3,4 Charakterisierung von Wolken und ihrer Wechselwirkung ... · SL WC, clc > 90 % SW LW Bias /...
Transcript of 3,4 Charakterisierung von Wolken und ihrer Wechselwirkung ... · SL WC, clc > 90 % SW LW Bias /...
Cha
rakt
eris
ieru
ng v
on W
olke
n un
d ih
rer W
echs
elw
irkun
g m
it S
trahl
ung
am S
tand
ort d
er A
tmos
pher
icR
adia
tion
Mea
sure
men
tMob
ile F
acili
tyim
Sch
war
zwal
d
DA
CH
201
0, B
onn
20. –
24. 9
. 201
0
Ker
stin
Ebel
l1 , S
. Cre
wel
l1 , U
. Löh
nert1
, D. D
. Tur
ner2
and
E. J
. O’C
onno
r3,4
1 In
stitu
tfür
Geo
phys
ikun
d M
eteo
rolo
gie,
Uni
vers
itätz
uK
öln
2U
nive
rsity
of W
isco
nsin
-Mad
ison
, Mad
ison
, Wis
cons
in, U
SA
3 U
nive
rsity
of R
eadi
ng, R
eadi
ng, U
K4
Finn
ish
Met
eoro
logi
cal I
nstit
ute,
Hel
sink
i, Fi
nlan
d
2D
AC
H 2
010,
Ebell
et a
l.
Ein
leitu
ng
Wol
ken
habe
n ei
nen
star
ken
Ein
fluss
auf
die
Um
verte
ilung
der
Ene
rgie
in
der
Atm
osph
äre
Wec
hsel
wirk
ung
zwis
chen
Wol
ken
und
Stra
hlun
g no
ch n
icht
gut
ve
rsta
nden
(IP
CC
, 200
1, 2
007)
bess
eres
Ver
stän
dnis
dur
chrä
umlic
h ho
chau
fgel
öste
Beo
bach
tung
en
wol
kenm
akro
-und
wol
kenm
ikro
phys
ikal
isch
er E
igen
scha
ften
Mes
sung
en d
er A
RM
Mob
ile F
acili
ty(A
MF)
und
der
MW
R d
er U
nive
rsitä
t Köl
nvo
m 1
. 4. –
31.1
2.20
07
im M
urgt
al, S
chw
arzw
ald
Vie
lzah
l akt
iver
und
pas
sive
rFe
rner
kund
ungs
inst
rum
ente
erla
ubt
Cha
rakt
eris
ieru
ng d
er W
olke
nim
neu
nmon
atig
en M
essz
eitra
umS
trahl
ungs
trans
portr
echn
unge
n:U
nter
such
ung
des
Effe
ktes
der
Wol
ken
auf S
trah
lung
sflü
sse
und
Hei
zrat
en+
Abs
chät
zung
von
Uns
iche
rhei
ten
Atm
osph
eric
Rad
iatio
nM
easu
rem
ent
Prog
ram′s
Mob
ile F
acili
ty
3D
AC
H 2
010,
Ebell
et a
l.
Übe
rblic
k
Prof
ilinf
orm
atio
n üb
er d
as A
uftr
eten
vo
n H
ydro
met
eore
nC
loud
net
Targ
etK
lass
ikat
ion
aus
Wol
ken-
rada
r, Li
dar,
Mik
row
elle
nrad
iom
eter
, R
adio
-so
nde,
NW
V-M
odel
l, R
egen
sens
or
Tem
pera
tur-
&
Feuc
htep
rofil
e•i
nter
polie
rteR
SP
rofil
e•e
rgän
ztdu
rch
NW
V-M
odel
l•F
euch
tepr
ofil
skal
iert
mit
MW
RIW
V
Was
serw
olke
n•L
WC
aus
Rad
arZ-
LWC
B
ezie
hung
(Fox
& Il
lingw
orth
, 19
97) s
kalie
rt m
it M
WR
LWP
•ref
f,liq
para
met
risie
rtau
s LW
C(F
risch
et a
l.,19
95; M
iles
et
al.,
2000
)
Eisw
olke
n•C
loud
net I
WC
aus
Rad
arZ-
IWC
-T (H
ogan
et a
l., 2
006)
•ref
f,ice
als
Funk
tion
der
Tem
pera
tur(
Ivan
ova
et a
l.,
2000
)
1D-S
trah
lung
stra
nspo
rtm
odel
lR
RTM
GB
erec
hnun
g vo
n LW
und
SW
S
trahl
ungs
fluss
dich
ten
und
Hei
zrat
en
Aer
osol
•AO
D u
ndAn
gströ
m-
expo
nent
aus
MFR
SR
Mes
sung
en•E
infa
chst
reua
lbed
o un
d A
sym
met
riefa
ktor
von
ur
bane
m A
eros
ol(H
ess
et
al.,
1998
)
Bod
enal
bedo
•dire
kte
und
diffu
se s
olar
e A
lbed
o au
s S
trahl
ungs
-m
essu
ngen
(Yan
g et
al.,
200
8)
Stra
hlun
gflü
sse
am B
oden
•Mes
sung
en
(P
yran
omet
er, P
yrge
omet
er)
•„cl
ear s
ky e
stim
ate“
-Pro
dukt
vo
n Lo
ng u
nd A
cker
man
(200
0)
und
Long
und
Tur
ner (
2008
):S
chät
zung
der
wol
kenf
reie
n S
trahl
ungs
flüss
e (a
uch
im
bew
ölkt
en F
all)
Effe
kt v
on W
olke
n au
f Str
ahlu
ngsf
lüss
e un
d H
eizr
aten
Dat
en u
nd R
etrie
val
Wol
kens
tatis
tik
Str
ahlu
ngss
chlie
ßung
C
RE
Zu
sam
men
fass
ung
A
usbl
ick
4D
AC
H 2
010,
Ebell
et a
l.
Dat
enve
rfügb
arke
it
# P
rofil
e de
r Clo
udne
t Tar
get K
lass
ifika
tion
in 9
-mon
atig
em Z
eitra
um: 7
68.8
38
Dat
ensa
mpl
e (th
erm
odyn
amis
che
Pro
file
+ W
olke
npro
file)
: 36
4.85
0 P
rofil
e (4
7% d
er u
rspr
üngl
iche
n D
aten
)
Qua
lität
sfilt
er: P
rofil
e w
erde
n au
sges
chlo
ssen
, wen
nM
WR
Dat
en n
icht
ver
fügb
ar s
ind
(kei
ne M
essu
ngen
, R
egen
, Tau
) ode
r M
WR
IWV
nic
ht k
onsi
sten
t ist
mit
dem
GP
S IW
V o
der
IWC
nic
ht v
erlä
sslic
h is
tbe
stm
öglic
her
Dat
ensa
tz
Dat
en u
nd R
etrie
val
Wol
kens
tatis
tikSt
rahl
ungs
schl
ießu
ng
CR
E
Zusa
mm
enfa
ssun
g
Aus
blic
k
sl/m
l: ei
n-/m
ehrs
chic
htig
wc:
Was
serw
olke
ic: E
isw
olke
mc:
Mis
chw
olke
5D
AC
H 2
010,
Ebell
et a
l.
Mik
roph
ysik
alis
che
Eig
ensc
hafte
n (D
aten
sam
ple)
Med
ian
LWP
(gm
-2):
37.5
(alle
Wol
ken)
35.4
(SL
WC
)50
.0 (M
L W
C)
62.8
(SL
MC
)62
.6 (M
L M
C)
Med
ian
IWP
(gm
-2):
0.1
(alle
Wol
ken)
7.1
(SL
IC)
10.9
(ML
IC)
0.5
(SL
MC
)2.
4 (M
L M
C)
Med
ian
r_ef
f,liq
(μm
):5.
3 (a
lle W
olke
n)5.
4 (S
L W
C)
4.9
(ML
WC
)5.
5 (S
L M
C)
5.3
(ML
MC
)
Med
ian
r_ef
f,ice
(μm
):31
.1 (a
lle W
olke
n)29
.1 (S
L IC
)29
.0 (M
L IC
)35
.3 (S
L M
C)
31.2
(ML
MC
)
010
2030
40r_
eff,i
ce / μm
02468101214 Height above surface / km
0.0
0.1
0.5
0.6
0.4
LWC
/ gm
-30.
20.
302468101214 Height above surface / km
02468101214 Height above surface / km
020
3040
r_ef
f,liq
/ μm
1002468101214 Height above surface / km0.00
010.
001
0.1
1IW
C /
gm-3
0.01
Dat
en u
nd R
etrie
val
Wol
kens
tatis
tikSt
rahl
ungs
schl
ießu
ng
CR
E
Zusa
mm
enfa
ssun
g
Aus
blic
k
6D
AC
H 2
010,
Ebell
et a
l.
Ver
glei
ch S
trahl
ungs
fuss
am
Bod
en
5-m
in. M
ittel
# de
r Pro
file
5,87
1B
ias
/ W
m-2
−38.
2St
anda
rdab
w. /
Wm
-213
6.5
Erkl
ärte
Var
ianz
0.61
Beo
b. M
ittel
wer
t / W
m-2
284.
5B
ias
/ W
m-2
6.5
Stan
dard
abw
./ W
m-2
11.9
Erkl
ärte
Var
ianz
0.83
Beo
b. M
ittel
wer
t / W
m-2
351.
4
kurzwellig langwellig
•im
wol
kenf
reie
n Fa
ll: m
ittle
re A
bwei
chun
g kl
eine
r al
s 2
% (k
urzw
ellig
) und
4 %
(lan
gwel
lig)
•Ve
rgle
ich
bew
ölkt
er F
all:
5-m
in M
ittel
, in
dene
n m
ind.
90%
alle
r Pro
file
bew
ölkt
sin
d•
mitt
lere
n U
nter
schi
ede
in S
W u
nd L
W s
ind
klei
ner
als
33 b
zw. 3
%•
größ
ten
Unt
ersc
hied
e du
rch
horiz
onta
l in
hom
ogen
e / d
urch
broc
hene
Wol
kenf
elde
r
kurz
wel
lig,
alle
Wol
ken
lang
wel
lig,
alle
Wol
ken
020
040
060
080
010
00O
bser
ved
SW fl
ux /
Wm
-2
200
300
400
500
Obs
erve
d LW
flux
/ W
m-2
0
200
400
600
800
1000
Calculated SW flux / Wm-2
500
400
300
200
Calculated LW flux / Wm-2
Dat
en u
nd R
etrie
val
Wol
kens
tatis
tik
Str
ahlu
ngss
chlie
ßung
CR
E
Zusa
mm
enfa
ssun
g
Aus
blic
k
7D
AC
H 2
010,
Ebell
et a
l.
Ver
glei
ch S
trahl
ungs
fluss
am
Bod
en –
Bed
ecku
ngsg
rad
besc
hrän
ke A
naly
se a
uf h
oriz
onta
l hom
ogen
ere
Bew
ölku
ng
Unt
ersc
hied
e zw
isch
en M
odel
l un
d B
eoba
chtu
ngen
wer
den
deut
lich
verr
inge
rt
-40
Bias SW flux / Wm-2
-30
-20
-10
2Bias LW flux / Wm-2
46
100
STDDEV SW flux / Wm-2
120
140
160 80
kurz
wel
ligla
ngw
ellig
Standardabw. BIASD
aten
und
Ret
rieva
l W
olke
nsta
tistik
S
trah
lung
ssch
ließu
ngC
RE
Zu
sam
men
fass
ung
A
usbl
ick
> 40
> 60
Bed
ecku
ngsg
rad
/ %
> 20
> 80
> 10
0
STDDEV LW flux / Wm-2
12 11 10 9
> 40
> 60
Bed
ecku
ngsg
rad
/ %
> 20
> 80
> 10
0
SL W
C, c
lc >
90
%SW
LWB
ias
/ Wm
-2-1
01
Stda
bw. /
Wm
-250
4
8D
AC
H 2
010,
Ebell
et a
l.
Clo
ud ra
diat
ive
effe
ct (C
RE
)
CR
E =
FN
ET,
CLO
UD-F
NET
,CLE
AR(in
Wm
-2)
CR
EA
TM=C
RE
TOA-C
RE
SFC
Mitt
lere
r, m
onat
liche
r CR
E a
m B
oden
(B
eoba
chtu
ngen
min
us „c
lear
sky
est
imat
es“)
# (1
5-m
inIn
terv
alle
)SW
LWN
ET
SL W
C65
9 58 202
378
398
2514
56−3
6
ML
WC
−92
−182 −27
−15
−75
72−1
10SL
IC23
−4M
L IC
14−1
SL M
C59
−16
ML
MC
−189
73−1
16
Mitt
lere
r CR
E a
m B
oden
( Wm
-2)
für v
ersc
hied
ene
Wol
kent
ypen
Dat
en u
nd R
etrie
val
Wol
kens
tatis
tik
Str
ahlu
ngss
chlie
ßung
C
RE
Zusa
mm
enfa
ssun
g
Aus
blic
k
9D
AC
H 2
010,
Ebell
et a
l.
CR
E v
on e
insc
hich
tigen
Was
serw
olke
n
verw
ende
RR
TMG
Erg
ebni
sse
um S
FC, T
OA
und
ATM
CR
E z
u be
stim
men
Was
serw
olke
n: N
etto
effe
kt K
ühlu
ng
Uns
iche
rhei
ten
in d
en In
putp
aram
eter
n U
nsic
herh
eite
n im
CR
ES
ensi
tivitä
tsst
udie
n:LW
C-P
rofil
wird
var
iiert
um M
AX
[22
gm-2
, 30%
], r_
eff,l
iq w
ird v
ariie
rt um
MA
X[1μm
, 25%
]
Dat
en u
nd R
etrie
val
Wol
kens
tatis
tik
Str
ahlu
ngss
chlie
ßung
C
RE
Zusa
mm
enfa
ssun
g
Aus
blic
k
(Wm
-2)
SWLW
NET
TOA
−93
10
−83
ATM
13−6
0−4
6
SFC
−106
70−3
5
(max
. Uns
iche
rhei
ten
in %
)(2
5)(2
5)(2
5)
(21)
(23)
(23)
(24)
(23)
(39)
Clo
ud ra
diat
ive
effe
ct
10D
AC
H 2
010,
Ebell
et a
l.
10100
Rel. uncertainty in normalizedSW CRE at surface / %
aufgrund
LWP
Uns
iche
rhei
tr_
eff,l
iq U
nsic
herh
eit
010
020
030
040
050
0LW
P / g
m-2
CR
E-U
nsic
herh
eit v
on e
insc
hich
tigen
Was
serw
olke
n
wen
n LW
P k
lein
ist (
< 70
gm
-2),
Uns
iche
rhei
t in
LWP
dom
inie
rt U
nsic
herh
eit i
m C
RE
wen
n LW
P g
röße
r ist
, Uns
iche
rhei
t im
CR
E g
leic
herm
aßen
dur
ch
Uns
iche
rhei
t in
LWP
und
r_ef
f,liq
be
ding
tge
naue
Ken
ntni
s vo
n LW
P u
nd
r_ef
f,liq
ist e
ssen
tiell
für
Bes
timm
ung
des
CR
E
Rel
ativ
e U
nsic
herh
eit d
es n
orm
alis
iert
enSW
CR
E am
Bod
en
Dat
en u
nd R
etrie
val
Wol
kens
tatis
tik
Str
ahlu
ngss
chlie
ßung
C
RE
Zusa
mm
enfa
ssun
g
Aus
blic
k
11D
AC
H 2
010,
Ebell
et a
l.
Zusa
mm
enfa
ssun
g
Kom
bina
tion
vers
chie
dens
ter M
essm
etho
den
Ers
tellu
ng e
ines
hoc
hwer
tigen
9-m
onat
igen
Dat
ensa
tzes
von
at
mos
phär
isch
en P
rofil
en (t
herm
odyn
amis
ch, w
olke
nmik
roph
ysik
alis
ch)
erla
ubt d
ie U
nter
such
ung
der W
echs
elw
irkun
g vo
n W
olke
n un
d S
trahl
ung,
Mod
elle
valu
ieru
ng, P
roze
ssst
udie
n
Eis
und
Flü
ssig
was
ser t
rete
n m
eist
gem
eins
am a
uf:
28 %
des
Unt
ersu
chun
gsze
itrau
mes
eins
chic
htig
e W
asse
rwol
ken
der z
wei
thäu
figst
e Ty
p: 1
6 %
alle
r Wol
ken
Ret
rieva
l von
Wol
kene
igen
scha
ften
in k
ompl
exen
Wol
kens
ituat
ione
nsc
hwie
rig
Kom
bina
tion
mit
Sat
ellit
enda
ten
notw
endi
gW
asse
rwol
ken
im D
aten
sam
ple
gut r
eprä
sent
iert
Foku
s au
f ein
schi
chtig
en W
asse
rwol
ken:
Med
ian
LWP
35
gm-2
Dat
en u
nd R
etrie
val
Wol
kens
tatis
tik
Str
ahlu
ngss
chlie
ßung
C
RE
Zu
sam
men
fass
ung
Aus
blic
k
12D
AC
H 2
010,
Ebell
et a
l.
Zusa
mm
enfa
ssun
g II
Stra
hlun
gsch
ließu
ng:
im L
angw
ellig
en s
ehr g
ut,
größ
te U
nter
schi
ede
im S
olar
en b
ei d
urch
broc
hene
r Bew
ölku
ng,
gute
Übe
rein
stim
mun
g in
bed
eckt
en W
olke
nfäl
len
Clo
ud ra
diat
ive
effe
ct is
t seh
r sen
sitiv
bez
gl. U
nsic
herh
eite
n in
LW
P
und
Effe
ktiv
radi
usS
ensi
tivitä
t nim
mm
t zu
klei
nere
n LW
P-W
erte
n hi
n zu
Sen
sitiv
ität b
ezgl
. Uns
iche
rhei
ten
in L
WP
und
Effe
ktiv
radi
us
verg
leic
hbar
für L
WP
> 1
00 g
m-2
Uns
iche
rhei
t im
CR
E v
on e
insc
hich
tigen
Was
serw
olke
n bi
s zu
40%
Dat
en u
nd R
etrie
val
Wol
kens
tatis
tik
Str
ahlu
ngss
chlie
ßung
C
RE
Zu
sam
men
fass
ung
Aus
blic
k
13D
AC
H 2
010,
Ebell
et a
l.
Aus
blic
k
Ana
lyse
des
Effe
ktes
der
Wol
ken
auf H
eizr
aten
inkl
. Sen
sitiv
itäts
stud
ien
zur A
bsch
ätzu
ng d
er U
nsic
herh
eit
Pot
enzi
al u
m m
ikro
phys
ikal
isch
e W
olke
npro
file
zu v
erbe
sser
n un
d U
nsic
herh
eite
n zu
ver
ringe
rn:
Inte
grat
ed P
rofil
ing
Tech
niqu
e (L
öhne
rt, 2
001,
200
4):
MW
R+W
olke
nrad
ar+a
prio
ri
LWC
-, T-
, q-P
rofil
e +
Fehl
erM
IXC
RA
retri
eval
(Tur
ner,
2007
):M
WR
+ s
pekt
rale
IR M
essu
ngen
LW
P, r
_eff,
liqK
ombi
natio
n be
ider
Met
hode
nE
inbe
zug
von
Sat
ellit
enm
essu
ngen
: hoh
e W
olke
n kö
nnen
bes
ser
erfa
sst w
erde
n
Dat
en u
nd R
etrie
val
Wol
kens
tatis
tik
Str
ahlu
ngss
chlie
ßung
C
RE
Zu
sam
men
fass
ung
A
usbl
ick
14D
AC
H 2
010,
Ebell
et a
l.
Vie
len
Dan
k fü
r die
Auf
mer
ksam
keit!