e f d J e c f l e ~ Q e U e S { e i d J f i a r t b r u c f t e * i < ) I u n o m e i l b a ~ t loUig e r f d Jo p f t e Q nD b i e ~ o j 1 m e i n e r t l e r ~G e f f e t t e n r o ti l n 3 C n ic l? t 6 u e r f d Jm t n g c ll t le t ' t ll L l d J t l' . S J ( u e : b e r n f e l b e n ffirul1be f d Je i t e rt m a u c l J e b e n [ o . b i e itt f p a . i)o111ini; a l e : bie um1492 n o m b amaH g e n ~ o d ? l 1 U i l 1 e r unb 1510 b o n b e n 2 an b e e : f U m b m au f be n ~agfag~tell 5 U W latien.butg u n b (floing g e m a 4 } t ~ 1 1 merfud)c 5 U e tn e r I D W u 5 t l e r o e ! T e t U n S 1 f o m o p [ i n 9 )r e u ~ e n a r e : ~o !el1. -m o e r a u d ) b i e b u n e p m e n b e Q ) e t f d ) l e d } t e r t l l l g b c ! : p M n if d J c n r o U m 6 e , roarb e i n S~inbmlll9Elgnltlb5 u r t e b e r ~ e r j 1 e U " 1 1 9 e t n e l : m u r b t g e r e n I D U m 3 e i l l ~ r e u ~ e n . W Uf b e n 1510 3 u [llar ienb ul'S unD~(biIl9 s e ~ a ( t e l 1 e n togfaprten, 5 u m e!d )en S t ' o l l i g < 5 t S i! ) m u n t l non 9 ) o r e n [eiuen < 5ec tetair ,i)w lie~r u ~ m t e l l ~o~alln 5 ( a d ) s o i I 1 D e t ([)al1tilcuS) " ' i < * ) , !lad) 9 ) r e u ~ e n a o o r t l m t e , murbe \ '1011 ~antl u n o(5tnbten e r n a r t : "~aa , ,e in ( b e r i~llen~ugemutbeten) annemung (;Ie);' porn i f~en mtlnt,;e e i n e n merF"(id)en f l :o~ untl vet'lull an " ee t1 a) ;'ung f ) aben ",ueben, \ : lon weg e n tier benad )ba ) ; ' t en p omme rn ,tier m~rf, iOenncntarfcn, 6tf)Iefien, l : lee4)v( ; )cna 1Llllltl, 1Lit'ff1an~, llit'tawcll, a n weld)en

  • 8/7/2019 Mnzen und Siegel der preuischen Stdte Danzig, Elbing, Thorn, so wie der Herzge von Pomerellen im Mittelalter

    23/69

    1 5b ie p r e u t J i f c l. ? e r o ll i n .; e i n u u c r m e g r b c r f d ) f e d ) r e rt p a G e , unb r o i e f e p r e ! 5 f f i O f p t ! j u e , ba ~ b i e f e l o e t u n f t i gf u r 9 l. l 1 1 5 9 )r w e n u n t e r S e l l a u e r Q f u ff l c f . ! t n u t' ( 1 . 1 1 e i n e m ,o r t e , a u f b e t ) a n b e ! 5 j t ' o ~ e n U l l t logne allen @ )em inn gtp~agt, a u t ! . ? 3 u r ' f d d d J t e r u n g b e ~ gegenfeitigen m e r f e p r e , m it be t i n ~o,[ e n u n b 2 i t a u e n g e b l ' u u d J ! i d ) e n Whitt3 e , Salta g f e i d ) g e m a c b t r o e t b e .

    li) ief e ei1 1f ac Q en Ullb 3 ! U e c f m a p i g e n morfd]rage [ c n b e n b cr iJiet1 ten meif aU I fie f o n n r e n j e b o d j\ ) o n b i e f e m a n b t a g e c u e n o c ~ n i d ) t i n a 2 e o e n g e r u f e n I " e r b e n , t i n b i e g r o ~ e n < S t a b t e ~ a n 3 i g , (fr&it19u n b ~ p o r n auf N e ~ r g a l t u l 1 g i g r e r im g r o ~ t 'n S t r i e g t ' D u r d ) g r o U e O p f e r e c e u n g e n e n ~ r i b i l e 9 i e nc if r i g D e b a e ! ) t , nd ] e b e n [ o m e n i g ars b e r j ) o d J m e i f te r gelteigt 3 e i 9 t e tl , b e r ~ J J h h 1 3 g t' r e d ) t i g f e it 3 U n t a . f f g e ~m e i n e n Q .3 e ~ e n 3" cntfagen. i r f H d J l i e ~ e n and) b e r , f .) o d ) m e i1 1 e r b a s lJ{uapragen f e i n e r gerin9~a[ti~g m @ ) r o f d } e n f o r t f e ~ e n f f o r o i e n i d } t m i n ~ e r b l e e r a b t ! D a n 5 i g in b e n ~a~ren 1 5 2 4 u n b 1 5 2 5 d ) H l i l l g e f d J l a g e n , i n r e i n .: 'c ( l n b e - r e n m & f i c Q t , m i e e e : f d Je i n t , a [ ~ u m offentlid) b a r 3 u t! j u n : b a f j b e i b ei ~ r W U I I l 3 1 : e d J t a u d ] f e r n e r b e g a u p t e n m o r r t e n .

    ' t ) t e o & e n e r r o a g n te n ~ U U 3 \ ) e r~ a t 1 b lu n g e n f c n n t e n u u t e r b i e f m UIllj1nnoen a u c Q tlicljt e ~ e t ' r o ie ~b e t ' a u f g e n o m m e n n u b ~ u m Biele g e f u g r t m e r b e n , a l e : O i5 b e r n s t ' o n i g e ec n s p o r e n b o n b e m ~ocQmei .1 1 ft ' , n u l tm e g r i g e t t e r b H c f. ? e n ~ e r o 0 g e ~ c r 6 r e d ) t " o n I J ) r e u ~ e I t , i m ~tiebel1 ~ u ( [ r a e a u 1 5 2 5 b i e b i 5 p e ruer meiger te J)ulb igung ge(eij1f t, babutcQ cber b e e 5tollige 2 e Q n s p e r r f d J a f t u b e r ~ r e u p e t l m i e o e r Q e r g e 1 1 e f f tm o r b e n r o a r . 'D ie W l i t t ~ e H u n g bet f e W m n f i a t t g e f u n b e t t e n m e rg a n b l u n g en u n o i ~ t' e \ ' f f i e fu f t a te , m u t ?i n b e B ber f U l lf t ig e n ~ottfe~ullg b ie f e r Q f b Q cm b lu n g b o r b eQ a It e n b le i b e n .

    . 6 . ~an3tsc r IDH tnocl1 our B eH Jtonig ( ! a ( i m i r 's no n ~o (el1.edt b e r n W b fa U e h e r etabt ec n b e r Orbene~ertfdJaft i m 3a~re 1 4 5 4 [m b o i e 3 u m ~ a { l r e

    1 5 2 5 , [ o \ ) i e l befanllt, nut d )iU inge, c b e r i n f e Q r b e b e u t e n b e e m n ~ a g { , g e p r a g t r o c r b e n , r o e l c Q e i n g . : :g e f a m m t a u f b e l ' J ) f . b n e : n e u e b a n 3 i g e r '1 l 3 a p p e n : i n eluent 6 d J i l b e 3 ro e t i t b e r e i n a n b e r 1 1 e ~ en b e S t r e u 5 eu n t e r b e e S t o n i g s < 5 t r o n e (. 7 . ) I a u f b e r m(. b a g c g e n e i n e n < S c Q i t b m it g e h o n t e m W b f e r ent6a(ten;a u f e i n i g e n I f S d ) H H n g e u e r f c f J e i l 1 t b i e f e r I J ( b f e r a u c l ) u n g e f r o n t ( I I . 1 ! r t. 6 . W O t g . ) .

    mOil b i e f e u c l J i U i n g e n f i n ! ) b i s j e ~ t g e g e n 3 5 0 i n b e n u m f d J r if t e n u c r f d J i e b e u e , e r m W e f tr o o r b e n ; e i n e nlc~t u n b m 1 t d ~ t l i d ) e ~ (n ~ a g ( a n b e r e e t 6 te m p e fu e r f c b i e b e l 1 p e i t e n m U j 3 t e a b e r u n b e r u c f f ic b ti g tb le ib e n , m e i ( b e r e n b e fo tl b e r e mer~dd)llut1g g a r b U ermtlbenb, a u d J ~ ro e ( 'H o t : l e r f d J i e t t . i a m m ( e r m o g e ur e ~ t e r e a{~ murietatcn i m m c r g i l 1 berjenigen m u m m e r anrei6en, m e l d ) c bi e gleicQe U m f c Q r i f t tragt.

    f f i u r b u r d J cine fepr f o rg f i H t i g e O r b n u n g gat i t b e r N e f e b u m ~ g e H n a d ) r a f f i g e n u n o e i n f o r m i ~! J e l l @ ) e p ra g e e i n e Uebetfid}t e d a n g t , aud) m U e t n i g e r a g r f d J e i l 1 ! i d ) f e i t b i e W u f d n G n o e rf o fg e b e t e r m i t ~t e f t e l l "ler b c r f d 2 i e b e n e n m rtell unb i f ? r e r 1 3 W o tQ e H u n g c n , b e f 1 i n tm t m e t b e n f o n n e n . W (s f t c J . ? e r e t ~i t.r e t b e i b e t O rO ll U l1 g f o n n t e n b i e b e n U tn f d J t i f t e n b e t ~f. u n b ff if. t ) o r g e f e ~ t e n b e r f d J i e b e n e n I D l u n o ~met fleqe ic i Jen be tradJte t merom, e o n r o e l d } e n [ o m ie bon b e n ~ ( r t e n u n b b e r e n W o t p e H u n g e n { li c r c in ef u r & c U e b e r f i d ) t f o fg t:I. ~ r t. , f . ) f . ein minge l 0 lFtf. ei l1 l! lFtofette * ~at Moneta u n b DaTI u n b b u r d ) g a n g i g Rex; 3ruifd)en b e t6d)rift 9i i l1gd 0

    1. ~bt~. ~ Q . t in ])loneta uno Kasimirus tin N, 11 ober n2. m6 t~ . b~ sM . in Moneta unb Kasimirus ein ill.3. m O t ~ . ~at 3tt1ifd}en be r 0d}t:ift (ieg~nb e jtr eu5 ~ ~4 . m bt~ . auf bet m r . m it einem +

    II. ~ r t, , f . ) f ein :;Cop))dringef g 8 auf ber m f . einen E ' i t e r n * !ruifd )en bet 6 d)rift ~unfte :5. mbt~ . m it I t unb II (flatt R u n b R)6. m :bt~. m it R unb R unb u n g e h ' o l 1 t e m ~b(er7 . mt~.m i t : K u u b R , u n g e r u ~ ~ n H d ) g r o e m ~ b [ e r u u b a u a : n Q ~ m 5 r u e i f e 3 ' t i n g d n 0 b t t l i f d . 1 e n ber 6 d , t i f t

  • 8/7/2019 Mnzen und Siegel der preuischen Stdte Danzig, Elbing, Thorn, so wie der Herzge von Pomerellen im Mittelalter

    24/69

    168. ~6 t~. besgf. m it R uno R abet m it Heirrercrrt ! 2 r b [c r unb gro6cr

  • 8/7/2019 Mnzen und Siegel der preuischen Stdte Danzig, Elbing, Thorn, so wie der Herzge von Pomerellen im Mittelalter

    25/69

    ~fNo. 37. 0 MOllaT 0 UIVIT 0 Dn'I'O N n. 3 8. 0 MOllaT 0 NII! * ItnSmmVS 0 n9:X 0 PO* R1 : I :S l l f iHVS 0 Ra:& 0 DO a* R1 t : S IH IRVS 0 Rag a DO:

    . 6b. I. 2 1 1't. 2. m b t ~ e ifU 1 1 9 .;ttugt aKe Stenll6 eid )m bet I. ~bt~d(llng, ecn \uc (c t;t fie n ttl: butd ) baS in Moneta ~n b Kasimirusa b t \ 1 e i d ) e n b bo t f ommmbe ill(I1ntt N obet 1 1 ) u n t e r fd ) ie b tn i f t . :i)il' 6 e i m ~nfQ:nge b e t eegenbeft Q u j i e r b e m ~f n

    .unb W iebel: ,bef inM id )en 3eid )tn: * )::t f inb nur ~ IH lnar ,m i'n b on bet 9 tegef . - 2m @ er ,alte unb @cmid)tefinbd f id) f leg! 'n b ie I . 'l1 (it~ eif ung bur d) fd )lI ittH c t, f ein Unter fc t,il! b ... f ! f 9if.~No. 55. o mOna :T 00 0lVI'l' o D- 56. o moue : o mvrr o D11 :- 5 7 . o mOI l f fT o OlVlT o nlt- 58. o m .OHRT1 J ; 0 orvrr o Dn' * Rn;SlftURVS 0 RU o'0 - 59. o mOna:T c mVIT e DID Sit RR& i f l b Q ~ ( ( a u f e i n i g c n ~ , : emp fQ t t n aud)~ - 60. o .mona: o OlVlT o D' I r I I unburd)l1dd)w, af fo 0:, e b e n f o f o m m t flatt X< > - ttl. oJ.Qona:'l' a m v r r o D7rll I ein $. co r ,~ - 62. a mOrre::T 0 UIVlT oD * R:n :S l f tURVS e Re:::& 0 :" 63. 0 m . o n o c r 0 ffiVIT o D7t'('i! lbb ilb tm g s taf . I . N o . 6 3.)

    '0' mOnaT ' I r 0mvrr 0Dlto mouo:T 0 OlVIT7 I : : 0 D7I : :o mO l lUT 0 ffiVl a D7Uo mOI lUT c 0 lVl71 : : 0 D7I: : Io m. on a : 0 O IV IT 0 D11 :1o mOna :T 0 O IV IT 0 D11 :1o m.O l1 9 :T 0 OlVlT 0 D7tI

    65.- 66.6 7 .

    9 _ 6 8 .6 9 .- 7 0 .

    * Rl tS IS lURVS

  • 8/7/2019 Mnzen und Siegel der preuischen Stdte Danzig, Elbing, Thorn, so wie der Herzge von Pomerellen im Mittelalter

    26/69

    18~~ m~~No. 11. 0 5.ltODfIT1r (I o:rvrr (I DiU_ 72. 0 mOURT 0 UlVl'l'1r 0 U7U

    _ 73. 0 mODffT1t 0 UIVlTl 0 Dnl_ 74. (I mono: 0 mvrr 0 U10l * R1tSH.lllRVS (I Ro:.& 0 D_ 76. 0 mOlnrr~ 0 mvrr 8 D7tU_ 77. 0: SlWDRT 0 UlVIT 8 D7tU * IDrSImmvs 0 RO:X 8 D_ 78. 0 m o n . e : : co UlVlT1r 0 D7tl * R1rSlffiIRVS 8 Rax: 0 D

    .. - 79. 0 monar 0 OlVlT 0 DID l_ 80. 0 monO:T oOIVIT (I D7tD * R7tSImlRVS 0 Rax 0 p_ 81. 0 l ISona:T 0 be!5 gf . .

    .. _ 75. 0 mOUfIT 0 111. 0 mOIIR'I'n' 0 OlVIT 0 D1t_ 112. '0' illOns:~ 0 OlVIT 0 Dn:_ 113. 0 llWllf(T 0 UlVl'I'n: 0 D2I'_ 114. 0 .mOl1flT7r 0 OlVI Q Dn'I

    * RAtSI.illlRVS 0R((Z (I DO

    * R7tSmURVS g aax 0 DO* R1tSIOllRVS 0 R(JX PO* I{n'SHlHRVS Rag. PO* :K2tSISXlIRVS 0 Rag 0 POQ u e ! ) 8.

  • 8/7/2019 Mnzen und Siegel der preuischen Stdte Danzig, Elbing, Thorn, so wie der Herzge von Pomerellen im Mittelalter

    27/69

    "'No. H5.1 1 6 .- 117 .118." - 119.- 1 2 0 .- 1 2 1 .- 1 2 2 ." 1 2 3 .-- 1 2 4 .- 12a .- 126.- 1 2 7 .- 1 28 .

    ' " 1 2 9 .-- 1 3 0 .'" 131 .-- 13 .2 .133 .- 134.- 1 3 5 .- 136,137." - las.. 139.-" 1 4 0 .- 141." 1 4 2 .- 143 ,- 144. 145.- 1 4 6 . 147.~ - 14 .8 .149.150.- . 151.- 1 5 2 .

    "- 153.- 1 5 4 . 155.1 5 6 .

    159.160.

    - 16t.

    19. l ) f

    o mOnRTlr 0 UIVl 0 D1Uo mOnO:T 0 UIVIT 0 D7U' . mOlHlTn; 0 o o : v r r 0 D7tI:0: mOllRT7t 0 0lVlT 0 D2l:1o m.Olnrrn: 0 o:xvrrn:o DIDo .mOIlR':I'~ 0 U J : V l 0 DIDI /8

    o RUg 0* R1 t SH lURVS 0 RCl ,& 0 PO( I u d .> 8

    :0 : b e lg f . . ' .) m.onT 0 0lVlT 0 DnDo .monocr 0 ffiVlT 0 D7tno mOlIT7t 0 ffiVlT 0 D1tlI mOURT1t. ffiVlT nnrrg mOlHrrn: 0 ffiVlT 0 0 7U I:0:mOlle:T1t 0 UIVlT 0 D1tllo m.OlIT1 0 OlVlT1 0 D7tlIo mone:nr 0 UIVlT1to Dn:ll mone:T1t. ffiVlT DmI * Rn:SlffilRVS 0 R9:8 0 PO 0Strone {i bet bem e d . > H b e .o mOlIRT 0 (IlVlT 0 nm r }o mOlle:'l"n: 0 OlVlT 0 Dn:ll * R:n:SlilllRVS 0 Ro:.:&:0 DO :o .monO:'l"n: 0 (IlVIT 0 n:n: * K2l:SImIRVS . Ro:.:&:, DO :o monocrn: 0 (]JVlT 0 nzm } 8o .mOna:T~ 0 mvITn: 0 DTIn * Kn:SIffiIRVS 0 RaX 0 POIo m.Oll{{'l":1r0 cuvrrn: 0 D:1tll * JrnSlmIRVS 0 Ro:.:&:0 POI 0o m.OllflT1t 0 ann 0 D7H Stro ne iibet bem ~d )ilb t.o m.OllRT 0 mar r 0 n1r1 * J(1rSlmIRVS 0 RR8 0 DOLo mOllflT 0 OlVlT 0 D7U:0 : snonO:T7t 0 anH 0, Dn:o monocr 0 UIVlT 0 Dn: m o n C l T 1 0 UIVIT1t 0 Dn: m ona:l'n :. o:IVIT1t. D1Uo mOnaT1t 0 ffiVTlt 0 D1tllo SlwnRT 0 OlVlT 0 Dnll * IrnSImmVS 0 R8 0 POLo mono : 0

  • 8/7/2019 Mnzen und Siegel der preuischen Stdte Danzig, Elbing, Thorn, so wie der Herzge von Pomerellen im Mittelalter

    28/69

    #No. 162. 163.- 164.- 16 5 .

    # - 166.o j > - 167~

    20~~ m~

    :0: monant 0 mvIT1r 0 nnn * R1rSrmmVS o R{(8 0 DonOl:.: be!3gf. .... . . . . . . * R1tSImIRVS 0 RaX'8 0 DOLO} 1QOnaT7te UlVITAr 0 Dln }.. * HitSmunv. S R9:8 POliOIo s n o n O : ' l " 1 ro mvrrn; 0 DnIT aud) o 0o m9llflT7ro orvr 0 nmr }o m o n a T o OlVlT 0 DArn * H:n:SIffilRVS 0 R a : . & . o POLOlt

    - 1 6 9 .

    . 6c. I. 2l1't. 3. QC&t( jd fung mit :; 3 1 t l i f c Q e l t ber er~l:ift.~ mOnaT1t ~ OIVIT ~ D1r I:;: :OlOnaT1t ~ mVI. . ~ D.\ * R7tsruUHVS 0 Ra:X 0 DO('llbge6iIbet l t C l f . t. No. 169.)~ mona: .~ OlVIT ~ D'.lt'll~ m o n a : ~ 0JVl'l" 0 ])7rII * R7rSIm:IRVS 0 na:.1t 0 DO :; D i e 6 c f ; 1 i[ ( ll 1 s e b h fc : r Nbl~e il ll ng ge~ l\ t'm ji1~g~f(!l1lmt B ll ~Nl fe!unrn.

    < :lN o . 1 6 8.

    - 1 7 0 . 111.

    . 6d. I. tlrt. 4. ~(&t~eifut1g, (lUf bet' m f . l11it e in e m +"'No, 172. (> mOIHIT 0 mv r r 0 D1tl

    (~bge6iIbd :taf. 1. N o. 112 .)_ 173. 0 mOllwr1t 0lVIT1t e D1rI + R'lrSImIRVS 0 R{(X 0 DO- 1 7 4 . co mOne:T 0

  • 8/7/2019 Mnzen und Siegel der preuischen Stdte Danzig, Elbing, Thorn, so wie der Herzge von Pomerellen im Mittelalter

    29/69

    ~~ ~~N o. 180 . g m O llo :r ~ : 0 lV lT : D7tna !_ 181. g 1Il011RT2t: mvrr : D7UHll * RltSxromVS : n : POD9_ 182. g .m01UIT:n; : (([VlT: D1tUO:ll@ s gkM ~ ie r l) on v e r f d )i eb ene \6tempeL

    "No. 183 . 8 m.01UlTlt : O1VI.T: Dltno: },,_ 184. g 5ll0nRT~ : O1VI.T : Dnum * :ft7 ts rm mvs : n : pono _ 185. 8 m.onRT7t : mvIT : D2tXUI * lt7tsxmm.VS n . ponol_ 186. g lIlCmRT2t ro :v r r : D2tnO:1 * MSIDllIlVS n o PODOl 18 '7 . g monro :n: : o rv rr : DWl I_ 188 . g mOURT2t : 0lVlT : DTIno:" 189. g mOnRT1t : mvrr : Dltn I t _ 192. 8 m.onaT);t . OlVIT Dnuo:_ If)3. g mOllfIT1r OlVIT : DnllO: * :K~srmmVS n . PODOR_ H)4. g m.on{lT7t OIVIT D2tlHU_ 195. 8' snOua:Tlt : OlVlT : D7tllUI_ 1 9 6 . g SROUaT1t : OIVlT : UltRO: * lill:s rm m vs . n : P0110U,,_ 197. 8 mOlle:T1t : mvrr : Dltll,,_ 198. g mOlHIT1t UlVIT D7tllO:"- 198a. 8 J" 1 9 9 . 8 sn01HI1'7r : UIVIT : D7tRU"- 199a. g_ 2 0 0 . g mOUaT1t :01VI.T1t:D1rlli" 2 0 1 . 8 m o x u r r n : : mvrr : D7UUll

    - 21

    1 1 _ 201a. g.. 2 0 2 . g mOnRT7t : r o .v r r : D n : n O : 1.. - 2 0 2 11 . 8- 203. 8 mOllaT1t : OlVlT : D1tXUI1- 2 0 4 . g besgl . it bHb . 1 6 d) i1 be ein s p unE t - 205. g mO:aftT1t : ro .v rr : D2UHI,ll- 20(;. g m01Urrn: : o:IVIT : DlUU- 207. 8 mOnaTTI UIVlT . DZUIU

    ". 208. g .m01Urr1t : OlVIT : nznrn"- 209. 8 m.OIl{(Tn: : orvrr : D2rIl }"- 210. 8 JItOnRT1t : UlVIT : D1WJUC o _ 211. 8 mOllfIT1t mVlT DTInU~ 212. g mOn6:T7t : OIVIT : D1tllU I- 213. g m01HlT'lt : o :rv r r : Dn::uU' ~ 214. ~ snO:ae:-r1t mvrr . D1tllI215. 8 mOn9:-r1t : OIVIT D2rllOI

    I> _ 216. g snOllfIT1t : ffiV1T : DAtnOI1 >_ 2 1 7 . g m.OllfITTI: : ([['11"; : D1rUU1" 218. g m.OlUIT2t : o:rvIT : DAtUm?_ 219. g mOIUlT1i: orvrr nn:uo: I

    2 2 Q . \ g mOU{(T1t mVlT : D1rIlO:2 .21 . g mOlUlTn : UlVlT : DnUm221 a. 8 ,222. 8 m.O:ue:T1t : tIIVIT : D:ro1U1 ,

    * It1tSI5JlDlVS': R . : P0110n

    * R 1 i:S Im . ID .VS : n : P0 1 1 0 1 9 :* lill:s um nvn. . PODOnl* n.1 tS If f illV S n . POnOlH* ItTISIS.lillVS : n : .PODOltIgef to nter 2 !b fer im 6 ct,iC b e.* lt1tSlmIDVS n . PODOllgeh onter ~b(er im @ l d ) H b e .

    besg.

    * lt7tSlllllllVS ; Il PODOlll

  • 8/7/2019 Mnzen und Siegel der preuischen Stdte Danzig, Elbing, Thorn, so wie der Herzge von Pomerellen im Mittelalter

    30/69

    22. p f " 'N o . 2 2 3 . 8 m.onO:'I'lr : 0lVI'I' ; D~n([ \

    : ~ : . a . ~ ~~iuITi': 'm V l - r . ; D~ii;'./'< ! - 2,24a. g- 2 2 5 . g m01UIT7r ffiVl'I' D7rUm'II' _ 226. 8 SIlOIUIT7r : ervrr : D7rIHII I * M SISlllI tV S : n : PO IW llI~ - 2 2 6 a. g~ 2 2 7 . g .m Olltr rn : : c : n v r r : n : u : n u : ; :# 228. 8 mOnflT7r ': tllVT : DmUI.;.. 228a. g- 229. g mORTlt : mvrr : DlrlUI1-1

    # 230. g mOlle:'I'7r : 0lV7 : D7rIlOI }.... 2 31. g .mORe:rn~ : O I'1 1 1 '1 ' : DU:l1O::;: * n:n:s rmm vs : n POn01U ~" 2 32 . g .mOll(lT~ : nOV1\' : DJrl10l

    : 3 f 1 : bi~ tin!ige in ) l) an~ ig, t"ie I J h e u a e n iiberbaupt,roa~t'enb bell loten .sa~tl)ullbert'6 m it bi.efer JB e~3dd)nung. (Mone-ta nova] g.epragte I D l ' u n M . (&b$ * li7 rSxm .mVS ; n : POTIOIU : (felten).bilbutlg ~afd I. No. 232.)"No. 233. g .mOIUCr:n;: OlVTT : DltRU} I- 234. g .mOll9:Tn' : OlVlT7r: D7rll} * MSIDlDlVS : n PTIOUIR- 235. 8mOlUITn; mVIT D1tR(( }_ 236. g iQOllQT2t:UIVJ.T : D2tU(J .. * f t7 rSI f I1DlV S n . POIlOIU}- 237. g .m O IW : -r ;n: : ([JVlT7t: D2tIl; (" 238. g mOlla:rn; : OIVIT : D7rllUI_ 239. g .mOIUIT-lt: O1VJT : D1IUIl' *ft2tSImJl lVS: R: POilOIlIR- 2 40 . g mOIHIT7t : IDVl'l" : nn:UU11

    m f .g e f t ' i : \ l 1 t e t ~bler itn \ '6d)ilbe.

    . 7b. n, ~t't. 6. W b t p e if u n g .tiuf bet: 9 tf m i.t einem ~b(et" im 6q, i fbe o~ne Sh 'one U tlb m it R in b et: Um f d )tif t (fl~tt I l) .

    .l)f 6 tabttth lP pen im 6d} ilbe. . m f . @5 d )H b m it ungef ro ntem 1 !! b(et'.NQ..2U. ~mOntl'I'2t : o :rv rr : n2tll(I } * Y'O. " " STCOTn S R P OY r

    'II' _ 2 42 . ~ .m .On{ (T1 l: : U IV 1T : nn:llU; nl" ........unV:: J.j". 243. 8 .mOll{(T2t : nrvrr n n m O :l I } * .. ." " !%TOlTRVS D C;JOlVlT D :-"(1'1:'-0:;. . n..u.;/.L:u. :.: u : R. pon~ 244. g .ro.OlU:ITlr: : 1I.lt. ?~ll. I~ 245. g mOlllT1r : ([(VJT: D2tIlU * It1rSImIRVS : R : pono- 2 46 .247 . 8 monT1r: ffiVIT: Dz);U

  • 8/7/2019 Mnzen und Siegel der preuischen Stdte Danzig, Elbing, Thorn, so wie der Herzge von Pomerellen im Mittelalter

    31/69

    23 . 7 c. n. 2ll!t. 7 . ~&t~ eH u1 19 '

    ~ u f b e r mudf . m i t e l n e m unge.wo.~nlid} g r o i j e . n n u b gutgeb if 6d en m bf et i m 6 d } i I ~ e , b(ttubet \ l i n e H e i n e. s t r O n l 1 ' 1 tuber Um fd )tif i m it f{ unb R (flaf t I t unb ll) . p f . 6 t Q , b t t u l l p ~ e n im 6 d } H b t . m f. t i n g r o i j t t : m:blet im 6a,ilbe.No. 254. ~ mO I 1 6 . T o i l lb ie eulm er m ca.r f o rutto aU !5 Q ebt'ad )t in 1 3 n E5tuden, b ie feine in 5 50 E itiid en obe!: 9 ffilo tf 4 \Sco t IDi!iin~e.)Ocr 6irbettt!ett~einet: calm er IDlarf !llW .nA e jieUt f i d J bemgemii~ a U f 1 mt~[r.. 7 egr. 5 I J > f . , e ine~ Sd )iU ing5a b e t a u f 7 ,4 8 S J ) fe n n i g e .

    . 8a. m. !lrt. 9 . Q (b t~ dlung.$ jaup tf m it einem : j: 9 ' l u d f . mit) 3n b e t Um fd )tift bief er [o w ie be t . t o . unb 11. ~bt~eH ung f om>"

    m en burcl)tueg b i e i8ud)jlaben I t n unb 21: ec r I tid bel' 1 2 . mb t~ eil ul1 g rue ic l) en b ie r" ~ud)flaben ro il' forgt:K R unb 2 1 : a b o~No. 265.~ 266. 2 6 7 .~ - 2 6 8 .

    ~f, 6 tabtruappw im @5d)iIbe. m f . mMe r im ISd )H be, bat(iber tine Stront.: I : m O Jl9 :T1 );. r uV IT D lt:Q O :}: I : m .O rU IT~ ruV IT D1ffiI .. ) Itn:SImmVS ., n P O llOt mOlUIT~

  • 8/7/2019 Mnzen und Siegel der preuischen Stdte Danzig, Elbing, Thorn, so wie der Herzge von Pomerellen im Mittelalter

    32/69

    24J)f m r N o . 269. tm.OnRT1t. ([I'

  • 8/7/2019 Mnzen und Siegel der preuischen Stdte Danzig, Elbing, Thorn, so wie der Herzge von Pomerellen im Mittelalter

    33/69

    25. 8d. m. 21tt. 12. ~J&t~ef(ultg.

    :Jnb~r Umfd)tif t ' o l f u u t ba s offene K fo ruie a unb ~ co r (ffatt bt!rbis~etiglt" It n unb 7) . : l ) r e f e~6 t.~eifung & ilbet bu~e[ ben U elm gnng ~u bet tlQ .d )fo Igenben IV. ~ht.~r m~No. 306. t 5lWRflTX o :r v :: r r . D7tR + I{7tSlffilRVS R . ponon

    No . 30 7 . : :: m OR tr rX . urvrr . D1 t IH I 1 !- &08. t .m01UITX ; OlVIT : DXIHlj + K1 tSrm m v S .. R .. ponom:30!). ~ S.QOllffTX + m v rr ..DXllUj

    - 310. + .monRT~ x urvrr x D1tIUH j '4 _ 3 1 1 . ~ b e g s . . . . . . . . + K:W S Im IR VS )( It x POnO IU

    (~i6gebirbtt. ~af. I. No. &11.)

    .9. IV.21tt. 13. ~(btgeifung bel' unr e r { (\f im ir e e n j _ ) o ( e n o U ~aU bi9 sepd lgttn6dJi Hi 1 1 ge.: l ) q e .p Q up M lntetfd )eib ungf laei~ e.n biefet ~ rt i f t bi~ e , i ( i c :t bo t b~r Um f c r , r i f t b e r miidr . ; C1ufbet , f . l c n t p t r .finben f i c b b ag egen 5 m d i1 bet'einat1 bn jtc ~en be .lh l'll3 1! t auf einigen @ : ,r e m p f a re , n auc t, ~ r e r t e n e r o m m t bas

    t q g i e U o n i f d J e )! )oppeff rwk + b c \ ' \ ')origen mrt !;lot f unb nut a u f ein er n ~ .r emp fQ te N o . 315. f inbet ~d) ein .tlo p"p e f p u n f t : 3mifd)en b e n o r t e n b e t Umfd)r if t [ i n b streuac i n berfd)iebenetl ~ t e f ( u n g i ' n ( ' U l g e b r a C 9 t , a I ~ . . x R : t : : 1 : ,2 re;d}iainge No. 315. unb No. 327 . C l u t l g cn om m e n , a U f I t l e l c b e n Ipunfte bor fomm~n.

    4 l f . etabf\tlQ~pcn im < 5 d : } i f b e . ! l i f . ~bfer im < 5 d ) i l b e , b Q \ 'u 6 e \' eim Shone.~ mOll9:T1t -x OJV!'!' x D101U }t mOl1RT1t .. OJ.VlT .. D1IlUj ': t K:1rSUQIRVS + R .. P0J10: t mOn.a71t x OlVIT x DUIHlj :t IOJ:SIJlURVS 'I- R + FOrWa:: m o , u a : , TX mVIT D,'1rX U I (.t mORR'I'1 .. mVI'r + Dxr t< r :tm:rS:UlURVS R P O B O X lt mOX lRT ' : I T + o ::rvJT . . D~:amt mOR9:'l'lr .. OlVlT x Dmttrl

    N o . 31 2 .~N o. 313 .o 314 ... 3 1 5 .

    .. - 316.- 311.- :n8.

    .. - 319.3 2 0 .

    .. - 321.99)0.........

    - 323.- 32 4.3 2 5 .

    ~ 326.- 32 7 .328 .- 329.- 330.o 331 .- 332.- 333 ... 3 3 4 .- '335. 3 &6 .

    R SllO IH IT7 r R m v rr ~ D1tU(l:::m01UJT:IT OlVIT . D7tXHUt J ) lORa :T~ + OlVlT ,. n1tnUjl: i .m o n a:r ]t ) ,;

  • 8/7/2019 Mnzen und Siegel der preuischen Stdte Danzig, Elbing, Thorn, so wie der Herzge von Pomerellen im Mittelalter

    34/69

    26

    " 'N o . 3 37 .'" - 338.

    . f . l f .~ mOllRT7l: + OIVlT + D1)'llO:~ 5 . ll 0 f tf lT1 t x mVIT x D2tlUll(IUd) + +l! i mOllT~ x aIVlT x D:n:f to : !~ .m .O lH I T~ x OIVlT x D:n :XUl : : ?(~bBebi(bet )taf. II. No. 340.) ~ KX8ImIRVS + R .. POn 0 1UO :

    ! ) t f .:t R~SImlRVS t H. :::PO IW f tl= t R7rSImIRVS ~ a ~rononr- 339.- 340 .

    . 1 0 . ueberfid}t e e n b e r n @ ;d ja(t, @ ;em id]t u n o ert~ b e l. ' t > o r f te Q e n b e l l uerfd)iebe~n e n < 6 d ) if (i n g e .

    [)a b ie uo rf te {W l1b Ue t5e ic~ttf ten i)(1Il3iger 5 d )H f inge, IVj )au pt~ W r te n in 1 3 Wb tQ eifullgen,b i e Q e r i n bel.' m e g el g e m e i n f d )a f t H d ) a u f g e f u n b e n mo rb en flnb } alfo biS 1 5 2 5 3 u f a m m e n courfirt Qaben,fo burfte rS mogl itt bet Orbnul1g [ein , b ie e b e n e r m i t t e l t e n @ ) em i c ! . ? t i > . un o @ ) e ~ a ( t ~ ,m e r~ a r t n if f e j e b e re i n o e l n e n ~r r t 6 u f a l 1 l m e n 3 u f t e l f e n , u r n barnacQ O U e m e m e i n i g e r m a ~ e n ficbemt f f i e f u { t a t f t i b e r b e n a U g e .meinen er rg bierer W l u l 1 M m 3" gffal1gett.

    & e tu , < I) t. I I ~d0

  • 8/7/2019 Mnzen und Siegel der preuischen Stdte Danzig, Elbing, Thorn, so wie der Herzge von Pomerellen im Mittelalter

    35/69

    27I; ) 0 I I 1524 . .~f. b l l g "tabtroappen im t S d ) i l b e , an l 'U e ( d ) e mb et o b er l! m u n l> fe1)(t.

    ~No . 341 . + ClVlT1S 0 D:l rNSCZ 0 15 24(~o bilbung X af. II. No. 341.)342 . Ib ie o c r , nut (aufen b ie beiben J1'reU3t * S J :GHVND ' DoG 0 RE g 0 POLO 'i.rn 16d )Hbe r t ad ) i ~ r e t W 1 : i tt e fp i12 3U , Iba:Bbei No . 3 41 . nid )t bet ~o [ ijl.mOil o i er~c ~mi \n~e b tpnben fid) 2 eitcmpeilmfd)iebwl)ritell in bet eiamm{unl1 be a m e t f ( t 1 T e r ~ .\,0 n 1 5 2 5 .No , . 343 . + OlVIT1S 0 n2 tNSCZ 0 1 5 2 51,)oQjlanbige6( 5d )Hb m i t bern \ 5 tab t roappenw te o r , bod ) erfd)einen b ie s tr eu be etroa5

    grl.iger un b nad) be t [)'lifte f p i f 2 ,;ulaufenb.( ~ b b i l b u n g sta,f. 11. No. 343.)

    i laG ffie\t1ic}ttliefrr eid)imnge it1 be l be n in beG m e r f l l t T e r s Sej1~ ~efinb!id)cn li'Jem p lc mn f af t Slda" n& rn!id } bel N o. 842 .0 1 0 7 ~ot~ t~111., ' Iud) 0 , 0 0 $ ; h i N o. 343. abet 0,, , , , , o t~, bet Qld)al t f ilum 3 (B t ~ig , aIfo nod) weit gccillger a r ~ ble alln banAigecSd)ff(inge,wdd)e u nte r .I \' ~n ig Iljimir ge:pri'lgt unb 15 24 no d)im t1m [a,ute Ithutn.

    m f . bn po{nifd)~ ~ b l e C im e:d)Hbt, b a t ' u 6 ~ rd ill! H eine s tr om .

    * S IGHVND ' DoG 0 REg 0 POLO

    * S IGHVND 0 DoG 0 R 0 POLOm ~ r ~ b [ e r im 6 d , i I b e l \ 1 e i d ) t e o n bem I luf b e n1 ; ) 0 r ~ e tg e ~ l! n b e n e J d ) i U i n g e n b e fi n b l i d , e n e tw a s . ' l a6.

    . 12 . m u m e rtf ~ e U e b e r fie l) t ",I)n b e tt n e u e t' e n b a n ~ig e r ID lIin hen un b IDle b a if(e n\) I) n 1529 a & .

    ~to rd )en . . . . . . . . . 5eoH bi. . . . . . . , . . . . 2

    Unter @ 5 i g i s m u n b ( I I . ) m :u g u j l .6d)aumiln3en 3 a u f b e n J1'ollis; a u f .oansjtollnert; au f 9nal:c J1'Ul!tl~ afd )fe; auf ~ a,.

    c e & d )a d )monn c o n e t l \ 1 C 115 5 2 -7 0 .. 6'1'\. t ~~. met: fd )t :cbeneW l e b a i r r e n in 6 i16e t unb @ cIb, l U l l c a en ticn b ...O- 57. . . . . . . . . . .. 11O o 't . . ( 1I!:6 7 o ~ne ~a~t unb eo n 15 89 -1 6 2 3 ..... 1 5, i ( . ,~JQ er b e n iJ 1illIttrof" ' ' 'nau' ' if.. e o n 1~" '6 ~8 7 JOucaten 1 . 1 0 n U88-lU 32 . .. .. 30lei ")~ _ I. ~ v va~.,. .@ ro fd)en bo n 15 55 - 5 9 . .... .... 12 X @rcfd)enf i i ide , nad)~et ige XVI@ rofd )en jti ide~d:)i l{ i r ige llcn 1549-52 .......... 8 (Otte) bo n 16 0 8-2 6 . , .... . 36i:lenare \;lon 1 5 49 - 5 8 . . . . . . .. 8 I l l@ r o f d ) e n l l u d e bo n 15 9 2 , . . . . 1::::: 5 3 @ ro fd )en \,)o n 16 14 -2 7 . . . . . . .. 7; r emo t e oberIII I P f e n n [ g f i u d e con 1613-16 3:it)enan b on 15 90 - 9 9 . . . . . . , . . 1 0

    U n t e r s t o n i g e J i g i s . ' l m u n h I .e d ) ( l u m i in ~ e no n 1529 a uf : so ~Qnn ) t) antis c us 11)ucllten bCI1 1540-48 8VI (SJ c o f d )enj lUde 1 . 1 0 1 1 l5 35 -39 .. .. . 14I ll r o f d) en jliic fe c n 15 35 -4 6 .. ... 5 6@rofd)l ln bon 15 30 -40 .. . . . . . . 3 3 d )if lil1 ge b on 15 30 -47 . ......... 2 1: tlc na rt o ~ ne ;.sn~t unb b o n 15 39 __ _ :4S . . (i::::: 139

    m:Hi~tenb h e s 3nt~t:ugni.< S o i i h i bo n 1573. . . . . . . . . . .' . . . 2llenar \ , ) e n 10 :73 . . . . . . 1

    dbunb be t m e [ ( ! g ~ t u u g bo n la77~:il)uc o .ten. . . . . . . . . . . . " 5!t:9 a{ ~t .. ... .. ...... . 8. pa rb~t ;t:~afer . . . . . . 1

    2 1U1 1 t e r 6 te p l) it n m (I.t 0 r I}.

    W lebairrenfotmige @ o!bj li ide o l )ne 3a~t unb eo n1582-85 . . . . . . . . . . . .. . . . . .. 3:tlucaten eon 1578-87 ....... 9III@ t ofd )enj1 ud e \,)o n 15 7 9 . . . . . . . . 2@rofd)ett \,)011 1578-79 .... , .. '. . .. 4 :\5o( ibi bo n 15 7 8-84 ... .... , .. 6

    :iDenarebon 1578- 85 . . . . . . . . . . .. 731

    lln re r "igisrnunb III.

    : : : : : :1023, Ullfer !!H (lbi H oro IV .

    l fOil6etne unb g . o f b n e 9 neb oi[en u nb mfbai((~n

  • 8/7/2019 Mnzen und Siegel der preuischen Stdte Danzig, Elbing, Thorn, so wie der Herzge von Pomerellen im Mittelalter

    36/69

    5t~afet: eon 1 6 36 -48 .. . . .. 2 9,f.)u{be )t~aler \)00 1639 - 41 . . . 4

    t t n f( > r 9 0 ~ a n n ~ a f im i r.I D l e b a i U e n unb m tbnillenfo tm ige @ o lbm iin~c uo~r1e 3a~r n n b bO t t 1649 -H i6 0 , barul'lter2 auf $ :o nigem atf ,. auf :.subilL ien x ; , . . 43:llum ten eo n 1649-68 24;{)o"pe(tt~a{er bon 1650 ........ , 1ft~a{~t~eon 1649- 50 , 19j )a (o e it~ ar c r ro n 16 49 -0 0 .... .. , 3

    XVIII@tpfd}en f l i i c fe bon 16 5 1 -6 6 .. . 2 211@ r o f d } e n j 1 i i i fe bo n 1651- 53 . . . . .. 6~o r ib i. . . . .' , ... . fl ... .... ' ... " Iii'. I I .. 2 .

    Un re r W li d } a d .W l e b a f U e o~ne 3 C 1 ~ r . . . . . . . . , . 1: ;Ou ca ten o~n l' 3a~r unb eo n 16 7 0 -7 3 . . 50 o f l b u 5 bon 1610. . . . . . . . . . . . .. 1

    Unfltr ~o~an r l 6obiesfi.I D l e b nH ( e n a u f ben .$ to ntg; auf W N d )ael j} 31 '~m ;

    u f ~ ~ r i ! 1 n 6 d } r o b ~ t . n u b 5 l ) i l n i d s p r o i t e ;auf ~ egib 6 tr nud } ; W C a r t f n ~o~m ; SOQ ann~~ l.ie Iiu 5 ; ~ 9 rilH a n ~aur~ ; ~ u b \ \ ' ! i g 0d ) e "rued 'e o lm e 30(,1: u n o 1)011 1675 - 9 4 . . . H)

    tlucaterr, boppefte u n f einfad)e o b n e , : )a~ l ' nnbton 1076 - 92 . . . . . . . . . . . . . . . 12s t ~u l e l : \ ) o n 1685. . . . . . . . . . . . . . .. 16o t lbu l3 t , lon 16 88. . . . . . . . . . .. ... IUnter ~ r i e b l : i d } m u g u l l I I . e o n0uc l ) fen .

    ID l ebu i t i ena u f bw $ r o n i g , bus , : ) u b i f u u m ID lu 'Ct in~ut~H'S; b ie ) l l u g 5 0 u rg . @ " o n f . u.1697-1733 11

    @infild)e unb bo Pl'ef te 1Ducaten bo n 16 9 8 I)0 0 H b u s bon 1 7 1 1 J . . . . . . . . . . . . . . . . . 1

    Utlttr 6tanil:l(aua ~l!g~qtJIHHi.Wleba iUen t H > n 1'733-34 ....... , . . : = : ; _

    28Uti t e r ~u g u f t Ill.

    ID l ebu iJ t ena u f b e n ~