nonnullorum in oeconomiam animalem · in oeconomiaiyi animalem, quam consensu et auctoritate...

57
Schuh, Franz Dissertatio inauguralis medica sistens experimenta de influxu venenorum nonnullorum in oeconomiam animalem Wimmer Vindobonae 1831

Transcript of nonnullorum in oeconomiam animalem · in oeconomiaiyi animalem, quam consensu et auctoritate...

Page 1: nonnullorum in oeconomiam animalem · in oeconomiaiyi animalem, quam consensu et auctoritate excellentissimi ac illÜstmssimi domini praesidis e t directoris perillustris ac spectabil1s

Schuh, Franz

Dissertatio inauguralis medica sistensexperimenta de influxu venenorumnonnullorum in oeconomiam animalem

WimmerVindobonae1831

Page 2: nonnullorum in oeconomiam animalem · in oeconomiaiyi animalem, quam consensu et auctoritate excellentissimi ac illÜstmssimi domini praesidis e t directoris perillustris ac spectabil1s

EOD – Millionen Bücher nur einen Mausklick entfernt! In mehr als 10 europäischen Ländern!

Machen Sie Gebrauch von Ihrem eBook! Â Genießen Sie das Layout des originalen Buches!

 Benutzen Sie Ihr PDF-Standardprogramm zum Lesen, Blättern oder Vergrößern. Sie benötigen

keine weitere Software.

 Suchen & Finden: Mit der Standardsuchfunktion Ihres PDF-Programms können Sie nach ein-

zelnen Wörtern oder Teilen von Wörtern suchen.*

 Kopieren & Einfügen von Text und Bildern in andere Anwendungen (z.B. Textverarbeitungs-

programme)*

* Nicht in allen eBooks möglich.

Allgemeine GeschäftsbedingungenMit der Nutzung des EOD-Services akzeptieren Sie die allgemeinen Geschäftsbedingungen. Die

Benutzung erfolgt ausschließlich für private nicht kommerzielle Zwecke. Für alle anderen Zwecke

kontaktieren Sie bitte die Bibliothek.

 Allgemeine Geschäftsbedingungen in Englisch: http://books2ebooks.eu/odm/html/muw/en/agb.html

 Allgemeine Geschäftsbedingungen in Deutsch: http://books2ebooks.eu/odm/html/muw/de/agb.html

Weitere eBooksSchon über 30 Bibliotheken in mehr als 12 europäischen Ländern bieten diesen Service an.

Finden Sie weitere Bücher zur Digitalisierung: http://search.books2ebooks.eu

Mehr Information: http://books2ebooks.eu

Danke, dass Sie EOD gewählt haben!

Europäische Bibliotheken besitzen viele Millionen

Bücher aus der Zeit des 15. – 20. Jahrhunderts. Alle

diese Bücher werden nun auf Wunsch als eBook zu-

gänglich – nur einen Mausklick entfernt. In den Ka-

talogen der EOD-Bibliotheken warten diese Bücher

auf Ihre Bestellung - 24 Stunden täglich, 7 Tage die

Woche. Das bestellte Buch wird für Sie digitalisiert

und als eBook zur Verfügung gestellt.

books2ebooks.eu Universitätsbibliothek der Medizinischen Universität Wien

Page 3: nonnullorum in oeconomiam animalem · in oeconomiaiyi animalem, quam consensu et auctoritate excellentissimi ac illÜstmssimi domini praesidis e t directoris perillustris ac spectabil1s

In s titu t fü r G esch ich te der M edizinW ien

Page 4: nonnullorum in oeconomiam animalem · in oeconomiaiyi animalem, quam consensu et auctoritate excellentissimi ac illÜstmssimi domini praesidis e t directoris perillustris ac spectabil1s
Page 5: nonnullorum in oeconomiam animalem · in oeconomiaiyi animalem, quam consensu et auctoritate excellentissimi ac illÜstmssimi domini praesidis e t directoris perillustris ac spectabil1s
Page 6: nonnullorum in oeconomiam animalem · in oeconomiaiyi animalem, quam consensu et auctoritate excellentissimi ac illÜstmssimi domini praesidis e t directoris perillustris ac spectabil1s
Page 7: nonnullorum in oeconomiam animalem · in oeconomiaiyi animalem, quam consensu et auctoritate excellentissimi ac illÜstmssimi domini praesidis e t directoris perillustris ac spectabil1s
Page 8: nonnullorum in oeconomiam animalem · in oeconomiaiyi animalem, quam consensu et auctoritate excellentissimi ac illÜstmssimi domini praesidis e t directoris perillustris ac spectabil1s
Page 9: nonnullorum in oeconomiam animalem · in oeconomiaiyi animalem, quam consensu et auctoritate excellentissimi ac illÜstmssimi domini praesidis e t directoris perillustris ac spectabil1s

D ISSE R T A TIOI N A U G U R A L 1 S M E D I C A

SISTENS

EXPERIMENT AVENENORUM NONNULLORUM

IN OECONOMIAIYI ANIMALEM,

QUAM C O N SE N SU E T A U C T O R IT A T E

EXCELLENTISSIMI AC ILLÜSTMSSIMI DOMINI

PRAESIDIS e t DIRECTORIS

P E R IL L U S T R IS AC SPE C TA BIL 1S DOM INI

D E C A N I

CLARISSIMORUM D. D. PROFESSORÜM

DOCTORI^ MEDICINAE LAUREA RITE OBTINENDAI M A M T Z Q U I S S t M A A C C E L E B t R l U A t A

UNIVERSITATE YINDOBONENSI

PUBLICAE DISQBISITIOX I SUBM ITTIT

DE INFLUXU

KEC SON

PRO

F R A N C I S C U S S C H U H ,A Ü S T R I A C Ü S .

A P U D F R A N C I S C U M W I M M E R.

Accedit TaLiila Litho Ifflpressa,

In tlicses adnexas dispütabitur in Unircontafis ^ aedibus die Februarii i85i;

Page 10: nonnullorum in oeconomiam animalem · in oeconomiaiyi animalem, quam consensu et auctoritate excellentissimi ac illÜstmssimi domini praesidis e t directoris perillustris ac spectabil1s

.

... \ <

• ' •

• •\ .

Page 11: nonnullorum in oeconomiam animalem · in oeconomiaiyi animalem, quam consensu et auctoritate excellentissimi ac illÜstmssimi domini praesidis e t directoris perillustris ac spectabil1s

2) e m

älSofjIge&ornen ^ oc^ gele^rtcn

^ e v r n e v r n

% ? 0 ]t Q l fr ^ I p J> ,F. t . Ä m ^ i v m i b a r j f e t>om S r a u n f r c i f c i m

i j f i cr reicb ob bcr ©t tn$

a f ^ © e n f m a M*

bcr i nn i g p c n fBcrebrung u n b S a n f b o r f e i i

c ^ r f u r c b t s o o l l g e r o i b m e t

»om

S J c r f a f f e r.

Page 12: nonnullorum in oeconomiam animalem · in oeconomiaiyi animalem, quam consensu et auctoritate excellentissimi ac illÜstmssimi domini praesidis e t directoris perillustris ac spectabil1s

Page 13: nonnullorum in oeconomiam animalem · in oeconomiaiyi animalem, quam consensu et auctoritate excellentissimi ac illÜstmssimi domini praesidis e t directoris perillustris ac spectabil1s

neun Söfjrc ftub Dcrftoffcn feit ber g e it, a B ein künftiger © en iu^ m ir ben © ebönfen ein^öU($= tc , bet; g b n en gegen eine Ä ranF beit um örjtücbe

an ju fuc^cn , gegen mcfcf;e M ä n n e r rergeben^ i^ re t e t f t rerfcOntenbetcn/ ro n mcFc^cn m an rer* mog bem © ta iib p u n c te , ben fte cinnebm en, niebt Itum iffenbcit ro ra u ^ ju fc(5cn berechtiget iff. g f;r (gebarffinu entbeeFte m it einem SSücFc bie 2B urjef m e in e t £ e ib cn $ , unb eine cinfatyc O p e ra tio n bau= tc a ^ ba^ cinjigc M itte t einer grahficbm unb un= rerm eibticben S n tfte tlu n g r r r . U nrergefrieb trirb m ir im m er biefc ^)erirbc m eine t S eben t b icibcn; benn icb erbieFt niebt n u r m eine © cfunbbeit wie* b e r , frnbern gew ann aueb an S bucn einen groben ^ rc u n b unb M o b ftb d te r/ obuc w e t te n icb baS er* b ab cn c3 ieF , uacb bem icb feit g a b re n ftreb te , nie ju errcicbcn im © tan b e gewefen w äre, © ie crfe6* ten bie © feile m einet ju früf; rerftorbenen 9 Ja fe r^ unb u n te rftü ^ ten micb au fc rcirfjticbffc m it einer

Page 14: nonnullorum in oeconomiam animalem · in oeconomiaiyi animalem, quam consensu et auctoritate excellentissimi ac illÜstmssimi domini praesidis e t directoris perillustris ac spectabil1s

© rofm u t^ unb 3 ä v tM )h it, btc n u r SJJtenfc^en ron feftmem (kM m nt^c eigen tff. § ü r t)ie UJet^e ron 22Jo^ft^öten briicfc i($ § 0nen noc^ e in m a l meinen marmfren S )anf au ^ , uni> bitte <Bie jugfeic^, bie« fe 25(ötter einen Freincn % cmi$ meiner tieffren V erehrung unb febuttugen S)anFbarFcit m it SßofyU matten aufäunebm en; fic finb bie ^rfttinge mei* ner mebijinifeben öem ubungen unb eben.barum unbebeutenb, attein icb furebte tu>n Sbnen ein 3U ffrenge^ Urtbett um fa m eniger, ba überhaupt Sttlanuer oan grünbficben unb auSgebrcitctcnÄennt* niffen meiften^ bie mitbeften ÄritiFer finb. Snbem icb micb Sbrcr ferneren ©emagenbeit unb Siebe ents pfepfe, nenne icb Micb Mit tieffler ^oebaebtung

Sbren

banffc[>ulbig|ten Älicnten granj <öd)ü\)-

Page 15: nonnullorum in oeconomiam animalem · in oeconomiaiyi animalem, quam consensu et auctoritate excellentissimi ac illÜstmssimi domini praesidis e t directoris perillustris ac spectabil1s

V o r w o r t

c§ in b em ivc it a u ^ c b c ^ n f c n Scrcid&e b c r SJlebicitt nocfj fo o ic le ^ f T a n j c n g i b t , b ic b c r b c r c b c u b c n ^ f f c g c c iu c l gc= fdjicf ' tcu @ ä r f n c r ^ b c b i i r f t e n , fo i(t e£ bod) f ü r jcbrit a u g c ^ c n s bcn S l r j t fc f j ivc r , biefc ^ f l a n j e n g r o f j u j i e ^ c i t , m ib bc tu ^)n= b f i c u m bie g r ü ß t e b a o o n 5« ü b e r f i e f e m , w e i l c l bcn m ciflcu nocf) a n b em ^ i e j u n o t f j ig e n U m f a n g b c r S e n n t n i j f c u n b E r f a s s r i in g c n g c b r i ^ f . 3 » bicfcr Ü b c r jc u g n t tg crfucf)te id) bal^cr i p c r r n ^ r o f e f f o r S j c r m a f , b c r m id ) fe i t bcr S e i t / id) b a ^ @ fü cf ^ a t t c , fein © d i n i e r j u f c p n , u id ) t n u r m i t fe in er © n u ( l bc^ c ^ r t e , fem bern m i r an d ) b ie lc S G o ^ f t^ a fe n e r w i e l , f ü r b ic id) i ^ m Dier offenffid) m e in e n it>arm|Tcn 2 > a n f f a g e , ein fc^icflid;e5 2 ^ c m a f ü r e ine S i f f c r f a t i o n m i r gefa r t ig f t a n bie ^ a n b 5U gc^ bcn . S r fd ieufc w e b e r S e i f a u f r o a n b noeb h o f f e n , u n b m a e f ! . m i t m i r e ine n icbf u n b e b e n te n b e S ln jaf) ! r o u SJerfucben ü b e r b cn S i n f l u f e in ig e r © i f t c a u f m e if len ä n ie b e rc £ ) r g a i i i ä m e u , b ic id> in b ic fc r a f a b e m if d i e n S tb ^ a u b lu n g b a r l e g c . ifl j m a r m a l ; r , b a b bic £ c b e n iä u f ? e r u n g e n b ic fcr S p i e r e u ic t g e r in g e r fm b , a B b ic b c r b p b ct' I, 2 ^ i c r = S f a ( f c n , b a f i l ;rc £ ) r g a u i f a t i o n j u w e i t o o n b c r b e^ Sblenfcben e n t f e r n t i | f , u m j u e in e m f ü r b ic ü ra t l icbe ^ r a y i ^ S i n f l u ^ 91cfu lfafc j u g e l a n g e n ;f e r n e r , b a f ^ic^u eine fe ^ r l a n g e SJeifjc » o n © jrp e r im e n fen u n b j i u a r a n © ü u g c t l j i c r e t i e r fo rber t ieb m ä r e , b ie il>rer S inr icb= t u n g n a tb b e m aJ tenfd jen n ä b e r ( l e b e n ; a f le in f ü r jen e , b ie ftd)

Page 16: nonnullorum in oeconomiam animalem · in oeconomiaiyi animalem, quam consensu et auctoritate excellentissimi ac illÜstmssimi domini praesidis e t directoris perillustris ac spectabil1s

elwaS ntcljr m it ^^ ^ f io fo g ie , Bepfogie ober ^ ^ fm i tc o ro g ic bc= fc^äftigcn, unb überhaupt ^rcm ibc ber ??aturforfcfjuiig fm b, merben bod) virffeiefjt aud) biefe föerfudbc nid)t gan j ob»c 3n=: tereffe S e im cg ifl boef; immer mcrfmijrbig, n»ie febr bag innere Scbenlmomijnt bie <2c|mblicj)fcit ^ufercr ^ofcn jcn »er* a n b e r t ; eg i(l fonberbar, mie mancjje Strten ber uiebern Haffen bureb SJtaufcinre auöcnHicfficb getöbfet roerben, mäbrenb anbere ©pccieg in biefer glüffigfeit ,, bie bgg Seben beg 2)l^is fdjen m it einem ©cbfage ju »erniebfen »e rm a g , mie in ibrem ßfemente ibr fo minjigeg Seben fortfübren. Überbieb bringe icb babureb mitunter cfmag neueg 3« S a g e , beim meineg SJBiffeng nmrbc bierüber noeb feb» menig gefebricben. Seboeb bin icb weit entfern t, ber ©aebe befmegen m?br- SBerfb bepjulegcn, weit fic meniger abgebrofeben i(t , aber ben JBortbeU bring t m ir ber 9 J ci'3 ber 3ieub c i t , bab meine greunbe unb ßoliegcu bepm Surcblcfen uon langer SBeife meniger geplagt werben.

3t u t t o r .

Page 17: nonnullorum in oeconomiam animalem · in oeconomiaiyi animalem, quam consensu et auctoritate excellentissimi ac illÜstmssimi domini praesidis e t directoris perillustris ac spectabil1s

SBirFtw ö ^Ifaufaure a u f ba$ tfjteriftfjc Sc&eu.I . 2 (u f S n f u f i p n ^ t ^ i e r e .

S J o r allem m u^ id) e rm ähne« , ba^ id) mic^ j u meinen SGer* fuefjen einer S l a u f a u r e bebienfe, bic m it feebl S te ifen SUein* geift oerbünnt m a r ,

M o n a s t e r m o , M , a t o m u s , v i b r i o l i n e o l a , biefe ^le inflcn aller orsanifcben aUefett, meldbe eine lebhafte 23erocs gung ä u f e r n , merben bei; langfam er © inm irfung ber SSlaufäu? re (m fim m au näjjmlicf) einen Sropfcn bcrfelben feitmärt^ m it ber 3ufufion^ = g lü f f ig fc i t , bic fid) a u f bem £>bjecffräger befin? b e t , in 23enil>rung b rin g t) ober bep ju geringer SReuge berfef? b e u , roo fie affo niebt jebcl Sltom ber 3iifufion^2)ia([e bureb* bringen f a n n , bep ibrer öiefcbäftigfeit « n rn b ig e r , febncITcr in ibren SBemegungen,, jverebe ab fr in menigen Slugeitbncf'cu mcis f icn l g ä n j l i ^ aufbören.

3 ( t aber bic Ä u a n t i f ä f ber © ä u re g r o f , ibre ©inmirPuug plöblicb / b. b- mirb bic © ä u r c fogfeieb gu t m i t ber ^n fufion gemifebt/ fo erfofgt angenblicfricb ber S ob . ^ e r r « P ro fep r ©jcrmaE maebfe micb o n f ein fpnberbarc^ «ufmerf?f a m , melcbe^ ficb im SRomente be^ Slbflcrbcns barbietbet, mcE? d>c§ barin be(tebt/ bap biefe Sbieftben eine SSergröbcrung ib* rc^ 2M u m cn 3 nacb aRcn S)imcnfioncn erleibcn,

SBisrocilen beobaebtefe icb botb , bab naebbem alle übrigen © a tfu ng en a b g e p r b e n m a re n , bic 2Ronabcn (icb noch g an j regeEmäbig bureb mebrere 2Wijmten binbureb bemegten, fo bab bicfcs G e n u s bem fbbtenben ©inffub ber © ü u rc am m c i p nmiberpbE"

©eutlicbere unb auffalteubcre cpbnnomcne jeigen T r i c h o d a C h a r o n , unb T , s o l . SSJirEt bie S lg u fä n re allmäblicb ein, fo

Page 18: nonnullorum in oeconomiam animalem · in oeconomiaiyi animalem, quam consensu et auctoritate excellentissimi ac illÜstmssimi domini praesidis e t directoris perillustris ac spectabil1s

10

u crra t l jc i t fic eine gefefjäftige U n r u f j c , eine» a n b a ^ <uibe= r e , m a § fon(l n ie j u g e g e b e n p f leg t . 3 ) a ^ S I j ic r Dem egt ftef) n icbf naeJ) ge iuo f jn te r 9 J i d ; t u n g , fo n b e rn iviK b a ib o o n u ä r t ^ ,

■ b a l b n a d j r i i c f i n a r t ^ f o r t f d ) r e i t e n ; boef) b a i b fförf aü(fy bjefe^ a u f , b a ^ Xfjier näljntlicf) f a ß t m e if l a u f b ie [ in fe © e i t e , o ber g a r a u f b cu 9 J ü c f e n ; b ie f fa r fe SSeiveguiig b e r l o c o m o t o r i f ^ e u £ > r g a n e iv i rb fcbroacf;er , b a $ S b i c 1* n j ä l j t fid) n u n » o u e in e r © e i t e a u f b ie a n b e r e , u n b b re l j t ftc^ a u f b e r rechten © e i t e au f* l ieg e u b o o r f e in em 2 lb f tcrbcu in e in e m Ä re ife m i t jngteief» o o r ft cf; gcf;eiiber S c r o c g u u g uaef; o o r i t c . 35ei; ab t te b m e n b e n t SUor* r o ä r t ^ r c b e n iv i rb bie SBciocguug b e r b e n a n n t e n X J r g a n e u n b b e r ^Pafpen o ber SBorfteu u m bie © e g e u b b e r SJbunbciffnung mic* b e r ( l ä r f e r , g[cicf;fatn e in © t r e b e n , bie S i n m i r f u n g b e r töb fen s b cu ^ o t e n j a b ju to c l j r c n . S lßmabficf) iv i rb a u t ^ biefe 2$e»ueguug fc f jm äcpe r , u n b n i m m t o o n b e m b in f e r n S b c i f c g e g en b cu oor= b e rn j u a b . 2 tm o o r b e r u t y c i k beg S b i e r ^ ä ' ^ i f ^ e n b e r S a u c f ) = u n b b e r H u fe n © c i tc n f lä c f )c t r i t t b i lm e i f e n c iu eburcf jf tcb t ige S f a = fc b e e P P f / b ie ftcb b a n n a u l b r e i f e t , u n b o f t bie © rö f ic b e r R a f f t e be^ £ b * crc^ e r re ic h t . 5 ) i c p fa t tg e b n ie f t e Ä u g f * o ber oicle t t t e b r effipufebe © e f l a f t , f e rn e r i b r 2 (u $ t r i f t a u ^ e in e m ^ b e i f c bc$ S b i e r e s , m o c^ fe ine S b a b ru n g a u f m m m f , u n b noch e inige a n b e r e U m f l ä n b c , b e re u 9 I ic b t ig fc i f b u reb o ie lfacbc S c o b a c b t u n * g e n noeb g e p r ü f t to e rb e n m u f f , b ü r f t c u b ie 2 (u u a b m e n ie b t un* tuahrfeb e inf ieb m a cb e , b a p biefe S f a f e b e r au ^g e fp ie e n c 2Jer= b a u u n g s f a u a f fe i ; , , u m a b f b a m i r e in @feicf;c$ aueb bep ^ r ö s febeu beobacf; ten . 3 . f) b e m ü b te m i c b , biefe © r fe b e in u n g b ureb ei= n e S e i c b n u n g ( F i e - 5 . ) b a r f f e ß e n j u [affen . 3 ) ie fc ^ ^ b ü u o m e u b a f t c <3 r u i t f ;u ‘ f e u febon o o r m e b r e r e n S a b r c u , u n b u n f ä n g f l ^ e r r f b o r a c j e f , e in ^ ö r c r b e r S K c b ie in , b e r ftcb r i e t m i t n t i f c ro fco p ifcb cn 2 lrb e i teu befeba f t ig e t , ö f te r b eob aeb te f . fDH’t b em $ c r o o r t r e f e u b e r SBfafc n i m m t aueb b e r S ä u g e u b u r r f ;m e f f e r be5 S b i e r c g a b , e ! m i r b t n e b r o o a l , u n b uarf ; e in ig en m e n ig e n b a r a u f e r fo lg c u b c u ^ c m e g u t tg ^ p c r f u c b c n e r fo fg t b e r $ o b in b e r reeb ten © e i t e n = o b e r 3bucf 'e t t [age, m obe i; c§ to ieb e r fe ine @c» f fa [ f o e r ä n b e r t , u n b m e b r ccf'ig m i r b .

93ci; f eb r febneßer © i t im ir f i tn g b e r f S f a u f a u r c b e m e r f t m a u fcitteS b e r a n g e g e b e n e n ^ b ü u o m e t i e ; p IopH cb ü b e r f ä ß t fte b e r

Page 19: nonnullorum in oeconomiam animalem · in oeconomiaiyi animalem, quam consensu et auctoritate excellentissimi ac illÜstmssimi domini praesidis e t directoris perillustris ac spectabil1s

11

S o b , ftc feefjatfcn i^rc berma&ngc S a g e , bfe Sauc^&fafe t r i t t nicf;t ^e ruo r , uul» 6ep gena^rteti erfotgt aud) feine Stn^teermig ber genofienen Jär6et^eif(f;en.

S ine äl)nUd)t 2JJirfmig äußert bie ^ f a u f a u r e a u f bie beit 2 ricf)0bcit naljc ücnuaubfcu ©affuitgeu : P r o t e u s , C y c l i d i u m , P a r a m e c i u m , K e r o n a , C o l p o d a , B u r s a r i a , 23ei; aKeit bicfcn wirb bie fonfi fa(l gcrabfinige SSeroegung m e ^r frcisförs m i g , uub i&r £dngeuburcfinte|fer n im m t ab. 2Jtancf)e, wie K e r o n a , fc^ivcllen in bcr 2Kifte an , i^rc ©cffaft wirb im 2obe ccfig unb fa fdlff bie i&nen af^ organifcfjeu Sttomen äufommenbe (Sp^ärenfo rm bcn ©cfeficn bc§ ÄrplfaHformens K c i^ e ^ anheim.

S i c n id j t minber rcic^^atfigc F am ilie ber SBlumentfjicrcfjeu aber fßorticeÜcn je igt fofgeube e rfc^cinungen : 3(1 ba^ S^ier ati5gc|frecft, fo jiebt ^ gcwö^nnc^ bepm erjfcn fangfamen ©in= toirfen ber SBIaufdure feinen <3ticf g a n j ju r i ic f , bcljnf aber fct= bcn bafb wicber au ^ , macßt einige fdjitcKer a u f einanber fofgeube ^u fa m m c n j ie ^ u u g e n , bie m it fcijroü^cru Stusbe^nungen b e i g a b e n ! abivccfjfeln, b i! cubficf; b a ! S ^ ic r m it ju r R aff te äu= fammengerofffem ©tiefe abflirbt, feine ifjm im Scbcn jufommen» bc äu fe re ©eflaft bepbe^atteub. — 3(^ b a ! £f>ier bei; ©iuwir= fuug biefe! © ifte! juruefge jogen, fo fmb affe ooreriväf;nten B ew egungen fcD w ä^cr , ba ! 2 ^ ic r (firbt früher a b , bevor e! feinen ^ a b c u g a n j aulbcfjneu fonnte.

Bei; pföpficfKr © inw irfung bafb a u f einzeln (ipenbe Bor* ficeffen, bafb a u f biifcbcfförmig vereinigte, bie a u f 2Baf[erpffan? jen ober Sufecfcn auff ipcu , ftebt m a n biefe Xfyhvfym nad) (Tärfereu Bucfungcu in ber Sage abfterben , in ber fie ftef) frü= bcr befanben.

BJeuigcr auffalfenbe S ß irfungcu d u fe r t bie Bfaufdure a u f bie tragen A r c e l l a v u l g a r i s , E n c h e l i s v i r i d i s , E . f a r c i » n i e n , wo m a u bfoj? febwaebe ©fpanftonen unb ßonfrac tioueu bemerfen f a n d , uub b a! 2f;icr bei; vcrfiirjtcm Sdngcnburcbmcf* fer uub Stufcbwcffen be! 9Jfittefförper! abfiirbt.

3 n affen biefen augcfüf;rfeu Sttomtbieren fab id; immer bie eigenff;umficbc vorwdrtlfcbreifenbc Bew egung in eine frei!= förmige übergeben, wöbreub nacb ^ r n . $p, © j e r m a f ’! Be* obacbtuugeu bie teffurifef; = rotatorifebe B ewegung von v o l v o x

Page 20: nonnullorum in oeconomiam animalem · in oeconomiaiyi animalem, quam consensu et auctoritate excellentissimi ac illÜstmssimi domini praesidis e t directoris perillustris ac spectabil1s

12globa le r ln eine Ijm imb Ijcr fcpivanfeiibe, »orroart^ fän iU tu t>c ükrgc^t.

II, ®inmivEang bet SBUufäuve auf einige anberc it i ebevc Drg ani^ men.

1) 3m Se^fefbe bei 2)licrolcopl lag eine C ypris con- cbacea mit 25articc[[cn bcfe$t, um fic ^crum bemegten ftcb in bet ghififigfeif einige SJloitabcn. Sie [cbfjaftcu Seiucguiigeit ber C ypris pörten, u«d)bem ein Xropfeit 231aufäurc barauf gege« beu mürbe, gäujlicb auf, nur bic ^uffation bei ^crjeu l bau? erfe mxb einige Seif fort. Sie Sßlumcnt iercbcn (färben unter ben früljer angegebenen Srfc^einungcn ab; auf bie ÜDlonaben ^attc biefe £iuantifclt feinen ßinflu^.

2 ) Sin ben ©cDman^fpi^cu einer Saroe uou 4 g i'io n pu- e lla mar ber t>ou Carus befc(jricbcuc Äreillauf fe^r frf;öii ju feiert. 31uf i^neu faßen einige SJprtieeKcn« um (ic Ijerum fcßrcam= men lebhafte SJionabeu unb cjne Enche lis . 2luf bal Sugebeu einiger jropfeu SBlaufaure mürbe bal Sßier auf einige ©ecun* ben unrujjig unb bafb barauf bcmegungslol. Ser Äreillauf ^brfe alfogfeieb auf. S ic Sufuf'miltbiere mit Slulnabmc ber SGorticcITeu lebten fort. Sfacbbcm bie Sfaufäure mit ber Raffte SBaflfer oerbiinnt mürbe, jttefte bie Sqroc Icbbaff, jeboeb ber Ä rc illau f roar in ben ©cbmanjfpibcn niebt meßr ju feben.

3) ßiner Saroc oou Scarabaeus N asicorn is bracb? tc icb 2 Sropfen 23fanfdure in bie 3Kunböffnnng, morauf eine Icbbaftcre Semegung ber £aroe erfolgte. Sicfe @abc mürbe jmepmabl micbcrboblf, unb bic Skmcgungcn nahmen immer an Sebbaftigfeit ju , unb jmar felbfl bann noeb, naebbem ber Äopf ber Saroe in 25faufaure getauebt mürbe. @r(l nacb 2 ©tunben fanb icb (ic tobt, Sie auf ibr f«b beftnbenben Saufe nabmen mir aueb unter ba^ 2Jlifrolfop. 3n pinigen Sropfeu SJIaufdure lebten (ie mie in ibrem ßtemeufe fort.

4) Oniscus aquaticus jeigfe bep Sinmirfung eiuel Sropfeul Slaufdurc Icbbafferc ^emegungeu a ll gcmöbnlicb; bic ßärculatiou in ben Stbmanjbor(len ging fangfamer oou (latfeu; fing bann an ju (foefeu, fo baß borf, mo fon(f gcmöbnlicb nur ein Sluffügelcbcn mit ber größten ©cbncdigfeit bureb bic öc?

Page 21: nonnullorum in oeconomiam animalem · in oeconomiaiyi animalem, quam consensu et auctoritate excellentissimi ac illÜstmssimi domini praesidis e t directoris perillustris ac spectabil1s

i5

fäpc burdjgc^t; jc^fuier grctcJjfam wie an cinanbcröfsrönnen fic^ laiigffliu fortbcivcgtcii, off einige Seit fiiffc (lonben, Ji^ fic bun$ ein not^foigenbe^ Sru(fügcfc()en weiter forfgcfdjo=i Ben würben. 3Tnc einigen SKinuten fa^ man an mehreren ©fef= ten bc^ ©cfäpe^ ganje illunipcijcn angebauftcr ÄügettBen, unb affer Ärci^fauf ^örte auf. 2)?it bent ©tidefle^en bc 5?rei$Iau* fcs' nimmt jucrfl and) bic Bewegung ber 0 d)wanjBor(ten ein Gnbc; affmäljncB bann jene ber Ijinferßcn Sffremitäten, wä^= renb (icf) bic uorberu wie aud; bie ^afpen noeB fc&fwft Bewegen, «nb bie ßirentation in ijmen jebod) träger »or fid) ge^f. 3?ad) Beifaufig 5 SKiuutcn ^ört and) bic Bewegung ber »orbcrit 6 ^ tremitäten auf; jene ber ^alpcn bagegeu bauert noc einige Seif fo rt, 6i$ eubfid) ba^ Sljier abftirBf. 3m beäfefBcn gcljfbie Bewegung be Sarmfanaf^ nocB einige ©ccunben oor ftdß.

5 ) würbe einer ©dinccfe auf ba£ geöffnete ^ e r j i Sropfeu gcgeBen; nad) i o SRinufen fwrte bie ^Juffafion.auf; bic ©d;necf'c fcBte aber uoc oiclc ©tunben fort. Sebfjafic 23e= jveguugen waren nie ju BeoBadtfen.

6 ) 3 Sropfen Sfaufäure auf ba^ geöffnete ^ e r j einer 2 fett ©c^nccfe Bradjfeti feine SJcranberuug, a(^ bap fic ftd) ct= waö aulftrecfte, I jc n w 4 neue Sropfen fdjwadjtcu jw ar bic c o n tra c lio n e n bei ^cräcttl, bie aber oou neuem wicber (färs fer Begannen. S ie ©efjueefe febfe nod) fange.

7) 3 Stopfen auf bal geöffnete ^ e r j cinel gfu^frebfel anberten feine Bewegung nicBf, wobf aber würbe fcfbc bc= fd;[eunigt buref) bic SBicberboBfuug biefer ©abc. Gr febte nodj fniige unb würbe nod> lebenb bet; ©eite geworfen.

8 ) 5 Sropfen auf bie dienten cinel aubern Jfu^frcbfel gebracht, üerurfad)tcu nicfjtl a l l ein porubcrgcljenbc! Suriicfjica fyen ber 3(ugeu.

2Btrfung öcr ^raufäurc auf

l ) S fu fE so x luc ius . 3 Sropfeu auf bie Äicmcn bie= fe i ^ifcficl gebradjf, Bcwirften au^er einer ctwal fdjncffcreu Stcfpiration Feine SJcranberungen. 3io(^ ein paar ÜDlinufen wie* berbp^ften w ir biefclbc dos is , worauf heftige 2(t^munglBcwc=

Page 22: nonnullorum in oeconomiam animalem · in oeconomiaiyi animalem, quam consensu et auctoritate excellentissimi ac illÜstmssimi domini praesidis e t directoris perillustris ac spectabil1s

i4gmtgcit crfolgtcii, bic o k r nur uoriibcr gc^cnb luarcn. 9ffl# einer »icrtel ©tunbe gop id) i^nt 6 Sropfen tu ben 9Jatf;i’tt unb gab i^n in ba$ 2Baffcr; er (ebfc fo rt, nur war er matter .unb »ermodjtc im ©djroimmett feinen Äörper u id jt in geraber Siicfjfung $u erhalten, foubern fd)manFte fu 'fm artl, frümmte feinen 9)iifteiförpcr nad) l in f l , unb breite fid) cnblic^ auf beit Siüd'en, bi^ nac^ einer ©funbe »on berfebteu dosis an gcrc(f)= net ber iJob cintraf.

2) 9?cucrbing^ auf einen Esox. luc ius . 2 Sropfcn auf bie 9JiunbÖffnung gebradjf, waren oljnc Srfofg. 4 Üropfen auf bic dienten uerurfacfifeti einige SucEungett in ben ©djwaitjsuiib übrigen ^foffen, bie aber audj nur wenige ©ecunben bauerten, worauf er ftcJ) wieber ganj frifd) unb gefunb jeigfe. ©efbfi ncucrbingS auf bie Siemen gegebene io Sropfen pcrmod;fen i^u nidit bcbcufcub ju fdjwadicn; nur bie 2ßicberi;of;[ung ber= fetben, Söicnge auf bie näjjmficfjcn Organe fonnfen iljm bas ben rauben, unter benfefben Srfcfieiuungcn wie bet;m oor^cr* ge^enben 2?crfucf). 2)icß gcft^alj 2 ÜKinufcu nad) ber lebten ©abe.

3) 25cp einem ffeinen c yp rin u s a lb u rn u s , ber etwa 3 3oK in ber Säuge betragen modjfc, würben 2 Stopfen in ben SDiunb o^nc 6rfofg gegeben.

Sei; einem jmepten Hep id) 3 Sropfen auf bic Siemen falicu, worauf foglcid) fei;r heftige Bewegungen bc^ SUtaufc unb ber Siemen cintraten. 3nt Slnfauge fattf er im BSaffer ju Bobcn, lag auf bem 9?tiefen, fing aber nad). 6 3Kinuten wie* ber ju fdjwimmcn au, fonntc (id) aber nur in einer ©citcnfage weiter bewegen. Sbatp einiger Seit crI)o[)ifc er fief) ooITfiänbig. ©inen britten fe^r ffeinen OBeiffifcb taud)fc icb mit bem 9)fau= le in B faufäurc, was in ben gfoffeu conouffioifcbe Bcwegun* gen unb nad) i o Sfflinufen ben Sob bewirfte.

4 ) SDlcbrcjre fc^r ffeine 2Beibfifcf)C gab ieft in i | Unje SJJaffer, ba3 m it 4 0 Stopfen Bfaufäurc gentifc()t war. Stile bewegten fid; febr fcbi;aft, in einer Imlimt fülinutc febrten (ie fid) auf ben 9itiefen unb febienen tobt. Stflcin in frifcj)e^ 2l'of= fer gebracht, febten fie fo weit auf, baf einige wieber jtt fdjwimmen ocrfuci)tcu unb jw a r anfangs in ber ©citcnfage,

Page 23: nonnullorum in oeconomiam animalem · in oeconomiaiyi animalem, quam consensu et auctoritate excellentissimi ac illÜstmssimi domini praesidis e t directoris perillustris ac spectabil1s

i 5

b a n n fctbfl m i t orbcntficficr ^ d f t u n g bc^ ^ c r p c r l . S w c p b a o p n fa iibcn m i r in einer fä rb e n © t u u b c l e b lo s , bie Ü brigen crIong= fen iljre @cfunbf;eit micber o o ß f iän b ig .

S ie f e 23crfuc{)e j c ig c n , bap bie -^ifebe fü r biefen S t o f f nicbt oicl © m pfangriebfeit ( i n f e r n , inbem felbft -Q u an ti tä ten , bie ein S a u g e t i e r faft augcnblicflieb t o b t e n , n u r l a n g fa m bem Seben ein ©nbc n iaeben , ober m obl g a r n u r eine oorübcrgcben= be ß c b m ä c b c erjeugen. 5tucb febeint fein grojjcr Unterfebieb jn be f ieb en , ob bie S a u r e in ben üOtagcu ober a u f bie S iem en gebracht merbc.

SB irfuns t>cr S faufaurc auf Wntpfjtöictu2 t u f g v ß f c b e .

1 ) .2>a$ Slafcntocb einer r a n a e s c u l . f e n i e l l a befeueb* fi’fc icb m i t einem S ro p fe u SSfaufaurc, bereu S P i r fu n g aber g a r niebt in bie S i n n e fief. 2 t r o p f e n a u f benfclbeu S b f i t Öt* b r a c b f , l ie fe n u n $ eine tinbebeufenbe S r ü m m u n g be^ 9Jücfg ra t? uacb oben bemerfen. S a r a u f brachte icb i fn t 2 S ro p fe n a u f bie 3 un ge — u n b ba noeb nicbf^ j u beobaebfen m a r , 3 , u n b in menigen 2)tinufcn 5 2 rop fc t t in ben S e b f u n b . S i e S e m e g u n g e n bc5 t r ä g e n unb im baiben SBiuterfcbfaf ficb befinbenbeu S b ic re^ m ürben j m a r Icbbaf te r , ü b r igen ^ aber m a r niebfS a b no rm e^ j n entbeefen. 3 cb g o f baber 5 S ro p fe n a u f ba^ geöffnete ^ e r j , melcbe bie ^)uffafion niebt oerm inberfen unb ben S o b bc$ 2 bie= re s n u r a l fm ä b f ig , obne o o ra u sg egan g ene © o u o u ff io n c n , nacb e tm a 1 S t u n b e berbepfübrfen.

2 ) 3cb brachte 4 S ro p fe n a u f ba^ bfofgcrcgfe © e b i r n , i s a s , böibfi fo n b e rb a r ! uicbf^ a l s eine »orübergebenbe 3 u fam = m en j ie b u n g bc^ S o rp e rS nacb oornc bemirfte.

* 3 ) 2(uf 12 in ben S e b r u n b gebrachte S ro p fen biefer S ä u = re erfolgte j m a r ein 23ormaItcn ber ©j-tenforen in ben ©ftremi= t ä t e n , melcbe! aber ba ib mieber fcfimanb. SBir l iefen b a r a u f 10 S rop fen mittelf i einer S a n n u l c in ben 3)iagen gerangen , bie j m a r bem ©eftebfe nach feine ouffalfenbcn S ß e rä nb e ru n g en , bcf= fen ungeachtet ab e r nach 20 2K inuten ebne © onoulfionen ben S o b bebingteu.

Page 24: nonnullorum in oeconomiam animalem · in oeconomiaiyi animalem, quam consensu et auctoritate excellentissimi ac illÜstmssimi domini praesidis e t directoris perillustris ac spectabil1s

*6S i c r a n g f a m e 2U i r ! f o m f e i f bicfc^ S i f f c S c u f g r ö f d j c fiü^rs

te micfj <mf b cn © c b i m f c i i , b a p b a l ^ r a p a r a f c f i v a , bc» irnr* feit 0 c r m $ c 3 u i tg ead ^ fe f , fdjo it « c rbo rbe i t f e i ; ; u m fo m c ^ r , b a m i r ^ c r r ^)). © j c r m a f fe ine ^ u r ( S o m m e r z e i t <m ^röfc{)cit ( tngeffclffett SJcrfuc^e m i f f b c i l f e , o e r m ö g e m e l d e n 4 S r o p f e n bie* fe r ( S u b f f a n j fogteic^ fyeftige © o i io u f f to i t e u , t robc i ; b a ^ S ^ i e r i m m e r rü d f ro ä r f^ g e w o r fe n m ü r b e , S B i r u n te r#fucDfen b a ^ e r bic © t ä r f e b e r © ä u r e <m S J ö g c f n , a n toefebe» fte a b e r gfeicb e in e r f r i fd j be re i te ten m i r f t e ; b e r e ine S J o g c f , e in S e i f i g , b e m b e r © c b u u b c t n u r burefj ein ?})aar Sltigcnblicf 'e in b ie .Ö f f n u n g bc^ © l a f e l g e b a f f e n m ü r b e , beffen SBobcn m i t me# n ig e n S r o p f c n S t a u f a u r e befeuebtef m a r , bufsfe fogfeicb n acb ein «Paar feb r febnebt a u f e in a n b e r forgci iben f io fm e i fen Slfbent# j i i g e n fein S e b en e i n , m a b r e n b b e p m a n b e r e u , e in em ^ ä u f f i i i # g e , m e f tb e r ± 2 r o p f c n a u f e in S fafenfocb b e f a m , b ic 9Jefpira= t i o n febr bcfcb fcun ig c t m ü r b e , m a ^ b i ! j u m S o b e f o r t b a u e r f c ; er t r a t nacb e in ig en S J I in u ten o b n e © o n o u f f to n e n ein. 2B i r ma* r e u b a b u reb ü b e r z e u g t , b a b u ic b t ! a i ! n u r bic f a l t e f j a b r e s j e i f © e b u l b f r a g e , bic biefe Z hrc j u m S B iu tc r fc b la fe e in la b e t u u b bic 3 b e i jb a r f c i t fo febr b e r a b f i im m f .

S i e B a b i g f e i t b e ! S c b e n ! g e b t u n t e r b ie fe m Ü m ffa u b c oft t u ! U u g fa u b l i c b e . 3 t b b l i c ! e inem f o l g e n 5 r o fcbo tu b a ! gebff=. n e fe ^ e r j 7 b i ! 8 S r o p f c n S B l a u f a u r e , u n f e r b a n b e in en g ro b e n S b o i l beöfefbeu u n b u n g e a e b fe t überb ief i o ic lc © in g e m e ib e b lo b l a g e n , u u b er b ic fe lben a u f b em 25oben b c r u m fc b le p p te , leb te e r boeb bureb eine oolte S f u u b e u n t e r le b h a f te n 2 5ero cg u n g cu f o r t . — ■ © i u i g e , b e t ten S J l a u f ä u r c j u 6 — 8 S r o p f c n m e b re re 3Jlabs le nacb e in a n b e r b e p g e b ra e b t m ü r b e , le b te n f o g a r 2 — 3 S a g e l a n g fo r t .

4 ) © i u e m bei; m i lb e rc m 95Jcttcr f c b b a f tc r c n g 'rofcbe g a b teb i ö S r o p f e u a u f c im t ta b l i n b a ! üü lau l , mefebe a u geu b l ic f l icb ein f i a r f c ! 3 lu ! ( I re c fc t t ber b i n t e n t © j t r e m i t ä f e n e r z e u g t e n , fo m ie attcb S u c f u n g c n in b en 9 J ü c f c n m u ! f e l n , u n b b a r a u f in beit o o r b e r u © / t r e m i t ä t e n . 3 la cb c fm a 8 2R it tu fen m ü r b e n bie S u = c fu u g e u e t m a ! b cf t ig e r u n b n a b i t tc n nacb eben fo o ic l S e i t m i t bem S e b c u ein ß n b e .

S i e SJcrfucbe mi t Jrofcben m icbcrbobttf icb

Page 25: nonnullorum in oeconomiam animalem · in oeconomiaiyi animalem, quam consensu et auctoritate excellentissimi ac illÜstmssimi domini praesidis e t directoris perillustris ac spectabil1s

*7j j w a r m i t m f c f i i c b c n e n © a b m » o n S f a u f a u r c . S m m c r j c ig tc t $ f i d ) o b e r , b op o u f b ic S B i r f u n g biefcS © t o f f c l bic fp r iu gen ^ b e n SJeroegu ttgen feb b o f tc r m ü r b e n , u n b o f t beob ach te te ich C>HC n ic h t ferteu n u r t e m p o r ä r e S ä h m u n g b e r e in en o b e r b e r a n b e r n © j r t r e m i t ä t . © e m i h i(l c $ , b o ^ e ine g rü n e r e © a b c , a u f eins m a h t g e n o m m e n , m e i t au sgeze ich ne te ren ©ffcc t o f fe n b a re , a tS bics fe tbc © a b c in m e h r e r e n m e n n gleich fchneft a u f c in a u b e r fo lgen« b e n S o f e n ; u n b eben fo r i c h t i g , b a ^ bic S S Ia u fä u rc bep g r b « fehen u n b m ahrfcheiu l ich <»u th bei; f o g e n a n n te n ro th = u n b m a rm « b f ü t i g e n S b i e r im bie S ö e n cn , b ic fie e tm aS a u l g e b e h n t , u n b 'b a S 2 5 fu t ( lä rbe r j u o e r fo h lc n f e h e in t , a fS bie S trfer ieu iu S ln fp ruch n ehm e. S ^ ' g f a h <»» b e m © e f r ö f e c i n t l burch S f a u * f ä u r e o e rg i f te ten g ro fch eS , m ic er(t in b en S J e n e n , b a n n f p ä t e r au ch iu b en S tr fer ien b e r S J fu t f l ro m l a n g f a m c r m ü r b e , u n b in b en S tr te r ic n (ich i m m e r m e h r e n t f ä r b e , m ä h r e n b in b en Söcnen b a S 2 5 l u t b u n f t e r u n b j u t c h t g a n j o io ie t t« f a rb ig erfchien. S a r a u S b a r f a b e r e tm a n icht gefchfoffen m e r b e n , b a p bic S J i a u f ä u r e p r i m ä r b aS SBiut a f f i j i r c ; m i r moKeit u n S b a r ü b e r f p ä t e r an« b crS au S fp rech cu .

2(uf eine ©c^übfrote.S tu f 8 U ro p fc u b ie ich e in e r e m i s E u r o p a e a in bieSUlunb«

h ö h le b r a c h t e , m ü r b e fie m e b e r l e b h a f t e r n o ^ zeig te ftch ein an« b e r c S ö p m p t o m . 2luch s o S r o p f c n i n b en S tf te r b u rch e i n e @ p r i | e g e b ra c h t m a r e u o h n e © r f o lg .

Sfttf Coluber natrix.

2 J r o p f e n iu b e n S iach cu g e g e b e n , b ra c h te n n ic h ts a l s e ine c fm aS o c r m c h r t e © p e ic h e l a b f o n b e r u n g h cri>l)r > eeifhte b a h e r 5 S r o p f e n , a b e r o hne m e i tc rc n ß r f o l g ; n ach e in ig e n 3)li« n u t e n n e u c r b in g S 6 S r o p f c n , b ic nach e in e r o ic r te l © t u n b e o h n e G o n o u l f i o n e n b e m S c b e n e in © n b c m achfen i

Page 26: nonnullorum in oeconomiam animalem · in oeconomiaiyi animalem, quam consensu et auctoritate excellentissimi ac illÜstmssimi domini praesidis e t directoris perillustris ac spectabil1s

i8

bcr ^(öufdure öuf SRomöficn.

aR'agfnbie *) ucrficf^o'f, bdf ei» £ropfctt re i ner 581 au* f ä u re in beit ©cfjlunb bei (Tärfflen ^uubc^ gebracht, bcnfcf= bctt nödj 2'— 3 großen unb fcpneffen SU^cmjügen tobt ju So= beu (trccfc, unb baß ein wenig baoon auf baä 2luge gebracht, eben fo p[öß(id;e unb übrigen^ aßnndjc 2Birfungen berfoebrius ge. 25ci) Äanintßcn überäcugte id) mid) oor ein paar 3aßreu oon ber ungeheuren SBirffamFeit biefc © if tc l: ein einjiger Sropfen frifcf) bereiteter reiner Säure berührte faum bie Sunge unb ba§ Seben war wie oom Sriße oernid;fct.

Sehr merfwürbig fmb auch fofgenbe Stifußonloerfuche:1) S. © m e r t **) fprißte in bie 3uguiaroenc eine!

«Pfcrbeß tauwarme ^faufäurey nach wenigen SBinutcn würbe ber Slthein fd;nctter unb atte 2)tusFetn beß^orperß geriefhen in eine eoiwulßoifche Bewegung; bie t)3upitte erweiterte fich unb ba§ l i > i e r ßarb 21 SDlinufeii nach ber 3njection. 5)ag Stuf wetchc gleich rmd; ber 3ttjectiou abgetaffen würbe, coagutirfe ohne eine Spccf'hauf, währenb ba§ oor ber Operation enfjogenc biefetbe jeigte. Sn ben |>erj=ÄanimerH waren mehrere Suftbtäschcu.

2 ) SÖIagenbie tobtctc mit einemSropfen 25taufäuremit einigen Sropfcn 2(tcohot oerbünnf, unb inbieSJena jugufariß ge* fprißf, einen ^unb augcnbticftich. ©tcich nachbem 2obc fanbmem Famn einige Spuren oon SieijbarFeit in beu wittFührtichcn 9ttu^fctn.

3) g o n t a n a fah ben Sob eineß ^unbe§ nad) ber Sw* fufion einc FFeincn Äaffcctoffetß üoH aqua laurocerasi er* folgen.

4 ) Sn £) r f i F a’ß Soyicotogie finbef man fofgenbeg ©ps periment: ©ine drachm e aq. laurocerasi mit 3 drachm . SBaffer würben einem ^unbe in bie 58ena jug. gefprißf. 2)al Sfjier fict fogtcich auf bie Seife, breßte beu Äopf auf ben 9vücFen

*) tBotfcbrifteu ju r aSmtfung unb 3Inmenbung einiger neuer 2tränepmif= tcl uon S'- tTOngenbie. 2iuö bem Srcuijößfchen von T>. Ä u n je . 5 te verbejferfe unb vermehrte Jlußage. ßcipjig 1826, bei; Sßoß.

**) DisserUtio inaug. med. de venenatis acidi Boruss. in auimalia effee- tibus, Tubing. i 8o5.

Page 27: nonnullorum in oeconomiam animalem · in oeconomiaiyi animalem, quam consensu et auctoritate excellentissimi ac illÜstmssimi domini praesidis e t directoris perillustris ac spectabil1s

*9unb ftc cottDurrtoif^. Ser ©djauttt (lanb oor bema^au? Ie, ba^ Sttfjmcit war aitgftlicfi, unb bieSeine unbewcgficb. 3 b a c p 4. awinutcu ocrfud)tc e aufjufteben, fiel aber roicber bin unb befetm oon Seit ju Seit Conputfipnen unb Sucfungeii ber &t= ftcbf^ unb Slugenfiebmusfelu, bie SlltbmintgSbefcbroerbcu nabmen ja , liefen aber nacb 20 aKinutcu attntäbng ntieber nacb, fo bap ba§ Sbier am fofgenben Sage roieber bergefteftt war. — Sei) ber ©ection eiue^ ajtbern ^u n b e i, ber 3 9Jiiuutcn nacb ber 3njcctiou (tarb, fanb ficb ba$ S tu f im linfen ^erjen niebt fo rptb mir gemöburicb, bie Suugeu bagegen rötber.

ajtcine bieriiber augcflettten Scrfucbe (inb fofgenbe:1) SDtit einem oicr monafblicben Äanincbcn. S)ie vena

c ru ra lis würbe Moi? gefegt, gegen abwärts ju unterbnnben, gegen baä ^ e r j $u eine dosis oon 6 Sropfen Sfaufaure einge= fp r i^ t, unb neuerbingS um jebe Sfutuug ju uerbinberu eine ©ebfinge angefegt, ©feicb nacb ber .Operation jeigte ficb gar niebt® ÄranfbnfteS, fo bap icb febon an einem ßrfofg jmeifef= te; aber pfeipfieb (1 0 ÜKinntcu fpätcr) (fefften (ieb ©onouffio= neu bergefiaft ein, ba^ ba^ Äanineben oon einem jicmficb ge= räumigen Sifcbe, auf beffen fOfittcfpunct es ficb befanb, auf ben Soben geworfen würbe. 6 ic enbigteu iu wenigen 35finutcn »vorauf Ärampf ber ©treefer unb fpüter Säbmung ber hinteren gj-frcmitätcu (icb jeigfen; ju gfeicbcr Seit mar eine fc^r bebcu= fenbe Sriveiternng ber epupiffe, ein (tarfer op is lo ton us unb eine tiefe unb feftene SJcfpiration ju beobaebfen. Unter biefeu ©rfebeinungen ging baSÄanincben nacb 24 Minuten ju@runbc.

S)iefcr Serfncb febien mir barum fef;r iutereffant; weif bie «DJirfung ber Sfaufaure fo fpät erfolgte. 9lu^ ihm alfein ju urtbeifen, fouute man ber SJleinung bercr, bie bebaupfen, bie Sfaufaure wirfe unmittefbar in ben ©trom ber ©ircufation gebraebt, niebt nur am beftigffen, fonbern aueb am fc b n e ll = fte n , — fcine^wegl beptreten. i(l wobl mögficb, bap meine Sfaufaure bureb bas öftere Offnen be$ gfäfebeben? et ma5 an © lärfe verfor, auef; iff e gewifi, bab ein Sropfcn reiner Sfaufaure vief mebr mirfen muffe, al$ ein Sropfcn ber m it 6 Sbeif Sffcobol »erbünnf m irb , ba bier Heine reine Ser= bünnung, fouberu eine ebemifebe Serbinbung vor (icb gebt/ unb

2 *

Page 28: nonnullorum in oeconomiam animalem · in oeconomiaiyi animalem, quam consensu et auctoritate excellentissimi ac illÜstmssimi domini praesidis e t directoris perillustris ac spectabil1s

20

micf) ein S ro p fe n ©d;n?cfc(fäurc mcljr ä$t o l^ jpcriii er m it 6 t r o p f e n SBdffcr gcmifc{jt j u i r b ; — u n b oK el bicfcS fd;cint m ir bic Uvfocf)c jt i f e p n , m o ru m bn^ Hfjicr nn4> eingetrefenen (Eonoulfioiieii üief iänflcr lebte of^ anbere bei) f o lg e n 23crfud>cn bcobdcbfctcn. 3(Keiii m d r u m uerfTo^ eine fo gerdum e S e i t bi^ Frdnfljaftc © p m p to m c fid) einflcJften ? 3 d ) mücjjfc bd^er gfduben,* bie SJInufiiure bem irfe ben J o b Feinesmcg^ burtfi bie im 25fufc bem irf fe 2 )J i fc^ungsöcrdnbcrung , fonbcrn entfdltc feine S r ä f t c cr(T, meint fie m i t bem S ifu tc in bie S u n g e n g c tdng f , unb übers Jjdupt im ÄdpiHdrgefä^fp(icme m it S lc rucnoerjm eigungen in 25e= r ü ^ r u n g t r i t t . SBirb bie ^ fd u fe iu rc burci) ben übiünb bepges b rae f i t , fo t r i f t fie dKfogleicI) STeroen, u n b bie im C a d a v e r gcfuubcnc 58eranberung be^ B l u t e s , feine g ro fe re J fü jf igFe it nä ijm lid ) u n b b u nffe re g d r b e i(i n id if bebingt burd> p r im ä re

. ober biref'te © in m ir fu n g ber © a u r e d u f bo5 S J fu t , fonbcrn S B ir fu n g ber bureji biefen © t o f f enf(idnbcncn S Je rg if tu ng s fro n fs beit, © d p ober b o l SSfuf burtb S l o u f a u r c fTüffigcr m e r b e , b ooon fonii m o n ficb b e p m ^ e r r n ?p. © j e r n i d f off überzeugen, mefeber utibnifid) S p ie re m it te if l biefer © o u r e to b t e t , b o m it ipm bie © iu fp r ibu n g en beffer geün g en .

S tn m erfu n g . SBcnn S K o g e n b i e b u r tp © in fp r ibu n g m it SBIoufiiure in b o l 25rnt ber S b ie re einen ougcnbricFficf;cn S o b be* m e r f f e , fo m og ncb(l b e m , bop er g o n j r e in e , n itpf gemifcp* te s B id ü f o u r e n d p t n , duep b d rin oieifeiebt bie Urfdtbe l i e g e n , mcif er bie V . j u g a l . offo ein 23iufgcfop m ü p l t e , mefcbcl bem ^ e r z e n u n b ber £ u n g c n öber fiegt.

2 ) Söcrfucp m it einem d u lgem dtb feneu mcibficben Ä on in s eben. © I m ürben ipm 6 S ro p fe n SBIoufoure, bie dber bebeutenb febmoeber m o r , d f l bie zunt oorigen SJerfutbc d n g em ou b fe , in ben Slfter g e fp r ip t , opne e tm d s f r o m p f p o f t e l , au p e r einem efs m o l befepfeunigten 3(tpem beobdepfen ju f'önncn. © iefe ibe SDietis ge in bie v e n a c r u r a l i s gfbrdcpf, oe rm epr te n u r bie ©cpueKigs feit b e i bcfcpmcrficpcu S itpem l . ©r(i n cuerS ing ! d u f bie S u n g e gebroepte 12 S ro p fe n pottcu z n f fepr bolbigen ^ o f g c : O p i s t o - t o n u s , Ä r d t n p f b e r ©frccf'er ber p infern © jf r e m if o fe n , Sficps t u n g b e i © c b m d n z e l gegen ben Sfücfen , t ro g en ^ e r z f e p i o g , fepr ermeiterte $upiITe u u b 23ducbrcfpirdtipu. © ie f e r S n p o u b

Page 29: nonnullorum in oeconomiam animalem · in oeconomiaiyi animalem, quam consensu et auctoritate excellentissimi ac illÜstmssimi domini praesidis e t directoris perillustris ac spectabil1s

bauerte ÜJliitufeit; barauf (leKte (id) Sä^ntung bc redjteu uorberit SuffeS ein, bie aber nur momentan mar, fo wie ftd) and) bie Söaucbrcfpiration roicbcr oertor; ber 5)uri fing nat unb iiacb au bi^ jn einer bebentenben ^reqnenj aiijuivacpfeu, bie SJcfpiratiou bfieb immer ctiua befebfeuuigt. Ser Sbnigbafe cr= boite ficb in einer oicrtel ©tunbe fo mcit/ bap er iviebcr trage berum jn geben aufeug.

Um jm- Überjcugung ju gefangen, 9tmoniaE af§ an- lidotura ber Sfaufanrc oermöge, ivnrbcu bemfefbeu Äauincbeu iviebcr 12 Sropfcnbcigcbracbt, ivoraufc^ goiiouffioncn ergriffen, bie bureb einige ©ecunbcu aubielfen. Sann (Irccfte e$ arte SJicr von fid) unb (ag Seiveguugsto^ obue Scbeuljeicbcu bauieber; nur bie biSivcitcu ftcb jeigenbe SJefpiratiou gab un$ ben fcbtvacben Se= bcuSfunfcn uoeb jn erfennen. 3 ^ f^nett b^&ci / 9 ^ ifj'N ein paar Sropfcn StmoniaE auf bie Bunge, goj? jngleicb einige $ropfcu auf ben Sobcn au ber ©terte, ivo (icf; feine 9lafe be= fanb, bamif ftc beim SJerbampfen bie ©crucbsucroeu treffen fort= ten, Sa5 Äauiucbeu mürbe in einer SDliuutc fo febr babureb auf= geregt, bap el Seivcguug machte ftef; mieber aufiuriebfen, aU lein bie ibleuge bc§ ©iftcl bade ^ Sierocufraft febou ju febr erfeböpff, bie ©tbiväcbe nabm oon Sfencm iiberbaub, unb eur bigte uacb einer viertel ©tunbe in allgemeiner Sabmuug.

Siefer 9?erfucb beflattiget bie SBiebtigfeit be» 9(moniaf» als ©egeumittcl bep Slaufaure=2Jergiftnngcu. ^jr. 'fl. £ j e r m a f rrjäblfc mir feine früher an (Sutcn unb aubern ißbgeln angeftell* ten SJJerfucbe, bei; bcuen er if;u ebenfalls febr toirffam fanb.

3) 23ep Slnffucbuug ber V. crnralis eiuev britteuKanins cbenS ivurbc jufartig eine Slrteric (mabrfcbeiulicb bie cruralis) »erlebt, aul ivelcbcr bellet 23tul berrorfebop, Sa icb biefeS ©j.-periment febou. für verunglücft anfab / braebfe icb mit einem Tubus auf gute! ©lucf, obue ju uutcrbiitbcu, etroaS 23lau= f,'|ure in bie Strtcrie; cS mag etwa i - ' 2 Sropfeu etngebrungeu fepu, beuu baS ficb bL‘rauSbraugeube SBlut fpüblte baS mci|tc tpieber iveg, 3cf; lieb ben £afeu frep, unb bie Blutung flirtte fu l) oo 11 lomuten; ivabrfcb iurtcb nur bureb bas 3ufammcujic=

■ bungs = SScrmogen ber 3lrterie, beuu faum bftt ^taufiiure etiuaS baju bepgetragen. Ser ÄÖnigbafe ftug fogteieb au febuef*

Page 30: nonnullorum in oeconomiam animalem · in oeconomiaiyi animalem, quam consensu et auctoritate excellentissimi ac illÜstmssimi domini praesidis e t directoris perillustris ac spectabil1s

22

k r ju ötljmm unb unrufjifl ju roerben; bie ^intern ßjrtrcmitäs ten ivurben fö w a d ), cnb(id) gcräfjnif, aber auef; nur rcieber cor* übcrgebenb. S a l 6crcf;[emii9fe 2Jtf;men bauerfe fo ivie bie <3d)rväd)c ber ^eroegung bei 2 b*crc f 0** ^uvcb c>nc bafbe ©tunbe; barauf fing bie SJtufung roieber an, bie bann niebr afl bie 2Jergiftung ben 2ob berbepfübrie.

SBirfung ber Sfaufäure auf ben 2Ptenf$ett,

SDiagcnbie behauptet, alTc ©ifte wirfen auf 2)lcnfci)cii gcrabe fo roie auf ©äugctbierc. £>afs bie SBirfung abuficb feP/ iß ^ujugeben, bap fie aber gfeicfj fcp, mu^ id ) fe^r bcäroeifeln. S5c(racfjteu »xu'r nur bal .Opium: biefel bringt bep einem $fer= bc, fctbfl ju einer (jalben u Mj e gegeben, nicfitl a il einen eftvaS befebfeunigten i))ufl bcr00t‘r nmljrenb bepinSUicnfdicnburcb i ©ran febon in bie Singen fattenbe ©rftbeinnngen cinfreten. ©eibfi bei; SKenfcben ifi bie SÜBirEung febr bebentenb unferftbieben, eine SBabrbeit, oon ber jeber Slrjf ftcb oft uberjeugf. SÖJorpbiu w irft auf ben 9Jtenf<ben gewi^ jiemticb (iarf, auf Äanincben fafi gar niebt. SJIaufäure wirb baber um fo weniger biefeibeu Äräftc bep 2bicren a ll bep SDlenfcben entfaften, ba (k birect bal 3berocn= fpfiem ergreift, bal bepm SHenfcbeu um fo oief bäber aulgc=s biibct ifi. Überhaupt irren ßd) jene, bie au! an Sbiercu an= gefteüfen Sicrfucbeu fogfeieb unbebiugt über ben ©iufluf? einer ©ubfiaiij auf ben menfibfitben Organümu! ein ricbfigel Urtbeü ju faiieu ficf; unterfangen. 2)ergfcicbcu 3ierfucbc ftr.b wobi wicb tig unb notbwenbig, fie geben manche Siuffcbrüfc, afleiu e! werben ba n eigene, oon erfahrnen unb oorfiebtigeu Sirjten an= gcfieCfte Seobacbtungcu au SHenfcbeu notbwenbig. Siu! biefen S3eobacbtuugeu ergab ftcb fafgenbe!:

2)ie SJiaufäure ifi ein ©foff, beffen oofie 23Jirfung mit bem Scben bei SDicufcben jugicicb nicht befleben fann: fie ifi ba her ben ©iftcu bepjurecbnen, unter beucn fte oon afien befanu ten ben oberfien ^)Iap behauptet. S)enn ifi fie rein unb frifcb nach Gay-Lyssac bereitet, fo berührt ba! @ift faum bie Sun- ge unb c! reiben ficb febon ©onoulftouen, Tetanus, £übmun= gen, ©cbwcigcu aller ©inueloerricfituugen unb ber 2ob auf ba!

4

Page 31: nonnullorum in oeconomiam animalem · in oeconomiaiyi animalem, quam consensu et auctoritate excellentissimi ac illÜstmssimi domini praesidis e t directoris perillustris ac spectabil1s

23

<54>!tcllftc au ciitanber. 3 n bcu Seichen ftnbct mau bic SJeucu m it buuffcm, fa(t fc^ivariem S fu tc gcfüflt, bic Slrtcricit leer, bic SDtus'Eclu aKcr KcijbarEeif beraubt, uub gröpere Steigung ju r Jftuluip.

©cfjon ber ©eruejj ober ber S )am pf biefer S ä u r e bringt ^ruflbeErcmmung, S8eäng(iiguug, bilmeiien aud> Äopfrcbmcr= jen jjeroor.

StKe biefe @rfcf;ciuuftgeu, bie uncuMicfte ©djueKigfeit fei= ncr SBirfung, bie Srfabruug S m c r t ’l , ba^ bie SBirfung ber © äu re nur febf fäjipacb m a r , roenn ber Stcroenjufammcnbang bei @inoerfeibung$organe$ unterbroebeu mürbe, bic33eobacbtuug 2B e i u fj o l b’$ , ba^ nur bei; 3u tegr i tä t be$ 3tcroenfp(tem? bie S tau fäu re SUirfungen erjeugfe, biugegeu (1$ uumirffam uerf;iclt, meun b a l Sterpenfpftem jerftört m a r , uub ber Ärci^tauf noef) allein fortbauerte; bic 2Jcrfutl;e mit 2 b icrcn/ »ermöge mcldicu ftd} biefe^ ©ift um fo heftiger jeigf, je mehr b a l fenfible Seben beroortr it t ; bie glücbfigleit feiner S ß ir fu u g , meiere auch bie au bcu Äanincbcn angefleHfeu ©jperimenfe bemeifen, bei; benen ich immer oorübergebenbe Säb'ttui'Ö ber Sjrfremitätcn bemerfte, uub cublicb bic Äraft bei S lm on ium l, bie oon ber S lau fäu re gefeb* teu SJeräubcrungen mieber ju ueutralifireu — fpretben f la r uub beutlicb, bcifi bie primäre 2Birfung ber S fau fäu re nicbf in ber Ummaubluitg bcS S lu te ^ , uub tu einer unmittelbaren 3er(lö= ruug ber Sicigbarfcit bc$ ^erjen^ ju fncbeu fei;, fonbern in ei* ncr unmittelbaren ©ntjicbung be^ ?princip§ ber ©enftbilität, mefcbcS ftc nacb be§ unflerblitbeu J j a r t m a n n ’S 2Borten bem Sterocnfpfleme a u f eine äbuliebe 9lrt entreißt: „ a c quo ( s c i l i - c e t m o d o ) c o r p u s e l e c l r i c u m a v i d i s s i m e a d p e l e n s a l i , c u i ä d m o v e t u r , e l e c t r i c o p o t e n t i o r i o m n e m , q u a h o c p o l l e t , e f f i c a c i a m e l e c t r i c a m p r i m o s t a t i m c o n - t a c t u e t u n o i m p e t u e r i p e r e s o l e t . “ Sit^befonbere aber febeinf feine SBirfuug auf jene Stcrreuparfbic g e r ie te t ju fepn , mefebe bie Slcfpiratiou^orgaue oerftebt. 3d) f4>licfe ba^ a u l ber «Sefcbtwerbc bc§ 9ttbmcu^, bic au f eine ju große d o s i s a ls m e - d i c a m e n t augemeubef, immer erfolgt, uub bie icß bei) 2Jer|u* djeu au ^bteren aI5 ba§ befläubigfle © pm ptom beobaebfete, fo mie auef; ^titt berrlicbeu ßrfofg bicfeS ©tojfco al^ 2lrjuep

Page 32: nonnullorum in oeconomiam animalem · in oeconomiaiyi animalem, quam consensu et auctoritate excellentissimi ac illÜstmssimi domini praesidis e t directoris perillustris ac spectabil1s

in gäHen einer ju lebhaft entroicMfeu KeijbarEeit in biefen -Organen.

©oK bie Sfaufaure bie ©fette einer 3lrjnci) »erfrefen, ft> fann bief nur im »erbännfen 3u(lanbe gefebeben, inbem näbm* lief) bie nadj Gay-Lyssac bcrcifcfc ©üure mit 8 Sfjrifm 2£<jf= fer ober bem Volumen nadj gemifebf mirb.Stad) bcr3ffncr’ftben unb ©cbrabcr’ftbenSttcfbobe wirb fiefdlon im biluirfen 3n(tanbe bereifet. SDlan fann fiigficj) 2 Orabe i^rer SKirfung ,al§ ^cilmiffet unferfebeiben.

3m crjten ©rabe äupert fie i'brc berubigenbe, beit erethis- mus nervosus bcftbränfetibe unb baburcij frampfftittcnbeÄraff befonberl in ben STerücn bei ©anglienfpflem#, bei 9fiicfen* marfcl unb jenen 3n>eigen, bie bal fifytre unb nicbere 9lcr= oenfpficm mit eiuanber oerbinben. 3nbcm (te bie übermäßige Sbcrocnrcijbarfeif fjerabffimmf, fi)(I ftc bie baoon abfjangenben Gonfracfionen inber org. Sttaffe, unb macf;f babureb beniputl fangfamer unb mcljr aulgcbebnt. 3bf ©iufTuß auf bal repro* bucfiuc Sebcn bc(tcbf barin, baß fie bie uormärfl febreifeube SOfcfamarpbofe Ijerabfe$t, bie SJcrbauuug, bie ife unb 2 fc Assimilation ftbmäcbf, babureb bei längerem ©ebrauebe bal Sluf flüfTiger, an plaßifcben'©toffen ärmer macbf, unb bie Grnäbrung befebräuff. 3tuf ber anbern ©cife beförberf ße bie rücfmärflftbreifenbe Üttefamorpbofe, baßer häufigere Srattlpira* fion ber ^auf, ber feröfen Üttembranen, ber Srufcn unb jmar befonberl ber Sttiercn,

3m bäbern ©rabe ergreift ftc ttebff bem nicberit aueb bal GerebralncrDenfpßcm. 61 folgen ißrem ©ebrauebe bal ©cfüßl oon Sttaftigfeit, ©cbroäcbe ber ©lieber, Saubfepn bcrfclbeu, felbß Säbmung ber ©cbließmulfel ber Urinblafe ober bei 9ttaßbarml, ©cbminbf, Äopffbmerj ober SJemußlloftgfcif. 3)a= bep iß constant bal Slfbmcu erfebmert, in ber Sebcr, SKifj, unb ben größten S?cnen|iämmett bal ^ fu f angebäuff; bie Prae* cordien fcbmcllen an, Sie ermäbnten ©pntpfome im oegefa= tioen Seben gefetten ftcb bep fortgefebtem ©ebrauebe noeb meßr bitt^u, befonberl erfebeint bie ^aufunb Slicrenabfonbcruug oer mebrf. 233irb baßer biefer Sufianb öfter bureb bieSunß erjeugf,

Page 33: nonnullorum in oeconomiam animalem · in oeconomiaiyi animalem, quam consensu et auctoritate excellentissimi ac illÜstmssimi domini praesidis e t directoris perillustris ac spectabil1s

25fo fclci&cu n ify t fertcit 2)p$pep|ic, e r ^ ö ^ c 2Jenoftfä( unb Q tym 'd scf;e juri tcf .

2 lu l bicfctt 2Jerbä[fniffcn ber S l a u f ä u r c ju m mcttft^ric^en X)r9aiii^mu5 la f fm ftd) bie f ä K e 6e(lim mcn, in betten man ^ e i [ bep »erfc^icbenen Ä ra n fb c i^ n erwarten fönnte . S)te Slufjabrnn^ berfeiben gefjört aber nic^t mebr ju m 3n>«fe biefer Ä ifferfa t ion .

2Birfun^ bc$ ©trpd&ntnS üuf &en t^ierifc^cn Oraöni mu .

2 t u f S n f u f i o n ä t b t e r e u n t, a n b e r e n i e b e r e O r g a n i ä m e t t .

1 ) 2>a£ £>bjccf un ter bem a^icro^cope w a r D a p h n i a m it gefüllten SJorficellcn, T r i c h o d a , P a r a m e c i u r a unb tttcfjtere sjjionaben. ©in halber © ra n Ofrpcfjnin würbe m it einigen £ro>- pfen aU affer , fo weif näbmlid) biefcl Sllcaloib eine SDlifcbung j n l a p t , oerbnunt unb mit bem ©egenflanbe in S e rn b rn n g ge* bracht- SiricSnfnforicn unb bie D a p h n i a lebten fort wie oorber.

2) erfebieu im ©ebfelbe eine E n c h e l i s ; aueb a u f biefe w a r biefer © to f f obne SBirlung.

3 ) ©fcicbfafll obne ©rfotg w a r ber fßerfueb m it einer Saroc oou A g r i o n p u e - I l a , um bie ftcb v o l v o x g l o b a l e n ’, c o l p o d a nub SDlouaben bewegten. 3>iefc! m nfte u n i febr fon= b erbar febeitten; baber w ir ncuerbing^ eine folcbe Saroc un ter ba^ afticroScop braebfett, eine aKifebnug oon i © r a u ©trpebniu anif Sßaifer bam if in S e rü b ru u g fep teu , unb ba§ £ b i cr unuu* terbroeben bureb 10 ÜKinutcu beobacbtetcu; allciu e^ blieb ber K re is la u f in bcu ©cbw anjfpiben g a n j regelm äßig/ «ücb bie Sc= lucguug ber Siemen w a r normal.

© o ll te w ir l l i tb biefer © fo f f a u f biefe 2 b i ere g a r feine 2B irfung ä u ß e r n , ober liegt bie Urfatbe n u r b a r i u , baß er ftcb im 9Baffer niebt ebemifeb au f lb fc t , fonbern nu r meebauiftb mi- feßet? ailait folltc aber bo<b glauben, baß bep feiner 2}ertbeilu»3 efwaß aufgefaugt werben fönne.

© t r p t b u i n a u f S i f t b c »

1) ©inem großen C y p r i n u s a l b u r n u s würbe 1 © ra u

Page 34: nonnullorum in oeconomiam animalem · in oeconomiaiyi animalem, quam consensu et auctoritate excellentissimi ac illÜstmssimi domini praesidis e t directoris perillustris ac spectabil1s

26<5frpc(jnitt a u f bie S iem en g e b r a d f i r , w o r a u f foglcidj S u c f u n g e u in bcn Q ty w a n i* u u b Sru(tfIofTen benterfbar w a re n . S r w nr* bc in SBafler gegeben, f e b w a n tm a b e r fe^r febwatb uub fcfjrlc fid) n a tb 1 0 ÜRinnfen a u f ben 9 i l ie fen , bie Ä e fp ira t io n boric naeb e inigen cononlftDifeben B e w e g u n g e n a u f , b a l Jpcrj a b e r , w e is cbe5 frei; gefegt w n rb e , jeigfe i\od) e i n ^ a a r ÜJiiuufen ^ u f f a t i o u .

2 ) S in e m großen c y p r i n u s c a r p i o w ü rb e eine Sfufföa fung oou i g r . s u l f a s S t r y c h . a u f bie S iem en gegojfcu. S o * gfeicb cntflaiibcn 3u cfu r \g en a d e r Sfoffen unb berSüugen. 9tn ber © cfe ro t ica eutffaubeu B f u tp u u c tc in bcbcutenber Slnja jjf uub in 1 0 fö linufen w a r ber gifeb b e w e g u n g s fo ^ , ber S r e i l f a u f in ben <3cbwanjf lof[cu w a r ab e r noef; f u r j e 3 e i f j u bem erfeu , ,

^ t r p ^ n i n a u f g r ö f e b e .

1) S i n © r a n © trp c b n iu in ben © c b fu u b eine? grofcfjeä g e b ra e b f , bew irf te na tb einigen Sülinufen nicbf^ a K ein S c b ä u * m en be5Ü Rnubeä . S e b n S J i iuu tcn fp a te r w a re n bie porbern S y s t rem itä feu g c fä b m t. 55er 2 o b erfofgte bureb biefc © a b c uiebt.

2 ) S in e m an b e rn w ü rb e n 2 @ r. in ben 3Jfageu g e b ra e b t , w o r a u f er eine fcbbaftcrc B e w e g u n g je igfe , u n b bie 9lugcu w e i t b e r o o r t r i c b , fpa te r erfofgfe uöffige (S te ifheit b e i S b ie re ! uub S r a m p f ber S f tb m u n g lo r g a n c , wie e l f ib ieu ; — beim c ! w a r lä n g e re S e i t biuburcb b a l Slfbmcn fa(l u n te rb ro eb e n , n u r jeit= weife erfofgfe eine febr heftige S n f p i r a t i o n . S r erbobffe \id> ab e r ebeufaff l w ieber . S ! ifl febr m e r fw n rb ig , bap jwifeben bcn S r= febeinungeu ber B e rg i f tu n g bureb © f rp e b u in bep grÖfcbeu uub jenen S u f ä f f e n , bie fid; a u f bie S iu w i r f u u g biefel (S to ffe l bep (S ä u gc tb ie rcn u n b fcfbff bep Söicnfcbcu ciuffcffen, eine fo gro^e SlfbitlitbFcit berrffbt.

3) 9 f f | einem febbafteu J ro f c b e m i t ber ^ i n j e t t e b a l 3)fauf geöffnet w ü r b e , b o tb ficb eine feftfame Srfcbci^ n u n g b a r : ber g r o f tb fliifpte näbmficb feinen SDlagcn g a u j nacb außen . 55icfl’! P h o e n o m e n babeu nacb .f jerru 5)). S j e r m a f l S fußerung febon aubere beob aeb fe t , e r fcfbff a b e r , ber bodj febou u u jä b f ig e 35fabfe j n bcn ocrfcbiebcnffcn Sm ccfen m i t g rö= feben eyperim eutir te , w a r b i e f e l P h a e n o t n e n s f rü he r n icm abf*

Page 35: nonnullorum in oeconomiam animalem · in oeconomiaiyi animalem, quam consensu et auctoritate excellentissimi ac illÜstmssimi domini praesidis e t directoris perillustris ac spectabil1s

27anf\d)tiQ öcroorben. Sret) ®ran ©frpcfjmtt auf bcn aulgefpie» enen 3Jlagett gegc&fu brachten bic bcpm oorigcn fBerfuc^c ange= führten Srfd^etuuiigcn !>cröOr / fonnfen i(>m aber ebetifaKl fein üeben niebt rauben, metmefjr fing er nac 5 Sagen n?icbcr ju guarfen an.

Söirfuttö auf (Bäugetfyiere.

5)a5 get(!ige (£,rtracf ber Srcc^nu^ bringe ber öuafieäe nadfi biefefben 23Sirfungcn brroor wie ba^ Serpc^nin, r o e r ^ nur febnetfer unb heftiger feine 9Za(ur al^ ominöfe^ @ife äuferf. 0 in ©ran biefc^ ©reract uon irgenb einer (Stcttc bei ÄörpcrS abforbire, ober mie ©peifen gemift^e bepgebraebt oerurfaebt un? Dcrjügticb ben Sob einel jicmficb großen $unbc$, inbem ber* fetbc SinfäRe oon Setanuä beEommt, roetebe bureb ibr Sinbaucrn bie 9Ecfpirafion b il jum Siugcnbricfc ber ooKfommenen SlspbP^ie jiiieerbriicfeu. 2?on ©trpebnin reiche ein acbecl ©rau bin, ben (lÄrEjlcu ^unb ju eöbteu.

3(1 bie ©abe oom ©jerace (lärfcr, fo febeine ba$ Sbief juie (teb ©egalal überzeuge f>äU, bureb bie unmittelbare 2Eir? fung biefer @ub|lanj auf bas 9beroenfp(tcut untjufommen. (ÜJtan febe 9Jbagcnbic^ 3 ourna[ ber cyperimentat npl,t£)ctober 1 82 2 ). D c t. D e fe rm o n befebreibe bep ben bureb gei(bige5 © jtract oergifeeten Sbifrcn eine eigene Sontraceion ber gjEifj. SSJenn man ba^ an ber SBirFung biefer ©ubfianj teibenbe Jb icr bembre, fo befommt e§ eineßrfebiiteerung mie bureb einen (iarfeu efcctrifcbcn ©ebtag unb jmar i(t biefel bep jeber erneu? CPtcn 23ernbrung ber ^a ll. S)ic Surcbfcbncibung bei SJucfen* ntarEI unter bem^interbaupte, unb feibfi bie oollfommencSren* nung bei Äopfel oom Stumpfe beben bieSUJirEungcn biefer ©ub? (lanj uicbt auf, fonbern fie bauert noeb eine Seit taug fort, jg)icfel unterfebeibet bie SBirEunglart bei gci|iigcu ©jrtractcl ber «Snribnnp oor affen anberu b il jept bcEannfen reijenben ©ub? ftaujcn. 2(ucb foff ftef) nacb 9Jfagcnbie biefe Steijuug bei 9tucfcn? m arf! ju ben SBtulfefu nur bureb bie oorbern 2Burjefu ber 9fucf'eumarflner»en forfpflaiijeu unb niebf. bureb bie binferu. — 9?acb bem Sobe fab er feine organifebc Söerfcbung, locfcbc bie

Page 36: nonnullorum in oeconomiam animalem · in oeconomiaiyi animalem, quam consensu et auctoritate excellentissimi ac illÜstmssimi domini praesidis e t directoris perillustris ac spectabil1s

28

Urfacjjc be$ S o b e ö o crra t^ m f ö m ite , ütibcre. bcoböc^fctcn bcu(= \\d)t (Snfyunbm tg b e i Söbogcit^ unb ber © cb ä rm c.

3 ? i^ f u n iu tercffan t i(l baä S jrp fr im cu t iwetc^c? £>rfira nn= f ü ^ r f : S in e A U n jc d e c o c t n u c . v o m . m ürbe etneht (larfeit ^ n u b c in bte 3 u g u fa r = 25eite g e fp r i^ t ; fogfeic^ tra f S t e i f h e i t bc^ S tu m p fe t ein . S ) ic © t^ en fe ta r ter ie p n ifirfe ( la r f aber lang= f a m , r o o r a u f ber £ o b b afb er fo lg te . 5 ) ie © e fa p e je ig te n fein e SJeräuberung. S ^ fdjein t a ffo a u # ^ier ein ä^ntic^cr ^ a f l , w ie fiep ber SJfaufdure e in g e tr e tte n , n ä f i in lid ) , ba^ bie ^ rec^ n n ^ jwteber eine (lärferc Ä r a ft .en tm iefre , w en n ifjn gröberer © t o f f u n p crä n b ert in ben © fr o n t ber S ir c u fa t io n g e la n g t unb burd) b cnfclbcn 31t g a n j a llg em ein er Sßcm b ru n g m it ben 9 lcr»cn en b cu f o m m t , « l i roenu fte a u f anbern 2 8 e g e in o e r lc ib t tv irb .

28urftm3 auf SRmfd)üL

S a l , tu a l oott ber n u x v o m i c a im a llg em e in en g i l t , b a t audj g a n j a u f b ie m a t e r i a S t r i y c h n i n a 2 3 e ju g , ba o o u biefen S llc a lo ib bie SJrccfjnu^ bie oorjt'iglicbften arjn cp licb eu j fr ä f te b e r l i i t c f ; n u r b a l SJcrbaltn i^ ber d o s i s i(l ocrfd)ieben.

D i e »o lle @ abe ber »erfebiebenen P r ä p a r a te ber SJredjuuf? b r in g t heftige^ S r b r c c b e n , Ä o l i f , S b u r cb fa d , ber fo g a r o ft b lu tig i ( i , S c fc b le u u ig u u g ber D J efp ir a tio u , 9 }r u (lfcb m eric it, ^ u f l c n , © c b m e ip e , ^ a u ta u ^ fe b lä g c , S c b to a c b c ber S t tu s fc ln , © t e i f b e i f ber © lie b e r , ja fo g a r fö rm licb eu 2 e ta u u s m it 2 l^pbPs j i c b ft 'o o r , ber p aro^ io m eu m eife m it ld (jn tu n g $ a rfig cr S r fcb la fs fu u g m ccbfelt. S a ^ SJeroufstfepn unb ber frepe © eb ra u e b ber © iu n e b au ert aber bi^ ^um S o b c fo r t, iväbrenb bie b cm S B iflcu u ntergebenen SD lu ^ cln beut pfpebifeben S in f lu ^ nicbf m ebr g es borebeu. 5 )e r ^JufS ftu ft im m er m e b r , b a ! 2lfb m en m irb m ü b s f a m e r , b leib t im Ä ra m p fe o ft g a n j a u ! un b fo m m t n u r tu ben fu r je n S fem ijfio n en , in m ehreren fu r je u unb fcbucllcu 2 ltbt’m jü= g en m icbcr. 5 )e r SSaucb feb m id f a u f unb b efom m t b lau e g lc c f e ; in einer te ta u ife b e u © te ifb e it b ürt enblicb b a ! Sltbm eu g a n j a u f, m abreub ^ e r jfc b la g nub m u rm förm ig e S e r o e g u n g e n ber 0 ebdr= m e u o c b e iu eB e itla u g fo r tb a u ern , unb a u ! c fm a g cb (fn c feu Slrterien feb m a rjc! o e r fo b lfe ! 2 } lu f fp r in g t. © e lb ( l b ie Seicben bleibeit

Page 37: nonnullorum in oeconomiam animalem · in oeconomiaiyi animalem, quam consensu et auctoritate excellentissimi ac illÜstmssimi domini praesidis e t directoris perillustris ac spectabil1s

29no(^ einige S e i t ( leif, bie p i a m a t e r i(i » o m SSfule (Jro^eitb,

^ e r j roc if u n b t ru f ie c r . S)ic © e b a n i te j e ig e n , roie fo(t bei; (iftcn S Jerg i f fu n g cn , b la u e glccf'e, uub eine ieid)fe SKötfmng ber in n e rn ^ a n f / w e n n ba$ SJiittel nom SJiagcn a u ^ w i r f t c ; abe r j n S te f u t t a t e n , wcfdje einen t rif t igen © e b fu ^ a u f bie 2 B i r fu n g b e i SötittcB m acben t i e f e n , f a n n m a n nic^t gefangen . 6 n ^ ü n = b u n g ber 2 J J a r p I ^ S r i i c f e , u n b bie f rü h e r an g e fü h r te 23cfd)affen= beit ber Sötifj (inb Feine bef ianb igen S rfcbc inungcn .

Sins bem © efag feu e rbc l ic t , b a f bie S rc d b n n b a u f bic cr= ften SSJegc i n g ro ß e r D o s i s a f s ein fcbarfeS & i f t n ü r f e , b a ß fic ab e r aueb a u f eine cigcntbümlicbe SBeife ba$ 3?crocnfp(fcm er* g r e i f e , u n b in lb e fo n b c rc ba^ SiücF'entnarF; benn e^ geh ö r t un= t e r bic roefentlicbffcn S y m p t o m e biefer S Jerg if tung : bic ©teif= beit bc^ 9 ium pfc5 u u b ber © l ie b e r , eine S kfcbw crbc obergäng= Hebe U nferbrücFung be^ 9ttb>nen5, w a $ n i tb f n u r bep @ äugc= tp ic rc u u n b 2)ieuf(bcn, fonbe ru w ie bic bep J rö fc b eu an g e fü b rs tett SJerfucbc j e ig e n ; fo g a r bep m in b e r »oHFommenen £ » rga u i#s m en ber ^ a f t i ( t ; fe rner fepf ftc bei; S p ie ren feine 2 B ir fu n g noeb f o r t , w e n n auep b er Ä o p f oom K u m p fe ftpon g e t r e n n t i(F, w ie w i r f rü h e r beu ter f ten . 2Bic (ie a b e r eigentiiep a u f bic g e n a n n te K e ro e n p a r tp ie w i rF e , ob re i ienb w ie bic meiflen g f a u b e n , u u b u u f welche 9(r t r e i j e n b , ob fie niepf e f w a ^ narco t i fcpc^ , w ie e? (Ui3 bem b i lw e i fe n pep einpefFcnbeu S ä u m e r , <3cpm inbc[ , ber E r w e i t e r u n g ber «pupirte u u b ber K tuofc tfcpw acpe pe ro o r j u ge= ptm fepe in t , in fiep fep ließe, l a ß t fiep b i^per niept g e n a u be(Fim= m en . © u i g e geben bicfcS reptere niept j u , w e if ber üötopnfaft fiep gegen bie oon ber S rc c p n u ß .u n b ip ren apniiepcu ^ f i a n je n ^ (ioffen e r reg ten S U crg if tu n g ^ u fä i le bi^weiFcn aI5 pciFfam er? wfefen pat .

^ ü r entfepiebcu paFfe icp e5 a b e r , b a ß ipre p r im ä re 25Sir= Fung ba5 K e r o c n f p f l e m , n iept a b e r b a s 23futgcfäßfp(tem erfap? r e , wefepeö lepfere tnanepc a u ^ bem © r u n b e b e p a u p te fe n , w e i t biefer © t o f f feine oer tifgenbe Ä r a f t a m ftärFficn a u s ü b t , w e n n bie Söenen fein S fu fn a p u iso rg an w e r b e n , unb w e il feine 933ir? F ungen auep noep bebeufenb fm b, w e n n er einem S p c i tc • citmcr? Feibt w i rb ( M a g e n d r e ) , ber n u r burep © e fu ß e m i t bem feben? ben D r g a n i i ' i u u ^ im S u f a m m e n p a n g e fiept. 3cp m u ß näpiuFiep

Page 38: nonnullorum in oeconomiam animalem · in oeconomiaiyi animalem, quam consensu et auctoritate excellentissimi ac illÜstmssimi domini praesidis e t directoris perillustris ac spectabil1s

3 on tU b cn tttcifictt s i r j f c n i>cr er(Ien Sülctnung itytveU n, ntciT H e © c f d j tv in H g f e i t fe iner S B i r f u n g fe&r g r o f i(T, fid) f t^on © p n i p s t o m c b e r g e l tö r f e a S le ro e n o e r r ic ^ tu n g cinffeffcn , b c o o r noc^ a n eine 3 iu f f a u g u n g j u b en fen bet; ^ rö fe b e n fer6(t bcbcufcnbc © t ö r u n g e n be$ 3 ? o r m a r ju f i a n b c 5 b a fb ro ieber fd ) n ) in b c n , u n b c n b l i # , j»e i l Bei; J i f c b e i t b e r Ä r e i s f a u f noej) b e m e r f t r o u r b e , n a d jb c m aKc^ S c i p c g u n g s r e m ö g c i i fd jon o e rn ic^ tc t w a r .

3 n g e r in g e r e r © a b e , e t w a j u © r a n n o m g e iz ig en f r a e f , ober j u — © r a n o o m © ( r p e b n i n g e n o m m e n / b e m e r f t m a n w e n ig e r S J c rä n b e ru u g c n in ben e ig e n t f i ^ e n 9beroenfunctio= n e n , a f$ in ben Söcrricfpfungen jen e r £ > r g a n e , bic » o m 3iücfcn= m a r f e u n b ben © a n g i i e n i^ re S tc ro cn b e l i e b e n , b e f o n b e r l b e r ^ 3 a u t u n b b e r © in g em eib e b e i U nte rfe ibeS . f inben fid) n a b m = lieb e i n : ( i ä r f e rc S ( u l b ü n ( l u n g b e r ^ a u t , o e r m in b e r f e r 3Ippcs tit / (sefef/ o e rm eb rfe u n b o e rä u b e r te S ib fo n b e ru n g b e r © ebre im * b ä u f e u n b 3 l ie re t t .

S e p e i w a ^ ( l ä r f e re r 5 )o f t^ / ober ö f ic re r S B icb e rb o fu n g g ib t fttb b a ^ © rg r i f fe n fc p n ber 3beroen febon bcufHcbcr j u e r f e n n e n . 6 ^ enffieben a K a t t i g f c i t , U n o e r m ö g e n , bie 3Ku^feI n u r e in ig e r üölaffen a u j u i l r e n g c n , Siebe s u r S e t f r u b e u n b 2 ) u n f c l b e i t , © e b a u e r , ( l a r fc S inpfTubficbfeit b e r ä u ß e r n © i u n e , 9ing({. 25 a lb a b e r n i m m t bic ^ i n f ä f t i g f e i f j u , c$ j i t t e r n bic J ü f f e , cS je ig en fnb p e r io b e n m ä b ig e B u c f n n g e n , u n b w e n n m a n ben Ä r a n f c u b e r ü h r t , fo i | t i 'b m , a l l w e n n er e inen ciecfrifcbeu © t b i a g be f t im e. S a b e p ifl bic S ie fp i r a t io n fe b n e r te r , b e r b a r f e r u n b b c fcb leu n ig f , bic © p r a c b e unbeufCitb U|1^ öcfcbwer= l i e b , e l erftbe inen Seiebcn e ine r g r ö f e r n 9 i c i j u n g in ben e rd e n 2 8 cgcu , o e r m e b r te U r i n a b f o i i b e r u n g , ^ a u t f t b w e i f e u n b felbft% a n t b e m e .

S B irb biefer S u ( f a n b ö f te r e r r e g t , fo breiben b i lm c i f c n © e b n e n b ü p f e n u n b u n w i t t f i i b r i t c b t ß o n t r a e f i o n e n b e r SS lu lfe lu j u r ü c f .

S i l l H e i l m i t t e l b e f rach te t , o e rc in t bic S rc tb m i f s in ficb reu j e n b e , (T ärfcnbe , a n tb e lm in t i fc b e , u n b m abrfcbe in l icb aueb n a r s cotifcbc Ä r ä f f e . S i e S 8 e |U m m u n g b e r S a l l e , w a n n ftc a n g e je ig f f e p , 1110,1 W f ib e r b a f t b c ( i i tn m t in 9J o g t ’ I ^b * 1 111 5S p n a m i f .

Page 39: nonnullorum in oeconomiam animalem · in oeconomiaiyi animalem, quam consensu et auctoritate excellentissimi ac illÜstmssimi domini praesidis e t directoris perillustris ac spectabil1s

3 i

gint e mit 2)aturin.1 ) (Einer ©djnccfe ivurbc ~ ©ron 5)ö(urin nuf ba5 gcöff=

nefc ^ e r j gebradjt; c l n>ar aber feine SBirfung jubenterfen, beim fie febre fo fange, afs gcmöbnlic^ biefc Spiere bei; biefer S?erfe<3ung ju feben pflegen.

2 ) S in Ä re b l, bem auf ba l geöffnefe ^ e r j | 6 r . S)afu= rin gegeben mürbe, fing a n , af$ biefer © to ff m it bem SBfute in 25crüfjrung tra f , fief) fd;nef( uormärf^ ju bewegen. 3fad) 1 0

SWinuten mar er tobt. Sunt 2}emci$, wie oief auf Soffen ber fßerlefjung fomm c, na^m itb einen jmepfen, öffnete b a ^ c r j , unb gab i^n in l 2J?affcr. Sfacf; einer b<rt&en ©tunbe mar er iiod) frifcf), icf; ffreute ba^cr © r. © a fu rin auf b a l ^ e r j , unb bie febbafferc Scmcgung jeigfe autb biefer, aber balb wur= be ftc ftbmäcfjer, unb er f>attc mafjrfcbcinficf) basfefbe Snbe ge= nommen, wie ber porige, jeboef) im SBaffer, in meines er gc= fegt mürbe, crf)0bfte er fidj roieber bergeffaft, bap er naefi ei* ucr bafben ©funbe burd) bie S ra ff feiner ©(bereit in ben $in= gern burd) Sneipeit ein geringe^ Sfuteu oerurfaebte.

3 ) S in ©ran auf bie Siemen eines!, C y p r in u s ca rp ioges ffreuf , brachte feine SJJirfung beroor.

4 ) 9Jfcbrcren ffeinen ^ifd icn ber S p e c ie sC o b ite s fo s s ilis würbe 5)afurin ft'ir jeben berfefben ju © r. tikifS auf bie Siemen, tbcifS in bie föfunböffnung appficirt. © ic würben bar== a u f febr m att, unb bewegten ficb im 9Baffcr fa(f gar n iebt; itatb einer SBiertcffiunbc erbobften ficb jene miebcr,bie ben© fo ff a u f bie Siemen erf)icften, efma^ fpäfer bie anbern, bep betten er bureb ben SJarmfanaf eittPerfcibf murbc.

5 ) S^ct) S a fu rin brachten bep einem fefk febbaffen grofebe, bem biefc © ubffattj in ben Söfagcn gebracht murbc, gar feine SJBirfung ber»Pt- S ie Sßieberbobfung bcrfclbett SKenge nach einer btfben ©funbe madtfe ibn mobf ctmal(rager, mag aber auch bafb micbcr pcrfd;manb.

6 ) Slucb m it jmep Sanind;cn, bereit jebem ich 2 © rancingab, machte ich SJerfuchc, aber ohne affen S rfo fg , nichtcinmabf eine Srmcifcrung ber ^upiffe fonttfe id) beobachten. j0ich wacht mich fa fi gfauben, bah hag S a tu riu bie arincp=

Page 40: nonnullorum in oeconomiam animalem · in oeconomiaiyi animalem, quam consensu et auctoritate excellentissimi ac illÜstmssimi domini praesidis e t directoris perillustris ac spectabil1s

32Tiefte« Ä m ffe t>on D a t u r a S t r a m o n i u m in fieft nieftt con» cenfrirt en th a lte , tvie einige te f taup teu ; beim biefeS S r a u t ober ber (Same bauon a ls i n f u s u m gegeben, b ring t bep Sftieren bcbcufenbe SBirfungen fternor, wie o u l ben 2?erfue tften fteroorgcftt, bic itft nun anfüftren »rill. 3cft faub fte auf* gejeieftnet in „ 5> i e f f e n b a e f t über bie 2 ra n l fu ( io n bc5 S lu # te5 unb Sttfufton ber Strjnepen in bic 23hitgefa£e. SBcriiii, 1 8 2 8 . ß rf le r Sfteif.“ 2tnge|tcttf lourbcn fte »on ^ c r t i w i c f t $u S c r f in .

©inem fetft^ Saftre ertten g n n j gefunben ^ u b e l infunbirte , £ ) c r t roi eft in bie Srofferoene ein f<um>arme$ Snfufunt, ivelcfteS öu^ H e r b . D a t u r . S t r a m . einer U njC / unb a q u a b u l l , brep Unjen bereitet nxir. ©$ t ra ten gieieft naeft b e rS n fu f io « bie gcnjoftnlicft erfofgenben Sifectionen be£ Stfftmenl e in , in* bem jept ber ^ u n b naeft S Jcrlau f txm f ü n f SJlinuten 36 ailaftf in jeber Sölinufe atftmcte. Sugleitft rourbe bic ^ u p i ü e efnja^ weiter unb r u n b e r , unb ba$ 3(uge meftr gfäiijenb. S i e ^Bewegungen ber 9ttu$fefn gingen regelntaftig, unb raftft »on © ta f fe n , unb e5 erfprgfen bi$ ju m 2?erraufc ber i 3 t c n ÜDtinufc, jwep SJllaftt Urinentrecrungeu. S e r unb $ e r j» fcftlag jeigfen (ieft »on 6 2 a u f 7 7 in ber Sötinufe »em ef t r f , babcp glcicftmäftig unb f rä f t ig . Stacft S Jerfau f »on 2 8 2Kb nuten fegte fuft ber .fjunb n icber , (Irecffe bic gü jfc g a n j »on fteft, unb feftien in einen S uflönb »on ©rfcftfaffuug »cr^ faHeu ju fe p n , benu alfe © in n c unb aueft be r 2Biüe bei» fefben w are n bep ben abfiefttfitft angebraeftfen Dfcijungeu n u r ftftwacft j u afficircn. Stil naeft 35 2Hiuulcn b a l Sfticr auf* ge jag t w ü r b e , bewegte c! (ieft n tit bem ^ in ferfe ibe e tw a! u tw ollfon tn tcu unb feftwanfenb. SZacft jwcp © tu n b e n f o f ber ^ u n b SKifcft, unb jeigte fteft bann fo m u n te r , a l l »or bem SJcrfucfte.

SZacft brep 2 agcu infunbirte er betnfefben J^unbe in bic an* bere SroffcfDcne ein 3 u f u f u m , wcfeftel a u l jw ep Unjeu ©teeftapfeffraut unb 2 U njen foeftenbem SBaffcr bereitet w a r . S e r (Eintritt ber 3B irfungen erfolgte brep SKinufen naeft ber S u je c f io n , unb aufterte (ieft aueft fticr juerfl wicber in ber SH’c fp i ra t io n , welcftc feftueller unb befeftwerliefter würbe. ©r(i

Page 41: nonnullorum in oeconomiam animalem · in oeconomiaiyi animalem, quam consensu et auctoritate excellentissimi ac illÜstmssimi domini praesidis e t directoris perillustris ac spectabil1s

35und) fl’djS a t t in u f f t i fdiiciicit u n b ^ c r ä f t^ f a g bcfc^fcunigf, u iib fcepbe e t m a l u u rc g c fm ä p ig . 3?ac^ 1 0 SJlinutcit jä ^ f tc m a n 7 8 ^ J u f s f ^ Iä g c n n b 2 9 9 t(bcm jüge in S i n c r M in u te . S ) i t jjiffc m a r e rw ei te r t u n b ber S f i c f ( i ie r ; b o # m a r bic E o n ju n c ; tit»a nic{jf gerofbef . Sbacf) i 5 M in u t e n erfo lg te eine © iitlecrung oon ga i i j gcwöjjnlicbem U rin . 3bad) 2 5 M in u t e n m ürbe ber ^ u n b in feinen 23cmcgungcn t a n g f a m e r , « n b befonber^ febteppte er bie ^ i n t e r f ü f e f r a f t fo ^ nacb ficb- 3bacb 3o 2K inutcn legte er ficf; n i c b c r , u n b jeigte (Id) b a n n auffaUcnb b e t ä u b t , u n b fo ge= f ü f y l l o Z , b a ^ er fcfbfl © ticbe m i t einer 3babef niebt em pfanb . S i e f e r S u f i a n b b a u e r te G ine © t u u b e , mo e r ftcb b a n n pou fefbjl erb ob UI1^ f ' $ foiiflfoiit « n b e r sm o nicbcrfegfe. 5 ) a s Sitbmeit m a r j e ^ t m en iger febneß (20 2)tabf in © in e r SOfinufe), u n b ber

febr febmaeb u n b ffeiu. S r ( t uacb f ü n f © f u n b e n erbobite ficb ba3 Zfrier micbcr fo, ba|5 es fid j frei; bewegen , u n b cfmaS ^ u t f e r unb © e f r ä u f j u ftef; itcbmcn fonn te .

grepiidb i(f b icr c>n anbcrcS ß in o e r f e ib u n g ^ o rg a n g e m ä b t t m o rb c u unb c$ i(l eine off gemaebfe © r f a b r u n g , bap r ie fe ( S t o f e bem S5futc bei;gem ifd ;f , i'brc K rä f te a m (iarfffen j u er= f e n n c u g e b e n , abe r einige S B ir fu n g foß te m a n beim bod; ancb bem er feu , w e n n ber b e n a n n te ( S t o f a u f b,ent gewöbuficben 2£egc c in m ir f f .

2 lf l S trju ep m ittef i ß m e in e t S U ifeu ^ ba^ iD a fu r in noeb niebt perfuebf w o r b e n ; id) Perm ag baber ancb uicbt^ bariiber j u fag en .

<£tmac 3Jcrfu($e m it STtorp^in-

1 ) 2(u f gnfuf ionSfb icre w i r f t b a l Sßforpbin niebt febäbfieb, fic febeineu p iefm ebr ib te SJfagen b a m i t j u fu ß e n unb ficb bapou j u n ä b r e n .

2 ) S e p ^ rö feb e n fab icf; aueb fe inen ©rfofg .3 ) S r e p Ä anineben , bereu jebem id) j u c r | t ©in © r a u b a n n

j i r e p © r a u e 9Jtorpbin b e p b ra e b te , beobaebtete teb bureb jm ep (S fu n b e n obne n u r im geringffen, in b e r S e b e n s m a rm e , i m | ) c r j = fe b ta g e , i n ber 9fc i ie m p fä n g l id ; f e i t , in if;ren 23emeguugeu unb ü b r ig e n S e b e n S äu fe ru n g e n eine S Seräuberung m a b r j u nebmeu.

Page 42: nonnullorum in oeconomiam animalem · in oeconomiaiyi animalem, quam consensu et auctoritate excellentissimi ac illÜstmssimi domini praesidis e t directoris perillustris ac spectabil1s

S B n j j r c n b b ir fc r B e i t fiiifleii (ic f l « / W) j u b c g a t t c t i / w a S a b e r b o # g erv i^ fe in e g o l g c b e i S R o rp fn u S iwar.

SK ag enb ie fucf;tc b u rc^ feine SBerfuclK b a r j u f b u n , b a b b a l 3Jtori>f>i« b en b e t ä n b e n b e n u n b b a l S b a rc o t iu b en re i j e n b e n 2.beif b e i . O p i u m ! f>a«ptffl#K<b a u l m a c b c , e ine S b le in u n g , welche j e n e n u n t e r ben a i r j t c n fd jo n l a n g e beffebenben S t r e i t u b e r k bic 9 3 ? i r f n u g l a r t b e i O p i u m ! a m b e | ien j u f tb f icb ten im © t a u b e n > ä r c , n*ei[ b a n n f e in e r ^ a r t b e p g ä n j f i c b U n rech t gefebebe. S ) a a b e r b a l SDiorpbin i n b e r S )o fc » a n 2 © r . fe ine S B i r f u n g bep Ä a n in c b e n b e t u o r b r i n g f , b a m a n c h e S tr jfe au ch bei; SJIenfchen je n e SBortbeife n ic h t e r f a h re n f o n n t e n , b ie i h n e n p o u a u b e r n g ep r ie fen m ü r b e n , o ff f o g a r eine bebeufenbe 3 tu f r e g u n g b e i © e* f ü f f p f e e m e ! beobachte ten , , b a f b t a g e n b i e feibft e in geffeb t , i n a n m ii f fe bie 3 l t t f a n g ! o o n b e r S f f i i r f f am fe i t b ie fe ! SJtiffc! g e f a f f e n SJegr iffe f e b r b e f c h r ä n f e u / u n b (ich fyütytn, e ! a f ! e in f u b t i f e l © i f t j u b e t r a c h te n , b a f e r n e r fe ine m i t ben S R arfo t in o b e r 5 ) e» v o l u e ’fchen © t o f f bep ^ u n b e n a n g e f ie t t f e n föerfuche o o n b e r S lr f f i u b , b a f b a r a u l .b ie o o rgc bf ich r e i je n b e Ä r a f f beffeiben n ic h t f f a r g e n u g b e r o o r f e u c h t e t , u n b e u b f ic h , b a bie o o n 5 ) u= m a l u n b ^ e i f e t i e r g em ach te S ln a fp fe b ie fe r b e p b e n © t o f s fe ■*■) fe in e fo g r o f e 2 Je r fch icbeu bc i t im S Je rb a f tu i f fc i h r e r ©fe* m e n t e n a c h m i e ! , a f ! b a p m a n ih n e n g e r a b e ju c u tg eg cn g c fc b te K r ä f t e ju fc h re ib en f a n u ; — fo b in ich b e r 2 W e i tm n g , b a p toes b e r b e r e ine © t o f f b ie r e in b e t ä u b e n b e , noch b e r a n b e r e bie r e in ( i im u l i r e n b e Ä r a f t b e i O p i u m ! in (ich t r a g e , b a p b e r ü bfobnfa ff b u rch b ie chemifchc S ln a tp fe mefentf ich in fe in e r SÖJirf* f a m f e i t o e r ä u b e r t i v e r b e , jeb em fe in er S c ( f a u b t b e i l e e ine e igene , » o u b e r b e i O p i u m ! oerfeb iebene i f r a f t j u f o m m e , u n b je b e r ber* i 'efben oieffeicht i n b e r B u f u n f t bie © f e i t e e in e ! w ich t ig en ^ c i i * m i t t e l ! e in n e b m e n f o n n e , b a j u a b e r noch o ic le (E r f a h ru n g e n n o t b m e n b i g f e p e n , u m b ie S tn^cigen j u i h r e m © e b r a u c h e g e n a u j n b e f l im m e n . 3 i e © h cmic ul1^ SK agenb ie’l SJerfuche h a b e n ba* h e r , w ie ich g l a u b e je n e n © t r e i t noef; n id ; t b e p g e f e g t , u n b ich

*) SKorphin 100 J p c ife » 72,02 Ä ohlcnp. 7,61 iZBaffcrflojf. 5,53 0 ficf(T. 14,84 oxyg. O tarcotin 100 S pcilc * 68,88 Ä oplenp. 7,21 SBaffei-ppn. 5,6i (S fitfp . >8,00 o.vyg.

Page 43: nonnullorum in oeconomiam animalem · in oeconomiaiyi animalem, quam consensu et auctoritate excellentissimi ac illÜstmssimi domini praesidis e t directoris perillustris ac spectabil1s

35n ocijim m cr t>a$ für lu a ^ r , iua$ ^ a r t m a i m Oe^aupfet,

bcr b a^ £)p iu iu einem negatioen © fim u tn ^ für ba^ STcrDcufpficm nentif, inbem er ba^ ^ r in jip ber © eiifib iiifa f bcu perip^ürifc{)eii gU’rocu a u f bicfcibc 9(rf e n t j ic ^ , mie bte S ä fte bcm £ > rgatü ^ niu^ feine tjjierifefje S B ärm c; nad) bem @ cfe£c a b e r , ba5 ner= fo^ren gegangene ivicbcr ju erfe^en , in bcn S en fra iorgan en bc5 9?erocnfp(teme5 beit r e n i s u s v i t a l i s »crm eb rt, unb baburcf» bcp ^ n b iD ibucn , bcp bcnen eine (larfe 9icprobncnpn (iatt ^ a t , eine A ufregung uerurfad)t.

SJJfrfuc f mit Derfc tc&enen ©u^ftönjen auf ^ n f u f o r i e n .

x ) 9 (u f einen C ^ c l o p s , ber m it einer SDlcuge f o r tm ä ^ renb jncfenben büfdjcfform ig gcftieften JBorticelfen befeßt m a r , xuurbc eine g e fä ttig tc 2(uflöfung pon m e r c . c o r r o s . im SBaffcr geg o ffen , m o ra u f fogfcid) SluOe bc§ g rä fe re n S ^ ie re 5 unb b rr 23orticctfen erfo lg te , © in t r o p f e n 2ßa(Ter m it SDtonaben, 2M = ooccn n u b Srid^oben m im m efnb , en th ie lt u ic^ t^ fcbenbc? m c^r, a l§ er bcm © c m ifd k in g e fcb t m urbe.

2 ) ©ine gleiche Stetige gefätfigter ©djmcfelfcberaufCöfung berS nfu ftou , in ber m o n a s t e r m o , p r o t e u s , v o lv o x glo^ Ixato i1 entsaften m aren , jugegeben, brachte feine SJcräubcrung ^ e rn o r, anper einer fcfjneffcren S re^u n g bei v o lv o x um fei= ne 3trf;fe-

3 ) © in n u r fe^ r fle in e r S ^ e if » a n S a tia u f lö fu n g ober H y d r o c h l o r s ö ä u r c einer 3 n fu fto n bepgem ifc^ t, to b te t unb je r j lö r t a lle 3 n fu fo r ie n , m ä^ ren b concen trirte © ffig fäurc fclbe n u r to b te t oljue fic j u jer(lÜ ren .

© e^ r intereffaut fmb folgenbe bon © r u i t ^ n i f e n ange= (leKteu aJerfud)c:

1 ) 3 ^ (freute c rb ig e l S ra u n f le iu e r j a l l fe in e l 9 )u loer a u f einen U ro p fc n , w o rin oiele 3 n fu fo rie n m a re n , unb rü h rte bep= b e i m it einer S tabei burcj)einauber. S r e p 3 nf«fbrien (larbeti erft natO einer fa lb e n © tu u b e , roäljrenb melcfier (ie ftc^ im m er la n g fa m e r bem egten . 3&rc ® t( la l t blieb.

3 *

Page 44: nonnullorum in oeconomiam animalem · in oeconomiaiyi animalem, quam consensu et auctoritate excellentissimi ac illÜstmssimi domini praesidis e t directoris perillustris ac spectabil1s

562 ) Sölit bcm ^ u f o c r »on gc[&cin 9{(»ufi$gfr0 erforgfc im

2ß c fc n tn $ c n b o l 3bäbmlicbc.3 ) S i e K ä m p f e r '3 nfu(io» cufbiert fü r fidj nie ein 3 nfue

fo r in m . 3 cf) mifdjte offo b a m i t einen 2 ro.pfeu »on ber m i t t>ic* fcn Zfyievdjen bcmojjnfen S n fu f io n . SUie Slrtcn non S nfu fo r ie n fiarben nacb einigen SJiiimten, unt> einige oon ben g röß ten£> pa is tljiercbcn, meirf;e lä n g e r le b te n , bcfanten t>orn uub a u ben © e iten große S3ta fen , melcfic g a n j burd)fid)tig i v a r c n , unb fiarbcu notb einer boibeu © tu u b e . S e r X o b e l f a m p f m ach te , b a ^ ftc (icß im m er »oafjenb bcrPegfen.

4 ) S i e S n fu f to n b e i (tinfenbcu 9 (fanb! perurfacjjfe mehrere S p inn ten ein äußcrf i f ^ u e i i e l Surcfic iuanberbetuegcit ber 3 u fu = fo r icn ; nad) u u b nacb ober ivurbc affc l miebcr mie o o rb c r , unb fie lebten fort. S e r 2{fonb macf;te n u r einen (iarfeu 3veij a u f (ic.

5) S in e fa fu r i r fe 3u fu ( io u ber Siinbc oon ben iviibcn Äa= (ianien brachte bicfelbc 2J5irfung a u f fie ßeroor.

6 ) © afiäpfcfsS iu fguß töbtete fte oßne (S cfia f t lP c räu be run g in e iner balben © f u n b e , oljuc baß ßc bureß eine auffaiieube 25es m egung eine befonbere S o b c l a n g ß g e ä uß e r t fjäffeu.

7 ) S i c 3 nfußon o o m fpan iftßen 2 a b a f oeräiiberfc ißre geioößuticße S e m e g u n g in ein f tßucltc l S f e ß c u u m ißre Sängen* aeßfe , loäßrc.nb ße im m er a u f einem gfeefe (tiflc ßieifen. S i e f c l S r e ß e n (S a n je u ) ßörfe jeboeß in i 5 — 20' mieber a u f ; ße er* ßoßftcn fuß unb fcßmaminen fo m u n t e r , mic o o rß e r , ßerum .

8 ) S e i ; feßr fcßioacßer 3 u feß ui|3 ci,1(:r o e rb ü u n te u S ”1 fußon oom © u m i s Ä i n o , , bie mie S u r g u n b e rm e in a u l f a ß , ßa r* ben ßc ta u je n b uub l a n g f a m . 9(bcr tß a t iß) einen S ro p fe n fa* tu r i r fe 3 t t fußon j u einem S ro p fe u m i t 3 ufufoeieu , fo m a r ai= i e l , mic oom 25fiß g e t ro f fe n , tobt.

g ) SJcrbünufe S p i u m t i u c t u r b e täub te ß e , b aß ße f a u l t e n uub ßcß überfeßfugeu, au tß ß a rb e u ße oon reinem L a u d a n u m in w enigen © e cu n b c n . © o n b e r b a r iß ’l jeboeß , b aß bic 9iäber= tßiere in ber S p i u m a u f f ö f u n g ungem ein lauge a u lß a l t e u . © ic w erben ^ m a r b a r a u b e t ä u b t , a b e r ße crßoßfeu ßeß ba ib wie* b e r , w enn m a n ißneu frifeßel SBaffer g ib t . 3 ^ ß^bc fo g a r ci= ne 9(rt oon 9fäbertßierei! gefeßen, bie eine P o r t i o n Laudanum

Page 45: nonnullorum in oeconomiam animalem · in oeconomiaiyi animalem, quam consensu et auctoritate excellentissimi ac illÜstmssimi domini praesidis e t directoris perillustris ac spectabil1s

5?in'rfdHucFfen, fo b « f m an c5 in i^rem 5>arm fana ie f a ^ , nnb boc() m u n te r forffebten.

1 0 ) 2 )e r S tufguf oon SJibcrgcit töbtete nie bie größeren © a t f u n g e n , ivabreub fie f a n j t e n , f iü r j t e n , unb a u ben ©eis ten Sötafeu b e fa m e n ; fteincre © a t tu n g e n aber fam en b a r in g u t f o r t , je b o # mürben ftc u n te r ben Stugen fp i j jc r , b ün ner unb ffcincr.

1 1 ) SJtif San tbar ibcu= 3nfu f tou ober bem S u fa ^ e uon ©an* tljaribeu [eben fie nidjt aifeirt m u n te r f o r t , fonbern gebeiben auefj beffer, unb oermebren ftcb fepr fdjjtieU bureb SJertbeitung unb S ntf icbuug neuer 2irten unb © a t tu n g en .

1 2 ) S e p m 3 n f a b von gemeinem 2Baffer veranbern bie S n* fuforien uicbt fetten ibre © e f la f f , ober c l fom m en neue Strten unb © a t tu n g e n beroor. • - *

1 3 ) 2Beun einer S u fu f io n , . in meteber menig ©ebreim mebr oorbauben i ( l , nabrenbe © u b f fau j jugefebt r o t r b , fo oergrö* ßcru unb oermebren ftcb ibre, affen S e m o b n e r febr ftbnett, mab* renb uneublicb viel neue entfteben. © e b t m a n menig Sbabrungl* (loff j u , fo nab reu ftcb bie Sitten m obt b a r g n , aber bie neue © euc ra t io u bteibt au?.

Page 46: nonnullorum in oeconomiam animalem · in oeconomiaiyi animalem, quam consensu et auctoritate excellentissimi ac illÜstmssimi domini praesidis e t directoris perillustris ac spectabil1s

\

© r f t ä r u n a l>etr ^ d f c r .

F ig . i . T r ic h o d a -C h a ro n in ooHfontmentr Sou4»f<i()c.

a . SBorbert^etT, rco bie SWmtböfimng, h . ^ iin (c r0 c i[,

wo bet) c . bie ©eftbk^t^öffnung (“?)

F ig . 2 . S)a^felbe S^ier ntti bem ftcjk&arm litte n ©eitentbeiie, F ig . 3 . SaSfeibe Jjjkr auf ber redeten 6 ctk lifgenb,F ig . 4 . 3a5fetb e 2bter au f ber nttfen 6 ci(e auffiegettb,F ig . 5 . S icfelbe £agc roic tu F ig . 2 . m it biworgctrctcucr

SBlftfe..::un idi'/M •

Page 47: nonnullorum in oeconomiam animalem · in oeconomiaiyi animalem, quam consensu et auctoritate excellentissimi ac illÜstmssimi domini praesidis e t directoris perillustris ac spectabil1s

/////( (fr. /•. (■'

Page 48: nonnullorum in oeconomiam animalem · in oeconomiaiyi animalem, quam consensu et auctoritate excellentissimi ac illÜstmssimi domini praesidis e t directoris perillustris ac spectabil1s
Page 49: nonnullorum in oeconomiam animalem · in oeconomiaiyi animalem, quam consensu et auctoritate excellentissimi ac illÜstmssimi domini praesidis e t directoris perillustris ac spectabil1s

i

T h e s e s d e f e n d e n d a e .

I.i

Globuli sanguinis, qui sub microscopio adparent,illusionem opticam non sistunt,

II.Corpora luteaam phibiorum vetisimiliter tempore soni-

n i hicmalis nutritioni inserviunt.

• HL• ' * • • • - • • • ♦ • . . . . . . . .

Yenena in animalia mammalia eodem modo nonagunt, ac in hominem,

IV.O pium est rem edium negative Stim ulans, et actio

jllius magis comjiaranda cum actione frigoris quam cum actione vini.

Y.Aquae minerales non vivunt, hino virtus earum a

vita non est repetenda.V I.

In morbis non raro salutaris est musicae in homi- neni influxus.

VII.Mens tantum incitabilitatem in duos conceptus par-

l i a l e s , receptivitatem scilicet, et agendi facultatem divi- dit reipsa autem illos a se invicem separare non licet.

Page 50: nonnullorum in oeconomiam animalem · in oeconomiaiyi animalem, quam consensu et auctoritate excellentissimi ac illÜstmssimi domini praesidis e t directoris perillustris ac spectabil1s

V III. 'In m orborum tractam ine regimen diaeteticum plus

valet,<quam remedia pharmaceutica.IX.

Therapia quo magxs composita, eo certius ignoran- tiae aut spuriae eruditionis filia.

X.Absque cortice peruviano , opio , hydrargyro , mär­

te , venaesectiona, et vesicantibus inermis ars medica.XI.

Febris interm ittens suppressa, nullo reniedio certo revocari potest.

XII.Phthisis pulmonalis non sistit m orbum insanabilem.

X IIIIn tractam ine febris nervosae ab omni theoria abstra-

h a t, et solam experientiam medicus sequatur.XIV.

Quousque v ita , nulla sanguinis putredo.

T y p i s A n t o n i i P i c li 1 e r.

1

Page 51: nonnullorum in oeconomiam animalem · in oeconomiaiyi animalem, quam consensu et auctoritate excellentissimi ac illÜstmssimi domini praesidis e t directoris perillustris ac spectabil1s
Page 52: nonnullorum in oeconomiam animalem · in oeconomiaiyi animalem, quam consensu et auctoritate excellentissimi ac illÜstmssimi domini praesidis e t directoris perillustris ac spectabil1s
Page 53: nonnullorum in oeconomiam animalem · in oeconomiaiyi animalem, quam consensu et auctoritate excellentissimi ac illÜstmssimi domini praesidis e t directoris perillustris ac spectabil1s
Page 54: nonnullorum in oeconomiam animalem · in oeconomiaiyi animalem, quam consensu et auctoritate excellentissimi ac illÜstmssimi domini praesidis e t directoris perillustris ac spectabil1s
Page 55: nonnullorum in oeconomiam animalem · in oeconomiaiyi animalem, quam consensu et auctoritate excellentissimi ac illÜstmssimi domini praesidis e t directoris perillustris ac spectabil1s

+AM273347304

Page 56: nonnullorum in oeconomiam animalem · in oeconomiaiyi animalem, quam consensu et auctoritate excellentissimi ac illÜstmssimi domini praesidis e t directoris perillustris ac spectabil1s
Page 57: nonnullorum in oeconomiam animalem · in oeconomiaiyi animalem, quam consensu et auctoritate excellentissimi ac illÜstmssimi domini praesidis e t directoris perillustris ac spectabil1s

www.books2ebooks.eu

eBooks geliefert über

books2ebooks.eu

eBooks on Demand

digitalisiert von

Universitätsbibliothek der Medizinischen Universität Wien