Hoe lang bestaat de vzw Mentor-Escale inmiddels?

Florence Frans: “De vzw werd opgericht in 1995 door François Casier, die na zijn ontmoeting met een jonge Roemeen in het Klein Kasteeltje en daarna met andere niet-begeleide minderjarige vluchtelingen (NBMV) zijn steun wou leveren.

In samenwerking met de vzw ‘Exil’ werd er eerst een vorm van peterschap in het leven geroepen, onder de naam ‘Mentor’ (vzw). Van administratieve struikelstenen tot problemen met de begeleiding van psychologisch kwetsbare jongeren evolueerde het project via samensmelting met de vzw ‘Escale’ (die tien NBMV hielp) tot ‘Mentor-Escale’. Het werk was vanaf dan in handen van maatschappelijk assistenten, psychologen en opvoeders en niet langer van ‘peters’.”

Wat zijn jullie taken?

Sarah Gödert: “Onze voornaamste taak is niet-begeleide minderjarige vluchtelingen autonoom

maken. In die context hechten wij veel belang aan de creatie van een sociaal netwerk voor hun ondersteuning en hun inschakeling, zowel algemeen als specifiek op socio-professioneel vlak.

Buiten onze voornaamste activiteit van individuele opvolging organiseren wij ook collectieve activiteiten voor (gewezen) NBMV die eraan kunnen deelnemen – dat is soepel – tot hun 26 jaar. In Brussel hebben 255 jongeren er gebruik van gemaakt in 2016.

Daarnaast beschikken wij ook over een dienst van onthaalgezinnen voor de jongste NBMV of een lichtere begeleiding in de vorm van peterschap, waarbij een vrijwilliger tijd doorbrengt met de minderjarige. Het project van de onthaalgezinnen is ontstaan omdat we vaststelden dat er steeds meer zeer jonge minderjarigen in België aankwamen die behoefte hadden aan een familiaal kader alvorens ze in de samenleving kunnen integreren.

We beschikken tevens over tien transitwoningen in Brussel en zeven in Namen, deels in samenwerking

MENTOR-ESCALE BEGELEIDT NIET-BEGELEIDE MINDERJARIGE VREEMDELINGEN TOT HUN CONTACT MET HET OCMWGesprek met Florence Frans en Sarah Gödert van de vzw Mentor-Escale

> Interview door Philippe Delvaux en Nathalie Sterckx (transcriptie met de medewerking van Lisa van Hoogenbemt)

OSSIER NBMV

> Florence Frans en Sarah Gödert

NIEUWSBRIEF SEPTEmBER-OkTOBER 2017 31

ONDER DE LOEP

1. Helpdesk Manorea - tel. 0485 454 093 - helpdesk@mentorescale.be.

met sociale verhuurkantoren, die zoals de lokale opvanginitiatieven een jongere die reeds een verblijfstitel verkregen heeft, zes maanden lang kunnen opvangen na diens verblijf in een centrum.

Tot slot hebben wij ook enerzijds de helpdesk Manorea1, die een telefoonpermanentie bemand om de vragen van sociale interveniënten aangaande NBMV te beantwoorden, en een lijst met vaak gestelde vragen op onze website en anderzijds een dienst Intervisie, waar onze collega’s advies of tools aanreiken aan een sociale interveniënt die geconfronteerd wordt met een problematische situatie. Wij bieden ook vormingen aan betreffende de NBMV, bv. in OCMW’s of het ONE, omdat die structuren zich niet altijd bewust zijn van de specificiteit van dit publiek.”

Wat zijn de voorwaarden om individuele begeleiding te kunnen aanvragen?

Florence Frans: “In 2016 begeleidden wij 130 NBMV individueel, onze antenne in Namen, waar drie maatschappelijk assistenten actief zijn, meegerekend. Onze Brusselse vestiging alleen hielp zowat 80 jongeren.

Om individuele begeleiding te verkrijgen moet men minderjarig zijn op het moment van de aanvraag, maar de steun kan tot de 20e verjaardag doorlopen. De duur van onze bijstand zal zowel afhangen van de wensen en de behoeften van de jongere als zijn leeftijd bij aankomst: hoe jonger, hoe langer wij begeleiding kunnen bieden.

Momenteel vangen we minder personen op. Dat is toe te schrijven aan het feit dat een deel van de begeleide jongeren, met name die in transitwoningen, bijzonder kwetsbaar is: ze zijn

zeer jong, ze spreken nauwelijks of geen Frans, zijn psychologisch zeer kwetsbaar en wantrouwig tegenover de volwassenen in hun omgeving, … Wij begeleiden dus minder jongeren dan vroeger, maar zij krijgen een heel degelijke omkadering. Vroeger namen onze maatschappelijk assistenten elk twintig personen voor hun rekening. Vandaag spitst ieder zich toe op een vijftiental. Wij zitten overigens met een lange wachtlijst voor de ‘klassieke’ begeleiding.”

Wat zijn de voornaamste problemen van deze jongeren?

Sarah Gödert: “Eén van de grootste moeilijkheden is het leren van de taal maar ook de cultuur van het nieuwe land, die vaak enorm verschillen van wat zij vroeger kenden. Daar komt ook nog de taal van de administratie bij: ze moeten inzicht krijgen in de termen en de begrippen van het OCMW, het ziekenfonds, de gemeente … en de schoolplicht.

Het feit dat ze op de vlucht zijn, maakt hen vaak wantrouwig tegenover anderen. Het is voor hen niet gemakkelijk om te begrijpen welke rol iedereen speelt of hoe de instellingen in elkaar zitten: Fedasil, het Commissariaat-Generaal voor Vluchtelingen en Staatlozen, … of een neutrale structuur zoals de onze.

Daarna komt ook het feit dat ze alleen moeten leren leven. Zij hebben hun vertrouwde omgeving en hun familie verlaten, komen in een vreemd land terecht en moeten er onderdak vinden. En zodra ze geïnstalleerd zijn, moeten ze hun huishouden leren beredderen. Tot slot moeten ze ook een zekere eenzaamheid leren aanvaarden.

Het is niet evident om hier een toekomstproject op te bouwen als men gewoon is van dag tot dag te

OSSIER NBMV

© Mentor-Escale

NIEUWSBRIEF SEPTEmBER-OkTOBER 201732

ONDER DE LOEP

leven, en dat is des te moeilijker als ze weten dat hun familie zich elders bevindt.

Voor degenen die door hun familie naar hier gestuurd werden en hun elke maand geld moeten opsturen, is de druk enorm. Te meer daar de eventuele studentenjobs of OCMW-steun niet volstaan om ook nog geld opzij te zetten.

Anderen spijbelen of leren onze talen niet en slagen er niet in de nodige papieren en geld bijeen te krijgen voor gezinshereniging. Het is pas als hun gezin herenigd is dat ze werkelijk met hun integratie kunnen beginnen.

Tot slot is het voor hen ook moeilijk om een opleiding te vinden als ze onvoldoende kennis van het Frans of wiskunde hebben om ze te mogen aanvatten.”

En de specifieke moeilijkheden bij contacten met gemeente of OCMW?

Florence Frans: “Het systeem waarbij men een ticket moet nemen om toegang te krijgen tot bepaalde diensten in sommige gemeenten, is zeer ingewikkeld voor wie niet kan lezen of onze landstalen niet begrijpt. Daarom gaan wij in het begin zo veel mogelijk mee met deze jongeren en vervolgens bereiden wij hun bezoeken aan de gemeente voor door de procedure uit te leggen.

Het gemeentepersoneel kent deze groepen onvoldoende en de gewoontes verschillen sterk van de ene gemeente tot de andere, wat maakt dat bepaalde bedienden zich soms onvermurwbaar opstellen. Als ze afgewezen worden, beschikken de jongeren vaak niet over de middelen om hun rechten te doen gelden.

De traagheid van de administratie kan hun situatie ook bemoeilijken. Als je na je indiening van een steunaanvraag bij het OCMW een maand moet wachten alvorens de financiële steun te verkrijgen, is het moeilijk om bepaalde engagementen na te komen, zoals de betaling van de huurwaarborg.

Er is ook vaagheid rond de bevoegdheid van het OCMW voor (gewezen) NBMV die naar school gaan. In de wet is het vrij duidelijk, maar het gebrek aan informatie bij de OCMW’s maakt dat deze de bal soms terugkaatsten naar elkaar, wat het proces van verzelfstandiging van de jongere aanzienlijk kan vertragen.

Bij gebrek aan kennis van de situatie legt gemeente- of OCMW-personeel soms onvoldoende tact aan de dag ten aanzien van deze jongeren, bijvoorbeeld door te vragen waarom zij naar België kwamen, waar hun ouders zich bevinden en dergelijke. Dat zijn ongepaste vragen als de jongere zijn verblijfstitel verkregen heeft en zijn papieren in orde zijn. Deze opdringerige vragen kunnen de trauma’s van de betrokkene opnieuw aanwakkeren en een relatie die a priori neutraal is, doen afglijden naar wantrouwen vanwege de jongere.

De socioprofessionele inschakeling kan ook problemen stellen. Enerzijds heeft de jongere zo

veel doorstaan om België te bereiken, dat hij de problematiek van de inschakeling totaal niet vat en niet begrijpt dat hij verplicht wordt om te werken of te studeren. Anderzijds nemen bepaalde adviseurs niet de tijd om de betrokken zo goed mogelijk te begrijpen en geven ze hem enkel basisinformatie of informatie die totaal in strijd is met zijn verlangens of capaciteiten.

Tot slot wil ik ook de aandacht op het probleem van het administratief jargon. Meestal zal de adviseur het OCMW als instelling vrij oppervlakkig beschrijven en te snel denken dat de betrokkene het begrepen heeft … wat vaak niet het geval is. Daarom is het nuttig de jongere te doen herhalen wat er uitgelegd wordt om na te gaan wat hij begrepen heeft.

De dienst Intervisie en onze vormingen kunnen helpen om de OCMW’s beter te informeren over deze jongeren, hun rechten en hun eigenheden.

Maar dit is veeleer een negatief beeld en wij willen ook alle positieve aspecten van de inbreng van de OCMW’s belichten. Wij ontmoeten ook buitengewone maatschappelijk assistenten die prachtig vertrouwenswerk verrichten met de jongeren, hun taalgebruik aanpassen, zich proactief opstellen en veel aandacht schenken aan de menselijke aspecten. Bij sommige diensten voelen wij dat zij alles in het werk willen stellen om de NBMV zo goed mogelijk op te vangen.”

Wat is het profiel van de jongeren die jullie helpen?

Florence Frans: “Dat evolueert. Vroeger vluchtten heel wat Afrikanen voor gedwongen huwelijken of vervolging wegens hekserij. Zij kwamen met het vliegtuig en spraken reeds Frans. Nu zien we meer jongeren die vluchten voor oorlog: Afghanen, Syriërs of Eritreeërs die een uitputtende vlucht over land of zee achter de rug hebben. De opgelopen trauma’s verschillen dus.

Ook al zagen we enkele jaren geleden iets meer vrouwen, toch zijn de niet-begeleide minderjarige vreemdelingen overwegend jongens: dat is wellicht toe te schrijven aan het feit dat die vluchtroutes gevaarlijk zijn voor mannen, maar meer nog voor vrouwen en meisjes.”

> Info

www�mentorescale�be

OSSIER NBMV

NIEUWSBRIEF SEPTEmBER-OkTOBER 2017 33

ONDER DE LOEP