15-03-18

1

Kijkeenswateronderzit!

Jullietrainers

Martin de Groot

Jan-Paul Duijndam

15-03-18

2

Watismediation?

�  Definitieis:

�  ‘Eenvormvanbemiddelinginconflictenwaarbijeenneutrale

bemiddelingsdeskundige,mediatordecommunicatieenonderhandelingen

tussencliëntenbegeleidt,omvanuithunwerkelijkebelangentoteen

gezamenlijkgedragenenvooriedervanhenoptimalebesluitvormingte

komen.’

22

Andersgezegdismediation

•  begeleidingnaarvoorbeidecliëntenbevredigendetoekomstige

oplossingen–  Of….Vanruzienaarvrede

–  Vanconflictnaargesprek

–  Vanafgunstnaarrespect

–  Vanpakkennaardelen

–  Vanprocederennaarmediëren

–  Vanscorennaaraanhoren

–  Vangisterennaarmorgen

15-03-18

3

Watbereikjemetmediation?

•  Herstelvanvertrouwen

•  Respectvoorelkaarsbuitenwereld

•  Menselijkegevoelenskomenbovenwater

•  Voorkomenvanuitzichtlozedureprocedures

•  Ruimtevoorelkaarsstandpunten

•  Oplossingendiedoorcliëntenzelfzijngevonden

•  Duurzaamheidvandegekozenoplossingen

•  Wellichtherstelvandeonderlingerelatie

Grondslagenvoormediation

•  Procedurelerechtvaardigheid

•  Hetmensbeeldachtermediation

•  Coöperatieversuscompetitie(samenwerking)

•  Complexiteitvandesamenleving

•  Contractmodel

15-03-18

4

Vormenvanconflictinterventie

•  Rechtelijkeprocedureàbovenpartijen

•  Bindendadviesàbovenpartijen

•  Arbitrageàbovenpartijen

•  Med-arbàtussen/bovenpartijen

•  Mediationàtussenpartijen

•  Factfindingàtussenpartijen

•  Evaluatieàtussenpartijen

•  Minitrageàtussenpartijen

•  PendeldiplomatieàtussenpartijenPag4tab1

Juridischeensociaalpsychologischecontext

•  Juridisch:–  Med-Arb,arbitrage,rechtelijkeprocedureenbindendadvies

•  Sociaalwetenschappelijkerelatie:–  Mediation,therapie,coachingenteambuilding

15-03-18

5

Mediationkenmerken

•  Zelfbeschikking

•  Vrijwilligheid

•  Vertrouwelijkheid/beslotenheid

•  Hetmediationproces

•  Vrijblijvendheidversuscommitment

•  Ongebondenheid

•  Mandaat

•  Communicatie

Slagingskansvanmediation

•  Motivatievandedeelnemers(onderhandelingsbereidheid)

•  Onderhandelingsruimte(Kunnenzijelkaarietsbieden)

•  Escalatiegraad(Samenwerkenofvechten)

•  Competentievandedeelnemers(vrijwillig,willensenwetens)

•  Machtsverdelingtussendedeelnemers(baas,werknemer)

•  Pro-encontraindicaties(zieookpag473,474HBenpag57Tab1)

15-03-18

6

Toepassingsgebieden

•  Overheid

–  Belastingen–  verzekeringen–  Gemeentenoververgunningenenregels

–  Zorgenwelzijn,etc,…

•  Leefomgeving

–  Buurtbemiddeling

–  Herstelbemiddelingslachtoffer/dader

–  Familiesfeer(nalatenschap/echtscheiding)

Toepassingsgebieden

•  Zakelijkeconflicten

–  Belastingen–  Werk-enfinanciëleconflictentussenondernemers

–  Arbeidsconflicten–  Samenwerkingsverbanden

–  Huur/verhuur–  Overeenkomstenmetleveranciersenafnemers

–  Eigendomsrechten

15-03-18

7

Hetmediationproces•  Fase1:Voorbereidingsfase

•  Fase2:Plenairemediationfase

1.   Openingsfase2.   Exploratiefase3.   Draai-encategorisatiefase4.   Onderhandelingsfase5.   Besluitvormingsfase

•  Fase3:Afsluitingsfase

OpeningsfaseStandpuntenAenBRapport/de-escalatie

Probleemdefinitie/mediationovk

Informatie-&exploratiefaseOnnuttignaarnuttig/issue/onderwerpen

Communicabel/relatie/angelGemeenschappelijkeprobleemdefinitie

Draai-&categorisatiefaseJijverhalen–ikverhaal

Verwijt–wensVerleden–toekomst

MediatorkentdedrijfverenenweetwaaromeenmediationnodigisVeranderingsfeer

Belangen

Immaterieel,concreet,positief,nastreefbaardoelBehoeften/wensen/drijfverenRandvoorwaardenvooroplossing

Opties

Creativiteit/brainstormenTaartvergroten/discussie

OnderhandelenObjectivecriteria

Vaststellings-Overeenkomst

Afronding

Mediationvlieger

15-03-18

8

Fase1:Voorbereiding

•  Contactmetcliëntenleggen

•  Informatieovermediationgeven

•  Intakegesprekken(liefstmetallepartijentegelijk)

•  Mediationovereenkomstbesprekenentoesturen

•  Datumenlocatieafspreken

•  Valkuilen:

–  Jekentcliënt(en),onvoldoendecommitment,onvoldoende/geenmandaat,

kostenverdeling,cliëntwiladviseurofadvocaatmeenemen8

Fase2:Plenairemediationfase

2.1Openingsfase

–  Hoesprekenweelkaaraan

–  Vragenovertoegestuurdemediationovereenkomstbeantwoorden

–  Verifiërenvancommitment

–  Wijzenopvertrouwelijkheidengeheimhouding

–  Vrijwilligenvrijblijvend

–  Verifiërenvanmandaat

–  Verdelingvandekosten

–  Succestoewensen

15-03-18

9

Fase2:Plenairemediationfase

2.2Exploratiefase

–  Vertrouwenopbouwenbijcliënten(rapportmaken)

–  Mediatorisonbevangenenstaatopenvooralles

–  Somszelfs‘lui’maarluistertactief

–  Luistereneningaanopemoties

–  Steltveel(open)vragenaancliëntenengaatoveralopinomboventafelte

krijgenwaterspeelt(onderkantvandeijsberg)

–  Mediatormaaktzakengemeenschappelijk

–  Maaktgebruikvaninterventiesdiewelaterbehandelen

Fase2:Plenairemediationfase

2.3Draai-encategorisatiefase

–  Hoofdzakenvanbijzakenscheiden

–  Categoriseren

–  Parafraseren

–  Her-etiketteren

–  Wederkerigmaken

–  Vanvechtennaarbeslechten

–  Vanverwijtnaarverzoek

–  Alternatieveroutes

15-03-18

10

Fase2:Plenairemediationfase2.4Onderhandelingsfase

–  Vanstandpuntnaarbelangen

–  Werkenmet‘Packagedeals’

–  Creativiteitstimuleren

–  Brainstormen

–  Harvardmodel(komtlater)

–  OostIndischluisteren

–  Zwijgenenstilteslatenvallen

–  Theatraaloptreden

–  Inbewegingblijven

Fase2:Plenairemediationfase

2.5Besluitvormingsfase

–  Allesnogeenssamenvatten

–  Onderhandelingsresultaatbenoemenenopschrijven(opflipover)

–  Toetsenophaalbaarheid

–  Nemenvandefinitievebesluiten

–  Vastleggenvanafsprakenin(vaststellings)overeenkomst

3

15-03-18

11

Fase3:Afsluiten

•  Ondertekeningvande(vaststellings)overeenkomst

•  Vrolijkenootaanbrengen

•  Afscheidsritueel(glaschampagne,uitwisselentrouwringen,schudden

vandehanden)

•  Wanneerdemediationismisluktbespreektdemediatoralternatieven

enbevestigtdezeonderwerpenschriftelijk

Betrokkenen

•  Deelnemersenniet-deelnemers

•  Partijen/vertegenwoordiger

•  Mediator/Co-mediator

•  Derden

•  Mediationmetgroepen

15-03-18

12

Deelnemersennietdeelnemers•  Deelnemers:(Diegenendiebijeenmediationaanwezigzijn)

–  Mediatoren/ofco-mediator

–  Partijen(partijkanookuitmeerderepersonenbestaan)

–  Adviseur,begeleider

•  Nietdeelnemers:

–  Deachterban

–  Betrokkenen

–  Begeleidersachterdeschermen

–  Potentieeldeelnemendedeelnemers

Geschiktheidpartij

•  Eenpartijmoet:

–  Vrijwilligkiezen

–  Uitgangspuntenmediationaanvaarden

–  Commitmenttonen

–  Enigemateempathischzijn

–  Totopzekerehoogtekunnenomgaanmetemoties

–  Zichverbaalkunnenuiten

–  Onderhandelingsbereidzijn

–  Voldoendeonderhandelingsruimtehebben

–  Fysiekenpsychischinstaatzijntoteigenoordeelsvorming(composmentis)

15-03-18

13

Vertegenwoordiging

•  Bijvertegenwoordigingmoet,vooraanvang,duidelijkzijn:

–  Datersprakeisvanvertegenwoordiging

–  Waarisdevertegenwoordigingopgebaseerd

–  Bevoegdhedenvertegenwoordiger

–  Totwaargaatdevertegenwoordiging(besluitvorming)

–  Watisnodigophetgebiedvancommunicatievertegenwoordigerenniet

aanwezigeoverigepersonenvandiepartij

–  Checkoprechtsgeldigheidvandeovereenkomsten

•  Isvertegenwoordigerjuridischdeugdelijk

Takenvandemediator

•  Demediatorzorgtvoorhetkader:

–  Setting,locatie,veiligheid,acceptatie

–  Waarliggendegrenzenenmogelijkheden

•  Demediatorzorgtvoorhetproces:

–  Creëertbewegingdoorinterventies

–  Bewaaktvertrouwelijkheid,neutraliteitenonafhankelijkheid

–  Contactmetderdenalleeninovereenstemmingmetdezeuitgangspunten

–  Nietrapporterenaanderden(opdrachtgevers)zonderafstemmingmetpartijen

15-03-18

14

Takenvandemediator

•  Demediatorzorgtvoorpartijen:

–  Mediatorbewaaktenvergewisthet

willens(composmentis)enwetens(informedconsent)

Derden

Diegenendieandersdanalsdepartijeenrolkunnenspelen:

•  Deverwijzer

–  Bijv.Rechtbanken,juridischeloketten,hulpverleners

•  Derde-opdrachtgevers

–  Gaatdeopdrachtovereenkomstmetdemediatoraan

•  Adviseur

•  Partijbegeleider

•  Derdebelanghebbende(heeftbelang)

•  Derdebetrokkene(heeftgeenbelang)

15-03-18

15

Mediationmetgroepen

•  Kenmerken:

–  Meerderepartijendiealsgroepbeschouwdkunnenworden

–  Intakegesprekkenominzichttekrijgenwaterspeeltenwiewerkelijkpartijmoet

zijn

–  Commitment(Iederlidvandegroepmoetcommitmentuitspreken)

–  Vertrouwelijkheid•  Ligtandersdannormaal(lijstvanverbodengespreksonderwerpen)

–  Coalitievorming

•  Meestaldriedeling:positief,negatiefofgeenmening

–  Mediationbinnenmediation

–  Raadzaamomprocesontwerptemaken

MediationbenaderingenWerkstijlofmodel?

•  Faciliterendemediation

•  Evaluatievemediation

•  Transformatievemediation

•  Narratievemediation

15-03-18

16

Faciliterendemediation

•  Mediatorlaatcliëntenhuneigenwegzoeken

•  Hetprocesisvoordemediatoruitgangspunt

•  Deinhoudisbijdecliënten

•  Voordeel:Neutraliteitmediatorgewaarborgd

•  Nadelen:Uitvoerbaarheidkanproblemengeven

•  Informedconsentisbelangrijkvoorresultaat

12

Evaluatievemediation

•  Mediatorbemoeitzichinhoudelijkmetonderhandelingenenuitkomst

•  Geeftnietbindendoordeeloveruitkomst

•  Voordeel:Biedtcliëntenveiligheiddoordeskundigheid,bijvoorbeeldbij

impasse

•  Nadeel:RolvanmediatormoetduidelijkzijnNeutraliteitvanmediator

kansnelterdiscussiestaan.

15-03-18

17

Transformatievemediation

•  Keuzevrijheidenzelfontplooiingzijnprioriteit

•  Positiefmensbeeld

•  Positievebenaderingvanhetconflict

•  Trotszijnopwatisbereikt

•  Mediatorlaatcliënteneigenkeuzesmaken

•  Creërenvanvertrouweninonderlingerelatie

•  Nadeel:Dezevormvanmediationkostveeltijdmaarlevertveel

rendementopinderelationelesfeer

Narratievemediation

•  Botsingvan2constructiesvandewerkelijkheid

•  Creatievangezamenlijkewerkelijkheid,hetalternatieveverhaal

•  Dooro.a.hypothetischevraagstellingontstaateenanderewerkelijkheid

•  Mediatorismeertherapeutischbezig

•  Nadeel:Omdatdezevormveelopdenarratievetherapielijktishet

‘mediationproces’nietgeheelduidelijk

15-03-18

18

Procesversusinhoud(1)

LewickienSheppard(1985)

•  Classificatievaninterventiestrategieën:

–  Procescontrol(zeggenschaphoebeslissingentotstandkomen)

•  Faciliterendeenevaluatievemediation

–  Outcomecontrol(zeggenschapoverwatbeslistwordt)

•  Evaluatievemediation

–  Detransformatievemediatorvermijdtbeideenlaatzeggenschap

bijdeelnemers

Procesversusinhoud(2)

Elangovan(1995)

•  Classificatievaninterventiestrategieën:

–  Means-controlstrategie

•  Derdepartijbeïnvloeduitsluitendhetprocesdoorinteractietussendeelnemers

mogelijktemakenendecommunicatietebevorderen

–  Ends-controlstrategie•  Derdepartijbepaaltdeuitkomstvanhetconflict

15-03-18

19

Procesversusinhoud(3)

SilbyenMerry(1986)typerentweebenaderingen:

•  Therapeuticapproach–  Mediatormoedigtuitenvangevoelensaanenbevordertcommunicatie

•  Bargainingapproach–  DeMediatorclaimtautoriteit.Hetdoelvandemediationishetbereikenvaneen

oplossing.Mediatorwerktveelmetcaucus.

Wanneeringrijpen?

•  VijftalomstandighedenvolgensMoore(2003):

–  Alsgekozenoplossingextreemonrechtvaardiguitvaltvooréénvande

deelnemers

–  Oplossingisnietstabiel

–  Oplossingdreigtnieuweconflictenopteroepen

–  Oplossingisnietuitvoerbaar

–  Alsersprakeisvangeweld

15-03-18

20

Zelfbeschikking!

•  Zelfbeschikkingenneutraliteitversuspaternalisme

–  Paternalismeiseenbelangrijkebedreiging

voordeautonomievandedeelnemers

Professioneelverwijzen

•  Menkiestnietvanzelfsprekendvoormediationinconflictsituaties

•  Verwijzerswieenwaarom:

–  Professioneleenonafhankelijkegeschilbeslechters(rechterlijkeinstanties,

klachtencommisies)

–  Verwijzersinpubliekeenprivateinstellingen(bedrijven,onderwijsinstellingen)

–  Professionele(juridischeenmedisch)adviseursenhulpverleners(artsen,

accountants,maatschappelijkwerkers)

–  Mediationproviders(ookMediators).Kennenvaakéénpartij

–  Individuelemediators(promotenzelfomaanklantentekomen)

15-03-18

21

Zelfbeschikking!

•  Zelfbeschikkingenneutraliteitversuspaternalisme

–  Paternalismeiseenbelangrijkebedreigingvoordeautonomievande

deelnemers

•  Erzijnviertalgroepenmediationbenaderingen:

–  Oplossingsgerichteofresultaatgerichtebenaderingen(evaluatieve)–  Probleemoplossendeofprocedurelebenaderingen(faciliterende)

–  Communicatiegerichtebenaderingen(tranformatieve)

–  Therapeutischebenadering(narratieve)

Vragen

15-03-18

22

GevenvanFeedback

•  Negatievefeedbackbestaatniet,alleenpositieveaanwijzingen

•  Maakaantekeningenopbasisvanbeoordelingsaspecten

•  Zoekietspositiefs,hoeslechthetookwas

•  Hoezoudedeelnemerhetnudoen?

•  Complimenteer

•  Vertelhoehij/zijoverkomt

•  Vraagwelkevragenernogzijn

NemenvanFeedback

•  Feedbackisgeenkritiekmaarwaarneming

•  Feedbackkomtvanuitdewaarnemingvandegever

•  Feedbackhebjetenemenzoalshetgegevenwordt

•  Ganietinopdegegevenfeedback

•  Neemjeleermomentenuitdegegevenfeedback

•  Schrijfdevoorjoubelangrijkepuntenop

•  Doealleenietsmetdefeedbackwanneerjijhetbelangrijkvindt.