8. Poröse Materialien Proteine mikroporösmesoporös 2 nm makroporös ZeolitesMCMsBio-foams 50 nm...

54
8. Poröse Materialien Proteine mikroporös mesoporös 2 nm makroporös Zeolites MCMs Bio-foams 50 nm Moleküle

Transcript of 8. Poröse Materialien Proteine mikroporösmesoporös 2 nm makroporös ZeolitesMCMsBio-foams 50 nm...

Page 1: 8. Poröse Materialien Proteine mikroporösmesoporös 2 nm makroporös ZeolitesMCMsBio-foams 50 nm Moleküle.

8. Poröse Materialien

Proteine

mikroporös mesoporös

2 nm

makroporös

Zeolites MCMs Bio-foams

50 nm

Moleküle

Page 2: 8. Poröse Materialien Proteine mikroporösmesoporös 2 nm makroporös ZeolitesMCMsBio-foams 50 nm Moleküle.

% C12TA Cl

Chiuz, 2005, 39, 36-44

0 20 40 60 80 100

Tem

pera

tur

kubi

sch

Mizellen hexa

gona

l

kubi

sch

lam

ella

r

c.m.c = 0,45 %

c.m.c = critical micellar concentration

N+

Selbstorganisation von Tensiden

Page 3: 8. Poröse Materialien Proteine mikroporösmesoporös 2 nm makroporös ZeolitesMCMsBio-foams 50 nm Moleküle.

Mizellen sind über einen größeren Bereich regelmäßig angeordnet

Stäbchenmizellen:

HexagonalPeriodisch in zwei Dimensionen

aa

Page 4: 8. Poröse Materialien Proteine mikroporösmesoporös 2 nm makroporös ZeolitesMCMsBio-foams 50 nm Moleküle.

N+

Hexadecyltrimethylammoniumbromid

2 nm

Synthese von MCM41

Angew. Chem. 2006, 118, S. 5335; Angew. Chem. 2003, 115, 3730

Page 5: 8. Poröse Materialien Proteine mikroporösmesoporös 2 nm makroporös ZeolitesMCMsBio-foams 50 nm Moleküle.

Si

OEt

EtO O

OEt

Si

OEt

OEt

O Si

OEt

OEt

O Si

OEt

OEt

O Si

OEt

OEt

OEt

Si

OEt

EtO OEt

OEt

Si

OEt

EtO OH

OEt

Si

OEt

EtO OH

OEt

Si

OEt

HO OEt

OEt

Si

OEt

EtO O

OEt

Si

OEt

OEt

OEt

H2O

Hydrolyse

Kondensation - H2O

Oligokieselsäure

Kondensation der Silikatvorstufen

Page 6: 8. Poröse Materialien Proteine mikroporösmesoporös 2 nm makroporös ZeolitesMCMsBio-foams 50 nm Moleküle.

Si

OEt

EtO O

OEt

Si

OEt

OEt

O Si

OEt

OEt

O Si

OEt

OEt

O Si

OEt

OEt

OEt

Si

OEt

EtO O

O

Si

OEt

O

O Si

OEt

O

O Si

OEt

O

O Si

OEt

OEt

O

Si

O

EtO O Si

O

O Si

O

O Si

O

O Si

O

OEt

O O O O O

Si

O

EtO O

OEt

Si

O

OEt

O Si

O

OEt

O Si

O

OEt

O Si

O

OEt

OEt

Page 7: 8. Poröse Materialien Proteine mikroporösmesoporös 2 nm makroporös ZeolitesMCMsBio-foams 50 nm Moleküle.

True Liquid Crystal Templating (LCT)

Bei hohen Tensidkonzentrationen

LC

LC-Bildung Auffüllen

Page 8: 8. Poröse Materialien Proteine mikroporösmesoporös 2 nm makroporös ZeolitesMCMsBio-foams 50 nm Moleküle.

Kooperativer Mechanismus

Silikat-anionen

LC-Bildung

Si

OEt

HO OEt

OH

Si

OEt

O OEt

O

NH3

Page 9: 8. Poröse Materialien Proteine mikroporösmesoporös 2 nm makroporös ZeolitesMCMsBio-foams 50 nm Moleküle.

aa

sin = /2d =1,5405 / (2•39) = 0,0198

1/d2 = 4(h2 + hk + k2)/(3a2) + l2/c2

a = 45 Åd100 = 31/2a/2

d100 = 39 Å

2 = 2.26°

d100

Pulverdiffraktogramme

Page 10: 8. Poröse Materialien Proteine mikroporösmesoporös 2 nm makroporös ZeolitesMCMsBio-foams 50 nm Moleküle.

J. S. Beck et al., J. Am. Chem. Soc. 1992, 114, 10837.

dp = 2 nm dp = 4 nm

dp = 6,5 nm dp = 10 nm

SiO2

Transmissionselektronenmikroskopie

Page 11: 8. Poröse Materialien Proteine mikroporösmesoporös 2 nm makroporös ZeolitesMCMsBio-foams 50 nm Moleküle.

Andere Mesostrukturen

MCM-41

MCM-48

MCM-50

0 20 40 60 80 100

Tem

pera

tur

kubi

sch

Mizellen

hexa

gona

l

kubi

sch

lam

ella

r

Page 12: 8. Poröse Materialien Proteine mikroporösmesoporös 2 nm makroporös ZeolitesMCMsBio-foams 50 nm Moleküle.

Andere Materialien

TiO2

CdS

Pt

C

Page 13: 8. Poröse Materialien Proteine mikroporösmesoporös 2 nm makroporös ZeolitesMCMsBio-foams 50 nm Moleküle.

TiO2

Antonelli, Angew. Chem. 1995, 107, 2203.

Calc.

350°C

TiO2TiO2•H2O

Ti

OEtO

EtO

EtO

Ti

OEt

EtO OEt

OEt

H2O

Hydrolyse

O

Ti

OEtO

EtO

HO O

acac

- EtOH

OP

O

O OTensid

Page 14: 8. Poröse Materialien Proteine mikroporösmesoporös 2 nm makroporös ZeolitesMCMsBio-foams 50 nm Moleküle.

CdS

OO

OOH

Flüssigkristall

Cd(NO3)2 H2S

CdS

Tohver, Chem. Mater. 1997, 9, 1495.

Page 15: 8. Poröse Materialien Proteine mikroporösmesoporös 2 nm makroporös ZeolitesMCMsBio-foams 50 nm Moleküle.

Metalle

Flüssigkristall

H2PtCl6 N2H4

Pt-Metall

C16EO8

OO

OOH

Attard, Angew. Chem. 1997, 109, 1372.

Page 16: 8. Poröse Materialien Proteine mikroporösmesoporös 2 nm makroporös ZeolitesMCMsBio-foams 50 nm Moleküle.

Kohlenstoff: CMK-3

Sacharose (Rohrzucker)

+

H2SO4

PyrolysePyrolyse HF or NaOHHF or NaOH

 Nanocasting 

Mesoporöses SiOMesoporöses SiO22 (SBA-15)(SBA-15)

SiOSiO22/Kohlenstoff/Kohlenstoff

KompositKomposit

Mesoporöser Mesoporöser Kohlenstoff (CMK-3)Kohlenstoff (CMK-3)

Carbon Mesostructured by Kaist

Page 17: 8. Poröse Materialien Proteine mikroporösmesoporös 2 nm makroporös ZeolitesMCMsBio-foams 50 nm Moleküle.

Profil

Porengröße: 3-5 nm

Spez. OF: 700-1500 m2g-1

Geordnet

Zusammensetzung

Oberflächenfunktionalität

Anwendungen

Katalyse

Membranen

Adsorbentien

Quantenstrukturen

Page 18: 8. Poröse Materialien Proteine mikroporösmesoporös 2 nm makroporös ZeolitesMCMsBio-foams 50 nm Moleküle.

Epoxidierung

O

Ti-Zeolith OH2C CH2

Page 19: 8. Poröse Materialien Proteine mikroporösmesoporös 2 nm makroporös ZeolitesMCMsBio-foams 50 nm Moleküle.

Epoxidierung

Statt H2O2 auch TBHP:

O

OH

Ti

OSi

OSi

OHSiO TiSiO

SiOO

SiOO

H

O H H2C CH2H2O2

TiSiO

SiOO

SiO

O H

H

O H

H2C CH2

H

TiSiO

SiO

SiO OH

O

+

+ H2O

Page 20: 8. Poröse Materialien Proteine mikroporösmesoporös 2 nm makroporös ZeolitesMCMsBio-foams 50 nm Moleküle.

Epoxidierung

Ti-MCM-41

O

Page 21: 8. Poröse Materialien Proteine mikroporösmesoporös 2 nm makroporös ZeolitesMCMsBio-foams 50 nm Moleküle.

H2

Pd/Al-MCM-41

Saure Crackfunktion

Palladium Metall: Hydrierfunktion

Hydrocracken

AlO

Si

H

AlO

Si

H

Page 22: 8. Poröse Materialien Proteine mikroporösmesoporös 2 nm makroporös ZeolitesMCMsBio-foams 50 nm Moleküle.

Metallierte Silicaphasen

Pd H2

350°CPd Metall

Gasphasenabscheidung

Pd

Page 23: 8. Poröse Materialien Proteine mikroporösmesoporös 2 nm makroporös ZeolitesMCMsBio-foams 50 nm Moleküle.

Feinchemie: Heck Reaktion

R

R

X

+

Page 24: 8. Poröse Materialien Proteine mikroporösmesoporös 2 nm makroporös ZeolitesMCMsBio-foams 50 nm Moleküle.

Mechanismus der Heck Reaktion

PdL2

Pd

L

L

Ar X

ArX

Pd

L

Ar X

R

L

R

PdL

X

LAr

R

L

Pd

L

L

H X

B

BHX

Ar

R

Oxidative Addition

Migratorische Insertion

ß-Hydrideliminierung

Regenerierung

Page 25: 8. Poröse Materialien Proteine mikroporösmesoporös 2 nm makroporös ZeolitesMCMsBio-foams 50 nm Moleküle.

Veankerung von Basischen Zentren an MCM-41

triazabicyclodecene

OCN

COOEt

O

CN

EtOOC

+MCM-TBD

Si OO

O

O O

NH N

N

Si O

OH

N N

N

O

O

O

pKB = 25

•High activity•Good reusability•low thermal stability

Y. V. S. Rao, D.E. De Vos, P.A. Jacobs, Angew. Chem. Int. Ed. Engl. 1997, 36, 2661- 2663.

Page 26: 8. Poröse Materialien Proteine mikroporösmesoporös 2 nm makroporös ZeolitesMCMsBio-foams 50 nm Moleküle.

Komplexe

OH

OH

OH

Si

Si

O

OSi ClO

O

O

Si

- 3 MeOH

Si ClO

O

OMeMe

Me

3-Chlorpropyl-trimethoxysilan

N

R

R

N

N O

R

R

Mn

O

Cl

•Katalytisch aktive Komplexe (Epoxidierung)

•Leichte Abtrennbarkeit

(Salicylidenaminopropyl)amin

Page 27: 8. Poröse Materialien Proteine mikroporösmesoporös 2 nm makroporös ZeolitesMCMsBio-foams 50 nm Moleküle.

Epoxidierung mit Mangan (III)

Mn(III)

O=Mn(V)

Oxidationsmittel:HOCl

O

OH

IO

Iodosylbenzol

O

Kochi, J. Am. Chem. Soc. 1986, 108, 2309.

MnN

O O

N

O+

Page 28: 8. Poröse Materialien Proteine mikroporösmesoporös 2 nm makroporös ZeolitesMCMsBio-foams 50 nm Moleküle.

Polymerisation

SiO

SiSi

SiO

SiSi Zr

ClCl

AlO

Cl

Cl

Zr CH3+

MAO

Polyethylen, Polypropylenz.T. verbesserte Polymereigenschaften

Zr CH3+

Zr+Zr

+Zr+

Page 29: 8. Poröse Materialien Proteine mikroporösmesoporös 2 nm makroporös ZeolitesMCMsBio-foams 50 nm Moleküle.

O

Regenerierung120-150°C

O

Adsorption

Mitsubishi Heavy Industries

M41 Materialien als Adsorbentien

Page 30: 8. Poröse Materialien Proteine mikroporösmesoporös 2 nm makroporös ZeolitesMCMsBio-foams 50 nm Moleküle.

OH

OH

OH

Si

Si

O

OSi ClO

O

O

Si

SH

Hg2+ Pb2+

Feste Anbindung von Hg2+ oder Pb2+

Poröser Filter

M41 Materialien als Adsorbentien

Page 31: 8. Poröse Materialien Proteine mikroporösmesoporös 2 nm makroporös ZeolitesMCMsBio-foams 50 nm Moleküle.

Wu und Bein., Chem. Mater. 1994, 6, 1109.

Elektrisch Leitendes Polyanilin in MCM-41

Mesoporöse Wirtsgitter

NH

NH

N

NH

Page 32: 8. Poröse Materialien Proteine mikroporösmesoporös 2 nm makroporös ZeolitesMCMsBio-foams 50 nm Moleküle.

Metallische Nanodrähte

HFPt(NH3)4(NO3)2

Page 33: 8. Poröse Materialien Proteine mikroporösmesoporös 2 nm makroporös ZeolitesMCMsBio-foams 50 nm Moleküle.

Halbleiter

CdS, ZnS, GaN

Ener

gie

Größe der Partikel

Porengröße Hirai, J. Phys. Chem. B, 1999, 103, 4228.

3,8 nm

3,6 nm2,0 nm

Porengröße

Page 34: 8. Poröse Materialien Proteine mikroporösmesoporös 2 nm makroporös ZeolitesMCMsBio-foams 50 nm Moleküle.

Oxidpartikel

ZrO2 Nanopartikel

ZrOCl2

Lösung

Erhitzen

SBA-15

Page 35: 8. Poröse Materialien Proteine mikroporösmesoporös 2 nm makroporös ZeolitesMCMsBio-foams 50 nm Moleküle.

Problem 1: Defekte

Problem 2: Orientierung

Poröse Membranen

Page 36: 8. Poröse Materialien Proteine mikroporösmesoporös 2 nm makroporös ZeolitesMCMsBio-foams 50 nm Moleküle.

Poröse Membranen

Page 37: 8. Poröse Materialien Proteine mikroporösmesoporös 2 nm makroporös ZeolitesMCMsBio-foams 50 nm Moleküle.

Aluminiumoxid

Aluminium

Al2O3

+

-Wässr. Schwefelsäure

z.B. 15 % H2SO4: Al2O3 geringfügig löslich

2 Al 2 Al3+ + 6e-

6 H+ + 6e- 3 H2

2 Al3+ + 3 OH- Al2O3 + 3 H+

2 Al + 3 H2O Al2O3 + 3 H2

Page 38: 8. Poröse Materialien Proteine mikroporösmesoporös 2 nm makroporös ZeolitesMCMsBio-foams 50 nm Moleküle.

Struktur

20 – 100 nm

Al

ca. 75 nm

Sander et al., Chem. Mater. 2003, 15, 335.

Page 39: 8. Poröse Materialien Proteine mikroporösmesoporös 2 nm makroporös ZeolitesMCMsBio-foams 50 nm Moleküle.

Geordnete Strukturen

Al

Periodischer Stempel (SiC oder Si3N4, Lithographisch)

Al

Defekterzeugung Anodisierung

Al

H. Masuda, K. Fukuda, Science 1995, 268, 1466.

Page 40: 8. Poröse Materialien Proteine mikroporösmesoporös 2 nm makroporös ZeolitesMCMsBio-foams 50 nm Moleküle.

Membranen

Al

Oxidation in Lösung 5% H3PO4

HgCl2

Monodisperse Emulsionstropfen(SiO2 Nanopartikel)

Na2SiO3

Yanagishita, Langmuir 2004, 20, 554.

Page 41: 8. Poröse Materialien Proteine mikroporösmesoporös 2 nm makroporös ZeolitesMCMsBio-foams 50 nm Moleküle.

Anderer Anwendungen: Färbung von Aluminium

Al

Farbstoff

z. B. PbCrO4

Oder organische Farbstoffe

AlErhitzen in Wasser

Versiegeln

Page 42: 8. Poröse Materialien Proteine mikroporösmesoporös 2 nm makroporös ZeolitesMCMsBio-foams 50 nm Moleküle.

Al

Au-elektrode

I

Feuchtigkeitssensor: Stromstärke ändert sich mit H2O-Gehalt.

Sensoren

Page 43: 8. Poröse Materialien Proteine mikroporösmesoporös 2 nm makroporös ZeolitesMCMsBio-foams 50 nm Moleküle.

Katalytische Anwendungen

Al

1-2 m

Metall z. B. Pt

H

CH H

H

OC

O

+ O2

z.B. katalytische Verbrennung

O2 O

AgOder Epoxidierung

Page 44: 8. Poröse Materialien Proteine mikroporösmesoporös 2 nm makroporös ZeolitesMCMsBio-foams 50 nm Moleküle.

Nanodrähte

Al

H3PO4

AlAl

+-

Ag+ Ag+

Al

Cross section Choi et al., Chem. Mater. 2003, 15, 776.

Page 45: 8. Poröse Materialien Proteine mikroporösmesoporös 2 nm makroporös ZeolitesMCMsBio-foams 50 nm Moleküle.

Mikroreaktionstechnik: Ermöglicht die sichere Reaktionsführung in explosiven Reaktionsgemischen

O2

O

Ehrfeld Mikrotechnik

Page 46: 8. Poröse Materialien Proteine mikroporösmesoporös 2 nm makroporös ZeolitesMCMsBio-foams 50 nm Moleküle.

Integrierter Mikro-Reaktor in Si Technologie (H2-Dampfreformer)

Silizium Reaktor mit integrierter Palladium-Membran zur Wasserstofferzeugung

Page 47: 8. Poröse Materialien Proteine mikroporösmesoporös 2 nm makroporös ZeolitesMCMsBio-foams 50 nm Moleküle.

etched silicon-plates

Housing from high temp.steel (1.4841)

15 mm

12 mm

Page 48: 8. Poröse Materialien Proteine mikroporösmesoporös 2 nm makroporös ZeolitesMCMsBio-foams 50 nm Moleküle.

17,6µm

Page 49: 8. Poröse Materialien Proteine mikroporösmesoporös 2 nm makroporös ZeolitesMCMsBio-foams 50 nm Moleküle.

• <100> p-type silicon wafers (5-1000 cm), 300µm thick, 10cm diameter• H2SO4 / H2O2 cleaning• anodic etchig using electrolyte containing aqueous HF / DMF –solution (Dimethylformamide) • galvanostatic condition (constant current)

Lehmann et al. Journal of the Electroch. Society146 (8) 2968-2975 (1999)

Page 50: 8. Poröse Materialien Proteine mikroporösmesoporös 2 nm makroporös ZeolitesMCMsBio-foams 50 nm Moleküle.

Silicon substrate

Silicon substrateSi-nitride (SiO2)

photo resist

1

2

Silicon substrate

Silicon substrate

3

4

lithographyand oxide etching

KOH - etching

KOH etches silicon very selectively to the crystal orientation, (111) planes are etched very slowly.

Formation of inverted pyramids

Page 51: 8. Poröse Materialien Proteine mikroporösmesoporös 2 nm makroporös ZeolitesMCMsBio-foams 50 nm Moleküle.

<100> Silicon substratePd, (PdCu0.4) /Pt

Pd, (PdCu0.4) /Pt

Pd/Pt back metal sputtering

Deep anodic etching

5

6

HF:H2O:Iso-Prop. {5:25:9}(j=15mA/cm2, galvanostatic conditions)

Wafer etch through in 3h35‘

Page 52: 8. Poröse Materialien Proteine mikroporösmesoporös 2 nm makroporös ZeolitesMCMsBio-foams 50 nm Moleküle.
Page 53: 8. Poröse Materialien Proteine mikroporösmesoporös 2 nm makroporös ZeolitesMCMsBio-foams 50 nm Moleküle.
Page 54: 8. Poröse Materialien Proteine mikroporösmesoporös 2 nm makroporös ZeolitesMCMsBio-foams 50 nm Moleküle.