NAVEROK

Çenci Pend / EmTn Alî Bedirxan / ?Xatirxwaziya Memî/ 9

Xanî/ 10Lalelav/12

Ma Çiman Diçî/ 13Yekbûn û Yekîtiya Kurdî/ 14

Şîn û Pesna Zînê / 16Welatê Kurdan/ 18

Birîn / 20Strana Dilan / 22Ala Kurdan / 25Dilkoçerê / 26Kurdistan / 28

Hişyarî/30Zmanê Min / 32

Meşheda Ibretê / 33Heyv û Stêr / 36

Pehîz / 37Gulê/39

Welat û Dilê Min/40Henek / 42

Kulîlkên Ezêb / 44Hotvîn / 45

Strana Çiyayekî / 47Li Ber Tirba Şêx Seîd / 48

Strana Gulê / 50Kûvan / 51

Roja Nû / 53Revandin / 54

Koçera Mîran / 56Bi YekBin/58

NAVEROK

Çenci Pend / EmTn Alî Bedirxan / ?Xatirxwaziya Memî/ 9

Xanî/ 10Lalelav/12

Ma Çiman Diçî/ 13Yekbûn û Yekîtiya Kurdî/ 14

Şîn û Pesna Zînê / 16Welatê Kurdan/ 18

Birîn / 20Strana Dilan / 22Ala Kurdan / 25Dilkoçerê / 26Kurdistan / 28

Hişyarî/30Zmanê Min / 32

Meşheda Ibretê / 33Heyv û Stêr / 36

Pehîz / 37Gulê/39

Welat û Dilê Min/40Henek / 42

Kulîlkên Ezêb / 44Hotvîn / 45

Strana Çiyayekî / 47Li Ber Tirba Şêx Seîd / 48

Strana Gulê / 50Kûvan / 51

Roja Nû / 53Revandin / 54

Koçera Mîran / 56Bi YekBin/58

KAMIRAN ALI BEDIRXAN

Kulîlkên Ezêb

KAMIRAN ALI BEDIRXAN

Kulîlkên Ezêb

WEŞANÊN AVESTA: 45Şîrên Lal: 10

Kulîlkên Ezêb/Kamiran Alî Bedirxan

Edîtor: Abdullah KeskinDîzayna Bergê: Avesta

Wêneyê Bergê: Pablo PicassoTîprêzî û Mîzanpaj: Avesta

Çap: Gûlen OfsetÇapa Yekem: 1998, Stenbol

AVESTA BASIN YAYINREKLAM TANITIM MUZlK

DAGITIM LTD. ŞTl.Asmah Mescit SokakŞahin Han:35/403Beyoglu/lstanbul

Tel-Faks: (0212) 251 71 39

ISBN: 975-7112-29-1

WEŞANÊN AVESTA: 45Şîrên Lal: 10

Kulîlkên Ezêb/Kamiran Alî Bedirxan

Edîtor: Abdullah KeskinDîzayna Bergê: Avesta

Wêneyê Bergê: Pablo PicassoTîprêzî û Mîzanpaj: Avesta

Çap: Gûlen OfsetÇapa Yekem: 1998, Stenbol

AVESTA BASIN YAYINREKLAM TANITIM MUZlK

DAGITIM LTD. ŞTl.Asmah Mescit SokakŞahin Han:35/403Beyoglu/lstanbul

Tel-Faks: (0212) 251 71 39

ISBN: 975-7112-29-1

Kamiran AfîEedirxan

Kufîlkên Ezêb(Şiîrên Hawarê)

a v e s t a

Kamiran AfîEedirxan

Kufîlkên Ezêb(Şiîrên Hawarê)

a v e s t a

ÇEND pend

Nakes hemî bûne mîr û axaYê ev kirî mala wî ne ava

Rabe here nik heval û kalanDa tu nekevî newal û çalan

Dermanekî çêke bo birînêDa tu nekevî di nav nivînê

Emîn AlîBedirxan(BavêKamiran Alî Bedirxan)

Hawar Hejmar 9,30 îlon 1932

ÇEND pend

Nakes hemî bûne mîr û axaYê ev kirî mala wî ne ava

Rabe here nik heval û kalanDa tu nekevî newal û çalan

Dermanekî çêke bo birînêDa tu nekevî di nav nivînê

Emîn AlîBedirxan(BavêKamiran Alî Bedirxan)

Hawar Hejmar 9,30 îlon 1932

XATIRXWAZIYA memî

Mem got, dê kerem ke ezbenî tuDêka min î tu, ne bay î wek dû

Qedrê te erê gelek giran eMem qedrê dêya gelek dizane

Ser pêsîr û sîng û paşila teGermî kê dida, tinê dilê te?

Dadê tu yî tu, tu dadika minDestê te hejand mehdika min

Alos î erê, erê tu dê yîFêkê te me, ez tu dar û ra yî

Dadê megirî xwedê piyar eLawê te ye Mem ji dê re yar e

Mak î erê tu, tu yî dilovanLingê te de Mem peşîb e, qurban

Iznê bide min ko dilbirîn imDadê ji te re keça te bînim

Hawar, Hejmar 115 Gulan 1932

XATIRXWAZIYA memî

Mem got, dê kerem ke ezbenî tuDêka min î tu, ne bay î wek dû

Qedrê te erê gelek giran eMem qedrê dêya gelek dizane

Ser pêsîr û sîng û paşila teGermî kê dida, tinê dilê te?

Dadê tu yî tu, tu dadika minDestê te hejand mehdika min

Alos î erê, erê tu dê yîFêkê te me, ez tu dar û ra yî

Dadê megirî xwedê piyar eLawê te ye Mem ji dê re yar e

Mak î erê tu, tu yî dilovanLingê te de Mem peşîb e, qurban

Iznê bide min ko dilbirîn imDadê ji te re keça te bînim

Hawar, Hejmar 115 Gulan 1932

XANÎ

Ew nûr e, herê li erdê şihrêŞihra me ye, şihra bendewarî

Seydayê me ye, melayê yektaAva kiriye bi şor, qesran

Parîsê gulî bi şorê kurdîAva te dukur melayê Xanî

Bê zêr û kevir, ji pêta arîAva te dikir serayê şihrê

Gewher ew e, ew û can e bistamDestpêkire ew û da ew encam

Ruhnahî te da, li erdê kurdanRuhnahiya te, delala yezdan

Hçvîn tu î, tu çavê saydaFerzane î tu û lawê mewla

B'sazê, te dikir, te da wê cûşişEy hişvekiro! Te da wê xwahiş

Şeştarê te ye, ko da me zanînFirdews li kû ye, bihar û havîn

Gul, bilbil û ney meqam û jaleTev de dikirin fixan û nale

Zêrker tu î tu ne pîlewer tuSeyda yî herê û ser hiner tu

10

XANÎ

Ew nûr e, herê li erdê şihrêŞihra me ye, şihra bendewarî

Seydayê me ye, melayê yektaAva kiriye bi şor, qesran

Parîsê gulî bi şorê kurdîAva te dukur melayê Xanî

Bê zêr û kevir, ji pêta arîAva te dikir serayê şihrê

Gewher ew e, ew û can e bistamDestpêkire ew û da ew encam

Ruhnahî te da, li erdê kurdanRuhnahiya te, delala yezdan

Hçvîn tu î, tu çavê saydaFerzane î tu û lawê mewla

B'sazê, te dikir, te da wê cûşişEy hişvekiro! Te da wê xwahiş

Şeştarê te ye, ko da me zanînFirdews li kû ye, bihar û havîn

Gul, bilbil û ney meqam û jaleTev de dikirin fixan û nale

Zêrker tu î tu ne pîlewer tuSeyda yî herê û ser hiner tu

10

Meywa te xweş e û avdar eWek Xanî kî ye? Tu kes nikare

Bercîs tu î tu, tu rêberê meTextê te di dil û ser serê me

Tirba te ne ax e, canê XanîTirba te dil e û cawîdanî

Rehmet bi te ye û pesna YezdanHeyrana te ne, xulam û xaqan

Hawar, hejmar 2,1 Hezîran 1932

11

Meywa te xweş e û avdar eWek Xanî kî ye? Tu kes nikare

Bercîs tu î tu, tu rêberê meTextê te di dil û ser serê me

Tirba te ne ax e, canê XanîTirba te dil e û cawîdanî

Rehmet bi te ye û pesna YezdanHeyrana te ne, xulam û xaqan

Hawar, hejmar 2,1 Hezîran 1932

11

LALELAV

Xwedan malî, xwedan perdeCihê te geş, hemî erd eBi awazî, tena dengaTe xuliqandî, te kir avaTu hem derdî, tu hem darûTe kir meh ro te kir şev roTe naxafa, te naxurdeTu davêjî dilan perde

Ya reb tu heyî, tu rehm û nûr îTu destek î tu hesin û şûr îTu rehm î, tu efserê mela yîGencîneyê tev, şeh û geda yîYa reb tu î, tu şahê dewranTextê te li ser stêr û ezmanTextê te ser efserên şehan eBejna te ji çavê min nihan eSer çend şehan tu bûyî xunkarLewra ne dikir tukes jî înkarYa reb tu î tu padişahîTu merhema her birîn û ahîBexşende tu î lê derdmend imSerferişk î mam û jar û bend im

Hawar, hejmar 315 Hezîran 1932

12

LALELAV

Xwedan malî, xwedan perdeCihê te geş, hemî erd eBi awazî, tena dengaTe xuliqandî, te kir avaTu hem derdî, tu hem darûTe kir meh ro te kir şev roTe naxafa, te naxurdeTu davêjî dilan perde

Ya reb tu heyî, tu rehm û nûr îTu destek î tu hesin û şûr îTu rehm î, tu efserê mela yîGencîneyê tev, şeh û geda yîYa reb tu î, tu şahê dewranTextê te li ser stêr û ezmanTextê te ser efserên şehan eBejna te ji çavê min nihan eSer çend şehan tu bûyî xunkarLewra ne dikir tukes jî înkarYa reb tu î tu padişahîTu merhema her birîn û ahîBexşende tu î lê derdmend imSerferişk î mam û jar û bend im

Hawar, hejmar 315 Hezîran 1932

12

Ma çiman DIÇÎ

Ji Ekrem Beg re

Dilketî me, dîl im ez, dotmîr û fermandarî tu!Sal û hîv herdem tu î, hem rovejîn hem rohilat,Dîl im ez, dîla welatî; ez jî qurbana te me,Gewre ye hêvîn û jîn, lê gewretir al û welat!..

Hawar hejmar 315 Hezîran 1932

13

Ma çiman DIÇÎ

Ji Ekrem Beg re

Dilketî me, dîl im ez, dotmîr û fermandarî tu!Sal û hîv herdem tu î, hem rovejîn hem rohilat,Dîl im ez, dîla welatî; ez jî qurbana te me,Gewre ye hêvîn û jîn, lê gewretir al û welat!..

Hawar hejmar 315 Hezîran 1932

13

YEKBÛN Û YEKÎTIYA KURDÎ

Ew Lor û Bextiyarî BabanKurdmanc û Hevreman û Zazan

Kurdên ji welatê Rom û SorîKurdên Ecem û Iraq û Sûrî

Kurdên ji welatê jor û jêrînSerçav bilind û zexm û nêrîn

Kurdên ji Blûc û Kurdên EfganD'hêvî de yek in û yek di raman

Yekbext in hemû, ne bextiyar inSer erd û dinê, liyan û jar in

Zerdeşt bû melayê kevnê kurdaQanon bû çiraya Zendavesta

Ew feisefeya qadîm û pir nûrZendî, zimanê kevn û meşhûr

Zerdeşt û çiraya zîvê ZerdeştRuhnî ew e, ser çiyan û ser deşt

Her kat ji kitêba ZendavestaPêtek bû li dil, gurî di desta

Ristem ji me ye û Şah NadirSiltan Selahadînê denggîr

Xanî û Melayê Batê, TeyranGî kurd in hemû, ji xwîna kurdanNabî ji me ye û Şêx Ehmed

14

YEKBÛN Û YEKÎTIYA KURDÎ

Ew Lor û Bextiyarî BabanKurdmanc û Hevreman û Zazan

Kurdên ji welatê Rom û SorîKurdên Ecem û Iraq û Sûrî

Kurdên ji welatê jor û jêrînSerçav bilind û zexm û nêrîn

Kurdên ji Blûc û Kurdên EfganD'hêvî de yek in û yek di raman

Yekbext in hemû, ne bextiyar inSer erd û dinê, liyan û jar in

Zerdeşt bû melayê kevnê kurdaQanon bû çiraya Zendavesta

Ew feisefeya qadîm û pir nûrZendî, zimanê kevn û meşhûr

Zerdeşt û çiraya zîvê ZerdeştRuhnî ew e, ser çiyan û ser deşt

Her kat ji kitêba ZendavestaPêtek bû li dil, gurî di desta

Ristem ji me ye û Şah NadirSiltan Selahadînê denggîr

Xanî û Melayê Batê, TeyranGî kurd in hemû, ji xwîna kurdanNabî ji me ye û Şêx Ehmed

14

Hîmê me ye Zend û devvieta Med

Agrî, Sîne, Wan û Mûş û ZîlanKanî ne, ji wan vejîne xortan

Siriî, Elewî û Eyzedî çî?Em bûne xulam û mane birçî!

Kurd in ne cuda ji dar û xa neBin destê Xwedê û yek Xwedan e

Kurd in hemû em, ji yek nijad inTev dad û kerem û pak nihad m

Bextên me yek in, ne sê ne çar inEm Kurd in û tev bira û yar in

Agrî, Sîne, Wan û Mûş û ZîlanKanî ne ji wan vejîne xortan

Sinî, Elewî û Eyzedî çi?Em bûne xulam û mane birçî!

Bêriid, 23 Guian 1929Hawar, hejmar 4

3 Tîrmeh 1932

15

Hîmê me ye Zend û devvieta Med

Agrî, Sîne, Wan û Mûş û ZîlanKanî ne, ji wan vejîne xortan

Siriî, Elewî û Eyzedî çî?Em bûne xulam û mane birçî!

Kurd in ne cuda ji dar û xa neBin destê Xwedê û yek Xwedan e

Kurd in hemû em, ji yek nijad inTev dad û kerem û pak nihad m

Bextên me yek in, ne sê ne çar inEm Kurd in û tev bira û yar in

Agrî, Sîne, Wan û Mûş û ZîlanKanî ne ji wan vejîne xortan

Sinî, Elewî û Eyzedî çi?Em bûne xulam û mane birçî!

Bêriid, 23 Guian 1929Hawar, hejmar 4

3 Tîrmeh 1932

15

ŞÎN Û PESNA ZÎNÊ

Bilbil û gul, parîzê Botan û rengê çav û mengBin siha şîn û keser wek hêstir e, hawar û deng

Pilpilî, kokiyê zer, nêrgiz benefş û lalezarWek nivîna Zîna Zêdan, nalenal û giryezar

Ev stêrên zêr û zîvîn ruhniya erd û dinêBin pêyê bawişkê Şînê bîr kirin hej û kenê

Dengê kund û bûm, eylo ser çaxa buharSer newal û fêd û kanî hêstirek bû aşikar

Destê reş, qey hilçinandî, rûyê tavê ser zevîYek kevanjen, hat û avêt ser dinê tîrê şevê

Ney dinale, solîn û mêrg, parêzan guhdane wêŞahiya dil, deng û govend nav keser çû û revî

Nûbuhar, havîn û payîz û zivistan jî nemaDora wan çaxa ketin, lêlan û berf û ah û ba

Nikil û teyr û dadika dunîkilanDistrên paxendê wan, Zîn ket li çalan û kelan

Gevre ye ev şîna Zînê, Zîna Zêdan giryedarBêheval in gul û bilbil, bêheval e lalezar

Ruhniya Ewrex û Dêrgul, ruhniya BurcabelekRuhniya erdê Cizîrê, ruhniya Qesra Felk

Ruhniye efser û tac û ruhniya rexta nivînRuhniya carî xulam û ruhniya Adar û şîn

Ruhniya Tacîn, Çeko û ruhniya mîrê Ezîn

16

ŞÎN Û PESNA ZÎNÊ

Bilbil û gul, parîzê Botan û rengê çav û mengBin siha şîn û keser wek hêstir e, hawar û deng

Pilpilî, kokiyê zer, nêrgiz benefş û lalezarWek nivîna Zîna Zêdan, nalenal û giryezar

Ev stêrên zêr û zîvîn ruhniya erd û dinêBin pêyê bawişkê Şînê bîr kirin hej û kenê

Dengê kund û bûm, eylo ser çaxa buharSer newal û fêd û kanî hêstirek bû aşikar

Destê reş, qey hilçinandî, rûyê tavê ser zevîYek kevanjen, hat û avêt ser dinê tîrê şevê

Ney dinale, solîn û mêrg, parêzan guhdane wêŞahiya dil, deng û govend nav keser çû û revî

Nûbuhar, havîn û payîz û zivistan jî nemaDora wan çaxa ketin, lêlan û berf û ah û ba

Nikil û teyr û dadika dunîkilanDistrên paxendê wan, Zîn ket li çalan û kelan

Gevre ye ev şîna Zînê, Zîna Zêdan giryedarBêheval in gul û bilbil, bêheval e lalezar

Ruhniya Ewrex û Dêrgul, ruhniya BurcabelekRuhniya erdê Cizîrê, ruhniya Qesra Felk

Ruhniye efser û tac û ruhniya rexta nivînRuhniya carî xulam û ruhniya Adar û şîn

Ruhniya Tacîn, Çeko û ruhniya mîrê Ezîn

16

Ruhniya parîzê jînê, ruhniya jar û hezînRuhniya xizan û sêwî ruhniya ezman û çengRuhniya Polad û Ristem, ruhniya çavan û reng

Ruhniya kanî û hurî ruhniya bihna buharRuhniya bîcade, gewher, ruhniya zîvînîtar

Ruhniya erdê welat û ruhniya ar û bihuştRuhniya av û çîman û ruhniya dar û bihuşt

Ruhniya zimridê Xusrev, ruhniya bistamê KeyRuhniya ney û blûr û ruhniya paxendê mey

Ruhniya seyda, hewarî, ruhniya firdewsê bextRuhniya hêlîna jaran, ruhniya ekwan û text

Ruhniya nermî, delal î ruhniya rêl û çiyanRuhniya şêr û piling û ruhniya mêrg û giyan

Ruhniya hêvîn û pêtan ruhniya EfrasiyabBendeyê Zîn e firişte, bende ye Tehmasiyab

Ruhniya sor û sipî û ruhniya zer û heşînRuhniya pîr û ciwan û ruhniya hawar û şîn

Merhema hêstir û jarî merhema çaxê xirabMerhema ah û birîn û merhema kalan û bab

Zîna Zêdan, Zîna ezman, Zîna nêreng û delalZîna xortan û firişte, Zîna çav û bab û kal

Dilketî ye Zîna Zêdan, dilketî xortan û pîrSer dilan hêvîn şah e, efser e, ser şah û mîr

Hawar, hejmar 520 Tîrmeh 1932

17

Ruhniya parîzê jînê, ruhniya jar û hezînRuhniya xizan û sêwî ruhniya ezman û çengRuhniya Polad û Ristem, ruhniya çavan û reng

Ruhniya kanî û hurî ruhniya bihna buharRuhniya bîcade, gewher, ruhniya zîvînîtar

Ruhniya erdê welat û ruhniya ar û bihuştRuhniya av û çîman û ruhniya dar û bihuşt

Ruhniya zimridê Xusrev, ruhniya bistamê KeyRuhniya ney û blûr û ruhniya paxendê mey

Ruhniya seyda, hewarî, ruhniya firdewsê bextRuhniya hêlîna jaran, ruhniya ekwan û text

Ruhniya nermî, delal î ruhniya rêl û çiyanRuhniya şêr û piling û ruhniya mêrg û giyan

Ruhniya hêvîn û pêtan ruhniya EfrasiyabBendeyê Zîn e firişte, bende ye Tehmasiyab

Ruhniya sor û sipî û ruhniya zer û heşînRuhniya pîr û ciwan û ruhniya hawar û şîn

Merhema hêstir û jarî merhema çaxê xirabMerhema ah û birîn û merhema kalan û bab

Zîna Zêdan, Zîna ezman, Zîna nêreng û delalZîna xortan û firişte, Zîna çav û bab û kal

Dilketî ye Zîna Zêdan, dilketî xortan û pîrSer dilan hêvîn şah e, efser e, ser şah û mîr

Hawar, hejmar 520 Tîrmeh 1932

17

WELATÊ KURDAÎN

Dicle û Ferat û ava XabûrDengîn.. di ser dinê de meşhûr

Firdews e diyarê ap û xwaianAxa wê nivîna bav û kalan

Ser Bozêrewan û zînê xweşrengMem lez dibezî ser ewr û ser meng

Bajar û gund qesr û burcanGî dilxweşî ne bi şewq û şadan

Ava ye bi reng û dewlemend eSer erd û dinê jî bêmenend e

Her cih bi eşîr û kaniyên çakHêlîna welat û şadiyek' pak

îlon, Tebax, Tîrmeh, AdarNîsan û Gulan û cot û bazar

Her rûj û heftî hêv û salanDîroka welat e rûpelên wan

Bav û kur û keç û mam û pismamPismam mirin di şopa dotmam

Kurdmanc teva mirovên hev bûnYek jî ne cuda hemî jî tev bûn

18

Ji Zîn û MemWELATÊ KURDAÎN

Dicle û Ferat û ava XabûrDengîn.. di ser dinê de meşhûr

Firdews e diyarê ap û xwaianAxa wê nivîna bav û kalan

Ser Bozêrewan û zînê xweşrengMem lez dibezî ser ewr û ser meng

Bajar û gund qesr û burcanGî dilxweşî ne bi şewq û şadan

Ava ye bi reng û dewlemend eSer erd û dinê jî bêmenend e

Her cih bi eşîr û kaniyên çakHêlîna welat û şadiyek' pak

îlon, Tebax, Tîrmeh, AdarNîsan û Gulan û cot û bazar

Her rûj û heftî hêv û salanDîroka welat e rûpelên wan

Bav û kur û keç û mam û pismamPismam mirin di şopa dotmam

Kurdmanc teva mirovên hev bûnYek jî ne cuda hemî jî tev bûn

18

Ji Zîn û Mem

Cotkar û şivan bi ken kirin şorSer mêrg û zewî û solinê sor

Parone û ga û golikên reşGamêş û medek gedek hemî geş

Hogeç û bizin û berx û nogenWek av û co sipî û rewşen

Cih cih bi bihuşt zmanê kurdîCih cih bi meqam û zarê kurdî

Ava ye welatê kurd û kurdanGencîne ye Zîn û çavê Alan

Hawar hejmar, 68 Tebax 1932

19

Cotkar û şivan bi ken kirin şorSer mêrg û zewî û solinê sor

Parone û ga û golikên reşGamêş û medek gedek hemî geş

Hogeç û bizin û berx û nogenWek av û co sipî û rewşen

Cih cih bi bihuşt zmanê kurdîCih cih bi meqam û zarê kurdî

Ava ye welatê kurd û kurdanGencîne ye Zîn û çavê Alan

Hawar hejmar, 68 Tebax 1932

19

BIRÎN

Mêrg û zevî xirbe neGund û qesr tirbe neBilbil mirî gul mirîNe rez maye ne tirî

Ne gul û ne kulîlk manNe parîz û gulistanNe dengê xweş ne meqamPêve j'ah û intiqam

Çavên bûkan b'hêstir inKund digirîn distirênNe pez mane ne şivanNe blûr û blûrvan

Gelî, Çiya guwah inNe xulam in ne şah inDeşt û newal bi xwîn inDîroka me dixwînin

Rêl û dehlik bûne zerZêvî bûk in kezîzerXwelî bûne xerabeYezdanê me de rabe

Bi camêrî nikarinBi bêbextî dikarinEm jî ker in û kor inJi pira wan diborin

Ne qesr ma ne serbanNe mîrek ma ne siltan

20

Şêr bi lepê xweBIRÎN

Mêrg û zevî xirbe neGund û qesr tirbe neBilbil mirî gul mirîNe rez maye ne tirî

Ne gul û ne kulîlk manNe parîz û gulistanNe dengê xweş ne meqamPêve j'ah û intiqam

Çavên bûkan b'hêstir inKund digirîn distirênNe pez mane ne şivanNe blûr û blûrvan

Gelî, Çiya guwah inNe xulam in ne şah inDeşt û newal bi xwîn inDîroka me dixwînin

Rêl û dehlik bûne zerZêvî bûk in kezîzerXwelî bûne xerabeYezdanê me de rabe

Bi camêrî nikarinBi bêbextî dikarinEm jî ker in û kor inJi pira wan diborin

Ne qesr ma ne serbanNe mîrek ma ne siltan

20

Şêr bi lepê xwe

Ne saxî ma ne mirinHîmê me jî dibirin

Ken vemirî girîn maDerman çû û birîn maKeçik çû û kezî maÛ aheke rizî ma

Gulistan bû kevristanBer çavên KurdistanArîkarê me nîneHêvî! Çirakê bîne!

Çavê Binefş heşîn eSosin jî ket, bişîn eNe giya ma ne rêhanLi parîzê Kurdistan

Ne ma lê lê ne lo loQirik, kund, gur û eyloDikenin xudan saz inKezeba me dixwazin

Mêrg û zevî xirbe neGund û qesr tirbe neBilbil mirî gul mirîNe rez maye ne tirî

Hawar çû û hêstir maNijdî mir û hêştir maMamik kur û dirêj e(Şêr b'lepê xwe) dibêje.

Hawar hejmar 725 Tebax 1932

21

Ne saxî ma ne mirinHîmê me jî dibirin

Ken vemirî girîn maDerman çû û birîn maKeçik çû û kezî maÛ aheke rizî ma

Gulistan bû kevristanBer çavên KurdistanArîkarê me nîneHêvî! Çirakê bîne!

Çavê Binefş heşîn eSosin jî ket, bişîn eNe giya ma ne rêhanLi parîzê Kurdistan

Ne ma lê lê ne lo loQirik, kund, gur û eyloDikenin xudan saz inKezeba me dixwazin

Mêrg û zevî xirbe neGund û qesr tirbe neBilbil mirî gul mirîNe rez maye ne tirî

Hawar çû û hêstir maNijdî mir û hêştir maMamik kur û dirêj e(Şêr b'lepê xwe) dibêje.

Hawar hejmar 725 Tebax 1932

21

STRANA dilan

Lêvên te du pêt inÇavên te stêrDiranên te mirarîDilê te dêr

Ava bi ronahîWek Zerdeşt îDinê û ezman îMêrg û deşt î

Sor î rohelat îDeng û nay îBuhar û blûr îBrûsk û ba yî

Porên te zêr û zerCanê te zîvTu bibe ji min reTaştê û şîv

Taûsê arper îKenîna bûkBikene dimirinBakur û pûk

Tu ewrên ezman îTu keskesorLi ber lamên te lezDimire sor...

22

STRANA dilan

Lêvên te du pêt inÇavên te stêrDiranên te mirarîDilê te dêr

Ava bi ronahîWek Zerdeşt îDinê û ezman îMêrg û deşt î

Sor î rohelat îDeng û nay îBuhar û blûr îBrûsk û ba yî

Porên te zêr û zerCanê te zîvTu bibe ji min reTaştê û şîv

Taûsê arper îKenîna bûkBikene dimirinBakur û pûk

Tu ewrên ezman îTu keskesorLi ber lamên te lezDimire sor...

22

Tijî hêvîn tu îHesret jî tuZana û ferzaneŞîret jî tu

Çûkeke delal îDengekî çakKaniya zelal îWek berf î, pak

Xwesteka min tu îStrana min îMêkewa min tu îŞivanê min î

Xezala min ru îÇavên te reşEz beranê te meSînga min geş

Pêşnivêjê te meTu mizgeft îDilê min ezman eTê de stêr î

Di çavê' roj û hêvRonahî tuLi qesra spehiyanAvahî tu

Sînga te çiya yeTu agir îLi buhiştê hêvînPêxember î

23

Tijî hêvîn tu îHesret jî tuZana û ferzaneŞîret jî tu

Çûkeke delal îDengekî çakKaniya zelal îWek berf î, pak

Xwesteka min tu îStrana min îMêkewa min tu îŞivanê min î

Xezala min ru îÇavên te reşEz beranê te meSînga min geş

Pêşnivêjê te meTu mizgeft îDilê min ezman eTê de stêr î

Di çavê' roj û hêvRonahî tuLi qesra spehiyanAvahî tu

Sînga te çiya yeTu agir îLi buhiştê hêvînPêxember î

23

Bêkes im û tinêÛ bê dotmamDi vê dinyayê deBê govend mam

Kulîlka Adar îBihna buhar îTu deng û hawar îStêra êvar î

Pêşnivêjê te meTu mizgeft îDilê min ezman eTê de stêrk î

Porên te zêr û zerCanê te zîvTu bibe ji min reTaşê û şîv

Hawar hejmar 812 îlon 1932

24

Bêkes im û tinêÛ bê dotmamDi vê dinyayê deBê govend mam

Kulîlka Adar îBihna buhar îTu deng û hawar îStêra êvar î

Pêşnivêjê te meTu mizgeft îDilê min ezman eTê de stêrk î

Porên te zêr û zerCanê te zîvTu bibe ji min reTaşê û şîv

Hawar hejmar 812 îlon 1932

24

ALA kurdan

Ronahiya dil û çavDiyariya dê û bavPêsîra wî roj û tavSpehîtiya ax û av

Ala kurdan ser be serSor û gewr e kesk û zer

Qehremanê ceng û şerQiblegahê mê û nerCayegahê can û serAfitaba dar û ber

Ala kurdan ser be serSor û gewr e kesk û zer

Hêviya xortan û mêrMihreba mizgefet û dêrŞahê evd û şahê şêrB'reng û bihn e zîv û zêr

Ala kurdan ser be serSor û gewr e kesk û zer

Hawar hejman 812Îlonl932

25

ALA kurdan

Ronahiya dil û çavDiyariya dê û bavPêsîra wî roj û tavSpehîtiya ax û av

Ala kurdan ser be serSor û gewr e kesk û zer

Qehremanê ceng û şerQiblegahê mê û nerCayegahê can û serAfitaba dar û ber

Ala kurdan ser be serSor û gewr e kesk û zer

Hêviya xortan û mêrMihreba mizgefet û dêrŞahê evd û şahê şêrB'reng û bihn e zîv û zêr

Ala kurdan ser be serSor û gewr e kesk û zer

Hawar hejman 812Îlonl932

25

DILKOÇERÊ

Çavên te xweş heşîn inÇima bi xem bi şîn inDengê te nerm zelal eBiken' bibêj' menale!Rêl ez im tu bihn û rengDilkoçerê b'nav û deng

Delala min tu naz îDengşîrîn î bi saz îBi çavên te dinê geşSînga te gul, gulîreşRêl ez im, tu bihn û rengDilkoçerê b'nav û deng

Tu aheng î b'lûr îTu alûs î bi nûr îEz dil im tu germî yîXurt ez im, tu nermî yîRêl ez im, tu bihn û rengDilkoçerê b'nav û deng

Ez Gulan im tu gul îTu ahengê bilbil îEz birîn im, tu dermanEz Qurban im ez heyranRêl ez im tu bihn û rengDilkoçerê b'nav û deng

Deşta dil de ask tu îHişê min re bask tu îÇavên te xweş heşîn inÇima bi xem bi şîn in?

26

DILKOÇERÊ

Çavên te xweş heşîn inÇima bi xem bi şîn inDengê te nerm zelal eBiken' bibêj' menale!Rêl ez im tu bihn û rengDilkoçerê b'nav û deng

Delala min tu naz îDengşîrîn î bi saz îBi çavên te dinê geşSînga te gul, gulîreşRêl ez im, tu bihn û rengDilkoçerê b'nav û deng

Tu aheng î b'lûr îTu alûs î bi nûr îEz dil im tu germî yîXurt ez im, tu nermî yîRêl ez im, tu bihn û rengDilkoçerê b'nav û deng

Ez Gulan im tu gul îTu ahengê bilbil îEz birîn im, tu dermanEz Qurban im ez heyranRêl ez im tu bihn û rengDilkoçerê b'nav û deng

Deşta dil de ask tu îHişê min re bask tu îÇavên te xweş heşîn inÇima bi xem bi şîn in?

26

Rêl ez im tu bihn û rengDilkoçerê b'nav û deng

Salên te hê ne hejdeDi refê spehiyan deDotmîr î, bûyî serekXulamê te me bê şekRêl ez im tu bihn û rengDilkoçerê b'nav û deng

Tu dotmîr î û mîr îŞehyane yî bi jîr îDengê te nerm zelal eBiken' bibêj menale!Rêl ez im tu bihn û rengDilkoçerê b'nav û deng

Hawar hejmar 930 îlon 1932

27

Rêl ez im tu bihn û rengDilkoçerê b'nav û deng

Salên te hê ne hejdeDi refê spehiyan deDotmîr î, bûyî serekXulamê te me bê şekRêl ez im tu bihn û rengDilkoçerê b'nav û deng

Tu dotmîr î û mîr îŞehyane yî bi jîr îDengê te nerm zelal eBiken' bibêj menale!Rêl ez im tu bihn û rengDilkoçerê b'nav û deng

Hawar hejmar 930 îlon 1932

27

KURDISTAN

Êvar ePir sar eÇol e, gir û çiyan bê dar inTarî yeZarî yeBê te dil û can birîndar in

Welat eŞewat eHêstirên min dikevin; çem eDîlê minDilê minÊdî were delalê! dem e

Mamiz îBi saz îKaniya stêr bû dilê min, mirHejkirinTum birînXwelî bûn ne ma pêt û agir

Adar eHawar eCamêr tev dimeşin, bê Al inStran û dengGul bê rengD'mehdikan de zaro dinalin

Gir û berQrên û şerTop û tifing diricifin... Ah!Ax û dar

28

KURDISTAN

Êvar ePir sar eÇol e, gir û çiyan bê dar inTarî yeZarî yeBê te dil û can birîndar in

Welat eŞewat eHêstirên min dikevin; çem eDîlê minDilê minÊdî were delalê! dem e

Mamiz îBi saz îKaniya stêr bû dilê min, mirHejkirinTum birînXwelî bûn ne ma pêt û agir

Adar eHawar eCamêr tev dimeşin, bê Al inStran û dengGul bê rengD'mehdikan de zaro dinalin

Gir û berQrên û şerTop û tifing diricifin... Ah!Ax û dar

28

Gî xwîndarNe mîrek ma ne siltan û şah!

Kel û gundCihên kundJin û keç burc û qesr gî kêmbextLi gorinanBerazanBûk jî mir, ne ma serîr û text

Talî reşBîst û şeşLê dil ne mir ne bû ax û rijîHêstir reşSîng, dil geşCanên me gî camêrî tijî

Hawar hejmar 930 îlon 1932

29

Gî xwîndarNe mîrek ma ne siltan û şah!

Kel û gundCihên kundJin û keç burc û qesr gî kêmbextLi gorinanBerazanBûk jî mir, ne ma serîr û text

Talî reşBîst û şeşLê dil ne mir ne bû ax û rijîHêstir reşSîng, dil geşCanên me gî camêrî tijî

Hawar hejmar 930 îlon 1932

29

HIŞYARÎ

Ne ceng û şer, şeva tarî, ne mêranî, ne KurdistanDilê min zexm û nêrîn e bila her cih be goristan

Ne ma govend, ne ma zurne, ne ahenga dilê xortanKeser û giş kul û nale, bi xem mehdik bi xem Botan

Ji hêlkê ax û hawar e, ji hêlkê xwîn û kortal eJi hêlkê laşê xortan in, ji hêlkê dengê qertal e

Ji hêlkê zaroyên sêwî, ji hêlkê jin û jinûbî neJi hêlkê sed birîndar in tu kes naye û nabîne

Hevalê bûk û destgirtî ne ma qesr e ne ma hêwanHevalê jin û dê êdî şeva tarî û goristan

Ne ma Ewrex, ne ma Dêrgul ne man dengbêjê KurdistanNe ma bexçe ne ma sosin ne ma mamiz ne ma zozan

Ji hêlkê laşê zaroyan ji hêlkê destgirtîKuro rabe, bi camêrî çima nayî çima sist î!

Hevalê hev bibin êdî hevalên hev birayên hevHemî mêr in hemî kurd in hemî yek dev

Ne botî me, ne xerzî me xulamê axa KurdistanNe mîr im ez ne axa me peyayê dewleta kurdan

Welatê min tu î gevre bi nav û deng şehînşah îTu mîr î hem tu axa yî tu hem sultan û hem şah î

Buhişta erd û ezman î çiraya dil tu î armancHemî dîl in xulamên te heçî kurd in heçî kurdmanc

30

HIŞYARÎ

Ne ceng û şer, şeva tarî, ne mêranî, ne KurdistanDilê min zexm û nêrîn e bila her cih be goristan

Ne ma govend, ne ma zurne, ne ahenga dilê xortanKeser û giş kul û nale, bi xem mehdik bi xem Botan

Ji hêlkê ax û hawar e, ji hêlkê xwîn û kortal eJi hêlkê laşê xortan in, ji hêlkê dengê qertal e

Ji hêlkê zaroyên sêwî, ji hêlkê jin û jinûbî neJi hêlkê sed birîndar in tu kes naye û nabîne

Hevalê bûk û destgirtî ne ma qesr e ne ma hêwanHevalê jin û dê êdî şeva tarî û goristan

Ne ma Ewrex, ne ma Dêrgul ne man dengbêjê KurdistanNe ma bexçe ne ma sosin ne ma mamiz ne ma zozan

Ji hêlkê laşê zaroyan ji hêlkê destgirtîKuro rabe, bi camêrî çima nayî çima sist î!

Hevalê hev bibin êdî hevalên hev birayên hevHemî mêr in hemî kurd in hemî yek dev

Ne botî me, ne xerzî me xulamê axa KurdistanNe mîr im ez ne axa me peyayê dewleta kurdan

Welatê min tu î gevre bi nav û deng şehînşah îTu mîr î hem tu axa yî tu hem sultan û hem şah î

Buhişta erd û ezman î çiraya dil tu î armancHemî dîl in xulamên te heçî kurd in heçî kurdmanc

30

Bilind î tu welatê min, welatê bav û kalên pakTu xweşbihn î tu xweşreng î tu xweşdeng î welatê çak

Bi gul û rez bi deşt û gir bi qesr û burc tu ava yîTu sîng û pêsîra mak î tu î mehdik û ewra yî

Welatê min biken êdî hemû kurmanc ji xew rabûnBi rûyê te, bi çavê te dilê kurmanc hemî şa bûn

Ciwan in lav û dîlên te bi hevîn dil gelek xurt eRêya me dûr û dijwar e bi hêvî rê gelek kurt e

Tu rêber be tu fermanber em in leşker em in eskerXudanê evd û îman in bi izna Yezd û pêxember

Ji bo me roj û hêv êdî çira ne pêt û ronahîQirênê kurd û Kurdistan bi zanîn e bi avahî

Xweyî dîrok xweyî esl in me da zanîn me da ZerdeştWelatê kurd gulistan e, gulistan in evî û deşt

Welatê min, welatê xweş, welatê pak KurdistanTu hêlîna ciwan û xort tu î gewher li Xuristan

Dinê geş bû û talî geş û tirb û gorn ji dil şa bûnWelatê min biken êdî, hemî kurmanc ji xew rabûn

Hawar, hejmar 101-23 Çiriya Berê

31

Bilind î tu welatê min, welatê bav û kalên pakTu xweşbihn î tu xweşreng î tu xweşdeng î welatê çak

Bi gul û rez bi deşt û gir bi qesr û burc tu ava yîTu sîng û pêsîra mak î tu î mehdik û ewra yî

Welatê min biken êdî hemû kurmanc ji xew rabûnBi rûyê te, bi çavê te dilê kurmanc hemî şa bûn

Ciwan in lav û dîlên te bi hevîn dil gelek xurt eRêya me dûr û dijwar e bi hêvî rê gelek kurt e

Tu rêber be tu fermanber em in leşker em in eskerXudanê evd û îman in bi izna Yezd û pêxember

Ji bo me roj û hêv êdî çira ne pêt û ronahîQirênê kurd û Kurdistan bi zanîn e bi avahî

Xweyî dîrok xweyî esl in me da zanîn me da ZerdeştWelatê kurd gulistan e, gulistan in evî û deşt

Welatê min, welatê xweş, welatê pak KurdistanTu hêlîna ciwan û xort tu î gewher li Xuristan

Dinê geş bû û talî geş û tirb û gorn ji dil şa bûnWelatê min biken êdî, hemî kurmanc ji xew rabûn

Hawar, hejmar 101-23 Çiriya Berê

31

ZMANÊ min

Kurdmancî zmanê bav û kal eTirba xwe de, dê bi wê dinalê

Kurdmancî ye deng û pirsa pêşînKurdmancî bê deng û pirsa paşîn

Sor, gewr û kesk bir rengê kurdîB' Kurdmancî, tinê, bi dengê kurdî

Bavê min û dadika sipîporBanî me dikin ji tariya gor

Kurdmancî zmanê bav û kal eTirba xwe de, dê bi wê dinale

Hawar, hejmar 111-10 Çiriya Paşê 1932

32

ZMANÊ min

Kurdmancî zmanê bav û kal eTirba xwe de, dê bi wê dinalê

Kurdmancî ye deng û pirsa pêşînKurdmancî bê deng û pirsa paşîn

Sor, gewr û kesk bir rengê kurdîB' Kurdmancî, tinê, bi dengê kurdî

Bavê min û dadika sipîporBanî me dikin ji tariya gor

Kurdmancî zmanê bav û kal eTirba xwe de, dê bi wê dinale

Hawar, hejmar 111-10 Çiriya Paşê 1932

32

MEŞHEDA IBRETÊ

Şêx Evdirehmanê Garisî çû rehmetê

Melayê min û şêxe min melayê erdê KurdistanŞehîdê erd û ezmanî Gozge û Botan

Ji bo milet ji bo kurdan; fidabûyî, tu qurbanîŞehîdê eşq û îmanê, şehîdê rizm û mêranî

Welatê te melayê min, welatê pak KurdistanNe Gozge bû, ne Şernex bû, welatê te ne jî Botan

Ji bo namûs û camêrî, ji bo milet fida bûyîJi mîrên te, jimêrên te, ji nişka ve cuda bûyî

Riya milet û dînî de, bi mêrxasî tu bûyî qurbanMeqamê te buhiştîne, bi emir û gotina Quran

Di ezmanê Amîdê de, tu (Bercis) bûyî tukewkeb bûyî

Ji bo yar û ji bo dijmin, ji bo kurdan tu bikerb bûyî

Riya din û welatî de, qelemkêş bûyî û şûrkêş bûyîJi bo milet ji bo kurdan bi ezim û rezim

ji çira bûyî

Ji bo laşê te şêxê min mezare axa KurdistanDinê tirba te şêxê min û gorna te dilên mêran

Ji bo kurdan ji Gozge ew peyamek xweş diyarîbûBi mêranî û camêrî bi her tiştî dikarî bû

33

MEŞHEDA IBRETÊ

Şêx Evdirehmanê Garisî çû rehmetê

Melayê min û şêxe min melayê erdê KurdistanŞehîdê erd û ezmanî Gozge û Botan

Ji bo milet ji bo kurdan; fidabûyî, tu qurbanîŞehîdê eşq û îmanê, şehîdê rizm û mêranî

Welatê te melayê min, welatê pak KurdistanNe Gozge bû, ne Şernex bû, welatê te ne jî Botan

Ji bo namûs û camêrî, ji bo milet fida bûyîJi mîrên te, jimêrên te, ji nişka ve cuda bûyî

Riya milet û dînî de, bi mêrxasî tu bûyî qurbanMeqamê te buhiştîne, bi emir û gotina Quran

Di ezmanê Amîdê de, tu (Bercis) bûyî tukewkeb bûyî

Ji bo yar û ji bo dijmin, ji bo kurdan tu bikerb bûyî

Riya din û welatî de, qelemkêş bûyî û şûrkêş bûyîJi bo milet ji bo kurdan bi ezim û rezim

ji çira bûyî

Ji bo laşê te şêxê min mezare axa KurdistanDinê tirba te şêxê min û gorna te dilên mêran

Ji bo kurdan ji Gozge ew peyamek xweş diyarîbûBi mêranî û camêrî bi her tiştî dikarî bû

33

Ji bê bextî me safî kir, li bêbextî xulam in em!Ji bê bextî perîşanin û bê dewlet zilam in em!

Çeleng bû mêr û jêhatî, bi tevdîr bû û zîreb bû.Bi nav û deng bi xwîn û reng bi her tiştî

mubarek bû

Bi şorê te bi pirsa te bi ilm û rifet û xîretTu bûyî rêber û tirba te (ji) hemîne meşhede ibret

Birîndarin te derman kirim, birîndaret tu kuştî ax!Ji nû ve hêstir û matem ji nû ve can û dil kambax!

Bi mêranî û gernasî tu buyî seyda tu bûyî rêberDelalê mêr û camêran delalê reb û pêxember

Bi mala te, eşîra te hemî milet birîndarinGirîn û ax û zarîn e, girîn û ax û hawar in

Tu seyda bûyî, tu bûyi bavik, tu bûyî kurê tabûyî armanc

Feqehên te birîndar in, birîndar in hemî kurdmanc

Ji nû ve şahiya dijmin, ji nû ve gur û seh şabûnBi tirba te, lê şêxê min hezaran kurd ji xew rabûn

Tu alî, goreyî ay şêx, tu roja hêviya miletTu alî, goreyî ay şêx, tu kanî bûyî ji bo himet

Tu alî, goreyî ay şêx, tu tirba qudseya kurdanBi anîn û bi camêrî de rabe êdî Kurdistan

Mirina te û penda te vejînin miletê kurdî!Feqehên te peyayên bijînin milete kurdî!

34

Ji bê bextî me safî kir, li bêbextî xulam in em!Ji bê bextî perîşanin û bê dewlet zilam in em!

Çeleng bû mêr û jêhatî, bi tevdîr bû û zîreb bû.Bi nav û deng bi xwîn û reng bi her tiştî

mubarek bû

Bi şorê te bi pirsa te bi ilm û rifet û xîretTu bûyî rêber û tirba te (ji) hemîne meşhede ibret

Birîndarin te derman kirim, birîndaret tu kuştî ax!Ji nû ve hêstir û matem ji nû ve can û dil kambax!

Bi mêranî û gernasî tu buyî seyda tu bûyî rêberDelalê mêr û camêran delalê reb û pêxember

Bi mala te, eşîra te hemî milet birîndarinGirîn û ax û zarîn e, girîn û ax û hawar in

Tu seyda bûyî, tu bûyi bavik, tu bûyî kurê tabûyî armanc

Feqehên te birîndar in, birîndar in hemî kurdmanc

Ji nû ve şahiya dijmin, ji nû ve gur û seh şabûnBi tirba te, lê şêxê min hezaran kurd ji xew rabûn

Tu alî, goreyî ay şêx, tu roja hêviya miletTu alî, goreyî ay şêx, tu kanî bûyî ji bo himet

Tu alî, goreyî ay şêx, tu tirba qudseya kurdanBi anîn û bi camêrî de rabe êdî Kurdistan

Mirina te û penda te vejînin miletê kurdî!Feqehên te peyayên bijînin milete kurdî!

34

Tu alî, goreyî ay şêx hişê mîr û feqehan bûyî!Serê te ji axa Kurdistan rehê te ji axa Botan bû!

Tu alî, goreyî ay şêx tu ala meşheda kurdanTu pelkê zîv û zêrînî ji dîroka dilê xortan

Tu dîroka şehîdanî tu serborîna KurdistanSibe qurbana şêxê min dibin sed destên

Cenkîz-Xan

Delalê axa kurdan î, delalê axa KurdistanTîmorling nekir wisane, kir wisan jî Cenkîz-Xan

Tu sultanê dil û çav î, tu sultanek hiner bûyîBi şor û ilm û şêranî, tu seyda bûyî tu rêber bûyî

Melayê min bibêjim çi, ji pirsan pir mezintir tuMelayê min bibêjim çi ji canan pir mezintir tu

Tu çuyî, pir jî sêwî man, dilê milet jî ma ba te!Melayê min bibêjim çi dilê min bûye tirba te!

35

Tu alî, goreyî ay şêx hişê mîr û feqehan bûyî!Serê te ji axa Kurdistan rehê te ji axa Botan bû!

Tu alî, goreyî ay şêx tu ala meşheda kurdanTu pelkê zîv û zêrînî ji dîroka dilê xortan

Tu dîroka şehîdanî tu serborîna KurdistanSibe qurbana şêxê min dibin sed destên

Cenkîz-Xan

Delalê axa kurdan î, delalê axa KurdistanTîmorling nekir wisane, kir wisan jî Cenkîz-Xan

Tu sultanê dil û çav î, tu sultanek hiner bûyîBi şor û ilm û şêranî, tu seyda bûyî tu rêber bûyî

Melayê min bibêjim çi, ji pirsan pir mezintir tuMelayê min bibêjim çi ji canan pir mezintir tu

Tu çuyî, pir jî sêwî man, dilê milet jî ma ba te!Melayê min bibêjim çi dilê min bûye tirba te!

35

HEYV û stêr

îşev şev e, bi şev eDê digirî tirba xwe veHeyiv derket stêrka xwe veDilketî me û sîngjar imBê welat û bêbajar im

Erdê xwe re ez heyran imBirîndar û bêderman imJi kurdan re ez qurban imDilketî me û sîngjar imBê welat û bêbajar im

Bêxweyî me ez tinê meYek ji camerên dinê meJi bêbextî ez ketî meDilketî me û sîngjar imBê welat û bêbajar im

îşev şev e şev bi şev eBavê min tê gora xwe veHeyiv derket stêrka xwe veDilketî me û sîngjar imBê welat û bêbajar im

Hawar, hejmar 1227 Çiriya Paşê 1932

36

HEYV û stêr

îşev şev e, bi şev eDê digirî tirba xwe veHeyiv derket stêrka xwe veDilketî me û sîngjar imBê welat û bêbajar im

Erdê xwe re ez heyran imBirîndar û bêderman imJi kurdan re ez qurban imDilketî me û sîngjar imBê welat û bêbajar im

Bêxweyî me ez tinê meYek ji camerên dinê meJi bêbextî ez ketî meDilketî me û sîngjar imBê welat û bêbajar im

îşev şev e şev bi şev eBavê min tê gora xwe veHeyiv derket stêrka xwe veDilketî me û sîngjar imBê welat û bêbajar im

Hawar, hejmar 1227 Çiriya Paşê 1932

36

PEHÎZ

Pehîz e dil pehîz eDinê tarî bi zîzePelên daran girîn inCendekên wan birîn inGul ne xwîne bi xwîn eWek birîna hevîn ePelên daran li deştêQey eskerên şiketê-î

Ezman reş e bi ewr eDinê herî bi cewr eKoçera min tu î bûkBadev î bazor û pûkNe golik û ne berx maDinê sar e û sermaPehîz e dil pehîz eDinê tarî bi zîz e

Dinê berf e û ba yeQey rondik û dua yeDinê berf e û baranTu deng naye ji BotanŞirnex li kû ez li kûEwrex li kû ez li kûPehîz e dil pehîz eDinê girîn û zîz e

Ne kêvroşk û nêçîrvanNe zozan û bêrîvanNe mast û dew ne savarDinê tarî û êvarNe kon û ne xêwet ma

37

PEHÎZ

Pehîz e dil pehîz eDinê tarî bi zîzePelên daran girîn inCendekên wan birîn inGul ne xwîne bi xwîn eWek birîna hevîn ePelên daran li deştêQey eskerên şiketê-î

Ezman reş e bi ewr eDinê herî bi cewr eKoçera min tu î bûkBadev î bazor û pûkNe golik û ne berx maDinê sar e û sermaPehîz e dil pehîz eDinê tarî bi zîz e

Dinê berf e û ba yeQey rondik û dua yeDinê berf e û baranTu deng naye ji BotanŞirnex li kû ez li kûEwrex li kû ez li kûPehîz e dil pehîz eDinê girîn û zîz e

Ne kêvroşk û nêçîrvanNe zozan û bêrîvanNe mast û dew ne savarDinê tarî û êvarNe kon û ne xêwet ma

37

Tinê sarî û sermaPehîz e dil pehîz eDinê hêstir û zîz e

Dinê tarî û dil sarHemî bê dost û bê yarZelam rûs in û rûs darRondik, girîn û hawarGirîn in her girîn inCan û kezeb birîn inPehîz e dil pehîz eDinê tarî bi zîz e

Hawar, hejmar 1314 Çileyê Berê 1932

38

Tinê sarî û sermaPehîz e dil pehîz eDinê hêstir û zîz e

Dinê tarî û dil sarHemî bê dost û bê yarZelam rûs in û rûs darRondik, girîn û hawarGirîn in her girîn inCan û kezeb birîn inPehîz e dil pehîz eDinê tarî bi zîz e

Hawar, hejmar 1314 Çileyê Berê 1932

38

GULÊ

Ne tîr û ne xencer bûNe mar û ne ejder bûBihna Gulê ez kuştimNe şûr û ne şeşder bû

Ne kanî ne robar eDinê êvar û sar eRûyê Gulê ez kuştimErd evraz e û xwar e

Dinê bêdeng û zer bûÛ tirba min li der bûÇavên Gulê ez kuştimNe êriş bû ne şer bû

Çiya berf û dûman eGul û sosin ne maneRengêGulê ez kuştimYê dimire beran e

Gulê bêdil û bêcanGulê hakim û sultanSînga Gulê ez kuştimGulê rovî û şeytan

Gulê bêdeng û bênazGulê bêkîr û awazDengê Gulê ez kuştimGulê govend Gulê saz.

Hawar, hejmar 1314 Çileyê Berê 1932

39

GULÊ

Ne tîr û ne xencer bûNe mar û ne ejder bûBihna Gulê ez kuştimNe şûr û ne şeşder bû

Ne kanî ne robar eDinê êvar û sar eRûyê Gulê ez kuştimErd evraz e û xwar e

Dinê bêdeng û zer bûÛ tirba min li der bûÇavên Gulê ez kuştimNe êriş bû ne şer bû

Çiya berf û dûman eGul û sosin ne maneRengêGulê ez kuştimYê dimire beran e

Gulê bêdil û bêcanGulê hakim û sultanSînga Gulê ez kuştimGulê rovî û şeytan

Gulê bêdeng û bênazGulê bêkîr û awazDengê Gulê ez kuştimGulê govend Gulê saz.

Hawar, hejmar 1314 Çileyê Berê 1932

39

WELAT Û DILÊ MIN

Ev çend sal in dilê min qet ne geş eDinê tarî, dinê êvar û reş e

Dilê min qet, ne ava bû ne bû geşBuhara min, pehîza min hemî reş

Di çolê de, di deştê de tinê meQey rondik im; qey ez şîna dinê me

Xweş buhar e, lê xerîbî jarî yeMin çi kir ko dinê li piin tarî ye

Min çi kir ko zaroyên min mirineÛ ronahî ji çavên min birine

Bê xanî me bê tilik im; bê welatHer ji min re maya bêbext rohelat

Min bûk ne dît, zaro ne dît ne dît alPorên min gewr e pîr bûme, bûme kal

Welatê min biken, tiştkî bibêjeLalbûna te çima hevqas dirêj e

Çima hevqas; tu bêdeng î û bê navBila bibin; goriyên te sih û tav

Welatê min biken biken megirîJi bîra te hêj derneket Agirî

Kemal Fewzî, Extî, Fiad ne mirinJi nû ve ew; rêya te de dimirin

40

WELAT Û DILÊ MIN

Ev çend sal in dilê min qet ne geş eDinê tarî, dinê êvar û reş e

Dilê min qet, ne ava bû ne bû geşBuhara min, pehîza min hemî reş

Di çolê de, di deştê de tinê meQey rondik im; qey ez şîna dinê me

Xweş buhar e, lê xerîbî jarî yeMin çi kir ko dinê li piin tarî ye

Min çi kir ko zaroyên min mirineÛ ronahî ji çavên min birine

Bê xanî me bê tilik im; bê welatHer ji min re maya bêbext rohelat

Min bûk ne dît, zaro ne dît ne dît alPorên min gewr e pîr bûme, bûme kal

Welatê min biken, tiştkî bibêjeLalbûna te çima hevqas dirêj e

Çima hevqas; tu bêdeng î û bê navBila bibin; goriyên te sih û tav

Welatê min biken biken megirîJi bîra te hêj derneket Agirî

Kemal Fewzî, Extî, Fiad ne mirinJi nû ve ew; rêya te de dimirin

40

Ji nû ve ew, ji tirbên xwe radibinJi nû ve ew, dimirin pê şa dibin

Sînga te de veşartî ne çend hezarÇend hezar jî bê gund mane bê bajar

Çend hezar jî sêwî mane û bê malText jî çû ye, bext jî çû ye ne ma al

Lê bawerî sist ne bûye nabe jarKelên te ne tev gundê me tev bajar

Kelên te ne sîngên kurd û kurdmancanMirin nîne bo giyanê ermancan

Bawerî qet mirin çi ye nizaneJiyîna wê bêmirin e dizane

Ava bibî, serxwe bibî megirîJi bîra te hê derneket Agirî

Hawar, hejmar 1431 ÇileyaBerê 1932

41

Ji nû ve ew, ji tirbên xwe radibinJi nû ve ew, dimirin pê şa dibin

Sînga te de veşartî ne çend hezarÇend hezar jî bê gund mane bê bajar

Çend hezar jî sêwî mane û bê malText jî çû ye, bext jî çû ye ne ma al

Lê bawerî sist ne bûye nabe jarKelên te ne tev gundê me tev bajar

Kelên te ne sîngên kurd û kurdmancanMirin nîne bo giyanê ermancan

Bawerî qet mirin çi ye nizaneJiyîna wê bêmirin e dizane

Ava bibî, serxwe bibî megirîJi bîra te hê derneket Agirî

Hawar, hejmar 1431 ÇileyaBerê 1932

41

Henek

Dilo rabe buhar eKesk û sor e bi dar eDinê germ e ne sar eDilo rabe buhar e

Mêrg û solîn zozan eÊda keç û qîzan eHavîn bavê xîzan eMêrg û solîn zozan e

Ne berf maye ne baranRuhnî kulîlk li daranBû keyfxweşî li jaranNe berf maye ne baran

Çem bi av û stiran eTe jî pez û beran eDinê xort û ciwan eÇem bi av û stiran e

Ga û golig heval inWelatê wan newal inHemî xort in ne kal inGa û golik heval in

Heyiv derket zebeş eErd û ezman ne reş eDinê bi ken û geş eHeyiv derket zebeş e

Heyiv zebeş tu rêhanEz dilketî tu qurban

42

Henek

Dilo rabe buhar eKesk û sor e bi dar eDinê germ e ne sar eDilo rabe buhar e

Mêrg û solîn zozan eÊda keç û qîzan eHavîn bavê xîzan eMêrg û solîn zozan e

Ne berf maye ne baranRuhnî kulîlk li daranBû keyfxweşî li jaranNe berf maye ne baran

Çem bi av û stiran eTe jî pez û beran eDinê xort û ciwan eÇem bi av û stiran e

Ga û golig heval inWelatê wan newal inHemî xort in ne kal inGa û golik heval in

Heyiv derket zebeş eErd û ezman ne reş eDinê bi ken û geş eHeyiv derket zebeş e

Heyiv zebeş tu rêhanEz dilketî tu qurban

42

Ez kirêtim tu heyranHeyiv zebeş tu rêhan

Mêw ez im tu î tirîMih tu î ez im hirîTe firot û min kirîMêw ez im tu î tirî

Ez kanî me tu av îEz nêçîr im tu dav îŞevreş ez im tu tav îEz kanî me tu av î

Ba û baran pehîz eDinê bi xem û zîz eDelala min bilîzeBa û baran pehîz e

j

Ne derew e ne kenînNe bexçe ye ne cinînTu svwar î ez im zînNe derew e ne kenîn

Tu buhişt ez dergevanKêr tu î ez im qurbanGorî te me ez heyranTu buhişt ez dergevan

Kul ez im tu hêstir îTu ji periyan çêtir îAn zêrî an zêrkirîKul ez im tu hêstir î.

Hawar, hejmar 1431 Çileyê Berê 1932

43

Ez kirêtim tu heyranHeyiv zebeş tu rêhan

Mêw ez im tu î tirîMih tu î ez im hirîTe firot û min kirîMêw ez im tu î tirî

Ez kanî me tu av îEz nêçîr im tu dav îŞevreş ez im tu tav îEz kanî me tu av î

Ba û baran pehîz eDinê bi xem û zîz eDelala min bilîzeBa û baran pehîz e

j

Ne derew e ne kenînNe bexçe ye ne cinînTu svwar î ez im zînNe derew e ne kenîn

Tu buhişt ez dergevanKêr tu î ez im qurbanGorî te me ez heyranTu buhişt ez dergevan

Kul ez im tu hêstir îTu ji periyan çêtir îAn zêrî an zêrkirîKul ez im tu hêstir î.

Hawar, hejmar 1431 Çileyê Berê 1932

43

Kulîlkên ezêb

Ez bes te maç dikim; bi lêvên xewnêHevîna te kûr e, hêviya dinê

Brûskên çavên te; wek gewherên ecêbÇavên te ên zelal; kulîlkên ezêb

Maça şêrîn; ko lêva te bi min daEz birîndar kirim û bi min ve da

Çira dişewite; zimanekî zêrHer pê ruhnî dibe, nimêjgah û dêr

Bo tihniya dilî; lêva te kanîJi xewna çavê re; te sorgul anî

Dilê min mizgefta bêdengî ye; sarHavîna min bê sih, rêlên min bê dar

Mehfura mirinê min bi ken raçandJînê ez xapandim, min kes ne xapand

Hawar, hejmar 1523 Çileyê Paşê 1932

AA

Kulîlkên ezêb

Ez bes te maç dikim; bi lêvên xewnêHevîna te kûr e, hêviya dinê

Brûskên çavên te; wek gewherên ecêbÇavên te ên zelal; kulîlkên ezêb

Maça şêrîn; ko lêva te bi min daEz birîndar kirim û bi min ve da

Çira dişewite; zimanekî zêrHer pê ruhnî dibe, nimêjgah û dêr

Bo tihniya dilî; lêva te kanîJi xewna çavê re; te sorgul anî

Dilê min mizgefta bêdengî ye; sarHavîna min bê sih, rêlên min bê dar

Mehfura mirinê min bi ken raçandJînê ez xapandim, min kes ne xapand

Hawar, hejmar 1523 Çileyê Paşê 1932

AA

HOTVÎN

Rûyê te çeleng e lêvên te gulrengÇavên te stran in lê, bê gotin û deng

Çermê te spêde ye binê wî de tavLamên te rohelat spehî yî bê nav

Lêva te sûlava maç û ramûsanBi sînga te dilê min çiqas kamiran

Buhara eşq tu î, havîna hevînRûj hene derman î, rûj hene birîn

Birîna xortan î armanca mêranNavê te dengîn e qedrê te giran

Dil, can direcifin maça te agirTu wek bager xurt î, wek zinar û gir

Lêvên te bi gul in devê te şêrînDengê te wek tîr e, maça te birîn

Lêvên te piyan in devê te şerabTe ez kirim xulam, te ez kirim xirab

Çavên xwe vedikî roj derdikevinPora xwe vedikî buhar dikenin

Devê xwe vedikî mirarî û gulGoşt digire birîn û xweş dibe gul

Bê te; ji bîr dikim; zaro, bav û dêWek çûkên birîndar dikevim erdê

45

HOTVÎN

Rûyê te çeleng e lêvên te gulrengÇavên te stran in lê, bê gotin û deng

Çermê te spêde ye binê wî de tavLamên te rohelat spehî yî bê nav

Lêva te sûlava maç û ramûsanBi sînga te dilê min çiqas kamiran

Buhara eşq tu î, havîna hevînRûj hene derman î, rûj hene birîn

Birîna xortan î armanca mêranNavê te dengîn e qedrê te giran

Dil, can direcifin maça te agirTu wek bager xurt î, wek zinar û gir

Lêvên te bi gul in devê te şêrînDengê te wek tîr e, maça te birîn

Lêvên te piyan in devê te şerabTe ez kirim xulam, te ez kirim xirab

Çavên xwe vedikî roj derdikevinPora xwe vedikî buhar dikenin

Devê xwe vedikî mirarî û gulGoşt digire birîn û xweş dibe gul

Bê te; ji bîr dikim; zaro, bav û dêWek çûkên birîndar dikevim erdê

45

Jiyîn bi te re bext, bihn gulistanKulîlk î ji ax û erdê Kurdistan

Birîn... birîna te şêrîn û geşBê te dil tarî ye û can dibe reş

Destên te de saz im; ranên min tar inXulamê te bûm ez ev hezar car in

Stêr, bext, armanc tu î, av, şerab û dewGeh rast e biken geh bi girîn derew

Ez bê te nikarim canê min têşeBê te sîngjar dibim jîna min êş e

Bê te ji bîr dikin zaro, bav û dêWek çûkên birîndar dikevim erdê

Hawar, hejmar 1523 Çileyê Berê 1932

46

Jiyîn bi te re bext, bihn gulistanKulîlk î ji ax û erdê Kurdistan

Birîn... birîna te şêrîn û geşBê te dil tarî ye û can dibe reş

Destên te de saz im; ranên min tar inXulamê te bûm ez ev hezar car in

Stêr, bext, armanc tu î, av, şerab û dewGeh rast e biken geh bi girîn derew

Ez bê te nikarim canê min têşeBê te sîngjar dibim jîna min êş e

Bê te ji bîr dikin zaro, bav û dêWek çûkên birîndar dikevim erdê

Hawar, hejmar 1523 Çileyê Berê 1932

46

Strana çiyayekî

Hişê min aza ye, dilê min bê bendMinet min navê qet min nedît merbend

Bagir, bandev û berf, çiya, kaş, pal, zinarEw heval û hogir in, bi min dost û yar

Wek rûhiyê aza me, wek reng û dengMin minet nexwest, lora ez mam dereng

Qertel û baz hem, li ser berf û çiyaStêr kulîlkên min in bi mêrg û giya

Xwedê rastî ye ho... Heqê min XwedêHeqê min delal e wek bav, bira û dê

Bagir, bandev û berf, çiya, kaş, pal, zinarEw heval û hogir in, bi min dost û yar .

Hawar, hejmar 1615 Sibat 1933

47

Strana çiyayekî

Hişê min aza ye, dilê min bê bendMinet min navê qet min nedît merbend

Bagir, bandev û berf, çiya, kaş, pal, zinarEw heval û hogir in, bi min dost û yar

Wek rûhiyê aza me, wek reng û dengMin minet nexwest, lora ez mam dereng

Qertel û baz hem, li ser berf û çiyaStêr kulîlkên min in bi mêrg û giya

Xwedê rastî ye ho... Heqê min XwedêHeqê min delal e wek bav, bira û dê

Bagir, bandev û berf, çiya, kaş, pal, zinarEw heval û hogir in, bi min dost û yar .

Hawar, hejmar 1615 Sibat 1933

47

Ll BER TIRBA ŞÊX SEÎD

Sura êvarê lêva xwe hêdî hêdî digehîne tirba te.Bêdengiya wê demê de tenê dengê te tê bihîstin.Eniya min giran û tarî, rûyê min sar û dilê min hişke, hatim ber tirba te rawestiyame.Kêla te nabînim, axa te hêj nerm e.Tirba te ne navkirî û bêrewş e.Navê te bi Berfên xwîndar û ruhn, li ser rêya PîranXarpêt û Diyarbekrê de nivîsandî ye.Navê te li ser pola û hesin, ser ferş û li ser dilêcamêran de diçirise û dibrûske.Ev çend sal in ko çêbûye, lê niho jî, ji navê tedijmin dilerize.Rêç û şopa pêyên te di deşt û çiyayên Kurdistanê detên dîtin. Tu dîroka me de veşartî, dilê me de xuyayî-Drêjahiya tirba te sê gaz in. Zarokek bi pêyên xweên kiçik di bihnekê de dikare wê bipîve.Ji tirba te îrû tu deng naye. Dijmin pê li tirba tedikin.Ezmanê me reş û bi ewr bû, tu wek brûskekê jê der-ket û lê daketî.Min tu li ser kopekî bilind dîtî, di ber lingê te degeh ava Dicleyî a bikef û geh ava Feratî a bixwîndiherikîn.Niho jî ez te bi çavê dilê xwe dibînim. Rû û eniyate zer in. Çavên te girêdayî ne, sînga te brîndar e, texwe dirêj kiriye lê tu nanivî!Tirêjên rojê nagehin te. Lê gorna te ne tarî ye. Jêruhniyeke ecêb derdikeve, ruhniyeke lûleper, ewruhnî dilên kurdan ji hevîna welêt tejî dike.Xaçerêyên hişên me dibin rê û şehrê.Barana çiloyî li ser tirba te dibare; dar û kulîlk ji bo

Ll BER TIRBA ŞÊX SEÎD

Sura êvarê lêva xwe hêdî hêdî digehîne tirba te.Bêdengiya wê demê de tenê dengê te tê bihîstin.Eniya min giran û tarî, rûyê min sar û dilê min hişke, hatim ber tirba te rawestiyame.Kêla te nabînim, axa te hêj nerm e.Tirba te ne navkirî û bêrewş e.Navê te bi Berfên xwîndar û ruhn, li ser rêya PîranXarpêt û Diyarbekrê de nivîsandî ye.Navê te li ser pola û hesin, ser ferş û li ser dilêcamêran de diçirise û dibrûske.Ev çend sal in ko çêbûye, lê niho jî, ji navê tedijmin dilerize.Rêç û şopa pêyên te di deşt û çiyayên Kurdistanê detên dîtin. Tu dîroka me de veşartî, dilê me de xuyayî-Drêjahiya tirba te sê gaz in. Zarokek bi pêyên xweên kiçik di bihnekê de dikare wê bipîve.Ji tirba te îrû tu deng naye. Dijmin pê li tirba tedikin.Ezmanê me reş û bi ewr bû, tu wek brûskekê jê der-ket û lê daketî.Min tu li ser kopekî bilind dîtî, di ber lingê te degeh ava Dicleyî a bikef û geh ava Feratî a bixwîndiherikîn.Niho jî ez te bi çavê dilê xwe dibînim. Rû û eniyate zer in. Çavên te girêdayî ne, sînga te brîndar e, texwe dirêj kiriye lê tu nanivî!Tirêjên rojê nagehin te. Lê gorna te ne tarî ye. Jêruhniyeke ecêb derdikeve, ruhniyeke lûleper, ewruhnî dilên kurdan ji hevîna welêt tejî dike.Xaçerêyên hişên me dibin rê û şehrê.Barana çiloyî li ser tirba te dibare; dar û kulîlk ji bo

te digirîn.Li ser ala te bawerî; camêrî, rastî û bext nivîsandîbûn.Dengê te, dengê azadiyê bû. Tu ji kenê welêt şadibûyî û ji kenîna şûr û xencerên pola.Wekê roj ji pişt çiyayên Pîranê derdiket û tava wê liçekên peyayên te dida rûyê te geş, dilê te şa dibû.Tu bêken mezin bûyî. Şîna welatê te, dilê te de bû.Tu bê ax û girî çûyî.Te tola xwe ji çêliyên Kurdistanê re hişt.

Hawar, hejmar 1 76Adarl933

49

te digirîn.Li ser ala te bawerî; camêrî, rastî û bext nivîsandîbûn.Dengê te, dengê azadiyê bû. Tu ji kenê welêt şadibûyî û ji kenîna şûr û xencerên pola.Wekê roj ji pişt çiyayên Pîranê derdiket û tava wê liçekên peyayên te dida rûyê te geş, dilê te şa dibû.Tu bêken mezin bûyî. Şîna welatê te, dilê te de bû.Tu bê ax û girî çûyî.Te tola xwe ji çêliyên Kurdistanê re hişt.

Hawar, hejmar 1 76Adarl933

49

STRANA gulê

Gulê! ! Dotmîra kulîlkan, mirariya parîzan serrewşabihnûniyan tu î!Tu şehmerşaha delalan, bihna buhar û paîzançelengiya bûk û bûkan î.Rengê te çak, bihna te pak şiklê te nazdar çermê te nerm e!Serê memikan gotina keç û spehiyan, ruhniya dengû stranan tu î.Di ezmanê kûlîlkan de roj tu î, bûkîkên te stêr in.Her kes hêj te dike.

Gulê! Dezgîr tu î, bilbil dilketiyê te ye. Lê tu hêj wînakî. Tu wek keç û jinên bajaran dilkoçer î.Tu axafbnke bêdeng, lavijeke bê awaz sazeke bê rneqam tTu wek dev û lêvên dezgirtî û periyan sor û şêrîn î.Her kes hej te dike.

Gulê! Bilbil digirî û lavelav dike û dibêje te:- Were.. were ser singê min, e gorî te me, textê tepêsîra min e, li ser pêsîra min de rakeve, ezê bibimdergûşa te û ji te re serêlok û pehîzokan bibêjirn.Tu dikenî, guh nadî wî ew digirî!Tu dezgirtiya pîr û ciwan, jin û mêran î.Tu qesra kulîlkan de sultan î. Benefş, beybûn, gul-nexwîn, rehan cariyên te ne. Mêvandara buharê ûstrana bihn û reng tu î.Dildiziya Zîh û Mem tu î; Leyl û Mecnûn berdevkên te ne.Her kes hej te dike.

Hawar, hejmar 1227 Çiriya Paşê 1932

50

STRANA gulê

Gulê! ! Dotmîra kulîlkan, mirariya parîzan serrewşabihnûniyan tu î!Tu şehmerşaha delalan, bihna buhar û paîzançelengiya bûk û bûkan î.Rengê te çak, bihna te pak şiklê te nazdar çermê te nerm e!Serê memikan gotina keç û spehiyan, ruhniya dengû stranan tu î.Di ezmanê kûlîlkan de roj tu î, bûkîkên te stêr in.Her kes hêj te dike.

Gulê! Dezgîr tu î, bilbil dilketiyê te ye. Lê tu hêj wînakî. Tu wek keç û jinên bajaran dilkoçer î.Tu axafbnke bêdeng, lavijeke bê awaz sazeke bê rneqam tTu wek dev û lêvên dezgirtî û periyan sor û şêrîn î.Her kes hej te dike.

Gulê! Bilbil digirî û lavelav dike û dibêje te:- Were.. were ser singê min, e gorî te me, textê tepêsîra min e, li ser pêsîra min de rakeve, ezê bibimdergûşa te û ji te re serêlok û pehîzokan bibêjirn.Tu dikenî, guh nadî wî ew digirî!Tu dezgirtiya pîr û ciwan, jin û mêran î.Tu qesra kulîlkan de sultan î. Benefş, beybûn, gul-nexwîn, rehan cariyên te ne. Mêvandara buharê ûstrana bihn û reng tu î.Dildiziya Zîh û Mem tu î; Leyl û Mecnûn berdevkên te ne.Her kes hej te dike.

Hawar, hejmar 1227 Çiriya Paşê 1932

50

KÛVAN

Brayê min! Min welatê xwe, wek tiştekî delal, komirov bawer kiri bû dê winda bikira, bi hez û hes-ret û bi bêriya dilî himbêz kir. Ez wek pelên darênpehîzê, di destê bayê de lehîstok bû bûm.

Brayê min! Min bi fikra welêt û hêvîna wî ji dil ûcanê xwe re qesrek ava kir û min ji mala xwe rebûkek anî, bûkeke spehî û çik û navê wê kir arman-ca Kurdistanê.

Brayê min?! Canê min, bi dil û kezeba xwe ve, bijîn û hişê xwe ve, ji welatê xwe re sundên bext ûdilrastiyê xwar.

Brayê min?! Heke hez û hesreta min li pey axkê yeko min tucar nedîtî û bihnekê ye ko min tucar bihnnekirî, lê min ew bi çavê dilê xwe dîtiye û bi bihnaxwîna xwe sehkiriye, ji bîr meke.

Brayê min?! Ew tiştên ko berî tu hînbûyî nuho ji bîrbike û bavêje ji dilê xwe.

Ew tişt sar û tarî ne. Ji nuho ve dil û hişê xwe bêxeser tiştên nû, vegere ser zmanê xwe û ji dil û canêxwe re germî û ronahiyê bîne.

Brayê min?! Kaniya dilê min ne zuwa ye. Pelêndarên canê min zer ne bûne. Por û pirçên min gewrin lê di ruhê min de bayên buharê liba dibin.Heyîn û neyîn di destên me de ne.Tu dixwazî ji dil û canê xwe re şabûnîkê nenas ûnedîtî bibînî?!

51

KÛVAN

Brayê min! Min welatê xwe, wek tiştekî delal, komirov bawer kiri bû dê winda bikira, bi hez û hes-ret û bi bêriya dilî himbêz kir. Ez wek pelên darênpehîzê, di destê bayê de lehîstok bû bûm.

Brayê min! Min bi fikra welêt û hêvîna wî ji dil ûcanê xwe re qesrek ava kir û min ji mala xwe rebûkek anî, bûkeke spehî û çik û navê wê kir arman-ca Kurdistanê.

Brayê min?! Canê min, bi dil û kezeba xwe ve, bijîn û hişê xwe ve, ji welatê xwe re sundên bext ûdilrastiyê xwar.

Brayê min?! Heke hez û hesreta min li pey axkê yeko min tucar nedîtî û bihnekê ye ko min tucar bihnnekirî, lê min ew bi çavê dilê xwe dîtiye û bi bihnaxwîna xwe sehkiriye, ji bîr meke.

Brayê min?! Ew tiştên ko berî tu hînbûyî nuho ji bîrbike û bavêje ji dilê xwe.

Ew tişt sar û tarî ne. Ji nuho ve dil û hişê xwe bêxeser tiştên nû, vegere ser zmanê xwe û ji dil û canêxwe re germî û ronahiyê bîne.

Brayê min?! Kaniya dilê min ne zuwa ye. Pelêndarên canê min zer ne bûne. Por û pirçên min gewrin lê di ruhê min de bayên buharê liba dibin.Heyîn û neyîn di destên me de ne.Tu dixwazî ji dil û canê xwe re şabûnîkê nenas ûnedîtî bibînî?!

51

Hej welat û miletê xwe bike û xwe bêxe ser rêyawan.

Brayê min?! Ew şêst sal in dil û canê min ji xem ûkeseran westa ne.Ez di dinyayê de pey hez û şabûniyê geriyame.Di derengiya şevan de min kitêb vekirin û minbawer dikir ko ez pey şabûniyê de me.

Min dereng, gelek dereng sehkir ko kitêban ezxapandime. Ew ne kurdî bûn.Di gerana dinê de, dest û pêyê min dil û sînga minbirîndar bûn.Lê min nuho di tenişta kaniyeke zelal û di bin sihadarên spîndar û bîşenga de, di rêya welatî de şabûnîpeyda kir.

Hawar, hejmar 1314 Çileyê Berê 1932

52

Hej welat û miletê xwe bike û xwe bêxe ser rêyawan.

Brayê min?! Ew şêst sal in dil û canê min ji xem ûkeseran westa ne.Ez di dinyayê de pey hez û şabûniyê geriyame.Di derengiya şevan de min kitêb vekirin û minbawer dikir ko ez pey şabûniyê de me.

Min dereng, gelek dereng sehkir ko kitêban ezxapandime. Ew ne kurdî bûn.Di gerana dinê de, dest û pêyê min dil û sînga minbirîndar bûn.Lê min nuho di tenişta kaniyeke zelal û di bin sihadarên spîndar û bîşenga de, di rêya welatî de şabûnîpeyda kir.

Hawar, hejmar 1314 Çileyê Berê 1932

52

ROJA NÛ

Kî qasî me dilhişk e û dilnerimKî qasî me sar e weke me gerim

Mal, mendal, bûk, zaro, jin nema kesBawerî, tol, kîn û şor mane, bes

Xwe dîl nexwest, hêsin afirandDestê me bi xincer û şûr şidand

Şerê me sor e, destê me polaDost re gorî ne, dijmin re bela

Tirsa me ji Xwedê ye, hew... camêrZinar û çiyayên me jî xort û nêr

Rabe, bi kuje, bi mi re, felat...Êdî dibînim, di kene welat

Tiştinin mezin çêbûn, dê çê bibinDi bînim destpêdeke, rojke din

Roja nû bû dinyaya KurdistanRengîn bû ezman û rengîn cihan

Şerê me sore, destê me polaDost re gorî ne, dijmin re bela

Hawar, hejmar 1827 Adar 1933

53

ROJA NÛ

Kî qasî me dilhişk e û dilnerimKî qasî me sar e weke me gerim

Mal, mendal, bûk, zaro, jin nema kesBawerî, tol, kîn û şor mane, bes

Xwe dîl nexwest, hêsin afirandDestê me bi xincer û şûr şidand

Şerê me sor e, destê me polaDost re gorî ne, dijmin re bela

Tirsa me ji Xwedê ye, hew... camêrZinar û çiyayên me jî xort û nêr

Rabe, bi kuje, bi mi re, felat...Êdî dibînim, di kene welat

Tiştinin mezin çêbûn, dê çê bibinDi bînim destpêdeke, rojke din

Roja nû bû dinyaya KurdistanRengîn bû ezman û rengîn cihan

Şerê me sore, destê me polaDost re gorî ne, dijmin re bela

Hawar, hejmar 1827 Adar 1933

53

REVANDIN

Zerdelper e, bergehê çavan de, roj vemirîGuleke sor di nav av û ezmanan de mirî

Dema hevîn û ramûsanê! ! Ji bo dilketiyanHer gotin dibe şêrîntir ne kul dimîne ne jan

Delal dikene, stêr dikenin û sura êvarSar dibe rêwingî ye li ser rêya gund û war

Zendên bi gurçik himbê dikin bejnên nermînBayê şahiyê li ba dibe dermanê birîn

Bin siha daran de keçikek dike ax û hawarÇavên wê tejî hêstir in spehî ye wek adar

Rengê wê dibe zer û sor lamên wê dibin germÇiqas şêrîn e rûyê wê, dilê wê çiqas nerm

Rûyê wê wek rohelata buharê; ter û tolXulama Xwedê ye, bi xwe jî xwey dîn û ol

Li çar dora xwe mêze dike bi tirs û gumanDeng naye, bi tinazî stêr dikenin li ezman

Ne reprepên hespan, ne ax, girîn, ne ahengDinê sar, wek mirî bêdeng, wek hewa bê reng

Dixwaze bin lingê wê de erd biheze, xwe vekeEw jî bikeve, tê de wek mirîkê rakeve

Tariya şevê de sê çar suwar xuya dibinWek şehmêr û ejdehar in ji erdê radibin

54

REVANDIN

Zerdelper e, bergehê çavan de, roj vemirîGuleke sor di nav av û ezmanan de mirî

Dema hevîn û ramûsanê! ! Ji bo dilketiyanHer gotin dibe şêrîntir ne kul dimîne ne jan

Delal dikene, stêr dikenin û sura êvarSar dibe rêwingî ye li ser rêya gund û war

Zendên bi gurçik himbê dikin bejnên nermînBayê şahiyê li ba dibe dermanê birîn

Bin siha daran de keçikek dike ax û hawarÇavên wê tejî hêstir in spehî ye wek adar

Rengê wê dibe zer û sor lamên wê dibin germÇiqas şêrîn e rûyê wê, dilê wê çiqas nerm

Rûyê wê wek rohelata buharê; ter û tolXulama Xwedê ye, bi xwe jî xwey dîn û ol

Li çar dora xwe mêze dike bi tirs û gumanDeng naye, bi tinazî stêr dikenin li ezman

Ne reprepên hespan, ne ax, girîn, ne ahengDinê sar, wek mirî bêdeng, wek hewa bê reng

Dixwaze bin lingê wê de erd biheze, xwe vekeEw jî bikeve, tê de wek mirîkê rakeve

Tariya şevê de sê çar suwar xuya dibinWek şehmêr û ejdehar in ji erdê radibin

54

Keçik xwe davêje ser hespekî; heyv dikeneNe heyv tenê tariya şevê jî bi ken e

Keçik çû, revandin, "xwelî li ser wan pismaman"Dimirin bê deng "namirin li rêya dotmaman"

Hawar, hejmar 208 Gulan 1933

55

Keçik xwe davêje ser hespekî; heyv dikeneNe heyv tenê tariya şevê jî bi ken e

Keçik çû, revandin, "xwelî li ser wan pismaman"Dimirin bê deng "namirin li rêya dotmaman"

Hawar, hejmar 208 Gulan 1933

55

KOÇERA MÎRAN

Ho koçera min! Min bi maça devê xwe maç bike.Hevîna te ji şerabê spehîtir e. Bihna te bihneke şîrîne. Dengê navê te wek roniya rojê belav buyê, jilewre herkes hej te, hej sura bayê te dike.

Ho keça koçerê mîran! Tu esmer î, lê spehî yî. Tavêli rûyê te neyiriye, ji lewre tu esmer î. "Zêrê zer îxirab nabî, tu koçer î deştî nabî."Di nav kulîlkên sor û zer de kulîlka spehîtir tu î. Dinav jinên zirav û şîrîn û bi bejn û bal de a çelengtirtuî.Di spehîtiyê de serdara serdaran û sertaca delalantuî.

Sîngê te ezmanê min e, mirarî ser sîngê te de wekstêrkan diçirisin. Çavên te ne çavên xezal û askanin. Di çavên te de agir hildibe û kortalên kûr û tarîtê hene.Zêndana dilê min çavên te ên reş in. Hêlîna heyînamin di siha mijangên te de ye.

Koçera min, ji xewê rabe koçera min. Buhara pêşine; mêrg û solîn bi bihn û reng in, ba serxweş e, kanîsar û bi kêf û guşguş in; hezar strana evînê dixwîne.Libadeyê te zîv e, bedena te servehatî ye. Di zendênte de bazinên zêr û gewherkirî, di baskên te debazbazingên sor û zîvkirî bêlîteya rewşê distirin.

Bisk û guliyên te ên çinçinkirî bihna misk û enberêbelav dikin û ser dilê xortan vedidin. Hewa bi bihnate bihndar, çîçek bi rengê te rengdar dibin.Wek tawûsê lûleper û nazdar î, meşa te wek meşa

56

KOÇERA MÎRAN

Ho koçera min! Min bi maça devê xwe maç bike.Hevîna te ji şerabê spehîtir e. Bihna te bihneke şîrîne. Dengê navê te wek roniya rojê belav buyê, jilewre herkes hej te, hej sura bayê te dike.

Ho keça koçerê mîran! Tu esmer î, lê spehî yî. Tavêli rûyê te neyiriye, ji lewre tu esmer î. "Zêrê zer îxirab nabî, tu koçer î deştî nabî."Di nav kulîlkên sor û zer de kulîlka spehîtir tu î. Dinav jinên zirav û şîrîn û bi bejn û bal de a çelengtirtuî.Di spehîtiyê de serdara serdaran û sertaca delalantuî.

Sîngê te ezmanê min e, mirarî ser sîngê te de wekstêrkan diçirisin. Çavên te ne çavên xezal û askanin. Di çavên te de agir hildibe û kortalên kûr û tarîtê hene.Zêndana dilê min çavên te ên reş in. Hêlîna heyînamin di siha mijangên te de ye.

Koçera min, ji xewê rabe koçera min. Buhara pêşine; mêrg û solîn bi bihn û reng in, ba serxweş e, kanîsar û bi kêf û guşguş in; hezar strana evînê dixwîne.Libadeyê te zîv e, bedena te servehatî ye. Di zendênte de bazinên zêr û gewherkirî, di baskên te debazbazingên sor û zîvkirî bêlîteya rewşê distirin.

Bisk û guliyên te ên çinçinkirî bihna misk û enberêbelav dikin û ser dilê xortan vedidin. Hewa bi bihnate bihndar, çîçek bi rengê te rengdar dibin.Wek tawûsê lûleper û nazdar î, meşa te wek meşa

56

qumrî û kevokan nerm û sivik e.

Ho koçera min! Serê te nêvserk û kumribkirî,tiliyên te gustîlkirî, gustîlkên te sefkirî,eniya te toq-kirî, nermikên te guharkirî, gerdena te morîkirî,zendên te bazinkirî, lingên te xilxalkirî, bedena tebişkojkirî, şara serê te gulîvk û serçaxkirî, keziyênte şerabkirî, ristika te serdilkirî ne, ho koçera min!Çavên xwe veke ez dixwazim stêra qedera xwebibînim.

Lêvên te sor in û wek agirî germ in. Gul bi kenînate dibişkive û bi girîna te diwerihe.Koçera min, rabe û min bi maça xwe maç bike.Dilê min serxweşiya maça te û mestiya bihna tedixwaze.Berde bila zenda min bibe kemberbestiya nevtengate. Dev û lêvên te kaniya ramûsanê ye, bihêle bilabêriya dilê min, bi ava wê kaniyê dîn û bêhişbikeve!!! Ho koçera min.

Hawar h.2618 Tebax 1935

57

qumrî û kevokan nerm û sivik e.

Ho koçera min! Serê te nêvserk û kumribkirî,tiliyên te gustîlkirî, gustîlkên te sefkirî,eniya te toq-kirî, nermikên te guharkirî, gerdena te morîkirî,zendên te bazinkirî, lingên te xilxalkirî, bedena tebişkojkirî, şara serê te gulîvk û serçaxkirî, keziyênte şerabkirî, ristika te serdilkirî ne, ho koçera min!Çavên xwe veke ez dixwazim stêra qedera xwebibînim.

Lêvên te sor in û wek agirî germ in. Gul bi kenînate dibişkive û bi girîna te diwerihe.Koçera min, rabe û min bi maça xwe maç bike.Dilê min serxweşiya maça te û mestiya bihna tedixwaze.Berde bila zenda min bibe kemberbestiya nevtengate. Dev û lêvên te kaniya ramûsanê ye, bihêle bilabêriya dilê min, bi ava wê kaniyê dîn û bêhişbikeve!!! Ho koçera min.

Hawar h.2618 Tebax 1935

57

Bl YEK BIN

Şêx, axa, beg, gundî, pale hemî brayênhev in û welat bi xebat û

xêreta wan hemiyan aza dibe

Gundî û mela û şêx û axaSeyda û feqî, nezan û zanaEm kurd in; erê; û yekdil in emŞabûnî û matemê de hemdem

Axa û mela û pale, koçerKurd in hemî bira ne yekser

Xelkê me hemî; ji qehr û derdaGava digirî welatê KurdaRabûn û gişa ji dil û tev daGundî weke pale şêx û axa

Pev ra xwe ji bo me dane kuştin

Gundî û feqî û şêx û palePev re dikirin fixan û naleErd û şerefa me pak e; kurd inXwîn û neseba me çak e; kurd in

Axa û mela û pale, koçerKurd in û hemî bra ne yekser

Mêranî û xeyret û şehametKevnar e, li cem me rêz û adetErdê me delal e; xemrevîne eTirba Mem e ew, welatê Zîn e

Axa û mela û pale, koçerKurd in û hemî bira ne yekser

Xeyda hev û du ji dil derîninKurd in hemî em kezebbirîninTirsa we me be ji pûk û badevIlm û hinera xwe gî bidin hev

58

Bl YEK BIN

Şêx, axa, beg, gundî, pale hemî brayênhev in û welat bi xebat û

xêreta wan hemiyan aza dibe

Gundî û mela û şêx û axaSeyda û feqî, nezan û zanaEm kurd in; erê; û yekdil in emŞabûnî û matemê de hemdem

Axa û mela û pale, koçerKurd in hemî bira ne yekser

Xelkê me hemî; ji qehr û derdaGava digirî welatê KurdaRabûn û gişa ji dil û tev daGundî weke pale şêx û axa

Pev ra xwe ji bo me dane kuştin

Gundî û feqî û şêx û palePev re dikirin fixan û naleErd û şerefa me pak e; kurd inXwîn û neseba me çak e; kurd in

Axa û mela û pale, koçerKurd in û hemî bra ne yekser

Mêranî û xeyret û şehametKevnar e, li cem me rêz û adetErdê me delal e; xemrevîne eTirba Mem e ew, welatê Zîn e

Axa û mela û pale, koçerKurd in û hemî bira ne yekser

Xeyda hev û du ji dil derîninKurd in hemî em kezebbirîninTirsa we me be ji pûk û badevIlm û hinera xwe gî bidin hev

58

Axa û mela û pal e koçerKurd in û hemî bira ne yekser

Xelkê me hemî; ji qehr û derdaGava digirî welatê KurdaRabûn û gişa ji dil û tevdaGundî weke pale, şêx û axa

Pev re xwe ji bo me dane kuştin

Hawar, hejmar 2815 Gulan 1941

59

Axa û mela û pal e koçerKurd in û hemî bira ne yekser

Xelkê me hemî; ji qehr û derdaGava digirî welatê KurdaRabûn û gişa ji dil û tevdaGundî weke pale, şêx û axa

Pev re xwe ji bo me dane kuştin

Hawar, hejmar 2815 Gulan 1941

59

fSBN 9757112-29-1