บทท 1บทนำ�

คว�มเปนม�และคว�มสำ�คญของปญห�

องคกรปกครองสวนทองถน หมายถง ราชการสวนทองถนทไดรบการเลอกตงจากประชาชนในทองถนนน มอ ำานาจหนาท ในการบรหารจดการบรการสาธารณะตามกฎหมาย เพอประโยชนสขของชมชนในทองถนนน ปจจบน ราชการสวนทองถน มอย 5 รปแบบ คอ กรงเทพมหานคร (ก ท ม .) เ ม อ ง พ ท ย า เ ท ศ บ า ล อ ง ค ก า ร บ ร ห า ร ส ว นจงหวด(อบจ.) และองคการบรหารสวนตำาบล (อบต.)

บทบาทอำานาจหนาทของราชการสวนทองถน โดยหลกจะถกกำาหนดโดยกฎหมายจดตงองคกรปกครองสวนทองถนน น เชน พรบ.เทศบาล(2496) พรบ.อบจ.(2498 ปรบแ ก 2540) พ ร บ .ร ะ เ บ ย บ บ ร ก า ร ร า ช ก า รกร งเทพมหานคร(2528) พรบ .อบต .(2537) เป นต น นอกจากนยงมกฎหมายอนๆทใหอำานาจแกราชการสวนทองถ น เช น พรบ .การสาธารณสข (2484 ปรบแก 2535) พ ร บ .ร ก ษ า ค ว า ม ส ะ อ า ด ฯ (2503 ป ร บ แ ก 2535) พรบ.สสานฌาปนสถาน(2528) พรบ.ควบคมการฆาและจำาหนายเนอสตว (2535) พรบ.สงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมฯ(2535) เปนตน

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ไดใหความสำาคญกบการปกครองสวนทองถนอยางมาก โดยบญญตไววา องคกรปกครองสวนทองถนทงหลายยอมมความเปนอสระในการกำาหนดนโยบายการปกครอง การบรหาร การบรหารงานบคคล การเงนและการคลง และม

อำานาจหนาทของตนเองโดยเฉพาะ ซ งแสดงใหเหนอยางชดเจนวา องคกรปกครองสวนทองถนมความเปนอสระในการปฏบตหนาทของตนเอง นอกจากน รฐธรรมนญฉบบดงกลาวยงไดเนนการกระจายอำานาจสทองถน จงมผลทำาใหบทบาทอำานาจหนาทขององคกรปกครองสวนทองถนเพมมากขน การบรหารงานบคคลสวนทองถนจงมความสำาคญเปนอยางมาก และมผลตอความสำาเรจหรอความลมเหลวในการกระจายอำานาจสทองถนดวย แนวคดในเร องการกระจายอำานาจการปกครองสทองถน เพอใหประชาชนในทองถนไดมโอกาสเขารวมกจกรรมทางการเมอง ซงไดยอมรบกนอยทวไปวาเปนรปแบบการปกครองทนำาอำานาจทางการปกครองการบรหารจากสวนกลางมาสทองถน

ตามลกษณะการทำางานขององคกรปกครองสวนทองถนแบงความรบผดชอบในการทำางานเปน 2 สวน คอ สวนท 1 ฝายผบรหาร และสวนท 2 ฝายผปฏบตการ

สวนท 1 ฝายผบรหาร คอ คณะผบรหาร ซงมอำานาจหนาทควบคมการบรหารงานและรบผดชอบในการบรหารงานขององคกรปกครองสวนทองถน โดยมนายกเทศมนตรหรอนายกองคการบรหารสวนตำาบล เปนหวหนาผบรหาร

สวนท 2 ฝายผปฏบต การ คอ พนกงานเทศบาล หรอพนกงานสวนตำาบล ซงเปนพนกงานประจำา โดยมปลดเทศบาลหรอปลดองคการบรหารสวนตำาบลเปนหวหนาบงคบบญชา รบผดชอบงานประจำาทวไปของเทศบาลหรอองคการบรหารสวนตำาบล ใหเปนไปตามระเบยบกฎหมายทกำาหนดไว

จะเหนไดวาภาวะผนำาของผบรหารองคกรปกครองสวนท อ ง ถ น ม ค ว า ม ส ำา ค ญ เ ป น อ ย า ง ม า ก ต อ ก า ร บ ร ร ล

วตถประสงคของการปกครองสวนทองถนทงในดานการบรหารการพฒนา และการปฏสมพนธก บหน วยงานทเกยวของภายในและภายนอกองคกรปกครองสวนทองถ น ดงนน คณะผบรหารองคกรปกครองสวนทองถนจงมความจำาเปนทจะตองใชภาวะผน ำาในการบรหารใหเหมาะสมกบลกษณะขององคกร และปญหาทเก ดข นในเขตทองถน สำาหรบกจกรรมตางๆ ขางตนจะสามารถตอบสนองหรอแกไขไดหรอไมนน ผบรหารองคกรปกครองสวนทองถนจะตองใชความเปนผน ำาทด ในการจงใจเพอระดมพลงความสามารถและทรพยากรทมอยอยางจำากด อกทงสรางสำานกความรบผดชอบตอเนองใหแกพนกงาน จงจะสามารถคนหาหนทางแกไข และขจดปญหาขององคกรปกครองทองถนใหหมดไป

สำาหรบภาวะผน ำาของหวหนาหนวยงานขององคกรปกครองสวนทองถนทใชในการศกษาคร งนผวจยไดเลอกศกษาองคกรปกครองสวนทองถนในเขตอำาเภอลำาปลายมาศ จงหวดบรรมย ซงประกอบดวยองคกรปกครองสวนทองถน 17 แหง ไดแก

1. เทศบ�ลตำ�บลทะเมนชย ครอบคลมพนทบางสวนของตำาบลทะเมนชยและบางสวนของตำาบลหนองบวโคก

2. เทศบ�ลตำ�บลลำ�ปล�ยม�ศ ครอบคลมพนทตำาบลลำาปลายมาศทงตำาบล บางสวนของตำาบลหนองค และบางสวนของตำาบลหนโคน

3. องคก�รบรห�รสวนตำ�บลหนองค ครอบคลมพนทตำาบลหนองค (เฉพาะนอกเขตเทศบาลตำาบลลำาปลายมาศ)

4. องคก�รบรห�รสวนตำ�บลแสลงพน ครอบคลมพนทตำาบลแสลงพนทงตำาบล 5. องคก�รบรห�รสวนตำ�บลทะเมนชย ครอบคลม

พนทตำาบลทะเมนชย (เฉพาะนอกเขตเทศบาลตำาบลทะเมนชย)

6. องคก�รบรห�รสวนตำ�บลตล�ดโพธ ครอบคลมพนทตำาบลตลาดโพธทงตำาบล

7. องคก�รบรห�รสวนตำ�บลหนองกะทง ครอบคลมพนทตำาบลหนองกะทงทงตำาบล

8. องคก�รบรห�รสวนตำ�บลโคกกล�ง ครอบคลมพนทตำาบลโคกกลางทงตำาบล 9. องคก�รบรห�รสวนตำ�บลโคกสะอ�ด ครอบคลม

พนทตำาบลโคกสะอาดทงตำาบล 10. องคก�รบรห�รสวนตำ�บลเมองแฝก ครอบคลมพนทตำาบลเมองแฝกทงตำาบล 11. องคก�รบรห�รสวนตำ�บลบ�นย�ง ครอบคลมพนทตำาบลบานยางทงตำาบล 12. องคก�รบรห�รสวนตำ�บลผไทรนทร ครอบคลมพน

ทตำาบลผไทรนทรทงตำาบล 13. องคก�รบรห�รสวนตำ�บลโคกล�ม ครอบคลมพนทตำาบลโคกลามทงตำาบล 14. องคก�รบรห�รสวนตำ�บลหนโคน ครอบคลมพนท

ตำาบลหนโคน (เฉพาะนอกเขตเทศบาลตำาบลลำาปลายมาศ) 15. องคก�รบรห�รสวนตำ�บลหนองบวโคก ครอบคลม

พนทตำาบลหนองบวโคก (เฉพาะนอกเขตเทศบาลตำาบลทะเมนชย)

16. องคก�รบรห�รสวนตำ�บลบโพธ ครอบคลมพนทตำาบลบโพธทงตำาบล

17. องคก�รบรห�รสวนตำ�บลหนองโดน ครอบคลมพนทตำาบลหนองโดนทงตำาบล

ความสำาคญของปญหาองคกรปกครองสวนทองถนมลกษณะทแตกตางกน

ของโครงสรางองคกรและอำานาจหนาท ทำาใหภาวะผนำาของผบรหารมความแตกตางกน จงเปนเร องทนาสนใจทจะศกษาวา ภาวะผนำาองคกรปกครองสวนทองถนควรเปนอยางไรททำาใหการทำางานขององคกรปกครองทองถนประสบความสำาเรจ ซงนำาไปสรายละเอยดทวาผบรหารทำาอะไร ผบรหารทประสบความสำาเรจทำาอะไร? และผบรหารทมประสทธผลทำาอะไร

1. ผนำาองคกรปกครองสวนทองถนมวสยทศนทแตกตางในแตละแหงบางแหงขาดวสยทศนในการพฒนาองคกร ทำาใหศกยภาพทำางานนอย

2. การตดสนใจของผนำาองคกรปกครองสวนทองถน มงแตผลประโยชนทจะไดรบโดยไมไดคำานงถงการพฒนาทแทจรง มการฮวประโยชนกนเอง

3. ความรวมมอในการพฒนามการพฒนาเฉพาะพนท หรอเฉพาะสวนทเปนพวกพองตนเองกจะไดรบความรวมมอ แตในบางพนทกไมไดรบความรวมมอ

4. ความคดรเร มในการพฒนาองคกรปกครองสวนทองถนมนอย นโยบายตางๆ การพฒนาทเกดขนเปนการพฒนาแบบเดมๆ ตองรอใหรฐบาลเปนผกำาหนดนโยบายหรอ

ใหนกการเมองเปนผกำาหนดใหดำาเนนตามแนวทางทนกการเมองกำาหนด

5. การส งการของผ น ำาย งม ง แต ผลประ โยชน ตอบแทน ทำาใหการพฒนาในปจจบนเกดขนกตอเมอมสงตอบแทนอยางคมคาใหการสงการแตละครง

6. แรงจงใจ ในการพฒนาองคกรปกครองสวนทองถนมน อย ประชาชนในทองถนมความออนแอ คนด ม คณธรรมไมไดรบการสงเสรมและขาดขวญกำาลงใจ เนองจากมการมแตระบบอปถมภ ทจรตคอรปชนกนมากเรยกวากนกนทกเมนทมการใชจายงบประมาณเลยกวาได ซงทำาใหมผลถงการพฒนาองคกรเกดขนไดไมเตมท

7. การพฒนาหนวยงานหรอองคกร ทสำาคญจะตองมผนำาทมภาวะผนำาจรงๆ ซง ผนำาไมวาจะเปนผนำาธรรมชาต ผนำาทางการ ผนำาองคกร หรอปราชญชาวบาน มภาวะผนำา มบคลกภาพทเหมาะสมกบความเปนผนำา มขดความสามารถในการนำาแบบประชาธปไตย แบบผเอออำานวย แบบนกสงเสรมความเขมแขงของทองถนชมชน ผนำาควรม ความสามารถในการมองเหนปญหาขององคกรหรอชมชน วเคราะหได ผน ำาควรมความสามารถในการ ระดมการมสวนรวมของคนและองคกรชมชนในการแกปญหาและความตองการของชมชนได

วตถประสงคของก�รศกษ�

1.เพอศกษาวสยทศนการบรหารงาน การตดสนใจ ความรวมมอ ความคดรเร มการสงการ แรงจงใจ ของภาวะผนำาของหวหนาหนวยงานองคกรปกครองสวนทองถน กบการพฒนาองคกร

2.เพอศกษาถงผลลพธ (outcomes) ของประชาชนทมตอภาวะผนำาของหวหนาหนวยงานองคกรปกครองสวนทองถน (อปท.) อำาเภอลำาปลายมาศ จงหวดบรรมย

3.เพอศกษาถงปญหาทเปนอปสรรค ในวาการพฒนาองคกรของหวหนาหนวยงานองคกรปกครองสวนทองถนในอนาคต

4.เพ อศกษาและหาขอเสนอแนะเก ยวก บภาวะผน ำาหวหนาหนวยงานองคกรปกครองสวนทองถน

สมมตฐ�นของก�รศกษ�

“ระดบการศกษา มความสมพนธตอการพฒนาองคกรดานตางๆ”

ขอบเขตของก�รศกษ�

การวจยนมขอบเขตการศกษาจากผนำาหวหนาหนวยงานองคกรปกครองสวนทองถนและประชาชนในอ ำาเภอลำาปลายมาศ จงหวดบรรมย

นย�มศพท

1. นยมศพททวไปผนำ� คอ ตวบคคลภ�วะผนำ� มงเฉพาะพฤตกรรมของผนำา ภาวะผนำาเปน

เสมอนหนงเคร องมอในการบรหารของผนำา เปนสงทสรางพฒนาขนไดในทกตวคน นนกคอการสรางศรทธาบารมใหเกดขนในตวเอง

ผนำ�องคกรปกครองสวนทองถน หมายถง นายกองคการบรหารสวนตำาบล หรอนายกเทศมนตร ซงมาจากการเลอกของประชาชนในทองถนนนๆ เพอเขามาบรหารงานในองคกรปกครองสวนทองถน ใหเปนไปตามวตถประสงค ใหเกดประโยชนสขในชมชนทองถนของตนเองเปนสำาคญ

ผบรห�รองคกรปกครองสวนทองถน หมายถง นายกองคการบรหารสวนตำาบลหรอนายกเทศมนตร รองนายกองคการบรหารสวนตำาบลหรอรองนายกเทศมนตร เลขานการ ทปรกษา ซงมาจาการแตงตงของนายกฯ ซงทงหมดนเรยกวาผบรหารองคกรปกครองสวนทองถน

ผบรห�รทข�ดภ�วะผน ำ� จะบรหารงานโดยอาศยอำานาจตามขอบเขตหนาททระบตามกฎหมายและขอบเขตเทานน

ผบรห�รทมภ�วะผนำ� จะพยายามหลกเลยงการใช อำานาจทมอย แตจะสรางศรทธาบารมโนมนาวจตใจใหลกนองปฏบตงานใหบรรลเปาหมาย โดยความเตมใจและสดความสามารถสอดคลองกบคำากลาวทวา นกบรหารทมความสขทสด คอ ผทมลกนองมอเยยมชวยทำางานใหกบเขาภาวะผนำา

 ก�รพฒน�องคกร เปนผลมาจากการทบรรดานกปฏบตการทางดานการจดการและนกวชาการโดยเฉพาะดานพฤตกรรมศาสตร ไดคดคนหาเทคนคใหมๆ ในอนทจะเอออำานวยประโยชนตอการปรบปรงเปลยนแปลงองคกรใหดกวาแบบเดมทเปนอย แนวความคดและวธการใหมนไดมงไปสการปรบปรงและเปลยนแปลง องคกร“ ” เพอประสทธผล และความเจรญเตบโตขององคการโดยสวนรวม แนวความคดเชอวาสามารถจะแกไขขอบกพรอง และความไรประสทธภาพของเทคนคในการเปลยนแปลงในแนวเกาไดเปนอยางด และไดรบการขนานนามวา การพฒนาองคกร“ ” หรอทภาษา

องกฤษเรยกวา “Organization Development” และเรยกสนๆ วา “OD”

อยางไรกตาม ถาพจารณาถงความหมายของคำาวา การพฒนาองคกร“ ” ยอมมหลายแนวดวยกน เชน การ

พฒนาองคกร หมายถง1) ความพยายามในการเปลยนแปลงอยางมแผนไว

ลวงหนา2) เกยวกบองคกรโดยสวนรวมทงหมด3) เรมดำาเนนการจากฝายจดการระดบสง4) เพอเพมพนประสทธผลและประสทธภาพของ

องคกร

5) โดยวธการใชเครองมอสอดแทรกอยางมแผนในกระบวนการตางๆ ภายในองคกร อาศยความรจากพฤตกรรมศาสตร

อกแนวหนง การพฒนาองคกรหมายถง เปนการตอบสนองตอการเปลยนแปลง เพอมงทจะเปลยนความเชอเจตคต คานยม และโครงสราง ในอนทจะใหองคกรปรบตวใหเขากบวทยาการใหมๆ ตลอดจนการเปลยนแปลงทเกดขนอยางรวดเรว

แนวสดทาย การพฒนาองคกรเปนความพยายามทตองใชระยะเวลาอนยาวนาน เพอทจะปรบปรงความสามารถขององคกรใหพรอมเพอตอนรบการเปลยนแปลงของสภาพแวดลอม ทงภายนอกและภายในองคกรเอง ตลอดจนเปนการปรบปรงความสามารถขององคกรในการแกปญหาตางๆ ในองคกร

จากความหมายและองคประกอบตางๆ พอสรปถงความหมายของการพฒนาองคกรได คอ

1) เปนความพยายามในการเปลยนแปลงอยางมแผนไวลวงหนาในองคกร

1) เปนเรองเกยวกบระบบทกระบบทประกอบกนขนเปนองคกร

2) โดยอาศยผลของความรจากพฤตกรรมศาสตรเขามาสอดแทรกในกระบวนการตางๆ ขององคกรทเกยวของกบการเปลยนแปลงในกระบวนการตางๆ ขององคกรทเกยวของกบการเปลยนแปลง

3) เพอวตถประสงคในการเจรญกาวหนาของสวนตางๆ ภายในองคกร

4) เพอเพมพนประสทธภาพ – ประสทธผล ตลอดจนความสามารถในการปรบตวขององคกรใหเขากนไดกบสภาพแวดลอมภายนอกทเปลยนแปลง

2. นยมศพทเฉพาะ วสยทศน หมายถง การมองภาพอนาคตของผนำา

และสมาชกในองคกร และกำาหนดจดหมายปลายทางทเชอมโยงกบภารกจ คานยม และความเชอเขาดวยกน แลวมงสจดหมายปลายทางทตองการจดหมายปลายทางทตองการ จดหมายปลายทางดงกลาวตองชดเจน ทาทาย มพลงและมความเปนไปได

สมมตวา V คอ วสยทศน (VISION)

I คอ ภาพฝนในอนาคต (IMAGE) และA คอ การกระทำา (ACTION)สามารถเขยนเปนสมการไดวา    V = I + A

  ลกษณะของวสยทศนทด1.มมมมองแหงอนาคต (Future perspective)

สอดคลองเหมาะสมกบสภาพแวดลอมทางเศรษฐกจ สงคมวฒนธรรม และคานยมขององคกร รวมทงวตถประสงคและภารกจขององคกรนน ๆ

2.รเรมโดยผนำาและสมาชกมสวนรวมคดและใหการสนบสนน (Share and Supported) มความนาเชอถอ ทกคนเตมใจทจะปฏบตตาม การมสวนรวมของสมาชกจะกอใหเกดความผกพน (Commitment) รวมกน และทกคนพรอมทจะใหการสนบสนน

3.มสาระครบถวนและชดเจน (Comprehensive & Clear)  สะทอนใหเหนถงจดหมายปลายทางและทศทางทจะกาวไปในอนาคตททกคนเขาใจงาย สามารถทำาใหสำาเรจไดตรงตามเปาหมาย สาระตางๆ จะชวยกระตน ทาทายความสามารถและความรสกนกคดของบคลากรทจะปฏบตงาน

4.ใหความฝนและพลงดลใจ (Positive & Inspiring) ทาทาย ทะเยอทะยาน สามารถปลกเรา และสรางความคาดหวงทเปนสงพงปรารถนาทมองเหนได นนคอ มเสนทางททาทายความสามารถ

5.มแผนปฏบตทแสดงใหเหนวธการทมงสจดหมายชดเจน   และเมอปฏบตตามแลวจะใหผลคมคา ในอนาคต ทงในดานบคคลและองคกร   ทงน จะตองมความสอดคลองกบจดหมายปลายทางทกำาหนดเปน วสยทศน  

กระบวนก�รสร�งวสยทศน

1. ขนเตรยมก�ร เปนขนตอนการสรางความร ความเขาใจ     เกยวกบความหมายและใหเหนความสำาคญและความจำาเปนในการสรางวสยทศนในองคการรวมถงการมเจตคตทดของสมาชกทมตอองคกร

2. ขนดำ�เนนก�รสร�งวสยทศน มขนตอนดงน 2.1  รวบรวมขอมลพนฐาน ทเกยวของกบ

หนวยงาน เชน วตถประสงค ภารกจหนวยงาน ความคาดหวงและความตองการของสมาชก ผรบบรการและหนวยงานทเกยวของ เปนตน

2.2  วเคราะหสถานภาพปจจบนของหนวยงาน เพอใหผบรหาร 2.3  กลมผบรหารเสนอมมมองแหงอนาคต  

เปนลกษณะของการสรางฝนของผบรหารแตละคน (Create Individuals Dream) จะไดมมมองทหลากหลายและครอบคลม

2.4  นำามมมองของผบรหารแตละคนมารวมและเชอมโยงกน (Share and Relate the Dreams) เพอใหมมมองของแตละคนมาเชอมโยงกน แลวเรยงลำาดบความสำาคญ

2.5  คดเลอกและตดสนใจอนาคตของหนวยงานทเปนความฝนของ ทกคน

2.6  ขดเกลาสำานวนใหสอความหมายชดเจน ปลกเรา ทาทาย สรางพลงดลใจ มสาระครอบคลมองคประกอบของวสยทศน

3. ขนนำ�วสยทศนไปปฏบต เมอกำาหนดวสยทศนตามขนตอนการสรางวสยทศนแลว     จะไดวสยทศนของหนวยงาน และเมอคณะกรรมการบรหารแลว ควรสอสารใหสมาชกทกคนไดรบทราบและเขาใจตรงกน กำาหนดแผนงานและโครงการใหสอดคลองกบวสยทศน และนำาแผน/โครงการไปปฏบต4. ขนประเมนวสยทศน การประเมนวสยทศนทำาใหทราบวา วสยทศนนน มพลงและมประสทธภาพเพยงใด โดยพจารณาจากผลการดำาเนนงานตามแผน     และโครงการวามความกาวหนาทมงไปสวสยทศนเพยงใด ควรปรบปรงแกไขการดำาเนนงานเพอใหเปนไปตามวสยทศนอยางไร

องคประกอบส ำาค ญทจะท ำาให เก ดการน ำาภาพอนาคต (วสยทศน) ไปสการปฏบตทเปนรปธรรมควรมดงน 

1. นโยบายและแผนงานทชดเจน    เปนไปอยางมระบบและประสานประโยชนตามนโยบายและแผนอยางจรงจง

2. การปรบเปลยนผบรหารไดงาย เชนเดยวกบภาคเอกชนในกรณทบรหารงานผดพลาดหรอเปนผทขาดความกาวหนา

3. ใชเครองมอเครองใชเทคนคการปรบปรงงาน   เชนเดยวกบภาคเอกชนเพอทำางานใหรวดเรวและลดขนตอนในการทำางาน

4. การพฒนาเจาหนาทอยางตอเนอง เพอใหสามารถปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพและมทศนคตทดตอหนวยงาน       ตลอดจนการปรบทศนคตขาราชการใหเปนผรบใชประชาชนมากกวาเปนผปกครองหรอเปนนาย และใหมจตสำานกรบผดชอบงานและสงคม

5. การใชเทคนควชาการบรหาร (Management Technique) มาชวยในการบรหาร

6. การใชความรเฉพาะสาขา     (Professional) เพอปฏบตงานใหไดผล

7. การใชเทคนคอน ๆ ประกอบการบรหารใหเปนผลสำาเรจ

8. การใหความร ขาวสาร ททนตอการเปลยนแปลงของโลกแกผทอยในสงคมเมองในภมภาคควรมนโยบายในการกระจายอำานาจ ทงการกระจายงานและกระจายเงน เพอพฒนาระบบบรหารราชการ

9. การปรบองคกร โครงสรางและกำาลงคนของหนวยงานใหกะทดรดและคลองตวเหมาะสมกบภาระหนาทขององคกรและสภาพปจจบน  พงเปดโอกาสใหเอกชนมสวนรวมในการบรหารราชการ

10. การปรบปรงกฎหมายและระเบยบใหสามารถปฏบตไดคลองตวและรวดเรว

ก า ร ต ด ส น ใ จ ห ม า ย ถ ง   ก � ร ต ด ส น ใ จ (Decision Making) หมายถงกระบวนการเลอกทางเลอกใดทางเลอกหนง จากหลาย ๆ ทางเลอกทไดพจารณาหรอประเมนอยางดแลววาเปนทางใหบรรลวตถประสงค และเปาหมายขององคการ การตดสนใจเปนสงสำาคญและเกยวของกบหนาทการบรหารหรอการจดการเกอบทกขนตอน ไมวาจะเปนการวางแผน การจดองคการ การจดคนเขาทำางาน การ

ประสานงาน และการควบคม การตดสนใจไดมการศกษามานาน ดงท บ�รน�รด (Barnard, 1938) ไดใหความหมายของการตดสนใจไววา คอ "เทคนคในก�รทจะพจ�รณ�ท�งเลอกต�งๆ ใหเหลอท�งเลอกเดยว" อางจาก ไพลน ผองใส (2536:155) การพจารณาบทบาทหนาทของ

ผนำาในองคการ จะเหนไดวาหนาทการตดสนใจเปนสงสำาคญทสด และจำาเปนทจะตองใชการตดสนใจในเกอบทกบทบาทหนาท จนนกบรหารยอมรบวา "การบรหาร" กคอ "การตดสนใจ" หรอ  "ก�รตดสนใจ" กคอ "การบรหาร" ดงนนผนำาจงไมสามารถหลกเลยงการตดสนใจได แตควรจะไดมความรเกยวกบการตดสนใจ เพอชวยใหสามารถปฏบตงานไดมประสทธภาพมากขน ในบทนจะเสนอความรเกยวกบการตดสนใจในสวนแรก และจะเนนไปทบทบาทหนาทของผน ำาในการตดสนใจโดยกลมในสวนหลง

คว�มรวมมอ หมายถง การประสานงานกบความรวมมอ มสวนเกยวของกน แตความหมายแตกตางกน มนกบรหารและนกวชาการใหความหมายของความรวมมอ ไวดงน

คว�มรวมมอ หมายถง ความเตมใจของแตละคนในการชวยเหลอซงกนและกน

คว�มรวมมอ หมายถง พฤตกรรมของบคคลททำารวมกน หรอชวยเหลอซงกนและกน เพอไปสเปาหมายใดเปาหมายหนง

คว�มรวมมอ หมายถง การทำางานรวมกบคนอนในทางตาง ๆ เพอใหเปนไปตามเปาหมายขององคการหรอหนวยงาน

คว�มรวมมอ หมายถง บคคลในหนวยงานหรอองคกร ซงทำางานชวยเหลอซงกน ดวยความเตมใจเพอบรรลวตถประสงคอยางเดยวกน

คว�มคดรเร ม ( Initiative) หมายถง การไม ผ กมดก บแนวความค ดเก าๆ แต จะ เป นการค ดอยางสรางสรรค และนำาไปปฏบต ตามความคดรเร ม ความคดรเร ม หมายถง ลกษณะความคดแปลกใหม แตกตางไปจากความคดธรรมดา เปนความคดทเปนของตนเองโดยเฉพาะ เปนความคดทแตกตางไปจากเดม เชน คนทเรยนศลปะการพบกระดาษรความคดเดมวาพบรปหนงเปนรปดอกไม เมอพลกกลบอกดานเตมหนาตากกลายเปนรปสนขหรอแมว กระดาษทพบเปนสนขหรอแมวนน จดวาเกดขนจากความคดดดแปลงใหเปนความคดรเร มใหม ไมซ ำาแบบทเคยมอยแลว เปนตนละการตดสนใจของตวเอง โดยจะตองมความเขาใจวาตวเองตองเปนผทรบผดชอบตอผล ลพธทเกดขนจากการกระทำานนๆ

ก�รสงก�ร (Leading) หมายถง การทผบรหารใชอำานาจหนาทของตน กระตน จงใจ ใหผใตบงคบบญชาอทศตน และรวมแรงรวมใจ กบสมาชกอนๆ ในองคการ เพอการบรรลเปาหมายขององคกร

แรงจงใจ หมายถง ความหมายของแรงจงใจและการจงใจ

แรงจงใจ คอ พลงผลกดนใหคนมพฤตกรรม และยงกำาหนดทศทางและเปาหมายของพฤตกรรมนนดวย คนทมแรงจงใจสง จะใชความพยายามในการกระทำาไปสเปาหมาย

โดยไมลดละ แตคนทมแรงจงใจตำา จะไมแสดงพฤตกรรม หรอไมกลมเลก การกระทำา กอนบรรลเปาหมาย

ค ว � ม ห ม � ย ข อ ง แ ร ง จ ง ใ จ แ ล ะ ก � ร จ ง ใ จ (Definition of motive and motivation)

แรงจงใจ (motive) เปนคำาทไดความหมายมาจากคำาภาษ า ละต น ท ว า movere ซ ง หมาย ถ ง "เคล อน ไ หว (move) " ดงนน คำาวาแรงจงใจจงมการใหความหมายไวตางๆ กนดงน

1. แรงจงใจ หมายถง “บางสงบางอยางทอยภายในตวของบคคลทมผลทำาใหบคคลตองกระทำา หรอเคลอนไหว ห ร อ ม พ ฤ ต ก ร ร ม ใ น ล ก ษ ณ ะ ท ม เ ป า ห ม า ย ” (Walters.1978 :218) กลาวอกนยหนงกคอ แรงจงใจเปนเหตผล ของการกระทำา นนเอง

2. แรงจงใจ หมายถง “สภาวะทอยภายในตวทเปนพลง ทำาใหรางกายมการเคลอนไหว ไปในทศทางทมเปาหมาย ทได เลอกไวแลว ซ งมกจะเปนเปาหมายทมอยนภาวะส งแวดลอม" (Loundon and Bitta.1988:368)”

จากความหมายนจะเหนไดวา แรงจงใจจะเกยวของกบองคประกอบทสำาคญ 2 ประการ คอ

(1) เปนกลไกทไปกระตนพลงของรางกายใหเกดการกระทำา และ

(2) เปนแรงบงคบใหกบพลงของรางกายทจะกระทำาอยางมทศทาง

สวนการจงใจ (motivation) เปนเงอนไขของการไดรบการกระตนโดยมการใหความหมายไว ดงน

1. การจงใจ หมายถง "แรงขบเคลอนทอยภายในของบคคลทกระตนใหบคคลมการกระทำา" (Schiffman and Kanuk. 1991:69)

2. การจงใจ เปนภาวะภายใน ของบคคล ทถกกระตนใหกระทำาพฤตกรรมอยางมทศทางและตอเนอง (แอนนตา อ วลฟอลค Anita E. Woolfolk 1995)

3. การจงใจเปนภาวะในการเพมพฤตกรรม การกระทำาหรอกจกรรมของบคคล โดยบคคลจงใจ กระทำาพฤตกรรม นนเพ อใหบรรลเป าหมายท ต องการ (ไมเคล ดอมแจน Domjan 1996)

จากคำาอธบายและความหมายดงกลาว จงสรปไดวา การจงใจ เปนกระบวนการทบคคลถก กระตนจากสงเราโดยจงใจ ใหกระทำาหรอดนรนเพอใหบรรลวตถประสงคบางอยาง ซงจะเหนไดวา พฤตกรรมทเกดจาก การจงใจ เปน พฤตกรรม ทมใชเปนเพยงการตอบสนองสงเราปกตธรรมดา แต ตองเปนพฤตกรรมทมความเขมขน มทศทางจรงจง มเปาหมายชดเจนวาตองการไปสจดใด และ พฤตกรรมทเกดขน เปนผลสบเนองมาจาก แรงผลกดน หรอ แรงกระตน ทเรยกวา แรงจงใจ ดวยความสำาคญของการจงใจ

การจงใจมอทธผลตอผลผลต ผลตผลของงานจะมคณภาพด มปรมาณมากนอยเพยงใด ขนอยกบ การจงใจในการทำางาน ดงนน ผบงคบบญชาหรอหวหนางานจงจ ำาเปนตองเขาใจวาอะไร คอแรงจงใจทจะทำาใหพนกงานทำางานอยางเตมท และไมใชเรองงายในการจงใจพนกงาน เพราะ พนกงานตอบสนองตองานและวธทำางานขององคกรแตกตางกน การจงใจพนกงานจงม ความสำาคญ สามารถสรปความสำาคญของการจงใจในการทำางานไดดงน

1. พลง (Energy) เปนแรงขบเคลอนทส ำาคญตอการกระทำา หรอ พฤตกรรมของมนษย ในการทำางานใดๆ ถาบคคลม แรงจงใจ ในการทำางานสง ยอมทำาใหขยนขนแขง กระตอรอรน กระทำาใหส ำาเรจ ซ งตรงกนขามกบ บคคลททำางานประเภท เชาชาม เยนชาม ททำางานเพยงเพอใหผาน“ ”ไปวนๆ

2. คว�มพย�ย�ม (Persistence) ทำาใหบคคลมความมานะ อดทน บากบน คดหาวธการนำาความรความสามารถ และ ประสบการณของตน มาใชใหเปนประโยชนตองานใหมากทสด ไมทอถอยหรอละความพยายามงายๆ แมงาน จะมอปสรรคขดขวาง และเมองานไดรบผลสำาเรจ ดวยดกมกคดหา วธการปรบปรงพฒนาใหดขนเรอยๆ

3. ก�รเปลยนแปลง (variability) รปแบบการทำางานหรอวธทำางานในบางครง กอใหเกการคนพบชองทาง ด ำาเน นงาน ทด กวา หรอประสบ ผลส ำาเรจมากกวา น กจตวทยาบางคนเชอวา การเปลยนแปลง เปนเคร องหมายของ ความเจรญ กาวหนา ของบคคล แสดงใหเหนวา บคคลกำาลงแสวงหาการเรยนรสงใหมๆ ใหชวต บคคลทม แรงจงใจ ในการทำางานสง เมอดนรน เพอจะบรรล วตถประสงคใดๆ หากไมสำาเรจบคคล กมกพยายามคนหา สงผดพลาด และพยายามแก ไข ใหด ข นในทก วถ ทาง ซ งท ำา ให เก ดการเปลยนแปลง การทำางานจน ในทสดทำาใหคนพบแนวทาง ทเหมาะสมซง อาจจะตางไป จากแนวเดม

4. บคคลทมแรงจงใจในการทำางาน จะเปนบคคลทมงมนทำางานใหเกดความเจรญกาวหนา และการมงมนทำางานทตนรบผดชอบ ใหเจรญกาวหนา จดวาบคคลผนนม จรรยาบรรณในการทำางาน (work ethics) ผมจรรยาบรรณใน

การทำางาน จะเปนบคคล ทมความรบผดชอบ มนคงในหนาท มวนยในการทำางาน ซงลกษณะดงกลาวแสดงใหเหนถงความสมบรณ ผมลกษณะ ดงกลาวน มกไมมเวลาเหลอพอทจะคดและทำาในสงทไมดลกษณะของแรงจงใจ

แรงจงใจของมนษยมมากมายหลายอยาง เราถกจงใจใหมการกระทำาหรอพฤตกรรม หลายรปแบบ เพอหาน ำาและ อาหารมาดมกน สนองความตองการทางกาย แตยงมความตองการมากกวานน เชน ตองการความสำาเรจ ตองการเงน คำาชมเชย อำานาจ และในฐานะทเปนสตวสงคม คนยงตองการมอารมณผกพนและอยรวมกลมกบผอน แรงจงใจ จงเกดขนไดจากปจจยภายในและปจจยภายนอกแรงจงใจภายใน (intrinsic motives)

แรงจงใจภายในเปนสงผลกดนจากภายในตวบคคล ซงอาจจะเปนเจตคต ความคดเหน ความสนใจ ความตงใจ การมองเหนคณคา ความพอใจ ความตองการ ฯลฯ สงตางๆ ดงกลาวมาเหลานมอทธพลตอพฤตกรรมคอนขางถาวร เชน คนงานทเหนคณคาของงาน มองวาองคการคอสถานทใหชวตแกเขาและครอบครว เขากจะจงรกภกดตอองคการ กระทำา การตางๆ ใหองคการเจรญกาวหนา หรอในกรณทบานเมองประสบปญหาเศรษฐกจ ในชวงเวลาของเศรษฐกจขาลง องคการจ ำานวนมากอยในภาวะขาดทน ไมมเง นจายคาตอบแทน แตดวยความผกพน เหนใจกนและกน ทงเจาของกจการ และพนกงานตางรวมกนคาขายอาหารเลกๆ นอยๆ ทงประเภทแซนวช กวยเตยว ฯลฯ เพยงเพอ ใหมรายได ประทงกนไปทงผบรหารและลกนอง และในภาวะดงกลาวนจะเหนวา พนกงานหลายราย ทไมทงเจานาย ทงเตมใจไปทำางานวนหยดโดยไมมคาตอบแทน ถาการกระทำาดงกลาวเปนไปโดย เนองจากความรสก หรอเจตคตทดตอเจาของกจการ หรอ

ดวยความรบผดชอบในฐานะสมาชกคนหนงขององคการ มใชเพราะ เกรงจะถกไลออกหรอไมมท ไป ก กลาวไดวา เปนพฤตกรรมทเกดจากแรงจงใจภายใน

แรงจงใจภายนอก (extrinsic motives)แรงจงใจภายนอกเปนสงผลกดนภายนอกตวบคคลทมา

กระต น ให เก ดพฤต กรรม อาจจะเป นการได รบรางวล เกยรตยศ ชอเสยง คำาชม การไดรบการยอมรบยกยอง ฯลฯ แรงจงใจนไมคงทนถาวรตอพฤตกรรม บคคลจะ แสดงพฤตกรรม เพอ ตอบสนองสงจงใจดงกลาว เฉพาะในกรณทตองการรางวล ตองการเกยรต ชอเสยง คำาชม การยกยอง การไดรบ การยอมรบ ฯลฯ ตวอยางแรงจงใจภายนอกทมอทธพลตอพฤตกรรม เชน การทคนงาน ทำางานเพยง เพอแลกกบ คาตอบแทน หรอเงนเดอน การแสดงความขยนตงใจทำางานเพยง เพอใหหวหนางานมองเหนแลว ไดความดความชอบ เปนตน

แรงจงใจ (องกฤษ: motive) เปนคำาทไดความหมายมาจากคำาภาษาละตนทวา movere ซงหมายถง "เคลอนไหว (move) "

แ ร ง จ ง ใ จ (Motivation) ค อ ส ง ซ ง ค ว า ม ค มพฤตกรรมของมนษย อนเกดจากความตองการ (Needs) พลงกดดน (Drives) หรอ ความปรารถนา (Desires) ทจะพยายามดนรนเพอใหบรรลผลสำาเรจตามวตถประสงค ซงอาจจะเกดมาตามธรรมชาตหรอจากการเรยนรกได แรงจงใจเกดจากสงเราทงภายในและภายนอกตวบคคลนน ๆ เอง ภายใน

ไดแก ความรสกตองการ หรอขาดอะไรบางอยาง จงเปนพลงชกจง หรอกระตนใหมนษยประกอบกจกรรมเพอทดแทนสงทขาดหรอตองการนน สวนภายนอกไดแก สงใดกตามทมาเรงเรา นำาชองทาง และมาเสรมสรางความปรารถนาในการประกอบกจกรรมในตวมนษย ซงแรงจงใจนอาจเกดจากสงเราภายในหรอภายนอก แตเพยงอยางเดยว หรอทงสองอยางพรอมก นได อาจกล าวได ว า แรงจ งใจท ำา ให เก ดพฤตกรรมซงเกดจากความตองการของมนษย ซ งความตองการเปนสงเราภายในทส ำาคญกบการเกดพฤตกรรม นอกจากนยงมสงเราอน ๆ เชน การยอมรบของสงคม สภาพบรรยากาศทเปนมตร การบงคบขเขญ การใหรางวลหรอกำาลงใจหรอการทำาใหเกดความพอใจ ลวนเปนเหตจงใจใหเกดแรงจงใจไดทฤษฎแรงจงใจ

ทฤษฎแรงจงใจแบงออกไดเปนทฤษฎใหญ ๆ คอท ฤ ษ ฎ พ ฤ ต ก ร ร ม น ย ม (Behavioral View of

Motivation)ทฤษฎ น ใหความสำาคญกบประสบการณในอดต (Past

Experience) วามผลตอแรงจงใจของบคคลเปนอยางมาก ดงนนทกพฤตกรรมของมนษยถาวเคราะหดแลวจะเหนวาไดรบอทธพลทเปนแรงจงใจมาจากประสบการณใน อดตเปนสวนมาก โดยประสบการณในดานด และกลายเปนแรงจงใจทางบวกทสงผลเราใหมนษยมความ

ตองการแสดงพฤตกรรมในทศทางนนมากยงขนทฤษฎนเนนความสำาคญของสงเราภายนอก (Extrinsic Motivation)

ทฤษฎก�รเรยนรท�งสงคม (Social Learning View of Motivation)

ทฤษฎนเหนวาแรงจงใจเกดจากการเรยนรทางสงคม โดยเฉพาะอยางยงการสรางเอกลกษณและการเลยนแบบ (Identification and Imitation) จากบคคลทตนเองชนชม หรอคนทมชอเสยงในสงคมจะเปนแรงจงใจทส ำาคญในการแสดงพฤตกรรมของบคคล

ท ฤ ษ ฎ พ ท ธ น ย ม (Cognitive View of Motivation)

ทฤษฎนเหนวาแรงจงใจในการกระทำาพฤตกรรมของมนษยนนขนอยก บการรบร (Perceive) สงตาง ๆ ทอยรอบตว โดยอาศยความสามารถทางปญญาเปนสำาคญ มนษยจะไดรบแรงผลกดนจากหลาย ๆ ทางในการแสดงพฤตกรรม ซ ง ในสภาพเชนน มน ษยจ ะ เก ดสภาพความไมสมดล (Disequilibrium) ขน เมอเกดสภาพเชนวานมนษยจะตอง อาศ ยขบวนการดดซม (Assimilation) และการปรบ (Accomodation) ความแตกตางของประสบการณทไดรบใหมให เขากบประสบการณเดมของตนซงการจะทำาไดจะตองอาศยสตปญญาเปนพนฐานทสำาคญทฤษฎนเนนเรองแรงจง ใจภายใน(intrinsic Motivation) นอกจากนนทฤษฎนยงใหความสำาคญกบเปาหมาย วตถประสงค และการวางแผน ทฤษฎนใหความสำาคญกบระดบของความคาดหวง (Level of Aspiration) โดยทเขากลาววาคนเรามแนวโนมทจะตง ความคาดหวงของตนเองใหสงขน เมอเขาทำางานหนงสำาเรจ และตรงกน ขามคอจะตงความตาดหวงของตนเองตำาลง เมอเขาทำางานหนงแลวลมเหลว

ท ฤ ษ ฎ ม � น ษ ย น ย ม (Humanistic View of Motivation)

แนวความคดนเปนของมาสโลว (Maslow) ทไดอธบายถงลำาดบความตองการของมนษย โดยทความตองการจะเปน ตวกระตนใหมนษยแสดงพฤตกรรมเพอไปสความตองการ

นน ดงนถาเขาใจความตองการของมนษยกสามารถ อธบายถงเรองแรงจงใจของมนษยไดเชนเดยวกน

องคประกอบของแรงจงใจนกจตวทยาปจจบนไดศกษาและสรปวา องคประกอบ

ของแรงจงใจ ม 3 ดานคอองคประกอบทางดานกายภาพ (Biological Factor)

ในองคประกอบดานนจะพจารณาถงความตองการทางกายภาพของมนษย เชน ความตองการปจจย 4 เพอจะดำารงชวตอยได

องคประกอบทางดานการเรยนร (Learned Factor) องคประกอบดานนเปนผลสบเนองตอจากองคประกอบขอ 1 ทงนเพราะมนษยทกคนไมสามารถไดรบการตอบสนองความตองการในปรมาณ ชนด และคณภาพตามทตนเองตองการ และในหลาย ๆ คร ง สงแวดลอมเปนตววางเงอนไขในการสรางแรงจงใจของมนษย

องคประกอบทางดานความคด (Cognitive Factor)ประเภทของแรงจงใจนกจตวทยาได แบงล กษณะของแรงจงใจออกเปน

ประเภทใหญ ๆ ไดดงนกลมท 1 แรงจงใจฉบพลน (Aroused Motive) คอ

แรงจงใจทกระตนใหมนษยแสดงพฤตกรรม ออกมาทนททนใด แรงจงใจสะสม (Motivational Disposition หรอ Latent Motive) คอแรงจงใจทมอยแตไมไดแสดงออกทนท จะคอย ๆ เกบสะสมไวรอการแสดงออกในเวลา ใดเวลาหนงตอ

กลมท 2 แรงจงใจภายใน (Intrinsic Motive) คอแรงจงใจทไดรบอทธพลมาจากสงเราภายในตวของบคคลผนน

แรงจงใจภายนอก (Extrinsic Motive) คอแรงจงใจทไดรบอทธพลมาจากสงเราภายนอก

กลมท 3 แรงจงใจปฐมภม (Primary Motive) คอแรงจงใจอนเนองมาจากความตองการทเหนพนฐานทางร างกาย เช น ความห ว , กระหาย แรงจ ง ใจทต ยภ ม (Secondary Motive) คอแรงจงใจทเปนผลตอเนองมาจากแรงจงใจขนปฐมภม

แ ร ง จ ง ใ จ ภ า ย ใ น แ ล ะ ภ า ย น อ ก (Intrinsic and Extrinsic Motivation) นกจตวทยาหลายทานไมเหนดวยกบทฤษฎพฤตกรรมนยมทอธบายพฤตกรรมดวยแรงจงใจทางสรระแลแรงจงใจ ทางจตวทยาโดยใชทฤษฎการลดแรงขบ เพราะมความเชอวา พฤตกรรมบางอยางของมนษยเกดจากแรงจงใจภายใน

แรงจงใจภายใน หมายถง แรงจงใจทมาจากภายในตวบคคล และเปนแรงขบททำาใหบคคลนนแสดงพฤตกรรม โดยไมหวงรางวลหรอแรงเสรมภายนอก

ความมสมรรถภาพ (Competence) ไวท ไดอธบายวาความมสมรรถภาพเปนแรงจงใจภายใน ซงหมายถงความต องการท จ ะม ปฏ ส มพนธ ก บส ง แวดล อม ได อย างม ประสทธภาพ ไวทถอวา มนษยเราตองการปรบตวใหเขากบสงแวดลอมมาตงแตวยทารกและพยายามทจะปรบปรงตวอยเสมอความตองการมสมรรถภาพจงเปนแรงจงใจภายใน

ความอยากรอยากเหน (Curiosity) ความอยากร อยากเหนเปนแรงจงใจภายในททำาใหเกดพฤตกรรมทอยากคนควาสำารวจสงแวดลอม ดงจะเหนไดจากเดกวย 2-3 ขวบจะมพฤตกรรมทตองการจะสำารวจสงแวดลอมรอบ ๆ ตว โดยไมรจกเหนดเหนอย

แรงจงใจภายนอก หมายถง แรงจงใจทมาจากภายนอก เปนตนวาคำาชมหรอรางวล

มอวและมอว (MAW&MAW,1964) ไดเสนอแนะเครองช (Indicators) ของความกระตอรอรนของเดกจากพฤตกรรมตอไปน

1. เดกจะมปฏกรยาบวกตอสงแวดลอม โดยเฉพาะสงทใหม แปลกและตกลบคอมการเคลอนไหว หาสงเหลานน

2. เด กแสดงความอยากรเก ยวก บตนเองและส งแวดลอม

3. เดกจะเสาะแสวงหาประสบการณใหม ๆ โดยสำารวจสงแวดลอมรอบตว

4. เดกจะแสดงความเพยรพยายามอยางไมทอถอยในการสำารวจคนพบสงแวดลอม

มอวและมอว (Maw and Maw, 1964, 1965) ไดเนนความสำาคญของความกระตอรอรนวาเปนองคประกอบสำาคญของการเรยนร ความคดสรางสรรค และสขภาพจต ความตองการพฒนาตน (Growth Needs) กเปนความตองการททำาใหเกดแรงจงใจภายใน ในการเรยนการสอน ครมหนาททจะสนบสนนใหนกเรยนไดมโอกาสคนควาสำารวจและทดลองความสามารถของตน โดยจดส งแวดลอมของหองเรยนหรอจดประสบการณททาทายความอยากรอยากเหนของนกเรยน

ประโยชนทค�ดว�จะไดรบ

1. เพอเปนขอมลสำาหรบการวางแผนและเปนแนวทางในการบรหารจดการของผบรหารองคกรปกครองสวนทองถนในอนาคต

2. เพอเปนแนวทางในการกำาหนดหลกสตรการฝกอบรมเพอพฒนาศกยภาพของผบรหารองคกรปกครองสวนทองถนตอไป

บทท 2แนวคด ทฤษฎ และวรรณกรรมทเกยวของ

การวจย เร องภาวะผ น ำาหวหน าหน วยงานองค กรปกครองสวนทองถน : ศกษาเฉพาะองคกรปกครองสวนทองถนในเขตอำาเภอลำาปลายมาศ จงหวดบรรมย ในครงนผวจยไดศกษากรอบทฤษฎ เอกสารและงานวจยทเกยวของโดยนำาเสนอตามลำาดบดงน

1.แนวคดทฤษฎเกยวกบภาวะผนำา2.แนวคดทฤษฎเกยวแรงจงใจ3.แนวคดทฤษฎเกยวกบความรวมมอ4.แนวคดทฤษฎเกยวกบวสยทศน5.แนวคดทฤษฎเกยวกบความคดรเรม6.แนวคดทฤษฎเกยวกบการสงการ7.แนวคดทฤษฎเกยวกบการพฒนาองคกร8.แนวคดทฤษฎเกยวกบทรพยากรมนษย9.แนวคดทฤษฎเกยวกบวรรณกรรมทเกยวของ10. เอากรอบแนวคดมาไวในขอน

1. แนวคดและทฤษฎเกยวกบภ�วะผนำ�  1.1. คว�มหม�ยของผนำ� ภ�วะผนำ�

คว�มหม�ยของผนำ� (Leader) ความหมายของคำาวาผ น ำา ซ งตรงกบภาษา

องกฤษวา “Leader” นน ไดมผใหความหมายไวในลกษณะตาง ๆ เชน

ผนำ� หมายถง บคคลซงไดรบการแตงตงขนหรอไดรบการยกยองขนใหเปนหวหนาผตดสนใจ (Decision Maker) เพราะมความสามารถในการปกครองบงคบบญชา และจะพาผใตบงคบบญชาหรอหมชนไปในทางทดหรอชวได

ผนำ� คอ บคคลใดบคคลหนงในกลมคนหลาย ๆ คนทมอำานาจอทธพลหรอความสามารถในการจงใจคนใหปฏบตตามความคดเหนความตองการหรอคำาสงของเขาได

ผนำ� คอ ผทมอทธพลในทางทถกตองตอการกระทำาของผอนมากกวาคนอน ๆ ในกลมหรอองคกรซงเขาปฏบตงานอย

ผนำ� คอ ผทไดรบการเลอกตงจากกลมเพอใหเปนหวหนา

ผนำ� เปนคนเดยวในกลมทจะตองทำาหนาทเปนผนำา ผประสานงานกจกรรมภายในกลม ซงกลาวโดยสรปแลว ผนำ�คอ ผทมศลปะทสามารถมอทธพลเหนอผอน นำาบคคลเหลานนไปโดยไดรบความไววางใจและเชอใจอยางเตมทอกทงยงไดรบความเคารพนบถอ ความรวมมอและความมนใจจากผใตบงคบบญชาอยางจรงจง

คว�มหม�ยของภ�วะผนำ� (Leadership)

ไดมผใหความหมายของภาวะผนำาไวหลายประการ เชน

ภ�วะผนำ� หมายถง ผทมอำานาจเหนอผอนและอำานาจนชวยใหผ น ำาสามารถปฏบตงานซ งเขาไมสามารถปฏบตคนเดยวไดสำาเรจ และทำาใหผตามยอมรบและเตมใจปฏบตตาม

ภ�วะผนำ� หมายถง ความสมพนธระหวางคนคนหนง (ผนำา) กบกลม (ผตาม) ทมประโยชนรวมกนและพฤตกรรมตนอยภายใตการอ ำานวยการและการก ำาหนดแนวทางของผนำา

ภ�วะผนำ� หมายถง ศลปะของการบอก ชแนะ ผรวมงานหรอผใตบงคบบญชาใหปฏบตหนาทตามหนาทดวยความเตมใจ และกระตอรอรน  ซงกลาวโดยสรปแลว ภ�วะผนำ� คอ ศลปะหรอความสามารถของบคคลหนงทจะจงใจหรอใชอทธพลตอผอนไมวาจะเปนผรวมงานหรอผใตบงคบบญชาในสถานการณตาง ๆ เพอปฏบตการและอำานวยการโดยใชกระบวนการสอความหมายหรอการตดตอกนและกนใหรวมใจกบตนดำาเนนการจนกระทงบรรลผลสำาเรจตามวตถประสงคของเปาหมายทกำาหนดไว

1.2. แนวคด1.1.1 ผนำาเปนผทมศลปะทสามารถมอทธพล

เหนอคนอน และนำาบคคลเหลานนไปโดยไดรบความไววางใจและเชอมนอยางเตมทพรอมทงใหความเคารพนบถอใหความรวมมอและใหความมนใจในตวผนำาอยางจรงจง

1.1.2 ภาวะผนำาเปนศลปะหรอความสามารถของบคคลหนงทจะจงใจ หรอใชอทธพลตอบคคลอนในสภาพการณ ต าง ๆ เพ อปฏ บต การและอ ำานวยการ โดยใช กระบวนการสอความหมายใหรวมใจกบตนดำาเนนการจน

กระทงบรรลผลส ำาเรจตามวตถประสงคและเปาหมายทกำาหนดไว

1.1.3 มนษยทกคนมภาวะผนำามาตงแตเกดและไดรบการปรงแตงโดยการอบรมสงสอนทางการศกษาทำาใหเกดภาวะผนำาพนฐานขนในตว สงแวดลอมตาง ๆ สามารถทำาใหภาวะผนำาพนฐานนนแปรเปลยนไปไดอกไมวาจะทางดขนหรอเลวลงและภาวะผนำาสามารถพฒนาขนได

1.1.4 ทฤษฎเก ยวกบภาวะผน ำาแยกไดหลายแนวคด แตแนวคดทสำาคญคอผนำาตามทฤษฎพฤตกรรมและผนำาตามทฤษฎคณลกษณะของผนำา

1.1.5 การแบงประเภทของผนำาตามลกษณะพฤตกรรมมหลายวธตามลกษณะตาง ๆ เชน ลกษณะการปฏบตงาน ลกษณะของพฤตกรรม ลกษณะการบรหาร และทฤษฎ 3 มต ของเรดดน ฯลฯ

1.1.6 คณลกษณะทสำาคญของผนำาทด จะสงผลตอประสทธภาพและประสทธผลของการปฏบต งานขององคกรหรอหนวยงาน

1.3. บทบ�ท และหน�ทของผนำ� (Leadership Roles)

ผนำามบทบาทและหนาทหลายอยาง ผนำาในกลมคนทชอบเผดจการอาจมหนาทอยางหนงแตผนำาในกลมคนทชอบประชาธปไตยอาจมบทบาทและหนาทอ กอยางหนง อยางไรกตามบทบาทและหนาททวๆ ไปของผนำาทกคน ในกลมคนทกชนด มตรงกนอยบาง จงขอสรปบทบาทและหนาท

ของผนำาโดยทวๆ ไปเพอเปนแนวความคดสำาหรบผบรหารการศกษา 14 อยางคอ

1.3.1 ผนำาในฐานะผบรหาร (The Leader as Executive) บทบาททเหนไดชดทสดของผนำากคอบทบาทในฐานะผบรหารซงประสานงานระหวางกลมตางๆ ในองคการ หรอในฐานะผประสานงานภายในกลมทตนเปนผบรหาร ผนำาประเภทนคอยชวยใหงานของบคลากรทกคนดำาเนนไปไดดวยด ผนำาจะเปนผคมนโยบายและกำาหนดวตถประสงคของกลม และรบผดชอบคอยดแลนโยบายและวตถประสงคของกลมใหมการปฏบตโดยครบถวนถกตอง

1.3.2 ผนำาในฐานะผวางแผน(The Leader as Planner)โดยปกตผนำามกทำาหนาทวางแผนการปฏบตงานทกชนด เปนตดสนใจวาบคลากรในหมของตนควรใชวธการอยางไรและใชอะไรมาประกอบบางเพอใหบรรลผลตามความตองการ ผนำามกทำาหนาทเปนผดแลดวยวาแผนทวางไวนนมการดำาเนนงานตรงตามวตถประสงคหรอไม ผนำามกจะเปนผเดยวททราบแผนทงหมดโดยถองแท คนอนในกลม มกรเร องเฉพาะสวนทตนไดรบมอบหมายหรอรบผดชอบแตรไมหมดทงแผน

1.3.3 ผนำาในฐานะผก ำาหนดนโยบาย (The Leader as Policy Maker) งานสำาคญทสดอยางหนงของผนำาคอ การกำาหนดเปาหมายหรอวตถประสงคของหมคณะ และการวางนโยบายสวนมากนโยบายมาจากท 3 แหง คอ

- มาจาก เบองบน หรอ เจานาย ทมตำาแหนงสง“ ”- มาจาก เบองลาง คอ ไดมาจากคำาแนะนำา หรอมต“ ”

ของบคลากรใตบงคบบญชา

- มาจาก ผนำา ของหมคณะนนๆ“ ” ไมวานโยบายจะมาจากแหลงใด ผนำามอำานาจโดยเสร

ทจะกำาหนดหรอเลอกดวยตนเอง 1.3.4 ผ น ำา ในฐานะผ ช ำานาญการ (The

Leader as Expert) ผน อยสวนมากหวงพ งผน ำาจะท ำาหนาทคลายกบผชำานาญการในสายวชาชพนน ๆ แตผนำาจะร เร องตางๆ ในดานเทคนคไปเสยหมดทกอยางไมได ผน ำาในองคการนอกแบบหรอองคการอรปนย บคลากรทมความร ความชำานาญในสายวชาชพมกจะมบคลากรอนมาหา เพอปรกษาหารอขอความชวยเหลออยเสมอ โดยเปนการขอความชวยเหลอสวนตว บคลากรผนนจงกลายเปนผนำาอยางไมเปนทางการอยในองคการนนๆ

1.3.5 ผนำาในฐานะตวแทนของกลมเพอตดตอก บ ภ า ย น อ ก (The Leader as External Group Representative) เน องจากสมาชกของกลมหรอขององคการหรอหน วยงานใดก ตาม จะพาก นไปต ดต อก บภายนอกหมดทกคนโดยตรงไมได ผน ำาทมคณสมบตเปนทพอใจของกลมมกจะไดรบเลอกใหไปทำาหนาแทน เขากกลายเปนเจาหนาทประชาสมพนธของกลม ตอมาไมเพยงแตจะมหนาทตดตอกบบคคลภายนอกแทนกลมเทานน แตเมอบคคลภายนอกมาเจรจาอะไรกบกลมกตองเขามาเจรจาผานเขาอ กด วย ผ น ำาประเภทนกลายเป นผ รกษาประต ของบคลากรในกลม หรอในองคการ หรอหนวยงานนนๆ โดยปรยาย

1.3.6 ผนำาในฐานะผควบคมความสมพนธภ า ย ใ น (The Leader as controller of Internal Relations) ผนำามกจะทำาหนาทควบคมดแลรายละเอยดตางๆ ภายในกลม และเร องสำาคญมากเรองหนงภายในกลม กคอ ความสมพนธระหวางบคลากรทเปนสมาชกของกลมนน

เองในบางกลมไมวาจะมอะไรเกดขน เชนการจดงานมงคลใหแกสมาชกคนใดคนหนง หรอเร องอะไรกตาม สมาชกเปนเจรจาผานหวหนาหรอผนำา ในบางกลมผนำาจะเจรจาใหหรอจะเอาใจใสเฉพาะสมาชกบางคน ไมทกคน แตในบางกลมผน ำากไมสนใจเรองความสมพนธระหวางสมาชกภายในกลมเลยกม ทงนแลวแตลกษณะของผนำาเปนคนๆ ไป

1.3.7 ผนำาในฐานะผใหคณและใหโทษ (The Leader as Purveyor of Rewards and Punishments) บคลากรทมสวนเกยวของกบการเสนอใหคณและใหโทษแกบคลากรอนหรอมอำานาจใหคณใหโทษ จะกลายเปนผทรงอำานาจสำาคญและกลายเปนผนำาในทสด คณและโทษทวานอาจจะเปนการขนเงนเดอน ตดเงนเดอน หรอการมอบหมายงานใหมากใหนอยหรอใหงานทยากๆหรองายๆทำากไดทงนน ผบรหารทดพงระวงทจะไมมอบอำานาจเชนนใหแกบคลากรคนใดมากเกนไป เพราะความเสยหายอาจจะเกดขนกบองคการไดในภายหลง

1.3.8 ผนำาในฐานะผไกลเกลย (The Leader as Purveyor of Rewards and ) เม อมการขดแยงใดๆ เกดขน บคลากรคนใดคอยไกลเกลยใหสงบและเขาใจกนได บคลากรผนนมกจะกลายเปนผนำาในภายหลง บางทผนำาประเภทนทำาหนาทเปนผพพากษาคดภายในดวยตนเองเลยกม

1.3.9 ผนำาในฐานะทเปนบคคลตวอยาง (The Leader as Exemplary) บคลากรทมความประพฤตดหรอปฏบตงานดจนไดรบการยกยองอยเสมอวา เปนตวอยางทดขององคการ มกจะกลายเปนผนำาของบคลากรอนไดโดยงาย เพราะเปนคนทไดรบการนบถอจากบคลากรสำาคญในองคการ

1.3.10 ผน ำาในฐานะสญลกษณของกลม (The Leader as Symbol of the Group) ค ว า มสามคคเปนอนหนงอนเดยวของกลมคนทกชนดมความสำาคญตอการดำารงอยของกลม แตคนหมมากอยดวยกนจะใหสามคคกนตลอดเวลายอมลำาบากมาก กลมจงมกมคนๆหนงหรอบางคนทไดรบการยกยองจากบคลากรทงหลายวาเปนตวแทนและเปนคนดทหาทตไมไดของเขา ซงจะดกบเขาเสมอไมวาจะในโอกาสใด และจะดดวยกบคนทกคน นจะไมมทางกระทำาการใดอนจะเปนภยตอกลมโดยเดดขาด คนๆ นจงกลายเปนสญลกษณของกลม เปนผนำาในทำานองเดยวกบพระมหากษตรยเปนผน ำาของประเทศอำานาจทผนำาเหลานมจงสงสด เหนอจตใจคนภายในกลมทกคนและทกฝาย

1.3.11 ผนำาในฐานะตวแทนรบผดชอบ (The Leader as substitute for Individual Responsibility) ไมแปลกเลยทกล มคนบางกลม หรอองคการ หรอหนวยงานบางแหง มผนำาคนหนงหรอหลายคนอาสาเขารบผดชอบรบผดชอบตอการตดสนใจ และการกระทำาบางอยางของบคคลบางคนในกลม หรอรบผดชอบตอกจการทงหมดทคนกลมนนกระทำาลงไป โดยเหตนบางทในโอกาสตอมา บคลากรในกลมจะมอบหมายใหผน ำามอำานาจตดสนใจกระทำาการใดๆ แทนตนไดเพอปองกนความผดพลาด ซงอาจเปนเหตใหผนำาของตนตองพลอยรบผด โดยไมไดกระทำาผดกบพวกเขา

1.3.12 ผ น ำา ในฐานะผ ม อ ดมคต (The Leader as Ideologist) บางทผ น ำาบางคนเปนศาสดาของกลม เปนผกำาหนดอดมคต สรางความเชอหรอศรทธาตางๆ ใหแกบคลากรอน แมกระทงคณธรรมประจำาใจและขนบประเพรตางๆของกลม อดมคตดงกลาวในตอนแรกอาจเปนเพยงคำาพดของเขาทใครๆ พากนนยมและปฏบตตาม ตอมาก

กลายเปนอดมคตทางการ ของกลมไปผนำาประเภทนมกเปนนกพดและนกคด ทสมาชกทกคนในกลมใหความนบถอ

1.3.13 ผนำาในฐานะบดาผมแตความกรณา (The Leader as Father Figure) ผ น ำา ป ร ะ เ ภ ท น วางตวเปนผใหญ มอาวโสทสดในกลม และมบคลกลกษณะนานบถอในฐานะเปนบดาของกลม ซงจะดดาใครกตาม การดดานนไมมใครโกรธ เพราะทกคนทราบดวาเบองหลงคำาพดดาของคนๆนน เขามความรกความหวงดอยดวยเสมอไป และเขาจะเปนทพงทางใจใหแกคนทกคนเมอมความทกขไดเสมอ

1.3.14 ผนำาในฐานะเปนผรบความผดแทน (The Leader as Scapegoat) ผน ำาทรบผดชอบและเปนบดาของกลมทกคนยอมหวงไดวา เมอใดมความเสยหายเกดขนตนเองนนแหละจะถกลงโทษแทน บคลากรจำานวนมากในกลมคนทกประเภทตางกไมตองการรบผดเมอมความผดเกดขน แตจะพากนซดทอดกลายเปนผนำาขนมาในภายหลงไดเหมอนกน เพราะเมอเหตการณรายผานไป ผคนพากนเหนอกเหนใจทเขาเคยไดรบเคราะหกรรมแทนพวกตนแตเพยงผเดยว 

1.4 ทฤษฎภ�วะผนำ� 1.4.1 ผนำาตามทฤษฎพฤตกรรม

การแบงประเภทของผนำาตามแนวคดทฤษฎพฤตกรรมผนำาไดแบงประเภทผนำาไดหลายวธ แบงแยกตามลกษณะทเปนเชงพฤตกรรมตาง ๆ ได ดงน

1) การแบงประเภทของผน ำาตามลกษณะของการปฏบตงาน มดงน

ผนำาตามกฎหมาย ไดแก ผนำาทเกดขนตามกฎหมาย หรอระ เบยบท ก ำาหนด เชน นายกรฐมนตร

รฐมนตร ปล ดกระทรวง ฯลฯ โดยกฎหมายก ำาหนดคณสมบตของแตละตำาแหนงเอาไว

ผนำาทมลกษณะพเศษเฉพาะตว เปนผทมคณสมบตพเศษมบคลกลกษณะหรอความสามารถพเศษเฉพาะตว ซงเปนไดทงในทางทดหรอเลว เชน หวหนานกเลง หวหนาทมกฬา เปนตน

ผนำาในลกษณะทเปนสญลกษณ เชน พระมหากษตรยเปนผนำาของพระราชวงศหรอของประเทศชาตทมพระมหากษตรยเปนผนำา

2) การแบงประเภทของผน ำาตามลกษณะพฤตกรรม

จอหน ฟลานาแกน (John C. Flanagan) ไดศกษาลกษณะพฤตกรรมของหวหนา และไดแบงผนำาตามลกษณะออกไดเปน 3 ประเภท คอ

ผน ำ�ท ม งแตง�นเป นส ำ�ค ญ มล กษณะพฤตกรรมแสดงออกเปนเผดจการ

ผนำ�ทตระหนกถงผลง�นและคว�มพอใจของทกฝ�ย เปนผทมพฤตกรรมแบบประชาธปไตย

ผนำ�ทถอว�ประสทธภ�พของก�รทำ�ง�นสงไดเนองจ�กนำ�ใจ ผนำาประเภทนถอวานำาใจหรอสงตอบแทน เปนสงสำาคญทกระตนใหการทำางานมประสทธภาพสง

3) การแบงประเภทผน ำาตามลกษณะการบรหารงาน

ลปปทท (Lippitt) แบงประเภทของผน ำาตามลกษณะของการบรหารงานเปน 3 ประเภทไดแก

ผนำ�แบบเผดจก�ร (The Autocratic Style) เปนผกำาหนดและวางนโยบายตลอดจนวตถประสงคของการทำางานโครงการตาง ๆ แลวมอบงานใหบคลากรทจะรบงานไปปฏบตมาสอบถามความสมครใจหรอหารอขอความ

คดเหน ผนำาแบบเผดจการจะชมหรอวจารณหรอตำาหนใครกตาม จะชมหรอวจารณหรอตำาหนโดยตวบคคล มใชโดยตำาแหนงและจะแยกตนเองออกหางจากบคลากรอน ๆ ทกคนในหนวยงานจะวางตนเปนเอกเทศยากทบคลากรผใดจะเขาพบหาไดโดยสะดวกบรรดาการตดสนใจสงการทกชนดจะทำาไปโดยลำาพง เกอบจะหาการตดสนใจสงการเพราะบคลากรอนสนบสนนใหทำาหรอเปนความตองการเชนนนของบคลากรอนไมไดเลย ผนำาแบบเผดจการเปนผบญชางาน บคลากรอนทำาไดอยางเดยวคอปฏบตการตามบญชา และไมมทางเลอกหรอทางออกใด ๆ ทงสน

ผ น ำ� แ บ บ ป ร ะ ช � ธ ป ไ ต ย (The Democratic Leader) เปนผออกคำาสง ประกาศ นโยบายและวตถประสงคของโครงสรางตางๆ กจรง แตบรรดาคำาสง นโยบาย และวตถประสงคทผนำาแบบประชาธปไตยสงไปนนลวนแลวแตกำาหนดขนจากบคลากรทกคนรวมกนทกคนจนเปนทพอใจ ผนำาแบบประชาธปไตยจงสงการตามนนบคลากรมสทธแมกระทงจะเลอกงานอยางใดทเหนวาเหมาะสมกบความถนดและ ความสามารถของตน หรอแมเลอกบคลากรอนทควรคดวานาจะรวมกนทำางานไดดในคณะเดยวกนกได รวมความวาบคลากรทกคนมสวนวนจฉยในการแบงและมอบหมายงาน ผนำาแบบนเวลาจะดำารงตำาแหนงผนำามใชทำาไปตามอำาเภอใจหรอตามความพอใจสวนตวของตนเองและเมอมงานใดผนำาประเภทนจะเขามามสวนรวมดำาเนนการและรวมรบผดชอบดวยเสมอ

ผน ำ�แบบต�มสบ�ยหรอแบบเสร (The Laissez-faire or Anarchic Leader) มอบอำานาจเตมและเสรภาพอยางกวางขวางในการวนจฉยสงการ กำาหนดนโยบาย กำาหนดวตถประสงค ตลอดจนแบงงานและกำาหนด

คนทำางานใหแกบคลากรอนทงหมด โดยตนเองไมเขาไปยงเกยวดวยเลย ผนำาประเภทนเพยงแตสนบสนนโดยการจดหาวสดตาง ๆ เพอใหความสะดวกแกผปฏบตงานเทานนสวนตนเองจะนงอยหาง ๆ จะเขามารวมกตอเมอบคลากรเรยกหาหรอเชญใหมาเทานน นอยครงทผนำาแบบตามสบายจะแสดงความคดเหนใด ๆ ออกมา ไมชอบตำาหน ไมชอบชม การปฏบตงานใด ๆ ของผใดทงสนและจะไมขดขวางหากมใครเสนออะไรมา มกยอมอนมตเรอยไปโดยไมคอยพจารณาเหตผลใด ๆ

4) แบง ต � ม ล ก ษณะพฤต ก ร ร ม ท แสดงออกและพฤตกรรมก�รทำ�ง�น

เกตเซลลกบกบา (Getzels กบ Guba) แบงผนำาออกเปน 3 ชนด ตามลกษณะของพฤตกรรมทผนำาแสดงออก (Role Behavior) ในการบรหารหนวยงาน ผนำาดงกลาวทง 3 ชนด คอ

ผ น ำ� ท ย ด ส ถ � บ น เ ป น ห ล ก (The Nomothetic Leader) คอผน ำาท ถ อเอาวตถประสงค ระเบยบกฎเกณฑและผลประโยชนของสถาบนหรอหนวยงานเปนสำาคญ แมจะตองทำาลายนำาใจคนหรอทำาใหผใดเดอดรอนกไมถอเปนสงสำาคญ สถาบนหรอหนวยงานกอนเสมอ

ผ น ำ� ท ย ด บ ค ค ล เ ป น ห ล ก (The Idiographic Leader) คอผนำาทอาศยความคดเหนและการตดสนใจของตนเองเปนแนวทางสงการ โดยพจารณาตวบคคลทเกยวของเปนรายๆไป ไมวาจะทำาการใดคำานงถงความเหมาะสม ความตองการ ความจำาเปน ความสข ความเดอดรอนของบคคลทเก ยวของกอนส งใด หากมอะไรขดตอระเบยบอยบางกไมสนใจ หากพจารณาวาเหมาะสมกบบคคลนนบคคลนกจะสงการทนท คอถอวาการคบหาสวนตวสำาคญกวาตำาแหนง

ผ น ำ� ท ป ร ะ ส � น ป ร ะ โ ย ช น (The Transactional Leader) คอผนำาทพจารณาทงประโยชนของสถาบนหรอหนวยงานและประโยชนของบคคล ทง 2 อยางพรอม ๆ กนแลวอะลมอลวยไมใหฝายใดตองเสยหายมากเกนไป เปนผน ำาทร จกประนประนอมในเร องทกเร องประโยชนของหนวยงานกได ประโยชนของบคคลกได พรอม ๆ กนไป

5) ก�รแบงประเภทผนำ�ต�มทฤษฎ 3 มต ของเรดดน

วลเลยม เรดดน (William J. Reddin) กลาววา โดยธรรมชาตมนษยมลกษณะผนำาพนฐานอยในตวเอง 4 แบบคอ

  แบบเอาเกณฑ แบบเอางาน แบบสมพนธ แบบประสาน

สมพนธ ประสาน

  เอาเกณฑ เอางาน

ภาพท 1 แสดงลกษณะผนำาพนฐาน 4 แบบ 

แบบเอ�เกณฑ (Separated) เปนแบบของนกอนรกษนยม ชอบของเกา ยดตวเองเปนทตงจงไมเอาใคร อดทน เกบตว เจาระเบยบ จงเปนคนยดถอและตองทำาอะไรตามกฎเกณฑ มความระมดระวงในการทำางานมากเนองจากกลวผด ไมอยากทำางานรวมกบผอนเพราะกลววาถาคนอนทำาผดตวเองจะตองผดดวย เพอไมใหมความผดกเลยไมทำางานหรอทำางานใหนอยทสดเทาทจำาเปนเทานน และ

ยงเปนคนทไมเอาเพอนเอาฝงหรอจดวาเปนคนท ไมเอาไหน เพราะไมเอาทงงานและคนนบเปน ลกษณะผนำาทตำาทสด

แบบเอ�ง�น (Dedicated) เปนแบบของคนทเอาการเอางาน ยดถองานเปนหลกใหญในใจมงมนในงานมาก ขยน มนใจ กลาทำา มความคดรเรม ชอบกำาหนดงานใหผอน ไมคดถงจตใจของผอนจงไมเอาใคร ไมมเพอน สรปวาเปนคนเอาการเอางานแตไมมมนษยสมพนธ นนกคอ เนนทงานมากกวาคน

แบบสมพนธ (Related) เปนลกษณะคนทเนนมนษยสมพนธเปนหลกในการทำางาน เอาใจคนทกระดบไมตองการใหใครเกลยด จงมนสยเปนกนเองและเปนมตรกบคนทกคนยอมรบผอนเหนใจคนอนไมอวดตวทำาอะไรไมอยากใหกระทบกระเทอนใจใครใหความสำาคญเรองสมพนธภาพกบบคคลมากกวาเรองการงานนนกคอบคคลประเภททเนนทคนมากกวางานถาจะตองเลอกระหวางคนกบงาน ผนำาประเภทนจะเลอกเอาคนไวกอนงานมาทหลง

แบบประส�น (Integrated) เปนลกษณะของคนทใหความสำาคญแกงานและคนไปพรอม ๆ กน เทา ๆ กน โดยถอวาคนเรามมตรสมพนธทดตอกน มความสามคค รวมมอรวมใจกนทำางานกจะไดผลงานทด มประสทธภาพสง ผนำาประเภทนจะมศลปะการจงใจสงพยายามใหทกคนมสวนรวมในงาน ทำาใหผใตบงคบบญชารกและใหความรวมมอเปนอยางด จดเปน ผนำาแบบอดมคต

ลกษณะผนำาพนฐานทง 4 แบบนจะอยในตวบคคลทงทยงเปนมนษยดบ หรอเปนมนษยดบ ๆ สก ๆ ทไมมส งหอหมเลยลกษณะผนำาพนฐานของแตละคนอาจจะเปลยนไปเองจากแบบหนงไปเปนอกแบบหนง หรอขยายไปใชอกแบบหนงพรอม ๆ กน หรออาจจะหดกลบมาเปนแบบ

เดมของตนกได ทงนขนอยกบการอบรมบมนสยสถานการณ และสงแวดลอมตาง ๆ ซงเปนสงหอหมรางกายทง 2 ชนทกลาวมาแลว และทส ำาคญทสดคอความตงใจของผน นทตองการจะเปลยนแปลงลกษณะผนำาของตนเองมมากนอยแคไหน

สมพนธ ประสาน

เอาเกณฑ เอางาน   

ภาพท 2 แสดงการเปลยนแปลงลกษณะผนำาพนฐาน

เมอเรามองตวเองหรอไดรบคำาบอกเลาจากผอน ทำาใหรตววาเราเปนคนทมลกษณะประเภทใด ถาตองการจะเปลยนหรอขยายแบบของลกษณะผน ำาไปเปนประเภทอนกยอมจะทำาได เชน เรารตววาเปนคนเอาพวกพอง เหนแกพรรคพวกมากเกนไป ทำาใหไมใครไดงาน เรากตองปรบปรงตวเราใหเอาการเอางานใหมากขน คอ เพม TO และลด RO โดยลดการเหนแกพรรคพวกเพอนฝงลงมาใหเหลอนอยลง หรอถาเรารตววาเปนคนประเภทเอาเกณฑ อยากจะเปลยนแปลงตวเองใหดขนเปนประเภทประสาน เรากตองปรบปรงตวเองเพมทง TO และ RO คอทำาตวเองใหมมนษยสมพนธ

ใหมากขนทงกบผบงคบบญชา ผรวมงาน ผใตบงคบบญชา และตองทำาตวใหเปนคนเอาการเอางานมากขนหรอศกษาหาความรเพมเตมใหมากขน

TO

RO RO (Relation Oriented)มงความสมพนธ

TO (Task Oriented)มงผลงาน

6) ผนำ�แบบมประสทธผลสงประสทธผลตำ�

ลกษณะผนำาแบบตาง ๆ นอกจากแบบพนฐานทกล าวในขอ 5.1.5 แลวยงแบงแยกออกตามประสทธผลไดดงน

6.1 ลกษณะผนำ�ทมประสทธผลสง ม 4 แบบ คอ

ผทำ�ง�นต�มสง (Bureaucrat) เปนลกษณะผนำาทเปลยนแบบดขนจากแบบเอาเกณฑ เปนคนเขมงวด ถอวาเปนความสำาคญทจะตองทำางานตามกฎระเบยบ ขอบงคบ และคำาสงอยางเครงครด ถกตอง ไมจำาเปนทจะตองมความค ดเหนใหม ๆจงไมกระต นให เก ดผลผล ตใหม ๆ พยายามดำาเนนงานตามแบบเกาทเคยปฏบตมาแลวทงสน สนใจในการทำางานแตไมสนใจความส ำาเรจของงานและสมพนธภาพกบผรวมงานจงไมมการวางแผนงานระยะยาว คนลกษณะนถาเปนทหารหรอขาราชการจะประสบความสำาเรจ เขามกจะมคตประจำาใจวา

- จงทำาตามกฎขอบงคบ แลวจะไมทำาอะไรผดเลย

- จงมาดกนเถอะวา ครงกอนเราทำาอยางไร

- องคกรทด คอ องคกรทมระเบยบปฏบตทกอยางพรอมมล

นกพฒน� (Developer) เปนนกบรหารทเปลยนแปลงมาจากแบบสมพนธซงมงทตวคนเปนหลก เขาจงมงพฒนาคนรวธยวยจงใจและพฒนาบคคล วธสอนคนธรรมดาใหเปนหวหนาบางครงผทถกเขาพฒนากไมร ตว เขาทำานอง ปดทองหลงพระ แตพอเขายายไปแลวทกคน

จะรสกเสยดายเขา หวหนาประเภทนบางคนถอวาการทำางานเปนเรองธรรมดาเหมอนกบการเลนหรอพกผอน มกใชเวลาสวนใหญอยกบผใตบงคบบญชา และมอบหมายใหผใตบงคบบญชารบผดชอบงานใหม ๆ กระตนใหเขาเปนตวของตวเอง ควบคมตวเอง รจกรบผดชอบ ขยน และมความคดสรางสรรค ฉะนนลกนองมกจะรกและไดผลงานดตลอดมา

ผเผดจก�รทมศลป (Benevolent Autocrat) เปลยนมาจากแบบเอางาน มความมนใจในตวเองมาก มความชำานาญในดานการสงงานอยางมศลป ผรบค ำาส งปฏ บ ต ตาม โดยไมม ข อข น ใ จ ท ำา ให ผลงานด ม ประสทธภาพ เปนลกษณะของผเผดจการแตนมนวลมศลปะ มกเปนผทะเยอทะยาน พยายามจะไตเตาขนมาจนถงเปนนกบรหารระดบสง เพราะเปนคนทพยายามปรบปรงตวเองโดยอาศยความร พยายามฝกฝนหาความชำานาญใหแกตวเองอยเสมอ เปนคนทรกฎระเบยบขอบงคบและงานในหนาทเปนอยางด จงทำางานสำาเรจเปนสวนมาก บคลประเภทนมกพบมากในวงการอตสาหกรรม

นกบรห�ร (Executive) เปลยนมาจ า ก แ บ บป ร ะ ส า น เ ป นล ก ษ ณ ะ ข อ ง ห ว ห น า ง า น ท ม ประสทธภาพ ทำาตนเปนแบบอยางทดทำางานโดยคำานงถงความสำาเรจของงานเปนทตง รจกใชความสามารถของลกนองใหเปนประโยชนมากทสด มความสมพนธกบผใตบงคบบญชาดมาก ไมใชอำานาจกดขบงคบ พยายามใหทกคนมสวนรวมในการวางแผนงาน ปรบปรงงานใหดขน มความคดรเรมและความรวมมออยเสมอ ปนบำาเหนจรางวล ยกยองและใหเกยรตลกนองไมแยงเอาผลงานหรอความดความชอบของลกยอขมาเปนของตนตรงกนขามจะตองแสดงใหผบงคบบญชาและผอนทราบดวยวา ผลงานทดชนนนเปนของใคร

นอกจากการใหคณแลว การใหโทษลกนองกเปนเรองสำาคญ เมอทำาผดกตองลงโทษ จะตองลงโทษผกระท ำาความผดอยางสมเหตสมผล ไมใชอารมณและจะตองยตธรรมถาเปนเชนนแลว ทกคนจะมขวญกบกำาลงใจในการทำางาน รกหนวยงานและผบงคบบญชา มความสามคคและมความรสกเปนเจาของงานรวมกน

6.2 ลกษณะผนำ�ทมประสทธผลตำ� เปลยนแบบมาจากลกษณะผนำาพนฐานในทศทางตำาลง ม 4 ประเภทเชนเดยวกน คอ

ผหนง�น (Deserter) เปนลกษณะผนำาทเปลยนมาจากแบบเอาเกณฑในทางเลวลง บรหารงานแบบขาดความสนใจ ไมเนนทงดานงานและคนมกหนงาน บางทขดขวางการทำางานของคนอนหวหนางานชนดนมอยมาก มกคดวาไมไดรบความยตธรรม กเลยละเลยงานในหนาทใหมากทสดหรอไมทำาอะไรเลย ทำาใหเสยงานมกทำาใหทกสงยงยาก เลยฉดใหผอนชะงกงาน จะทำางานใหไดผลเพยงเทาทปองกนไมใหคนอนมารบกวนเทานน และจะไมเกยวของกบงานอนทงสน ไมชวยใคร พยายามนำาตวไปพวพนกบเรองของคนอนใหนอยทสด เขามกจะมความคดวา

- เมอทำาคร งแรกไมสำาเรจ กจงเลกทำามนเสยเลย

- ผมชอบตำาแหนงน แตไมชอบการทำางาน

- มนเปนนโยบายขององคการ ผมไมมความเหน

- จงคดดซ มนจะตองมวธการทำางานทยากกวาน

- ผมชอบทำางานจรงๆ แตชอบนงดมากกวา

- ถาหนงานไมไดกทนทำามนไปโดยธรรมชาตไมมหวหนางานคนใดจะ

เปนคนเชนนมากอนมกเกดขนเพราะองคกรหรอหวหนาชนเหนอเปนเหตแตเมอหวหนาคนใดเกดลกษณะนขนกมกจะแกไดยาก เพราะฉะนนในฐานะทเราเปนหวหนาชนสง ตองหาทางปองกนไมใหหวหนางานชนดนเกดขนในหนวยงานของเราได

นกบญ (Missionary) เปลยนมาจากแบบสมพนธ เปนลกษณะหวหนางานทใจบญ นกถงคนมากกวางาน ถอวาความสมพนธอนดตอกนในระหวางผรวมงานสำาคญกวาผลผลตของงานเขาปรารถนาเปน คนด โดย“ ”ไมโตแยงหรอคดคานการกระท ำาผดใดๆ เรยกวาเปนคนประเภท ขอรบกระผม คอถอวาคนทเปนผใหญแลวไม“ ”สมควรจะโตเถยงกบใคร และถอวาการโตเถยงและขอขดแยงไมอาจแกปญหาได การบรหารแบบนจะเปนเหตทำาใหผลผลตตกตำาเพราะไมเคยแกปญหาเร องคน แตถาเกดปญหาเกยวกบคนเขากจะหาทางยายคนๆ นนไปเสย เขาถอวาการทำางานทดทสดคอการดำารงความสงบเรยบรอยเอาไว

ผเผดจก�ร (Autocrat) เปนลกษณะของผบรหารทเปลยนแบบมาจากแบบเอางาน หวหนางานแบบนมงแตงานอยางเดยว ไมคดถงสมพนธภาพกบใคร ไวใจคนอนนอยมาก ผรวมงานไมรก มแตกลว และจะทำางานใหตามคำาสงเทานน หวหนางานชนดนมกคดวาคนอนไมชอบท ำา ง า น ค อ ย เ ล ย ง งา น เ ส มอ ไ ม ร บ ผ ด ช อ บ ม ค ว า มทะเยอทะยานนอย จงตองคอยควบคมบงคบบญชาและลงโทษอยเสมอเขามกจ ะมองผ ใต บ งค บบญชา เหมอนเครองจกร ตองทำางานตามคำาสงของเขาแตอยางเดยวโดย

ไมตองคด เขาเปนสมอง คนอนเปนแตมอหรอเทาไมจ ำาเปนตองแสดงความคดเหน เขาตองวางแผนใหผใตบงคบบญชาคนไหนไมเหนดวยกบเขาแสดงวาผนนพยายามโตแยงหรอตองการจะทาทายเขา เขาจะไมยกโทษใหใครงายๆ หวหนางานแบบนจะทำาใหเกดปฏกรยาในหมผรวมงานอยางรนแรงเกดกลมตอตาน ทำาใหเกดผหนงานมาก ผใตบงคบบญชาทกลวหรอไมมโอกาสตอตานจะแสดงอการนบนอบตอหนาแตจะดาลบหลง ผนำาประเภทนมกจะแสดงพฤตกรรมดงน

- จงทำาตามทผมสง- อยาทำาอะไรทเหมอนผม- คณตองหยดพดและฟง ถาผมพด- จงทำาตนเปนคนมเหตผล โดยทำาตาม

ทผมบอก- ถาคณจะใหผมทำาตามขอเสนอของ

คณกไดแตคณจะตองออกจากงาน คณจะเอาไหม- ผมชอบคนทเหนดวยตลอดกาล บอก

กครงแลววาผมไมชอบคำาวา ไม“ ”ผประน ประนอม (Compromiser)

เปนลกษณะผนำาทเปลยนมาจากแบบประสาน หวหนางานแบบนทราบวาการมงทำางานใหสำาเรจและการสรางสมพนธภาพกบผรวมงานเปนสงสำาคญ แตเขาไมมความสามารถพอทจะตดสนใจลงไปไดวาจะทำาอยางไรหรอ ไมกอาจจะผสานความคดทงสองอยางนเขาดวยกน มลกษณะเปนคนโลเล และชอบการประนประนอมความกดดนบางอยางจะมอทธพลทำาใหเขาตองตดสนใจยนดทจะแกปญหาเฉพาะหนาใหนอยลงมากกวาทจะมงผลผลตในระยะยาว ไมหวงผลเลศจากการงานเพยงตองการใหงานดำาเนนไปเร อยๆ เชนวาผลงานทดทสดเปนเพยงความฝนเทานน เขาจะเปนผเสนอแนะแตไมเคยทำาอะไรจรงจง ซ งเรามกจะเรยกวา ผท ำางานดวยปาก เขาคด

วาการวางแผนงานจะตองใชวธประนประนอม เขาสนใจเฉพาะสงทจะทำาใหงานเดน เขาไมยงกบใครและใครกไมยงกบเขา เขามกจะถกมองวาเปนคนทมการตดสนใจไมดและเปนคนทยอมใหแรงกดดนจากภายนอกมาบบตนเองมากเกนไป เขามกจะถอคตวา

- ใหผใตบงคบบญชาไดพด เขาจะไดคดวาเขาไดมสวนรวมในการตดสนใจดวยเหมอนกน

- ถาหลอกเขาไดบางครงกนบวาดแลว  7) ผนำ�ต�มทฤษฎต�ข�ยก�รจดก�ร

โร เบร ต เบลค และ เจมส เมาต น (Robert Elake & James Mouton) ได สร างทฤษฎ ตาขายการจดการ เพออธบายลกษณะผน ำาแบบตางๆ ซ งสามารถเปลยนแปลงได คลายกนทไดอธบายไวแลวในเร องการเปลยนแปลงลกษณะผนำาพนฐาน

                9.9

                                                              5.5                                                             9.

11 2 3 4 5 6 7 8 9

1.1    ผหนงาน1.9 นกบญ9.1 ผเผดจการ5.5 ผประนประนอม9.9 นกบรหาร

ตามภาพน ลกษณะผนำาแบงกวางๆ ได 2 ประเภท คอ ประเภทมงผลงาน อยในแนวนอนของตาขายม ดกรจากนอยไปหามาก ตงแต 0 ถง 9 กบ ประเภทมงความสมพนธ อยในแนวตงของตาขาย มดกรจากนอยไปหามากจาก 0 ถง 9 เชนเดยวกน ลกษณะผนำาแบบตำาสด (1.1) คอ ผหนงาน เปนเภทไมเอาไหน ผนำาแบบมงความสมพนธมากทสด (1.9) คอ นกบญผนำาทมงผลงานมากทสด (9.1) เปนแบบ ผเผดจการผน ำาทด สดคอ ผท มงทงความสมพนธและผลงานสงสด (9.9) คอแบบ นกบรหาร ผนำาทมงทง 2 ทางและอยเกณฑปานกลาง (5.5) ตามทฤษฎนเรยกวา ผประนประนอม ถาเรารตวเองวาเปนคนมลกษณะผนำาแบบไมใครด อยากจะเปลยนแบบใหดขนกสามารถกระทำาไดเชนเดยวกบการเปลยนแบบลกษณะผนำาพนฐานดงทอธบายมาแลว สมมตวาเราวเคราะหตวเราเองไดวาเปนประเภท ผหนงาน ถาเราปรบตวใหมมนษยสมพนธดขน หมายความวาเราขยบตวขนไปตามแนวตงของตารางขนไดสงมากนอยแคไหนแลวแตตวเรา ถาเราคดปรบตวเองเฉพาะเกยวกบมนษยสมพนธโดยไมปรบปรงตวเองดานกรทำางาน เรากจะเปลยนลกษณะไปเปนแบบ นกบญ ในทางตรงกนขาม ถาเราปรบปรงตวเองไดโดยมงเอาแตการงานไมมองดผรวมงานหรอคดถงมนษยสมพนธ เรากจะกลายเปนผเผดจการ แตถาเราเขาใจดวา การกระทำางานใหผลดเราตองคดถงทงผลงานและผรวมงาน เรากจ ำาเปนตองปรบปรงตวเองใหขนไปไดทงแนวตงและแนวนอนของตาราง เรากจะกลายไปเปน ผประนประนอม หรอถาดเลศเรากจะเปนแบบนกบรหาร

นอกจากน ยงมทฤษฎทแบงประเภทผนำาตามพฤตกรรมออกไดหลายแบบ เชนแบงตามลกษณะอำานาจทไดรบ แบงตามพฤตกรรมการทำางาน แบงตามบทบาททแสดงออกเปนตน

5.2 ผนำ�ต�มทฤษฎคณลกษณะของผนำ�5.2.1 ทฤษฎลกษณะผนำ�

ทฤษฎนเช อวา บคคลบางคนเกดมาพรอมดวยลกษณะบางประการทจะชวยสนบสนนใหเขาเปนผน ำาได ซงหมายถงคณลกษณะ ดงน

1) บคลกภาพ (Personality) เปนเร องทตดมากบตวบคคลแตละคน ในสวนทสามารถปรบปรงแกไขใหดได บคลกภาพดงกลาว ไดแก

- ความสามารถในการปรบตว- ความตองการทจะนำา- ความตองการทางอารมณ- ความเปนตวของตวเอง- ความอตสาหพยายาม- ความคดสรางสรรค- ความทะเยอทะยาน2) ความร ความสามารถ (Intelligence)

สมองของคนเรานธรรมชาตสรางมาเพอใชสตปญญาใหเกดประโยชนตอสวนรวม ความรความสามารถจะเหนไดจาก

- เชาวปญญา - ความแมนยำาในการตดสนใจ- ระดบความร - ความคลองแคลวในการใชภาษา3) คณลกษณะดานสงคม (Social skill)

การเขาสงคมเปนของคนทกคน เพราะคนเราไมสามารถอยไดคนเดยวในโลก การเขาสงคมของคนแตละระดบตองมพธรตองแตกตางกนออกไป ตามสภาพการณและเหตการณนน ๆ คณลกษณะดานสงคม เชน

- การรจกประนประนอม- ความสามารถในการบรหาร

- ความรวมมอ- ความเปนทนยมชมชอบ- ความเปนนกการทต4) คณลกษณะดานกายภาพ (Physical

chanacteristies) ถอเปนเร องทตดตวมาอยางเหนไดชด ซ งสงเหลานอาจสามารถแกไข ปรบปรงดวยการใหอาหาร หรอรบประทานอาหารทถกสขลกษณะ รวมทงการออกกำาลงกายทเหมาะสมดวย คณลกษณะดานกายภาพ มดงน

- สวนสง- นำาหนก- ความฝกฝน- ความสมบรณของรางกาย

นอกจากนนแลว มน กวชาการไดใหแนวคดเกยวกบลกษณะของผนำาไวหลายทาน ทงตางประเทศและประเทศไทย เชน

1) ดร.อำ�นวย วรวรรณ อดตรองนายกรฐมนตร ไดใหลกษณะของผนำาทเปนผบรหารไว 6 ประการ ไดแก

ผนำาตองเปนผบกเบกผนำาจะตองกาวใหทนโลกผนำาจะตองเปนนกพฒนาผนำาจะตองเปนนกตอสผนำาจะตองมบทบาทรวม พฒนาสงคมผนำาจะตองมความรบผดขอบในวชาเรยน

และได บอกลกษณะทผ น ำาควรหล กเล ยง การปฏบต ไว 7 ประการคอ

ผนำาอยายดถอความเปนนายเหนอกวาผนำาอยาทำาใหเปนผรมากกวาทรจรงผนำาไมควร แทรกแซงในขณะทำางานผนำาอยาตำาหนผอนตอหนาสาธารณะชน

ผนำาอยาเปนคนใจนอย ใจแคบ ขโมโหผนำาอยาใชคำาสงทขดแยงผนำาอยาใชคำาสงมากเกนความจำาเปน

2) น�ยแพทยกต ตยคค�นนท ไดสรปวาผนำาทดควรมลกษณะดงน

มสขภาพแขงแรงมความรดมบคลกภาพดมความคดสรางสรรคกระตอรอรนมการตดสนใจกบการใชดลยพนจทดมความกลาหาญเดดเดยว ไมโลเล ตนตวเสมอมความแนบเนยนมความอดทน มสมาธ ใจคอหนกแนน สามารถ

บงคบตอตวเองมการสอความหมายทดมความเหนอกเหนใจไมเหนแกตว เสยสละ ไมใชอภสทธในทางทผดยกยองใหเกยรต ใหความไววางใจผใตบงคบบญชามความสงบเสงยมมความจงรกภกดตอหนวยงานมการสงคมดมการวางแผนงานและการดำาเนนงานตามแผน3) DR. MAY SMITH บ อ ก ว า ผ น ำา ค ว ร ม

ลกษณะ ดงนมเชาวปญญาและวจารณญาณดมความยตธรรมมความรบผดชอบมความคดคำานงมอารมณคงเสนคงวา

มอารมณขนเสมอ4) MR. PETER DRUCKER บอกวาผ น ำาควรม

ลกษณะ ดงนมความพรอมทงกาย ใจ สมองมความชำานาญพเศษมอำานาจในตวเองมความรอบรทกอยางทสามารถทำาไดแสวงหาสงทดตรงตอระเบยบรจกทตำาทสงการแสดงทาทางไมขดตา

5) ผนำาทดตามทสงคมคาดหวงนอกจากมคณสมบตตามทกลาวมา แลว ผนำาทดควรมลกษณะเพมเตมตอไปน คอ

ใจกวาง ใจด ไมตระหนตอการเลยงดและใหรางวลมพรหมวหารส ในสถานท สถานการณ และเวลาอน

เหมาะสมหนกแนน ไมหเบา รบฟงจากทกฝายมความยตธรรม และใหความเสมอภาคแกทกคนซอสตยและสจรตตรงตอเวลาขยนและอทศเวลาใหแกงานกลารบผดความจรงใจในการพดและการกระทำาทกชนดออนหวาน นอบนอม สภาพเอาใจใสดแลทกขสขของผนอยอยเสมอรจกเลอกใชคนอดทนดวยความเยอกเยนตอคำาพดทขดแยงหรอ

ไมเปนมตรทกชนดตดตามคำาสงทสงการไปแลวอยเสมอ

ฉลาดทจะกระตนเตอนเมอผน อยลาชาหรอผดพลาด

หมนอบรมผอยใตบงคบบญชาใหมความสามารถและรวธการปฏบตงานทเหมาะสม

ใหผนอยพบปะไดโดยงายกนงาย อยงาย ไมถอตว เขากบคนทกชนไดชมคนเปน และขยนชมไมดดาหรอกลาวผรสวาทใดๆ ตอผอยใตบงคบ

บญชาตอหนาคนอนรจกใชอำานาจโดยไมใหผอนรสกวาถกบบบงคบใหเกยรตเจาของความคดหรอเจาของโครงการ

ใหมๆ เสมอไมโลเลเปลยนใจงายสงงานเปน ถกจงหวะ เหมาะกบคนทรบงานไป

ปฏบตเปนตวอยางทดทกดานของผนอยรกษาระเบยบวนย ปฏบตงานตามขอบงคบและ

กฎหมายโดยเครงครด ทกโอกาสละเวนจากการประพฤตช ว ซ งจะท ำา ใหส งคม

รงเกยจตามสภาพของวฒนธรรมไทยมความเดดขาด เดดเดยว มนคง แนนอนรจกถนอมนำาใจคนรจกสรางและระวงรกษาบคลกลกษณะของตนอย

เสมอโดยสรปแลว คณลกษณะสำาคญของการเปนผนำา

ตามทฤษฎและแนวคดดงกลาวขางตน จะสามารถในการสงผลใหผนำาทำางานอยางมประสทธภาพ อนไดแก ความเฉลยวฉลาด ความเจรญวยดานสงคม แรงจงใจภายใน และทศนคตดานมนษยสมพนธ

5.2.2 ลกษณะผนำ�ทควรหลกเลยง ไมเพยงแตลกษณะทผนำาควรม แตยงมลกษณะ

อกหลายประการทผนำาควรหลกเลยงและตองหลบหลมพราง ซงลกษณะผนำาทควรหลกเลยง มดงน

กลวความลมเหลวมความรสกไมมนคงในการทำางานเปนผยดตดกบของเกา ไมยอมรบของใหมเปนผไมหาประสบการณในการทำางานเปนผขาดขาวสารขอมลเปนผขาดทกษะในการตดสนใจเปนคนเจาอารมณและใชอารมณเปนผหวงอำานาจ หลงอำานาจเปนผมปมดอย หเบา หลงเชองายขาดคณธรรม ชอบใชอำานาจเผดจการชอบวจารณผอนในทางไมดชอบเอารดเอาเปรยบผอนเปนคนไมแนนอน ใจคอโลเลเปนผดถกความสามารถของลกนองไมมความสามารถในการถายทอดวชาความร คอยจบผด สอดรสอดเหนเรองสวนตวของผอน

หลมพรางของความเปนผนำา ผนำาตองหลบหลมพราง ดงน

นงตดบลลงก ชอบฟงแตขาวลอดาวดอแหงยค จกจกจจหลกหนลกนอง คลองเกนการณชอบแตงานเดนดง ฟงจนเขาออนหยอนของรางวล ชอบฝนเอาสบายวนวายเรองยอย ปลอยปละละเลยชอบเปรยแตไมทำา ขาขอนำาตลอดกาล

อภบาลพวกพอง นกปกครองจอมกะลอนหยอนความขยน ยานทางศลธรรมความจำาไมเอาไหน บาแตงานมากไปใชคนเหมอนเครองจกร ชอบชกแมนำาทงหาไมรคาตำาแหนงงาน หมดแรงบนดาลใจไมชอบวชาการ จอมมารเสเพลลกษณะพฤตกรรมทควรหลกเลยงและหลมพราง

ดงกลาว ถอวาผนำาทกคนจำาเปนตองหลกหนใหไกลทสด เพราะจะทำาใหขาดความเชอถอจากผใตบงคบบญชา ทำาใหหนสงคม ไมมความเชอมนในตนเอง ซงสงตางๆ เหลานบางครงเราตองพยายามหนใหพนและถอวาประสบการณคอบทเรยน

6. บทสรปการทำางานของนกบรหารหรอหวหนางาน กคอ การ

ทำางานกบคนจะทำางานกบคนและนำาคนอยางไร ทงผบงคบบญชาและผใตบงคบบญชา หรอหวหนางานกบลกนอง นกบรหารทฉลาดจะตองไมยอมใหอาชพตนเองถอยหลงคนทดทสด หรอบกพรองนอยทสด คอผทมความสามารถทสดและมแรงขบภายในหรอศกยภาพ (Potential) ออกมาไดมากทสดโดยไมยอมอยกบทแตจะกาวไปขางหนาดวยความมนใจ และมนคงเสมอ และตองตระหนกในคำาเตอนของปราชญจน “ซนว ทกลาวถงจดออนของผนำา ” 5 ประการ คอ

ผนำาทคดรกตลอดเวลา ถกทำาลายไดผนำาทหวงภยเฉพาะตน ถกจบกมไดผนำาทฉนเฉยวงายดาย เปนทดถกไดผนำาทพถพถนจจ เปนทขบขนไดผนำาทออนไหว ลำาบากใจได

จดออนทง 5 ประการ คอขอผดพลาดในตวผน ำาซ งมอนตรายใหญหลวงเมอใดทองคกรพายแพ และผน ำาถกทำาลายแนนอนวา ยอมมาจากจดออนทง 5 ประการขางตน จงเปนสงทตองศกษาอยางใครครวญ สรางและพฒนาตนใหมภาวะผนำา นำาทฤษฎ หลกการ แนวคด การเปนผนำาแบบตาง ๆ มาใชใหเหมาะสมสงแวดลอมขององคกร เพอสความสำาเรจขององคกรหรอหนวยงาน โดยทไมมวนพายแพไดเลย

1.3 ภ�วะผนำ�ในบรบทของสงคมตะวนตก มผนำาเสนอไวหลายประการดงน

1. ทศนะของ White & Lippitt (Likert, 1961)

ผนำาแบบเผดจการ (Autocratle Style) ผนำาแบบนจะถอตนเองเปนสำาคญ การตดสนใจใดๆ จะอยทผนำาเพยงคนเดยว โดยไมเปดโอกาสใหผใตบงคบบญชาไดเขามามสวนรวมในการตดสนใจ จะมการควบคมผใตบงคบบญชาอยางใกลชด ดงนน ผนำาแบบนจงใหความสำาคญกบการออกคำาสงเปนประการสำาคญ

ผนำาแบบประชาธปไตย (Democratic Style) ผนำาแบบนจะเปดโอกาสใหผใตบงคบบญชาไดเขามามสวนรวมในการตดสนใจเกยวกบการกำาหนดวตถประสงค และวธการทำางาน อนกอใหเกดความรวมมอเพอใหบรรลวตถประสงคทได ก ำาหนดไวผ น ำาแบบเสรน ยม (Laissiez-Faire Style) ผนำาแบบนจะปลอยใหลกนองหรอผไตบงคบบญชาทำางานไปตามสบายตามทตองการ โดยผบรหารจะไมใชอำานาจในการตดสนใจใดๆ ไมมความคดรเร ม และไมคำานงวาการกระทำาของลกนองหรอผใตบงคบบญชาจะมผลตอองคกรอยางไร

นอกจากนยงไดกำาหนดลกษณะของภาวะผนำาออกเปน 8 แบบ คอภาวะผนำาทมประสทธภาพ 4 แบบ และภาวะผนำาทไมมประสทธภาพ 4 แบบ ดงน

แบบภาวะผนำาทไมมประสทธภาพ 4 แบบ คอ1. แบบผหน งาน (Deserter) ผน ำา

แบบนไมตอสเพอความสำาเรจของงานและขาดความสนใจทจะทำางานเพอใหเกดผลด ผนำาแบบนจงถอวาเปนผนำาทเลวทสด

2. แบบนกบญ (Missionary) ผน ำาแบบนเปนผมความเมตตากรณาตอผอนไมกลาตำาหนตเตยนใคร เพราะกลวผอนจะเสยกำาลงใจ ผนำาแบบนถอวาทกสงทกอยางเปลยนแปลงไปตามผลกรรม เปนผนำาทไมคำานงถงผลงานมากนก เพยงแตขอใหบรรยากาศในการทำางานอบอนและมความเปนกนเองกพอ

3. แบบเผดจการ (Autocrat) ผน ำาแบบนชอบใชอำานาจในการบงการโดยถอวางานของเขาคอ

ทำาใหผอนกลว และรบทำาตามคำาสงโดยเรวทสด ดงนนผนำาแบบนจงไมคำานงถงความสมพนธอนดกบผรวมงาน

4. แ บ บ ป ร ะ น ป ร ะ น อ ม (Compromisor) ผนำาแบบนถอวาการสรางความสมพนธอนดระหวางผรวมงานเปนสงสำาคญ ขาดการตดสนใจเดดขา ด ใ น ก า ร ร ะ ง บ ข อ พ พ า ท ด ง น นผ น ำา จ ง ใ ช ว ธ ก า รประนประนอมเปนการชวคราว ผลงานเปนเรองของความฝน จงมลกษณะของการนำานอยมาก

แบบภาวะผนำาทมประสทธภาพ 4 แบบคอ

1.แบบเจาระเบยบ (Bureaucrat) ผนำาแบบนจะบรหารงานโดยยดกฎหมายระเบยบและขอบงคบอยางเครงครด การละเมดกฎหมาย ระเบยบและขอบงคบ หรอแบบแผนตางๆ จะกระทำามไดหากฝาฝนจะตองถกลงโทษ ผน ำาแบบนมกไมสนใจกบประสทธผลของงานหรอความสมพนธอนดกบผรวมงานหรอผมารบบรการเทาใดนก

2.แบบนกพฒนา (Developer) ผน ำาแบบนสามารถทำางานรวมกบผอนไดดมความไววางใจตอผรวมงาน ผนำาจะเหนวาทกสงทกอยางสามารถแกไขใหดขนได แตตองคอยเปนคอยไป บางครงผนำาอาจจะถกมองวาขาดความเดดขาดในการตดสนป ญหาตางๆ เพราะผ น ำาเช อวาทกคนสามารถปกครองและควบคมตวเองไดแบบเผดจการทมพระคณ (Benevolent Autocrat) ผนำาแบบนมหลกการทำางานทแนนอน มความชำานาญในการสงงานโดยไมทำาใหผอนขนเคองใจ มลกษณะเผดจการอยางนมนวล ผนำาแบบนมความทะเยอทะยานและรอบรความเปนไปในสงคมเปนอยางด

3.แบบนกบรหาร (Executive) ผนำาแบบนเปนผประสบความสำาเรจในการใชความสามารถของผอนใหเกด

ประโยชนสงสด โดยการใหกำาลงใจเพอใหทกคนใชความคดและเขามามสวนรวมในการกำาหนดนโยบายและวางแผน มการปรกษาหารอก น ผ น ำาแบบน จ งถ อว า เป นผ น ำาท ม ประสทธภาพสงสด

2. ทฤษฎก�รจงใจในก�รปฏบตง�น2.1 ทฤษฎต�มลำ�ดบคว�มตองก�รของ Maslow

ในป ค.ศ. 1943 Abraham H. Maslow ไดศกษาทฤษฎแรงจงใจเรยกวา Hierachy of Need โดย Maslow ไดแบงลำาดบขนความตองการออกเปน 5 ขนคอ

1. ความต องการป จจยเก ยวก บการยงชพ (Physiological needs) ไดแก ความตองการอาหาร นำา อากาศหายใจ เพศ เปนตน เปนความตองการขนพนฐานของรางกายเพอการดำารงชวต

2. ความตองการความปลอดภย (Safety needs) หลงจากความตองการทางรางกายไดรบการตอบสนองแลว ความตองการตอมาคอความตองการความปลอดภย ซ งได แก ความปลอดภยทงทางรางกายและอารมณ เชน ความมนคงทางการงานและการเงน เปนตน

3. ความตองการความรกและความเปนเพอนจากผอน (Social needs) หลงจากทความตองการทงสองขนไดรบการตอบสนองแลว ความตองการตอมาคอความตองการเปนเจาของ หรอความตองการทางสงคม เชน ความตองการความรกและการไดรบการยอมรบจากเพอรวมงาน

4. ความตองการความยอมรบนบถอจากตนเองและผอน (Esteem needs) เปนความตองการขนสง ความตองการดงกลาวแบงออกเปน 2 ดานคอ ดานหนงเปนความตองการเกยวกบภาพพจนทดของตนเอง อกดาน

หนงเปนความตองการเกยวกบการไดรบการยกยองและนบถอจากผอน

5. ความตองการการบรรลเปาหมายสงสดในชวต (Self-actualization needs) เปนความตองการขนสงสด ซ งเกยวของกบความสามารถของแตละคนทจะพฒนาตนเองใหเจรญกาวหนาถงทสด

2.2 ทฤษฎ 2 ปจจยของ Herzberg จากการศกษาของ Herzberg และคณะ ในป

ค.ศ. 1959 พบวา ลกษณะความพงพอใจในงานแบบดงเดมไดแก ความพงพอใจกบความไมพงพอใจในงาน แตจาการสมภาษณพบวามปจจย 2 ปจจยทมความแตกตางกนทเรยกวา Motivation and Hygiene factors กลาวคอ ปจจยทมอทธพลตอความพงพอใจในงานเรยกวา Motivation and Hygiene factors ซ งเก ยวของกบลกษณะงานโดยตรง สวนอกปจจยหนงทเปนสาเหตใหเกดความไมพงพอใจในงานเรยกวา Hygiene factors ซงเกยวของกบสภาพแวดลอมของงาน ดงรปตอไปน

ภ�พท 4 ลกษณะความพงพอใจในงานของ Herzberg ตวแบบดงเดม

ความพงพอใจในงาน ความไมพงพอใจในงาน

ตวแบบ 2 ปจจยของ Herzberg

ความพงพอใจในงาน รสกวาไมพงพอใจในงาน

ความไมพงพอใจในงาน ไมรสกวาไมพงพอใจในงาน

Motivation and Hygiene factors ข อ ง Herzberg

Motivation

Hygiene factors

ลกษณะงาน

สภาพแวดลอม

ความสำาเรจการยอมรบงานความรบผดชอบความก าวหน าและการเจรญเตบโต

นโยบายและการบรหารการบงคบบญชาสภาพการทำางานค ว า ม ส ม พ น ธ ร ะ ห ว า งบคคลเง น สถานภาพ ความมนคง

จะเหนไดวา หากคนงานไดรบ Hygiene factors เปนอยางดจะทำาใหเกดความพงพอใจในงานมากขน สงผลใหประสทธภาพในการทำางานสงขน แตหากคนงานไดรบปจจยจงใจดงกลาวไมดพอแลวคนงานจะรสกเฉยๆ หรอไมเกดความพงพอใจ ซงไมมผลตอการทำางานแตอยางใด สำาหรบ Hygiene factors นน หากคนงานไดรบปจจยดงกลาวเปนอยางด คนงานจะรสกเฉยๆ หรอไมรสกพงพอใจ ซงไมผลตอการทำางานแตอยางใด แตหากคนงานไดรบปจจยดงกลาวไมดพอแลว คนงานจะเกดความไมพงพอใจในงาน สงผลใหการผลตตำาลงเชน การไดรบเงนเดอนตำากวาผอน เปนตน

ผลง�นวจยทเกยวของปยะ รณรน (2522) ไดศกษาเกยวกบผนำาของนาย

อำาเภอกบการประสานงานอำาเภอพบวา ตำาแหนงนายอำาเภอ

ซงเปนขาราชการพลเรอนสงกดกรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทยนน เปนตำาแหนงทอยในฐานะผน ำาสงสดของขาราชการอำาเภอทงปวง ดงนน ตำาแหนงนายอำาเภอจงมฐานะความเปนผนำาอย 3 ประการดวยกน

ประก�รแรก ฐานะความเปนผน ำาอนเกดจากอำานาจหนาทและความรบผดชอบตามตวบทกฎหมายตางๆ

ประก�รทสอง ฐานะความเปนผนำาอนเกดจากการเปนตวแทนของรฐบาลกลางในการนำาบรการตางๆ ของรฐไปสประชาชนในทองถนใหมากทสด

ประก�รทส�ม ฐานความเปนผนำาอนเกดจาการยอมรบของประชาชนในทองถนใหเปนผนำาทางสงคม ซ งไดมมาตงแตอดตจนถงปจจบน

จากฐานะความเปนผนำาดงกลาวนายอำาเภอจงตองใชภาวะผนำาในการประสานงานใหขาราชการตางๆ ในอำาเภอหรอขาราชการกบประชาชนในทองถน โดยอาศยอำานาจบารมในตวของนายอำาเภอเอง กลาวคอ นายอำาเภอสวนใหญเปนผมความรความสามารถ มประสบการณในการทำางาน มฐานะทางเศรษฐกจและสงคม มบคลกภาพ และมคณธรรม และมความยตธรรมอยในเกณฑมากถงพอใจ

สวนการใชกระบวนการในการบรหารของนายอำาเภอ อนไดแก การวางแผนงาน การมอบหมายอำานาจหนาท และความรบผดชอบแกผใตบงคบบญชา ไดมสวนรวมในการปฏบตงานและแสดงความคดเหน การใหคำาแนะนำา ตรวจตราลกษณะการปฏบตงานตางๆ แกผใตบงคบบญชา การใหความสนใจตอขอมลขาวสาร สถตตางๆ การวนจฉยสงการ ตลอดจนการควบคมผใตบงคบบญชา การอยในเกณฑมากถงพอสมควร

สะอ�ด ร�ชเฉลม (2541) ไดทำาการวจยเรอง แบบภาวะผนของผบรหารโรงเรยน สงกดสำานกงานประถมศกษา

จงหวดอตรดตถ โดยศกษาจากกลมตวอยางประชากรทเปนผบรหารโรงเรยน ผลการวจยสรปไดวา แบบภาวะผนำาหลกของผบรหารโรงเรยนคอแบบเกอหนน, แบบภาวะผนำารองคอ แบบแนะนำากำากบดแล, สวนแบบภาวะผนำาทตองพฒนา คอแบบมอบหมายงาน สำาหรบความยดหยน ในการใชแบบภาวะผนำาและความมประสทธผลในการใชแบบภาวะผนำาของผบรหารโรงเรยนสวนใหญอยในระดบปานกลาง

จาการทบทวนวรรณกรรมขนตน จะเหนไดวามตวแปรตางๆ เชน เพศ การศกษาหนวยงานทสงกด การเปนผอยใตบงคบบญชา มผลตอรปแบบภาวะผนำาอยางมาก สำาหรบการประยกตใชของรปแบบภาวะผน ำานนข นอยก บสภาพองคกร ซงโดยทวไปมกนยมภาวะผนำาแบบเผดจการหรออำานาจนยม ผนำาแบบมงงานและความสมพนธหรอผนำาแบบประนประนอม เปนตน ซงรปแบบภาวะผนำาดงกลาวจะสงผลตอการบรหารงานโดยรวมขององคกรปกครองสวนทองถ นตอไป

ทฤษฎภ�วะผนำ�ต�มสถ�นก�รณของเฮอรเซยและบล�นช�รด

ทฤษฎภาวะผนำาตามสถานการณของเฮอรเซยและบลานช า ร ด (Hersey and Blanchard's Situational Leadership Theory) เ ฮ อ ร เ ซ ย แ ล ะ บ ล า น ช า ร ด (Hersey and Banchard, 1969 ; 1977 ; 1982)อ า ง จ า ก ย ค ล (Yukl, 1989 : 104-108) ไ ด พฒนาทฤษฎภาวะผ น ำาตามสถานการณ (Situational Leadership Theory) เ พ อ อ ธ บ า ย ภ า ว ะ ผ น ำา ท ม ประสทธภาพ ซงมผลมาจากตวแปรกลางของสถานการณตอพฤตกรรม 2 แบบของผน ำา พฤตกรรมการปฏบตงาน 2 แบบ ไดแก (1) พฤตกรรมมงงาน (Task Behavior) และ (2) พ ฤ ต ก ร ร ม ม ง ค ว า ม ส ม พ น ธ (Relationship

Behavior) ซงคลายกบพฤตกรรมมงสรางโครงสรางและพฤตกรรมมงสรางนำาใจของมหาวทยาลยแหงรฐโอไฮโอ 1. พฤตกรรมมงงาน (Task Behavior) คอ ผนำาทกำาหนดรายละเอยดและขอบเขตของงานแกผใตบงคบบญชา ซงจะบอกใหรวาผใตบงคบบญชาตองทำาอะไร อยางไร ทไหน และเสรจเมอไร 2. พฤตกรรมมงความสมพนธ (Relationship Behavior) คอผนำาทพยายามและรกษาความสมพนธกบผใตบงคบบญชา โดยใหโอกาสในการตดตอไดสะดวก และใหการสน บสน นผ ตามในทก ๆ ด าน ต วแปรกลางจากสถานการณ (Situational Moderator Variable) ทนำามาพจารณาในทน ไดแกวฒภาวะหรอความพรอมของผใตบงคบบญชาหรอผตาม (Follower Maturity) ซงในทนจะเน นไปทความพรอมในการปฏบต งานของผตาม ซ งจะประกอบไปดวยความพรอม 2 ดานทมความสมพนธกนไดแก 1. ความพรอมในการปฏบตงาน (Job Maturity) ไดแก ทกษะและความรความสามารถทางเทคนคของผตามในการปฏบตงาน 2. ความพรอมทางดานจตใจ (Psychology Maturity) คอการทผตามมความมนใจและความเชอมนในตวเองในอนทจะปฏบตงานตาง ๆ อนเนองจากการมทกษะ ความรความสามารถทจะใชในการปฏบตงาน ผตามทมความพรอมสงจะมทงความสามารถและความเชอมนในตนเองทจะทำางาน ผตามประเภทนตองการมความรบผดชอบและตงความมงมนความสำาเรจในการปฏบตงาน สวนผตามทมความพรอมตำา จะขาดทงความร ความสามารถ และความเชอมน จงทำาใหไมอยากรบผดชอบในการปฏบตงานดวยตนเอง

แสดงความสมพนธของทฤษฎภาวะผนำาตามสถานการณของเฮอรเซย และบลานชารด ทมา : ยคล (Yukl, 1989 : 105)

วฒภาวะหรอความพรอมของผ ตาม (Follower Maturity) สามารถแบงออกไดเปน 4 ระดบ และมความตอเนองกน ตงแตความพรอมระดบตำาสด (M1) ไปสความพรอมในระดบกลาง (M2 และ M3) จนถงความพรอมในระดบสงสด (M4)

แสดงการจำาแนกตอเนองของความพรอมของผตาม 4 ระดบ จากการศกษาพบวา เมอผตามมความพรอมในการปฏบตงานตำาสด (M1) ผนำาควรใช พฤตกรรมมงงานใหมาก โดยการชแนะ (Directing) ใหผตามไดรถงรายละเอยดและขอบเขตของงาน รวมทงตงวตถประสงค มาตราฐาน และวธ

การทำางานใหงายและชดเจน ทงนเพราะผตามขาดความร ความสามารถ และความเชอมนในตนเอง สวนพฤตกรรมมงความสมพนธใหใชนอยทสด เมอผตามมความพรอมในระดบปานกลาง (M2 และ M3) ผนำาควรเพมพฤตกรรมมงความสมพนธใหมากขน ลดพฤตกรรมมงงานใหนอยลง โดยการใหการสนบสนน (Supporting) ทก ๆ ทาง และปรกษา (Consultation) ผตามเพอแสวงหาความคดและขอเสนอแนะในการ ปฏบตงานและตดสนใจ ใหการยกยองและสนใจ เพอเพมความมนใจและความรความสามารถใหแกผตาม สวนผตามทมความพรอมในระดบสงสด (M4) ผน ำาควรลดพฤตกรรมมงงานและมงความสมพนธใหนอยทสด แตใหใชวธการมอบหมายงาน (Delegation) แทน ทงนเพราะผตามมความรความสามารถ และมความเชอมนในตวเองในการปฏบตงาน ดงนน จงไมตองการการชแนะหรอสนบสนน แตตองการรบผดชอบและมอสระในการเลอกทศทาง และวธการทำางานดวยตนเอง

แสดงพฤตกรรมผน ำากบความพรอมของผตามจากทฤษฎภาวะผนำาตาม สถานการณของเฮอรเซย และบลานชารด ทมา : ดดแปลงมาจาก ยคล (Yukl, 1989 : 106) นอกจากนน การศกษายงชใหเหนวา พฤตกรรมผนำาทจะสง

ผลใหเกดภาวะผนำาทมประสทธภาพนน อาจถกหนวงเหนยวโดยตวแปรจากสถานการณ คอความพรอมของผตาม ดงภาพท 5.6 (ดลกศร 1 และ 2) แต ผ น ำาก สามารถจะเปลยนแปลงหรอเพมระดบความพรอมของผตามใหสงขนได โดยการพฒนาตวสอดแทรกขนมา สำาหรบตวแปรสอดแทรกทจะพฒนาขนนนไมมรปแบบทแนนอนและอาจจะใชเวลาไมกสปดาห หรอยาวนานเปนปทจะทำาใหผตามมระดบความพรอมสงขนตามตองการ ตวอยางเชน การใชพฤตกรรมชแนะ (Directing) สำาหรบผนำาทมระดบความพรอมตำาใหนอยลง แตใหโอกาสในการทำางานบางอยางเปนอสระมากขน เมอผตามสามารถทำาไดสำาเรจยอมจะเพมความร ทกษะ และความเชอมนในตนเองมากขน ยงกวานนผนำาควรใหการชนชมและยกยอง เพอเสรมแรงในดานอารมณและสงคมของผตามมากขนดวย อนจะทำาใหผตามมความพรอมสงขนได

    ศพททเกยวของ      ตวแปรกลางของสถานการณ      ภาวะผนำาตามแนวทฤษฎทางสเปาหมายของเฮาส      ทฤษฎภาวะผนำาตามสถานการณของเฮอรเซยและบลานชารด      แบบจำาลองปทสฐานการมสวนรวมของวรมและเยทตน วเคราะหและสรป

               ภาวะผนำาตามแนวทฤษฎทางสเปาหมาย (Path-Goal Theory of Leadership) ทฤษฎทางสเปาหมาย ไดถกพฒนาขนมาโดยเฮาส (House, 1971) โดยมจดมงหมายทจะศกษาผลของพฤตกรรมผนำาหรอแบบภาวะผนำา ตอความพงพอใจและการปฏบตงานของผใตบงคบบญชา ทฤษฎนมแนวความคดใกลเคยงกบทฤษฎความคาดหวง (The Expectancy Theory) ดงท เฮาส (House, 1971 : 324) ไดกลาวไววา           "ผนำาควรสรางแรงจงใจใหแกผใตบงคบบญชาโดยการเพมคาตอบแทนทมคณคาเปนรางวลทเขาสามารถทำางานไดสำาเรจตามเปาหมายและควรชวยใหหนทางสความสำาเรจนงายพอทจะพยายามเดนไป โดยชวยลดอปสรรคและแกปญหาของงานนอกจากนนควรเพมโอกาสใหลกนองแตละคนไดมโอกาสทจะม

ความพงพอใจทจะประสบความสำาเรจเชนน รวมทงผนำาควรสรางความพงพอใจใหกบลกนอง โดยเฉพาะความพงพอใจในตวผนำา"(Yukl, 1989 : 99)          จากแนวคดของทฤษฎทางสเปาหมาย (Path-Goal Theory) น พบวา          ภาวะผนำาทมประสทธภาพนนจะตองชวยเหลอใหผใตบงคบบญชาบรรลเปาหมายของงาน และเปาหมายสวนตวของพวกเขา ดวยการทำาทางสเปาหมายใหชดเจน      โดยเฉพาะอยางยงเปาหมายในการไดรบผลตอบแทนจากการปฏบตงานเชน เงน งานทนาสนใจ การเลอนขน โอกาสเพอความเจรญกาวหนาและการพฒนาตนเอง ซงในการทจะไดผลดงกลาวน ผนำาจะตองจำาแนกบทบาทของตำาแหนงและงานอยางชดเจน ชวยขจดสงขดขวางการทำางานออกไป ใหการสนบสนนใหลกนองไดรวมกำาหนดเปาหมาย สนบสนนความพยายามและการรวมมอของกลมเพมโอกาสเพอความพงพอใจของลกนองแตละคนในการทำางานโดยไมควบคมและกดดนภายในองคการการจะใหผลตอบแทนตองชดเจนและไมปดบงหรอกดกนสงทลกนองหรอบคคลอนมงหวง           เฮาสไดเสนอแบบภาวะผนำาไว 4 แบบ ดงนคอ          1. ภาวะผนำาแบบชแนะ (Directive Leadership) คอ ผนำาจะบอกหรอสงใหผใต บงคบบญชาทำาในสงทตองการ ควบคมการปฏบตงานอยางใกลชด ดแลใหปฏบตตามกฎ ระเบยบและวธการทำางาน จดตารางการทำางานและประสานงาน          2. ภาวะผนำาแบบสนบสนน (Supportive Leadership) ผนำาแบบนจะใหความสนใจ ตอความตองการและความเปนอยของผใตบงคบบญชา ใหความเปนกนเองและเปนเพอนในการปฏบตงาน           3. ภาวะผนำาแบบมสวนรวม (Participative Leadership) คอ ผนำาทแสวงหาความคดและขอเสนอแนะตาง ๆ จากผใตบงคบบญชา และนำามาพจารณาในการปฏบตงาน และการตดสนใจ           4. ภาวะผนำาแบบมงความสำาเรจ (Achievement-Oriented) คอ ผนำาทมงความสำาเรจของงานเปนสำาคญ โดยจะตงเปาหมายงานททาทาย พยายามปรบปรงวธการทำางานใหดทสด เนนผลงานทสงกวามาตราฐานและใหความมนใจวาลกนองตองปฏบตงานไดสงกวามาตราฐาน           ตวแปรกลางจากสถานการณ (Situational Moderator Variables) สำาหรบตวแปรจากสถานการณททฤษฎนำามาพจารณาวามสวนในการทำาใหพฤตกรรมของผนำาหรอภาวะผนำามผลตอความพงพอใจและการปฏบตงานของผใตบงคบบญชา ไดแก          1. ลกษณะของงานและสงแวดลอม (Characteristics of Task and Environment) ไดแก ลกษณะของงานและสงแวดลอมของงาน เชนงานทาทาย นาสนใจมคณคาหรองานทคลมเครอ สบสน ยงยาก นาเบอ อนตราย และเพมความเครยด รวมทงระบบอำานาจ หนาทและความสมพนธระหวางกลมคนทำางาน          2. ลกษณะผใตบงคบบญชา (Characteristics of Subordinate)

คอลกษณะของผปฏบตงานทมความร ความมนใจ อยากประสบความสำาเรจ ชอบรบผดชอบและชอบความเปนอสระในการทำางาน หรอผปฏบตงานทมความรและทกษะนอย ไมมนใจ ไมชอบรบผดชอบ ชอบใหสงหรอชแนะ และตองการการควบคมดแลใกลชด          

แสดงความสมพนธของทฤษฎทางสเปาหมาย ทมา : ยคล (Yukl, 1989 : 100)

         สำาหรบภาวะผนำาแบบชแนะ (Directive Leadership) จะพบวามประสทธภาพและมผลตอการเพมความพยายามของผใตบงคบบญชา เมองานมลกษณะไมมโครงสรางและซบซอนผใตบงคบบญชาขาดประสบการณ และองคการหรอหนวยงานไมมกฎและวธการดำาเนนงานทชดเจนซงสงเหลานจะทำางานคลมเครอ ผตามไมรจะทำาอยางไร หรอไมรวาองคการคาดหวงอะไรจากเขา จงทำาใหความคาดหวงของเขาตำาลง รวมทงความพยายามในการปฏบตงานดวย อยางไรกตามเมอใดงานมโครงสรางชดเจน งายตอการทจะปฏบตและผตามมความรความสามารถ ภาวะ ผนำาแบบชแนะกจะไมมผลตอความพยายามของผตาม          

แสดงความสพมนธระหวางภาวะผนำาแบบชแนะกบความพยายามในการปฏบตงานของผตาม ทมา : ยคล (Yukl, 1989 : 101)

          ทฤษฎทางสเปาหมาย   พบวาเมองานมลกษณะนาเบอสรางความตรงเครยดหรออนตรายภาวะผนำาแบบสนบสนน (Supportive Leadership) จะมประสทธภาพ   เพราะจะชวยเพมความพยายาม และความพงพอใจใหกบผปฏบตงานได           ทงน เพราะภาวะผนำาแบบนจะชวยเสรมความมนใจ ลดความวตกกงวล และทำาใหความไมชอบงานนอยลง           แตอยางไรกตาม เมอใดงานมความทาทาย นาสนใจ และผปฏบตงานมความมนใจแลว ภาวะผนำาแบบสนบสนนกจะมผลตอความพงพอใจและการปฏบตงานของผตามนอยมาก         

แสดงความสมพนธระหวางภาวะผนำาแบบสนบสนนกบความพยายามของผตาม ทมา : ดดแปลงจาก ยคล (Yukl, 1989 : 102)

          สำาหรบภาวะผนำาแบบมสวนรวม (Participative Leadership) และภาวะผนำาแบบ มงความสำาเรจ (Achievement-Oriented) นน มการศกษาถงผลททำาใหผตามมความพงพอใจและการปฏบตงานนอยกวาทงภาวะผนำาทงสองแบบทกลาวมาแลว อยางไรกตามกพบวาภาวะผนำาแบบมสวนรวมจะเพมความพยายามและความพงพอใจใหแกผตามได เมองานไมมโครงสรางทชดเจน การทผตามไดรบโอกาสใหมสวนรวม ยอมทำาใหเกดความเขาใจในงานดขนและรสกคณคาของตวเอง ทไดรบการยกยอง ยอมมความพงพอใจมากขน สวนภาวะผนำาแบบมงความสำาเรจจะมผลตอความพงพอใจและความพยายามของผตาม เมองานไมมโครงสราง เชน ซบซอน เพราะภาวะผนำาแบบนแสดงความมนใจและคาดหวงในความสำาเรจของผตาม โดยตงเปาหมายททาทายและหาวธททำางานทดเพอชวยใหประสบความสำาเรจ

    ศพททเกยวของ      ตวแปรกลางของสถานการณ      ภาวะผนำาตามแนวท ฤ ษ ฎ ท า ง ส เ ป า ห ม า ย ข อ ง เ ฮ า ส     

ทฤษฎภาวะผนำาตามสถานการณของเฮอรเซยและบลานชารด      แบบจำาลองปทสฐานการมสวนรวมของวรมและเยทตน      วเคราะหและสรป

               ในชวงปลายป ค.ศ. 1960 นกวจยเรมตระหนกถงขอจำากดของการศกษาภาวะผนำาจากทฤษฎพฤตกรรม หรอพฤตกรรมของผนำา ทนำาเสนอในบทท 4 ซงใหความรเฉพาะเกยวกบพฤตกรรมของผนำาแบบตาง ๆ เทานน แตไมสามารถอธบายไดวา เหตใดผนำาจงมแบบพฤตกรรมนน ๆ การศกษาภาวะผนำาจงไดมงเนนความสนใจไปทภาวะผนำาในสถานการณตาง ๆ ทยงยากและซบซอนมากขน เพอหาคำาตอบวาปจจยหรอตวแปรใดของสถานการณ มผลตอภาวะผนำาและในสถานการณทแตกตางกน ตองการภาวะผนำาทเหมอนหรอแตกตางกนหรอไม เพอใหผอานไดมความเขาใจในเนอหาของบทนดขน จงจะนำาเสนอดวย คำาศพทเกยวกบตวแปรทเกยวของ ปจจยตาง ๆ ของสถานการณทมผลตอภาวะผนำา และทฤษฎภาวะผนำาตามสถานการณ 3 ทฤษฎ ไดแก               (1) ภาวะผนำาตามแนวทฤษฎทางสเปาหมาย(Path-Goal Theory of Leadership)          (2) ภาวะผนำาตามสถานการณของเฮอรเซยและบลานชารท (Hersey and Blanchard's Situational Leadership Theory) และ                 (3) แบบจำาลองปทสฐาน การมสวนรวมของวรม และเยทตน (Vroom and Yetton's Normative Model of Participation) ตามลำาดบ          ศพททเกยวของ ตวแปร (Variable) หมายถง สงทมคาแปรเปลยนไดในเชงคณลกษณะหรอเชงปรมาณตงแต 2 คาขนไป เชน เพศ (ชาย กบ หญง) อาย (25 ป 40 ป 50 ป) เปนตน ตวแปรมหลายชนด และทเกยวของกบการศกษาวจยไดแก ตวแปรอสระ ตวแปรตาม ตวแปรแทรกซอน ตวแปรกลาง และตวแปรสอดแทรก เปนตน          ตวแปรอสระ (Independent Variable) หรอตวแปรเหต (Causal Variable)คอตวแปรทผวจยสนใจศกษาและกำาหนดลกษณะคาแปรเปลยนของตวแปรตาม เพอศกษาวาจะสงผลหรอทำาใหเกดความแตกตางตอตวแปรตาม หรอผลของการวจยอยางไรบาง เชน ผวจยสนใจ พฤตกรรมหรอแบบของผนำา จงไดกำาหนดพฤตกรรมในการทำางานของผนำาเปนแบบมงงาน และแบบมงความสมพนธ เพอศกษาวาจะสงผลตอความพงพอใจและผลการปฏบตงานของผใตบงคบบญชาอยางไร กรณนแบบของผนำาเปนตวแปรอสระหรอตวแปรเหต          ตวแปรตาม (Dependent Variable) หรอตวแปรผลทไดจากการวจย (End-Result variable) หมายถงตวแปรทการเปลยนคาขนอยกบตวแปรเหต หรออาจกลาวไดวา ตวแปรตามคอสงทเปนคำาตอบของการวจย จากตวอยางขางตน ตวแปรตามหรอตวแปรผลทไดของการวจยคอ ความพงพอใจและการปฏบตงานของผใตบงคบบญชา

          ตวแปรกลาง (Moderator Variables) หมายถง ตวแปรแทรกซอนทผวจยนำาเขามาศกษา เชนเดยวกบตวแปรเหต อกตวหนง เนองจากผวจยคาดวาเปนตวแปรทสงผลตอตวแปรตามหรอตวแปรผลทไดของการวจย นอกเหนอจากตวแปรเหตทกำาลงสนใจศกษาเปนหลก เชน ศกษาวาพฤตกรรมผนำา (แบบชแนะหรอแบบสนบสนน) จะมผลตอความพงพอใจ และการปฏบตงานของผตามอยางไร ผวจยไดนำาตวแปรทเปนลกษณะของงาน และลกษณะของผตามเขามาศกษาดวย ดงนน ลกษณะของงานและลกษณะของผตามจงเปนตวแปรกลาง          สำาหรบในการศกษาน มงศกษาตวแปรแทรกซอนทเกดขนจากสถานการณ (Situation)ของการปฏบตหนาทของผนำา ดงนน จงจะเรยกตวแปรกลางนวา ตวแปรกลางจากสถานการณ (Situational Moderator Variables)           ตวแปรสอดแทรก (Intervening Variables) หมายถงตวแปรทเกดขนระหวางการศกษาวจยความสมพนธระหวางตวแปรเหตกบตวแปรตาม หรอตวแปรผลทไดจากการวจย สวนมากจะเปนตวแปรทเกยวกบลกษณะทางจตวทยาของบคคล เชน ความคาดหวง การยอมรบ ความเบอหนาย ฯลฯ ซงเปนตวแปรทผวจยไมสามารถจะควบคมหรอทราบลวงหนาได เพราะเกดขนระหวางการทำาการศกษา แตกสามารถสงผลตอตวแปรตาม หรอตวแปรผลทไดของการวจยได

แสดงความสมพนธระหวางตวแปรชนดตาง ๆ

ทฤษฎภ�วะผนำ�แหงก�รเปลยนแปลงประเภท: ภาวะผนำาทางการศกษา, โดย: ครฌอง | November 30, 2007 |

ทฤษฎภ�วะผนำ�แหงก�รเปลยนแปลง(Transformational Leadership Theory)

          จากสภาพแวดลอมทมการเปลยนแปลงตลอดเวลา   มการแขงขนเพอชงความเปนเลศ  ดงนน  วธทจะทำาใหผบรหารประสบความสำาเรจสงสด คอ ผบรหารตองเปลยนแปลงตนเอง   เบรนส  (Burns) เสนอความเหนวา การแสดงความเปนผนำายงเปนปญหาอยจนทกวนน  เพราะบคคลไมมความรเพยงพอในเรองกระบวนการของความเปนผนำา  เบรนส  อธบายความเขาใจในธรรมชาตของความเปนผนำาวาตงอยบนพนฐานของความแตกตางระหวางความเปนผนำากบอำานาจทมสวนสมพนธกบผนำาและผตาม   อำานาจจะเกดขนเมอผนำา

จดการบรหารทรพยากร  โดยเขาไปมอทธพลตอพฤตกรรมของผตามเพอบรรลเปาหมายทตนหวงไว  ความเปนผนำาจะเกดขนเมอการบรหารจดการทำาใหเกดแรงจงใจ  และนำามาซงความพงพอใจตอผตาม  ความเปนผนำาถอวาเปนรปแบบพเศษของการใชอำานาจ (Special  form of power)

          เบรนส สรปลกษณะผนำ�เปน 3 แบบ ไดแก

1. ผนำ�ก�รแลกเปลยน (Transactional  Leadership)  ผนำาทตดตอกบผตามโดยการแลกเปลยนซงกนและกน และสงแลกเปลยนนนตอมากลายเปนประโยชนรวมกน  ลกษณะนพบไดในองคกรทวไป เชน ทำางานดกไดเลอนขน  ทำางานกจะไดคาจางแรงงาน และในการเลอกตงผแทนราษฎรมขอแลกเปลยนกบชมชน เชน ถาตนไดรบการเลอกตงจะสรางถนนให  เปนตน

2. ผนำ�ก�รเปลยนแปลง (Transformational  Leadership)  ผนำาทตระหนกถงความตองการของผตาม พยายามใหผตามไดรบการตอบสนองสงกวาความตองการของผตาม  เนนการพฒนาผตาม  กระตนและยกยองซงกนและกนจนเปลยนผตามเปนผนำา  และมการเปลยนตอๆกนไป เรยกวา Domino  effect ตอไปผนำาการเปลยนแปลงกจะเปลยนเปนผนำาจรยธรรม ตวอยางผนำาลกษณะน ไดแก  ผนำาชมชน

3. ผนำ�จรยธรรม (Moral  Leadership)  ผนำาทสามารถทำาใหเกดการเปลยนแปลงทสอดคลองกบความตองการของผตาม  ซงผนำาจะมความสมพนธกบผตามในดานความตองการ (Needs) ความปรารถนา (Aspirations) คานยม (Values) และควรยดจรยธรรมสงสด คอ ความเปนธรรมและความยตธรรมในสงคม  ผนำาลกษณะนมงไปสการเปลยนแปลงทตอบสนองความตองการ และความจำาเปนอยางแทจรงของผตาม  ตวอยางผนำาจรยธรรมทสำาคญ คอ พระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช ทานทรงเปนนกวางแผนและมองการณไกล นำามาซงการเปลยนแปลง  เชน โครงการอสานเขยว โครงการนำาพระทยจากในหลวง  โครงการแกมลง เปนตน

          ป ค.ศ. 1985 แบสส (Bass) พบวา แนวคดพฤตกรรมความเปนผนำาของเขาขดแยงกบแนวคดของเบรนส ซง แบสส พบวา พฤตกรรมของผนำาในการนำากลมใหปฏบตงานอยางใดอยางหนงใหไดผลดยงขนหรอใหไดผลเกนความคาดหวง  ผนำาจะตองแสดงความเปนผนำาทง 2 ลกษณะรวมกน คอ ความเปนผนำาเชงเปาหมาย และความเปนผนำาเชงปฏรป  โดยทศทางการแสดงพฤตกรรมความเปนผนำาจะออกมาในสดสวนของความเปนผนำาเชงปฏรปหรอเชงเปาหมายมากนอยเพยงใดนนขนอยกบ

1. สงแวดลอมภ�ยนอกองคกร ไดแก เศรษฐกจ  การเปลยนแปลงในสงคม  วฒนธรรม และประเพณของแตละทองถน

2. สงแวดลอมภ�ยในองคกร   ไดแก งาน  เพอนรวมงาน  ผบงคบบญชา  ผใตบงคบบญชา  และวฒนธรรมองคกร

3. คณลกษณะสวนตวของผนำ�เอง  ไดแก  บคลกภาพ  ความสามารถเฉพาะบคคล  และความสนใจของแตละบคคล

ความเปนผนำาเชงปฏรป (Transformational   Leadership) ตามแนวคดของแบสส หมายถง การทผนำาใหความชวยเหลอเกอกลแกผตามเพอใหเกดขวญและแรงใจในระดบทสงขน  ผนำาสามารถทำาใหผตามเกดแรงดลใจในการทำางาน  และพยายามทจะทำางานใหไดมากกวาทคาดหวงไว  ซงความเปนผนำาเชงปฏรป ประกอบดวย

o บคลกภาพทนานบถอ  (Charisma)

o การยอมรบความแตกตางของบคคล (Individualized  consideration) 

o การกระตนใหใชสตปญญา (Intellectual  stimulation)

ความเปนผนำาเชงเปาหมาย (Transactional   Leadership)  หมายถง  การทผนำาชแนะหรอจงใจใหผตามปฏบตตามเปาหมายทกำาหนด  โดยระบความชดเจนดานบทบาท  โครงสรางงานและสงทตองการจากงานซงจะแลกเปลยนกนดวยสงตอบแทนทผตามตองการ เพอเปนแรงผลกดนใหงานบรรลจดมงหมายตามทคาดหวงไว แบสสไดเสนอแนวทาง 2 ประการ ในการแสดงความเปนผนำาเชงเปาหมาย

o การใหรางวลตามสถานการณ (contingent  reward)

o การจดการโดยยดกฎระเบยบ (management  by exception)

          การแยกผนำาเชงปฏรป และผนำาเชงเปาหมาย  แยกทความสามารถในการกระตนใหผตามเกดสตปญญา  รจกคดแกปญหาเกาในแนวทางใหม  มความคดสรางสรรค  มโลกทศนทกวางไกลในการทำางาน เพราะผนำาเชงปฏรปจะไมยนดกบสถานการณทเปนอยในปจจบนและพยายามทจะหาวถทางใหมในการทำางาน  เพอใหงานประสบความสำาเรจมากทสดเทาทโอกาสจะอำานวยใหเขาทำาได  ในขณะทผนำาเชงเปาหมายยงคงใหความสำาคญอยกบการคงสภาพของระบบการทำางานในปจจบนตอไป  เพอใหงานสำาเรจไปแบบวนตอวน  มนคง  และไมเสยง

โดย…  วทธศกด  โภชนกล ภาควชาเทคโนโลยการศกษา  คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร  วทยาเขตปตตาน

เอกส�รอ�งอง

ชยเสฏฐ  พรหมศร.  ภาวะผนำาองคกรยคใหม.  กรงเทพฯ : เอกซเปอรเนท, 2549.

ธวช  บณยมณ.  ภาวะผนำาและการเปลยนแปลง.  กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร, 2550.

บนทกโดย:: วทธศกด โภชนกล ภาควชาเทคโนโลยการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทรe-Mail :: wuttisak@pochanukul.comWebsite:: http://www.pochanukul.com

10. กรอบแนวคดในการศกษาวจย

คว�มสมพนธของปจจยทเปนตวแปรอสระ (X) และตวแปรต�ม (Y)

เปนการศกษาวจยภาวะผนำากบการพฒนาองคกร : กรณศกษา หวหนาหนวยงานองคกรปกครองสวนทองถนอำาเภอลำาปลายมาศ จงหวดบรรมย โดยสมมตฐานวาปจจยตางๆ มความสมพนธตอภาวะผน ำากบการพฒนาองคกร ดงน

1. แรงจงใจ

X 1 : ภาวะ

X 2 : แรง

X 3 : ความ

X 4 : วสย

X 5 : ความ

X 6 : การ

ภ�วะผนำ�กบก�รพฒน�องคกร

ตวแปรอสระ (X) ตวแปรตาม (Y)

บทท 3วธดำ�เนนก�รศกษ�

ประช�กรและกลมตวอย�ง

การศกษาวจยครงนเปนการศกษาจากกลมประชากร 2 ประเภท คอ

1. หวหนาหนวยงานในองคกรปกครองสวนทองถนในเขตอำาเภอลำาปลายมาศ จงหวดบรรมย

2. ประชาชนในเขตอำาเภอลำาปลายมาศ จงหวดบรรมยมลเหตทผศกษาวจยพนฐานภาวะผนำาของหวหนาหนวย

งานในองคกรปกครองสวนทองถนกบการพฒนาองคกร สวนการก ำาหนดกล มประชาชนก เน องจากตองการวดประสทธภาพในการพฒนาองคกร จากความพงพอใจของประชาชน

การศกษาวจยคร งนเปนการศกษาเกยวกบภาวะผน ำาของหวหนาหนวยงานองคกรปกครองสวนทองถนศกษาเฉพาะองคกรปกครองสวนทองถนในเขตอำาเภอลำาปลายมาศ ซงมวธการดำาเนนการวจยโดยกำาหนดประเดนไว ดงน

ประชากรกลมเปาหมาย กลมตวอยาง เครองมอในการวจย

การเกบรวมรวมขอมล การวเคราะหขอมล

ประช�กรกลมเป�หม�ยประชากรของการวจยในเร องน คอ กลมพนกงาน

องคกรปกครองสวนทองถนในเขตอำาเภอลำาปลายมาศ ซงมองคกรปกครองสวนทองถนจำานวนทงสน 17 แหง ไดแก

1.เทศบ�ลตำ�บลทะเมนชย ครอบคลมพนทบางสวนของตำาบลทะเมนชยและบางสวนของตำาบลหนองบวโคก

2.เทศบ�ลตำ�บลลำ�ปล�ยม�ศ ครอบคลมพนทตำาบลลำาปลายมาศทงตำาบล บางสวนของตำาบลหนองค และบางสวนของตำาบลหนโคน

3.องคก�รบรห�รสวนตำ�บลหนองค ครอบคลมพนทตำาบลหนองค (เฉพาะนอกเขตเทศบาลตำาบลลำาปลายมาศ)

4.องคก�รบรห�รสวนตำ�บลแสลงพน ครอบคลมพนทตำาบลแสลงพนทงตำาบล

5.องคก�รบรห�รสวนตำ�บลทะเมนชย ครอบคลมพนทตำาบลทะเมนชย (เฉพาะนอกเขตเทศบาลตำาบลทะเมนชย)

6.องคก�รบรห�รสวนตำ�บลตล�ดโพธ ครอบคลมพนทตำาบลตลาดโพธทงตำาบล

7.องคก�รบรห�รสวนตำ�บลหนองกะทง ครอบคลมพนทตำาบลหนองกะทงทงตำาบล

8.องคก�รบรห�รสวนตำ�บลโคกกล�ง ครอบคลมพนทตำาบลโคกกลางทงตำาบล

9.องคก�รบรห�รสวนตำ�บลโคกสะอ�ด ครอบคลมพนทตำาบลโคกสะอาดทงตำาบล

3

10. องคก�รบรห�รสวนตำ�บลเมองแฝก ครอบคลมพนทตำาบลเมองแฝกทงตำาบล

11. องคก�รบรห�รสวนตำ�บลบ�นย�ง ครอบคลมพนทตำาบลบานยางทงตำาบล

12. องคก�รบรห�รสวนตำ�บลผไทรนทร ครอบคลมพนทตำาบลผไทรนทรทงตำาบล

13. องคก�รบรห�รสวนตำ�บลโคกล�ม ครอบคลมพนทตำาบลโคกลามทงตำาบล

14. องคก�รบรห�รสวนตำ�บลหนโคน ครอบคลมพ นท ต ำาบลหนโคน (เฉพาะนอกเขตเทศบาลต ำาบลล ำาปลายมาศ)

15. อ ง ค ก � ร บ ร ห � ร ส ว น ต ำ� บ ล ห น อ ง บ ว โ ค ก ครอบคลมพนทตำาบลหนองบวโคก (เฉพาะนอกเขตเทศบาลตำาบลทะเมนชย)

16. องคก�รบรห�รสวนตำ�บลบโพธ ครอบคลมพนทตำาบลบโพธทงตำาบล

17. องคก�รบรห�รสวนตำ�บลหนองโดน ครอบคลมพนทตำาบลหนองโดนทงตำาบล

กลมตวอยางในการศกษาน ผวจยไดใชการสมตวอยางแบบ Two

Stratified Random Sampling ซ ง ก า ร เ ล อ กตวอยางจากพนกงานในองคกรปกครองสวนทองถนในเขตอำาเภอลำาปลายมาศ จะมวธการเลอกตวอยางโดยแบงออกเปน 2 ขนตอน คอ

ขนท 1 การเลอกองคกรปกครองสวนทองถนตามการแบงขนาดขององคกร โดยแบงออกเปน 2 กลม

กลมท 1 คอ กลมทเปนองคกรปกครองสวนทองถนในรปแบบเทศบาล ไดแก เทศบาลตำาบลลำาปลายมาศ และเทศบาลตำาบททะเมนชย

กลมท 2 คอ กลมทเปนองคกรปกครองสวนทองถนในรปแบบองคการบรหารสวนตำาบล ไดแก องคการบรหารสวนตำาบลหนองค องคการบรหารสวนตำาบลแสลงพน องคการบรหารสวนตำาบลทะเมนชย องคการบรหารสวนตำาบลตลาดโพธ องคการบรหารสวนตำาบลหนองกะทง องคการบรหารสวนตำาบลโคกกลาง องคการบรหารสวนตำาบลโคกสะอาด องคการบรหารสวนต ำาบลเมองแฝก องคการบรหารสวนตำาบลบานยาง องคการบรหารสวนตำาบลไผทรนทร องคการบรหารสวนตำาบลโคกลาม องคการบรหารสวนตำาบลหนโคน องคการบรหารสวนตำาบลหนองบวโคก องคการบรหารสวนตำาบลบโพธ องคการบรหารสวนตำาบลหนองโดน

ขนท 2 การเลอกองคกรปกครองสวนทองถนจาก ต วอยางประชากรท เป นพน กงานเทศบาล

จำานวน 2 เทศบาล ตวอยางประชากรทเป นพนกงานสวนต ำาบล

จำานวน 8 อบต. จาก 15 อบต.

การเลอกพนกงานเทศบาลทถกเลอกมาในขนตอนท 2 นน เทศบาลหนงเลอกพนกงานจ ำานวน 10 คน ซ งจะพจารณาตามหนวยงานหลก ซ งแบงออกเปน 7 หนวย ดงน

1.สำานกปลด2.กองคลง3.กองชาง

4.กองวชาการและแผนงาน5.กองการศกษา6.กองสาธารณสขและสงแวดลอม7.กองสวสดการสงคม8.กองชางสขาภบาลการเลอกกลมตวอยางของพนกงานเทศบาลจาก 2

เทศบาล จะเลอกได 20 คน

การเลอกพนกงานสวนตำาบลทถกเลอกมาในขนตอนท 2 นน องคการบรหารสวนตำาบลหนงเลอกพนกงานสวนตำาบลจำานวน 8 คน ซงจะพจารณาตามหนวยงานหลก ซงแบงออกเปน 7 สวน ดงน

1.สำานกปลด2.สวนการคลง3.สวนโยธา4.สวนการศกษา ศาสนา และวฒนธรรม5.สวนสาธารณสขและสงแวดลอม6.สวนสวสดการและสงคม7.สวนสงเสรมการเกษตรการเลอกกลมตวอยางของพนกงานสวนตำาบลจาก 15

อบต. จะเลอกได 120

ดงนนการเลอกกลมตวอยางของพนกงานองคกรปกครองสวนทองถน จาก 17 แหง จะเลอกได 140 คน

ตวแปรทใชในก�รศกษ�

1. ต ว แ ป ร อ ส ร ะ (Independent Variable) ปจจยเกยวกบภมหลงทางสงคมซงทงสองแบบสอบถามจะมลกษณะใกลเคยงกนคอ

1.เพศ2.อาย3.การศกษา4.อาชพ5.รายได

2. ต ว แ ป ร ต า ม (Dependent Variable) เปนการสอบถามความคดเหนโดยจำาแนกแบบสอบถามออกไดดงน

1. แบบสอบถามสำาหรบหวหนาหนวยงานองคกรปกครองสวนทองถนสำาหรบวดภาวะผนำาของหวหนาหนวยงานองคกร

ปกครองสวนทองถน(ตามแบบสอบถามขอ 1 – 10)

2. แบบสอบถามส ำาหร บพน กงานอ งค กรปกครองสวนทองถนสำาหรบวดความพงพอใจของพนกงานตอการ

พฒนาองคกร(ตามแบบสอบถามขอ 1 – 10)

เครองมอทใชในก�รศกษ�

ไดแกแบบสอบถามซงจะประกอบไปดวย 3 สวน คอสวนท 1 ข อ ม ล พ น ฐ า น ท ว ไ ป ข อ ง ผ ต อ บ

แบบสอบถามมลกษณะเลอกตอบซง ไดแก เพศ อาย วฒการศกษา หนวยงานทรบผดชอบ ระยะเวลาการรบราชการ และตำาแหนงหนาททรบผดชอบ

สวนท 2 ขอมลเกยวกบภาวะผนำาซ งเปนคำาถามเกยวกบรปแบบภาวะผนำาแบบตางๆ ของหวหนาหนวยงาน และปจจยทสมพนธกบการปฏบตงาน

สวนท 3 ขอมลเกยวกบความคดเหนเกยวกบภาวะผนำาทเหมาะสมและหนาทของผนำาทควรปฏบต

ก�รเกบรวบรวมขอมล

การเก บรวบรวมขอมลแบบสอบถาม ผ วจยได ท ำาหนงสอขอความรวมมอในการตอบแบบสอบถามแนบไปกบแบบสอบถามทสงไปยงองคกรปกครองสวนทองถนทง 17 แหง โดยผวจยได เก บแบบสอบถามจ ำานวน 272 ชด สำาหรบองคกรปกครองสวนทองถนทงหมด 17 แหง ในเขตอำาเภอลำาปลายมาศ จงหวดบรรมย และไดแบบสอบถามกลบคนมา ***** ชด คดเปนรอยละ *****

การวเคราะหขอมลหลงจากไดแบบสอบถามกลบคนมาทงหมดและไดตรวจ

สอบความถกตองเรยบรอยแลว ผวจยไดท ำาการวเคราะหตามขนตอน ดงน

ตอนท 1 ขอมลพนฐานทวไปของผตอบแบบสอบถาม วเคราะหโดยการแจกแจงความถและรอยละ

ตอนท 2 ขอมลเกยวกบภาวะผนำาซงเปนคำาถามเกยวก บร ปแบบภาวะผน ำาแบบตางๆ ของหวหนาหนวยงาน วเคราะหโดยใชความแปรปรวนทางเดยว (One Way Anova) และใชการวเคราะหความสมพนธระหวางตวแปร (Correlation Analysis)

ตอนท 3 การวเคราะหขอมลเกยวกบปจจยทสมพนธกบการปฏบตงาน

ตอนท 4 การวเคราะหสหสมพนธระหวางภาวะผนำาของหวหนาหนวยงานองคกรปกครองสวนทองถนทเนนผบงคบบญชาเป นศ นยกลางและท เน นผ ใต บ งค บบญชาเป นศนยกลางกบปจจยในการปฏบตงาน

ในการวเคราะหแบบสอบถามในตอนท 2 ซงใชการวดแบบ

บทท 4ผลของก�รศกษ�วเคร�ะห

การศกษาวจยครงนเปนการศกษาถงภาวะผนำาหวหนาหนวยงานองคกรปกครองสวนทองถนกบการพฒนาองคกร ทงนผศกษาวจยจะมงเนนศกษาเฉพาะภาวะผนำาหวหนาหนวยงานองคกรปกครองสวนทองถน โดยใชทฤษฎตามแนวทางของ Raph Stogdill ซงพจารณาเอาปจจยพนฐานความเปนผนำาหวหนาหนวยงานองคกรปกครองสวนทองถน เชน เพศ อาย ระดบการศกษา อาชพ รายได เปนตน ปจจยดงกลาวนจะมผลตอการพฒนาองคกรหรอไมเพยงใด ทงนไดกำาหนดขอบเขต พนทของการศกษาเฉพาะหวหนาองคกรปกครองสวนทองถน และประชาชนในฐานะผทไดรบผลจากการบรหารงานขององคกรปกครองสวนทองถน ในเขตอำาเภอลำาปลายมาศ จงหวดบรรมย ดงน

หวหนาหนวยงานองคกรปกครองสวนทองถน จำานวน 17 คน กลมประชาชนในพนทองคกรปกครองสวนทองถ น

17 แหง จำานวน 255 คน รวม

272 คน

ผ ล ก า ร ว จ ย ท ไ ด จ า ก ก า ร ท อ ด แ บ บ ส อ บ ถ า ม (Questionnaire) จะไดนำาเสนอใน 10 หวขอ

4.1 ขอม ลท ว ไปของหวหน าหน วยงานองค กรปกครองสวนทองถน (ตารางท 4.1.1 – 4.1.6)

4.2 ขอมลทวไปของประชาชน (ตารางท 4.2.1 – 4.2.5)

4.3 แสดงผลทศนคตของหวหนาหนวยงานองคกรปกครองสวนทองถนตอภาวะผน ำาของตนเองในภาพรวม (ตารางท 4.3)

4.4 แสดงผลทศนคตของกำานนและผใหญบานตอภาวะผนำาของตนเองโดยแบงแยกตามกลมทศนคต (ตารางท 4.4)

4.5 แสดงผลทศนคตของหวหนาหนวยงานองคกรปกครองสวนทองถนในแบบสอบถาม (ดตารางท 4.5.1 – 4.5.10)

4.6 ผลการทดสอบความสมพนธระหวางปจจยพนฐานภาวะผนำาของหวหนาหนวยงานองคกรปกครองสวนทองถน (4.6.1 – 4.6.10)

4.7 แสดงผลทศนคตของประชาชนตอประการพฒนาองคกรปกครองสวนทองถน ในภาพรวม (ตารางท 4.7)

4.8 แสดงผลทศนคตของประชาชนตอการพฒนาองคกรปกครองสวนทองถน โดยแบงแยกตามกลมทศนคต (ตารางท 4.8)

4.9 แสดงผลทศนคตของประชาชนในแบบสอบถาม (ตารางท 4.0.1 – 4.9.10)

4.10 ผลการทดสอบประชาชนทพบความสมพนธ (ตารางท 4.10.1 – 4.10.3)

10.1 ขอมลทวไปของหวหน�หนวยง�นองคกรปกครองสวนทองถนจ�กแบบสอบถ�มของหวหน�หนวยง�นองคกร

ปกครองสวนทองถนจะส�ม�รถอธบ�ยไดดงน

เพศ จำ�นวน รอยละช�ย 15 88.24หญง 2 11.76รวม 17 100.00

จากจำานวนผทตอบแบบสอบถามทงสน 17 คน พบวาสวนใหญหวหนาหนวยงานองคกรปกครองสวนทองถ นจะเปนเพศชาย โดยมจำานวน 15 คน คดเปนรอยละ 88.24 และมจ ำานวนเพศหญงจ ำานวน 2 คน ค ดเป นรอยละ 11.76 แสดงใหเหนวามผหญงจำานวนนอยมากทมสวนรวมทางการเมองในระดบทองถนเสมอนเปนภาพจ ำาลองเวทการเมองระดบประเทศทมนกการเมองหญงในสวนนอยมากเมอเทยบกบนกการเมองชาย (ตามตารางท 4.1 – 1)

ตาราง 4.1.2 แสดงระดบการศกษาของหวหนาองคกรปกครองสวนทองถนผตอบแบบสอบถาม

ระดบการศกษา จำานวน รอยละประถมศกษามธยมศกษาอนปรญญาปรญญาตรสงกวาปรญญาตรอนๆรวม 17 100.00

จำานวนผทตอบแบบสอบถามทงสน 17 คน พบวา หวหนาองคกรปกครองสวนทองถนจะมระดบการศกษาท ชนมธยมศกษาสงทสด จำานวนถง 10 คน คดเปนรอยละ และการศกษาระดบประถมศกษา คน คดเปนรอยละ คน การศกษาระดบอนปรญญา คน คดเปนรอยละ การศกษาระดบปรญญาตร คน คดเปนรอยละ คน สงกวาปรญญาตร คน คดเปนรอยละ สวนอนๆ ซงอาจไดแก ไมมการศกษา ไมไดใบรบรองอยางเปนทางการวาจบการศกษา หรอมาจากสาเหตอนๆ อก คน คดเปนรอยละ สะทอนใหเหนวาหวหนาองคกรปกครองสวนทองถนสวนใหญจบการศกษาภาคบงคบซงแตเดมกำาหนดเพยงชนประถมศกษา แตเนองจากการพฒนาระบบการศกษาทงในและนอกระบบทำาใหหวหนาองคกรปกครองสวนทองถนมแนวโนมจะไดรบการศกษาสงกวาชนประถมศกษา เทากบวาการปกครองสวนทองถนจะมความรความสามารถมากขนเพราะหวหนาหนวยงานมวฒการศกษาสงขน (ตามตารางท 4.1.2)

ตารางท 4.1.3 แสดงอาชพของหวหนาหนวยงานองคกรปกครองสวนทองถนผตอบแบบสอบถาม

อาชพ จำานวน รอยละประกอบธรกจสวนตวเกษตรอนๆรวม 17 100.00

จากจำานวนผทตอบแบบสอบถามทงสน 17 คน พบวาหวหนาองคกรปกครองสวนทองถนผ ท ประกอบอาชพเกษตรกร มจ ำานวน คน คดเปนรอยละ ผ ท ประกอบธรกจสวนตว มจ ำานวน คน คดเปนรอยละ อาจอธบายไดวาอาจเปนเพราะอำาเภอลำาปลายมาศเปนอำาเภอทมความเจรญทางเศรษฐกจโดยเฉลยคอนขางด เมอเทยบกบอำาเภออนๆ ในจงหวดบรรมย จงทำาใหหวหนาหนวยงานองคกรปกครองสวนทองถนประกอบอาชพ ตลอดจนอาชพรบเหมากอสรางตางๆ สมพนธกบ รายไดของหวหนาหนวยงานองคกรปกครองสวนทองถน ซ งอยในระหว าง 10,000 – 30,000 บาท (ตามตารางท 4.1.6)

ตารางท 4.1.4 แสดงตำาแหนงหวหนาหนวยงานในองคกรปกครองสวนทองถน ผตอบแบบสอบถาม

ตำาแหนงในอปท. จำานวน รอยละนายกอบต./นายกเทศบาลรองนายกฯป ล ด อ บ ต ./ป ล ดเทศบาลรวม

จากจำานวนผทตอบแบบสอบถามทงสน 17 คน คนมสถานภาพในการดำารงตำาแหนงเปนนายกองคการบรหารสวนตำาบล/นายกเทศบาล จ ำานวน คน คดเปนรอยละ ดำารงตำาแหนงรองนายกองคการบรหารสวนตำาบล/เทศบาล พบวาหวหนาหนวยงานองคกรปกครองสวนทองถน ผ

10.210.3

บทท 5สรปผลก�รศกษ� อภปร�ยผล และขอเสนอแนะ

สรปผลก�รศกษ�

อภปร�ยผล

ขอเสนอแนะ

บรรณ�นกรม

ช ศ กด เท ยงตรง . การบรหารการปกครองท องถ น กรงเทพมหานคร : โรงพมพ มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2518.

ภ�คผนวก

ภ�คผนวก ก

ขอมลทวไปอำ�เภอลำ�ปล�ยม�ศ จงหวดบรรมย

ศกยภ�พและปญห�สำ�คญเรงดวน

ประวตความเปนมาจดตงเปนกงอำาเภอ เมอวนท 15 มนาคม พ.ศ.

2479ประกาศยกฐานะเปนอำาเภอเมอวนท 1 มกราคม พ.ศ.

2479สภ�พท�งประวตศ�สตรอำาเภอลำาปลายมาศ นามนไดถอเอาลำานำาทไหลผานเปน

สญลกษณในการขนานนามเดมบรเวณตรงนเป นเพยงหม บ าน เล ก ช มชนกล มน อย ไม ม ความส ำาค ญทางประวตศาสตรมากนกจวบจนกระทงทางราชการไดสรางทางรถไฟจากนครราชสมา ผานเขามาในหมบานแหงน จงคอยมราษฎรหลงไหลเขาจบจองทดนบกปาถางพงปลกบาน แปลงเมอง มบานเรอนจำานวนมากขนโดยลำาดบ

เมอเสนทางรถไฟผานจนไปสนสดทอบลราชธานแลว หมบานแหงนสมยโนนจงมคนตงชอหมบานขนเรยกกนมาตลอดวา บานหนองยาง“ ” ชวงเวลานนเมอมสถานรถไฟแลวชาวบานกยงเรยกชอสถานวา สถานหนองยาง“ ” ตลอดมา สำาหรบคำาชาวบานทวๆ ไป มกจะเรยกชอกนตดปากวา

สะเตหนองยาง“ ” อยางไรกดสมยโนนยงขนอยก บเขตอำาเภอนางรอง

ในป พ.ศ. 2475 กระทรวงมหาดไทย ไดมประกาศใหโอนหมบานบางหม บางตำาบลจากอำาเภอพมาย (เขตอำาเภอชมพวงในปจจบน) จงหวดนครราชสมา ตงขนเปนตำาบล

โคกสะอาด โอนตำาบลหนองกะทง ตำาบลหนองยาง จากเขตอำาเภอนางรอง จงหวดบรรมย ตงชอตำาบลในนามเดมและโอนตำาบลทะเมนชย ตำาบลตลาดโพธ ตำาบลโคกกลาง เขตอำาเภอเมองบรรมย รวมกนได 6 ตำาบล คอ หนองกะทง โคกสะอาด ตลาดโพธ หนองยาง (อำาเภอลำาปลายมาศ) ทะเมนชย และโคกกลาง

ตอมากไดประกาศจดตงเปนกงอำาเภอลำาปลายมาศ เมอวนท 15 มนาคม พ.ศ. 2475

สภาพทวไปและสภาพทางเศรษฐกจและสงคม1. สภาพทวไป

ภ�คผนวก ขแบบสอบถ�ม

แบบสอบถ�มก�รทำ�วจย เรอง ภ�วะผนำ�ของหวหน�หนวยง�นองคกรปกครองสวนทองถนกบก�รพฒน�องคกร : กรณศกษ� องคกรปกครองสวนทองถนในเขตอำ�เภอลำ�ปล�ยม�ศ จงหวดบรรมย (สำ�หรบหวหน�หนวยง�นองคกรปกครองสวนทองถน)

โปรดทำ�เครองหม�ย ใน ( ) ทตรงกบคว�มคดเหนของท�น

ตอนท 1 ขอมลพนฐ�นทวไปของผตอบแบบสอบถ�ม

1. เพศ 1. ( ) ชาย2. ( ) หญง

2. อาย…………………………………..ป

3. การศกษา 1. ( ) ประถมศกษา 4. ( ) ปรญญาตร2. ( ) มธยมศกษา 5. ( ) ส ง ก ว า

ปรญญาตร3. ( ) อนปรญญา 6. ( ) อ น ๆ

ระบ................................4. อาชพ 1. ( ) ประกอบธรกจสวนตว (เชน คาขาย , รบจาง ,

รบเหมา ฯลฯ)2. ( ) เกษตรกร3. ( ) อนๆ ระบ................................

5. รายไดเฉลยตอเดอน................................บาท

6. ปจจบนทานดำารงตำาแหนงเปน 1. ( ) นายกองคการบรหารสวนตำาบล

2 . ( ) รองนายกองคการบรหารสวนตำาบล

3. ( ) ปลดเทศบาล/ปลด อบต.

สวนท 2

ประเดนคว�มตองก�รคะแนนทให

ม�กทสด

ม�กป�นกล�ง

นอยนอยทสด

1. วสยทศนของผบรหาร2. การบรหารงานดวยหลกธรรมาภ

บาล3. การวางแผน พนธกจ แผนกลยทธ การดำาเนนงาน4. ศกยภาพและภาวะผนำาของผบรหาร5. ความสามารถในการบรหารงานทวไป6. ความสามารถในการบรหารงานบคคล7. ความสามารถในการบรหารงานดานประกนคณภาพ8. การเปดโอกาสใหบคลากรมสวนรวมในการบรหาร9. ความสามารถในการตดสนใจแกไขเฉพาะหนา10. ความสามารถในการดำาเนนกจกรรมตางๆ ดวยความโปรงใส ตรวจสอบได

ขอ

คำ�ถ�ม

เหนดวยม�กทสด

เหนดวย

รสกเฉยๆ

ไมเหนดวย

ไมเหนดวยทสด

1.

ทานชอบส งการและตดสนใจทกเรองดวยตวทานเอง

2.

ทานเป นผท มอ ำานาจหนาทในการพฒนาตำาบลทงในทางเศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรม

3.

ทานมกเปนผรเร มโครงการตางๆ ท ไมเคยมผกระทำามากอน

4.

ทานจะไมแสดงความคดเหนทขดแยงกบกลมหรอผรวมงานหากเปนความคดเหนของคนสวนใหญ

5.

ทานเปนผเชอมนในการตดสนใจของตนเองและกลาแสดงจดยนกรณท อบต./ทบ. มความแตกแยก

6.

ทานไดรบการสนบสนนโครงการตางๆ ดวยดตลอดไมวาจะเปนหนวยงานของรฐและเอกชนหรอแมแตนกการเมอง

แบบสอบถ�มก�รทำ�วจย เรอง ภ�วะผนำ�ของหวหน�หนวยง�นองคกรปกครองสวนทองถนกบก�รพฒน�องคกร : กรณศกษ� องคกรปกครองสวนทองถนในเขตอำ�เภอลำ�ปล�ยม�ศ จงหวดบรรมย (สำ�หรบประช�ชน)

โปรดทำ�เครองหม�ย ใน ( ) ทตรงกบคว�มคดเหนของท�น

ตอนท 1

1. เพศ 1. ( ) ชาย2. ( ) หญง

2. อาย…………………………………..ป3. การศกษา 1. ( ) ประถมศกษา 4. ( ) ปรญญาตร

2. ( ) มธยมศกษา 5. ( ) ส ง ก ว าปรญญาตร

3. ( ) อนปรญญา 6. ( ) อ น ๆ ระบ................................4. อาชพ 1. ( ) ประกอบธรกจสวนตว (เชน คาขาย , รบจาง ,

รบเหมา ฯลฯ)2. ( ) เกษตกร3. ( ) อนๆ ระบ................................

5. รายไดเฉลยตอเดอน................................บาท

สวนท 2

ประเดนคว�มตองก�รคะแนนทให

ม�กทสด

ม�กป�นกล�ง

นอยนอยทสด

1. วสยทศนของผบรหาร2. การบรหารงานดวยหลกธรรมาภบาล4. ศกยภาพและภาวะผนำาของผบรหาร

5. ความสามารถในการบรหารงานทวไป6. ความสามารถในการบรหารงานบคคล8. การเปดโอกาสใหบคลากรมสวนรวมในการบรหาร9. ความสามารถในการตดสนใจแกไขเฉพาะหนา10. ความสามารถในการดำาเนนกจกรรมตางๆ ดวยความโปรงใส ตรวจสอบได

ขอ

คำ�ถ�ม

เหนดวยม�กทสด

เหนดวย

รสกเฉยๆ

ไมเหนดวย

ไมเหนดวยทสด

1.

เมอทานขอความชวยเหลอหวหนา อปท.ของทานจะใหความชวยเหลอหรอใหคำาแนะนำาไดเปนอยางด

2.

หวหน า อปท .ของท านเป นผ ท ม ความกระต อรอร น ชอบคบหาสมาคมตดตอสมพนธกบบคคลอน

3.

หวหน า อปท .ของท าน เป นผ ม บทบาทในการนำาโครงการตางๆ เพอการพฒนาทเปนประโยชนแกตำาบลและชมชนของทาน

4.

หวหนา อปท. มความสามารถในการน ำา โครงการต างๆ โดยการสนบสนนจากนกการเมองเพอมาพฒนา อปท.ของทาน

5.

กา รบ ร ห า ร ง า น อ ป ท . ม คว า มโปรงใสตรวจสอบไดและมความนาเชอถอ

6.

ผลงานของ อปท. ในรอบปทผานมา ทานคดวาคมคากบเงนภาษททานได

จายไป

คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยรามคำาแหง

สาขาวทยบรการเฉลมพระเกยรตจงหวดบรรมย

มกราคม 2552

เรอง ขอความรวมมอในการตอบแบบสอบถาม

เรยน นายกองคการบรหารสวนตำาบลบโพธ

สงทสงมาดวย แบบสอบถาม จำานวน 1 แผน

ดฉน นางสาววไลพร ควฒนา นกศกษาปรญญาโท สาขารฐศาสตร คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยรามคำาแหง สาขาวทยบรการเฉลมพระเกยรตจงหวดบรรมย กำาลงดำาเนนงานวจยเร อง ภาวะผนำา“ของหวหนาหนวยงานองคกรปกครองสวนทองถนกบการพฒนาองคกร : กรณศกษา องคกรปกครองสวนทองถนในเขตอำาเภอลำาปลายมาศ” เพอเปนการวจยและนำาผลการวจยไปประยกตใชใหเกดประโยชนตอการพฒนาองคกรปกครองปกครองสวนทองถน

ดฉนเหนวาทานเปนผนำาหวหนาหนวยงานองคกรปกครองสวนทองถน เปนบคคลทมความสำาคญอยางยงในการพฒนาองคกรปกครองสวนทองถน ซงจะชวยใหการวจยคร งนสำาเรจลลวงไปดวยด และกอใหเกดประโยชนตอการบรหารองคกรปกครองสวนทองถนโดยสวนรวม จงขอความกรณาตอบแบบสอบถามตามความเปนจรงครบทกขอ ขอมลทไดจากทานผวจยจะรกษาไวเปนความลบจงไมมผลกระทบตอทานหรอหนวยงานของทานแตประการใด

จงเรยนมาเพอโปรดใหความอนเคราะห จกเปนพระคณยง

ขอแสดงความนบถอ

( นางสาววไลพร ควฒนา )ผวจย

ประวตผวจย

ผวจย นางสาววไลพร ควฒนา

วนเดอนปเกด วนท 22 ตลาคม พ.ศ. 2514

สถานทเกด อำาเภอลำาปลายมาศ จงหวดบรรมย

วฒการศกษา ปรญญาตร การจดการทวไป (บญช ) สถาบนราชภฎบรรมย

ตำาแหนงหนาท บคลากร

องคการบรหารสวนตำาบลบานยาง

ก า ร ง า นปจจบน

อ ำา เ ภ อ ล ำาปลายมาศ

จงหวดบรรมย

คำ�ปฏญ�ณตน

ขาพเจาขอรบรองวาเอกสารชนนเปนผลงานเขยนของขาพเจา หากมหาวทยาลยตรวจสอบพบในภายหลงวาเปนเอกสารทลอกเลยนจากแหลงใดแหลงหนง หรอจากเอกสารของผอน ขาพเจายอมทจะใหมหาวทยาลยเพกถอนปรญญาบตรของขาพเจาโดยไมขอทกทวงแตประการใด

( นางสาววไลพร ค วฒนา)

ร ห ส ป ร ะ จ ำา ต ว 5022805424