กรอบและทศทาง

การวจยทางการศกษาของประเทศ

(พ.ศ.2555-2558)

เพอสนบสนนการด าเนนงาน

ตามนโยบายดานการศกษาของรฐบาล

สารบญ

หนา ค าน า สารบญ บทสรปผบรหาร ก-ฒ ความเปนมา 1 วตถประสงค 2 ขอบเขตการด าเนนงาน 3 ผลการศกษา 11 สวนท 1 สภาวการณของงานวจยทางการศกษา 11

1. พฒนาคณภาพการศกษาโดยการปฏรประบบความรของสงคมไทย 11 1.1 ปฏรปหลกสตรการศกษาทกระดบใหรองรบการเปลยนแปลง

ของโลกและทดเทยมมาตรฐานสากล 11

1.2 การเพมผลสมฤทธทางการศกษาทกระดบชนโดยวดผลจากการผานการทดสอบมาตรฐานในระดบชาตและนานาชาต (Measures of Achievement)

14

1.3 พฒนาระบบการศกษาใหผเรยนมความรคคณธรรม สรางจรยธรรมในระดบปจเจก สรางความตระหนกในสทธและหนาทความเสมอภาค และด าเนนการใหการศกษาเปนพนฐานของสงคมประชาธปไตยทแทจรง (Global Citizenship)

15

1.4 จดใหมโครงการต าราแหงชาต 26 1.5 สงเสรมการอานและขจดความไมรหนงสอ (Literacy Campaign) 27 1.6 สงเสรมการเรยนการสอนภาษาตางประเทศและภาษาถน 31 1.7 ปรบปรงโครงสรางระบบบรหารการศกษาโดยกระจายอ านาจสพนท 33 1.8 ยกระดบองคความรใหไดตามมาตรฐานสากล 47 1.9 จดใหมระบบการจดการความร 49

สารบญ (ตอ) หนา

2. สรางและกระจายโอกาสทางการศกษา 52 2.1 สรางความเสมอภาคและความเปนธรรมทางการศกษาใหเกดขน

แกประชากรทกกลม รวมถงผยากไร ผดอยโอกาส ผพการ ผบกพรองทางกายและการเรยนร รวมทงชนกลมนอย

52

2.2 สงเสรมการใหความรตงแตอยในครรภมารดาถงแรกเกด ใหไดรบการดแลอยางมประสทธภาพแกแมและเดก

55

2.3 สนบสนนการจดการศกษาตามวยและพฒนาการอยางมคณภาพตงแตกอนวยเรยนจนจบการศกษาขนพนฐาน

56

2.4 จดใหมการเทยบโอนวฒการศกษา (Credit Transfers) ส าหรบกลมทมความเชยวชาญเฉพาะทาง

57

2.5 จดใหมระบบสะสมผลการศกษา (Credit Bank) และการเทยบโอน เพอขยายโอกาสใหกวางขวางและลดปญหาคนออกจากระบบการศกษา

68

2.6 จดใหมโครงการเงนใหกยมเพอการศกษาทผกกบรายไดในอนาคต และพกช าระหนแกผเปนหนกองทนใหกยมเพอการศกษา (กรอ. และ กยศ.)

61

2.7 ปรบปรงระบบการคดเลอกเขาศกษาตอทกระดบใหเออตอการกระจายโอกาส

63

2.8 จดใหมระบบคดเลอกกลางเพอเขาศกษาตอในมหาวทยาลยทมประสทธภาพและเปนธรรม

64

2.9 กองทนตงตวได 66 2.10 ด าเนนการโครงการ 1 อ าเภอ 1 ทน เปดโอกาสใหเดกไทยได

เรยนตอตางประเทศ 67

2.11 จดการศกษาชมชนเพอมงใหเกดสงคมแหงการเรยนรและการศกษาตลอดชวต (Lifelong Learning)

68

สารบญ (ตอ) หนา

3. ปฏรปคร โดยยกฐานะวชาชพครใหเปนวชาชพชนสง 70 3.1 ปฏรประบบการผลตครใหมคณภาพทดเทยมกบนานาชาต 70 3.2 สรางแรงจงใจใหคนเรยนดและมคณธรรมเขาสวชาชพคร 74 3.3 ขจดปญหาการขาดแคลนครในสาระวชาหลก และจดใหมครด

เพยงพอในทกหองเรยน 76

3.4 จดระบบการศกษาและฝกอบรมเพอพฒนาคณภาพครอยางตอเนอง 78 3.5 ปรบปรงระบบเงนเดอนและคาตอบแทนคร 81 3.6 พฒนาระบบความกาวหนาของคร โดยใชการประเมนเชงประจกษ 82 3.7 แกปญหาหนสนคร โดยการพกช าระหนและการปรบโครงสรางหน 83 3.8 พฒนาระบบภมสารสนเทศเพอใชในการกระจายคร 85

4. จดการศกษาขนอดมศกษาและอาชวศกษาใหสอดคลองกบตลาดแรงงาน 85 4.1 จดกระบวนการสรางประสบการณระหวางเรยนอยางเหมาะสม

สนบสนนการสรางรายไดระหวางเรยน สนบสนนผส าเรจการศกษา มงานท าไดทนท

85

4.2 สงเสรมใหมศนยอบรมอาชวศกษา 88 4.3 จดใหมศนยซอมสรางประจ าชมชน (Fix – it – Center) 89 4.4 ใหมโรงเรยนและสถาบนอาชวศกษาทมคณภาพสงในทกพนท 89 4.5 ด าเนนการกบภาคเอกชนอยางจรงจงเพอสงเสรมการศกษาใน

สายอาชวศกษา 90

5. พฒนาการใชเทคโนโลยสารสนเทศเพอการศกษา (ICT in Education) 91 5.1 จดหาเครองคอมพวเตอรแทบเลตใหแกโรงเรยน ควบคกบการ

เร ง พฒนาเน อหาท เหมาะสมตามหลกส ตรบรรจลง ในคอมพวเตอรแบบพกพา (แทบเลต) และสงเสรมใหนกเรยน ทกระดบชนไดใชอปกรณคอมพวเตอรแบบพกพา (แทบเลต)เพอการศกษา

91

สารบญ (ตอ) หนา 5.2 จดหาระบบอนเทอรเนตไรสายตามมาตรฐานการใหบรการใน

สถานศกษาทก าหนด 93

5.3 จดใหมระบบการเรยนแบบอเลกทรอนกสแหงชาต 93 5.4 พฒนาเครอขายสารสนเทศเพอการศกษา 94 5.5 ขยายระบบโทรทศนเพอการศกษาใหกวางขวาง 95 5.6 ปรบปรงหองเรยนน ารองใหไดมาตรฐานหองเรยนอเลกทรอนกส 96 5.7 ด าเนนการใหกองทนเพอพฒนาเทคโนโลยเพอการศกษาสามารถ

ด าเนนการตามภารกจ 97

5.8 พฒนาระบบไซเบอรโฮมทสามารถสงความรมายงผเรยนโดยใชอนเตอรเนตความเรวสง

97

6. สนบสนนการวจยและพฒนาเพอสรางทนปญญาของชาต 98 6.1 พฒนาระบบเครอขายการวจยแหงชาต 98 6.2 จดตงศนยความเปนเลศเพอการวจยส าหรบสาขาวชาทจ าเปน 99 6.3 พฒนาโครงสรางการบรหารงานวจยของชาต 103 6.4 พฒนามหาวทยาลยใหมงสการเปนมหาวทยาลยวจยระดบโลก 109 6.5 ผลกดนใหประเทศพงตนเองไดทางเทคโนโลยเพอน าไปสการสราง

รากฐานใหมของเศรษฐกจฐานนวตกรรม 111

7. เพมขดความสามารถของทรพยากรมนษย เพอรองรบการเปดเสรประชาคมอาเซยน

113

7.1 รวมมอกบภาคเอกชนและสถาบนการศกษาวางแผนการผลตและพฒนาก าลงคนใหมคณภาพและปรมาณเพยงพอสอดคลองตามความตองการของภาคการผลตและบรการ

113

7.2 เรงรดการจดท ามาตรฐานคณวฒวชาชพ 116 7.3 รบรองสมรรถนะการปฏบตงานตามมาตรฐานอาชพ 118 7.4 จดท ามาตรฐานฝมอแรงงานใหครบทกอตสาหกรรม 119

สารบญ (ตอ) หนา

8. พฒนาคณภาพการศกษาในพนทจงหวดชายแดนใต 120 สวนท 2 กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ (พ.ศ. 2555–2558)

123

- ก -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

บทสรปผบรหาร

การศกษาเปนองคประกอบทส าคญมากในการพฒนาประเทศใหกาวทนกบสถานการณโลกและกระแสการเปลยนแปลงทเกดขนอยางรวดเรว ทงในดานเศรษฐกจ สงคม การเมอง รวมทงความกาวหนาทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย เพอใหเกดประโยชนตอการด ารงอยของชวต นโยบายของรฐบาลดานการศกษาใหความส าคญกบการพฒนาการศกษาใน 7 ประเดนหลก คอ (1) เรงพฒนาคณภาพการศกษา โดยการปฏรประบบความรในสงคมไทย (2) สรางและกระจายโอกาสทางการศกษา (3) ปฏรปคร โดยยกฐานะวชาชพครใหเปนวชาชพชนสง (4) จดการศกษาขนอดมศกษาและอาชวศกษาใหสอดคลองกบตลาดแรงงาน (5) พฒนาการใชเทคโนโลยสารสนเทศเพอการศกษา (6) สนบสนนการวจยและพฒนาเพอสรางทนปญญาของชาต และ (7) เพมขดความสามารถของทรพยากรมนษยเพอรองรบการเปดเสรประชาคมอาเซยน โดยในแตละนโยบายไดก าหนดยทธศาสตรการด าเนนงานและขบเคลอนเพอใหบรรลผลส าเรจของการพฒนาการศกษาของประเทศ

เมอพจารณานโยบายดานการศกษาของรฐบาล และเพอขบเคลอนการด าเนนงานใหบรรลผลตามจดมงหมาย กลาวไดวา การสนบสนนการวจยและพฒนาซงในทนคอการวจย และพฒนาการศกษา เปนกลไกส าคญในการพฒนาทรพยากรมนษยและน าไปสการสราง ทนปญญาของชาต ถอเปนยทธศาสตรส าคญในการขบเคลอนการพฒนาการศกษาตามนโยบายหลกดานการศกษา ทงการพฒนาคณภาพการศกษา การสรางและกระจายโอกาสทางการศกษาการปฏรปคร โดยยกฐานะวชาชพครใหเปนวชาชพชนสง การจดการศกษา ขนอดมศกษาและอาชวศกษาใหสอดคลองกบตลาดแรงงาน การพฒนาการใชเทคโนโลยสารสนเทศเพอการศกษา รวมถงการเพมขดความสามารถของทรพยากรมนษยเพอรองรบการเปดเสรประชาคมอาเซยน เหตเพราะ การวจยเปนกระบวนการสรางเสรมการคดและปญญา ทงการคดวเคราะห สงเคราะห ตลอดจนการสรางสรรคองคความรใหม นวตกรรมและสงประดษฐตางๆ เพอน ามาแกปญหา ปรบปรง และพฒนาการศกษาตามประเดนการศกษาดงกลาว สงส าคญคอ ตองสงเสรม สนบสนน และกระตนใหมการใชประโยชนจากผลงานวจยทางการศกษาเพอขบเคลอนการด าเนนการพฒนาการศกษาใหมากขน

กระทรวงศกษาธการ โดยส านกงานเลขาธการสภาการศกษา จงด าเนนการขบเคลอนการใชยทธศาสตรการวจยทางการศกษาเพอสนบสนนการพฒนาการศกษาตามนโยบายดานการศกษาของรฐบาล โดยพฒนากรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของ

- ข -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

ประเทศ (พ.ศ. 2555–2558) ขน เพอใชเปนฐานคดในการสงเสรม สนบสนน และด าเนนงานวจยและพฒนาการศกษาของประเทศ ส าหรบหนวยงานทางการศกษาในทกระดบและประเภทการศกษาและหนวยงานทเกยวของ ตลอดจนกลมผใชประโยชนจากผลงานวจยทงภาครฐและเอกชน รวมทงเพอกระตนใหมการใชประโยชนจากผลงานวจยมากขน โดยด าเนนการสงเคราะหผลงานวจยทางการศกษาในชวง 5 ปยอนหลง ระหวาง พ.ศ. 2551-2555 ทเปนฐานขอมลเฉพาะงานวจยของส านกงานเลขาธการสภาการศกษา และขอมลงานวจยจากหนวยงานการศกษาในทกระดบและประเภทการศกษาทสงมารบการคดเลอกใหน าเสนอในการประชมทางวชาการ การวจยทางการศกษาระดบชาต ทส านกงานฯ เปนเจาภาพหลกซงมธรรมเนยมปฏบตในการจด 2 ปตอครง เพอน าเสนอสภาวการณปจจบน ขอคนพบส าคญของงานวจย รวมทงขอคดเหนและขอเสนอแนะการน าผลงานวจยไปใช และไดน าผลการสงเคราะหงานวจยมาพฒนากรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ (พ.ศ. 2555–2558) ตามประเดนนโยบายดานการศกษาของรฐบาล

จากการสงเคราะหงานวจยทกลาวมา พบงานวจยทด าเนนการทงในระดบการศกษาขนพนฐาน (รอยละ 59) การอาชวศกษา (รอยละ 18) การอดมศกษา (รอยละ 12) และการศกษานอกระบบและตามอธยาศย (รอยละ 11) เปนงานวจยทเสนอนโยบายการศกษา องคความรใหม นวตกรรม และสงประดษฐดานการศกษา เกยวกบสาระนโยบายดานพฒนาคณภาพการศกษาโดยการปฏรประบบความรของสงคมไทยมากเปนอนดบ 1 รองลงมาคอ ดานการสรางและกระจายโอกาสทางการศกษา และดานการปฏรปคร โดย ยกฐานะวชาชพครใหเปนวชาชพชนสง สวนงานวจยทตองเรงรด สงเสรม สนบสนนใหมการด าเนนการมากขน คอ งานวจยตามสาระนโยบายดานจดการศกษาขนอดมศกษาและอาชวศกษาใหสอดคลองกบตลาดแรงงาน ดานพฒนาการใชเทคโนโลยสารสนเทศเพอการศกษา ดานการเพมขดความสามารถของทรพยากรมนษยเพอรองรบการเปดเสรประชาคมอาเซยน ดานงานวจยและพฒนาเพอสรางทนทางปญญาของชาต และดานการศกษาในพนทจงหวดชายแดนใต ตามล าดบ

ผลการสงเคราะหงานวจยไดน ามาใชประโยชนในการพฒนากรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ (พ.ศ. 2555–2558) เพอสนบสนนการด าเนนงานตามนโยบายดานการศกษาของรฐบาล โดยมสาระส าคญของกรอบและทศทางการวจยทาง การศกษาของประเทศ ดงน

- ค -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

1. พฒนาคณภาพการศกษาโดยการปฏรประบบความรของสงคมไทย จดมงหมายของการวจยเพอสรางระบบการศกษาทมมาตรฐาน เพอพฒนาคนใหมคณภาพอยางยงยน เหมาะสมกบบรบทของสงคมไทยและสงคมโลก มกรอบและทศทางการวจยคอ

1.1 ปฏรปหลกสตรการศกษาทกระดบใหรองรบการเปลยนแปลงของโลกและทดเทยมมาตรฐานสากล ประเดนการวจยคอ (1) การยกระดบคณภาพของระบบการศกษาทงในระบบ นอกระบบ และการศกษาตามอธยาศย และรปแบบการจดการศกษาในแตละระดบ มการสอดรบกนตงแตการศกษาปฐมวย การศกษาขนพนฐาน การอาชวศกษาและการอดมศกษา (2) การพฒนาคณภาพและประสทธภาพของหลกสตรในทกระดบการศกษา ทรองรบการเปลยนแปลงของโลกและทดเทยมมาตรฐานสากล โดยเฉพาะวทยาศาสตร คณตศาสตร เทคโนโลย และภาษาองกฤษ (3) อนาคตภาพของหลกสตรการศกษาขนพนฐานในทศวรรษหนา (4) การพฒนาหลกสตรสถานศกษาและระบบการเรยนในหลกสตร การน าหลกสตรไปใชทเหมาะสมกบบรบทของชมชน สงคม วฒนธรรม และความตองการของแตละพนท (5) การพฒนาหลกสตรและนวตกรรมการจดประสบการณและการเรยนรเพอเพมผลสมฤทธทางการศกษาของผเรยน ความสามารถและสรางสรรคดวยปญญา (Cognitive Ability) คณลกษณะทพงประสงค (Character Development) และทกษะการคดและการเรยนร (Cognitive Learning) ทจ าเปนตอการท างานและการด ารงชวตในโลกยคโลกาภวตนหรอ โลกแหงศตวรรษท 21 (6) แนวทางการใชนวตกรรมคณลกษณศกษา (Character Education) ในการสรางลกษณะทพงประสงคตามแนวคดในทกระดบชนของระบบการศกษาไทย (7) นวตกรรมการเรยนการสอนเพอสงเสรมการรหนงสอ การแสวงหาและสรางองคความร การรคดและเหตผลเชงจรยธรรม และการใชความรและการวจยเปนฐานในการเรยนรและการด ารงชวต (8) รปแบบการจดการเรยนการสอนและกจกรรมตามหลกสตรทสอดคลองกบการใชภมปญญาทองถนและแหลงทรพยากรในชมชน (9) รปแบบการจดการเรยนการสอน ในภาวะวกฤตจากภยพบตตางๆ

1.2 การเพมผลสมฤทธทางการศกษาทกระดบชน โดยวดผลจากการผานการทดสอบมาตรฐานในระดบชาตและนานาชาต (Measures of Achievement) ประเดนการวจยคอ (1) ปญหาและแนวโนมทสงผลตอผลสมฤทธทางการศกษาของเดกไทย (2) การพฒนาเครองมอและมาตรฐานการทดสอบระดบชาต (3) การพฒนาเครองมอวดประเมนผลตามมาตรฐานระดบชาตและนานาชาต (4) การวจยตวบงชส าหรบการประเมนผลสมฤทธทางการศกษาทกระดบชน (5) การพฒนาระบบตดตามและประเมนผลสมฤทธทางการศกษาของเดกไทยตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน

- ง -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

1.3 พฒนาระบบการศกษาใหผเรยนมความรคคณธรรม สรางจรยธรรมในระดบปจเจก สรางความตระหนกในสทธและหนาทความเสมอภาค และด าเนนการใหการศกษา เปนพนฐานของสงคมประชาธปไตยทแทจรง (Global Citizenship) ประเดนการวจยคอ (1) การพฒนากระบวนทศนใหมในการเสรมสรางสนตวธและสงคมวฒนธรรมประชาธปไตยในสถานศกษา (2) การเรงสรางลกษณะทดของเดกและเยาวชนไทย (3) ประสทธผลของรปแบบและแนวทางในการปลกฝงคณธรรมจรยธรรมในสถานศกษาและในชมชน (4) นวตกรรมการจดการเรยนรและกจกรรมสงคมเพอการแกปญหาและการปองกนปญหาดานคณธรรมจรยธรรม ดานการทจรต ประพฤตมชอบ และดานการตงครรภไมพรอมในวยรน (5) การสรางบทบาทและกลไกการมสวนรวมของทกภาคสวนของสงคมในการถายทอดคานยม จรยธรรม และแบบอยางของการด ารงชวตทมคณคาตอสงคม

1.4 จดใหมโครงการต าราแหงชาต ประเดนการวจยคอ การพฒนาต าราเรยนเพอสนบสนนการเรยนการสอนตามหลกสตรการศกษา และการเพมผลสมฤทธทางการศกษา ในทกระดบและประเภทการศกษาอยางมคณภาพและไดตามมาตรฐานสากล

1.5 สงเสรมการอาน และขจดความไมรหนงสอ (Literacy campaign) ประเดนการวจยคอ (1) พฤตกรรมการอานหนงสอของเดกไทย (2) นวตกรรมการสงเสรมการมสวนรวมของทกภาคสวนเพอสงเสรมนสยรกการอาน และการคนควาจากแหลงเรยนรทมอยรอบตวในทกระดบชน (3) นวตกรรมการสงเสรมการอานเพอเพมผลสมฤทธทางการศกษา (4) การพฒนานวตกรรมการจดการเรยนร สอและเทคโนโลยทางการศกษาทสงเสรมนสย รกการอาน (5) การวจยประเมนผลระดบการอานหนงสอของคนไทยในกลมอายตางๆ

1.6 สงเสรมการเรยนการสอนภาษาตางประเทศและภาษาถน ประเดนการวจยคอ (1) การพฒนานวตกรรมการเรยนรภาษาถนโดยใชกจกรรมการเรยนรรวมกบชมชนและภมปญญาทองถน (2) การสงเสรมการจดหลกสตรสองภาษา และการเรยนการสอนภาษาตางประเทศอยางตอเนองในระบบการศกษาและนอกระบบการศกษา (3) สงเสรมสถาบนการศกษาจดหลกสตรนานาชาตเพอรองรบความเปนสากล (4) รปแบบการจดการเรยนรทางดานภาษาทมมาตรฐาน เปนทยอมรบในระดบสากล เพอการเขาสประชาคมอาเซยน เชน ภาษาองกฤษ

1.7 ปรบปรงโครงสรางระบบบรหารการศกษาโดยกระจายอ านาจสพนท ประเดนการวจยคอ (1) ประสทธผลในการขบเคลอนรปแบบและกลไกการกระจายอ านาจการบรหารจดการศกษาสเขตพนทการศกษา องคกรปกครองสวนทองถน และสถานศกษาทสอดคลองกบบรบทขององคกรในพนท (2) การสรางระบบและแนวบรหารจดการศกษาใหมเพอการ

- จ -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

เปลยนแปลง (นกเรยน คร สถานศกษา และผบรหาร) สการพฒนาการศกษา (3) การวจยและทดลองน าปจจยแหงความส าเรจไปใชเพอยกระดบการบรหารและการจดการศกษา (4) การเทยบรอยคณภาพกบองคกรการศกษาทมแบบปฏบตดเดนในการบรหารและการจดการศกษาของประเทศไทยกบกลมประเทศประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (5) รปแบบการพฒนาโครงสรางและระบบบรหารจดการศกษาของโรงเรยนขนาดเลก (6) การพฒนาระบบประกนคณภาพภายในสถานศกษาดวยยทธศาสตรการบรหารจดการโดยใชโรงเรยนเปนฐาน (7) รปแบบการพฒนาคณลกษณะและการปฏวตทางจตวญญาณของผบรหารทสงผลตอความส าเรจของการจดการศกษา (8) การสรางและพฒนาเครอขายความรวมมอในการพฒนาการศกษาโดยใชหลกการบรหารจดการแบบมสวนรวม (9) การสรางองคความรดวยการวเคราะหเชงอภมานงานวจยเกยวกบการบรหารและการจดการศกษาของประเทศไทย (การน าระบบการบรหารจดการทดและระบบการใชโรงเรยนเปนฐานมาปฏบต ขอด ขอตองปรบปรง และแนวโนม ในอนาคต)

1.8 ยกระดบองคความร ใหไดตามมาตรฐานสากล ประเดนการวจยคอ การสรางองคความรใหไดตามมาตรฐานสากลดวยวธการวเคราะหเชงอภมานงานวจยทางการศกษาเพอสนบสนนการด าเนนงานตามนโยบายดานการศกษาของรฐบาล อนจะสรางสงคมไทยใหเปนสงคมฐานความร สงคมแหงการเรยนร

1.9 จดใหมระบบการจดการความร ประเดนการวจยคอ (1) การสรางกลไกขบเคลอนการจดการความรในองคกรการศกษาทกระดบการศกษา เพอใหมการใชความรเปนฐานของการพฒนาการศกษา (2) การตดตามประเมนผลการจดการความรสการเปนองคการแหงการเรยนรในทกระดบการศกษา (3) การสงเสรมสนบสนนสถาบนทางการศกษา และทเกยวของพฒนาคลงความรเกยวกบการด าเนนงานพฒนาการศกษาตามนโยบายดานการศกษาของรฐบาลเพอเปนฐานความรในการพฒนาการปฏบตงาน (4) การบรหารจดการเครอขายในการจดการศกษาทงในระบบ นอกระบบ และตามอธยาศย เพอถายทอดและการถายโอนความร (5) การสงเสรมการจดท าและใชองคความรของภมปญญาทองถนและ แหลงทรพยากรในชมชนเพอการศกษาอยางทวถง

2. สรางและกระจายโอกาสทางการศกษา จดมงหมายของการวจยคอ การสรางและกระจายโอกาสทางการศกษาในทกระดบและประเภทการศกษาใหแกคนไทยทกเพศ ทกวย และทกกลม มทางเลอกในการรบการศกษาอยางทดเทยมและทวถง เพอการพฒนาตนเองและมคณภาพชวตทด อนจะชวยลดชองวางทางการศกษาของคนไทย มกรอบและทศทาง การวจยคอ

- ฉ -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

2.1 สรางความเสมอภาคและความเปนธรรมทางการศกษาใหเกดขนแกประชากรทกกลม รวมถงผยากไร ผดอยโอกาส ผพการ ผบกพรองทางกายและการเรยนร รวมทงชนกลมนอย ประเดนการวจยคอ (1) การพฒนานวตกรรมการเรยนรและกจกรรม การพฒนาเพอสรางสมรรถนะทจ าเปนของผขาดโอกาสทางการศกษาทกกลมโดยค านงถงความแตกตางของแตละกลม (2) แนวทางการสรางความรวมมอจากทกฝายทเกยวของในการสนบสนน ดแล ใหความชวยเหลอ และพฒนาคณภาพชวตทดใหแกคนไทยทกเพศ ทกวย และทกกลม อาท การจดการศกษาโดยครอบครว เปนตน (3) การสงเสรมการจดโอกาสทางการศกษาและการมงานท าใหกบผดอยโอกาส ผพการ และผมความตองการพเศษทางการศกษา (4) การขบเคลอนนโยบายการเรยนรนอกระบบโรงเรยนและการเรยนรตามอธยาศย รวมถงการเรยนรตลอดชวต เพอพฒนาผดอยโอกาสและสรางสงคมแหงการเรยนร (5) การสงเสรมและสรางกลไกการบรหารจดการน าภมปญญาไทยเขาสการจดการศกษาอยางจรงจง ทงการศกษาในระบบ การศกษานอกระบบ และการศกษาตามอธยาศย เพอสรางทางเลอกของการไดรบการศกษาใหแกประชาชน (6) การสงเสรมการถายทอดองคความรทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยสสงคมชนบทและชมชนทองถน (7) แนวทางการสงเสรมการ เขาศกษาตอ และการปองกนการออกกลางคนของนกเรยนเมอจบการศกษาขนพนฐาน

2.2 สงเสรมการใหความรตงแตอยในครรภมารดาถงแรกเกด ใหไดรบการดแลอยางมประสทธภาพแกแมและเดก ประเดนการวจยคอ (1) การพฒนาทางกาย จตใจ สงคม ควบคกบการสงเสรมและสนบสนนเดกปฐมวยไดเขารบการเตรยมความพรอมทางพฒนาการ (2) ชองทางทมประสทธภาพในการใหความรพอแมผปกครองในการเลยงลก โดยเฉพาะครอบครวยากจน (3) บทบาทและการเสรมสรางความรดานการศกษาปฐมวยใหแก เครอขายพอแม ผปกครองและสถานศกษา ในการรวมมอและพฒนาการเรยนรและสงเสรมพฒนาการตามวยของเดกแรกเกด (4) รปแบบการมสวนรวมของทกภาคสวนในสงคมในการจดการศกษาปฐมวยตามคณลกษณะทพงประสงค

2.3 สนบสนนการจดการศกษาตามวยและพฒนาการอยางมคณภาพตงแตกอนวยเรยนจนจบการศกษาขนพนฐาน ประเดนการวจยคอ (1) การพฒนาปฏทนชวตทเกยวของในการศกษาตามชวงวย ปฐมวย 0-6 ป วยเรยนรขนพนฐาน 6-14 ป วยรน 15-24 ป (2) รปแบบการจดการศกษาปฐมวยทมความพรอมของสมองและปญญา และเชอมโยงกบการศกษาขนพนฐานอยางมคณภาพ (3) นวตกรรมการจดการเรยนรและกจกรรมพฒนาผเรยน บนพนฐานพฒนาการตามวยตางๆ ในการศกษาขนพนฐาน (ประเภทการศกษา/ระดบชน/สาระการเรยนรหรอรายวชาตางๆ) (4) แนวทางการสรางวฒนธรรมความรวมมอ

- ช -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

กบพอแม ผปกครอง และชมชน ในการจดการเรยนรทบาน ชมชน การเขาถงอนเทอรเนต และการเรยนรตลอดชวต

2.4 จดใหมการเทยบโอนวฒการศกษา (Credit Transfers) ส าหรบกลมทมความเชยวชาญเฉพาะทาง โดยมประเดนการวจยคอ ประสทธภาพและประสทธผลของระบบการเทยบโอนผลการศกษาในกลมทมความเชยวชาญเฉพาะทาง

2.5 จดใหมระบบสะสมผลการศกษา (Credit Bank) และการเทยบโอน เพอขยายโอกาสใหกวางขวางและลดปญหาคนออกจากระบบการศกษา ประเดนการวจยคอ (1) การพฒนารปแบบและระบบการเทยบโอนผลการศกษาทเชอมโยงกนทงการศกษาในระบบ การศกษานอกระบบ และการศกษาตามอธยาศย (2) การประเมนผลระบบการเทยบโอนผลการศกษาในระบบโรงเรยน และการเทยบโอนความรและประสบการณในการศกษานอกระบบ และการศกษาตามอธยาศย (3) การตดตามประเมนผลการเทยบโอนผลการศกษา ระดบการศกษาขนพนฐาน การอาชวศกษา และการอดมศกษา

2.6 จดใหมโครงการเงนใหกยมเพอการศกษาทผกกบรายไดในอนาคต และพกช าระหนแกผเปนหนกองทนเงนใหกยมเพอการศกษา (กรอ. และ กยศ.) มประเดนการวจยคอ การประเมนผลและพฒนาแนวทางการเพมประสทธภาพและประสทธผลของกองทนเงนใหกยมเพอการศกษาทผกกบรายไดในอนาคต (กรอ.) และกองทนเงนใหกยมเพอการศกษา (กยศ.)

2.7 ปรบปรงระบบการคดเลอกเขาศกษาตอทกระดบใหเออตอการกระจายโอกาส ประเดนการวจยคอ (1) การพฒนาระบบการคดเลอกเขาศกษาตอในทกระดบการศกษาอยางเปนธรรมและเออตอการกระจายโอกาสทางการศกษา (2) การศกษาปจจยทสงผลกระทบตอระบบการคดเลอกเขาศกษาตอในทกระดบการศกษา (3) การพฒนาบคลากรและเทคโนโลยเพอแกไขระบบการคดเลอกเขาศกษาตออยางเทาเทยมกน

2.8 จดใหมระบบคดเลอกกลางเ พอเข าศกษาตอในมหาวทยาลยทมประสทธภาพ และเปนธรรม ประเดนการวจยคอ สภาพปญหาและแนวทางการพฒนาระบบการคดเลอกเขาศกษาตอในมหาวทยาลยทตอบสนองนโยบายและทศทางการพฒนาประเทศ

2.9 กองทนตงตวได มประเดนการวจยคอ การตดตามประเมนผลตามตวบงชความส าเรจของโครงการ “กองทนตงตวได”

2.10 ด าเนนการโครงการ 1 อ าเภอ 1 ทน เปดโอกาสใหเดกไทยไดเรยนตอตางประเทศ มประเดนการวจยคอ การประเมนผลความคมคาของการลงทนด าเนนโครงการ 1 อ าเภอ 1 ทน

- ซ -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

2.11 จดการศกษาชมชนเพอมงใหเกดสงคมแหงการเรยนรและการศกษาตลอดชวต (Lifelong Learning) ประเดนการวจยคอ (1) การพฒนากระบวนการทางสงคมในการเรยนรรวมกบชมชน (2) การขบเคลอนใหองคกรและสถานศกษาพฒนาองคกรคณภาพทมงสการสรางสงคมแหงการเรยนรและการเรยนรตลอดชวต (3) การเสรมพลงใหแขงแกรงอยางตอเนองแกชมชนและสงคม โดยการใชกระบวนการทางสงคมหลากหลายมต (4) การจดศนยการเรยนรในชมชน เพอสรางกระบวนการเรยนรตลอดชวตใหคนในชมชนสามารถพฒนาตนเองใหมความสามารถในการอาชพและการมคณภาพชวตทด (5) การสงเสรมบทบาทของสอมวลชนและสงคมออนไลน (Social Network) เพอการสรางสงคมแหงการเรยนร

3. ปฏรปคร โดยยกฐานะวชาชพครใหเปนวชาชพชนสง (Teaching Policies) จดมงหมายการวจยคอ การผลตและพฒนาครใหมคณภาพและมาตรฐานวชาชพ ม ขดความสามารถทดเทยมกบนานาชาต เพอสรางศรทธาและการยอมรบเปนวชาชพชนสง ทท าหนาทเปนเบาหลอมในการสรางคนทมคณภาพใหกบประเทศ มกรอบและทศทาง การวจยคอ

3.1 ปฏรประบบการผลตครใหมคณภาพทดเทยมกบนานาชาต ประเดนการวจยคอ (1) การพฒนาสถาบนการผลตครใหมความเขมแขงในการผลตครมออาชพทมคณภาพสมาตรฐานวชาชพสากล เพอความเปนเลศในวชาชพ (2) การผลตและพฒนาครอยางเปนระบบใหสอดคลองกบสภาพการใชและความตองการทแทจรงในอนาคต (3) การปฏรปหลกสตรการผลตครทกประเภทใหมสมรรถนะวชาชพ (Professional Competencies) ทเหมาะสมกบบรบทของสงคมไทยและทดเทยมกบนานาชาต (4) รปแบบการผลต “ครสายตรง” และ “ครทางเลอก” ใหมคณภาพ มาตรฐาน มความทนสมย และยดพนทเปนฐาน (5) การสรางกลไกและเครอขายความรวมมอระหวางสถาบนการศกษา องคกรวชาชพครทงในและตางประเทศ ตลอดจนภาครฐและเอกชน ในการผลตและฝกประสบการณวชาชพครใหไดตามมาตรฐานและจรยธรรมทางวชาชพ ควบคกบการสรางจตวญญาณของความเปนคร

3.2 สรางแรงจงใจใหคนเรยนดและมคณธรรมเขาสวชาชพคร ประเดนการวจยคอ (1) การพฒนาระบบความกาวหนาและสทธประโยชนเพอจงใจใหคนเขาสวชาชพคร (2) การสรางระบบคดเลอกคนเรยนดและมคณธรรมเขาสวชาชพคร และเสรมสรางศกยภาพและความเขมแขงของวชาชพคร

3.3 ขจดปญหาการขาดแคลนครในสาระวชาหลก และจดใหมครดเพยงพอในทกหองเรยน ประเดนการวจยคอ (1) การตดตามและประเมนผลคณภาพครทงระบบ (2) การ

- ฌ -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

พฒนาแนวทางการแกไขปญหาการขาดแคลนครทงในทางปรมาณและคณภาพ ทงในระดบประเทศ ภมภาค จงหวด และสถานศกษา

3.4 จดระบบการศกษาและฝกอบรมเพอพฒนาคณภาพครอยางตอเนอง ประเดนการวจยคอ (1) การศกษาความตองการพฒนาสมรรถนะของครในภาพรวม และในกลมตางๆ ในระดบจงหวด ภมภาค และประเทศ (2) รปแบบการพฒนาคณภาพครทหลากหลายและมประสทธภาพเพอผลกดนการพฒนาคณภาพการศกษา (3) ความตองการจ าเปนในการพฒนาตนเองของครเพอประสทธภาพการจดการเรยนการสอนและการเลอนวทยฐานะ เชน การพฒนาทกษะภาษาตางประเทศ และการใชสอเทคโนโลยเพอเสรมการเรยนรและใหมความเทาทนวทยาการใหมๆ การพฒนาทกษะการวจย การพฒนานวตกรรมในการปฏบตงาน รวมทงเพอเตรยมความพรอมในการกาวสประชาคมอาเซยน (4) แนวทาง การพฒนาศกยภาพทางวชาการของครอยางตอเนอง ทงในแงของการจดท าหลกสตร เนอหารายวชา ศาสตรการสอนในสาขาวชา การใชเทคโนโลยสารสนเทศ และการจดท าแหลงเรยนรทอยนอกสถานศกษาใหเปนหองเรยนเคลอนท (Mobile Classroom) ไดอยางมประสทธภาพ (5) การพฒนาหลกสตรฝกอบรมครเพอเสรมสรางกระบวนการจดการเรยนรโดยใชทกษะการศกษาศตวรรษท 21 (6) รปแบบของเครอขายสงคมในการถายโอนความรของครทมประสทธภาพและประสทธผล

3.5 ปรบปรงระบบเงนเดอนและคาตอบแทนคร มประเดนการวจยคอแนวทาง ด าเนนการปรบปรงระบบเงนเดอนและคาตอบแทนครใหเหมาะสมกบวชาชพชนสง

3.6 พฒนาระบบความกาวหนาของคร โดยใชการประเมนเชงประจกษ ม ประเดนการวจยคอ (1) การพฒนาระบบการประเมนวทยฐานะเพอความกาวหนาในวชาชพครโดยใชการประเมนเชงประจกษทสอดคลองกบการปฏบตงานของคร (2) การพฒนาเกณฑมาตรฐานและระบบการประเมนวทยฐานะเพอความกาวหนาในวชาชพครทเปนธรรม และเปนไปในทศทางเดยวกน (3) การสรางระบบจงใจใหครพฒนาตนเองอยางตอเนองทเชอมโยงกบคณภาพของผลงานและความกาวหนาในวชาชพ (career path)

3.7 แกปญหาหนสนคร โดยการพกช าระหนและการปรบโครงสรางหน มประเดนการวจยคอ (1) สภาพปจจบนและปญหาคณภาพชวตคร และแนวทางการพฒนาคณภาพชวตคร เชน การสงเสรมและจดสงแวดลอมเพอพฒนาคณภาพชวตของคร (2) ศกษาชวตคร ทงทางดานการงาน เศรษฐกจ สงคมและครอบครว เพอสะทอนคณภาพชวตและความตองการทแทจรง

- ญ -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

3.8 พฒนาระบบภมสารสนเทศเพอใชในการกระจายคร มประเดนการวจยคอ การพฒนาระบบฐานขอมลครทงในระดบเขตพนทการศกษา จงหวด ภมภาค และประเทศ เพอการวางแผนพฒนาและแกปญหาครสวชาชพชนสง

4. จดการศกษาขนอดมศกษาและอาชวศกษาใหสอดคลองกบตลาดแรงงาน จดมงหมายการวจยคอ จดการศกษาระดบอดมศกษาและอาชวศกษาเพอเสรมสรางศกยภาพและขดความสามารถในการแขงขนของก าลงคนของประเทศ รวมทงตองสอดคลองกบความตองการของตลาดแรงงาน ซงมกรอบและทศทางการวจยคอ

4.1 จดกระบวนการสรางประสบการณระหวางเรยนอยางเหมาะสม สนบสนนการสรางรายไดระหวางเรยน สนบสนนผส าเรจการศกษามงานท าไดทนท มประเดนการวจยคอ (1) การสงเสรมการศกษาในระบบ นอกระบบ และตามอธยาศยเพอสรางประสบการณการเรยนรอยางเหมาะสม และสรางรายไดระหวางเรยน เชน 1 โรงเรยน 1 อาชพ (2) รปแบบการพฒนามาตรฐานสมรรถนะรายวชา และจดการเรยนการสอนแบบบรณาการโดยใชฐานสมรรถนะมาประยกต เพอสรางกระบวนการคดทงในเชงลกและเชงกวางในลกษณะใกลเคยงกบการท างานจรง (3) การจดการเรยนการสอนทมงเนนผเรยนพฒนาสมรรถนะ ใหทนตอการเปลยนแปลงของเทคโนโลย อนไดแก ความรความสามารถ ทกษะ และเจตคต ควบคกบคณธรรมจรยธรรมและคณลกษณะทพงประสงค สอดรบกบการประกอบวชาชพ (4) การจดการอาชวศกษาและอดมศกษาโดยเนนสมรรถนะ เพอผลตและพฒนาก าลงคนใหสอดคลองกบความตองการของประเทศและผกโยงกบการมรายไดระหวางเรยนและการมงานท า (5) การพฒนาหลกสตรวชาชพระยะสนโดยยดสมรรถนะของมาตรฐานวชาชพ และจดการเรยนการสอนทบรณาการการเรยนรกบการท างาน

4.2 สงเสรมใหมศนยอบรมอาชวศกษา มประเดนการวจย คอ การจดการศกษาระบบทวภาคทมประสทธภาพ โดยอาศยความรวมมอระหวางสถานศกษาและสถานประกอบการในการเตรยมแรงงานทมคณภาพใหแกตลาดแรงงาน

4.3 จดใหมศนยซอมสรางประจ าชมชน (Fix – it – Center) มประเดนการวจยคอ ความตองการและแนวทางการพฒนาศนยซอมสรางประจ าชมชนใหเปนศนยถายทอดและพฒนาความร ทกษะอาชพ และประสบการณการเรยนรตลอดชวต

4.4 ใหมโรงเรยนและสถาบนอาชวศกษาทมคณภาพสงในทกพนท ประเดนการวจยคอ (1) การพฒนาคณภาพสถาบนอาชวศกษาใหสงขนในทกพนท เพอเรงลดอตราการไมรหนงสอ และพฒนาทกษะฝมอแรงงานในตลาดแรงงาน (2) นวตกรรมการจดการเรยนรและกจกรรมพฒนาคณภาพผเรยนระดบอาชวศกษา (3) การสรางคณภาพมาตรฐานการจด

- ฎ -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

อาชวศกษา และระบบจงใจใหคนเกดศรทธาและเขามาเรยนสายอาชพมากขน (4) แนวทางความเหมาะสมของการเพมสดสวนการเรยนสายอาชพ

4.5 ด าเนนการกบภาคเอกชนอยางจรงจงเพอสงเสรมการศกษาในสายอาชวศกษา ประเดนการวจยคอ (1) แนวทางการสงเสรมการมสวนรวมของภาคเอกชนในการจดการศกษาในสายอาชวศกษา ทมงเนนการพฒนาทกษะทางวชาชพ (2) การสรางเครอขายความรวมมอระหวางสถาบนการศกษา และองคกรภาคเอกชนทงในและตางประเทศในการผลตและฝกประสบการณใหไดตามมาตรฐานและจรยธรรมทางวชาชพ สอดคลองตามความตองการของตลาดแรงงาน

5. พฒนาการใชเทคโนโลยสารสนเทศเพอการศกษา (ICT in Education) จดมงหมายการวจยเพอการพฒนาและน าเทคโนโลยสารสนเทศเพอการศกษามาใชเพอพฒนาคณภาพการศกษา สรางและกระจายโอกาสทางการศกษาในทกกลมทกระดบการศกษา ตลอดจนสามารถใชเทคโนโลยเพอเพมประสทธภาพในการเรยนรของตน และการเรยนรตลอดชวต ซงมกรอบและทศทางการวจยคอ

5.1 จดหาเครองคอมพวเตอรแบบพกพา (แทบเลต) ใหแกโรงเรยน ควบคกบการเรงพฒนาเนอหาทเหมาะสมตามหลกสตรบรรจลงในคอมพวเตอรแบบพกพา (แทบเลต) และสงเสรมใหนกเรยนทกระดบชนไดใชอปกรณคอมพวเตอรแบบพกพา (แทบเลต) เพอการศกษา ประเดนการวจยคอ (1) การตดตามประเมนผลนโยบายการใชคอมพวเตอรแบบพกพา (แทบเลต) ทมตอผลสมฤทธทางการเรยนรของผเรยน (2) การพฒนาเนอหาสาระบทเรยน และสอการเรยนการสอนท เหมาะสมตามหลกสตรการศกษาขนพนฐานทสงผลตอประสทธภาพการเรยนรตามวยของผเรยนผานคอมพวเตอรแบบพกพา (แทบเลต) เพอการศกษา (3) ผลกระทบจากการใชคอมพวเตอรแบบพกพา (แทบเลต) ตงแตชนประถมศกษาปท 1 ทมผลตอการเขยนและการใชภาษาไทยและแนวทางการแกไข

5.2 จดหาระบบอนเทอรเนตไรสายตามมาตรฐานการใหบรการในสถานศกษาทก าหนด มประเดนการวจยคอ (1) ผลกระทบของเทคโนโลยและอนเทอรเนตตอการใหความส าคญกบการเรยนรและผลสมฤทธทางการศกษาของผเรยน (2) การพฒนาระบบอนเทอรเนตไรสายทเหมาะสมกบการเรยนรตามวยของผเรยนผานคอมพวเตอรแบบพกพา (แทบเลต) เพอการศกษา

5.3 จดใหมระบบการเรยนแบบอเลกทรอนกสแหงชาต ประเดนการวจยคอ (1) แนวทางและผลลพธของการจดการเรยนรผานระบบการเรยนแบบอเลกทรอนกสทมประสทธภาพตอผลสมฤทธทางการศกษาของผเรยน (2) การพฒนาโครงสรางดานเทคโนโลย

- ฏ -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

และการสอสารเพอใหผเรยนไดเขาถงอยางเทาเทยมกน รวมทงปรบปรงคณภาพการใชสอและเทคโนโลยในการจดการเรยนการสอนทงในระบบและนอกระบบ (3) รปแบบการน าเสนอสอการเรยนการสอนดวยสอ อเลกทรอนกสผานเครอขายอนเทอร เนตทมประสทธภาพและเหมาะสมกบเนอหารายวชาและระดบของผเรยน (4) การพฒนานวตกรรมการจดการเรยนรเสรมสรางพลงทางปญญาและแสวงหาความร โดยใชระบบการเรยนแบบอเลกทรอนกสทหลากหลาย

5.4 พฒนาเครอขายสารสนเทศเพอการศกษา ประเดนการวจยคอ (1) การพฒนา มาตรฐานของระบบสารสนเทศทางการศกษา และสงเสรมใหน าไปใชประโยชนตอการวางแผน การก าหนดนโยบาย การบรหารจดการ และการตดตามประเมนผลการจดการศกษาของประเทศ (2) การวจยและพฒนาระบบฐานขอมลสารสนเทศรปแบบใหมทใหมการด าเนนกจกรรมบนระบบเครอขายแบบผสมผสาน (Hybrid System) เพอเชอมโยงและใชประโยชนในการเรยนการสอน

5.5 ขยายระบบโทรทศนเพอการศกษาใหกวางขวาง ประเดนการวจยคอ การสงเสรมสนบสนนการใชสอวทยโทรทศนเพอการจดการศกษา รวมทงการผลตและพฒนาเนอหาสาระทมคณภาพและเหมาะสมเพอการจดการเรยนรแพรขยายผานระบบโทรทศน

5.6 ปรบปรงหองเรยนน ารองใหไดมาตรฐานหองเรยนอเลกทรอนกส ประเดนการวจยคอ (1) การพฒนาแบบปฏบตทดของหองเรยนอเลกทรอนกสใหไดมาตรฐานสากล (2) รปแบบการพฒนาการจดการเรยนการสอนในหองปฏบตการเสมอนจรง (3) การประเมนผลการใชประโยชนจากหองเรยนอเลกทรอนกส

5.7 ด าเนนการใหกองทนเพอพฒนาเทคโนโลยเ พอการศกษาสามารถด าเนนการตามภารกจ มประเดนการวจยคอ การประเมนผลการด าเนนงานกองทนเพอพฒนาเทคโนโลยเพอการศกษาและขอเสนอแนะ

5.8 พฒนาระบบไซเบอร โฮมท สามารถสงความรมายงผ เรยนโดยใชอนเทอรเนตความเรวสง มประเดนการวจยคอ (1) การสงเสรมสนบสนนการพฒนาโครงสรางดานเทคโนโลยเพอใชในการเรยนการสอนในทกระดบและประเภทการศกษา (2) ผลการจด การเรยนรโดยระบบไซเบอรโฮมทมตอศกยภาพของผเรยน

6. สนบสนนการวจยและพฒนาเพอสรางทนปญญาของชาต จดมงหมายการวจยเพอสนบสนนการวจยและพฒนาการศกษาเพอสรางองคความร นวตกรรม เทคโนโลย และสงประดษฐใหมๆ ทางการศกษาเพอน าไปพฒนาการศกษา พฒนาปญญาของคนในชาต หรอคณภาพของทนมนษย อนน าไปสความเขมแขงของประเทศ มกรอบและทศทางการวจยคอ

- ฐ -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

6.1 พฒนาระบบเครอขายการวจยแหงชาต มประเดนการวจยคอ แนวทาง การสงเสรมความเขมแขงของเครอขายการวจยทางการศกษาเพอผลตงานวจยทมคณภาพและตอบสนองตอการพฒนาการศกษาและการพฒนาประเทศ

6.2 จดตงศนยความเปนเลศเพอการวจยส าหรบสาขาวชาทจ าเปน ประเดนการวจยคอ (1) การสรางวฒนธรรมองคกรใหใชการวจยเปนฐานของการพฒนาการเรยนรและการศกษา เพอใหเกดประสทธภาพในการท างานและเปนองคกรคณภาพ (2) การขบเคลอนการด าเนนการวจยและพฒนานวตกรรมและองคความร เพอสนบสนนการด าเนนงานในสาขาวชาทจ าเปน (3) แนวทางการพฒนาความเปนเลศทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย

6.3 พฒนาโครงสรางการบรหารงานวจยของชาต มประเดนการวจยคอ (1) การพฒนาศกยภาพดานการวจยทางการศกษา ทงการพฒนานกวจย ทศทางการวจย การพฒนาโครงสรางพนฐานดานการวจย และการบรหารจดการงานวจยใหมคณภาพและตอบสนองตอการพฒนาการศกษาและพฒนาประเทศ (2) การพฒนารปแบบการบรหารงานวจยทเชอมโยงสถาบนการศกษาในระดบตางๆ ทงในระดบจงหวด ภมภาค และประเทศ ใหสามารถเขาถงและใชประโยชนจากผลงานวจยเพอสนบสนนการด าเนนการพฒนาการศกษาตามนโยบายดานการศกษาของรฐบาล (3) การสงเสรมสนบสนนการพฒนาระบบฐานขอมลงานวจยทางการศกษาทเชอมโยงเขาดวยกนทงระบบ ทงหนวยงานก าหนดนโยบายและหนวยงานผลตงานวจย เพอผใชประโยชนจากงานวจยสามารถน าไปใชในการพฒนาการจดการศกษาของประเทศ (4) แนวทางและรปแบบการจดกจกรรมเพอสงเสรม สนบสนน และสรางสรรคงานวจยทมคณภาพและตอบสนองความตองการจ าเปนในการพฒนาการศกษาใหไปในทศทางเดยวกน

6.4 พฒนามหาวทยาลยใหมงสการเปนมหาวทยาลยวจยระดบโลก ประเดนการวจยคอ (1) บทบาทของมหาวทยาลยในการเปนมหาวทยาลยวจยระดบโลก (2) การประเมนศกยภาพและความพรอมของสถาบนอดมศกษาตอการเปนมหาวทยาลยวจยระดบโลก (3) การตดตามและประเมนผลความคมคาของการใชผลผลตของงานวจยในสาขาตางๆ ของมหาวทยาลยวจยไทย

6.5 ผลกดนใหประเทศพงตนเองไดทางเทคโนโลยเพอน าไปสการสรางรากฐานใหมของเศรษฐกจฐานนวตกรรม มประเดนการวจยคอ (1) การพฒนาขดความสามารถในการพงตนเองไดทางเทคโนโลยของไทย (2) แนวทางการสงเสรมและสนบสนนการผลตและพฒนาคร คณาจารย นกวทยาศาสตร นกวจย และบคลากรวชาชพดานการวจยทมคณภาพ

- ฑ -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

ใหมศกยภาพในการวจยและพฒนา เพอสรางองคความรและนวตกรรมทางการศกษาเพอน าไปสการสรางรากฐานของนวตกรรม

7. เพมขดความสามารถของทรพยากรมนษย เพอรองรบการเปดเสรประชาคม อาเซยน จดมงหมายการวจยเพอผลตและพฒนาทรพยากรบคคลของประเทศทงในดานปรมาณและคณภาพ ใหมศกยภาพ มขดความสามารถในการแขงขนทดเทยมนานาชาต และมความพรอมในการเขาสประชาคมอาเซยน ทงมปรมาณเพยงพอตอความตองการของประเทศ มกรอบและทศทางการวจยคอ

7.1 รวมมอกบภาคเอกชนและสถาบนการศกษาวางแผนการผลตและพฒนาก าลงคนใหมคณภาพและปรมาณเพยงพอสอดคลองตามความตองการของภาคการผลตและบรการ ประเดนการวจยคอ (1) ผลกระทบและการเชอมโยง (Connectivity) ของการเปนประชาคมอาเซยน (2) คณลกษณะ ทกษะการเรยนรทจ าเปน และสมรรถนะในการประกอบอาชพของคนไทยในศตวรรษท 21 ทสอดคลองกบบรบทของไทย สงคมอาเซยน และสงคมโลก (3) แนวทางความรวมมอกบภาคเอกชนในการพฒนาคณภาพการจดการศกษา เพอผลตและพฒนาก าลงคนใหมคณภาพ เตรยมความพรอมสประชาคมอาเซยน พรอมทงมการตดตามประเมนผลการด าเนนงาน (4) แนวทางการยกระดบการศกษาขนพนฐานและการศกษาอาชวศกษาในกลมวชาหลกทจ าเปนตอการเขาสประชาคมอาเซยน ไดแก ภาษาองกฤษ คณตศาสตร วทยาศาสตร (ฟสกส เคม และชววทยา) ภาษาทองถน (ภาษาไทย) ใหสงขนเทยบไดในระดบสากล รวมทงยกระดบสถาบนอดมศกษามการพฒนาความเปนนานาชาต โดยผานกระบวนการความรวมมอระหวางสถาบนอดมศกษาทงเปนสมาชกและไมเปนสมาชกอาเซยน (5) การพฒนาความรวมมอของเครอขายวชาการดานวทยาศาสตร เทคโนโลยและนวตกรรมทางการศกษาในระดบอาเซยน

7.2 เรงรดการจดท ามาตรฐานคณวฒวชาชพ ประเดนการวจยคอ (1) แนวทาง การพฒนากรอบคณวฒวชาชพของประเทศไทย (2) แนวทางการเชอมโยงหลกการและกฎเกณฑของกรอบคณวฒการศกษาของประเทศไทยกบภมภาคอาเซยน และด าเนนการทดลองน ารอง

7.3 รบรองสมรรถนะการปฏบตงานตามมาตรฐานอาชพ มประเดนการวจยคอ (1) แนวทางการพฒนาหลกสตรแบบฐานสมรรถนะ (Competency based curriculum) ทเชอมโยงกบมาตรฐานอาชพ (2) รปแบบการพฒนาและรบรองสมรรถนะการปฏบตงานตามมาตรฐานอาชพตางๆ ทสอดคลองตามความตองการของภมภาคอาเซยน

- ฒ -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

7.4 จดท ามาตรฐานฝมอแรงงานใหครบทกอตสาหกรรม มประเดนการวจย คอ การสงเสรมการจดการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยรวมทงการศกษาตลอดชวตใหแกประชากรวยแรงงานเพอยกระดบคณภาพแรงงาน

8. การศกษาในพนทจงหวดชายแดนภาคใต มประเดนการวจยคอ (1) รปแบบและแนวทางการสรางความสมานฉนทและสนตวธในสถานศกษาและชมชนบนพนฐานของคณภาพชวตและสนตสขของสงคม (2) การสมานฉนทของเอกลกษณสงคมไทยสการบรหารจดการความขดแยงเพอพฒนาองคกรการศกษาในจงหวดชายแดนใต (3) การบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานส าหรบโรงเรยนขนาดเลกทขาดแคลนทรพยากรและเตมไปดวยปญหาตางๆ

- 1 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ (พ.ศ. 2555–2558) เพอสนบสนนการด าเนนงานตามนโยบายดานการศกษาของรฐบาล

ความเปนมา

เมอวเคราะหนโยบายของรฐบาลในดานการศกษา ซงพบวามนโยบายดานการศกษาใน 7 ประเดนหลก คอ (1) เรงพฒนาคณภาพการศกษา โดยการปฏรประบบความรในสงคมไทย (2) สรางและกระจายโอกาสทางการศกษา (3) ปฏรปคร โดยยกฐานะวชาชพครใหเปนวชาชพชนสง (4) จดการศกษาขนอดมศกษาและอาชวศกษาใหสอดคลองกบตลาดแรงงาน (5) พฒนาการใชเทคโนโลยสารสนเทศเพอการศกษา (6) สนบสนนการวจยและพฒนาเพอสรางทนปญญาของชาต และ (7) เพมขดความสามารถของทรพยากรมนษยเพอรองรบการเปดเสรประชาคมอาเซยน โดยนโยบายในแตละประเดนหลกมการก าหนดนโยบายยอยหรอยทธศาสตรการด าเนนงานและขบเคลอนเพอใหบรรลผลส าเรจตามนโยบายหลกดานการศกษาของรฐบาล

ในการสนบสนนการด าเนนงานตามนโยบายดานการศกษาของรฐบาลใหบรรลผลนน รฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการ (นายพงศเทพ เทพกาญจนา) ไดใหความส าคญกบการวจยทางการศกษา ซงเปนยทธศาสตรส าคญในการขบเคลอนการพฒนาการศกษา อนถอไดวาเปนกลไกส าคญในการพฒนาทรพยากรมนษยและน าไปสการสรางทนปญญาของชาต เพราะการวจยเปนกระบวนการสรางเสรมการคด การวเคราะหและสงเคราะห ตลอดจนการสรางสรรคองคความรใหม นวตกรรมและสงประดษฐตางๆ เพอใหกาวทนกบสถานการณโลกและกระแสการเปลยนแปลงทเกดขนอยางรวดเรว ทงดานเศรษฐกจ สงคม การเมอง รวมทงความกาวหนาทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย เพอให เกดประโยชนตอ การด ารงอยของชวต ทงน ามาแกปญหา ปรบปรง และพฒนาการศกษา โดยไดใหนโยบาย ทมความส าคญ คอ สงเสรม สนบสนน และกระตนใหมการใชประโยชนจากผลงานวจยทางการศกษา ใหมการน าผลงานวจยทไดศกษาวจยไวแลวมาสนบสนนและใชใหเปนประโยชนตอการด าเนนงานพฒนาการศกษาในแตละประเดนของนโยบายดานการศกษาของรฐบาล โดยใหสามารถเขาถงขอมลและองคความรดานการศกษาและน าไปใชประโยชน ได และทส าคญตองสนบสนนใหมการวจยทสอดรบกบความตองการใชประโยชน จากผลงานวจยของหนวยงานทงภาครฐและเอกชน

- 2 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

กระทรวงศกษาธการ โดยส านกงานเลขาธการสภาการศกษา ในฐานะสวนราชการทมหนาทตามบทบญญตในกฎกระทรวงแบงสวนราชการ พ .ศ. 2546 ใหมอ านาจหนาท “วจยและประสาน สงเสรม สนบสนนการวจยและพฒนาการศกษา…” ไดตระหนกถงความส าคญของการวจยทางการศกษา จงไดด าเนนการขบเคลอนการใชยทธศาสตร การวจยทางการศกษาเพอสนบสนนการด าเนนงานตามนโยบายดานการศกษาของรฐบาล โดยมการด าเนนงาน ดงน (1) สงเคราะหผลงานวจยทางการศกษาเพอใหไดขอมลสภาวการณปจจบน ขอคนพบส าคญของงานวจย รวมทงขอคดเหนและขอเสนอแนะ เชงนโยบายและยทธศาสตรการด าเนนการพฒนาการศกษา และขอเสนอแนะในการท าวจยตอ โดยจ าแนกตามประเดนนโยบายดานการศกษาของรฐบาล เพอใชประโยชนของขอคนพบจากงานวจยในการสนบสนนการด าเนนงานพฒนาการศกษาตามนโยบายแตละประเดน (2) น าผลการสงเคราะหขอเสนอแนะจากงานวจยมาก าหนดกรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ (พ.ศ. 2555–2558) เพอเปนขอมลประกอบการด าเนนงานวจยและพฒนาการศกษาของประเทศส าหรบหนวยงานทางการศกษาในทกระดบและประเภทการศกษา และหนวยงานทเกยวของ ตลอดจนกลมผใชประโยชนจากผลงานวจยทงภาครฐและเอกชนตอไป (3) ประสาน ด าเนนงาน และจดประชมรวมกบหนวยงานทเกยวของเพอใหเขามามสวนรวมในการใหขอมล ขอคดเหน และขอเสนอแนะเพมเตมในการพฒนากรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ และ (4) จดท าเอกสารเผยแพรใหบคคลและหรอหนวยงานทางการศกษาและทเกยวของไดใชประโยชนจากผลงานวจยและใชเปนกรอบในการด าเนนการวจยและพฒนาการศกษาของประเทศตอไป

วตถประสงค

1. ศกษา วเคราะห สงเคราะหผลงานวจยทางการศกษาทมการตพมพระหวาง พ.ศ. 2551 - 2555 ในฐานขอมลงานวจยของส านกงานเลขาธการสภาการศกษา เพอแสดงขอมลสภาวการณปจจบน ขอคนพบส าคญของงานวจยในเบองตน รวมทงขอคดเหนและขอเสนอแนะเชงนโยบายและยทธศาสตรการด าเนนการพฒนาการศกษาและขอเสนอแนะในการท าวจยตอ โดยจ าแนกตามประเดนนโยบายดานการศกษาของรฐบาล เพอ ใชประโยชนของขอคนพบจากงานวจยในการสนบสนนการด าเนนงานพฒนาการศกษาตามนโยบายแตละประเดน

- 3 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

2. น าผลการสงเคราะหและขอเสนอแนะจากงานวจยมาก าหนดกรอบและ ทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ (พ.ศ. 2555–2558) เพอใชเปนฐานคดในการการสงเสรม สนบสนน และด าเนนงานวจยและพฒนาการศกษาของประเทศส าหรบหนวยงานทางการศกษาในทกระดบและประเภทการศกษา และหนวยงานทเกยวของ ตลอดจนกลมผใชประโยชนจากงานวจยทงภาครฐและเอกชน เพอใหเปนไปในทศทางเดยวกน และสามารถสนองตอบตอความตองการพฒนาการศกษาของประเทศใหบรรล ผลส าเรจตามจดมงหมายของนโยบายการศกษาชาต

ขอบเขตการด าเนนงาน

ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา โดยส านกวจยและพฒนาการศกษา ไดด าเนนการพฒนากรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ (พ.ศ. 2555–2558) เพอสนบสนนการด าเนนงานตามนโยบายดานการศกษาของรฐบาล ซงมขอบเขตการด าเนนงานดงน

1. วเคราะหนโยบายดานการศกษาของรฐบาล เพอใชเปนฐานในการจ าแนกและสงเคราะหผลงานวจย โดยมรายละเอยดของนโยบายดานการศกษาดงน 1.1 พฒนาคณภาพการศกษาโดยการปฏรประบบความรของสงคมไทย

1.1.1 ปฏรปหลกสตรการศกษาทกระดบใหรองรบการเปลยนแปลงของโลกและทดเทยมมาตรฐานสากล

1.1.2 การเพมผลสมฤทธทางการศกษาทกระดบชน โดยวดผลจากการผานการทดสอบมาตรฐานในระดบชาตและนานาชาต (Measures of Achievement)

1.1.3 พฒนาระบบการศกษาใหผเรยนมความรคคณธรรม สรางจรยธรรมในระดบปจเจก สรางความตระหนกในสทธและหนาทความเสมอภาค และด าเนนการใหการศกษาเปนพนฐานของสงคมประชาธปไตยทแทจรง (Global Citizenship)

1.1.4 จดใหมโครงการต าราแหงชาต 1.1.5 สงเสรมการอาน และขจดความไมรหนงสอ (Literacy campaign) 1.1.6 สงเสรมการเรยนการสอนภาษาตางประเทศและภาษาถน 1.1.7 ปรบปรงโครงสรางระบบบรหารการศกษาโดยกระจายอ านาจสพนท 1.1.8 ยกระดบองคความรใหไดตามมาตรฐานสากล

- 4 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

1.1.9 จดใหมระบบการจดการความร 1.2 สรางและกระจายโอกาสทางการศกษา

1.2.1 สรางความเสมอภาคและความเปนธรรมทางการศกษาใหเกดขนแกประชากรทกกลม รวมถงผยากไร ผดอยโอกาส ผพการ ผบกพรองทางกายและการเรยนร รวมทงชนกลมนอย

1.2.2 สงเสรมการใหความรตงแตอยในครรภมารดาถงแรกเกด ใหไดรบการดแลอยางมประสทธภาพแกแมและเดก

1.2.3 สนบสนนการจดการศกษาตามวยและพฒนาการอยางมคณภาพตงแตกอนวยเรยนจนจบการศกษาขนพนฐาน

1.2.4 จดใหมการเทยบโอนวฒการศกษา (Credit Transfers) ส าหรบกลมทมความเชยวชาญเฉพาะทาง

1.2.5 จดใหมระบบสะสมผลการศกษา (Credit Bank) และการเทยบโอน เพอขยายโอกาสใหกวางขวางและลดปญหาคนออกจากระบบการศกษา

1.2.6 จดใหมโครงการเงนกเพอการศกษาทผกพนกบรายไดในอนาคต และพกช าระหนแกผเปนหนกองทนกยมเพอการศกษา (กรอ. และ กยศ.)

1.2.7 ปรบปรงระบบการคดเลอกเขาศกษาตอทกระดบใหเออตอการกระจายโอกาส

1.2.8 จดใหมระบบคดเลอกกลางเพอเขาศกษาตอในมหาวทยาลยทมประสทธภาพและเปนธรรม

1.2.9 กองทนตงตวได 1.2.10 ด าเนนการโครงการ 1 อ าเภอ 1 ทน เปดโอกาสใหเดกไทยได

เรยนตอตางประเทศ 1.2.11 จดการศกษาชมชนเพอมงใหเกดสงคมแหงการเรยนรและ

การศกษาตลอดชวต (Lifelong Learning) 1.3 ปฏรปคร โดยยกฐานะวชาชพครใหเปนวชาชพชนสง (Teaching Policies)

1.3.1 ปฏรประบบการผลตครใหมคณภาพทดเทยมกบนานาชาต 1.3.2 สรางแรงจงใจใหคนเรยนดและมคณธรรมเขาสวชาชพคร 1.3.3 ขจดปญหาการขาดแคลนครในสาระวชาหลก และจดใหมครด

เพยงพอในทกหองเรยน

- 5 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

1.3.4 จดระบบการศกษาและฝกอบรมเพอพฒนาคณภาพครอยางตอเนอง 1.3.5 ปรบปรงระบบเงนเดอนและคาตอบแทนคร 1.3.6 พฒนาระบบความกาวหนาของคร โดยใชการประเมนเชงประจกษ 1.3.7 แกปญหาหนสนคร โดยการพกช าระหนและการปรบโครงสรางหน 1.3.8 พฒนาระบบภมสารสนเทศเพอใชในการกระจายคร

1.4 จดการศกษาขนอดมศกษาและอาชวศกษาใหสอดคลองกบตลาดแรงงาน 1.4.1 จดกระบวนการสรางประสบการณระหวางเรยนอยางเหมาะสม

สนบสนนการสรางรายไดระหวางเรยน สนบสนนผส าเรจการศกษามงานท าไดทนท 1.4.2 สงเสรมใหมศนยอบรมอาชวศกษา 1.4.3 จดใหมศนยซอมสรางประจ าชมชน (Fix – it – Centre) 1.4.4 ใหมโรงเรยนและสถาบนอาชวศกษาทมคณภาพสงในทกพนท 1.4.5 ด าเนนการกบภาคเอกชนอยางจรงจงเพอสงเสรมการศกษาใน

สายอาชวศกษา 1.5 พฒนาการใชเทคโนโลยสารสนเทศเพอการศกษา (ICT in Education)

1.5.1 จดหาเครองคอมพวเตอรแบบพกพา (แทบเลต) ใหแกโรงเรยนควบคกบการเรงพฒนาเนอหาทเหมาะสมตามหลกสตรบรรจลงในคอมพวเตอรแบบพกพา (แทบเลต) และสงเสรมใหนกเรยน ทกระดบชนไดใชอปกรณคอมพวเตอรแบบพกพา (แทบเลต) เพอการศกษา

1.5.2 จดหาระบบอนเทอรเนตไรสายตามมาตรฐานการใหบรการในสถานศกษาทก าหนด

1.5.3 จดใหมระบบการเรยนแบบอเลกทรอนกสแหงชาต 1.5.4 พฒนาเครอขายสารสนเทศเพอการศกษา 1.5.5 ขยายระบบโทรทศนเพอการศกษาใหกวางขวาง 1.5.6 ปรบปรงหองเรยนน ารองใหไดมาตรฐานหองเรยนอเลกทรอนกส 1.5.7 ด าเนนการใหกองทนเพอพฒนาเทคโนโลยเพอการศกษาสามารถ

ด าเนนการตามภารกจ 1.5.8 พฒนาระบบไซเบอรโฮมทสามารถสงความรมายงผเรยนโดยใช

อนเตอรเนตความเรวสง 1.6 สนบสนนการวจยและพฒนาเพอสรางทนปญญาของชาต

- 6 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

1.6.1 พฒนาระบบเครอขายการวจยแหงชาต 1.6.2 จดตงศนยความเปนเลศเพอการวจยส าหรบสาขาวชาทจ าเปน 1.6.3 พฒนาโครงสรางการบรหารงานวจยของชาต 1.6.4 พฒนามหาวทยาลยใหมงสการเปนมหาวทยาลยวจยระดบโลก 1.6.5 ผลกดนใหประเทศพงตนเองไดทางเทคโนโลยเพอน าไปสการ

สรางรากฐานใหมของเศรษฐกจฐานนวตกรรม 1.7 เพมขดความสามารถของทรพยากรมนษย เพอรองรบการเปดเสร

ประชาคมอาเซยน 1.7.1 รวมมอกบภาคเอกชนและสถาบนการศกษาวางแผนการผลตและ

พฒนาก าลงคนใหมคณภาพและปรมาณเพยงพอ สอดคลองตามความตองการของภาคการผลตและบรการ

1.7.2 เรงรดการจดท ามาตรฐานคณวฒวชาชพ 1.7.3 รบรองสมรรถนะการปฏบตงานตามมาตรฐานอาชพ 1.7.4 จดท ามาตรฐานฝมอแรงงานใหครบทกอตสาหกรรม

1.8 การศกษาในพนทจงหวดชายแดนภาคใต 2. ใชขอมลผลงานวจยทมคณภาพในรอบปทผานมา (พ.ศ. 2546 – 2555) ทอย

ในฐานขอมลงานวจยของส านกงานเลขาธการสภาการศกษา และงานวจยจากหนวยงานการศกษาในทกระดบและประเภทการศกษาทสงมารบการคดเลอกใหน าเสนอในการประชมทางวชาการ การวจยทางการศกษาระดบชาต ทส านกงานฯ เปนเจาภาพหลกซงมธรรมเนยมปฏบตในการจด 2 ปตอครง ทงหมดเปนงานวจยทผานกระบวนการของผทรงคณวฒใหความคดเหน ปรบแก และตพมพเผยแพรแลว รวมจ านวนทงสน 1,362 เรอง โดยไดท าการรวบรวมและจดหมวดหมขอมลผลงานวจยจ าแนกตามนโยบายดานการศกษาของรฐบาล 7 ประเดนหลกดงกลาวขางตน และเพมเตมประเดนการศกษาในพนทจงหวดชายแดนภาคใต อก 1 ประเดน ไดผลสรปขอมลผลงานวจยในเชงปรมาณ ดงแผนภาพ 1 ในหนาถดไป

- 7 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

แผนภาพ 1 แสดงรอยละของจ านวนฐานขอมลวจย จ าแนกตามนโยบายรฐบาลดานการศกษา

จากแผนภาพ 1 แสดงผลของฐานขอมลวจยในเชงปรมาณ พบวา มงานวจยทมคณภาพและพรอมสนบสนนการด าเนนงานตามนโยบายดานการศกษาของรฐบาล คอ ดานพฒนาคณภาพการศกษาโดยการปฏรประบบความรของสงคมไทย ซงมงานวจยมากเปนอนดบ 1 ถงรอยละ 50.51 ซงแสดงวานกวจยและหนวยงานวจยทางการศกษาและ ทเกยวของรวมถงสถาบนทางการศกษาทกระดบไดใหความส าคญกบการพฒนาคณภาพการศกษาเปนอยางยง รองลงมา มงานวจยดานการสรางและกระจายโอกาสทางการศกษา รอยละ 22.76 และดานการปฏรปคร โดยยกฐานะวชาชพครใหเปนวชาชพชนสง คอ รอยละ 13.51 อยางไรกด ยงมงานวจยทตองเรงรด สงเสรม สนบสนนใหด าเนนการ เนองจากยงมอยนอยมาก นนคอมงานวจยดานจดการศกษาขนอดมศกษาและอาชวศกษาใหสอดคลองกบตลาดแรงงาน รอยละ 4.63 ดานพฒนาการใชเทคโนโลยสารสนเทศเพอการศกษา รอยละ 3.67 ดานการเพมขดความสามารถของทรพยากรมนษยเพอรองรบการเปดเสรประชาคมอาเซยน รอยละ 2.72 ดานงานวจยและพฒนาเพอสรางทนทางปญญา ของชาต รอยละ 1.47 และดานการศกษาในพนทจงหวดชายแดนใต รอยละ 0.73 ตามล าดบ

50.51% (688 เรอง)

22.76% (310 เรอง)

13.51% (184 เรอง)

4.63% (63 เรอง)

3.67% (50 เรอง)

1.47% (20 เรอง)

2.72% (37 เรอง) 0.73%

(10 เรอง)

พฒนาคณภาพการศกษาโดยการปฏรประบบความรของสงคมไทย

สรางและกระจายโอกาสทางการศกษา

ปฎรปคร โดยยกฐานะครใหเปนวชาชพชนสง

จดการศกษาขนอดมศกษาและอาชวศกษาใหสอดคลองกบตลาดแรงงาน

พฒนาการใชเทคโนโลยสารสนเทศเพอการศกษา

สนบสนนการวจยและพฒนาเพอสรางทนปญญาของชาต

เพมขดความสามารถของทรพยากรมนษย เพอรองรบการเปดเสรประชาคมอาเซยน

การศกษาในพนทจงหวดชายแดนภาคใต รวมทงสนจ านวน 1,362 เรอง

ปฏรปคร โดยยกฐานะวชาชพครใหเปน

วชาชพชนสง

- 8 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

3. คดเลอกขอมลผลงานวจยทมคณภาพทท าการวจยและหรอตพมพเผยแพร ในฐานขอมลงานวจยของส านกงานฯ มาสงเคราะหผลในเบองตน เพอน ามาก าหนดกรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ (พ.ศ. 2555–2558) ตามนโยบายดานการศกษาของรฐบาล โดยมเกณฑ คอ เปนผลงานวจยทด าเนนการในชวงเวลา 5 ปยอนหลง ระหวาง พ.ศ. 2551–2555 ซงมความทนสมยและยงไมไดท าการสงเคราะห รวมทงมความจ าเปนตองเรงรดท าการสงเคราะหใหแลวเสรจโดยเรวทสด โดยไดก าหนดกรอบในการสงเคราะหไวดงน (1) สถานภาพหรอขอมลพนฐานของงานวจย ไดแก ประเภทและระดบการศกษาทท าการวจย ประเภทของการวจย และระเบยบวธวจย (2) ประเดนหลกส าคญของงานวจย (3) เนอหาสาระส าคญจากผลการวจยทเปนขอคนพบ องคความร นวตกรรม และสงประดษฐ (4) ขอเสนอแนะเชงนโยบายหรอผลกระทบทน าไปสการปฏบตในการพฒนาการศกษา รวมทงการน าผลวจยไปใชประโยชนและการท าวจยตอยอดในอนาคต ทงนเมอพจารณาสดสวนของงานวจยทน ามาสงเคราะห เปรยบเทยบกบขอมลผลงานวจยทงหมดในฐานขอมล แสดงผลดงแผนภาพ 2 ในหนาถดไป

- 9 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

แผนภาพ 2 แสดงการเปรยบเทยบฐานขอมลงานวจยทงหมด ระหวาง พ.ศ. 2546-2555 กบขอมลงานวจย 5 ปยอนหลง ระหวาง พ.ศ. 2551-2555 ทน ามาสงเคราะหผลเพอจดท ากรอบและทศทางการวจย

ประเดนนโยบายดานการศกษา 1 พฒนาคณภาพการศกษา โดยการปฏรประบบความรของสงคมไทย ของรฐบาล 2 สรางและกระจายโอกาสทางการศกษา 3 ปฏรปคร โดยยกฐานะวชาชพครใหเปนวชาชพชนสง 4 จดการศกษาขนอดมศกษาและอาชวศกษาใหสอดคลองกบตลาดแรงงาน 5 พฒนาการใชเทคโนโลยสารสนเทศเพอการศกษา 6 สนบสนนการวจยและพฒนาเพอสรางทนปญญาของชาต 7 เพมขดความสามารถของทรพยากรมนษย เพอรองรบการเปดเสรประชาคมอาเซยน 8 การศกษาในพนทจงหวดชายแดนภาคใต

จากแผนภาพ 2 แสดงการเปรยบเทยบฐานขอมลงานวจยทงหมดคอชวง พ.ศ. 2546-2555 หรอชวงเวลา 10 ป กบขอมลงานวจย 5 ปยอนหลง ทน ามาสงเคราะหผล ในเบองตน คอชวง พ.ศ. 2551-2555 พบวา ฐานขอมลงานวจยในภาพรวมชวง 5 ป ระหวาง พ.ศ. 2551-2555 มสดสวนนอยมาก ยงไมถงครงของงานวจยทงหมดในชวง 10 ป หากพจารณางานวจย 5 ปยอนหลง ระหวาง พ.ศ. 2551-2555 ทน ามาสงเคราะห จ าแนกตามประเดนนโยบายดานการศกษาของรฐบาล พบวา มการด าเนนการวจยเรยงล าดบประเดนจากมากไปนอยเชนเดยวกบงานวจยในชวง 10 ป ใน 3 ดาน คอ ดานพฒนาคณภาพการศกษาโดยการปฏรประบบความรของสงคมไทย มงานวจยมากทสดเปนอนดบ 1 เชนกน

0

100

200

300

400

500

600

700

1 2 3 4 5 6 7 8

688

310

184

63 50 20 37 10

122 68 37 7 13 4 17 4

งานวจย พ.ศ. 2546-2555 งานวจย พ.ศ. 2551-2555

ประเดนนโยบาย

เรอง

- 10 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

ซงแสดงวามความสนใจทจะด าเนนการวจยเพอพฒนาคณภาพการศกษา (มงานวจยท น ามาสงเคราะห จ านวน 122 เรอง จากงานวจยในฐานขอมลทงหมด จ านวน 688 เรอง คดเปนรอยละ 17.73) รองลงมา คอ งานวจยดานสรางและกระจายโอกาสทางการศกษา (มงานวจยทน ามาสงเคราะหจ านวน 68 เรอง จากงานวจยทงหมดจ านวน 310 เรอง คดเปนรอยละ 21.93) และดานปฏรปครโดยยกฐานะวชาชพครใหเปนวชาชพชนสง (มงานวจยทน ามาสงเคราะหจ านวน 37 เรอง จากงานวจยทงหมดจ านวน 184 เรอง คดเปนรอยละ 20.11)

ทวางานวจยทมความแตกตางไปจากชวง 10 ป คองานวจยดานจดการศกษาขนอดมศกษาและอาชวศกษาใหสอดคลองกบตลาดแรงงานซงมสดสวนนอยลงจากเดมมาก (มงานวจยในชวง 5 ปทผานมาทน ามาสงเคราะหเพยงจ านวน 7 เรอง จากงานวจยทงหมดจ านวน 63 เรอง คดเปนรอยละ 11.11) ในขณะทงานวจยดานเพมขดความสามารถของทรพยากรมนษยเพอรองรบการเปดเสรประชาคมอาเซยนมสดสวนเพมขนจากเดม (มงานวจยทน ามาสงเคราะหจ านวน 17 เรอง จากจ านวนงานวจยทงหมด 37 เรอง คดเปนรอยละ 45.94) สวนงานวจยทเหลออก 3 ดาน มสดสวนงานวจยทเรยงจากมากไปนอยตางจากงานวจยในชวง 10 ป นนคองานวจยดานพฒนาการใชเทคโนโลยสารสนเทศเพอการศกษา (มงานวจยทน ามาสงเคราะห จ านวน 13 เรอง จากงานวจยทงหมดจ านวน 50 เรอง คดเปนรอยละ 26) งานวจยดานการศกษาในพนทจงหวดชายแดนภาคใต (มงานวจยทน ามาสงเคราะหจ านวน 4 เรอง จากจ านวนทงหมด 10 เรอง คดเปนรอยละ 40) และงานวจยดานสนบสนนการวจยและพฒนาเพอสรางทนปญญาของชาต (มงานวจยทน ามาสงเคราะหจ านวน 4 เรอง จากจ านวนทงหมด 20 เรอง คดเปนรอยละ 20) ตามล าดบ

4. ประชมระดมความคดเหนกลมบคคล/ หนวยงาน/ เครอขายการวจยทางการศกษาและทเกยวของ รวมทงผใชประโยชนในงานวจย เพอใหขอคดเหน ขอเสนอแนะ ในเบองตนเกยวกบกรอบและทศทาง การวจยทางการศกษาของประเทศ (พ.ศ. 2555–2558) ตามนโยบายดานการศกษาของรฐบาล ตลอดจนน าเสนอความตองการจ าเปนในการใชประโยชนจากงานวจยทางการศกษา

- 11 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

ผลการศกษา

จากการสงเคราะหผลงานวจยทท าการวจยและหรอตพมพเผยแพรระหวาง พ.ศ. 2551–2555 ในฐานขอมลงานวจยของส านกงานฯ เพอน ามาก าหนดกรอบและ ทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ (พ.ศ. 2555–2558) ตามนโยบายดานการศกษาของรฐบาล พบงานวจยทด าเนนการทงในระดบการศกษาขนพนฐาน (รอยละ 59) การอาชวศกษา (รอยละ 18) การอดมศกษา (รอยละ 12) และการศกษานอกระบบและ ตามอธยาศย (รอยละ 11) เปนงานวจยทเสนอนโยบายการศกษา องคความรใหม นวตกรรม และสงประดษฐดานการศกษา ซงมหนวยงานทเกยวของตองการผลการวจย ไปใชประโยชน สวนผวจยกตองการพฒนา สงเสรมทกษะและศกยภาพของบคลากรและหนวยงาน พฒนาตอยอดองคความรและน าไปใชประโยชนในหนวยงานเชนกน โดยจะสรปผลการสงเคราะหผลงานวจยตามประเดนนโยบายดานการศกษาของรฐบาล ออกเปน 2 สวน คอ สวนท 1 สภาวการณของงานวจยทางการศกษา และสวนท 2 กรอบและ ทศทางการวจยทางการศกษา

สวนท 1 สภาวการณของงานวจยทางการศกษา

สาระส าคญเกยวกบสภาวการณของงานวจยทางการศกษาจ าแนกตามประเดนนโยบายดานการศกษาของรฐบาล สรปไดดงน

1. พฒนาคณภาพการศกษาโดยการปฏรประบบความรของสงคมไทย สรปผลดงน

1.1 ปฏรปหลกสตรการศกษาทกระดบใหรองรบการเปลยนแปลงของโลกและทดเทยมมาตรฐานสากล พบภาพรวมสถานภาพปจจบนของงานวจยดงน

งานวจยท เกยวของกบการปฏรปหลกสตรการศกษาในทกระดบการศกษา สวนใหญเปนงานวจยในระดบการศกษาขนพนฐานมากกวาระดบอน และมงานวจยคอนขางนอยในกลมการศกษานอกระบบและการเรยนรตลอดชวต พบวาแนวคดหลกๆ ในการวจยเปนการพฒนาและการใชหลกสตรเพอพฒนาสมรรถนะและคณลกษณะทพงประสงคของผ เรยน ซงหลกการคอพฒนาหลกสตรสถานศกษาโดยใชหลกสตรการศกษาขนพนฐานเปนฐานคด มหลกสตรรายวชาคณตศาสตร วทยาศาสตร ภาษาไทย

- 12 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

ภาษาองกฤษ อนๆ หลกสตรทองถน หลกสตรฝกอบรมโดยใชภมปญญาทองถน การศกษาชมชนและแหลงเรยนรชมชน หลกสตรแนะแนว “คนหาตนเอง” สวนในระดบ การอาชวศกษาและการอดมศกษามการพฒนาหลกสตรอาชวศกษาแบบทวภาค หลกสตรระดบบณฑตศกษา รวมถงหลกสตรแบบองครวมโดยน านวตกรรมการเรยนการสอน มาใชเพอมงพฒนาผลสมฤทธทางการเรยน และพฒนาทกษะและความคดสรางสรรค เปนตน

งานวจยน าเสนอการ พฒนาสวนท เปนเนอหาสาระรายวชาตางๆ ในหลกสตร ลกษณะกจกรรม กลยทธ หรอวธการทจะน าหลกสตรมาใช เพอใหเกด การเปลยนแปลงของระบบการจดการเรยนรในระบบการศกษาไทย โดยมงใหเกด การพฒนากระบวนทศนใหมและพฤตกรรมทพงประสงคของผเรยน รวมถงเพอเพมผลสมฤทธทางการเรยน เปนการพฒนาหลกสตรเพอพฒนาระบบการสรางพฤตกรรมของผเรยน โดยน าทฤษฎหรอองคความรภายในสถานศกษามาประยกตและใชในสถานศกษา ในขนตอนการเรยนการสอนเพอใหมประสทธภาพ เนนการใชกระบวนการเสรมสรางศกยภาพ มการพฒนาทงในดานความร จตใจ และสงคม มการฝกทกษะในการเปนผน า มความรและทกษะในการบรหารจดการ การแกไขปญหาเฉพาะหนา การท างานเปนทม การตดตอประสานงาน การวางตวในสงคม การเปนวทยากร การเปนแกนน า และอนๆ ตามทแตละสถานศกษาจะก าหนดไว และใชกลยทธการมสวนรวมของผเกยวของทกสวน ในการพฒนาหลกสตรสถานศกษา

เมอมการน าหลกสตรไปใชในสถานศกษา กเกดกลมนวตกรรมการจดการเรยนรในสถานศกษา โดยครอาจารยจดท าขน ซงสวนใหญใชกบกลมเดกปกต โดยมจดมงหมายการวจยเพอพฒนาผลสมฤทธทางการเรยนของผเรยน เกดตวอยางทดของปรากฏการณทเรยกวา “หองปฏบตการทดลองทางสงคม” หรอ “การใชหองเรยนเปนหองทดลองและแหลงก าเนดความร” ซงผลการวจยแสดงถงผลสมฤทธทเกดขนภายหลงการทดลองวาดขน ชใหเหนวา เดกไทยมศกยภาพทจะพฒนาไดหากมวธการ สอการเรยนการสอน หรอตวกระตนหรอสงเราทเหมาะสม อกกลมหนงเปนนวตกรรมการจดการเรยนรทน าเอาความรจากแหลงเรยนรทมอยมากมายหลากหลายนอกสถานศกษาเขามาใชในการจดการเรยนการสอน ซงไมใชแคเพมพนผลสมฤทธของนกเรยนเทานน ยงสามารถชวยแกปญหาขาดแคลนคร รวมทงยงชวยใหนกเรยนไดเชอมโยงความรกบประสบการณและ

- 13 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

ชวตจรงในทองถน ชมชนและสงคม เชน งานวจยเกยวกบการพฒนาหลกสตรทองถนหรอสงแวดลอมทองถนทบรณาการวธการสอนแบบเนนกระบวนการ ในกลมสาระวทยาศาสตร ส าหรบนกเรยนชวงชนท 4 เปนตน ซงประกอบดวยกจกรรมการเรยนการสอนในชนเรยนหรอในคาบเรยนปกต และกจกรรมนอกชนเรยนหรอนอกคาบเรยนปกตท เกยวกบสงแวดลอมทองถน โดยบรณาการวธการเรยนการสอนแบบเนนกระบวนการ อาท การศกษาจากสไลด การทดลอง การท ากจกรรมกลม การฟงบรรยายจากวทยากร การศกษาจากภาพยนตร การเรยนรดวยตนเองในหองสมดและหองสมดออนไลน การเยยมชมแหลงเรยนรในชมชน การสมภาษณบคคล การแลกเปลยนเรยนรระหวางบคคลและระหวางกลม เปนตน ซงเหนไดวามกระบวนการทหลากหลายเพอใหผเรยน ไดซมซบวฒนธรรมการเรยนรทเนนความใฝรและการใชปญญาความคด นอกจากนยงมกลมนวตกรรมการเรยนรทใชในกลมเดกพเศษ เชน เดกออทสตก เดกทมความบกพรองทางการเรยนร หรอทางสตปญญา เปนตน แตยงมไมมากนก ซงจากงานวจยกไดแนวทาง การจดการเรยนการสอนและวธการบ าบดรกษาและพฒนาเดกกลมนใหมพฤตกรรมในทางเหมาะสมอยรวมกบผอนได มคณภาพชวตทด ประคองตวใหอยในครอบครวไดและไมถกผลกออกจากสงคม

นอกจากนนมงานวจยน ารองการจดการศกษาเพอพฒนาหลกสตรและรปแบบการจดกระบวนการเรยนรและการสรางประสบการณระหวางเรยนอยางเหมาะสมส าหรบผมความสามารถพเศษในลกษณะเรยนรวม ในระดบการศกษาขนพนฐานในสาระวชาตางๆ เชน ภาษาไทย ภาษาองกฤษ คณตศาสตร วทยาศาสตร เปนตน ทงในสวนกลางและภมภาค โดยมการจดท าหลกสตรและปรบกระบวนการเรยนรใหเหมาะสมสอดคลอง กบธรรมชาตของผเรยน ใหฝกปฏบตจรง ฝกกระบวนการคดอยางมระบบ มความมงมนในการคดคนจากแหลงเรยนร ตลอดจนไดรบการบมเพาะจากผเชยวชาญทมความสามารถสงจนเกดผลส าเรจสามารถพฒนาศกยภาพของผเรยนใหสงขนไดอยางเปนรปธรรมชด เจน ผลการวจยยงแสดงใหเหนวาการจดท าหลกสตรส าหรบเดกทมความสามารถพเศษจะตองปรบกระบวนการจดการเรยนรและวฒนธรรมการเรยนรเดมทครคนเคยกบการบอกความร และนกเรยนเคยชนกบการรบรและจ าความร ใหไปสกระบวนการจดการเรยนรทผเรยนมความส าคญทสด มเชนนนเดกทมความสามารถพเศษอาจจะลดลง หากไมไดรบการสงเสรมอยางเตมทและถกวธ การพฒนานกเรยนกลมนจงจ าเปนตองคนหาวธการและรปแบบท

- 14 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

หลากหลาย ยดหยน และเหมาะสมกบความถนดของแตละบคคล เพอใหศกยภาพเพมพนอยางตอเนองและยงยน รวมทงเกดเจตคตทดตอวชาทเรยนอกดวย

จากผลการวจยทกลาวมาเสนอแนะวาการปฏรปหลกสตรการศกษาในทกระดบการศกษาใหรองรบการเปลยนแปลงของโลกและทดเทยมมาตรฐานสากล ควรใหความส าคญกบแนวทางในการดงศกยภาพของเดกไทยในทกกลมและทกระดบการศกษา โดยเฉพาะศกยภาพของการรจกคดและมความคดสรางสรรค และหาแนวทางสงเสรมสนบสนนใหเหมาะสม

1.2 การเพมผลสมฤทธทางการศกษาทกระดบชน โดยวดผลจากการผานการทดสอบมาตรฐานในระดบชาตและนานาชาต (Measures of Achievement)

มงานวจยเกยวกบการปฏรปหลกสตรในทกระดบการศกษา โดยเฉพาะการพฒนาเนอหาสาระรายวชาตางๆ ในหลกสตร ลกษณะกจกรรม กลยทธ หรอวธการท จะน าหลกสตรมาใช เพอใหเกดการเปลยนแปลงของระบบการจดการเรยนรในระบบการศกษาไทย ซงเปนวธการหนงทท าใหเกดการพฒนาหรอเพมผลสมฤทธทางการศกษาในทกระดบชน ขณะทมงานวจยพบวาการวดประเมนผลสมฤทธทางการศกษาของผเรยนกยงมจดออนในเรองเครองมอทใชวดโดยเฉพาะมาตรฐานของเครองมอ และมงานวจยเกยวกบรปแบบการพฒนาเครองมอวดผลสมฤทธทางการศกษาและคณลกษณะทพงประสงคจากการจดการเรยนการสอนและกจกรรมพฒนาผเรยน ซงเปนความพยายามทจะน าหลกการวดและประเมนผลมาใชในการพฒนาเครองมอ แมวาในระยะแรกๆ จะยงไมพรอมทจะใชในการวดประเมนผล แตผลของงานวจยกไดองคความรเรองการสรางและพฒนาเครองมอทมประสทธภาพส าหรบใชประเมนนกเรยนระดบมธยมศกษา ใหสอดคลองกบจดมงหมายของหลกสตรและความตองการของสถานศกษา เชน แบบวดคณลกษณะทพงประสงค 13 ดานของสถานศกษาตามนโยบายกระทรวงศกษาธการ ไดแก ความมวนย ความประหยด ความซอสตยสจรต เปนตน หรอแบบทดสอบและแบบประเมนพฤตกรรมตามสถานการณ โดยเปนการวดคณลกษณะทพงประสงคจากการจดการเรยนการสอนหรอการจดกจกรรมพฒนาผ เรยน ซงเปนการวดดานจตพสย และมการหาคาความเทยงตรงตามสภาพ คาอ านาจจ าแนก และคาความเชอมน นอกจากนมงานวจยเกยวกบการพฒนารปแบบการวดและประเมนผลระดบการศกษาขนพนฐาน ซงพบวาวธการวดและประเมนผลทง

- 15 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

หลกสตรใหมและหลกสตรเกามวธการและหลกการทคลายคลงกน เชน ประเมนผลดวยวธการทหลากหลายตามสภาพจรง แตจะแตกตางกนในกลมสาระการเรยนร และมการพฒนาเครองวดตามตวบงชมากกวาดานพทธพสย

ส าหรบเรองการวดผลสมฤทธทางการศกษาของผเรยนผานการทดสอบมาตรฐานในระดบนานาชาต มงานวจยเพอพฒนาคมอสรางความรความเขาใจแกผบรหาร คร และนกเรยน เพอเตรยมความพรอมรองรบการประเมนตามโครงการวจยนานาชาต (PISA และ TIMSS) ซงไดใหแนวทางการพฒนาและเตรยมความพรอม โดยแบงเปน 3 ระยะ คอ ระยะสน สรางความรความเขาใจใหตรงกนระหวางผบรหารและคร สรางความตระหนกและเหนความส าคญของโครงการทดสอบนานาชาต และน าผลการประเมนมาใชเปนแนวทางเพอการพฒนาคณภาพในการจดการศกษาตอไป ระยะกลาง ผบรหารตองบรหารจดการและก ากบใหโรงเรยนด าเนนการจดการเรยนการสอนใหไดตามทก าหนดไว ในหลกสตรอยางมประสทธภาพ ครตองจดการเรยนการสอนใหตรงตามหลกสตรครอบคลมตามมตทก าหนดไว ฝกใหผ เรยนรจกคด วเคราะหและแกปญหา โดยเนนการน าไปประยกตใชในชวตประจ าวน และระยะยาว ควรมการพฒนาผบรหารอยางเปนระบบตองสรางครรนใหมทมความรในเชงวชาการ ฝกทกษะและประสบการณวชาชพครอยางเพยงพอ

1.3 พฒนาระบบการศกษาใหผ เรยนมความรคคณธรรม สรางจรยธรรมในระดบปจเจก สรางความตระหนกในสทธและหนาทความเสมอภาค และด าเนนการใหการศกษาเปนพนฐานของสงคมประชาธปไตยทแทจรง (Global Citizenship)

การสงเคราะหงานวจยทางการศกษา มงานวจยทส าคญซงมเนอหาสาระเกยวกบการพฒนาคณธรรมจรยธรรมในระบบการศกษาไทย โดยเฉพาะอยางยงในสวนทเกยวกบการปลกฝงคณธรรมและจรยธรรมในระดบปจเจก ซงเปนจดมงหมายส าคญในการพฒนาเดกและเยาวชนไทยใหมคณลกษณะทพงประสงค มทงความรและคณธรรม สวนใหญเปนงานวจยเชงส ารวจและงานวจยเชงคณภาพ มการด าเนนการวจยในทกระดบการศกษา การศกษานอกโรงเรยนและการศกษาตลอดชวต โดยมประเดนและขอคนพบจากการวจยทสรปได 5 ประเดน คอ

- 16 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

(1) การ เสรมสร างคณธรรมจรยธรรมในระบบการศกษาไทย ประกอบดวยประเดนยอยคอ กระบวนทศนใหมในการเสรมสรางสนตวธในสถานศกษา รปแบบและแนวทางการปลกฝงคณธรรมจรยธรรม ปจจยทมผลกระทบตอพฤตกรรมความรนแรง และแนวทางการแกปญหาความรนแรงของครอบครวและสงคมทมผลตอเดกและเยาวชน เชน กลมงานวจยเกยวกบรปแบบการพฒนาความฉลาดทางอารมณและเสรมสรางคณธรรมจรยธรรม คานยมทพงประสงคของนกเรยนชนมธยมศกษาตอนปลาย หรอรปแบบการสรางคานยมสนตวธรวมกบจรยธรรมในระบบการสอนของโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน เปนตน ทงนเปนงานวจยทสวนหนงศกษาในภาพรวมของสถานศกษา อกสวนหนงมงประเดนปญหาของสถานศกษาหรอปญหาเฉพาะกลมหรอเฉพาะเรอง

ขอคนพบส าคญของงานวจยคอ ไดรปแบบและนวตกรรมการพฒนาความฉลาดทางอารมณ และสงเสรมคณธรรมจรยธรรมและคานยมทพงประสงคของนกเรยน เรมตนจากการสรางความตระหนกถงผลดทจะเกดขนกบกลมจากการรวมกนกระท า จากนนผเกยวของทกคนรวมกนก าหนดความรบผดชอบพนฐานทนกเรยนควรปฏบต ในขณะทตวแทนผปกครองและตวแทนครเสรมแรงดวยการใหความรกความอบอนและสรางความสมพนธทดใหเกดขนกบนกเรยนพรอมๆ กนไป จนกระทงนกเรยนรจกตนเองโดยมครและผปกครองเปนตวแบบทด โดยการใหก าลงใจและใหความช วยเหลอ ท าใหนกเรยนเกดความมนใจในตนเอง มวนยในตนเองมากขน กอใหเกดการเรยนร ซงจะท าใหเกดการพฒนาความฉลาดทางอารมณ พฒนาดานคณธรรมจรยธรรม คานยมท พงประสงคตามทไดรวมกนก าหนดไวไดอยางเปนทพอใจ เชนเดยวกน รปแบบการสรางคานยมสนตวธรวมกบจรยธรรมในระบบการสอน โรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน กเปนรปแบบทมโครงสรางเปนระบบและหวงผลในการเปลยนแปลงพฤตกรรมไปในทางทดทงครทเปนผใหและเดกทเปนผรบพรอมกน เปนกระบวนการพฒนาและฝกอบรมใหครเปลยนแปลงวธการปฏบตตอนกเรยนดวยวธการทางบวกสนตวธ แทนวธการทางลบทใชอ านาจความรนแรงแบบเดม นนคอการเสรมพลงกรอบความคดทางบวกตอตนเองและเหตการณ การสอสารปฏสมพนธทางบวกทมประสทธผล การบรหารชนเรยนเชงบวก การจดการความขดแยงและปญหาดวยสนตวธ การสอนจรยธรรมตามทฤษฎจตวทยาพฒนาบคลกภาพและการใหนกเรยนมสวนรวมในการบรหารชนเรยน

- 17 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

(2) การพฒนาคณภาพมาตรฐานการจดการศกษาทกระดบสการพฒนาคนใหมคณธรรมน าความร และใหการศกษาเปนพนฐานของสงคมประชาธปไตย ประกอบดวยประเดนยอย คอ การพฒนาหลกสตรและการจดกระบวนการเรยนร การพฒนารปแบบหรอกระบวนการเรยนรดวยตนเองเพอเสรมสรางบรณาการคณธรรม น าความรและความเปนพลเมอง นวตกรรมเทคโนโลยสารสนเทศและสอเพอการเรยนรทบรณาการคณธรรมน าความร การวดประเมนผลผเรยนดานคณธรรม และการพฒนามาตรฐานและตวชวดการพฒนาคณธรรมจรยธรรม ทงนเปนงานวจยทด าเนนการครอบคลมกลมเปาหมายทงผบรหาร คร นกเรยนและชมชน ตลอดจนครอบคลมในทกระดบและประเภทการศกษา โดยมจดมงหมายเพอพฒนาคณธรรมจรยธรรม ความเปนพลเมอง และเพมผลสมฤทธทางการศกษาของผเรยน

ตวอยางในการศกษาปฐมวย มกลมงานวจยเกยวกบรปแบบการจดประสบการณทสงเสรมคณธรรม จรยธรรม ความเปนพลเมองส าหรบเดกปฐมวย ทมผเขามามสวนรวมทกฝาย (คร ผปกครอง ชมชน คณะกรรมการสถานศกษา และผทรงคณวฒ) ในกลมตวอยางแตกตางกนไป ทงในกลมนกเรยนนบถอศาสนาเดยว และนบถอแตกตางกนสองศาสนาหรอมากกวา โดยมการจดกจกรรมพฒนาผเรยนทมเปาหมายตอเนอง ซงอยบนพนฐานของคณธรรมจรยธรรม ความเปนพลเมอง แนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยง และมความเหมาะสม สอดคลองตรงกบนโยบายกระทรวงศกษาธการ หลกสตรสถานศกษา สภาพบรบทและความตองการของโรงเรยนในระดบทยอมรบไดทกรายการ รวมถงในความเหนของฝายตางๆ กมความเปนไปไดและสามารถน าไปปฏบตไดจรง มการประเมนผลทกททกเวลา ใหผเกยวของเขามามสวนรวมในทกขนตอนของวงจร ไดแก การก าหนดประเดนคณธรรมจรยธรรม ความเปนพลเมอง การก าหนดแผน การด าเนนงาน การจดท าตวชวด การจดท าสอ การวเคราะหหลกสตร การจดกจกรรมและสรางสงคมในชนเรยนใหเกดบรรยากาศของความรวมมอ และการประเมนผลการพฒนา ทงนการจดกจกรรมหรอมวลประสบการณใหกบเดกปฐมวยมความหลากหลายและอยางมคณภาพ โดย มองคประกอบส าคญคอ การเรยนรอยางมความสข การเรยนรแบบองครวม การเรยนรจากการคดและการปฏบตจรง เชน การเรยนรแบบโครงงาน การเรยนรแบบปฏบตในสถานการณจรง เปนตน การเรยนรรวมกบบคคลอน (สานสมพนธบาน วด โรงเรยน) และการเรยนรดวยตนเอง โดยเชอมโยงกบการพฒนาคณธรรม จรยธรรม และคณลกษณะท

- 18 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

พงประสงค สวนขนประเมนผล มการประเมนพฒนาการตามวยควบคกบการประเมนดานคณธรรมจรยธรรม ซงเนนการประเมนทกททกเวลาและใชวธการหลากหลาย ซงพฒนาการตามวยอยในระดบด และไดตวชวดเชงคณธรรมจรยธรรม ความเปนพลเมองตามบรบท ของทองถน เชน การรจกชวยเหลอตนเอง การรจกรกษาความสะอาด ความรบผดชอบ ความขยนหมนเพยร การเคารพสทธตนเองและสทธผอน ความมระเบยบวนย การประหยดและออม ความอดทน ความซอสตย ความเออเฟอเผอแผ ความเมตตากรณา ความกตญญกตเวท การท างานรวมกบผอน การรวมกนแกปญหาจนงานส าเรจ การยอมรบผอน การเปนผน าผตาม การมมารยาททางสงคม และการอนรกษสงแวดลอมและคานยมไทย

ในระดบการศกษาขนพนฐาน มงานวจยเกยวกบโครงการเรงสรางคณลกษณะทดของเดกและเยาวชนไทยผานการจดการเรยนการสอนตามสาระการเรยนรทง 8 กลมสาระ และกจกรรมพฒนาผเรยนทมความหลากหลาย เหมาะสมกบความร ความถนดและความสนใจ เพอพฒนาคณลกษณะดานคณธรรมของผเรยน เชน การจดการเรยนการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลยแบบ Cooperative Learning การจดการเรยนรคณตศาสตรแบบบรณาการ สรางแนวคดและเรยนรตลอดเวลาจากการลงมอปฏบต สงเกต ส ารวจ และใชทกษะกระบวนการคณตศาสตรในการแกปญหา การจดการเรยนรภาษาไทยทสอดแทรกคณธรรมจรยธรรม การพฒนาคณธรรมของนกเรยนในโรงเรยนวถพทธ เปนตน ซงผลการวจยท าใหไดรปแบบของนวตกรรมคณลกษณศกษา (Character Education) ทงนก าหนดการจดกจกรรมของครในโรงเรยนทมงพฒนาคณลกษณ ดานคณธรรม ไดแก การพฒนาระเบยบวนย ความรบผดชอบ ความขยนหมนเพยร และความมน าใจ ดานสงคม ไดแก กรยามารยาท จตสาธารณะ การสอสาร การพด การใชภาษา และการท างานกลม ดานการเรยนร ไดแก ทกษะการอาน การวเคราะห การสบเสาะ การแสวงหาและการสรางความร ซงรปแบบของกจกรรมเปนกระบวนการท างานและประเมนผลเปนกลม มการประกวดหรอแขงขนกนท าความด การพฒนาตนเองและการฝกอบรม รวมถงรปแบบอนๆ เชน การจดกจกรรมคายพทธบตร การจดบรรยากาศสงแวดลอมสอดแทรกธรรมะเพอย าเตอน เชน ปายคตธรรม ปายนเทศวนส าคญทางพทธศาสนาฯลฯ การจดตงชมนมสานฝนปนน าใจใหนองตามหลกธรรมของกลยาณมตรในแบบครสอนลกศษย เพอนสอนเพอน พสอนนอง ทนาสนใจคอ ไดโรงเรยนทสามารถเปนกรณตวอยางการปฏบตทด (Good

- 19 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

Practice) ซงสามารถน าไปเปนสวนหนงของการเผยแพรและขยายผลใหเกดประโยชน ในวงกวาง

ส าหร บ การ พฒนาคณธร รมจร ย ธ ร รมของผ เ ร ยน ในระด บ การอาชวศกษาและการอดมศกษา กมกลมงานวจยเกยวกบนวตกรรมและรปแบบ การพฒนาคณธรรมจรยธรรมในกลมเปาหมายคอผเรยนในวยรน โดยเฉพาะในสถาบนอาชวศกษาทเหนความส าคญและจ าเปนในการสรางวนยในตนเอง และด าเนนโครงการคณธรรมน าความรตามนโยบายกระทรวงศกษาธการ โดยน ามาใชในชวโมงสอน รวมถงการจดการเรยนการสอนตามหลกวชาการ และสอดแทรกในรายวชา เชน การพฒนาความสามารถในการแกปญหาเชงคณตศาสตร โดยผสมผสานระหวางการท าใหเปนคนเกง เขาใจปรชญาการเรยนร หลกการด ารงชวตในสงคม และหลกการด าเนนชวตตามแบบพทธศาสนกชน เชน ตวอยางกลมงานวจยเกยวกบการประเมนผลกจกรรมตามโครงการคณธรรมน าความร เนนการปฏบตตามจรยวตรแบบพทธศาสนกชนควบคกนไปกบการควบคมชนเรยนและการสอดแทรกคณธรรมในรายวชา และงานวจยเกยวกบผลการใชโครงการธนาคารคณธรรม (The Moral Constitution Project) ในการพฒนาคณธรรมจรยธรรมในตวผเรยนระดบชนประกาศนยบตรวชาชพ ซงเปนโครงการจ าลองสถานการณเชอมโยงระหวางคานยมทางวตถกบคานยมทางจตใจ องคความรทได คอ โครงการธนาคารคณธรรม ประกอบดวยคณธรรม 6 ประเภท ไดแก ความรบผดชอบ ความซอสตย ความเลอมใสศรทธาในศาสนา บคลกภาพดมมารยาท การสรางชอเสยงและเสยสละเพอสงคม และการรกษาสภาพแวดลอม แตละประเภทประกอบดวยคณสมบตยอย ซงในระยะทดลองวจย สวนใหญมผเรยนผานเกณฑประมาณรอยละ 85 ของนกเรยนทงหมด

เชนเดยวกบการพฒนาคณธรรมจรยธรรมของผเรยนระดบอดมศกษา ซงเปนงานวจยทศกษาปญหาและแนวทางการพฒนา โดยมทงเรมทกลมใดกลมหนง และมองภาพรวมทงประเทศ เชน งานวจยเฉพาะกลม โดยศกษาเปรยบเทยบลกษณะพฤตกรรมเชงจรยธรรมและการใหเหตผลเชงจรยธรรม จ าแนกตามปจจยสวนบคคล พบวาลกษณะของพฤตกรรมยอมขนอยกบปจจยสวนบคคล รปแบบการเลยงด เชน การเลยงดแบบประชาธปไตย แบบปลอยปละละเลย และแบบเขมงวด การสนบสนนทางสงคมจากครอบครว และการเหนคณคาในตนเอง ซงหากไดรบการเลยงดแบบประชาธปไตย ไดรบการสนบสนนจากครอบครวคอนขางสง และเหนคณคาของตนเองปานกลางหรอคอนขางสง

- 20 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

จะมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมปกต แตถาในทางตรงขามกจะมแนวโนมของพฤตกรรมกาวราว สวนงานวจยทมองในภาพรวม เชน การศกษาคณธรรมและจรยธรรมของนสตนกศกษาสถาบนอดมศกษาในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑล ซงสงแรกทพบคอระดบของคณธรรมจรยธรรม ซงอยในระดบสงเกอบทกดาน แตเมอเปรยบเทยบตามตวแปรอสระ พบวามความแตกตางกนทกดานตามตวแปรเพศ ภมล าเนา สถานภาพและเศรษฐกจของครอบครว สาขาวชา และผลสมฤทธทางการเรยน ขอคนพบการวจยเปนประโยชนส าหรบการก าหนดนโยบายและกลยทธในการแกปญหาหรอปองกนไมใหเกดปญหาตอไป เชน เสนอแนะใหมการสงเสรมดานความสนใจใฝรของนสตนกศกษาใหสงขน โดยกระตนความอยากเรยน โดยใชเทคนคการสอนทดเพอพฒนากระบวนการคด เชน เทคนค AIC (Appreciation Influence and Control) เทคนคการมสวนรวมในการแกปญหา เทคนคกระบวนการสบเสาะ หาความร เทคนคการคดคนสรางสรรคองคความรดวยกจกรรมหลากหลาย การคดอยางมวจารณญาณและการตระหนกรตนเอง เปนตน ทงนมการน าเทคโนโลยใหมๆ มาใช และใหเรยนนอกสถานทหรอจากประสบการณจรง สวนคณธรรมสวนใหญซงสงอยแลว ควรสงเสรมดวยวธการตางๆ ใหเจรญงอกงามยงขน

นอกจากนนจากการประมวลผลงานวจยเกยวกบโครงการผลตบณฑตทพรอมดวยความรคคณธรรมของมหาวทยาลย โดยอาจารยจดการเรยนการสอนสอดแทรกคณธรรมจรยธรรม และท าการสงเคราะหรปแบบการสอนสอดแทรกคณธรรมจรยธรรมหลายรปแบบ มหลกการ วธการสอน และวธการประเมนแตกตางกน พบรปแบบวธการสอนสอดแทรกคณธรรมจรยธรรมแบงตามเทคนค ไดแก รปแบบการใชสอ มหลกการสอดแทรกใหเกดแรงจงใจ กระตนใหก าลงใจ ทนสมยและทนเหตการณ รปแบบการปฏบต มหลกการใหนกศกษาลงมอปฏบตดวยตนเอง และน าเสนอการบรณาการความคดดวยตนเอง รปแบบการสรางชนงาน มหลกการใหนกศกษาสอคณธรรมออกมาในรปชนงาน รปแบบการวเคราะหสถานการณ มหลกการใหเกดความคดดานคณธรรมอยางถกวธ ใชสงของและสถานการณใกลตว และรปแบบการใชบทเรยน มหลกการใหนกศกษาสามารถน าคณธรรมมาอธบายได มการสอนสอดแทรกในวชาบรรยาย 41 รายวชา และวชาปฏบตการ 30 รายวชา และเมอประเมนความคดเหนของนกศกษา สวนใหญมความ พงพอใจ มความสขในการเรยน และมพฤตกรรมเปลยนไปในทางทดขน โดยเฉพาะอยางยงในวชาปฏบตการ และมความตอเนอง เกดสงคมคณธรรมจรยธรรมในมหาวทยาลยมากขน

- 21 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

ส าหรบงานวจยเกยวกบการสรางความตระหนกในสทธและหนาทความเสมอภาค และด าเนนการใหการศกษาเปนพนฐานของสงคมประชาธปไตยทแทจรง มการวจยน ารองเพอสรางความเปนพลเมอง ซงเปนงานวจยทตอบสนองตอนโยบายกระทรวงศกษาธการ “ปฏบตธรรม น าการศกษา” โดยพฒนานวตกรรมตนแบบการจดการเรยนการสอนเพอสรางความเปนพลเมอง ประกอบดวย โครงการสรางส านกพลเมอง (Project Citizen) โครงการ “รวมพลงสรางความเปนพลเมอง” โครงการจดท าคมอการจดการเรยนการสอนเชงกระบวนการเพอสรางความเปนพลเมอง และโครงการเสรมสรางสนตวฒนธรรมในสถานศกษา ซงผลการวจยไดองคความรและนวตกรรมการจดการเรยนการสอนเพอความเปนพลเมองส าหรบเดกและเยาวชน ครอบครวและชมชน ซ งสถาบนการศกษาทกระดบ ทงในสถานศกษา วทยาลยและมหาวทยาลย สามารถน ามาใชประโยชนตอการจดการศกษาเพอขบเคลอนใหเกดการสรางพลเมองในวงกวาง และ การสรางความตระหนกในสงคมโดยผานระบบการศกษาทกระดบ รวมทงใชเครองมอทางดานสอมวลชน เพอน าไปสผลส าเรจตามเปาหมายในการพฒนาประชาชนใหเปนพลเมองในระบอบประชาธปไตย มคณสมบตดงน เคารพกตกา กฎหมาย เคารพสทธตนเอง สทธผ อน เคารพความแตกตาง และรบผดชอบตอสงคม ทงนมผลงานวจยทเกยวของสนบสนนคณสมบตความรบผดชอบ วาเปนลกษณะส าคญของความเปนพลเมองด ชวยใหการอยรวมกนในสงคมเปนไปอยางราบรนและสงบสข แตการปลกฝงความรบผดชอบเปนไปอยางชาๆ ซงจะตองมการฝกหดจนเปนนสย แมกระนนการปลกฝงดานความรบผดชอบของผเรยนกยงมปญหาและอปสรรค เนองจากครมความเขาใจไมตรงกน และสวนใหญจะไดรบการอบรมในระยะเวลาสน

อยางไรกด มอกแนวทางหนงในการแสวงหารปแบบในการสงเสรมคณธรรมจรยธรรมของนกเรยน นนคอการศกษาแนวความคดจากตางประเทศ มงานวจยเรองรปแบบนวตกรรมทสงเสรมการเรยนรคณธรรมจรยธรรมของประเทศตางๆ ท าใหไดตวอยางความส าเรจเปนแนวทางเบองตนทสามารถน ามาพฒนาหรอปรบใชเปนบทเรยนกบนกเรยนไทยได เชน การศกษาของประเทศในแถบเอเชย 3 ประเทศ (ญปน สงคโปร และเกาหลใต) โอเชยนเนย 2 ประเทศ (ออสเตรเลยและนวซแลนด) และยโรป 5 ประเทศ (องกฤษ เดนมารก สวตเซอรแลนด สวเดนและฟนแลนด) โดยศกษาถงภมหลง รปแบบนวตกรรม แนวคด วธการและปจจย รวมถงการประชาสมพนธ และไดขอเสนอแนะ

- 22 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

เชงปฏบตในดานตางๆ เชน การจดสภาพแวดลอมการเรยนร การพฒนาครและพฒนาหลกสตรใหมลกษณะ KPI (Knowledge–Practice-Implementation) การสอดแทรกคณธรรมในกจกรรมเสรมหลกสตรและสาระการเรยนรทกกลม การวจยและพฒนารปแบบทปฏบตไดผลจรง เปนตน ซงจะเหนไดวามงานวจยในประเทศไทยดงไดกลาวขางตนในระดบการศกษาตางๆ ทแสดงถงการพฒนารปแบบนวตกรรมทสงเสรมการเรยนรคณธรรมจรยธรรมทสอดคลองกบประเทศตางๆ เชนกน โดยเฉพาะในเรองการจดสภาพแวดลอม การเรยนร การพฒนาหลกสตร และการสอดแทรกคณธรรมในกจกรรมเสรมหลกสตรและสาระการเรยนรทกกลม นอกจากนน มงานวจยทสนบสนนการจดกระบวนการเรยนรเพอสงเสรมคณธรรมจรยธรรม เชน การวจยและทดลองรปแบบการพฒนาคณภาพมาตรฐานการจดการศกษาสการพฒนาคนใหมคณธรรมน าความร ซงมขอคนพบวา คณธรรมจรยธรรมยอมมพฒนาการบนรากฐานของความสามารถทางปญญาทใชความคดวจารณญาณ และการคดหาเหตผลทถกตองตามท านองคลองธรรมมากกวาความรสกและความล าเอยงสวนตน ทงนสามารถจ าแนกแนวความคดในการจดกระบวนการเรยนรสงเสรมคณธรรมจรยธรรมไดเปน 8 ประเภท คอ การใชรปแบบการเรยนการสอนหรอกจกรรมในรายวชาหรอสาขาวชา การใชรปแบบการฝกการรคดหรอปลกฝงความคดหรอคานยมทางคณธรรมจรยธรรม การใชภมปญญาทองถนหรอแหลงทรพยากรในชมชน การประเมนโครงการหรอพฒนาระบบภายในสถานศกษา การใชกจกรรมน าตนเองหรอกจกรรมกลมยอย การใชกจกรรมการอานเปนกลยทธ การสรางระบบหรอแนวนโยบายใหมเพอการเปลยนแปลง และการใชกจกรรมหรอเทคนคเฉพาะตามลกษณะของปญหา

(3) การสรางโอกาสทางการศกษาเพอเสรมสรางสงคมคณธรรม มงานวจยจ านวนไมมากนกทเนนประเดนการสงเสรมการเรยนรตลอดชวต การเขามามบทบาทสรางความรวมมอและเปนแนวรวมโดยตรงของบคคล ครอบครว ชมชน องคกรในชมชน องคกรปกครองสวนทองถน องคกรวชาชพ สถาบนการศกษา สถานประกอบการ และสถาบนสงคมอน รวมทงการสงเสรมบทบาทของการศกษานอกโรงเรยนทใหการศกษาแบบเสรมและแบบตอยอดใหกบผดอยโอกาสดวยเหตผลจ าเปนบางประการ โดยมจดมงหมายเพอมงคณธรรมน าความร เชน กลมงานวจยเกยวกบการพฒนาการจดการศกษา นอกโรงเรยนตามแนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยง หรอโครงการประสานพลงปญญาเพอพฒนา ศนยการเรยนรชมชน ทสงเสรมใหประชาชนเขามามสวนรวมพฒนาในลกษณะเครอขาย

- 23 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

ความรวมมอระหวางชมชนหรอทองถน โดยสรางเสรมกระบวนการเรยนรทสอดคลองกบทรพยากรการเรยนรและความตองการของสมาชกในชมชน และสนบสนนใหแกนน าชมชนจดและพฒนาศนยการเรยนรระดบต าบลทเหมาะสมกบบรบทและความเปลยนแปลงของชมชน ทงนศนยการเรยนรชมชนนบวาเปนองคกรหลกทใหบรการการศกษาตลอดชวตแกประชาชนระดบรากหญาอยางแทจรง ซงมขอคนพบทนาสนใจคอ ใชกระบวนการเรยนรเพอเสรมสรางการพฒนาวนยและความรบผดชอบ โดยใหมความรความเขาใจวธการหรอแนวปฏบตและน าไปใชจรง และมการน าปรชญาเศรษฐกจพอเพยงซงชแนวทางสายกลางเขามาใชเปนหลกในการด ารงชวต ผานกระบวนการเรยนรและการตดสนใจรวมกนทจะยอมรบและน าสการปฏบตอยางตอเนอง

(4) การผลตและพฒนาศกยภาพคร คณาจารย และบคลากรทาง การศกษา เพอสรางสงคมคณธรรม มงานวจยในระดบอดมศกษาเกยวกบการก าหนดนโยบายและเกณฑการผลตบณฑตทมคณธรรม จรยธรรมและระเบยบวนย รวมถง หลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงทสงผลตอการด ารงชวตและการประกอบธรกจในอนาคต การผลตและพฒนาคณาจารยและบณฑตใหพรอมดวยความรคคณธรรมโดยใชวธการฝกอบรมหรออบรมเชงปฏบตการใหมความร ความเขาใจ และฝกปฏบตทกษะกระบวนการคดวจารณญาณดานคณธรรมจรยธรรม การศกษาเทคนคการสอนคณธรรมจรยธรรมทสงผลตอนโยบายการพฒนาบณฑต ซงพบวาสวนใหญผสอนใชวธการและเทคนคการสอนสอดแทรกคณธรรมจรยธรรมในรายวชาตางๆ อยางเปนระบบและตอเนองระยะยาว ผสอนไมมรปแบบตายตว สวนใหญใชการสอนแทรกในชนเรยนตามวจารณญาณของผสอนและสอนแทรกในกจกรรม รวมทงขนอยกบความพรอมของผเรยน เชน สอนตามรปแบบเปนทางการในลกษณะวชาบงคบพนฐานและวชาเลอก โดยมแผนการสอนและบรรจเนอหาดานคณธรรมจรยธรรม เชน ความรบผดชอบ ความมวนย ความซอสตย เปนตน ส าหรบเทคนคการสอนทผสอนใช สวนใหญเลอกใชกรณศกษา การเลานทาน การยกประเดนขาวจากสอมวลชน การหยบเรองจรงมาวเคราะห การจดท าคมอการสอนคณธรรม การพฒนาเอกสารสอการเรยนการสอนชดการเรยนรปรชญาเศรษฐกจพอเพยงเพอประยกตใชส าหรบวชา เปนตน

การพฒนาศกยภาพคร คณาจารย และบคลากรทางการศกษาเพอสรางสงคมคณธรรมใหเกดผลส าเรจ อยในวสยของผบรหารสถานศกษาและคณะคร

- 24 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

มงานวจยเรองจตวญญาณของผบรหารสถานศกษาตนแบบ สะทอนใหเหนวาองคประกอบภายในของผบรหารยอมสงผลตอการสรางสงคมคณธรรมเชนกน จงมงานวจยเกยวกบองคประกอบภายในทเออตอการพฒนาสงคมคณธรรมไดถกตอง พบวาความส าเรจเกดจากองคประกอบภายในและองคประกอบภายนอก องคประกอบภายใน ไดแก คณลกษณะ ทางจตวญญาณของผบรหารซงเกดจากกระบวนการรบรและเรยนรของจตส านกและ ใตส านก ประมวลรวมเปนฐานขอมลทางจตวญญาณในตวบคคล ซงเปนตวก าหนดการแสดงออกคณลกษณะของมนษย องคประกอบทส าคญของจตวญญาณผบรหาร ไดแก ความรกความปรารถนาด (การแสวงหาความรมาพฒนางานอยางตอเนอง เจตนาทจะใหผรวมงานประสบความส าเรจ และเจตนาทจะใหผเรยนพฒนาอยางตอเนอง ) ความจรงใจเสยสละ (การมงประโยชนเพอสวนรวมมากกวาสวนตน) ความสามารถทางปญญา ความเปนผน า และแรงบนดาลใจ (ความเชอมนในตนเอง ความมงมนในการท างาน และความศรทธาในผลส าเรจ) เชนเดยวกบครผสอนเปนทงผใหความรและผใหการอบรมสงสอน ใหผเรยนมความสามารถและมคณธรรมควบคกนไป จงจะท าใหสงคมมความสงบสขและเจรญกาวหนาพรอมกนไป ครทดจ าเปนตองมคณธรรมจรยธรรมและเปนแบบอยางทดใหแกศษย จงมการศกษาวจยเกยวกบพฤตกรรมจรยธรรมของครทดและสรางแบบอยางความประพฤตทดใหกบผเรยน เพอใชเปนแนวปฏบตในการผลตและพฒนาศกยภาพคร คณาจารย และบคลากรทางการศกษา พบวาแมแบบพฤตกรรมของครซงสงคมยกยองใหเปนเสมอนพอแมคนทสองและเปนปชนยบคคล ตองมพฤตกรรมทพงประสงคทงในดานทกษะ ความร และความสามารถในทางวชาชพ และมแนวทางความประพฤตในสงทดงามใหแกผเรยน นนคอตองมคณธรรม จรยธรรม มจตวญญาณและมศรทธาในวชาชพคร

(5) การผลตและพฒนาก าลงคนยดคณธรรมน าความรและปรชญาเศรษฐกจพอเพยง จะละเลยตอการพฒนาทางปญญาไมได เพราะเหตวาการคดเชงเหตผลเปนสวนส าคญของความสามารถทางปญญา (Cognitive Ability) และเปนพนฐานส าคญของพฒนาการทางคณธรรม ซงสถาบนอาชวศกษาและสถาบนอดมศกษา รวมถงสถานศกษาระดบมธยมศกษาตอนปลายหรอเทยบเทา ตลอดจนสถาบน ศนย และหนวยงานทท าหนาทฝกวชาชพ ไดเหนความส าคญในเรองนคอนขางมาก เพราะมบทบาทส าคญในการผลตและพฒนาก าลงคนทเปนทรพยากรมนษย ทงนไดยดองคประกอบของ

- 25 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

การศกษาคณธรรมน าความรและปรชญาเศรษฐกจพอเพยงเปนธงชยของการด ารงชวต ในทกๆ ดาน

งานวจยของการอาชวศกษาแสดงถงการพฒนาก าลงคนในดานคณธรรมตามจดมงหมายของการศกษา ซงก าหนดคณลกษณะทพงประสงคเปนเรองๆ ไป เชน การพฒนาคมอการสรางวนยในการออมตามแนวปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงส าหรบนกเรยนอาชวศกษา หรอผลการฝกการกลาแสดงออกทมตอพฤตกรรมกลาแสดงออกของนกศกษาระดบประกาศนยบตรวชาชพชนสง หรอการศกษาการตระหนกรทางสงคมและการสรางโมเดลการใหค าปรกษากลมเพอพฒนาการตระหนกรของวยรนไทยซงจ าเปนส าหรบนกศกษาระดบประกาศนยบตรวชาชพชนสง เปนตน โดยเปนความพยายามทจะน าแนวคดการพฒนาพฤตกรรมและคณลกษณะตางๆ ดานคณธรรมจรยธรรมเขาสหองเรยน เพอใหเกดกระบวนการคด การตดสนใจและแกปญหา ปลกฝงทกษะชวต เกดความเขาใจคนอน สามารถอยรวมกบผอนในกลมไดอยางปกตสข รวมถงสามารถน าความรทไดรบไปถายทอดตอได และน าไปใชเปนแนวทางในการปฏบตตนในชวตประจ าวนไดดวย กบอกสวนหนงกเพอพฒนาตนเอง และแกไขปญหาเฉพาะดานทเกยวของกบคณธรรมจรยธรรม

ส าหรบการผลตและพฒนาก าลงคนของสถาบนอดมศกษา มงานวจยเกยวกบรปแบบการพฒนามาตรฐานสมรรถนะรายวชา และจดการเรยนการสอน แบบบรณาการกระบวนการเรยนรโดยใชฐานสมรรถนะมาประยกตเพอสรางกระบวนการคดทงในเชงลกและเชงกวางในลกษณะใกลเคยงกบการท างานจรง การจดการเรยน การสอนทมงเนนผเรยนพฒนาสมรรถนะ อนไดแก ความรความสามารถ ทกษะ และเจตคต ควบคกบคณธรรมจรยธรรมและคณลกษณะทพงประสงค สอดรบกบการประกอบวชาชพ ประกอบดวยขนตอนตางๆ คอ การประเมนความจ าเปน (วเคราะหองคการ วเคราะหความสามารถและความตองการของผเรยน และวเคราะหภาระงาน) การคดเลอกสมรรถนะ (ก าหนดวตถประสงคการเรยนร และก าหนดกรอบสมรรถนะ คณธรรมจรยธรรมและคณลกษณะทพงประสงค) การจดรวบรวมขอมลเพอสรางสมรรถนะ (คดเลอกประสบการณการเรยนร จดประสบการณการเรยนร และคดเลอกเทคนคและวธสอนหรอฝกอบรม) การบรหารจดการขอมลสารสนเทศ การจดใหม เทคโนโลย เ พอรองรบการเรยนร การปฏบตการสอน และการวดผลประเมนผล ซงการจดการเรยนการสอนทตอบสนองตอการสงเสรมผเรยนไดพฒนาเตมศกยภาพและสงเสรมกระบวนการคดเชงเหตผล ควรมงเนน

- 26 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

การสรางความรดวยตนเองตามแนวคดกลม Constructivism และใชสอเทคโนโลยสมยใหม ทมปฏสมพนธในกจกรรมการเรยนรเสมอนจรงมากกวาเดม สามารถประมวลผลขอมลปรมาณมากๆ ในรปแบบหลากหลายไดมากกวา ผเรยนไดมการศกษาสถานการณปญหา ปฏบตภารกจการเรยนร โดยวธรวมมอกนแกปญหา แสวงหาความรและสารสนเทศจากแหลงเรยนรทจดไวใหในคลงความร ตลอดจนแหลงเรยนรภายนอก ฐานความชวยเหลอความรจากผเชยวชาญ และแลกเปลยนความรความคดทางกระดานสนทนา (Web Board) เพอปรบกระบวนการคด

1.4 จดใหมโครงการต าราแหงชาต

การพฒนาคณภาพการศกษาของคนไทยคอหวใจของการพฒนาประเทศ และการวางรากฐานโครงสรางพนฐานทางการศกษาสสงคมไทยจงมความส าคญอยางยง ตอการพฒนาระบบการศกษาไทยใหมคณภาพและความมนคงยงยน การปฏรปหลกสตรการศกษาทกระดบใหรองรบการเปลยนแปลงของโลกและทดเทยมมาตรฐานสากล รวมถงการจดใหมโครงการต าราแหงชาต จงเปนยทธศาสตรส าคญทสนบสนนและขบเคลอนใหระบบการศกษาไทยมคณภาพ ปจจบนในวงการการศกษาไทยมงานวจยจ านวนมากทเนนการพฒนาหลกสตรการศกษาและการจดกระบวนการเรยนร ในทกระดบและประเภทการศกษาใหมคณภาพและไดตามมาตรฐานสากล รวมถงการพฒนาสอ แบบเรยน แบบฝกตางๆ และการใชเทคโนโลยเพอการศกษา ส าหรบใชประกอบการจดกระบวนการเรยนรเพอ เพมผลสมฤทธทางการศกษา และพฒนาผเรยนใหมทกษะและคณลกษณะทจ าเปนตอ การเรยนรการเปลยนแปลงของโลกและความสามารถแขงขนในเวทโลกได แตทวายงขาดงานวจยทใหความส าคญและน าเสนอเกยวกบการพฒนานวตกรรม สาระส าคญและความรเกยวกบวชาการและอนๆ รวมทงประโยชนของต าราเรยน ทสอดคลองกบรายวชาในหลกสตรและลกษณะกจกรรม เพอสงเสรมและพฒนาการเรยน การปฏบตงาน และสามารถเพมผลสมฤทธทางการศกษาของผเรยน ตลอดจนกอใหเกดการเปลยนแปลงของกระบวนการเรยนรในระบบการศกษาไทย ทสามารถน าสงทเรยนรไปปรบใชในการด าเนนชวตประจ าวนเพอคณภาพชวตและพฒนาสภาพของชมชน สงคม และประเทศ

มงานวจยอกกลมหนง มลกษณะเปนการพฒนาหลกสตรทองถน และดวยความพยายามของครผสอนทมกระบวนการสรางหนงสออานเปนรปเลม สรางหนงสออาน

- 27 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

เพมเตม ซงเปนแนวทางหนงทจะชวยสงเสรมและสนบสนนการจดกระบวนการเรยนรใหบรรลจดประสงคการเรยนรยงขน ทงยงสอดคลองกบโครงสรางหลกสตรการศกษาขนพนฐานทมงเนนใหสถานศกษาเปนผจดท าสาระของหลกสตรขนใชเอง โดยการปรบเนอหาหลกสตรใหเปนเรองราวของทองถน และน าความรเกยวกบทองถนมาสรางเปนหนงสออานเพมเตมส าหรบนกเรยน โดยใชภาพถายสเลยนแบบของจรง ประกอบค าบรรยาย เพอใหนกเรยนใชศกษาหาความรดวยตนเองเพอเปนการเพมพนความร ปลกฝงใหผเรยนใฝรใฝเรยน สงเสรมใหมนสยรกการอาน และสอดคลองกบสภาพความตองการของทองถน

อยางไรกตาม ในการจดการเรยนการสอนของครกมผลการวจยทแสดงวาครยงจดการเรยนการสอนทยดอยกบความจ ามากกวาความเขาใจ ยงขาดประสบการณการเขยนแผนการจดกระบวนการเรยนร และยงยดตดอยกบแผนการสอนส าเรจรปทมขายตามทองตลาด รวมถงยงขาดการน ามาปรบกระบวนการใหเหมาะกบทองถน โดยยงยดการลอกเปนหลก

1.5 สงเสรมการอานและขจดความไมรหนงสอ (Literacy Campaign)

การอานถอเปนกญแจส าคญแหงการขจดความไมรซงกระทรวงศกษาธการใหความส าคญโดยก าหนดเปนนโยบายการสงเสรมนสยรกการอานน าสการปฏบตทงในโรงเรยนและนอกระบบโรงเรยน เนองจากเปนการสรางเสรมปญญา องคความร ประสบการณและความรสกนกคด ซงจะสะสมเปนขมทรพยทางสตปญญาของคนไทย การรกการอานเปนพฤตกรรมทงอกงาม จะน าสการเปนบคคลแหงการเรยนร เกดการเรยนรตลอดชวต น าพาคนใหกาวออกไปจากโลกแคบๆ สโลกทกวางใหญไพศาลอยางไรพรมแดน เพอใหเกดการพฒนาศกยภาพชวตดวยการน าแนวคดทดไปประยกตใชในการด ารงชวต ของตน

มงานวจยทสนบสนนและสงเสรมนสยรกการอานใน 2 กลม คอ กลมทหนง กลมงานวจยทน าผลวจยไปก าหนดเปนนโยบายตอเนอง เชน โครงการวจยและพฒนารปแบบการสงเสรมการรกการอานในเดกปฐมวย โดยศกษาในเดกปฐมวย อาย 3–5 ป ในโรงเรยนทอยในพนท 3 จงหวดชายแดนภาคใต และเขตพนทหางไกลดอยโอกาส 3 จงหวดภาคเหนอ มจดมงหมายเพอสรางภาคดานการสงเสรมการรกการอานในเดกปฐมวย พรอมสรางรปแบบการใหความรแกพอแม ผปกครอง คร ผดแลเดก อาสาสมครสาธารณสข

- 28 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

ประจ าหมบาน (อสม.) ผานกระบวนการสงเสรมการอาน น าสการสรางความสมพนธระหวางเดกกบผใหญ โดยเฉพาะพอแมกบลก ครและผดแลเดกกบเดก อนเปนปจจยส าคญในเรองความรกความอบอนในครอบครวไปพรอมๆ กบการสงเสรมพฒนาการดานภาษาของเดกไดเปนอยางดยง ทงนมกระบวนการประชมกบภาคในพนท เพอท าความเขาใจแนวคด แนวทาง การท างาน และรบมอบหมายเปนหนวยฐานการด าเนนงานสงเสรมการรกการอาน ซงไดใชศนยการเรยนรชมชน ศนยพฒนาเดกเลก และโรงเรยน เปนหนวยฐานด าเนนการจดกจกรรม และมการคดสรรหนงสอทใหความส าคญอยางมากและค านงถงวยของเดกเปนส าคญ จดท าชดหนงสอเลมแรกใหกบพอแมใชในเดกปฐมวยชวงขวบปแรก พอแมสอรกดวยหนงสอภาพ อมลกนงตกและอานหนงสอใหเดกฟง ทไหน เมอไรกได แตตองอานทกวนๆ ละ 5-15 นาท หรอสอรกดวยการเลานทาน หนงสอแตละเลมทจะน ามาใชกบเดกในแตละวยจงมความเหมาะสมและสนองตอบตอความตองการในแตละดานของเดกในวยนนๆ รวมถงใหความรเกยวกบเทคนคการใชหนงสอกบเดก และการเขยนแผน การจดกระบวนการเรยนรส าหรบเดกปฐมวย มการฝกวเคราะหความคดหลก ความคดรอง และความคดรวบยอดของเรองทจะสอน โดยเปดโอกาสใหเดกไดแสดงความคด ความสามารถ จดกระบวนการเรยนรทกระตนใหเดกเรยนรดวยตนเอง และสามารถประยกตใชภมปญญาทองถน สงแวดลอมใกลตว ทรพยากรธรรมชาตในชมชนใหเปนประโยชนตอการเรยนการสอนได

เชนเดยวกนมการวจยประเมนผลการน านโยบายการสงเสรมนสยรกการอานสการปฏบตในระดบประถมศกษาทงในโรงเรยนและนอกระบบโรงเรยน เพอประเมนผลการน านโยบายการสงเสรมนสยรกการอานไปสการปฏบต ในระดบประถมศกษาทงในและนอกระบบโรงเรยน ศกษาสภาพและผลการด าเนนงานสงเสรมนสยรกการอาน รวมถงวเคราะหปจจยทสงผลตอความส าเรจในการด าเนนงานสงเสรมนสยรกการอาน เพอน าผลมาจดท าขอเสนอเชงนโยบาย ทงนนโยบายสงเสรมการอานเพอสรางสงคมการอานก าหนดพนธกจชดเจนคอ ปลกฝงการอานทกรปแบบ พฒนาความสามารถในการอาน เขยนและสอสารเชงคดวเคราะห พฒนาสอ กจกรรมการอาน และสงเสรมการมสวนรวมทกภาคสวนเพอพฒนาเครอขาย มขอคนพบส าคญคอ มกระบวนการแปลงนโยบายสการปฏบตชดเจน ดวยการประชมชแจงท าความเขาใจ มอบหมายใหมผรบผดชอบ จดสรรงบประมาณเพอด าเนนกจกรรม วางแผนและจดท าโครงการกจกรรมรวมกบภาคในพนท และใหเขามามสวนรวมในการด าเนนงานกจกรรม มการนเทศ ก ากบ ตดตาม ประเมนผล และรายงานผลการ

- 29 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

ด าเนนงานเปนระยะๆ สวนปจจยของความส าเรจในการด าเนนงานขนอยกบผบรหาร ครผสอน นกเรยน ผปกครอง คณะกรรมการสถานศกษา เขามามบทบาทและรวมกน จดกจกรรมสงเสรมการอานทกรปแบบทงในกระบวนการเรยนการสอนในสาระวชา และกจกรรมสงเสรมการอาน ซงตองท าบอยๆ ซ าๆ และสรางใหเปนวฒนธรรมในองคกร ทวาขอคนพบทนาสนใจคอ ยงมครสวนหนงขาดทกษะการอานหนงสอ ไมสามารถสรปสาระจากการอานน ามาจดกจกรรมการเรยนรใหกบเดกได

จากผลการวจยจงมขอเสนอแนะวารฐบาลควรมนโยบายดานการสงเสรมพฤตกรรมการอานอยางชดเจนกบประชากรในทกกลมอาย และกลมทางสงคม เรมดวยการปรบปรงและพฒนาหองสมดทกแหง ใหเปนแหลงศกษาหาความรของเดกและชมชนอยางแทจรง และจดใหมบรรณารกษทมคณภาพท างานอยางเตมเวลา ทจะชวยกระตนให “คน” ในสงคมอานหนงสอใหมากขน ดวยกระบวนการทเออใหคนเขามาใชหองสมด เชน มการเปดบรการตลอดวน มการจดบรการและกจกรรมหองสมดอยางหลากหลาย สม าเสมอและตอเนอง มการจดสรรงบประมาณในการจดซอหนงสอใหเพยงพอส าหรบประชาชน ตรงกบความสนใจและความตองการของประชาชนในแตละชมชนและสถานศกษา โดยมยทธศาสตรการกระจายหนงสอใหเขาถงเดก ยทธศาสตรรณรงคใหเกดความตองการและพฤตกรรมการอาน ยทธศาสตรสงเสรมใหมหนงสอทมคณภาพและราคาเหมาะสม ยทธศาสตรปกปองเดกจากสอทเปนภยและขจดอปสรรคตอการอานของเดก ยทธศาสตรการสรางการมสวนรวมของภาคเครอขายทางการศกษาและทเกยวของในการสงเสรมการด าเนนงานสรางนสยรกการอาน ยทธศาสตรการแลกเปลยนเรยนรแบบปฏบตทดของการสงเสรมนสยรกการอาน และยทธศาสตรตดตามและประเมนผลการด าเนนงานสงเสรมนสยรกการอานพรอมรายงานตอสาธารณะ

ส าหรบกลมทสอง กลมงานวจยทน านโยบายสงเสรมนสยรกการอานไปสการปฏบตในสถานศกษา โดยการพฒนานวตกรรมการจดกระบวนการเรยนรหรอการจดกจกรรมสงเสรมนสยรกการอาน ทมความสมพนธกบการเพมผลสมฤทธทางการศกษา ทกครงทมการเปลยนแปลงหลกสตรหรอโครงสรางการศกษาทงระบบ สงส าคญทตามมาคอ การสงเสรมนสยรกการอานซงถอเปนนโยบายระดบชาต และมงานวจยทแสดงวาสถานศกษาสวนใหญไดใหความส าคญเพราะเปนหนาทตองสงเสรมการรหนงสอ มการก าหนดการจดการเรยนการสอนและกจกรรมสงเสรมนสยรกการอาน พรอมทงมอบหมาย

- 30 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

และแบงงานรบผดชอบ โดยมการสอดแทรกและบรณาการการสงเสรมนสยรกการอานเขาไปในทกกลมวชาทสอน ใหความส าคญแกเนอหาและการคดสรรและพฒนาสอหรอหนงสอทมความเหมาะสม พฒนารปแบบการจดกจกรรมใหมๆ เพอจงใจใหนกเรยนเขารวมกจกรรมมากขน ซงถอเปนความพยายามทจะใชวธการกระตนใหนกเรยนสนใจอานหนงสอมากขน อกทงจะใชกจกรรมการอานเปนกลวธในการพฒนาทกษะส าคญและจ าเปนอนๆ รวมทงบรณาการการอานกบการสงเสรมสมรรถนะ พฤตกรรมและคณลกษณะท พงประสงค เชน การปลกฝงคณธรรมจรยธรรม ความซอสตยตอตนเอง ความอดทน การกลาแสดงออก เปนตน

ตวอยางของงานวจยในกลมนอาจจ าแนกได 3 ลกษณะ คอ การพฒนารปแบบการจดกจกรรมสงเสรมการอาน การพฒนาสอ บทเรยนและหนงสออานเพมเตมในสาระรายวชาตางๆ ทเนนทฤษฎความร และการสอดแทรกภมปญญาทองถนหรอวฒนธรรมหรอปรชญาเศรษฐกจพอเพยงเพอสงเสรมทกษะการอาน เชน งานวจยเกยวกบการพฒนารปแบบการจดกจกรรมสงเสรมนสยรกการอาน การจดกจกรรมพฒนาการอานสการเรยนร การสรางหลกสตรทองถนและหนงสออานเพมเตมส าหรบชนมธยมศกษาปท 3 เรองเพลงพนบาน การพฒนาความสามารถในการอานเชงวเคราะห รายวชาภาษาองกฤษ โดยใชบทเรยนโปรแกรมพฒนาทกษะการอาน การใชหนงสออานนอกเวลาการตนคณตศาสตร ประกอบกลวธการตงค าถามน าและสออเลกทรอนกสส าหรบพฒนากจกรรมการอาน คดวเคราะห และเขยน การสรางหนงสอสงเสรมการอานภมปญญาทองถนเพอพฒนาคานยมพนฐาน เปนตน ผลการวจยพบตรงกนวา กจกรรมและกระบวนการพฒนา เชน การจดมมกจกรรมการอาน การอานนอกตารางเรยน การเรยนรการอานจากเกม เพลง นทาน ทดงเนอหามาสมพนธกน และแทรกความรจากงายไปยาก เปนตน หนงสออานเพมเตม การท าหนงสอเลมเลก รวมถงหนงสออานภมปญญาทองถนซงผกพนกบบรรพบรษและใกลชดกบวถชวตของผเรยนตงแตเลกจนโต สงผลใหระดบนสยรกการอานสงขน หรอคะแนนของทกษะการอานอยในระดบดมาก หรอผลสมฤทธทางการเรยนภายหลงการใชนวตกรรมสงกวากอนการใช นกเรยนเหนคณคาของการใชทกษะการอานแสวงหาความร สนใจยมหนงสอไปอานทบานมากขน และเลาเรองใหเพอนฟงหลงการอาน แฟมสะสมผลงานและการประเมนตนเองอยในระดบด กจกรรมหลงการอานสามารถอภปรายและสะทอนความคดดานตางๆ ได

- 31 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

อยางไรกด การพฒนาและการน านวตกรรมการสงเสรมนสยรกการอานในทกรปแบบไปใชนน ควรด าเนนการตามขนตอนทถกตองของหลกสตร และใหค านงถงองคประกอบทงสวนทเปนการเรยนรเพอสรางองคความรและเนนการรคด (Cognitive Learning) และพฒนาคณลกษณะทพงประสงค (Character Development) ใหสมดล รวมทงควรมการวเคราะหหาประสทธภาพ มการทดลองใชหลายๆ ครง เพอปรบปรงใหสมบรณยงขน ทส าคญอยางยงคอ หนงสออานเพมเตมเปนเอกสารสงพมพทสงเสรมการหาองคความรดวยตนเอง สงเสรมนสยรกการอาน และใชเวลาวางใหเปนประโยชน ดงนนจงควรสงเสรมใหมการจดท าอยางหลากหลาย นอกจากนนในการจดกจกรรมการเรยนรตามเนอหาของหนงสออานเพมเตม ควรจดประสบการณใหผเรยนไดเรยนรจากภมปญญาหรอบคคลในสถานการณจรง

1.6 สงเสรมการเรยนการสอนภาษาตางประเทศและภาษาถน

ปจจบนการพฒนารปแบบการเรยนการสอนภาษาตางประเทศ คมอ เอกสาร สอและอปกรณทใชประกอบการเรยนการสอนเพอใหบรรลผลในการพฒนาศกยภาพและความสามารถทางภาษา โดยเฉพาะภาษาองกฤษ ถอวาเปนเรองส าคญและจ าเปนอยางยงตอการเตรยมคนใหมความรและทกษะทจ าเปนสอดคลองกบสภาวะของโลกาภวตน เนองจากวา “ผเรยนในยคโลกาภวตนหรอในโลกยคศตวรรษท 21 จะตองมความสามารถในการใชภาษาไดมากกวา 1 ภาษา นอกจากภาษาถนของตน ตองรและใชภาษาไทยไดอยางถกตอง คลองแคลว และใชภาษาตางประเทศเพอสอสารกบสากลไดดวย” แตทวามการกลาวถงภาษาไทยและภาษาองกฤษดวยความหวงใย เชน “การศกษาของประเทศไทยสรางขดความสามารถต า ทงภาษาไทยและภาษาตางประเทศ ผส าเรจการศกษาในระดบมธยมศกษาและระดบปรญญาตร สวนใหญไมสามารถเขยนเรยงความภาษาไทยไดด และสวนใหญจะขาดความสามารถในการสอสารขอความภาษาองกฤษ และเขยนเรยงความเปนภาษาองกฤษ” หรอ “…ในอนาคต คนไทยตองสอสารภาษาสากลไดเพราะกระแสของความเปนสากลท าใหคนไทยตองท าการปฏสมพนธทกดานกบ ตางประเทศ ดานการศกษา การคา การลงทน การบนเทง ผลทตามมาคอความรทเปนสากลและการสอสารดวยภาษาสากลคอภาษาองกฤษนนเอง” ดงนนภายใตยทธศาสตรการพฒนาภาษาองกฤษ รฐบาลมนโยบายและบงคบใหภาษาองกฤษเปนภาษาทสองในทกระดบการศกษารองจากภาษาไทย โดยใหก าหนด

- 32 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

เปนนโยบายระดบชาตวาจะตองม โรงเรยนน ารองทสอนเปนภาษาองกฤษ 50 % ภาษาไทย 50 % โดยใหสอนเปนภาษาองกฤษทกวชา ยกเวนวชาภาษาไทย วรรณคดไทย และประวตศาสตรไทย

มงานวจยจ านวนมากในระดบการศกษาขนพนฐานเกยวกบการพฒนานวตกรรมการเรยนการสอนเพอเพมผลสมฤทธและทกษะการใชภาษาองกฤษในสาระวชาภาษาตางประเทศ การพฒนาโครงสรางหลกสตร หนวยการเรยน แผนการสอน และก าหนดเปาหมาย เนอหา กจกรรม และบทบาทของครและนกเรยนในการพฒนาทกษะภาษาองกฤษ การศกษาปจจยทเ ออและมประสทธภาพสงสดในการพฒนาเดกใหมความสามารถทางดานภาษาองกฤษ การพฒนาความสามารถพเศษทางภาษาของผเรยนทเนนพฒนาการทางการคด 6 ระดบ คอ ระดบความร ความจ า ระดบความเขาใจและน าไปใช ระดบวเคราะห ระดบสงเคราะห ระดบประเมนคา และระดบความคดสรางสรรค หรอการพฒนาทกษะทางภาษาองกฤษดวยกระบวนการเรยนร 7 ขนการสอน เพอเพมพนทกษะทางภาษาและการใชชดกจกรรมการอานเพอพฒนาความเขาใจในการอานและเขยนสรปความหมายภาษาองกฤษ เปนตน ซงผลการวจยแสดงใหเหนวานวตกรรมกระบวนการเรยนรจากงานวจยทกลาวมาทงหมดสงผลใหผลสมฤทธทางการเรยนวชาภาษาองกฤษสงขนภายหลงการใชนวตกรรม

นอกจากนนมงานวจยทท ากนไมมากนก แตนาสนใจตรงทแสดงถงโรงเรยนทมความพรอมในดานนโยบายของผบรหาร การสนบสนนทงทางดานการบรหาร งบประมาณ และความพรอมของบคลากรทเขาอบรมการพฒนาหลกสตร กระบวนการ เนอหา วธการ ตลอดจนกระบวนการวดและประเมนผลในการจดการเรยนการสอนรายวชาภาษาองกฤษ ซงผลการวจยและประเมนผลผเรยนสนบสนนการจดการเรยนการสอนตามหลกสตรภาษาองกฤษส าหรบสอนเสรม (Enrichment Integrated competence based program) ในระดบประถมศกษาปท 3 ซงเดกผานการพฒนาทกษะการอานออกเขยนไดมาแลว โดยเปนหลกสตรบรณาการทเนนกระบวนการและผลการเรยนร (Learning outcome) พบวาสามารถพฒนาความสามารถและผลสมฤทธทางการศกษาภาษาองกฤษของนกเรยนไดจรง รวมทงบรรลวตถประสงคของหลกสตร คอ พฒนาทกษะการอาน การคด การพดและการเขยน ทกษะการแสดงออก ฝกการพด น าเสนอความคด เขยนแนะน า หนงสออาน และสามารถใชพจนานกรม รวมทงใชทกษะเหลานและเทคโนโลยตางๆ เปนเครองมอแสวงหาและสรางความรดวยตนเอง ตลอดจนใชภาษาอยางสรางสรรค ซงจะเปนการปลกฝง

- 33 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

ความใฝร (natural curiosity) รกการอาน รกและเขาใจในวรรณกรรมของชาตตางๆ สามารถท างานเปนทม ยอมรบและเคารพความคดเหนของคนอน มความเปนกลยาณมตรและมความรบผดชอบ

เชนเดยวกนงานวจยเกยวกบการพฒนารปแบบการเรยนการสอนภาษาไทยและภาษาถน คมอ เอกสาร ชดการเรยนรหรอชดความร สอและเทคโนโลยเพอการศกษาทใชประกอบการเรยนการสอนเพอใหบรรลผลการพฒนาความสามารถ ศกยภาพและผลสมฤทธทางการศกษา มงานวจยจ านวนมากทศกษาขอบเขตเนอหาสาระของการเรยนการสอนในรายวชาภาษาไทย และขยายการศกษาในรายวชาอนๆ เพอเปรยบเทยบผลวจยทได แตมคอนขางนอยมากทศกษาเกยวกบความส าคญและเนอหาสาระของการเรยนการสอนภาษาถนหรอการจดการเรยนการสอนในผเรยนทมวฒนธรรมทางภาษาตางกน ซงยงเปนการศกษาอยในวงแคบ เขาใจเฉพาะในกลมดวยกน ยงไมไดถายทอดใหเขาถงผใชประโยชนในวงกวาง อยางไรกด หากจ าแนกงานวจยในกลมน แบงออกได 2 ประเดนเชนกน คอ การพฒนานวตกรรมการจดการเรยนการสอน และการพฒนาสอและชดการเรยนร ซงทง 2 ประเดนมจดมงหมายคลายกนคอเพอพฒนาทกษะทางดานภาษาไทยและภาษาถน โดยจะใชนวตกรรมทแตกตางกนไป เชน การใชบทเรยนคอมพวเตอรชวยสอน การใชแบบฝกเสรมทกษะการเขยนสะกดค าหรอการเขยนเชงสรางสรรค การใชการเรยนรแบบโครงการ การใชเพลงทมความสมพนธของค าและรปลกษณของค า เปนตน

1.7 ปรบปรงโครงสรางระบบบรหารการศกษาโดยกระจายอ านาจสพนท การปรบปรงโครงสรางระบบบรหารและการจดการศกษาโดยการกระจาย

อ านาจทางศกษา จดเปนยทธศาสตรส าคญประการหนงในการขบเคลอนการพฒนาคณภาพของระบบการศกษาไทย ทงนก าหนดใหมการกระจายอ านาจสส านกงานเขตพนทการศกษาและสถานศกษา และองคกรปกครองสวนทองถน โดยมจดมงหมายวา “เพอใหมอ านาจตดสนใจในดานการบรหารและการจดบรการทางการศกษาทเหมาะสม สอดคลองกบสภาพความตองการและวถชวตความเปนอยในทองถน รวมทงสงเสรมสนบสนนการมสวนรวมของครอบครว ชมชน และภาคเอกชน สถาบน/สงคม และทองถนในการบรหารและจดการศกษา” การกระจายอ านาจจดเปนวธการปรบโครงสรางอ านาจบงคบบญชา เพอทจะไดเกดระบบของความรวมมอระหวางองคกรสวนกลางกบองคกรสวนภมภาคหรอระดบทองถน ตามหลกของการถายโอนอ านาจในการปกครองจากระดบหนงไปสระดบทอย

- 34 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

ลางลงไป ซงจะเปนประโยชนแกสงคมโดยรวม เนองจากท าใหเกดการมสวนรวม โดยเฉพาะการรวมตดสนใจ การสงการ การจดการทรพยากรเพอการศกษา และความรบผดชอบในการปฏบตงาน ซงท าใหเปนการตดสนใจบนพนฐานของปญหาและความตองการทแทจรง บคลากรในระดบตางๆ ทไดรบการกระจายอ านาจจะมโอกาสใชกระบวนการคดและใชความคดอยางสรางสรรค กอใหเกดความเขมแขงและความสามคคในองคกร และมผลสบเนองไปถงการเพมประสทธภาพดานการบรหารบคคล

หลกการส าคญในการบรหารและการจดการศกษาคอมงเนนการพฒนาคณภาพผเรยนและสถานศกษาตามมาตรฐานการศกษา เพอใหผานเกณฑการประเมนคณภาพภายนอกของส านกงานรบรองมาตรฐานและประกนคณภาพการศกษา (สมศ.) ซงผสนใจศกษาวจยประเดนการบรหารและการจดการศกษามจ านวนคอนขางมาก แต สวนใหญจะเปนกลมงานวจยเกยวกบการบรหารจดการศกษาในระดบการศกษาขนพนฐานเปนหลก เชน เรองขอเสนอเชงนโยบายการบรหารจดการศกษาปฐมวย หรอเรองประสทธผลการจดการศกษาโดยใชโรงเรยนเปนฐานในสถานศกษาขนพนฐาน หรอเรองการพฒนาระบบประกนคณภาพการศกษาภายในสถานศกษา เปนตน งานวจยดงกลาวเปนการพฒนานวตกรรมทางการบรหารการศกษาโดยใชโรงเรยนเปนฐาน ใหโรงเรยนมอสระในการบรหารและจดการเรยนการสอนทสามารถเชอมโยงเขากบการปฏรปการศกษาและการกระจายอ านาจ ใหโรงเรยนมอสระในการตดสนใจดวยตนเองมากทสด และจ าเปนอยางยงทตองใชหลกการมสวนรวม โดยตองใหประชาชน ชมชน และองคกรอนๆ เขามามสวนรวมในการจดการศกษาของโรงเรยน ผลการวจยพบวา โรงเรยนใชหลกการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานในระดบมาก มองคประกอบเดนๆ คอ ในดานหลกการกระจายอ านาจและการบรหารจดการตนเอง โรงเรยนมอสระและมอ านาจในการบรหารจดการดานการเงนงบประมาณ ดานวชาการ ดานบรหารทวไป และดานการบรหารงานบคคล ในดานหลกการบรหารแบบมสวนรวม โรงเรยนมการบรหารโดยองคคณะบคคล มระบบบรหารจดการแบบเครอขายบคคล องคกรและเทคโนโลย มการจดกจกรรมตอบสนองตอผปกครองและชมชน เปดโอกาสใหผมสวนไดสวนเสยเขามามสวนรวมในกจกรรมตามกระบวนการตางๆ อยางสม าเสมอ และในดานหลกการบรหารจดการทด ผบรหารสถานศกษาใชหลกคณธรรมจรยธรรมตามจรรยาบรรณและเปนทยอมรบของผ เรยน คร ผปกครอง และชมชน หลกผเรยนมความส าคญทสดและยดจดมงหมายตามทพระราชบญญตการศกษาแหงชาต

- 35 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

ก าหนด รวมทงหลกการบรหารคณภาพโดยจดใหมการประกนคณภาพทงภายในและภายนอกสถานศกษาทเปนระบบ มมาตรการการบรหารงานบคคล การประกนคณภาพ การนเทศภายใน และการบรหารงบประมาณแบบมงเนนผลงาน ท าใหผมสวนไดสวนเสยทางการศกษาทกกลมเกดความพงพอใจตอการบรหารจดการศกษาของโรงเรยน ในเรองส าคญๆ คอการใชงบประมาณคมคา ความโปรงใส และความรวมมอกบชมชน

อยางไรกตาม ในระยะเรมตนของการกระจายอ านาจทางการศกษา สงทเปนตนทางของการกระจายอ านาจทถกทาง คอพฤตกรรมผน าทเออตอการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐาน ซงตองค านงถงหลกการส าคญและแนวทางในการบรหารและการจดการศกษาในสถานศกษา รวมทงหลกการกระจายอ านาจการบรหารจดการใหสถานศกษา โดยมขอก าหนดใหมเกยวกบบทบาทและอ านาจหนาทของผบรหารสถานศกษาท มพฤตกรรมผน าทเออตอการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐาน 6 ดาน คอ การกระจายอ านาจ การบรหารตนเอง การบรหารแบบมสวนรวม การมภาวะผน าแบบเกอหนน การพฒนาทงระบบ และความรบผดชอบทตรวจสอบได ทงนสนบสนนโดยผลการวจยทศกษาเกยวกบความสมพนธระหวางภาวะผน าการเปลยนแปลงกบประสทธภาพการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานตามบทบาทของผบรหารโรงเรยน พบวาผบรหารโรงเรยนมพฤตกรรมผน าทเออตอการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานอยในระดบมากทงในภาพรวมและรายดานทกดาน และไมแตกตางกนระหวางโรงเรยนขนาดเลกและโรงเรยนขนาดใหญ ยกเวนในบางดาน เชน ดานการกระจายอ านาจ และดานการมภาวะผน าแบบเกอหนน เชนเดยวกนมผลการวจยทน าไปใชปฏบตใหเกดประโยชน นนคอ คณะกรรมการสถานศกษาควรมสวนรวมในการบรหาร มการระดมทรพยากรทางการศกษามาพฒนาและแกปญหาในสถานศกษา รวมทงสงเสรมใหชมชนมสวนรวมในการพฒนางานดานตางๆ ตลอดจนสงเสรมสวสดการใหกบบคลากรเพอเปนขวญก าลงใจแกผปฏบตงาน รวมทงควรปรบปรงขอมลสารสนเทศใหทนสมยและสมบรณ มการรายงานและประชาสมพนธผลการปฏบตงานประจ าป ใหสาธารณชนไดรบทราบ เพอสนบสนนการด าเนนงานของโรงเรยน

นอกจากนนมกลมงานวจยทศกษาเกยวกบคณลกษณะของผบรหารสถานศกษากบความส าเรจในการบรหารและการจดการศกษาโดยใชโรงเรยนเปนฐาน ผลการวจยพบวาคณลกษณะทจ าเปนส าหรบผบรหารโรงเรยน ไดแก การมวสยทศน การมภาวะผน า โดยเฉพาะพฤตกรรมการเปนผน าทางวชาการและการมสวนรวมในการบรหาร

- 36 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

จดการทกดาน และการมมนษยสมพนธ สามารถสรางความสมพนธกบบคลากร ชวยกระตนและสรางแรงบนดาลใจท าใหเกดความมงมนในการท างานเปนอยางด และเกดการปรบปรงอยางตอเนอง ซงจะชวยใหการด าเนนงานของโรงเรยนประสบความส าเรจ รวมทงมงการบรหารและการจดการศกษาใหบรรลเปาหมายและวตถประสงค การสอนเดกใหเปนคนด มความสข และการเสรมสรางพลงอ านาจใหคร เกดความพงพอใจในการปฏบตงานในทกดาน สอดคลองกบงานวจยอกหลายๆ เรอง ทระบตรงกนวา คณลกษณะทพงประสงคของผบรหารทจะสามารถท าใหคร ผเรยนและสถานศกษาเกดการเปลยนแปลงไปในทศทางทดขน จ าเปนตองมองคประกอบพนฐานทส าคญ 4 ดาน คอ (1) ตองมความรดานหลกการ และกระบวนการการบรหารการศกษา (2) ตองมความรดานนโยบายและการวางแผนการศกษา (3) ตองมความรดานคณธรรมและจรยธรรม และ (4) ตองมความรทางดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร

มงานวจยเกยวกบการประเมนผลการด าเนนงานพฒนาคณภาพการศกษาทเกยวของกบระบบบรหารการศกษา ซงพบวาการพฒนาคณภาพผเรยนและสถานศกษามเนอหาอย 3 สวน สวนท 1 สาเหตส าคญทท าใหไมไดตามมาตรฐานการศกษา เนองจากการนเทศภายในสถานศกษาไมเปนระบบ ขาดความตอเนอง ขาดสอและเครองมอจ าเปนในการนเทศภายในสถานศกษาและขาดการมสวนรวมของบคลากรในการวางแผน การนเทศ ทงมปญหาขาดแคลนคร และเปนโรงเรยนขนาดเลก ซงเปนปญหาของความไมเทาเทยมกนในระบบการจดการศกษา (เชน ความไมเทาเทยมกนในดานบคลากร งบประมาณ เทคนค/วธการ) และความแตกตางดานบรบททางสงคม วฒนธรรม และเศรษฐกจของชมชน ซงสงผลกระทบตอการเรยนของผเรยน สวนท 2 ระบทผานเกณฑมาตรฐานและจดทควรพฒนาทงระดบประถมศกษาและมธยมศกษา ซงเปนทนายนดคอ มาตรฐานการศกษาทมผลการประเมนสง คอ การมคณธรรมจรยธรรมและคานยมทพงประสงค สวนจดทควรพฒนาคอ ความสามารถในการคดวเคราะห คดสรางสรรคและการแสวงหาความรดวยตนเอง ทงนรวมวชาภาษาไทย ภาษาองกฤษ คณตศาสตรและวทยาศาสตร สวนท 3 คนหาแนวทางแกไขปญหา คอ พฒนาศกยภาพบคลากรทเกยวของ เชน ผบรหารสถานศกษา/ครผสอนและผทเกยวของใหมความรความเขาใจเกยวกบการประกนคณภาพภายในและภายนอกสถานศกษา แกไขปญหาขาดแคลนคร ปญหาชวตหนสน มาตรฐานวชาชพของคร และวางแผนรวมมอกบเครอขายทเกยวของเพอแกไขปญหาสวนทเปนบรบททางสงคม -

- 37 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

วฒนธรรม-เศรษฐกจของชมชนไปพรอมๆ กน ทกลาวมาอาจสรปไดวาปญหาตางๆ ทเกดขนของเรองคณภาพการศกษาเปนเรองทเกยวของกบการบรหารและการกระจายอ านาจในการจดการศกษาแทบทงสน ไมวาการบรหารงบประมาณ การพฒนาบคลากร การสรางโอกาสเขาถงแหลงเรยนร การพฒนากระบวนการเรยนการสอน การสรางความเทาเทยมกน และอนๆ ดงนนการแกปญหาไดตรงจดคอ ท าเรองการกระจายอ านาจทางการศกษาใหจรงจง ชดเจนและเปนรปธรรมมากทสด

เหตนมการวจยและพฒนารปแบบและกลไกการกระจายอ านาจการบรหารจดการศกษาสเขตพนทการศกษาและสถานศกษา เพอศกษาสภาพปจจบนและปญหาการกระจายอ านาจการบรหารจดการศกษาสเขตพนทการศกษาและสถานศกษา เสนอรปแบบ แนวทาง กลไกการสงเสรมการกระจายอ านาจการบรหารจดการศกษาของหนวยงานทมการปฏบตดเดน (best practice) ของประเทศไทยและตางประเทศ และเสนอรปแบบ แนวทาง และกลไกการสงเสรมการกระจายอ านาจการบรหารจดการศกษาสเขตพนทการศกษาและสถานศกษา การก ากบดแล ประสานสงเสรมและผลกดนใหการกระจายอ านาจการบรหารจดการศกษาสเขตพนทการศกษาและสถานศกษาบงเกดผลอยางแทจรง ซงเปนการวจยทงเชงคณภาพและปรมาณ ในทกภมภาคของประเทศ ในกลมผเกยวของทางการศกษาในเขตพนทการศกษาและสถานศกษา ผลการวจยมเรองนาสนใจทวา ปจจบนมกฎหมาย กฎเกณฑและระเบยบทกระจายอ านาจการบรหารจดการศกษาสเขตพนทการศกษาและสถานศกษาอยางเปนรปธรรม ทเกยวของกบการกระจายอ านาจ การบรหารจดการศกษาสเขตพนทการศกษาและสถานศกษาทงดานงบประมาณ วชาการ การบรหารงานบคคล และบรหารทวไป มการจดปจจยในการบรหารจดการ เชน โครงสรางและการแบงสวนงาน การจดท าคมอการด าเนนงาน การฝกอบรมและพฒนาบคลากร การจดสรรงบประมาณ ครและบคลากร การจดและสนบสนนเทคโนโลยเพอการปฏบตงาน เพอการบรหารจดการในเขตพนทการศกษาและสถานศกษา เปนตน ทสามารถบรหารจดการศกษารองรบการกระจายอ านาจการบรหารจดการศกษาสเขตพนทการศกษาและสถานศกษาไดในระดบหนง รวมทงมเขตพนทการศกษาและสถานศกษาทสามารถจดการศกษาไดอยางมประสทธภาพในหลายพนท แตเปนการบรหารจดการทประสบผลส าเรจเปนดานๆ มากกวาเปนองครวม สวนทประสบปญหาการบรหารจดการศกษารองรบการกระจายอ านาจในหลายดาน ทงดานปจจยด าเนนการเกยวกบกฎระเบยบทเปนอปสรรค

- 38 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

โดยเฉพาะดานการบรหารงานบคคล อ านาจหนาทของกรรมการบางคณะในเขตพนทการศกษาทไมสามารถน าไปสการปฏบต นโยบายของสวนกลางทเปลยนแปลงบอย โครงสรางการแบงสวนงานทยงไมสอดคลองกบบรบทส านกงาน/สถานศกษา บคลากรและงบประมาณทยงไมสอดคลองและสมพนธกบงาน วฒนธรรมการท างานของบคลากรทยง ตดยดกบวฒนธรรมอ านาจ เปนตน และดานการบรหารจดการ เชน การบรหารงานบคคล ไดแก การสรรหาและการพฒนาบคลากรทยงไมสอดคลองกบสภาพความตองการและบรบทของเขตพนทการศกษาและสถานศกษา การบรหารงบประมาณ เชน การจดสรรงบประมาณทยงไมสอดคลองกบสภาพจรง การบรหารงานวชาการ เชน การก าหนดงาน/โครงการของสวนกลางบอยครงทไมสอดคลองและเปนไปตามบรบทและความตองการทางวชาการของสถานศกษา การก ากบตดตามและประเมนผลทขาดประสทธภาพ เหลาน ลวนเปนอปสรรคตอการกระจายอ านาจการบรหารจดการศกษาสเขตพนทการศกษาและสถานศกษาทงสน ขณะทเมอศกษารปแบบ แนวทาง และกลไกการสงเสรมการกระจายอ านาจการบรหารจดการศกษาของตางประเทศ กลวนมความหลากหลายของการกระจายอ านาจการบรหารจดการศกษา นวซแลนด กระจายอ านาจจากกระทรวงไปยงสถานศกษาโดยตรงทบรหารงานเบดเสรจโดยคณะกรรมการสถานศกษาทงดานวชาการ งบประมาณ การบรหารงานบคคล และการบรหารทวไป โดยไมมหนวยงานกลางมารองรบ องกฤษ กระจายอ านาจใหองคกรปกครองสวนทองถนทมองคการบรหารการศกษาของทองถน รบผดชอบการบรหารจดการ มศนย/เขตทท าหนาทสนบสนนวชาการของสถานศกษา สหรฐอเมรกา กฎหมายก าหนดใหการจดการศกษาเปนหนาทของมลรฐแตละรฐ ทมเขตพนทการศกษารบผดชอบ ทมความหลากหลาย มการบรหารจดการศกษาในรปกรรมการ/สภาการศกษา แลวแตกรณ เกาหลและญปน กระจายอ านาจการจดการศกษาขนพนฐานใหเปนหนาทขององคกรปกครองสวนทองถน ซงสรปขอคนพบส าคญของ กลไกการสงเสรมการกระจายอ านาจการบรหารจดการศกษาของตางประเทศ เชน การก าหนดนโยบายทางการศกษาทแนนอน การก าหนดกฎหมายทชดเจนไมใหการเมองเขาไปแทรกแซงการศกษา การกระจายอ านาจเบดเสรจในการบรหารจดการใหกบคณะกรรมการสถานศกษาทงดานวชาการ งบประมาณ การบรหารงานบคคล และการบรหารทวไป การจดสรรงบประมาณเปนกอนตามสภาพเศรษฐกจของพนท การจดสรรงบพฒนาบคลากรใหแกคร ทสามารถเลอกเขารบการพฒนาไดดวยตนเอง การมหนวยงานตรวจสอบและตดตามคณภาพภายนอกทเปนการตรวจสอบและถวงดลควบคกบการ

- 39 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

กระจายอ านาจ ระบบการประเมนตนเอง การมสวนรวมของประชาชนในการจดการศกษา การมวฒนธรรมการท างาน การรกในอาชพคร และการมระเบยบวนยของครและบคลากรทางการศกษา การใหอสระแกครในการเลอกต าราเรยน การพฒนาหลกสตรทสอดคลองกบหลกสตรกลางและสภาพของทองถนและสถานศกษา เปนตน

ฉะนน หากน าผลการศกษาจากตางประเทศมาใชประโยชน จงเหนควรเสนอแนะวา รปแบบและกลไกการสงเสรมการกระจายอ านาจการบรหารจดการศกษาสเขตพนทการศกษาและสถานศกษา ประกอบดวยแนวคด คอ (1) การจดการศกษาแบบเขตพนทการศกษาเปนการจดการศกษาในรปแบบของการใชพนทเปนฐานทมงความเปนอสระ คลองตว และใกลชดประชาชน (2) ส านกงานเขตพนทการศกษาเปนองคกรทางการศกษาทรองรบการกระจายอ านาจการบรหารจดการศกษาจากกระทรวงเพอเชอมโยงนโยบายไปสการปฏบตของสถานศกษา (3) สถานศกษาขนพนฐานเปนสถานศกษาของรฐทบรหารจดการศกษารองรบการกระจายอ านาจจากกระทรวงและเขตพนทการศกษาทงดานวชาการ งบประมาณ การบรหารงานบคคล และบรหารงานทวไป (4) รปแบบและกลไกการสงเสรมการกระจายอ านาจการบรหารจดการศกษาส เขตพนทการศกษาและสถานศกษา จะเปนกลไกส าคญในการขบเคลอนภารกจรองรบการกระจายอ านาจไดอยาง มประสทธภาพ โดยมหลกการทพงยด คอ (1) หลกความเปนอสระ (2) หลกการเสรมพลง (3) หลกความเชอถอและไววางใจ (4) หลกความยดหยนของการบรหารจดการ (5) หลกการตรวจสอบและถวงดล (6) หลกการมสวนรวม (7) หลกการบรหารมงผลสมฤทธ และ (8) หลกการบรหารจดการทด ส าหรบกลไกการสงเสรมการกระจายอ านาจการบรหาร จดการศกษาสเขตพนทการศกษาและสถานศกษา ดงน กลไกหลก มจ านวน 9 กลไก คอ (1) นโยบายทแนนอนชดเจน (2) กฎหมาย ระเบยบและกฎเกณฑ ทผอนคลาย (3) โครงสราง และการแบงสวนงานทเปนอสระในการจดเปนของตนเองของเขตพนทการศกษาและสถานศกษา (4) ภาวะผน าของผบรหาร (5) ระบบคณธรรมและการบรหารจดการทด (6) ระบบการบรหารงานบคคล เกยวกบการสรรหาบคลากร การพฒนาบคลากรและการบ ารงขวญทเปนไปตามสภาพจรง (7) ระบบบรหารงบประมาณ ทสอดคลองกบสภาพจรงตามความตองการ (8) การมสวนรวมของคร บคลากร และผมสวนไดสวนเสย และ (9) การก ากบ ตดตาม และประเมนผล ทเปนไปอยางมประสทธภาพ และกลไกเสรม มจ านวน 6 กลไก ไดแก (1) วฒนธรรมการท างาน (2) การวางแผนทมประสทธภาพ (3) การประสานงาน

- 40 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

ทงทเปนทางการและไมเปนทางการ (4) การจดการความรอยางเปนระบบ (5) เทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารทสมบรณและทนสมย (6) การวจยและพฒนาทเปนไปอยางตอเนอง

นอกจากนน มงานวจยทสนบสนนดานการพฒนาโครงสรางระบบบรหารการศกษาโดยกระจายอ านาจสเขตพนท ไดแก การถอดบทเรยนส านกงานเขตพนทการศกษาและสถานศกษาทมการบรหารจดการดเดน ซงผลการวจยยนยนตรงกน สภาพปจจบนในการบรหารและการจดการศกษาของส านกงานเขตพนทการศกษาและสถานศกษาทมการบรหารจดการดเดน กลาวคอ ส านกงานเขตพนทการศกษามลกษณะ (1) ก าหนดวสยทศนมงสการเปนองคกรทมคณภาพ (2) จดการศกษาไดทวถงเปนไปตามพนธกจถกตองตามกฎหมาย กฎ ระเบยบ และนโยบายการศกษาของรฐหรอเอกชน (3) กระจายอ านาจตามขอบขายหนาท 4 ดาน โดยเรยงล าดบจากการบรหารจดการเพอขบเคลอน ดานวชาการ ดานการบรหารทวไป การบรหารงานบคคล และงบประมาณ (4) การบรหารเพอพฒนานวตกรรมมมากทสดในดานวชาการ การบรหารงานบคคล และการบรหารทวไป แตในการบรหารแบบมสวนรวมจากองคกรภายนอกนบวายงมนอยอย ทงการมสวนรวมจากภายในยงเปนเรองทตองการการเสรมพลงใหกบบคลากรและ ฝายบรหาร และ (5) ใชวงจรคณภาพ PDCA ในการขบเคลอนงาน สวนทมสภาพปจจบนตางกน คอ การมจดเนนทแตกตางกนไปตามบรบท สงคม วฒนธรรม และเศรษฐกจของทองถน โดยน าเสนอเปน “สงส าคญ” ทจะตองด าเนนการใหบรรลผลส าเรจ ความแตกตางของยทธศาสตรเฉพาะแหง ความแตกตางของรายละเอยดในการวธปฏบตตามขนตอนตางๆ แมจะใชวงจรคณภาพเปนยทธศาสตรในการขบเคลอนงาน และความแตกตางของความส าเรจในการบรหารจดการทกดาน ซงถงแมจะอยในขนดเดนแตกมระดบแตกตางกน อยางไรกด จดเดนของการจดการศกษาของส านกงานเขตพนทการศกษา คอ การสนบสนนและสงเสรมคณภาพวชาการใหกบสถานศกษา และการพฒนาคณภาพส านกงานเขตพนท ส าหรบสถานศกษามสภาพปจจบนทตรงกน (1) ประสบความส าเรจตามแนวทางการกระจายอ านาจ 4 ดาน ทพบชดเจน คอ การบรหารดานวชาการ ซงทกแหงมวสยทศนของการเปนองคกรชนน าสมาตรฐานสากล แตในขณะเดยวกนยงคงมความเปนไทยบนฐานคณธรรม จรยธรรม โดยชมชน พอแมผปกครองของนกเรยนมสวนรวม ส าหรบการกระจายอ านาจอก 3 ดาน คอ งบประมาณ การบรหารงานบคคล และการบรหารทวไปไดมงใน

- 41 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

ทศทางเดยวกนอยางเปนเอกภาพตามกรอบการกระจายอ านาจสการบรหารสถานศกษา (2) มการบรหารจดการดเดน ดานนวตกรรม เชน การสรางแนวทางการบรหารจดการทสนบสนนใหบคลากรทกคนมสวนรวมในการบรหารจดการอยางอสระ คลองตว รวดเรว สอดคลองกบความตองการของผเรยน โรงเรยน ชมชน และผมสวนไดสวนเสย มการบรหารจดการแบบมสวนรวมทงในดานการกระจายอ านาจตามระบบการบรหารงาน 4 ดาน และมการเสรมสรางการมสวนรวมในแนวราบ ซงสามารถด าเนนการไดหลากหลายรปแบบ จดเดนของการจดการศกษาของสถานศกษาขนพนฐาน ไดแก การพฒนาผเรยนและการพฒนาสมรรถนะคร

ขอคนพบจากงานวจยทเดนชดทเปนวธปฏบตเพอใหมการปรบปรงและเสรมสรางความเขมแขงและมประสทธภาพของโครงสรางระบบบรหารการศกษาโดยการกระจายอ านาจสพนท คอ

(1) การกระจายอ านาจและการบรหารจดการศกษา โดยส านกงานเขตพนทการศกษาไดบรหารจดการตามการบรหารจดการทดและการพฒนาคณภาพการบรหารจดการภาครฐ ขณะทสถานศกษาไดบรหารจดการตามกรอบการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐาน กจกรรมสวนใหญทส านกงานเขตพนทการศกษาปฏบตไดผลด เปนการพฒนาหลกสตร การจดการเรยนการสอน การนเทศการศกษา การพฒนาระบบประกนคณภาพภายในและมาตรฐานการศกษา การพฒนาระบบและครอขายขอมลสารสนเทศ การประสานงาน และกจกรรมการพฒนาบคลากรในสถานศกษา ขณะทสถานศกษาใหความส าคญตอการน าการบรหารทวไป และการบรหารงานบคคลเปนกลไกส าคญในการขบเคลอนงานวชาการ เชน การพฒนาระบบและเครอขายขอมลสารสนเทศของสถานศกษาและการพฒนาสมรรถนะคร

(2) กฎหมายทเกยวของกบการกระจายอ านาจและการบรหารจดการศกษา ทงส านกงานเขตพนทการศกษาและสถานศกษามการด าเนนการตามกฎหมาย กฎเกณฑ และระเบยบการกระจายอ านาจการบรหารและการจดการศกษาอยางเปนรปธรรม แตมมมองของการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานมหลกการส าคญอยทการมโรงเรยนเปนฐาน สถานศกษาขนาดใหญในเมองจะสามารถปฏบตไดตามหลกการไดมากกวาสถานศกษาขนาดเลกหรอทอยในชนบท

- 42 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

(3) นโยบายและแผนของหนวยงานระดบเหนอ ส านกงานเขตพนทการศกษาใหความส าคญกบนโยบายและแผนของกระทรวงศกษาธการ โดยเฉพาะอยางยงของส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (สพฐ.) ส าหรบการด าเนนงานของสถานศกษาขนพนฐานของรฐจะเปนไปตามนโยบายและแผนของส านกงานเขตพนทการศกษาในระดบทใกลกบระดบกระทรวงศกษาธการ เหนเดนชดในเรองการพฒนาหลกสตรสถานศกษาใหสอดคลองกบหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน การจดการเรยนการสอนในสภาพแวดลอม บรรยากาศการเรยนการสอนทเหมาะสม และสงเสรมกระบวนการเรยนรทใหความส าคญแกผเรยน และตระหนกถงเปาหมายของการจดการศกษาวาเปนไปเพอโอกาสและความเทาเทยมทางการศกษา

(4) ทศทางการพฒนาในส านกงานเขตพนทการศกษาเหนไดชดเจนจากวสยทศนและพนธกจขององคกร สงทยดถอเหมอนกนทกองคกรคอการเปนองคกรแหงคณภาพตามทกระทรวงศกษาธการไดก าหนดมาตรฐานส านกงานเขตพนทการศกษาไว โดยปฏบตไดครบถวนทง 5 มาตรฐาน แตในระดบทแตกตางกนไป นอกจากนการก าหนดวสยทศนของตนเองท าใหเหนภาพอนาคตทน าทางการด าเนนงานขององคกร สวนใหญจะเปนการน านโยบายระดบประเทศมาบรณาการกบบรบทและทรพยากรของตนเอง ส าหรบสถานศกษาการพฒนาผ เรยนถอเปนพนธกจหลก โดยมเปาหมายไมเพยงแตพฒนาผลสมฤทธของผเรยน หากแตเปนการพฒนาทกดานอยางสอดคลองและตอเนองกนกบนโยบายของหนวยงานตนสงกด

(5) กระบวนการน าไปสการปฏบต ทงส านกงานเขตพนทการศกษาและสถานศกษามการปฏบตในเรองของการกระจายอ านาจการบรหารจดการแบบตางๆ เปดโอกาสใหผเกยวของหลากหลายกลมเขามามสวนรวม และสรางวสยทศนรวมเพอใหเกดภาพทชดเจนตรงกนทงองคกรอยในระดบสง

(6) การบรหารจดการเพอความยงยนของโครงการหรอกจกรรม วธปฏบต ทมความถสง ไดแก การสะทอนความคดเหนเพอไตรตรองสงทด าเนนการผานมา น าเสนอเปนแบบปฏบตทดในหลากหลายรปแบบเพอการใชซ าหรอตอยอด และแสดงภาวะผน า เชงวชาการบรหารจดการทเขมขน

- 43 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

(7) ความส าเรจของการบรหารจดการทด มวธปฏบตตางกน โดยส านกงานเขตพนทการศกษามวธปฏบตในดานการเสรมพลง การมสวนรวม การสรางสมรรถนะ ภาวะผน า และการจดสรรทรพยากร สงกวาในสถานศกษา สวนวธปฏบตของสถานศกษาทปรากฏดวยความถสงกวาส านกงานเขตพนทการศกษา ไดแก การจดการขอมลสารสนเทศ การมผลประโยชน และการแขงขน

(8) ปญหาอปสรรคทปรากฏชดม 3 ประเดน ไดแก การตอตานจากกลม ผปฏบต เวลามจ ากด การเปลยนตวผรบผดชอบโครงการกลางคน ผปฏบตงานรบรวาท าใหตนมภาระงานเพม และสงอ านวยความสะดวกไมพอ ส าหรบวธการแกไขทพบ ไดแก การสรางความเขาใจ ดวยการใชวธทเปนทางการและไมเปนทางการ การจดสรรเวลา การตงผ มความรเฉพาะทางและมประสบการณการท างานรวมกบคนเดมมารบต าแหนง การฝกอบรมเพอเพมสมรรถนะ การออกแบบระบบและกระบวนการท างานใหม การสรางเครอขายการศกษา และการขอรบการสนบสนนทรพยากรบางอยางจากกลมสนบสนนภายนอก

นอกจากน จากหลายๆ งานวจยไดขอสรปวา การบรหารจดการเพอรองรบการกระจายอ านาจของส านกงานเขตพนทการศกษาและสถานศกษาทประสบผลส าเรจ เกดจากศกยภาพและความสามารถในการบรหารจดการตนเอง ความรวมมอ การมสวนรวมของครและบคลากร การสนบสนนขององคกรทเกยวของในพนทและประชาชนเปนส าคญ และหากจะใหเกดความส าเรจในส านกงานเขตพนทการศกษาและสถานศกษาในภาพรวม จ าเปนตองมการเสรมพลงในกลไกการสงเสรมการกระจายอ านาจทเปนขอคนพบจากการวจยทงกลไกหลกและกลไกเสรมใหเขมขนขนจากหนวยงานสวนกลางในเชงการก าหนดนโยบายทชดเจน

ในลกษณะเดยวกน การบรหารและการจดการศกษาขององคกรปกครองสวนทองถนและสถานศกษาในสงกดตามหลกการกระจายอ านาจสพนท จ าเปนตองมแนวคด หลกการ หลกปฏบต และกลไกการสงเสรมการกระจายอ านาจการบรหารจดการศกษาเชนเดยวกบส านกงานเขตพนทการศกษาและสถานศกษา ซงมงานวจยทศกษาพบวา การบรหารจดการศกษาขององคกรปกครองสวนทองถนจะบรรลตามวสยทศนไดจะตองมการจดท าแผนพฒนาการศกษา และการมแผนพฒนาการศกษาทด จ าเปนตองม

- 44 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

สารสนเทศทด มความถกตอง ตรงตามความตองการและทนตอเหตการณ ซงมสวนชวยในการจดท าแผนพฒนาการศกษาและการบรหารการศกษาของประเทศเปนไปดวยดและ มประสทธภาพสงขน นอกจากนการใชขอมลหรอสารสนเทศทดจะชวยสนบสนนการตดสนใจในการวางแผนและการบรหารการศกษา และเปนการปองกนการใชดลยพนจหรอการตดสนใจเฉพาะบคคลซงอาจมขอผดพลาดไดงาย

การพฒนาโครงสรางระบบบรหารการศกษาโดยกระจายอ านาจสเขตพนท ส าหรบองคกรปกครองสวนทองถนกมความส าคญ มงานวจยดวยวธการถอดบทเรยนองคกรปกครองสวนทองถน และสถานศกษาในสงกดทมการบรหารจดการด เดน ซงผลการวจยกยนยนตรงกนวา สภาพปจจบนในการบรหารและการจดการศกษาขององคกรปกครองสวนทองถนทมการบรหารจดการดเดน ทกองคกรมการก าหนดวสยทศนทชดเจน สอดคลองกบบรบท ทศทาง และความตองการในการพฒนาทองถน การด าเนนงานใหเปนไปตามวสยทศนใชวธบรหารทเปนระบบ ครบวงจร PDCA และการสงเสรมการมสวนรวมจากทกภาคสวน โดยมการกระจายอ านาจใหสถานศกษามการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐาน ในการบรหารทงทางดานวชาการ บคลากร งบประมาณ และการบรหารทวไป ลวนใหความส าคญกบการด าเนนงานใหเกดประสทธภาพ ประสทธผล มการน านวตกรรมและเทคโนโลยททนสมยมาใช ยดหลกธรรมาภบาลและระบบคณธรรม โดยเนนผเรยนและประชาชนเปนส าคญ ส าหรบแนวทางการบรหารจดการและปจจยทสงเสรมการบรหารจดการศกษาทประสบความส าเรจและมคณภาพทสอดคลองตรงกน คอการบรหารจดการของทกองคกรมความสอดคลองกบกฎหมาย กฎ ระเบยบ นโยบาย แผน และทศทางการพฒนาการจดการศกษา ทงในระดบชาตและระดบองคกร ทงองคกรตนสงกดและองคกรภายในทองถนเอง โดยมกระบวนการพฒนาและการบรหารจดการศกษาทชดเจน ทงในการก าหนดวสยทศนรวม การวางแผน การประกนคณภาพ และการท าใหเปนมาตรฐานการปฏบตงาน โดยใหความส าคญกบการมสวนรวมของทกภาคสวน มผบรหารทมภาวะผน าทโดดเดน มวสยทศนกวางไกล และเปนแบบอยางทดในการบรหารจดการ มการเสรมพลง ทงการสรางสมรรถนะ สรางขวญ ก าลงใจ ใหบคลากรภายในองคกรและ ภาคสวนตางๆ ทเกยวของสามารถท างานตามวสยทศนและเปาหมายขององคกรอยางมอสระ เชอมโยงกนทงภายในและภายนอกองคกร ดวยความโปรงใส รวมทงมการสนบสนนและจดสรรทรพยากรเพอการด าเนนงานอยางเพยงพอและเหมาะสมกบบรบทขององคกร

- 45 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

ในดานปญหาอปสรรค ทมกเกดขนในองคกรตางๆ ทส าคญไดแก ปญหาเกยวกบวฒนธรรมการท างานแบบเดมๆ ของบคลากรทยดกองหรอฝายทรบผดชอบเปนตวตง ไมไดยดผเรยนและประชาชนเปนส าคญ และปญหาเกยวกบขอจ ากดของงบประมาณและก าลงคน นอกจากนนมบางองคกรทมปญหาเกยวกบโครงสรางหลกสตร ท าใหไมมเวลาเพยงพอในการจดการเรยนการสอนตามหลกสตรทองถนใหผเรยนปฏบตไดและมจตส านกรกทองถนรากเหงาของตนเอง และปญหาเกยวกบความยงยนในการด าเนนงานทเปนแบบปฏบตทด ปญหาเหลาน องคกรปกครองสวนทองถนทมการบรหารจดการดเดน สามารถแกไขใหลลวงไปไดดวยความสามารถในการบรหารจดการและภาวะผ น าของผบรหารองคกร แตถาไมมการปรบปรงแกไขทงระบบในภาพรวม ปญหาดงกลาวกจะยอนกลบมาได เมอมการเปลยนแปลงผบรหาร ตรงจดนมขอเสนอแนะภายในองคกร ไดแก การสรางความร ความตระหนกใหบคลากรเหนความส าคญและปรบเปลยนพฤตกรรมในการท างานรวมกนใหประสบความส าเรจตามวสยทศนและเปาหมายในการพฒนาผเรยนและประชาชน โดยผบรหารเปนตนแบบท าใหด การใชทรพยากรอยางระมดระวงและมประสทธภาพโดยจดล าดบความส าคญจ าเปนของกจกรรม การจดการเรยนการสอนตามหลกสตรทองถนโดยผสมผสานกบการจดกจกรรมในชมชน และการจดท าแบบปฏบตทดใหเปนคมอการด าเนนงานทชดเจน เพอประโยชนในการน าไปประยกตใชและขยายผลตอไป ส าหรบขอเสนอแนะในภาพรวมโดยหนวยงานในสวนกลาง ไดแก การปรบเปลยนระบบตอบแทนทยงเปนระบบอปถมภใหเปนระบบคณธรรมทเชอมโยงถงผลงานในการพฒนาคณภาพผเรยนและชวตความเปนอยทดขนของประชาชน การจดสรรงบอดหนนรายหวใหมความเปนธรรมโดยค านงถงความแตกตางของผเรยน สถานศกษา และบรบทของทองถน การจดสรรตนทนคาใชจายพนฐานทจ าเปนอนๆ ใหเพยงพอ การพฒนาระบบการจดสรรเงนของทองถนเพอการศกษา โดยรฐจดสรรสวนตางของงบประมาณทจ าเปนใหทองถน การจดสรรเงนเดอนเฉลยของขาราชการครใหทองถน และสถานศกษาทขาดแคลนครจางคนดมคณภาพมาเปนครไดเอง ควบคกบการใหระบบตอบแทนตามผลการพฒนาผเรยน รวมทงการทบทวนโครงสรางหลกสตรและการจดการเรยนการสอนใหยดหยน เนนการปฏบตและทกษะชวตมากกวาการเนนเนอหาทไกลตว

ในสวนของสถานศกษาสะทอนสภาพการบรหารจดการศกษาโดยใชโรงเรยนเปนฐาน ทแสดงถงการด าเนนงานบรหารจดการทงดานวชาการ บคลากร

- 46 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

งบประมาณและการบรหารทวไป ทรองรบการกระจายอ านาจจากระดบนโยบายอยางมประสทธภาพ โดยมความเดนชดในการด าเนนงานเพอใหบรรลวสยทศน พนธกจ เปาหมายตามทสถานศกษาไดก าหนดไว คอการยกระดบคณภาพผเรยน ใหความส าคญกบการมสวนรวมของบคคล องคกรตางๆ ทงภายในและภายนอกสถานศกษา โดยเฉพาะบทบาทของคณะกรรมการสถานศกษา เครอขายผปกครอง สถาบนอดมศกษา และหนวยงานเจาสงกดทเขามาสงเสรมสนบสนนอยางตอเนอง สงทสถานศกษาแสดงถงการพฒนาการศกษาทเปนไปตามนโยบายการศกษาของประเทศ คอ มการพฒนาหลกสตรและแนวการจดการเรยนรทงในระดบปฐมวย ประถมศกษา และมธยมศกษา ทเหมาะสมกบการพฒนาตามวย และบรบทของชมชน ทองถน และปรากฏชดเจนคอการจดการศกษาทตอบสนองความแตกตางของผเรยนมมากขน และการเนนความสามารถของผเรยนดานการคดวเคราะห ซงเปนจดออนของระบบการศกษาทผานมา นอกจากนน ทมความโดดเดนอกประการหนง คอ การพฒนาบคลากรทควบคไปกบการพฒนางานวชาการ เกดการพฒนาครโดยใชโรงเรยนเปนฐาน กระบวนการพฒนาครสวนใหญจะสอดแทรกอยในการพฒนาการเรยนการสอนของโรงเรยนเอง เนนใชการแลกเปลยนเรยนรระหวางครดวยกน การอบรมครทใหความส าคญกบการฝกปฏบตจรง การสงเสรมสนบสนนใหครท าวจยในชนเรยน และการมระบบการนเทศภายในสถานศกษาทเขมแขง รวมถงมความชดเจนในการด าเนนงานตามวงจรของ PDCA ในทกๆ เรอง

อยางไรกด มผลการวจยทสนบสนนตรงกนวา ความส าเรจของการด าเนนงานของสถานศกษาสงกดองคกรปกครองสวนทองถน ทถอเปนปจจยรวมของทกสถานศกษาและทกสงกด คอ ภาวะผน าของผบรหารสถานศกษาในยคใหมทมความรความสามารถในงานวชาการ ใชหลกการบรหารแบบมสวนรวมของทกฝ าย และเสรมพลงใหกบบคลากรในรปแบบตางๆ และในหลายๆ กรณพบวา ผบรหารขององคกรปกครอง สวนทองถนมบทบาทเขามารเรมใหเกดการด าเนนงานและหนนน าอยางตอเนอง รวมถงบคลากรอนๆ เชน ศกษานเทศกไดเขามาชวยเหลออยางจรงจง ส าหรบการแกปญหาการด าเนนงานนน ซงเปนปญหาโดยปกตทเกดขนในระยะแรกของการรเรมท างานใหมๆ ทตองมการเปลยนแปลง ซงพบวา สถานศกษาไดมยทธศาสตรเพอการแกไขตามความเหมาะสมของงาน เชน การท างานเปนทม การสรางผน าในแตละเรอง การแลกเปลยนเรยนรและอนๆ ทชวยใหสามารถแกไขปญหาไปได

- 47 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

เหนไดวาจากขอคนพบของงานวจยทกลาวมา ระบชดเจนวาปญหาดานคณภาพการศกษาในปจจบนซงเปนจดออนของระบบการศกษาไทย มความเกยวของกบการบรหารและการกระจายอ านาจในการจดการศกษาแทบทงสน การแกปญหาดานคณภาพการศกษาไดตรงจด คอ การท าเรองการกระจายอ านาจทางการศกษาใหจรงจง ชดเจนและเปนรปธรรมมากทสด เหตนนโยบายดานการศกษาของรฐบาล จงใหความส าคญในการปรบปรงพฒนาโครงสรางระบบบรหารการศกษาโดยกระจายอ านาจสเขตพนท ทงส านกงานเขตพนทการศกษา องคกรปกครองสวนทองถน และสถานศกษา เพอมงเนนการพฒนาคณภาพผเรยนและสถานศกษา โดยหากจะด าเนนการใหเกดผลส าเรจในภาพรวม ควรขยายผลตนแบบองคกรทางการศกษาทมแบบปฏบตดานการบรหารจดการดเดน ใหเปนตวแบบในการแลกเปลยนเรยนรและขยายผลสองคกรอน รวมทงจ าเปนตองมการเสรมพลงในกลไกการสงเสรมการกระจายอ านาจใหเขมขนขนจากหนวยงานสวนกลางในเชงการก าหนดนโยบายทชดเจน

1.8 ยกระดบองคความรใหไดตามมาตรฐานสากล

ปจจบนทกภาคสวนของสงคมมความเหนพองตองกนวาคณภาพการศกษาไทยในทกระดบและประเภทการศกษา และผลสมฤทธทางการศกษาของผเรยนต าลง โดยพจารณาไดจากตวบงชผลสมฤทธทางการศกษาจากผลการสอบ O-NET ภาพรวมของประเทศทอยในเกณฑคอนขางต า ซงสะทอนถงจดออนของผเรยนในดานการรจกคด วเคราะห หมนแสวงหาความร ตดสนใจดวยเหตผลและความสามารถในการแกปญหา รวมทงจดออนของครในดานความรความสามารถในการจดการเรยนการสอน และความ เอาใจใสของครทมตอผเรยน จงเปนเรองส าคญและเรงดวนทตองด าเนนการปรบปรง พฒนาและยกระดบคณภาพการศกษาเพอพฒนาคณภาพของผเรยน แนวทางหนงในการพฒนาคณภาพการศกษา กคอ การยกระดบองคความรใหไดตามมาตรฐานสากล นนคอ มมาตรฐานทสามารถเทยบกบคณภาพในบรบทของสงคมโลกได

งานวจยโดยตรงเกยวกบการยกระดบองคความรใหไดตามมาตรฐานสากลยงท ากนไมมากนก มงานวจยบางเรองทเกยวกบการจดท ายทธศาสตรการพฒนาคณภาพการศกษา เพอหาแนวทางเรงดวนในการแกปญหาดานคณภาพการศกษาในทกระดบและประเภทการศกษา เพอใหคนไทยเปนคนด มความร อยเยนเปนสขรวมกน มความสามารถ

- 48 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

ในการคดวเคราะหอยางเปนระบบและแกปญหาได มคณธรรมจรยธรรมอนจะท าใหสงคมไทยเปนสงคมแหงการเรยนรทมคณภาพและมศกยภาพในการแขงขนได ซงมยทธศาสตรส าคญประการหนงคอ การสรางความเขมแขงของสถานศกษาในการจดระบบการศกษาเทยบเทามาตรฐานสากลทสงผลตอคณภาพผเรยน ทงนไดมการน าขอเสนอยทธศาสตรดงกลาวสการปฏบตในระดบการศกษาขนพนฐาน มโครงการน ารองทเรยกวา โรงเรยนมาตรฐานสากล (World-Class Standard School) หมายถง โรงเรยนทจดการเรยนการสอนมงใหผเรยนมคณลกษณะทพงประสงค (Learner Profile) เทยบเคยงมาตรฐานสากล (World-Class Standard) ผเรยนมศกยภาพเปนพลโลก (World citizen) พฒนายกระดบคณภาพการจดการเรยนการสอนและการจดการดวยระบบคณภาพ เพอใหผเรยนมศกยภาพ มคณลกษณะทพงประสงคตามมาตรฐานสากล มความสามารถในการแขงขนทดเทยมกบผเรยนของนานาประเทศ ซงเปนการตอยอดคณลกษณะทพงประสงคทเปนมาตรฐานชาต

โรงเรยนมาตรฐานสากลเปนนวตกรรมการจดการศกษาทน ามาใชเปนมาตรการเรงดวนในการยกระดบการจดการศกษาใหมคณภาพมาตรฐานเทยบเทาสากล โดยการยกระดบองคความรใหไดมาตรฐานสากลผานกระบวนการพฒนาหลกสตรทเนนความเปนสากล ซงกคอหลกสตรโรงเรยนมาตรฐานสากล ประกอบดวย (1) มความเปนเลศในองคความรทางวชาการทงในระดบทองถนและระดบสากล (2) มสวนรวมในความรบผดชอบตอความผาสกปลอดภยและความวฒนาถาวรของสงคมโลก (3) เสรมสรางความสามารถดานการรเรมสรางนวตกรรมอยางสรางสรรค (4) เสรมสรางสมรรถนะทางดานความคดและการสอสาร (5) สรางผเรยนรนใหมใหสามารถสอสารภาษาโลกและภาษาแมไดอยางถกตองคลองแคลว จากนนมการน าหลกสตรสการจดการเรยนการสอนในชนเรยน โดยน าค าอธบายรายวชามาจดท าโครงสรางรายวชา หนวยการเรยนร และแผนการจดการเรยนร เพอน าไปใชจดการเรยนการสอนในชนเรยนใหบรรลตามเปาหมายของการจดการเรยนรของโรงเรยนมาตรฐานสากล โดยกระบวนการจดการเรยนรยดหลกการจดการเรยนรผาน “การศกษาคนควาดวยตนเอง” (Independent Study: IS)

นอกจากนนในดานการพฒนาเปนโรงเรยนมาตรฐานสากล มงานวจยทศกษาและวเคราะหเชงเปรยบเทยบหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานกบหลกสตรของนานาประเทศ พบวา หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พ.ศ. 2551 ใหความส าคญ

- 49 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

กบการเรยนการสอนสาระการเรยนรเปนล าดบแรก แตใหความส าคญกบการพฒนาผเรยนดานความสามารถในการคดวเคราะหนอยมาก ซงตางกบหลกสตรในหลายๆ ประเทศ อกทง หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พ.ศ. 2551 ไมสะทอนใหเหนการจดประสบการณการเรยนรใหแกผเรยนทเชอมโยงกบการจดการเรยนรในศตวรรษท 21 อยางชดเจนเปนรปธรรมในเรองการเรยนรภาษายคดจตล การฝกทกษะความสามารถในการสอสารภาษาตางประเทศ และการสงเสรมสนบสนนใหผเรยนมการคดประดษฐและสรางสรรคงาน สามารถผลตผลงานทมคณภาพสง ดวยเหตผลและความจ าเปนดงกลาว จงมขอเสนอแนะให โรงเรยนมาตรฐานสากลทกโรงเรยนทเขารวมโครงการมการพฒนาหลกสตรสถานศกษา โดยเพมเตมสาระความเปนสากล 4 สาระ ไดแก ทฤษฎความร (Theory of Knowledge: TOK) การเขยนความเรยงขนสง (Extended-Essay) กจกรรมสรางสรรคประโยชน (CAS: Creativity, Action, Service) และโลกศกษา (Global Education) และใหความส าคญในการจดใหผเรยนไดเรยนภาษาตางประเทศท 2 อก หนงภาษา รวมทงการฝกทกษะภาษาองกฤษอยางเขมขนเพอตอยอดความร ทงน เพอใหผเรยนมคณลกษณะเปนพลโลกมศกยภาพทดเทยมกบนานาประเทศ เปนเยาวชนไทยรนใหม เปนผทมความเปนเลศทางวชาการ สามารถสอสารไดสองภาษา ล าหนาในทางความคด สามารถผลตงานไดอยางสรางสรรคและมจตรวมรบผดชอบในสงคมโลก

1.9 จดใหมระบบการจดการความร

การจดการความร (Knowledge Management: KM) เปนเครองมอหรอวธการทใชในการสรางสงคมแหงการเรยนร สงคมฐานความร เนนสงคมแหงความร นบเปนวธการปฏรประบบความรในสงคมไทย เหตเพราะการจดการความรถกน ามาใชในการ สรางเสรมและพฒนาคนในองคกรใหมศกยภาพ มความร และมปญญาทสามารถเรยนร ไดตลอดชวต อนเปนหนทางน าไปสการเพมศกยภาพในการท างานขององคกรใหสงขน โดยอาศยความรและปญญาเปนพนฐานในการท างานและสรางนวตกรรม เพอใหกาวทนสงคมโลกทงในปจจบนและอนาคตทลวนแขงขนกนดวยการสรางนวตกรรม การจดการความรเปนการใชประโยชนอยางเตมทจากพลงปญญาปฏบตของบคคลในการท างานใหบรรลผลโดยไมตองรอรบค าสงเพยงอยางเดยว เปนกระบวนการท างานโดยเนนสมรรถนะ ปญญา และประสบการณปฏบตจากผท างาน ถอเปนมตหนงของการกระจายอ านาจไปสบคคลและองคกร

- 50 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

งานวจยในประเดนของการจดการความรเพอสรางสงคมแหงความรนบวายงมจ านวนนอย แตมงานวจยทมขอคนพบตรงกนวา การจดการความรจะเกดประสทธภาพและประสทธผลมากขน หากบคคลหรอองคกรนนไดรบการสนบสนนใหมความชดเจนในเรองดงน คอ (1) บทบาท ความรบผดชอบทชดเจน โปรงใสและตรวจสอบได (2) เปาหมายและขอบเขตการท างานทชดเจน (3) อ านาจอยางเปนทางการทจะตดสนใจ และรบผดชอบในการตดสนใจภายใตเงอนเวลาทเขาใจตรงกน (4) ความเปนอสระในการแกปญหาในการท างานทไดรบมอบหมายโดยไมตองกลวถกต าหนหรอถกกลาวหา (5) การยอมใหเกดความเสยงทจะเกดความผดพลาดซงสามารถรบผดชอบได ทงนเพอใหเกดบทเรยนหรอการเรยนร (6) การท างานเปนทมหรอเครอขายเพอจะไดแลกเปลยนเรยนรจากกนและกน (7) การขจดสงทเปนอปสรรคเชงโครงสรางทน าไปสการใชอ านาจแบบรวมศนย และการสนบสนน เสรมแรงผปฏบตทแกปญหาการท างานโดยใชปญญาปฏบตแทนการรอค าสง (8) การใชประโยชนจากจดแขงของบคคลหรอองคกร (9) การสรางระบบแลกเปลยนสารสนเทศท เปดโอกาสใหทกคนเขาถง เพอการเรยนรทจะเปลยนแปลงและพฒนาตนเอง

นอกจากน มงานวจยทยนยนการสนบสนนและสงเสรมการจดใหมระบบการจดการความร โดยวจยและพฒนานวตกรรมการเพมประสทธภาพขององคกรทางการศกษาดวยการจดการความร เพอพฒนารปแบบและปจจยแหงความส าเรจในการจดการความรของส านกงานเขตพนทการศกษาและสถานศกษาขนพนฐานทสงผลใหองคกรเหลานมประสทธภาพสงขนในการด าเนนงานตามพนธกจ และเพอใหมการแพรขยายการจดการความรไปสส านกงานเขตพนทการศกษาและสถานศกษาขนพนฐานอนๆ ทงสงกดเดยวกนและตางสงกด ซงเปนงานวจยเชงคณภาพและเชงปรมาณ ยดหลกปฏบตการแบบ มสวนรวม โดยศกษาในกลมเปาหมายส านกงานเขตพนทการศกษาและสถานศกษาขนพนฐานใหมการใชการจดการความรเพอเพมประสทธภาพขององคกร ผลการวจยพบวา เกดรปแบบการจดการความรขององคกรทแบงออกได 3 กลม คอ (1) กลมรปแบบวงจรความร ซงมองคประกอบดานวสยทศนองคกร กระบวนการจดการความร และคลงความรเพอการใชและเผยแพร (2) กลมรปแบบขนตอนการจดการความรทด าเนนการตามตนแบบการจดการความร ของสถาบนสงเสรมการจดการความร เ พอสงคม (สคส. ) และ (3) กลมรปแบบผสมผสานแนวคดกลมทหนงและสองเขาดวยกน สวนปจจยแหงความส าเรจทเหนเดนชดจากองคกรทปฏบตไดดเลศ ไดแก ความพรอมและความมงมน

- 51 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

ของผบรหารทกระดบ ความเขมแขงและความมงมนของทมแกนน านกจดการความร การเปดใจและการท าความเขาใจเรองการจดการความรของบคลากร สวนการแพรขยายการจดการความรไปสองคกรอนเหนไดชดเจนวาเปนการแพรขยายทงในระดบบคคลระดบองคกร โดยใชการตดตอสอสารทกรปแบบ รวมทงการใชเทคโนโลยสารสนเทศในรปแบบเวบไซตและบลอกไซต

เชนเดยวกน มงานวจยเกยวกบการศกษาปจจยทางการบรหารและการจดการความรทเกอหนนตอความเปนองคการแหงการเรยนรในสถานศกษาขนพนฐานสงกดส านกงานเขตพนทการศกษา และสถานศกษาสงกดส านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา ซงเปนจดเรมตนทแสดงใหเหนสถานภาพและความชดเจนในเรองการน าการจดการความรมาใชเพอการเรยนรในองคกร เนนการรวบรวมองคความรหรอภมปญญาทมอยแลวภายในสถานศกษา และน ามาใชในการเรยนรเพอพฒนาสถานศกษา ชมชนและสงคมภายนอกสถานศกษา รวมทงใหเหนปจจยส าคญทสงผลตอการเปนองคการแหงการเรยนร ตรงนแสดงใหเหนถงบทบาทของสถานศกษาทไมใชเพยงแตถายทอดความรภายในสถานศกษาเทานน หากแตสามารถน าความรไปประยกตใชในการแกปญหา ปรบปรงคณภาพชวตของคนในชมชนสงคมภายนอกสถานศกษาอกดวย อยางไรกดมขอคนพบทนาสนใจเกยวกบปจจยทางการบรหารเพอความเปนองคการแหงการเรยนรในสถานศกษา ไดแก การพฒนาความมประสทธผลของสถานศกษา การพฒนาความเปนองคกรวชาชพ การตดสนใจรวมและมวสยทศนรวม การพฒนาการบรหารตนเองและการตดตอสอสาร การจงใจเพอสรางสรรค การพฒนาการเปนผน าแหงการเปลยนแปลง การสรางวฒนธรรมและบรรยากาศองคกรเชงสรางสรรค การบรหารการเปลยนแปลงและนวตกรรม การบรหารหลกสตรและการสอน และการพฒนาทรพยากรมนษย เชน การพฒนาคณะครใหมพฤตกรรมการสอนทเปนไปในทางบวกทจะสงผลดตอผเรยน ผบรหารมวสยทศนตอการพฒนาคณะครเพอใหการใชทรพยากรทมคณคาทสดเปนไปอยางเตมศกยภาพและเกดประโยชนสงสด และผบรหารไดกระตนสงเสรมใหคณะครเกดส านกแหงตนเพอการเรยนรอยเสมอ ส าหรบดานการจดการความรในองคกร ประกอบดวยพนฐานทางขอมลและสารสนเทศ บคลากร ระบบการใหรางวล วฒนธรรมองคกร รวมถงยทธศาสตรและเทคโนโลย และการจดท าคลงความร ซงปจจยทมผลตอการจดการความรในองคกร ไดแก ปจจยภายนอก คอ บรรยากาศและวฒนธรรมขององคการและภาวะผน าแหงการเรยนร

- 52 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

ปจจยภายใน คอ วสยทศน พนธกจและยทธศาสตร ปจจยโครงสรางขององคการ ปจจยเทคโนโลยสารสนเทศ ปจจยระบบการจดการ ปจจยความสามารถของบคลากร และปจจยการเสรมแรง ซงสงผลตอองคการแหงการเรยนร

จากผลการวจยเกยวกบการจดการความรเพอสรางสงคมแหงความร หากสงเสรมใหมการใชประโยชนจากผลการวจย จ าเปนตองมนโยบายทใหความส าคญในการสนบสนนการจดและพฒนาใหมระบบการจดการความรในองคกรการศกษาในทกระดบและประเภทการศกษา โดยมแนวปฏบต คอ การก าหนดทศทางของการจดการความรในองคกรใหเปนทเขาใจรวมกนและตรงกน การท าใหการถายโอนความรและกระบวนการเรยนรในองคกรเขมแขง การสรางวฒนธรรมองคกรแหงการเรยนรและการแลกเปลยนเรยนร การจดตงศนยการจดการความร และการสรางเครอขายระหวางบคคลและองคกรเพอการแลกเปลยน แบงปน ตอยอดความรและน าไปใชพฒนาการศกษาใหมคณภาพ

2. สรางและกระจายโอกาสทางการศกษา สรปผลดงน

2.1 สรางความเสมอภาคและความเปนธรรมทางการศกษาใหเกดขนแกประชากรทกกลม รวมถงผยากไร ผดอยโอกาส ผพการ ผบกพรองทางกายและการเรยนร รวมทงชนกลมนอย

ปจจบนมงานวจยสวนใหญทศกษาเกยวกบรปแบบและแนวทางการสงเสรมการมสวนรวมจากทกภาคสวนของสงคม เพอเพมการสรางและกระจายโอกาสทางการศกษาใหแกประชาชนมากขน โดยสนบสนนทกภาคสวน ไดแก สถานศกษา ส านกงานเขตพนทการศกษา องคกรปกครองสวนทองถน ครอบครว ชมชน ภาคประชาชน ภาคเอกชน สถานประกอบการ องคกรหรอสถาบนสงคม ฯลฯ ในการจดการศกษาทกระดบและประเภทการศกษา ทงในกลมเดกปกต เดกยากจน รวมถงเดกทมความตองการพเศษทางการศกษา ซงอาจจดในรปศนยการเรยน กจะชวยขยายโอกาสทางการศกษาโดยเฉพาะใหกบเดกยากจนทไมมโอกาสไดเรยนตอ สามารถเรยนตอได พรอมกบการม งานท าไดเปนอนมาก โดยเรมแรกอาจตองจดท าหลกสตรเฉพาะทเหมาะกบความตองการของตน ซงอาจแตกตางกนไป แตยงยดกรอบหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานหรอหลกสตรการอาชวศกษา

- 53 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

งานวจยอกกลมหนงท เสนอแนะการสรางความเสมอภาคและความ เปนธรรมทางการศกษาใหกบประชาชนในระบบการศกษาและนอกระบบการศกษา ไดแก การสงเสรมโรงเรยนวถพทธ ในระดบการศกษาขนพนฐาน การพฒนาศนยการเรยนรชมชน และแหลงเรยนร ในชมชนในการจดการศกษานอกโรงเรยน และการท านบ าร งศลปวฒนธรรมในสถาบนอดมศกษา รวมทงการจดกจกรรมทางการศกษาในรปแบบเครอขาย การจดการศกษาในทกรปแบบทกลาวมา โดยเฉพาะศนยการเรยนรชมชน จะเปนประโยชนอยางยงตอการด าเนนงานใหบรการการศกษาขนพนฐานตลอดชวตแกประชาชนระดบรากหญา การจดการศกษาทกรปแบบควรเปดโอกาสใหชมชนหรอภาคประชาชน เขามามบทบาทอยางตอเนอง เชน ในโรงเรยนวถพทธ ใหชมชนมามสวนรวมและเนนกจกรรมดานการพฒนาจตจากการใชธรรมะในชวตประจ าวน กจกรรมการพฒนาคณธรรมจรยธรรมใหกบนกเรยน เปนตน

อกมมมองหนงเฉพาะในกลมเดกดอยโอกาส ซงจดเปนเดกทมความตองการพเศษทางการศกษากลมหนง เปนกลมเปาหมายทตองใหบรการทางการศกษาแตกตางกนไปตามสภาพปญหาในแตละกลม เชน เดกชนกลมนอย เดกเรรอน แรงงานเดก เดกก าพราและเดกทมปญหาทางพฤตกรรม นอกจากนนมงานวจยอกกลมซงเปนการศกษาเกยวกบการจดท าขอเสนอและแนวทางการจดการศกษาส าหรบเดก 3 กลม คอ เดกดอยโอกาส เดกตางดาว และเดกพการ เปนการศกษาสถานภาพการจดการศกษาและรปแบบการ จดการศกษาทด พรอมทงพฒนาและหาแนวทางการจดการศกษาส าหรบเดกดอยโอกาส เดกตางดาว และเดกพการ ซงใชวธการเกบขอมลเชงคณภาพดวยการสมภาษณเชงลก การสนทนากลม การสงเกตการสอนในพนทและการส ารวจขอมลเบองตนจากกลมตวอยาง มขอคนพบจากงานวจยวา แนวคดในการใหบรการทางการศกษาส าหรบเดกทง 3 กลม มความสอดคลองกน โดยมแนวคดเรองความเสมอภาคและบรณาการทค านงถงสทธและความเทาเทยมกนทางการศกษา แนวคดเรองการจดการศกษาใหมคณภาพโดยเนนการเรยนรเพอชวต แนวคดเรองเอกลกษณทางวฒนธรรมซงเปนการเปดโลกทศนของเดก ดานวฒนธรรม และแนวคดการศกษากบการพฒนาเดกซงเปนกระบวนการพฒนาศกยภาพใหถงขดสด อนจะน าไปสการเปนทรพยากรมนษยทมบทบาทในความกาวหนาทางเศรษฐกจ และเปนพลเมองดทมสวนรวมในการพฒนาสงคมและประเทศชาต มขอคนพบ ทนาสนใจในแตละกลม ไดแก เดกดอยโอกาสควรไดรบโอกาสเขารบบรการการศกษา

- 54 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

ขนพนฐานเชนเดยวกบเดกปกตทวไป ทงทเปนการจดการศกษาในระบบ การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย การใหบรการการศกษาส าหรบเดกดอยโอกาสจงตองมรปแบบและวธการเรยนการสอนทหลากหลาย มความยดหยน และเหมาะสมกบสภาพชวตและความตองการของเดก ในเดกตางดาวทอย ในพนทชายแดนจ าเปนตองมรปแบบทหลากหลายเพอใหสอดคลองกบลกษณะและความหลากหลายของเดกตางดาวทมสถานะ โอกาส และเงอนไขแตกตางกน โดยเฉพาะการเรยนรเรองภาษาไทยเปนสงจ าเปนส าหรบเดกตางดาวทกกลม เพราะชวยใหเดกเขาถงและรบรขอมลทเปนประโยชนได เชน ขอมลสขอนามย การปองกนภยและความเสยงตางๆ แตระดบภาษาทเดกตางดาวเรยนไมจ าเปน ตองเรยนรเหมอนเดกไทยทงหมด ควรมความแตกตางกนตามความจ าเปนของเดกแตละกลม สวนการเรยนภาษาชาตพนธของเดกตางดาวกเปนสงส าคญส าหรบกล มทตองการกลบประเทศของตน กบเปนประโยชนส าหรบเดกไทยทจะไดเรยนรภาษาประเทศเพอนบานส าหรบใชตดตอสอสารและสรางความสมพนธระหวางประเทศทดในอนาคต ส าหรบการใหความรเกยวกบทองถน รวมทงความสมพนธระหวางประเทศเพอนบานและสถานการณในพนทชายแดน ควรมการน าเสนออยางเหมาะสมและสรางสรรค เพอใหเดกตางดาวรวมถงเดกไทยไดเรยนรเรองราวเกยวกบทองถนและสงคมชายแดน ซงจะมประโยชนตอการสรางความเขาใจทดระหวางกนไดมากขน ไดเรยนรวฒนธรรมทเปนรากเหงาของกนและกน จะชวย ใหเหนคณคาของวฒนธรรมของกนและกน กจะน าไปสความสมพนธทดของคนและประเทศตอไป ส าหรบกลมเดกพการ ควรจดการศกษาแบบเรยนรวม ใหเดกพการไดเรยนในโรงเรยนทวไปใกลบาน ก าหนดนโยบายและแผนยทธศาสตรหรอแผนพฒนาระยะยาวใหชดเจนส าหรบสถานศกษาทวไปและสถานศกษาเฉพาะความพการ รวมทงหนวยงานทเกยวของ กบการบรการทางการศกษาทมความพรอมในการจดการศกษาแกเดกพการไดอยางมประสทธภาพตรงตามเปาประสงค

อยางไรกตาม จากงานวจยทกลาวมามขอเสนอวาควรจดตงหนวยงานระดบชาตดานการจดการศกษาส าหรบเดกพการ จดแหลงขอมลระดบชาตดานการศกษาส าหรบคนพการ ซงขอมลเหลานจะน าไปใชประโยชนในการวางแผนและก าหนดทศทาง ดานการศกษาส าหรบคนพการตอไป เชน ปรบปรงหลกสตรดานการศกษาส าหรบ คนพการหรอการศกษาพเศษในระดบปรญญาตรและสงกวาปรญญาโท ผลตผส าเรจการศกษาทเปน

- 55 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

คนพการใหมความรความสามารถตามความตองการของหนวยงาน ผลตและจดเตรยมอตราก าลงครการศกษาพเศษใหเพยงพอสอดคลองกบนโยบาย เปนตน

2.2 สงเสรมการใหความรตงแตอยในครรภมารดาถงแรกเกด ใหไดรบการดแลอยางมประสทธภาพแกแมและเดก

การพฒนาเดกตองเรมพฒนาตงแตเดกยงอยในครรภมารดา จงตองพจารณาตงแตความพรอมของผทจะเปนพอแม ซงมงานวจยเกยวกบเดกปฐมวยระบชดวา รากฐานส าคญในการสรางก าลงคนใหมคณลกษณะสมบรณพรอม ตองเรมทการพฒนาสมองเดกใหมคณภาพและเตมตามศกยภาพ โดยเรมตงแตเดกยงอยในครรภมารดา เพราะเปนชวงทสมองทารกมการเจรญเตบโตและพฒนารวดเรวมาก รวมทงชชดวาเดกมการเรยนรแลวตงแตอยในครรภ จงจ าเปนตองใหความส าคญอยางมากกบการสรางเสรมศกยภาพสมองและการเรยนรของเดกทกระดบ ตองเรมตงแตในระดบครอบครว โดยใหความรกบพอแมทกระดบในการดแลสมองเดกตงแตในครรภถงแรกเกด รวมถงการอบรมเลยงดและสรางเสรมประสบการณการเรยนรทพฒนาสมองเดกตงแตแรกคลอด หลงคลอด และจนกระทงเตบโตเปนผใหญ โดยเฉพาะในชวงวยแรกเรมของชวต คอ ชวง 3 ปแรกหลงคลอด ซงเปนอกชวงเวลาทสมองมการเจรญเตบโตและพฒนาอยางรวดเรวมาก เหนไดจากชวง 3 ปแรก เปนชวงทน าหนกสมองของเดก มขนาดถง 9 ใน 10 ของสมองผใหญ ซงนบเปนชวงเวลาทองของโอกาสแหงการเรยนรสงตางๆ ของมนษยทเกยวกบตวเองและโลกภายนอก ตรงนตองเปนความรวมมอของทกภาคสวนของสงคม ทงสถาบนครอบครว สถาบนการศกษา ชมชน และองคกรทเกยวของกบการพฒนาเดกทงภาครฐและเอกชน ทตองรวมมอกนดแลและพฒนาสมองของเดกทกคนใหมคณภาพตงแตอยในครรภมารดา

ปจจบนมการสงเสรมสนบสนนใหด าเนนการปรบเปลยนกระบวนการเรยนรใหม มงเนนการจดกระบวนการเรยนรทผเรยนส าคญทสด เนนการพฒนาสมองกบการเรยนรของผเรยนเปนหลก รวมทงสรางความรความเขาใจทถกตอง เรองการพฒนาสมอง สตปญญาและการเรยนรใหแกประชาชน โดยมแนวคดวา กระบวนการเรยนรของสมองจะเรยนรไดอยางมประสทธภาพ เมอไดเรยนรอยางสนกสนาน มความสข รสกตนเตน มอสระในการเรยนร และทาทายใหสมองไดคด ฉะนนการออกแบบกระบวนการเรยนรทสอดคลองกบการท างานของสมองจงเนนการจดประสบการณใหผเรยนไดเรยนรอยางมความสข ไดใช

- 56 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

ทกษะกระบวนการคด วเคราะห สงเคราะห คดอยางมวจารณญาณและสรางสรรค รวมถงการคดตดสนใจและลงมอแกปญหาดวยตนเอง ตลอดจนไดฝกทกษะทางสงคม การแสดงออกทางอารมณท เหมาะสม และการตดตอสอสารกบบคคลและองคกร นอกเหนอจากการใหความรทางวชาการเพยงอยางเดยว

มงานวจยทสนบสนนความส าคญของการสงเสรมการใหความรตงแตอยในครรภมารดาถงแรกเกดใหไดรบการดแลอยางมประสทธภาพแกแมและเดก และการใหความรในการเลยงดเดกหลงคลอดส าหรบพอแมใชเปนแนวทางปฏบตสงเสรมพฒนาเดกโดยเฉพาะตงแต 0-3 ป อยางเหมาะสมและมประสทธภาพ พอแมเปนเหมอนผทกอรางสรางฐานชวตแรกใหกบเดก เลยงดใหอยรอดปลอดภยทงทางกาย จตใจ สงคมและอารมณ ใหความรกตอเดกอยางไมมเงอนไข ไมกดดน ไมเรงรด ไมใชวธบงคบฝนใจ ทส าคญคอชวยบมเพาะและเสรมสรางสมรรถนะ ทกษะ และพฤตกรรมทพงประสงคทจ าเปนตอการเรยนรในการด ารงชวตในโลก เชน ทกษะชวต ทกษะทางสงคม ทกษะการคด วเคราะห สรางสรรค กลาแสดงออก ทกษะการแสวงหาและสรางองคความรดวยตนเอง ทกษะการแกปญหา และอนๆ เชน ฝกการมวนย โดยผานการจดกจกรรมการเรยนรทเขาใจธรรมชาตการเรยนรของเดกและมความเหมาะสมกบพฒนาการของเดก เชน จดการเรยนรผานการสมผสทหลากหลาย จดการเรยนรอยางสนกสนานผานการเลาเรอง การพดคย การอานหนงสอใหฟง จดการเรยนรดวยการลากเสนและระบายส จดการเรยนรผานการเลนของเลน จดประสบการณโดยใหลงมอปฏบต เปนตน อยางไรกตามรปแบบการจดการเรยนรมใช จดเฉพาะในกลมเดกปกตเทานน หากควรจดการเรยนรใหกบเดกทกกลมโดยไมเลอกปฏบต

2.3 สนบสนนการจดการศกษาตามวยและพฒนาการอยางมคณภาพตงแตกอนวยเรยน จนจบการศกษาขนพนฐาน

งานวจยเกยวกบการพฒนานวตกรรมการจดการศกษาทเหมาะสมตามวยและพฒนาการอยางมคณภาพในทกระดบการศกษา โดยเฉพาะในระดบการศกษาปฐมวยทใหความส าคญคอนขางมาก พบวาสวนใหญเปนกลมนวตกรรมทจดท าขนโดยไมไดมงทผลสมฤทธของนกเรยนโดยตรงเพยงอยางเดยว แตมการมงหวงในการสรางภมคมกนตนเองใหแกเดกนกเรยน เปนการปลกฝงและพฒนาคณงามความด คณลกษณะส าคญทด ซงจะชวยเปนภมคมกนตนเองทงทางดานจตใจ ทางกาย ทางสงคมและทางพฤตกรรม

- 57 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

นอกจากนมอกกลมหนงเปนนวตกรรมการจดการเรยนรทน าเอาความรจากแหลงเรยนรทมอยมากมาย หลากหลายนอกสถานศกษาเขามาใชในการจดการเรยนการสอน และเชนกนไมใชเพยงแคเพมพนความรเทานน แตยงสามารถชวยแกปญหาขาดแคลนคร รวมทงยงเปนการใหเดกไดเชอมโยงความรกบประสบการณและชวตจรงของคนในสงคม

2.4 จดใหมการเทยบโอนวฒการศกษา (Credit Transfers) ส าหรบกลมทมความเชยวชาญเฉพาะทาง

การเทยบโอนวฒการศกษาด าเนนการใน 2 ลกษณะ คอ การเทยบโอนความรและประสบการณจากการศกษานอกระบบและตามอธยาศย และการเทยบโอนผลการเรยนรายวชา/กลมวชาจากการศกษาในระบบและนอกระบบ มการศกษาวจยในหนวยงานทด าเนนการเรองน คอ ส านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา พบวา มการก าหนดประเภทวชาและสาขาวชาไวในหลกสตรประกาศนยบตรวชาชพ และขณะน เปดกวางใหองคกรหรอหนวยงานอนๆ เชน สถานประกอบการ เขามารวมจดการศกษา สถานประกอบการมการจดศนยการเรยนและจดท าหลกสตรโดยยดกรอบหลกสตร ของอาชวศกษา มการปรบเปลยนบางรายวชาใหสอดคลองกบความตองการของ สถานประกอบการ แตกไมไดเปดกวางมากนก ซงสถานประกอบการมความพงพอใจ ในระดบหนงเกยวกบหลกสตรทมการปรบใหเหมาะกบความตองการของตน

แนวทางการจดท าหลกสตรเฉพาะของสถานประกอบการดงกลาว ควรตองมการท าความเขาใจใหตรงกนและท าความตกลงรวมกบหนวยงานสวนกลางทรบผดชอบหลกสตรโดยตรง เพอใหเปนทรบทราบทวกน รวมทงตองรวมกนพฒนาหลกสตรตนแบบของสถานประกอบการหรอศนยการเรยนทตองการมหลกสตรเฉพาะของตนตอไป เมอศนยการเรยนจดท าโครงสรางหลกสตรและรายวชาทจะจดการเรยนการสอน รวมทงรายวชาทจะเทยบโอนไดแลว จงจดท าแผนการเรยนของศนยการเรยนตลอดหลกสตรในแตละภาคเรยน จนครบทง 6 ภาคเรยน โดยจดเรยงรายวชาทจะจดการเรยนการสอนจากงายไปยาก หรอเรยงจากรายวชาทมรหสวชานอยไปสรายวชาทมรหสวชามาก จากนนจงจดท าแผนการเรยนและตารางการเรยนการสอนเมอจะเปดท าการสอน พรอมทงก าหนดผสอนใหชดเจน

- 58 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

ส าหรบการเทยบโอนความรและประสบการณจากการท างาน จากผลการวจยพบวา มขนตอนการด าเนนงานดงน (1) ผขอเทยบโอนจะตองมพนความรและประสบการณในรายวชา/กลมวชาทขอประเมน รวมทงหลกฐานทแสดงถงความรและประสบการณ (2) ผเรยนจะขอเทยบโอนความรและประสบการณไดไมเกน 2 ใน 3 ของหนวยกต ตามโครงสรางหลกสตร (3) ด าเนนการประเมนเบองตน โดยมคณะกรรมการประเมนเบองตน ท าหนาทประเมนหลกฐานขอมลทผขอรบการประเมนน ามาแสดงและสมภาษณ (4) ด าเนนการประเมนความรและประสบการณ โดยมคณะกรรมการท าหนาทประเมนวาผขอรบการประเมนมความร ความเขาใจ ทกษะ ความช านาญ เจตคต รวมทง กจนสยตามสมรรถนะในรายวชา (5) หากประเมนผาน ผเรยนน าผลการประเมนไปขอยกเวนไมตองเรยนในรายวชาทผานการประเมน

สวนการเทยบโอนผลการเรยน ศนยการเรยนยงเปดโอกาสใหผเรยนสามารถเทยบโอนผลการเรยนรายวชา/กลมวชาได ดงน (1) ผเรยนยนค ารองพรอมหลกฐานการศกษาหรอใบแสดงผลการเรยนทประสงคจะขอเทยบโอน โดยผเรยนจะตองลงทะเบยนเรยนและมเวลาเรยนในศนยการเรยนไมนอยกวา 1 ภาคเรยน (2) สถานศกษาแตงตงคณะกรรมการเทยบโอนผลการเรยน ด าเนนการพจารณาจากหลกฐาน (3) ผลการเรยนทไดรบการเทยบโอนตองไมสงไปกวาผลการเรยนเดม นอกจากนกฎกระทรวงฯ ก าหนดใหศนยการเรยนออกหลกฐานการศกษาแกผเรยนหรอผส าเรจการศกษาจาก ศนยการเรยนวาไดศกษาหรอส าเรจการศกษาตามหลกสตรการศกษาขนพนฐานของกระทรวงศกษาธการ สวนครผ สอนในศนยการเรยนเปนไดท งบคลากรภายใน สถานประกอบการ และบคลากรทอยภายนอกสถานประกอบการ โดยบคลากรใน สถานประกอบการแมจะไมมใบอนญาตประกอบวชาชพคร กสามารถเปนครผสอนใน ศนยการเรยนได เนองจากไดรบการผอนผนตามกฎหมายพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 มาตรา 53 วรรค 2 และวรรค 4

2.5 จดใหมระบบสะสมผลการศกษา (Credit Bank) และการเทยบโอน เพอขยายโอกาสใหกวางขวางและลดปญหาคนออกจากระบบการศกษา

การจดใหมระบบสะสมผลการศกษาและการเทยบโอนชวยขยายโอกาสทางการศกษาและลดปญหาคนออกจากระบบการศกษา ซงสามารถด าเนนการใน 2 ลกษณะ

- 59 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

ดงทกลาวมา คอ การเทยบโอนความรและประสบการณ เปนการยอมรบผลการเรยนรทไดจากประสบการณใหเปนสวนหนงของผลการเรยนตามหลกสตรประกาศนยบตรวชาชพ (ปวช.) และหลกสตรประกาศนยบตรวชาชพชนสง (ปวส.) ของสถาบนการศกษาอาชวศกษา ซงเปดโอกาสใหนกเรยน นกศกษา ประชาชน สามารถน าความรและประสบการณมาขอรบการประเมนเทยบโอนเขาสหนวยกตไดทกหมวดวชา เพอยกเวนการเรยนรายวชาในสถานศกษาทเขาเรยน และนบเปนสวนหนงของผลการเรยนตามหลกสตร ส าหรบการเทยบโอน ผลการเรยนรายวชา/กลมวชาในหลกสตรเดยวกนหรอตางหลกสตรซงเปนการจดการศกษาในระบบและนอกระบบ สถานศกษาสามารถด าเนนการไดตามปกต

ประเดนนมงานวจยคอนขางนอย เทาทมคองานวจยเกยวกบสภาพการด าเนนงานเทยบโอนผลการศกษาระดบการศกษาขนพนฐาน จากการวเคราะหและสงเคราะหเอกสารของประเทศไทยและตางประเทศ มขอคนพบวา การเทยบโอนผลการศกษาในประเทศไทย ม 2 ลกษณะคอ การเทยบโอนผลการเรยน และการเทยบระดบการศกษา แตละลกษณะมรายละเอยดของรปแบบตางกนไปตามแตละระดบการศกษา การเทยบโอนผลการเรยนในระดบการศกษาขนพนฐาน สถานศกษาทด าเนนการเทยบโอนสามารถก าหนดแนวปฏบตของตนเองได โดยเปดโอกาสใหมการเทยบโอนผลการเรยนได 5 รปแบบ คอ (1) เทยบโอนผลการเรยนจากการศกษาในระบบ (2) เทยบโอนผลการเรยนจากการศกษานอกระบบเขาสการศกษาในระบบ (3) เทยบโอนผลการเรยนจากการจดการศกษาโดยครอบครวเขาสการศกษาในระบบ (4) เทยบโอนผลการเรยนจากการจดการศกษาโดยศนยการเรยน การศกษาหลกสตรระยะสน หลกสตรเฉพาะการฝกอาชพประสบการณท างานเขาสการศกษาในระบบ (5) เทยบโอนผลการเรยนจากการศกษาตามหลกสตรตางประเทศเขาสการศกษาในระบบ ส าหรบการศกษานอกโรงเรยน ในสวนการเทยบโอนผลการเรยนเปดโอกาสใหเทยบโอนได 3 รปแบบคอ (1) เทยบโอนผลการเรยนทงเปนหมวดวชา/กลมสาระเรยนร รายวชา และไมเปนหมวดวชาเขาสหลกสตร (2) เทยบโอนผลการเรยนจากการศกษาทจดเปนหลกสตรเฉพาะ หลกสตรทไดรบรองจากหนวยงานรฐ (3 ) เทยบโอนความร และประสบการณ สวนการศกษาการเทยบโอนในระดบ การอาชวศกษา เปดโอกาสใหเทยบโอน 2 รปแบบคอ (1) เทยบโอนผลการเรยนรายวชา/กลมวชาจากการศกษาในระบบและนอกระบบ และ(2) เทยบโอนความรและประสบการณเขาสหนวยกต สวนของการศกษาเอกชน เทยบโอนได 2 รปแบบเชนกนคอ (1) เทยบโอน

- 60 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

ความรและประสบการณประเภทสามญศกษา (2) เทยบโอนความรและประสบการณประเภทอาชวศกษา อกลกษณะหนงคอการเทยบระดบการศกษา มเพยงในระบบการศกษานอกโรงเรยน ซงด าเนนงานในรปของคณะกรรมการเปนผประเมนและตดสน ท าการประเมนเทยบระดบการศกษาโดยใชวธประเมนหลายวธประกอบกน ทงการสมภาษณ การปฏบต การทดสอบ การตรวจสอบหลกฐาน ซงพบวายงมปญหาอปสรรคในเรองเครองมอทใชประเมน และกฎเกณฑการใหคะแนนเชนเดยวกน การเทยบโอนผลการศกษาในตางประเทศ แตละประเทศกมรปแบบและวธด าเนนงานแตกตางกนไป เชน ประเทศออสเตรเลย สถาบนการศกษาทกแหงไดรบการรบรองเปนผด าเนนการ โดยสงทน ามาเทยบโอนได ประกอบดวย (1) การศกษาและฝกอบรมทงในและนอกระบบ (2) ประสบการณการท างาน (3) ประสบการณชวต (4) ทง 3 สวนรวมกน โดยการประเมนความรและประสบการณจะใชหลายๆ วธดวยกน หรอประเทศสหราชอาณาจกร สถานศกษาจดศนยการเรยนใหบรการการเทยบโอน ด าเนนการทงกลางวนและกลางคน และมการใช ICT ชวยในการด าเนนงาน หรอประเทศฝรงเศส สถานศกษาตงคณะกรรมการพจารณาประเมนความสามารถในรปแบบตางๆ รวมทงเสนอแนะการศกษาฝกอบรมเพมเตมตามความเหมาะสม เปนตน

จากผลการวจยไดใหขอเสนอแนะวา หนวยงานสวนกลางและหนวยปฏบตควรซกซอมความเขาใจใหชดเจนกอนน ากฎ ระเบยบ แนวทางการเทยบโอนระหวางการศกษาในระบบ นอกระบบ และการศกษาตามอธยาศย ไปสการปฏบต เนองจากการเทยบโอนผลการศกษาเปนเรองทมขอบเขตกวางมากและด าเนนการไดในหลายลกษณะ โดยเมอด าเนนการไประยะหนง ควรมการจดสมมนาระดมความคดจากสถานศกษาเพอใหทราบปญหาอปสรรคในการแปลงนโยบายไปสการปฏบต และหาแนวทางแกไข รวมทงควรมการตดตามประเมนผลการเทยบโอนผลการศกษาของสถานศกษาเปนระยะๆ ขณะเดยวกนควรประชาสมพนธเผยแพรกฎ ระเบยบ วธด าเนนการ การประเมน และผลประโยชนในการเทยบโอนผลการศกษาใหประชาชนทกกลมไดรบรและเขาใจเกยวกบโอกาสการไดรบการศกษา

นอกจากนนมการวจยประเมนผลการด าเนนงานเทยบโอนผลการศกษาระดบอดมศกษา ซงศกษาโดยการสอบถามสถาบนอดมศกษาทวประเทศ ซงผลการวจยพบวา สวนใหญสถาบนอดมศกษาด าเนนการเทยบโอนผลการศกษาแลว มเพยงสวนนอยท

- 61 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

ยงไมไดด าเนนการ โดยบางแหงระบวายงไมมนโยบายการเทยบโอน หรอบางแหงระบวา ยงไมไดมการออกระเบยบขอบงคบการเทยบโอน ส าหรบประเภทการศกษาทขอเทยบโอนและลกษณะการเทยบโอน พบวา การเทยบโอนการศกษาในระบบมากทสด โดยเปนการเทยบโอนผลการศกษาภายในสถาบนเดยวกน สวนการเทยบโอนจากสถาบนตางประเทศสประเทศไทยมนอยทสด ส าหรบการเทยบโอนผลการศกษานอกระบบจะเปนในลกษณะของการเทยบโอนผลการฝกอบรมเขาสวชาตางๆ แตการเทยบโอนประสบการณ ทกษะการท างาน ความสามารถพเศษในลกษณะของการศกษาตามอธยาศยยงพบนอย

อยางไรกตาม จากงานวจยเสนอแนะ การจดตงหนวยงานกลางดแลมาตรฐานการเทยบโอนผลการศกษาและก าหนดกรอบมาตรฐานคณวฒแหงชาต (National Qualification Framework) อาจแบงออกเปน 2 ระดบ/หนวย คอ หนวยหนงรบผดชอบดานการเทยบโอนผลการศกษาระดบการศกษาขนพนฐาน อกหนวยหนงรบผดชอบดแลการเทยบโอนผลการศกษาในระดบอดมศกษา ซงควรมมาตรฐานเดยวกน และก าหนด แนวปฏบตการด าเนนงานการเทยบโอนใหมความชดเจน รวมทงควรสรางความรความเขาใจรวมกนเกยวกบการน านโยบายเรองการเทยบโอนผลการศกษาไปสการปฏบต

2.6 จดใหมโครงการเงนใหกยมเพอการศกษาทผกกบรายไดในอนาคต และพกช าระหนแกผเปนหนกองทนเงนใหกยมเพอการศกษา (กรอ. และ กยศ.)

การก าหนดนโยบายใหมโครงการเงนใหกยมเพอการศกษาทผกกบรายไดในอนาคตและพกช าระหนแกผเปนหนกองทนเงนใหกยมเพอการศกษา เปนแนวทางหนงของการแกปญหาความเหลอมล าดานโอกาสทางการศกษาในสงคม ลดอตราการลาออกกลางคนของนกเรยนนกศกษาซงเปนผลดตอตวเดกและสถานศกษาทมผส าเรจการศกษาตามหลกสตร และเปนการพฒนาทรพยากรมนษยเพอเพมความสามารถในการแขงขนของประเทศ เรมจากการด าเนนการรวมกนของหลายหนวยงาน ไดแก กระทรวงการคลง กระทรวงศกษาธการ ภาคธรกจเอกชน และองคกรอน โดยภาครฐสนบสนนทางการเงนจดตงกองทนเงนใหกยมเพอการศกษาแกนกเรยน/นกศกษาทมาจากครอบครวทมรายไดนอย และด าเนนการในลกษณะเงนทนหมนเวยน โดยใหนกเรยน/นกศกษาระดบมธยมศกษาตอนปลาย อนปรญญาและระดบอดมศกษา กยมเพอการศกษาระหวางเรยน บนพนฐานหลกการของการเพมโอกาสทางการศกษาในระดบทสงขนแกผทมาจากครอบครวทมรายไดนอย

- 62 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

ซงดอยโอกาสทางการศกษา อนจะมสวนส าคญในการยกฐานะความเปนอยของประชาชน และเปนการสนองตอนโยบายการกระจายรายได ตอมามการจดตงกองทนเงนใหกยมเพอการศกษาทผกพนกบรายไดในอนาคต (กรอ.) มเปาหมายเพอใหกยมแกนกศกษาในระดบอดมศกษาในสาขาทตลาดแรงงานมความตองการ โดยไมพจารณารายไดของครวเรอน และคดอตราดอกเบยเทากบอตราเงนเฟอ ซงเปนอตราทต ากวาอตราดอกเบยในตลาด ซงทงสองโครงการกไดด าเนนการมาถงปจจบน

อยางไรกดงานวจยในเรองนยงมไมมากนก อาจมผลการวจยทเสนอถง การส ารวจขอมลปฐมภมและส ารวจทศนคตเพอหาขอเทจจรงในประเดนส าคญหลก ไดแก การประเมนผลการด าเนนงานของกองทนเงนใหกยมเพอการศกษา (กยศ.) และกองทนเงนใหก ยม เ พอการศกษาท ผ ก พนกบรายได ในอนาคต (กรอ. ) ในสถานศกษาและสถาบนการศกษา พฤตกรรมการใชเงนของนกศกษาทไดรบเงนกยมจากกองทนฯ รวมถงประเดนปญหาทเกยวของกบการด าเนนงานไมเปนไปตามเปาหมายทก าหนดไว เชน ผกยมในสาขาทตลาดแรงงานตองการมอตราต าหรอไมมเลย ผจบการศกษาไปแลวไมมงานท า ปญหาไมมการผอนช าระหนคนสงผลกระทบตองบประมาณของกองทนฯ ปญหาการรบภาระคาใชจายทางการศกษาในสวนของคาครองชพของกองทนฯ เปนตน ซงอาจสรปไดวาในชวงแรกของการน านโยบายไปปฏบตอาจมความสบสนดานเอกสารทมรายละเอยดมาก มปญหาในการประสานไปยงผรบผดชอบในการใหเงนก คอ ธนาคาร และเจาหนาทกองทนฯ แตกมการแกปญหาการสอสารรายละเอยดใหชดเจนพรอมมเอกสารยนยน ปญหาอปสรรคดานระเบยบหลกเกณฑ ขนตอนการกยม คณสมบตและการตรวจสอบคณสมบตของผกยมเงน ขอบเขตการใหกยมไมเพยงพอตอการครองชพ การไดรบโอกาสในการกยมอยางไมเทาเทยมกน การประชาสมพนธ การรบสมครผขอกเงนจากกองทนฯ การท าสญญาและการค าประกน ฯลฯ ซงทศนะของผกเหนวาวธแกไขสถาบนการศกษาควรมการจดปฐมนเทศนกศกษาผขอกรายใหม เพอใหทราบระเบยบและหลกเกณฑทควรทราบใหชดเจน ไดแก หลกเกณฑและคณสมบตของผกยมเงน ขอบเขตการใหกยมเงนเพอการศกษา การช าระหนกองทนเงนใหกยมเพอการศกษา และหนาทของผกตามระเบยบคณะกรรมการกองทนเงนใหกยมเพอการศกษา มการอธบายการเขยนสญญากยมเงนและสญญาค าประกน เอกสารประกอบการสงสญญา รวมทงมการปจฉมนเทศนกศกษาผกทคาดวาจะจบการศกษาในแตละปการศกษาเพอใหผกไดทราบวธการช าระหนคนกองทนและการผอนผนการช าระหน นอกจากนนกลมงานวจย

- 63 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

ดานพฤตกรรมการใชเงนของนกศกษาทไดรบเงนกยมจากกองทนฯ สวนใหญมพฤตกรรมการประหยดอยในระดบสง อาจเปนเพราะนกศกษามาจากครอบครวตางจงหวดทมรายไดไมสง จงตองควบคมพฤตกรรมใหใชจายอยางประหยด ใชจายเงนตามความตองการทางการศกษา เนองจากความพยายามทจะตองการใหผลการเรยนออกมาด มหนาทการงานทด อยางไรกด จากงานวจยมขอเสนอแนะวาควรตดตามประเมนผลการกยมเงนจากกองทนฯ กยศ. และ กรอ. จากการตดตามขอมลผเรยนเมอเรยนจบไปแลว เกยวกบสดสวนของการประกอบอาชพ การงาน รายได และการไดรบโอกาสทางการศกษา (ระดบอดมศกษา)

2.7 ปรบปรงระบบการคดเลอกเขาศกษาตอทกระดบใหเออตอการกระจายโอกาส

ระบบการคดเลอกเขาศกษาตอมหลายระดบและแตละระดบมความคลายคลงกน ไดแก การสอบคดเลอกนกเรยนเขาเรยนตอในชนมธยมศกษาปท 1 และมธยมศกษาปท 4 ใชคะแนนสอบรอยละ 80 และคะแนนทดสอบทางการศกษาแหงชาต ขนพนฐาน (Ordinary National Education Test: O-NET) รอยละ 20 แตในปการศกษา 2556 จะสอบวชาภาษาองกฤษเพมจากเดมทสอบเฉพาะภาษาไทย วทยาศาสตร คณตศาสตร และสงคมศกษา โดยใหเพมภาษาองกฤษเขาไปในสดสวนรอยละ 10 จากจ านวนขอสอบทงหมด เพราะตองการขบเคลอนการเตรยมความพรอมเขาสประชาคมอาเซยน อยางไรกตามในปการศกษา 2556 จะทบทวนและปรบปรงหลกเกณฑการรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 เขาเรยนตอชนมธยมศกษาปท 4 ใหมากขน โดยตองเปดชองการรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 จากโรงเรยนอนเขาเรยนตอชนมธยมศกษาปท 4 ซงเปนการกระจายโอกาสทางการศกษามากขน และมการจดท าแผนการรบนกเรยนทมศกยภาพทเหมาะสมเขาเรยนตอชนมธยมศกษาปท 4 ซงศกยภาพทเหมาะสมมเงอนไข 3 ขอ ไดแก (1) นกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 เดมจะตองมคะแนนเฉลยสะสมตลอดหลกสตร (GPAX) ตงแต 2.00 ขนไป (2) หากนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 เดม มคะแนน GPAX ต ากวา 2.00 แตสงกวา 1.50 ขนไป จะไดรบโอกาสในการเขาทดสอบประมวลความรระดบชนมธยมตนของโรงเรยน (3) นกเรยนทมความสามารถเฉพาะทางและสรางชอเสยงใหแกโรงเรยน อาท วงโยธวาทต นาฏศลป กฬา และศลปะ แตจะตองไดรบการรบรองจากครทรบผดชอบในกจกรรมนนๆ และตองมคะแนน GPAX สงกวา 1.50 ขนไป

- 64 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

งานวจยในประเดนเกยวกบระบบการคดเลอกเขาศกษาตอทกระดบยงมไมมาก แตในดานการทดสอบทางการศกษาแหงชาตขนพนฐาน หรอ O-NET ทางสถาบนทดสอบทางการศกษาแหงชาต (สทศ.) เปนผรบผดชอบจดการทดสอบ ซงการสอบ O-NET จะใชวดผลสมฤทธทางการศกษาของโรงเรยนในสงกดตางๆ ใหเปนมาตรฐานเดยวกนทวประเทศ โดยจะใชวดความรและความคดของนกเรยนในระดบชนประถมศกษาปท 6 ชนมธยมศกษาปท 3 และชนมธยมศกษาปท 6 โดยขอสอบประกอบไปดวยเนอหา 8 กลมสาระการเรยนร ไดแก ภาษาไทย สงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม ภาษาองกฤษ คณตศาสตร วทยาศาสตร สขศกษาและพลศกษา การงานอาชพและเทคโนโลย และศลปะ นอกจาก O-NET จะใชเปนตววดระดบการศกษาของเดกไทยแลว ยงเปนคะแนนทตองน าไปใชในการสมครเขาเรยนตอในระดบชนตอไปในระดบการศกษาขนพนฐาน โดยใหน าหนกคะแนน O-NET รอยละ 20 แตในการสมครเขาเรยนตอในระดบอดมศกษาหรอ Admission ใหน าหนกคะแนน O-NET ถงรอยละ 30 อยางไรกตามกระทรวงศกษาธการไดมนโยบายใหด าเนนการ ดงน (1) พฒนาการสอบ O-NET มากกวา 1 ครง และพฒนาระบบ e-Testing (2) เนนการออกขอสอบวดการคดวเคราะหมากกวาความจ า (3) พฒนา Item Bank รองรบการสอบ O-Net มากกวา 1 ครง และ e-Testing (4) การจดการศกษาทมการกระจายอ านาจตองมความรบผดชอบและตรวจสอบไดโดยใชการสอบ O-Net และ (5) การใช O-Net เปนสวนหนงของการจบการศกษาตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน

2.8 จดใหมระบบคดเลอกกลางเพอเขาศกษาตอในมหาวทยาลยทมประสทธภาพและเปนธรรม

งานวจยเกยวกบระบบคดเลอกกลางเพอเขาศกษาตอในมหาวทยาลยยงมไมมาก เทาทมอยเปนงานวจยประเมนผลการรบบคคลเขาศกษาในสถาบนอดมศกษา โดยประเมนผลการรบบคคลเขาศกษาในสถาบนอดมศกษาและผลกระทบของการรบบคคลเขาศกษาในสถาบนอดมศกษา ซงไดใชวธการคดเลอก 2 วธ คอ (1) ระบบรบตรงหรอการรบนกศกษาตามโควตาของสถาบนอดมศกษาสวนภมภาค เปนการเปดโอกาสใหนกเรยนในเขตจงหวดและอ าเภอรอบนอกเขาสระบบการศกษามากขน และตามโครงการพเศษตางๆ ทสถาบนอดมศกษาก าหนดขน เชน โครงการพเศษส าหรบผมความสามารถทางดานกฬา ดานวชาการ และอนๆ (2) ระบบคดเลอกกลางหรอการสอบคดเลอกรวม โดยส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา (สกอ.) เปนผจดสอบ ซงมการพฒนาระบบการคดเลอกบคคล

- 65 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

เขาเรยนในสถาบนอดมศกษามาอยางตอเนอง ระบบคดเลอกกลางเพอเขาศกษาตอในสถาบนอดมศกษาหรอระบบแอดมสชนสกลาง ใชท าการคดเลอกบคคลเขาศกษาในสถาบนอดมศกษาตงแตปการศกษา 2549 แทนระบบเอนทรานซทใชอยเดม มองคประกอบ เพอใชเปนเกณฑในการพจารณาคดเลอกผสมครเขาศกษาในมหาวทยาลย ดงน คอ ผลการเรยนเฉลยสะสมตลอดหลกสตรมธยมศกษาตอนปลายหรอเทยบเทา (GPAX) ผลการเรยนเฉลยสะสมตลอดหลกสตรมธยมศกษาตอนปลายตามกลมสาระการเรยนร (GPA) 3-5 กลมจาก 8 กลมสาระการเรยนร ผลการทดสอบทางการศกษาแหงชาตขนพนฐาน (Ordinary National Educational Test: O-NET) ประกอบดวยกลมสาระการเรยนร 5 กลมสาระการเรยนร ไดแก ภาษาไทย ภาษาองกฤษ คณตศาสตร วทยาศาสตร และสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม และผลการทดสอบทางการศกษาแหงชาตขนสง (Advanced National Educational Test: A-NET) และ/หรอวชาเฉพาะไมเกน 3 วชา ซงเปนเกณฑเพอใหสถาบนอดมศกษาไดคดเลอกผเรยนทมความร ความสามารถและความถนดตรงตามสาขาวชาทเรยน ทงยงเปนการสงเสรมการเรยนการสอนในระดบมธยมศกษาตอนปลายใหเปนไปตามปรชญาและวตถประสงคของหลกสตร ผลการวจยพบวาโดยภาพรวมมความเหมาะสม ทงดานองคประกอบทใชในการพจารณาคดเลอก และดานการด าเนนการจดสอบ O-NET และ A-NET สวนดานการด าเนนการคดเลอกนสตนกศกษาสถาบนอดมศกษาของรฐและเอกชน ซงผเกยวของสวนใหญเหนวายงไมเหมาะสม ไดแก การด าเนนการเกยวกบการรบสมคร คดเลอกนสตนกศกษาผานทางเวบไซตของ สกอ. ผานศนยรบสมครในกรงเทพฯ และผานศนยรบสมครในภมภาค จ านวนรบนสตนกศกษาระบบกลางของสถาบน/มหาวทยาลย การประกาศรายชอผไดรบการคดเลอกเขาศกษาตอเปนไปตามวนเวลาทก าหนด การประกาศรายชอ ผผานการคดเลอกผานทางเวบไซต/อนเทอรเนต เปนตน

นอกจากนนมงานวจยเรองการศกษาเปรยบเทยบสมฤทธผลของการรบนกศกษาระดบ อดมศกษาระหวางวธการใหโควตาและการสอบคดเลอก ซงเปนงานวจยเชงคณภาพ เครองมอทใชเกบรวบรวมขอมล ไดแก การวเคราะหเอกสาร แบบเกบรวบรวมขอมลพนฐานของนกศกษาในสถานศกษา เกยวกบภมล าเนา อาชพของบดามารดา เพศ ผลการเรยน จ านวนนกศกษาทจบออก จ านวนผส าเรจการศกษาในแตละรน สวนแหลงขอมลประกอบดวย สถาบนอดมศกษาของรฐ มขอคนพบส าคญคอ รปแบบการรบนกศกษาเขาศกษาในระดบปรญญาตรของสถาบนการศกษาของรฐ ม 2 รปแบบใหญๆ ไดแก

- 66 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

(1) การสอบคดเลอกทสวนกลางเปนผด าเนนการ (2) การรบตรง หรอใหโควตาของมหาวทยาลย ซงสามารถจ าแนกไดเปน 3 วธดวยกน คอ วธแรก สถาบนการศกษาคดเลอกนกศกษาโดยใชขอสอบทสถาบนการศกษาสรางขนเอง วธทสอง ใชผลการเรยนเฉลยสะสมในระดบมธยมศกษาตอนปลายและการสอบสมภาษณ โดยไมสอบขอเขยน และวธทสาม ใหโควตาในโครงการพเศษตามนโยบายของสถาบนหรอนโยบายของประเทศ วธนมกไมมการสอบขอเขยนรวมดวย เมอวเคราะหเปรยบเทยบสมฤทธผลของการรบนกศกษาของสถาบนอดมศกษาในประเดนตาง ๆ แลว พบวา (1) จ านวนนกศกษาในแตละภมภาคทเขาเรยน ในสถาบนการศกษาโดยวธการสอบคดเลอกและการรบตรงไมมความแตกตางกน แตอตราคดเลอกนกศกษาหญงในระบบโควตาเพมสงขนเมอเทยบกบการสอบคดเลอก (2) อาชพผปกครองของนกศกษากลมรบตรงและกลมสอบคดเลอกนนแตกตางกน ผปกครองนกศกษากลมรบตรงสวนใหญมอาชพเปนเกษตรกร (3) นกศกษาทเขาเรยนดวยการรบตรงมผลการศกษาทดกวานกศกษาทผานการสอบคดเลอกเขามา แตเปนเพยงขอสรปเฉพาะนกศกษาชนปท 1 สวนนกศกษาในชนปอนๆ ไมสามารถหาขอสรปได (4) นกศกษาทเขาศกษาดวยวธการรบตรงมอตราส าเรจการศกษามากกวานกศกษาทเขาศกษาดวยการสอบคดเลอก โดยเฉพาะมหาวทยาลยในสวนภมภาค ซงมจ านวนนกศกษารบตรงใกลเคยงกบนกศกษาทมาจากการสอบคดเลอก แตมหาวทยาลยสวนกลางยงไมสามารถหาขอสรปในสวนนได (5) นกศกษาทเขาศกษาดวยวธรบตรงมอตราการออกกลางคนต ากวานกศกษาทมาจากการสอบคดเลอก โดยเฉพาะมหาวทยาลยในสวนภมภาค ทอตรานกศกษารบตรงใกลเคยงกบนกศกษาทมาจากการสอบคดเลอก สวนมหาวทยาลยในสวนกลางนกศกษาทมาจากการรบตรงจะมอตราการออกกลางคนสงกวานกศกษาทมาจากการสอบคดเลอก

2.9 กองทนตงตวได

ปจจบนยงไมมงานวจยเกยวกบเรองกองทนตงตวได แตมแนวคดและก าหนดเปาหมายทจะใหกลมนกศกษาจากสถาบนอดมศกษาและอาชวศกษาทก าลงศกษาอย หรอส าเรจการศกษาแลวไมเกน 5 ปการศกษา ทงตองเปนคนทมความคดสรางสรรค มงท าเชงธรกจ สามารถประดษฐสงแปลกใหม แตยงไมมความรการจดการองคกรและการบญช โดยจะมศนยบมเพาะวสาหกจซงเปนสถาบนการศกษาเขามาเพมพนตอยอดวชาการและสอนการวางแผนการตลาดและการบรหาร ซงศนยบมเพาะวสาหกจเปนหนวยในมหาวทยาลย ขณะนมจ านวน 56 แหง แตสถาบนอาชวศกษายงไมมหนวยบมเพาะวสาหกจ กจะให

- 67 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

เรยนรจากหนวยบมเพาะวสาหกจของมหาวทยาลยและใหการปรกษาแนะน าหากนกศกษาอาชวศกษาจะเสนอโครงการกเงนจากกองทนฯ หลงการบมเพาะแลวใหเสนอแผนธรกจใหคณะกรรมการฯ พจารณา และเสนอตอธนาคารเพอใหชวยกลนกรองรายชอและโครงการทจะขอสนเชอของกองทนฯ ซงจะชวยเพมประสทธภาพการท างานของกองทนฯ ใหดยงขน ทงนทางกองทนฯ ก าหนดกลมอาชพลงทนทสามารถขอสนเชอได อาท การลงทนดานไอท การเกษตรหรออตสาหกรรมตางๆ โดยไมจ ากดจ านวนรายในการขอสนเชอ แตตองไดรบการรบรองจากสถาบนการศกษาทศกษาอย กองทนฯ จะปลอยสนเชอไปตามความจ าเปนในแตละชวงเวลา โดยทวไปกองทนฯ จะออกสนเชอใหไมเกน 1 ลานบาท ธนาคารพาณชยปลอยสนเชอไมเกน 3 ลานบาท และสถาบนการศกษาทสนบสนนการบมเพาะวสาหกจหรอการใหการชวยเหลอดานการเงน กจะมแหลงเงนทนทจะใชในการประกอบอาชพอสระ โดยหลงจากมการประกอบธรกจไปแลว ทางศนยบมเพาะวสาหกจกจะตองตดตามตอไปจนกวาจะตงตวได ซงการด าเนนการกองทนฯ มระยะเวลาในเบองตน 4 ป

2.10 ด าเนนการโครงการ 1 อ าเภอ 1 ทน เปดโอกาสใหเดกไทยไดเรยนตอตางประเทศ

โครงการ 1 อ าเภอ 1 ทน กเชนเดยวกนทไมคอยมการท าวจย เปนโครงการเพอพฒนาการศกษา โดยชอเดมและชอเตมคอ โครงการทนการศกษาตอของนกเรยนจากทกอ าเภอและกงอ าเภอในระดบอดมศกษา (ปรญญาตร) มจดมงหมายเพอจดสรรทนการศกษา "หนงอ าเภอหนงทน" ใหแกนกเรยนไทยทยากจน แตเรยนด มความประพฤตด และก าลงศกษาอยในระดบมธยมศกษาปท 6 หรอเทยบเทา จากสถานศกษาทกอ าเภอและกงอ าเภอทวประเทศ ไดมโอกาสศกษาตอในระดบปรญญาตรทงในประเทศ และตางประเทศ ในสาขาทสอดคลองกบความตองการของตนเอง ชมชน และทองถน อนน าไปสการสรางความมนคงทางอาชพของตนและครอบครว ซงเปนรากฐานตอการแกไขปญหาความยากจนของประเทศและการพฒนาศกยภาพการแขงขนของไทยในเวทโลก ทงนมความคาดหวงวานกเรยนทนเหลานจะน าความรและทกษะทไดรบกลบมาพฒนาประเทศตอไป โดยก าหนดกรอบการรบทนแตกตางกนไปตามประเทศทจะเดนทางไปศกษาและระยะเวลาท ใช ในการศกษาของประเทศนนๆ อยางไรกตาม ผลการประชมคณะกรรมการด าเนนโครงการ 1 อ าเภอ 1 ทน มมตทจะเปดโอกาสใหเดกไทยไปเรยนตางประเทศมากขน โดยจะพจารณาการจดสรรทนในปการศกษา 2556 ออกเปน 2 ประเภท

- 68 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

คอ ทนส าหรบเดกยากจนหรอเดกขาดแคลนทครอบครวมรายไดรวมไมเกน 200,000 บาทตอป และทนทเปดโอกาสส าหรบเดกทวไป โดยประเภททรบเดกทวไปตองเลอกในสาขาทขาดแคลนคอดานวทยาศาสตรเปนหลก ซงทงสองประเภทสามารถเลอกไปเรยนในประเทศใดกได

2.11 จดการศกษาชมชนเพอมงใหเกดสงคมแหงการเรยนรและการศกษาตลอดชวต (Lifelong Learning)

การศกษามความจ าเปนส าหรบบคคลในทกชวงชวตและมไดสนสดเมอบคคลจบจากโรงเรยนหรอสถาบนการศกษา การจดการศกษาเพอใหคนมความรสงขนจะตองไมเนนวชาหนงสอเพยงอยางเดยวหรอทเรยกวาความร แตตองเนนการพฒนาคนใหมทกษะการศกษา คนควา แสวงหาความร มทกษะแกปญหาชวต และมทกษะชวตพอทจะด ารงชวตและประกอบอาชพนนๆ ไดตามสมควร นนคอการเรยนรของคนตองเปนการเรยนรทพฒนาตนเองไดตลอดชวต ตงแตเกดจนตาย ซงประกอบดวย 4 เสาหลก ไดแก เสาท 1 การเรยนรเพอร โดยผเรยนตองรวธทจะเรยนตอไป เสาท 2 การเรยนเพอปฏบตไดจรง เสาท 3 การเรยนรทจะอยรวมกบผอนไดอยางเปนสข และเสาท 4 การเรยนรเพอชวต เพอการมชวตทเปนของตนเอง สอดคลองกบแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 (พ.ศ.2555-2559) ใหความส าคญเรองการศกษาตลอดชวต เพอพฒนาคนไทยใหมภมคมกนตอการเปลยนแปลง พฒนาคณภาพคนไทยทกชวงวย พฒนาทกษะใหคนมการเรยนรตอเนองตลอดชวต ตามทปรากฏ “ยทธศาสตรการพฒนาคนสสงคมแหงการเรยนรตลอดชวตทยงยน” ใหความส าคญกบการสงเสรมการเรยนรตลอดชวต โดยมงสรางกระแสสงคมใหการเรยนรเปนหนาทของคนไทยทกคน มนสยใฝร รกการอานตงแตวยเดก และสงเสรมการเรยนรรวมกนของคนตางวย ควบคกบการสงเสรมใหองคกร กลมบคคล ชมชน ประชาชน และสอทกประเภทเปนแหลงเรยนรอยางสรางสรรค สอสารดวยภาษาทเขาใจงาย รวมถงสงเสรมการศกษาทางเลอกทสอดคลองกบความตองการของผเรยน และสรางสงคมแหงการเรยนรทมคณภาพและสนบสนนปจจยทกอใหเกดการเรยนรตลอดชวต

มงานวจยทเกยวของกบการจดการศกษาตลอดชวตครอบคลมการศกษาทกระดบทกประเภท เพอความเสมอภาค ความเทาเทยมกนและเพมโอกาสทางการศกษา สรางแรงจงใจใหเหนความส าคญของการเรยนร เปดโอกาสและใหอสระแกบคคลเลอกสงท

- 69 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

ตองการเรยนร เลอกวธเรยนทเหมาะสมกบความสามารถของตน และเรยนรไดทกสถานททกเวลา โดยเฉพาะบานและชมชนเปนแหลงการเรยนรตลอดชวตทส าคญ จง เนนใหความส าคญกบการจดการศกษาชมชนและศนยการเรยนรชมชน ซงเปนการผสมกลมกลนไปกบการด าเนนชวตและการเรยนรสมพนธเกยวของกบชวตเพอสรางสงคมแหงการเรยนรและการศกษาตลอดชวต ทงนแบงงานวจยตามลกษณะการศกษาออกเปน 2 กลม กลมทหนง ศกษาเกยวกบสงคมแหงการเรยนร และการน าภมปญญาทองถนเขามาบรณาการในการจดการเรยนรในระบบการศกษา ซงมการศกษาองคความรของภมปญญาไทยในทองถนทไดรบการสบทอดกนมาและสรางรายไดเลยงตนเองและครอบครว แบงเปน 9 ดาน ไดแก เกษตรกรรม อตสาหกรรมและหตถกรรม การแพทยแผนไทย ศลปกรรม ภาษาและวรรณกรรม ปรชญา ศาสนาและประเพณ การจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม กองทนและธรกจชมชน และโภชนาการ ทงนมการน าภมปญญาไทยเขาสในระบบโรงเรยน นอกระบบโรงเรยน และการศกษาตามอธยาศยอยางเหมาะสม และมเอกภาพเชงนโยบายในการด าเนนงาน โดยใหไดมการเรยนร เรองราวเพอมใหดบสญไป และสรางพลง ขบเคลอนทเกดจากความรอบรของคนไทยหลายชวคนใหกบสงคมไทยในอนาคต สวนอกกลมหนงศกษาเกยวกบการจดการเรยนรของแหลงการเรยนรตลอดชวตทมอยหลากหลาย ในชมชน ไดแก หองสมดประชาชน พพธภณฑ หอศลป สวนสตว สวนสาธารณะ สวนพฤกษศาสตร อทยานวทยาศาสตรและเทคโนโลย และอนๆ อยางเพยงพอและ มประสทธภาพ พรอมทงตดตามความกาวหนาในการจดการแหลงเรยนร และปญหาอปสรรค ซงผลการวจยชชดวาแหลงการเรยนรตลอดชวตทกลาวมาทงหมดมประโยชนตอการเรยนร เปนศนยขอมลขาวสาร น าเสนอฐานคด กระบวนทศน หรอความรในเรองตางๆ เปนศนยการเรยนรและจดกจกรรมตางๆ ของทองถน สวนใหญจะจดกจกรรมสงเสรมการเรยนรตามอธยาศย เปนเครอขายของชมชนใหการศกษาแกประชาชนทกเพศทกวย สงเสรมการอาน สงเสรมและเผยแพรวฒนธรรม สงเสรมการเรยนรทางสารสนเทศ และมการจดการและใชระบบทเนนผรบบรการเปนส าคญ สวนการตดตามความกาวหนาและปญหาอปสรรค ทพบสวนใหญจะคลายๆ กน คอ มปญหาดานการก าหนดนโยบายและ การจดการเรยนร ทงในดานบคลากร วชาการและงบประมาณ สงทหนวยงานตางๆ ทเกยวของ ทงภาครฐและเอกชนตองใหความส าคญอยางยงคอ สงเสรม พฒนาและจดตงแหลงเรยนรทงเกาและใหมใหมการด าเนนงานอยางมประสทธภาพ เชอมโยงการด าเนนงานระหวางกน และใหเกดประโยชนตอผใชบรการใหมากทสด เพอการเรยนรตลอดชวตทกรปแบบทง

- 70 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

ผเรยนในระบบ นอกระบบและตามอธยาศย เชน สงเสรมแหลงเรยนรในชมชนเพอการจดกจกรรมของชมชนทางสงคม ศาสนา วฒนธรรม การกฬาและนนทนาการ การจดการศกษา ตอเนอง หรอการจดการอบรมฝกอาชพ เปนตน รวมทงควรมการสรางความรความเขาใจกบชมชนใหเขามาเปนสวนหนงในการใชแหลงเรยนรเพอการจดการเรยนรตลอดชวต

งานวจยทง 2 กลมทกลาวมามเปาประสงคไปในแนวทางการสรางโอกาสการเรยนรอยางตอเนอง เนนใหคนทกกลมวยสามารถเขาถงแหลงเรยนรตลอดชวตและ องคความรทหลากหลาย ซงแหลงเรยนรในแตละแหลงมรปแบบวธการด าเนนการบรหารจดการทแตกตางกนตามสภาพของแตละภมสงคม นอกจากนนควรตระหนกถงความส าคญและใชประโยชนของแหลงเรยนร ตลอดจนสรางเครอขายการเรยนรรวมกน เพอใหเกดสงคมแหงการเรยนรและสรางเสรมการเรยนรตลอดชวต อนน าไปสการยกระดบคณภาพชวตของตน

3. ปฏรปคร โดยยกฐานะวชาชพครใหเปนวชาชพชนสง สรปไดดงน

3.1 ปฏรประบบการผลตครใหมคณภาพทดเทยมกบนานาชาต

สภาพสงคมโลกทเปลยนแปลงในปจจบนรวมทงคณภาพของผเรยนทสะทอนจากผลสมฤทธทางการศกษาของผเรยนต าลง ผลกดนใหครตองมสมรรถนะ (Competency) สงขน มมมองหนงของการผลตคร คณาจารย และบคลากรทางการศกษาใหมคณภาพ คอ การพฒนาสมรรถนะทางวชาชพตามระดบชนของหนาทหรอต าแหนงงานทก าหนดไวแลว โดยเฉพาะครซงสามารถสรางเปนหลกสตรในระบบการฝกหดครหรอเพมพนไดจากหลกสตรและประสบการณในการฝกอบรมประจ าการ ทงนสมรรถนะทสงขนของครไมจ าเพาะแตเพยงการจดการเรยนรทสอดคลองกบประสบการณของนกเรยนเทานน แตยงตองสามารถเผชญสถานการณของสงคมทงในปจจบนและอนาคตใหได

งานวจยเกยวกบการปฏรประบบการผลตครใหมคณภาพทดเทยมกบนานาชาต สวนใหญมงเนนประเดนของการผลตคร ตงแตสถานภาพของสถาบนการผลตครในการบรหารและการจดการหลกสตร การปรบปรงวธการสรรหาผเรยนคร การปรบปรงหลกสตรวชาชพคร การพฒนาคณาจารยสถาบนผลตคร ตลอดจนการพฒนาระบบประกนคณภาพการผลตครและรบรองมาตรฐานสถาบนผลตครและบณฑตคร มขอคนพบจาก

- 71 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

งานว จ ย คอ สถาบนผลตครหลายสถาบนมการรบนกศกษาคร เข า เร ยนแบบสถาบนอดมศกษาแบบเปดหรอตลาดวชา รบนกศกษาครเขาเรยนโดยไมมการคดเลอกให ไดคนดคนเกงมาเรยนคร และเปนครใหสมกบวชาชพทเปนวชาชพชนสง ปจจบนไมมสถาบนอดมศกษาเฉพาะทางในการผลตครดงเชนในอดต ทประเทศไทยมวทยาลยครและวทยาลยวชาการศกษา เพอท าหนาทหลอหลอมบมเพาะ เปนการผลตครตามความสนใจและความพรอมของสถาบนมากกวาการผลตครเชงปรมาณและเชงคณภาพตามความตองการของประเทศ การปรบปรงวธการสรรหาผเรยนคร โดยสถาบนผลตครตองสรางเครอขายความรวมมอกบสถานศกษา องคกรของรฐและเอกชน รวมทงชมชนในการสรรหาและคดเลอกผทมความรความสามารถ ศกยภาพและความประพฤตทเหมาะสมจะเขาสวชาชพครมาเรยนครใหมากขน โดยการใหสทธประโยชนตางๆ เชน การจดสรรทนการศกษา การจดหาทพกทสะดวก ปลอดภย การจางเปนผชวยสอนและผชวยงานวจยในระหวางเรยน การรบผทมผลการเรยนดเดนเขาเปนอาจารยในสถาบน เปนตน

ดานการปรบปรงหลกสตรวชาชพคร สถาบนผลตครตองพฒนาหลกสตรใหมความหลากหลายของวธการศกษา เพอใหผลตครไดตรงตามความตองการของหนวยงานผใชคร สงคมและชมชน และปรบปรงหลกสตรทพฒนาขนเปนระยะๆ เพอใหสามารถสรางครยคใหมทมคณลกษณะอนพงประสงคครบถวน เชน หลกสตรส าหรบผมความรความสามารถเฉพาะทาง หลกสตรส าหรบผประสบความส าเรจในอาชพตางๆ และตองการเปนคร หลกสตรการผลตครทมความลมลกทงในเนอหาวชา ทกษะเชงวชาการและวชาชพ รวมทงคณลกษณะความเปนครหลกสตรระดบประกาศนยบตรวชาชพคร 1 ป ส าหรบบณฑตสาขาอนทพงประสงคจะเปนครเพอสอนในสถานศกษาทตองการครซงมความเชยวชาญเฉพาะ หลกสตรระดบปรญญาโท/เอกทเนนการวจยเพอพฒนาการเรยนการสอนและการเรยนรของชมชน การเปดโอกาสใหครสามารถเขารบการศกษาไดในระหวางปฏบตงานในสถานศกษา โดยใชเทคโนโลยสารสนเทศและเครอขายขอมล และใชผลการพฒนางานเปนสวนหนงของการศกษา สถาบนผลตครควรพฒนาหลกสตรแบบเนนสมรรถนะ โดยเฉพาะรายวชาส าคญทเตรยมผเรยนไปปฏบตงานครในสาขาวชาตางๆ ตองเตรยมนกศกษาครใหเรยนและปฏบตงานครในโรงเรยน เพอใหสามารถปฏบตงานในสถานการณจรงไดอยางมประสทธภาพและกาวสวชาชพครอยางกาวหนาและมนใจ เพราะสาระและทกษะทผานการเรยนรฝกฝนจากสถาบนครศกษามความสอดคลองกบสมรรถนะ

- 72 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

ในสถานการณจรง ทงนสมรรถนะทควรเนน ไดแก ทกษะการจดการเรยนร ทกษะทางภาษาและการสอสาร ทกษะกระบวนการคด ทกษะการใชเทคโนโลยเพอการเรยนร และคณธรรมจรยธรรม การใฝรใฝเรยนและการบ าเพญประโยชนตอสวนรวม อยางไรกตาม การผลตครระดบการศกษาขนพนฐานทจะใหสงผลตอประสทธภาพผเรยนและคณภาพการศกษาตองตระหนกถงความส าคญของการผลตและพฒนาครไปสอนในแตละระดบและแตละชวงชนตลอดจนกลมสาระการเรยนทสอน ผออกแบบหลกสตรตองค านงถงวชาเอกและระดบชวงชนทจะไปสอน เชน ปฐมวย ประถมศกษา มธยมศกษา เพราะปรชญาการศกษา หลกการ และจดมงหมายทางการศกษาและการเรยนรของผเรยนตางกนตามวยและระดบการศกษาของผเรยน นอกจากนการผลตครใหไดคณภาพมาตรฐานยอมขนอยกบปจจยการพฒนาคณาจารยของสถาบนผลตครใหมคณภาพรวมดวย รวมถงกลไกการผลกดนใหสถาบนผลตครทกแหงมระบบการประกนคณภาพคร โดยตองพฒนาปจจยตางๆ ในกระบวนการผลตใหไดมาตรฐาน มการตรวจสอบและรายงานผลการตรวจสอบมาตรฐานทกดานอยางสม าเสมอ โดยคณะกรรมการทงภายในและภายนอกสถาบนและน าผลการประเมนและการรบรองมาตรฐานการผลตของแตละสถาบนมาใชในการจดล าดบสถาบนผลตครทไดมาตรฐาน เพอเปนแนวทางขอรบการสนบสนนทงงบประมาณและทรพยากรจากรฐบาล รวมทงการประชาสมพนธแกสาธารณชน

อกมมมองหนงของการผลตครใหไดคณภาพมาตรฐาน คอ การใหความส าคญกบสมรรถนะทางวชาชพคร หนวยงานทเกยวของกบการผลตและพฒนาครจงจ าเปนตองก าหนดและพฒนาสมรรถนะของครใหเหมาะสมกบยคสมยและใหมคณภาพทดเทยมกบนานาชาต เพอผลตครใหมสมรรถนะตรงตามทก าหนด ซงมงานวจยเรองการพฒนาสมรรถนะของครเพอการพฒนาครในสงคมทเปลยนแปลง ส าหรบใชเปนแนวทางในการผลตและพฒนาครตามสมรรถนะดงกลาว ซงในระยะแรกยงไมไดระบโครงสรางและวธการพฒนาสมรรถนะนนๆ ใหเปนมรรคผลในทนท แตทวามขอคนพบทอาจใชเปนแนวทางในการพฒนาหลกสตรการผลตครหรอใชในการประเมนผลการปฏบตงานคร เพอใหครมสมรรถนะทสามารถขบเคลอนน าพาสงคมไทยไปสสงคมแหงการเรยนรทรบกบการเปลยนแปลงของประเทศและโลก สมรรถนะของครประกอบดวยความร (Knowledge) ทกษะ (Skills) และทศนคตหรอแรงจงใจ (Attitude/Motivate) โดยแบงสมรรถนะออกเปน 2 กลม คอ สมรรถนะขนพนฐาน (Threshold Competencies) ไดแก พฤตกรรมทเกดจาก

- 73 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

ความสามารถ ความร ทกษะและคณลกษณะทจ าเปนพนฐานตอการปฏบตงาน การมระดบสมรรถนะพนฐานนจะไมท าใหบคคลมความแตกตางจากเพอนรวมงานในองคกร และสมรรถนะทแยกความแตกตาง (Differentiating Competencies) ไดแก กลมของพฤตกรรม ทเกดจากการใชความร ความสามารถ ทกษะ และคณลกษณะขนสง (คานยม แรงจงใจ และทศนคต) ทสงผลใหเกดความส าเรจดเลศในการปฏบตงาน สมรรถนะทครจะตองพฒนา ไดแก การพฒนาหลกสตร การออกแบบการเรยนร การเลอกใชและพฒนาสอ ทกษะการใชภาษาเพอการสอสาร เปนตน

นอกจากนมงานวจยทท าการสงเคราะหขอมลดานสมรรถนะของคร พบวา ประเทศไทยและตางประเทศก าหนดสมรรถนะครสอดคลองกน 14 ดาน ไดแก (1) การสอสารและการใชภาษา (2) การพฒนาหลกสตร (3) ความรในวชาทสอนและวชาทเกยวของ (4) การจดกระบวนการเรยนร (5) การจดการเรยนรท เนนผ เรยนเปนศนยกลาง (6) การบรหารและจดการชนเรยน (7) การใชนวตกรรม สอและเทคโนโลยสารสนเทศ (8) การวดและประเมนผล (9) การวจยในชนเรยน (10) จตวทยาส าหรบคร (11) การสรางความสมพนธกบชมชน (12) คณธรรมจรยธรรมและจรรยาบรรณในวชาชพ (13) ภาวะผน าและการท างานเปนทม และ (14) การพฒนาตนเองและวชาชพ เพอใหสมรรถนะครทก าหนดไวมความเปนไปไดสงในทางปฏบต จ าเปนตองมแนวทางการพฒนาสมรรถนะครใหมความยงยน คอ (1) แนวทางการก าหนดสมรรถนะคร ประกอบดวย สมรรถนะดานความร (Cognitive Competency) สมรรถนะดานทกษะในหนาท (Functional Competency) สมรรถนะดานคณลกษณะทเกยวของสวนบคคล(Personal Competency) สมรรถนะดานจรยธรรม (Ethical Competency) และอภมานสมรรถนะ ซงควรมลกษณะเฉพาะของ แตละทองถน เฉพาะเรอง เฉพาะสาขา (2) แนวทางการพฒนาสมรรถนะครควรก าหนดเปน 2 ระยะ คอ ครกอนประจ าการและครประจ าการ ซงจะตองมหนวยงานทเกยวของโดยตรงและใชวธทหลากหลาย และ (3) แนวทางการประเมนสมรรถนะครควรใชหลกฐาน เชงประจกษ โดยใชเครองมอทหลากหลายและก าหนดเกณฑทชดเจน

มกลมงานวจยทศกษาเกยวกบคณลกษณะทพงประสงคของคร พบคณลกษณะประการหนงของครทอาจจะเอออ านวยตอการปฏรประบบการศกษาไทย คอ การเรยนรดวยการน าตนเอง ซงเปนพฤตกรรมทหลอมรวมความสามารถหลายๆ ประการเขาดวยกนในตวบคคล การเรยนรดวยการน าตนเอง ผเรยนแตละคนสามารถเพมความ

- 74 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

รบผดชอบในการเรยนดวยความมานะบากบน ซงเปนคณลกษณะทดทสดในตวบคคลทกคน และสามารถถายโอนการเรยนรไดดวยความคดรเรมในการวเคราะหและการตดสนใจวาตองเรยนรสงใด จากนนก าหนดเปาหมายของการเรยนร รวมทงระบถงวธการคนควาทจะน าไปสความส าเรจ จนกระทงสดทายผเรยนสามารถตรวจสอบใครครวญถงผลสมฤทธและความส าเรจในการเรยนของตนเองได นอกจากนนมผลการวจยทสนบสนนวาการศกษาทางไกลดวยวธการเรยนรดวยการน าตนเองสามารถตอบสนองและแกไขปญหาส าคญๆ ทมอยในการจดการอาชวศกษาทงในระบบและนอกระบบโรงเรยนไดเปนอยางด แตกลบม ขอคนพบวาครประจ าศนยการเรยนชมชนมระดบการเรยนรดวยการน าตนเองอยในระดบคอนขางนอย มเวลาทใชในการคนควาหาความรตอสปดาหในระดบนอย ซงสงผลตอ การเรยนรดวยการน าตนเอง ตรงสวนนหนวยงานทเกยวของทงหลายควรสนบสนนใหคร ทกระดบตงแตประถมศกษาจนถงอดมศกษาใหความส าคญกบเวลาทใชเพอการศกษา หาความรดวยตนเอง เชน การใชเวลาในหองสมด การคนควาผานทางอนเทอรเนต การใหการอบรมหรอปฏบตการ ฯลฯ เนองจากการทครมการเรยนรดวยการน าตนเองในระดบต า ยอมมผลกระทบตอการจดกจกรรมทางการศกษา ไมสามารถจดการเรยนรใหแกผเรยนไดอยางมคณภาพนนเอง

3.2 สรางแรงจงใจใหคนเรยนดและมคณธรรมเขาสวชาชพคร

สภาพความจรงทปรากฏในปจจบน วชาชพครเปนวชาชพทคนทวไป ไมนยมเรยน ผสมครเรยนในสาขาครมกเปนผทมผลสมฤทธทางการเรยนต า เมอไมสามารถสอบเขาเรยนในสาขาวชาชพอน จงสมครเรยนเพอออกไปเปนคร ปญหาทตามมา “เดกเรยนเกงไมอยากเรยนคร” ประกอบกบสภาพสงคมเปลยนแปลงไป ผเรยนมทางเลอกสาขาเรยนมากขน ขณะทความตองการครลดลง ไมมทนใหเรยน และจบแลวไมมงานท า อาชพครจงเปนอาชพทายๆ ทผเรยนเลอกเรยน ซงรฐบาลเหนความส าคญและพยายามแกไขตลอดมา และก าหนดมาตรการตางๆ ดานการผลต พฒนา การใชครอยางเปนระบบ และสรางเงอนไขใหมๆ เพอใหมคนเกงเขามาเรยนครมากขน เชน ปรบระบบการผลต การคดสรร คาตอบแทนและสวสดการ การใหทน สนบสนนสถาบนอดมศกษาทเปนเลศดานการผลตคร จดระบบเพอใหบณฑตสาขาอนไดเปนคร สามารถเทยบโอนหนวยกตมาเรยนครได ก าหนดหลกสตรใหผเรยนครไดรบปรญญา 2 สาขา เปดโอกาสใหผส าเรจการศกษาสาขาอนเรยนวชาครแบบเขมขนระยะสน เปนตน มการเรงรดการผลตครพนธใหมหรอครมออาชพ โดย

- 75 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

ด าเนนโครงการน ารองผลตครพนธใหม และโครงการสงเสรมการผลตครทมความสามารถพเศษทางวทยาศาสตรและคณตศาสตร มการสรรหาและคดกรองจากคนทมจตวญญาณคร คนด คนเกงอยากเปนคร และด าเนนการผลตครมออาชพทมความรทางวชาการ เชยวชาญทางวชาชพ และมอดมการณในวชาชพคร ดวยหลกสตรและกระบวนการทเนนการปฏบตและการฝกอบรมทเขมขน จงใจผเรยนเกงและมใจรกทงในรปแบบการใหทนการศกษาและหรอประกนการมงานท า เมอส าเรจการศกษาแลวจะไดรบการบรรจเขารบราชการคร

ปจจบนมกลมงานวจยทศกษาเกยวของกบการพฒนาครชประเดนปญหาตรงกน คอ ปญหาการขาดแคลนครทงในเชงปรมาณและเชงคณภาพ รวมทงขาดคน เรยนเกงเรยนดและมคณธรรมเขาศกษาตอวชาชพคร ทงนมสาเหตหลกซงสามารถจด ไดเปน 3 กลมใหญดวยกน คอ (1) ปญหาเกยวกบการสงเสรมสนบสนนความกาวหนา ทางวชาชพ ขวญและก าลงใจในการท างาน (2) ปญหาเกยวกบระบบและกลไกทเออตอ การพฒนาคร ผเรยน และการจดการเรยนการสอน และ (3) ปญหาเกยวกบกลไกในการบรหารจดการศกษา ดงนนจงมงานวจยทพยายามศกษาหาแนวทางมาตรการในการท าความเขาใจและแกปญหาตางๆ เหลาน เพอสรางแรงจงใจและศรทธาในวชาชพคร

เมอประมวลเนอหาทศกษาวจยแลว สามารถจดกลมการวจยไดดงน กลมท 1 เปนการศกษาในสวนทเกยวกบระบบความกาวหนาของคร เจาะไปทประเดนงานของครทท างานเพอขอเลอนวทยฐานะ ไดขอคนพบวาครทผานการเลอนวทยฐานะ ไมได เปนผลจากการปฏบตงานตามนโยบายปฏรปการศกษาทงหมด แต เปนผลมาจากการปฏบตงานทเนนตรงวธการจดการเรยนการสอน และเมอไดรบเลอนแลว คาดวาจะท าให ครปฏบตงานไดดขน เพราะถอเปนแรงจงใจทส าคญทสงผลตอประสทธภาพในการท างานของคร ครสวนใหญตองการพฒนาตนเองเพอประสทธภาพในการจดการเรยนการสอน และการเลอนวทยฐานะ ซงในทศนะของครตองการพฒนาสมรรถนะตนเองเพอการเลอนวทยฐานะ และเพอการเตรยมความพรอมในการกาวสประชาคมอาเซยน โดยเฉพาะสมรรถนะหลกคอความตองการรภาษาตางประเทศและการใชสอเทคโนโลย เพอใหสามารถเตรยมความพรอมและเสรมทกษะการเรยนรใหผเรยนในการกาวสประชาคมอาเซยนได รวมทงตองการพฒนาสมรรถนะทางสายงานดานการจดการเรยนการสอนผเรยนทมวฒนธรรมและความสามารถตางกน รวมถงดานการสอนใหนกเรยนมคณลกษณะหรอทกษะในการประกอบอาชพ ตลอดจนดานการวจยในชนเรยนและการวดประเมนผล

- 76 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

ผเรยน กลมท 2 เปนนวตกรรมทางการศกษาหรอแนวทางการพฒนาศกยภาพครในรปแบบทหลากหลาย เชน การนเทศการศกษาในรปแบบกลยาณมตร การพฒนาโปรแกรมชวยสอนวชาสถต หรอชวยวเคราะหขอมลงานวจยในชนเรยน เพอชวยใหครพฒนาการเรยนรและท างานวจยดวยตนเอง หรอการจดหลกสตรฝกอบรมคร เชน การพฒนาหลกสตรการอบรมครทางอเลกทรอนกส การฝกอบรมครโดยใชโรงเรยนเปนฐาน การพฒนาการจดการเรยนรทเนนกระบวนการคด การเปลยนรปความร การพฒนาสมรรถนะการวจยปฏบตการในชนเรยน การพฒนาครส าหรบกลมเดกทมความตองการพเศษทางการศกษา เปนตน และกลมท 3 เปนนวตกรรมการเรยนการสอนในประเดนเนอหาสาระรายวชา ทรบผดชอบ ซงจดเปนอกแนวทางหนงในการพฒนาตนเองของคร เพราะเปนการสราง องคความร เ พอพฒนาเนอหาวชา ซงงานวจยบางเรองมการเชอมโยงเนอหาวชากบประสบการณและชวตจรงของคนในสงคม และครน าองคความรทไดพฒนานนถายทอดไปยงผเรยนอกทอดหนง งานวจยลกษณะนมความส าคญมาก และจะมากยงขนเมอประเทศไทยกาวเขาสประชาคมอาเซยน เพราะเปนทกษะในการตอยอดความรและศกษาวจยอยางตอเนอง เพอตรวจสอบและสรางองคความรใหมๆ ทตองท าควบคกนไป ดงนนอาจกลาวไดวามงานวจยทพยายามศกษาวธการและหาแนวทางพฒนาศกยภาพครใหปรากฏอยางชดเจน เหนผลเปนรปธรรมเพอสรางแรงจงใจใหเหนความส าคญในวชาชพครดวยนนเอง

3.3 ขจดปญหาการขาดแคลนครในสาระวชาหลก และจดใหมครดเพยงพอในทกหองเรยน

ประเทศไทยก าลงประสบปญหาการขาดแคลนครทกๆ สาขาวชา ตลอดจนครบางสวนทมอยกใชวามคณภาพทดพอ จนกลายเปนวกฤตของระบบการศกษาไทย ทงครทมอยสวนใหญกจบไมตรงกบสาขาวชาทตองการ ทงโรงเรยนบางแหงโดยเฉพาะโรงเรยนขนาดเลกทอยในชนบทขาดแคลนครอยางหนก ครทมจงจ าเปน ตองสอนทกวชา สงผลการศกษาไมสมฤทธผลเทาทควร กลายเปนปญหาใหญ เชน เดกอานหนงสอไมออก ขาดการเอาใจใสตงแตการปความรขนพนฐาน กระทงเดกมผลสมฤทธทางการศกษาท ไมผานเกณฑมาตรฐาน

มงานวจยทศกษาสภาวะการขาดแคลนครในระดบการศกษาขนพนฐาน ซงพบวามโรงเรยนขนาดเลกประสบปญหาครขาดแคลน และยงผานการประเมนนอยทสด

- 77 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

และมความสมพนธกบคณภาพของผเรยนทมผลสมฤทธทางการศกษาต า โดยเฉพาะวชาหลก ไดแก ภาษาไทย องกฤษ คณตศาสตร วทยาศาสตรและสงคมศาสตร การจดการศกษาในโรงเรยนขนาดเลกทวประเทศพบปญหาทคลายคลงกนคอ ปญหาดานการบรหารจดการ อตราสวนครตอนกเรยน และนกเรยนตอหองเรยนต ากวามาตรฐาน รวมถงยงขาดแคลนอปกรณการเรยนอยมาก ปญหาดานการเรยนการสอน ขาดแคลนคร ทมสวนใหญขาดทกษะการจดกจกรรมการเรยนการสอนและสภาพทครไมครบชนและนกเรยนมจ านวนนอยในแตละชน ครสอนไมเตมเวลาและความสามารถ และหลกสตรและแผนการเรยนการสอนไมสอดคลองกบบรบทของพนท และปญหาดานความพรอมเกยวกบปจจยสนบสนนอนๆ เชน อปกรณ ครภณฑ สงกอสรางเพราะขาดงบประมาณ ขณะเดยวกนไมสามารถระดมทรพยากรจากผปกครองและชมชน เพราะมฐานะยากจน และขาดการมสวนรวมจากองคกรอนๆ ทเขามารวมจดการศกษา สงทตองเรงด าเนนการแกปญหาตามกรอบหลกการบรหารจดการทส าคญคอ ตองประกนสทธโอกาสใหแกนกเรยนทกคนไดรบการศกษาขนพนฐานอยางเทาเทยม ตองดแลคณภาพการจดการเรยนการสอนอยางมคณภาพในภาวะทมขอจ ากดตางๆ ซงเปนโอกาสในการศกษาอยางหนง และตองเรงแกปญหาการขาดแคลนคร

ขอคนพบจากงานวจยพบวา วธการหนงทชวยแกปญหาขาดแคลนคร คอการน าปราชญหรอภมปญญาทองถนทมความรและเปนแหลงเรยนรทมอยมากมาย หลากหลายนอกสถานศกษาเขามาชวยในการจดการเรยนการสอน นอกจากนมการบรหารจดการเครอขายในการจดการศกษาทงในระบบ นอกระบบ และตามอธยาศย เพอการถายทอดและถายโอนความร เปนการประยกตใชแนวคดของการใชทรพยากรรวมกน เปนหลก ซงเปนกลวธทดแทนปญหาการขาดแคลนครทมความเชยวชาญเฉพาะทาง

หลกส าคญในการแกปญหาขาดแคลนครควรด าเนนการแกทงระบบ กลาวคอคณภาพการผลตคร ไดแก มาตรการดานกฎหมาย มาตรการดานหลกสตรและ การเรยนการสอน มาตรฐานหลกสตรและวชาชพระดบชาต ปรบหลกสตรฝกหดครกอนประจ าการภาคปกตทงระดบปรญญาตรและบณฑตศกษา เปดหลกสตรพเศษเพอระดม ผมความสามารถทกสาขาวชาเขามาฝกหดเปนคร ในระยะเวลาสนกวาหลกสตรปกตแตตองไดมาตรฐาน การผลตบณฑตใหเพยงพอกบความตองการ ตรงความตองการของพนท ไดแก จดสรรงบประมาณลงทนสรางสถาบนผลตครเพมมากขน เพมชองทางใหผสนใจไดเขารบการศกษาจากสถาบนผลตครมากขน การเปดโปรแกรมฝกหดครทางไกล การใหเทยบโอน

- 78 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

ประสบการณและการฝกอบรมในภาคอตสาหกรรมเปนหนวยกตการเรยน วางแผนเพมจ านวนรบนกศกษาในสาขาวชาทขาดแคลนหรอผลตครไปท างานในพนททขาดแคลนคร และด าเนนการอนๆ ควบคกน อาท การสรางภาพลกษณทดและแรงบนดาลใจใหสนใจเปนคร สรางความสนใจและศรทธาในวชาชพคร องคกรรฐและทองถนรวมกนวางยทธศาสตร ผลตครเฉพาะพนทตามความตองการ สรางภาคพฒนาหลกสตรฝกหดครระหวางวทยาลยหรอมหาวทยาลยซงเปนสถาบนผลตคร กบโรงเรยนหรอส านกงานเขตการศกษาซงเปนหนวยงานใชคร ระดมผมความสามารถมาเรยนครโดยการขยายฐานไปยงกลมเปาหมายผเรยนกลมใหมทมความสามารถหรอมผลการเรยนด สรางมาตรการจงใจดานการเงนโดยเฉพาะการใหเงนกยมเพอการศกษา และการผลตครในสาขาวชาทขาดแคลน ไดแก มาตรการใหแรงจงใจดานการเงนในการท างานในโรงเรยนทมปญหาขาดแคลนคร หรอเพมเงนเดอนและสทธประโยชน เชน เงนโบนส สวสดการ มาตรการดานหลกสตร จดโครงการฝกหดครสาขาวชาทขาดแคลน ผลตครจากคนในพนทโดยเฉพาะชนบทและพนทหางไกล หรอใหทนนกศกษาชนบทโดยมเงอนไขใหกลบไปสอนโรงเรยนในภมล าเนาเดม หรอใชวธ “ตอสายตรง” กบสถาบนฝกหดครเพอสรางครของตนเอง หรอการจางครแบบเจาะกลมเปาหมายนกศกษาวชาเอกสาขาวชาขาดแคลนตงแตกอนเรยนจบหลกสตร หรอใชอตราจางเปนผชวยสอนและครชวคราว โดยใหคาตอบแทนมากกวาสาขาวชาอน รวมทงควรก าหนดมาตรการดานระบบการรกษาคร การยกยองเชดชเกยรต และการพฒนาครอยางตอเนอง

3.4 จดระบบการศกษาและฝกอบรมเพอพฒนาคณภาพครอยางตอเนอง

ในมมมองการพฒนาคณภาพครและผบรหารสถานศกษาทตรงกบความตองการและสามารถน าไปประยกตใชใหเหมาะกบบรบทและทองถน นบเปนปจจยส าคญทสงผลตอการพฒนาคณภาพการศกษา เนองเพราะครและผบรหารสถานศกษามบทบาทส าคญในการขบเคลอนการปฏรประบบการศกษาไทย เปนดานหนาอยใกลชดผเรยนและมหนาทโดยตรงในการพฒนากระบวนการเรยนรใหกบเดกไทยไดมศกยภาพเปนทรพยากรมนษย ทมคณภาพของประเทศ ทวาสภาวการณปจจบนยงมครถงรอยละ 80 ทอยในชนบทหางไกลและในโรงเรยนขนาดเลก รวมถงในพนทขาดแคลนหรอมปญหาความไมสงบ รสกดอย ขาดโอกาส ตองปฏบตหนาททามกลางความขาดแคลนทรพยากร ประสบปญหาดานบคลากรไมเพยงพอและขาดโอกาสในการพฒนาทตรงกบความตองการ ครหลายคนตกเปน

- 79 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

เหยอของการอบรมเชงพาณชย บางคนหมดก าลงใจทจะประกอบอาชพครตอไป ครจ านวนมากขอลาออกหรอเกษยณกอนก าหนดเพราะเบอหนายชวตคร สภาวการณดงกลาวสงผลตอการพฒนาคณภาพผเรยนเปนอยางยง

มงานวจยหลายๆ เรองท ใหความส าคญกบการพฒนาคณภาพครโดยเฉพาะในโรงเรยนขนาดเลก เนองจากขอมลจ านวนโรงเรยนในระดบการศกษา ขนพนฐานของประเทศไทย พบวา โรงเรยนประถมศกษาในชนบทก าลงมแนวโนมจะกลายเปนโรงเรยนขนาดเลก และเปนโรงเรยนสวนใหญของประเทศ ในปงบประมาณ 2553 โรงเรยนในสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน มทงสน 31,424 โรง เปนโรงเรยนทมนกเรยนต ากวา 300 คนลงมา จ านวนถง 25,327 โรง หรอรอยละ 80.60 ในจ านวนนเปนโรงเรยนขนาดเลกทมนกเรยนต ากวา 120 คนลงมา จ านวน 14,397 โรง (รอยละ 45.82) หรอมากกวา 1 ใน 3 ของจ านวนโรงเรยนทงหมด และมแนวโนมเพมขนทกป จงไดมการพฒนาครและผบรหารสถานศกษาแบบใชโรงเรยนเปนฐานในโรงเรยนขนาดเลก เพอการแสวงหาแนวทางปรบเปลยนรปแบบการพฒนาเพออนาคต

นอกจากนนมขอคนพบจากการประเมนคณภาพการศกษาของหนวยงานทเกยวของวา โรงเรยนขนาดเลกมปญหาในดานคณภาพหลายๆ ดาน ปญหาขาดแคลนครและบคลากรเปนปญหาใหญอยางหนงของโรงเรยนขนาดเลก หลายโรงเรยนมครไมครบชนเรยน ครคนเดยวตองสอนหลายระดบและหลายกลมสาระการเรยนร สงผลกระทบตอคณภาพการศกษา การพฒนาบคลากรครจงมความจ าเปนในล าดบตนๆ เพราะการมครทมคณภาพยอมสงผลตอการเรยนการสอนทมคณภาพ ปจจยทจะท าใหโรงเรยนขนาดเลกมคณภาพคอ ประกอบดวยการบรหารจดการทด ผบรหารตองเกง และมครสอนทเกง รกเดก ใจดมเมตตา ฯลฯ การพฒนาครและผบรหารสถานศกษาในโรงเรยนขนาดเลกใหมคณภาพจงเปนสงจ าเปน ผบรหารสถานศกษาตองมทกษะการบรหารจดการทด เพราะมบรบทความแตกตางจากโรงเรยนขนาดอนๆ และครกเชนกนทจ าเปนตองมความสามารถในการจดการเรยนการสอนทมลกษณะเฉพาะ

ในขณะทรปแบบการพฒนาครในปจจบนยงขาดนวตกรรมใหมๆ สวนใหญใชวธการฝกอบรมแบบเหมารวม โดยใชการบรรยายหรอการจดประชมกลมยอยและสรปความคดเหนตอทประชมใหญ การด าเนนการจดอบรมแตละครงตองใชงบประมาณจ านวนมาก

- 80 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

เพราะเปนการจดอบรมพฒนาตามโรงแรมใหญๆ ในเมองหรอมหาวทยาลย คาใชจายจงหมดไปกบการจายคาเดนทาง คาทพกและอาหาร เพราะมจ านวนผเขารบการอบรมแตละครงเปนจ านวนมาก วธการบรรยายของวทยากรเปนการถายทอดความร ประสบการณในลกษณะการสอสารทางเดยว ผอบรมกบผใหการอบรมไมสามารถสอสารกนอยางใกลชด เนอหาสาระของการอบรม ผจดอบรม (สวนใหญเปนหนวยงานในสวนกลาง) เปนผก าหนดเรองทจะอบรม บางครงเรองทอบรมหางไกลจากเหตการณความเปนจรงของหองเรยน ทงการอบรมมผลกระทบตอนกเรยนเพราะครตองทงหองเรยนมาเขารบการอบรมโดยเฉพาะโรงเรยนขนาดเลกประสบปญหามากทสด

สนบสนนจากกลมงานวจยทศกษาเกยวกบการพฒนาครของหนวยงานตางๆ ทผานมา ซงสรปในภาพรวมพบวา ขาดระบบการพฒนาครประจ าการทมประสทธภาพ การพฒนาครจงไมมคณภาพและมาตรฐานทชดเจน ขาดงบประมาณในการพฒนาคร การด าเนนงานพฒนาครท าไดไมทวถงและไมสามารถจดตงกองทนเพอการพฒนาครและบคลากรทางการศกษาเพอด าเนนการเรองคปองวชาการใหเปนเครองมอในการพฒนาครได การอบรมสวนใหญมกมระยะเวลานอย หลกสตรและเนอหาไมสอดคลองกบความตองการในการพฒนาตนเองของคร เนนหลกการทฤษฎมากกวาการไดลงมอปฏบต ครจงไมสามารถประยกตใชความรจากการอบรมได การอบรมมกขาดการตดตามผลอยางตอเนองหลงการอบรม ครไมคอยไดน าความรจากการอบรมมาใชหรอขยายผล เพยงแตท ารายงานสงผบรหารเทานน จงไมกอเกดผลกระทบหรอการเปลยนแปลงตอการจดการเรยนการสอนมากนก ประกอบกบการทครไปอบรมนอกสถานศกษา ตองทงการสอน โดยเฉพาะมปญหามากในโรงเรยนทมครไมครบชน ซงกสงผลกระทบตอคณภาพและผลสมฤทธทางการศกษาของนกเรยน

เหตนจงจ าเปนตองหารปแบบการพฒนาครและผบรหารสถานศกษาทเหมาะสม โดยเฉพาะโรงเรยนขนาดเลกทมความแตกตางไปจากโรงเรยนขนาดอนๆ โดยการศกษาวธการพฒนาครโดยใชพนทปฏบตงานหรอโรงเรยนเปนสถานทพฒนา คอการพฒนาแบบใชโรงเรยนเปนฐาน และใชหลกการมสวนรวมระหวางผใหการอบรมและผรบการอบรมทเปนไปตามความตองการและสามารถแกปญหาของครและผบรหารในพนทได โดยจดเรมตนของการพฒนาเรมจากการวเคราะหบรบท ปญหา และความตองการจ าเปนในการพฒนาของครและผบรหาร และน าสงทเปนปญหามาจดเรยงล าดบตามความส าคญ

- 81 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

เพอการพฒนา จากนนใชการมสวนรวมวเคราะหและออกแบบการพฒนาและการแลกเปลยนเรยนรประสบการณการด าเนนงานทกวางขวางระหวางกนผานเครอขายและระบบเครอขายสงคม ดวยบรรยากาศความเปนมตร ความเขาใจรวมกนในกระบวนการด าเนนงานโดยใชวงจร PDCA คอ มการวางแผนรวมกน ลงมอท า ตรวจสอบปรบปรง และลงมอท าเพอพฒนาตอเนอง สวนการบรหารจดการใชรปแบบองคประกอบคณะบคคล ในระดบตางๆ ทคอยใหความชวยเหลอโรงเรยน และสนบสนนในการเปนทปรกษา การอ านวยการและปฏบตการ โดยมแผนการด าเนนงานทแตกตางตามบรบทของสถานศกษาแตละแหง รวมทงใชแนวทางการสรางศรทธาระหวางครภายในโรงเรยน ระหวางครและผบรหาร และผมสวนเกยวของกบ กจกรรมการพฒนา ตลอดจนการเสรมแรงเพอสราง เจตคตทดตอวชาชพคร สรางและก าหนดความคาดหวงและแรงจงใจรวมกนเพอหวงผลในการยกระดบคณภาพผเรยน

จากผลการวจยสรปไดวารปแบบกจกรรมการพฒนาครและผบรหารสถานศกษาสวนใหญเนนการพฒนาเพอแกปญหาทมอยจรงในโรงเรยน โดยใชแนวทางการมสวนรวม การด าเนนงานใชการจดปจจยสนบสนนหลายรปแบบ ไดแก การอบรมเพอใหความรแกครโดยตรงในเรองทครตองการ การใหค าปรกษาโดยผเชยวชาญทงเปนกลมและรายกรณ การจดกจกรรมสรางความตระหนกทางวชาชพ การเรยนรดวยตนเองของคร การจดหาแหลงเรยนร เ พอเพมพนความรส าหรบคร การสรางบรรยากาศความเปนกลยาณมตรระหวางเพอนคร การรวมกลมแกปญหา การแลกเปลยนเรยนรแบบเปนกนเอง การสรางครแกนน าใหเปนครพเลยง (คนทครยอมรบดานความรความสามารถ) ใหเปนทปรกษาและฝงตวอยในโรงเรยน มหนาทคอยใหความชวยเหลอและเรยนรไปดวยกนในระหวางการปฏบตงาน การใชผเชยวชาญจากภายนอกเขารวมใหความรแกครและผบรหารเปนระยะๆ การเลาเรองทประสบความส าเรจเพอสรางแรงบนดาลใจ การจดท าแฟมผลงานของคร การวจยในชนเรยน การเรยนรผานเครอขายสงคม ฯลฯ ซงกจกรรมทกอยางเนนด าเนนงานภายในโรงเรยนและตองไมสงผลกระทบตอการเรยนของนกเรยน

3.5 ปรบปรงระบบเงนเดอนและคาตอบแทนคร

งานวจยทกลาวไปแลวเกยวกบการปฏรปคร โดยยกฐานะครใหเปนวชาชพชนสงนน มผลการวจยทเสนอแนะการแกปญหาคร ไมวาจะเปนการแกปญหาการ

- 82 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

ขาดแคลนคร โดยเฉพาะครในสาระวชาหลกตางๆ หรอปญหาไมมคนเกงคนดเขามาเรยนวชาคร และปญหาครไมมคณภาพ ซงสะทอนไดจากผลสมฤทธทางการศกษาของนกเรยนคอนขางต า ซงไดก าหนดเปนมาตรการด าเนนการ อาท ตองสรางแรงจงใจใหคนเรยนด และมคณธรรมเขาสวชาชพครเพมขน ทงจ าเปนตองด าเนนการพฒนาครทงระบบ ซงจะ เกยวโยงสมพนธกนตงแตการผลตครใหมคณภาพ เพยงพอ และตรงความตองการของพนท การพฒนาคร และการใชคร ตลอดจนการจงใจใหคนเกงคนดเขาสวชาชพคร นอกจากนในการแกปญหาดงกลาว ไดเสนอแนวทางหนงและเพอใหบรรลผลตองก าหนดเปนนโยบายและมาตรการ นนคอ การใหแรงจงใจดานการเงน โดยปรบปรงระบบเงนเดอนและคาตอบแทนครใหสงขน เพมเงนเดอนและสทธประโยชน เชน เงนโบนส สวสดการ เพอจงใจใหคนเขาสวชาชพครและเกบรกษาครดครเกงไวในระบบ โดยตองด าเนนการอยางเหมาะสม

3.6 พฒนาระบบความกาวหนาของคร โดยใชการประเมนเชงประจกษ

งานวจยทกลาวในสวนเกยวกบระบบความกาวหนาของคร โดยเฉพาะประเดนการเลอนวทยฐานะ ซงรฐบาลเหนความส าคญของความกาวหนาในวชาชพคร ไดก าหนดนโยบายสงเสรมความกาวหนาในวชาชพของขาราชการครและบคลากรทางการศกษาผมผลงานดเดนประสบความส าเรจเปนทประจกษ ใหไดรบการพจารณาใหมวทยฐานะหรอเลอนวทยฐานะสงขน ครสวนใหญตองการพฒนาตนเองเพอประสทธภาพ ในการจด การเรยนการสอนและการเลอนวทยฐานะ ซงมงานวจยทศกษาเกยวกบการพฒนาระบบความกาวหนาของครโดยใชการประเมนเชงประจกษ และการปฏบตงานของครตามนโยบายการปฏรปการศกษาในทศวรรษแรกทสงผลตอโอกาสในการไดเลอนวทยฐานะ โดยศกษาในกลมตวอยางขาราชการครทด ารงต าแหนงวทยฐานะครช านาญการและ ครช านาญการพเศษในกรงเทพมหานคร ท งนมขอคนพบการวจยทนาสนใจเพอประกอบการพจารณาเพอประเมนเลอนวทยฐานะ คอ การปฏบตงานขณะท าผลงานเพอขอเลอนวทยฐานะของครตามนโยบายการปฏรปการศกษาในทศวรรษแรก ม 5 ดาน ไดแก การจดการเรยนการสอน การวจยในชนเรยน การพฒนาสอการศกษาและแหลงเรยนร การวดและประเมนผล และการพฒนาตนเอง แตพบวาครทผานการเลอนวทยฐานะ ไมไดเปนผลมาจากการปฏบตงานตามนโยบายปฏรปการศกษาทงหมด หรอไมไดสอดคลองกบสายงานปฏบต และไมไดพจารณาตรงผลทเกดจากการปฏบตงานสอน เพราะการจะไดรบ

- 83 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

การเลอนวทยฐานะใหสงขน ครตองผานการประเมนหลายดานดวยกน ไมวาจะเปนการปฏบตงานดานวนย คณธรรมและจรรยาบรรณวชาชพ รวมถงผลทเกดขนดวย

จงเหนไดวาการปฏบตงานของครตามนโยบายปฏรปการศกษาในทศวรรษแรกใน 5 ดานนน ไมสงผลตอโอกาสในการเลอนวทยฐานะ และไมสอดคลองกบหลกเกณฑ การประเมนเพอขอเลอนวทยฐานะทครตองใชในการท าผลงาน ซงไมเปนผลดตอคร แตอยางไรกตามมจดดทเนนตรงวธการจดการเรยนการสอน และคาดวาเมอครไดรบการเลอนวทยฐานะแลว จะท าใหครมการปฏบตงานทดขน จากผลการวจยจงมขอเสนอใหทบทวนและพจารณาหลกเกณฑและวธการตางๆ ในการประเมนวทยฐานะของครใหสงขน โดยควรพจารณาควบคกนไปกบการปฏบตงานปกตของครทเปนผลงานเชงประจกษ นนคอภาระงานครเกยวกบผลการจดการเรยนการสอนเพอพฒนาคณภาพผเรยน และสอดคลองกบนโยบายการปฏรปการศกษา หรอภาระงานครบางอยางทสามารถเออตอการท าผลงานเพอขอเลอนวทยฐานะได อาท การท าวจยในชนเรยน เปนตน รวมทงก าหนดนโยบายใหมความเชอมโยงหรอมความสมพนธกนอยางแทจรง เพราะหากครไดเลอนวทยฐานะจะเปนผลดตอครและนกเรยน กลาวคอ นอกจากไดรบการยอมรบนบถอแลว ครยงไดรบผลตอบแทนเรองเงนประจ าต าแหนง ท าใหครมแรงจงใจในการท างานใหมประสทธภาพมากยงขน รวมถงเกดประโยชนตอการจดการเรยนการสอนอกดวย

3.7 แกปญหาหนสนคร โดยการพกช าระหนและการปรบโครงสรางหน

เนองในโอกาส “วนคร” เมอวนท 16 มกราคม 2555 ทผานมา มค ากลาวของนายกรฐมนตร (น.ส.ยงลกษณ ชนวตร) ซงเปนประธานในพธ กลาวกบครตอนหนงท นาประทบใจวา "ค าวาครมความหมายลกซง ไมใชเปนเพยงผสอน ยงตองมหนาทในการอบรมบมนสยใหศษยมคณธรรม จรยธรรม สมกบเปนพลเมองทดของชาต ครเปนเสมอน ผปดทองหลงพระ ถอเปนผมจตอาสาอยางแทจรง แตวนนนาตกใจทอาชพครเปนอาชพทมหนสนมากทสด...รฐบาลใหความส าคญกบครและการศกษาของเยาวชนทตองควบคกนไป และนอกจากครจะไดรบการยกยองแลว ตองมขวญก าลงใจและสวสดการ ซงรฐบาลใหความส าคญและไมเคยลม..."

มงานวจยทศกษาคณภาพชวตของคร ซงสาเหตทครมคณภาพชวตต า เปนผลจากการมปญหาภาระหนสน แตผลวจยสะทอนใน 2 ลกษณะ ลกษณะทหนงพบวา

- 84 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

ครไมไดหวนวตกเรองการมหนสน เนองจากการมหนสนเกดจากการกยมเงนมาเพอซออสงหารมทรพย เชน ทดน ปลกบาน หรอซออปกรณอ านวยความสะดวกในชวต เชน รถยนต ตเยน คอมพวเตอร เปนตน ซงถอเปนการออมทรพยอยางหนง เมอสนเดอนถกหกเงนเดอนท าใหเหลอเงนนอยลง แตกพยายามประหยดคาใชจายเพอใหอยรอด ซงท าใหมทรพยสน ถงแมเปนหนแตกมบานอย เมอครสอบบรรจไดและมสทธกยมเงนสหกรณ สวนใหญจะใชสทธในการกยมเพอน ามาซอ/สรางทอยอาศย ซออปกรณอ านวยความสะดวกตางๆ ซงครทอายตวและอายราชการนอยๆ เงนเดอนยงไมสงนก เมอกยมเงนและถกหกเงนเดอนแทบทงหมด จงรสกวาเงนเดอนไมเพยงพอและไมพอใช แตเมอเปรยบเทยบกบครทมอายตวและอายราชการมาก เงนเดอนกเพมตามอาย กจะมการรบรคณภาพชวตทดกวา สวนในลกษณะทสอง พบวา ปญหาเกดจากตวของครเองทเปนคนไมรจกประหยด ไมรจกการยบยงชงใจ เหนแบบอยางจากคนอนกอยากมบาง จงกเงนไปซอโดยไมมความจ าเปนและไมไดประมาณการคาใชจาย หรอมปญหาในดานบคลกภาพหรออปนสย เชน ตดการพนน เลนหวย กอหนสนพอกพน ซงถามหนสนทเกดจากสาเหตเหลานกแกไขไดยาก

ปจจบนยงไมมการศกษาวจยการแกปญหาหนสนคร ทวาองคความรเทาทมพบวา มการด าเนนโครงการเงนทนหมนเวยนเพอแกไขปญหาหนสนคร โดยจดสรรเงนงบประมาณของทางราชการเพอใหขาราชการครกในอตราดอกเบยทต ากวาไปช าระหนท มอย ภายใตระเบยบกระทรวงศกษาธการวาดวยการบรหารเงนทนหมนเวยนเพอแกไขปญหาหนสนคร พ.ศ. 2540 และทแกไขเพมเตม กอปรกบใน พ.ศ. 2554 เกดอทกภยในหลายพนทของประเทศไทย กรมบญชกลางไดมหนงสอใหกองทนหมนเวยนทบทวนบทบาทหนาท กรอบภารกจ และวตถประสงคของกองทนหมนเวยน เพอหามาตรการเยยวยาใหความชวยเหลอกลมครทไดรบความเดอดรอน คณะกรรมการบรหารเงนทนหมนเวยนเพอแกไขปญหาหนสนขาราชการคร จงหามาตรการในการใหความชวยเหลอขาราชการครทไดรบผลกระทบดงกลาวโดยไดก าหนดหลกเกณฑและวธการพกช าระหน ขยายระยะเวลาช าระหนและใหกยมกรณผประสบอทกภย พ.ศ.2554 นอกจากนนกระทรวงศกษาธการไดเสนอแนวทางการแกปญหาหนสนครทงระบบซงมประเดนส าคญคอการลดดอกเบยเงนกฌาปนกจสงเคราะห

- 85 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

3.8 พฒนาระบบภมสารสนเทศเพอใชในการกระจายคร

ปจจบนยงขาดงานวจยเกยวกบการพฒนาระบบภมสารสนเทศเพอใชในการกระจายคร แตกลาวไดวาประเทศไทยมการพฒนารปแบบการวางแผนและก าหนดนโยบายการบรหารจดการศกษาโดยใชระบบภมสารสนเทศมากขน เนองจากตองใชขอมลทมความทนสมย ทนเหตการณ และถกตองใกลเคยงกบความเปนจรงมากทสด ขณะทระบบภมสารสนเทศจดเปนเทคโนโลยทน ามาใชในการบรหารจดการฐานขอมลทไดจากการรบรระยะไกลและระบบก าหนดต าแหนงบนโลก สามารถจ าลองสภาพภมประเทศใหใกลเคยงกบพนทจรง ซงเปนประโยชนตอการน าไปวเคราะหและใชในการตดสนใจแกไขปญหาตางๆ ตลอดจนใชในการวางแผนการบรหารจดการตามเงอนไขทตองการไดอยางมประสทธภาพและประสทธผลเพอน าไปสการพฒนาประเทศหรอพฒนาชมชนทองถนไดอยางยงยน ระบบภมสารสนเทศถกน ามาใชอยางแพรหลายมากขนในประเทศไทย และมองเหนประโยชนของการพฒนาระบบภมสารสนเทศเพอใชในการกระจายคร เพอน าขอมลครจากระบบภมสารสนเทศมาใชแกปญหาการขาดแคลนคร ปญหาการพฒนาครและธ ารงรกษาคร รวมทงปญหาการพฒนาระบบความกาวหนาในอาชพคร ซงลวนเปนปญหาทมความสอดคลองสมพนธกนในการปฏรปครใหเปนวชาชพชนสง

4. จดการศกษาขนอดมศกษาและอาชวศกษาใหสอดคลองกบตลาดแรงงาน

มงานวจยในกลมนวตกรรมระดบนโยบายและระดบปฏบตการเพอน าผลการศกษามาใชในการวางแผนการจดการเรยนการสอนและการใชทรพยากรอยางมประสทธภาพ เพอการพฒนาก าลงคนใหสอดคลองกบความตองการของตลาดและการเปลยนแปลงทางสงคม ดงน

4.1 จดกระบวนการสรางประสบการณระหวางเรยนอยางเหมาะสม สนบสนนการสรางรายไดระหวางเรยน สนบสนนผส าเรจการศกษามงานท าไดทนท

การมประสบการณและสรางรายไดระหวางเรยนรวมถงการมงานท าหลงส าเรจการศกษาเปนองคประกอบส าคญของการสรางคณภาพชวตทด ในบางประเทศใหความส าคญเกยวกบแนวคดการศกษาอาชพ และน ามาไวในหลกสตรการศกษาขนพนฐานและในทกระดบการศกษา ตงแตระดบอนบาลถงอดมศกษา ทมการปพนฐานการศกษาเพอ

- 86 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

อาชพ การรจก รบรเรองอาชพ การแนะน าอาชพ การส ารวจอาชพ จนถงการเตรยมอาชพในอนาคต สการฝกวชาอาชพเฉพาะทาง ฝกทกษะเฉพาะทางหร อทกษะสงเพอการประกอบอาชพ

มงานวจยประเมนผลความส าเรจของการศกษาเพอการมงานท า ความเขมแขงของชมชนทองถน และศกยภาพการแขงขนของประเทศ โดยมจดมงหมายเพอศกษา วเคราะห สงเคราะหองคความรเกยวกบวธการวจยประเมนผลความส าเรจ โดยประเมนจากผลผลต ผลลพธ และผลกระทบของการศกษากบการมงานท า ความเขมแขงของชมชนทองถน และศกยภาพการแขงขนของประเทศ ซงผลการวจยสามารถน าไปประยกตใชประโยชนในการประเมนผลส าเรจของการจดการศกษาของประเทศ มกระบวนการวจย ไดแก สบคนขอมลทเปนองคความรและขอมลพนฐานทเกยวของจากอนเทอรเนต เอกสารทางวชาการ รายงานการวจย รายงานการประเมน และจากหนวยงานรบผดชอบ สมภาษณผทรงคณวฒและผบรหารหนวยงานรบผดชอบเพอสอบถามในรายละเอยดเพมเตมและความเปนไปไดในการประยกตใชองคความรในทางปฏบต จดเวทแลกเปลยนเรยนรในเรองหลกการและวธการวจยประเมนผลทงในเชงทฤษฎและการน าไปประยกตใชในการปฏบตงานในเรองทรบผดชอบ และสงเคราะหผลจากการศกษาและจดท ารายงาน โดยมขอคนพบทส าคญคอ (1) โลกาภวตนของเศรษฐกจและสงคมกบการพฒนาอยางรวดเรวของวทยาศาสตรและเทคโนโลยมผลกระทบตอระบบการศกษา กลาวคอตลาดแรงงานตองการบคลากรทมความสามารถในการผลตสนคาทมคณภาพ มความตองการใหรฐเพมทรพยากรเพอขยายบทบาททางการศกษามากขน ตองมการกระจายอ านาจและเพมบทบาทมากขน เทคโนโลยสารสนเทศถกน ามาใชเพอขยายโอกาสทางการศกษาโดยการใชคอมพวเตอรและการเขาถงอนเตอรเนต และเกดการปรบเปลยนวฒนธรรมทเกดจากการคนหาความหมายและคณคาของความร (2) การศกษาและการฝกอบรมตองเตรยมเยาวชนใหมงานท า รวมทงพฒนาบคลกภาพทชวยใหเขาเขามามบทบาทในสงคมไดอยางเหมาะสม และไดรบโอกาสอยางเสมอภาคกน รวมทงพจารณาถงต าแหนงของพวกเขาในอนาคต โดยเฉพาะอยางยงในการก าหนดทศทางทจะฝกอบรมใหเขาสอาชพตางๆ ตามความตองการของตลาดแรงงาน (3) การมงานท า ความเขมแขงของชมชนและการพฒนาขดความสามารถ ในการแขงขนของประเทศอยในความรบผดชอบของหนวยงานตางๆ เปนจ านวนมาก ทงภาครฐ ภาคเอกชน และภาคการพฒนา (4) การศกษามความสมพนธกบการมงานท า

- 87 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

ความเขมแขงของชมชน และศกยภาพในการแขงขนของประเทศ และมปจจยแทรกซอนอกเปนจ านวนมากทมความสลบซบซอน มหลายมตมาเกยวของสมพนธกน กลาวไดวาการเพมขดความสามารถในการแขงขนนอกจากจะตองมการปฏรปการศกษาแลว ยงตองมการปฏรปดานอนๆ ทสงผลกระทบตอการพฒนาศกยภาพของคนไทย ไดแก ดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย เทคโนโลยเพอการศกษา ความเปนนานาชาต การวจยและพฒนา เปนตน นอกจากนนในความคดเหนของผทรงคณวฒแสดงใหเหนชดเจนวา ความสมพนธระหวางการศกษากบการมงานท า ความเขมแขงของชมชน และศกยภาพในการแขงขนถอเปนหวใจส าคญทตองเรงด าเนนการ แตทวาเปนเรองคอนขางใหม องคความร ทฤษฎและผลงานวจยยงมอยนอย แตจากผลการวจยเทาทมอยชชดวาสามารถด าเนนการได ซงขนอยกบนโยบายของรฐบาลและมาตรการตางๆ ในการพฒนาของแตละสงคม

มงานวจยอกกลมหนงทใหความสนใจเกยวกบการจดการพฒนาอาชพตางๆ ส าหรบใชในการพฒนาการจดประสบการณระหวางเรยน และการฝกอบรมเพอพฒนาอาชพและสรางทกษะในการท างาน ผลการวจยชวา มความส าคญในการพฒนาก าลงคน ใหมทกษะอาชพและการใชเทคโนโลย ตองมกระบวนการฝกอาชพหลก เชน ดานธรกจอตสาหกรรมและการอาชพตางๆ ในยคปจจบน ทงนอาชพทงหลายตองประกอบดวยวทยอาชพ และทกษะอาชพในสดสวนตางๆ กน ซงวทยอาชพก าลงมบทบาทมากขน จงตองสรางองคความร ประกอบการท างานในระดบทสงขนในทกสาขาวชาชพ การฝกอบรมพฒนาอาชพในประเทศทพฒนาสวนใหญจะกระท าในสถานประกอบการทงทไดรบการอดหนนจากรฐหรอไมได เพราะรฐกมหนาทจดการศกษาเพอการมงานท าอยแลว ซงจะมสวนหนงเปนภาคฝกปฏบตทเปนการฝกอบรมเพอพฒนาอาชพ สถานประกอบการรวมทงหนวยงานหลกทปฏบตการเรองน 3 หนวยงาน คอ กรมพฒนาฝมอแรงงาน กรมอาชวศกษาดวยหลกสตรระยะสน และกรมการศกษานอกโรงเรยน จะมบทบาททตองใหการฝกอบรมเพอพฒนาอาชพ ทงฝกสรางทกษะใหม ฝกยกระดบฝมอแรงงาน และอนๆ ดวยหลกสตรระยะสนเชนกน ดงนนหลกสตรพฒนาฝมอแรงงานและหลกสตรระยะสนยงมความจ าเปนอยมากเพราะประชากรผใชแรงงานทงหลายสวนใหญไมเคยไดรบการฝกอาชพมาเลย

จากผลการวจยใหความส าคญกบปจจยเกอหนนตางๆ ในสงคม เพอสรางประสบการณหรอสรางรายไดระหวางเรยนรวมถงการมงานท า การใหการฝกอบรมเพอพฒนาอาชพของไทยกเปนวธการหนง ซงปจจบนตองสามารถครอบคลมความตองการ

- 88 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

ก าลงคนในอนาคตอนใกลไดอยางกวางขวาง และไดตามลกษณะความเปนผใชแรงงานในยคใหม โดยมขอเสนอวา (1) การฝกอบรมเพอพฒนาอาชพตองกระท าเปนระบบทครบรป คอ มระบบอาชพฝกหด ระบบพฒนาอาชพทกษะสงขน และระบบการศกษาและฝกอาชพตอเนอง 2) การจดเทคนคและอาชวศกษากบการฝกอบรมในระบบการศกษาของชาตสมควร กระท าเปนสองสาย สายเทคนคและสายอาชวศกษาทเปนวทยอาชพสายหนง และสายฝกอบรมเพอพฒนาอาชพ ทเปนทกษะอาชพอกสายหนง โดยทงสองสายใหพบกนทปลายทาง ระดบหนงดวยศกดและสทธเทาเทยมกน 3) การพฒนาอาชพสมควรใหตรงกฎหมายเทคนคและอาชวศกษากบการฝกอาชพ 4) การจดสรรอ านาจในการจดการและรบผดชอบงานเทคนค และอาชวศกษากบการฝกอาชพควรใหแกสถานศกษาและสถาบนฝกอบรมอาชพ

4.2 สงเสรมใหมศนยอบรมอาชวศกษา

การจดอาชวศกษาและการฝกอบรมอาชพมจดเนนการจดในระดบวทยาลย เชน วทยาลยอาชพ วทยาลยชมชน วทยาลยเทคนค หรอสถาบนเทคโนโลย ซงเปนสถาบนการศกษาของชมชนหรอทองถน โดยมบทบาทเปนสถาบนการศกษาอาชพ ศนยฝกอบรมอาชพ และศนยวจยอาชพของทองถน มโปรแกรมการศกษาของวทยาลยทน าแนวคดการศกษาเพออาชพหรอการศกษาอาชพเขาไวในหลกสตร มทงโปรแกรมการศกษาอาชพหลกสตรสนกวา 1 ป ไดรบประกาศนยบตร หลกสตร 2 ป ไดรบอนปรญญา และ บางหลกสตรมจด 4 ป ไดรบปรญญาตรประยกต ผทจบหลกสตร 2 ป ถาไมเขาสงานกศกษาตอป 3 และ 4 ในระดบปรญญาตร ส าหรบดานการเปนสถาบนฝกอบรมอาชพ มหลกสตรฝกอบรมอาชพระยะสนๆ เฉพาะกลมเปาหมาย และหลกสตรฝกอบรมอาชพระยะยาว ในลกษณะชางฝกหดงาน หรอลกษณะโรงเรยนในโรงงาน จดเปนรปแบบหนงทใชหลกการของการศกษาเพออาชพส าหรบผ เรยนทมวฒภาวะและมความร พนฐาน ซงสามารถฝกทกษะเฉพาะทางหรอทกษะสงหรอลกพอเพยงแกการประกอบอาชพในโครงสรางอตสาหกรรมใหมทตองการแรงงานทมความรความสามารถและทกษะสง องคความรตรงสวนนสนบสนนการด าเนนการสงเสรมใหมศนยอบรมอาชวศกษาและการฝกอบรมอาชพในระบบการศกษาของประเทศ ซงควรมเอกภาพในนโยบายการด าเนนงาน ประกอบกบเปนแนวทางทกอเกดประโยชนตอการฝงตวการศกษาเพออาชพและแกปญหาการอาชพของชมชนทองถน ถอเปนปจจยหลกส าคญทกอใหเกดความส าเรจในพฒนาทรพยากรบคคลใหมขดความสามารถ มทกษะ ความรสงในการอาชพ เพอการประกอบ

- 89 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

อาชพและมงานท า ซงจะน าไปสความยงยนของการพฒนาประเทศ นอกเหนอจากนนสงทตามมาคอ เปนการสรางเจตคตทดตออาชพใหแกประชาชน ท าใหเหนความส าคญจ าเปนในการศกษาวชาอาชพกอนเขาสอาชพ

4.3 จดใหมศนยซอมสรางประจ าชมชน (Fix – it – Center)

นโยบายเรงดวนดานการศกษาทมงใหสถาบนอาชวศกษาขยายบทบาทศนยซอมสรางเพอชมชน ทงนเพอใหค าแนะน า ถายทอดความรแกประชาชนใหมความรวธการ และทกษะชางชมชน ในการดแล รกษา และ ซอมบ ารงเครองมอ อปกรณการประกอบอาชพ และเครองใชในครวเรอน เพอลดรายจายโดยการยดอายการใชงาน รวมทงยกระดบฝมอชางชมชน ตลอดจนสรางเครอขายความรวมมอระหวางสถาบนการศกษากบชมชนในการถายทอดความรและพฒนาสขอนามยพนฐาน และผลตภณฑชมชน เพอสรางมลคาและมาตรฐานผลตภณฑชมชน สงเสรมใหมการรวมกลมและแลกเปลยนเรยนรผานเครอขายในชมชน ซงไมพบงานวจยเกยวกบประเดนน แตมองคความรในงานวจยเกยวกบการปฏรปการอาชวศกษา ทเสนอแนะวา การจดใหมศนยซอมสรางประจ าชมชนชวยสรางแหลงปฏบตงานจรงในการเพมประสบการณและพฒนาทกษะใหแกนกศกษาอาชวศกษาเมอออกไปปฏบตงานในชมชน รวมทงเสรมสรางสมรรถนะและความพรอมในการซอมบ ารง รกษาเครองมอและอปกรณการประกอบอาชพและอปกรณการด ารงชวตประจ าวนใหแกคนในชมชน

4.4 ใหมโรงเรยนและสถาบนอาชวศกษาทมคณภาพสงในทกพนท

การปฏรประบบการศกษาในดานการพฒนาอาชวศกษา มจดมงหมายมงสรางหรอผลตก าลงคนดานอาชวศกษาใหตอบสนองความตองการของตลาดแรงงาน ซงจะส าเรจผลไดตองมองคประกอบอยางหนง คอ การสนบสนนการพฒนาโรงเรยนและสถาบนอาชวศกษาทมคณภาพสงในพนทใหไดตามมาตรฐานทกษะอาชพและมาตรฐานอาชพใหสงในระดบสากล เพอใหมบทบาทในการสรางหรอผลตก าลงคนดานอาชวศกษาใหมความรสงขนเพอใหสามารถประกอบการท างานอาชพไดเหมาะสมกบโลกปจจบนยคโลกาภวตนของเศรษฐกจและสงคมกบการพฒนาอยางรวดเรวของวทยาศาสตรและเทคโนโลย โดยจดหลกสตรวชาชพทหลากหลายตามความถนดและศกยภาพของผเรยน ซงตองใหความส าคญกบการปพนฐานความรดานคณตศาสตร วทยาศาสตร เทคโนโลยและคอมพวเตอร เพอ

- 90 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

สรางความเขมแขงใหก าลงคนในอนาคต รวมทงระบบการเรยนรทตองมการกระตนใหเกดความคดสรางสรรค ตลอดจนมการจดโปรแกรมหรอระบบชางฝกหด สรางความพรอมของศนยหรอหองฝกปฏบตการเพอกระตนใหมการเรยนรและฝกฝนเพอสรางความสามารถในการประดษฐคดคน

4.5 ด าเนนการกบภาคเอกชนอยางจรงจงเพอสงเสรมการศกษาในสายอาชวศกษา

การสง เสรมการศกษาในสายอาชวศกษารปแบบหน ง คอการจดอาชวศกษาระบบทวภาค หมายถง สถานประกอบการและสถานศกษาซงเปนการจดการศกษา ดานอาชพ เยาวชนทเขารวมฝกอาชพในโครงการอาชวศกษาระบบทวภาคจะม 2 สถานภาพ ในบคคลเดยวกน คอ เปนนกเรยนนกศกษาในโรงเรยน และเปนพนกงานฝกอาชพของสถานประกอบการ

มขอคนพบจากงานวจยวา สถานประกอบการทรวมจดการอาชวศกษาระบบทวภาคตองตระหนกวาเปนเสมอนสถานศกษาแหงทสองของนกเรยนและมความพรอมดงน (1) เปนผประกอบกจการทด าเนนการฝกอาชพได (2) มความพรอมในการ ฝกอาชพตามสาขาวชาชพนน (3) สามารถจดใหมผควบคมการฝกและครฝก ท าหนาทประสานดแลการฝกและการสอนอาชพได (4) สามารถจดสงแวดลอมทเอออ านวยตอการฝกอาชพได (5) สามารถจดฝกอาชพไดตลอดเวลา 3 ปหรอจนจบหลกสตรประกาศนยบตรวชาชพ (6) สามารถจดสงบคลากรเขารวมประชมสมมนากบสถานศกษาได (7) สามารถจดสวสดการตลอดจนมาตรการเกยวกบ สวสดภาพใหแกนกเรยนทเขารบการฝกได (8) อยในท าเลทสามารถตดตอไดสะดวก

ปจจบนมการกระจายอ านาจใหทกภาคสวนของสงคมเขามามสวนรวมจดการศกษามากขน เชน ในรปศนยการเรยน โรงเรยนในโรงงาน เพอใหการจดการศกษาสอดคลองกบความตองการเฉพาะบคคลและเฉพาะกลม มงานวจยเกยวกบการจดการศกษาระบบทวภาค ซงเปนการใหความส าคญกบการเรยนรโดยอาศยความรวมมอระหวางสถานศกษาและสถานประกอบการ ถอเปนกญแจส าคญของการเตรยมแรงงานทมคณภาพใหแกตลาดแรงงาน นอกจากนนยงมการสงเสรมใหภาคเอกชนในแตละกลมอาชพรวมตวกนเพอพฒนาการฝกอบรมทกษะอาชพโดยเฉพาะเพอตอบสนองความแตกตางของ

- 91 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

ผเรยน มงานวจยทกลาวถงการจดการศกษาในรปศนยการเรยน กยงเปนเรองใหมของระบบการศกษาไทย แมจะไดมการหารอในระดบนโยบายทชดเจนแลวกตาม แตในระดบปฏบตทตองด าเนนงานผานส านกงานเขตพนทการศกษา ซงอาจยงไมทราบถงวธการวาเปนอยางไร ท าใหการรบรในระดบเขตพนทการศกษายงมคอนขางนอย จงท าใหมปญหาในการด าเนนงานอยบาง อยางไรกตาม ส านกงานเขตพนทการศกษากมความเขาใจและมความเขมแขงเพมขนเปนล าดบ พรอมจะใหความสะดวกแกสถานประกอบการและภาคเอกชนอยางเตมท ทงการอ านวยความสะดวก การขออนญาตตง การตดตามประเมนผล และ งานวชาการทจะชวยใหศนยการเรยนประสบความส าเรจ การด าเนนงานเกยวกบการจดศนยการเรยนท าใหทราบถงปญหาทเกดขนเพอทจะปรบปรงแกไขและพฒนาไดอยางรวดเรวกอนทจะขยายผลออกไป ซงตองมการปรบตวเขาหากนทง 2 ฝาย ทงภาครฐและสถานประกอบการ รวมทงการจดการศกษาในรปศนยการเรยนยงมภารกจทยงด าเนนการไมแลวเสรจอกหลายอยาง เชน เงนอดหนนการจดการศกษา การลดหยอนหรอยกเวนภาษทางการศกษา ซงจ าเปนตองหาแนวทางพฒนาตอไป

จากทกลาวมาเหนถงความส าคญอยางย งของการผลตและพฒนา ก าลงคนเพอพฒนาประเทศ จงเหนสมควรสนบสนนและด าเนนการรวมกบภาคเอกชน ในการพฒนาการศกษาและการพฒนาฝมอแรงงาน ซงเปนแนวทางหนงในการแกไขปญหาการจดการศกษาในสายอาชวศกษาและขยายโอกาสทางการศกษาใหแกนกเรยนนกศกษาอกดวย

5. พฒนาการใชเทคโนโลยสารสนเทศเพอการศกษา (ICT in Education)

งานวจยท เกยวของสวนใหญเปนกลมนวตกรรมการพฒนาเทคโนโลยสารสนเทศและสอเพอการเรยนร เพอเพมประสทธภาพในการเรยนการสอนทสงผลตอผลสมฤทธของผ เรยน รวมทงความสามารถในการใชเทคโนโลยของผ เรยนเพอเพมประสทธภาพในการเรยนรดวยตนเอง สรปไดดงน

5.1 จดหาเครองคอมพวเตอรแบบพกพา (แทบเลต) ใหแกโรงเรยนควบค กบการเรงพฒนาเนอหาทเหมาะสมตามหลกสตรบรรจลงในคอมพวเตอรแบบพกพา

- 92 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

(แทบเลต) และสงเสรมใหนกเรยนทกระดบชนไดใชอปกรณคอมพวเตอรแบบพกพา (แทบเลต) เพอการศกษา

นโยบายดานการศกษาของรฐบาลใหจดหาเครองคอมพวเตอรแบบพกพา (แทบเลต) ใหแกโรงเรยน ตามโครงการแทบเลตพซเพอการศกษาไทย (One Tablet Per Child) ซงยงไมมการศกษาวจย เปนเพยงเรมทดลองด าเนนการในโรงเรยนน ารองส าหรบระดบชนประถมศกษาปท 1 ปการศกษา พ.ศ. 2555 ควบคกบการเรงพฒนาเนอหาทเหมาะสม ตามหลกสตรบรรจลงในคอมพวเตอรแทบเลต รวมทงจดท าระบบอนเทอรเนต ไรสายตามมาตรฐานการใหบรการในสถานศกษาทก าหนดโดยไมเสยคาใชจาย เพอทดลองความเปนไปไดกอนจะขยายผลสการปฏบตจรง การด าเนนโครงการลกษณะน ถอเปนการเตรยมการรองรบความเจรญกาวหนาทางดานเทคโนโลยตางๆ ทมพฒนาการอยางตอเนอง ซ งนบวนจะเกยวของสมพนธกบชวตความเปนอยของคนในสงคมมากขน ในขณะท ประเทศไทยก าลงจะกาวเขาสความเปนประชาคมอาเซยนเตมรปแบบในป พ.ศ. 2558 กระทรวงศกษาธการจงรวมกบกระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร กระทรวงการตางประเทศ และส านกนายกรฐมนตร ด าเนนการจดหาเครองคอมพวเตอรแบบพกพา (แทบเลต) ใหแกโรงเรยน เพอใหบรรลวตถประสงคตามโครงการแทบเลตพซเพอการศกษาไทยทไดก าหนดไว เครองคอมพวเตอรแบบพกพา (แทบเลต) มใชเปนเพยงเครองมอใหกบนกเรยนใชเรยนแทนหนงสอเรยนเทานน แตสามารถท าอะไรไดหลากหลายในดานการยกระดบคณภาพการศกษา อาท เสรมทกษะการอาน เขยน คดเลขเรว (literacy & numeracy) เสรมทกษะการเรยนรผานสอ เสรมทกษะกระบวนการคดผานเทคโนโลย ทส าคญเรยนรไดดวยตนเองไมจ ากดเวลาและสถานท และเรยนรรวมกนทงเดก คร ผปกครอง จงขนอยกบคร ผบรหารและผปกครองจะน าเครองมอนไปใชอยางไรใหเกดประโยชนสงสด อยางไรกตาม การเขาถงเทคโนโลยสารสนเทศและแหลงความรตางๆ เปนการสรางความตนตวใหกบเดก เยาวชนและ ประชาชนทกระดบ ซงนบไดวามความส าคญและจ าเปนอยางยงในการกระตนใหเกดรปแบบการเรยนรรวมกนอยางใกลชดระหวางเดกเลกกบพอแมผปกครองซงยงอยในวยหนมสาวไดรวมกนศกษา คนควา เรยนรเรองราวตางๆ ในโลกกวาง อกทงยงเปนการสรางความเทาเทยมกน ทางการศกษาระหวางเดกในเมองกบเดกในชนบทในผนแผนดนไทย โดยไมแบงแยกเพศ ชาตพนธ ฐานะทางเศรษฐกจสงคม ศาสนา หรอความบกพรองตางๆ ชวยสรางโอกาสและพฒนาคณภาพทางการศกษาโดยใชสอเทคโนโลยททนสมย เหมาะสมกบวยและพฒนาการ

- 93 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

การเรยนรรายบคคล โดยเหตผลทเรมกบเดกระดบชนประถมศกษาปท 1 กอน เพราะเปนวยทสามารถเรยนรไดเรวตามพฒนาการทางสมองทเหมาะสม และเดกไดเรยนรอยางมความสข สามารถสรางสงทดใหกบตนเองและสงคมไดในอนาคต อยางไรกตาม เมอด าเนนการ ไดระยะหนง กควรมการตดตามและประเมนผลโครงการเพอน าผลมาปรบปรงพฒนาตอไป

5.2 จดหาระบบอนเทอรเนตไรสายตามมาตรฐานการใหบรการในสถานศกษาทก าหนด

การพฒนาระบบโครงขายไรสายความเรวสง (Wi-Fi Network) และพฒนาศนยควบคมการด าเนนงานและตดตามประเมนผลการพฒนาระบบเครอขายไรสาย ในโรงเรยนทมประสทธภาพและเปนไปตามมาตรฐาน ใหสามารถรองรบการใชงานได ในปรมาณมาก โดยจดสรางฐานขอมลของ Access Point เพอท าหนาทรบ-สงขอมล คลนความถและพฒนาเทคโนโลย Cloud Computing เพอรองรบโปรแกรมประยกตใชในการพฒนาการเรยนการสอน รวมถงจดตงศนยควบคมและตดตามประเมนผลในสวนกลาง เพอควบคมและก ากบการใชคอมพวเตอรแทบเลตหรอคอมพวเตอรแบบพกพาของ เดกนกเรยน

5.3 จดใหมระบบการเรยนแบบอเลกทรอนกสแหงชาต

การศกษาผานสออเลกทรอนกส (e-Learning ยอจาก Electronic Learning) คอระบบการเรยนทางไกลผานอนเทอรเนตทมประสทธภาพสง สามารถเผยแพรขอมลไดอยางกวางขวางและสามารถควบคมล าดบชนของการเรยนรไดอยางมประสทธภาพ ตลอดจนสามารถสรางระบบการสอสารภายในหองเรยนทไมมขอจ ากดในดานเวลาและสถานท และมระบบการประเมนผลเปนไปอยางตรงไปตรงมา เหนอสงอนใดระบบ การเรยนร e-Learning ผเรยนจะตองใชความรบผดชอบสงจงจะประสบความส าเรจ ปจจบนหลายบรษทไดใชระบบ e-Learning โดยระบบการเรยนผานออนไลนซงมหลายหลกสตร เพอเปนสอชวยในการพฒนาการเรยนร ฝกฝนทกษะแกพนกงานในบรษท รวมถงมหาวทยาลยหลายแหงไดใหความสนใจและพฒนาระบบการเรยนรผานสออเลกทรอนกส น าระบบการเรยนรออนไลนผานอนเตอรเนตมาใช โดยก าหนดแตละหลกสตรตามโปรแกรมการเรยนการสอน เพอใหนกเรยนไดเขาถงขอมลทตองการอยางสะดวกและรวดเรว เขาถงการเรยนรไดงายขน มทงระบบการเรยนแบบทางไกลส าหรบนกเรยนทสมครเรยนออนไลน

- 94 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

และส าหรบนกเรยนทไมสามารถเขารวมเรยนในหองเรยนได ซงมงานวจยเกยวกบบทบาทการเรยนการสอน E-learning ในประเทศไทย มการน าเทคโนโลยมาใชในการสงเสรมประสทธภาพดานการเรยนการสอนในหลากหลายรปแบบ เชน การน ามลตมเดยมาเปน สอการสอนของคร/อาจารย การใชเสยงสงสญญาณวดโอตามความตองการ การใหผเรยนไดเรยนรและคนควาดวยตวเองผานเครอขายคอมพวเตอรอนเทอรเนต การเรยนการสอนออนไลนผานเวบ การเรยนทางไกลผานดาวเทยม เปนตน

5.4 พฒนาเครอขายสารสนเทศเพอการศกษา

เครอขายสารสนเทศเพอการศกษาแบงเปนระดบการศกษาขนพนฐานและการอดมศกษา ในระดบการศกษาขนพนฐาน ไดแก เครอขายคอมพวเตอรเพอโรงเรยนไทย หรอ SchoolNet Thailand คอ โครงการสงเสรมการเชอมตอเขาสเครอขายอนเทอรเนตของโรงเรยนทวประเทศไทย กอตงโดยศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต เพอสนบสนนการน าเทคโนโลยสารสนเทศมาชวยยกระดบการศกษาและคณภาพการศกษาของไทย พรอมกบลดชองวางและความเหลอมล าทางการศกษาระหวางนกเรยนในเมองและชนบท นบเปนเครอขายคอมพวเตอรแหงแรกในกลมประเทศอาเซยน ทเปดโอกาสใหโรงเรยนทวประเทศสามารถเขาถงเครอขายอนเทอรเนตไดอยางทวถงและ เทาเทยมกน ไดรบการยกยองวาเปนโครงการตวอยางทน าเทคโนโลยสารสนเทศมาเปนเครองมอในการลดชองวางและความเหลอมล าของโอกาสในการศกษาหาความร

ส าหรบในระดบการอดมศกษา ส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา (สกอ.) ด าเนนโครงการเครอขายสารสนเทศเพอพฒนาการศกษา โดยสรางเครอขายความเรวสงเชอมโยงมหาวทยาลย/สถาบนและวทยาเขตสารสนเทศ เพอจดการเรยน การสอนทางไกลแบบสองทางโดยอาศยเทคโนโลยสารสนเทศ และจดตงส านกงานบรหารเทคโนโลยสารสนเทศเพอพฒนาการศกษาเพอท าหนาทบรหารจดการโครงการ จดท าแผนและด าเนนการพฒนาเครอขายสารสนเทศเพอพฒนาการศกษาใหสามารถใหบรการกบสถาบนอดมศกษาทกแหงในสงกด /ก ากบไดอยางเหมาะสมและเพยงพอตอการ จดการศกษาระดบอดมศกษา อยางไรกตามมงานวจยท ใหขอเสนอแนะในการจดท ายทธศาสตรการพฒนาการอดมศกษา โดยน าเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารมาประยกต ด าเนนการไดทนท เชน การเพมบทบาทของมหาวทยาลยในการพฒนาขดความสามารถใน

- 95 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

การแขงขนของประเทศ โดยสนบสนนทรพยากรและสงแวดลอมทเออตอการศกษาวจยและพฒนาโครงสรางพนฐานการเรยนรใหเออตอการพฒนาไปส สงคมแหงการเรยนร ตลอดชวต การพฒนาระบบเครอขายสารสนเทศเพอการศกษาใหมความเขมแขงและสามารถรองรบการพฒนาขดความสามารถของมหาวทยาลยในการศกษาวจย การพฒนาเครอขายสารสนเทศเพอการศกษาใหเปนโครงสรางพนฐานการเรยนรของการศกษาทงระบบ โดยเฉพาะการเชอม/สมานรอยตอระหวางการศกษาขนพนฐาน อาชวศกษา และอดมศกษา การใชทรพยากรทางการศกษารวมกนอยางมประสทธภาพและเกดความคมคาสงสด

5.5 ขยายระบบโทรทศนเพอการศกษาใหกวางขวาง

ทรพยากรสอสารมบทบาทส าคญในฐานะชองทางการถายทอดเนอหาสาระและประสบการณเพอใหความรแกประชาชนไดอยางกวางขวางและทวถง การใชทรพยากรสอสารโดยเฉพาะดานโทรคมนาคมประเภทตางๆ เพอการศกษายงอยในวงจ ากด ทงๆ ทใหองคกรของรฐเปนอสระท าหนาทจดสรรคลนความถ โดยตองค านงถงประโยชนสงสดของประชาชนในระดบชาตและระดบทองถน ทงในดานการศกษา วฒนธรรม ความมนคงของรฐ และประโยชนสาธารณะอน โดยมเปาหมายสงสดคอการเสรมพลงอ านาจการจดการศกษาใหมากขน ทงในรปแบบการศกษาตามอธยาศย การศกษาในระบบโรงเรยน และการศกษานอกระบบโรงเรยน เพอการปฏวตสงคมใหไปส "สงคมแหงการเรยนร" และใหคนไทยมแหลงความรส าหรบการศกษาตลอดชวต

มงานวจยเกยวกบสถานภาพและการประเมนประสทธภาพการใชสอตางๆ เพอประโยชนในดานการศกษา ซงประกอบดวยสอโทรคมนาคม สอวทยกระจายเสยง สอวทยโทรทศน โดยใชการวจยเอกสาร และการวจยเชงส ารวจจากกลมตวอยาง พบวา สวนใหญ มความเหนวาสอวทยโทรทศนเพอการศกษามความจ าเปนมากตอการเรยน ท าใหไดรบความรใหมๆ นอกเหนอจากในบทเรยน หากมการตดตามรบชมรายการอยางตอเนองจะท าให สามารถน าความรทไดรบไปใชในการเรยน ชวยพฒนาการเรยนของนกเรยนได ท าใหจ างายเพราะมองเหนภาพ มการอธบายภาพประกอบ ลกษณะรายการทสนใจเปนประเภทเสรมความรทวไป และเหนวาครอาจารย ผผลตรายการสอวทยโทรทศนเพอการศกษามความรอบรในเนอหาสาระดมาก ภาษาทใชเหมาะสมและงายตอความเขาใจ บคลกภาพ น าเสยง และลลาการน าเสนอมความเหมาะสมด จงควรสนบสนนและแพรขยายระบบวทยโทรทศน

- 96 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

เพอการศกษาใหกวางขวางขนในสถานศกษา สนบสนนการเรยนการสอนผานสอวทยโทรทศน เพอการศกษาอยางชดเจนในหลายๆ ดาน เพอเพมประสทธภาพการเรยนการสอน เชน ใหการสนบสนนงบประมาณเพอใชในการผลตรายการทมคณภาพ ประเมนผลรายการตางๆ ทสอนผานสอวทยโทรทศนเพอการศกษาอยางตอเนองเพอใหเหมาะสมกบการเรยนการสอน ในแตละระดบชน พรอมทงสนบสนนงบประมาณในการจดหาวสดอปกรณทใชในการผลตรายการ อปกรณในการรบชมใหเพยงพอตอความตองการของแตละโรงเรยน รวมทงจดอบรมคร อาจารย ผบรหารโรงเรยน เพอสานตอการพฒนาการใชสอวทยโทรทศนเพอการศกษา และจดท าคมอการรบชม คมอการเรยนการสอน ตารางออกอากาศแจกจายใหตามโรงเรยนตางๆ อยางทวถงและมจ านวนมากพอกบความตองการของโรงเรยน

5.6 ปรบปรงหองเรยนน ารองใหไดมาตรฐานหองเรยนอเลกทรอนกส

กระทรวงศกษาธการด าเนนโครงการพฒนาการจดการเรยนรดวยระบบหองเรยนไฮเทคหรอหองเรยนอเลกทรอนกสมลตมเดยอจฉรยะ เปนหองเรยนทมระบบบนทกและถายทอดสญญาณภาพและเสยงเชอมโยงในรปแบบน าเสนอดวยระบบและประสทธภาพของกลองเซนเซอรอตโนมต เปนตวท าหนาทจบภาพผสอนและนกเรยน โดยมการท างานรวมกนของระบบฮารดแวรและความอจฉรยะของฮารดแวรควบคมและท างานใหเกดผลลพธดานการบนทกและเรยกดขอมลของกจกรรมทบนทกจากหองเรยนหนงไปยงอกหองเรยนหนงผานระบบเครอขายเนตเวรค นกเรยนทพลาดการเขาเรยนสามารถทบทวน ศกษาบทเรยนโดยเรยกดขอมลการเรยนการสอนทถกบนทกไวเปนสอมลตมเดย ซงระบบหองเรยนอเลกทรอนกสสามารถชวยเหลอโรงเรยนทอยในพนทหางไกลใหมโอกาสทางการศกษาเทาเทยมกบโรงเรยนในเขตเมอง เพราะสามารถใชระบบดงกลาวเรยนไปพรอมกนได ทส าคญยงเปนระบบทท าขนเพอใหมการสอสารแบบสองทาง นกเรยนสามารถโตตอบกบผสอนในวชานนๆ ไดทนท ซงนบเปนการยกระดบคณภาพการศกษาใหเทาเทยมกน และเปนการแกปญหาขาดแคลนครผสอนในบางวชาทส าคญได หองเรยนอเลกทรอนกสมลตมเดยอจฉรยะจะมลกษณะคอ มสอมลตมเดย มเวบไซต มโปรแกรมสนบสนนการเรยนการสอนมากมาย สอนไดหลากหลายรปแบบ โดยครและนกเรยนมปฏสมพนธกนไดตลอดเวลา จดเกบขอมลการสอนไดและดงกลบมาใชงานไดตลอดเวลา และมแบงกลมเรยนร วเคราะหท าโครงงานและเสนองานแบบแยกกลมหรอรวมกลมกนได รวมถงสามารถใหการบานผานอนเทอรเนต และใชรวมกบเครองมอสอสารสมยใหม เชน โทรศพทมอถอ

- 97 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

5.7 ด าเนนการใหกองทนเพอพฒนาเทคโนโลยเพอการศกษาสามารถด าเนนการตามภารกจ

กองทนพฒนาเทคโนโลยเพอการศกษาจดตงขนเพอรองรบการจดตงกองทนตามพระราชบญญตงบประมาณรายจายประจ าป 2554 โดยไดรบจดสรรเงน 5 ลานบาท และทางส านกงานคณะกรรมการกจการโทรคมนาคมแหงชาต (กทช.) พรอม จะจดสรรเงนใหอก 75 ลานบาท โดยมคณะกรรมการบรหารกองทนฯ ประกอบดวย รฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการเปนประธาน มคณะกรรมการ 7 คน และกรรมการผทรงคณวฒ 4 คน สวนปตอไปกใหจดท าแผนใชจายเงนเพอจดสรรเขากองทนประมาณการ ปละ 500 ลานบาท พรอมทงไดจดตงส านกงานเลขานการคณะกรรมการกองทน พฒนาเทคโนโลยเพอการศกษาภายใตส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ ใหด าเนนการจดท า กฎหมาย ระเบยบ หลกเกณฑ วธการ ก าหนดนโยบายและแผนงาน เสนอแนะการจดสรรเงนกองทนตอคณะกรรมการบรหารกองทน ตดตาม ตรวจสอบ ประเมนผลภายหลงจดสรรเงนกองทน และท ารายงานผลการด าเนนงานตางๆ นอกจากนนยงก าหนดใหเปนกลไกขบเคลอนเพอสงเสรมการพฒนาเครอขายการศกษาแหงชาตใหเปนศนยกลางในการเขาถงขอมลสารสนเทศดานการศกษาและสงตอไปยงสถานศกษาทวประเทศและนานาชาต พฒนาศนยสารสนเทศเ พอการศกษา ให เปนศนยกลางจดเกบขอมลสารสนเทศ ดานการศกษา และสงเสรมศนยการเรยนรแหงชาตใหเปนศนยกลางจดเกบเชอมโยงขอมล สารสนเทศดานการศกษาทเปนประโยชนตอคร ผบรหาร นกเรยนรวมถงผปกครอง สามารถดงขอมลไปใชได เชน หลกสตร การจดการเรยนการสอน สอและเทคโนโลยทางการศกษา การบรหารการศกษา เปนตน ตลอดจนใหพฒนาชองทางตางๆ ใหสอสารเชอมโยงกนได เชน สถานวทยโทรทศนเพอการศกษา การยกระดบรายการ Student Channel และ Teacher Channel เปนตน

5.8 พฒนาระบบไซเบอรโฮมทสามารถสงความรมายงผเรยนโดยใชอนเตอรเนตความเรวสง

ป จจ บ นย งขาด งานว จ ย เก ย วกบการ พฒนาระบบไซ เบอร โ ฮม (Cyber Home) หรออนเตอรเนตความเรวสง เนองจากการน าระบบไซเบอรโฮมหรออนเตอรเนตความเรวสงมาใชในการจดการศกษากบผเรยนยงมคอนขางนอย แตรฐบาลเหน

- 98 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

ถงความส าคญของระบบอนเตอรเนตทกาวไปอยางไมหยดยง หากสามารถน ามาใชไดอยางถกตอง จะเปนการพฒนาการใชเทคโนโลยสารสนเทศเพอการศกษาใหทดเทยมก บนานาชาต อนจะเปนประโยชนตอการพฒนาการศกษาของชาตอยางยง เพราะจะชวยยกระดบคณภาพการศกษาและกระจายโอกาสทางการศกษาใหมระบบการเรยนแบบอเลกทรอนคสแหงชาต มการพฒนาเครอขายสารสนเทศและพฒนาระบบไซเบอรโฮมทสามารถสงความรมายงผเรยนดวยระบบอนเตอรเนตความเรวสง ซงจะเปนกลไกในการปรบเปลยนกระบวนทศนของการเรยนรสกลมเปาหมายทกกลมทกระดบทเออใหเกดการเรยนรตลอดชวต

6. สนบสนนการวจยและพฒนาเพอสรางทนปญญาของชาต 6.1 พฒนาระบบเครอขายการวจยแหงชาต

ส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาตเปนผรบผดชอบ ก ากบดแลระบบเครอขายการวจยแหงชาต ซงงานวจยในประเดนทเกยวของนมคอนขางนอยมาก สวนใหญจะเปนการวจยและพฒนารปแบบเครอขายความรวมมอโดยมจดมงหมายการท างานทเฉพาะเจาะจงชดเจน เชน การพฒนาคณภาพการศกษา หรอการถายทอดเทคโนโลยสชมชนรากฐาน เปนตน ระบบเครอขายจะประกอบดวย กระบวนการสรางเครอขาย องคประกอบของเครอขาย และการบรหารจดการเครอขายใหด าเนนการบรรลตามจดมงหมายทก าหนดไว ซงผลการวจยอาจน ามาประยกตในกรณการพฒนาระบบเครอขายการวจยแหงชาตไดวา รปแบบของเครอขายความรวมมอประกอบดวยกระบวนการสรางเครอขาย 6 ขนตอนคอ (1) ขนตระหนกถงความจ าเปนในการสรางเครอขาย (2) ขนประสานหนวยงาน/องคกรเครอขาย (3) ขนสรางพนธสญญารวมกน (4) ขนบรหารจดการเครอขาย (5) ขนพฒนาความสมพนธ (6) ขนรกษาความสมพนธอยางตอเนอง ส าหรบองคประกอบและการบรหารเครอขาย ไดแก (1) ลกษณะหรอกจกรรมส าคญทเสรมสรางประสทธภาพการด าเนนงานตามภารกจของเครอขาย (2) ขอบขายและภารกจการบรหารจดการเครอขาย (3) เทคนคหรอวธการพฒนาสมาชกเครอขาย (4) กระบวนการเสรมสรางพลงอ านาจของเครอขาย (5) คณลกษณะทดของผน าเครอขาย (6) การปฏบตงานของเครอขายและการสะทอนผล ซงระบบเครอขายการวจยแหงชาต หากมองเฉพาะเครอขายการวจยทางการศกษา ประกอบดวยกลมบคคล หนวยงาน/องคกรทางการศกษาทกระดบและประเภทการศกษาและผเกยวของตางๆ ทสมครใจรวมกลมเครอขาย โดยด าเนนการตามกระบวนการ

- 99 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

ปฏบตงานของเครอขาย ตงแตการก าหนดวสยทศน พนธกจ เปาประสงค ขอบขายภารกจของเครอขาย และรวมกนวางแผนและจดท าแผนปฏบตการด าเนนงานพฒนาเครอขาย การวจย ซงมการวางแผนงานในแตละดาน ทงวชาการ งบประมาณ บคคล และบรหารทวไป พรอมทงก าหนดกลไกและองคกรในการขบเคลอนการด าเนนงานตามแผน และประเมนผลเพอปรบปรงและพฒนาตอไป นอกจากน มตวอยางงานวจยและพฒนานวตกรรมเครอขายสถาบนอดมศกษาเพอถายทอดเทคโนโลยสชมชนรากฐาน ซงมเครอขายสถาบนอดมศกษา 8 เครอขาย และก าหนดวสยทศนวา “เปนเครอขายทมงเนนการสรางองคความร และเทคโนโลยควบคกบการพฒนาบคลากรดานงานวจย สรางทนทางปญญาใหกบชมชนในเขตพนททรบผดชอบ เพอสรางรากฐานดานเศรษฐกจชมชนสเวท การแขงขนของประเทศสากล และเพอน าไปสการพฒนาอยางยงยน” ซ งม เปาหมายคอก าหนดแผนการด าเนนโครงการวจยทสอดคลองกบประเดนยทธศาสตรของจงหวดและทองถน สงเสรมและ กระตนใหเกดความรวมมอกบสถาบนอดมศกษา ชมชน ผประกอบการ หนวยงานระดบจงหวด และองคกรปกครองสวนทองถน สรางโอกาสและสมรรถนะใหแกนกวจยรนใหมในสถาบนอดมศกษา และสนบสนนใหน าผลงานวจยไปถายทอดองคความรเทคโนโลยใหแกชมชนและขยายผลในการพฒนาผลผลตทงเชงปรมาณและคณภาพ เพอยกระดบคณภาพชวต ทางสงคมเศรษฐกจ

จากผลการวจยและพฒนารปแบบเครอขายความรวมมอทกลาวมา สะทอนใหเหนกระบวนการขบเคลอนการด าเนนงานรวมกนเพอใหบรรลผลส าเรจไดตามจดมงหมายทก าหนดไว การพฒนาระบบเครอขายการวจยแหงชาตจงเปนเรองส าคญ เพราะเปนการสรางความเชอมโยงระหวางบคคลหรอหนวยงานตางๆ เขาดวยกน โดยมจดมงหมายของความส าเรจทเฉพาะเจาะจงและเพอประโยชนรวมกน โดยอยบนพนฐานของความรวมมอ มใจรวมกนในการท างานและไดรบประโยชนดวยกนทกฝาย การท างานในรปแบบเครอขายจดเปนกลไกหนงในการผลกดนและขบเคลอนงาน ประสานพลงในการรวมมอ กระจายและขยายงาน ตดตอประสานไดเรว และมการแลกเปลยนเรยนรระหวางกน

6.2 จดตงศนยความเปนเลศเพอการวจยส าหรบสาขาวชาทจ าเปน

ศนยความเปนเลศทางวชาการ (Centre of Excellence, CoE) เปนศนยระดบชาต ภายใตการบรหารงานของส านกพฒนาบณฑตศกษาและวจยดานวทยาศาสตร

- 100 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

และเทคโนโลย (สบว.) หรอ Science and Technology Postgraduate Education and Research Development Office (PERDO) ซงเปนหนวยงานในก ากบของส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา (สกอ.) กระทรวงศกษาธการ มเปาหมายในการยกระดบความสามารถดานวทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรมของประเทศใหมมาตรฐานสากล โดยใชชอ "ศนยความเปนเลศ" เปนกลไกขบเคลอนการวจยและพฒนา ใหสามารถพฒนา ไปอยางกาวกระโดด โดยบรณาการงานวจย งานดานบณฑตศกษา และงานดานการถายทอด เทคโนโลย ใหมความเชอมโยงกนเปนระบบทครบวงจร ซงจะมหนาทผลต พฒนา และบรณาการองคความรและปญญา ควบคกบการสรางก าลงคนระดบสง สอดคลองกบศาสตรตางๆ ในปจจบนและอนาคต โดยปรบเปลยนกระบวนทศนในการบรหาร เสรมความเขมแขงของภาคใหสามารถใชกระบวนการวจยเพอตอบปญหาในปจจบน ตงโจทยวจยใหมเพอสราง องคความร และคดคนงานวจยในหวขอทเปนการคาดการณและสามารถตอบปญหาในอนาคตได รวมถงสามารถสรางนวตกรรมผลงานวจย และใหบรการทางวชาการแกภาคการผลต ตลอดจนสรางกลไกผลกดนใหประเทศเปนแหลงวชาการระดบสงในอนภมภาคและภมภาค และมวสยทศนเปนฐานความรและปญญาระดบแนวหนาดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย เพอขบเคลอนประเทศใหสามารถพงพาตนเองและแขงขนไดอยางยงยนในเวทสากล น ามาซง สงคมทอยเยนเปนสข

ส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษาไดเสนอทประชมคณะรฐมนตร เพอขออนมตจดสรรงบประมาณและขอเสนอเพอพฒนาศนยความเปนเลศ พ.ศ. 2555-2559 เนองจากการวจยดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยถอเปนนโยบายทส าคญทจะขบเคลอนเชงวชาการ ทงนคณะรฐมนตรเหนชอบ และใหตงศนยความเปนเลศเพมเตมเพอตองการทจะใหครอบคลมศาสตรความรทเกดขนใหม โดยมศนยความเปนเลศทด าเนนงานภายใตหลกการสรางระบบการวจยแบบภาค เพอสรางความพรอมในการวจยตามโปรแกรมการวจย

ปจจบนมการจดตงศนยความเปนเลศ เปนศนยวจยในสาขาวชาวทยาศาสตรและเทคโนโลยทขาดแคลน ทมลกษณะการด าเนนงานเปนภาคเครอขาย ความรวมมอทางวชาการระหวางสถาบนอดมศกษา/วจย กวา 30 แหงทวประเทศ ทงนเพอพฒนาและผลตองคความรและทรพยากรบคคลระดบสงดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย โดยปรบเปลยนกระบวนการผลตและพฒนาจากแนวเดมทเปนการผลตยดผผลต คอสถาบนการศกษาเปนหลก

- 101 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

มาเปนการผลตทยดความตองการของสงคมและประเทศเปนหลก เพอเพมศกยภาพในการแขงขนของประเทศใหทดเทยมหรอล าหนานานาอารยประเทศในเวทเศรษฐกจโลก ขณะนมศนยความเปนเลศจ านวน 9 แหง ประกอบดวย (1) ศนยความเปนเลศดานนวตกรรมทางเคม (2) ศนยความเปนเลศดานอนามยสงแวดลอม พษวทยา และการบรหารจดการสารเคม (3) ศนยความเปนเลศดานการจดการสงแวดลอมและของเสยอนตราย (4) ศนยความเปนเลศแหงชาตดานปโตรเลยม ปโตรเคม และวสดขนสง (5) ศนยเทคโนโลยพลงงานและสงแวดลอม (6) ศนยความเปนเลศดานเทคโนโลยชวภาพเกษตร (7) ศนยนวตกรรมเทคโนโลยหลงการเกบเกยว (8) ศนยความเปนเลศดานคณตศาสตร และ (9) ศนยความเปนเลศดานฟสกส โดยวตถประสงคของการด าเนนงานในภาพรวมของศนยความเปนเลศ มดงน

1. เพอพฒนาขดความสามารถของศนยความเปนเลศ ใหเปนศนยวจย เฉพาะทาง ทสรางความเปนเลศทกมตของภาคสถาบนอดมศกษา/วจย อยางตอเนองและยงยน เพอน าไปสสถานภาพของการเปนผน าดานความร ความคดและปญญา

2. เพอสรางความเปนเลศในการวจยระดบอดมศกษา ซงเปนองคประกอบทส าคญของระบบวจยของประเทศ เพอประโยชนในการสรางองคความรส าหรบ การพงตนเอง และประโยชนในการน าองคความรไปสรางนวตกรรมและเทคโนโลย ส าหรบภาคการผลตและบรการ เพอยกระดบความสามารถในการแขงขนของประเทศในเวทสากล

3. เพอสงเสรมและสนบสนนการผลตและพฒนาก าลงคนระดบสงดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยทเกยวของ ใหมความร ความคด และทกษะดานการวจย มคณธรรม และจรยธรรม ตลอดจนความรอบร เทาทนโลก เพอจะไปมบทบาทน า และเปนผขบเคลอนประเทศในกระแสโลกาภวฒนตามความตองการของสถาบนอดมศกษาและภาคการผลตและบรการของหนวยงานรฐและเอกชน

4. เพอเปนแหลงความรและแหลงอางองทางวชาการ ทสามารถใหการพงพา กบสงคมโดยตรง สามารถถายทอดเทคโนโลยดวยกจกรรมทางวชาการดานตางๆ สความตองการของสงคม ตลอดจนการมบทบาททงดานตอบสนอง เตอนสต และชน าสงคม

- 102 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

5. เพอสรางเครอขายความรวมมอทางการศกษา วจย และการฝกอบรมทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยในระดบภมภาค เพอเสรมสรางความสมพนธระหวางประเทศในระยะยาว

ผลลพธทไดจากการจดตงศนยความเปนเลศทงหมด กลาวไดวาเปนประตเชอมโยงสความรวมมอทางวชาการระดบอนภมภาค ภมภาค และนานาชาต เปนการสนบสนนการพฒนาก าลงคนระดบสงทมทกษะดานการวจยใหกบสถาบนอดมศกษา หน วยงานของร ฐและธ รก จ เอกชน ช วย พฒนาระบบการศกษาและว จ ยของสถาบนอดมศกษากลมใหม และพฒนาชมชนโดยใชวทยาศาสตรและเทคโนโลยบรณาการกบภมปญญา /ทรพยากรทองถน รวมทงเปนการเสรมสรางความสามารถในการแขงขนของภาคการผลต/บรการ โดยการพฒนาองคความร เพอสรางนวตกรรมและเทคโนโลย ตลอดจนถายทอดเทคโนโลย เพอเสรมสรางคณภาพชวตและความปลอดภย พฒนาระบบเตอนภยส าหรบโรคอบตใหมและพบตภย

อยางไรกด มความคดเหนจากฝายทเกยวของ ไดเสนอแนะวา ในการพฒนาศนยความเปนเลศตองเพมบทบาทใหสามารถตอบสนองยทธศาสตรหลกในการพฒนาประเทศใน 4 ดาน คอ ยทธศาสตรดานสงแวดลอมและความมนคงของมนษย ยทธศาสตรดานความมนคงทางอาหาร ยทธศาสตรดานความมนคงทางพลงงาน และยทธศาสตรดานการเพมคณคาของอตสาหกรรม นอกจากนแนวทางการพฒนาศนยความเปนเลศอยางยงยนโดยการจดสรรเงนงบประมาณเพอการวจยของภาครฐ ควรค านงถงความสมดลของความยงยนใน 3 ภาคสวนคอ ความยงยนทางวชาการ ความยงยนทางเศรษฐกจ และความยงยนทางสงคม ปจจบนภาครฐใหความสนใจเปนอยางยงกบการวจยและพฒนาของประเทศ และพรอมทจะลงทนโดยไดก าหนดไวในแผนยทธศาสตรและแผนพฒนาระดบชาตอยางตอเนอง อกทงมความเขาใจหลกการในการวจยและพฒนาทไมใชแคการผลตคนและผลงานวจยทตพมพเทานน แตใหความส าคญกบการสรางโอกาสพนฐานของการวจย รองรบการท างานวจยใหมประสทธภาพยงขน ซงเปนโอกาสของศนยความเปนเลศทจะไดรบการสนบสนนเชงนโยบายและงบประมาณ เพยงแตตองท างานวจยทสามารถตอบสนองประเดนความตองการเชงนโยบายของภาครฐไดเทานน

- 103 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

6.3 พฒนาโครงสรางการบรหารงานวจยของชาต

การบรหารงานวจย หมายถง กระบวนการตางๆ ทท าใหการวจยสามารถด าเนนการไดตามวตถประสงคของการวจย เชน การวางแผนการวจย การพจารณาขอเสนอการวจย การตดตามและควบคมดแลการวจยใหด าเนนไปตามแผน การเผยแพรและใชผลงานวจย ฯลฯ การบรหารงานวจยของชาตจงเปนกลไกส าคญเพอใหไดมาซงผลส าเรจจากการลงทนทางการวจย อนไดแก “ผลผลตงานวจย” และ “นวตกรรมและสงประดษฐ” เพอใหเกดประโยชนและมความคมคาสงสดแกกลมเปาหมาย นอกจากนยงเปนกลไกเพอการขยายผลและตอยอดงานวจย การถายทอดและบมเพาะงานวจยและสงประดษฐ การสรางคณคาแกงานวจยและสงประดษฐ รวมถงการสรางเวทและการสรางแรงจงใจ การพฒนา โครงสรางการบรหารงานวจยตองตอบสนองตอความตองการของผทเกยวของในระบบวจยทงหมด นบตงแตผบรหารระดบนโยบาย นกวจย/นกประดษฐ หนวยงานวจย และกลมเปาหมายในภาคสวนตางๆ ซงมงานวจยทศกษาเกยวกบการบรหารงานวจย พบวาแบงเปน 4 ระดบ คอ ระดบองคกร ระดบยทธศาสตร ระดบแผนงาน และระดบโครงการ ซงแตละระดบตองการระบบการบรหารทแตกตางกน เครองมอส าคญทใชในการบรหารงานวจย คอ กฎหมาย ขอบงคบ/ระเบยบ/ประกาศ สญญาการรบทน จรยธรรมนกวจย นอกเหนอจากน คอ โจทยวจยทอาจตองมความซบซอนและเปนการท างานของนกวจยหลายสาขาทมความสามารถเฉพาะดาน วตถประสงคเฉพาะของแหลงทน ระบบการบรหารการเงน/งบประมาณกบธรรมชาตการวจย ความสนใจในประเดนของงานวจยทตางกน และวฒนธรรมไทยกบวฒนธรรมวชาการ จากงานวจยมกพบวา จดออนอยางหนงทท าใหการวจย ไมคอยกาวหนาเทาทควร คอ ความขาดแคลนระบบของการบรหารงานวจยในสถาบนการศกษา เหนไดวา หนวยงานดานการวจยในสถานศกษาหรอสถาบนการศกษาบางระดบ แมจะมผเชยวชาญดานการวจยจ านวนมาก แตระบบการสนบสนนและการบรหารการวจยยงไมเขมแขงเทาทควร ความจรงทพบคอ ยงตองหาผเชยวชาญเพอขอค าปรกษาดานการวจย รวมถงขาดสงอ านวยความสะดวกหรอสงสนบสนนใหเกดการท าวจย เชน การสนบสนนดานงบประมาณ ดานทรพยากร ดานการเผยแพร หรอการขนทะเบยนลขสทธทางปญญา เปนตน กท าใหการวจยยอมเกดขนไมได หรอขาดความตอเนองในการท าวจยเพอหาวธการแกปญหาของผเรยนทเกดขนในการเรยนการสอนทกวน ในทางตรงขามบางสถาบนทมหนาทเกยวกบวจย มการสรางงานวจยจ านวนมาก กจะมหนาทโดยตรงเกยวกบการบรหาร

- 104 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

จดการระบบงานวจยทงหมดของสถาบน เหตน จงจ าเปนตองศกษาและท าความเขาใจเกยวกบระบบการบรหารงานวจย ทงในดานความหมาย ความจ าเปนทจะตองมการบรหารงานวจย ขอบเขตหรอภารกจการบรหารงานวจย

มงานวจยอกกลมหนงทไดศกษาปญหาและสาเหตในการบรหารจดการงานวจยของสถาบน อดมศกษา ซงผลงานวจยเปนตวชวดคณภาพของการจดการศกษา ตามเกณฑการประกนคณภาพการศกษา พบปญหาและเหตผลทตองมการบรหารงานวจยเพอแกปญหา ไดแก ปญหาการคดรเรมในการท าวจย เกดจากการขาดความรและประสบการณดานการวจย จงตองจดทปรกษาวจยเพอใหความชวยเหลอแนะน า ปญหาการท าวจยไมเสรจตามระยะเวลาทก าหนด จงตองด าเนนการกระตนสนบสนนและชวยแกปญหาเพอใหงานวจยเปนไปตามระยะเวลาทก าหนด ปญหาการเขยนรายงานการวจย จงตองจดกจกรรมเพอเสรมสรางทกษะการเขยนรายงานการวจย ปญหาขาดการวพากษเพอประเมนคณภาพผลงานวจย จงเปนเหตใหผลงานวจยไมไดรบการยอมรบ และมผลอยางมากตอการเผยแพรตอไป และปญหาการเผยแพรงานวจย ในการน าเสนอ ทประชมวชาการ หรอลงบทความวจย หรอใชพนทเวบไซตเพอเผยแพรผลงานวจย เปนตน ซงปญหาตางๆ ทกลาวมา ลวนตองอาศยกลไกของการบรหารงานวจยเขามาด าเนนการทงสน ปญหาทเกดขน อาจแบงเปน 3 ระยะ ไดแก กอนการวจย ระหวางด าเนนการวจย และหลงด าเนนการวจย ดงนน ขอบเขตหรอภาระงานของการบรหารงานวจย จงตองตอบสนองการแกปญหาตามระยะหรอขนตอนส าคญในการวจย เพอใหผานพนอปสรรคและด าเนนการในขนตอนตอไปได ภาระงานของการบรหารงานวจย อาจท าไดดงน การบรหารงานวจยกอนด าเนนการวจย ประกอบดวย การประกาศเชญชวนใหท าวจย การอบรมหรอการใหความรเกยวกบการวจย การพจารณาหวขอการวจยและโครงราง การวจยโดยคณะกรรมการและผทรงคณวฒ การใหขอเสนอแนะแกโครงรางการวจย การประกาศอนมตหวขอวจยและ การท าสญญา การบรหารงานวจยระหวางด าเนนการวจย ประกอบดวย การมอบเงนอดหนน การวจย การก ากบ ดแล ตดตามและประเมนการด าเนนการวจย การวางแผนด าเนนการวจย การจดท าบญชและหลกการการใชจายเงนอดหนนการวจย การใหค าปรกษาหรอความชวยเหลอในการด าเนนการวจย และการบรหารงานวจยหลงด าเนนการวจย ประกอบดวย การน าเสนอผลงานวจยแกคณะกรรมการบรหารงานวจย การประเมนคณภาพของรายงานวจย

- 105 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

การเผยแพรผลงานวจย การประชมทางวชาการ การตพมพเผยแพรในวารสารวชาการหรอเวบไซต การจดสทธบตร อนสทธบตร การก ากบและน าผลงานวจยไปใชประโยชน

มการสนบสนนจากผลการวจยหลายๆ เรองวา การบรหารงานวจยทด ตองมองคประกอบคอ มนโยบายก ากบ มการวางแผนทค านงถงความเสยง ไดรบการจดสรรทรพยากรทเพยงพอ ดแลใหผปฏบตงานมความรทจะท างานวจย ก าหนดผมสวนไดสวนเสยและดแลใหคนกลมนเขามามสวนรวม จดเกบบนทกผลการปฏบตงานเปนระยะๆ ก ากบดแลใหงานเดนไปตามแผน มผตรวจสอบวานกวจยปฏบตงานถกตองตามกฎเกณฑ จดท ารายงานเสนอผบรหารเปนระยะๆ ส าหรบปญหาส าคญในการบรหารงานวจยสวนใหญ เกดจากการขาดความร เกยวกบหลกการจดการงานวจย ระเบยบวธการวจย วธเขยนรายงานการวจย ขาดการสอสารหรอสอสารผดพลาด ขาดความรวมมอระหวางผเกยวของ ขาดนกวจยเฉพาะดาน และขาดการสงเสรมใหมการน าผลวจยไปใช ความไมรแกไขดวยการศกษาจากเอกสาร สรางเครอขาย ประสานงานกบเจาหนาท สมมนา และรวมกนจดการความรภายในหนวยงาน ปญหาดานขาดความรวมมอ แกดวยการพจารณาโดยยดประโยชนของประเทศชาตและหนวยงานเปนหลก ผบรหารหนวยงานตองก าหนดนโยบายในการท างานรวมกน สรางวสยทศนรวมกนระหวางทมงาน และก าหนดรายละเอยดทจะตองปฏบตใหครบถวน มการชแจงใหทกคนเขาใจนโยบายและแนวทางการปฏบตงานรวมกน

นอกจากนมการวจยเรองรปแบบการบรหารและการจดการงานวจยทางการศกษาและทเกยวของขององคกรวจยระดบชาต ทงของไทยและตางประเทศ และจดท าขอเสนอแนะในบรบทไทย ในประเดนการพฒนานโยบาย/แผนดานการวจยทางการศกษาและทเกยวของ การพฒนาเครอขาย/ภาคการวจย การประเมนผลดานการวจย แนวคดและวธด าเนนการจดองคกรดานการวจย ซงเปนการวจยเอกสารและการสมภาษณส าหรบองคกรวจยภายในประเทศ 9 แหง และศกษาองคกรวจยตางประเทศจากอนเทอรเนต 8 แหง ผลการวจย พบวา องคกรวจยภายในประเทศมลกษณะและรปแบบการบรหารคลายคลงกน จะแตกตางกนในจดเนนบางจด ซงแบงออกเปน 2 กลม คอ หนวยงานทใหทนวจยจะเนนกจกรรมเครอขายนกวจยและการบรหารทนวจย ในขณะทหนวยงานทท าวจยเองจะเนนงานดานวจยมากกวาเครอขาย ดานงบประมาณ สวนใหญไดรบจากรฐบาลไทย บางสวนไดจากองคการระหวางประเทศ บางสวนมาจากการใหบรการ

- 106 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

กบหนวยงานอนและภาคเอกชน ดานบคลากรดานการวจยม 2 ประเภท คอ บคลากรดานการวจย และบคลากรนกวจยจากหนวยงานเครอขาย ซงบางองคกรมนกวจยอาวโสเขามาชวยในดานการวางแผน การก าหนดนโยบาย และการเปนทปรกษาแกนกวจยรนใหม สวนนโยบายดานการวจย องคกรวจยสวนใหญมนโยบายการวจยคลายกน คอ เปนองคกรดานการบรหารจดการงานวจย สนบสนนการศกษาคนควา ท าวจยเพอสรางองคความรทเปนประโยชน และสามารถน ามาใชในการปรบเปลยนและก าหนดนโยบายตามภารก จ ของตนใหสอดคลองสภาพทางเศรษฐกจและสงคมของประเทศ โดยมองอนาคตในดานความเทาเทยมกบประเทศท พฒนาแลว และการก าหนดนโยบายด าเนนการผาน คณะกรรมการบรหารขององคกร

จากผลการวจยสะทอนหนาทในภาพรวมขององคกรทท าวจยเปนงานหลก ดงน (1) ก าหนดนโยบาย แผนการวจย และตดตามผลการบงคบใชนโยบายแหงชาต ตลอดจนการจดสรรงบประมาณการวจยของประเทศ (2) บรหารจดการงานดานการวจยของประเทศ ตดตามประเมนผล และใหความชวยเหลอนกวจยทรบสญญาจาง (3) พฒนานกวจย ก าหนดมาตรฐานงานวจย ใหบรการเกยวกบงานวจย และใหโอกาสนกวจยรนใหมท าการวจย (4) พฒนาศกยภาพงานดานการวจย ระบบขอมลสารสนเทศเพอการวจย การวจยเพอสรางองคความร (5) ประสานสมพนธ รวมมอ และแลกเปลยนนกวจยกบตางประเทศ (6) ใหค าปรกษาแกรฐเกยวกบการวจยเพอพฒนาประเทศ ใหการสนบสนนการน าผลงานวจยไปปฏบต และการวจยแนวโนมในอนาคตตามพนธกจของตน

การก าหนดหวขอการวจยและกรอบการวจยของทกองคกรจะอยภายใตกรอบการปฏบตงานขององคกร โดยมงไปสการเสรมสรางความเขมแขงทางเศรษฐกจและสงคมของประเทศอยางยงยน และเพมขดความสามารถในการพงพาตนเองในระยะยาว ในภาพรวมคอมงเนนตอบสนองและรองรบวาระแหงชาต โดยก าหนดหวขอการวจยจากนโยบายและแผนปฏบตการขององคกรโดยคณะนกวจยหรอทประชมนกวจยและผเกยวของ แลวน าเสนอคณะกรรมการบรหารองคกร ดานเครอขายการวจย แบงออกเปน 3 ประเภท คอ (1) เครอขายทเปนหนวยงานยอยขององคกร ทงทเปนหนวยงานถาวรตงอยตามสวนตางๆ ของประเทศ และหนวยงานหรอโครงการชวคราวเพอวตถประสงคบางประการ (2) เครอขายทเกยวของโดยลกษณะของงาน เชน ผใหทนวจย ผบรหารทนวจย ผท า วจย ผน าผลการวจยไปใช นกวจยอสระ ประชาชนผสนใจการวจยโดยทวไป และสถาบนพฒนา

- 107 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

นกวจย (3) เครอขายตางประเทศ เชน องคกรการวจยหรอหนวยงานอนทมลกษณะงานคลายกนในตางประเทศ และสถาบนทางการศกษาตางประเทศ

ผลการศกษาโครงสรางการบรหารงานวจยขององคกรวจยในตางประเทศ จะมลกษณะใกลเคยงกบองคกรวจยในประเทศ พบวาการจดองคกร มลกษณะตามภารกจของหนวยงานเปนหลก สวนใหญมเปาหมายในการจดตงหนวยงานการวจยขนเพอพฒนาการศกษาเพอพฒนาคนเพอไปพฒนาเศรษฐกจและสงคมใหมความสามารถในการแขงขนในระดบโลก งบประมาณดานการวจย สวนใหญไดจากงบประมาณแผนดน งบประมาณจากภาคเอกชน มลนธ กองทนเพอการวจยตางๆ องคกร ทไมแสวงหาผลก าไร กองทนเพอการวจยทตงขนตามกฎหมายของรฐ ความชวยเหลอจากองคกรระหวางประเทศและประเทศสมาชก งบประมาณการวจยระยะยาวตองเปนงบประมาณตอเนองและไดรบจนกระทงจบโครงการ ผใหงบประมาณจดใหมการประเมนความคมคาเงนของผลการวจยทไดรบ บคลากรดานการวจย แบงไดดงน (1) บคลากรฝายสนบสนน เชน ฝายบรหาร การเงน เทคโนโลย การตางประเทศ ซงจะมในทกหนวยงาน การวจย (2) บคลากรการวจยจะมจ านวนมากในหนวยงานทท าวจยเอง สวนบคลากรฝายบรหารงานวจยจะมจ านวนมากในหนวยงานวจยทเนนการจางวจย (3) นกวจยสมทบ เปนนกวจยทมาจากหนวยงานอนหรอมหาวทยาลยมาท าวจยชวคราว นกวจยจากตางประเทศทท างานวจยรวมกนกบนกวจยในประเทศ นกวจยรบเชญหรอท าสญญาจาง (4) คณสมบตของนกวจย ทกประเทศจะก าหนดวาไมต ากวาระดบปรญญาโท มความรในวธการวจยและสาขาวชาทท าวจย มผลงานการวจยตามกระบวนการทางวทยาศาสตร มความโปรงใสในการด าเนนงาน และมความเปนกลางทางความคดในการด าเนนงาน นโยบายการวจย ของทกประเทศจะเนนแกปญหาการศกษา สรางความเปนเลศของงานวจย โดยจะตองสอดคลองกบนโยบายของรฐและการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ส าหรบ การก าหนดหวขอการวจย ขนอยกบลกษณะหนวยงานทด าเนนการวจยหรอพงพง นกวจยจากภายนอก วธการก าหนดกรอบหรอหวขอการวจยจะใชการสงเคราะหปญหา ความตองการ และแนวโนมตางๆ โดยเชญผเชยวชาญดานการวจยจากหลายหนวยงานมาเขารวม และเมอก าหนดแลวจะน าเสนอคณะกรรมการเพอพจารณาจดล าดบความส าคญ แนวทางการก าหนดกรอบหรอหวขอการวจย หลกใหญๆ เพอแกปญหาเฉพาะทองถน แกปญหาและสงเสรมการเรยนการสอนระดบประเทศ และขอคนพบทนาสนใจ คอ

- 108 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

ทกองคกรวจยในตางประเทศจะเนนการสรางคณภาพงานวจย ในองคประกอบหลก 5 ดาน คอ คณภาพของผบรหารและใหทนการวจย คณภาพของผวจย คณภาพของกระบวนการวจย คณภาพของขอมลและสารสนเทศเพอการวจย และคณภาพของผใหขอมลและรวมมอเพอการวจย

มงานวจยเรอง รปแบบการบรหารงานวจยของสถาบนอดมศกษา ทแสดงถงบทบาทของสถาบนการศกษาทมโครงสรางการบรหารงานวจย และสนบสนน ขอคนพบจากการวจยทกลาวมา รปแบบการบรหารงานวจยของสถาบนอดมศกษาในปจจบน มการก าหนดนโยบายทมงเนนความส าคญตอการวจยมากขน โดยเฉพาะการน าผลการวจยไปใชประโยชนไดจรงเพอเพมขดความสามารถดานเศรษฐกจระหวางประเทศ และเพอใชเปนฐานความรส าหรบการสรางสงคมเศรษฐกจฐานความรในอนาคต แนวคดส าคญทเกยวของกบการบรหารงานวจยม 4 แนวคด คอ สงคมเศรษฐกจฐานความร การวจยแบบบรณาการ การประเมนผลการบรหารงานวจยโดยใชเครองมอ Balance Scorecard และการจดการความรและการเชอมโยงองคความรไปใชประโยชน ปญหาในการบรหารงานวจยของสถาบนอดมศกษาทพบเหมอนๆ กนคอ ปญหาความขาดแคลนนกวจยทงใน เชงคณภาพและปรมาณ ขาดความคลองตวของการบรหารงบประมาณ ขาดกลไกทจะเชอมโยงภาคของระบบวจย และเพอแกปญหาจงใหมรปแบบองคกรแบบเครอขาย และแบบยดหยน รวมทงสรางรปแบบการเชอมโยงสถาบนอดมศกษากบเครอขายวจยทชดเจนมากขน นอกจากนนแนวโนมการบรหารงานวจยของสถาบนอดมศกษาในอนาคตจะมการเปลยนแปลงไปในทศทางทดขน ซงเกดจากปจจยทางโอกาสทเออตอการวจยใหเปนไปตามทศทางแหงอนาคต คอ ปจจยดานนโยบายสงเสรมการวจยจากภาครฐทใหความส าคญตอการวจยทงระบบมากขน ปจจยดานความคาดหวงของสงคมทมตอสถาบนอดมศกษา และความตองการน าผลงานวจยไปพฒนาเศรษฐกจและสงคมทมมากขน

จากผลการวจยทกลาวมาทงหมดแสดงใหเหนวา การพฒนาโครงสราง การบรหารงานวจยของชาต มองคประกอบส าคญ 4 ประการ คอ (1) องคประกอบดานนโยบายวจย แผนแมบทการวจย การใหความส าคญกบงานวจย ความเชยวชาญดาน การวจยเฉพาะทาง การน าผลการวจยไปใช ความเชอมโยงของระบบวจยและองคความรจากการวจยสสงคม ความรวมมอทางวจย คณภาพงานวจย รวมทงงบประมาณสนบสนนการวจยทงจากภาครฐและเอกชนตองมความชดเจนและเพยงพอ (2) องคกรบรหาร

- 109 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

งานวจย มการจดรปองคกร มบคลากรทมความสามารถในการบรหารงานวจย มระบบการตดตามและชวยเหลอนกวจย มการพฒนานกวจยและการยกยองนกวจย มความสามารถในการท างานเปนทมระหวางผบรหารงานวจย นกวจย และผทเกยวของ (3) นกวจย ตองเปนบคคลทมความสามารถ มจรรยาบรรณ ไมทงงาน สามารถท างานรวมกนเปนทมกบผใหทน และเปนผแสวงหาความรสม าเสมอ (4) บรการสนบสนน เชน การยกเวนภาษเงนไดทลงทนในการวจยของหนวยงานเอกชน การลดภาระงานของนกวจยทเปนอาจารยมงานประจ า การคดคาเสยเวลาของหนวยงานเพยงเลกนอย การเผยแพรผลงานวจยสสงคมหรอ ใชประโยชนจากผลงานวจย การดแลทรพยสนทางปญญาทเกดจากผลงานวจยเปนตน

6.4 พฒนามหาวทยาลยใหมงสการเปนมหาวทยาลยวจยระดบโลก

การพฒนามหาวทยาลยวจยของประเทศสระดบนานาชาต เปนการสงเสรมบทบาทการวจย และยกระดบคณภาพของอดมศกษา อนน าไปสการเพม ขดความสามารถดานการวจยของประเทศไทย เพอใหประเทศไทยเปนศนยกลางการศกษา การวจยและพฒนา การฝกอบรมนานาชาต และการประชมวชาการในระดบภมภาค เนองเพราะขดความสามารถในการผลตผลงานวจยของประเทศเปนปจจยส าคญทสงผลตอการผลตทรพยากรมนษยทมคณภาพ ซงเปนฐานส าคญไปสความสามารถในการแขงขนของประเทศและการพฒนาทยงยน มขอมลทชวา ประเทศไทยมเรองเรงดวนทควรแกไข 3 ประเดนคอ การเพมการลงทนเพอการวจยและพฒนาใหสงขน การเพมจ านวนและคณภาพบคลากรดานการวจยและพฒนา และการสงเสรมใหภาคเอกชนเขามามสวนรวม ในการวจยและพฒนามากขน ทงนส าหรบประเทศไทย มหาวทยาลยยงคงเปนหนวยผลตผลงานและบคลากรวจยทใหญทสดของประเทศ ทงมบทบาทการเปนผน าทางปญญา มจตส านกในการรบใชและรบผดชอบตอสงคม ส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษาไดท าการคดเลอกมหาวทยาลยทมศกยภาพดานการวจย และประกาศใหมหาวทยาลยไทย 9 แหง เปนมหาวทยาลยวจยแหงชาต ประจ าป 2552 ไดแก จฬาลงกรณมหาวทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน มหาวทยาลยเชยงใหม มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร มหาวทยาลยธรรมศาสตร มหาวทยาลยมหดล และมหาวทยาลยสงขลานครนทร พรอมทงจดสรรงบประมาณส าหรบผลกดนมหาวทยาลยวจยไดพฒนาศกยภาพและเพมขดความสามารถดานการวจย ก าหนดทศทาง จดท าแผนและยทธศาสตรวจย พรอมโจทยวจยของประเทศทชดเจน เชอมโยงและ

- 110 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

ตอบสนองตอการพฒนาภาคการผลต เศรษฐกจและสงคม สอดคลองกบยทธศาสตรชาต และด าเนนการวจยเพอเพมผลผลตทน าไปสการพฒนาประเทศและสามารถแขงขนกบนานาชาตได โดยมระยะเวลาด าเนนงาน 3 ป ระหวาง พ.ศ. 2553 – 2555 ไดรบงบประมาณทงสน 12,202 ลานบาท เพอใชด าเนนกจกรรมหลก 2 กจกรรม คอ เปนเงนทนสนบสนนมหาวทยาลยวจยแหงชาต จ านวน 9,450 ลานบาท และเปนเงนทนสงเสรมการวจยในอดมศกษาและพฒนาอาจารยและบคลากรในสถาบนอดมศกษา จ านวน 2,752 ลานบาท และมการจดการประชมสดยอดมหาวทยาลยวจยแหงชาต ไปเมอวนท 29-30 เมษายน 2555 เพอเปนเวทแลกเปลยนเรยนรดานการบรหารจดการงานวจย การสรางเครอขายความรวมมอ การพฒนาอาจารย การผลตบคลากรดานการวจย ตลอดจนการน าเสนอผลการด าเนนงานวจยและความกาวหนาในการพฒนากลมมหาวทยาลยวจยแหงชาต และกลมวจยเชงบรณาการ 6 กลม คอ ดานการแพทย ดานพลงงาน ดานสงคมศาสตรและมนษยศาสตร ดานเกษตรและอาหาร ดานสงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาต และดานอตสาหกรรม ทงนคาดวาผลผลตจากการด าเนนงานสงผลตอการลดตนทนการผลต การท าใหเกดมลคาเพม การเกดกระบวนการและผลตภณฑใหม การสรางทรพยสนทางปญญา และการสรางความเขมแขงดานเศรษฐกจและสงคมของประเทศ

ดงทกลาวมาวา มหาวทยาลยวจยแหงชาตมจดมงหมายเพมขดความสามารถและยกระดบมหาวทยาลยไทยสมหาวทยาลยชนน าระดบโลก เพอท าการวจยส าหรบสรางความพรอมในการแขงขนใหกบประเทศ ตลอดจนท าการวจยส าหรบแกปญหาของประเทศและสรางทรพยากรบคคลของประเทศ ทวาหลายฝายทเกยวของไดเสนอแนะเพมเตมและมงหวงวาบทบาทของมหาวทยาลยวจยแหงชาตกาวสการจดล าดบการเปนมหาวทยาลยวจยระดบโลก ตองมองคประกอบส าคญทเปนตวชวดในการด าเนนงาน 9 มต คอ ก าหนดนโยบาย แผนยทธศาสตรการวจยและกรอบการวจยของประเทศ สนบสนนทนวจย งบด าเนนการวจย สถาบนวจยทรบผดชอบ บคลากรวจย โครงสรางพนฐาน มาตรฐาน การจดการผลผลต และการประเมนผลสมฤทธ นอกจากนมหาวทยาลยทเนนการวจยตองมเอกลกษณมหาวทยาลยเฉพาะดาน สามารถสรางทรพยสนทางปญญา (ผลงานวชาการ/องคความร/นวตกรรมใหม) ใหเปนทยอมรบ และในภาพรวมกยงมขอคดเหนวา ควรใหคงไวซงระบบการบรหารจดการและโครงสรางของโครงการมหาวทยาลยวจยแหงชาต เพราะการท ามหาวทยาลยวจยไมควรด าเนนการเพยงชวคราว แตควรท าอยางจรงจงและ

- 111 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

ตอเนอง เพอใหมการผลตผลงานวจยออกมาอยางตอเนองและมคณภาพ สามารถน าไป ตอยอดใหเกดประโยชนอยางกวางขวาง ทงยงเปนการกระตน สงเสรมใหเกดการสรางนกวจยรนใหมใหมจ านวนมากขนอกดวย

6.5 ผลกดนใหประเทศพงตนเองไดทางเทคโนโลยเพอน าไปสการสรางรากฐานใหมของเศรษฐกจฐานนวตกรรม

ปจจบนประเทศไทยพฒนาขดความสามารถในการแขงขนโดยใชความรและเทคโนโลยเปนฐาน มการพฒนามหาวทยาลยวจยแหงชาตเพอเพมขดความสามารถในการวจยเพอสรางองคความร นวตกรรม และสงประดษฐใหมๆ มการวางกรอบยทธศาสตรวางแนวทางคมครองทรพยสนทางปญญาใหเหมาะสมกบการพฒนาประเทศ สงเสรมการใชทรพยสนทางปญญาในเชงพาณชยเพอสรางมลคาเพมใหกบผลตภณฑ และพฒนาตอยอดองคความรและภมปญญา รวมทงมการจดท าแผนแมบทโครงการพนฐานทางปญญาซงมวตถประสงคหนงในการสนบสนนใหภาครฐและภาคเอกชนรวมกนสรางนวตกรรม ทงน เปนการด าเนนงานรวมกนระหวางกระทรวงศกษาธการเปนเจาภาพหลกในการสรางสงคมแหงการเรยนรตลอดชวต กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลยเปนเจาภาพหลกในการพฒนาขดความสามารถในการแขงขนของประเทศ และกระทรวงพาณชยมอบหมายให กรมทรพยสนทางปญญาเปนเจาภาพหลกในการด าเนนโครงการผลกดนใหมการ จดทะเบยนทรพยสนทางปญญาของคนไทยทงในและนอกประเทศ และสงเสรมใหน าทรพยสนทางปญญาไปใชประโยชนในเชงพาณชยไดจรง การด าเนนการทกลาวมาเพอผลกดนใหประเทศเพมขดความสามารถในการสรางผลผลตทางการวจยหรอนวตกรรมในเชงพาณชย สรางมลคาเพมใหกบผลตภณฑ เพอประเทศจะไดพงตนเองไดและน าไปสการสรางรากฐานใหมของเศรษฐกจฐานนวตกรรม

มงานว จย เก ยวกบนโยบายการส ง เสรมทรพยส นทางปญญาในสถาบนการศกษา เพอศกษาและส ารวจสภาพและปญหาการด าเนนงานดานการสงเสรมทรพยสนทางปญญาของหนวยงานตางๆ และสถาบน การศกษาของประเทศไทย ดวยวธการหลากหลาย เชน การวจยเอกสาร การสมภาษณเชงลก การสนทนากลม การวจยเชงส ารวจ เปนตน มขอคนพบทนาสนใจดงน มการปฏรปสถานศกษาทงโรงเรยนเพอเนนการ สรางนวตกรรม วทยาศาสตร และเทคโนโลย ใหความส าคญกบการเรยนรบนฐาน

- 112 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

ความคดสรางสรรคและการสรางนวตกรรม มการสรางความตระหนกดานทรพยสนทางปญญา การสงเสรมการสรางสรรค การคมครอง และใชประโยชนทรพยสนทางปญญา เชน การพฒนาหลกสตรและการเรยนการสอนทสอดแทรกเนอหาทรพยสนทางปญญาในรายวชาตางๆ การใหความรและหรอจดท าคมอการเรยนรเกยวกบทรพยสนทางปญญา กฎหมายลขสทธ สทธบตร ความเปนเจาของสทธ ฯลฯ การจดคายนกประดษฐ ชนเรยน/นทรรศการสงประดษฐ การสรางเครอขายดานทรพยสนทางปญญา โดยสถานศกษาอาจจดกจกรรมเอง หรอรวมมอกบหนวยงานรฐทดแลงานดานทรพยสนทางปญญา

อยางไรกตามสถานศกษาขนพนฐานยงมการด าเนนกจกรรมสงเสรมทรพยสนทางปญญาและมสงประดษฐทไดรบการจดสทธบตรไมมากนก และไมมหนวยงานรบผดชอบสงเสรมทรพยสนทางปญญา ส าหรบระดบอาชวศกษามการด าเนนงานพฒนาหลกสตรดานการบรหารจดการทรพยสนทางปญญาทงในและนอกระบบ พฒนาทรพยากรมนษยส าหรบภาคอตสาหกรรม สรางวทยากรเพอใหความรความเขาใจ และจดตงส านกงานบรหารจดการทรพยสนปญญาในจงหวดทตงทมความพรอม สวนระดบอดมศกษาในประเทศไทย ส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษาผลกดนใหมหาวทยาลยในก ากบของรฐตองเพมความสนใจกบการสรางรายไดจากทรพยสนทางปญญา โดยมโครงการวจยและพฒนาภาครฐรวมเอกชนเชงพาณชย โครงการจดต งหนวยบมเพาะวสาหกจในสถาบนอดมศกษา และโครงการจดตงเครอขายหนวยจดการทรพยสนทางปญญาและถายทอดเทคโนโลย ซงในระยะเรมแรกมหาวทยาลยใหความคมครองลขสทธในผลงานวชาการและงานวจยเปนหลก โดยยงไมใหความสนใจการตอยอดหรอจดสทธบตร และ การใชประโยชนจากทรพยสนทางปญญา มงประโยชนเชงวชาการและสงคมมากกวา เชงพาณชย เนองจากมสถานะเปนหนวยราชการ แตปจจบนเรมมแนวคดวาการท าวจยควรกอประโยชนดานรายไดและมการผลตสนคาเชงพาณชยจากผลงานวจย ซงปจจยส าคญดานการถายทอดและน าทรพยสนทางปญญาไปใชประโยชนเชงพาณชยม 3 ประการ คอ (1) ปรมาณและคณภาพของงานวจยทมศกยภาพในการตอยอดเชงพาณชย (2) การบรหารจดการทดและความสามารถในการบรหารองคกรใหมรายไดเลยงตนเอง โดยหนวยบรหารจดการทรพยสนทางปญญาตองใชกลยทธดานการตลาด มผบรหารทมประสบการณดานพาณชย มบคลากรทมความเชยวชาญดานทรพยสนทางปญญาในจ านวนเพยงพอ และ (3) การใหการสนบสนนอยางตอเนองจากมหาวทยาลย เหตนจงมการก าหนดนโยบายวาดวยการ

- 113 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

สงเสรมทรพยสนทางปญญาเปนการเฉพาะ สวนดานการบรหารจดการทรพยสนทางปญญาในมหาวทยาลย มมหาวทยาลยจ านวนหนงทไมมหนวยงานรบหนาทโดยตรง แตก าหนดผรบผดชอบ คอ รองอธการบดฝายวจย หรอคณะกรรมการทรพยสนทางปญญาของมหาวทยาลย บางแหงใชบรการจากภาคเอกชน บางแหงใชหนวยงานภายในทมอยเดม แตรปแบบทนยมในปจจบนคอการตงส านกงานอนญาตใหใชสทธในเทคโนโลย ส านกงานถายทอดเทคโนโลย หนวยบมเพาะวสาหกจมหาวทยาลย ซงสวนใหญเปนหนวยงานภายในมหาวทยาลย

จากขอคนพบของงานวจยแสดงวา สถาบนการศกษามบทบาทในการสงเสรมทรพยสนทางปญญาไดครบวงจร คอ การสรางสรรค การคมครอง และการใชประโยชน เช งพาณชย ส งท สถาบนการศกษาตองพจารณาคอความพรอมของสถาบนการศกษาทงในดานบคลากรและทรพยากร โดยเฉพาะความพรอมในการผลกดนใหสงประดษฐหรอสงสรางสรรคไดจดทะเบยนเปนทรพยทางปญญา สวนสถาบนการศกษาทยง ไมมความพรอมอาจใชความรวมมอระหวางสถาบนเปนทางออกทางหนง จงม ขอเสนอนโยบาย การสงเสรมทรพยสนทางปญญาในสถาบนการศกษาของประเทศไทย เสนอใหประกาศการสงเสรมทรพยสนทางปญญาเปนวาระแหงชาต ตงคณะกรรมการทรพยสนทางปญญาแหงชาต ซงเปนการผนกพลงระหวางหนวยงานภาครฐและภาคสวนทเกยวของเพอพฒนายทธศาสตรและระบบทรพยสนทางปญญาโดยใหผน าประเทศเปนแกนน า อาจพจารณาจดตงสถาบนทรพยสนทางปญญาแหงชาตเปนองคกรมหาชนทบรหารงานแบบอสระและมความยดหยนเพอผลกดนการด าเนนงานตามยทธศาสตรเพอสนบสนนการสรางรากฐานในสงคมไทยใหสามารถพงตนเองไดบนฐานของการสรางนวตกรรมทางปญญา

7. เพมขดความสามารถของทรพยากรมนษย เพอรองรบการเปดเสรประชาคมอาเซยน

7.1 รวมมอกบภาคเอกชนและสถาบนการศกษาวางแผนการผลตและพฒนาก าลงคนใหมคณภาพและปรมาณเพยงพอสอดคลองตามความตองการของภาคการผลตและบรการ

งานวจยเกยวกบการวางแผนดานการผลตและพฒนาก าลงคนใหมคณภาพและปรมาณเพยงพอสอดคลองตามความตองการของภาคการผลตและบรการ สวนใหญ

- 114 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

เปนงานวจยส ารวจขอมลเชงอปสงคและอปทาน และเปนการวจยเชงคณภาพทศกษาเกยวกบสถานการณและปญหาดานก าลงคนโดยรวมของประเทศ และการศกษาความตองการก าลงคนเพอวางแผนการผลตและพฒนาก าลงคน ซงใชวธการสงเคราะหจากเอกสาร แหลงขอมลสถต และจากการสมภาษณผทรงคณวฒ ขอคนพบจากงานวจยแสดงใหเหนวา มความไมสอดคลองระหวางอปสงคและอปทานดานแรงงานและก าลงทงในเชงปรมาณและเชงคณภาพ ซงไดเสนอวาตองมการจดท ายทธศาสตรในการเตรยมความพรอมดานการผลตและพฒนาก าลงคนเพอรองรบการเขาสประชาคมอาเซยน โดยตองสรางความรวมมอของภาคเอกชนและสถาบนการศกษาในการเสรมสรางขดความสามารถและศกยภาพของก าลงคนใหมทกษะฝมอและภาษา รวมทงเพมศกยภาพภาคการผลต บรการ การคาและการลงทนเพอรองรบการใชโอกาสจากการเปนตลาดและฐานการผลตเดยว

นอกจากนน มขอเสนอแนะดานการผลตและพฒนาก าลงคนจากงานวจยดงน ควรยกระดบมาตรฐานความสามารถของแรงงานเดมทจางงานอยแลวใหสงขน เพอเพมผลตภาพและประสทธภาพ รวมทงชะลอการจางแรงงานใหมเพม เพมประสทธภาพหรอสมรรถนะดานฝมอแรงงานดวยการจดฝกอาชพใหกบนกเรยนทตองออกจากระบบการศกษาพนฐานและไมสามารถกลบไปเรยนตอเพอเพมอปทานแรงงาน ขยายจ านวนผเรยนอาชวศกษาในแตละสถานศกษา โดยเฉพาะในสายชางเพอใหเพยงพอกบความตองการในกลมจงหวดทขาดแคลน เรงรดใหมการน าระบบมาตรฐานคณวฒวชาชพมาใชอยางเปนรปธรรมเพอเสรมสรางความมนใจในคณภาพของผจบสายอาชพ ปรบคณภาพการเรยนการสอนในสายอาชพเพอใหผจบการศกษามสมรรถนะทดขนอยางเรงดวน สรางเครอขายความรวมมอระหวางสถานศกษากบภาคเอกชนในกลมจงหวดนนๆ เพอขอความรวมมอดานการจดท าหลกสตรทองถนและรวมผลตบคลากรตามความตองการในสาขาทขาดแคลน ลดการผลตบณฑตทตลาดมความตองการถดถอยลง โดยมหาวทยาลยในภมภาคไมจ าเปนตองผลตบณฑต เชนเดยวกบมหาวทยาลยในสวนกลาง และมงเนนการผลตบคลากรสายวทยาศาสตรทเกยวของกบสขภาพใหมากขน รวมทงศกษาความเปนไปไดในการใชแรงงานตางดาวเขาเมอง ถกกฎหมายมาเพมเตมในสาขาทขาดแคลน โดยมเงอนไขใหมการศกษาวจยความตองการในสาขาอาชพตางๆ กอนการตดสนใจ สวนในดานความตองการก าลงคน ควรปรบโครงสรางสถานประกอบการทใชแรงงานเขมขน (โดยเฉพาะในระดบลาง) ใหนอยลงไมต ากวา ปละ 1 แสนคน ในระยะเวลา 5 - 10 ปขางหนา สนบสนนใหสถานประกอบการมการใชผท

- 115 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

จบการศกษาในระดบทสงขนโดยเฉพาะระดบประกาศนยบตรวชาชพชนสงและปรญญาตรทดแทนแรงงานระดบลางทขาดแคลน ปรบคาจางและสวสดการใหเปนธรรมแกแรงงาน รวมทงปรบปรงสภาพแวดลอมในการท างานเพอรกษาคนงานใหท างานไดตอเนองและยาวนาน กระตนใหสถานประกอบการวาจางแรงงานในระดบประกาศนยบตรวชาชพชนสง ซง “มความเปนผใหญ” มากกวาระดบประกาศนยบตรวชาชพ ในสาขาขาดแคลนมากขน และขยายอปสงคทงในและตางประเทศในการจางก าลงแรงงานในระดบปรญญาตรใหมากขน เพอแกปญหาการวางงานอยางรนแรงส าหรบผจบการศกษาในระดบน

อยางไรกด มงานวจยเกยวกบการผลตและพฒนาคนในบางประเดน และมขอเสนอแนะใหผทมสวนเกยวของกบการผลตและพฒนาก าลงคนเพมประสทธภาพหรอสมรรถนะใหกบนกเรยนทตองออกจากระบบการศกษาขนพนฐาน เพอใหนกเรยนเหลานนไดมโอกาสกลบเขาสระบบโรงเรยน หรอถาหากไมประสงคจะศกษาตอกออกมาท างานไดโดยสามารถปรบตวเขากบการท างานไดทนท ในกรณผไมประสงคจะกลบเขาระบบโรงเรยน ควรตองเปดโอกาสใหเยาวชนเหลานไดมการพฒนาสมรรถนะ เพอเตรยมความพรอมเขาสอาชพเมออายครบก าหนด (18 ป) และกรณแรงงานทมภมหลงการศกษาในระดบมธยมศกษาตอนตนหรอต ากวาและไมมงานท า ควรตองมการส ารวจความตองการของเขา วาตองการจะประกอบอาชพอสระหรอตองการยกระดบสมรรถนะเพอกลบเขาสตลาดแรงงานอกหรอไม ถาประสงคจะท างานควรจดฝกอบรมใหทนตามความตองการของผวาจางอยางแทจรง กรณทตองการประกอบอาชพอสระหรอสวนตวจะตองประสานงานกบส านกงานสงเสรมวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม (สสว.) หรอหนวยงานอนทเกยวของเขามารวมดวย เพอใหเกดการท างานสรางรายไดอยางเปนรปธรรม ส าหรบผวางงานทม ภมหลงการศกษาระดบมธยมศกษาตอนปลาย ควรน ามาเพมเตมสมรรถนะ (ความร ประสบการณ และทศนคตทด) และจดสอบมาตรฐาน แลวน าผทผานมาตรฐานฝมอ แรงงาน บรรจรายชอผานระบบ e-Jobs เพออ านวยความสะดวกใหกบนายจางในการคนหาแรงงานตามคณสมบตทตองการ หรอใชรปแบบของการเพมโอกาสในการจางงานดวยการท า e-Marketing จดงานนดพบแรงงาน เปนตน นอกจากนควรคดเลอกสถานศกษาในสงกดส านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา ใหเปนวทยาลยทมความพรอมทจะจดการศกษาตนแบบ จงหวดละ 1 ถง 2 แหง โดยรฐอดหนนทรพยากรในการปรบโครงสรางพนฐานดานการศกษาทสอดรบความตองการของพนททขาดแคลนใหอยางเตมท และขยายไปยงสถานศกษาอนๆ เพมเตมจนครบทกแหง

- 116 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

ปรบโครงสรางคาตอบแทนของผเรยนสายชางในระดบอาชวศกษา เพอเปนแรงจงใจใหมผสมครเขาเรยนสายนมากขน โดยการสรางเครอขายกบสถานประกอบการหรอกลมอตสาหกรรมทมความตองการแรงงานในระดบน ควรจดคร/อาจารยแนะแนวทมคณภาพเขาไปยงสถานศกษาซงจะมผจบในระดบมธยมศกษาตอนตน เพอบอกกลาวตอผก าลงจะจบเหลาน และเชญผปกครองมารวมรบฟงดวยวาการศกษาสายอาชพโดยเฉพาะสายชาง (วทยาศาสตรและเทคโนโลย) ดตอตวผเรยน ผปกครองและครอบครวอยางไรในระยะยาว เพมมาตรฐานสมรรถนะใหกบก าลงแรงงานทวางงานเปนจ านวนมากไดมโอกาสพฒนาตวเองและเพมโอกาสในการจางงานใหมากขนดวยการลงทะเบยนรายชอผานระบบ เรงผลตบณฑตใหตรงกบความตองการของตลาดมากขน โดยสถาบนการศกษาทบทวนบทบาทในการผลตบณฑตในระยะกลาง 3-5 ป ดวยการศกษายทธศาสตรของหนวยงานของรฐ นโยบายของรฐบาล และองคกรของเอกชนทมความตองการแรงงานเพม และสถาบนอดมศกษาจะตองชวยเหลอตวเองในการผลตผจบท มความเปนเลศดานคณภาพ (ความรด เปนคนด) ไวกอน และค านงถงตลาดนอกประเทศมากขน รวมทงสถาบนอดมศกษาบางแหงอาจจะตองลดการใหการศกษาในโครงการภาษาไทยและเพมหลกสตรนานาชาตมากขน เพอให ขดความสามารถดานภาษาองกฤษมาเสรมความเกงและการเปนคนด กจะชวยลดผวางงานไดบางในอนาคต 5-10 ปขางหนา

7.2 เรงรดการจดท ามาตรฐานคณวฒวชาชพ

การเรงรดจดท ามาตรฐานคณวฒวชาชพของประเทศไทย มการท าวจยไมมากนก จะเปนการวจยเชงคณภาพทศกษา วเคราะห สงเคราะหจากเอกสารและงานวจยทเกยวของกบระบบคณวฒวชาชพและการจดการศกษาอาชวศกษาและฝกอบรมทถอเปนตนแบบของตางประเทศ อาท สหราชอาณาจกร ออสเตรเลย นวซแลนด ฝรงเศส สหรฐอเมรกา แคนนาดา ญปน และฮองกง โดยศกษาเพอสรางองคความรเกยวกบแนวคด แนวทางการพฒนากรอบคณวฒวชาชพ ประสบการณการพฒนา และการใชกรอบคณวฒวชาชพของประเทศตางๆ เพอน ามาสงเคราะหความเชอมโยงของหลกการและกฎเกณฑเกยวกบกรอบคณวฒการศกษาของประเทศไทยกบภมภาค ทงนประเทศทเปนตนแบบของการพฒนาระบบคณวฒวชาชพจะมการพฒนาปรบปรงเปลยนแปลงมาตลอดระยะเวลาอนยาวนาน และอยบนพนฐานของมาตรฐานอาชพทก าหนดโดยกลมอาชพ มจดมงหมายเพอสงเสรมการพฒนาสมรรถนะอาชพของผทท างานอยแลว อนถอวาเปนสวนหนงของ

- 117 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

การศกษาตอเนอง ซงขอคนพบของงานวจยทพบสงทเหมอนกนและคลายคลงกนในดานการอาชวศกษาและฝกอบรมของประเทศตางๆ คอ มกรอบคณวฒวชาชพแหงชาต (national vocational qualifications) มองคกรระดบชาตซงเปนความรวมมอระหวางภาครฐและเอกชนดแลดานการอาชวศกษาและฝกอบรมแหงชาต ซงก าหนดกรอบคณวฒวชาชพ ก าหนดนโยบาย ออกกฎ ระเบยบตางๆ รบรองคณวฒ รบรองหนวยงานจด รบรองมาตรฐานตางๆ เพอใหมคณภาพสง และมองคกรกลมอาชพทเขมแขงในการท ามาตรฐานอาชพ ซงมาตรฐานอาชพเนนสมรรถนะในรปผลงาน แตจะเรยกตางกนไปในแตละประเทศ ส าหรบการอาชวศกษาและฝกอบรมมลกษณะเปนแบบฐานสมรรถนะ (competency-based) เปนแบบเปดและยดหยน ฝกอบรมอาชพใหบคคลสามารถท างานไดตามระดบความสามารถหรอคณวฒวชาชพ ซงสอดคลองและตอบสนองกบระบบการผลตและ ความตองการของสถานประกอบการ และเปนทยอมรบของตลาดและหนวยงานของรฐ จ าแนกไดเปน 3 ระดบ คอ ชางฝกหด ชางปฏบต และหวหนาชาง มการใชชดการเรยน (module/training package) ทพฒนาจากมาตรฐานอาชพโดยกลมเจาของอาชพเปน ผก าหนด มระบบเทยบโอนการเรยนรและประสบการณ มการใหอสระแกผจด โดยอยภายใตมาตรฐานทก าหนด และเปนการจดการเรยนรตลอดชวต

ในดานกรอบคณวฒวชาชพของประเทศไทย ขณะนมการวจยและทดลองจดท าคณวฒวชาชพไทย โดยแบงเปน 7 ระดบ ซงเปนระบบการรบรองความรความสามารถ ออกใหเปนคณวฒแกผประกอบอาชพทผานการประเมนหนวยสมรรถนะไดจ านวนหนงตามทก าหนดไวในแตละระดบคณวฒ แนวคดของการก าหนดระดบคณวฒวชาชพจะก าหนดใหระดบเรมตนเปนงานทงาย ปฏบตตามค าสง ไมซบซอน ขอบเขตงานไมกวาง ความรบผดชอบต า สวนระดบคณวฒวชาชพทสงขนกจะเปนงานทมความซบซอนมากขน ขอบเขตงานกวางขน ความรบผดชอบสงขน ปจจบนส านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษาเปนหนวยงานหลกในการขบเคลอนการพฒนาสถาบนคณวฒวชาชพแหงชาต เพอพฒนาระบบคณวฒวชาชพ โดยพฒนากรอบมาตรฐานคณวฒอาชวศกษา กรอบมาตรฐานอาชวศกษาและกรอบคณวฒการศกษาวชาชพ และท าการประเมน รบรองสมรรถนะวชาชพ โดยใหมการท างานเชอมโยงกนระหวางหนวยงานทเกยวของ เพอขบเคลอนประเทศไปสการเปนเศรษฐกจฐานความร และการจะบรรลเปาหมายได มปจจยส าคญประการหนงคอการพฒนาก าลงคนใหสอดคลองกบความตองการของตลาดแรงงานมากยงขน ซงจ าเปนตองมก าลงคนทมสมรรถนะแรงงานทม

- 118 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

มาตรฐาน สามารถสนบสนนการยกระดบการผลตและบรการทใช องคความรและการพฒนานวตกรรมใหม อนเปนการเพมขดความสามารถในการแขงขนของประเทศอยางมประสทธภาพรวมทงเปนการเตรยมความพรอมเพอเขาสประชาคมอาเซยนอกดวย

7.3 รบรองสมรรถนะการปฏบตงานตามมาตรฐานอาชพ

การรบรองสมรรถนะการปฏบตงานตามมาตรฐานอาชพ พบวามงานวจยนอยมากเชนกน สมรรถนะการปฏบตงานตามมาตรฐานอาชพถอเปนฐานในการก าหนดและประเมนเพอใหไดคณวฒวชาชพ ซงมผสนใจศกษาในเรองกรอบคณวฒวชาชพมากกวา อยางไรกตามมผลการวจยบางสวนทกลาวถงอยบาง ในสวนความส าคญของการจดท ามาตรฐานอาชพ เนองจากมปญหาแรงงานไทยทมทกษะจ าเปนต ากวาในระดบสากล ทงๆ ทพนฐานเศรษฐกจไทยมความเขมแขง แตยงมปญหาดานคณภาพของคน ซงมขอมลการรายงาน ของส านกงานสถตแหงชาต สนบสนนวาแรงงานไทยมระดบการศกษาสงขนแตกลบมอตราวางงานสงตามไปดวย เนองจากสมรรถนะและทกษะของผจบการศกษาไมตรงกบความตองการของตลาดแรงงาน อกทงยงขาดความเขาใจเกยวกบมาตรฐานอาชพ และขาดมาตรฐานอาชพทก าหนดโดยแตละเจาของอาชพ จงมความจ าเปนตองก าหนดมาตรฐานอาชพแหงชาตโดยเจาของอาชพ เพอเปนพนฐานในการพฒนาและรบรองสมรรถนะ การปฏบตงานใหตรงตามมาตรฐานอาชพ ไดรบคณวฒวชาชพตางๆ ทสอดคลองตาม ความตองการของตลาดแรงงานในประเทศ

นอกจากน มงานวจยเกยวกบการพฒนานวตกรรมการอาชวศกษา เรอง มาตรฐานอาชพอตสาหกรรมการโรงแรมไทย ทศกษารปแบบและแนวทางการจดการศกษาแบบทวภาค เพอพฒนาคณภาพและมาตรฐานอาชพทสามารถน ามาใชในบรบทของไทย ซงอาจเปนประโยชนในการประยกตสกลมอาชพอนๆ ได ซงพบวา การพฒนามาตรฐานอาชพตางๆ ตองเรมจากการวเคราะหลกษณะและขอบขายของงาน เนอหา บทบาทหนาท ความรบผดชอบ ล าดบขนการปฏบตงาน และสมรรถนะทจ าเปนพอเพยงในการท าใหงานส าเรจ รวมทงรปแบบการประเมนสมรรถนะตามมาตรฐานอาชพ จากผลการวจยทกลาวมาสงผลถงการรบรองสมรรถนะการปฏบตงานตามมาตรฐานอาชพของประเทศไทย ปจจบนไดมการจดตงสถาบนคณวฒวชาชพขนตามพระราชกฤษฎกาจดตงสถาบนคณวฒวชาชพ

- 119 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

(องคการมหาชน) พ.ศ. 2554 โดยมวตถประสงคเพอใหการรบรององคกรทมหนาทรบรองสมรรถนะของบคคลตามมาตรฐานอาชพ และออกหนงสอรบรองมาตรฐานอาชพ

7.4 จดท ามาตรฐานฝมอแรงงานใหครบทกอตสาหกรรม

ทกลาวมามงานวจยซงสะทอนถงปญหาเรองของตลาดแรงงาน ทงปญหาการวางงานและการขาดแคลนแรงงานในเวลาเดยวกน บงบอกถงปญหาการเชอมโยงระหวางระบบการศกษากบตลาดแรงงานของระบบเศรษฐกจอยางชดเจน ดวยเหตและผลดงกลาว กระทรวงแรงงานซงเปนหนวยรบผดชอบไดตงเปาหมายของการพฒนาก าลงแรงงานโดยใหความส าคญกบมาตรฐานฝมอแรงงานเพอแกไขปญหาดงกลาว โดยรวมมอกบกลมอาชพตางๆ ก าหนดความตองการในเรองระดบทกษะฝมอ ความร ทศนคต และเกณฑการประเมน เพอใหมาตรฐานฝมอแรงงานแหงชาตสามารถน าไปใชในการยกระดบคณภาพแรงงาน และเตรยมก าลงคนใหมมาตรฐานสอดคลองกบความตองการของตลาดแรงงานและการจางงานในปจจบน รวมถงสามารถน าไปเทยบเคยงกบมาตรฐานในระดบสากลได งานวจยเกยวกบการจดท ามาตรฐานฝมอแรงงานใหครบทกอตสาหกรรมยงมไมมาก และมกลาวถงบางสวนในงานวจย เกยวกบการพฒนากรอบคณวฒวชาชพเชนเดยวกน กระทรวงแรงงานใหความส าคญตอการขบเคลอนการพฒนาฝมอแรงงานของประเทศเพอการพรอมรบการกาวไปสการเปนประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (AEC) ทจะมาถงในป พ.ศ. 2558 ซงตองมความพรอมทงในเชงรกทจะสามารถท าใหไทยไดประโยชนจากการเคลอนยายแรงงานเสรใหมากทสด และในเชงรบทตองปกปองและแกไขผลกระทบในแงลบตางๆ ทอาจเกดแกแรงงานไทย เหตนการด าเนนการรณรงค ผลกดน และขบเคลอน “ระบบรบรองมาตรฐานฝมอแรงงานแหงชาต” จงเปนแนวทางหนงของการพฒนามาตรฐานและผลตภาพแรงงานไทยและตลาดแรงงานไทยสการยอมรบในระดบสากล และเปนหลกเกณฑหนงทใชส าหรบการเคลอนยายแรงงานทมทกษะฝมอเดยวกน ท าใหแรงงานมความคลองตวในการเคลอนยายมากขน ขณะทผประกอบการและนายจาง กจะไดแรงงานทมคณภาพผานการรบรองมาตรฐานฝมอแรงงานอกดวย ปจจบนกรมพฒนาฝมอแรงงานกบสภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทยไดด าเนนการจดท ามาตรฐานฝมอแรงงานแหงชาตในกลมอาชพตางๆ ทมความส าคญและใหความสนใจมากถง 11 กลมอตสาหกรรมดวยกน ซงไดยกรางมาตรฐานฝมอแรงงาน 87 สาขาอาชพ เพอยกระดบคณภาพแรงงานไทยสสากลตอไป

- 120 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

8. พฒนาคณภาพการศกษาในพนทจงหวดชายแดนใต

เหตการณความไมสงบในพนทสามจงหวดชายแดนภาคใตไดสงผลกระทบกบชวตความเปนอยของประชาชนทวไป ท าใหคร ผบรหารสถานศกษาเสยชวตและไดรบบาดเจบ สถานศกษาถกวางเพลง สงผลใหคณภาพการศกษาในสามจงหวดชายแดนภาคใตตกต าอยางไมเคยปรากฏมากอน หลายฝายมองเหนปญหาทกลาวมาและเรงพฒนาคณภาพการศกษาในพนทสามจงหวดชายแดนภาคใตตอเนองมาตลอด มงานวจยในหลายๆ ประเดนทเกยวกบการพฒนาคณภาพการศกษาโดยเฉพาะในระดบการศกษาขนพนฐาน และใหความส าคญทเรมตงแตวยอนบาล โดยอาจแบงงานวจยเปนการพฒนานวตกรรมไดเปน 2 กลม คอ ดานการบรหารจดการกบดานการเรยนการสอน ตวอยางไดแก รปแบบการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐาน (School-Based Management) ของโรงเรยนขนาดเลก สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาปตตาน เขต 2 การวจยและพฒนาหลกสตรการศกษาระดบปฐมวย พหปญญาและคณลกษณะอนพงประสงค การพฒนาคณภาพครและเสรมสรางศกยภาพนกเรยนดานการคด วเคราะห และคณลกษณะทพงประสงคดวยนวตกรรมการจดการความร การพฒนานวตกรรมการจดการเรยนการสอนในรายวชาตางๆ เชน ภาษาไทย ภาษามลาย และอสลามศกษา สงคมศกษา ประวตศาสตร การงานอาชพ ฯลฯ การวจยและพฒนาการจดการเรยนการสอนคณธรรมจรยธรรม คานยม และความสมานฉนทของโรงเรยนในสามจงหวดชายแดนภาคใตของไทย โดยการใชเพลงพนบาน “ดเกรฮล” การสงเสรมเครอขายการบรหารจดการศกษาดานการพฒนาคณภาพการศกษาในสามจงหวดชายแดนภาคใต เปนตน ซงแสดงถงความพยายามของครผสอนและผบรหารสถานศกษาในการพฒนานวตกรรมการบรหารจดการศกษาและการจดการเรยนการสอน ทเหมาะสมกบโรงเรยนขนาดเลก และโรงเรยนอนๆ ภายใตความขาดแคลนของทรพยากรทางการบรหารและปญหาตางๆ ในพนท ซงสงผลตอการพฒนาคณภาพผเรยน มการพฒนาการบรหารจดการเนนโรงเรยนกบชมชน และยดหลกการกระจายอ านาจ หลกการบรหารแบบมสวนรวม และหลกการบรหารจดการทด ม 4 ฝายงาน ไดแก ฝายงานบรหารวชาการ ฝายงานบรหารงบประมาณ ฝายงานบรหารงานบคคล ฝายงานบรหารทวไป และอาศยกระบวนการพฒนาตามวงจรคณภาพ PDCA ไดแก การวางแผน (Plan) การปฏบตตามแผน (Do) การตรวจสอบ (Check) และปรบปรงแกไข (Act) รวมถงการใหความส าคญกบการพฒนาบคลากร การพฒนาหลกสตร เชน หลกสตรปฐมวย การพฒนาระบบประกน

- 121 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

คณภาพภายในสถานศกษา ตลอดจนการพฒนาการศกษาดานอาชพ ศกยภาพอาชพทองถน โดยศกษาวจยบนบรบทของสงคมพหวฒนธรรมและประวตศาสตรทองถน ทงนมการน านวตกรรมการจดการความรมาใชโดยเนนการแลกเปลยนเรยนร แบงปนความรและตอยอดองคความรเพอใชในการพฒนางาน งานวจยทกลาวมาท าการศกษาในกลมตวอยางนกเรยนทงปกตและกลมเสยงทมปญหาครอบครวมรายไดต า รวมทงปญหาการรบร มการเลยนแบบพฤตกรรมและอปนสยทไมเหมาะสมในการด ารงชวต เพอใหเดกไดมโอกาสในการพฒนาศกยภาพ ทงใหความส าคญกบการพฒนาเดกปฐมวย ซงเปนชวงวยทควรเรมปลกฝงคณธรรมจรยธรรมและความสมานฉนท อกทงใหเกดการเชอมโยงและเปนพนฐานในการเรยนรตอในระดบชนประถมศกษาตอไป อยางไรกตาม หากพจารณาภาพรวมจากการประเมนคณภาพภายนอกของส านกงานรบรองมาตรฐานและและประเมนคณภาพการศกษา (องคการมหาชน) หรอ สมศ. พบวาคณภาพการศกษาระดบการศกษาขนพนฐานของสามจงหวดชายแดนภาคใตอย ในระดบคณภาพต ากวาจงหวดอนๆ จงตองเรงด าเนนการแกไข แตไมสามารถด าเนนการดวยวธการปกตเชนเดยวกบพนทอน จ าเปนตองน าแนวคดการบรหารจดการในภาวะวกฤตมาใช เนนการระดมสรรพก าลงจากผปฏบตงานในพนททกภาคสวนทเกยวของทงภาครฐและเอกชนไดมารวมพฒนาคณภาพการศกษาโดยสรางเครอขายครและผบรหารสถานศกษาในการบรหารและจดการศกษาใหมความเขมแขง อ านวยความสะดวกและสงเสรมใหมการแลกเปลยนเรยนรระหวางกน ตอยอดองคความรและน าไปใชเพอพฒนาการบรหารจดการและการจดการเรยนการสอนเพอคณภาพผเรยน

นอกจากน ในพนทสามจงหวดชายแดนภาคใต โรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลามซงพฒนาจากโรงเรยนปอเนาะเดมนบวามบทบาทส าคญยงตอการศกษาของเยาวชนในสามจงหวดชายแดนภาคใต การพฒนาคณภาพการศกษาในสามจงหวดชายแดนภาคใต จงมการศกษาบทบาทของโรงเรยนดงกลาว เพอใหการเรยนการสอนมประสทธภาพประสทธผลยงขน เชน งานวจยเรองแนวโนมการบรหารโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลามในสามจงหวดชายแดนภาคใต ระหวาง พ.ศ. 2548-2558 มขอคนพบทนาสนใจวา เปนสถานศกษาตามจารตประเพณทใชบรณาการใหกบศาสนาและสงคมของมสลมในจงหวดภาคใตของประเทศไทย แตจากผลการศกษาพบวา ผลสมฤทธทางการเรยนวชาคณตศาสตรและภาษาองกฤษของนกเรยนโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลามอยในระดบต า จงควรมการพฒนาการเรยนการสอนอยางตอเนอง และพบอกวาการเปลยนแปลงตางๆ

- 122 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

ของโรงเรยนหลายแหงไมสอดคลองกบสภาพการณปจจบน จงท าใหโรงเรยนเหลานนมคณภาพต า จงมความเหนสอดคลองกนวา ควรพฒนาการจดการศกษาของโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลามในสามจงหวดชายแดนภาคใตใหมประสทธภาพมากยงขน โดยพฒนาวสยทศนของโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลามในสามจงหวดชายแดนภาคใต คอ การเนนดานภาษาอาหรบ ภาษาองกฤษ และภาษามลาย ควบคกบใหความส าคญภาษาไทยท เปนภาษาประจ าชาต เนนความเปนเลศทางวชาการควบคไปกบคณธรรมและจรยธรรมตามมาตรฐานคณภาพการศกษา จดการศกษามงคณภาพเปนหลก พรอมกบสงเสรมสมานฉนท “เขาถง เขาใจ และพฒนา” และส านกในความเปนประชารฐทมความจงรกภกดตอประเทศชาต การบรหารงานดานวชาการของโรงเรยน คอ การจดการเรยนรใหสอดแทรกคณธรรมและจรยธรรมศาสนาอสลามทกกลมสาระอยเสมอ มการพฒนาหลกสตรใหเหมาะสมกบผเรยนและสอดคลองกบบรบทของโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลาม และเรงรดในการพฒนาหลกสตรทสอดคลองกบหลกสตรแกนกลาง สามารถสนองความตองการของผเรยน ชมชน และทองถน สอดคลองกบวถชวตมสลมบนพนฐานของการมสวนรวมของทกฝาย รวมทงปรบปรงการจดองคการหรอโครงสรางการบรหารโรงเรยนใหสอดคลองกบแนวทางการพฒนาคณภาพการศกษาของกระทรวงศกษาธการและความตองการของทองถน

นอกจากงานวจยในระดบการศกษาขนพนฐาน ยงมงานวจยเกยวกบการศกษาตามอธยาศยและการศกษาตลอดชวต ทเปดโอกาสใหผเกยวของเขามามสวนรวมและใหทกฝายไดเรยนรรวมกน เชน งานวจยเรองการตดตามประเมนผลโครงการเสรมสรางความเขมแขงของชมชนอยางยงยนโดยการพฒนาศกยภาพและเชอมโยงการท างานกบเครอขายภาคประชาชนในระดบต าบล/อ าเภอ/จงหวด ของ 3 จงหวดชายแดนภาคใตเพอ แกไขปญหาความยากจน ซงเปนตวอยางทดของการประเมนผลโดยใชวธการแบบ มสวนรวมของผมสวนไดสวนเสยทกฝายท เกยวของ มทมตดตามประเมนผลของมหาวทยาลย ทมนกวชาการศนยชวยเหลอทางวชาการพฒนาชมชน เจาหนาทพฒนาชมชน ผน าชมชนและครวเรอน ใน 3 จงหวดชายแดนภาคใต เปนผรวมในกระบวนการตดตามประเมนผล โดยมเปาหมายมงเนนกระบวนการเรยนรรวมกนในผลการด าเนนงานทผานมา ดวยวธการถอดบทเรยนในประเดนทเกยวของกบกระบวนการบรหารจดการผลผลต ผลลพธ และผลกระทบของโครงการ ตลอดจนแนวทางการน าผลการประเมนไปพฒนา

- 123 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

ปรบปรงการด าเนนงานในระยะตอไป มขอคนพบคอ การด าเนนงานโครงการกระท ากนในลกษณะเรงดวนและมขอจ ากดเรองระยะเวลาเตรยมการ ทงในสวนของคณะกรรมการทกระดบ และการเตรยมการในชมชน เปดโอกาสใหคนในชมชนประชมแลกเปลยนเรยนรสถานภาพของเพอนบานรวมกน สรางความตระหนกในการแกไขปญหาชมชนและความเปนเจาของงานพฒนาของคนในชมชน แตยงมขอจ ากดในเรองการเตรยมความพรอมของการจดเวทชมชน วธคดของชาวบาน รายชอคนยากจนของหมบานสวนใหญไมไดรบการยอมรบและเชอถอจากผเขารวมเวทชมชน เนองจากผเขารวมเวทส วนใหญมความเหนวาขอมลไมถกตองกบความเปนจรงและไมครอบคลม สวนในกระบวนการด าเนนงานใหทกฝายม สวนรวมคด ก าหนดระเบยบกตกาในเวทชมชน รวมคด คดเลอกและรบผดชอบการท ากจกรรมทางเลอกมากขน โดยค านงถงความสอดคลองของกจกรรมกบสภาพพนทของทรพยากร รวมทงความตองการของกลมเปาหมายและตลาด มการจดใหมกองทนหรอเสรมสรางกองทนใหใหญขนเพอใชในการพฒนาชมชน และมการบรหารจดการงบประมาณจากภาคประชาชน ท าใหเกดการมสวนรวมและเกดการเรยนรจากการรวมกนด าเนนงานบรหารกนเอง กจกรรมท าไดอยางรวดเรว ทนเวลา ทนฤดกาลและตรงกบความตองการของกลมเปาหมาย พรอมทงไดขอเสนอแนะเพมเตมเกยวกบวธการด าเนนงานกจกรรมและแนวคดในการแกไขปญหาความยากจน โดยสงเสรมการจดท าโครงการตางๆ ใหเปนไปตามความตองการของประชาชนในพนท และสนบสนนใหด าเนนการอยางตอเนองเพอใหมความยงยน

สวนท 2 กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ (พ.ศ. 2555–2558)

การสงเคราะหงานวจยทน าเสนอในสวนท 1 เกยวกบสภาวการณของงานวจยทางการศกษาจ าแนกตามนโยบายดานการศกษาของรฐบาลนน มขอเสนอแนะในการ น าผลวจยไปใชประโยชนในการก าหนดกรอบและทศทางการวจยทางการศกษา หรอน าไปผลกดนการพฒนาหรอการสรางนวตกรรมใหมๆ ทางการศกษา โดยจะขอกลาวถงขอเสนอแนะในการตอยอดความรจากผลการวจยเพอก าหนดกรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ (พ.ศ. 2555–2558) ส าหรบบคคลและหนวยงานทางการศกษาและทเกยวของ ทงทเปนหนวยวจยหรอหนวยทใชประโยชนของผลงานวจย ไดน าไป

- 124 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

ก าหนดนโยบายและขบเคลอนนวตกรรมการพฒนาการศกษาเพอสนบสนนการด าเนนงานตามนโยบายดานการศกษาของรฐบาล โดยสรปสาระส าคญในภาพรวมดงตาราง

กรอบและทศทางการวจย

ประเดนวจย หวขอการวจย

1. พฒนาคณภาพการศกษาโดยการปฏรประบบความรของสงคมไทย

จดมงหมายการวจย การสรางระบบการศกษาทมมาตรฐาน เพอพฒนาคนใหมคณภาพอยางยงยน เหมาะสมกบบรบทของสงคมไทยและสงคมโลก

1.1 ปฏรปหลกสตรการศกษาทกระดบใหรองรบการเปลยนแปลงของโลกและทดเทยมมาตรฐานสากล

1. การยกระดบคณภาพของระบบการศกษาทงในระบบ นอกระบบ และการศกษาตามอธยาศย และรปแบบการจดการศกษา ในแตละระดบมการสอดรบกนตงแตการศกษาปฐมวย การศกษาขนพนฐาน การอาชวศกษา และ การอดมศกษา

2. การพฒนาคณภาพและประสทธภาพของหลกสตรในทกระดบการศกษาทรองรบการเปลยนแปลงของโลกและทดเทยมมาตรฐานสากล โดยเฉพาะวทยาศาสตร คณตศาสตร เทคโนโลย และภาษาองกฤษ

3. อนาคตภาพของหลกสตรการศกษาขนพนฐานในทศวรรษหนา

4. การพฒนาหลกสตรสถานศกษาและระบบการเรยนในหลกสตร การน าหลกสตรไปใชทเหมาะสมกบบรบทของชมชน สงคม วฒนธรรม และความตองการของแตละพนท

5. การพฒนาหลกสตรและนวตกรรมการจดประสบการณ

- 125 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

กรอบและทศทางการวจย

ประเดนวจย หวขอการวจย

และการเรยนรเพอเพมผลสมฤทธทางการศกษาของผเรยน ความสามารถและสรางสรรคดวยปญญา (Cognitive Ability) คณลกษณะทพงประสงค (Character Development) และทกษะการคดและการเรยนร (Cognitive Learning) ทจ าเปนตอการท างานและการด ารงชวตในโลกยคโลกาภวตนหรอโลกแหงศตวรรษท 21

6. แนวทางการใชนวตกรรม คณลกษณศกษา (Character Education) ในการสรางลกษณะทพงประสงคตามแนวคดในทกระดบชนของระบบการศกษาไทย

7. นวตกรรมการเรยนการสอนเพอสงเสรมการรหนงสอ การแสวงหาและสรางองคความร การรคดและเหตผลเชงจรยธรรม และการใชความรและการวจยเปนฐานในการเรยนรและการด ารงชวต

8. รปแบบการจดการเรยนการสอนและกจกรรมตามหลกสตรทสอดคลองกบการใชภมปญญาทองถนและแหลงทรพยากรในชมชน

9. รปแบบการจดการเรยนการ

- 126 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

กรอบและทศทางการวจย

ประเดนวจย หวขอการวจย

สอนในภาวะวกฤตจากภยพบตตางๆ

1.2 การเพมผลสมฤทธทางการศกษาทกระดบชน โดยวดผลจากการผานการทดสอบมาตรฐานในระดบชาตและนานาชาต (Measures of Achievement)

1. ปญหาและแนวโนมทสงผลตอผลสมฤทธทางการศกษาของเดกไทย

2. การพฒนาเครองมอและมาตรฐานการทดสอบระดบชาต

3. การพฒนาเครองมอวดประเมนผลตามมาตรฐานระดบชาตและนานาชาต

4. การวจยตวบงชส าหรบการประเมนผลสมฤทธทางการศกษาทกระดบชน

5. การพฒนาระบบตดตามและประเมนผลสมฤทธทางการศกษาของเดกไทยตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน

1.3 พฒนาระบบการศกษาใหผเรยนมความรคคณธรรม สรางจรยธรรมในระดบปจเจก สรางความตระหนกในสทธและหนาทความเสมอภาค และด าเนนการใหการศกษาเปนพนฐานของสงคมประชาธปไตยทแทจรง (Global Citizenship)

1. การพฒนากระบวนทศนใหมในการเสรมสรางสนตวธและสงคมวฒนธรรมประชาธปไตยในสถานศกษา

2. การเรงสรางลกษณะทดของเดกและเยาวชนไทย

3. ประสทธผลของรปแบบและแนวทางในการปลกฝงคณธรรมจรยธรรมในสถานศกษาและในชมชน

4. นวตกรรมการจดการเรยนรและกจกรรมสงคมเพอการแกปญหาและการปองกนปญหาดานคณธรรมจรยธรรม ดานการทจรต ประพฤตมชอบ

- 127 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

กรอบและทศทางการวจย

ประเดนวจย หวขอการวจย

และดานการตงครรภไมพรอมในวยรน

5. การสรางบทบาทและกลไกการมสวนรวมของทกภาคสวนของสงคมในการถายทอดคานยม จรยธรรม และแบบอยางของการด ารงชวตทมคณคาตอสงคม

1.4 จดใหมโครงการต าราแหงชาต

การพฒนาต าราเรยนเพอสนบสนนการเรยนการสอนตามหลกสตรการศกษา และการเพมผลสมฤทธทางการศกษาในทกระดบและประเภทการศกษาอยางมคณภาพและไดตามมาตรฐานสากล

1.5 สงเสรมการอาน และขจดความไมรหนงสอ (Literacy campaign)

1. พฤตกรรมการอานหนงสอของเดกไทย

2. นวตกรรมการสงเสรมการมสวนรวมของทกภาคสวนเพอสงเสรมนสยรกการอาน และการคนควาจากแหลงเรยนรทมอยรอบตวในทกระดบชน

3. นวตกรรมการสงเสรมการอานเพอเพมผลสมฤทธทางการศกษา

4. การพฒนานวตกรรมการจดการเรยนร สอและเทคโนโลยทางการศกษาทสงเสรมนสย รกการอาน

5. การวจยประเมนผลระดบการอานหนงสอของคนไทยในกลมอายตางๆ

1.6 สงเสรมการเรยนการสอนภาษาตางประเทศและภาษาถน

1. การพฒนานวตกรรมการเรยนรภาษาถนโดยใชกจกรรมการ

- 128 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

กรอบและทศทางการวจย

ประเดนวจย หวขอการวจย

เรยนรรวมกบชมชนและ ภมปญญาทองถน

2. การสงเสรมการจดหลกสตรสองภาษา และการเรยนการสอนภาษาตางประเทศอยางตอเนองในระบบการศกษาและนอกระบบการศกษา

3. สงเสรมสถาบนการศกษาจดหลกสตรนานาชาตเพอรองรบความเปนสากล

4. รปแบบการจดการเรยนรทางดานภาษาทมมาตรฐาน เปนทยอมรบในระดบสากล เพอการเขาสประชาคมอาเซยน เชน ภาษาองกฤษ

1.7 ปรบปรงโครงสรางระบบบรหารการศกษาโดยกระจายอ านาจสพนท

1. ประสทธผลในการขบเคลอนรปแบบและกลไกการ กระจายอ านาจการบรหารจดการศกษา สเขตพนทการศกษา องคกรปกครองสวนทองถน และสถานศกษา ทสอดคลองกบบรบทขององคกรในพนท

2. การสรางระบบและแนวบรหารจดการศกษาใหมเพอการเปลยนแปลง (นกเรยน คร สถานศกษา และผบรหาร) สการพฒนาการศกษา

3. การวจยและทดลองน าปจจยแหงความส าเรจไปใชเพอยกระดบการบรหารและการ จดการศกษา

- 129 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

กรอบและทศทางการวจย

ประเดนวจย หวขอการวจย

4. การเทยบรอยคณภาพกบองคกรการศกษาทมแบบปฏบตดเดนในการบรหารและการ จดการศกษาของประเทศไทยกบกลมประเทศประชาคมเศรษฐกจอาเซยน

5. รปแบบการพฒนาโครงสรางและระบบบรหารจดการศกษาของโรงเรยนขนาดเลก

6. การพฒนาระบบประกนคณภาพภายในสถานศกษาดวยยทธศาสตรการบรหารจดการโดยใชโรงเรยนเปนฐาน

7. รปแบบการพฒนาคณลกษณะและการปฏวตทางจตวญญาณของผบรหารทสงผลตอความส าเรจของการจดการศกษา

8. การสรางและพฒนาเครอขายความรวมมอในการพฒนาการศกษาโดยใชหลกการบรหารจดการแบบมสวนรวม

9. การสรางองคความรดวยการวเคราะหเชงอภมานงานวจยเกยวกบการบรหารและการจดการศกษาของประเทศไทย (การน าระบบการบรหารจดการทดและระบบการใชโรงเรยนเปนฐานมาปฏบต ขอด ขอตองปรบปรง และแนวโนมในอนาคต)

- 130 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

กรอบและทศทางการวจย

ประเดนวจย หวขอการวจย

1.8 ยกระดบองคความรใหไดตามมาตรฐานสากล

การสรางองคความรใหไดตามมาตรฐานสากลดวยวธการวเคราะหเชงอภมานงานวจยทางการศกษาเพอสนบสนนการด าเนนงานตามนโยบายดานการศกษาของรฐบาล อนจะสรางสงคมไทยใหเปนสงคมฐานความร สงคมแหงการเรยนร

1.9 จดใหมระบบการจดการความร 1. การสรางกลไกขบเคลอนการจดการความรในองคกรการศกษาทกระดบการศกษา เพอใหมการใชความรเปนฐานของการพฒนาการศกษา

2. การตดตามประเมนผลการจดการความรสการเปนองคการแหงการเรยนรในทกระดบการศกษา

3. การสงเสรมสนบสนนสถาบน ทางการศกษาและทเกยวของพฒนาคลงความรเกยวกบการด าเนนงานพฒนาการศกษาตามนโยบายดานการศกษาของรฐบาลเพอเปนฐานความรในการพฒนาการปฏบตงาน

4. การบรหารจดการเครอขายในการจดการศกษาทงในระบบ นอกระบบ และตามอธยาศย เพอถายทอดและการถายโอนความร

5. การสงเสรมการจดท าและใชองคความรของภมปญญา

- 131 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

กรอบและทศทางการวจย

ประเดนวจย หวขอการวจย

ทองถนและแหลงทรพยากรในชมชนเพอการศกษาอยางทวถง

2. สรางและกระจายโอกาสทางการศกษา

จดมงหมายการวจย การสรางและกระจายโอกาสทางการศกษาในทกระดบและประเภทการศกษาใหแกคนไทยทกเพศ ทกวย และทกกลม มทางเลอกในการรบการศกษาอยางทดเทยมและทวถง เพอการพฒนาตนเองและมคณภาพชวตทด อนจะชวยลดชองวางทางการศกษาของคนไทย

2.1 สรางความเสมอภาคและความเปนธรรมทางการศกษาใหเกดขนแกประชากรทกกลม รวมถง ผยากไร ผดอยโอกาส ผพการ ผบกพรองทางกายและการเรยนร รวมทง ชนกลมนอย

1. การพฒนานวตกรรมการเรยนรและกจกรรมการพฒนาเพอสรางสมรรถนะทจ าเปนของ ผขาดโอกาสทางการศกษาทกกลมโดยค านงถงความแตกตางของแตละกลม

2. แนวทางการสรางความรวมมอจากทกฝายทเกยวของในการสนบสนน ดแล ใหความชวยเหลอ และพฒนาคณภาพชวตทดใหแกคนไทยทกเพศ ทกวย และทกกลม อาท การจดการศกษาโดยครอบครว เปนตน

3. การสงเสรมการจดโอกาสทางการศกษาและการมงานท าใหกบผดอยโอกาส ผพการ และผมความตองการพเศษทางการศกษา

4. การขบเคลอนนโยบายการเรยนรนอกระบบโรงเรยนและการเรยนรตามอธยาศย รวมถงการเรยนรตลอดชวต เพอพฒนาผดอยโอกาสและสรางสงคมแหงการเรยนร

5. การสงเสรมและสรางกลไกการบรหารจดการน าภมปญญาไทย เขาสการจดการศกษาอยางจรงจง ทงการศกษาในระบบ การศกษานอกระบบ และ

- 132 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

กรอบและทศทางการวจย

ประเดนวจย หวขอการวจย

การศกษาตามอธยาศย เพอสรางทางเลอกของการไดรบการศกษาใหแกประชาชน

6. การสงเสรมการถายทอดองคความรทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยสสงคมชนบทและชมชนทองถน

7. แนวทางการสงเสรมการเขาศกษาตอ และการปองกนการออกกลางคนของนกเรยนเมอจบการศกษาขนพนฐาน

2.2 สงเสรมการใหความรตงแตอยในครรภมารดาถงแรกเกด ใหไดรบการดแลอยางมประสทธภาพแกแมและเดก

1. การพฒนาทางกาย จตใจ สงคม ควบคกบการสงเสรมและสนบสนนเดกปฐมวยไดเขารบการเตรยมความพรอมทางพฒนาการ

2. ชองทางทมประสทธภาพในการใหความรพอแมผปกครองในการเลยงลก โดยเฉพาะครอบครวยากจน

3. บทบาทและการเสรมสรางความรดานการศกษาปฐมวยใหแกเครอขายพอแม ผปกครองและสถานศกษา ในการรวมมอและพฒนาการเรยนรและสงเสรมพฒนาการตามวยของเดกแรกเกด

4. รปแบบการมสวนรวมของทกภาคสวนในสงคมในการ จดการศกษาปฐมวยตามคณลกษณะทพงประสงค

- 133 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

กรอบและทศทางการวจย

ประเดนวจย หวขอการวจย

2.3 สนบสนนการจดการศกษา ตามวยและพฒนาการอยางมคณภาพตงแตกอนวยเรยนจนจบการศกษาขนพนฐาน

1. การพฒนาปฏทนชวตทเกยวของในการศกษาตามชวงวย ปฐมวย 0-6 ป วยเรยนรขนพนฐาน 6-14 ป วยรน 15-24 ป

2. รปแบบการจดการศกษาปฐมวยทมความพรอมของสมองและ ปญญา และเชอมโยงกบการศกษาขนพนฐานอยางมคณภาพ

3. นวตกรรมการจดการเรยนรและกจกรรมพฒนาผเรยน บนพนฐานพฒนาการตามวยตางๆ ในการศกษาขนพนฐาน (ประเภทการศกษา/ระดบชน/สาระการเรยนรหรอรายวชาตางๆ )

4. แนวทางการสรางวฒนธรรมความรวมมอกบพอแม ผปกครองและชมชน ในการจดการเรยนรทบาน ชมชน การเขาถงอนเตอรเนต และ การเรยนรตลอดชวต

2.4 จดใหมการเทยบโอนวฒการศกษา (Credit Transfers) ส าหรบกลมทมความเชยวชาญเฉพาะทาง

ประสทธภาพและประสทธผลของระบบการเทยบโอนผลการศกษาในกลมทมความเชยวชาญเฉพาะทาง

2.5 จดใหมระบบสะสมผลการศกษา (Credit Bank) และการเทยบโอน เพอขยายโอกาสใหกวางขวางและลดปญหาคนออกจากระบบการศกษา

1. การพฒนารปแบบและระบบการเทยบโอนผลการศกษาทเชอมโยงกนทงการศกษาในระบบ การศกษานอกระบบ และการศกษาตามอธยาศย

2. การประเมนผลระบบการเทยบโอน

- 134 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

กรอบและทศทางการวจย

ประเดนวจย หวขอการวจย

ผลการศกษาในระบบโรงเรยน และการเทยบโอนความรและประสบการณ ในการศกษา นอกระบบ และการศกษา ตามอธยาศย

3. การตดตามประเมนผลการเทยบโอนผลการศกษาระดบการศกษาขนพนฐาน การอาชวศกษา และ การอดมศกษา

2.6 จดใหมโครงการเงนกเพอการศกษาทผกพนกบรายไดในอนาคต และพกช าระหนแกผเปนหนกองทนกยมเพอการศกษา (กรอ. และ กยศ.)

การประเมนผลและพฒนาแนวทางการเพมประสทธภาพและประสทธผลของกองทนเงนกเพอการศกษาทผกพนกบรายไดในอนาคต (กรอ.) และกองทนกยมเพอการศกษา (กยศ.)

2.7 ปรบปรงระบบการคดเลอก เขาศกษาตอทกระดบใหเออตอการกระจายโอกาส

1. การพฒนาระบบการคดเลอกเขาศกษาตอในทกระดบการศกษาอยางเปนธรรมและเออตอการกระจายโอกาสทางการศกษา

2. การศกษาปจจยทสงผลกระทบตอระบบการคดเลอกเขาศกษาตอในทกระดบการศกษา

3. การพฒนาบคลากรและเทคโนโลยเพอแกไขระบบการคดเลอกเขาศกษาตออยางเทาเทยม

2.8 จดใหมระบบคดเลอกกลางเพอเขาศกษาตอในมหาวทยาลยทมประสทธภาพและเปนธรรม

สภาพปญหาและแนวทางการพฒนาระบบการคดเลอกเขาศกษาตอในมหาวทยาลยทตอบสนองนโยบายและทศทางการพฒนาประเทศ

- 135 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

กรอบและทศทางการวจย

ประเดนวจย หวขอการวจย

2.9 กองทนตงตวได การตดตามประเมนผลตามตวบงชความส าเรจของโครงการ “กองทนตงตวได”

2.10 ด าเนนการโครงการ 1 อ าเภอ 1 ทน เปดโอกาสใหเดกไทยไดเรยนตอตางประเทศ

การประเมนผลความคมคาของการลงทนด าเนนโครงการ 1 อ าเภอ 1 ทน

2.11 จดการศกษาชมชนเพอมงใหเกดสงคมแหงการเรยนรและการศกษาตลอดชวต (Lifelong Learning)

1. การพฒนากระบวนการทางสงคมในการเรยนรรวมกบชมชน

2. การขบเคลอนใหองคกรและสถานศกษาพฒนาองคกรคณภาพทมงสการสรางสงคมแหงการเรยนรและการเรยนรตลอดชวต

3. การเสรมพลงใหแขงแกรงอยางตอเนองแกชมชนและสงคม โดยการใชกระบวนการทางสงคมหลากหลายมต

4. การจดศนยการเรยนรในชมชน เพอสรางกระบวนการเรยนรตลอดชวตใหคนในชมชนสามารถพฒนาตนเองใหมความสามารถในการอาชพและการมคณภาพชวตทด

5. การสงเสรมบทบาทของสอมวลชนและสงคมออนไลน (Social Network) เพอการสรางสงคมแหงการเรยนร

3. ปฏรปคร โดยยกฐานะวชาชพครใหเปนวชาชพชนสง (Teaching Policies)

3.1 ปฏรประบบการผลตครใหมคณภาพทดเทยมกบนานาชาต

1. การพฒนาสถาบนการผลตครใหมความเขมแขงในการผลตครมออาชพ ทมคณภาพสมาตรฐานวชาชพสากล เพอความเปนเลศ

- 136 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

กรอบและทศทางการวจย

ประเดนวจย หวขอการวจย

จดมงหมายการวจย การผลตและพฒนาครใหมคณภาพและมาตรฐานวชาชพ มขดความสามารถทดเทยมกบนานาชาต เพอสรางศรทธาและการยอมรบเปนวชาชพชนสง ทท าหนาทเปนเบาหลอมในการสรางคนทมคณภาพใหกบประเทศ

ในวชาชพ 2. การผลตและพฒนาครอยาง

เปนระบบใหสอดคลองกบสภาพการใชและความตองการทแทจรงในอนาคต

3. การปฏรปหลกสตรการผลตครทกประเภทใหมสมรรถนะวชาชพ (Professional Competencies) ทเหมาะสมกบบรบทของสงคมไทยและทดเทยมกบนานาชาต

4. รปแบบการผลต “ครสายตรง” และ “ครทางเลอก” ใหมคณภาพ มาตรฐาน มความทนสมย และยดพนทเปนฐาน

5. การสรางกลไกและเครอขายความรวมมอระหวางสถาบนการศกษา องคกรวชาชพครทงในและตางประเทศ ตลอดจนภาครฐและเอกชน ในการผลตและฝกประสบการณวชาชพครใหไดตามมาตรฐานและจรยธรรมทางวชาชพ ควบคกบการสรางจตวญญาณของความเปนคร

3.2 สรางแรงจงใจใหคนเรยนดและมคณธรรมเขาสวชาชพคร

1. การพฒนาระบบความกาวหนาและสทธประโยชนเพอจงใจใหคนเขาสวชาชพคร

2. การสรางระบบคดเลอกคนเรยนดและมคณธรรมเขาสวชาชพคร และเสรมสรางศกยภาพและความเขมแขง ของวชาชพคร

- 137 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

กรอบและทศทางการวจย

ประเดนวจย หวขอการวจย

3.3 ขจดปญหาการขาดแคลนครในสาระวชาหลก และจดใหมครดเพยงพอในทกหองเรยน

1. การตดตามและประเมนผลคณภาพครทงระบบ

2. การพฒนาแนวทางการแกไขปญหาการขาดแคลนครทงในทางปรมาณและคณภาพ ทงในระดบประเทศ ภมภาค จงหวด และสถานศกษา

3.4 จดระบบการศกษาและฝกอบรมเพอพฒนาคณภาพครอยางตอเนอง

1. การศกษาความตองการพฒนาสมรรถนะของครในภาพรวม และในกลมตางๆ ในระดบจงหวด ภมภาค และประเทศ

2. รปแบบการพฒนาคณภาพครทหลากหลายและมประสทธภาพเพอผลกดนการพฒนาคณภาพการศกษา

3. ความตองการจ าเปนในการพฒนาตนเองของครเพอประสทธภาพการจดการเรยนการสอนและการเลอนวทยฐานะ เชน การพฒนาทกษะภาษาตางประเทศ และการใชสอเทคโนโลยเพอเสรมการเรยนรและใหมความเทาทนวทยาการใหมๆ การพฒนาทกษะการวจย การพฒนานวตกรรมในการปฏบตงาน รวมทงเพอเตรยมความพรอมในการกาวสประชาคมอาเซยน

4. แนวทางการพฒนาศกยภาพทางวชาการของครอยางตอเนอง ทงในแงของการจดท าหลกสตร

- 138 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

กรอบและทศทางการวจย

ประเดนวจย หวขอการวจย

เนอหารายวชา ศาสตรการสอนในสาขาวชา การใชเทคโนโลยสารสนเทศ และการจดท าแหลงเรยนรทอยนอกสถานศกษาใหเปนหองเรยนเคลอนท (Mobile Classroom) ไดอยางมประสทธภาพ

5. การพฒนาหลกสตรฝกอบรมครเพอเสรมสรางกระบวนการจดการเรยนรโดยใชทกษะการศกษาศตวรรษท 21

6. รปแบบของเครอขายสงคมในการถายโอนความรของครทมประสทธภาพและประสทธผล

3.5 ปรบปรงระบบเงนเดอนและคาตอบแทนคร

แนวทางด าเนนการปรบปรงระบบเงนเดอนและคาตอบแทนครใหเหมาะสมกบวชาชพชนสง

3.6 พฒนาระบบความกาวหนาของครโดยใชการประเมนเชงประจกษ

1. การพฒนาระบบการประเมนวทยฐานะเพอความกาวหนาในวชาชพครโดยใชการประเมนเชงประจกษทสอดคลองกบ การปฏบตงานของคร

2. การพฒนาเกณฑมาตรฐานและระบบการประเมนวทยฐานะเพอความกาวหนาในวชาชพครทเปนธรรม และเปนไปในทศทางเดยวกน

3. การสรางระบบจงใจใหครพฒนาตนเองอยางตอเนองทเชอมโยงกบคณภาพของผลงานและความกาวหนาในวชาชพ (career path)

- 139 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

กรอบและทศทางการวจย

ประเดนวจย หวขอการวจย

3.7 แกปญหาหนสนคร โดยการพกช าระหนและการปรบโครงสรางหน

1. สภาพปจจบนและปญหาคณภาพชวตคร และแนวทางการพฒนาคณภาพชวตคร เชน การสงเสรมและจดสงแวดลอมเพอพฒนาคณภาพชวตของคร

2. ศกษาชวตคร ทงทางดานการงาน เศรษฐกจ สงคมและครอบครว เพอสะทอนคณภาพชวตและความตองการทแทจรง

3.8 พฒนาระบบภมสารสนเทศเพอ ใชในการกระจายคร

พฒนาระบบฐานขอมลครทงในระดบเขตพนทการศกษา จงหวด ภมภาค และประเทศ เพอการวางแผนพฒนาและแกปญหาครสวชาชพชนสง

4. จดการศกษาขนอดมศกษาและอาชวศกษาใหสอดคลองกบตลาดแรงงาน

ประเดนการวจย การจดการศกษาระดบอดมศกษาและอาชวศกษาเพอเสรมสรางศกยภาพและขดความสามารถในการแขงขนของก าลงคนของประเทศ รวมทงตองสอดคลองกบความตองการของตลาดแรงงาน

4.1 จดกระบวนการสรางประสบการณระหวางเรยนอยางเหมาะสม สนบสนนการสรางรายไดระหวางเรยน สนบสนนผส าเรจการศกษา มงานท าไดทนท

1. การสงเสรมการศกษาในระบบ นอกระบบ และตามอธยาศยเพอสรางประสบการณการเรยนรอยางเหมาะสม และสรางรายไดระหวางเรยน เชน 1 โรงเรยน 1 อาชพ

2. รปแบบการพฒนามาตรฐานสมรรถนะรายวชา และจดการเรยนการสอนแบบบรณาการโดยใชฐานสมรรถนะมาประยกต เพอสรางกระบวนการคดทงในเชงลกและเชงกวางในลกษณะใกลเคยงกบการท างานจรง

3. การจดการเรยนการสอนทมงเนนผเรยนพฒนาสมรรถนะใหทนตอการเปลยนแปลงของเทคโนโลย อนไดแก ความร

- 140 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

กรอบและทศทางการวจย

ประเดนวจย หวขอการวจย

ความสามารถ ทกษะ และเจตคต ควบคกบคณธรรมจรยธรรมและคณลกษณะทพงประสงค สอดรบกบการประกอบวชาชพ

4. การจดการอาชวศกษาและอดมศกษาโดยเนนสมรรถนะ เพอผลตและพฒนาก าลงคนใหสอดคลองกบความตองการของประเทศและผกโยงกบการมรายไดระหวางเรยนและการมงานท า

5. การพฒนาหลกสตรวชาชพระยะสนโดยยดสมรรถนะของมาตรฐานวชาชพ และจดการเรยนการสอนทบรณาการการเรยนรกบการท างาน

4.2 สงเสรมใหมศนยอบรมอาชวศกษา การจดการศกษาระบบทวภาคทมประสทธภาพ โดยอาศยความรวมมอระหวางสถานศกษาและสถานประกอบการในการเตรยมแรงงานทมคณภาพใหแกตลาดแรงงาน

4.3 จดใหมศนยซอมสรางประจ าชมชน (Fix – it – Centre)

ความตองการและแนวทางการพฒนาศนยซอมสรางประจ าชมชนใหเปนศนยถายทอดและพฒนาความร ทกษะอาชพ และประสบการณการเรยนรตลอดชวต

4.4 ใหมโรงเรยนและสถาบนอาชวศกษาทมคณภาพสงในทกพนท

1. การพฒนาคณภาพสถาบนอาชวศกษาใหสงขนในทกพนท เพอเรงลดอตราการไมรหนงสอ และพฒนาทกษะฝมอแรงงาน

- 141 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

กรอบและทศทางการวจย

ประเดนวจย หวขอการวจย

ในตลาดแรงงาน 2. นวตกรรมการจดการเรยนร

และกจกรรมพฒนาคณภาพผเรยนระดบอาชวศกษา

3. การสรางคณภาพมาตรฐานการจดอาชวศกษา และ ระบบจงใจใหคนเกดศรทธาและเขามาเรยนสายอาชพมากขน

4. แนวทางความเหมาะสมของการเพมสดสวนการเรยนสายอาชพ

4.5 ด าเนนการกบภาคเอกชนอยางจรงจงเพอสงเสรมการศกษาในสายอาชวศกษา

1. แนวทางการสงเสรมการม สวนรวมของภาคเอกชนในการจดการศกษาในสายอาชวศกษา ทมงเนนการพฒนาทกษะทางวชาชพ

2. การสรางเครอขายความรวมมอระหวางสถาบนการศกษา และองคกรภาคเอกชนทงในและตางประเทศในการผลตและ ฝกประสบการณใหไดตามมาตรฐานและจรยธรรมทางวชาชพ สอดคลองตามความตองการของตลาดแรงงาน

5. พฒนาการใชเทคโนโลยสารสนเทศเพอการศกษา (ICT in Education)

ประเดนการวจย การพฒนาและน าเทคโนโลยสารสนเทศเพอการศกษามาใชเพอพฒนาคณภาพการศกษา

5.1 จดหาเครองคอมพวเตอร แบบพกพา (แทบเลต) ใหแกโรงเรยน ควบคกบการเรงพฒนาเนอหาทเหมาะสมตามหลกสตรบรรจลงในคอมพวเตอรแบบพกพา (แทบเลต) และสงเสรมใหนกเรยนทกระดบชน ไดใชอปกรณคอมพวเตอรแบบพกพา (แทบเลต) เพอการศกษา

1. การตดตามประเมนผลนโยบายการใชคอมพวเตอร แบบพกพา (แทบเลต) ทมตอผลสมฤทธทางการเรยนรของผเรยน

2. การพฒนาเนอหาสาระ บทเรยน และสอการเรยนการสอนทเหมาะสมตามหลกสตรการศกษาขนพนฐานทสงผลตอ

- 142 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

กรอบและทศทางการวจย

ประเดนวจย หวขอการวจย

สรางและกระจายโอกาสทางการศกษาในทกกลมทกระดบการศกษา ตลอดจนสามารถใชเทคโนโลยเพอเพมประสทธภาพในการเรยนรของตน และการเรยนร ตลอดชวต

ประสทธภาพการเรยนรตามวยของผเรยนผานคอมพวเตอรแบบพกพา (แทบเลต) เพอการศกษา

3. ผลกระทบจากการใชคอมพวเตอรแบบพกพา (แทบเลต) ตงแตชนประถมศกษาปท 1 ทมผลตอการเขยนและการใชภาษาไทย และแนวทางการแกไข

5.2 จดหาระบบอนเทอรเนตไรสายตามมาตรฐานการใหบรการในสถานศกษาทก าหนด

1. ผลกระทบของเทคโนโลยและอนเตอรเนตตอการใหความส าคญกบการเรยนรและผลสมฤทธทางการศกษาของผเรยน

2. การพฒนาระบบอนเตอรเนต ไรสายทเหมาะสมกบการเรยนรตามวยของผเรยนผานคอมพวเตอรแบบพกพา (แทบเลต) เพอการศกษา

5.3 จดใหมระบบการเรยนแบบอเลกทรอนกสแหงชาต

1. แนวทางและผลลพธของการจดการเรยนรผานระบบการเรยนแบบอเลกทรอนกสทมประสทธภาพตอผลสมฤทธทางการศกษาของผเรยน

2. การพฒนาโครงสรางดานเทคโนโลยและการสอสารเพอใหผเรยนไดเขาถงอยางเทาเทยมกน รวมทงปรบปรงคณภาพการใชสอและเทคโนโลยในการจดการเรยนการสอนทง ในระบบและนอกระบบ

3. รปแบบการน าเสนอสอการเรยนการสอนดวยสออเลกทรอนกส

- 143 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

กรอบและทศทางการวจย

ประเดนวจย หวขอการวจย

ผานเครอขายอนเตอรเนตทมประสทธภาพและเหมาะสมกบเนอหารายวชาและระดบของผเรยน

4. การพฒนานวตกรรมการจดการเรยนรเสรมสรางพลงทางปญญาและแสวงหาความรโดยใชระบบการเรยนแบบอเลกทรอนกสทหลากหลาย

5.4 พฒนาเครอขายสารสนเทศเพอการศกษา

1. การพฒนามาตรฐานของระบบสารสนเทศทางการศกษา และสงเสรมใหน าไปใชประโยชนตอการวางแผน การก าหนดนโยบาย การบรหารจดการ และการตดตามประเมนผลการจดการศกษาของประเทศ

2. การวจยและพฒนาระบบฐานขอมลสารสนเทศรปแบบใหม ทใหมการด าเนนกจกรรมบนระบบเครอขายแบบผสมผสาน (Hybrid System) เพอเชอมโยงและใชประโยชนในการเรยนการสอน

5.5 ขยายระบบโทรทศนเพอการศกษาใหกวางขวาง

การสงเสรมสนบสนนการใชสอวทยโทรทศนเพอการจดการศกษา รวมทงการผลตและพฒนาเนอหาสาระทมคณภาพ และเหมาะสมเพอการจดการเรยนรแพรขยายผานระบบโทรทศน

5.6 ปรบปรงหองเรยนน ารองใหไดมาตรฐานหองเรยนอเลกทรอนกส

1. การพฒนาแบบปฏบตทดของหองเรยนอเลกทรอนกสใหไดมาตรฐานสากล

2. รปแบบการพฒนาการจดการ

- 144 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

กรอบและทศทางการวจย

ประเดนวจย หวขอการวจย

เรยนการสอนในหองปฏบตการเสมอนจรง

3. การประเมนผลการใชประโยชนจากหองเรยนอเลกทรอนกส

5.7 ด าเนนการใหกองทนเพอพฒนาเทคโนโลยเพอการศกษาสามารถด าเนนการตามภารกจ

การประเมนผลการด าเนนงานกองทนเพอพฒนาเทคโนโลยเพอการศกษาและขอเสนอแนะ

5.8 พฒนาระบบไซเบอรโฮมทสามารถสงความรมายงผเรยนโดยใชอนเตอรเนตความเรวสง

1. การสงเสรมสนบสนนการพฒนาโครงสรางดานเทคโนโลยเพอใชในการเรยนการสอนในทกระดบและประเภทการศกษา

2. ผลการจดการเรยนรโดยระบบไซเบอรโฮมทมตอศกยภาพของผเรยน

6. สนบสนนการวจยและพฒนาเพอสรางทนปญญาของชาต

ประเดนการวจย สนบสนนการวจยและพฒนาการศกษาเพอสรางองคความร นวตกรรม เทคโนโลย และสงประดษฐใหมๆ ทางการศกษา เพอน าไปพฒนาการศกษา พฒนาปญญาของคนในชาตหรอคณภาพของทนมนษย อนน าไปสความความเขมแขงของประเทศ

6.1 พฒนาระบบเครอขายการวจยแหงชาต

แนวทางการสงเสรมความเขมแขงของเครอขายการวจยทางการศกษาเพอผลตงานวจยทมคณภาพและตอบสนองตอการพฒนาการศกษาและการพฒนาประเทศ

6.2 จดตงศนยความเปนเลศเพอการวจยส าหรบสาขาวชาทจ าเปน

1. การสรางวฒนธรรมองคกรใหใชการวจยเปนฐานของการพฒนาการเรยนรและการศกษา

- 145 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

กรอบและทศทางการวจย

ประเดนวจย หวขอการวจย

เพอใหเกดประสทธภาพในการท างานและเปนองคกรคณภาพ

2. การขบเคลอนการด าเนนการวจยและพฒนานวตกรรมและองคความรเพอสนบสนนการด าเนนงานในสาขาวชาทจ าเปน

3. แนวทางการพฒนาความเปนเลศทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย

6.3 พฒนาโครงสรางการบรหารงานวจยของชาต

1. การพฒนาศกยภาพดานการวจยทางการศกษา ทงการพฒนานกวจย ทศทางการวจย การพฒนาโครงสรางพนฐานดานการวจย และการบรหารจดการงานวจยใหมคณภาพและตอบสนองตอการพฒนาการศกษาและพฒนาประเทศ

2. การพฒนารปแบบการบรหารงานวจยทเชอมโยงสถาบนการศกษาในระดบตางๆ ทงในระดบจงหวด ภมภาค และประเทศ ใหสามารถเขาถงและใชประโยชนจากผลงานวจยเพอสนบสนนการด าเนนการพฒนาการศกษาตามนโยบายดานการศกษาของรฐบาล

3. การสงเสรมสนบสนนการพฒนาระบบฐานขอมลงานวจยทางการศกษาทเชอมโยงเขาดวยกนทงระบบ ทงหนวยงานก าหนดนโยบายและหนวยงาน

- 146 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

กรอบและทศทางการวจย

ประเดนวจย หวขอการวจย

ผลตงานวจย เพอผใชประโยชนจากงานวจยสามารถน าไปใชในการพฒนาการจดการศกษาของประเทศ

4. แนวทางและรปแบบการจดกจกรรมเพอสงเสรม สนบสนน และสรางสรรคงานวจยทมคณภาพและตอบสนองความตองการจ าเปนในการพฒนาการศกษาใหไปในทศทางเดยวกน

6.4 พฒนามหาวทยาลยใหมงสการเปนมหาวทยาลยวจยระดบโลก

1. บทบาทของมหาวทยาลยในการเปนมหาวทยาลยวจยระดบโลก

2. การประเมนศกยภาพและความพรอมของสถาบนอดมศกษาตอการเปนมหาวทยาลยวจยระดบโลก

3. การตดตามและประเมนผลความคมคาของการใชผลผลตของงานวจยในสาขาตางๆ ของมหาวทยาลยวจยไทย

6.5 ผลกดนใหประเทศพงตนเองไดทางเทคโนโลยเพอน าไปสการสรางรากฐานใหมของเศรษฐกจฐานนวตกรรม

1. การพฒนาขดความสามารถในการพงตนเองไดทางเทคโนโลยของไทย

2. แนวทางการสงเสรมและสนบสนนการผลตและพฒนาคร คณาจารย นกวทยาศาสตร นกวจย และบคลากรวชาชพดานการวจยท มคณภาพ ใหมศกยภาพในการวจยและพฒนา เพอสราง องคความรและนวตกรรมทางการศกษาเพอน าไปสการสรางรากฐานของนวตกรรม

- 147 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

กรอบและทศทางการวจย

ประเดนวจย หวขอการวจย

7. เพมขดความสามารถของทรพยากรมนษย เพอรองรบการเปดเสรประชาคมอาเซยน

ประเดนการวจย ผลตและพฒนาทรพยากรบคคลของประเทศทงในดานปรมาณและคณภาพ ใหมศกยภาพ มขดความสามารถในการแขงขนทดเทยมนานาชาต และมความพรอมในการเขาสประชาคมอาเซยน ทงมปรมาณเพยงพอตอความตองการของประเทศ

7.1 รวมมอกบภาคเอกชนและสถาบนการศกษา วางแผนการผลตและพฒนาก าลงคนใหมคณภาพและปรมาณเพยงพอสอดคลองตามความตองการของภาคการผลตและบรการ

1. ผลกระทบและการเชอมโยง (Connectivity) ของการเปนประชาคมอาเซยน

2. คณลกษณะ ทกษะการเรยนรทจ าเปน และสมรรถนะในการประกอบอาชพของคนไทยในศตวรรษท 21 ทสอดคลองกบบรบทของไทย สงคมอาเซยน และสงคมโลก

3. แนวทางความรวมมอกบภาคเอกชนในการพฒนาคณภาพการจดการศกษาเพอผลตและพฒนาก าลงคนใหมคณภาพ เตรยมความพรอมสประชาคมอาเซยน พรอมทงมการตดตามประเมนผลการด าเนนงาน

4. แนวทางการยกระดบการศกษาขนพนฐานและการศกษาอาชวศกษา ในกลมวชาหลกทจ าเปนตอการเขาสประชาคมอาเซยน ไดแก ภาษาองกฤษ คณตศาสตร วทยาศาสตร (ฟสกส เคม และชววทยา) ภาษาทองถน (ภาษาไทย) ใหสงขนเทยบไดในระดบสากล รวมทงยกระดบสถาบนอดมศกษามการพฒนาความเปนนานาชาต โดยผานกระบวนการความรวมมอระหวางสถาบนอดมศกษาทงทเปนสมาชกและไมเปนสมาชก

- 148 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

กรอบและทศทางการวจย

ประเดนวจย หวขอการวจย

อาเซยน 5. การพฒนาความรวมมอของ

เครอขายวชาการดานวทยาศาสตร เทคโนโลยและนวตกรรมทางการศกษาในระดบอาเซยน

7.2 เรงรดการจดท ามาตรฐานคณวฒวชาชพ

1. แนวทางการพฒนากรอบคณวฒวชาชพของประเทศไทย

2. แนวทางการเชอมโยงหลกการและกฎเกณฑของกรอบคณวฒการศกษาของประเทศไทยกบภมภาคอาเซยน และด าเนนการทดลองน ารอง

7.3 รบรองสมรรถนะการปฏบตงานตามมาตรฐานอาชพ

1. แนวทางการพฒนาหลกสตรแบบฐานสมรรถนะ (Competency based curriculum) ทเชอมโยงกบมาตรฐานอาชพ

2. รปแบบการพฒนาและรบรองสมรรถนะการปฏบตงานตามมาตรฐานอาชพตางๆ ทสอดคลองตามความตองการของภมภาคอาเซยน

7.4 จดท ามาตรฐานฝมอแรงงานใหครบทกอตสาหกรรม

การสงเสรมการจดการศกษา นอกระบบและการศกษาตามอธยาศยรวมทงการศกษาตลอดชวตใหแกประชากรวยแรงงานเพอยกระดบคณภาพแรงงาน

8. การศกษาในพนทจงหวดชายแดนภาคใต

1. รปแบบและแนวทางการสรางความสมานฉนทและสนตวธ ในสถานศกษาและชมชน บนพนฐานของคณภาพชวตและ

- 149 -

กรอบและทศทางการวจยทางการศกษาของประเทศ

กรอบและทศทางการวจย

ประเดนวจย หวขอการวจย

สนตสขของสงคม 2. การสมานฉนทของเอกลกษณ

สงคมไทยสการบรหารจดการความขดแยงเพอพฒนาองคกรการศกษาในจงหวดชายแดนใต

3. การบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานส าหรบโรงเรยนขนาดเลกทขาดแคลนทรพยากรและเตมไปดวยปญหาตางๆ

-150-

คณะผด าเนนงาน ทปรกษา

ดร.ศศธารา พชยชาญณรงค เลขาธการสภาการศกษา นางสาวจไรรตน แสงบญน า รองเลขาธการสภาการศกษา นายวระ พลอยครบร ผอ านวยการส านกวจยและพฒนาการศกษา

ผรบผดชอบโครงการ

นางสาวอษา ชชาต นางสาวจรศร อนวชกล นางสาวปทมา ค าภาศร นางสาวกลวภา ชพรบสข นางสาวจรรยาภรณ โชคชยฐานนนท นางสาวสธดา ผาพรม

หนวยงานรบผดชอบ

กลมวจยและสงเสรมการวจย ส านกวจยและพฒนาการศกษา ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา