Zurück in die Zukunft - DNUG 2014 - Track 5.2

64
1 Zusammenarbeit 2.0: Fit für die Zukunft. Zurück in die Zukunft: IBM/Notes Domino Infrastrukturen verstehen und optimieren Wohin womit und warum (nicht)? - für Techniker *und* Manager! Daniel Reimann panagenda GmbH www.panagenda.com [email protected] +49 172 666 1097

description

Zurück in die Zukunft: IBM/Notes Domino Infrastrukturen verstehen und optimieren Wohin womit und warum (nicht)? - für Techniker *und* Manager! presentation by Daniel Reimann

Transcript of Zurück in die Zukunft - DNUG 2014 - Track 5.2

Page 1: Zurück in die Zukunft - DNUG 2014 - Track 5.2

1

Zusammenarbeit 2.0: Fit für die Zukunft.

Zurück in die Zukunft: IBM/Notes DominoInfrastrukturen verstehen und optimieren

Wohin womit und warum (nicht)?

- für Techniker *und* Manager!

Daniel Reimannpanagenda GmbH

www.panagenda.com

[email protected]

+49 172 666 1097

Page 2: Zurück in die Zukunft - DNUG 2014 - Track 5.2

2

Hallo!

Page 3: Zurück in die Zukunft - DNUG 2014 - Track 5.2

3

Daniel Reimann

Head of Technical Account Management – panagenda

Lotus IBM Notes / Domino seit 1999

Berater in ‚externen‘ (Groß-)Projekten Administration / Entwicklung Migrationen / Konsolidierungen Client Management Application Management

Seit 2011 bei panagenda mit Kernkompetenz Notes Client Management Domino Infrastruktur-Analysen und Optimierung

[...] Vielreisender Projekte mit vielen verschiedenen Unternehmen in

vielen Ländern

Page 4: Zurück in die Zukunft - DNUG 2014 - Track 5.2

4

Page 5: Zurück in die Zukunft - DNUG 2014 - Track 5.2

5

Agenda

• Einleitung• Warum „Wohin womit und warum (nicht)?“ ?

• Zukunfts-Architektur

• Client Performance

• Server Performance

• Infrastruktur Assessments• Von kostenlos bis nicht kostenlos

• Q&A• Hoffentlich

Page 6: Zurück in die Zukunft - DNUG 2014 - Track 5.2

6

Bevor wir bitte anschnallen!STA

RTEN

Page 7: Zurück in die Zukunft - DNUG 2014 - Track 5.2

7

Wo befindet sich jeder heute? OFTM

ALS

Page 8: Zurück in die Zukunft - DNUG 2014 - Track 5.2

8

Page 9: Zurück in die Zukunft - DNUG 2014 - Track 5.2

9

TeuerLangsam

Alt

Page 10: Zurück in die Zukunft - DNUG 2014 - Track 5.2

10

TeuerLangsam

Alt

(Teuer)Langsam

Alt

Page 11: Zurück in die Zukunft - DNUG 2014 - Track 5.2

11

TeuerLangsam

Alt

(Teuer)Langsam

Alt

Das ist nicht so einfach

Page 12: Zurück in die Zukunft - DNUG 2014 - Track 5.2

12

TeuerLangsam

Alt

(Teuer)Langsam

Alt

TCP, NRPC, ODS, SAN,

OS, XYZ

Page 13: Zurück in die Zukunft - DNUG 2014 - Track 5.2

13

(Teuer)Langsam

Alt

TCP, NRPC, ODS, SAN,

OS, XYZ

Entscheidung!

Page 14: Zurück in die Zukunft - DNUG 2014 - Track 5.2

14

TCP, NRPC, ODS, SAN,

OS, XYZ

Entscheidung!

Entscheidung!

Page 15: Zurück in die Zukunft - DNUG 2014 - Track 5.2

15

Die Commodity-Falle

Commoditiy

Page 16: Zurück in die Zukunft - DNUG 2014 - Track 5.2

16

Die Commodity-Falle

Commoditiy

Bu$ine$$

Page 17: Zurück in die Zukunft - DNUG 2014 - Track 5.2

17

Traditioneller Lösungsansatz

Klassiker: Upgrade-Projekte – in 18-24 Monaten zum Ziel ...

Projekt

Stabil StabilVeränderung

Page 18: Zurück in die Zukunft - DNUG 2014 - Track 5.2

18

Ein Ziel? Viele bewegliche Ziele.

XPages

IBM Connections

HTML5

IBM Notes

Page 19: Zurück in die Zukunft - DNUG 2014 - Track 5.2

19

Agiler Lösungsansatz

In (vielen) klein(er)en, konstanten, stets aktuellen Schritten vorwärts.

Kontinuierliche Veränderung

Page 20: Zurück in die Zukunft - DNUG 2014 - Track 5.2

20

Agiler Lösungsansatz

Agilität == Erfolg, Segmentierung ist der Schlüssel zum Erfolg

Kontinuierliche Veränderung

Page 21: Zurück in die Zukunft - DNUG 2014 - Track 5.2

21

Agiler Lösungsansatz

Aussen- und Wechselwirkungen nicht vergessen ...

Kontinuierliche Veränderung

Page 22: Zurück in die Zukunft - DNUG 2014 - Track 5.2

22

Eye Bee M

Page 23: Zurück in die Zukunft - DNUG 2014 - Track 5.2

23

Connect 2014: 339 Sessions, 17 Themenbereiche, 414 Themenbehandlungen

74%Jawoll!

2015: Mehr Portfolio-Integration, mehr Watson?

Page 24: Zurück in die Zukunft - DNUG 2014 - Track 5.2

24

„Nur 5%“ IBM Notes? Nein, 74%!

• NICHT isoliert betrachten!

• Geringe Transformationsnotwendigkeit per se

• IBM-seitig zunehmendes Integrationsvehikel (Klarer USP gegenüber Microsoft)• Erst müssen die neuen Offerings mehr Marktdurchdringung erreichen

• Kundenseitig (noch) kaum bis keine Integration• „Commodity“• „Tot geritten“

• Kundenseitig geringe Investitionsbereitschaft in vermeintlich „veraltete (tote) Technologie“

• Treibende Themen sind Anwendungs- und Infrastrukturzentriert = Enablement= Mobile, Cloud, Social, Browser

Page 25: Zurück in die Zukunft - DNUG 2014 - Track 5.2

25

IBM = Leader in *diversen* Magic Quadrants – eine Auswahl

Source: Gartner (June 2013)

Magic Quadrant for On-Premises Application Platforms

Magic Quadrant for Mobile Application Development Platforms

Source: Gartner (August 2013)

Source: Gartner (August 2013)

Magic Quadrant for Application Services Governance

Source: Gartner (June 2013)

Magic Quadrant for On-Premise Application Integration Suites

(IDC & Forrester)

Page 26: Zurück in die Zukunft - DNUG 2014 - Track 5.2

26

Microsoft

Page 27: Zurück in die Zukunft - DNUG 2014 - Track 5.2

27

Microsoft

• Höhere Produktivität bei der Erzeugung von Inhalten• Office-/Dokumenten-/Menschen-zentriert

„Commodity“ Email, Dokumente, IM, ...

• Wertschöpfungskette zieht sich nicht durch das Unternehmen• „fängt beim Endanwender an und hört beim Endanwender auf“• Vgl. IBM Lotus Notes Anwendungsportfolio

Page 28: Zurück in die Zukunft - DNUG 2014 - Track 5.2

28

IBM & Microsoft

Page 29: Zurück in die Zukunft - DNUG 2014 - Track 5.2

29

Client Performancehttp://www.slideshare.net/akafrancie/connect2014-bp105-a-performance-boost-for-your-notes-client

Page 30: Zurück in die Zukunft - DNUG 2014 - Track 5.2

30

Client Performance

(2 GB Hauptspeicher vorausgesetzt)

Page 31: Zurück in die Zukunft - DNUG 2014 - Track 5.2

31

(Client) Disk

• #1 Performance-Killer• Keine Defragmentierung (OS)• Virenscanner• OS Indexing• Startup Scripts

• Notes 9: > 20,000 41,000 files (Notes 6/7 hatte ~550) = +7,400%• 3,000 1,182 Dateien im Data\workspace• in 2,400 Unterverzeichnissen, von denen 1,850 leer sind 700 Unterverzeichnissen

• SAN/NAS• Nicht optimiert für random access sondern „für MS Office“ (sequential R/W)• Datenverzeichnisse auf Netzlaufwerken = abschaffen

• Min. 8 offene Filehandles je Client, 2.000% höhere Netzlast im vgl. zu lokalem Betrieb

Page 32: Zurück in die Zukunft - DNUG 2014 - Track 5.2

32

(Client) Konfiguration (inkl. OS)

• Windows 7/8• Windows 7 bootet ~40% schneller als XP, Windows 8 ~55% schneller als XP (~20% schneller als Windows 7)

• Notes 9.0.1 & ODS 52• Kaltstartzeiten <= 25 Sekunden• ODS 43 51 = 80% weniger File I/O, Templates nicht vergessen!

• Fehlende Port Compression• 40% weniger Netzlast gesamt, bis zu 70% schnellere Übertragung, ACHTUNG: Citrix / Riverbed

• Citrix• Sicherstellen, dass die rcp.platform.id über ALLE Citrix Server hinweg gleich ist!

/NotesProgramDirectory/framework/rcp/rcplauncher.properties• Mehr unter http://blog.panagenda.com/blog/?p=420

Page 33: Zurück in die Zukunft - DNUG 2014 - Track 5.2

33

IBM hilft!

Page 34: Zurück in die Zukunft - DNUG 2014 - Track 5.2

34

(Client) Netzwerk – (Upload-)Bandbreite & Latenz

Nach Löschen der Cache.ndk Befüllte Cache.ndk

Page 35: Zurück in die Zukunft - DNUG 2014 - Track 5.2

35

Server Performancehttp://www.slideshare.net/panagenda/auslug2012-client-serve-and-application-monitoring-and-optimization-done-right

Page 36: Zurück in die Zukunft - DNUG 2014 - Track 5.2

36

Server Performance

(8 GB Hauptspeicher vorausgesetzt)

(Port Compression)

Page 37: Zurück in die Zukunft - DNUG 2014 - Track 5.2

37

(Server) Disk

• #1 Performance-Killer• Keine Defragmentierung (DominoDefrag auf OpenNTF)• Virenscanner• Translog eigene Disk, OS & Program & Paging eigene Disk• ViewRebuildDir RAM Disk (4.000 mal schneller; Update.Pendinglist)

• Notes 9.0.1 & ODS 52

• SAN/NAS• Nicht optimiert für random access sondern „für MS Office“ (sequential R/W)

• Achten Sie BITTE auf Monitor* Warnungen

Page 38: Zurück in die Zukunft - DNUG 2014 - Track 5.2

38

(Server) Konfiguration

Eine Auswahl der wichtigsten Domino Server Statistiken

• Database.Database.Bufferpool• SCHLECHT < 90% < PercentReadsInBuffer < 98% < PERFEKT (99.9% ist auch schlecht!)• NSF_Buffer_Pool_Size_MB=n (in MB)

• Database.DbCache.*• Highwatermark < MaxEntries

• notes.ini NSF_DbCache_MaxEntries = n• Default: NSF_BUFFER Pool size x 3

• Server.Trans.PerMinute• Server.Users / Server.Trans.PerMinute• HEAVY < 30 < Trans.PerMinute > 10 > LIGHT

• Database.NAMELookupCache*• Zu gross oder zu klein• Zu viele Multi-Purpose Gruppen

Page 39: Zurück in die Zukunft - DNUG 2014 - Track 5.2

39

Nicht vergessen!

Page 40: Zurück in die Zukunft - DNUG 2014 - Track 5.2

40

Infrastruktur Assessments

Page 41: Zurück in die Zukunft - DNUG 2014 - Track 5.2

41

Zwischenbemerkung

• Aus Zeitmangel zeigen die nachfolgenden Beispiele nur einen Bruchteil der Möglichkeiten

• Ein Infrastruktur Assessment ermöglicht die hollistische Betrachtung von ...• Client-Daten• Server-Daten• Datenbank-Gestaltung• Security• Geographie• Organigramm• ...

• ... um den IST Zustand zu erfassen und zu optimieren ...• Segmentierung, Priorisierung• Szenariensimulation

• Für Cloud, Mobile, Social, Browser, Browser Plugin, iNotes, Rich Client, usw. usf.

Page 42: Zurück in die Zukunft - DNUG 2014 - Track 5.2

42

IBM Domino Doublecheck

DNA

iDNA

idR EinmalExterne VerarbeitungFixes ThemensetSlidedeck

FortwährendIn House

MassgeschneidertBrowser

panagenda & Trust Factory & IBM

Page 43: Zurück in die Zukunft - DNUG 2014 - Track 5.2

43

Von der Defensive in die Offensive, von Reaktiv zu Proaktiv

Für IT *und* Management

• Verstehen, Begreifen, Erfassen• Eine gemeinsame Gesprächsbasis für Management und IT finden

Emotion Fakten

• Optimierungspotentiale identifizieren• Segmentierung• Strategie-/Entscheidungsfindung

Fortwährende, agile Transformation

Page 44: Zurück in die Zukunft - DNUG 2014 - Track 5.2

44

Management Summary

Today: Tomorrow:

* Based on observed session concurrency of (clustered, excl. special functions )

151 Domino Servers 4 Different Releases

44 Domino Servers *

27,179

1 Single 8.5 Release81,520 GB Storage 41,320 GB Storage

1,331 Integrity Issues6,462 Open to Anonymous

Databases:

Directories:27 Conflicts/Duplicates

Issues solved

Page 45: Zurück in die Zukunft - DNUG 2014 - Track 5.2

45

Domino Umgebungs-Übersicht

1 Domino Directory

39,725 Users Registered

153 Servers Registered

39,369 Groups Registered

34,057 Users Active 47,178 Databases Touched

151 Servers Analyzed 133,540 Databases Deployed

4 Domino Releases

4 Operating Systems

82,131 Db Storage (GB)

1,477,390 Views Defined

381 View Storage (GB)

494,006 Views Indexed

1,361,855 ACL Entries

1,370,468 Group Members

Page 46: Zurück in die Zukunft - DNUG 2014 - Track 5.2

46

DNA BenchmarkActive versus Registered Users

0 %

20 %

40 %

60 %

80 %

100 %

Nationwide Lowest Customer DNA Average Highest Customer

Unused Licenses, Web Users, Regular Absense

34,057 active users

Page 47: Zurück in die Zukunft - DNUG 2014 - Track 5.2

47

DNA BechmarkDocument Reads/Writes

-

2,000

4,000

6,000

8,000

10,000

12,000

Docu

men

t R

eads

-

5,000

10,000

15,000

20,000

25,000

Docu

men

t W

rite

s

Document Reads 15,631 169 2,787 10,116

Document Writes 252 20 409 1,714

Ricoh Lowest Customer DNA Average Highest Customer

Page 48: Zurück in die Zukunft - DNUG 2014 - Track 5.2

48

End User Demand Characteristics

Other IBM Customer

0%

25%

50%

75%

100%

check new mail 19% 0% 0% 3% 0% 1%

system dbs 13% 4% 0% 5% 1% 1%

mail files 33% 24% 76% 54% 55% 72%

directories 16% 41% 3% 11% 11% 4%

applications 19% 31% 22% 27% 33% 23%

Notes Sessions Document ReadsDocument WritesDb Transactions Network Traffic Session Duration

Extreme high docreads on Directory databases

Page 49: Zurück in die Zukunft - DNUG 2014 - Track 5.2

49

End User Demand at NationwideClassified by Demand Level

0% 25% 50% 75% 100%

User Sessions

Network Traffic(server to client)

Network Traffic(client to server)

DatabaseTransactions

DocumentReads

DocumentWrites

Extreme (1) Intensive (16) Moderate (804) Light (33,236)

1 user does 15% of total network demand

Page 50: Zurück in die Zukunft - DNUG 2014 - Track 5.2

50

Page 51: Zurück in die Zukunft - DNUG 2014 - Track 5.2

51

Session Concurrency

-

500

1,000

1,500

2,000

2,500

3,000

3,500

4,000

4,50020

09-3

-18

00 03 06 09 12 15 18 21

2009

-3-1

9 00 03 06 09 12 15 18 21

2009

-3-2

0 00 03 06 09 12 15 18 21

2009

-3-2

1 00 03 06 09 12 15 18 21

2009

-3-2

2 00 03 06 09 12 15 18 21

2009

-3-2

3 00 03 06 09 12 15 18 21

2009

-3-2

4 00 03 06 09 12 15 18 21

Use

r S

essi

ons

Maximum Level: 4,247

Includes Normal and Heavy users

For each hour of the day, the chart shows maximum, minimum and average levels scored each minute © 2009, Trust Factory B.V. The Netherlands

Type user sessions:

Users working on mail file or applicationsMail/Calendar NotificationsBackground replication

Page 52: Zurück in die Zukunft - DNUG 2014 - Track 5.2

52

0

50

100

150

200

250

300

350

400

450

500

345801 2345678 9

10111213

14

15

1617181920

21

22

2324252627

28

29

3031323334

35

363738394041

42

434445464748

49

505152535455

56

575859012 3456789

10111213141516

1718192021

22

23

2425262728

29

30

3132333435

36

37

3839404142

43

44

4546474849

50

51

5253545556

57

58

59012345 6789

10

11

12

1314151617

18

19

2021222324

25

262728293031

32

333435363738

39

404142434445

46

474849505152

53

545556575859 0123456 789

1011

12

13

1415161718

19

20

2122232425

26

27

2829303132

33

34

3536373839

40

41

4243444546

47

48

4950515253

54

55

56575859012 3456789

1011121314

15

161718192021

22

232425262728

29

303132333435

36

373839404142

43

444546474849

50

51525354

55

56

5758590123 456789

10

1112131415

16

17

1819202122

23

24

2526272829

30

31

3233343536

37

38

3940414243

44

45

4647484950

51

52

5354555657

58

59012345 6789

1011

12

131415161718

19

202122232425

26

272829303132

33

343536373839

40

41424344

45

46

47

48495051

52

53

5455565758

590 1234567 89

101112

13

14

1516171819

20

21

2223242526

27

28

2930313233

34

35

3637383940

41

42

4344454647

48

495051525354

55

56575859012 3456789

101112131415

16

171819202122

23

242526272829

30

31323334

35

36

37

38394041

42

43

44

45464748

49

50

5152535455

56

57

585901234 56789

10

11

1213141516

17

18

1920212223

24

25

2627282930

31

32

3334353637

38

394041424344

45

464748495051

52

535455565758

59 0123456 789

101112

13

141516171819

20

21222324

25

26

27

28293031

32

33

34

35363738

39

40

41

42434445

46

47

4849505152

53

54

555657585901 2345678 9

10111213

14

15

1617181920

21

22

2324252627

28

293031323334

35

363738394041

42

434445464748

49

505152535455

56

5758590123 456789

10

11121314

15

16

17

18192021

22

23

24

25262728

29

30

31

32333435

36

37

38

39404142

43

44

4546474849

50

51

5253545556

57

58

59012345 6789

10

11

121314151617

18

192021222324

25

262728293031

32

333435363738

39

404142434445

46

474849505152

53

54555657

58

590 1234567 89

1011

12

13

14

15161718

19

20

21

22232425

26

27

28

29303132

33

34

35

36373839

40

41

4243444546

47

48

4950515253

54

55

5657585901 2345678 9

1011121314

15

161718192021

22

232425262728

29

303132333435

36

373839404142

43

44454647

48

49

50

51525354

55

56

57

585901234 56789

10

11

12131415

16

17

18

19202122

23

24

25

26272829

30

31

32

33343536

37

38

39

40414243

44

45

4647484950

51

525354555657

58

59012345 6789

1011

12

131415161718

19

202122232425

26

272829303132

33

34353637

38

39

40

41424344

45

46

47

48495051

52

53

54

55565758

5901 2345678 9

101112

13

14

15

16171819

20

21

22

23242526

27

28

29

30313233

34

35

36

37383940

41

424344454647

48

495051525354

55

56575859012 3456789

101112131415

16

17181920

21

22

23

24252627

28

29

30

31323334

35

36

37

38394041

42

43

44

45464748

49

50

51

52535455

56

57

58

59012345 6789

10

11

12

13141516

17

18

19

20212223

24

252627282930

31

323334353637

38

394041424344

45

464748495051

52

535455565758

59 0123456 789

10

11

12

13

14151617

18

19

20

21222324

25

26

27

28293031

32

33

34

35363738

39

40

41

42434445

46

47

48

49505152

53

54

55

56575859012 3456789

10111213

14

151617181920

21

222324252627

28

293031323334

35

363738394041

42

434445464748

49

505152535455

56

5758590123 456789

10

11121314

15

16

17

18192021

22

23

24

25262728

29

30

31

32333435

36

37

38

39404142

43

44

45

46474849

50

51

52

53545556

57

58

59 01234 56789

10

11

121314151617

18

192021222324

25

262728293031

32

333435363738

39

404142434445

46

47484950

51

52

53

54555657

58

590 1234567 89

1011

12

13

14

15161718

19

20

21

22232425

26

27

28

29303132

33

34

35

36373839

40

41

42

43444546

47

48

49

50515253

54

555657585901 2345678 9

1011121314

15

161718192021

22

232425262728

29

303132333435

36

37383940

41

42

43

44454647

48

49

50

51525354

55

56

57

585901234 56789

10

11

12131415

16

17

18

19202122

23

24

25

26272829

30

31

32

33343536

37

38

39

40414243

44

454647484950

51

525354555657

58

59012345 6789

1011

12

131415161718

19

20212223

24

25

26

27282930

31

32

33

34353637

38

39

40

41424344

45

46

47

48495051

52

53

54

55565758

5901 2345678 9

101112

13

14

15

16171819

20

21

22

23242526

27

282930313233

34

353637383940

41

424344454647

48

495051525354

55

56575859012 3456789

10111213

14

15

16

17181920

21

22

23

24252627

28

29

30

31323334

35

36

37

38394041

42

43

44

45464748

49

50

51

52535455

56

57

58

59012345 6789

10

11

12

13141516

17

181920212223

24

252627282930

31

323334353637

38

394041424344

45

464748495051

52

535455565758

59 0123456 789

10

11

12

13

14151617

18

19

20

21222324

25

26

27

28293031

32

33

34

35363738

39

40

41

42434445

46

47

48

49505152

53

54

55

56575859012 34567 89

10111213

14

151617181920

21

222324252627

28

293031323334

35

363738394041

42

434445464748

49

50515253

54

55

56

5758590123 456789

10

11121314

15

16

17

18192021

22

23

24

25262728

29

30

31

32333435

36

37

38

39404142

43

44

45

46474849

50

51

52

53545556

57

585901234 56789

10

11

121314151617

18

192021222324

25

262728293031

32

33343536

37

38

39

40414243

44

45

46

47484950

51

52

53

54555657

58

590 1234567 89

1011

12

13

14

15161718

19

20

21

22232425

26

27

28

29303132

33

34

35

36373839

40

414243444546

47

484950515253

54

555657585901 2345678 9

1011121314

15

161718192021

22

23242526

27

28

29

30313233

34

35

36

37383940

41

42

43

44454647

48

49

50

51525354

55

56

57

585901234 56789

10

11

12131415

16

17

18

19202122

23

24

25

26272829

30

313233343536

37

383940414243

44

454647484950

51

525354555657

58

59012345 6789

1011

12

13141516

17

18

19

20212223

24

25

26

27282930

31

32

33

34353637

38

39

40

41424344

45

46

47

48495051

52

53

54

55565758

5901 2345678 9

101112

13

14

15

16171819

20

212223242526

27

282930313233

34

353637383940

41

424344454647

48

495051525354

55

56575859012 3456789

10111213

14

15

16

17181920

21

22

23

24252627

28

29

30

31323334

35

36

37

38394041

42

43

44

45464748

49

50

51

52535455

56

57

58

59012345 6789

10

111213141516

17

181920212223

24

252627282930

31

323334353637

38

394041424344

45

46474849

50

51

52

53545556

57

58

59 0123456 789

10

11

12

13

14151617

18

19

20

21222324

25

26

27

28293031

32

33

34

35363738

39

40

41

42434445

46

47

48

49505152

53

5455565758590 1234567 89

10111213

14

151617181920

21

222324252627

28

293031323334

35

36373839

40

41

42

43444546

47

48

49

50515253

54

55

56

5758590123 456789

10

11121314

15

16

17

18192021

22

23

24

25262728

29

30

31

32333435

36

37

38

39404142

43

444546474849

50

515253545556

57

585901234 56789

10

11

121314151617

18

192021222324

25

26272829

30

31

32

33343536

37

38

39

40414243

44

45

46

47484950

51

52

53

54555657

58

590 1234567 89

1011

12

13

14

15161718

19

20

21

22232425

26

27

28

29303132

33

343536373839

40

414243444546

47

484950515253

54

555657585901 2345678 9

1011121314

15

16171819

20

21

22

23242526

27

28

29

30313233

34

35

36

37383940

41

42

43

44454647

48

49

50

51525354

55

56

57

585901234 56789

10

11

12131415

16

17

18

19202122

23

242526272829

30

313233343536

37

383940414243

44

454647484950

51

525354555657

58

59012345 6789

10

11

12

13141516

17

18

19

20212223

24

25

26

27282930

31

32

33

34353637

38

39

40

41424344

45

46

47

48495051

52

53

54

55565758

5901 23456 789

101112

13

141516171819

20

212223242526

27

282930313233

34

353637383940

41

424344454647

48

4950515253

54

55

56575859012 3456789

10111213

14

15

16

17181920

21

22

23

24252627

28

29

30

31323334

35

36

37

38394041

42

43

44

45464748

49

50

51

52535455

56

5758590123 456789

10

111213141516

17

181920212223

24

252627282930

31

323334353637

38

3940414243

44

45

4647484950

51

52

5354555657

58

59 0123456 789

10

11

12

13

14151617

18

19

20

21222324

25

26

27

28293031

32

33

34

35363738

39

40

41

42434445

46

474849505152

53

5455565758590 1234567 89

10111213

14

151617181920

21

222324252627

28

2930313233

34

35

3637383940

41

42

4344454647

48

49

5051525354

55

56

5758590123 456789

10

11121314

15

16

17

18192021

22

23

24

25262728

29

30

31

32333435

36

373839404142

43

444546474849

50

515253545556

57

585901234 56789

10

11

1213141516

17

18

1920212223

24

25

2627282930

31

32

3334353637

38

39

4041424344

45

46

4748495051

52

53

54555657

58

590 1234567 89

1011

12

13

14

15161718

19

202122232425

26

272829303132

33

343536373839

40

414243444546

47

484950515253

54

555657585901 2345678 9

10111213

14

15

1617181920

21

22

2324252627

28

29

3031323334

35

36

3738394041

42

43

4445464748

49

50

51525354

55

56

57

585901234 56789

101112131415

16

171819202122

23

242526272829

30

313233343536

37

383940414243

44

454647484950

51

5253545556

57

58

59012345 6789

10

11

12

1314151617

18

19

2021222324

25

26

2728293031

32

33

3435363738

39

40

4142434445

46

47

4849505152

53

54

55565758

59 0123456 789

101112

13

141516171819

20

212223242526

27

282930313233

34

353637383940

41

4243444546

47

48

4950515253

54

55

56575859012 3456789

1011121314

15

16

1718192021

22

23

2425262728

29

30

3132333435

36

37

3839404142

43

44

4546474849

505152535455

56

5758590123 456789

10

111213141516

17

181920212223

24

252627282930

31

3233343536

37

38

3940414243

44

45

4647484950

51

52

5354555657

58

59 0123456 789

1011

12

13

1415161718

19

20

2122232425

26

27

2829303132

33

34

3536373839

40414243444546

474849505152

53

5455565758590 1234567 89

10111213

14

1516171819

20

21

2223242526

27

28

2930313233

34

35

3637383940

41

42

4344454647

48

49

5051525354

55

56

5758590123 456789

10

1112131415

16

17

1819202122

23242526272829

30313233343536

37383940414243

444546474849

50

515253545556

57

585901234 56789

10

11

1213141516

17

18

1920212223

24

25

2627282930

31

32

3334353637

38

39

4041424344

45

46

4748495051

52

53

5455565758

590 1234567 89

101112

13141516171819

20212223242526

27282930313233

34353637383940

414243444546

47

484950515253

54

555657585901 2345678 9

10111213

14

15

1617181920

21

22

2324252627

28

29

3031323334

35

36

3738394041

42

43

4445464748

49

50

5152535455

56

57

5859012 3456789

10111213141516

17181920212223

24252627282930

31323334353637

383940414243

44

4546474849

50

51

5253545556

57

58

59012345 6789

10

11

12

1314151617

18

19

2021222324

25

26

2728293031

32

33

3435363738

39

40

4142434445

46

47

4849505152

53545556575859 0123456 789

10111213

14151617181920

21222324252627

2829303132

33

34

3536373839

40

41

4243444546

47

48

4950515253

54

55

56575859012 3456789

1011121314

15

16

1718192021

22

23

2425262728

29

30

3132333435

36373839404142

43444546474849

50515253545556

5758590123 456789

10

11121314151617

1819202122

23

24

2526272829

30

31

3233343536

37

38

3940414243

44

45

4647484950

51

52

5354555657

58

59 0123456 789

1011

12

13

1415161718

19

20

2122232425

26272829303132

33343536373839

40414243444546

47484950515253

5455565758590 1234567 89

101112

13

14

1516171819

20

21

2223242526

27

28

2930313233

34

35

3637383940

41

42

4344454647

48

49

5051525354

55

56

5758590123 456789

10

1112131415

16171819202122

23242526272829

30313233343536

37383940414243

44454647484950

51525354555657

585901234 56789

10

11

1213141516

17

18

1920212223

24

25

2627282930

31

32

3334353637

38

39

4041424344

45

46

4748495051

52

53

5455565758

590 12345 6789

101112

13141516171819

20212223242526

27282930313233

34353637383940

4142434445

46

47

4849505152

53

54

555657585901 2345678 9

10111213

14

15

1617181920

21

22

2324252627

28

29

3031323334

35

36

3738394041

42

43

4445464748

49505152535455

56575859012 3456789

10111213141516

17181920212223

24252627282930

3132333435

36

37

3839404142

43

44

4546474849

50

51

5253545556

57

58

59012345 6789

10

11

12

1314151617

18

19

2021222324

25

26

2728293031

32

33

3435363738

39404142434445

46474849505152

53545556575859 0123456 789

10111213

14151617181920

2122232425

26

27

2829303132

33

34

3536373839

40

41

4243444546

47

48

4950515253

54

55

56575859012 3456789

1011121314

15

16

1718192021

22

23

2425262728

29303132333435

36373839404142

43444546474849

50515253545556

5758590123 456789

10

1112131415

16

17

1819202122

23

24

2526272829

30

31

3233343536

37

38

3940414243

44

45

4647484950

51

52

5354555657

58

59 0123456 789

1011

12

13

1415161718

19

202122232425

26272829303132

33343536373839

40414243444546

47484950515253

5455565758

590 1234567 89

101112

13

14

1516171819

20

21

2223242526

27

28

2930313233

34

35

3637383940

41

42

4344454647

48

49

5051525354

55

56

575859012 3456789

101112131415

16

171819202122

23242526272829

30313233343536

37383940414243

4445464748

49

50

5152535455

56

57

585901234 56789

10

11

1213141516

17

18

1920212223

24

25

2627282930

31

32

3334353637

38

39

4041424344

45

46

4748495051

52

535455565758

59 0123456 789

101112

13

141516171819

20

212223242526

27282930313233

3435363738

39

40

4142434445

46

47

4849505152

53

54

555657585901 2345678 9

10111213

14

15

1617181920

21

22

2324252627

28

29

3031323334

35

36

3738394041

42

434445464748

49

505152535455

56

5758590123 456789

10

111213141516

17

181920212223

2425262728

29

30

3132333435

36

37

3839404142

43

44

4546474849

50

51

5253545556

57

58

59012345 6789

10

11

12

1314151617

18

19

2021222324

25

26

2728293031

32

333435363738

39

404142434445

46

474849505152

53

5455565758590 1234567 89

10111213

14

15161718

19

20

2122232425

26

27

2829303132

33

34

3536373839

40

41

4243444546

47

48

4950515253

54

55

56575859012 3456789

1011121314

15

16

1718192021

22

232425262728

29

303132333435

36

373839404142

43

444546474849

50

515253545556

57

585901234 56789

10

11

12131415

16

17

1819202122

23

24

2526272829

30

31

3233343536

37

38

3940414243

44

45

4647484950

51

52

5354555657

58

59 012345 6789

1011

12

131415161718

19

202122232425

26

272829303132

33

343536373839

40

414243444546

47

48495051

52

53

54

55565758

5901 2345678 9

101112

13

14

1516171819

20

21

2223242526

27

28

2930313233

34

35

3637383940

41

42

4344454647

48

49

5051525354

55

56575859012 3456789

101112131415

16

171819202122

23

242526272829

30

313233343536

37

38394041

42

43

44

45464748

49

50

51

52535455

56

57

58

59012345 6789

10

11

1213141516

17

18

1920212223

24

25

2627282930

31

32

3334353637

38

39

4041424344

45

464748495051

52

535455565758

59 0123456 789

101112

13

141516171819

20

212223242526

27

28293031

32

33

34

35363738

39

40

41

42434445

46

47

48

49505152

53

54

55

56575859012 345678 9

10111213

14

15

1617181920

21

22

2324252627

28

29

3031323334

35

363738394041

42

434445464748

49

505152535455

56

5758590123 456789

10

11121314

15

16

17

18192021

22

23

24

25262728

29

30

31

32333435

36

37

38

39404142

43

44

45

46474849

50

51

52

53545556

57

58

59 012345 6789

10

11

12

1314151617

18

192021222324

25

262728293031

32

333435363738

39

404142434445

46

474849505152

53

5455565758590 1234567 89

1011

12

13

14

15161718

19

20

21

22232425

26

27

28

29303132

33

34

35

36373839

40

41

42

43444546

47

48

49

50515253

54

55

56

5758590123 45678 9

1011121314

15

161718192021

22

232425262728

29

303132333435

36

373839404142

43

444546474849

50

51525354

55

56

57

585901234 56789

10

11

12131415

16

17

18

19202122

23

24

25

26272829

30

31

32

33343536

37

38

39

40414243

44

45

46

47484950

51

52

53

54555657

58

59012345 6789

1011

12

131415161718

19

202122232425

26

272829303132

33

343536373839

40

41424344

45

46

47

48495051

52

53

54

55565758

5901 2345678 9

101112

13

14

15

16171819

20

21

22

23242526

27

28

29

30313233

34

35

36

37383940

41

42

43

44454647

48

495051525354

55

56575859012 3456789

101112131415

16

171819202122

23

24252627

28

29

30

31323334

35

36

37

38394041

42

43

44

45464748

49

50

51

52535455

56

57

58

59012345 6789

10

11

12

13141516

17

18

19

20212223

24

25

26

27282930

31

323334353637

38

394041424344

45

464748495051

52

535455565758

59 0123456 789

101112

13

14151617

18

19

20

21222324

25

26

27

28293031

32

33

34

35363738

39

40

41

42434445

46

47

48

49505152

53

54

55

56575859012 3456789

10111213

14

15

16

17181920

21

222324252627

28

293031323334

35

363738394041

42

434445464748

49

505152535455

56

5758590123 456789

10

11121314

15

16

17

18192021

22

23

24

25262728

29

30

31

32333435

36

37

38

39404142

43

44

45

46474849

50

51

52

53545556

57

58

59 0123456 789

10

11

121314151617

18

192021222324

25

262728293031

32

333435363738

39

404142434445

46

474849505152

53

54555657

58

590 1234567 89

1011

12

13

14

15161718

19

20

21

22232425

26

27

28

29303132

33

34

35

36373839

40

41

42

43444546

47

48

49

50515253

54

55

56

57585901 2345678 9

1011121314

15

161718192021

22

232425262728

29

303132333435

36

37383940

41

42

43

44454647

48

49

50

51525354

55

56

57

585901234 56789

10

11

12131415

16

17

18

19202122

23

24

25

26272829

30

31

32

33343536

37

38

39

40414243

44

454647484950

51

525354555657

58

59012345 6789

1011

12

131415161718

19

202122232425

26

27282930

31

32

33

34353637

38

39

40

41424344

45

46

47

48495051

52

53

54

55565758

5901 2345678 9

101112

13

14

15

16171819

20

21

22

23242526

27

28

29

30313233

34

353637383940

41

424344454647

48

495051525354

55

56575859012 3456789

101112131415

16

17181920

21

22

23

24252627

28

29

30

31323334

35

36

37

38394041

42

43

44

45464748

49

50

51

52535455

56

57

58

59012345 6789

10

11

12

13141516

17

18

19

20212223

24

252627282930

31

323334353637

38

394041424344

45

464748495051

52

535455565758

59 0123456 789

10

11

12

13

14151617

18

19

20

21222324

25

26

27

28293031

32

33

34

35363738

39

40

41

42434445

46

47

48

49505152

53

54

55

56575859012 3456789

10111213

14

151617181920

21

222324252627

28

293031323334

35

363738394041

42

434445464748

49

505152535455

56

5758590123 456789

10

11121314

15

16

17

18192021

22

23

24

25262728

29

30

31

32333435

36

37

38

39404142

43

44

45

46474849

50

51

52

53545556

57

58

59 01234 56789

10

11

121314151617

18

192021222324

25

262728293031

32

333435363738

39

40414243

44

45

46

47484950

51

52

53

54555657

58

590 1234567 89

1011

12

13

14

15161718

19

20

21

22232425

26

27

28

29303132

33

34

35

36373839

40

41

42

43444546

47

484950515253

54

555657585901 2345678 9

1011121314

15

161718192021

22

232425262728

29

30313233

34

35

36

37383940

41

42

43

44454647

48

49

50

51525354

55

56

57

585901234 56789

10

11

12131415

16

17

18

19202122

23

24

25

26272829

30

31

32

33343536

37

383940414243

44

454647484950

51

525354555657

58

59012345 6789

1011

12

131415161718

19

20212223

24

25

26

27282930

31

32

33

34353637

38

39

40

41424344

45

46

47

48495051

52

53

54

55565758

5901 2345678 9

101112

13

14

15

16171819

20

21

22

23242526

27

282930313233

34

353637383940

41

424344454647

48

495051525354

55

56575859012 3456789

10111213

14

15

16

17181920

21

22

23

24252627

28

29

30

31323334

35

36

37

38394041

42

43

44

45464748

49

50

51

52535455

56

57

58

59012345 6789

10

11

12

13141516

17

181920212223

24

252627282930

31

323334353637

38

394041424344

45

464748495051

52

53545556

57

58

59 0123456 789

10

11

12

13

14151617

18

19

20

21222324

25

26

27

28293031

32

33

34

35363738

39

40

41

42434445

46

47

48

49505152

53

54

55

565758590 1234567 89

10111213

14

151617181920

21

222324252627

28

293031323334

35

363738394041

42

43444546

47

48

49

50515253

54

55

56

5758590123 456789

10

11121314

15

16

17

18192021

22

23

24

25262728

29

30

31

32333435

36

37

38

39404142

43

44

45

46474849

50

515253545556

57

585901234 56789

10

11

121314151617

18

192021222324

25

262728293031

32

33343536

37

38

39

40414243

44

45

46

47484950

51

52

53

54555657

58

590 1234567 89

1011

12

13

14

15161718

19

20

21

22232425

26

27

28

29303132

33

34

35

36373839

40

414243444546

47

484950515253

54

555657585901 2345678 9

1011121314

15

161718192021

22

2324252627

28

29

30313233

34

35

36

37383940

41

42

43

44454647

48

49

50

51525354

55

56

57

585901234 56789

10

11

12131415

16

17

18

19202122

23

24

25

26272829

30

313233343536

37

383940414243

44

454647484950

51

525354555657

58

59012345 6789

10

11

12

1314151617

18

19

2021222324

25

26

27282930

31

32

33

34353637

38

39

40

41424344

45

46

47

48495051

52

53

54

55565758

5901 2345678 9

101112

13

141516171819

20

212223242526

27

282930313233

34

353637383940

41

424344454647

48

495051525354

55

56575859012 3456789

1011121314

15

16

1718192021

22

23

24252627

28

29

30

31323334

35

36

37

38394041

42

43

44

45464748

49

50

51

52535455

56

57

58

590123 456789

10

111213141516

17

181920212223

24

252627282930

31

323334353637

38

394041424344

45

4647484950

51

52

5354555657

58

59 0123456 789

1011

12

13

1415161718

19

20

21222324

25

26

27

28293031

32

33

34

35363738

39

40

41

42434445

46

47

48

49505152

53

5455565758590 1234567 89

10111213

14

151617181920

21

222324252627

28

293031323334

35

3637383940

41

42

4344454647

48

49

5051525354

55

56

5758590123 456789

10

1112131415

16

17

18192021

22

23

24

25262728

29

30

31

32333435

36

37

38

39404142

43

444546474849

50

515253545556

57

585901234 56789

10

11

121314151617

18

1920212223

24

25

2627282930

31

32

3334353637

38

39

4041424344

45

46

4748495051

52

53

5455565758

590 1234567 89

101112

13

14

15161718

19

20

21

22232425

26

272829303132

33

343536373839

40

414243444546

47

484950515253

54

555657585901 2345678 9

10111213

14

15

1617181920

21

22

2324252627

28

29

3031323334

35

36

3738394041

42

43

4445464748

49

50

5152535455

56

57

585901234 56789

10

11

1213141516

171819202122

23

242526272829

30

313233343536

37

383940414243

44

454647484950

51

525354555657

58

59012345 6789

10

11

12

1314151617

18

19

2021222324

25

26

2728293031

32

33

3435363738

39

40

4142434445

46

47

4849505152

53

54

555657585901 23456 789

10111213

141516171819

20

212223242526

27

282930313233

34

353637383940

41

424344454647

48

4950515253

54

55

56575859012 3456789

1011121314

15

16

1718192021

22

23

2425262728

29

30

3132333435

36

37

3839404142

43

44

4546474849

50

51

5253545556

5758590123 456789

10

111213141516

17

181920212223

24

252627282930

31

3233343536

37

38

3940414243

44

45

4647484950

51

52

5354555657

58

59 0123456 789

1011

12

13

1415161718

19

20

2122232425

26

27

2829303132

33

34

3536373839

40414243444546

47484950515253

5455565758590 1234567 89

10111213

14

151617181920

21

2223242526

27

28

2930313233

34

35

3637383940

41

42

4344454647

48

49

5051525354

55

56

5758590123 456789

10

1112131415

16

17

1819202122

23

24

2526272829

30313233343536

37383940414243

44454647484950

51525354555657

585901234 56789

10

11

1213141516

17

18

1920212223

24

25

2627282930

31

32

3334353637

38

39

4041424344

45

46

4748495051

52

53

5455565758

590 1234567 89

101112

13

14

1516171819

20212223242526

27282930313233

34353637383940

41424344454647

48495051525354

555657585901 2345678 9

10111213

14

15

1617181920

21

22

2324252627

28

29

3031323334

35

36

3738394041

42

43

4445464748

49

50

5152535455

56

57

585901234 56789

10111213141516

17181920212223

24252627282930

31323334353637

38394041424344

45464748495051

5253545556

57

58

59012345 6789

10

11

12

1314151617

18

19

2021222324

25

26

2728293031

32

33

3435363738

39

40

4142434445

46

47

4849505152

53

54

5556575859 0123456 789

10111213

14151617181920

21222324252627

28293031323334

3536373839

40

41

4243444546

47

48

4950515253

54

55

56575859012 3456789

1011121314

15

16

1718192021

22

23

2425262728

29

30

3132333435

36

37

3839404142

43444546474849

50515253545556

575859

0123456789101 112131 415161 71 819202 12 223012345678910111 21314151 617181 92 0212 22 301234567891 01112131 415161 71 819202 12223012345678910111 213141 51 617181 92 021222 301234567891 011121 31415161 71 819202 12223012345678910111 213141 51 6171 81 92021222 301234567891 011121 31 415161 71819202 12223

24 25 2 6 27 2 8 29 3 0

Carac as Catano Brasil Toronto Tult it lan Hamilton Santiago Chic ago Cali forn ia Co ral Gables

Bos ton Arandas Br ick ell J acks onvill e L eon Miami Miramar New Jers ey M ontev ideo S anta A nita

Panam a City Dallas M arylan d S anta Dom ingo Q ui to La G ala rza

Page 53: Zurück in die Zukunft - DNUG 2014 - Track 5.2

53

Deployment-Integrität

11 Group Cycles Detected

Integrity check # Databases

Duplicate Replica On Same Server 380

Duplicate Template On Same Server 341

Replicas Acting As Different Template 610

Same Replica But Different Inheritance -

Grand Total 1,331

Document Type Item Type Nr of Documents

group docs listname 3

mail-in docs fullname 22

person docs fullname 2

Grand Total 27

Entries appearing in multiple documents

PubNames, DirCat & DA at risk (!)

Page 54: Zurück in die Zukunft - DNUG 2014 - Track 5.2

54

Netzwerk-Komprimierung

How Much is Notes Network Compression Used?

Enabled75%

Disabled25%

Includes Traffic from Users and Servers

# Users making use of

Notes Network Compression

0%

25%

50%

75%

100%

Persons Servers

% A

ctive

Use

rs

Enabled

Disabled

Very few customers have this properly implemented

http://blog.panagenda.com/blog/?p=748

Page 55: Zurück in die Zukunft - DNUG 2014 - Track 5.2

55

User Demand on 10,000 Databases

IBM WorldVision

0

1

10

100

1,000

10,000

100,000

1,000,000

10,000,000

100,000,000

1 10 100 1,000 10,000 100,000 1,000,000 10,000,000 100,000,000

KiloBytes Read from Server

Kilo

Byte

s Se

nt t

o Se

rver

Application Domino Directory Mailfile Mailin database Server Mail Box System database

Extreme high network usage on Directory databases

Large amounts of application dbs in use

Page 56: Zurück in die Zukunft - DNUG 2014 - Track 5.2

56

Cloud Potential ergründen

Page 57: Zurück in die Zukunft - DNUG 2014 - Track 5.2

57

0

1

10

100

1.000

10.000

100.000

1.000.000

10.000.000

100.000.000

1 10 100 1.000 10.000 100.000 1.000.000 10.000.000 100.000.000

Kilo

Byte

s Se

nt t

o Se

rver

KiloBytes Read from Server

User Demand on 1195, Databases

287, Application Dbs 21, Domino Directory Dbs 732, Mailfiles 127, Mailin databases 8, Server Mail Boxes 20, System databases

Page 58: Zurück in die Zukunft - DNUG 2014 - Track 5.2

58

Schnittstellen – ein Beispiel

server filepath code_line_nr code_line

CN=GSFA/O=Demo GuestExp.NTF 5 Dim mailDoc As NotesDocument

CN=GSFA/O=Demo GuestExp.NTF 9 Dim MailCreated As Variant

CN=GSFA/O=Demo GuestExp.NTF 13 MailCreated=False

CN=GSFA/O=Demo GuestExp.NTF 19 If MailCreated=False Then

CN=GSFA/O=Demo GuestExp.NTF 20 createMail

CN=GSFA/O=Demo GuestExp.NTF 22 mailDoc.SendTo=sendNames(i)

CN=GSFA/O=Demo GuestExp.NTF 1 Sub createMail

CN=GSFA/O=Demo GuestExp.NTF 2 Set mailDoc=New NotesDocument(db)

CN=GSFA/O=Demo GuestExp.NTF 3 mailDoc.Form=Memo

CN=GSFA/O=Demo GuestExp.NTF 4 mailDoc.Subject=Glitch Recovery - Follow Up Reminder

CN=GSFA/O=Demo GuestExp.NTF 6 Set rtitem=New NotesRichTextItem(mailDoc,Body)

server CN=GSFA/O=Demofilepath pur\report.nsftitle Purchasing Reportdd_type formdd_name POPrintpath_instance POPrint|actionbar|Fax It|click|formulacode_type LFcode_line_nr 8code_line @PostedCommand([MailForward]);

Page 59: Zurück in die Zukunft - DNUG 2014 - Track 5.2

59

Applikationsdesign

Page 60: Zurück in die Zukunft - DNUG 2014 - Track 5.2

60

Quick Demo

Page 61: Zurück in die Zukunft - DNUG 2014 - Track 5.2

61

Design Analyse am Beispiel von 7.350 Anwendungen

Code Fragments

Code Lines

All Code 7.823.584366.058.16

3

Unique Code 539.540 30.272.234

Duplication Rate

93,1% 91,7%

Durschnittliche Werte liegen zwischen90% und 97%

Element Type Items

agent 88.786

databasescript 4.985

folder 472.867

form 932.370

frameset 111helpaboutdocument

921

helpusingdocument

844

outline 9.421

page 4.102

scriptlibrary 197.366

sharedactions 36.967

sharedcolumn 407

sharedfield 723

subform 145.509

view 367.723

Grand Total 2.263.102

→ Gesamtaufwand: 322 Personenmonate, min. Zeit: 40-48 Monate

Page 62: Zurück in die Zukunft - DNUG 2014 - Track 5.2

62

Q & A – Danke!

Page 63: Zurück in die Zukunft - DNUG 2014 - Track 5.2

63

Daniel ReimannHead of Technical Account Management

panagenda GmbH – Infrastructure Analysis and Optimization

Donnersbergstraße 1 ● 64646 Heppenheim (Germany)

● Phone: +49 6252 67939-51 ● Fax: +49 6252 67939-16

● Cell: +49 172 666 1097

● E-Mail: [email protected]

Kontakt

Page 64: Zurück in die Zukunft - DNUG 2014 - Track 5.2

64

Zusammenarbeit 2.0: Fit für die Zukunft.

Bitte nehmen Sie sich die Zeit, um diesen Vortrag zu bewerten(A6-Block in Ihren Konferenzunterlagen)

RückgabeGeben Sie das ausgefüllte Bewertungsblatt bei dem Moderator/Betreuer Ihres Vortrages bzw. am Tagungscounter der DNUG ab.

VerlosungUnter allen Teilnehmern wird ein iPod nano verlost.