69

บทท่ี 3

วิธีการด าเนินงาน

ในการศึกษาโครงงานในหัวข้อการพัฒนาระบบ VoIP over Wi-Fi ของมหาวิทยาลัย

มหาสารคาม ทางผู้ศึกษามีขั้นตอนในการด าเนินงาน โดยมีรายละเอียดและขั้นตอนการท างานต่างๆ ที่

ส าคัญ ดังต่อไปนี้

3.1 ระบบโทรศัพท์แบบเดิม

ระบบโทรศัพท์แบบเดิม หรือ PSTN ย่อมาจาก Public Switch Telephone Network หรือ

เครือข่ายโทรศัพท์พ้ืนฐานหรือเรียกง่ายๆว่าเครือข่ายโทรศัพท์บ้าน (เช่น เครือข่ายของ TOT, TA, หรือ

TT&T) เป็นเครือข่ายที่เชื่อมต่อกับเครือข่ายต่างๆ ทั้งในพ้ืนที่เดียวกัน ทางไกลต่างจังหวัดทางไกล

ต่างประเทศและเครือข่ายโทรศัพท์เคลื่อนที่ ผู้ให้บริการโทรศัพท์เคลื่อนที่จ าเป็นที่จะต้องเชื่อมต่อกับ

PSTN เพ่ือจะได้ติดต่อกับ โครงข่ายโทรศัพท์พ้ืนฐาน และเครือข่ายโทรศัพท์อ่ืนๆได้ระบบเครือข่าย

โทรศัพท์สาธารณะ (PSTN) นี้จะใช้สายไฟทองแดงเป็นสื่อในการล าเลียงสัญญาณเสียงข้อมูลที่เป็น

สัญญาณแบบ Analog ของเสียงมนุษย์ แต่ละสถานีฐานจะถูกเชื่อมต่อไปยังศูนย์กลางการให้บริการ

การสวิตชิ่งเคลื่อนที่ (MSC : Mobile Services Switching Centre) ซึ่งโดยทั่วไปจะใช้เส้นใยแก้วน า

แสงหรืออาจใช้ระบบไมโครเวฟเชื่อมต่อสัญญาณ ส่วนระบบชุมสายโทรศัพท์ดิจิตอลจะใช้ซอฟต์แวร์

เป็นตัวจัดการในการให้บริการทั้งหมดแก่ผู้ใช้บริการ ซึ่งเป็นระบบที่มีมาแต่ดั้งเดิมและใช้กันมาเป็น

เวลานานแล้ว ยังมีการสื่อสารแบบอ่ืนอีก เช่น การสื่อสารด้วยระบบโทรศัพท์ การสื่อสารด้วยแฟกซ์

และอ่ืนๆ ท าให้องค์กรเกิดค่าใช้จ่ายเป็นจ านวนมาก

70

ภาพที่ 3.1 รูปแบบโทรศัพท์แบบเดิม

3.2 ระบบโทรศัพท์แบบใหม่ (VoIP)

ระบบ VoIP เป็นระบบที่น าสัญญาณเสียงที่ผ่านการดิจิไตซ์โดยหนึ่งช่องเสียงเมื่อแปลงเป็น

ข้อมูลจะมีขนาด 64 กิโลบิตต่อวินาทีการน าข้อมูลเสียงขนาด 64 Kbps นี้ ต้องน ามาบีบอัด โดยทั่วไป

จะเหลือประมาณ 10 Kbps ต่อช่องสัญญาณเสียงแล้วจึงบรรจุลงในไอพีแพ็กเก็ต เพ่ือส่งผ่านทาง

เครือข่ายไอพี

การสื่อสารผ่านทางเครือข่ายไอพีต้องมี เราเตอร์ที่ท าหน้าที่พิเศษเพ่ือประกันคุณภาพ

ช่องสัญญาณไอพีนี้เพื่อให้ข้อมูลไปถึง ปลายทางหรือกลับมาได้อย่างถูกต้องและอาจมีการให้สิทธิพิเศษ

ก่อนแพ็กเก็ตไอพีอ่ืนเพ่ือการให้บริการที่ท าให้เสียงมีคุณภาพ

เทคโนโลยี VOIP นี้ได้รับการพัฒนามาจาก Computer Telephony Integration

เทคโนโลยี Voice Over Internet Protocol เป็นเรื่องของการส่งเสียงพูดหรือส่งข้อมูลประเภทของ

เสียงผ่านทางเครือข่าย Internet หรือ Intranet โดยที่จะมี Gateway อยู่ระหว่างตู้โทรศัพท์หรือ

71

PBX (Private Branch Exchange) กับระบบ LAN โดยท าหน้าที่ในการบีบขนาดไฟล์ข้อมูล ของการ

คุย แปลงข้อมูลให้อยู่ในรูปของแพ็กเกต IP แล้วส่งเข้าไปในเครือข่ายจากนั้น Gateway ฝั่งตรงข้าม

การประยุกต์ใช้งานของ VoIP นั้นส่วนใหญ่จะเป็นแบบ real-time อุปกรณ์ที่ใช้จะต้องมีความยืดหยุ่น

สูง สามารถสร้างความพอใจ ให้กับทุกฝ่ายและใช้งานได้กับสภาพแวดล้อมที่หลากหลายและสามารถ

ท างานร่วมกับระบบโทรศัพท์ดั้งเดิมได้จุดประสงค์หลักในการพัฒนา VoIP คือเพ่ือเพ่ิมขีด

ความสามารถของการใช้โทรศัพท์ (ทั้งการส่งสัญญาณเสียงและการเข้าสัญญาณ)เป็นระบบเครือข่าย IP

และเชื่อมต่อ กับระบบโทรศัพท์สาธารณะและส่วนตัวในลักษณะที่ยั งคงรักษาคุณภาพเสียงและ

คุณสมบัติเดิมของโทรศัพท์

Internet or Corparate

Notebook

Soft phone

Router

Switch

IP PBX Server

IP PBX VoIP Diagram

Access Point

Access Point

Soft phone

Notebook

Telephone

Telephone

Telephone

Smart Phone

iPad

iPad

Notebook

Fax

ภาพที่ 3.2 รูปแบบโทรศัพท์แบบใหม่ (VoIP)

72

3.3 ระบบ VoIP over Wi-Fi

ในการศึกษาและประยุกต์ใช้ระบบ VoIP over Wi-Fi ในหัวข้อนี้ผู้ศึกษาได้น า

ระบบปฏิบัติการ Linux Ubuntu 10.04 และ Asterisk Server มาติดตั้งลงบน Server โดยมีอุปกรณ์

Switch และ Access Pojnt ท าหน้าที่เป็นตัวรับสัญญาณระหว่างเครื่อง Server กับเครื่อง Client

และใช้โปรแกรม Soft phone X-Lite มาติกตั้งลงเครื่อง Client เพ่ือใช้ในการเชื่อมต่อของการ

ท างานของระบบ VoIP นี้สามารถท างานได้อย่างมีประสิทธิภาพและประยุกต์ใช้บนเครือข่ายของ

องค์กร และสามารถติดต่อสื่อสารกันภายในองค์ได้ ดังภาพ

Internet

RouterSwitchSwitch

Server

Server

Server

Asterisk Server

Access PointAccess Point

Access Point

PC PC PC

Smart Phone

Smart Phone

NoteBook

iPad

NoteBook

iPad

ภาพที่ 3.3 รูปแบบระบบ VoIP over Wi-Fi

73

3.4 การติดตั้ง Linux Ubuntu

ขั้นตอนในการติดตั้ง การติดตั้ง Linux Ubuntu มีดังต่อไปนี้

1.) ใส่แผ่น Ubuntu Server 11.10 เลือก English

ภาพที ่3.4 เลือกภาษาขณะติดตั้ง

2.) เลือก Install Ubuntu Server

ภาพที่ 3.5 เลือกการติดตั้ง Ubuntu Server

74

3.5 การติดตั้ง Asterisk

3.5.1 การติดตั้ง Asterisk บน Linux Server ขั้นตอนการติดตั้ง Asterisk บน Ubuntu นั้นมีการใช้เพียงค าสั่งเดียวก็สามารถติดตั้ง

Asterisk ได้ทันที การติดตั้งนี้จะต้องมีการดาวน์โหลดโปรแกรมต่างๆ จากอินเตอร์เน็ตมาใช้งานเพ่ือติดตั้งโปรแกรม Asterisk ด้วยขอให้ตรวจสอบว่าขณะที่ท าการติดตั้งนี้ เครื่องเซิร์ฟเวอร์พร้อมที่จะเชื่อมต่ออินเทอร์เน็ตเรียบร้อยหรือไม่ หากไม่เรียบร้อยจะท าให้การติดตั้งไม่สามารถด าเนินการต่อไปได้ เมื่อทุกอย่างพร้อมก็สามารถเริ่มกระบวนการติดตั้ง Asterisk ได้ดังนี ้

1.) เริ่มด้วยการใส่แผ่น Ubuntu Server แผ่นที่ 1 เข้าไปใน CD-Rom Drive แล้วท าการล็อกอินเข้าระบบเป็น User ได้สร้างไว้ตอนติดตั้งแล้วพิมพ์ค าสั่งเพ่ือติดตั้งดังนี้ โปรแกรมจะเริ่มท าการตรวจสอบว่ามีโปรแกรม (Packages) ใดบ้างท่ีจะต้องถูกติดตั้งใหม่ แล้วจะรายงานให้ทราบจ านวนโปรแกรมท้ังหมดที่ต้องการติดตั้ง รวมถึงขนาดความจุของดิสค์ที่ต้องการใช้งานอีกด้วย จากนั้นแจ้งให้ทราบว่า หากต้องการท างานต่อไปให้กดปุ่ม Y หรือตอบ N เพ่ือยกเลิกการติดตั้ง ในที่นี้จะตอบ Y เพ่ือท าการติดตั้ง

ภาพที่ 3.6 การติดตั้งโปรแกรมระบบโทรศัพท์ Asterisk

$ sudo apt-get install asterisk

75

2.) จากนั้นระบบจะเริ่มต้นด้วยการดาวน์โหลด (Download) โปรแกรมต่างๆ ที่มีความจ าเป็นต่อการใช้งานของ Asterisk ซึ่งจะใช้เวลาดาวน์โหลดเร็วหรือช้า ขึ้นอยู่กับจ านวนของโปรแกรมที่ต้องการ และความเร็วของอินเทอร์เน็ตที่ใช้ งานด้วย ขั้นตอนนี้ปล่อยให้ระบบท างานไปเรื่อยๆ จนกว่าจะเรียบร้อยดังตัวอย่างนี้

ภาพที่ 3.7 ระบบเริ่มดาวน์โหลดโปรแกรมท่ีจ าเป็นต่อการติดตั้ง Asterisk

76

3.) เมื่อระบบได้ท าการดาวน์โหลดโปรแกรมต่างๆ เรียบร้อยแล้ว ก็จะติดตั้งโปรแกรม Asterisk รวมถึงโปรแกรมต่างๆ ที่จ าเป็นต้องใช้งานให้เราเรียบร้อย จากนั้นจะท าการสร้าง User และ Group ที่ชื่อ Asterisk ให้ด้วยเพ่ือเป็น User ที่ใช้รันโปรแกรม Asterisk และจะปรากฏข้อความบรรทัดสุดท้าย แจ้งให้ทราบว่า Asterisk ยังไม่ได้ถูกปรับแต่ง ขอให้ท าการปรับแต่งโดยการแก้ไขไฟล์ /etc/default/asterisk ก่อนเพื่อสั่งให้โปรแกรม Asterisk ท างานทุกครั้งที่มีการบูทเครื่องเซิร์ฟเวอร์

ภาพที่ 3.8 โปรแกรมระบบโทรศัพท์ Asterisk ถูกติดตั้งเรียบร้อยแล้ว

4.) จากนั้นจะใช้โปรแกรมอิดิเตอร์ (Editor) ที่ชื่อว่า nano เพ่ือใช้แก้ไขไฟล์ /etc/default/asterisk ดังตัวอย่างนี้

ท าการปรับค่าตัวแปร RUNASTERISK=no ให้เป็น yes ตามตัวอย่าง เพ่ือให้โปรแกรม Asterisk สามารถ สตาร์ทเซอร์วิสทุกครั้งที่มีการบูทเครื่อง

5.) เมื่อปรับค่าต่างๆ เรียบร้อยแล้ว ให้ท าการรีบูทเครื่องเซิร์ฟเวอร์อีกครั้ง เพ่ือให้โปรแกรม Asterisk ท างาน โดยการพิมพ์ค าสั่ง sudo reboot ดังตัวอย่าง

$ sudo nano /etc/default/asterisk Password: (รหสัผา่นของ User: root)

$ sudo reboot

77

เพียงเท่านี้โปรแกรมระบบโทรศัพท์ Asterisk ก็จะสามารถใช้งานได้อย่างสมบูรณ์บนระบบปฏิบัติการ Linux Ubuntu

3.5.2 การเริ่มต้นใช้งานระบบโทรศัพท์ Asterisk

การเริ่มต้นใช้งานระบบโทรศัพท์ Asterisk นั้นสามารถท าได้ดังนี้ 1.) เมื่อต้องการเข้าใช้งานระบบโทรศัพท์ Asterisk ในโหมด (Mode CLI) ก็สามารถ

สั่งงานได้โดยการใช้ค าสั่ง asterisk –r ดังนี้

จากนั้นจะปรากฏหน้าจอภาพการท างานของระบบโทรศัพท์ Asterisk ในโหมดแบบ

CLI (Command Line Interface) ดังภาพที ่

ภาพที ่3.9 การรันระบบโทรศัพท์ Asterisk ในโหมด CLI

# asterisk -r

78

2.) การรันค าสั่งของระบบโทรศัพท์ Asterisk ก็สามารถท าได้อีกลักษณะหนึ่งคือ การสั่งงานผ่านค าสั่ง asterisk –rx “asterisk command” โดยจะเป็นการสั่งรันค าสั่งต่างๆ ของ Asterisk ที่ไม่ต้องเข้าไปท างานในโหมดของ CLI ดังนี้ 3.5.3 การตั้งค่าหมายเลขโทรศัพท์ ใน asterisk server

เมื่อเครื่องเซิร์ฟเวอร์ได้ติดตั้งระบบโทรศัพท์ Asterisk เสร็จเรียบร้อยแล้ว ก็เป็นหน้าที่ของ ผู้ดูแลระบบที่จะต้องเขียน Dial Plan เพ่ือก าหนดและควบคุมระบบโทรศัพท์แบบ IP-PBX ที่ได้สร้างขึ้นมา

1.) ก่อนอื่นจะต้องก าหนด SIP Account ให้ผู้ใช้งานก่อน ซึ่งผู้ใช้งาน จะน าข้อมูล ของ SIPAccount ไปติดตั้งที่โปรแกรม X-Lite หรืออุปกรณ์ IP Phone อ่ืน ๆ แล้วแต่จะเลือกใช้งาน โดยขั้นตอนแรกจะต้องเพ่ิม SIP Account ในไฟล์ /etc/asterisk/sip.conf โดยใช้ค าสั่ง pico หรือ VI เพ่ือแก้ไขไฟล์นี้ ดังนี้

กระบวนการก าหนด SIP Account นี้เป็นกระบวนการที่จะใช้เพ่ือสร้างบัญชีรายชื่อของผู้ใช้ที่

อุปกรณ์โทรศัพท์ IP Phone หรืออาจจะเป็นโปรแกรมที่ท าหน้าที่เป็นโทรศัพท์ เช่น X-Lite เป็นต้น

โดยอุปกรณ์หรือโปรแกรมเหล่านั้นจะรองรับโปรโตคอล SIP แล้วจะต้องมีการน าค่าของ SIP Account

# asterisk –rx “restart now” (เป็นค าสั่งเพื่อสั่งใหร้ะบบโทรศพัท ์Asterisk ท าการรีสตาร์ทตวัเอง ในขณะน้ี) # asterisk –rx “sip reload” (เป็นค าสั่งเพื่อสั่งใหร้ะบบโทรศพัท ์Asterisk ท าการรีโหลดค่าต่างๆ ของโปรโตคอล SIP อีกคร้ัง) # asterisk –rx “extensions reload” (เป็นค าสั่งเพื่อสั่งใหร้ะบบโทรศพัท ์Asterisk ท าการรีโหลดdial plan ใน Extensions )

# pico /etc/asterisk/sip.conf

(เล่ือน Cursor มาท่ีบรรทดัสุดทา้ยของไฟล ์sip.conf แลว้เพ่ิม SIP Account ดงัน้ี )

[1000] [2000]

type=friend type=friend

host=dynamic host=dynamic

username=1000 username=2000

secret=1000 secret=2000

79

ต่างๆ ที่ได้สร้างขึ้นมานี้ ไปก าหนดใส่ในตัวอุปกรณ์โทรศัพท์ หรือโปรแกรมโทรศัพท์ที่ผู้ใช้เลือกใช้งาน

ซึ่งค่าที่จะน าไปก าหนดหลักๆ ก็คือ username และ secret (รหัสผ่าน) และอีกค่าที่จะขาดไม่ได้คือ

ค่า IP address ของ Asterisk Server หรือในทางของระบบโทรศัพท์ IP-PBX จะเรียกว่าเป็น Proxy

Server นั่นเอง ในที่นี้ค่านั้นคือ 192.168.1.1 เพ่ือเป็นการบอกให้ตัวอุปกรณ์หรือโปรแกรมโทรศัพท์

รับรู้ว่า จะต้องไปขึ้นทะเบียน (Register) กับเครื่องเซิร์ฟเวอร์ Asterisk ใด ซึ่งจะแนะน าการก าหนดค่า

ให้กับโปรแกรมหรืออุปกรณ์

ภาพที ่3.10 แสดงโครงสร้างของ Asterisk

80

ค าสั่ง pico /ete/asterisk/sip.conf เพ่ือเข้าไปก าหนดเบอร์ให้ asterisk

ภาพที่ 3.11 การใช้ค าสั่ง pico /ete/asterisk/sip.conf เพ่ือเข้าไปก าหนดเบอร์ให้ asterisk

ภาพที่ 3.12 การก าหนดเบอร์ใน Asterisk

81

เป็นการก าหนดให้มี 2 SIP device โดยเป็นเบอร์ 1000 และ 2000 ตามล าดับ , type=friend หมายถึงให้โทรเข้าและโทรออกได้, host=dynamic หมายถึง device สามารถจะ connect กับ server จาก IP อะไรก็ได้ ถ้าต้องการจะ Fix ให้ใส่ IP ที่ต้องการเข้าไป, context=from-internal เป็นการก าหนด context ส าหรับการโทรเข้า สามารถตั้งเป็นอะไรก็ได้แต่ต้องไปก าหนดใน extensions.conf ด้วย

ภาพที่ 3.13 การก าหนด dial plan

2.) รูปแบบการเขียน Dial Plan ตามท่ีได้กล่าวไว้ก่อนหน้านี้ หากต้องการที่จะเขียน Dial Plan นั้น จะต้องเขียนไว้ในไฟล์ /etc/asterisk/extensions.conf โดยเขียนไว้ในส่วนของ Context ที่ชื่อว่า [default] ซึ่งเป็น Context มาตรฐานของระบบ ซึ่งสามารถเขียนได้โดยมีรูปแบบ ดังนี้ เมื่อก าหนดให้ exten => เป็นค าสั่งของระบบ ซึ่งต้องมีการเขียนทุกครั้ง ก่อนที่จะก าหนดหมายเลข Extensions อ่ืนๆ ตามมา หรือเราอาจจะเรียก exten => ได้ว่าเป็น “ค าสงวน” หรือ Reserved word ของระบบโทรศัพท์ Asterisk ก็เช่นกัน

exten => Extensions, Priorities, Application

82

Extensions เป็นกลุ่มของการก าหนด เลขหมายที่ต้องการ ซึ่งสามารถก าหนดได้หลากหลายรูปแบบ ไม่ว่าจะเป็น หมายเลขคงที่ หรือเป็นหมายเลขที่มีรูปแบบ (Pattern Matching)

3.) การก าหนดหมายเลขโทรศัพท์แบบคงที่ การก าหนด Extensions Number 1000 และ 2000 สามารถท าได้ ดังตัวอย่าง เช่น ในไฟล์ /etc/asterisk/extensions.conf ในส่วนของ Context Name ที่ชื่อ [default]

การแก้ไขในไฟล์ extensions.conf เพ่ือท าการก าหนด dial plan หรือวิธีการหมุนเบอร์ โทรศัพท์

ภาพที่ 3.14 การแก้ไขไฟล์ extensions.conf

[default] (เป็นของเคร่ือง Server) exten => 1000,1,Dial(SIP/1000) exten => 2000, 1,Dial(SIP/2000)

83

การ start asterisk ใหม่ โดยใช้ค าสั่ง asterisk –r หรือ ถ้า run อยู่แล้วให้พิมพ์ reload จากหน้า CLI แล้วท าการติดตั้ง โปรแกรม Soft Phone (X-Lite)

ภาพที่ 3.15 ท าการ start asterisk ใหม่

3.6 การติดตั้ง โปรแกรม Soft Phone (X-Lite)

3.5.4 การติดตั้ง โปรแกรม Soft Phone (X-Lite) 1.) การ setup x – Lite กด Next

ภาพที ่3.16 การ setup x – Lite

84

2.) ยอมรับเงื่อนไขการติดตั้งเพ่ือใช้งาน เลือก I accept the agreement กด Next

ภาพที่ 3.17 ก าหนดเงื่อนไขการติดตั้งเพ่ือใช้งาน

3.) เลือก Location ในการจัดเก็บโปรแกรม X – Lite

ภาพที่ 3.18 ก าหนด location

85

4.) เลือก Create a desktop icon และ Create a Quick Launch icon

ภาพที่ 3.19 เลือกรูปแบบการติดตั้ง

5.) ระบบท าการติดตั้ง

ภาพที ่3.20 ระบบท าการติดตั้ง

86

6.) เลือก Launch X-Lite เพ่ือ Run X- Lite เมื่อติดตั้งเสร็จกด Finish

ภาพที ่3.21 ติดตั้งเสร็จสิ้น

7.) เมื่อติดตั้งเสร็จจะปรากฏหน้าตาโปรแกรม X- Lite ขึ้นมา ดังภาพที่

ภาพที่ 3.22 หน้าตาโปรแกรม X-Lite

87

3.7 การติดตั้ง Application CSip simple

3.7.1 การติดตั้ง Application CSip simple บนโทรศัพท์มือถือ Samsung Galaxy Y

1. พิมพ์ชื่อ Application CSip simple เพ่ือค้นหา

ภาพที่ 3.23 การค้นหา Application CSip simple

2. เลือก Application CSip simple

ภาพที่ 3.24 การเลือก Application CSip simple

88

3. เลือก ติดตั้ง เพ่ือท าการติดตั้ง Application

ภาพที่ 3.25 การติดตั้ง Application CSip simple

4. เลือก ยอมรับและดาวน์โหลด เพ่ือท าการดาวน์โหลด Application

ภาพที่ 3.26 ยอมรับและดาวน์โหลด Application CSip simple

89

5. Application ก าลังดาวน์โหลด

ภาพที่ 3.27 ดาวน์โหลด Application CSip simple

6. Application ก าลังถูกติดตั้งลงในโทรศัพท์มือถือ

ภาพที่ 3.28 ก าลังติดตั้ง Application CSip simple

90

7. การติดตั้งแอพพลิเคชั่นเสร็จสมบูรณ์

ภาพที่ 3.29 การติดตั้ง Application CSip simple เสร็จสมบูรณ์

8. เมื่อติดตั้งเสร็จสมบูรณ์ Application ก็จะปรากฏ ดังภาพ

ภาพที่ 3.30 ตัวอย่าง Application Csip simple