Überblicksvorlesung Römische Literatur II Dichtung WS 2014/15 · Octavius -> Augustus 63.v-14.n....
Transcript of Überblicksvorlesung Römische Literatur II Dichtung WS 2014/15 · Octavius -> Augustus 63.v-14.n....
Überblicksvorlesung
Römische Literatur II
Dichtung WS 2014/15
Dieses Matrial darf zum Nacharbeiten
und Vertiefen genutzt werden.
Copyright: PD Dr. Bianca Schröder
In den Folien finden sich
allerdings nur grobe
Stichworte, die den
weitergehenden
Ausführungen in der
Vorlesung zugrunde
liegen!
2
Pla
utu
s
Ter
enz
Ovi
d
Ver
gil
Hor
az
Liv
ius
A
nd
ron
icu
s
Naev
ius
En
niu
s
Cato
Catu
ll
Lu
kre
z
Cic
ero
Caes
ar
Sall
ust
Nep
os
Varr
o
Pro
perz
Tib
ull
Liv
ius
Lu
can
Pet
ron
Sen
eca
Per
siu
s
Sta
tiu
s
Sil
ius
Ita
licu
s
Mart
ial
Juve
nal
Taci
tus
Qu
inti
lian
Jün
ger
er
Pli
niu
s
Ält
erer
P
lin
ius
Apu
leiu
s
Au
lus
Gel
liu
s
Lu
cili
us
Pom
peiu
s T
rog
us
Vit
ruv
Man
iliu
s
Ph
aed
rus
Balb
us
Su
eton
Gaiu
s
Ek
keh
art
Otl
oh v
on
St.
Em
mer
ich
Hro
tsvi
t
Ru
odli
eb
Ott
o vo
n
Fre
isin
g
Carm
ina
Bu
ran
a
Alb
ertu
s M
ag
nu
s
Ratp
ert
De
Karo
lo r
ege
et L
eon
e pa
pa
Lu
du
s d
e A
nte
chri
sto
Walt
hari
us
Vis
io
Tn
ug
ald
i
Ges
ta
Apo
llon
ii
3
LATEIN
Sprache,
Sprachwissen
Weltwissen:
Geschichte
Politik
Alltagsleben
…
Literatur:
Gattungen,
Traditionen
200 v. Chr. 100 n. Chr.
753
Troja
1. Trojanischer Krieg
U. Huttner,
Römische Antike (2008, UTB)
6
verbindendes Schwerpunktthema:
Menschen und Götter
privater Kult, Staatskult
Mythos
philos. Reflexionen
theologia tripartita (Varro)
7
... Latium ... Süditalien (Magna Graecia) ...
264-241 (1.) pun. Krieg
240 Ludi Romani
Livius Andronícus
218-202: 2. pun. Krieg (Hannibal)
erhaltene Komödien
Plautus (um 200 v.) 20 erhalten
8
www.bj-schroeder.de
„Materialien“ zur Vorlesung
9
Plautus, Aulularia (olla, aula = Topf)
Ne quis miretur qui sim, paucis eloquar.
ego Lar sum familiaris ex hac familia
11
Ne quis miretur qui sim, paucis eloquar.
ego Lar sum familiaris ex hac familia
unde exeuntem me aspexistis. hanc domum
iam multos annos est cum possideo et colo
patri avoque iam huius qui nunc hic habet.
12
sed mi avos huius obsecrans concredidit
thensaurum auri clam omnis: in medio foco
defodit, venerans me ut id servarem sibi.
13
is quoniam moritur—ita avido ingenio fuit
numquam indicare id filio voluit suo,
inopemque optavit potius eum relinquere,
quam eum thensaurum commonstraret filio;
14
agri reliquit ei non magnum modum,
quo cum labore magno et misere viveret.
ubi is obiit mortem qui mihi id aurum credidit,
coepi observare, ecqui maiorem filius
mihi honorem haberet quam eius habuisset
pater.
15
atque ille vero minus minusque impendio
curare minusque me impertire honoribus.
item a me contra factum est, nam item obiit
diem.
16
is ex se hunc reliquit qui hic nunc habitat filium
pariter moratum ut pater avosque huius fuit.
17
huic filia una est. ea mihi cottidie
aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat,
dat mihi coronas. eius honoris gratia
feci, thensaurum ut hic reperiret Euclio,
quo illam facilius nuptum, si vellet, daret.
18
nam eam compressit de summo adulescens
loco.
is scit adulescens quae sit quam compresserit,
illa illum nescit, neque compressam autem
pater.
19
eam ego hodie faciam ut hic senex de
proxumo
sibi uxorem poscat. id ea faciam gratia,
quo ille eam facilius ducat qui compresserat.
20
et hic qui poscet eam sibi uxorem senex,
is adulescentis illius est avonculus,
qui illam stupravit noctu, Cereris vigiliis.
21
sed hic senex iam clamat intus ut solet.
anum foras extrudit, ne sit conscia.
credo aurum inspicere volt, ne subreptum
siet.
22
218-202: 2. pun. Krieg (Hannibal)
erhaltene Komödien
Plautus (um 200 v.) 20 erhalten
Terenz (um 160 v.) 6 erhalten
23
erhaltene Tragödien
Seneca (1. Jh. n. †65)
24
218-202: 2. pun. Krieg (Hannibal)
erhaltene Komödien
Plautus (um 200 v.) 20 erhalten
Terenz (um 160 v.) 6 erhalten
149-146: 3. pun. Krieg
Cato: 234-149
erhalten: de agri cultura
25
„späte Republik“ Bürgerkriege
Marius, Sulla
106-43 Cicero 106-48 Pompeius
100-44 Caesar
26
Prosa: Cicero Caesar
Sallust
Nepos
Varro
Dichtung: Catull
Lukrez
27
Catull (ca. 84-54)
116 carmina (minora et maiora)
- Metrik
- Themen
- Tonfall
28
Lukrez
Lehrgedicht: De natura deorum
Epikur
Angst vor dem Tod, Angst vor den Göttern
29
sog. „Triumvirat“ Caesar, Pompeius, Crassus
49/48 Caesar <-> Pompeius
48 Pharsalos
Pompeius in Ägypten ermordet
Caesar siegt weiter über die Pompeianer
30
Octavius -> Augustus 63.v-14.n.
44 Ermordung Caesars adoptiert seinen Großneffen:
Gaius Iulius Caesar Octavianus
31.v. bei Actium Sieg über Antonius und Kleopatra
27 v. Augustus
31
Prosa: Livius (142 Bücher...)
Vitruv
Dichtung: Vergil 70-19v.
Horaz
Properz
Tibull
Ovid 43-17/18n.
Vergil (70– 19 v.) Bukolika / Eklogae Georgica Aeneis
Horaz (65 – 8 v.) Epoden Satiren / Sermones Oden / Carmina Epistulae Ars poetica Carmen saeculare (17v.)
„Ich“
Vergil (70– 19 v.) Aeneis
35
Liebeselegie:
Properz: Werke zwischen 29 und 15 v.
Tibull: ca. 59/54-19/17 v.
Ovid: 43-17/18n.
36
Ovid (43v. – 17/18n.
Amores
Heroides
Ars Amatoria
Remedia Amoris
Metamorphosen
Fasti
Tristia
Epistulae ex Ponto
37
38
Octavius / Octavian / Augustus (63v.-14 n.)
Augustus (27v.-14 n.)
Tiberius (14-37)
Caius „Caligula“ (37-41)
Claudius (41-54)
Nero (54-68)
„vier Kaiser“ 68/69: Galba, Otho, Vitellius,
Vespasian (69-79)
Titus (79-81)
Domitian (81-96)
Nerva (96-98)
Trajan (98-117)
39
Seneca d.J. (ca. 4v. bis 65 n.Chr.)
Neros Erzieher
Briefe
Consolationes
De vita beata, De providentia, de ira etc.
naturales quaestiones
Apocolocyntosis
Tragödien
40
Tragödien
Medea, Phaedra, Oedipus,
Agamemnon etc.
• Affekte: furor, ira
• Streitgespräche
• Grausames / Gruseliges
Lukan Neffe Senecas † 65 Pharsalia / De bello civili
Statius, 2.Hälfte 1. Jh.n.
Thebais, Achilleis
Silius Italicus cos. 68 (!)
Punica
Valerius Flaccus widmet Vespasian
Argonautica
42
Martial (ca. 40 n.- ca. 104)
Plinius d.J. zitiert in einem Brief ein Epigramm
von Martial, nach dessen Tod
Epigramme
•1 Buch zur Einweihung des Amphitheatrum
Flavium i.J. 80 („colossus“)
• 14 Epigrammbücher
43