Plattdüütsch lesen mit Kinner

© Heiko Frese

„200 Tunnen lesen“oder: Plattdüütsch lesen mit

Kinner 1. En por Wöör vörweg 2. Woto plattdüütsch Lesen? 3. Chancen un Schwierigkeiten 4. Woans wi dor bikaamt

5. Plattdüütsch Leeswettstriet.

Plattdüütsch lesen mit Kinner

© Heiko Frese

2. Woto Plattdüütsch lesen?Dorgegen:

• Kinner kaamt in'n Tüdel• spraken Spraak• to schwor:

„mein kumpel meinte mal das seine oma ein plattdeutsches buch hat. und das was da drinn steht das versteht echt keiner ...“ Quelle: www.plattdeutschland.com

Plattdüütsch lesen mit Kinner

© Heiko Frese

2. Woto Plattdüütsch lesen?Dorför:

• Lesen is een vun de veer Grundkompetenzen:1. snacken, 2. hören, 3. schrieven, 4. lesen

• Statusfraag– för de Schölers: vullwertige Spraak– in de Öffentlichkeit: Statusgewinn– spraakpolitisch: Spraken Spraken blievt

blots spraken Spraken, wenn se ok schreven wert.

Plattdüütsch lesen mit Kinner

© Heiko Frese

3. Chancen un SchwierigkeitenChancen:

• Nöögde Platt- / Hochdüütsch:– Satzmelodie, Satzboo, Lexik to'n groten

Deel egaal, ok Schrievwies anlehnt an Hdt.

• Banghaftigkeit vör schreven Platt verleren• eersten Togang to de literarische Kultur• Platt wohrnehmen as en normale oder sogors

coole Spraak

Plattdüütsch lesen mit Kinner

© Heiko Frese

3. Chancen un SchwierigkeitenSchwierigkeiten:

• Lesen geiht langsamer, Dekoderen un Afglieken duurt un blifft unvullstännig. Grünnen:

• Kinner kinnt weniger Wöör/Strukturen – Maxi: „Was is ,Hosten'?“ / „200 Tunnen Iesen“

• weet mitünner nich so nipp un nau, wat de Wöör/Strukturen bedüüdt- Bsp.: „Mi düch, dor ward nix vun.“

• „kulturspezifisches Wissen“ fehlt mitünner• Interferenzen, Bsp. engl. „he“• Vörlesen: Phonetik t.D. unbekannt, u.a.

Diphthonge.

Plattdüütsch lesen mit Kinner

© Heiko Frese

De ideale plattdüütsche Leestext• Themen, de Kinner/junge Lüüd anspreekt, d.h.:

• Texten dicht an de reale un gedankliche Levenswelt vun de Kinner, dorbi aver:

• „Enkulturatschoon“ in de regionale Kultur

• Spraak licht to verstahn, dorbi aver:

• veel platt-typische

– Idiomatik,

– Grammatik

– Lexik, dormit:

• Togang to de Egenorten vun de Spraak

• Fazit: Nödig deit en vernünftigen Kompromiss!

3. Chancen un Schwierigkeiten

Plattdüütsch lesen mit Kinner

© Heiko Frese

4. Woans kaamt wi dorbi?• Öllersgerecht achter dat Hochdüütsche

achterher, intressant un authentisch• Utwahl, wat de Schrievwies angeiht,

twee Wünsch, de nich tohopenpasst:• Möglichst phonetisch• Möglichst dicht an de hochdüütschen

Leesgewohnheiten, d.h.• „richtige“ Schrievwies twüschen

Utglieksplatt un Lokaldialekt / Idiolekt

Plattdüütsch lesen mit Kinner

© Heiko Frese

4. Woans kaamt wi dorbi?Utwahl vun Texten• Eerstmal Toleranz, wat den Dialekt

angeiht• evtl. regionale Bezüge

/Traditschonen• wichtiger: Kinner anspreken• „Spraakimage“• Keen froonfeindliche,

gewaltverharmlosende usw. Texten mehr!

Plattdüütsch lesen mit Kinner

© Heiko Frese

4. Woans kaamt wi dorbi?Texten trechtmaken• Platt is de Gesamtheit vun sien Dialekten• T.B. Kurs över Spraakvarianten, Jg. 10:

Text laten, as he is – evtl. Worterklärungen, aver anners hoge Toleranz

• T.B. 3. Schooljohr AG Leeswettbewerb:Text anpassen:• lexikaalsch: Krieg -> Orloog • grammatikaalsch: wi maakt -> wi maken • un t.D. ok phonetisch anpassen: maken ->

måken / Schöjler / schejv / Schouh /baven -> båben

• Soveel Diversität as geiht, soveel Einheitlichkeit as nödig!

Plattdüütsch lesen mit Kinner

© Heiko Frese

6. Das Wie: Kennzeichen des Niederdeutschen

Plattdüütsch lesen mit Kinner

© Heiko Frese

4. Woans kaamt wi dorbi?Qualitätskriterien för godet Lesen• sinnentnehmend - flink un präzise• Bi‘n Vörlesen kaamt dorto:• satzmelodisch• Phonetisch korrekt / authentisch

Praktische Fragen• Woher Texten kriegen?• Woans schölergerecht verännern?

Hülp?• Ästhetik/Haptik

Plattdüütsch lesen mit Kinner

© Heiko Frese

5. Plattdüütsch LeeswettstrietSchangsen

• intensiv rinkamen in‘t Plattdüütsche /Satersche -> Initialzündung

• Platt ward as schreven Spraak wohrnahmen

Plattdüütsch lesen mit Kinner

© Heiko Frese

5. Plattdüütsch LeeswettstrietOrganisatschoon

• ganze Klass: 1 Stünn intensiv, denn af un an

• „utlagern ut‘n Ünnerricht“ – parallel to‘n Ünnerricht / AG

• „utlagern ut de School“• Texten, Jurybagens usw. af Januar ünner

www.schoolmester.de – oder sülms söken laten

• Woans schölergerecht verännern? Hülp?• Ästhetik/Haptik -> Heften vun‘n SHHB