14

บทท 2

เอกสารและงานวจยทเกยวของ

การพฒนารปแบบการนเทศ PPDER เพอพฒนาการจดการเรยนรเชงรก (Active Learning) ทเนนกระบวนการ PLC ส าหรบโรงเรยนขนาดเลก สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 20 ผวจยไดศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ ดงน 1. แนวคดเกยวกบรปแบบ 1.1 ความหมายของรปแบบ 1.2 องคประกอบของรปแบบ 1.3 การออกแบบและพฒนารปแบบ 1.4 การน าเสนอการพฒนารปแบบ 2. แนวคดเกยวกบการนเทศการศกษา 2.1 ความหมายของการนเทศการศกษา 2.2 ความส าคญของการนเทศการศกษา 2.3 หลกการนเทศการศกษา 2.4 บทบาทของศกษานเทศก 2.5 กระบวนการนเทศการศกษา 2.6 กจกรรมการนเทศการศกษา 3. แนวคดเกยวกบการเรยนรเชงรก (Active Learning) 3.1 ความหมายของการเรยนรแบบเชงรก (Active Learning) 3.2 รปแบบของการเรยนรแบบเชงรก (Active Learning) 3.3 แนวทางของการเรยนรแบบเชงรก (Active Learning) 4. แนวคดเกยวกบชมชนการเรยนรทางวชาชพ กระบวนการ PLC 4.1 ความหมายของชมชนการเรยนรทางวชาชพ 4.2 ความหมายของชมชนการเรยนรทางวชาชพคร 4.3 ความส าคญของชมชนการเรยนรทางวชาชพ 4.4 แนวทางการสรางชมชนการเรยนรทางวชาชพครในสถานศกษา 4.5 องคประกอบของชมชนการเรยนรทางวชาชพ 5. วธปฏบตทเปนเลศ (Best Practices) 5.1 วธปฏบตทเปนเลศ (Best Practices) คออะไร 5.2 ความส าคญของวธปฏบตทเปนเลศ (Best Practices) 5.3 แนวทางการพจารณาวธปฏบตทเปนเลศ (Best Practices) 5.4 องคประกอบของการเขยนเอกสารวธปฏบตทเปนเลศ (Best Practices) 6. งานวจยทเกยวของ 6.1 งานวจยทเกยวของกบการนเทศการศกษา 6.2 งานวจยทเกยวของกบการเรยนรแบบ Active Learning

15

6.3 งานวจยทเกยวของกบกระบวนการ PLC 6.4 งานวจยทเกยวของกบวธปฏบตทเปนเลศ (Best Practices) 7. กรอบแนวคดการพฒนารปแบบการนเทศ PPDER เพอพฒนาการจดการเรยนรเชงรก (Active Learning) ทเนนกระบวนการ PLC ส าหรบโรงเรยนขนาดเลก สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 20 แนวคดเกยวกบรปแบบ

1. ความหมายของรปแบบ “รปแบบ” ตรงกบค าในภาษาองกฤษวา “Model” ทงน นกวชาการไดน ามา แปลและน ามาใชแตกตางกนอยหลายค า เชน แบบจ าลอง ตวแบบ หนจ าลอง รปหน แบบตกตา โมเดล เปนตน โดยนกการศกษาไดใหความหมายของรปแบบ ดงน มนตชย เทยนทอง (2548 : 96) ไดใหความหมายของรปแบบการเรยนการสอน หมายถง แนวทาง กระบวนการหรอกลยทธในการน าเสนอเนอหาและ จดกจกรรมการเรยนรตามขนตอนและวธการทมผเชยวชาญคดคนขน ซงสงเคราะหมาจาก หลกการศกษาและเงอนไขการเรยนร ทศนา แขมมณ (2557 : 220) ใหความหมายวา รปแบบ (Model) เปนรปธรรมของความคดทเปนนามธรรมซงบคคลแสดงออกมาในลกษณะใดลกษณะหนง เชน เปนค าอธบาย เปนแผนผง ไดอะแกรมหรอแผนภาพ เพอชวยใหตนเองและบคคลอน สามารถเขาใจไดชดเจนยงขน รปแบบเปนเครองมอทางความคดทบคคลใชในการสบสอบ หาค าตอบ ความร ความเขาใจในปรากฏการณทงหลาย รปแบบเชนเดยวกบสมมตฐาน ทบคคลอาจสรางขนจากความคด ประสบการณ การใชอปมาอปไมย หรอจากทฤษฎและ หลกการตางๆ ได แตรปแบบไมใชทฤษฎ บญชม ศรสะอาด (2559 : 19) ใหความหมายวา รปแบบ หมายถง โครงสรางทแสดงถงความสมพนธระหวางองคประกอบตางๆ หรอตวแปรตางๆ ผวจย สามารถใชรปแบบอธบายความสมพนธระหวางองคประกอบตางๆ หรอตวแปรตางๆ ทมในปรากฏการณธรรมชาตหรอในระบบตางๆ อธบายล าดบขนตอนขององคประกอบ หรอกจกรรมในระบบ Good (1973, อางถงใน นพนธ บรรพสาร, 2558 : 24) ใหความหมาย ของรปแบบในพจนานกรมการศกษาไว 4 ความหมาย ดงน 1) เปนแบบอยางของสงใดสงหนง เพอเปนแนวทางในการสรางหรอท าซ า 2) เปนตวอยางเพอการเลยนแบบ เชน ตวอยางใน การออกเสยงภาษาตางประเทศเพอใหผเรยนไดเลยนแบบ 3) เปนแผนภมหรอรปสามมต ซงเปนตวแทนของสงใดสงหนงหรอหลกการหรอแนวคด และ 4) เปนชดของปจจยหรอ ตวแปรทมความสมพนธซงกนและกนซงรวมกนเปนตวประกอบและเปนสญลกษณ ทางระบบสงคมอาจเขยนเปนสตรทางคณตศาสตรหรอบรรยายเปนภาษากได

16

สรปไดวา รปแบบ หมายถง แบบจ าลองความคดหรอโครงสรางความคด ประกอบดวย ตวแปรทมความสมพนธเชอมโยงอยางเปนเหตเปนผล ไดมาจากแนวคด หลกการ ทฤษฏ เพออธบายขนตอนการท างานใหงายตอการท าความเขาใจและการน าไปใช

2. องคประกอบของรปแบบ นกการศกษาไดน าเสนอองคประกอบของรปแบบ ดงน ประยร บญใช (2544 : 35) น าเสนอรปแบบการเรยนการสอน โดยทวไปมองคประกอบรวมทส าคญทผพฒนารปแบบการเรยนการสอนควรค านงถง ดงน 1) หลกการของรปแบบ 2) จดมงหมายของรปแบบการสอน 3) เนอหา 4) กจกรรมและ ขนตอนการด าเนนการ และ 5) การวดและการประเมนผล ธระ รญเจรญ (2550 : 162-163) พบวา รปแบบม 6 องคประกอบ คอ 1) หลกการของรปแบบ 2) วตถประสงคของรปแบบ 3) ระบบและกลไกของรปแบบ 4) วธด าเนนงานของรปแบบ 5) แนวทางการประเมนผลรปแบบ และ 6) เงอนไขของรปแบบ ยพน ยนยง (2553 : 249-250) สรปรปแบบการนเทศแบบ หลากหลายวธการเพอสงเสรมสมรรถภาพการวจยในชนเรยนของคร ม 5 องคประกอบ คอ 1) หลกการ 2) วตถประสงค 3) กระบวนการนเทศ 4) การประเมนผลการนเทศ และ 5) เงอนไขการน ารปแบบไปใช อรอมา รงเรองวณชกล (2556 : 191) สรปรปแบบการเสรมสราง สมรรถนะครนกวจยดวยการบรณาการกระบวนการเรยนร ม 8 องคประกอบ คอ 1) ความเปนมาและความส าคญ 2) หลกการ 3) สาระส าคญ 4) วตถประสงค 5) โครงสรางเนอหา 6) กระบวนการจดกจกรรม 7) สภาพบงชการบรรลเปาหมาย และ 8) การประเมนผล ทศนา แขมมณ (2557 : 221-222) น าเสนอรปแบบการเรยนการสอน จ าเปนตองมองคประกอบส าคญๆ 1) มปรชญา ทฤษฎ หลกการ แนวคด หรอความเชอ ทเปนพนฐานหรอเปนหลกการของรปแบบการสอนนนๆ 2) มการบรรยายหรออธบาย สภาพหรอลกษณะของการจดการเรยนการสอนทสอดคลองกบหลกการทยดถอ 3) มการจดระบบ คอ มการจดองคประกอบและความสมพนธขององคประกอบของระบบ ใหสามารถน าผเรยนไปสเปาหมายของระบบหรอกระบวนการนนๆ 4) มการอธบายหรอ ใหขอมลเกยวกบวธสอนและเทคนคการสอนตางๆ อนจะชวยใหกระบวนการเรยนการสอน นนๆ เกดประสทธภาพสงสด วหาร พละพร (2558 : 142) สรปองคประกอบของรปแบบการพฒนา สมรรถนะคร ม 6 องคประกอบ ดงน 1) หลกการของรปแบบ 2) วตถประสงคของรปแบบ 3) เนอหาของรปแบบ 4) กระบวนการ 5) การวดและประเมนผล และ 6) แนวทาง/เงอนไข การน ารปแบบไปใช

17

สาวตร เถาวโท (2558 : 216) สรปรปแบบการเรยนการสอน ตามแนวคดการเรยนรแบบผสมผสานรายวชาภาษาองกฤษเพอการสอสารขามวฒนธรรม มองคประกอบ 5 ประการ คอ 1) หลกการ 2) จดมงหมาย 3) เนอหา 4) กระบวนการจดการเรยนร และ 5) การวดและประเมนผล นตธาร ชทรพย (2559 : 147-152) สรปรปแบบการเรยนการสอน รายวชาคอมพวเตอรสารสนเทศขนพนฐานโดยใชแนวคดการเรยนรแบบผสมผสาน พบวา ม 8 องคประกอบ คอ 1) ชอรปแบบ 2) ทมาและความส าคญของรปแบบ 3) แนวคดและ ทฤษฎพนฐาน 4) หลกการ 5) วตถประสงค 6) เนอหา 7) กระบวนการเรยนการสอน และ 8) การวดและประเมนผล Joyce and Showers (1992 : 4) กลาววา รปแบบการเรยนการสอน ประกอบดวยแนวคด ปรชญา หลกการ ทฤษฎ ความเชอ จดมงหมาย เนอหา วธการสอน หรอเทคนคการสอนตางๆ การวดและประเมนผล เพอใหการเรยนการสอนบรรลตามจดมงหมายทก าหนดไว ซงแผนแตละรปแบบจะใหแนวทางวาครจะตองเตรยมการสอน อยางไร ด าเนนการและประเมนผลอยางไรจงจะชวยใหนกเรยนบรรลตามวตถประสงค ทก าหนดไว จากการวเคราะหองคประกอบของรปแบบจากแนวคดนกวชาการและ ผลงานวจยทเกยวของ ผวจยน าเสนอตารางการวเคราะหความสอดคลององคประกอบ ของรปแบบ รายละเอยด ดงตาราง 1

18

ตาราง 1 การเคราะหความสอดคลองขององคประกอบของรปแบบตามแนวคด ของนกการศกษา

องคประกอบของรปแบบ

แนวคดของนกการศกษา

ประย

ร บญใ

ช (25

44)

ธระ

รญเจ

รญ (2

550)

ยพน

ยนยง

(255

3)

อรอม

า รงเร

องวณ

ชกล

(2556

) วห

าร พ

ละพร

(255

8)

สาวต

ร เถา

วโท

(2558

)

นธธา

ร ชทร

พย (2

559)

Joyc

e an

d W

eil (1

992)

ความ

เหนท

สอดค

ลองก

น

1. ชอรปแบบ 1

2. ทมาและความส าคญ 2

3. แนวคดทฤษฎพนฐาน 1

4. หลกการของรปแบบ 8

5. สาระส าคญ 1 6. จดประสงค/วตถประสงค จดมงหมาย 8 7. เนอหาสาระการพฒนา 5 8. ระบบและกลไกของรปแบบ 1 9. กระบวนการ/วธด าเนนงาน 8 10. สภาพบงชการบรรลเปาหมาย 1 11. การวดผลประเมนผล 8 12. เงอนไขของรปแบบ 1 13. แนวทางการน ารปแบบไปใช 1 ผวจยไดพจารณาความเหนของนกการศกษา จ านวน 8 ทาน โดยมเกณฑ ในการพจารณาคอมความคดเหนของนกการศกษาทสอดคลองกนตงแตรอยละ 50 ขนไป (ตงแต 4 คน ขนไป) สรปองคประกอบของรปแบบ ได 5 องคประกอบ ดงน 1. หลกการ เปนความเชอทเปนพนฐานหรอหลกการในการจดกจกรรม การเรยนรตามรปแบบ 2. วตถประสงค เปนเปาหมายทก าหนดไวในการพฒนาคณลกษณะ ทตองการใหเกดขนกบผเรยน 3. เนอหา เปนสาระความรทก าหนดไวใหสมพนธสอดคลองกบ จดมงหมายของรปแบบ 4. กระบวนการ เปนขนตอนหรอล าดบของการจดกจกรรมการนเทศ ก าหนดบทบาทของผนเทศ และผรบการนเทศในแตละขนตอนเพอใหการนเทศบรรล ตามจดมงหมาย

19

5. การวดผลประเมนผล เปนแนวทางในการวดและประเมนผลการนเทศ ทจดขนตามรปแบบทจะชใหเหนถงประสทธภาพของรปแบบและบงบอกถงการบรรล จดมงหมายทก าหนด

3. การออกแบบและพฒนารปแบบ

นกการศกษาไดน าเสนอการออกแบบและพฒนารปแบบ ดงน บญเลยง ทมทอง (2556 : 60-61) ไดสรปขนตอนส าคญ ในการออกแบบและพฒนารปแบบการเรยนการสอนจากแนวคดของ สมพงษ สงหะพล (2543) และทศนา แขมมณ (2551) และ Joyce & Weil (2000) ดงน 1. การศกษาขอมลพนฐาน เปนการศกษาแนวคด ทฤษฎและขอคนพบ จากงานวจยทเกยวของ ตลอดจนการศกษาขอมลเกยวกบสภาพปจจบนหรอปญหาตางๆ จากเอกสาร ผลการวจยตางๆ หรอการสงเกต การสอบถามผทเกยวของ 2. การก าหนดหลกการ เปาหมายและองคประกอบอนๆ ของรปแบบ การสอนใหสอดคลองกบขอมลพนฐานและสมพนธกนอยางเปนระเบยบ เพอจะชวยให ผสอนสามารถเลอกรปแบบการสอนไปใชใหตรงกบจดมงหมายของการสอนเพอให การจดการเรยนการสอนมประสทธภาพและบรรลผลสงสด 3. การก าหนดแนวทางในการน ารปแบบการสอนไปใช ประกอบดวย รายละเอยดเกยวกบวธการและเงอนไขตางๆ เชน ใชกบผเรยนกลมใหญหรอกลมยอย ผสอนจะตองเตรยมงานหรอจดสภาพการเรยนการสอนอยางไร เพอใหการใชรปแบบ การสอนเปนไปอยางมประสทธภาพ 4. การประเมนผลรปแบบการสอน เปนการทดสอบความมประสทธภาพ ของรปแบบการสอนทสรางขน โดยทวไปจะใชวธการ ดงน 1) ประเมนความเปนไปไดในเชง ทฤษฎโดยคณะผเชยวชาญซงจะประเมนความสอดคลองภายในระหวางองคประกอบตางๆ และ 2) ประเมนความเปนไปไดในเชงปฏบตการโดยการน ารปแบบการเรยนการสอน ทพฒนาขนไปทดลองใชในสถานการณจรงในลกษณะของการวจยเชงทดลองหรอกงทดลอง 5. การปรบปรงรปแบบการเรยนการสอน ม 2 ระยะ คอ 1) ระยะ กอนน ารปแบบการเรยนการสอนไปทดลองใชโดยใชผลจากการประเมนความเปนไปได ในเชงทฤษฎเปนขอมลในการปรบปรง และ 2) ระยะหลงน ารปแบบการเรยนการสอน ไปทดลองใชโดยอาศยขอมลจากการทดลองใชเปนตวชน าในการปรบปรงและอาจมการน า รปแบบการเรยนการสอนไปทดลองใชซ าจนกวาจะไดผลเปนทพอใจ ทศนา แขมมณ (2557 : 274) ไดใหแนวคดเกยวกบการพฒนารปแบบ วา กระบวนการเรยนการสอนทไดรบการพฒนาอยางเปนระบบและไดรบการทดลองใช เพอพสจนทดสอบประสทธภาพแลวถอวารปแบบการเรยนการสอนหรอเปนแบบแผน ของการจดการเรยนการ

20

สอนทผอนสามารถน าไปใชแลวเกดผลตามวตถประสงคของ รปแบบนนได นบวาเปนการชวยใหแนวทางแกผปฏบตไมตองเสยเวลาลองผดลองถก หากไดรปแบบทดตรงกบวตถประสงคในการสอนของตนกสามารถสอนตามแบบแผน และไดผลตามทตองการได บญชม ศรสะอาด (2559 : 2) ไดน าเสนอการสรางหรอการพฒนา รปแบบ ดงน 1. สรางหรอพฒนารปแบบตามสมมตฐานโดยการศกษาคนควา ทฤษฎ แนวความคดรปแบบและผลการศกษาหรอวจยทเกยวของ ซงจะชวยใหสามารถ ก าหนดองคประกอบหรอตวแปรตางๆ ภายในรปแบบรวมทงลกษณะความสมพนธระหวาง องคประกอบหรอตวแปรเหลานนหรอล าดบกอนหลงของแตละองคประกอบในรปแบบ การพฒนารปแบบนนจะตองใชหลกการของเหตผลเปนรากฐานส าคญและการศกษา คนความากจะเปนประโยชนตอการพฒนารปแบบอยางยง ผวจยอาจคดโครงราง ของรปแบบขนมากอนแลวปรบปรงโดยอาศยขอสนเทศจากการศกษาคนควาทฤษฎ แนวคดหรอผลการวจยทเกยวของ 2. การทดสอบความเทยงตรงของรปแบบ ซงจ าเปนตองเกบรวบรวม ขอมล หรอท าการทดลองน าไปใชในสถานการณจรงเพอทดสอบดวามความเหมาะสมหรอ มประสทธภาพตามทมงหวงหรอไม ชวยใหทราบอทธพลหรอความส าคญขององคประกอบ ยอยหรอตวแปรตางๆ ผวจยอาจปรบปรงใหมโดยตดองคประกอบหรอตวแปรทมอทธพล หรอความส าคญนอยออกจากรปแบบของตน ซงจะท าใหไดรปแบบทเหมาะสมยงขน Eisner (1976, อางถงใน ทพยวรรณ เตมยกล, 2552 : 21) ไดเสนอ แนวคดของการทดสอบหรอประเมนโดยใชผทรงคณวฒโดยใหความเหนวาการวจยทาง การศกษาบางเรองตองการความละเอยดออนมากกวาการไดตวเลขแลวน ามาสรปผล จงไดเสนอแนวคดการประเมนโดยผทรงคณวฒ ดงน 1. การประเมนโดยผทรงคณวฒมไดเปนการประเมนทเนนสมฤทธผล ของเปาหมายหรอวตถประสงคตามรปแบบของการประเมนแบบองเปาหมาย (Goal-based Model) การตอบสนองปญหาและความตองการของผเกยวของตามรปแบบของการประเมน แบบสนองตอบ 2. เปนรปแบบการประเมนทเปนความเชยวชาญเฉพาะดาน (Specialization) ในเรองทจะประเมน ทงนเพราะองคความรเฉพาะสาขาวชานนผทศกษา เรองนนๆ จรงๆ จงจะทราบและเขาใจอยางลกซง 3. เปนรปแบบทตองใชตวบคคลคอผทรงคณวฒเปนเครองมอ ในการประเมนโดยใหความเชอถอวาผทรงคณวฒนนเทยงธรรมและมดลยพนจทด ทงน มาตรฐานและเกณฑพจารณาตางๆ จะขนอยกบประสบการณและความช านาญ ของผทรงคณวฒนนเอง 4. มาตรฐานดานความถกตองครอบคลม (Accuracy Standards) เปนการประเมนความนาเชอถอและไดสาระครอบคลมครบถวนตามกรอบตองการ อยางแทจรง

21

Madaus, Scriven and Stufflebeam (1983, อางถงใน ทพยวรรณ เตมยกล, 2552 : 20) ไดน าเสนอมาตรฐานการตรวจสอบรปแบบ ดงน 1. มาตรฐานความเปนไปได (Feasibility Standards) เปนการประเมน ความเปนไปไดในการน าไปปฏบตจรง 2. มาตรฐานดานความเปนประโยชน (Utility Standards) เปนการประเมนการตอบสนองตอความตองการของผใชรปแบบ 3. มาตรฐานดานความเหมาะสม (Propriety Standards) เปนการประเมนความเหมาะสมทงในดานกฎหมายและศลธรรมจรรยา 4. มาตรฐานดานความถกตองครอบคลม (Accuracy Standards) เปนการประเมนความนาเชอถอและไดสาระครอบคลมครบถวนตามกรอบตองการ อยางแทจรง สรปไดวา การออกแบบและพฒนารปแบบการเรยนการสอตจะตองไดรบ การพฒนาอยางเปนระบบและไดรบการทดลองใช เพอพสจนทดสอบประสทธภาพแลว ถอวารปแบบการเรยนการสอนหรอเปนแบบแผนของการจดการเรยนการสอนทผอน สามารถน าไปใชแลว

4. การน าเสนอการพฒนารปแบบ นกการศกษาน าเสนอการพฒนารปแบบ ดงน Joyce & Weil (2000, อางถงใน บญเลยง ทมทอง, 2556 : 61-63) กลาววา การน าเสนอการพฒนารปแบบการเรยนการสอนเปนอกขนหนงทส าคญเนองจาก การน าเสนอรปแบบการเรยนการสอนทชดเจนและเขาใจงายจะชวยใหครผสอนเกด ความเขาใจและสามารถน ารปแบบการเรยนการเรยนไปไดอยางมประสทธภาพการน าเสนอ รปแบบการเรยนการสอน มขนตอน ดงน 1. เสนอเกยวกบการพฒนารปแบบการเรยนการสอนโดยสรป องคประกอบรวมทงการน าเสนอวาประกอบดวยทฤษฎ หลกการหรอแนวคดสนบสนน วธการตรวจสอบในเชงการน าไปใชในสถานการณจรงเพอน าขอมลมาปรบปรงแกไข 2. ทมาของรปแบบการเรยนการสอน เปนการอธบายความสมพนธ ของสงตางๆ ซงเปนทมาของรปแบบการสอน ประกอบดวยเปาหมายของรปแบบ ทฤษฎ หลกการและแนวคดส าคญทเปนพนฐานของรปแบบการเรยนการสอน ตลอดจนการศกษา ขอมลเกยวกบสภาพปจจบนหรอปญหาจากเอกสารผลการวจยหรอการสงเกต สอบถาม ผเกยวของ 3. รปแบบการเรยนการสอน เปนการอธบายถงรปแบบ การจดการเรยนการสอนโดยละเอยดตามหวขอตอไปน 3.1 ขนตอนการสอน เปนการใหรายละเอยดเกยวกบล าดบ ขนตอนการจดกจกรรมการเรยนการสอนซงแตละรปแบบจะมขนตอนทแตกตางกนออกไป

22

3.2 รปแบบของปฏสมพนธ เปนการอธบายถงบทบาทของผสอน และผเรยน ความสมพนธระหวางผสอนกบผเรยนหรอระหวางผเรยนดวยกนเอง ซงจะแตกตางกนไปในแตละรปแบบ 3.3 หลกการของการตอบสนอง เปนการบอกถงวธการแสดงออก ของผสอนตอผเรยน การตอบสนองตอการกระท าของผเรยน เชน การใหรางวลแกผเรยน การใหอสรภาพในการแสดงความคดเหน การไมประเมนวาถกหรอผด เปนตน 3.4 ระบบการสนบสนนการเรยนการสอน เปนการอธบายถง เงอนไขหรอสงจ าเปนทจะท าใหการใชรปแบบนนไดผล เชน รปแบบการสอนแบบทดสอบ ในหองปฏบตการตองใชผน าการทดลองทผานการฝกฝนมาอยางดแลวรปแบบการสอน แบบฝกทกษะผเรยนจะตองไดรบการฝกท างานในสถานการณและใชอปกรณทใกลเคยง สภาพการท างานจรง เปนตน 4. การประเมนรปแบบการสอน เปนการทดสอบความมประสทธภาพ ของรปแบบทสรางขน โดย 1) ประเมนความเปนไปไดในเชงทฤษฎโดยผเชยวชาญประเมนความสอดคลองภายในระหวางองคประกอบตางๆ และ 2) ประเมนความเปนไปได ในเชงปฏบตการโดยน ารปแบบการสอนทพฒนาขนไปใชทดลองในสถานการณจรง ในลกษณะของการวจยเชงทดลองหรอกงทดลอง 5. การปรบปรงรปแบบการสอน ม 2 ระยะ คอ 1) ระยะกอนน ารปแบบการสอนไปทดลองใช โดยใชผลจากการประเมนความเปนไปไดในเชงทฤษฎ เปนขอมลในการปรบปรง และ 2) ระยะหลงน ารปแบบการสอนไปทดลองใช โดยอาศย ขอมลจากการทดลองใชเปนตวชน าในการปรบปรงและอาจมการน ารปแบบการสอน ไปทดลองใชและปรบปรงซ าจนกวาจะไดผลเปนทนาพอใจ 6. การน ารปแบบการสอนไปใช เปนการใหค าแนะน าและตงขอสงเกต เกยวกบการน ารปแบบการสอนไปใชใหไดผล เชน ควรใชกบเนอหาประเภทใดและควรใชกบผเรยนระดบใด เปนตน 7. ผลทไดจากการใชรปแบบการสอน เปนการระบถงผลของการใช รปแบบการสอนทคาดวาจะเกดแกผเรยนทงผลทางตรงซงเปนจดมงหมายหลกของรปแบบ การสอนนนและผลทางออม ซงเปนผลพลอยไดจากการใชรปแบบการสอนนน ซงจะเปนแนวทางส าหรบครในการพจารณาและเลอกรปแบบการสอนไปใช สรปไดวา การน าเสนอการพฒนารปแบบการเรยนการสอนน าเสนอเกยวกบองคประกอบ ทฤษฎหลกการหรอแนวคดสนบสนน วธการตรวจสอบในเชงการน าไปใชในสถานการณจรง เพอน าขอมลมาปรบปรงแกไข ทมาของรปแบบ รปแบบการเรยนการสอน การประเมนรปแบบการสอน การปรบปรงรปแบบการสอน การน ารปแบบการสอนไปใช และผลทไดจากการใชรปแบบการสอน

23

แนวคดเกยวกบการนเทศการศกษา

1. ความหมายของการนเทศการศกษา นกการศกษาไดใหความหมายของการนเทศการศกษา ดงน ปรยาพร วงศอนตรโรจน (2548 : 16) ไดใหความหมายวาการนเทศ การสอนเปนค าประสมระหวางการนเทศและการสอนโดยมงพฒนาการสอนของคร ใหมประสทธภาพ ซงตองอาศยความรวมมอซงกนและกนระหวางครและผนเทศ รวมทง ผมสวนเกยวของในการจดการศกษา เพอทจะชวยเหลอครในการพฒนาทกษะวชาชพ ใหสงขน กรองทอง จรเดชากล (2550 : 4) ไดใหความหมายวา การนเทศ เปนการชวยเหลอครในโรงเรยนใหประสบความส าเรจในการจดกจกรรมการเรยนการสอน หรอการสรางเสรมพฒนาการของผเรยนทกดานทงดานรางกาย สงคม อารมณ จตใจ และสตปญญาใหเตมตามศกยภาพ วชรา เลาเรยนด (2550 : 3) ใหความหมายของการนเทศการศกษา หมายถง กระบวนการปฏบตงานรวมกนดวยการชวยเหลอสนบสนนสงเสรมระหวาง ผใหการนเทศ หรอผนเทศ และผรบการนเทศ เพอทจะพฒนาหรอปรบปรงคณภาพ การจดการเรยนการสอนของคร ตองอาศยความรวมมอของบคลากรทกฝายเพอเปาหมาย เดยวกน คอ คณภาพการศกษาและคณภาพผเรยน สมเดช สแสง (2551 : 751) ไดใหความหมายวา การนเทศการศกษา คอ กระบวนการใหค าแนะน าและการชชองทางในลกษณะทเปนกนเองแกครและผเรยน เพอการปรบปรงการเรยนการสอนเพอใหบรรลเปาหมายทางการศกษาทพงประสงค ฉนทนา จนทรบรรจง (2554 : 32) ใหความหมายวา การนเทศ เปนกระบวนการปรบปรงและพฒนาคณภาพการศกษา โดยความรวมมอระหวางผนเทศ และผรบการนเทศ Carl D. Glickman (1985, อางถงใน สทธน ศรไสย, 2555 :3) ไดใหความหมาย การนเทศการศกษา หมายถง หนาทของทางโรงเรยนทจะตองปรบปรง การสอนรวมทงการใหความชวยเหลอโดยตรงกบคร การพฒนาหลกสตร การใหบรการ เสรมวชาการ การพฒนากลมและการสนบสนนใหครท าวจยเชงปฏบตการเพอน าขอมล มาปรบปรงการสอนใหมประสทธภาพสงขน ผนเทศจะตองเปนบคคลทมสวนรบผดชอบ งานการนเทศซงเปนงานหลกของตน สรปไดวา การนเทศการศกษาเปนกระบวนการการชวยเหลอครใหประสบ ผลส าเรจในการปฏบตกจกรรมการสอน และการพฒนาทกษะวชาชพใหสงขน โดยม เปาหมายปรบปรง การเรยนการสอนเพอพฒนาคณภาพผเรยนใหเตมตามศกยภาพ บรรลเปาหมายทางการศกษา ทพงประสงคเปนกระบวนการทตองอาศยความรวมมอ ซงกนและกนระหวางผนเทศและผรบ การนเทศ

24

2. ความส าคญของการนเทศการศกษา นกการศกษาไดน าเสนอความส าคญของการนเทศการศกษา ดงน ชาญชย อาจนสมาจาร (2523, อางถงใน พทยา เขมนเขตวทย, 2550 : 16-17) ไดกลาวถงความส าคญทจะตองมการนเทศการศกษา ดงน 1. สภาพสงคมเปลยนแปลงไปทกขณะ การศกษาจ าเปนตอง เปลยนแปลงใหสอดคลองกบความเปลยนแปลงของสงคมดวย ศกษานเทศกจงเปนตวแทน การเปลยนแปลงท าใหเกดการเปลยนแปลงขนในองคการทเกยวของกบการศกษา 2. การนเทศการศกษามความจ าเปนตอความเจรญงอกงามของคร แมวาครจะไดรบการฝกฝนมาเปนอยางดแลวกตามแตครกจะตองปรบปรงฝกฝนอยเสมอ ในขณะท างานในสถานการณจรง 3. การนเทศการศกษามความจ าเปนตอการชวยเหลอครในการ เตรยมการสอนเนองจากครตองปฏบตงานในกจกรรมตางๆ กนและตองเผชญกบภาวะ ทคอนขางหนกครจงไมอาจสละเวลาไดมากเพยงพอตอการเตรยมการสอน การนเทศ การศกษาจงสามารถลดภาระของครไดในกรณดงกลาว 4. การนเทศการศกษามความจ าเปนตอการท าใหครเปนบคคลท ทนสมยอยเสมอ ท าใหเกดการพฒนาทางการศกษาทางทฤษฎและทางปฏบต ขอเสนอแนะ ทไดจากการวเคราะหและจากการอภปราย จากการคนพบของการวจยมความจ าเปน ตอการเจรญเตบโตดงกลาวการนเทศการศกษาสามารถใหบรการได 5. การนเทศการศกษามความจ าเปนตอภาวะผน าทางวชาชพ แบบประชาธปไตย การนเทศการศกษาสามารถใหประโยชนในทางสรางสรรค นอกจากน ยงสามารถรวมพลงของทกคนทรวมอยในกระบวนการทางการศกษาดวย สทธน ศรไสย (2555 : 7-9) ไดกลาวถงความส าคญของการนเทศ การศกษามพนฐานมาจากการวจยและเกยวของโดยตรงกบโรงเรยนทมประสทธภาพสง สวนมากจะเกยวของอยกบทศนคต ความเชอ ความรบผดชอบ การเราหรอกระตนใหคร ปรบปรงตนเอง ประโยชนทครควรจะไดรบจากการนเทศสรปได ดงน 1. การนเทศชวยใหครมความเชอมนในตนเอง ถาครยงคงมความสนใจ เกยวกบเรองตางๆ ในหองเรยนครกจะเปนบคคลทท าหนาทไดสมบรณแบบ และจะม ความเขมแขงในการปฏบตงานทกดาน 2. การนเทศสนบสนนใหครสามารถประเมนผลการท างานไดดวย ตนเอง ครสามารถมองเหนดวยตนเองวาตนเองนนประสบผลส าเรจในการสอนไดมากนอย เพยงใดและการปฏบตงานภายในโรงเรยนของครสวนมากจะเกยวของอยกบวธการควบคม มากกวาการจดการ ดงนน

25

ในการควบคมสงใดโดยเฉพาะอยางยงในหองเรยนครจะตอง มอ านาจอยางแทจรงจงจะสามารถควบคมสงนนไดเหมาะสมกบสถานการณและมองเหน ความสามารถของตนเองไดอยางชดเจน 3. การนเทศชวยครไดแลกเปลยนประสบการณซงกนและกน ครผสอนแตละคนสามารถสงเกตการท างานหรอการสอนของครคนอนๆ เพอปรบปรง การสอนของตน นอกจากนจะมการแลกเปลยนวสดอปกรณการสอนและรบเอาวธการ สอนใหมๆ จากครคนอนไปทดลองใชรวมทงเรยนรวธการชวยเหลอใหการสนบสนน แกครคนอนๆ ดวย 4. การนเทศชวยกระตนครใหมการวางแผนจดท าจดมงหมาย และแนวปฏบตไปพรอมๆ กน ครแตละคนสามารถใหความชวยเหลอเพอนครดวยกน เพอตดสนใจเกยวกบปญหาการสอนอยางกวางๆ ภายในโรงเรยน การวางแผนฝกหรอ ใหบรการเสรมวชาการ การพฒนาหลกสตรและการกระตนใหครผสอนท างานวจยเกยวกบ ชนเรยน รวมทงการมสวนรวมในการปฏบตงานของครกบกลมจะชใหเหนความสามารถ ในการควบคมและจดการ ความนาเชอถอและความเปนนกวชาการของครคนนนไดเปน อยางด 5. การนเทศจะเปนกระบวนการททาทายความสามารถของคร ใหมความคดเชงนามธรรมสงขน ในขณะปฏบตงานครผสอนจะไดรบขอมลยอนกลบซงเปน ผลมาจากการประเมนผล ขอมลเหลานจะสะทอนใหเหนขอดและขอเสยของการปฏบตงาน รวมทงแนวคดหลายแนวทางซงวธการดงกลาวจะเปนวธการหนงทจะทาทายและชวยพฒนา แนวคดเชงนามธรรม (Abstract Thinking) ของครใหสงขนไดอกดวย Ben Harris (1975, อางถงใน สทธนศรไสย, 2555 : 10) ไดกลาววา บทบาทของผนเทศจะเกยวของโดยตรงกบการชวยเหลอครในเรองการปรบปรงการสอน และเกยวของทางออมกบการสอนนกเรยน ดงนนการนเทศจงตองเนนอยทการปรบปรง การสอนของครเพอใหนกเรยนบรรลผลตามเปาหมายหรอวตถประสงคทตงไว ผนเทศ คณภาพของครในแตละโรงเรยนหรอแตละแหงจะขนอยกบความรบผดชอบของผทเกยวของ กบการนเทศเปนส าคญ โรงเรยนทประสบผลส าเรจในทกดานเราจะเหนวาสวนหนง จะมา จากโปรแกรมการนเทศการศกษาทมประสทธภาพนนเอง สรปไดวา การนเทศการศกษา มความส าคญในการชวยเหลอครใหปรบปรง การเรยนการสอนและการปฏบตกจกรรมตางๆ เพอใหนกเรยนบรรลผลตามเปาหมาย ทก าหนดไว ผลจากการนเทศจะเปนขอมลสะทอนใหเหนขอดขอเสยของการปฏบตงาน เพอชวยใหครไดรบการฝกฝน ปรบปรงการท างาน ไดแลกเปลยนประสบการณการท างาน หรอการสอนและชวยใหครมความเชอมนในตนเอง

26

3. หลกการนเทศการศกษา นกการศกษาไดอธบายหลกการนเทศการศกษา ดงน สงด อทรานนท (2530 : 11-12) ไดสรปหลกการนเทศการศกษา ดงน 1. การนเทศการศกษาเปน “กระบวนการ” ท างานรวมกนระหวาง ผนเทศและผรบการนเทศ การท างานเปนขนตอน มความตอเนอง ไมหยดนงและ มความเกยวของปฏสมพนธ ในหมผปฏบตงานซงลกษณะดงกลาวเปนลกษณะทพงประสงค ของการนเทศทด 2. การนเทศการศกษาม “เปาหมาย” อยทคณภาพของผเรยน แตการด าเนนงานนนจะกระท าโดยผาน “ตวกลาง” คอครและบคลากรทางการศกษา ดงนน เปาหมายของการนเทศการศกษาคอคณภาพผเรยนไมใชผลประโยชนทครพงจะได หลงจากมการประชม สมมนาอบรมเชงปฏบตการตางๆ ทจดโดยหนวยงานตนสงกด ของบคลากรนนๆ เปนการท างานรวมกบครและบคลากรทางการศกษาเพอใหบคคลเหลานน ไดพฒนาความร ความเขาใจและสามารถปฏบตงานการสอนไดอยางมประสทธภาพ อนจะสงผลตอคณภาพในการเรยนของผเรยนในบนปลาย 3. การนเทศการศกษาเนนบรรยากาศแหง “ความเปนประชาธปไตย” หมายถง บรรยากาศแหงการท างานรวมกน การยอมรบซงกนและกน การเปลยนบทบาท ในฐานะผน าและผตาม ตลอดจนความรบผดชอบตอผลงานรวมกนดวย ซงผลงานทเกดขน จากการนเทศไมวาจะดหรอไมดผมสวนเกยวของทกฝายจะตองรบผดชอบรวมกน โดยเทาเทยมกน ดงนน การนเทศแบบประชาธปไตยจะชวยสรางความรวมมอและ บรรยากาศทดในการท างานไดเปนอยางมาก กมล ภประเสรฐ (2545, อางถงใน จนทรพมพ วงศประชารตน, 2556 : 47) ไดกลาวถงหลกการของการนเทศการศกษา ดงน 1. มงทคณภาพของผเรยนเปนส าคญ แมวาการนเทศจะเปน การพฒนาบคลากรในโรงเรยน สงทพฒนาจะตองไปสคณภาพผเรยนทงสน 2. อาศยความรวมมอภายในโรงเรยน บคลากรในโรงเรยนตอง ตระหนกถงความส าคญของการนเทศ รวมมอรวมใจ รวมคดรวมท าเพอใหบคลากร แตละคนพฒนาตนเองไดอยางมคณภาพและหลายกรณอาจตองเชญวทยากรผเชยวชาญ จากภายนอกมาชวยใหค าแนะน าดวย 3. อาศยวธการทหลากหลายทจะเปนสงชวยกระตนความสนใจ และความรวมมอในการด าเนนการแตละวธมจดเดนจดดอยทจะชวยเสรมประสทธภาพ ของกนได 4. กระท าอยางตอเนองและมประสทธภาพจนสรางความรสกวา กระบวนการนเปนสงทขาดไมได กลายเปนสวนหนงของการปฏบตงานภายในโรงเรยน ซงเปนการสรางอปนสยของการพฒนาตนเองอยเสมอ 5. ใชกระบวนการทเปนระบบเพอใหมนใจไดวางานนเทศภายใน โรงเรยนจะสามารถบรรลเปาหมายทตองการได

27

ชาญชย อาจนสมาจาร (2547, อางถงใน รงชชดาพร เวหะชาต, 2552 : 143-144) ไดน าเสนอหลกการนเทศการศกษาทด ควรมดงตอไปน 1. การนเทศการศกษาจะตองสมพนธกบการบรหาร การนเทศ การศกษาถอวาเปนสวนส าคญของการบรหาร 2. การนเทศการศกษาควรตงอยบนพนฐานของปรชญา หมายความวานโยบาย แผน คานยม และความหมายของการนเทศการศกษาควรถกก าหนด โดยแนวทางของปรชญาชวตในสงคมซงเราจะใหการศกษาแกบคคลในสงคมนน จดหมาย เปาหมาย นโยบายและแผนจะถกตรวจสอบโดยวธการทางปรชญาโดยใหสอดคลองกบ ชวตในชมชน 3. การนเทศการศกษาควรเปนวทยาศาสตร กจกรรม แผน วธการ และเทคนคตางๆ ควรตงอยบนเจตคตและวธการทางวทยาศาสตร การนเทศการศกษา ควรเนนเรองการทดลอง การสงเกต การวนจฉยและความเชอถอได ควรใชวธการคนพบ ทางการวจย 4. การนเทศการศกษาควรเปนประชาธปไตย ควรเปนเรองของ ความรวมมอ ซงทกคนมสทธในการรวมมอในการเลอกอปกรณและวธสอนเปนสทธ ของครทกคน 5. การนเทศการศกษาควรเปนการสรางสรรค ควรสงเสรมใหทกคน แสดงออกอยางเสรโดยการเขามามสวนรวมในการอภปรายเพอการแกปญหา ความคด สรางสรรค หมายถง การใหค าแนะน า สรางวธการใหมเพอการประดษฐและการผลต 6. การนเทศการศกษาควรสงเสรมความเจรญกาวหนา สงเสรม ความเจรญงอกงามของผเรยนและครและใหเขาไดปรบปรงสงคมอกตอหนง ควรสงเสรม ภาวะผน าทจะกอใหเกดการตอเนองเกยวกบแผน นโยบายและกระบวนการทางการศกษา 7. การนเทศการศกษาควรเปนวชาชพทถอเปนการบรการอยางหนงกเหมอนกบวชาชพอนๆ ซงจะตองมการประเมนผลตวเองอยเสมอในดานเปาหมายและ จดมงหมายนอกจากนยงควรประเมนแผน วธการและบคลากรเพอทจะไดพฒนามาตรฐาน และความรพเศษ ทกษะ ตลอดจนเทคนคตางๆ ปรยาพร วงศอนตรโรจน (2548 : 24) ใหแนวคดวา หลกการนเทศ การศกษามเปาหมายหลกอยทคณภาพของผเรยน การนเทศการสอนจงตองผานครและ บคลากรทางการศกษาเพอจะไปสนกเรยน หลกการนเทศการสอนจงมงทครเพอใหเกด การเปลยนแปลงพฤตกรรมในทางทดขน พฤตกรรมของครทมผลตอพฤตกรรมผเรยน หากครไดแสดงถงความรความสามารถและมพฤตกรรมทเหมาะสมแลวคณภาพผเรยน กจะดควบคไปดวย อดลย วงศกอม (2552 : 40) ไดสรปแนวคดของ Burton and Brukner (1997 : 11); Briggs and Jusman (1952 : 12); Adams and Dickey (1953 : 1); Marks and Stoops (1973 : 93) และ Stergiovanni and Starate (1993 : 119) เปนหลกการนเทศ ดงน

28

1. หลกการประชาธปไตย เปนการน าเอาปรชญาและแนวคดเรอง ประชาธปไตยมาใชในการปฏบตงานนเทศ โดยเฉพาะการนเทศแบบประชาธปไตย ซงเปน กระบวนการนเทศทตองการใหเกดความชวยเหลอกน ยอมรบกนทงในฐานะผน าและผตาม รวมรบผดชอบดวยกนในการท างานจะรวมกนวางแผน มใชเปนการสงการจากผมอ านาจ ฝายเดยว กระบวนการนเทศการศกษามไดค านงถงบรรยากาศในการท างานรวมกนเทานน แตยงรวมถงการยอมรบบทบาทของกนและกนทเปลยนในฐานะผน าและผตาม โดยถอ หลกการ ดงน ตองไวใจซงกนและกน เคารพซงกนและกน รวมมอชวยเหลอกนและกน ตองยดวธการแหงปญญาในการตกลง ตดสนหรอไตรตรองในเรองทงปวง 2. หลกวทยาศาสตร หลกการนเทศเชงวทยาศาสตรทไดน ามาใชท าใหความสมพนธระหวางครกบผนเทศเปลยนไปคอแทนทผนเทศจะแนะน าครเรองวธการ สอนโดยทวไป ผนเทศตองคนหาวธทเหมาะสมเพอใหครน าไปปฏบตหรอคนหาวธ ทเหมาะสมดวยตนเองโดยมผนเทศเปนผชวยเหลอ ปจจบนแนวคดดงกลาวไดเปลยนไป การนเทศเชงวทยาศาสตรไดกลายเปนการเนนหนกเรองวจยและกระบวนการทาง วทยาศาสตร ซงถอวาเปนเครองมอในการปรบปรงการเรยนการสอนไดดขนเพราะ หลกวทยาศาสตรในการนเทศคอกระบวนการคนหาความจรงในการรวบรวมขอมลตางๆ เพอน ามาใชในการนเทศและปรบปรงการสอน 3. หลกการสรางสรรค เปนวธการหนงทท าใหคนและงานได มการเปลยนแปลงและพฒนาไปสความส าเรจตามเปาหมาย การนเทศเชงสรางสรรคได กอใหเกดแนวคดในการนเทศหลายประการ คอ 1) การนเทศเปนทกษะดานมนษยสมพนธ หรอกระบวนการกลม 2) การนเทศเปนการแนะแนว 3) การนเทศเปนการจดและปรบปรง หลกสตร 4) การนเทศโดยทมการสอน เปนการสรางความเปนผน าในการนเทศใหกบ ครแมแบบเพอพฒนางานนเทศของตนตอไป 4. หลกภาวะผน า งานดานการนเทศการศกษากอใหเกดแนวคด การนเทศแบบภาวะผน ารวมกน ซงเปนการนเทศทเนนใหเกดภาวะผน าขนในกลมและ ใชภาวะผน าทเกดขนในแตละคนผลกดนใหงานบรรลเปาหมายทไดวางไวโดยใชภาวะผน า ททกคนมอยและไดพฒนานนมารวมกนท างานและความคดนเปนทยอมรบกนโดยทวไป นบเปนแนวโนมประการหนงของการนเทศการศกษาในปจจบน 5. หลกการตดตอสอสาร ความส าคญของการตดตอสอสารเปน กระบวนการหนงของการนเทศการศกษาทศกษานเทศกจะตองใหความส าคญและจะตอง สรางใหเกดขน ไมใชในฐานะผสงสารและผรบขาวสารเทานนแตในฐานะของผอ านวย ความสะดวก นกพฒนา ผดแลและผมสวนรวมในระบบตดตอสอสาร สทธน ศรไสย (2555 : 55) มขอเสนอเกยวกบการนเทศการศกษา ในการพฒนาครนนคอปรบปรงการสอนในชนเรยนและในโรงเรยน โดยให ความชวยเหลอครผสอนพฒนาความสามารถ มแนวความคดและยดมนอยกบการปฏบตงาน ในอาชพครตลอดได ม 2 ประการ ดงน

29

1. การนเทศทมประสทธภาพควรจะตองตอบสนองตอการพฒนาคร ใหเปนไปตามล าดบขนตอน ครแตละคนไมจ าเปนตองมแรงจงใจหรอมแนวคดเหมอนกน ทกคน นอกจากนการนเทศไมควรชวยเหลอกลมครใหมลกษณะเดยวกนทกกลม 2. การนเทศทมประสทธภาพจะตองตอบสนองตอการเปลยนแปลง วถชวตในวยผใหญของคร การกระตนใหครมความกระตอรอรนและรบผดชอบเพมขน ควรกระท าอยางตอเนองสม าเสมอจากวยเรมเปนผใหญจนถงวยกลางคน ส าหรบวยผใหญ ตอนปลายครควรจะไดรบการลดความรบผดชอบลงมาเพอใหครมความรสกทดตออาชพ สรปไดวา นเทศการศกษาเปนการพฒนาครทสงผลตอการพฒนาคณภาพ นกเรยน ควรเปนไปตามความตองการของคร ควรเนนใหเหนถงความส าคญของงานวจย และพยายามใหครศกษางานวจยเพอน ามาประยกตใชในการเรยนการสอน ขณะเดยวกน ตองมการประเมนผลการนเทศทงผนเทศและผรบการนเทศเพอทราบถงปญหาอปสรรค และตองรบแกไขปญหาทพบดวย ควรตงอยบนหลกการทถกตองตามหลกวชาการ มจดหมายทชดเจน มการวางแผนงานอยางเปนระเบยบเปนประชาธปไตย รบฟงความคดเหน ของผอนใหโอกาสทกคนไดแสดงความสามารถอยางสรางสรรค ทงดานความคดและ การกระท า ซงการปฏบตนเทศตองยดหลกการมนษยสมพนธรวมทงใหขวญและก าลงใจ แกผปฏบตงานดวย

4. บทบาทของศกษานเทศก นกการศกษาน าเสนอบทบาทของศกษานเทศก ดงน ชาร มณศร (2538, อางถงใน ส านกงานคณะกรรมการการศกษา ขนพนฐาน, 2555 : 15) ไดสรปบทบาทหนาทของศกษานเทศก ดงน 1) ชวยเหลอแนะน า โรงเรยนในดานวชาการและการบรหาร 2) เสนอแนะขอคดเหนตอกรมในดานวชาการและ การบรหาร 3) ท าหนาทเปนสอสมพนธระหวางฝายวชาการกบฝายบรหาร 4) ตรวจโรงเรยน ในฐานะพนกงานเจาหนาท 5) ด าเนนการนเทศและอบรมครโรงเรยนในสงกด 6) ผลตและ เผยแพรเอกสารทางวชาการและอปกรณการศกษา 7) คนควา ทดลอง วจยงานทางการ ศกษา 8) ประสานงานระหวางศกษานเทศก ครเจาหนาทบรหารการศกษาและหนวยงาน อนๆ และ 9) ประเมนผลการศกษาของโรงเรยนทเกยวของ สทธน ศรไสย (2555 : 11) กลาววา ภารกจของผนเทศทจะตอง ปฏบตชวยพฒนาครเปนดงน ใหความชวยเหลอโดยตรงกบครวชาการชวยพฒนากลม และสนบสนนใหครท าวจยเชงปฏบตการทจะตองสอดคลองกบเปาหมายขององคการและ ความตองการของครผสอนเพอการปรบปรงการเรยนรของนกเรยนและจะชวยสนบสนน ในดานความรและทกษะใหกบครน าไปปรบปรงการสอนใหมประสทธภาพมากยงขน

30

ศนยพฒนาการนเทศและเรงรดคณภาพการศกษาขนพนฐาน ส านกงาน คณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (2555 : 9-11) น าเสนอบทบาทของศกษานเทศก ดงน 1) เปนผน าการเปลยนแปลง ตองนเทศระบบโดยเอาโรงเรยนเปนฐาน น าผลการประเมน คณภาพการศกษามาพฒนาโรงเรยน 2) เปนนกปฏรป ตองสรางความเขาใจ ท าใหเกด การปฏรปในโรงเรยน ตองรวาการเนนผเรยนเปนส าคญเปนอยางไร ตองรวาครไมเปลยนการสอนเพราะอะไร ท าวจยตองรจกหาทรพยากรสนบสนน คน หนวยงาน ใหกบโรงเรยน ท าใหเหนวาโรงเรยนควรพฒนาจดไหนอยางไร ศกษานเทศกท างานรวมกบครผบรหาร ผเรยน ผปกครอง สรป บทบาทของศกษานเทศก ผนเทศทางการศกษาจะตองมลกษณะพเศษ บางประการทจะเกยวของกบบทบาทและหนาททจะตองรบผดชอบตองาน การให ความชวยเหลอแกครเพอปรบปรงการสอนใหมคณภาพโดยมลกษณะพนฐานของผนเทศ ทควรจะมคอ พนฐานความรความเขาใจในบทบาทหนาท ปฏสมพนธระหวางบคคล และทกษะเฉพาะในการนเทศการศกษา

5. กระบวนการนเทศการศกษา การนเทศการศกษาเพอใหเกดผลส าเรจมประสทธภาพและประสทธผล จ าเปนอยางยงทจะตองด าเนนการตามล าดบขนตอนอยางตอเนองกน ซงนกการศกษา ไดน าเสนอกระบวนการนเทศ ดงน นพพงษ บญจตราดล (2527, อางถงใน จนทรพมพ วงศประชารตน, 2556 : 55-56) ไดอธบายวาขนตอนการนเทศม 5 ขนตอน ดงน 1. ขนวางแผน เพอท าความกระจางเกยวกบโครงสรางของ องคประกอบ คอ 1) ตงเปาหมายหรอหลกการ 2) ก าหนดความจ าเปนหรอความตองการ 3) วางวตถประสงคใหชดเจน และ 4) ก าหนดบทบาทหนาทความรบผดชอบ 2. ขนจดการออกแบบรปแบบองคประกอบของโครงการ มขนตอนยอยดงน 1) คดเลอกผเขารบการนเทศ 2) นเทศหรอสรรหาผท าหนาทนเทศ 3) ก าหนดเนอหาการนเทศ 4) จดสรรงบประมาณ 5) เลอกวธการ กจกรรมและเครองมอ ทจะด าเนนการ และ 6) มอบหมายงานดานอ านวยความสะดวกและก าหนดสถานท 3. ขนด าเนนการตามโครงการ ประกอบดวยขนตอนยอย ดงน 1) แกปญหาทอาจเกดขนโดยไมคาดคด 2) จดกจกรรมประกอบเมอเหนวาเกดความเครยด ความลาหรอเบอหนาย และ 3) สรางมนษยสมพนธทดใหเกดขนในกลม 4. ขนประเมน ประกอบดวยขนตอนยอย ดงน 1) ใชเครองมอ ประเมนผลใหถก 2) วเคราะหผลและตความหมายใหเหนชด และ 3) สรปผลหาขอบกพรอง เพอแกไขในการด าเนนงานครงตอไป 5. ขนวางแผนใหม ถามโครงการตอเนอง

31

สงด อทรานนท (2530 : 84-88) ไดเสนอกระบวนการนเทศ การศกษาทเรยกวา PIDRE ซงม 5 ขนตอน ดงน 1. วางแผนการนเทศ (Planning-P) เปนการประชมปรกษาหารอ เพอใหไดมา ซงสภาพปญหาความตองการทจะนเทศ วางแผนการปฏบตงานการนเทศ 2. ใหความรความเขาใจในการท างาน (information-I) เปนการให ความรความเขาใจถงสงทจะด าเนนการ ขนตอนในการด าเนนการมความจ าเปนส าหรบ การนเทศอยางไร ผลจะเปนอยางไรเพอใหความรในการปฏบตทถกตอง 3. การปฏบตงาน (Doing-D) เปนการปฏบตงานใน 3 ลกษณะ คอ 1) การปฏบตงานของผรบการนเทศ เปนขนทผรบการนเทศลงมอในการปฏบตงานตาม ความรความสามารถทไดรบมาจากการใหความรในสงทท า 2) การปฏบตงานของผนเทศ ขนนผนเทศจะท าการนเทศและควบคมคณภาพใหงานส าเรจออกมาตามก าหนดเวลา และมคณภาพสง และ 3) การปฏบตงานของผสนบสนนการนเทศในเรองวสดอปกรณ เครองใชตางๆ ทจะชวยใหการปฏบตงานบรรลผล 4. การสรางขวญและก าลงใจ (Reinforcing-R) เปนการเสรมก าลงใจ ของผบรหารเพอใหผรบการนเทศมความมนใจและเกดความพงพอใจในการปฏบตงาน 5. การประเมนผลผลตและกระบวนการด าเนนงาน (Evaluating-E) ผนเทศจะประเมนผลการด าเนนงานเพอรวบรวมผลการด าเนนงาน ปญหา อปสรรค และ ปรบปรงผลงาน ส านกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต (สปช.) (2535, อางถงใน ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน, 2555 : 46) ไดก าหนด กระบวนการนเทศการศกษาออกเปน 5 ขนตอน ดงน 1. การศกษาสภาพปจจบน ปญหาและความตองการ เปนขนตอน ส าคญทตองด าเนนการในขนตอนแรกของการนเทศเพอใหผนเทศไดทราบสภาพทวาม ปญหาหรอความตองการอยางไรซงจะเปนขอมลในการวางแผนและก าหนดทางเลอกตอไป 2. การวางแผนและก าหนดทางเลอก โดยน าขอมลทไดรบมาวเคราะห ประกอบกบทรพยากรทมอยเพอจดล าดบความส าคญและวางแผนวาจะก าหนดทางเลอก ในการนเทศอยางไร เพอใหไดทางเลอกทดทสดทคดวาจะสนองวตถประสงคไดผลสงสด และเหมาะกบทรพยากรทมอย 3. การสรางสอ เครองมอและพฒนาวธการ เปนการผลตสอ ทใชในการปฏบตงานการนเทศเพอแกปญหาและการปฏบตงานของผรบการนเทศ สวนเครองมอนนใชในการตรวจสอบการปฏบตงานของผรบการนเทศเพอใหทราบทมา ของปญหา ความตองการและ

32

การวางแผนแกปญหาไดถกตอง 4. การปฏบตการนเทศ เปนการน าสอหรอเครองมอทเตรยมไวแลว มาด าเนนการไปในคราวเดยวกนกบการออกไปปฏบตการควบคม ก ากบดแล 5. การประเมนผลและรายงานผลการนเทศ เปนขนตอนสดทาย ของกระบวนการนเทศ การประเมนผลกระท าไดหลายวธและน าผลจากการประเมนมาสรป และรายงานผล นอกจากนยงใชผลการประเมนเปนขอมลยอนกลบเพอใชประกอบการศกษา สภาพปญหาและการวางแผนการปฏบตการด าเนนการตอไปอกดวย สภาภรณ กตตรชดานนท (2550 : 140) สรปกระบวนการนเทศ ม 6 ขนตอน คอ 1) การสรางความตระหนก 2) การวางแผนการนเทศ 3) การสรางเครองมอ สอการนเทศ 4) การนเทศการเรยนการสอน 5) การประเมน ตดตามผล 6) การขยายผล สรางวฒนธรรมคณภาพ เกรยงศกด สงขชย (2552 : 77) ไดสรปกระบวนการนเทศการสอน ประกอบดวยขนตอนทส าคญๆ 3 ขนตอน คอ ขนการวางแผน ขนด าเนนการนเทศ และขนการวดประเมนผลการนเทศ วชรา เครอค าอาย (2552 : 355) สรปรปแบบการนเทศนกศกษา ฝกประสบการณวชาชพคร มกระบวนการ 4 ขนตอน คอ 1) เตรยมความร/เทคนคการจด การเรยนร 2) เตรยมวางแผนการนเทศ 3) ด าเนนการนเทศ และ 4) ประเมนผลการนเทศ ยพน ยนยง (2553 : 249-250) สรปรปแบบการนเทศแบบ หลากหลายวธการเพอสงเสรมสมรรถภาพการวจยในชนเรยนของคร มกระบวนการนเทศ ม 4 ขนตอน คอ 1) การคดกรองระดบความรความสามารถ ทกษะทส าคญเกยวกบ การจดการเรยนรและการวจยในชนเรยน 2) การใหความรกอนการนเทศ 3) การด าเนน การนเทศ และ 4) การประเมนผลการนเทศ วชรา เลาเรยนด (2553 : 27-28) สรปกระบวนการนเทศการศกษา ม 7 ขนตอน คอ 1) การวางแผนรวมกนระหวางผนเทศและผรบการนเทศ 2) เลอกประเดน หรอเรองทสนใจจะปรบปรงและพฒนา 3) น าเสนอโครงการพฒนาและขนตอนการปฏบต 4) ใหความรหรอแสวงหาความรจากเอกสารตางๆ และจดการฝกอบรมเชงปฏบตการ เกยวกบเทคนคการสงเกตการสอนในชนเรยนและความรเกยวกบวธสอนและนวตกรรม ใหมๆ ทสนใจ 5) จดท าแผนการนเทศ ก าหนดวน เวลาทจะสงเกตการสอน ประชม ปรกษาหารอเพอแลกเปลยนความคดเหนและประสบการณ 6) ด าเนนการตามแผน โดยครและผนเทศ และ 7) สรปและประเมนผลการปรบปรงและพฒนา รายงานผลส าเรจ

33

ชญากาญจธ ศรเนตร (2558 : 124-125) สรปรปแบบการนเทศ ภายในสถานศกษาสงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 25 มกระบวนการ 5 ขน ประกอบดวย 1) การส ารวจความตองการและความจ าเปน 2) การวางแผนการนเทศ 3) การด าเนนการนเทศ 4) การประเมนผลและรายงานผลการนเทศ และ 5) การขยายผล ยกยองและเชดชเกยรต Harris (1985, อางถงใน ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน, 2555 : 17) ไดก าหนดขนตอนของกระบวนการนเทศการศกษาไว 5 ขน ดงน 1. การวางแผน (Planning) ไดแก การคด การตงวตถประสงค การคาดการณลวงหนา การก าหนดตารางงาน การคนหาวธปฏบตงานและการวาง โปรแกรมงาน 2. การจดโครงการ (Organizing) ไดแก การตงเกณฑมาตรฐาน การรวบรวมทรพยากรทมอยทงหมดและวสดอปกรณ ความสมพนธแตละขนการมอบหมายงาน การประสานงาน การกระจายอ านาจตามหนาทโครงสรางขององคกรและการพฒนานโยบาย 3. การน าเขาสการปฏบต (Leading) ไดแก การตดสนใจ การเลอกสรรบคลากร การเราจงใจใหมก าลงใจคดรเรมอะไรใหมๆ การสาธต การจงใจ ให ค าแนะน า การสอสาร การกระตนสงเสรมก าลงใจ การแนะน านวตกรรมใหมๆ และให ความสะดวก ในการท างาน 4. การควบคม (Controlling) ไดแก การสงการ การใหรางวล การลงโทษ การใหโอกาส การต าหน การไลออกและการบงคบใหกระท าตาม 5. การประเมนผล (Appraising) ไดแก การตดสนการปฏบตงาน การวจยและการวดผลการปฏบตงาน กจกรรมทส าคญ คอ พจารณาผลงานในเชงปฏบต วาไดผลมากนอยเพยงใดและวดผลดวยการประเมนอยางมแบบแผน มความเทยงตรง จากการกระบวนการนเทศการศกษาตามแนวคดของนกการศกษา ผวจยได วเคราะหแยกแยะรายละเอยดเพอหาความสมพนธทสอดคลองกน แสดงรายละเอยด ดงตาราง 2

34

ตาราง 2 การวเคราะหความสอดคลองของกระบวนการนเทศการศกษา ตามแนวคดของ นกการศกษา

กระบวนการนเทศ

แนวคดของนกการศกษา

สงด

อทร

านนท

(253

0)

สปช.

(2535

)

สภาภ

รณ ก

ตตรช

ดานน

ท (25

50)

เกรย

งไกร

สงขช

ย (25

52)

วชรา

เคร

อค าอ

าย (2

558)

วชรา

เลา

เรยนด

(255

3)

ยพน

ยนย

ง (25

53)

ชญกา

รจธ

ศรเน

ตร (1

998)

ความ

เหนท

สอดค

ลองก

น

1. การสรางความตระหนก 1

2. ศกษาสภาพปญหาและความตองการ 3

3. การคดกรองระดบความรความสามารถ 1

4. การใหความรกอนการนเทศ 4

5. การวางแผน/การจดท าแผนการนเทศ 7

6. การสรางเครองมอ/สอ/พฒนาวธการ 2 7. เลอกประเดนหรอเรองทสนใจจะปรบปรงและพฒนา

1

8. น าเสนอโครงการพฒนาและขนตอนการปฏบต 1 9. เตรยมความรเทคนคการจดการเรยนร 1 10. การปฏบตการนเทศ 8 11. การสรางเสรมก าลงใจในการนเทศ 2 12. การประเมนผลและรายงานผลการนเทศ 8 13. การขยายผลการนเทศ 1 จากการวเคราะหแนวคดของนกการศกษา จ านวน 8 ทาน ผวจยได คดเลอกความเหนของนกการศกษาทมความเหนความสอดคลองกนรอยละ 50 ขนไป (ตงแต 4 คนขนไป) สรปกระบวนการนเทศม 5 ขน คอ 1) การวางแผนการนเทศ 2) การเตรยมการนเทศ 3) การปฏบตการนเทศ 4) การวดและประเมนการนเทศ และ 5) การรายงานผลการนเทศ

35

6. กจกรรมการนเทศการศกษา จากการศกษากจกรรมการนเทศการศกษาของ สงด อทรานนท (2530 : 91) ไดแบงกจกรรมการนเทศการศกษาออกเปน 3 กลม คอ 1) กจกรรมทผนเทศ เปนผปฏบต 2) กจกรรมทผนเทศและผรบการนเทศปฏบตรวมกน และ 3) กจกรรมทผรบ การนเทศเปนผปฏบต สวนส านกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต (สปช.) (2533, อางถงใน ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน, 2555 : 21-23) ไดเสนอกจกรรมทใชในการนเทศไว 11 กจกรรม และ Harris (1985, อางถงใน จนทรพมพ วงศประชารฐ, 2556 : 60-62) ไดแบงประเภทกจกรรมการนเทศได 23 กจกรรม ทงน ผวจยไดสรปกจกรรมการนเทศทมความสอดคลองกนรวมเปนกจกรรมเดยวกน สรปได 21 กจกรรม ดงน 1. การบรรยาย เปนกจกรรมทเนนการถายทอดความร ความเขาใจ ของผนเทศไปสผรบการนเทศใชเพยงการพดและการฟงเทานน แบงเปน 1) การบรรยาย โดยใชสอประกอบซงจะชวยใหผฟงมความสนใจมากยงขน และ 2) การบรรยายเปนกลม เปนกจกรรมการใหขอมลเปนกลมทมจดเนนทการใหขอมลตามแนวความคดหรอแลกเปลยน ความคดเหนซงกนและกน 2. การใหดภาพยนตรหรอโทรทศนเปนการใชเครองมอทเปนสอทางสายตา ไดแก ภาพยนตร โทรทศน วดโอเทป เพอใหผรบการนเทศไดรบความร และเกดความสนใจมากขน 3. การฟงค าบรรยายจากเทปวทยหรอเครองบนทกเสยง เปนการใชเครองบนทกเพอน าเสนอแนวความคดของบคคลหนงไปสผฟงคนอน 4. การจดนทรรศการเกยวกบวสดและเครองมอตางๆ เปนการน าความร ขาวสาร ผลงานมาจดแสดงในรปแบบตางๆ กน โดยมวตถประสงคเพอใหมความร ความเขาใจในดานการท าการใชสอตางๆ ในรปแบบ กระบวนการ เทคนควธการตางๆ และเพอกระตนใหคณะครเกดการพฒนาตนเอง 5. การสงเกตในชนเรยน/การสงเกตการณสอนโดยใหบคคลหนง ทมความรความเขาใจในเรองการเรยนการสอนมาสงเกตพฤตกรรมของครในขณะ ท าการสอนในสถานการณจรงเพอใหสามารถพฒนาหรอปรบปรงการเรยนการสอน ใหมประสทธภาพโดยใชขอมลยอนกลบของผนเทศซงจะชวยใหทราบจดดหรอจดบกพรอง ของบคลากรเพอใชในการประเมนผลการปฏบตงานหรอใชในการพฒนาบคลากร 6. การสาธต เปนกจกรรมการใหความรทมงใหผอนเหนกระบวนการ และวธด าเนนการคลายสถานการณจรง โดยมวตถประสงค ดงน 1) เพอใหดการสาธต การสอนน าประโยชนทไดมาปรบปรงการเรยนการสอนและพฒนาตนเอง 2) เพอเปน การเสรมแรงใหกบผสาธตการสอน และ 3) เพอสรางขวญและก าลงใจแกผสาธตการสอน ทอยในโรงเรยนเดยวกนโดยการ ยกยองชมเชย

36

7. การสมภาษณ แบงเปน 1) การสมภาษณแบบม ทก าหนดจดประสงค ชดเจนเพอใหไดขอมลตางๆ ตามตองการ 2) การสมภาษณเฉพาะเรอง เปนกจกรรม การสมภาษณแบบกงโครงสรางโดยจะท าการสมภาษณเฉพาะทผตอบมความสามารถ จะตอบไดเทานน และ 3) การสมภาษณแบบไมชน า เปนการพดคยและอภปรายหรอ การแสดงแนวความคดของบคคลทสนทนาดวยตามความสนใจกบปญหาและความสนใจ ของผรบการสมภาษณ 8. การสนทนาทางวชาการ/การอภปราย เปนกจกรรมทผนเทศและ ผรบการนเทศปฏบตรวมกนซงเหมาะสมกบกลมขนาดเลก มกใชรวมกบกจกรรมอนๆ โดยมวตถประสงคเพอเพมพนความร ความเขาใจแนวทางการปฏบตงาน 9. การอาน เปนกจกรรมทใชมากกจกรรมหนงสามารถใชไดกบคน จ านวนมาก เชน การอานขอความจากวารสาร มกใชรวมกบกจกรรมอน 10. การวเคราะหขอมลและการคดค านวณ เปนกจกรรมทใชใน การตดตามประเมนผล การวจยเชงปฏบตการและการควบคมประสทธภาพการสอน 11. การระดมสมอง/ระดมความคด เปนการประชมเพอรบฟงปญหาความคดเหนขอเสนอแนะ แนวความคดวธการแกปญหาหรอใหขอเสนอแนะตางๆ และขอมลใหมๆ จากสมาชกของทประชมโดยใหสมาชกแตละคนแสดงความคดอยางเสร ไมมการวเคราะหหรอวพากษแตอยางใด 12. การบนทกวดโอและการถายภาพ มประโยชนในการประเมนผลงาน และการประชาสมพนธ วดทศน เปนเครองมอทแสดงใหเหนรายละเอยดทงภาพและเสยง สวนการถายภาพมประโยชนมากในการจดนทรรศการ 13. การจดท าเครองมอและแบบทดสอบ กจกรรมนเกยวของกบการใช แบบทดสอบและแบบประเมนตางๆ 14. การประชม/การประชมกลมยอย หมายถง การประชมปรกษาหารอ ชแจง สงการหรอแลกเปลยนความคดเหนในการปฏบตงานรวมกนเพอใหผเขาประชม มความร ความเขาใจและทกษะในการปฏบตงานโดยสามารถน าไปพฒนางานใหมคณภาพขน มงเนนการปฏสมพนธภายในกลมมากทสด 15. การจดทศนศกษา/การศกษาดงาน เปนการพาบคลากรเดนทาง ไปสถานทแหงอนเพอไปศกษาคนควา ดงานทสมพนธกบงานทตนปฏบตเพอเพมพน ประสบการณใหบคลากรพฒนาตนเองและพฒนางานใหมคณภาพ 16. การเยยมเยยน หมายถง การทผนเทศพบและสงเกตการท างาน ของครในชนเรยน โดยมวตถประสงคเพอ 1) ส ารวจความตองการของคร 2) ศกษาปญหา ของคร 3) ประเมนผลการสอนของคร 4) กระตนใหครปรบปรงการสอน และ 5) ใหค าปรกษา แนะน ากบคร

37

เพอรวมกนพฒนาการท างานใหมคณภาพ 17. การแสดงบทบาทสมมต เปนกจกรรมทสะทอนใหเหนความรสก นกคดของบคคล ก าหนดสถานการณขนแลวใหผท ากจกรรมตอบสนองหรอปฏบตตนเอง ไปตามธรรมชาตทควรจะเปน 18. การบนทกขอมล/การเขยน เปนกจกรรมทใชเปนสอกลางในการนเทศ เกอบทกชนด เชน การเขยนโครงการนเทศ บนทกขอมล เขยนรายงาน ฯลฯ 19. การใหค าปรกษาแนะน า/การปฏบตตามค าแนะน า เปนกจกรรม ทเนนการปฏบตในขณะทปฏบตมการดแลชวยเหลอมการพบปะกนระหวางผนเทศ กบผรบการนเทศ มกใชกบรายบคคลหรอกลมขนาดเลกซงอาจกระท าไดหลายวธ 20. การใหศกษาเอกสารทางวชาการ หมายถง การมอบหมายเอกสาร ใหผรบการนเทศไปศกษาเรองใดเรองหนงแลวน าความรนนไปถายทอดใหแกคณะคร โดยมวตถประสงค 1) เพอใหผรบการนเทศมโอกาสไดศกษาหาความรความเขาใจดวยตนเอง จากเอกสารทางวชาการเพมขน และ 2) เปนการเสรมแรงใหผรบการนเทศสนใจศกษาหา ความรความเขาใจเพมเตมเพอเตรยมตวไปถายทอดความรใหผอน 21. การอบรม หมายถง การใหครไดเขาศกษาหาความรเพมเตม ในวชาชพ สวนการสมมนา หมายถง การประชมเพอแลกเปลยนความคดเหนเกยวกบ เรองทสนใจรวมกนเพอเปนการกระตนใหครมการตนตวทางวชาการและน าความร ความสามารถทไดจากการอบรมสมมนาไปใชพฒนาการจดการเรยนการสอนใหมคณภาพ และเพอสรปความคดเหนหาแนวทางในการปฏบตงานรวมกน สรปไดวา กจกรรมการนเทศการศกษาของมหลากหลายกจกรรมทงกจกรรม ทผนเทศเปนผปฏบต กจกรรมทผนเทศและผรบการนเทศปฏบตรวมกนและกจกรรมทผรบการนเทศเปนผปฏบต การเลอกใชกจกรรมนเทศขนอยกบวตถประสงคของการนเทศ และจ านวนผรบการนเทศ อาจใชกจกรรมใดกจกรรมหนงหรอใชกจกรรมการนเทศหลายๆ กจกรรมรวมกนได ในการพฒนารปแบบการนเทศ PPDER เพอพฒนาการจดการเรยนรเชงรก (Active Learning) ทเนนกระบวนการ PLC ส าหรบโรงเรยนขนาดเลก สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 20 ผวจยไดสงเคราะหกจกรรมการนเทศทสมพนธกบวตถประสงคและจ านวนผรบการนเทศ เพอน ามาใชในกระบวนการนเทศแบบ PPDER ในขนท 3 ปฏบตการนเทศ (DO) เปน 4 กจกรรม คอ 1) กระตนเตอน 2) เยอนถงถน 3) ยลยนการสอน 4) ออนซอนผลงาน

38

การเรยนรแบบกเชงรก (Active Learning)

1. ความหมายการเรยนรแบบเชงรก (Active Learning) การเรยนร แบบเชงรก (Active Learning) เปนการเรยนร ทเนนดานพฤตกรรมการเรยนร ของผเรยนเปน ส าคญ โดยค านงถงความแตกตางระหวางบคคล ความสนใจรวมถงความถนดของผเรยนท าใหได ลงมอปฏบตมโอกาสในการคดและตดสนใจในการท ำกจกรรมต างๆ เกยวกบการพด (talk) การฟง (listen) การอาน (read) การเขยน (write) การสะทอน (reflect) แนวความคดและความรทไดรบไป แลวการแกปญหาและการมปฏสมพนธทางสงคม จากผสอนสรางสถานการณกระตนเปนแรงหนน และอ านวยความสะดวก ปรชาญ เดชศร (2545 : 53) สรปวา การเรยนรแบบเชงรก (Active Learning) หมายถง การจดการเรยน การสอนทมกจกรรมใหผเรยนไดลงมอปฏบตทงในเชงทกษะตางๆ เชน การทดลอง การส ารวจ ตรวจสอบและการปฏบตเพอพฒนาเชาวนปญญา วเคราะหวจารณหรอการตดสนใจเรองตางๆ เพอแทนทการเรยนการสอนทครบอกเลาใหผเรยนไดฟงเพยงดานเดยว ศรพร มโนพเชษฐวฒนา (2547 : 27) สรปวา การเรยนรแบบเชงรก (Active Learning) เปนการเรยนรทผเรยนไดมบทบาทในการรบผดชอบตอการเรยนรของตนเองอยางกระปรกระเปรา โดยการลงมอท า และคดสงทตนก าลงกระท า จากขอมลหรอกจกรรมการเรยนการสอนทไดรบผานทางการอาน พด ฟงคด เขยน อภปราย แกปญหาและมปฏสมพนธทางสงคม เพอทดแทนการสอนแบบบรรยาย จากแนวคดการเรยนร แบบเชงรก (Active Learning) ซงเนนใหผเรยนไดรบประสบการณตรงจากการทผเรยนไดท า กจกรรมตางๆ มโอกาสคดแกปญหาดวยตนเอง ตลอดจนการมปฏสมพนธระหวางผเรยนและผสอน รวมถงการใหผเรยนไดมโอกาสฝกฝนและท าซ าบอยๆ ท าใหรความสามารถและศกยภาพของตนเองซงน าไปสการพฒนาขดความสามารถในการจดการและการสรางแรงจงใจใหตนเองได ประสบความส าเรจในการเรยนร และเปนความรทยงยนจากธรรมชาตของการเรยนรแบบเชงรก (Active Learning) มงเนนใหผเรยนมสวนรวมในบทบาทการเรยนร ของตนเองเปนส าคญและมกจกรรม การเรยนการสอนทหลากหลาย เพอชวยใหผเรยนไดพฒนาตนเองเกดความคดสรางสรรคในการพฒนาความรความเขาใจและทกษะตางๆ บอนเวลล (Bonwell. 1995 อางถงใน ศรพร มโนพเชษฐวฒนา. 2547 : 25) สรปวา ธรรมชาตของการเรยนรแบบเชงรก (Active Learning) นน ประกอบดวยลกษณะส าคญตอไปน 1. เปนการเรยนร ทมงลดการถายทอดความรจากผสอนสผเรยนใหนอยลง และพฒนา ทกษะใหเกดกบผเรยน 2. ผเรยนมสวนรวมในชนเรยนโดยลงมอกระท ามากกวานงฟงเพยงอยางเดยว 3. ผเรยนมสวนในกจกรรม เชน อาน อภปราย และเขยน 4. เนนส ารวจเจตคตและคณคาทมอยในผเรยน

39

5. ผเรยนไดพฒนาการคดระดบสงในการวเคราะหสงเคราะหและประเมนผลการน าไปใช 6. ทงผเรยนและผสอนรบขอมลปอนกลบจากการสะทอนความคดเหนอยางรวดเรว แบรนเดส และจนนส (Brandes & Ginnis. 1986 อางถงในศรพร มโนพเชษฐวฒนา. 2547 : 27) ไดกลาวถง การเรยนรแบบเชงรก (Active Learning) ในฐานะการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญและสรป ความแตกตางระหวางกรเรยนร แบบเชงรก (Active Learning) กบการเรยนทผสอนเปนศนยกลางโดยผเรยน เปนฝายรบความรฝายเดยว (Passive learning) ไวดงนเปนการเรยนรทผเรยนมสวนรวมในการวางแผนหลกสตรเนนการเรยนร ระหวางผเรยนการท างานเปนกลม เรยนร จากแหลงเรยนรทหลากหลาย ผเรยนตองรบผดชอบตอการเรยนรของตน โดยผสอนเปนผชแนะประสบการณอ านวย ความสะดวกในการเรยนร และใชวธการเรยนร ทหลากหลายท าใหผเรยนตองมวนยในตนเองเปนส าคญ จากงานวจยเกยวกบการเรยนรแบบเชงรก (Active Learning) พบวา ประโยชนทผเรยนไดรบมมากมาย ซงศนยเทคโนโลยการศกษาแหงบพฟาโล (Buffalo Education Technology Center. 2001) ซาเลม (Salame. 2001 อางถงในศรพร มโนพเชษฐวฒนา. 2547 : 27) ไดสรปประโยชน ของการเรยนรแบบเชงรก (Active Learning) ไวอยางสอดคลองกน ดงน 1. ผเรยนมความเขาใจในมโนทศนทสอนอยางลกซงและถกตองเกดความคงทนและการถายโยงความรไดดการเรยนรแบบเชงรก (Active Learning) ท าใหผเรยนไดลงมอกระท ากจกรรมทมความสนกทาทายและเราใจใหตดตามอยเสมอ มโอกาสใชเวลาวางสรางความคดกบงานทลงมอกระท ามากขน สามารถใชมโนทศนทส าคญในการแกปญหาพฒนาค าตอบของตนเอง บรณาการและพฒนา มโนทศนทก าลงเรยนอยางเปนระบบ ท าใหเกดความเขาใจในมโนทศนอยางชดเจนมความสามารถ และทกษะทงใชเชงความคด และเทคนควธทจะใชปฏบตงานและแกปญหาในชวตจรง 2. ทงผเรยนและผสอน ไดรบประโยชนจากขอมลปอนกลบผเรยนสามารถแกไขและปรบ ความเขาใจมโนทศนทคลาดเคลอนไดทนทจากการเรยนรแบบเชงรก (Active Learning) เพราะไดใชมโนทศน พดคยและเขยนสอสารซงกนและกน วจารณโตแยงระหวางเพอนและผสอน นอกจากนผเรยนยง สามารถจดระบบการคด และสรางวนยตอกระบวนการแกปญหา รบผดชอบตอการเรยนร ดวยตนเองและรวาสงทเรยนนนดอยางไรผสอน จะไดรบประโยชนจากขอมลปอนกลบอยางสม าเสมอวาผเรยนเขาใจหรอไมเขาใจอะไร ซงการไดรบขอมลปอนกลบนจะชวยใหผสอนสามารถปรบการสอนใหเหมาะสมกบผเรยนได 3. ผเรยนไดรบประโยชนจากแบบการสอนทหลากหลาย การเรยนรแบบเชงรก (Active Learning)ท าไดดในชนเรยนทมผเรยนทงเกงและออน โดยผสอนใชวธการทแตกตางกนเพอใหผเรยนแตละคน เขาใจและสามารถมอบหมายใหผเรยนทเรยนไดเรวกวาอธบายความเขาใจใหเพอนฟง เปน

40

การสอนโดยเพอนชวยเพอน 4. สงเสรมเจตคตท างบวกตอการเรยน การเรยนรแบบเชงรก (Active Learning) ชวยใหผสอนสามารถ ปรบเจตคตผเรยนตอการเรยนรไดถงแมจะสอนในชนเรยนขนาดใหญ เนองจากผเรยนไดรบความ พอใจจากเนอหาและแบบฝกหดทสมพนธกบชวตจรง ท าใหเหนความส าคญเกดความพยายาม และความรบผดชอบตอการเรยนรมากขน อนเนองจากการเหนคณคาของการเรยนรทตนเองไดลง มอปฏบตจรง 5. ผเรยนไดประโยชนจากการมปฏสมพนธในชนเรยนกบเพอน ผเรยนมโอกาสตงค าถาม ตอบโตวพากษวจารณและชนชม การท างานทมวธการและมมมองทแตกตางกนของแตละคนและ แตละกลม สรางความทาทาย จงใจทงผเรยนและผสอนใหสนกสนาน นาตนเตนผเรยนพฒนาประสบการณทางสงคมและไดเรยนรวธการเรยนดวยตนเอง สามารถปฏบตงานรวมกบผอนไดดม มนษยสมพนธอนดตอกน สรปไดวากจกรรมการเรยนรแบบเชงรก (Active Learning) เปนการจดกจกรรมการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ โดยผเรยนจะตองควบคมการเรยนรดวยตนเองในการลงมอปฏบตกจกรรมตางๆ ท าใหมโอกาสคดและตดสนใจ เกยวกบการพด การฟง การอาน การเขยนการสะทอนแนวความคดและ ความรทไดรบจากการมปฏสมพนธกบเพอนและผสอน ตลอดจนมก ารทบทวนความรและซกซอม การตอบขอค าถามโดยผสอนสรางสถานการณกระตน ชแนะรบฟงความคดเหนและอ านวยความสะดวก

2. รปแบบการเรยนรแบบเชงรก (Active Learning) ในการจดการเรยนการสอนไดมผเสนอรปแบบการเรยนรแบบเชงรก (Active Learning) ไวดงน ฟงค (Fink. 1999 อางถงใน ศรพร มโนพเชษฐวฒนา. 2547 : 27 - 28) ไดกลาวไววา รปแบบการจดกจกรรมการเรยนรแบบเชงรก (Active Learning) ทน าเสนอสกระบวนกรเรยนรไวเพอชวยให ผสอนออกแบบกจกรรมใหเหมาะสม ดงภาพ

41

ประสบการณทไดรบ การสนทนาสอสารกบ (Experience of) (Dialogue of)

ภาพท 1 รปแบบของการเรยนรแบบเชงรก (Active Learning) ทมา : ฟงค (Fink. 1999 : 1)

รปแบบของการเรยนรแบบเชงรก (Active Learning) ดงกลาว ไดเสนอแนะวากจกรรมการเรยนรทงหมด จะรวมถงชนดของประสบการณทไดจากการลงมอกระท าและจากการสงเกต ตลอดจนการสนทนา สอสารทงกบตนเองและกบผอน ดงรายละเอยด ตอไปน 1. การสนทนาสอสารกบตนเอง เพอใหผเรยนจะไดคดสะทอน ถามตนเองวาคดอะไร มความรสกอยางไร โดยบนทกการเรยนร (Journal) หรอพฒนาแฟมสะสมงานวาก าลงเรยนอะไร เรยนอยางไร สงทเรยนนมบทบาทอยางไรในชวตประจ าวน 2. การสนทนาสอสารกบผอน การอานต าราหรอฟงค าบรรยายในการสอนแบบเดมนน ผเรยนจะถกจ ากดความคดไมมการแลกเปลยนความคดเหนกบผอน ขาดความกระตอรอรนในการ สนทนาสอสาร หากผสอนมอบหมายใหอภปรายกลมยอยในหวขอทนาสนใจในการเรยนร แบบเชงรก (Active Learning) จะชวยสรางสรรคสถานการณในการสนทนาสอสารใหมชวตชวาได 3. ประสบการณทไดจากการลงมอกระท าเปนประสบการณทเกดขนโดยตรงจากการ ออกแบบการทดลองหรอทางออมจากกรณศกษาบทบาทสมมตกจกรรมสถานการณจ าลอง ฯลฯ 4. ประสบการณทไดจากการสงเกตการทผเรยนเฝามองหรอฟงคนอนในสงทสมพนธกบ หวขอทก าลงเรยนอาจเปนการสงเกตโดยตรงจากสงทเกดขนจรง หรอจากการสงเกตสถานการณ จ าลองจะท าใหผเรยนไดรบประสบการณทมคณคา ซาเลม (Salemi. 2001 อ างถงใน ศรพร มโนพเชษฐวฒนา. 2547 : 27) ไดแนะน าขอควร ค านง ในการน าการเรยนรแบบเชงรก (Active Learning) ไปใชในชนเรยน ดงน 1. ผสอนสรางสรรคกจกรรมหลากหลาย เพอขยายประสบการณการเรยนรของผเรยนใน การเรยนรแบบเชงรก (Active Learning)อกทงผเรยนมพนฐานและความสนใจตางกน ผสอนควร

การลงมอกระท า (Doing)

ตนเอง (Self)

การสงเกต (Observing)

ผอน (Other)

42

พจารณากจกรรมทสงเสรมประสบการณและการสนทนาสอสารใหมากขน 2. น าวธการปฏสมพนธมากอใหเกดประโยชนมากทสดประสบการณทไดรบจากการลงมอกระท าจากการสงเกตกบการสนทนาสอสารกบตนเองและผอนอนเปนการพฒนาคณค าในตวเองสามารถน ามาใชใหมากขน เพอเพมความหลากหลายและความสนใจของผเรยนโดยการจดล าดบกจกรรมใหเหมาะสมกบการมปฏสมพนธระหวางผเรยนกบผสอน ผเรยนกบผเรยน และผเรยนกบกจกรรม 3. สรางศกยภาพระหวางประสบการณกบการสนทนาสอสารซงเปนหลกการปฏสมพนธ ขางตน ชวยสรางศกยภาพระหวางองคประกอบหลกของรปแบบการเรยนรแบบเชงรก (Active Learning) กลาวคอ ประสบการณใหม (ทงจากการลงมอกระท า และการสงเกต) มศกยภาพทจะใหผเรยนไดรบมมมองใหมวาสงใดมเหตผลทอธบายไดหรอไมไดมศกยภาพทจะชวยผเรยนสรางความหมาย ตอการเรยนรทเปนไปไดมากมายท าใหผเรยนเกดการรแจงและรบประสบการณใหมเพมขนและลกซงขน

3. แนวทางการจดการเรยนรแบบเชงรก (Active Learning) อปสรรคในการสงเสรมการเรยนรแบบเชงรก (Active Learning) อาจเกดจากหลายสาเหต อาท เชน ความเคยชนกบการสอนแบบเดมของทงผสอนและผเรยน ความไมพรอมของผเรยน ทจะมสวนรวมในการเรยนรเนองจากขอผกมดในเรองเวลาทตองปฏบตงานและประชมกลม ลกษณะและวธการ เรยนรของผเรยนทชอบแยกตวจากเพอนหรอมนสยขอาย ตลอดจนประเดนปญหาจากกจกรรมของ ผสอน (Shenker, Goss & Bermstein. 1996; Hartel. 2002) ดงนน ผสอน (Shenker, Goss & Bermstein. 1996; Hartel. 2002) มากกวาการเรยนร แบบผเรยนเปนฝายรบ สวนศนยความเปนเลศดานการสอนของมหาวทยลย แคนซส (Center for Teaching Excellence, University of Kansas.2000 : 1 - 3; Drake. 2000 : 1 - 3) ไดก าหนดแนวการเรยนรแบบเชงรก (Active Learning) หรอการสอนแบบยดผเรยนเปนศนยกลางในชนเรยน ไวดงน 1. ผสอนเปนผชน าผเรยนการเรยนเรมตนจากความรเดมของผเรยน ไมใชความรของผสอน ผสอนมหนาทรบผดชอบในการสงเสรมและกระตนแรงจงใจของผเรยน สนบสนนและวนจฉยการเรยนร ของผเรยน โดยตองปฏบตตอผเรยนอยางใหเกยรตและเทาเทยมกน ใหการยอมรบและสนบสนนความแตกตางระหวางบคคล 2. ผเรยนมสวนรวมในการก าหนดจดมงหมาย ผสอนเปนผจดหาจดมงหมายทส าคญ ใหแกผเรยน โดยเปดโอกาสใหผเรยนสรางหรอเลอกจดมงหมายเพมเตม 3. บรรยากาศในชนเรยนมลกษณะเปนการเรยนรรวมกน และสนบสนนชวยเหลอกนอยาง ตอเนองผเรยนทกคนร จกกนเปนอยางดและเคารพในภมหลง สถานภาพความสนใจ และจดมงหมายของกนและกน ผสอนจะใชการสอนทสงเสรมและสนบสนนใหผเรยนอภปราย ท างนกลมและรวมมอ

43

กนปฏบตงานอยางกระตอรอรน 4. กจกรรมการสอนยดปญหาเปนส าคญ และแรงขบเคลอนในการเรยนรเกดจากผเรยน การเรยนเรมจากปญหาทแทจรงซงเกยวของกบจดหมายและความสนใจของผเรยนผเรยนมความยดหยนในการเลอกปญหาจดระบบการปฏบตงานและตารางเวลาเพอความกาวหนาดวยตนเอง ผสอนจะเรมสอนตงแตปญหางายๆเพอใหเกดมโนทศนรปแบบของกจกรรมตองลดความซ าซอนของภาระงานทไมจ าเปนใหอยในระดบต าสด สงเสรมและก าหนดใหผเรยนปฏบตงานรวมกนเปนกลม 5. สนบสนนใหมการประเมนผลอยางตอเนอง เพอพฒนาผเรยนในดานการประเมนผลนนควรท าการประเมนผลอยางตอเนองระหวางการเรยนการสอนโดยเนนทการปอนขอมลยอนกลบ (Feedback) การประเมนผลทงหมดควรองเกณฑ (Criterion - referenced) มากกวาองกลม (Norm) และใหครอบคลมขอเทจจรง มโนทศนและการประยกตใชความรทางวทยาศาสตรเปนการประเมนตามสภาพจรง (Authentic) อยางสม าเสมอ ผเรยนไดรบอนญาตใหแกไขงาน ปรบปรงงานใหมหากการปฏบตงานนนไมไดมาตรฐาน โดยระดบผลการเรยนพจารณาจากงานทมการปรบปรง แกไขแลวผสอนเปนผมบทบาทในการชวยใหผเรยนประสบผลส าเรจ เกดความภาคภมใจใน ความส าเรจและความสามารถของตนเองใหค าแนะน า โดยเนนใหผเรยนปรบปรงงานใหดขน มากกวาระบขอผดพลาดเพอกลาวโทษ 6. การสอนพฒนามกกวาชน า หรอ การน าเสนอการสอนเนนทความเขาใจและการ ประยกตใชความรมากกวาการจดจ าและการท าซ าโดยใหความส าคญกบวธวทยาศาสตรยอมรบค าตอบทหลากหลายมากกวาค าตอบทถกตองเพยงขอเดยว เนนการใชเทคโนโลยสอและวธการใหมๆ สงเสรมและสนบสนนใหผเรยนชน าตนเอง และมความยดหยนในการปฏบตงานผเรยนเปนผมความกระตอรอรน ในการเสรมสรางความรรวบรวมขอมลและน าขอมลจากการเรยนร ไปใชประโยชนชวยใหผเรยนเขาใจรปแบบและวธเรยนและชวยผเรยนแกปญหาดานการเรยนรของแตละบคคล ผสอนจงเปนผแนะแนวทางไมใชผก าหนดขนตอนกจกรรมใหผเรยนปฏบตตามทกขน แตตองเนนและสอนใหผเรยนเกดความคดเชงวเคราะห (metacognition) ซงเปนปจจยหลกทจะท าใหเกดการเรยนรแบบเชงรก (Active Learning) ไผท สทธสนทร (2543 : 24 -27) ไดกลาวถง บทบาทของผเรยนและผสอนทจะสงเสรมการเรยนรแบบเชงรก (Active Learning) ใหด าเนนไปดวยดไว ดงน ผสอนตองยอมรบฟงความคดเหนของผเรยนและคนหาสงทผเรยนสนใจเรยนรสวนผเรยนตองมสวนรวมอยางเตมทในกระบวนการเรยนรการเผชญปญหาจากประสบการณจรง และรวมประเมนตนเอง นอกจากนพฤตกรรมของผเรยนทสามารถ ตรวจสอบไดวาเปนผมสวนรวมในการเรยนรอยางกระตอรอรน และสรางการเรยนรของตนเอง

44

อเวลล (Ewell. 1997 : 6) ไดสรป ไวดงน 1. ตอบสนองตอการเรยนรเกยวของ ผกพนและมสวนรวมอยางกระตอรอรน (Active participant)กบกจกรรมการเรยนการสอน 2. มความคดรเรมสรางสรรคพรอมทจะน าเสนอทางแกปญหาและสรางความสมพนธ ระหวางสงทเรยนรมาแลวกบสภาพแวดลอมใหม 3. มงมนกบการเรยนรสามารถประยกตใชสงทเรยนรในสถานการณทก าหนด 4. แสดงพฤตกรรมการสรางความรดวยตนเอง มนส บญประกอบและคณะ (2543 : 12 - 13) กลาววา บทบาทผเรยนทจะกอใหเกดการ เรยนรทกระตอรอรน ไวดงน 1. มสวนรวมและผกพนกบการเรยนร 2. ตดสนใจเกยวกบผลลพธของงาน 3. มความรสกเปนเจาของผลงานตนเอง 4. ไดทดสอบแนวความคดของตนเองอยางสม าเสมอ 5. ไดวางแผนและออกแบบการทดลองของตนเอง 6. ไดรายงานผลงานตอเพอนรวมชนเรยน 7. ไดประเมนผลงานของตนเอง 8. มสวนรวมในการแกปญหาดวยตนเอง 9. อภปรายและมการปฏสมพนธในกลมอยางมเปาหมาย 1.) สะทอนผลงานและสรางแนวคดใหมๆ ในขณะเดยวกน หากตองการใหผเรยนแสดงบทบาทมสวนรวมในการเรยนร แบบเชงรก (Active Learning) ผสอนจะตองกระตนความรบผดชอบตอการเรยนร ของผเรยน ใหผเรยนไดคดดวย ตนเอง ตลอดจนเสนอโอกาสในการเรยนรอยางหลากหลายและเสนอกจกรรมทน าไปสสถานการณ การเรยนรแบบเชงรก (Active Learning) จะพบวา การจดกจกรรมการเรยนร แบบเชงรก (Active Learning) เนนผเรยนเปนส าคญแตบรนเนอรเชอวาการทผเรยนมปฏสมพนธกบสงแวดลอมจะ น ำไปสการคนพบการแกปญหา ซง บรนเนอร เรยกวาวธการเรยนร โดยการคนพบซงมความแตกตางจากการเรยนรดวยก ารสอบสบ (Inquiry learning) ตรงทการเรยนร โดยการคนพบดวย ตนเองผสอนเปนผจดสงแวดลอมและใหขอมลตางๆ เกยวกบสงทตองการใหผเรยนไดเรยนร และ วตถประสงคของบทเรยนพรอมดวยค าถาม เพอใหผเรยนคนพบดวยตนเอง สวนการเรยนรดวยการ สอบสบมวตถประสงคเพอใหผเรยนสามารถชวาปญหาคออะไร จากขอมลทมอยและหาวธวาจะ แกปญหาไดอยางไรโดยใชขอมลทมอย ในการจดกจกรรมการเรยนรแบบกระตอรอรนไดน าแนวคดและทฤษฎตางๆ มาผสมผสานกน ดงน

45

1. ขนการน าเขาสบทเรยน ครกระตนและเราความสนใจโดยทบทวนความร เดมแจง จดประสงคการเรยนร สรางแรงจงใจและแนะแนวทางการท ากจกรรมเพอน าไปสขนการสราง ประสบการณในขนนไดบรณาการทฤษฎการเรยนร ของกานเย ทฤษฎการเรยนร โดยการคนพบ ของบรนเนอร ซงท าใหนกเรยนไดระลกถงความร เดมเพอใชเปนพนฐานของการเรยน เพอ เตรยมพรอมส าหรบเชอมโยงความร เกากบความรใหมทก าลงจะเกดขน การแจงจดประสงคการ เรยนร ของการเรยนในชวโมงนเพอจะไดเหนประโยชนและแนวทางของการเรยนท าใหบรรลตาม เปาหมายและสนทนาเกยวกบเรองทจะเรยน เพอสรางบรรยากาศในการเรยน สรางแรงจงใจใหกบ นกเรยนท าใหกระตนนกเรยนตองการทจะเรยนร ในขนตอไปการประเมนผล ผสอนจะประเมน ผเรยนจากการตอบค าถาม และการแสดงความคดเหน 2. ขนการสรางประสบการณนกเรยนลงมอท ากจกรรมซงท าใหเกดกระบวนการคดในการ แกปญหาและรวามเนอหาอะไรระหวางการท ากจกรรม มการแลกเปลยนความคดเหนและรวมกนรบ ผดชอบ งานทไดรบมอบหมายโดยผสอนจดกจกรรมและอ านวยความสะดวกใหแกนกเรยน ในขนน มการบรณาการทฤษฎพฒนาการทางสตปญญาของเพยเจต ทฤษฎการเรยนร ของกานเยและ ทฤษฎการสรางความร ดวยตนเอง สมพนธกนตรงท นกเรยนไดลงมอท ากจกรรมการอานท กระตอรอรน ไดแก การเนนค า การเวนค า การตงค าถามเปนตน การอภปรายกลมยอยและการ ทดลองรวมกนเปนกลม ท าใหนกเรยนไดสรางความรดวยตนเองแตอาจไมสมบรณโดยครมใบงาน ซงประกอบดวยความร และกจกรรมในการแกปญหาเพออ านวยความสะดวกในการเรยนร ซง สอดคลองกบทฤษฎการเรยนรโดยการคนพบของบรนเนอรซงท าใหผเรยนเกดกระบวนการคดมปฏสมพนธรวมกน แลกเปลยนความคดเหนและรวมรบผดชอบงานทไดรบมอบหมายการประเมนผล ครจะประเมนผเรยนโดยการสงเกตพฤตกรรมของผเรยนในขณะท ากจกรรมภายในกลม 3. ขนการแบงปนความร ผเรยนจะไดแลกเปลยนความรปรบโครงสรางความรและสรป ความคดรวบยอด โดยก ารน ำเสนอหน าชนเรยนในขนนใชทฤษฎพฒนาการทางสตปญญาของบรนเนอร ซงสอดคลองกบการบรณาการ ทฤษฎพฒนาการทางสตปญญาของเพยเจตทฤษฎการเรยนร ของกานเยและทฤษฎการสรางความรดวยตนเองตรงทรวมกนอภปราย แสดงความคด จนในทสด จะมการปรบโครงสรางและจดระเบยบความร ใหมและสามารถสรางความร ดวยตนเองไดอยาง สมบรณและเกดเจตคตทดตอการเรยนรภายใตการอ านวยความสะดวกของครในการชแนะแนวทางเพอน าไปสการสรางความรดวยตนเองการประเมนผล ครจะประเมนนกเรยนโดยพจารณา จากการแสดงความคดเหนในการรวมอภปราย การตอบค าถามและการตรวจใบง านของนกเรยน 4. ขนก ารทบทวนความร ผเรยนไดสะทอนเกยวกบความคด ความรสกของตนเองเปนหลกภายใตการจดกจกรรมและบรรยากาศของครในขนนมการบรณาการทฤษฎพฒนาการทาง สตปญญาของบรนเนอร และทฤษฎการสรางความรดวยตนเอง ตรงทกระตนและเราความสนใจ ดวย

46

การสนทนาใหผเรยนน าความรเกาและความรใหมมาเชอมโยงท าใหความรทไดสมบรณและ สอดคลองกบทฤษฎของกานเยตรงทครใหผเรยนไดทบทวนการเรยนทผานมา เพอสงเสรมความ แมนย าและมพฤตกรรมการเรยนรทฝงแนน โดยจดกจกรรมการเขยนทกระตอรอรน ไดแก การเขยน หนงสอพมพการเขยนจดหมาย สถานการณจ าลอง บทบาทสมมตและการเขยนบนทกประจ าวน เปนตน เปนผลใหเกดเจตคตทดและไดสะทอนความคด ความรสกของตนเองตอการเรยนรการ ประเมนผล ครจะประเมนผเรยนโดยพจารณาจากการแสดงออก การแสดงความคดเหน การเขยนบนทกประจ าวนของผเรยน 5. ขนการน าไปใช ครกระตนใหผเรยนแสดงความคดเหนวาควรน าความร ไปใชใน ชวตประจ าวนไดอยางไร ในขนนมการบรณาการทฤษฎการเรยนร ของกานเยและทฤษฎการเรยนร โดยการคนพบ ของบรนเนอร ตรงทกระตนใหนกเรยนคดและน าความรมาประยกตใชในชวตประจ าวนโดยครตงค าถาม ถาเหตการณนเกดขนจรง ผเรยนจะแกปญหาและน าความรมาใชอยางไรซงสอดคลองกบ ทฤษฎการสรางความร ดวยตนเองตรงทไดแสดงความคดเหนจากการน าไปใชในชวตจรงการประเมนผล ครจะประเมนผเรยน จากการตอบค าถามและการแสดงความคดเหน สรปไดวา ผเรยนทเรยนร ดวยกจกรรมการเรยนร แบบเชงรก (Active Learning) จะตองก าหนดแนวทางในการเรยนรมการก าหนดจดมงหมายในการเรยน สามารถควบคมการเรยนรดวยตนเอง (Self - regulated learner) จดการกบตนเองและบรหารเวลาไดและมแรงจงใจภายใน สามารถเปลยนเจตคต และความสนใจในวชาความร ทตนเองตองการศกษา ไดเรยนร รวมกบเพอนและ สามารถมปฏสมพนธกบผสอนไดเปนอยางด ตลอดจนมการทบทวนความร โดยมผสอนเปนผ กระตน ชแนะ รบฟงความคดเหนและเตรยมแหลงเรยนรใหกบผเรยน การเรยนรแบบกระตอรอรน เปนวธการทมความหมายกวางครอบคลม วธการสอนหลากหลายเพอเปดโอกาสใหผสอนและ ผเรยนสสถานการณการเรยนรแบบกระตอรอรนได โดยมจดเนนอยทการใหผเรยนเปนส าคญและเกดการเรยนรดวยตนเอง ค านงถงความแตกตางระหวางบคคล ซงสงเคราะหจากทฤษฎการคนพบ ของบรนเนอรทฤษฎพฒนาการเชาวนปญญาของเพยเจตและทฤษฎการเรยนร ของกานเย มนส บญประกอบ และคณะ (2543) ไดเสนอวธการสอนและเทคนคการสอนเพอการเรยนรแบบเชงรก (Active Learning) ไวดงน 1. การอภปรายกลม (Group discussion) เปนกลวธทจดใหมขนดวยเจตนารวมกนทจะพจารณาเรองใดเรองหนงโดยน าปญหา และแงคดตางๆ เกยวกบเรองนนมากลาวใหชวยกนแสดงความคดเหนหรอชวยขบคดเกยวกบขอปญหานน เพอหาขอสรปทกคนมสวนรวมในการพดออกความคดเหนอยางเทาเทยมกน โดยไมมการแยกผพดและผฟงเปนวธทท าใหเกดผลดมากมาย เพราะเปนการเรมจากความรพนฐานของผเรยนไปสประสบการณใหม ชวยพฒนาเจตคตยกระดบความสนใจ

47

และการมสวนรวมของผเรยนทกคนจากการท างานเปนกลม ใชกระบวนการทน าผเรยนใหคดและแบงปนความเขาใจทางวทยาศาสตรตอกนอาจจ าแนกไดเปน 2 ประเภทใหญๆไดแก 1.1 การอภปรายกลมยอย (Small group discussion) เปนกลวธการสอนทมประสทธภาพทสดอยางหนงทสามารถใชไดกบการเรยนการสอนวทยาศาสตรทกบทเรยนในกรณทตองการใหมการแสดงความคดเหนกนอยางทวถง 1.2 การอภปรายทงชนเรยน (Whole class discussion) เปนการอภปรายทมกมผสอนเปนผน าในการอภปรายมกใชเราความสนใจใหผเรยนเรมแสดงความคดเหนในเรองใดเรองหนงอาจเปนการน าเขาสบทเรยนหรอสรปบทเรยน เทคนคทดเทคนคหนงส าหรบการอภปรายกลมทชวยใหการลงสรปแนวความคดรวดเรว คอ การระดมสมอง (Brainstorming) หากใชวธระดม สมองไดอยางเหมาะสมจะกระตนแนวคดใหม และสงเสรมการแกปญหาทตองการความคดรเรม สรางสรรค และทมจดมงหมายบงชชดเจนวาไมตองการค าตอบถกผด แตตองการแนวทางแกปญหาหลายแนวทาง ซงระหวางการระดมสมองทกคนมอสระทจะพดและเสนอความคดเหนทแตกตางได 2. เกม (Games) หมายถง กจกรรมทใชผเลนหนงคนหรอมากกวา เปนการแขงขนทม กฎเกณฑ หากเปนเกมวทยาศาสตรตองใชทกษะกระบวนการวทยาศาสตรเขามาเกยวของชวยใหผเรยนสนก ตนเตน มสวนรวมและกระตนใหเรยนร ชวยพฒนาทกษะแกปญหา สอสารการฟง ความรวมมอซงกนและกน ผสอนสามารถใชเกมในการเสรมแรง ทบทวน สอนขอเทจจรงทกษะ และมโนทศนสงเสรมใหเกดการเรยนรดวยตนเอง ท าใหผเรยนสนใจบทเรยน ผเรยนออนและเกง สามารถท างานรวมกนไดดท าใหผเรยนออนเกดก าลงใจในการเรยนมากขน ทงอาจใชเปนการประเมนผลการเรยนรอยางไมเปนทางการ เกมมหลายประเภท เชน การจบคการทายค า โดมโน ปรศนาอกษรไขวและไพ เปนตน 3. การแสดงบทบาทสมมต (Role playing) เปนกลวธทดมาก เมอผสอนตองการส ารวจ ความเขาใจทศนะ เจตคตทางวทยาศาสตรหรอตองการใหผเรยนรชดวา บคคลทอยในสถานการณ หนงๆ นนร สกอยางไร และเพอเปนการใหขอมลส าหรบอภปรายตอไป โดยจดใหมการแสดงในสถานการณทคลายชวตจรง ผเรยนสวมบทบาทเปนผเกยวของทอยในสถานการณนน เชน เปนตวละครในประวตศาสตรของวทยาศาสตร ทงนกวทยาศาสตร นกขาว ผปวย ผมอ านาจในการตดสนใจโดยใหตวละครแสดงความคดเหนและสนทนาเกยวกบจรยธรรมของการทดลองหรอการทดลองทไมไดรบความยนยอมจากมหาชน เปนตน (Austin. 1997 : 182 - 183; Solomon.1991 : 95 - 103 อางถงใน ศรพร มโนพเชษฐวฒนา. 2547 : 34) สงส าคญทจะกอใหเกดความรความ เขาใจ เจตคตและคานยม คอ การอภปรายหลงการแสดง นอกจากการเปนผสงเกตการณแลว ผสอนจะเปนผน าอภปราย ผก าหนดบทบาท ผควบคมเวลา และชวยแกไขปญหาทอาจเกดขน ระหวางการแสดงบทบาทสมมตโดยองคประกอบหลกของการแสดงบทบาทสมมตจะประกอบดวย บคคลทเกยวของ

48

ประเดนปญหาทจะท าความเขาใจ ความสมพนธระหวางบคคล เวลา และ สถานททเกดเหตการณ 4. การแสดงละคร (Drama) คลายคลงกบการแสดงบทบาทสมมตกลาวคอเปนวธการท ผเรยนเปนผแสดงบทบาทตามทไดรบ ท าใหผเรยนมความเขาใจในเรองราวทแสดงแตใชเวลา มากกวาบทบาทสมมตจงเหมาะส าหรบใชสอนในเนอหาทยาก 5. การใชกรณศกษา (Case study) เปนวธหนงทสงเสรมใหผเรยนรจกวเคราะห สถานการณแวดลอมเฉพาะเรอง “กรณ” อาจเปนเรองสมมตขนหรอชวตจรงทอธบายสงทเกดขนใน ชมชน มกจะเกยวกบปญหาทผหนงหรอหลายคนก าลงประสบอย การใชกรณจะเปดโอกาสให ผเรยนรวมพจารณาแสดงความรสกเพอสรปปญหา แนวคดและแนวทางแกปญหา การประยกต ความรเดมสรางความเชอมนวาการตดสนใจของตนมความส าคญและเชอถอได และสราง แรงจงใจทจะเรยนสงอนตอไป 6. การสอนโดยใชสถานการณจ าลอง (Simulation techniques) หมายถง การสอนทมการเลยนแบบสภาพเหตการณ หรอสมมตสถานการณใหมความคลายคลงกบเหตการณทเกดขน ในชวตจรงและสอดคลองกบเนอหาในบทเรยน จากนนเสนอเปนกจกรรมการสอน เพอใหผเรยนไดทดลองฝกปฏบตออกความคดเหน หรอตดสนใจเลอกแนวทางแกปญหาจากสถานการณนน ท าให ผเรยนมประสบการณในสภาพทใกลเคยงกบความเปนจรงมากทสด ซงวธการนจะท าใหผเรยน สามารถสรางความเขาใจหลกการทางวทยาศาสตร และกระบวนการตางๆ ทไมเหนเปนรปธรรม ผเรยนมความรสกรวมตอเหตการณไดดอกทงยงสามารถถายโยงการเรยนรไปสการปฏบตจรงได ตอไป โดยผสอนตองเตรยมอปกรณ บตรก าหนดบทบาท และสถานท ตลอดจนกลาวน าและ อธบายบทบาทของผเรยนใหเขาใจตรงกน ลกษณะของสถานการณจ าลองทดจะตองมความ เทยงตรง ทจะสามารถใชเปนตวแทนของสถานการณในชวตจรง รวมทงมความครอบคลม ตอสงส าคญทควรเนนเหตการณทเกดขนในชวตทสามารถท าใหผเรยนเขาใจไดงาย ไมซบซอนเกนไป 30 เปนประโยชนตอก ารทดลองทผเรยนสามารถทดลอง อภปราย สรปไดและตองมสวนส าคญท เชอมโยงใหน าไปใชในชวตจรงได 7. การอานทกระตอรอรน (Active reading) เปนกลวธการอานอยางมประสทธภาพชวย ใหผเรยนเขาใจเรองทอานไดดขน ไมใชการอานอยางคร าวๆ หรออานไปเรอยๆ เหมอนการอาน ทวไป แตเปนการอานทมวตถประสงคเพอหาค าตอบหรอตงค าถาม โดยประมวลความคดจากสงทอาน เพอใหมนใจวาผเรยนไดรบสาระจากการอานอยางตอเนอง ทงไดใชวจารณญาณ พนจ พเคราะหเรองทอาน เปนการอานเนอหาอยางสนใจ และกอใหเกดความสนใจคนควาเพมเตมดวย ตวผเรยนเอง โดยใชเทคนคตางๆ ทชวยสงเสรมผเรยนในการอานและท าความเขาใจเนอหาทางวทยาศาสตรได ดงน

49

7.1 การเนนค า (Emphasizing) เปนกจกรรมทใหผเรยนเลอกค า วลประโยคหรอขอมลออก จากเนอหาทก าหนด เพอกระตนผเรยนใหเหนค าหลกหรอมโนทศนทางวทยาศาสตรทส าคญ ท าไดหลายวธเชน ขดเสนใตระบายสวงรอบขอมล เปนตน 7.2 การเวนค า (Clozing) เปนกจกรรมเชงคาดคะเน โดยลบค าทส าคญ (Keyword) ในเนอหาออกบางสวน แลวใหผเรยนเตมเนอห าใหสมบรณผสอนอาจก าหนดค าส าหรบเตมหรอไมก าหนดกได 7.3 การเรยงล าดบ (Sequencing) เปนกจกรรมตดแบงเนอหาความรออกเปนสวนๆ สลบ คละกน แลวใหผเรยนจดเรยงล าดบเชงเหตผล ของเหตการณตามเนอหาใหถกตอง 7.4 การระบชอ (Labeling) ใหผเรยนตดชนสวนของขอความทเตรยมใหแลวน าไปตดบน แผนภาพทก าหนดเพอตรวจสอบความรทถกตองในการคนหาชอ หรอค าทเหมาะสมกบแผนภาพ และใชแผนภาพเปนเครองชวยจ าและแยกแยะเนอหาการเขยน 7.5 แผนภาพ (Drawing diagrams) ใหผเรยนเขยนแผนภาพหรอแผนภมส าดบความคด จากเนอหาทอาน เพอชวยใหผเรยนมองเหนภาพ ตรวจทานและบนทกความเขาใจมโนทศนท ก าหนดใหอาน อานเนอความแลวตงค าถาม (Devising question) ผสอนเตรยมเนอหาใหผเรยน อานแลวตงค าถามแลกเปลยนค าถามกน เพอคนหาค าตอบ หรออภปรายรวมกน 7.6 การผสมภาพหรอสญลกษณกบค า (Pictogram) เปนการแลกเปลยนค าถามหรอ พยญชนะบางตวของขอมลใหเปนรปภาพ หรอสญลกษณแทน ผเรยนท าความเขาใจขอมลทก าหนดจากการอานเรยงล าดบภาพสญลกษณและค าตางๆ คลายปรศนาภาพ เปนกจกรรมทท าใหผเรยนสนก กระตนการอานการเกบขอมลและคดเลอกขอมล 8. การเขยนทกระตอรอรน (Active writing) เปนกลวธกระตนใหผเรยนแสดงออกเชง ความรความเขาใจทางวทยาศาสตรโดยใชเทคนคตางๆ ทชวยสงเสรมผเรยนในการเขยน ดงน 8.1 บนทกประจ าวน (Dairy) เปนกจกรรมทเปดโอกาสใหผเรยนสะทอนการเรยนร ของตนเองอยางอสระโดยสอสารแนวความคดของตนเองดวยการเขยน 8.2 รายงานหนงสอพมพ (Newspaper reports) เพอเปดโอกาสใหผเรยนเขยน ส าระเกยวกบวทยาศาสตรและเทคโนโลยในรปของบทความ บทสมภาษณ ส าหรบตพมพในหนงสอพมพหรอเลอกบทความจากวารสาร หนงสอพมพ เพอน ามาเขยนรายงานขอเทจจรงหรอ ประเดนทางวทยาศาสตร 8.3 การเขยนรอยแกว โคลง กลอน (Phrase & poet) เพอเปดโอกาสใหผเรยน สรางสรรคงานเขยนทน าไปสมโนทศน หรอการวเคราะหขอเทจจรงทางวทยาศาสตร การบรรยาย ประสบการณหรอความรสกของผเรยน การเขยนรายงานโครงการ หรอรายงานก ารทดลองทางวทยาศาสตร

50

8.4 บทละคร (Drama) ผสอนอาจใชเทคนคการเขยนบทละครโดยใชเนอหาทางวทยาศาสตรเปนหลก ใหผเรยนเขยนสะทอนความรแนวคด ความคดเหน ความคดรเรมสรางสรรค 8.5 การเขยนจดหมาย (Letter) เปนการเปดโอกาสใหผเรยนสอสารสงทไดเรยนร โดยการเขยนจดหมายโตตอบกบผใกลชด หรอนกวทยาศาสตรเพอทบทวน พฒนาและเสรมความเขาใจมโนทศนทางวทยาศาสตร 8.6 การน าเสนอ (Presentation) เปนการรายงานผลการคนควาของผเรยนใหผอนทราบ อาจอยในรปแบบของการท าโปสเตอรแผนพบ 9. การท างานกลม (Small group work) เปนกจกรรมทจดใหผเรยนท างานกลมยอยๆ พดคยแลกเปลยนความคดเหน และพฒนาทกษะการท างานรวมกบผอน วธนจะประสบผลเมอ ผเรยนมเวลาสะทอนความคดในสงทเรยนหรอประสบการณทไดรบและเมอผสอนชจดส าคญของ กจกรรม 10. การเรยนแบบรวมแรงรวมใจ (Cooperative learning) จอหนสนและจอหนสน (Johnson & Johnson. 1997 : 24 - 31) ไดกลาวถงองคประกอบส าคญของการเรยนแบบรวมมอ รวมใจ ทจะใหการเรยนประสบผลส าเรจ 5 ประการ คอ 10.1 มความสมพนธทดระหวางสมาชก (Positive interdependence) 10.2 มการปฏสมพนธโดยตรงของสมาชก (Face to face interaction) 10.3 มความรบผดชอบและการตอบสนองของผเรยนเปนรายบคคล (Individual accountability & personal responsibility) 10.4 มทกษะทางมนษยสมพนธและทกษะการท างานกลมยอย (Interpersonal & small group skills) 10.5 เปนกระบวนการท างานกลม (Group processes) การเรยนแบบรวมแรงรวมใจ นอกจากจะมลกษณะตามทจอหนสนและจอหนสนไดกลาวไว ยงมลกษณะทส าคญและจ าเปนทคาแกน (Kagan. 1990) ไดอธบายไว ดงน 1. มการรวมเปนกลม / ทม 2. มการจดการในกลม (Management) 3. มความเตมใจทจะรวมมอกนเรยนและท างาน (Willing) 4. มทกษะทางสงคมและการสอสาร (Skills) 5. มหลกการพนฐาน 4 ประการ ทเรยกยอวา PIES เปนตวบงชการเรยนแบบรวม แรงรวมใจ คอ 5.1 มการสรางความรสกพงพ ากน (Positive interdependence) 5.2 มความรบผดชอบของสมาชก (Individual accountability)

51

5.3 มสวนรวมทเทาเทยม 5.4 มปฏสมพนธไปพรอมกน (Equal participation & Simultaneous interaction) 6. มโครงสรางหรอเทคนคในการจดกจกรรม (Structures) ทไดออกแบบใหเหมาะสมกบเปาหมายจะเหนไดวา การเรยนแบบรวมแรงรวมใจ (Cooperative learning) เปนกลวธหนงทผเรยนท างานเปนกลมเลกแบบคละความสามารถ จนบรรลวตถประสงคของกลมจากความรบผดชอบของแตละคน และการพงพ าชวยเหลอกนในกลม สลาวน และคณะ (Slavin. 1995 : 19 - 48) ไดทบทวนและรายงานการศกษาวจยเกยวกบ การเรยนแบบรวมแรงรวมใจในทกเนอหาวชากบผเรยนระดบประถมศกษา และมธยมศกษาทงใน เขตเมองและชนบท จ านวน 45 งานวจย ในชวงป ค.ศ. 1972 -1986 ไดผลตรงกนวาเปนการเรยนร ทกระตนใหมการพฒนาทกษะทางดานสตปญญา ทกษะสงคมและความมเหตผล นอกจากนยง เปนการเพมความส าเรจในดานการเรยนและการท างานรวมกนอยางมประสทธภาพ (Armstong. 1994 : 27 อางถงใน ศรพร มโนพเชษฐวฒนา. 2547 : 37) เทคนคการเรยนแบบรวมแรงรวมใจม หลายแบบทสามารถเลอกน ามาประยกตใชในชนเรยนไดตามวตถประสงคของการเรยนและ ลกษณะของเนอหา วชา ดงน (Kagan. 1990 : 1 - 28 chapter 13; Slavin. 1995 : 4 - 13, 71 - 140 : Jacob, Lee& Ball. 1996 : 11 -54; สมณฑา พรหมบญ และอรพรรณ พรสมา . 2540 : 30 - 32, นาตยา ปลนธนานนท. 2542 : 1 - 18; ส านกคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต. 2542 : 55 - 131) 1. ออนเกงเรงงานกลม (Student Teams - Achievement - Division : STAD) ของสลาวน และคณะ (Slavin et. al) เปนวธการทเหมาะส าหรบการเรยนความรพนฐานเนนการจงใจใหผเรยน ชวยเหลอและถายทอดความรความเขาใจแกกนโดยมขนตอน ดงน 1.1 ผสอนสอนและชแจงภาระงาน 1.2 เขากลมปฏบตกจกรรมตามทไดรบมอบหมายภายในเวลาทก าหนดดวยความรบผดชอบและชวยเหลอกน 1.3 ทดสอบยอยเปนรายบคคลน าคะแนนแตละคนมารวมเปนคะแนนกลม 2. ตอเตมเสรมสรางและตอเตมเสรมสราง 2 (Jigsaw & Jigsaw II) ของอลเลยต อารอนสน และสลาวน และคณะ (Elliot Aronson. Et al. & Slavin et.al) ตามล าดบเพอศกษาหวขอยอยของ หนวยการเรยนใหญ แลวน ามาแลกเปลยนเพมเตมความรซงกนและกนในกลม สรปเปนสาระการเรยนรของหนวยการเรยนใหญและน าเสนอตอชนเรยน โดยมขนตอน ดงน 2.1 สมาชกแตละคนในกลมเดม (Home group ) รบมอบหมายใหศกษาเนอหาท แตกตางกนตามความเหมาะสม โดยผเรยนจากทกกลมมารวมเปนสมชกกลมใหม เรยกวา กลมผเชยวชาญ (Expert group)

52

2.2 กลมผเชยวชาญรวมกนศกษาเนอหาจนเขาใจ โดยอาศยสอวสด อปกรณ เอกสารเสรมความรสารสนเทศ และนวตกรรม ทจดไวใหในกลม 2.3 สมาชกในกลมผเชยวชาญแยกยายกลบเขากลมเดมเพอเสนอความร แลกเปลยนความคดกบกลมในสวนทตนรบผดชอบ ตามทไดศกษาจากกลมผเชยวชาญ 2.4 ทดสอบรายบคคล คะแนนสมาชกมารวมเปนคะแนนกลม หมายเหต: ความ แตกตางของตอเตมเสรมสรางและตอเตมเสรมสราง 2 อยทสอการเรยนการสอน โดยทกคนทไดรบมอบหมายใหศกษาเรองยอยใด ในแตละกลมของกจกรรมตอเตมเสรมสราง 2 จะไดสออยางเดยวกน สวนกจกรรมแบบตอเตมเสรมสราง ผทไดรบมอบหมายใหศกษาหวขอใด ของแตละกลม แมจะศกษาหวขอเดยวกนจะไดรบสอตางกน การมารวมตวกนศกษาจะท าให หวขอนนสมบรณขน 3. ออนเกงเรงแขงขน (Team Games Tournament : TGT) ของสลาวนและคณะ (Slavin et.al) เปนวธการจดใหมการแขงขนทางวชาการระหวางกลม เนนการรวมมอชวยเหลอกนภายในกลม โดยมขนตอน ดงน 3.1 ผสอนทบทวนบทเรยน และมอบหมายงานใหศกษา 3.2 แตละทมศกษาหวขอ (Team study) จนสมาชกทกคนมความเขาใจและเชยวชาญเทาเทยมกน ส าหรบออกไปแขงขนนอกกลม 3.3 แยกสมาชกจ ากกลมเดม (Home group) ไปเขากลมแขงขนปญหาทางวชาการในกลมใหมตามความสามารถ (Competition group) 3.4 ผเรยนกลบมากลมเดมรวมแตมโบนสของทกคน เปนคะแนนของกลม ทมใดไดแตมสงสดจะไดรางวล 4. ออนเกงรวมแขงขน(Team Assisted Tournament individualization : TAI) ของสลาวนและคณะ (Slavin et.al) ทน าเสนอรปแบบของออนเกงเรงงานกลม และออนเกงเรงแขงขนมา ปรบเขาดวยกน เดมใชกบการสอนคณตศาสตรแตวชาอนสามารถน าไปปรบใชไดเปนวธการจดกจกรรมการเรยนการสอนทน ากจกรรมการแขงขนหรอการแกปญหาใหสมาชกแตละกลมปฏบต เปนรายบคคล ตามระดบความสามารถ โดยมขนตอน ดงน 4.1 ผสอนและผเรยนรวมสรปบทเรยน ทดสอบและจดผเรยนเปนกลมทมระดบความสามารถใกลเคยงกน (Homogeneous group) ไวอกแบบหนงนอกเหนอจ ากกลมเดมทคละ ความสามารถ (Heterogeneous group) 4.2 ผเรยนทกคนในกลมเดมจบครวมกนคดและปฏบตแบบฝกผลดกนตรวจ แลกเปลยนค าถามซงกนและกน พรอมใหเหตผลสนบสนน 4.3 หลงจากแตละคปฏบตครบทกชดแลว ใหสมาชกทกคนในกลมเดม ตางคน ตางท าใบงานชดใหมแลกเปลยนกนตรวจ ประกอบกบดค าเฉลยทผสอนจดเตรยมไวถาท าไดไมถง

53

เกณฑใหท าแบบฝกเพมจนกวาจะถงเกณฑและพรอมทจะรบการทดสอบ 4.4 ในระหวางท างานกลมผสอนจะทยอยเรยกผเรยนทมความสามารถใกลเคยงกน จากกลมตางๆ มารวมเปนกลมตามทจดไวลวงหนามาใหค าแนะน าอธบายในเรองทผสอน รวมทงชนแลว โดยใชระยะเวลาสนๆ จากนนใหแยกย ายกลบกลมเดมเพอท างานกลมตอไป 5. สบคนกลม (Group Investigation : GI) ของชาแรน และคณะ (Sharan et.al) ซงตอมา คาแกน (Kagan) ไดน ามาดดแปลงเปนสบเสาะคนหามารวมกลม (Co - op Co -op) เปนวธ สงเสรมการคนควาและสบเสาะหาความรในเรองทสนใจรวมกนโดยใชกระบวนการกลม มขนตอน ดงน 5.1 สมาชกกลมวางแผนการศกษาในหวขอทกลมเลอกหรอไดรบมอบหมาย 5.2 ด าเนนการตามแผนโดยศกษาจากแหลงขอมลผสอนก ากบดแลใหค าปรกษา 6. รวมเรยน – รวมร (Learning Together : LT) ของเดวด จอหนสนและโรเจอรจอหนสน (David Johnson และ Roger Johnson) เปนวธทเหมาะสมกบการเรยนทตองการใหผเรยนท า โครงการหรอโครงงาน โดยมขนตอน ดงน 6.1 สมาชกกลมเลอกโครงงานทตนเองสนใจก าหนดบทบาทหนาทของสมาชก ในฐานะผสงเกต ผปฏบตผบนทก ฯลฯ 6.2 ปฏบตงาน รวมอภปราย และน าเสนอผลงานกลม 6.3 ผสอนประเมน 7. รวมหวรวมคด (Numbered Heads Together) ของคาแกน (Kagan) นยมใชในการ ทบทวนหรอตรวจสอบความเขาใจ มขนตอนดงน 7.1 ผสอนก าหนดประเดนใหญทศกษา ใหผเรยนศกษาจากแหลงขอมลสารสนเทศทเตรยมไว 7.2 ผสอนตงค าถามเปดโอกาสใหผเรยนแตละกลมชวยกนคดหาค าตอบ 7.3 จากนนผสอนเรยกคนใดคนหนงจากกลมชวยกนคดหาค าตอบ 8. คคดคสราง (Think - Pair - Share) ของคาแกน (Kagan) มกใชในระหวางทผสอนก าลง สอนอยแลวเปดประเดนค าถามใหผเรยนไดอภปรายค าตอบ เพอตรวจสอบความเขาใจของผเรยน มขนตอน ดงน 8.1 ผสอนมอบประเดนปญหาใหผเรยนจบคกบเพอนทนงขางๆแลวอภปราย รวมกนใหไดค าตอบใชเวลาสนๆ แตละคนอาจคดค าตอบของตวเองกอนแลวคอยน ามาแลกเปลยน กบเพอน 8.2 ผสอนใหแตละคนน าเสนอความคดเหน อภปรายแลกเปลยนกนทงชน บางครงผสอนอาจใหน าผลการอภปรายของเดมมาแลกเปลยนรวมกนกบอกคหนงทนงอยใกลกน เพอ

54

ปรบค าตอบใหดขนอก วธนเรยกคดคสลบคคด (Think - pair - Square) จากเทคนควธเรยนรแบบรวมแรงรวมใจ ทกลาวขางตน เปนเพยงตวอยางทพบวามการ น ามาใชและหากพจารณาขนตอนของเทคนคการเรยนแบบรวมแรงรวมใจ แตละแบบจะเหนวาหองเรยนแบบรวมแรงรวมใจจะสะทอนใหเหนสภาพจรงในสงคม ทมประโยชนและคณคาหลาย ประกร ดงน 1. ชวยพฒนาการเรยนรของผเรยนใหเปนไปอยางกวางขวาง 2. ผเรยนไดเรยนรวธการแสวงหาความรดวยตนเอง อยางมประสทธภาพ 3. เปดโอกาสใหผเรยนไดรบผดชอบตอการเรยนรของตนเปนการเตรยมพรอมทจะเผชญกบชวตจรง 4. ชวยเสรมสรางบรรยากาศการเรยนรฝกชวยเหลอและความเปนประชาธปไตย 5. ผเรยนสามารถจดจ าในสงทเรยนไดนาน 6. ฝกทกษะทางสงคม 7. สงเสรมความรสกเปนสวนหนงของกลม 8. สงเสรมใหไดรจกและเหนคณคาของตนเอง 9. ผเรยนออนมโอกาสแสดงความคดเหน (Lang, et al. 1995 : 355 และ Huft. 1997 : 434. อางถงใน สมณฑา พรหมบญ.2541 : 38 - 39) ปรชาญ เดชศร (2545ก. : 53 - 55; 2545ข. : 48 - 49) ไดกลาวถง กจกรรมการเรยนการสอนแบบเชงรก (active Learning) ซงสามารถน าไปใชส าหรบผเรยนเปนรายบคคล เปนคและเปนกลม ดงน กจกรรมเรยนรเปนรายบคคล แบบท1 การฝกหดการเรยน การโตตอบและการคด เพอเปดโอกาสใหผเรยนส ารวจตนเอง ทงความรเจตคตและคณค าของการเรยนรกจกรรมทใชไดเหมาะสม ไดแก การหยดเรยนชวขณะ หลงจากการบรรยายไปแลวประมาณ 10 - 15 นาทเพอท าความเขาใจ หลงจากจบบทเรยนแตละเรองใหผเรยนเขยนสรปสงทไดเรยนรและกอนจบแตละชวโมง ใหผเรยนเขยนเรองทเขาใจดทสด และเขาใจนอยทสดภายใน 5 นาท ใหแสดงความคดเหน คดวเคราะหเพอตอบสนองตอการสอน ของผสอน ท าเปนบนทกการเรยนร หรอการตงค าถามสนๆ เมอเรมตนเรยน และใหเวลาอภปรายปญหานน เปนตน แบบท 2 กจกรรมทเกยวของกบค าถาม ค าตอบ เพอเพมความรความเขาใจ สงเสรมความคดวเคราะหวจารณกระตนใหผเรยนสรางขอสรปดวยตนเอง และใหขอมลปอนกลบทนทตอ การเรยนรของผเรยน กจกรรมทใชไดเหมาะสม ไดแก การใหเวลารอค าตอบ ใหผเรยนตอบค าถามเองโดยผสอนไมตองทวนค าตอบ สงเสรมใหฟงอยางตงใจโดยใหผเรยนคนหนงตอบอกคนหนงสรป

55

ความรทไดจากค าตอบของเพอนโดยใชค าตอบของตนเอง หรอการทดสอบแบบสนๆ เปนตน แบบท 3 กจกรรมการใหขอมลปอนกลบทนทเพอเปนขอมลเกยวกบการเรยนรของผเรยน เพมพนความร ในเรองทก าลงเรยน และสงเสรมใหเกดการคดวเคราะหวจารณ กจกรรมทใชไดเหมาะสม คอ การใหผเรยนตอบโดยใชสญญาณมอ โดยผสอนเขยนค าถามหรอปญหาบนปายกระดาษ เชน ค าถาม แบบ 4 ตวเลอก อาจก าหนดใหแตละนวแทนขอของตวเลอกใหผเรยนวงมอบนอกของตนเอง และแสดงนวทเปนค าตอบของตนโดยไมตองสงเสยง ผสอนจะเปนผเหนค าตอบเพยงคนเดยว เปนตน แบบท 4 การกระตนใหเกดการคด วเคราะหวจารณ เพอสงเสรมการสรางความรดวย ตนเอง เพมความสามารถดานการประยกตใชของผเรยน มกจกรรมทใชไดเหมาะสม ไดแกใหผเรยน ใชประสบการณเดมเขยน คาดการณรายละเอยดลวงหนาถงเรองทจะเรยน โดยผสอนถามน า และประเมนวาตนเองจะไดความรมากนอยเพยงใดเมอเรยนจบ หรอผสอนใชปญหาหรอขอโตแยงให ผเรยนคดพจารณา เปนตน

กจกรรมเรยนรท าเปนค เปนกจกรรมทสงเสรมทกษะการคด กระตนการสรางความรดวยตนเอง ส ารวจ เจตคตและ คณคาทเกดขนกบตนเอง ตลอดจนสงเสรมการแลกเปลยนความคดเหนกบผอน มกจกรรมทใชได อยางเหมาะสม ไดแก การท ากจกรรมรวมกนเปนกลม (3 - 5 คน) กลมแสดงวธแกปญหาบน กระดานด า การทบทวนสงทเรยนมา การท าแผนผงมโนทศนท ากจกรรมตอเตมเสรมสราง (Jigsaw) การแสดงสถานการณสมมตการระดมความคดดวยการเขยน การเลนเกม การอภปรายแบบมผน า หรอการโตวาทเปนตน

แนวคดเกยวกบชมชนการเรยนรทางวชาชพ

1. ความหมายของชมชนการเรยนรทางวชาชพ นภมณฑล สบหมนเปยม (2550 : 32) ไดใหความเหนวา สงคมแหงการเรยนร หมายถง กระบวนการทางวงคมทเกอหนนสงเสรมใหบคคลหรอสมาชกในชมชนหรอสงคมเกดการ เรยนรโดยผานสอเทคโนโลยสารสนเทศ แหลงเรยนร องคความรตางๆ จนสามารถสรางความรและ แลกเปลยนเรยนรรวมกนทกภาคสวนในสงคม ท าใหเกดพลงสรางสรรค และใชความรเปนเครองมอใน การเลอกตดสนใจเพอแกปญหาและพฒนาอยางเหมาะสมทงดานเศรษฐกจสงคมและการเมอง บตร ถนกาญจน (2552 : 43) ไดใหความเหนวา ชมชนแหงการเรยนรทางวชาชพ หมายถง ชมชนนกปฏบต เปนกลมคนทมารวมตวกนอยางไมเปนทางการ มวตถประสงคเพอ แลกเปลยนเรยนรและสรางองคความรใหมๆ เพอชวยใหการท างานมประสทธผลทดขน สวนใหญการรวมตวกนในลกษณะนมกจะมาจากคนทอยในกลมงานเดยวกนหรอมความสนใจในเรองเดยวกนหรอม

56

ความสนใจเรองใดหนงรวมกนซงความไววางใจและความเชอมนในการแลกเปลยนขอมลระหวางกนจะ เปนสงส าคญ ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา (2553 : 8) ไดใหความหมายของสงคมแหการ เรยนร ไววา สงคมแหงการเรยนร หมายถง ลกษณะของหนวยงานหรอชมชนทด าเนนการเรองใด เรองหนง หรอหลายเรองพรอมๆ กน เกยวกบการอนรกษ บ ารง รกษา ฟนฟ ปกปอง คมครอง พทกษ สงเสรม สนบสนน ชวยเหลอ สบสาน พฒนา เผยแพร และปลกจตส านกใหแกสมาชกได เรยนรดวยวธการผานผร สอ เทคโนโลยสารสนเทศ แหลงเรยนร ภมปญญาทองถนและจากองค ความรตางๆ ซงท าใหสมาชกสามารถสรางความร สรางทกษะและมระบบการจดการความรทด ตลอดจนใชความรเปนเครองมอในการเลอกและตดสนใจในการแกปญหา เพอพฒนาการด าเนนชวตให มความเหมาะสมกบสภาพของหนวยงานหรอชมชนนนๆ ดงนนชมชนการเรยนรทางวชาชพ หมายถง การรวมตวของบคคลหรอกลมบคคลเพอ รวมกนแลกเปลยนเรยนรอยางสรางสรรคในการพฒนาวชาชพ

2. ความหมายของชมชนการเรยนรทางวชาชพคร ภทรา เสงยมในเมอง และคณะ (2552 : 19) ไดใหความเหนวา ชมชนการเรยนรทาง วชาชพ คอ ขบวนการสรางคนเพอใหมความร มทกษะ มเจตคต มโลกทศน และมวธคดในลกษณะ ของ “บคคลแหงการเรยนร” ทสมารถเกดขนไดเอง เปนการขดเกลาทางสงคม (Socialization) อยางสรางสรรครปแบบหนง ภายใตคานยมและความเชอทสอดคลองกนของกลมในการพฒนาคณภาพ ผเรยน กมพล ไชยนนท (2554 : 21) ไดใหความเหนวา ชมชนการเรยนรทางวชาชพคร หมายถง ชมชนทมกระบวนการทางสงคมทเกอหนนสงเสรมใหสมาชกในชมชนเปนบคคลแหงการเรยนร ทมการเรยนรรวมกนในกจกรรมตางๆ ภายในชมชนและมการเรยนรผานแหลเรยนรในชมชน มการสรางองคความรใหเกดในชมชนดวยกระบวนการจดการความรในชมชน สภาพ ยนค าพะเนาว (จลล ศรษะโคตร. 2557 : 28 ; อางองมาจากสภาพ ยนค าพะเนาว. 2555 : 37) ไดใหความเหนวา ความหมายของงชมชนการเรยนรทางวชาชพ แบงเปน 3 ระดบ คอ ระดบสถานศกษา ระดบเครอขายและระดบชาต โดยแตละระดบจะแบง ชมชนการเรยนรทางวชาชพยอย (Learning Community) ดงน 1. ระดบสถานศกษา (School Level) คอชมชนการเรยนรทางวชาชพทขบเคลอน ในบรบทสถานศกษา หรอโรงเรยน ซงประกอบดวย ระดบนกเรยน (Student Level) ระดบผประกอบวชาชพ (Professional Level) ซงประกอบดวยครผสอนและผบรหารของโรงเรยน โดยใชฐานของ “ชมชนแหงวชาชพ” เชอมโยงกบการเรยนรของชมชน จงเรยกวา “ชมชนการเรยนรทาง วชาชพ” และระดบการเรยนรของชมชน (Learning Community Level) จะครอบคลมถง ผปกครอง สมาชกชมชนและผน าชมชน

57

2. ระดบกลมเครอขาย (Cluuster Level) คอ ชมชนการเรยนรทางวชาชพท ขบเคลอนในลกษณะการรวมตวกนของกลวชาชพจากองคกร หรอหนวยงานตางๆ ทมงมนรวมกน สรางชมชน เครอขายภายใตวตถประสงครวม ประกอบดวย กลมเครอขายความรวมมอระหวาง สถาบน และกลมเครอขายความรวมมอของสมาชกวชาชพคร 3. ระดบชาต (The National Level) คอ ชมชนการเรยนรทางวชาชพทเกดขน โดยนโยบายของรฐทมงจดเครอขายชมชนการเรยนรของชาตเพอขบเคลอนการเปลยนแปลงเชงคณภาพ ของวชาชพโดยความรวมมอของสถานศกษา และคร ทผนกก าลงรวมกนพฒนาวชาชพภายใตการ สนบสนนของรฐ วรลกษณ ชก าเนด (2557 : 93 - 102) ไดใหความเหนวา ชมชนการเรยนรทาง วชาชพ คอ การรวมตวรวมใจและการรวมพลงของคร ผบรหาร และผเกยวของในโรงเรยนเพอ พฒนาการเรยนรของผเรยน โดยยกตวอยางค ากลาวของ Sergiovanni ทวา ชมชนการเรยนรทาง วชาชพเปนสถานทส าหรบ “ปฏสมพนธ” ลด “ความโดดเดยว” ของมวลสมาชกวชาชพครใน โรงเรยนเพอปรบปรงผลการเรยนของนกเรยนหรองานวชาการของโรงเรยน วจารณ พานช (2556 : 51) ไดใหความเหนวา ชมชนการเรยนรทางวชาชพ คอ การรวมตวกนของคร ซงการรวมตวดงกลาวมคณคาและมนยแสดงถงการเหนผน ารวมกนของคร รวมทงเปนการเปดโอกาสใหครเปน “ประธาน” ในการเปลยนแปลงมวสยทศนละเรยนรรวมกน และการน าสงทเรยนรไปประยกตใชอยางสรางสรรค การรวมตวในรปแบบนเปนเสมอนแรงงผลกดน โดยเกดจากความตองการและความสนใจของสมาชกในชมชนเพอการเรยนรและพฒนาวชาชพ สมาตรฐานการเรยนรของผเรยนเปนหลก หรอเรยกอยางมคณคา กคอ การพฒนาวชาชพใหเปน “ครเพอศษย” ศกดชย ภเจรญ (2556 : เวบไซต) มองวา ชมชนการเรยนรของคร คอ กระบวนการเรยนการสอนแบบ PLC หรอกระบวนการเรยนรแบบชมชนทางวชาชพ (Professional Learning Community) ซงเปนเครองมอในการท างานของคร เพราะ PLC เปนการเปลยนแปลงทางการศกษา ในระดบจตส านก ซงเปนหวใจของการเปลยนแปลง ท าใหผเรยนสามารถเรยนรไดจากการปฏบต ครสามารถถายทอดประสบการณใหกบผเรยน โดยการลงมอท ารวมกนกบผเรยน ดงนน ชมชนการเรยนรทางวชาชพ หมายถง การรวมตวของครในสถานศกษา ในลกษณะทมเรยนร โดยครเปนผน ารวมกน สวนผบรหารเปนผดแลสนบสนนบนพนฐานวฒนธรรม ความสมพนธแบบกลยาณมตร ทมวสยทศน เปาหมาย และภารกจรวมกน มการด าเนนการแบบทม รวมเรยนร มการจดการความรและพฒนาวชาชพ ภายใตสภาพการณทสนบสนนเพอเปลยนแปลง คณภาพตนเองสคณภาพการจดการเรยนร ทเนนความส าเรจหรอประสทธผลของผเรยนเปนส าคญ

58

สรปไดวา ชมชนการเรยนรทางวชาชพคร หมายถง การด าเนนงานของสถานศกษา เกยวกบการรวมตวกนของครเพอพฒนาวชาชพและคณภาพของผเรยน ซงวดจากความคดเหนของ ผบรหารและครในสถานศกษา

3. ความส าคญของชมชนการเรยนรทางวชาชพ ประสาทพร สมตะมาน (2552 : เวบไซต) ไดใหความเหนวา ชมชนการเรยนรทาง วชาชพของครในโรงเรยน มความส าคญอยางยง เพราะในมาตรฐานการศกษาของชาตมาตรฐานท 3 ไดก าหนดแนวทางในการสรางสงคมแหงการเรยนรหรอสงคมแหความร รวมทงการสรางวถการเรยนร และแหลงการเรยนรใหเขมแขงทงในฐานะพลเมองและพลโลก ใหคนไทยเปนคนเกง คนด และ มความสข ซงเปนนโยบายทสถานศกษาตองยดถอและปฏบตตาม วจารณ พานช (2555 : 136) ไดใหความเหนวา ชมชนเรยนรครเพอศษย มความ จ าเปนอยางมากตอการพฒนาศษย การเปลยนแปลงคณภาพการจดการเรยนรโดยเรมจาก “การเรยนรของคร” เปนตวตง ครควรเรยนร ปรบปรง เปลยนแปลง พฒนาการจดการเรยนร ของตนเอง เพอผเรยนเปนส าคญ และครควรมอง “ศษยของเรา” มากเกา “ศษยของฉน” ซงการ รวมตว เพอการเรยนรและการเปลยนแปลงเหลาน อาจเปนเรองยากทจะท าเพยงล าพงแลวหวงผลให เกดการขบเคลอนทงระบบโรงเรยน ดงนนจงจ าเปนตองสรางความเปนชมชน เพอการเรยนรทาง วชาชพ ซงความเปนโรงเรยนยอมมความเปนชมชนอยแลวโดยพนฐาน ศกดชย ภเจรญ (2556 : 36) ไดใหความเหนวา กระบวนการเรยนรแบบขมชนการเรยนรทางวชาชพของคร (Professional Learning Community) มความจ าเปนอยางมากตอการ เรยนรในศตวรรษท 21 เพราะการศกษาของเดกไทยเรมเปลยนแปลงไป โดยการจดการเรยนการสอน ในชนเรยนตองเกดจากกระบวนการเรยนรทหลากหลาย เหมาะสม เดกมสทธและโอกาสทจะรบ การศกษาอยางทวถงและมคณภาพ ในอดตหนาทของผสอน หรอคร มบทบาทในดานการเปน ศนยกลางแหงการเรยนร ครเปนผพด ผเรยนตองเปนผฟง ครเปนคนสง ผเรยนตองท าตามแต ในยคศตวรรษท 21 หากครรจกผเรยนของตนเองมากเทาไร ครยงสามารถชวยใหผเรยนเกด กระบวนการการเรยนรไดเรวขนมากเทานน ซงครทเปนทตองการของผเรยนกคอ ครทมความคด รเรมสรางสรรค มนวตกรรม หรอสอในการเรยนการสอนผเรยนทหลากหลาย ซงเปนผลท าให ผลสมฤทธทางการเรยนของผเรยนดขน วรลกษณ ชก าเนด (2557 : 93 - 102) ไดใหความเหนวา ชมชนการเรยนรทางวชาชพถอเปนกลยทธในการปฏรปการจดการเรยนรทส าคญ มหลายพนทไดน าแนวทางของชมชนการ เรยนรทางวชาชพครไปพฒนาการจดการเรยนรและโรงเรยน โดยเฉพาะชวงแหการปฏรปการศกษาใน ศตวรรษท 21 ซงสงผลใหชมชนการเรยนรทางวชาชพ เปนเครองมอส าคญในการปฏรปการจดการ เรยนรของกลมครและนกการศกษา ยกตวอยางการปฏรปการศกษาสการเรยนรในศตวรรษท 21 ของ

59

ประเทศอเมรกาและประเทศสงคโปร ทไดน ากลยทธชมชนการเรยนรทางวชาชพ เปนเครองมอ ขบเคลอนด าเนนการจนเกดผลทนาพอใจ รวมถงประเทศไทยทมการพฒนาวชาชพครในสถานศกษาใน ลกษณะทคลายกนกบชมชนการเรยนรทางวชาชพคร เชน ชมชนการเรยนรของสถาบนอาศรมศลป และโรงเรยนรงอรณและโครงการ “ครเพอศษย” ของมลนธสดศร-สฤษดวงศ ทพฒนาวชาชพครโดย ใชแนวคดชมชนการเรยนรทางวชาชพ อภนนท สรรตนจตต (2556 : 31) ไดใหความเหนวา การปฏรประบบพฒนาคณภาพ คร รฐตองสนบสนนใหเกดระบบชมชนการเรยนรทางวชาชพคร (Professional Learning Community) โดยรฐปรบบทบาทจากผจดหามาเปนผก ากบดแลคณภาพและสงเสรมการจดการความร ใหโรงเรยนเปนหนวยพฒนาหลก ใหไดรบการจดสรรงบประมาณและมอ านาจในการตดสนใจ เชน การเลอกหลกสตรและผอบรมเอง และใหความส าคญกบการน าความรสการปฏบตจรง สรปไดวา ชมชนการเรยนรทางวชาชพคร มความส าคญทงเชงนโยบายระดบประเทศ จนกระทงถงระดบปฏบต ซงผบรหารตองใหความสนใจและขบเคลอนองคการ สการเปนชมชนการ เรยนรทางวชาชพของคร ใหครไดรวมแลกเปลยนเรยนร พฒนาตนเองเพอสรางลกศษยทมคณภาพ ส าหรบเปนพลเมองไทยและพลโลกทมคณคาตอไป

4. แนวทางการสรางชมชนการเรยนรทางวชาชพของครในสถานศกษา นออน พณประดษฐ และคณะ (2551 : 5) ไดใหความเหนวา การสงเสรมชมชนแหง การเรยนรของคร ตองด าเนนการโดยยดหลกการทวา การศกษาและการเรยนรเปนกลไกส าคญตอ การแกปญหาและการพฒนาการเรยนร อนจะสงผลตอการด ารงชพและการปฏบตงานคร ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (2553 : 12) ไดก าหนดมาตรฐาน ดานการสรางสงคมแหงการเรยนรในสถานศกษาไวดงน 1. การสรางและพฒนาแหลงเรยนรภายในสถานศกษา 2. การก ากบตดตามนเทศและประเมนผล 3. การสนบสนนผเรยนและบคลากรทางการศกษารวมทงผทมสวนเกยวของใหเกด กระบวนการแลกเปลยนเรยนร 4. การสรปองคความรทจ าเปน 5. การสรางเครอขายการเรยนร กมพล ไชยนนท (2554 : 21 - 23) ใหแนวทางในการพฒนาชชนการเรยนรทาง วชาชพของครไววา ควรมการก าหนดนโยบายชมชนการเรยนรทางวชาชพครทชดเจน รณรงคสรางความรความเขาใจ หาจดเรมตนในชมชน จดตงคณะกรรมการด าเนนงาน สรางความสนใจในวงกวางพฒนาบคลากรทจะเปนผด าเนนงาน วเคราะหสภาพปญหาและความตองการ จดท าแผนและ ก าหนดยทธศาสตรในการด าเนนงาน วเคราะหสภาปญหาความตองการ จดท าแผนและก าหนด ยทธศาสตร

60

ในการด าเนนงาน วเคราะหศกยภาพของหนสวน ด าเนนการตามแผนกจกรรม ตดตามประเมนผล ประชาสมพนธผลการด าเนนงาน สรางเครอขายและหามาตรการในการระดมทนจากแหลตางๆ วจารณ พานช (2556 : 135 - 136) ไดใหความเหนวา การสรางชมชนแหงการเรยนร ครเพอศษย ครอาจเรยนรรวมกนในกลมสาระของตนเองในโรงเรยน หรอเรยนรกบเพอนครตางโรงเรยนกได โดยการสรางเครอขายการเรยนรหรอจบคบดดเพอใหความชวยเหลอซงกนและกนและ ผบรหารโรงเรยนตองมใจจดจออยท Learning Outcome โดยหาทางสงเสรมการวด Learning Outcome เปนระยะๆ สรางเปาหมายชนชมหรอเฉลมฉลองเมอโรงเรยนสามารถบรรลเปาหมาย ในแตละระยะ และสงเสรมสนบสนน รวมทงแสวงหาทรพยากรในพนทเพอใหการสราง PLC ประสบผลส าเรจ แสงหลา เรองพยคฆ (2555 : เวบไซต) ไดใหความเหนวา การสรางชมชนการเรยนร ของคร สามารถท าไดโดย 1. สถานศกษาและชมชนจะตองมการผสานความรวมมอในการปฏบตงานทเกยวกบ ความรวมมอแบบหนสวนและการมสวนรวม 2. สรางโอกาสการเขาถงการเรยนรของคร 3. สงเสรมการสรางกลไกเพอการเรยนร 4. สรางและพฒนาเครอขาย สงเสรมและสรางกลไกเพอการเรยนร 5. พฒนาระบบการบรการความร อยางมประสทธภาพ 6. แสวงหาภาคเครอขาย การสรางสงคมแหงการเรยนร ดวยการส ารวจ วเคราะห และจ าแนกประเภทเครอขายเพอน ามาเปนขอมลในการประสานความรวมมอ เพอใหสามารถท ากรอบ และแผนงาน การจดกจกรรมการเรยนรไดอยางมประสทธภาพ 7. สรางแรงจงใจดวยการยกยองและใหรางวล ศกดชย ภเจรญ (2556 : เวบไซต) ไดใหความเหนวา การสรางชมชนการเรยนรทาง วชาชพส าหรบคร เรมจาก 1. เปลยนจากค าวาครสอน มาเปน ครฝก 2. เปลยนจากหองทสอนมาเปนหองท างาน 3. เปลยนจากเนนการสอนของคร มาเปนเนนการเรยนของผเรยน 4. เปลยนจากเรยนเปนรายบคคล มาเปนการเรยนรวมกนเปนกลม 5. เปลยนจากการเรยนแบบแขงขน มาเปนเรยนแบบชวยเหลอและแบปน 6. เปลยนจากการบอกเนอหา มาเปนสรางแรงบนดาลใจ 7. เนนการสอนออกแบบโครงงานใหผเรยนลงมอท า

61

โดยไดเสนอแนวทางการสรางชมชนการเรยนรทางวชาชพส าหรบโรงเรยนไวดงน 1. ก าหนดความตองการของโรงเรยนและความพรอมในการเปลยนแปลง คอ ระบ สงทขดขวางหรออปสรรค 2. สรางทม คอ หาคนมาแลกเปลยนวสยทศน โดยเรมตนจากการแลกเปลยน แนวคด 3. ก าหนดกรอบการด าเนนงาน 4. พจารณาจดทตองการเปลยนแปลงจากจดเลกๆ โดยเรมตนจากบางสงบางอยางท สามารถมองเหนไดชดเจนจากภายนอก เชน การประดบตกแตงหองโถง หรอทางเดนหนาโรงเรยน สเทพ พงศศรวฒน (2556 : เวบไซต) ไดใหความเหนวา ในการสรางชมชนแหงวชาชพหรอชมชนการเรยนรทางวชาชพของครในสถานศกษาควรประกอบดย 1. การจดกจกรรมทจ าเปนตอการสรางชมชนการเรยนรทางวชาชพ เพอใหครได แลกเปลยนระหวางกน มการปฏสมพนธในหมครผสอนมากขน ลดความรสกโดดเดยว 2. การสรางคานยมและบรรทดฐานรวมกน เพอเปนแนวทางในการอยรวมกน 3. ปรบโครงสรางใหม ใหสามารถรองรบการเกดชมชนแหวชาชพพรอมทจะรองรบ ตอการเปลยนแปลงใหมๆ ทเกดขนตลอดเวลาโดยเฉพาะอยางยงตอความเปนไปได ของชมชนแหง วชาชพทจะเกดขนในโรงเรยน 4. ปรบเปลยนวฒนธรรมองคการ (Professional Community Culture) เชนลด ความเปนองคการทยด “วฒนธรรมแบบราชการ หรอ Bureaucratic Culture” ไปส “วฒนธรรม แบบกลยาณมตรทางวชาการ หรอ Collegial Culture” สรางเสรมวฒนธรรมแหง “ความไววางใจ (Trust) และความนบถอ (Respect)” ตอกนในมวลหมสมาชกของชมรมแหงวชาชพ สรางวฒนธรรม การใชทกษะดานการคดและใชสตปญญาเปนฐาน (A cognitive Skill Base) วชาชพครเปนวชาชพชนสง (Professional) ทตองใชความร การคดและการใช สตปญญาเปนเครองมอส าคญในการประกอบวชาชพ ครผสอนจงตองเรยนรอยตลอดเวลาเปลยน พฤตกรรมจากผถานทอดความรไปเปนผจดสรรประสบการณการเรยนรทหลากหลายใหกบผเรยน สรางวฒนธรรมการรเรมสรางสรรคสงใหมๆ (Open to Innovation) โดยเฉพาะองคความรใหม (Knowledge Creation) สรปไดวา การสรางชมชนการเรยนรของครในสถานศกษา ตองอาศยความรวมมอจาก ผเกยวของทกฝาย โดยเฉพาะอยางยงผบรหารสถานศกษาในฐานะผน าองคการ ตองทมเทความร ความสามารถอยางเตมทในการขบเคลอนใหสถานศกษาเปนชมชนแหงการเรยนร ภายใตการมสวนรวมของทกคน

62

5. องคประกอบของชมชนการเรยนรทางวชาชพ นออน พณประดษฐ และคณะ (2551 : 8) ไดใหความเหนวา ชมชนการเรยนรทาง วชาชพครมองคประกอบหลกทส าคญ ไดแก บคคลแหงการเรยนร การพฒนาแหลงเรยนรใหพอเพยง และเหมาะสม องคความรทเกดจากการเรยนรรวมกนของสมาชกและการจดการความรใหเปนระบบ ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (2553 : เวบไซต) ไดเปรยบเทยบ มาตรฐานการจดการศกษาตามกรอบมาตรฐานการศกษาของชาตทงมาตรฐานของส านกงานรบรอง มาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษาหรอ สมศ. และมาตรฐานของส านกงานคณะกรรมการ การศกษาขนพนฐานหรอ สพฐ. เกยวกบการสรางสงคมแหงการเรยนร ซงพบวาการจดการศกษา ทกระดบใหความส าคญกบชมชนการเรยนรทงในระดบครผสอน และระดบผเรยน ซงมหลกการและ แนวทางคลายๆ กน สรปไดวาชมชนการเรยนรทางวชาชพตามกรอบมาตรฐานการศกษาของชาตและ มาตรฐานการศกษา ขนพนฐาน ประกอบดวย 1) ทมเรยนร 2) แหลงเรยนร 3) กระบวนการ เรยนร4) เครอขาย และ 5) เทคโนโลยสารสนเทศ ส านกงานคณะกรรมการการวจยแหงชาต (2554 : เวบไซต) ไดใหมมมองเกยวกบ ปจจยทเปนสวนประกอบในการท าใหชมชนการเรยนรทางวชาชพของครประสบผลส าเรจได 6 ประการ คอ 1. วสยทศน โดยจะตองมผน าการเปลยนแปลงทมวสยทศน มความร โปรงใส ความสามารถในการบรหารจดการ การประสานงาน และการกระตนใหสมาชกชมชนมสวนรวมใน การพฒนา 2. ความรวมมอ คอ สมาชกทมคณภาพและมจตส านกเพอสวนรวม เขามารวมคด รวมด าเนนการ รวมรบผดชอบในกระบวนการ 3. กระบวนการเรยนรเพอแกไขปญหาและพฒนาชมชนอยางตอเนอง คอ จะตองม การเรยนรเพอใชแกปญหาและการพฒนาอยตลอดเวลา รวมทงตองมการถายทอดความรระหวางชมชน อยางสม าเสมอ 4. สมรรถนะและศกยภาพความพรอม คอ จะตองมความเขมแขง พงตนเองไดและ มความสามารถในการแขงขน โดยการพฒนาสมรรถนะและทกษะความพรอม ใชความรในการ ปรบปรง เปลยนแปลงใหเกดกรรมวธการหรอสงใหมๆ หรอพฒนาใหดกวาเดม 5. การจดการความร คอตองมระบบการเกบความรทงความรทมอยภายในชมชน และความรภายนอกชมชนอยางเปนระบบและเขาใจงายรวมทงตองรจกสรางและน าความรทมอยมาใช ในการพฒนาดานตางๆ อยางตอเนอง 6. การสรางเครอขายความรวมมอทงในและนอกชมชน คอ ตองมความรวมมอ ในหลายๆ ดาน เชน ทน กจกรรม วชาการ มการจดการกลและเครอขายทมประสทธภาพใหเกด

63

การพฒนาอยางตอเชอมโยง ประสานเกยวเนอง ครอบคลมในทกบรบท วจารณ พานช (2556 : 51 - 56) ไดใหความเหนวา ชมชนเรยนรครเพอศษย (Professional Learning Community) ประกอบดวย 1. ผน ามวสยทศน 2. การก าหนดเปาหมาย 3. ความเชอและคานยม 4. แนวปฏบต 5. การสนบสนน เชน การสรางบรรยากาศทเอออ านวยตอการเรยนร การละลาย พฤตกรรม การสงเรมความสภาพ การฉลองความส าเรจ 6. เทคโนโลยสารสนเทศเพอท าใหความเปนชมชนแนนแฟนขน เชน Facebook 7. การสรางทม โดยท าใหทกคนเขารวมเปนสมาชกและมความเขมแขง 8. การมสวนรวมและการแลกเปลยนเรยนร ใหทกคนมความรสกเปนสวนหนง ของชมชน สวร พศทธสนธพ (2553 : 89 - 91) ไดศกษาเกยวกบรปแบบการพฒนาชมชนการ เรยนรทางวชาชพของครในสถาบนอดมศกษาคาทอลก พบวา ชมชนการเรยนรทางวชาชพครประกอบดวย 1. ภาวะผน า โดยเฉพาะภาวะผน าแบบสนบสนนและภาวะผน าแบบมสวนรวม ไดแก การแบงปนอ านาจ การมสวนรวมในการตดสนใจ และการสงเสรมพฒนาภาวะผน า 2. วสยทศนรวมและคานยม ซงประกอบดวย วสยทศนและคานยม เพอการเรยนร ของผเรยนและเพอการท างานรวมกนของบคลากร 3. การเรยนรรวมกนและประยกตการเรยนร ซงประกอบดวย การเรยนรรวมกน และการประยกตความรเพอประโยชนของผเรยน 4. สภาพการณทสนบสนนโครงสรางทางกายภาพและโครงสรางทางกายภาพ และโครงสรางทางทรพยากรบคคล 5. การแลกเปลยนเรยนรและการใหขอมลยอนกลบ 6. การเปนบคคลแหงการเรยนร สภาพ ยนค าพะเนาว (2555 : 107 - 112) ไดศกษาเกยวกบการพฒนารปแบบชมชน การเรยนรทางวชาชพคร เพอสงเสรมการจดการเรยนรดานทกษะการคด โรงเรยนสองครพทยาคม องคการบรหารสวนจงหวดนครราชสมา พบวา รปแบบชมชนการเรยนรทางวชาชพของคร ประกอบดวย 6 องคประกอบหลก 13 องคประกอบยอย ไดแก

64

1. โครงสรางและสงสนบสนน ประกอบดวย ดานเวลา สงอ านวยความสะดวก การสรางวฒนธรรมความไววางใจและการนบถอ 2. คานยมและวสยทศนรวม ประกอบดวย คานยมและวสยทศนรวมเพอการเรยนร ของผเรยนและเพอการท างานรวมกนของบคลากร 3. การเรยนรรวมกนและการประยกตความรเพอประโยชนของนกเรยน ประกอบดวย การเรยนรรวมกน การประยกตความรเพอประโยชนของผเรยน 4. การแลกเปลยนเรยนรแนวปฏบตทด และการสะทอนผลการปฏบต 5. การรวมมอ ประกอบดวย การเรยนรของนกเรยน และความกาวหนาทางวชาชพ 6. เปาหมาย ประกอบดวย ครมออาชพ ผลการเรยนรของนกเรยน และการจดการ เรยนรดานทกษะการคด 3 ระดบ คอ ระดบพนฐาน ระดบกลาง และระดบสง จลล ศรษะโคตร (2557 : 35) ไดใหความเหนวา ชมชนการเรยนรทางวชาชคร ม 6 องคประกอบ ไดแก 1. วสยทศนรวม (Share Vision) เปนการมองภาพทศทางสงทจะเกดขนจรงใน อนาคตรวมกน โดยอาศยความเขาใจอยางถองแทถงความสมพนธของเหตปจจยตางๆ โดยเรมจากผน า หรอกลมผน าทมวสยทศน ท าหนาทเหนยวน าใหผรวมงานเหนวสยทศนนนรวมกน น ามาสความชดเจน ในการตงเปาหมาย หรอ วตถประสงครวม (Shared Purpose) จนเกดเปนพลงของชมชนการ เรยนรทางวชาชพ 2. ทม เปนการรวมแรงรวมใจของทกคนในชชน โดยพฒนามาจากกลมทท างาน รวมกนอยางสรางสรรคดวยความสมครใจเพอใหบรรลผลบนพนฐานการคดและการรบผดชอบรวมกน 3. ภาวะผน ารวม ม 2 ลกษณะส าคญ คอ ภาวะผน าในฐานะผสรางใหเกดการน ารวม และภาวะผน ารวมกนหรอการเปนผน ารวมกนของสมาชกในชมชน 4. การเรยนรและการพฒนาวชาชพ (Learning And Professional Development) มจดเนนส าคญ 2 ดาน คอ การเรยนรเพอพฒนาวชาชพ และการเรยนรเพอจต วญญาณความเปนคร 5. ชมชนกลยาณมตร คอ คอยชวยเหลอซงกนและกนอยางจรงใจโดยไมหวงสงใด ตอบแทน 6. โครงสราง คอ มโครงสรางทสนบสนน มการบรหารจดการทเออตอชมชนให สามารถด าเนนการไดอยางสะดวก บรรลตามวตถประสงค

65

ศกดชย ภเจรญ (2556 : เวบไซต) ไดใหความเหนวา องคประกอบชองชมชนการ เรยนรทางวชาชพของคร (PLC) ไวดงน 1. วสยทศน ความเชอ และคานยม 2. ความเปนผน าและการชน า 3. สงแวดลอมเชงบวก 4. การปฏบตสวนบคคล

66

6.ขนตอนการน า PLC ไปสการปฏบตในสถานศกษา

ภาพ 2 Flow Chart ขนตอนการน ารปแบบ PLC ไปใชในสถานศกษา

นวตกรรม/Best Practices

รวมกลม PLC

คนหาปญหา/ความตองการ

ออกแบบกจกรรมการแกปญหา

แลกเปลยน/เสนอแนะ

น าไปสการปฏบต/สงเกตการสอน

สะทอนผล

วธการ/นวตกรรม

67

จาก Flow Chart ขนตอนการน ารปแบบ PLC ไปใชในสถานศกษามรายละเอยด แตละขนตอน ดงน 1. การรวมกลม PLC รวมกลมครทมปญหา/ความตองการ เดยวกน เชนครกลมสาระเดยวกน ครทสอนในระดบชนเดยวกน เปนตน 2. คนหาปญหา ความตองการ 2.1 รวมกนเสนอปญหา/ความตองการ 2.2 จดกลมปญหา 2.3 จดล าดบความจ าเปนเรงดวน 2.4 เลอกปญหาเพยง1 ปญหา โดยการพจารณารวมกน 3. รวมกนหาแนวทางในการแกปญหา 3.1 เรองเลาเราพลง/บอกเลาประสบการณทแกปญหาไดส าเรจ 3.2 คนหาตวอยาง/รปแบบทประสบความส าเรจ 3.3 รวมกนตดสนใจเลอกรปแบบ/วธการ/นวตกรรมในการแกปญหา 4. ออกแบบกจกรรมการแกปญหา ออกแบบกจกรรมตามวธการ/นวตกรรมทกลมเลอก 5. แลกเปลยนเสนอแนะ น าเสนอกจกรรมการแกปญหา ใหผเชยวชาญหรอผทมประสบการณใหขอเสนอแนะ 6. น าสการปฏบต /สงเกตการอสน 6.1 น ากจกรรมไปใชในการแกปญหา 6.2 ผสงเกตการณเขารวมสงเกตในการจดกจกรรมการเรยนการสอน เชน การเยยมชนเรยน สงเกตการสอน เปนตน 7. สะทอนผล 7.1 สรปผลการน ารปแบบ/วธการ ในการน าไปแกปญหา 7.2 อภปรายผลการแกปญหา เสนอแนะแนวทางในการพฒนา 5. วธปฏบตทเปนเลศ (Best Practices)

5.1 Best Practices คออะไร American Productivity and Quality Center (อางถงใน บญด บญญากจ 2548 : 10-11) ไดใหค าจ ากดความของ Best Practices วา คอการปฏบตทงหลายทสามารถกอใหเกดผลทเปนเลศสอดคลองกบ บรชย ศรมหาสาคร (2548) ทกลาววา Best Practices คอ วธปฏบตทเปนเลศในการท าสงใดสงหนงใหส าเรจ ซงเปนผลมาจากการน าความรไปปฏบตจรง แลวสรปความรและประสบการณนน เปนแนวทางปฏบตทดทสดของตนเอง นอกจากน ชด บญญา (2550) ไดกลาวเพมเตมวาการปฏบตทเปนเลศ Best Practices เปนความรเทคนค วธการ ทไดพฒนาขนเพอ

68

ปรบปรงการปฏบตงาน ท าใหงานประสบความส าเรจเกนเปาหมายทก าหนด และไดรบการยอมรบอยางกวางขวางวาเปนผลงานทเปนแบบอยางทผอนสามารถน าไปเปนแนวทางในการปฏบตได ภายใตขอจ ากดของวธการและหนวยงานนนๆ ดงนนจงกลาวสรปไดวา Best Practices คอ วธปฏบตทท าใหองคกรประสบความส าเรจหรอเปนการปฏบตทท าใหองคกรกาวหนาสความเปนเลศ ซงวธปฏบตนนรวมถง ความร เทคนค วธการทพฒนาปรบปรงมาจากปฏบตจรงดวยตนเองส าหรบในวงการศกษา ไดมหนวยงานทท างานเกยวของกบการศกษาหลายหนวยงาน ไดใหความสนใจ และด าเนนการใหมการศกษา และคนหา Best Practices ทางการศกษา ทงนรวมถงสถาบนการวจยและพฒนาการเรยนร (2550) ซงไดใหความหมายของ Best Practices ทางการศกษา วา Best Practices เปนวธการใหมๆ ทสถานศกษาเรยนรจากการปฏบตจรง ในการพฒนาคณภาพสถานศกษา ซงน าไปสการบรรลผลลพธทตอบสนองความคาดหวงของชมชนผปกครองและเปาหมายของสถานศกษาอยางมประสทธภาพท าใหสถานศกษาประสบความส าเรจกาวหนาสความเปนเลศ

5.2 Best Practices กบ Good Practice Good Practices เปนค าทใชกลาวถงการปฏบตงานในองคกรทสามารถปฏบตไดด มประสทธภาพเปนทยอมรบ โดยเปนทรบรกนทวไปในองคกร แตยงไมมประจกษพยานหลกฐานหลงจากยนยนชดเจน หรอมกระบวนการตรวจสอบอยางมระบบวาดจรงหรอไม แตอยางไรกตามอาจกลาวไดวา Good Practices เปนเสนทางทองคกร จะกาวไปสการม Best Practices

5.3 Best Practices กบการจดการความร วจารณ พานช (อางถงใน วนทนา เมองจนทร และเตมจต จนทคา, 2548 : 1) กลาววา การจดการความรทงายคอการแลกเปลยนเรยนรจากวธการท างาน Best Practices องคประกอบส าคญประการหนงของการจดการความร คอ การมฐานขอมลเกยวกบวธปฏบตทเปนเลศของหนวยงานตางๆ ทมผลงานดเดนเปนทยอมรบในดานตางๆ เชน ดานแนวคด กระบวนการวางแผน การด าเนนงานตามแผน การประเมนผล และการมสวนรวมของชมชน โดยมการเผยแพรวธปฏบตทเปนเลศ เพอใหหนวยงานอนน าไปปรบใช ซงเปนไปตามพระราชกฤษฎกาวาดวยหลกเกณฑ และวธการบรหารกจการบานเมองทด พ.ศ.2546 ในมาตรา 11 ระบวา “สวนราชการมหนาทพฒนาในสวนราชการ เพอใหมลกษณะเปนองคกรแหงการเรยนรอยางสม าเสมอ” ดงนนหากมองในมมของการจดการความรองคกรแลว Best Practices จงมบทสรปของวธการปฏบตทเปนความรซอนเรน (Tacit Knowledge) ซงเผยแพรเปนความรชดแจงในรปแบบตางๆ (Explicit Knowledge) เพอใหผอนไดน าไปทดลองปฏบต

69

5.4 ความส าคญของ Best Practices มผกลาววา “ถาน าความรไปใช ความรนน กยงเพมคณคา เพราะท าใหเกดการตอยอดความรใหแตกแขนงออกไปอยางกวางขวาง” ซงพบวา Best Practices มความส าคญและมบทบาทตอการสงเสรมใหมการใชความร ทงในระดบบคคลและระดบองคกร ดงน 5.4.1 สงเสรมใหคนในองคกร ม Best Practices ในการท างานทชวยเพมผลผลตทงในดานคณภาพและปรมาณ ดงค ากลาวของ Peter Senge ทวา ความร คอ ความสามในการท าอะไรกตามอยางมประสทธผล (Knowledge is the capacity foreffective actions) นอกจากน เอดเวรด ล ทอรนไดค (Edward Lee Thorndike, 1874-1949) ผคนพบทฤษฎความตอเนอง (Connectionism) ทฤษฎน มความเชอวาการเรยนรเกดจากการลองผดลองถก เชน เมอใหผเรยนท ากจกรรมอะไรอยางหนงซงไมมความรในเรองนนมากอน ผเรยนจะท าแบบลองผดลองถกเพอเลอกสงทเปนจรง มคณคา และละทงทไมมคณคาหรอมใชความจรง จนกระทงคนพบวาควรท าอยางไร จงจะถกตองและรวดเรวกจะเลอกท าดวยวธนนในครงตอไป นนคอ ผเรยนไดสราง Best Practices ในการท างานของตนเอง ซง Best Practices ของผเรยนแตละคนอาจจะเหมอนหรอไมเหมอนกได เพราะเปนขอสรปวธการท างานทตางคนตางคนพบตามแนวทางของตนเองเมอน ามาเปรยบเทยบกนจงจะรวาวธการของใครดทสด 5.4.2 สงเสรมองคกร ใหเปนองคกรแหงการเรยนร เดวด การวน (David Garvin, อางถงใน บญด บญญากจ. 2548 : 26) กลาววา การจดการความรเปนเรองส าคญทท าใหเกดการเรยนรและประยกตใชความร รวมทงแปลงความรของคนไปเปนความรขององคกร การจะเปนองคกรแหงการเรยนรนน จะตองมทกษะ 5 ดาน ไดแก การแกปญหาอยางเปนระบบ การทดลองศกษาหาแนวทางใหมๆ การเรยนรจากประสบการณในอดต การเรยนรจากวธปฏบตทเปนเลศของคนอน และการถายทอดความรอยางรวดเรว มประสทธภาพทวทงองคกร จะเหนวา Best Practices เปนหนงในหาของทกษะในองคกรแหงการเรยนร 5.4.3 สงเสรมองคกรใหมการพฒนาแบบกาวกระโดด วธการทใชพฒนาองคกรเพอเพมผลผลตอยางตอเนองมหลายวธ แตวธทสามารถท าใหองคกรพฒนาแบบกาวกระโดดสามารถยนระยะเวลาในการปรบปรงประสทธภาพขององคกรทมอยไมกวธและวธการหนงทไดรบการยอมรบอยางกวางขวาง คอ การศกษาวธปฏบตทเปนเลศ หรอ Best Practices ซงเปนการเรยนรจากประสบการณของผทประสบความส าเรจหรอท าไดดกวาเราแลว น ามาเปนแนวทางในการพฒนาใหดกวาเดม เชนโรงเรยนทเพงวางระบบดแลชวยเหลอผเรยน หากตองการความส าเรจในการด าเนนงานอยางรวดเรวกสามารถไปศกษาเรยนรวธปฏบตทเปนเลศจากโรงเรยนทไดด าเนนการมากอนและประสบผลส าเรจเปนโรงเรยนตนแบบ

70

5.5 แนวทางการพจารณา Best Practices ในสถานศกษา

Best Practices ในสถานศกษา เกดขนไดจากการทสถานศกษาไดด าเนนการปฏบตงานอยางเปนระบบครบวงจรการบรหารคณภาพ PDCA โดยวธการปฏบตงานทเปน Best Practices อาจเกดขนในขนตอนใดขนตอนหนงของกระบวนการท างานเชงระบบ ซงโดยทวไปแลวมกจะเกดขนมากกวาขนตอนหนงเสมอ ทงน การพจารณาวา วธปฏบตในการพฒนาคณภาพสถานศกษา วธปฏบตใดทจะเรยกไดวาเปน Best Practices นน มแนวทางการพจารณา 6 ประการ ดงน 5.5.1 วธปฏบตนนด าเนนการจนบรรลผลส าเรจสอดคลองกบความคาดหวงของผเกยวของหรอผมสวนไดสวนเสย (Stakeholder) ไดแก ชมชนหรอผปกครอง นอกจากนยงไดสรางความพงพอใจใหกบบคลากรสวนใหญในสถานศกษาอกดวย 5.5.2 วธปฏบตนน ผานกระบวนการน าไปใชอยางเปนระบบครบวงจร จนเหนผลส าเรจอยางชดเจน วาท าใหเกดคณภาพสงขนอยางตอเนอง หรอกลาวอกอยางหนง คอวธปฏบตนนมกระบวนการ PDCA จนเหนแนวโนมความส าเรจของตวชวดทชดเจนวาการด าเนนงานมแนวโนมทพฒนาไปในทศทางทพงประสงค และเมอน าวธการนนไปปฏบตซ ากไดผลลพธทใกลเคยงกน 5.5.3 บคลากรทเกยวของในการปฏบตงานในสถานศกษาสามารถบอกเลาถงวธปฏบตนนไดวา “ท าอะไร ? (what)” “ท าอยางไร ? (how)” และ “ท าไม ? จงท า ท าไปท าไม ? (why)” 5.5.4 ผลลพธจากวธการปฏบตนน เปนไปตามองคประกอบ ขอก าหนดของการพฒนาคณภาพเชงระบบ ทไดมการก าหนดไวลวงหนา 5.5.5 สามารถระบไดวาความส าเรจทไดเกดขนนนเกดจากปจจยใดบางและปจจยนนไดกอใหเกดการปฏบตทตอเนองและยงยนอยางแทจรง 5.5.6 มการใชกระบวนการจดการความร (KM : Knowledge Management) ในการด าเนนงาน

5.6 กระบวนการคนหา Best Practices ในสถานศกษา ส าหรบผทเกยวของกบการพฒนาคณภาพสถานศกษาเชน ผปฏบตงานของระบบโดยตรงทเรยกวา ชมชนแนวปฏบต (Community of Practices) ผประเมนคณภาพ ศกษานเทศก หรอผใหค าปรกษาการพฒนาคณภาพของสถานศกษา สามารถคนหา Best Practices ไดโดยการด าเนนตามขนตอน ดงน 5.6.1 คนหาวาสถานศกษาหนงๆ มวธการปฏบตในการพฒนาคณภาพอยางไร โดยวเคราะหบรบทของสถานศกษา ความคาดหวงของผปกครอง และชมชนรวมทงผมสวนไดเสยตางๆ วาคาดหวงกบสถานศกษานอยางไรบางทงนหากสถานศกษาไดน าแนวทางการพฒนาคณภาพ

71

เชงระบบไปด าเนนการใหพจารณาคนหาจากการด าเนนงานในระบบตางๆ ทงระบบหลก และระบบสนบสนน 5.6.2 คนหาวาสถานศกษามวธปฏบตทเปนเลศ และด าเนนการไดสอดคลองกบความคาดหวงของผเกยวของตามขอ (1) อยางไรบาง 5.6.3 พจารณาวาวธปฏบตดๆ เหลานนมการน าไปใชจรงอยางครบวงจร PDCA หรอไม โดยเฉพาะในขนตอนการประเมนทบทวนระบบ ทสะทอนผลการด าเนนงานบรรลความส าเรจตามตวชวดและการน าขอมลจากการประเมนไปปรบปรงการด าเนนงานพฒนาการปฏบตงาน ทงน เพอยนยนวาวธปฏบตนน ถกน าไปใชจรง และเปน “นวตกรรม” การท างานของสถานศกษาไดหรอไม 5.6.4 ใชกระบวนการจดการความร เชน เรองเลาเราพลง “Storytelling) ในการแลกเปลยนประสบการณของผปฏบต ผเกยวของ โดยมรายละเอยด 1) ก าหนดเปาหมายของการแลกเปลยนวธปฏบต (Knowledge Vision) 2) เลาประสบการณจากการปฏบตการ (Knowledge Sharing) 3) สรปรายละเอยดเกยวกบวธปฏบตทเปนเลศ (Knowledge Asset) 5.6.5 วเคราะหปจจยความส าเรจ และบทเรยนทสถานศกษาไดเรยนรจากการด าเนนการตามวธปฏบตเหลานน

5.7 องคประกอบของการเขยนเอกสาร Best Practices Best Practices จะมประโยชนเมอถกเผยแพรใหเกดการเรยนรของคนในสถานศกษาหรอผเกยวของอนๆ ดงนน การเขยน Best Practices เพอเผยแพรนจงควรมรายละเอยดทชดเจนทสะทอนการเปนวธปฏบตทเปนเลศ และน าไปสการศกษาเรยนรเพอเทยบเคยงสการปฏบตมองคประกอบและแนวทางในการเขยนเอกสาร Best Practices มดงน 5.7.1 ความเปนมา เปนการเขยนเพอใหเหนบรบทสภาพทวไปของสถานศกษาโดยยอและน าเสนอสงทเปนความคาดหวงของผปกครองหรอชมชนทมตอสถานศกษา 5.7.2 การพฒนาคณภาพระบบสถานศกษาการเขยนตองสะทอนใหเหนตอการพฒนาสถานศกษาด าเนนการอยางไร โดยควรน าเสนอผงกระบวนการของระบบทม Best Practices พรอมค าอธบายขนตอนตางๆ เกยวกบวธปฏบตในแตละขนตอนดวย 5.7.3 Best Practices เปนการเสนอวธปฏบตทเปนเลศซงเปนขอสรปจากการจดการความรของบคลากรทปฏบตงานจรง ในการพฒนาคณภาพของสถานศกษามอะไรบาง และอธบายวา คออะไร? ท าอยางไร? และท าท าไม? ทงนใหระบวา Best Practices มาจากขนตอนใดของระบบ ซง Best Practices ควรครอบคลม ขนตอนของระบบตงแต 2 ขนตอนขนไป

72

5.7.4 ผลการด าเนนการ เปนการอธบายผลทเกดจาก Best Practices ตามตวชวดความส าเรจวาสงผลดตอคณภาพสถานศกษาอยางไรบาง ทงนตองน าเสนอ ผลตามตวชวดทงดานกระบวนการและดานผลลพธของระบบทม Best Practices 5.7.5 ปจจยความส าเรจ เปนการน าเสนอผลการวเคราะหวา Best Practices เกดขนไดเพราะอะไร มเงอนไขอะไรบาง มอะไรเปนปจจยในระบบทท าใหวธปฏบตเหลาน ด ารงอยไดในระยะยาวไมใชการทมเทเฉพาะกจของสถานศกษา 5.7.6 บทเรยนทไดรบ เปนการสะทอนใหเหนวาสถานศกษาเรยนรจากการท างานตามวธปฏบตเหลานอยางไรบาง อะไรเปนเคลดลบทด าเนนไดประสบผลส าเรจ รวมทงขอพงระวง มอะไรบาง สรป Best Practices ถอวาเปนสงทมคณคาตอการเรยนรของสถานศกษา และผเกยวของกบการพฒนาคณภาพทจะเปนสอในการเรยนร หรอเปนรปธรรมในการเทยบระดบ (Benchmarking) ของสถานศกษาตางๆ ซงแนวทางทน าเสนอนมาจากประสบการณของนกวจยในโครงการวจย และพฒนาการเรยนรเพอคณภาพการศกษา ToPSTAR ซงตองเรยนรและจดการความรจากภาคสนามใหมความชดเจนและเปนแนวทางในการพฒนาคณภาพสถานศกษาตอไป

6. งานวจยทเกยวของ 6.1 งานวจยทเกยวกบรปแบบการนเทศการศกษา เกษม เปาศรวงษ (2557 : 72-74) ไดวจยพฒนารปแบบการนเทศ แบบเสรมพลงครวจยปฏบตในชนเรยน ผลการวจยพบวา รปแบบการนเทศม 4 ขนตอน คอ การวางแผน (Planning) การอบรม (training) การโคช (Coaching) และการสะทอน (Reflection) การศกษาผลการใชรปแบบการนเทศ พบวา 1) พลงงานท างานภายในตนเอง ของครหลงจากใชรปแบบการนเทศสงกวากอนการใชอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 2) ความรความเขาใจการวจยปฏบตการในชนเรยนของครหลงการใชรปแบบการนเทศ สงกวากอนการใชอยางนยส าคญทางสถตทระดบ .05 3) ผลจากการวจยปฏบตในชนเรยน ของครมคณภาพตงแตระดบดถงดมาก จ านวน 41 เรอง จากทงหมด 50 เรอง คดเปน รอยละ 82.00 4) รปแบบการนเทศ มประสทธภาพตามมาตรฐาน ในภาพรวมอยในระดบ มากทสด เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา ดานการใชประโยชน ดานความเปนไปได และความถกตองอยในระดบมากทสด สวนดานความเหมาะสม อยในระดบมาก ระยา คงขาว (2557 : 155-156) ไดวจยพฒนารปแบบการนเทศ เพอเสรมสรางสมรรถภาพการวจยเพอพฒนาการเรยนร ส าหรบครระดบการศกษา ขนพนฐาน ผลการวจยพบวา 1) หลกการนเทศการศกษาตองใชความเปนประชาธปไตย และการมสวนรวม มการตดตามอยางตอเนองและสรางขวญก าลงใจอยางหลากหลายและ เหมาะสมโดยใชปจจยดานบคลากร ดานกระบวนการ ดานทรพยากร และดานการบรหาร ทดและมประสทธภาพ 2) รปแบบการนเทศม

73

กระบวนการ 5 ขนตอน ประกอบดวย ขนท 1 รวมสรางความตระหนก ขนท 2 รวมรวมพลงคนหา ขนท 3 รวมท ารวมพฒนา ขนท 4 รวมแลกเปลยนเรยนรสการพฒนา ขนท5 รวมเผยแพรสมวลชน 3) ผลการประเมน รปแบบการนเทศและคมอการใชรปแบบการนเทศ พบวา มความเหมาะสมอยในระดบ มากทสดทงสองรายการ 4) ผลการใชรปแบบการนเทศ พบวา ครมความรความเขาใจ เกยวกบการวจยในชนเรยน หลงการพฒนาสงกวากอนการพฒนาอยางมนยส าคญทาง สถตทระดบ .05 และครมความสามารถท าวจยในชนเรยนมความเหมาะสมอยในระดบ มากทสด 5) ผลการประเมนรปแบบการนเทศเพอเสรมสรางสมรรถภาพการวจย เพอพฒนาการเรยนร มความเหมาะสมอยในระดบมากทสด ชญากาญจธ ศรเนตร (2558 : 117-118) ไดวจยพฒนารปแบบ การนเทศภายในสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 25 ผลการวจยพบวา รปแบบการนเทศภายใน ประกอบดวยองคประกอบ 5 ดาน ไดแก ดานการส ารวจความตองการและความจ าเปน ดานการวางแผนการนเทศ ดานการด าเนนการนเทศ ดานการประเมนและรายงานผลการนเทศ และดานการขยายผล ยกยองและ เชดชเกยรต ผลการประเมนรปแบบพบวา มความเหมาะสมและเปนไปไดอยในระดบมาก นพพรพรรณ ญาณโกมท (2558 : บทคดยอ) ไดวจยพฒนารปแบบการนเทศ ภายในตามแนวคดการศกษาชนเรยนส าหรบโรงเรยนเอกชน ผลการวจยพบวา รปแบบ การนเทศภายในทพฒนาขน ม 4 องคประกอบ ไดแก หลกการของรปแบบ วตถประสงค ของรปแบบ กระบวนการนเทศภายใน และการประเมนผลรปแบบ ผลการประเมนคณภาพ ของรปแบบโดยผทรงคณวฒ พบวา รปแบบการนเทศภายในมความเหมาะสมอยในระดบ มากทสดและมความเปนไปไดในทางปฏบตจรง ผลการใชรปแบบ พบวา หลงการใช รปแบบการนเทศภายในครมสมรรถนะในการจดการเรยนรและสมรรถนะในการนเทศ ภายในสงขน โดยแยกเปนรายดาน ดงน ความรความเขาใจเกยวกบการจดการเรยนร และการนเทศภายในหลงการใชรปแบบสงกวากอนการใชรปแบบอยางมนยส าคญทางสถต ทระดบ .05 ความสามารถเกยวกบการจดการเรยนรและการนเทศภายในหลงการใช รปแบบสงกวากอนการใชรปแบบ อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 เดช สาระจนทร (2559, หนา 87-98) วจยพฒนารปแบบการนเทศโดยใช การเสรมพลงเปนฐานเพอพฒนาความสามารถในการจดการเรยนรของครคณตศาสตร โรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา เขตภาคเหนอตอนบน พบวา 1) รปแบบการนเทศทพฒนาขน ม 5 องคประกอบ ไดแก หลกการแนวคด วตถประสงค เงอนไขความส าเรจ กระบวนการ และประสทธผลของรปแบบ 2) ผลการประเมนคณภาพ รปแบบทสรางขน พบวา ดานความถกตอง ดานความเหมาะสม ดานความมประโยชน และดานความเปนไปไดในการน าไปใชในภาพรวมมคณภาพอยในระดบมากทสด 3) ผลการใช รปแบบการนเทศทพฒนาขน พบวา หลงการนเทศดวยรปแบบการนเทศ

74

โดยใชการเสรม พลงเปนฐานครคณตศาสตรมความสามารถในการจดการเรยนรในระดบมาก กนกอร ทองศร (2560 : 103-104) ไดวจยพฒนารปแบบการนเทศ เพอพฒนาครผสอน เรอง การพฒนานวตกรรมการเรยนการสอนดวยกระบวนการวจย ในชนเรยน ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาขอนแกน เขต 4 ผลการศกษาพบวา 1) ความพงพอใจของครผรบการนเทศทมตอการนเทศตามรปแบบการนเทศทพฒนาขน โดยภาพรวมและรายดานทกดาน อยในระดบมาก สวนรายเรองในแตละดานอยในระดบมาก และมากทสด 3) ความรเกยวกบการพฒนานวตกรรมการเรยนการสอนดวยกระบวนการวจย ในชนเรยนของครผรบการนเทศ โดยเปรยบเทยบคาเฉลยของคะแนน จากการทดสอบ กอนและหลงการนเทศ พบวา คาเฉลยหลงการนเทศสงกวากอนการนเทศ อยางมนยส าคญ ทางสถตทระดบ .01 จากการศกษางานวจยทเกยวของกบการพฒนารปแบบการนเทศ พบวา กลมตวอยางทรบการนเทศมความรความเขาใจในเนอหาทนเทศหลงใชรปแบบการนเทศ สงกวากอนใชรปแบบการนเทศ มความสามารถตามวตถประสงคของรปแบบการนเทศ ทพฒนาขนอยในระดบมากขนไป

6.2 งานวจยทเกยวกบการจดการเรยนรแบบเชงรก (Active Learning) จรวรรณ ขรรง (2553 : 82-85) ศกษาผลการจดการเรยนรดวยชดกจกรรมการแกปญหาทาง วทยาศาสตรทมตอผลสมฤทธทางการเรยนและการคดวเคราะหทางวทยาศาสตรของผเรยนชนมธยมศกษาปท 2 กลมตวอยางทใชในการวจยครงนเปนผเรยนชนมธยมศกษาปท 2 ภาคเรยนทป การศกษา 2552 โรงเรยนสาธตมหาวทยาลยรามค าแหง กรงเทพมหานคร ซงไดมาจากการสม ตวอยางแบบงาย (Simple Random Sampling) จ านวน 50 คน ทไดรบการจดการเรยนรดวยชด กจกรรมการแกปญหาทางวทยาศาสตร เครองมอทใชในการวจยครงนไดแก ชดกจกรรมการแก ปญหาทางวทยาศาสตรแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน แบบทดสอบวดความสามารถในการคดวเคราะหทางวทยาศาสตร แบบแผนก ารทดลองแบบ One Group Pretest – Posttest Design การวเคราะหขอมล ใชวธทางสถต t – test แบบ dependent Samples ผลการวจยสรปได ดงน 1.ผเรยนทไดรบการจดการเรยนรดวยชดกจกรรมแกปญหาทางวทยาศาสตรมผลสมฤทธ ทางการเรยนวทยาศาสตรหลงเรยนสงกวากอนเรยน อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 2. ผเรยนทไดรบการจดการเรยนรดวยชดกจกรรมแกปญหาทางวทยาศาสตรใน การคดวเคราะหทางวทยาศาสตรหลงเรยนสงกวากอนเรยน อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 พชรพร วงษสกลพน (2556 : 94-95) ไดศกษาผลการพฒนาชดกจกรรมการเรยนรแบบวฏจกรการเรยนร 7 ขน เพอสงเสรมความสามารถในการคดวเคราะหและผลสมฤทธทางการเรยน เรอง แสง ส าหรบผเรยนชนมธยมศกษาป ท 2 พบวา ความสามารถในการคดวเคราะห เรอง แสง ส าหรบผเรยนชนมธยมศกษาป ท 2 หลงเรยนดวยชดกจกรรมการเรยนรแบบวฏจกรการเรยนร 7 ขน สงกวากอนเรยนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 และ ผลสมฤทธทางการเรยนเรองแสง

75

ส าหรบผเรยนชนมธยมศกษาป ท 2 หลงเรยนดวยชดกจกรรมการเรยนรแบบวฏจกรการเรยนร 7 ขน สงกวากอนเรยนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 พรพฒน ค าเกด (2557 : 38-44) ไดเปรยบเทยบพฤตกรรมการเรยนรกอนเรยนและหลงเรยนของนกศกษาทไดรบการจดการเรยนแบบ Active Learning ดวยเทคนคการคดเดยว คดค รวมกน คด เทคนคแบบตอภาพ และการใชแผนผงทางปญญา กลมตวอยางทใชในการวจยครงนเปนนกศกษาระดบปรญญาตรของมหาวทยาลยราชภฏนครสวรรค หลกสตรวศวกรรมศาสตร บณฑต สาขาวชาวศวกรรมพลงงาน ชนป ท1 ทก าลงศกษาอยในป การศกษา 2556 จ านวน 35 คน เครองมอทใชในการวจยไดแก (1)แผนการสอนรายวชาฟสกสวศวกรรม 1 โดยใชการจดการเรยน แบบใฝ รดวยเทคนคการคดเดยว คดค รวมกนคด เทคนคแบบตอภาพ และการใชแผนผงทางปญญาทผานการตรวจสอบคณภาพแลวอยในระดบเหมาะสมมาก (2) แบบประเมนพฤตกรรมการเรยนรจ านวน 25 ขอ มความตรงเชงโครงสรางและมความเทยง .88 (3) แบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน จ านวน 20 ขอ มอ านาจจ าแนกระหวาง .16-.70 ความยากงายระหวาง .22-.93 และความเทยง .52 และ ผลการวจยพบวา พฤตกรรมการเรยนรของนกศกษาทไดรบการจดการเรยนแบบใฝรดวยเทคนคการคดเดยว คดค รวมกนคด เทคนคแบบตอภาพ และการใชแผนผงทางปญญา หลงเรยนสงกวากอนเรยนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 ประภาพนธ บญยง (2558 : 223) ไดพฒนาชดกจกรรมการเรยนรเรองระบบนเวศ ส าหรบ นกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 โดยใชการเรยนรแบบรวมมอดวยเทคนค STAD ศกษาผลสมฤทธทางการเรยนวทยาศาสตรทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรของผเรยนกอนเรยนและหลงเรยนดวยชดการเรยน และศกษาเจตคตตอทางวทยาศาสตรของผเรยนหลงเรยน กลมทศกษาเปนผเรยนชน มธยมศกษาปท 3 ภาคเรยนท 1 ป การศกษา 2557 โรงเรยนบานพระแกว ต าบลพระแกว อ าเภอ สงขะ จงหวดสรนทรจ านวน 30 คน ใชเวลาในก ารทดลอง 16 ชวโมง เครองมอทใชในการวจย ประกอบดวย ชดกจกรมการเรยนร แบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน แบบวดทกษะ กระบวนการทางวทยาศาสตรและแบบวดเจตคตทางวทยาศาสตรการวเคราะหขอมลใชโปรแกรม คอมพวเตอร สถตทใชในการวเคราะหขอมลคอ ค ารอยละ ค าเฉลย และการทดสอบค าท ผลการวจยพบวา 1) ชดกจกรรมการเรยนรเรอง ระบบนเวศ ส าหรบนกเรยนชนมธยมศกษาป ท 3 โดยใชการเรยนรแบบรวมมอดวยเทคนค STAD มประสทธภาพ 87.78/86.67 ซงสงกวาเกณฑ มาตรฐาน 80/80 2) ผเรยนทเรยนดวยชดกจกรรมการเรยนรเรอง ระบบนเวศ ส าหรบผเรยนชน มธยมศกษาป ท 3 โดยใชการเรยนรแบบรวมมอดวยเทคนค STAD มผลสมฤทธทางการเรยน วทยาศาสตรทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรหลงเรยนสงกวากอนเรยนอยางมนยส าคญทาง สถตทระดบ .01 และผเรยนมเจตคตทางวทยาศาสตรในระดบด

76

กลล (Giles, 1975) ไดท าการวจย เรอง คณค าของชดการสอนแบบศนยการเรยนในระดบ ประถมศกษา พบวาชดการสอนแบบศนยการเรยนเปดโอกาสใหผเรยนไดรบประสบการณจาก กจกรรม และสอการสอนต างๆ ทครจดไวเปนการสนองความตองการของผเรยน ท าใหผเรยนมความกระตอรอรน มความคดสรางสรรคเพมขน สวนการสอนตามปกตไดจดกจกรรมการเรยน การสอนไปตามแผนการสอนทก าหนดไวครผสอนมบทบาทในการเรยนการสอนโดยเปนผบรรยาย อธบาย ควบคมใหเปนไปตามแผนการสอนโดยไมค านงถงความแตกตางระหวางบคคล ผเรยน ไมมความเปนอสระตอการท ากจกรรม ท าใหผเรยนไมมความกระตอรอรนและไมอยากร ไมอยากเหนในสงทเรยนในบทเรยนนน ๆ แอนเดอรสน (1982 : 4795) ไดสรางชดการเรยนดวยตนเองเพอหาประสทธภาพตาม เกณฑทตง ไวและเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนวชาสงคมศกษาของผทฝกอบรมเปนคร สงคมศกษาระดบประถมศกษา โดยใชชดการเรยนดวยตนเองกบการสอนแบบบรรยาย ผลการวจย พบวา มความแตกตางกนอยางมนยส าคญจ ากกลมทสอนโดยใชชดการเรยนดวยตนเองและการสอนแบบบรรยาย ทงในดานผลสมฤทธทางการเรยน การวางแผนการสอนและวธการสอน แตไมมความแตกตางกนในดานทศนคตทมตอวช าสงคมศกษา และครฝกโดยมากชอบการเรยนดวย ตนเอง จากการศกษาเอกสารงานวจยทเกยวของ สรปไดวา การจดการเรยนการสอนโดยใชชด กจกรรมทมสอการเรยนรและกจกรรมทหลากหลาย สามารถพฒนาการเรยนรและผลสมฤทธ ทางการเรยนของผเรยนใหสงขน อยางมประสทธภาพ และเกดพฤตกรรมการเรยนรทดอยางตอเนอง

6.3 งานวจยทเกยวกบการจดการเรยนรชมชนการเรยนรทางวชาชพ PLC พเชฐ เกษวงษ (2556 : 66 - 67) การน าเสนอแนวทางการสรางชมชนแหง การเรยนรทางวชาชพในสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาปทมธาน เขต 2 การวจยครงนมวตถประสงคเพอน าเสนอแนวทางการสรางชมชนแหงการเรยนรทางวชาชพ ในสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาปทมธาน เขต 2 การด าเนนการ วจยม 3 ขนตอน คอ 1) สรางแนวทางการสรางชมชนแหงการเรยนรทางวชาชพในสถานศกษา กลมตวอยางไดแกผทรงคณวฒ จ านวน 5 คน เครองมอเปนแบบสอบถามความตรงตามหลก วชาการวเคราะหขอมลโดยหาคาดชนความสอดคลอง 2) ศกษาความเหมาะสมของแนวทางการ สรางชมชนแหงการเรยนทางวชาชพในสถานศกษา กลมตวอยางไดแก ผบรหารการศกษา จ านวน 12 คนเครองมอเปนแบบสอบถามความเหมาะสมของแนวทางการสรางชมชนแหงการเรยนรทาง วชาชพวเคราะหขอมลโดยหาคามฐยฐานและคาพสยระหวาง ควอไทล และ 3) ศกษาความเปนไปได ของแนวทางการสรางชมชนแหงการเรยนรทางวชาชพในสถานศกษา ศกษาจากประชากรทเปน ผบรหารสถานศกษาสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาปทมธาน เขต 2 จ านวน 67 คน เครองมอแบบสอบถามความเปนไปไดของแนวทางการสรางชมชนแหงการเรยนรทางวชาชพ วเคราะหขอมลโดยหาคาเฉลย และสวน

77

เบยงเบนมาตรฐาน ผลการวจยพบวา แนวทางการสราง ชมชนแหงการเรยนรทางวชาชพในสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา ปทมธาน เขต 2 ประกอบดวย 1) การสรางจดเรมแหงความรวมมอรวมใจ เชน สงเสรมใหครม การปรบปรงและพฒนาตนเองอยางตอเนอง 2) การจดใหครมโอกาสเสวนาใครครวญระหวางกน เชน น าประเดนปญหาจากการปฏบตงานของครมาพดคยแลกเปลยนระหวางกน 3) การสงเสรมให มการรวมกลมเพอมงเนนทการเรยนรของนกเรยน เชน สงเสรมใหมการใชวธการเรยนรท หลากหลาย 4) การสงเสรมใหมการแลกเปลยนเรยนรดานคานยมและปทสถานรวม เชน ก าหนด กลยทธในการด าเนนงานใหบรรลตามเปาหมาย และ 5) การสนบสนนใหมการรวมมอกนในการ ท างาน เชน สงเสรมการรวมกลมเพอแกปญหารวมกนของคร โดยแนวทางทง 5 ดาน มความ เหมาะสมและมความเปนไปไดทกรายการ ฤทยรตน แสนปวน (2554 : 65 - 68) ไดศกษาสภาพความเปนองคกรแหง การเรยนรของศนยพฒนาเดกเลกองคการบรหารสวนต าบลโปงแยง อ าเภอแมรมจงหวดเชยงใหม ผลการวจยพบวา ดานมงสความเปนเลศ บคลากรมโอกาสเรยนรดวยตนเองอยเสมอ มปญหา ดานการจ ากดของรายได ท าใหการจดสรรงบประมาณใหทนศกษาตอระดบปรญญาตรยงไม ครอบคลมครผดแลเดกทกคนดานรปแบบวธการคดของบคลากร พบวามความพรอมทจะปรบเปลยน แนวคด วธการปฏบตงานใหสอดคลองกบนโยบายของหนวยงาน ปญหาคอยงมครผดแลเดก ยดตดอยกบการท างานในแบบเดมทคนเคย ขาดความเขใจในบทบาทหนาทของตน มวฒการศกษาต า และจบการศกษามาไมตรงกบสาขาดานการมวสยทศนรวม พบวา บคลากรทกคน ไดมสวนรวม ในการก าหนดวสยทศนการจดท าแผนยทธศาสตร ก าหนดพนธกจ แตยงขาดการตดตามและ ประเมนผล และการน าผลการประเมนมาปรบปรงยทธศาสตรพนธกจ และวสยทศนเปนรปธรรม ชดเจนดานการเรยนรเปนทม พบวาหนวยงานเปดโอกาสใหบคลากรไดตดสนใจแกปญหาการ ปฏบตงานรวมกน แตพบปญหาวาบคลากรไมคอยกลาแสดงความเหนในทประชม และดานความคด เชงระบบ สามารถจดล าดบความส าคญของการปฏบตงานในหนวยงานไดหนวยงานเปดโอกาสให บคลากรไดตดสนใจแกปญหาการปฏบตงานรวมกนแตยงขาดการน าปญหาทเกดขนในขณะท างานมา ปรบปรงงานใหมประสทธภาพมากขน และขาดการเชอมโยงของปญหากบเรองราวตางๆ กมพล ไชยนนท (2554 : 154 - 158) ไดศกษายทธศาสตรการสรางชมชน แหงการเรยนรโดยใชโรงเรยนเปนฐานในภาคเหนอ ซงมวตถประสงคเพอศกษาสถานภาพการเปนชมชนแหงการเรยนรของทองถนภาคเหนอตอนบน ก าหนดยทธศาสตรการสรางชมชนแหการเรยนร โดยใชโรงเรยนเปนฐานในภาคเหนอตอนบน และประเมนยทธศาสตรการสรางชมชนแหงการเรยนร โดยใชโรงเรยนเปนฐานในภาคเหนอตอนบน กลมตวอยาง คอ ประชาชนตามประกาศส านกทะเบยนกลาง กรมการปกครองใน 4 จงหวด คอ จงหวดเชยงราย พะเยา แร และนาน จ านวน 2,440 คน เครองมอทใชในการวจยไดแก แบบสอบถามการเปนชมขนแหงการเรยนร ของทองถนภาคเหนอตอนบน

78

วเคราะหขอมลโดยการหาคาความถ คารอยละ คเฉลย คสวนเบยงเบนมาตรฐาน ขนตอนท 2 การก าหนดยทธศาสตรการสรางชมชนแหงการเรยนร โดยใช โรงเรยนเปนฐานในภาคเหนอตอนบน ประชากรคอ ผอ านวยการสถานศกษา รองผอ านวยการ สถานศกษา คร และกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน โรงเรยนประชานเคราะห 15 รวมทงสน 53 คน เครองมอในการวจย แบบวเคราะหชมชนและสถานศกษา วเคราะหขอมลโดยการหา คาความถ คาเฉลยและการบรรยายความเรยง ขนตอนท 3 การประเมนยทธศาสตรการสราง ชมชนแหงการเรยนรโดยใชโรงเรยนเปนฐานในภาคเหนอตอนบน ประชากรทใชในการวจยเปน ผบรหารสถานศกษา และผบรหารการศกษา จ านวน 10 คน เครองมอทใชในการวจย ไดแก แบบประเมนความเหมาะสมและความเปนไปไดในการน ายทธศาสตรไปใชในสถานศกษา วเคราะห ขอมลโดยการหาคาเฉลย คาสวนเบยงเบนมาตรฐาน คาความถ และการบรรยายความเรยง ผลการวจยพบวา 1) สถานภาพการเปนชมชนแหงการเรยนรของทองถนภาคเหนอตอนบนสวนใหญ การศกษาของประชาชนจบชนประถมศกษา สภาพทางเศรษฐกจของหมบานปานกลางสถาน ประกอบการในหมบานอยระหวาง 5 - 10 แหง โอกาสเขาถงเทคโนโลยสารสนเทศเขถงไดงายและ โครงสรางพนฐานดานอนเทอรเนตครอบคลมทวถง โดยสถานภาพการเปนชมชนแหงการเรยนรของ ทองถนภาคเหนอตอนบนในภาพรวมอยในระดบปานกลาง สวนรายดานไดแก บคคลแหงการเรยนร และการจดการความรในชมชนอยในระดบปานกลาง แหลงเรยนรในชมชนและองคความรในชมชน อยในระดบมาก 2) ยทธศาสตรการสรางชมชนแหงการเรยนรโดยใชโรงเรยนเปนฐานในภาคเหนอ ตอนบน ไดแก ยทธศาสตรหลกพฒนาบคคลแหงการเรยนรยทธศาสตรหลกพฒนาแหลงเรยนรใน ชมชน ยทธศาสตรหลกพฒนาองคความร และยทธศาสตรหลกการจดการความรในชมชน 3) การประเมนยทธศาสตรการสรางชมชนแหงการเรยนรโดยใชโรงเรยนเปนฐานในภาคเหนอ ตอนบน พบวา ดานความเหมาะสมและความเปนไปไดในภาพรวมอยในระดบมากทสด เยาวลกษณ พพฒนจ าเรญกล (2554 : 156 - 157) ไดศกษาการพฒนารปแบบ ชมชนแหการเรยนรตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง การวจยครงนมวตถประสงค เพอพฒนา รปแบบชมชนแหการเรยนรตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง และประเมนผลการน ารปแบบชมชน แหงการเรยนรตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปใชในพนทตนแบบ ประชากรทใชในการวจยครง น ไดแก บคคลในชมชนบานมวงค าใต ต าบลหวยแกว อ าเภอภกามยาว จงหวดพะเยา ประกอบดวย ผน าชมชน นกวชาการ ผอ านวยการโรงเรยน วทยากรทองถน และประชาชนใน ชมชน โดยเกบรวบรวมขอมลและวเคราะหขอมลดวยเครองมอทงเชงคณภาพและปรมาณ และ น าเสนอผลการวจยดวยวธการพรรณนา ผลการวจยสรปไดวา รปแบบชมชนแหงการเรยนรตามหลก ปรชญาเศรษฐกจพอเพยงประกอบดวย กระบวนการและขนตอนเพอนาชมชนกาวสชมชนแหงการ เรยนรตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ไดแก 1) ความสนใจและการเปดรบ 2) การสราง ความร ความเขาใจ

79

3) การรวมกลมความสนใจ 4) การสรางกจกรรมเพอสนบสนนกระบวนการ เรยนร ส าหรบขนตอนการพฒนารปแบบชมชนแหงการเรยนรตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงของ บานมวงค าใตประกอบดวย 4 ขนตอน คอ 1) ขนตอนเลาประสบการณ 2) การแลกเปลยน ความคดเหน3) สรปแนวคด 4) น าไปใชในการน ารปแบบชมชนแหงการเรยนรตามหลกปรชญา เศรษฐกจพอเพยงไปใชในพนทตนแบบ ณ บานมวงค าใต พบวา ประชาชนในชมชนรวมกนก าหนด แผนกจกรรมเพอการเรยนรออกเปน 3 ระยะ ไดแก ระยะท 1 เตรยมความร ความเขาใจ ใหกบประชาชน ระยะท 2 กระตนและพฒนากลมตางๆ ในชมชน และระยะท 3 สรางเครอขาย การเรยนรรวมกนทงภายในและภายนอกชมชน ผลการประเมนการน ารปแบบชมชนแหงการเรยนร ตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปใชในพนทตนแบบ พบวา ประชาชนสวนใหญยอมรบ และใหความสนใจกบแนวคดปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมากขน หลงจากทไดลงมอปฏบตจรง กฤษฎค าผา ช านาญ (2552 : 79 - 82) ไดศกษาการพฒนาความเปนองคกร แหงการเรยนรกรณศกษาโรงเรยนเกาะโพธถวยงามวทยา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาชลบร เขต 2 ผลการศกษา พบวา 1) ระดบความคดเหนตอความเปนองคกรแหงการเรยนรของโรงเรยน เกาะโพธถวยงามวทยา โดยรวมและรายองคประกอบอยในระดบ “มาก” ทกองคประกอบ เรยงล าดบคาเฉลยจากมากไปหานอย 3 อนดบแรกคอ การจงใจ ภาวะผน าทางวชาการ และ เทคโนโลยและระบบงานสานคาเฉลยอยในระดบ “มาก” 3 อนดบสดทาย คอ การปฏบตดาน การจดการ การปฏบตของครและทมงาน และการปฏบตดานการบรหารและ 2) แนวทางการ พฒนาโรงเรยนเกาะโพธถวยงามวทยา ไปสความเปนองคกรแหงการเรยนรคอ ศกษา วเคราะห สภาพแวดลอมภายในและภายนอก จดท าแผนปฏบตการประจ าป จดหาบคลากรทมความร ความสามารถตรงตามความตองการของโรงเรยน นเทศการท างาน สบเปลยนทมงานในการ ปฏบตงานเพอแลกเปลยนเรยนร พฒนาระบบงานธรการและระบบตดตอสอสารใหเปนระบบ คลองตว รวดเรวและทนเวลา วางแผนงานการประกนคณภาพการศกษา ปฏบตงานประกน คณภาพการศกษาใหเปนเรองปกตของชวตประจ าวน มระบบควบคมคณภาพการตรวจสอบคณภาพ และประเมนคณภาพ มาล สบกระแส (2552 : 219 - 222) ไดศกษาการพฒนารปแบบองคกร แหงการเรยนรของส านกงานเขตพนทการศกษา พบวา สภาพปจจบนการเปนองคการแหการ เรยนรของส านกงานเขตพนทการศกษา มระดบการเปนองคกรแหงการเรยนรของส านกงานเขต พนทการศกษาโดยเฉลยอยในระดบมากและระดบปจจยทสงผลตอการเปนองคกรแหงการเรยนร โดยเฉพาะอยในระดบมาก และปจจยทสงผลตอการเปนองคกรแหงการเรยนร และสามารถ พยากรณการเปนองคการแหงการเรยนรได พบวา ตวแปรพยากรณทกตว พยากรณองคการแหง การเรยนรไดโดยมคาสมประสทธการพยากรณอยในระดบมาก รอยละ 65.30 องคการแหงการ เรยนรอยางมนยส าคญทางสถตคอ การสรางวสยทศน พนธกจและยทธศาสตร (Vision Mission and Strategies) การจดท าโครงสรางและ

80

การบรหารงาน (Structure and Administration) การมภาวะผน าทางวชาการ (Instructional Leadership) และการก ากบตดตามการด าเนนงาน (Monitoring) สงา จองสาระ (2552 : 93 - 97) ไดศกษาการพฒนาการจดการเรยนรทเนน ผเรยนเปนส าคญของครโรงเรยนบานสวนผง ส านกงานเขตพนทการศกษากาฬสนธ เขต 3 ซงมความมงหมายเพอพฒนาการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญของครโรงเรยนบานสวนผง ส านกงานเขตพนทการศกษากาฬสนธ เขต 3 โดยมกรอบการวจย คอ การจดท าแผนการจดการ เรยนร การจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ โดยใชการวจยเชงปฏบตการ 2 วงรอบ แตละ วงรอบประกอบดวย การวางแผน การปฏบต การสงเกต และการสะทอนผล กลมผรวมวจยม จ านวน 13 คน กลมผใหขอมล จ านวน 18 คน เครองมอในการเกบรวบรวมขอมลในครงน คอ แบบสอบถาม แบบสงเกต และแบบประเมน การวเคราะหขอมลใชเทคนคการตรวจสอบแบบสาม เสา และน าเสนอผลการวเคราะหขอมลเชงบรรยาย ผลการวจยพบวา สภาพกอนการพฒนาคร โรงเรยนบานสวนผง การจดการเรยนรของครสวนมากยงไมปรบเปลยนพฤตกรรมการจดการเรยนร โดยจดการเรยนรแบบยดครเปนศนยกลาง ยดการจดการเรยนรแบบครเปนคนบรรยายใหความรกบ นกเรยนเปนสวนมาก ครเปนผหาความรตางๆ มาใหผเรยน ครยงขาดการเตรยมการสอน โดยเฉพาะการจดท าแผนการจดการเรยนรสวนมากครจะใชแผนการจดการเรยนรส าเรจรปของของ ส านกพมพตางๆ มาใชจดการเรยนร เทคนคการจดการเรยนรและการวดผลประเมนผลยงไม หลากหลาย ผลสมฤทธทางการเรยนบางกลมสาระยงต ากวาเกณฑมาตรฐาน ผวจยจงไดใชกลยทธ การพฒนาในครงน 2 กลยทธ คอการประชมเชงปฏบตการและการนเทศภายใน ผลการ ด าเนนการพฒนาในวงรอบท 1 ใชกลยทธการประชมเชงปฏบตการ ผลการด าเนนการพฒนา ปรากฏวา กลมผรวมวจยมความรความเขาใจตามกรอบการพฒนา คอ ท าใหผรวมวจยทกคน มความรความเขาใจเกยวกบการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ การจดท าแผนการจดกาเรยนร การจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญและไดฝกปฏบตจรง จนสามารถเขยนแผนการจดการเรยนร ไดและน าความรและทกษะทไดจากการประชมเชงปฏบตการไปจดท าแผนการจดการเรยนรไดดวย ตนเอง จากการใชกระบวนการนเทศภายในโดยการสงเกตการณจดการเรยนร เพอก าเนดตามการ น าแผนการจดการเรยนรของครไปใชในการจดการเรยนรในหองเรยนอยางเปนระบบและตอเนอง พบวาในการจดการเรยนรของผรวมวจยทง 13 คน มการปฏบตตามเกณฑการจดการเรยนรทเนน ผเรยนเปนส าคญในภาพรวมระดบพอใช จงไดใชกลยทธการนเทศภายในด าเนนการพฒนาตอใน วงรอบท 2 ผลการพฒนาดวยการนเทศภายใน พบวา ครผรวมวจยทง 13 คน มการพฒนาและ ปรบปรงการจดท าแผนการเรยนร จดการเรยนรไดในระดบด ผลการพฒนาการจดการเรยนรทเนน ผเรยนเปนส าคญของคร โดยการประชมเชงปฏบตการและการนเทศภายใน สงผลใหผรวมวจย สามารถจดการเรยนรอยางตอเนอง ผเรยนไดเรยนรตามศกยภาพดงนนผบรหารโรงเรยน ครผสอน และผมสวนเกยวของจงควรพฒนากจกรรมดงกลาวใหตอเนองเพอใหการจดการเรยนรม

81

ประสทธภาพ มากขน สมบต ยศปญญา (2552 : 81 - 90) ไดศกษาแนวทางการจดการเรยนรท เนนผเรยนเปนส าคญในโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาเลย เขต 1 ซงมวตถประสงค 1) เพอศกษาสภาพและปญหา การจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญในโรงเรยนสงกดส านกงาน เขตพนทการศกษาเลย เขต 1 2) เพอเปรยบเทยบความคดเหนเกยวกบสภาพและปญหาการ จดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญในโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาเลย เขต 1 จ าแนกตามหนาทและขนาดของโรงเรยน 3) เพอหาแนวทางการพฒนาการจดการเรยนรทเนน ผเรยนเปนส าคญในโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาเลย เขต 1 กลมตวอยางทใชในการ วจยประกอบดวย ขาราชการครและบคลากรทางการศกษา จ านวน 341 คน เครองมอทใชในการ วจยเปนแบบสอบถาม มคาความเทยงเทากบ 0.92 วเคราะหขอมลโดยการหาคาความถ คารอยละ คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน การทดสอบทางสถตท (t-test) สวนการเกบขอมลโดยการ สนทนากลมใชการวเคราะหเนอหา ผลการวจยพบวา 1) ขาราชการครและบคลากรทางการศกษา มความคดเหนเกยวกบสภาพการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญโดยภาพรวมอยในระดบมาก และพบวามปญหาโดยภาพรวมอยในระดบนอย 2) ขาราชการครและบคลากรทางการศกษาทม ต าแหนงหนาทตางกน มความคดเหนเกยวกบสภาพและปญหาการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปน ส าคญ ในโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาเลย เขต 1 โดยภาพรวมไมแตกตางกนอยางม นยส าคญทางสถตทระดบ .05 3)ขาราชการครและบคลากรทางการศกษา มความคดเหนเกยวกบ สภาพและปญหาการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ ในโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนท การศกษาเลย เขต 1 จ าแนกตามขนาดของโรงเรยนโดยภาพรวมไมแตกตางกนอยางมนยส าคญทาง สถตทระดบ .05 เมอพจารณาความคดเหนเกยวกบปญหา พบวา โดยภาพรวมแตกตางกนอยางม นยส าคญทางสถตทระดบ .05 4) ผมสวนเกยวของมความเหนตรงกนวาแนวทางการพฒนาการ จดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ ในโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาเลย เขต 1 นน จะตองพฒนาทงระบบสรางความเขาใจรวมกนระหวาง ผบรหาร คร นกเรยน คณะกรรมการ สถานศกษาขนพนฐาน และผปกครองผเรยน ใหทกคนมสวนรวมในการวางแผนการจดกจกรรม การเรยนรครจะตองเขาใจเกยวกบการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ ครตองพฒนาตนเองให อยในกรอบศลธรรมและวฒนธรรมไทย มความรบผดชอบตอการปฏบตหนาท ครตองจดการเรยนร โดยใหผเรยนไดเรยนรอยางมความสข จากการปฏบตจรงครควรเปดโอกาสใหผเรยนไดแสดงออก อยางอสระตามความสามารถเปนรายบคคล ครควรน าวสดในทองถนมาประยกตใชในการผลตสอ สอมความหลากหลาย มความเพยงพอ มความเหมาะสมกบวยของผเรยน ครและนกเรยนควรม สวนรวมในการผลตสอ และการประเมนผลการเรยนรนน ตองประเมนอยางหลากหลาย ทกฝายม สวนรวมและจะตองรายงานผลใหผปกครองและผมสวนไดเสยทราบตอไป

82

รตตญา บญเอยม (2552 : 101 - 107) ไดศกษาการพฒนาคณภาพการจดการ เรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญของครผสอน โรงเรยนปาไมอทศ 4 ส านกงานเขตพนทการศกษาตาก เขต 2 มวตถประสงคเพอศกษาสภาพและปญหาการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญของครผสอนโรงเรยนปาไมอทศ 4 ส านกงานเขตพนทการศกษาตาก เขต 2 และศกษา ผลการ พฒนาการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญของครผสอน โรงเรยนปาไมอทศ 4 ส านกงานเขต พนทการศกษาตาก เขต 2 กลมตวอยาง คอ ผบรหารและครผสอน โรงเรยนปาไมอทศ 4 จ านวน 38 คน ผเรยนตงแตชวงชนท 1 - 4 จ านวน 280 คน เครองมอทใชในการเกบ รวบรวมขอมลม 2 ฉบบ ฉบบแรกเปนแบบสอบถามส าหรบผบรหารและครผสอน ฉบบท 2 เปนแบบสอบถามส าหรบผเรยน การวเคราะหขอมลใชโปรแกรมคอมพวเตอรส าเรจรปหา เพอหา คารอยละ คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน ผลการวจยพบวา ผบรหาร ครผสอนและนกเรยน มความคดเหนทสอดคลองกนวาปญหา คอ ครยงมพฤตกรรมการสอนเหมอนเดมไมปรบเปลยน สอนแบบเปดหนงสอ ไมมกจกรรมเราใจ ไมจดหาสอทสอดคลองกบผเรยน ไมน าแผนการจดการ เรยนรไปใชจรง มแผนการจดการเรยนรไวเพอการประเมน ขาดเทคนคการสอนการใชสอนอย นกเรยนขาดการมสวนรวม ในการจดกจกรรมการเรยนร ผวจยจงไดน าไปเปนหวขอในการจดอบรม เชงปฏบตการเพอพฒนาคณภาพการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญในตอนท 2 ตอไป ระยะ ท 2 การศกษาผลการพฒนาการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ ด าเนนการโดยการจดการ อบรมเชงปฏบตการดานการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญใหกบครในโรงเรยนปาไมอทศ 4 จ านวน 38 คน และเปรยบเทยบคะแนนความรเกยวกบการจดการเรยนรโดยเนนผเรยนเปนส าคญ ของครระหวางกอนการอบรมและหลงอบรม โดยใชแบบทดสอบ จ านวน 30 ขอ เปนเครองมอใน การเกบรวบรวมขอมล วเคราะหขอมลโดยใช สถตท แบบกลมตวอยางสมพนธกน ผลการศกษา พบวา ครมความรเกยวกบการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญหลงการอบรมสงกวากอนการ อบรมอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 หลงจากนนไดศกษาเกยวกบการน าความรไปใชในการ จดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญเปนระยะเวลา 4 เดอน เกบรวบรวมขอมลโดยใชแบบประเมน การจดการเรยนรทเนนผเรยน เปนส าคญ วเคราะหขอมลเชงปรมาณโดยการวเคราะหคาเฉลยและ สวนเบยงเบนมาตรฐาน สวนขอมลเชงคณภาพวเคราะหโดยการวเคราะหเนอหา ผลการศกษาพบวา ครผสอนมความสามารถจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญในระดบมาก คาเฉลยสงสด คอ คร สามารถจดสงแวดลอมและบรรยากาศทเราใจ จงใจ เสรมแรงใหผเรยนไดเรยนรอยางเตมศกยภาพ สามารถจดกจกรรมการเรยนรใหผเรยนมสวนรวมในกจกรรมการเรยนรและไดฝกปฏบตจรง เปดโอกาสใหผเรยนไดมสวนรวมในการก าหนดและเลอกวธการจดกจกรรม การเรยนร เชอมโยง ประสบการณการเรยนรของผเรยนเขากบชวตจรง ใชเทคนควธการกระตนความคดจนตนาการและ การแสดงออกในการสรางสรรคผลงานของผเรยน สงเสรมผเรยนใหคนควาและเรยนรดวยตนเองและ มความคดสรางสรรค เปดโอกาสใหผเรยนไดแกปญหาดวยตนเอง กจกรรมการเรยนรสอดคลองกบ

83

จดมงหมายของหลกสตรเนนกระบวนการกลมและยดผเรยนเปนส าคญ สงเสรมปฏสมพนธระหวาง ผเรยนกบผเรยน ผเรยนกบกลมและผเรยนกบครผสอนชแจงแผนการจดการเรยนรใหกบผเรยนอยาง ชดเจน และมการส ารวจแหลงขอมลส าหรบผเรยนเพอการศกษาคนควาตามล าดบ ธนบด บวใหญรกษา (2550 : 86 - 97) ไดศกษาแนวทางการพฒนาคร ในการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ : กรณศกษาโรงเรยนบานสวนหอมผางาม สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาเลย เขต 2 วตถประสงคเพอศกษาสภาพปจจบนและสภาพ ปญหาความคาดหวงของผมสวนไดสวนเสยและแนวทางการพฒนาครในการจดการเรยนการสอน ทเนนผเรยนเปนส าคญของโรงเรยนบานสวนหอมผางาม สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาเลย เขต 2 ซงเปนการวจยเชงคณภาพทเกบรวบรวมขอมลจากกลมผมสวนไดเสยของโรงเรยน ประกอบดวย ครและบคลากรทางการศกษา คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานของโรงเรยน ผปกครองผเรยน ผน าชมชนและผน าผเรยน เครองมอทใชเกบรวบรวมขอมล ใชเทคนค การศกษาจากเอกสาร การสนทนากลมการสมภาษณเชงลก การสงเกต การเปดเวทคนขอมลและ เทคนค Swot แลวน ามาด าเนนการวเคราะหโดยใช การวเคราะหขอมลเชงเนอหาตามแนวทางการ วเคราะหขอมลเชงคณภาพ ผลการศกษาสภาพปจจบนและปญหา โดยภาพรวม พบวา ครม ความร เขาใจเปาหมายการจดการศกษาและหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พ.ศ. 2544 นอยมาก ครมสวนรวมในการท าหลกสตรสถานศกษานอยมาก หลกสตรสถานศกษาทใชอยคดลอกมาจาก โรงเรยนอน ครไมท าการวเคราะหหลกสตร มการจดแผนการเรยนรแตไมเนนผเรยนเปนส าคญ ไมไดน าไปใชในการสอนจรง ครจดกจกรรมการเรยนการสอนแบบเดม ครไมเปลยนพฤตกรรมใน การเรยนการสอน ครจดการเรยนการสอน ไมสอดคลองกบความตองการของผเรยนและชมชน ครสวนใหญไมมการวเคราะหผเรยนเปนรายบคคล การเยยมบานผเรยนไมทวถงและไมตอเนอง ครไมใชสอและเทคโนโลยในการสอน ครมการวดผลประเมนผล เพอวดความร ความเขาใจ ไมได วดผลประเมนผลเพอพฒนาผเรยน ครมการท าวจยในชนเรยนนอยมาก และไมไดน าผลการวจยมา พฒนาผเรยน จากสภาพปจจบนดงกลาว พบวา ครไมเพยงพอ ครไมไดสอนตามวชาเอก ครม ภาระงานการสอนและงานอนทไดรบมอบหมายมากเกนไปท าใหไมมเวลาเตรยมการสอน ครมอาย ราชการนาน รบราชการในโรงเรยนเดมนาน ไมมการยายโรงเรยน มงบประมาณดานการ สนบสนนในการพฒนาครในเรองการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ เทคนคการสอน ทหลากหลาย การจดท าแผนการสอน แผนเรยนรแบบบรณาการ การผลตและการจดหาสอ เทคโนโลย การวดผลประเมนผล การวจยในชนเรยนอยางเพยงพอ ครขาดความรความเขาใจใน เปาหมายของการจดการศกษาและหลกสตรสถานศกษาขนพนฐาน ครไมสามารถจดท าหลกสตร สถานศกษาเองได การจดการเรยนการสอนนกเรยนไมมสวนรวม ผเรยนถกบงคบใหรบความร เพยงอยางเดยว ครไมเปลยนแปลงพฤตกรรมในการจด การเรยนการสอนและไมสนใจในการพฒนา ตนเอง ผเรยนไมไดรบการพฒนาอยางเตมศกยภาพ ผเรยนมผลสมฤทธทางการเรยนต า

84

กวาเกณฑมาตรฐาน จากสภาพปจจบนและปญหาดงกลาว ผมสวนไดสวนเสยมความคาดหวง ตองการใหครมความร ความเขาใจในเปาหมายการจดการศกษา และสามารถจดท าหลกสตรสถานศกษาไดอยางแทจรง มความร ความสามารถ และทกษะการจดท าแผนการเรยนรแบบบรณาการ จดการเรยนการสอนโดยเนนผเรยนเปนส าคญ ครผสอนโดยใชเทคนควธในการสอนทหลากหลายใหผเรยน มสวนรวมในการจดกจกรรมการเรยนการสอน ครทกคนมความร มทกษะ มความช านาญในการ ผลตและเลอกใชสอนวตกรรม เทคโนโลยในการสอน ใหความรกความอบอนและเอาใจใสเยยมเยอน ผเรยนใหทวถง มการวดและประเมนผลนกเรยนตามสภาพจรง และน าผลการวดและประเมนผล มาปรบปรงการเรยนการสอน โดยใหผปกครองมสวนรวม เพอการพฒนาผเรยนและพฒนาตนเอง ของครสครมออาชพตอ ผลจากการศกษาของผทมสวนไดสวนเสยไดเสนอแนวทาง การพฒนาครใน การจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญโดยใหครมการศกษาคนควาใฝร ใฝเรยน เขารบการ อบรม สมมนาประชมเชงปฏบตการในเรองหลกสตรสถานศกษาขนพนฐาน เทคนคการสอนใหม ๆ การวดผลประเมนผลของนกเรยน การวจยในชนเรยนอยางนอยปละ 1 ครง เพอน ามาปรบเปลยน พฤตกรรมในการจดการเรยนการสอนโดยใหเนนผเรยนเปนส าคญ โรงเรยนจดงบประมาณสนบสนน ในการอบรมครภายในโรงเรยนและสงครเขารบการอบรม สมมนา ประชมเชงปฏบตการในเรองท เกยวกบการพฒนาคร ในการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญใหเพยงพอ ครทกคนใน โรงเรยนควรมการแลกเปลยนเรยนรในเรองการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญเดอนละ 1 ครง โรงเรยนตองมการนเทศภายในเพอชวยเหลอครในการจด การเรยนการสอนและพฒนาผเรยนอยางตอเนอง สรพงค เออศรพรฤทธ (2547 : 174 - 183) ไดศกษาการพฒนาตวบงชรวมความเปนองคกรแหงการเรยนรของสถานศกษาขนพนฐาน ในจงหวดภาคใต ผลการวจยพบวา 1) ตวแปรทเปนองคประกอบหลกทมอทธพลตอความเปนองคกรแหงการเรยนรของสถานศกษา ขนพนฐานในจงหวดภาคใต ประกอบดวย 5 องคประกอบหลกคอ องคกร ภาวะผน า การเรยนร การจดการความร และเทคโนโลย ซงทง 5 องคประกอบหลกจะตองปฏบตผานตวแปรทเปนองคกร แหการเรยนรทเปนองคประกอบยอยทงหมด 13 องคประกอบ และตวบงชความเปนองคกรแหง การเรยนร 62 ตว 2) ตวบงชรวมความเปนองคกรแหงการเรยนรของสถานศกษาขนพนฐาน ในจงหวดภาคใต ประกอบดวยตวบงชทเปนองคประกอบหลกรวม 5 องคประกอบ เรยงล าดบ ตามน าหนกองคประกอบจากมากไปนอยไดดงน การเรยนร การจดการความร องคกร ภาวะผน า และเทคโนโลย 3) ผลการตรวจสอบความเทยงตรงเชงโครงสรางของโมเดลความเปนองคกรแหงการเรยนรของสถานศกษาขนพนฐานในจงหวดภาคใตกบขอมลเชงประจกษโดยใชคาไคสแควรคาดชนวด ระดบความกลมกลน และคาดชนวดระดบความกลมกลนทปรบแกแลวทดสอบสมมตฐานการวจย ผลการทดสอบพบวา โมเดลมความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษมนยส าคญทางสถต

85

Hord (1997 : 476-6861) ไดท าการสงเคราะหรายงานการวจยเกยวกบผลดของ โรงเรยนทมการจดตงชมชนแหงการเรยนร กบโรงเรยนทวไปทไมมชมชนแหงการเรยนร พบผลดตอ ครดงน 1) ลดความรสกโดเดยวในการสอน 2) เพมความรสกผกพนตอพนธกจและเปาหมายของ โรงเรยนมากขน โดยเพมความกระตอรอรนทจะปฏบตใหบรรลพนธกจ 3) เกดความรสกรวมกน รบผดชอบตอพฒนาการโดยรวมของนกเรยนและรวมกนรบผดชอบตอผลส าเรจของนกเรยน 4) เกด “พลงการเรยนร (Powerful Learning)” ซงสงผลใหการปฏบตการสอนในชนเรยนของตนมผลด ยงขน คอ มการคนพบความร ความเชอใหมๆ ทเกยวกบวธการสอนและตวผเรยนซงตนไมเคย สงเกตหรอสนใจมากอน 5) เขาใจในดานเนอหาสาระทตองท าการสอนแตกฉานยงขน และรวา ตนเองควรแสดงบทบาทและพฤตกรรมในการสอนอยางไร จงจะชวยใหผเรยนเกดการเรยนร ไดดทสดตามเกณฑทคาดหมาย 6) รบทราบขอมลสารสนเทศตางๆ ทจ าเปนตอวชาชพไดอยาง กวางขวางและรวดเรวขน สงผลดตอการปรบปรงพฒนางานวชาชพของตนไดตลอดเวลา 7) เกดแรงบนดาลใจทจะสรางแรงบนดาลใจตอการเรยนรใหแกผเรยนตอไป 8) เพมความพง พอใจ ขวญก าลงใจตอการปฏบตงานสงขน และลดอตราการลาหยดงานนอยลง 9) มความกาวหนาในการปรบเปลยนวธการสอนใหสอดคลองกบลกษณะผเรยนไดอยางเดนชดและรวดเรว 10) มความผกพนทจะสรางการเปลยนแปลงใหมๆ ใหปรากฏอยางเดนชดและยงยน และ 11) มความประสงคทจะท าใหเกดการเปลยนแปลงอยางเปนระบบ ตอปจจยพนฐานดานตางๆ สวนผลดตอผเรยนคอ 1) ลดอตราการตกซ าชน 2) ลดอตราการขาดเรยน 3) ผลการเรยนร เพมขนเดนชดโดยเฉพาะในโรงเรยนมธยมศกษาขนาดเลก 4) ผลสมฤทธทางการเรยนในวชา คณตศาสตร วทยาศาสตร ประวตศาสตร และวชาการอานทสงขนอยางเดนชด และ 5) ความแตกตางดานผลสมฤทธทางการเรยนลดลงชดเจน Sillins, Zarins และ Mulford (2002 : 24 - 32) ไดศกษาเพอหาคณลกษณะ และกระบวนการทบงชโรงเรยนเปนองคกรแหงการเรยนร (What Characteristics and Processes Define a School as a Learning Organization) เปนโครงการวจยในประเทศ ออสเตรเลย ใชกลมตวอยางทเปนครและผบรหารในโรงเรยนรบออสเตรเลยใต (South Australia) และแทสมาเนย (Tasmania) ผวจยน าเสนอองคประกอบของคณลกษณะของโรงเรยนทเปนองคกร แหงการเรยนร 7 ดาน คอ การวเคราะหสภาพแวดลอม การพฒนาเปาหมายรวมกน การสราง บรรยากาศการเรยนการสอนแบบรวมมอ การกระตนใชความคดรเรมและกลาเสยง ทบทวนสงท เกยวของและมอทธพลตองานของโรงเรยน การสรางงานใหดขน และโอกาสในการพฒนาวชาชพ อยางตอเนอง เครองมอทใชในการวจยเปนแบบสอบถามใชการวเคราะหองคประกอบเชงส ารวจ ผลการวจยพบวาองคประกอบทสรางขนไมสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ จงไดท าการสรางสเกล องคประกอบใหม ไดองคประกอบใหม 4 โมเดล คอ บรรยากาศไวใจและรวมมอ การรเรม และกลาเสยง พนธกจรวม และการพฒนาวชาชพ ผลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนพบวา โมเดลโครงสรางคณลกษณะทก าหนดขนมความสอดคลองกบ

86

ขอมลเชงประจกษ Wheeler (2003 : Web Site) ไดศกษาเกยวกบการสรางองคกรแหงการเรยนร ศกษาประสบการณของชาวอเมรกน โดยมจดมงหมายในการวจยคอ ตองการเปดเผยการพฒนาองคกรแหงการเรยนรไปจนถงการประยกตใชองคกรแหงการเรยนรในอเมรกา โดยใชแนวคดของ Senge (1990) ทประกอบดวย หลกวนย 5 ประการ ไดแก ความเชยวชาญสวนบคคลการ เรยนรรวมกนเปนทม การสรางวสยทศนรวมกน การสรางแบบแผนทางความคดและการคดเชง ระบบโดยใชวธการวจยเชงคณภาพ และวจยเชงปรมาณขอมล ดานคณภาพใชวธการเกบขอมล โดยการสมภาษณ การสงเกต การทบทวนเอกสาร การพดคยแสดงความคดเหน ขอคนพบในการ วจย พบวา (1) ครมการเรยนรดวยตนเอง (2) การประยกตใชหลกวนย 5 ประการขององคการ แหงการเรยนรตองมการอบรม มการเรมเพอพฒนาและมการออกแบบผลลพธของแผนปรบปรง โรงเรยน (3) การวจยจะเนนในหลกวนย 5 ประการ โดยครตองท างานรวมกนตองสามารถพฒนาภารกจของโรงเรยนอยางเปนทม สรปไดวา หลกในการศกษาเกยวกบการทจะเปนองคกรแหงการ เรยนรควรจะท าเกยวกบการเปลยนแปลงทางการศกษา ความส าเรจในการท างานของบคลากรและ การเรยนรของผเรยน จากการศกษาเอกสาร และงานวจยทเกยวของกบการพฒนาการจดการเรยนการสอน ทเนนผเรยนเปนส าคญ ซงจะน าสการปฏบตในการจดกจกรรมการเรยนการสอนของคร เพอใหเปน รปธรรมและตรงประเดนส าคญในสวนทเกยวของกบการจดกระบวนการเรยนการสอนไปสเปาหมาย รวมกนคอ การพฒนาการจดการเรยนการสอนทมประสทธภาพทเนนผเรยนเปนส าคญตามมาตรฐาน การศกษาขนพนฐาน ควรใหผเรยนมสวนรวมในกจกรรมทหลากหลาย ผเรยนลงมอปฏบตเรยนรอยางมกระบวนการใหไดพฒนาตนเองอยางตอเนอง และน าชมชนแหลงความรอน ๆ มาสการเรยน การสอนโดยผบรหารและครผสอนจะตองปรบเปลยน บทบาทของตนเองมาเปนผคอยก ากบอ านวยความสะดวก สนบสนนสงเสรมและชวยเหลอใหค าแนะน าผเรยน รวมทงสรางบรรยากาศทด ในการเรยนใหผเรยนเกดการเรยนรรวมกนอยางมความสข

7. กรอบแนวคดการพฒนารปแบบการนเทศ PPDER เพอพฒนาการจดการเรยนรเชงรก (Active Learning) ทเนนกระบวนการ PLC ส าหรบโรงเรยนขนาดเลก สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 20

จากการศกษาแนวคด ทฤษฎ หลกการตาง ๆ ทเกยวของกบกรอบแนวคดพนฐานใน การพฒนารปแบบการนเทศเพอก าหนดการพฒนารปแบบการนเทศ PPDER เพอพฒนาการจดการเรยนรเชงรก (Active Learning) ทเนนกระบวนการ PLC ส าหรบโรงเรยนขนาดเลก สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 20 ทผวจยสรางขน ไดด าเนนการสงเคราะหความสอดคลองของ องคประกอบของรปแบบ ความสอดคลองของกระบวนการนเทศการศกษา ตามแนวคดของนกการศกษา ดงตาราง 3 และ ตาราง 4

87

ตาราง 3 การเคราะหความสอดคลองขององคประกอบของรปแบบตามแนวคด ของนกการศกษา

องคประกอบของรปแบบ

แนวคดของนกการศกษา

ประย

ร บญใ

ช (25

44)

ธระ

รญเจ

รญ (2

550)

ยพน

ยนยง

(255

3)

อรอม

า รงเร

องวณ

ชกล

(2556

) วห

าร พ

ละพร

(255

8)

สาวต

ร เถา

วโท

(2558

)

นธธา

ร ชทร

พย (2

559)

Joyc

e an

d W

eil (1

992)

ความ

เหนท

สอดค

ลองก

น

1. ชอรปแบบ 1

2. ทมาและความส าคญ 2

3. แนวคดทฤษฎพนฐาน 1

4. หลกการของรปแบบ 8

5. สาระส าคญ 1 6. จดประสงค/วตถประสงค จดมงหมาย 8 7. เนอหาสาระการพฒนา 5 8. ระบบและกลไกของรปแบบ 1 9. กระบวนการ/วธด าเนนงาน 8 10. สภาพบงชการบรรลเปาหมาย 1 11. การวดผลประเมนผล 8 12. เงอนไขของรปแบบ 1 13. แนวทางการน ารปแบบไปใช 1 ผวจยไดพจารณาความเหนของนกการศกษา จ านวน 8 ทาน โดยมเกณฑ ในการพจารณาคอมความคดเหนของนกการศกษาทสอดคลองกนตงแตรอยละ 50 ขนไป (ตงแต 4 คน ขนไป) สรปองคประกอบของรปแบบ ได 5 องคประกอบ ดงน 1. หลกการ เปนความเชอทเปนพนฐานหรอหลกการในการจดกจกรรม การเรยนรตามรปแบบ 2. วตถประสงค เปนเปาหมายทก าหนดไวในการพฒนาคณลกษณะ ทตองการใหเกดขนกบผเรยน 3. เนอหา เปนสาระความรทก าหนดไวใหสมพนธสอดคลองกบ จดมงหมายของรปแบบ 4. กระบวนการ เปนขนตอนหรอล าดบของการจดกจกรรมการนเทศ ก าหนดบทบาทของผนเทศ และผรบการนเทศในแตละขนตอนเพอใหการนเทศบรรล ตามจดมงหมาย

88

5. การวดผลประเมนผล เปนแนวทางในการวดและประเมนผลการนเทศ ทจดขนตามรปแบบทจะชใหเหนถงประสทธภาพของรปแบบและบงบอกถงการบรรล จดมงหมายทก าหนด

ตาราง 4 การวเคราะหความสอดคลองของกระบวนการนเทศการศกษา ตามแนวคดของนกการศกษา

กระบวนการนเทศ

แนวคดของนกการศกษา

สงด

อทร

านนท

(253

0)

สปช.

(2535

)

สภาภ

รณ ก

ตตรช

ดานน

ท (25

50)

เกรย

งไกร

สงขช

ย (25

52)

วชรา

เคร

อค าอ

าย (2

558)

วชรา

เลา

เรยนด

(255

3)

ยพน

ยนย

ง (25

53)

ชญกา

รจธ

ศรเน

ตร (1

998)

ความ

เหนท

สอดค

ลองก

น

1. การสรางความตระหนก 1

2. ศกษาสภาพปญหาและความตองการ 3

3. การคดกรองระดบความรความสามารถ 1

4. การใหความรกอนการนเทศ 4

5. การวางแผน/การจดท าแผนการนเทศ 7

6. การสรางเครองมอ/สอ/พฒนาวธการ 2 7. เลอกประเดนหรอเรองทสนใจจะปรบปรงและพฒนา

1

8. น าเสนอโครงการพฒนาและขนตอนการปฏบต 1 9. เตรยมความรเทคนคการจดการเรยนร 1 10. การปฏบตการนเทศ 8 11. การสรางเสรมก าลงใจในการนเทศ 2 12. การประเมนผลและรายงานผลการนเทศ 8 13. การขยายผลการนเทศ 1 จากการวเคราะหแนวคดของนกการศกษา จ านวน 8 ทาน ผวจยได คดเลอกความเหนของนกการศกษาทมความเหนความสอดคลองกนรอยละ 50 ขนไป (ตงแต 4 คนขนไป) สรปกระบวนการนเทศม 5 ขน คอ 1) การวางแผนการนเทศ 2) การเตรยมการนเทศ 3) การปฏบตการนเทศ 4) การวดและประเมนการนเทศ และ 5) การรายงานผลการนเทศ

เมอศกษาเกยวกบแนวคดทฤษฎและหลกการแลว ผวจยไดวเคราะหความสอดคลองของ องคประกอบของรปแบบ ความสอดคลองของกระบวนการนเทศการศกษา ตามแนวคดของนกการศกษา เพอน ามาวเคราะหหารปแบบ และกระบวนการนเทศ เพอน าไปใชในการสรางรปแบบการนเทศ ดงภาพ 3

89

1. หลกการ เปนความเชอทเปนพนฐานหรอหลกการในการจดกจกรรม การเรยนรตามรปแบบ 2. วตถประสงค เปนเปาหมายทก าหนดไวในการพฒนาคณลกษณะ ทตองการใหเกดขนกบผเรยน

รปแบบการนเทศ

3. เนอหา เปนสาระความรทก าหนดไวใหสมพนธสอดคลองกบ จดมงหมายของรปแบบ

4. กระบวนการ เปนขนตอนหรอล าดบของการจดกจกรรมการนเทศ ก าหนดบทบาทของผนเทศ และผรบการนเทศในแตละขนตอนเพอใหการนเทศบรรล ตามจดมงหมาย

5. การวดผลประเมนผล เปนแนวทางในการวดและประเมนผลการนเทศ ทจดขนตามรปแบบทจะชใหเหนถงประสทธภาพของรปแบบและบงบอกถงการบรรล จดมงหมายทก าหนด

กระบวนการนเทศ รปแบบการนเทศ PPDER

1. การวางแผนการนเทศเปนการประชมปรกษาหารอ เพอใหไดมาซงสภาพปญหาความ

ตองการ การวางแผนการปฏบตงานการนเทศ

2. การเตรยมการนเทศ เปนการใหความรความเขาใจถงสงทจะด าเนนการ ขนตอนในการด าเนนการ การนเทศอยางไร ผลจะเปนอยางไรเพอใหความรในการปฏบตทถกตอง 3. การปฏบตการนเทศ เปนการปฏบตงานใน 4กจกรรม 1.กระตนเตอน 2.เยอนถงถน 3.ยลยนการสอน 4. ออนซอนผลงาน

4. การวดและประเมนผล ผนเทศจะประเมนผลการด าเนนงานเพอรวบรวมผลการด าเนนงาน ปญหา อปสรรค และ ปรบปรงผลงาน

5. การรายงานผลการนเทศ เปนการเสรมก าลงใจ ของผรบการนเทศเพอใหผรบการนเทศมความมนใจและเกดความพงพอใจในการปฏบตงานและยงใชผลการประเมนเปนขอมลยอนกลบเพอใชประกอบการศกษา

1. การวางแผนการนเทศ ( P : Plan ) 2. การเตรยมการนเทศ ( P : Prepare ) 3. การปฏบตการนเทศ ( D : Do ) เปนการปฏบตงานใน 4 กจกรรม 1.กระตนเตอน 2.เยอนถงถน 3.ยลยนการสอน 4.ออนซอนผลงาน 4. การวดและประเมนผล ( E : Evaluation ) 5. การรายงานผลการนเทศ ( R : Report )

ภาพ 3 การวเคราะหหารปแบบการนเทศ PPDER 89

90

จากแนวคดทฤษฎและหลกการดงกลาว และการศกษาความสมพนธขององคประกอบของรปแบบ ความสมพนธของกระบวนการนเทศการศกษา ตามแนวคดของนกการศกษา ผวจยจงไดสงเคราะหออกมาเปนรายละเอยดของขนตอน รปแบบการนเทศ PPDER ได 5 ขนตอน ดงน 1. การวางแผนการนเทศ (Plan : P) เปนการประชมปรกษาหารอ เพอใหไดมา ซงสภาพปญหาความตองการทจะนเทศ วางแผนการปฏบตงานการนเทศ 2. การเตรยมการนเทศ (Prepare : P) เปนการให ความรความเขาใจถงสงทจะด าเนนการ ขนตอนในการด าเนนการมความจ าเปนส าหรบ การนเทศอยางไร ผลจะเปนอยางไรเพอใหความรในการปฏบตทถกตอง 3. การปฏบตงาน (Do : D) เปนการปฏบตงานใน 4 ลกษณะ คอ 1) กระตนเตอน การปฏบตงานของผรบการนเทศ โดยจดการประชมปฏบตการสรางความตระหนกและใหความรเกยวกบการด าเนนงานเพอยกระดบคณภาพผเรยน ดวยการจดการเรยนเรยนรเชงรก (Active Learning) และใชกระบวนการ PLC 2) เยอนถงถน เปนขนทผรบการนเทศลงมอในการปฏบตงานตาม ความรความสามารถทไดรบมาจากการใหความรในสงทท า และ 3) ยลยนการสอน การปฏบตงานของผนเทศ นเทศตดตามสงเกตชนเรยนการจดการเรยนเรยนรเชงรก (Active Learning) และใชกระบวนการ PLC ขนนผนเทศจะท าการนเทศและควบคมคณภาพใหงานส าเรจออกมาตามก าหนดเวลา และมคณภาพสง การปฏบตงานของผสนบสนนการนเทศในเรองวสดอปกรณ เครองใชตางๆ ทจะชวยใหการปฏบตงานบรรลผล 4) ออนซอนผลงาน ผรบการนเทศน าเสนอผลงาน Best Practice การยกระดบคณภาพผเรยน ดานการบรหารและดานการจดการเรยนรเชงรก (Active Learning) และใชกระบวนการ PLC ในเวทแลกเปลยนเรยนร ส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 20 4. การวดและประเมนผล (Evaluation : E) ผนเทศจะประเมนผลการด าเนนงานเพอรวบรวมผลการด าเนนงาน ปญหา อปสรรค และ ปรบปรงผลงาน เปนการเสรมก าลงใจ ของผบรหารเพอใหผรบการนเทศมความมนใจและเกดความพงพอใจในการปฏบตงาน 5. การรายงานผลการนเทศ (Report : R) ผนเทศจะประเมนผลการด าเนนงานเพอรวบรวมผลการด าเนนงาน ปญหา อปสรรค การประเมนผลกระท าไดหลายวธและน าผลจากการ นอกจากนยงใชผลการประเมนเปนขอมลยอนกลบเพอใชประกอบการศกษา สภาพปญหาและการวางแผนการปฏบตการด าเนนการตอไป เมอศกษาและวเคราะหองคประกอบตางๆ ของรปแบบ และกระบวนการนเทศ ผวจยไดก าหนดกรอบวจยในกรอบแนวคดการพฒนารปแบบการนเทศ PPDER เพอพฒนาการจดการเรยนรเชงรก (Active Learning) ทเนนกระบวนการ PLC ส าหรบโรงเรยนขนาดเลก สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 20 ดงภาพ 4

91

องคประกอบรปแบบและกระบวนการการนเทศ

รปแบบการนเทศ 1.หลกการ เปนความเชอทเปนพนฐานในการจดกจกรรมการเรยนร 2.วตถประสงคเปนเปาหมายทก าหนดไวในการพฒนาคณลกษณะทตองการ

3.เนอหาเปนสาระความรทก าหนดไวใหสอดคลองกบจดมงหมาย รปแบบ

4.กระบวนการ เปนขนตอนหรอล าดบของการจดกจกรรมการนเทศ บทบาทของผนเทศ และผรบการนเทศในแตละขนตอนบรรลตามจดหมาย 5.การวดผลประเมนผล เปนแนวทางในการวดและประเมนผลการนเทศ ทจดขนตามรปแบบและบงบอกถงการบรรล จดมงหมายทก าหนด

รปแบบการนเทศ PPDER

1. การวางแผนการนเทศ ( P : Plan ) 2. การเตรยมการนเทศ ( P : Prepare ) 3. การปฏบตการนเทศ ( D : Do ) เปนการปฏบตงานใน 4 กจกรรม 1.กระตนเตอน 2.เยอนถงถน 3.ยลยนการสอน 4.ออนซอนผลงาน 4. การวดและประเมนผล ( E : Evaluation ) 5. การรายงานผลการนเทศ ( R : Report )

ความสามารถในการจดการเรยนรแบบเชงรก (Active Learning) เนนกระบวนการ PLC

ขอมลจากเอกสารและงานวจยทเกยวของ

กระบวนการนเทศ

1.วางแผนการนเทศเปนการประชมปรกษาหารอเพอใหไดมาซงสภาพปญหา 2.เตรยมการนเทศ เปนการใหความรความเขาใจถงสงทจะด าเนนการ 3.ปฏบตการนเทศ เปนการปฏบตงานใน 4 กจกรรม 1) กระตนเตอน 2) เยอนถงถน 3) ยลยนการสอน 4) ออนซอนผลงาน 4.วดและประเมนผล ผนเทศจะประเมนผลการด าเนนงาน 5.รายงานผลการนเทศ เปนการเสรมก าลงใจ ของผรบการนเทศเพอใหผรบการนเทศมความมนใจและเกดความพงพอใจในการปฏบตงานและเปนขอมลยอนกลบเพอใชประกอบการศกษา

ภาพท 4 กรอบแนวคดการพฒนารปแบบการนเทศ PPDER

91