1

Mayoz Bölünme ve Genetik Çeşitlilik

Mayoz Bölünme iki sebepten dolayı gerçekleşir.

1) Kromozom sayısını yarıya düşürmek ( 2n n) 2) Genetik çeşitliliği sağlamak Peki, Mayoz Bölünme ile genetik çeşitlilik nasıl sağlanır ?

Bunun cevabını ayrıntılı bir şekilde size sunacağım.

Mayoz Bölünme sonucu oluşan haploit(n) durumlu yavru hücreler genetik olarak birbirlerinden farklıdır.Hatta insan için söylersek;bir insanın ürettiği üreme hücresi genetik olarak özgündür.Yani bir insan üreme hücresi meydana geldikten sonra pratikte onunla tıpatıp aynı genetik özelliğe sahip bir üreme hücresi yapılamaz.

Mayoz Bölünmedeki ; Genetik karıştırma işi 2 ayrı şekilde yapılır.

1) Krossing-over

2) Anafaz I’de homolog kromozomların rastgele bir şekilde ayrılması

KROSSİNG-OVER:

Bir insanda homolog kromozom çiftlerinin birisi anneden , diğeri ise babadan gelir.

Mayoz bölünmede ise homolog kromozomlar, tekrar birbirlerinden ayrılır.Homolog kromozom çiftlerinin her biri bir yavru hücrede kalır.

Yandaki şekilde mayoz bölünmeyi şematik olarak görmekteyiz. Gördüğünüz gibi homolog kromozomlar birbirilerinden ayrılmış, her yavru hücrede homolog kromozomların bir tanesi var sadece. Oluşan yavru hücrelerin bir kısmı genetik olarak birbiri ile özdeş. Şimdi ise aşağıdaki şekli inceleyelim.

2

Krossing-over gerçekleştiği zaman yavru hücrelerinin hepsi genetik olarak birbirinden farklı olur.Krossing-over ile anneden gelen kromozomda babanın geni veya tam tersi olabilir.Bu şekilde yeni gen kombinasyonları meydana gelmiş olur.

Bir de mayoz bölünmenin anafaz I evresindeki kromozom ayrılmasından bahsedelim.Bildiğiniz üzere, Anafaz I’de homolog krozomom çiftleri rastgele bir biçimde birbirinden ayrılır.Bu rastgele ayrılma birçok farklı genetik olasılığın da meydana gelmesine sebep olur.

Bu olayı da şekil üzerinden inceleyelim.2n=6 olan bir hücre Metafaz I evresinden şöyle görünür.

Koyu renkli kromozomlar babadan gelen kromozomlar, açık renkli olanlar ise anneden gelen kromozomlardır.

Peki burada hangi kromozom'un hangi tarafa gideceğine dair bir kural var mı ?

Yok.Yani Metafaz I'de homolog kromozom çiftleri rastgele bir biçimde birbirinden ayrılır.

Aşağıdaki şekilleri inceleyelim.

3

Yukarıdaki şekilde gördüğünüz gibi 2n=6 olan bir hücre mayoz bölünme geçirirse, Anafaz I evresinde yukarıda gördüğünüz 8 dağılım kombinasyonundan biri gerçekleşebilir.

Bunu insan için düşünürsek; insanda 2n=46 kromozom bulunur. Bu durumda 223 farklı durum oluşabilir.Yani 8,388,608 sayıda farklı dağılım kombinasyonundan biri ile homolog kromozomlar birbirinden ayrılır.

Daha anlaşılabilir bir biçimde ifade edersek, bir insan sperm ana hücresi 8 milyon farklı homolog kromozom ayrılmasından birini yapabilir.Bunun üstüne krossing-over olayını da eklersek, pratikte bir erkeğin meydana getirdiği bir spermin, yine aynı erkek tarafından oluşturulmuş bir sperm ile genetik ile özdeş olma olasılığı yoktur.

Mayoz bölünme ile öyle bir genetik çeşitlilik sağlanır ki, oluşturulan bir gamet genetik olarak özgündür.

Bu özgün gametler de birleşerek, tamamen özgün yeni bir birey meydana getirir.Hatta bu yüzden kendi kendisini dölleyen canlılarda bile oluşan birey atasından genetik olarak farklıdır.

www.biyolojikutusu.com