PTS 33 - Beate Regina Suchla - Pseudo-Dionysius Areopagita, Band I. De Divinis Nominibus.pdf

7/21/2019 PTS 33 - Beate Regina Suchla - Pseudo-Dionysius Areopagita, Band I. De Divinis Nominibus.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/pts-33-beate-regina-suchla-pseudo-dionysius-areopagita-band-i-de-divinis 1/327

C O R P U S D I O N Y S I C U M

I

w

E

4: 7 PM



P T R I ST I S C H E T E X T E U N D S T U D I E N

IM U F T R G D E R

P A T R I S T I S C H E N K O M M I S S I O N

D E R A K A D E M I E N D E R W I S S E N S C H A F T E N

I N D E R B U N D E S R E P U B L I K D E U T S C H L A N D

H E R U S G E G E B E N V O N

K A L A N D U N D E M Ü H L E N B E R G

B A N D 3 3

WALTER D E GRU YTER · BERLIN • NEW YORK

1990

4: 7 PM



CORPUS DION YSI CUM

i

PSEUD O D IO NY SIUS AREO PAG ITA

DE D IV IN IS NO MINI BUS

HERAUSGEGEBEN VON

BEA TE REG IN A SUCHLA

WALTER DE GRUY TER · BERLIN · NEW Y ORK

1990

4: 7 PM



Gefördert mit Mitteln der Bund Länder Finanzierung

— Akademienprogramm —

Gedruckt auf säurefreiem Papier

(alterungsbeständig — pH 7, neutral)

CIP Titelaufnahmeder Deutschen Bibliothek

Dionysius (Areopagita):

Corpus Dionysiacum / Pseudo-Dionysius Areopagita. Hrsg. von

Beate Regina Suchla. — Berlin ; New York : de Gruyter.

NE: Suchla, Beate Regina [Hrsg.]; Dionysius (Areopagita):

[Sammlung]

Bd. 1. De divinis nominibus. — 1990

(Patristische Texte und Studien ; Bd. 33)

ISBN 3-11-012042-9

NE: GT

ISSN 0553-4003

© Copyright 1990 by Walter de Gruyter Co., D-1000 Berlin 30

Dieses Werk einschließlich aller seiner Teile ist urheberrechtlich geschützt. Jede Verwertung

außerhalb der engen Grenzen des Urheberrechtsgesetzes ist ohne Zustimmung des Verlages

unzulässig und strafbar. Das gilt insbesondere für Vervielfältigungen, Übersetzungen, Mikro-

verfilmungen und die Einspeicherung und Verarbeitung in elektronischen Systemen.

Printed in Germany

Satz und Druck: Arthur Collignon GmbH, Berlin

Buchbinderische Verarbeitung: Lüderitz Bauer, Berlin

4: 7 PM



κα ιρώ , ά λλα κ υρίω

Athanas ius an Dracont ius )

Dem Andenken meines Vate r s

t 16. 11. 1987)

4: 7 PM


http://slidepdf.com/reader/full/pts-33-beate-regina-suchla-pseudo-dionysius-areopagita-band-i-de-divinis 6/327 4: 7 PM



G E L E I T W O R T

Die älteste mir zugängliche Notiz über eine Edition der Schriften des

Pseudo-Dionysius Areopagita ist eine Anfrage von Walter Eltester im

Auftrage von Hans Lietzmann für die Kirchenväterkommission der Preu-

ßischen Akademie der Wissenschaften: „Lieber Herr Langerbeckl Herr

Prof. Werner Jaeger hat in früheren Jahren bei Gelegenheit unserer Kom-

missionssitzungen über die Ausgabe des Dionysius Areopagita berichtet,

der zwar nicht im Auftrage der Kommission erscheint, für den sie sich

aber interessieren sollte. Hr. Prof. Lietzmann bittet mich nun, an Sie mit

der Bit te heranzutreten, nach dem Fortgang Hrn. Prof. Jaegers uns selbst

einen solchen Bericht zu schreibe n (26.1 .1937 ). Bitten um Kop ien von

Handschriften datieren von 1934. Die Patristische Kommission nahm bei

ihrer Gründung 1960 ein schon mit ersten Ergebnissen vorliegendes

Vorhaben in ihre Obhut, das nach dem Tode Hermann Langerbecks 1964

von Frankfurt nach Göttingen überführt und von Carl Andresen weiter

betreut wurde. Den Verstorbenen gil t unsere Hochachtung.

Als Leiter der Arbeitsstelle übergebe ich mit Freude den ersten Band der

Textedit ion der Ö ffentl ichkeit. M eine Vera ntwo rtung für das U nternehm en

reduziert sich auf den Dank an die drei Editoren für Fleiß, Ausdauer,

Zusammenarbeit und Geduld. Der zweite Band der Textedition ist ebenfalls

vor Jahres frist abgeschlossen wo rden und wird g edruckt, sobald die erfor-

derlichen Mittel verfügbar sind. Da sich eine gleichzeitige Drucklegung

beider Bände nicht aus führ en ließ, bitte ich um Verständnis fü r die doppe lte

Zitierweise, einmal nach den Seiten der Neuausgabe und zum andern nach

den Spalten der Migne-Ausgabe. Die beigefügte Randzählung ermöglicht

die Identifizierung, und den Mut, diese Ausgabe als eine Editio critica

maior zu betrachten, bitten die Editoren beanspruchen zu dürfen.

Ein beson derer D ank ist der Akadem ie der Wissenschaften in G öttingen

für ihre Unterstützung auszusprechen.

Göttingen, im Oktober 1989

Ekkehard Mühlenberg

4: 7 PM


http://slidepdf.com/reader/full/pts-33-beate-regina-suchla-pseudo-dionysius-areopagita-band-i-de-divinis 8/327 4: 7 PM



VORWORT

Nach der Edition Balthasar Cordiers, Antwerpen 1634 (verbesserte

Neuausgabe Paris 1644, 1655 u. ö.), können nun die Göttlichen Namen

erstmalig in einer Nova editio critica maior vorgelegt werden. Ihr geht

eine Einleitung in die Gesamtausgabe des Corpus Dionysiacum voran, die

die Überlieferung des Corpus in ihren für die Konstitution des Textes

wesentlichen G rundzügen aufzeigt. Weitere Einzelheiten finden in einer

,Überlieferungsgeschichte , die als Band 3 des Gesamtwerks erscheinen

wird, gesonderte Behandlung. Das Scholienwerk, wesentlicher Bestandteil

des Corpus und seiner Überlieferung, wird als 4. Band folgen.

All denen, die zur Erhellung der komplizierten Textüberlieferung und

zur Fertigstellung der Edition beigetragen haben, sei hier gedankt: den

zahlreichen Bibliotheken für die Bereitstellung von Mikrofilmen und

Abzügen, die eine fast vollständige Mikrofilmsammlung aller bekannten

Dionyshandschriften ermöglicht hat, und vor allem jenen drei Gelehrten,

ohne die eine Neuherausgabe der Areopagitica nicht hätte Zustandekom-

men können: Hermann Langerbeck f , dem Initiator .der Editio critica

maior, Carl Andresen f , dem jahrelangen Förderer, und Ekkehard Mühlen-

berg, dem Dienststellenleiter der Patristischen Kommission, Arbeitsstelle

Akademie der Wissenschaften zu Göttingen, der dieses Werk in langjähri-

ger Betreuung stets geduldig begleitet hat.

Göttingen, im Oktober 1989

Beate Regina Suchla



I N H A L T

Gele i twor t VI I

V o r w o r t I X

Inha l t XI

A b k ü r z u n g e n X I I I

Verzeichnis der abg ek ürz t z i t ier ten Qu el len X III

Verzeichnis der abg ek ürz t z i t ier ten Li te ra tur X V II

aus de r E in le i tung in d ie Gesa mta usgabe X V II

a u s d e r E d i t i o n v o n D e D i v i n i s N o m i n i b u s X I X

D i e A b k ü r z u n g e n d e s t e x tk r it i sc h e n A p p a r a t e s X X I V

S o n st ig e A b k ü r z u n g e n X X I V

aus der E in le i tung in d ie Gesa m tausgab e X X IV

a u s d e r E d i t i o n v o n D e D i v i n is N o m i n i b u s X X V

H a n d s c h r i f t e n i n a l p h a be t is c h e r A n o r d n u n g d e r S ig le n X X V

I . E in le i tung in d ie Gesa mta usgab e 1

1 . For sch ungsb er ich t 3

1 .1 . Ge dru ck te Au sgaben 3

1.2 . Vo rausg ehe nde textkr i t i sche Studien 5

2 . D i re k te Üb er l i e fe rung 14

2 .1. Co rpus Ha ndsc hr i f t en 14

2 .2. Mu t i l ie r t e Co rpus Ha ndsc hr i f t en 30

2 .3. Ver lo rene Co rpus Ha ndsc hr i f t en 32

2 .4. Ha ndsc hr i f t en mi t e inze lnen W erken 33

3 . Ü b e r l i e f e r u n g s p h ä n o m e n e 3 6

3.1 . Beg inn un d Cha rakter is t ika der Üb er l ie feru ng 36

3.2 . Üb ersetz ung en ins Syr ische 57

3.3 . Üb er l ieferu ngsv er lauf 64

4. Var ian tencha rakter is t ika 65

4.1 . Qu al i tä t des Arc hety ps 65

4 .2. Qua l i t ä t des doppe l ten Hy parche typs 65

4.3 . Qual i tä t der Var iantenträger und das Verhäl tn is der

Ze uge n zue inander 69

4.4 . Co ns t i tu t io Textus 91

4 .5. Gesa mtk o l la t ion ausgewä h l te r Pas sagen 91

I I . D e Div in i s No m in ib us 93

1. Ein le i tu ng 95

1.1. Z u r Ed i t io n 95



X I I

Inha l t

1 2 Verzeichnis der Sing ulärlesarten des ersten Ka pite ls 97

1 3 Verzeichnis der Bin nen zita te 103

2 Text 107

Verze ichnis der Ha nd schr if ten nach Bib l iotheks or ten 233



ABKÜRZUNGEN

VERZEICHNIS DER ABGEKÜRZT ZITIERTEN QUELLEN

Es wurden Abkürzungen für die griechisch-antiken Autoren nach

H. G. Liddell — R. Scott, A Greek-English Lexicon. With a Supplement

1968, Oxford

9

1940, Nachdruck 1978, S. X VI -X X X VII I , die lateinischen

Autoren nach Ch. T. Lewis — Ch. Short, A Latin Dictionary, Oxford 1879

Nachdruck 1966), S. VII — XI, die griechisch-patristischen Autoren nach

G. W. H. Lampe, A Patristic Greek Lexicon, Oxford

5

1978, S. IX-XLIII,

zitiert. Es wurden auch die dort aufgeführten Textausgaben benutzt.

Davon abweichende oder darüber hinausgehende Angaben finden sich im

folgenden Verzeichnis der abgekürzt zitierten Quellen. Die Abkürzungen

erfolgen ohne Punktsetzung.

Die Abkürzungen der biblischen Bücher folgen den Richtlinien der

PTS. Psalmen werden nach der hebräischen Zählung zitiert; die Septua-

ginta-Zählung erfolgt bei Abweichung in Klammern.

Weitere bibliographische Abkürzungen folgen dem Abkürzungsver-

zeichnis der Theologischen Realenzyklopädie, zusammengestellt von

S. Schwertner, Berlin— New York 1976.

Anast S capita — Anastasius Sinaita, Capita adversus Monotheletas, ed. K.-H. Uthemann,

Anastasii Sinaitae Sermones duo in Constitutionen̂ hominis secundum imaginem dei

necnon Opuscula adversus Monotheletas, = CChr.SG 12, 1985.

Anast S sermo ~ Anastasius Sinaita, Sermo adversus Monotheletas qui communiter dicitur

homilía tertia de creatione hominis, ed. K.-H. Uthemann, Anastasii Sinaitae Sermones

duo ..., a. a. O.

Anast S viae dux = Anastasius Sinaita, Viae dux, ed. K .-H. Uthemann, = CChr.SG 8, 1981.

Andr Caes Apoc = Andreas Caesariensis, Commentarius in Apocalypsim, ed. J. Schmid,

Studien zur Geschichte des griechischen Apokalypse-Textes. 1. Teil: Der Apokalypse-

Kommentar des Andreas von Kaisareia. Text, — MThS.HE 1, 1955.

Ath gent = Athanasius Alexandrinus, Contra gentes, ed. R. W. Thomson, Athanasius. Contra

Gentes and De Incarnatione, = OECT 1971.

Ath ine = Athanasius Alexandrinus, De incarnatione Verbi, ed. Ch. Kannengiesser, A thanase

d Alexandrie, Sur l incarnation du verbe, = SC 199, 1973.

Athenag leg = A thenagoras Atheniensis, Legatio pro Christianis, ed. W. R. Schoedel,

Athenagoras. Legatio and De Resurrectione, = OECT 1972.

Aug civ Dei = A urelius Augustinus, De Civitate Dei, ed. E. Hoffmann, Sancti Aurelii

Augustini Episcopi De Civitate Dei. Libri X X II, Bd. 1, = CSEL 40, 1899, Bd. 2, =

ebenda, 1900.

Aug conf = Aurelius Augustinus, Confessionum libri X III, ed. L. Verheijen, Sancti Augustini

Confessionum libri X III, = CChr.SL 27, 1981.



XIV Abkürzungen

Aug ench = Aurelius Augustinus, Enchiridion, ed. O. Scheel, Auguscins Enchiridion, =

SQS II 4,

3

1937.

Aug ep — Aurelius Augustinus, Epistulae, ed. A. Goldbacher, S. Aureli Augustini Hippo-

niensis Episcopi Epistulae, = CSEL 57, 1911.

Aug lib arb = Aurelius Augustinus, De libero arbitrio, ed. W.M.G reen, Sancti Aurelii

Augustini De libero Arbitrio, = CChr.SL 29, 1970.

Aug nat boni = Aurelius Augustinus, De natura boni, ed. I. Zycha, Sancti Aureli A ugustini

Contra Felicem De natura boni, = CSEL 25, 1892.

Aug ord = Aurelius Augustinus, De ordine, ed. P. Knöll, Sancti Aurelii Augustini D e

ordine libri duo, = CSEL 63, 1922.

Aug Trin = Aurelius Augustinus, De Trinitate, ed. W.J .Mountain, Sancti Aurelii Augustini

De Trinitate libri XV, Bd. 1, = CChr. SL 50, 1968.

Bas ep = Basilius Caesariensis, Epistulae, ed. M. Forlin Patrucco, Basilii Caesariensis Epistu-

lae, vol I, = CP.G 11, 1983.

Bas Eun = Basilius Caesariensis, Adversus Eunomium, edd. B. Sesboüé, G .-M. de Durand,

L. Doutreleau, Basile de Césarée, Contre Eunome, Bd. 1, = SC 299, 1982; Bd. 2, =

ebenda 305, 1983.

Bas hex = Basilius Caesariensis, Homiliae in hexaëmeron, ed. S. Giet, Basile de Césarée,

Homélies sur l'Hexaéméron, = SC 26 bis, 1968.

Bas Spir Basilius Caesariensis, Liber de Spiritu Sancto, ed. B. Pruche, Basile de Césarée,

Sur le Saint-Esprit, = SC 17 bis, 1968.

Chrys incomprehens = Joannes Chrysostomus, De incomprehensibili dei natura, edd.

J. Daniélou, A.-M. Malingrey, R. Flacelière, Jean Chrysostome, Sur l'incompréhensibi-

lité de Dieu, Bd. 1, = SC 28 bis, 1970.

Cyr H catech = Cyrillus Hierosolymitanus, Catecheses illuminandorum, ed. W. K . Reischl,

S. Patris nostri Cyrilli Hierosolymorum Archiepiscopi opera quae supersunt omnia,

Bd. I, München 1848.

D— S = H. Denzinger und A. Schönmetzer, Enchiridion Symbolorum, Definitionum et

Declarationum de Rebus Fidei et Morum, Freiburg

36

1977.

Did = Didache XII Apostolorum, edd. W. Rordorf, A. Tuilier, La doctrine des douze apôtres

(didachè), = SC 248, 1978.

Didym Trin = Didymus Alexandrinus, De trinitate, ed. I. Seiler, D idymus der Blinde. De

trinitate, Buch 2, Kapitel 1- 7 , = BK P 52, 1975.

Doct Patr = Doctrina patrum de incarnatione verbi, ed. F. Diekamp, 2. Auflage mit K orrektu-

ren und Nachträgen von B. Phanourgakis herausgegeben von E. Chrysos, Münster

1981.

Dor doct = Dorotheus Abbas, Doctrinae diversae, edd. L. Regnault, J. de Préville, Dorothée

de Gaza, Œuvres Spirituelles, = SC 92, 1963.

Eus ρ e = Eusebius Caesariensis Praeparatio evangelica ed. K . Mras Eusebius Werke.

Achter Band. Die Praeparatio evangelica - GCS 43 1 1954.

Gr Naz or = Gregorius Nazianzenus Orationes edd. J.Bernardi Grégoire de Nazianze,

Discours 1- 3, = SC 247, 1978; Discours 4- 5 , = SC 309, 1983; J.Mossay, G .Lafon-

taine, Grégoire de Nazianze, Discours 20—23, = SC 270, 1980; P. Gallay, M. Jourjon,

Grégoire de Nazianze, Discours 27— 31 (D iscours théologiques), = SC 250, 1978;

C. Moreschini, P. Gallay, Grégoire de Nazianze, D iscours 32—37, = SC 318, 1985.

Gr Nyss ep = Gregorius Nyssenus, Epistulae, ed. G. Pasquali, G regorii Nysseni Epistulae,

= Gregorii Nysseni Opera, vol. VIII 2,

2

Leiden 1959.



Zitierte Quellen

X V

Gr Nyss Eun

—

Gregorius Nyssenus, Contra Eun om ium , ed. W. Jaeger , Contra Eunom ium

Libri. Pars Prior, = Gre gorii Nysseni Op era, vol. I ,

2

Leiden 1960; Pars Altera, =

Greg orii N ysseni Opera, vol. II ,

2

Leiden 1960.

Gr Nyss Pss t i t t = Greg orius Nyssenus, Psalmorum t i tu l i, ed . J .M cD on ou gh , in: J .

M cD ono ugh , P. Alexander, Greg orii Nysseni In Inscriptiones Psalmoru m, In Sextum

Psalmum , In Ecclesiasten Hom iliae, = Gre gorii N ysseni Opera, vol. V, Leiden 1962,

Nachdruck ebenda 1986.

G r Nyss ho m in Eccl = Gre gorius Nyssenus, H omiliae in Ecclesiasten, ed. P. Alexander,

in : J . McDonough, P .Alexander , Gregori i Nysseni In Inscr ipt iones Psalmorum.. . ,

a a

O .

G r Nyss hom in Cant — Gre gorius N yssenus, Homiliae in Canticum Canticorum, ed.

H. Lange rbeck, Gre gorii Nysseni In Canticum Canticorum, - Gre gorii Nysseni Opera ,

vol. VI , Leiden 1960, Nachdru ck ebenda 1986.

G r N yss or catech = Gre gorius Nyssenus, Ora tio catechetica, ed. J. H. Srawley, Th e

Catechetical Oration of Gregory of Nyssa, Cambridge 1903.

G r Nyss perf = Gre gorius Nyssenu s, De perfectione et qualem oporteat esse Christianum,

ed. W. Jaeger, Greg orii N ysseni De perfectione, — Gregorii N ysseni Ope ra, vol. VII I

I, Leiden 1952, Nachdruck ebenda 1986.

G r Nyss prof Chr = Gre goriu s Nyssenus, De professione Christiana, ed. W. Jaeger, Greg orii

Nysseni De professione Christiana, = Gre gorii N ysseni Opera, vo l. VII I 1, Leiden

1952, Nachdruck ebenda 1986.

Heracleon ap O r Jo = Heracleon apud Orig enem , Com mentarli in Joha nnem , ed.

E. Preuschen, Orígen es, Johanne skom men tar, = Orígen es. Werke, Bd. 4, — GC S 10,

1903.

Hipp haer — Hippolytus Rom anus, Refuta t io omnium haeresium, ed. M. Marcovich, H ippo-

lytus. Refu tatio om nium h aeresium, = PT S 25, 1986.

Ign Rom = Ignatius Antioch enus, Epistula ad Rom anos, ed. J. A. Fischer, Die Apostolischen

Väter, = SUC 1, 1986 .

Iren haer = Irenaeus Lugdu nensis, A dversus haereses, edd. A . Rousseau, L. Do utreleau,

Irénée de Lyon, Contre les Hérésies, Livre I, = SC 264, 1979; Livre III, - SC 211,

1974; edd. A. Rousseau, B. Hem merding er, L. Doutrelea u, C h. Mercier, Irénée de Lyon ,

Co ntre les Hérésies, Liv re IV, = SC 100, 1965.

Jam b myst = Jam blich us Philoso phu s, De mysteriis, ed. E. des Places, Paris 1966.

Jo D dialect fus — Johanne s D amascenus, D ialéctica, Recensio fusior, ed.

Β . Kot ter , Die

Schr i f ten des Johan nes von D amaskos I , = PT S 7, 1969.

Jo D d orm = Johann es Damascenus , Sermo de dorm it ione BMV, ed. Β . Kot ter , Die

Schr i f ten des Johan nes v on D amaskos V, = PT S 29, 1988.

Jo D exp = Johann es Damascenus , Exp osi t io ( idei , ed. Β . Kot ter , Die Schr i f ten des Johanne s

von Damaskos II , = PTS 12, 1973.

Jo D inst el - Joh ann es Dam ascenu s, Insti tutio elemen taris , ed. Β . Ko tter, Die Schriften

des Johan nes von Dam askos I , a . a . O.

Jo D Man = Johann es Dam ascenus , Contra Manichaeos , ed. B. Ko t ter , Die Schr if ten des

Johan nes von Dam askos IV, = PT S 22, 1981.

Jo D t rans — Johanne s Dam ascenus , Sermo in t ransf igurat ionem domini , ed. B. Ko t ter , Die

Schriften des Joha nne s v on Dam askos V, a. a. O.

Jul ep — Juliani Imp eratorie E pistulae, ed. J . Bidez, L Em pere ur Ju lien

Œuvres complètes ,

1.1,2: Lettres et Fragments, Paris 1924.



X VI Abkürzungen

Just qu Chr = Justinus Martyr, Quaestiones Christianae ad Graecos, ed. J .C. Th. von O tto,

Justini Philosophi et Martyris Opera quae feruntur omnia, = Corp Ap 5,

3

1881,

Nachdruck Wiesbaden 1969.

Lact de ira D — Lactantius, D e ira Dei, ed. H. K raft und A . Wlosok, Lactantius, D e ira

Dei. Vom Zorne Gottes, = TzF 4,

4

1983.

Mac Aeg hom = Macarius Aegyptius, Homiliae spirituales, edd. H. Dörries, E. K lostermann,

M. K roeger, Die 50 geistlichen Homilien des Makarios, = PTS 4, 1964.

Min Fei Oct = Minucius Felix, Octavius, ed. B. K ytzler, = BSGRT 1982.

Pachymeres ad locum = Pachymeres, Paraphrasis ad opera Dionysii A reopagitae, = PG 3,

coli 128 sqq.

Ph det = Philo Judaeus, Q uod deterius potiori insidiari soleat, ed. L. Cohn, Philonis

Alexandrini opera quae supersunt, vol.1, Berlin 1896, Nachdruck 1962.

Ph ebr = Philo Judaeus, D e ebrietate, ed. P. Wendland, Philonis Alexandrini opera quae

supersunt, vol. II, Berlin 1897, Nachdruck 1962.

Ph leg all = Philo Judaeus, Legum allegoriarum libri — III, ed. L.Cohn, Philonis Alexan-

drini opera quae supersunt, vol. I, a. a. O.

Ph migr Abr = Philo Judaeus, De migratione Abrahami, ed. P. Wendland, Philonis A lexan-

drini opera quae supersunt, vol. II, a. a. O.

Ph opif = Philo Judaeus, De opificio mundi, ed. L. Cohn, Philonis Alexandrini opera quae

supersunt, vol. I, a. a. O.

Ph praem = Philo Judaeus, De praemiis et poenis, ed. L.Cohn, Philonis ..., vol .V , Berlin

1906, Nachdruck 1962.

Ph sacrif = Philo Judaeus, De sacrificiis Abelis et Caini, ed. L.Co hn, Philonis ..., vol. I,

a. a. O.

Ph soma - Philo Judaeus, De somniis libri I et II, ed. P. Wendland, Philonis ... , vol. II I,

Berlin 1898, Nachdruck 1962.

Ph virt - Philo Judaeus, De virtutibus, ed. L.Co hn, Philonis ..., vol.V , a.a.O .

Plot Enn = Plotini Enneades, I, II, II I, edd. P.Henry und H.-R. Schwyzer, = ML .P

X X X III , 1951; Enneades IV, V, edd. P. Henry und H.-R. Schwyzer, = ML .P X X X IV ,

1959; Enneas VI, edd. P. Henry und H.-R. Schwyzer, = ML.P X X X V , 1973.

Proci de dec dub = Proclus, De decern dubitationibus circa providentiam, ed. H. Boese,

Procli D iadochi tria opuscula, = QSGP 1, 1960.

Proel de mal sub = Proclus, De malorum subsistentia, ed. H.Boese, Procli ..., a.a.O .

Proci de prov = Proclus, De Providentia et fato et eo quod in nobis ad Theodorum

Mechanicum, ed. H. Boese, Procli. .., a.a.O .

Proci in Ale = Proclus, In Alcibiadem, ed. L. G . Westerink, Procli In Alcibiadem. Commen-

tary on the first Alcibiades of Plato. Critical Text and Indices, Amsterdam 1954.

Proci in Cra = Proclus, In Cratylum, ed. G . Pasquali, Procli Diadochi in Platonis Cratylum

Commentaria, Leipzig 1908.

Proci in Prm = Proclus, In Parmenidem, ed. V. Cousin, Procli ..., voll. IV, V und VI, Paris

1821, 1823 und 1827 zitiert nach voll, und Seiten).

Proel in R = Proclus, In Rempublicam, ed. W. K roll, Procli Diadochi In Piatonis Rem

Publicam Commentarli, 2 Bde, Leipzig 1899 und 1901, Nachdruck Amsterdam 1965.

Proci in Ti = Proclus, in Umaeum, ed. E. D iehl, Procli D iadochi in Piatonis T imaeum

Commentarla, 3 Bde, Leipzig 1903—1906, Nachdruck Amsterdam 1965.

Proel inst = Proclus, Institutio theologica, ed. E. R. Dodds, Proclus, The Elements of

Theology. A revised text with translation, introduction and commentary, Oxford

2

1963.



Zitierte Literatur (Einleitung in die Gesamtausgabe) XVII

Proci theol plat = Proclus, In Piatonis Theologiam, edd. H. D. Saffrey und L. G. Westerink,

Proclus Théologie Platonicienne, 5 Bde, Paris 1968, 1974, 1978, 1981, 1987 (mit der

Paginierung der Ausgabe von Ae. Portus, Prodi in Piatonis Theologiam, Hamburg

1618, Nachdruck Frankfurt a. Main 1960).

Sallust d et m = Sallustius Philosophus, De diis et mundo, ed. G. Rochefort, Saloustios.

Des dieux et du monde, Paris 1960.

Schol = Scholiastes, Scholia ad opera Dionysii Areopagitae, = PG 4, coli 29 sqq.

Sebast de mal sub = Isaak Sebastokrator, De malorum subsistentia, ed. J. J. Rizzo, = BK P

42, 1971.

Sev Ant adv Apol — Severus Antiochenus, Adversus Apologiam Juliani, ed. R.Hespel,

Sévère d Antioche. La polémique antijulianiste II Β = CSCO 301 1969.

Sev Ant contra add Severus Antiochenus Contra additiones Juliani ed. R. Hespel Sévère

d Antioche. La polémique antijulianiste II A, = CSCO 295, 1968.

Tert adv Marc = Tertullianus, Adversus Marcionem, ed. E. Evans, Tertullian. Adversus

Marcionem, Books I— III, = OECT 6/ 1, 1972.

VERZEICHNIS DER ABGEKÜRZT ZITIERTEN LITERATUR

aus der inleitung in die Gesamtausgabe

Andrés, Catálogo = Gr. de Andrés, Catálogo de los Codices Griegos de la Biblioteca de El

Escorial, Bd. II, Madrid 1965; Bd. III, ebenda 1967.

Andrés, Desaparecidos = Gr. de Andrés, Catálogo de los Codices Griegos D esaparecidos

de la Real Biblioteca de El Escorial, El Escorial 1968.

Beck, Überlieferungsgeschichte = H. G . Beck, Überlieferungsgeschichte der byzantinischen

Literatur. Epimetron: Zur Überlieferung der griechischen Patristik, in: Hunger—

Stegmüller, Geschichte.

Brons, Sekundäre Textpartien = B. Brons, Sekundäre Textpartien im Corpus Pseudo-

Dionysiacum? Literarkritische Beobachtungen zu ausgewählten Textstellen, = NAWG

1975, 5.

Canart, Codices -- P. Canart, Bibliothecae Apostolicae Vaticanae Codices manuscripti recen-

siti. Codices Vaticani graeci. Codices 1745 1962, Bd. I, Vatikanstadt 1970.

Chevallier, Dionysiaca Ph. Chevallier, Dionysiaca. Recueil donnant l ensemble des traduc-

tions latines des ouvrages attribués à Denys l Aréopagite, Bd. I, Bruges 1937; Bd. II,

ebenda 1950.

Devreesse, Le fonds - R. Devreesse, Le fonds grec de la Bibliothèque Vaticane des origines

à Paul V, = StT 244, 1965.

Gribomont, Histoire J. Gribomont, Histoire du texte des Ascétiques de S. Basile, Louvain

1953.

Halkin, Catalogue E Halkin, Catalogue des manuscrits hagiographiques de la Bibliothèque

Nationale d Athènes, = SHG 66, 1983.

Halkin, Manuscrits = F. Halkin, Manuscrits grecs de Paris. Inventaire Hagiographique, —

SHG 44, 1968.

Heil, La Hiérarchie Céleste = R. Roques, G. Heil, M. de Gandillac, edd. Denys l Aréopagite,

La Hiérarchie Céleste, = SC 58, 1958, unveränderte Neuauflage, = SC 58 bis, 1970.

Höver, Theologia Mystica = W. Höver, Theologia Mystica in altbairischer Übertragung, =

Münchener Texte und Untersuchungen zur deutschen Literatur des Mittelalters 36,

München 1971.



XVII I Abkürzungen

Höve r , Zum Stand = W. Höv er , Zum Stand der Methodenref lexion im Bereich der

altgermanistischen Editionen, in: Probleme der Edition mittel- und neulateinischer

Texte : Kol loquium der Deutschen Forschungsgemeinschaf t , Bonn, 26. -28. Februar

1973, hg. v. L. Hödl und D. Wuttke, Boppard 1978.

Horn us , Le Corpus = J . M. Ho rnus , Le Corpu s Dionysien en Syr iaque, in: ParO r 1, 1970.

Ka mil, Catalogu e = M . Kam il, Catalogu e of all man uscripts in the Monastery of

St

Catharine

on Mount Sinai, Wiesbaden 1970.

Hun ger— Kresten , Kata log - H. Hu nge r und O. Kres ten, Kata log der gr iechischen Hand -

schriften der Österreichischen Nationalbibliothek, Teil 3/1: Codices theologici 1 — 100,

Wien 1976.

Hunger—Kresten—Hannick, Kata log = H. Hunger und O. Kres ten unter Mitarbei t von

Chr. Hannick, Katalog der griechischen Handschriften der Österreichischen National-

bibliothek, TeU 3/2: Codices theologici 101-200, Wien 1984.

Hunger—Stegmüller , Geschichte

—

H. H ung er, O. Stegm üller u. a. , Gesch ichte der T extüber-

lieferung, Zürich 1961.

Lilla, Cod ices = S. Lilla, Cod ices Vaticani Gra eci. Codices 2162— 2254 (Codices C olu mn en-

ses), Vatikanstadt 1985.

Lilla, Introd uzio ne = S. Lilla, Introd uzio ne allo studio dello Ps. Dion igi l 'Areopagita, in:

Aug. 22, 1982.

Lilla, Osserva zioni = S. Lilla, Osservazion i sul testo del De Divinis N om inibu s dello Ps.

Dionigi l 'Areopagita, in: ASNSP.L, 3. Ser. , 10,1, 1980.

Lilla, Ricerche = S. Lilla, Ricerche sulla tradizione mano scrit ta del „D e Divinis N om inib us

dello Pseudo Dionigi l 'Areopagita, in: ASNSP.L, 2. Ser. , 34, 1965.

Maas, Textkrit ik = P. Maas, Textkrit ik, Leipzig

3

1957.

Mion i, Codices = E. Mion i, Bibliothecae Div i Ma rci Venetiarum Codices graeci ma nuscripti ,

Bd. I : Thesau rus antiquu s. Codices 1—299, = Indici e cataloghi, N.S. 6, Ro m 1981.

Olivier— M onég ier du Sorbier, Catalogue = J.-M . Olivier und M .-A. Mo négier du Sorbier,

Catalogue des manuscrits grecs de Tchécoslovaquie, Paris 1983.

Opi tz , Untersuch ungen = H.-G , Opi tz , Untersuchungen zu r Über l ieferung der Schr i f ten

des Athanasius, Berlin 1935.

Pasquali , rez. Paul Maas — G. Pasquali , rez. Paul Maas: Textkrit ik. Leipzig und Berlin:

Teub ner 1927. 18 S. (Einleitun g in die Altertumsw issenschaft . He rausg. von Ge rcke

und Norden. 1,2.) , in: Gn. 5, 1929.

Pasqu ali, Storia = G . Pasqu ali, Storia della tradizio ne e critica del testo , Firen ze

2

1952.

Polites—M anusakas, Ka tálogoi — L. Polites und M . Man usakas,

Σ υ μ π λ η ρ ω μ α τ ικ ο ί κ α τά λ ο -

γοι χειρογρά φ ω ν Ά γΙου O po us = Hel l. Ρ 24 1973.

Reinsch Bem erkungen = D. Reinsch Bem erkungen zu byzant inischen Autorenhan dschr i f -

ten in: Gr iechische Kodikologie und Textüberlieferung, hg. v. D. Harlfinger, Darm-

stadt 1980.

Richa rd, Répertoire = M . Richa rd, Répertoire des bibliothèque s et des catalogues de

manuscr i ts grecs , = PIRHT 1,

2

1958.

Richa rd, Supplém ent — M . Richard, Répe rtoire des bibliothèque s et des catalogues de

manuscr i ts grecs . Supplément I (1958-1963) , = PIRHT 9, 1964.

Ritter, Stemmatisierungsversuche — Α . M. Ri t ter Stemmatis ierungsversuche zum Corpus

Dionysiacum Areopagi t icum im Lichte des EDV -Verfahrens = NA W G 1980 6.

Roques Den ys = R. Roq ues Art . Denys

L'Aréo pagite (Le Pseudo-). I . Rappel de la question

dionysienne, in: DSp 3.



Z i t ie r te L i te ra tu r (E d i t ion von De Div in i s Nom in ibus )

X I X

Rudbe rg , É tude s - - S . Y . Rudbe rg , É tude s su r l a t r a d i t ion m a nusc r i t e de Sa in t Ba s i le ,

Uppsa la 1953.

Sa m be rge r , Ca ta log i — C. Sa m be rge r , Ca ta log i c od ic um gra e c o rum qu i in m inor ib us b ib l io -

thecis ita licis asse rva ntu r, Bd. I , Lei pzi g 1965; Bd. II , eben da 1968.

Scazzoso, N ot e = P . Scazzoso, N ot e sul la t radiz io ne mano scr i t ta de l la Th eolo gia M yst ica

de l lo Pse udo-Dion ig i l 'Are opa g i ta , in : Ae vum 32 , 1958 .

Sc hwa r tz , E use b ius = E . Sc hwa r tz , e d . E use b iu s , D ie Ki rc he n ge sc h ic h te , = G CS 9 ,3 , 1909.

Sherwood, Sergius - - P . Sherwood, Sergius of Resha ina and the Syr iac Vers ions of the

Pseudo-Denis , in : SE 4, 1952.

S ic he r l , E in ne up la ton isc he r Hym nus = M. S ic he r l , E in ne up la ton isc he r Hym nus un te r de n

Ge dic h te n Gre gors von Na z ia nz , in : Gon im os . Ne op la ton ic a nd Byz a n t ine S tud ie s

presen ted to Leend er t G. Weste r ink a t 75, Bu ffa lo , N ew Y ork 1988.

Stackmann, Mit te la l te r l iche Texte — Κ . S tackm ann Mi t te la l t e r l iche T ex te a l s Au fgab e in :

Fes t s ch r i f t

f ü r J . T r i e r, K ö l n - G r a z 1 96 4.

S tä h l in , E d i t ions te c hn ik = O . S tä h l in , E d i t ions te c hn ik , L e ipz ig

2

1914.

S t ig lm a yr , Da s Aufkom m e n = J . S t ig lm a yr , Da s Aufkom m e n de r ps . -d ionys i s c he n Sc hr i f t e n

und ihr E indr ingen in die chr is t l iche Li te ra tur bis zum Late ranconz i l 649, in : 4 .

J a hre sbe r ic h t de s ö f fe n t l i c he n P r iva tgym na s ium s a n de r S te l l a m a tu t ina z u Fe ldk i rc h ,

Fe ldkirch 1895.

S t ro th m a nn , Da s Sa kra m e nt = W. S t ro thm a nn , Da s Sa kra m e nt de r My ron-We ihe in de r

Schr if t De ecc les iast ica hie ra rchia des Pse udo -Di ony s ios -Ar eop agita , — G OF . S 15,

Teil 1, 1977; Teil 2, 1978.

Suc h la , D ie soge na nn te n M a xim us -Sc ho l ie n = B . R . Suc h la , D ie soge n a nn te n Ma xim us -

Sc ho l ie n de s Corpus Dionys ia c um Are opa g i t i c um , = NAWG 1980 , 3 .

Suc h la , D ie Übe r l i e fe ru ng - B . R . Suc h la , D ie Übe r l i e fe ru ng des P ro logs de s Joha nn e s

von Sky thopo l i s z um gr ie c h isc he n Corpus Dionys ia c um Are opa g i t i c um . E in we i te re r

Be i t r a g z u r Übe r l i e fe rungsge sc h ic h te de s CD, = NAWG 1984 , 4 .

Suc h la , E ine Re d a k t ion = B . R . Suc h la , E ine Re da k t ion de s g r ie c h i sc he n Corpu s Diony s ia -

c um Are opa g i t i c um im Um kre i s de s Joha nne s von Sky thopo l i s , de s Ve r fa s se r s von

Pro log und Sc ho l ie n . E in d r i t t e r Be i t r a g z u r Übe r l i e fe rungsge sc h ic h te de s CD, —

NAWG 1985 , 4 .

T hé ry , Re c he rc he s = P . G . T hé ry , Re c he rc he s pou r une é d i t ion g re c que h i s to r ique d u

Pse udo-De nys , in : NSc ho l 3 , 1929 .

T ur tu r ro , I l t r a t t a to = G . T ur tu r ro , I l t r a t t a to

Π ερ ί θ είω ν

¿

ν ο μ ά τ ω ν d e l l o P s . A r e o p a g i t a

nei mss . Laurenz iani . C on tr ib uto a una futu ra edizio ne cr i t ica Tei l 1 in : Bess . 12

1907/08 ; Teil 2 in: Bess. 13 1908/0 9.

W i e ß n e r , Z u r H a n d s c h r i f t e n ü b e r l i e f e r u n g = G . W i e ß n e r , Z u r H a n d s c h r i f t e n ü b e r l i e f e r u n g

de r sy r i s c he n Fa s sung de s Corpus Dionys ia c um , = NAWG 1972 , 3 .

Wr ig h t , Ca ta logue = W. W r igh t , Ca ta logue o f the Syr ia n Ma nusc r ip t s in the Br i t i sh Mu se um

acquired s ince the year 1838, Bd. 2 , Lo nd on 1871.

V E R Z E I C H N I S D E R A B G E K Ü R Z T Z I T I E R T E N L I T E R A T U R

aus der Edition von e ivinis Nom inibus

Au bin , L e p rob lè m e = P . A ub in , L e p rob lè m e de la „ c on ve r s io n , = T hH 1 , 1963 .

Baur , Die chr is t l iche Lehre = F . Chr . Baur , Die chr is t l iche Lehre vo n der Dre ie inig ke i t und

M e nsc hw e rdu ng G ot te s in ih re r ge sc h ic h t l ic he n E n twi c k lu ng , 2 Bde , T üb inge n 1841 f .



X X Abkürzungen

Becca, Il problema = A. Becca, Il problema del male nello ps. D ionigi, Bologna 1967.

Beierwaltes, Andersheit = W. Beierwaltes, Andershcit. Grundriß einer neuplatonischen Be-

griffsgeschichte, in: ABG 16, 1972.

Beierwaltes, Lux intellegibilis = W. Beierwaltes, Lux intellegibilis. Untersuchungen zur

Lichtmetaphysik der Griechen, München 1957.

Beierwaltes, Piatonismus — W. Beierwaltes, Piatonismus und Idealismus, = PhA 40, 1972.

Beierwaltes, Proklos = W. Beierwaltes, Proklos. Grundzüge seiner Metaphysik, - PhA 24,

1965.

Bellini, Teologia = E. Bellini, Teologia e teurgia in Dionigi Areopagita, in: VetChr 17,1980.

Bonaccorsi, Vangeli = G. Bonaccorsi, I Vangeli apocrifi, Bd. 1, Florenz 1948.

Braun, Deus = R. Braun, „Deus christianorum . Recherches sur le vocabulaire doctrinal de

Tertullien, = PFLA 41, 1962.

Brons, Gott und die Seienden = Β. Brons, Gott und die Seienden. Untersuchungen zum

Verhältnis von neuplatonischer Metaphysik und christlicher Tradition bei Dionysius

Areopagita, = FK DG 28, 1976.

Brons, Pronoia = Β. Brons, Pronoia und das Verhältnis von Metaphysik und Geschichte

bei Dionysius Areopagita, in: FZPhTh 25, 1978.

Brons, Sekundäre Textpartien — B. Brons, Sekundäre Textpartien im Corpus Pseudo-Diony-

siacum? Literarkritische Beobachtungen zu ausgewählten Textstellen, in: NAWG 1975.

Buckel, Die Gottesbezeichnungen = A. Buckel, Die Gottesbezeichnungen in den Liturgien

der Ostkirche, Würzburg 1938.

Carroll, Participation = W.J.Carroll, Participation in Selected Texts of Pseudo-Dionysius

the Areopagite's The Divine Names, Diss. The Catholic University of America 1981.

Coomaraswamy, Mediaeval aesthetic = A . K . Coomaraswamy, Mediaeval aesthetic I, in: ArtB

1935.

Corsini, Il trattato — E. Corsini, Il trattato De Divinis Nominibus dello Pseudo-Dionigi e

i commenti neoplatonici al Parmenide, = PFLUT 13,4, 1962.

Deneffe, Perichoresis = A. Deneffe, Perichoresis, circumincessio, circuminsessio. Eine termi-

nologische Untersuchung, in: ZK Th 47, 1923.

Dodds, Proclus = E. R. Dodds, Proclus. The Elements of Theology. A Revised Text with

Translation, Introduction and Commentary, Oxford

2

1963.

Dörrie,

Υττόστασις = Η.

Dörrie,

Ύπόστασις. Wort- und Bedeutungsgeschichte, in: NAWG

1955.

Elorduy, El problema = E. Elorduy, El problema del mal en Proclo y el Pseudo-Areopagita,

in: Pens 36, 1953.

Engelhardt, D ie angeblichen Schriften = J. G. V. Engelhardt, D ie angeblichen Schriften des

Areopagiten Dionysius, übersetzt und mit Abhandlungen begleitet, 2 Bde, Sulzbach

1823.

Erler, Proklos = M. Erler, Proklos Diadochos. Über die Existenz des Bösen, — BK P 102,

1978.

Fritz, Die Rolle des Nous = Κ . v. Fritz, Die Rolle des Nous, in: H.-G . Gadamer, Um die

Begriffswelt der Vorsokratiker, Darmstadt 1968.

Geizer, Σώμα = Η. Geizer, Σώμα oder Σήμα, in: JPTh 18, 1892.

Gersh, Κίνησίζ άκίνητοζ = S. Gersh, Κίνησις Ακίνητος. A Study of Spiritual Motion in the

Philosophy of Proclus, PhAnt 26, 1973.

González, La dormición = V. González, La dormición de María en las antiguas liturgias, in:

EstMar 9, 1950.

Grassi, Die Theorie = E. Grassi, Die Theorie des Schönen in der Antike, Köln 1962.



Zitierte Literatur (Edition von De Divinis Nominibus)

XXI

Greshake — Kremer, Resurrectio Mortuorum = G. Greshake und J. Kremer, Resurrectio

Mortuorum. Zum theologischen Verständnis der leiblichen Auferstehung, Darmstadt

1986.

Grillmeier, Gottmensch = A. Grillmeier, Gottmensch III (Patristik), in: RA C 90/ 91, 1982.

Grumel, L'apodosis = V. Grumel, L'apodosis de la fête de la koimesis dans le rite byzantin,

in: EIs μνήμην Σττ. Λάμπρου, Athen 1935.

Haibach-Reinisch, Ein neuer „Transitus Mariae = M. Haibach-Reinisch, Ein neuer „Trans-

itus Mariae des Ps-Melito, Rom 1962.

Halkin, BHG = F. Halkin, Bibliotheca Hagiographica Graeca, Bd. 1, = SHG 8a, 1957.

Horn, Amour = G. Horn, Amour et extase d'après Denys l'Aréopagite, in: RA M 4, 1925.

Horn, Note — G. Horn, Note sur l'Unité, l'Union dans les «Noms divins» du Pseudo-

Aréopagite, in: ArPh 2,3, 1924.

Hornus, Quelques réflexions — J. M. Hornus, Quelques réflexions à propos du Pseudo-

Denys l'Aréopagite et de la mystique chrétienne en général, in: RHPhR 27, 1947.

Ivánka, Der Aufbau = E. von Ivínka, Der Aufbau der Schrift „De divinis nominibus des

Ps.-Dionysios, in: Schol. 15, 1940.

Ivánka, Plato Christianus -- E. von Ivánka, Plato Christianus. Übernahme und Umgestaltung

des Piatonismus durch die Väter, Einsiedeln 1964.

Jäger, Nus = G .Jäger, Nus in Piatons Dialogen, Göttingen 1967.

Jeauneau, Jean Scot = E. Jeauneau, Jean Scot. Homélie sur le prologue de Jean, — SC

151, 1969.

Jones, The character = J. D. Jones, The character of the negative (mystical) theology for

Pseudo-Dionysius Areopagite, in: PACPA 51, 1977.

Jugie, La fête -- M. Jugie, La fête de la dormition et de l'assomption de la sainte vierge en

Orient et Occident, in: ATh 4, 1943.

Jugie, La mort = M. Jugie, La mort et l'assomption de la sainte vierge, Rom 1944.

Kattenbusch, Die Entstehung = F. Kattenbusch, Die Entstehung einer christlichen Theolo-

gie. Zur Geschichte der Ausdrücke θεολογία, θεολογεΐν, θεολόγος, in: ZThK .NS 11,

1930.

Kaulbach, Der philosophische Begriff = F. Kaulbach, Der philosophische Begriff der Bewe-

gung,

Köln —Graz 1965.

Koch, Das K lemenscitat = H. Koch, Das K lemenscitat bei Pseudo-Dionysius Areopagita,

in: ThQ 78, 1896.

Koch, Der pseudepigraphische Charakter — H. Koch, Der pseudepigraphische Charakter

der dionysischen Schriften, in: ThQ 77, 1895.

Koch, Proklus = H. Koch, Proklus als Quelle des Pseudo-Dionysius Areopagita in der

Lehre vom Bösen, in: Ph 54, 1895.

Koch, Pseudo-Dionysius Areopagita = H. Koch, Pseudo-Dionysius Areopagita in seinen

Beziehungen zum Neuplatonismus und Mysterienwesen. Eine litterarhistorische Unter-

suchung, = FChLDG I, 2f, 1900.

Krähe, Von der Wesensart = M.-J. Krähe, Von der Wesensart negativer Theologie. Ein

Beitrag zur Erhellung ihrer Struktur, Diss. München 1976.

Langen, Die Schule = J. Langen, Die Schule des Hierotheus, in: RITh 1, 1893; 2, 1894.

Langerbeck, Studien - H. Langerbeck, Studien zu dem sogenannten Dionysius Areopagita,

Phil. Habil.-Schrift (maschinenschriftlich) Göttingen 1939.

Lilla, Osservazioni — S. Lilla, Osservazioni sul testo del De Divinis Nominibus dello Ps.

Dionigi L'Areopagita, in: ASNSP.L, 3. Ser., 10,1, 1980.



XXI I

Abkürzungen

Lilla, Ricerche — S. Lilla, Ricerche sulla tradizione manoscritta del „D e Divinis N om inib us

dello Pseud o D ion igi L'A reopagita, in: ASN SP.L, 2. Ser., 34, 1965.

Lilla, The n otion - S. Lilla, The notion of infinitude in Ps.-Dionysius A reopagita, in:

JThS.NS 31, 1980.

Lossky, La notion = V. Lossky, La notion des analogies chez Denys Pseudo-A réopagite, in:

AHDL 5, 1930.

Lossky, La théologie négative = V. Lossky, La théologie négative dans la doctrine de Denys

l'Aréopagite, in: RSPhTh 28, 1939.

M eurers, Die Idee = J. M eurers, Die Idee der Bew egung als geistesgeschichtliche E rfah run g,

in: PhN 3, 1956.

M ühlenb erg, Das Verständnis = E. M ühlenb erg, Das Verständnis des Bösen in neuplatoni-

scher und frühchristlicher Sicht, in: KuD 15, 1969.

M ühlenb erg, Die Unen dlichkeit = E. M ühlenbe rg, Die Unendlichkeit Go ttes bei G rego r

von Nyssa. G rego rs Kritik am Gottesbegriff der klassischen Metaphysik, = F K D G

16, 1966.

Müller, Dionysios = H .

F

Müller, Dionysios, Proklos, Plotinos. Ein historischer Beitrag zur

neuplatonischen Philosophie, = BG PhM A 20,3 f, 1918.

Mu ñiz Rod ríguez, Significado = V. Muñiz Rod ríguez, Significado de los nom bres de D ios

en el Corpus Dionysiacum, Salamanca 1975.

Mu ñiz Rodrígu ez, Noción = V. Muñiz Rodríguez, Noción de „pró odo s en el Corpu s

Dionysiacum, in: Helm. 26, 1975.

Mußner , Ζ Ω Η = Ε M ußner, Ζ Ω Η . Die Anschauung vom „Leben im viert en Evangelium

unter Berücksichtigung der Johannes-Briefe, München 1952.

Neidl, Thearchia — W. M. Neidl, Thearchia. D ie Frage nach dem Sinn von G ott bei Pseudo-

Dionysius Areopagita und Thomas von Aquin (dargestellt anhand der Texte von

Π Ε ΡΙ Θ Ε ΙΩ Ν Ο Ν Ο Μ Α Τ Ω Ν und des dazu

verfaßten Kommentars des Aquinaten),

Regensburg 1976.

Op elt , Etym ologies — I. Op elt , A C hristianisation of Pagan Etymolog ies, in: StPatr 5, 1962.

Pera, Den ys = C. Pera, Den ys le M ystique et la θκ>μ αχία , in: RS Ph Th 25, 1936.

Pera, S. Th om ae A quinatis in l ibrum = C. Pera, ed. S. Th om ae A quinatis in l ibrum Beati

Dionysii de divinis nominibus exposit io, Turin—Rom 1950.

des Places, Den ys - E. des Places, Den ys L'Aréopagite et les oracles chaldaïques, in: FZPhTh

24, 1977.

Radermacher, Neutestam entliche Gram matik - L. Radermacher, Neutestam entliche Gram -

matik. Das Griechisch des Neuen Testaments im Zusammenhang mit der Volkssprache,

Bübingen 1925.

Ramis, El prob lema — P. Ramis, E l problema del mal en D ionisio A reopagita, in: Crisis 18,

1971.

Riggi, Il creazion ismo = C. Riggi, Il creazionism o e il suo sim bolo nello Pse udo -Di onig i

(De divinis nominibus IV, 8 - 9 ; IX , 9), in: Sai 29, 1967.

Rist, A note — J. M .R is t, A note on Ero s and Agape in Pseudo-Dionysius, in: VigChr 20,

1966.

Roques, D enys = R. Roqu es, Denys l 'Aréopagite (Le Pseudo), in: D Sp 3, 1954.

Roqu es, La notion = R. Roque s, La notion de hiérarchie selon le Pseudo-D enys, in: AH D L

24, 1949; 25/26, 1950/1951.

Roques, Le primat — R. Roqu es, Le primat d u transcend ant dan s la purification de l ' intell i-

gence selon le Pseudo-Denys, in: RAM 23, 1947.



Zitierte Literatur (Edition von De Divinis Nominibus)

XXI I I

Roq ues, L Univers dionysien — R. Roq ues, L Univers dionysien. Structure hiérarchique du

mo nde selon le Pseudo-D enys, = Théol(P) 29, 1954.

Roqu es, N ote = R. Roq ues, N ote sur la notion de

Theologia

»

selon le Pseudo-Denys, in:

RAM 25, 1949.

Roqu es, Symbolisme = R. Roqu es, Symbolisme et théologie négative chez le Pseudo -Deny s,

in: BAGB.NS, 4. Ser., 4, 1957.

Ro rem , Biblical and Liturgical Sy mbo ls — P. Ro rem , Biblical and Liturg ical Sym bols with in

the Pseudo-D ionysian Synthesis, = STP IM S 71, 1984.

Ruello, Étude ~ Fr. Ruello, Étude du terme άγαθοδότις dans quelques commentaires

médiévaux des Noms Divins, in: RThAM 24, 1957; 25, 1958.

de Santos O tero , Evangelios = A. de Santos O tero , Los Evangelios Apócrifos, Madrid

1956.

Scazzoso, I rap por ti -- P. Scazzoso, I rap por ti dello pse udo -D ionig i con la Sacra Scrittura e

con S. Pao lo, in: Aev um 42, 1968.

Scazzoso, Terminologia = P. Scazzoso, La terminologia m isterica nel Corpus Pseudo-A reopa-

gitico. Provenienza indiretta e diretta dei termini misterici usati nel Corpus, in: Aevum

37, 1963.

Schröder, Plotins Ab hand lung = E. Schröder, Plotins Ab han dlun g Π όθεν τά κακά Enn . I

8) , Borna-Leipzig 1916.

Schulz, Nachfolgen — Α . Schulz, Nach folgen und Na chahm en im Neuen Testament ,

Mü n -

chen 1962.

Sem melroth, Das ausstrahlende und emporziehen de Licht = O. Sem melroth, Das ausstrah-

lende und empo rziehende Licht. Die Theo logie des Pseudo-Diony sius in systematischer

Darstellung, Diss. Bonn 1947.

Semmelroth , Die θεολ ογία σ υμβ ολική = O. Semm elroth, Die θβ ολ ογία σ υμβ ολική des

Pseudo-Dionysius Areopagita, in: Schol. 27, 1952.

Sem melroth, G ot tes auss t rahlendes L icht — O. Sem melroth, Go t tes auss t rahlendes Licht .

Z u r

Schöpfungs- und Offenbarungslehre des Ps.-Dionysius Areopagita, in: Schol. 28,

1953.

Sem melroth, Gottes überwesentliche Einheit = O. Sem melroth, Gotte s überwesentliche

Einheit . Zur Gotteslehre des Pseudo-Dionysius Areopagita, in: Schol. 25, 1950.

Sem melroth, Die Lehre = O. Sem melroth, Die Lehre des Pseudo-D ionysius Areopagita vo m

Aufstieg der Kreatur zum göttlichen Licht, in: Schol. 29, 1954.

Sheldon-Williams, H enads = I . P. Sheldon-Williams, H enads and Ang els: Proclus and the

ps.-Dionysius, in: StPatr 11, 1972.

Sheldon-Williams, T he ps.-D ionysius = I . P. Sheldon-Williams, Th e ps.-Dionysius an d the

Holy Hierotheus, in: StPatr 8, 1966.

Stählin, Clemens = O. Stählin und L. Früch tel, Clemens Alexandrinus, B d. 3, = GC S 17,

2

1970.

Stiglmayr, Aszese = J. Stiglmayr, Aszese und M ystik des sog. Dio nysius A reopa gita, in:

Schol. 2, 1927.

St ig lmayr , Das Au fkom men = J . S t ig lmayr, Das Au fkom me n der Pseudo-Dionysischen

Schriften und ihr Eindringen in die christl iche Literatur bis zum Lateranconcil 649.

Ein zweiter Beitrag zur Dionysius-Frage, in: IV. Jahresbericht des öffentlichen Privat-

gymnasiums an der Stella matutina zu Feldkirch, Feldkirch 1895.

Stiglmayr, Der Neuplatoniker Proclus = J. Stiglmayr, Der Neuplatoniker Proclus als Vorlage

des sogen. Dionysius Areopagita in der Lehre vom Übel, in: HJ 16, 1895.



X X IV Abkürzungen

Stiglmayr, Die Lehre = J. Stiglmayr, D ie Lehre von den Sacramenten und der Kirche nach

Ps.-D ionysius, in: ZK Th 22, 1898.

Stiglmayr, Über die Termini = J. Stiglmayr, Über die Termini Hierarch und Hierarchie, in:

ZKTh 22, 1898.

Vanneste, Le Mystère = J. Vanneste, Le Mystère de Dieu. Essai sur la structure rationnelle

de la doctrine mystique du Pseudo-Denys l Aréopagite, = ML.A 45, 1959.

de Vogel, Amor = C.J. de Vogel, Amor quo caelum regitur, in: Vivarium 1, 1963.

de Vogel, Greek cosmic love C. J. de Vogel, Greek cosmic love and the christian love of

God. Boethius, Dionysius the Areopagite and the author of the Fourth Gospel, in:

VigChr 35, 1981.

Völker, Das Vollkommenheitsideal - W.Völker, Das Vollkommenheitsideal des Orígenes.

Eine Untersuchung zur Geschichte der Frömmigkeit und zu den Anfangen christlicher

Mystik, = BHTh 7, 1931.

Völker, Der wahre Gnostiker = W. Völker, Der wahre Gnostiker nach Clemens Alexandrinus,

= TU 57, 1952.

Völker, Kontemplation = W.Völker, Kontemplation und Ekstase bei Pseudo-Dionysius

Areopagita, Wiesbaden 1958.

Volkmann-Schluck, Plotins Lehre = K. H. Volkmann-Schluck, Plotins Lehre vom Wesen

und von der Herkunft des Schlechten (Enn. I 8), in: PhJ 75, 1967/ 1968.

Weertz, Die Gotteslehre = H. Weertz, Die Gotteslehre des sog. Dionysius Areopagita: Gott

als das Gute, in: ThG l 6, 1914.

DIE ABKÜRZUNGEN DES TEXTKRITISCHEN APPARATES

add = addidit

in r = in rasura

adscr = adscripsit

lin

linea

al man

= alia m anus mg

- in margine

alt = alterum

mut = mutavit

cett = ceteri

om = omisit

cf

= confer

Ρ

pagina

codd

= codices

PP

= paginae

coli

= collocavit

prim und pr = primum

coni = coniecit

praem

= praemisit

corr

correxit

quart

quartus

defic = deficit

s = supra

del = delevit

ser = scripsit

e corr

= e correctione

sec = secundum

em

emendavit

sext = sextus

eras

erasit

sq

sequens

exp

= expunxit

sqq = sequentes

gl

glossa

ss = suprascripsit

ine

= incipit

tert

= tertium

SONSTIGE

ABKÜRZUNGEN

aus der inleitung in die Gesamtausgabe

a.

= anno

Bd.

= Band

Anm.

= Anmerkung

Cod.

Codex



Handschr i f ten in a lphabet ischer Anordnung der Siglen

X X V

Arch = Archetypus

Codd.

= Codices

f.

= folgend

Phot .

= Photographien

ff. = folgen de S. = Seite

fol.

= folium

Serg

Übersetzung des Sergios

foil.

= folia Sp.

= Spalte

Gr . = Gru ppe

Syr = Üb ersetzu ng des Phocas

Hs s) = Ha ndsc hrift en)

vgl. Phoc)

hsl.

= handschr i f t l ich D N

= De divinis nominibus

Hy p Graec = Hyparchetypu s Graecus

CH = De coelesti hierarchia

Jh . = Jahrhun der t EH

- De ecclesiastica hierarchia

Mf. = Mikrof i lm M Th = De mystica theologia

N A

Neuausgabe

Ep p)

= Epistula e)

Nr . = Num mer CD = Corpus Dionysiacum

P G = Migne, Patrologia graeca

Phoc = Überse tzung des Phocas

vgl. Syr)

Weitere bibl iographische Abkürzungen folgen dem Abkürzungsverzeichnis der Theologi-

schen Realenzyklopäd ie, zusammen gestell t von S. Schw ertner, Berlin—Ne w York 1976.

S O N S T I G E A B K Ü R Z U N G E N

aus der Edition von e ivinis N ominibus

al = alibi; alio loco; aliis locis mss - m anuscr ipta

c

- capitulum

Ρ

pagina

cc und cap p = capitula

ΡΡ

= paginae

cf

confer

s = sectio

col

columna

sq = sequens

coll

columnae

sqq = sequen tes

f

= folium Su

-- Suchla

ff = folia verb = verb um

fase

= fasciculum DN = De divinis nom inibus

fr

= frag m entu m CH = De coelesti hierarchia

ib = ibidem E H = De ecclesiastica hierarchia

id = idem M Th

= De mystica theologia

1 = liber

EP P)

= Epistula e)

m s

= manuscr iptum

Schol = Scho liastes

H A N D S C H R I F T E N I N A L P H A B E T I S C H E R A N O R D N U N G D E R S I G L E N

Aa Ath os , Kloster Vatopediou, Cod. 157

Ab Ath os , Kloster Vatopediou, Cod. 158

Ac Ath os , Kloster Vatopediou, Cod. 159

Ad Ath os , Kloster Vatoped iou, Cod. 160

Ae Ath os , Kloster Vatoped iou, Cod. 161

Af Athos , Kloster Vatoped iou, Cod. 475

A h At ho s, Kloster Lauras, Cod . B 66 (186)



XXVI bkürzungen

Aj Athos, Kloster Lauras, Cod. B 67 (187)

Ak Athos, Kloster Lauras, Cod. Γ 52 (292)

Al Athos, Kloster Lauras, Cod. H 71 (726)

An Athos, Kloster Pantokratoros, Cod. 234 (1268)

Ao Athos, Kloster Xeropotamou, Cod. 190 (2523)

Ap Athos, Kloster Dionysiou, Cod. 63 (3597)

Aq Athos, Kloster Dionysiou, Cod. 88 (3622)

Ar Athos, Kloster Dionysiou, Cod. 213 (3747)

As Athos, K loster Dionysiou, Cod. 261 (3795)

At Athos, K loster Dionysiou, Cod. 265 (3799)

Av Athos, K loster Panteleemonos, Cod. 802 (6309)

Ay Athos, K loster Chiliantariou, Cod. 229.8

Ea Escorial, Biblioteca de El Escorial, Cod. Σ.ΙΙΙ.10

Eb Escorial, Biblioteca de El Escorial, Cod. T.III.17

Ec Escorial, Biblioteca de El Escorial, Cod. T.III.7

Eg Madrid, Biblioteca Nacional, Cod. 4592

Fa Florenz, Biblioteca Laurenziana, Conventi Soppressi, Cod. 202

Fb Florenz, Biblioteca Laurenziana, San Marco Florent., Cod. 686

Fc Florenz, Biblioteca Laurenziana, Cod. V .ll

Fd Florenz, Biblioteca Laurenziana, Cod. V.13

Fe Florenz, Biblioteca Laurenziana, Cod. V.19

Ff Florenz, Biblioteca Laurenziana, Cod. V.26

Fg Florenz, Biblioteca Laurenziana, Cod. V.32

Fj Florenz, Biblioteca Laurenziana, Cod. VII.35

Fn Florenz, Biblioteca Laurenziana, Cod. XXXI.37

Fo Florenz, Biblioteca Laurenziana, Conventi Soppressi, Cod. 104

Ga Athen, Nationalbibliothek, Cod. 2636

Gb Athen, Nationalbibliothek, Cod. Metochii 642

Ha Jerusalem, Patriarchatsbibliothek, Fonds του Τιμίου Σταυρού,

Cod. 23

Hb Jerusalem, Patriarchatsbibliothek, Fonds τοΰ Τιμίου Σταυρού,

Cod. 23, zweite Fassung der Epp

Hc Jerusalem, Patriarchatsbibliothek, Fonds του Παναγίου Τάφου,

Cod. 414

Ja Patmos, Johanneskloster, Cod. 51

Jb Patmos, Johanneskloster, Cod. 52

Ka Sinai, Katharinenkloster, Cod. 319

Kb Sinai, Katharinenkloster, Cod. 320

Kc Sinai, Katharinenkloster, Cod. 321

Kd Sinai, Katharinenkloster, Cod. 322

Ke Sinai, Katharinenkloster, Cod. 323

Kf Sinai, Katharinenkloster, Cod. 324

Kg Sinai, Katharinenkloster, Cod. 325

La London, British Library, Ms. Harley 5624



Handschri ften in a lphabetischer Ano rdnu ng der Sig len X X V II

L b Lo nd on , Brit ish Library, M s. Harley 5678

Lc Lo nd on , Bri t ish Library , Add it ions , Co d. 18231

L d Lo nd on, Bri ti sh Library , Ad dit ions , Co d. 22350

Le Lo nd on , Bri ti sh Library , Ad dit ions , Cod . 36821

Ma M oska u, Staat liches Histor i sches M useum , Cod . 109

M b M oska u, Staat liches Histor i sches M useum , Cod . 110

Mc M oska u, Staat liches Histor i sches M useum , Co d. 111

M d M oska u, Staat liches Histor i sches M useum , Cod . 112

N a Neapel , B ibl ioteca Nazionale Vit tor io Em anuele I I I , Co d. I I .B .5

N e Neap el , B ibl ioteca Nazionale Vit tor io Em anuele I I I , Co d. IL A . 10

Oa O xfor d, Bodle ian Library , M agdalen Col lege , Co d. Gr. 2

O b O xfor d, Bodle ian Library , Lincoln Col lege , Cod . Gr. 14

Oc O xfor d, Bodle ian Library , M s. E . D . Clarke 37

O d O xfor d, Bodle ian Library , M s. Canon. Gr. 97

Oe O xfo rd , Bod leian Library, Co rpu s Christ i Co llege, Co d. 141

O f O xfor d, Bodle ian Library , M s. D Or vi l le 113

Pa Paris , Bibliothèque Nation ale, Co d. Gr . 437

Pb Paris , Bibliothèque Nation ale, Co d. Gr . 438

Pc Paris , Bibliothèque Nation ale, Co d. Gr . 439

Pd Paris , Bibliothèque Na tionale, Co d. Gr. 440

Pe Paris , Bibliothèque Nation ale, Co d. Gr . 441

Pf Paris , Bibliothèque Nation ale, Co d. Gr. 442

Pg Paris , Bibliothèque Na tionale, Co d. Gr . 443

Ph Paris , Bibliothèque Nation ale, Co d. Gr . 444

Pj Paris , Bibliothèque Nation ale, Co d. Gr . 445

Pk Paris , Bibliothèque Nation ale, Co d. Gr . 446

PI Paris , Bibliothèque Nation ale, Co d. Gr . 447

Pm Paris , Bibliothèq ue Nation ale, Co d. Gr . 448

Pn Paris , Bibliothèque Nation ale, Co d. Gr . 933

Po Paris , Bibliothèque Nation ale, Co d. Gr . 934

Pp Paris , Bibliothèque Nation ale, Co d. Gr . 935

Pq Paris , Bibliothèque Nation ale, Co d. Gr . 936

Pr Paris , Bibliothèque Na tionale, Fo nd s Coisl in, Co d. Gr. 85

Ps Paris , Bibliothèq ue Na tionale, Fo nd s Coisl in, Co d. Gr. 86

Pt Paris , Bibliothèqu e Na tionale, Fo nd s Coisl in, Co d. G r. 253

Pu Paris , Bibliothèque Na tionale, Fo nd s Coisl in, Co d. Gr . 254

Pv Pari s , B ibl iothèque Nat ionale , M usée du Lo uvr e , Co d. Ivoires

A.53 (78)

Pw Paris , Bibliothèque Nation ale, Supp lémen t grec, Co d. 337

Px Straßb urg, Bibliothèq ue Nation ale et Universitaire , M s. 10

Py Paris , Bibliothèque Nation ale, Supplém ent grec, Co d. 8

Q a Leid en, Bibliotheek der Rijksuniversiteit , Co d. Vulc. 52

Ra R om , Biblioteca Vall icell iana, Co d. B. 55

R b R om , Biblioteca Vall icell iana, Co d. B. 80



XXVIII

bkürzungen

Re Rom, Biblioteca Vallicelliana, Cod. E. 29

Rd Rom, Biblioteca Vallicelliana, Cod. E. 61

Re Rom, Biblioteca Angelica, Cod. Gr. 43

Rf Rom, Biblioteca Angelica, Cod. Gr. 56

Rg Rom, Biblioteca Angelica, Cod. Gr. 37

Rh Rom, Biblioteca Angelica, Cod. Gr. 80

Ta Brescia, Biblioteca Queriniana, Cod. A.IV.3

Tt Turin, Biblioteca Nazionale, Cod. B.V I.43

Ua Venedig, Biblioteca Nazionale di San Marco, Cod. 142

Ub Venedig, Biblioteca Nazionale di San Marco, Cod. 143

Uc Venedig, Biblioteca Nazionale di San Marco, Cod. 144

Ud Venedig, Biblioteca Nazionale di San Marco, Cod. 494

Ue Venedig, Biblioteca Nazionale di San Marco, Cod. 558

Va Rom, Biblioteca Apostolica Vaticana, Cod. Vaticanus Gr. 207

Vb Rom, Biblioteca Apostolica Vaticana, Cod. Vaticanus Gr. 370

Vc Rom, Biblioteca Apostolica Vaticana, Cod. Vaticanus Gr. 371

Vd Rom, Biblioteca Apostolica Vaticana, Cod. Vaticanus Gr. 372

Ve Rom, Biblioteca Apostolica Vaticana, Cod. Vaticanus Gr. 373

Vf Rom, Biblioteca Apostolica Vaticana, Cod. Vaticanus Gr. 374

Vh Rom, Biblioteca Apostolica Vaticana, Cod. Vaticanus Gr. 376

Vj Rom, Biblioteca Apostolica Vaticana, Cod. Vaticanus Gr. 377

VI Rom, Biblioteca Apostolica Vaticana, Cod. Vaticanus Gr. 504

Vm Rom, Biblioteca Apostolica Vaticana, Cod. Vaticanus Gr. 859

Vn Rom, Biblioteca Apostolica Vaticana, Cod. Vaticanus Gr. 1426

Vo Rom, Biblioteca Apostolica Vaticana, Cod. Vaticanus Gr. 1525

Vq Rom, Biblioteca Apostolica Vaticana, Cod. Vaticanus Gr. 1809

Vr Rom, Biblioteca Apostolica Vaticana, Cod. Vaticanus Gr. 2249

Vs Rom, Biblioteca Apostolica Vaticana, Cod. Reginensis Suec.

Gr. 30

Vt Rom, Biblioteca Apostolica Vaticana, Cod. Reginensis Suec.

Gr. 38

Vu Rom, Biblioteca Apostolica Vaticana, Cod. Palatinus Gr. 39

Vv Rom, Biblioteca Apostolica Vaticana, Cod. Palatinus Gr. 123

Vx Rom, Biblioteca Apostolica Vaticana, Cod. Urbin. Gr. 5

Vy Rom, Biblioteca Apostolica Vaticana, Cod. Borgianus Gr. 22

Vz Rom, Biblioteca Apostolica Vaticana, Cod. Vaticanus Gr. 1787

Wa Wien, Österreichische Nationalbibliothek, Ms. Suppl. Gr. 1

Wb Wien, Österreichische Nationalbibliothek, Cod. Theol. Gr. 65

Wc Wien, Österreichische Nationalbibliothek, Cod. Theol. Gr. 110

Wd Wien, Österreichische Nationalbibliothek, Cod. Theol. Gr. 162

We Prag, Universitätsbibliothek, Cod. Raudnitz) VI.Fe.l

Xa Mailand, Biblioteca Ambrosiana, Cod. H .ll sup.

Xd Mailand, Biblioteca Ambrosiana, Cod. M.87 sup.

Za Alexandrien, Patriarchatsbibliothek, Cod. 123



Handschr i f ten in alphabetischer Anordnung der S ig len

X X I X

Zc Athos, Kloster Lauras, Cod. Λ 198 (1689)

Zd Florenz, Biblioteca Laurenziana, Cod. V II.2 9

Ze Mo dena, Biblioteca Estense, Cod. Gr. 45

Z f Mo dena, Biblioteca Estense, Cod. Gr. 190

Zg Modena, Biblioteca Estense, Cod. Gr. 246

Zh Ox ford , Bodleian Library, Corpus Christi College, Cod . 163

Zj Ro m , Biblioteca Apo stolica Vaticana, Cod. Vaticanus Gr. 1884

Zk Ro m , Biblioteca Ap ostolica Vaticana, Cod. Vaticanus Gr. 214 2

ZI Ro m , Biblioteca Apostolica Vaticana, Cod. Vaticanus Gr . 2162

Rom, Biblioteca Apostolica Vaticana, Cod. Ottobonianus Gr. 126



I E I N L E I T U N G I N D I E G E S A M T A U S G A B E



1. FORSCHUNGSBERICHT

1.1. GEDRUCKTE AUSGABEN

1

1. 1516 Sancti Dionysii opera omnia;

in aedibus Philippi Juntae edidit A. Colotius;

Florenz) 1516;

editio princeps;

nach der Hs Fb

2

.

2. 1519 Sancti Dionysii De mystica theologia;

in officina Joannis Miller;

Augsburg 1519.

3. 1538 Sancti Dionysii De divinis nominibus et De mystica theologia;

apud Barthol. de Zanettis edidit M. Ficinus;

Venedig 1538;

Text der editio princeps.

4. 1539 Sancti Dionysii De ecclesiastica hierarchia;

in officina Hervagiana;

Basel 1539.

5. 1542 Sancti Dionysii De caelesti hierarchia;

apud Jacobum Bogardum edidit I. Chaeradamus;

Paris 1542.


apud Guil. Morelium;

Paris 1562;

nach den Hss Pa Pb PI Pn Pv.

1

Eine Aufstellung aller griechischen und lateinischen Editionen des gesamten CD und

seiner Teilschriften des 15. bis 20. Jh.s mitsamt ihren zahlreichen Wiederabdrucken sowie

eine historische Ausgabe der Hss Pa und Fb = Edition von 1562) gibt Chevallier,

Dionysiaca, Bd. I, S. X X I ff. und S. 5

ff

sowie Bd. II . Eine textkritische Beurteilung der

griechischen A usgaben bietet Turturro, Il trattato, S. 94

ff

Die folgende Aufstellung

beschränkt sich auf die kritischen Ausgaben des griechischen G esamtwerks und seiner

Teilschriften mit ihren Nachdrucken.

2

Vgl. aber Suchla, Die Überlieferung, S. 186.



4 Einleitun g in die Gesam tausgabe

7. 1615 Sancti Dio nysii ope ra om nia;

apu d Cl. M ore llum edidit P. Lansselius;

Paris 1615;

nach den Hss Pa Pc Ph und Pv sowie nach dem Text der edi t io

princeps.

8. 1618 Sancti Dion ysii ope ra om nia;

sum ptibus Anton ii Hierathi sub signo G ryp hi edidi t P. Lans-

selius;

Köln 1618;

Nachdruck der Edit ion von 1615.

9. 1625 Sancti Dio nys ii ope ra om nia;

edidit P. Lansselius;

Paris 1625;


10. 1634 Sancti Dio nysii opera om nia;

ex officina Plantiniana Balthasaris Mo reti edidit B. Co rderius;

Antwerpen 1634;

nach den Hss Pa Pb PI Pn Pv Wb Wd.

11. 1642 Sancti Dio nys ii ope ra om nia;

sum ptibus Hieron ym i de la Ga rde sub signo Spei edidi t

P. Lan sselius;

Lyon 1642;



apu d L. Cottereau A. Stepha num edidi t B. Cord erius;

Paris 1644;

verbesserter und vermehrter Nachdruck der Edit ion von 1634.


edidi t

Β . Corderius ;

Paris 1655;



edidit Β . Cord erius in: Maxima Bibliotheca veteru m Patrum

et antiquorum scriptorum ecclesiast icorum tomus secundus

pp . 5 sqq.;

Lyon 1677;

Nachdruck der Edi t ion von 1644.



Forschungsbericht

5

15. 1680 Sancii Dionysii opera omnia;

edidit P Lansselius in: Sanctorum bibliotheca Patrum primiti-

vae Ecclesiae pp. 97 sqq.;

Lyon 1680;

Nachdruck der Edition von 1615.


typis Antonii Zatta edidit B. Corderius;

Venedig 1755;

verbesserter und vermehrter Nachdruck der Editionen von

1634 und 1644;

nach den Hss Pa Pb PI Pn Pv Ub Wb Wd.


edidit Β. Corderius;

Brescia 1854;



edidit Β. Corderius in: PG 3 coli. 120 sqq;

Paris 1857;



edidit G. Heil in: SC 58;

Paris 1958;

nach den Hss Oc Pa Pb Pc Pg Pj Pt Rb Vb Vv.


edidit G. Heil in: SC 58 bis;

Paris 1970;


1.2. VORAUSGEHENDE TEXTKRITISCHE STUDIEN

Die moderne Textkritik des CD beginnt mit den Studien Turturros in

den Jahren 1907 bis 1909 und konzentriert sich auf die Bestandsaufnahme

der Hss und ihr Verwandtschaftsverhältnis zueinander

3

.

Turturro nennt neben einigen lateinischen insgesamt bereits 61 griechi-

sche Hss die das CD ganz oder teilweise überliefern

4

. Es sind die Codd

5

:

3

II trattato Teile 1 und 2.

4

II trattato Teil 1 S.99f f.

5

Hier und im folgenden werden die von den genannten Autoren verwendeten uneinheit-

lichen Siglen durch die der Patristischen Kommission Arbeitsstelle Akademie der Wissen-

schaften zu Göttingen Editionsprojekte CD und Scholien zum CD ersetzt.



Einleitung in die Gesamtausgabe

Ay; Aq; Ar; As; At; Athos, Kloster Docheiariou, Cod. 2789

6

; An; Ta;

Brüssel, Bibliothèque Royale, Cod. 901 (II. 1083)

7

; Fo; Fa; Fe; Fd; Fe; Ff;

Fg; Fj; Fn; Fb; Genf, Bibliothèque Publique et Universitaire, Cod. Gr. 28;

La; Lb; Pa; Pb; Pc; Pd; Pe; Pf; Pg; Ph; Pj; Pk; PI; Pn; Po; Pp; Pq; Paris,

Bibliothèque Nationale, Cod. Gr. 1330; Pw; Px; Pr; Ps; Pt; Pu; Pv; Vu;

Vv; Vs; Vx; Ra; Rb; Rom, Biblioteca Vallicelliana, Cod. C. 4

8

; Rc; Rd; Tt;

Ua; Ub; Uc; Wb; Wc; Wd. Mit dieser umfangreichen Liste legt Turturro

den Grundstein für alle weiteren Studien.

Théry, dessen Ziel darin besteht, den historischen Wert der Hs Pa und

die Bedeutung einer historischen Edition aufzuzeigen, führt an weiteren,

von Turturro nicht genannten Hss auf

9

: Ec; Xa; Mailand, Biblioteca

Ambrosiana, Cod. L. 88 sup.

10

; Ma; Mb; Me; Ja; Jb; Vb; Ve; Ve; Vm; Vt;

Ka; Ue. Théry erhöht damit die Zahl der bekannten Hss auf 76.

An weiteren Hss nennen Heil

11

: Od; Oc; Oe; Ob; Oa sowie Va;

Scazzoso

12

: Na; Vo und Ud; Lilla

13

: Vr; Vq; Vn; Vd; Vj; Rom, Biblioteca

Apostolica Vaticana, Cod. Vaticanus Gr. 375

u

; Vf; Vh; VI; Lc; Ld sowie

Le; Ritter

15

: Aa; Ac; Ae; Ah; Al; Eb; Kc; Ke; Pw und Wa.

Schließlich macht Lilla weitere 23 Hss namhaft

16

und vergrößert somit

die Zahl der bis dahin öffentlich vorgestellten Hss auf 130

17

: Zc; Zd; Xd;

Ze; Zf; Zg; Nc; Zh; Of; Rg; Re; Rf; Rh; Vz; Zj; Zk; ZI; Rom, Biblioteca

Apostolica Vaticana, Cod. Vaticanus Gr. 2200

18

; Rom, Biblioteca Aposto-

lica Vaticana, Cod. Barberin. Gr. 591

19

; Kb; Kd; Kf; Kg.

Die textkritischen Studien Turturros konzentrieren sich auf den Text

von DN in der Überlieferung durch die acht Florentiner Hss Fa; Fe; Fd;

Fb; Fo; Ff; Fe und Fg. Für diese konstatiert er folgende zweispaltige

Überlieferung

20

:

6

Diese Sammelhs enthält Exzerpte aus CH.

7

Es handelt sich um eine lateinische CD-Hs mit einer griechischen Exzerpten-Stereotype.

8

Auch diese Sammelhs enthält Exzerpte.

Recherches, S. 362 ff.

10

Diese Sammelhs bietet ein Exzerpt aus DN.

11

La Hiérarchie Céleste, S. 1 ff.

12

Note, S. 222

ff

13

Ricerche, S. 296 f.

14

Diese Hs überliefert Exzerpte und figuriert S. 11 sowie S. 88 unter dem Siglum Vg.

15

Stemmatisierungsversuche, S. 98.

16

Introduzione, S. 566 f.

17

Da Lilla 1 Hs nicht anführt, nennt er nur die Zahl 129.

18

Diese Sammelhs bietet Exzerpte aus CH.

19

Diese Hs überliefert einen Auszug aus DN.

20

II trattato, S. 111 ; das hier gebotene Schaubild ist gegenüber Turturros Bild leicht

modifiziert.



Forschungsbericht 7

Auch Lil la untersucht die Textgestal t von DN. Für die von ihm kollat io-

nier ten 40 Hss kommt er zu folgendem Ergebnis

2 1

:

coi Exem plar mit Margina lvariante n)

mO

2

Grundlegende Kri t ik daran äußert Ri t ter

22

: Bedenklich seien 1. die

wil lkürl iche Hss-Auswahl

23

; 2. die unklare Verwendung des Begriffs Kon-

21

Ricerche, S. 355 sowie S. 386.

22

Stem ma tisierung sversu che, S. 125 ff.

23

In der Tat richtet Lilla sein Ha uptau genm erk auf i talienische Hss: von den 40 untersuc hten

Codd. s tammen 26 aus Rom und Florenz.




tamination; denn schließlich mache Lilla nicht deutlich, daß coi als Exem-

plar mit Marginalvarianten ein kontaminiertes Exemplar darstel le

24

; 3. die

Zweispal t igkeit des Stemmas, obwohl doch keine dieser zwei Famil ien

charakterisierende Textesmerkmale aufweise.

Der einzige Einordnungsversuch am Text der CH stammt von Hei l

25

,

dessen Studien auf grun dlegen den V orarbei ten H. Lang erbecks basieren

26

:

In einem unveröffent l ichten Gruppierungsversuch zur Textüberl iefe-

rung der EH gelangt Hei l

27

zu fo lgendem Entwurf

2 8

:

24

Zu m Alte r dieser M argina lvarianten vgl. Lilla, Oss ervazion i, S. 194

ff

25

La H iérarchie Céleste, S. 13 un d 35.

26

D iese umfassen einen Wo rtindex und umfangreiche Hss-Un tersuchunge n hsl.; Patristi-

sche Ko mm ission, A rbeitsstelle Akademie der Wissenschaften zu Götting en, sowie P rivat-

besitz E. Mühlenberg, Göttingen).

27

Hsl.; Patristische Kommission, Arbeitsstelle Akademie der Wissenschaften zu Göttingen.

28

Vgl. Ritter, Stemm atisierung sversu che, S. 130 f.

α

P h P k



orschungsbcricht

ωι

Pa

Pt

Fb

Rc

Mb Fx

Pn

Pb

Po

Ps

Oe

Ua Rd Vf

Fa

Ha

Lc

Wc

Le

Od Wb

Fe

Ka

Ve

Ve

Wd Pg Pp

Vv

Wa

Vd Vj Al

At

Vm

Ub

Pd

Pc

Va

Vu

Ab



10

Einle i tung in die Gesamtausgabe

Scazzoso untersucht die Überlieferung der MTh an zweiundzwanzig

Hss italienischer Bibliotheken und vergleicht diese mit dem Text der Hs

Pa. Auch er stellt ein zweispaltiges Stemma vor

2

:

FaRcVcVeRaVuFe FbVsUeUcVx

Dieses Schaubild Scazzosos basiert auf nur einem einzigen Trennfehler,

und zwar auf PG 3, 1048, 4

ο ύ τ ε ζ ή ο ύ τ ε ζ ω ή έ σ τ ι ν A ngesichts der

im Schaubild aufgezeigten Kontamination

muß das Ergebnis fragwürdig

erscheinen.

Die Textkonstitution der Epp prüft Ritter

30

. Seine Ergebnisse sind für

die Distanzfunktionen 1, 2, 4 und 4a überzeugend

31

. Danach lassen sich

folgende 13 Gruppen aufzeigen

32

:

29

No te, S. 232 f .

30

Stem matisierung svcrsuch e, S. 95 ff .

31

S. 110

f

Die E rgebn isse der D istanz fun ktion en 3, 4b, 7, 8, 9a sowie 9b sind m. E. v on

ger ingem Gewicht : Dis tanzfunkt ion 3 berücksicht igt neben wicht igen Var ianten zusätz-

l ich Orthographies und Iotaz ismen, Dis tanzfunkt ion 4b Einkorrekturen der ers ten Hand,

Dis tanzfunkt ion 7 Einkorrekturen von unbest immter Hand, Dis tanzfunkt ion 8 bie te t

dasse lbe wie Dis tanzfunkt ion 7 zuzügl ich Iotaz ismen und Incer ta , Dis tanzfunkt ion 9a

beachte t für Ep p

1

bis 6 und Ep 10 diese lben P hänom ene w ie Dis tanzfunk t ion 3 zuzügl ich

Satzzeichen-, Spiritus- und Akzentvarianten, Distanzfunktion 9b befolgt dasselbe wie

Distanzfunktion 9a für die Briefe 7 bis 9. Es geben aber in der Überlieferung des

CD Orthographica, Iotazismen, Satzzeichen-, Spiritus- und Akzentvarianten keinerlei

Aufschlüsse über Gruppenzugehör igkei t , da s ie in der Mehrzahl der Fäl le auf den

Schreiber der Hs und nicht auf se ine Vorlage zurückgehen, und auch Einkorrekturen

geben keine Auskünf te über Textesverwandtschaf ten ursprungsmäßiger Art .

32

D ie Schaub ilder sind Re kon struk tione n nach der Liste Ritters S.

110

f.).



orschungsbericht

1 1

Jh.

9.

10.

11

12. Me

13. ..

14. Ld Pg

« 2

U b

Pa

I i 2

R e i

Po

2 5

Fa

2 6

- - 2 7

2 11

< Vr

Vg

Pc 1

Pd

Ah

Jh.

9.

10.

1 1 .

12.

13.

« 1

Va

Ud

Aa l Ka Ve Ae

Oe Pf VI

Wd

1 6

Vs

jh .

9.

10.

11.

12.

13.

14.

Jh.

9.

10.

11.

12

13.

14.

Jh.

9.

10.

11.

12.

13.

Ha

J b

Le ¿ e

Vm

Pb

Aq

9

Vv

V b

Ma

Le Wc

Kc Wa

11

W b

12

M b

Pt

10

Ue Ac

Ps

Vf

Al

Pn

Ec

Ra

13

6 7

E b

H b

Ve

K e

F b

Py

Ua

Uc



12

Einleitung in die G esamtausgabe

Mit Ausnahme von Ritters Hss-Auswahl fallt bei allen genannten Ein-

ordnungsversuchen eine Zufälligkeit der Hss-Anzahl und Auswahl auf:

So. untersucht Turturro 8 Codd., Lilla 37, Heil zu CH 12, zu EH 42,

Scazzoso 22 und Ritter 59.

Turturros Hss-Auswahl hat mit Lillas Wahl 7 Hss (Fa Fe Fd Fb Ff Fe

Fg), mit Heils lediglich 4 (Fb Fa Fe Fg), mit Scazzosos 3 (Fa Fe Fb), mit

Ritters nur 2 (Fa Fb) gemeinsam. Von Lillas Hss sind 22 mit denen Heils

identisch (Pc Vm Fg Oe Le Le Fa Fe Pt Od Vv Vd Vj Pa Pb Rd Fb Vf

Vu Ve Pg Pp), 10 mit jenen Scazzosos (Vv Vb Vo Rd Fa Ve Vu Fe Fb

Vs) und 19 mit denen Ritters (Fa Fb Le Ld Le Oc Oe Pa Pb Pc Pg Pt Va

Ve Vf VI Vm Vr Vs). Von Heils Hss stimmen immerhin 33 mit Ritters

Auswahl überein (Al Ec Fa Fb Ha Ja Ka Le Le Mb Oe Pa Pb Pc Pd Pg

Pn Po Ps Pt Re Ua Ub Va Ve Ve Vf Vm Vv Wa Wb Wc Wd).

Nachdenklich stimmt, daß alle genannten Stemma-Entwürfe unter-

schiedliche Ergebnisse zeitigen. So ordnen Turturro und Heil die Hs

Fg, Turturro und Scazzoso die Hs Fe unterschiedlich ein. Von den 22

gemeinsamen Hss Heils und Lillas werden lediglich 6 gleich zugeordnet

33

:

Pg-Pp, Vd-Vj, Fa-Fc. Von den 10 gemeinsamen Hss Lillas und Scazzosos

werden nur Vv und Vb sowie Fa und Vo annähernd ähnlich beurteilt. Von

den 19 gemeinsamen Hss Lillas und Ritters werden lediglich Pc-Vr, Ld-

Pg, Vl-Vs-Vc ähnlich eingegliedert. Von den 33 gemeinsamen Hss Heils

und Ritters werden immerhin 20 ähnlich zugeordnet: Fb-Ja, Ha-Le, Vc-

Ka-Wd, Lc-Wb-Wc, Mb-Pt, Pa-Rc-Fa-Po, Pg-Ub, Ps-Vf.

Angesichts dieses Befundes stellt Ritter die berechtigte Frage

34

, ob „das

Gesamtcorpus, entgegen der bisherigen .communis opinio' der Herausge-

ber, eben doch nicht einheitlich überliefert wurde . Daß sich jedoch die

Differenzen nicht nur aus Untersuchungen an verschiedenen Werken des

CD erklären, zeigen die oben angeführten Stemmata Turturros und Lillas

zu DN mit den 7 gemeinsamen Hss Fa Fd Fe Fb Fg Ff und Fe: Von

diesen werden nur 2 gleich zugeordnet, nämlich Fa-Fc. Fa-Fd führen

Turturro und Lilla auf eine gemeinsame Vorlage zurück, Lilla jedoch über

einen Ast mehr für Fa als Turturro. D ie Beziehung der Hss Fb Ff Fe und

Fg wird jeweils unterschiedlich beurteilt.

33

Vgl. auch Ritter, Stemmatisierungsversuche, S. 131.

14

Stemmatisierungsversuche, S. 131. Ritter gibt ferner Bericht über unveröffentlichte Vorar-

beiten der Patristischen K ommission, Arbeitsstelle Akademie der Wissenschaften zu

Göttingen, mit weiteren Stemmatisierungsversuchen (ebenda, S. 112 ff.).



Forschungsbericht

13

Auf eine einheitliche in-corpore-Überlieferung der Schriften weist indes-

sen nachdrücklich Suchla hin

35

. Sie macht aber darauf aufmerksam, daß

eines von vier auffalligen Überlieferungsmerkmalen des griechischen CD

die Überlieferung von Editionsvarianten im Text des Corpus darstelle

36

,

und daß der Hyparchetyp der griechischen Überlieferung ein korrigiertes,

normiertes und kommentiertes Exemplar mit Doppellesarten sei, das eine

Art Edition mit Kommentar im modernen Sinne darstelle und somit

die Anwendung der Lachmannschen Methode schlechterdings unmöglich

sei

37

. Die Unmöglichkeit, für DN, CH, EH, MTh und Epp Verwandt-

schaftsverhältnisse ursprungsmäßiger Art darzulegen

38

, führt demzufolge

zu bloßen Gruppierungen auf Grund wesentlicher Varianten (sinnändernde

Varianten, Additionen, Collocationen und Omissionen) vor und nach der

Einkorrektur des Schreibers, wie sie Ritter in den Gruppen nach den

Distanzfunktionen 1, 2, 4 und 4a bietet

39

.

35

Eine Redaktion, S. 179 ff.

36

Ebenda, S. 184 ff.

37

Ebenda, S. 189 ff.

38

Daß dies weder für den Prolog noch die Scholien zum CD gilt, die in der Mehrzahl der

Fälle keinerlei Durchkorrektur oder Einkorrektur erfahren haben, zeigt Suchla, Die

Überlieferung, S. 182

ff.

für den Prolog, sowie Suchla, Die sogenannten Maximus-

Scholien, S. 47 ff. für einige Scholien. Genaueres wird die Edition von Scholien und

Prolog aufweisen, die B. R. Suchla im Auftrag der Akademie der Wissenschaften zu

Göttingen, Patristische Kommission, vorbereitet.

39

Vgl. oben, S.

10 f.

Die Studie

ekundäre Textpartitn

von B. Brons stellt keine textkritische

Abhandlung dar, sondern ist ein Versuch, mittels Literarkritik Interpolationen des Textes

nachzuweisen. Da jedoch weder die syrische noch die griechische Überlieferung Brons

Thesen bestätigt, muß sein Versuch als mißlungen betrachtet werden (vgl. dazu Suchla,

Eine Redaktion, S. 193, Anm.84).



2. DIREKTE ÜBERLIEFERUNG

2.1. CORPUS-HANDSCHRIFTEN

40

1. Za Alexandrien, Patriarchatsbibliothek, Cod. 123 Moschonas);

Pergament; a. 1575;

Sammelhs; weder Mf. noch Phot.;

Richard, Répertoire, Nr. 106, S. 8 f.;

2. Ga Athen, Nationalbibliothek, Cod. 2636;

Papier; 14. Jh.;

Sammelhs; Mf.;

CH - DN - EH - MTh - Epp;

L. Politis, hsl. freundlichst überlassen von Dr. P. G. Nicolo-

poulos, Direktor der Nationalbibliothek zu Athen); Richard,

Répertoire, S. 211;

3. Gb Athen, Nationalbibliothek, Cod. Metochii 642;

Pergament; 11. Jh.;

CD-Hs; Mf.;


Richard, Répertoire, Nr. 444, Bd.V, S.203f .; Halkin, Cata-

logue, S. 178;

4. Aq Athos, Kloster Dionysiou, Cod. 88 3622);

Pergament; 13. Jh.;

CD-Hs; Mf.;

CH - EH - DN - MTh - Epp;

Richard, Répertoire, Nr. 184, Bd.I, S.328;

5. Ar Athos, K loster Dionysiou, Cod. 213 3747);

Papier; 15. Jh.;

Sammelhs; Mf.;



40

Als Corpus-Hss gelten im folgenden jene Codd., die alle Werke des Corpus, vollständig

oder unvollständig, überliefern, als mutilierte Corpus-Hss werden jene Codd. bezeichnet,

denen wenigstens ein Werk des Gesamtcorpus fehlt. Exzerpte, Katenen und Florilegien,

die Dionys bezeugen, werden in der Überlieferungsgeschichte behandelt, die B. R. Suchla

im Auftrag der Akademie der Wissenschaften zu Göttingen, Patristische Kommission,

vorbereitet.



Direkte Überlieferung

15

6. As Athos, Kloster Dionysiou, Cod. 261 (3795);

Papier; 13. Jh.;

CD-Hs; Mf.;


Richard, Répertoire, Nr. 184, Bd. I, S. 387;

7. At Athos, K loster Dionysiou, Cod. 265 (3799);

Papier; 15. Jh.;

Sammelhs; Mf.;



8. Ah Athos, Kloster Lauras, Cod. B 66 (186);

Pergament; 14. Jh.;

CD-Hs; Mf.;


Richard, Répertoire, Nr. 195, S.20f.;

9. Aj Athos, Kloster Lauras, Cod. B 67 (187);

Pergament; 13. Jh.;

CD-Hs; Mf.;


Richard, Répertoire, Nr. 195, S.21;

10. Al Athos, Kloster Lauras, Cod. H 71 (726);

Papier; 14. Jh.;

CD-Hs; Mf.;



11. Zc Athos, Kloster Lauras, Cod. Λ 198 (1689);

Papier; 15. Jh.;

Sammelhs; Mf.;


Richard,

Répertoire, Nr. 195, S.301;

12. Aa Athos, Kloster Vatopediou, Cod. 157;

Pergament; 11. Jh.;

CD-Hs; Mf.;



13. Ab Athos, Kloster Vatopediou, Cod. 158;

Papier; 14. Jh.;

CD-Hs; Mf.;


Richard, Répertoire, Nr. 191, S. 36;



16 Einleitun g in die Gesam tausgabe

14. Ac Ath os, Klo ster Vatop ediou, Cod . 159;

Perg am ent; 11. Jh.;

CD-Hs; Mf. ;

D N - CH - E H - M Th - Epp;

Rich ard, Ré per toire, N r. 191, S. 37;

15. Ad Ath os, Klos ter Vatop ediou, Co d. 160;

Papier; a. 1389;

CD-Hs; Mf. ;

CH - D N - E H - M Th - Epp;


16. Ae Ath os, Kloster Vatop ediou, Co d. 161;

Perg am ent; 11. Jh.;

CD-Hs; Mf. ;

CH - D N - E H - M Th - Epp ;

Ric har d, Ré per toire, N r. 191, S. 37;

17. Ao Ath os, Kloster X ero po tam ou , Cod . 190 2523);

Papier; 15. Jh.;

CD-Hs; Mf. ;

D N - CH - E H - M Th - Epp ;

Richa rd, Rép ertoire, N r. 184, B d. I, S. 211;

18. Ta Brescia, Biblioteca Qu erinian a, Co d.

Α . IV. 3;

Papier; a. 1449;

Samm elhs; M f.;

CH - EH - D N - M Th - Epp;

Richard Répertoi re , Nr.75, Bd.I , 1 , S.244ff . ;

19. Ea Esco rial, Biblioteca de El Esco rial, Co d.

Σ. III. 10;

Papier; 15. Jh.;

Sammelhs; Mf.;

CH - D N - EH - M Th - Epp ;

Richard Rép ertoire, N r. 343, S.9 8f .; N r. 344, S. 360

ff ;

Nr. 304, S 349;

20. Ec Esc orial, Biblioteca de El Esco rial, Co d. Y. III . 7;

Perg am ent; 11. Jh .;

Sammelhs; Mf.;

CH - E H - D N - M Th - Epp;

Richard , R épertoire, Nr. 343, S. 433

f ;

N r. 304, S. 382; A nd rés,

Catálog o, Bd. III , S. 62 ff.;

21. Fe Flor enz , Biblioteca Lau renz iana, Co d. V. 19;

Papier; 14. Jh.;

Sammelhs; Mf.;




17

BN - CH - EH - MTh - Epp;

Richard Répertoire Nr. 349 Bd. I S. 4 ff.;

22. Ff Florenz Biblioteca Laurenziana Cod. V. 26;

Papier; a. 1348;

CD-Hs; Mf.;

DN - CH - EH - MTh - Epp;

Richard Répertoire Nr. 349 Bd.I S.50ff.;

23. Fg Florenz Biblioteca Laurenziana Cod. V. 32;

Papier; a. 1352;

CD-Hs; Mf.;


Richard Répertoire Nr.349 Bd.I S.56ff.;

24. Zd Florenz Biblioteca Laurenziana Cod. VII. 29;

Papier; 14. Jh.;

Sammelhs; Mf.;


Richard Répertoire Nr. 349 Bd. I S. 289 f.;

25. Fa Florenz Biblioteca Laurenziana Conventi Soppressi Cod. 202;

Pergament; vor 886;

CD-Hs; Mf.;


Richard Répertoire Nr. 353 S. 171;

26. Fb Florenz Biblioteca Laurenziana San Marco Florent. Cod.

8 ;

Pergament; 10. Jh.;

CD-Hs; Mf.;



27. Ha Jerusalem Patriarchatsbibliothek Fonds του Τιμίου Σταυρού

Cod. 23;

Pergament; 9. Jh.;

CD-Hs; Phot.;


[28. Hb Fassung 2 der Epp]

Richard Répertoire Nr. 444 Bd. III S.52ff.; Nr. 446 S. 13;

29. Hc Jerusalem Patriarchatsbibliothek Fonds του Παναγίου Τά-

φου Cod. 414;

Papier; 16./ 17. Jh.;

CD-Hs; weder Mf. noch Phot.;

Richard Répertoire Nr.444 Bd.I S.414;



18 Einleitung in die Gesamtausgabe

30. Qa Leiden, Bibliotheek der Rijksuniversiteit, Cod. Vulc. 52;

Papier; 15. Jh.;

Sammelhs; Mf.;


Richard, Répertoire, Nr. 516, S.346; Nr. 519, S.22f.;

31. Lc London, British Library, Additions, Cod. 18231;

Pergament; a. 972;

Sammelhs; Phot.;


Richard, Répertoire, Nr. 528, S. 30; Nr. 542, S. 90 f.;

32. Ld London, British Library, Additions, Cod. 22350;

Pergament; 13. Jh.;

CD-Hs; Mf.;


Richard, Répertoire, Nr. 528, S. 38; Nr. 543, S. 637;

33. Le London, British Library, Additions, Cod. 36821;

Pergament; 10./ ll.Jh.;

CD-Hs; Phot.;


Richard, Répertoire, Nr. 528, S.66f.; Nr. 548, S. 234 ff.;

34. Lb London, British Library, Ms. Harley 5678;

Papier; 15. Jh.;

Sammelhs; Mf.;


Richard, Répertoire, Nr. 526, Bd. III, S. 287;

35. Xa Mailand, Biblioteca Ambrosiana, Cod. H. 11 sup.;

Papier; 14. Jh.;

Sammelhs; Mf.;


Richard, Répertoire, Nr. 601, Bd.I, S. 500ff.;

36. Xd Mailand, Biblioteca Ambrosiana, Cod. M. 87 sup.;

Papier; a. 1307;

Sammelhs; Mf.;


Richard, Répertoire, Nr. 601, Bd. II, S. 644 f.; Nr. 603a, S. 224;

37. Ze Modena, Biblioteca Estense, Cod. Gr. 45 II. B. 8;

α. T. 9.8 ;

Papier; 14./ 15.Jh.;

CD-Hs; Mf.;


Richard,

Répertoire, Nr. 604, S. 411 f.; Samberger, Catalogi,

Bd.I, S.327f.;



Direkte Über l ieferung 1 9

38. Zf M odena , Biblioteca Estense, Co d. Gr. 190 III. F. 12; α. V.

8.14 ;

Papier; 14. Jh.;

Sammelhs; Mf.;

CH - E H - D N - M Th - Epp;

Richard,

Ré pertoire, N r. 604, S. 499 ff ; Samberger, Catalogi,

Bd. I, S 415 ff ;

39. Z g M ode na, Biblioteca Esten se, Cod . G r. 246 III. G . 13;

α. V.

8.12 ;

Papier; 14. Jh.;

CD-Hs; Mf. ;

CH - E H - D N - M Th - Epp ;

Richard, Ré pertoire, N r. 604, S. 522 f ; Samberger, Catalogi,

Bd. I, S 438 f.;

40. M a M oskau , Staatliches Historisches M useu m , Co d. 109 Vla-

dimir);

Pergam ent; 9. Jh.;

CD-Hs; Phot . ;


Richard, Ré pertoire, N r. 611, S.4 9; N r. 613, S. 104 f.;

41. M b M oskau , Staatliches Historisches M useu m , Cod . 110 Vla-

dimir);

Pergament; 11. Jh.;

CD-Hs; Phot . ;


Richard, Répertoire, Nr. 611, S.49 f.; Nr. 613, S.105f.;

42. M c M oskau, Staatliches Historisches M useu m , Co d. 111 Vla-

dimir);

Pergament; 11. Jh.;

CD-Hs; Phot . ;



43. M d M oskau , Staatliches Historisches M useu m , Cod . 112 Vla-

dimir);

Papier; 16. Jh.;

Sammelhs; Mf.;



44. N c Neap el, Biblioteca Nazion ale V ittorio Em anuele III , Cod. II.

Α . 10;

Pergament; 13. Jh.;




Sammelhs; Mf.;


Richard Répertoire Nr. 623 Bd. I S. 28 f.; Nr. 622 f. S. 60 ff.;

45. Na Neapel Biblioteca Nazionale Vittorio Emanuele III Cod. II.

Β. 5;

Papier; 14. Jh.;

Sammelhs; Mf.;


Richard

Répertoire Nr. 623 Bd. I S. 114 ff ; Nr. 622 f.

S. 136 ff.;

46. Od Oxford Bodleian Library Ms. Canon. Gr. 97;

Pergament; 14. Jh.;

CD-Hs; Mf.;


Richard Répertoire Nr. 651 Bd. III S.91 f.;

47. Oc Oxford Bodleian Library Ms. E. D. Clarke 37;

Pergament; 12. Jh.;

CD-Hs; Mf.;


Richard Répertoire Nr. 654 S. 67 f.; Nr. 652 Bd. IV S. 307 f.;

48. Oe Oxford Bodleian Library Corpus Christi College Cod. 141;

Pergament; 12. Jh.;

CD-Hs; Mf.;


Richard Répertoire Nr. 659 Bd. II 4 S.54f .;

49. Zh Oxford Bodleian Library Corpus Christi College Cod. 163;

Pergament; 13. Jh.;

CD-Hs; Mf.;


Richard Répertoire Nr. 659 Bd. II 4 S. 68;

50. Ob Oxford Bodleian Library Lincoln College Cod. Gr. 14;

Pergament; 13. Jh.;

CD-Hs; Mf.;


Richard Répertoire Nr. 659 Bd. I 8 S. 10;

51. Oa Oxford Bodleian Library Magdalen College Cod. Gr. 2;

Pergament; 13. Jh.;

CD-Hs; Mf.;


Richard Répertoire Nr. 659 Bd. II 2 S. 1 f.;




21

52. Of Oxford, Bodleian Library, Ms. D Orville 113 (Auct. X . 1.4.11);

Papier; 15./ Î6. Jh.;

Sammelhs; Mf.;

CH - EH - MTh - Epp - DN;

Richard, Répertoire, Nr. 652, Bd. IV , S. 64 f.;

53. Pb Paris, Bibliothèque Nationale, Cod. Gr. 438;

Pergament; a. 992;

Sammelhs; Mf.;


Richard, Répertoire, Nr. 58, Bd.I, S.48; Nr. 671, S.32; 97 f.;

Halkin, Manuscrits, S. 13;

54. Pc Paris, Bibliothèque Nationale, Cod. Gr. 439;

Pergament; 11. Jh.;

CD-Hs; Mf.;


Richard, Répertoire, Nr. 58, Bd. I, S. 48; Nr. 671, S. 32;

55. Pd Paris, Bibliothèque Nationale, Cod. Gr. 440;

Pergament; 11./ 12. Jh.;

CD-Hs; Mf.;


Richard, Répertoire, Nr. 58, Bd. I, S. 48; Nr. 671, S. 32; Nr. 672,

S. 6 f.; Halkin, Manuscrits, S. 13;

56. Pe Paris, Bibliothèque Nationale, Cod. Gr. 441;

Pergament; 14. Jh.;

CD-Hs; Mf.;


Richard, Répertoire, Nr. 58, Bd.I, S.48; Nr. 671, S.32;

57. Pf Paris, Bibliothèque Nationale, Cod. Gr. 442;

Pergament; 12. Jh.;

CD-Hs; Mf.;


Richard, Répertoire, Nr. 58, Bd. I, S. 48;

58. Pg Paris, Bibliothèque Nationale, Cod. Gr. 443;

Pergament; a. 1272;

CD-Hs; Mf.;


Richard, Répertoire, Nr. 58, Bd. I, S. 48; Nr. 671, S. 32; Nr. 674,

S. 354 f.; Halkin, Manuscrits, S. 13 f.;

59. Ph Paris, Bibliothèque Nationale, Cod. Gr. 444;

Papier; a. 1348;

CD-Hs; Mf.;





Richard Répertoire Nr. 58 Bd.I S.48; Nr. 671 S.32;

60. Pj Paris Bibliothèque Nationale Cod. Gr. 445;

Pergament; 14. Jh.;

CD-Hs; Mf.;


Richard Répertoire Nr. 58 Bd. I S. 48; Nr. 671 S. 32;

61. Pk Paris Bibliothèque Nationale Cod. Gr. 446;

Papier; 16. Jh.;

CD-Hs; Mf.;


Richard Répertoire Nr.58 Bd.I S.48; Nr.671 S.32;

62. PI Paris Bibliothèque Nationale Cod. Gr. 447;

Papier; 16. Jh.;

CD-Hs; Mf.;


Richard Répertoire Nr. 58 Bd. I S. 48;

63. Pm Paris Bibliothèque Nationale Cod. Gr. 448;

Papier; a. 1299;

CD-Hs; Mf.;



64. Pn Paris Bibliothèque Nationale Cod. Gr. 933;

Pergament; 10. Jh.;

CD-Hs; Mf.;



Nr. 672 S. 53 f.; Halkin Manuscrits S. 92;

65. Po Paris Bibliothèque Nationale Cod. Gr. 934;

Pergament; 11. Jh.;

CD-Hs; Mf.;


Richard Répertoire Nr.58 Bd.I S. 179; Nr.671 S.38; Hal-

kin Manuscrits S. 92;

66. Pp Paris Bibliothèque Nationale Cod. Gr. 935;

Pergament; 13. Jh.;

CD-Hs; Phot.;


Richard Répertoire Nr.58 Bd.I S. 179; Halkin Manuscrits

S. 92;



Direkte Über l ieferung

23

67. Pq Paris Bibliothèque Na tionale Co d. G r. 936;

Papier; 14. Jh .;

CD-Hs; Mf. ;


Rich ard Ré pertoire N r. 58 Bd. I S. 179;

68. Pr Paris Bibliothèqu e Na tionale Fon ds Coislin Co d. Gr. 85;

Papier; 14. Jh.;

CD-Hs; Mf. ;


Richa rd Ré pertoire N r. 667 S. 74 f.; N r. 668 S. 140; Nr. 58

Bd. III S. 129; H alkin M anuscrits S. 244;

69. Ps Paris Bibliothèq ue Na tionale Fond s Coislin Co d. G r. 86;

Pergament; 12. Jh.;

CD-Hs; Mf. ;

D N - CH - EH - M Th - Epp ;

Richa rd Rép ertoire N r. 667 S. 75 f.; N r. 668 S. 140 f ; N r. 58

Bd. III S. 129; Nr. 671 S.51 ; Halkin M anuscrits S. 244;

70. Pt Paris Bibliothèq ue Na tionale Fo nd s Coislin Cod . G r. 253;

Pergament; 9./10. Jh.;

Sammelhs; Mf.;


Rich ard Ré pertoire N r. 667 S. 231 f.; N r. 668 S. 303 f.; N r. 58

Bd. III S. 163; Ha lkin M anuscrits S. 262;

71. Pu Paris Bibliothèque Na tionale Fon ds Coislin Cod . G r. 254;

Papier; 15. Jh.;

CD-Hs; Mf. ;


Richard Répertoire Nr. 667 S.2 32 f.; N r. 668 S.304; Nr. 58

Bd. III S. 163;

72. Pv Paris Bibliothèque N ationale M usée du Lo uvr e Co d. Ivoires

Α . 53 78);

Pergament; a. 1408;

CD-Hs; Mf. ;

CH - D N - EH - M Th - Epp;

Richard,

Rép ertoire N r. 58 Bd. III S. 358;

73. Py Paris Bibliothèqu e N ationale Supplém ent grec Co d. 8;

Pergament; 12. Jh.;

Sammelhs; Mf.;


Richard Ré pertoire N r. 58 Bd. III S. 202; N r. 671 S. 52;




25

81. Rh Rom Biblioteca Angelica Cod. Gr. 80;

Papier; a. 1500;

Sammelhs; Mf.;


Richard Répertoire Nr. 743 Nr. 80; Samberger Catalogi

Bd. II S. 126 f.;

82. Va Rom Biblioteca Apostolica Vaticana Cod. Vaticanus Gr. 207;

Papier; 15. Jh.;

Sammelhs; Mf.;


Richard Répertoire Nr. 719 S. 249 ff.;

83. Vb Rom Biblioteca Apostolica Vaticana Cod. Vaticanus Gr. 370;


Sammelhs; Mf.;


Richard Répertoire Nr. 720 S.59f.;

84. Vc Rom Biblioteca Apostolica Vaticana Cod. Vaticanus Gr. 371;

Pergament; ll./ 12.Jh.;

CD-Hs; Mf.;


Richard Répertoire Nr. 720 S.61 f.;

85. Vd Rom Biblioteca Apostolica Vaticana Cod. Vaticanus Gr. 372;

Papier; 14. Jh.;

Sammelhs; Mf.;


Richard Répertoire Nr. 720 S.62ff.;

86. Ve Rom Biblioteca Apostolica Vaticana Cod. Vaticanus Gr. 373;


CD-Hs; Mf.;

CH - EH - MTh - DN - Epp;


87. Vf Rom Biblioteca Apostolica Vaticana Cod. Vaticanus Gr. 374;

Papier; 13. Jh.;

CD-Hs; Phot.;


Richard Répertoire Nr. 720 S. 65 f.;

88. Vh Rom Biblioteca Apostolica Vaticana Cod. Vaticanus Gr. 376;

Papier; 14./ 15. Jh.;

CD-Hs; Mf.;


Richard Répertoire Nr. 720 S. 69 ff.;




27

97. Vr Rom Biblioteca Apostolica Vaticana Cod. Vaticanus Gr. 2249;

Pergament; 10./ ll.Jh.;

Sammelhs; Mf.;


Lilla Codices S. 416 ff.;

98. Zm Rom Biblioteca Apostolica Vaticana Cod. Ottobonianus Gr.

26;

Papier; 17. Jh.;



Richard Répertoire Nr. 733 Nr. 126;

99. Vu Rom Biblioteca Apostolica Vaticana Cod. Palatinus Gr. 39;

Papier; 13./ 14. Jh.;

Sammelhs; Phot.;


Richard Répertoire Nr. 734 S.21; Nr. 725 S.212;

100. Vv Rom Biblioteca Apostolica Vaticana Cod. Palatinus Gr. 123;

Pergament; 10. Jh.;

CD-Hs; Mf.;

CH - EH - MTh - Epp - DN;


101. Vs Rom Biblioteca Apostolica Vaticana Cod. Reginensis Suec.

Gr. 30;

Pergament; 11. Jh.;

CD-Hs; Mf.;



102. Vx Rom Biblioteca Apostolica Vaticana Cod. Urbin. Gr. 5;

Papier; 17. Jh.;

CD-Hs; Mf.;



103. Ra Rom Biblioteca Vallicelliana Cod. B. 55;

Pergament; 11. Jh.;

CD-Hs; Mf.;


Richard Répertoire Nr. 75 Bd. II S. 26 f.;

104. Rb Rom Biblioteca Vallicelliana Cod. B. 80;

Papier; 14. Jh.;

Sammelhs; Mf.;

CH - DN - MTh - EH - Epp;

Richard Répertoire Nr. 75 Bd. II S.32f.;



Direkte Überlieferung 29

112. Kf Sinai, Katharinenkloster, Cod. 324;

Papier; a. 1543;

CD-Hs; Mf.;


Richard, Répertoire, Nr. 767, S. 64; Nr. 773, S. 5; Kamil, Cata-

logue, S. 76;

113. Ua Venedig, Biblioteca Nazionale di San Marco, Cod. 142 Za-

netti);

Pergament; 13. Jh.;

Sammelhs; Mf.;

CH - DN - MTh - EH - Epp;

Richard, Répertoire, Nr. 844, S.80f.; Nr. 854, S. 171; Mioni,

Codices, S. 201 f.;

114. Ub Venedig, Biblioteca Nazionale di San Marco, Cod. 143 Za-

netti);

Pergament; 13. Jh.;

Sammelhs; Mf.;


Richard, Répertoire, Nr. 844, S. 81; Nr. 854, S. 171 f.; Nr. 845,

S. 88 f.; Mioni, Codices, S. 202 ff.;

115. Uc Venedig, Biblioteca Nazionale di San Marco, Cod. 144 Za-

netti);

Papier; 13. Jh.;

CD-Hs; Mf.;


Richard, Répertoire, Nr. 844, S. 81; Mioni, Codices, S. 204 f.;

116. Ud Venedig, Biblioteca Nazionale di San Marco, Cod. 494 Za-

netti);

Papier; 13. Jh.;

Sammelhs; Mf.;



117. Ue Venedig, Biblioteca Nazionale di San Marco, Cod. 558 Za-

netti);

Pergament; 11. Jh.;

CD-Hs; Mf.;



118. Wb Wien, Österreichische Nationalbibliothek, Cod. Theol. Gr. 65;


CD-Hs; Mf.;





Richard, Répertoire, Nr. 859, Bd.I, S.149f .; Nr. 862, Bd. III,

Sp. 184

ff ;

Hunger-Kresten, Katalog, S. 122 f.;

119. Wc Wien, Österreichische Nationalbibliothek, Cod. Theol. Gr.

11 ;

Pergament; 10. Jh.;

CD-Hs; Mf.;


Richard, Répertoire, Nr.859, Bd.I, S. 191 f.; Nr.862, Bd.III,

Sp. 191 ff.; Hunger-Kresten-Hannick, Katalog, S.28ff.;

120. Wa Wien, Österreichische Nationalbibliothek, Ms. Suppl. Gr. 1;

Papier; 14. Jh.;

Sammelhs; Mf.;


Richard, Répertoire, Nr. 864, Sp.

91

ff.; Nr. 861, S. 11; Nr. 865a,

S. 15.

2.2. MUTILIERTE CORPUS-HANDSCHRIFTEN

121. Ay Athos, Kloster Chiliantariou, Cod. 229.8;

Papier; 15. Jh.;

Sammelhs; Mf.;

EH - DN - MTh - Epp;

Richard, Répertoire, Nr. 184, Bd.I, S.28f.;

122. Ap Athos, Kloster Dionysiou, Cod. 63 3597);

Pergament; 14. Jh.;

CD-Hs; Mf.;

CH - Ep VIII;


123. Ak Athos, K loster Lauras, Cod.

Γ 52 (292);

Pergament; 14. Jh.;

CD-Hs; Mf.;

Epp VII; VIII; EH; DN;

Richard,

Répertoire, Nr. 195, S. 39;

124. - Athos, Kloster Panteleemonos, Cod. 126 5632);

Papier; 15. Jh.;

CD-Hs; Mf.;

CH - DN - EH - MTh;

Richard, Répertoire, Nr. 184, Bd. II, S.296;




31

125. Af Athos, K loster Vatopediou, Cod. 475;

Pergament; 13. Jh.;

Sammelhs; Mf.;

CH - EH - DN - MTh;


126. Fe Florenz, Biblioteca Laurenziana, Cod. V. 11;

Papier; 15. Jh.;

CD-Hs; Mf.;

CH - EH - DN;

Richard, Répertoire, Nr. 349, Bd. I, Sp. 3 f.;

127. Fd Florenz, Biblioteca Laurenziana, Cod. V. 13;

Pergament; 11. Jh.;

CD-Hs; Phot.;

CH - EH - DN;

Richard, Répertoire, Nr. 349, Bd.I, S.32ff.;

128. — London, British Library, Cod. Phillipps 6214 Loan 36: Fen-

wick Trust);

Papier; 15. Jh.;

CD-Hs; weder Mf. noch Phot.;

CH - DN;

Richard, Répertoire, Nr. 280; 284; 556; K . Nickau, Göttingen,

hsl. freundlichst überlassen am 19.9.1983);

129. Eg Madrid, Biblioteca Nacional, Cod. 4592 0 2 Miller);

Papier; 15. Jh.;

CD-Hs; Mf.;

DN - EH - MTh - Epp;


130. Pa Paris, Bibliothèque Nationale, Cod. Gr. 437;

Pergament; a. 827;

CD-Hs; Phot.;

CH - EH - DN - Epp;

Richard, Répertoire, Nr. 58, Bd. I, S. 47 f.;

131. Vn Rom, Biblioteca Apostolica Vaticana, Cod. Vaticanus Gr. 1426;

Papier; a. 1534;

Sammelhs; Mf.;

DN - EH - MTh - Epp;

Gedruckter Katalog nicht vorhanden;

132. Vq Rom, Biblioteca Apostolica Vaticana, Cod. Vaticanus Gr. 1809;Pergament; 10. Jh.;

Sammelhs; Mf.;

EH - DN;

Richard, Répertoire, Nr. 725, S. 170; Canart, Codices, S. 173 ff.;




33

140. - Escorial, Biblioteca de El Escorial, Cod. I. IV. 9;

Papier;

CD-Hs;


Andrés, D esaparecidos, S. 217;

141. - Paris, Bibliothèque Nationale, Cod. Gr. 1330;

Palimpsest; Mf.;

Richard, Répertoire, Nr. 58, Bd. II, S. 11 f.; Nr. 675, S. 760.

2 4 HAN DSCHRIFT EN MIT EINZELNE N WE RKEN

142. Av Athos, K loster Panteleemonos, Cod. 802 6309);

Papier; 16. Jh.;

Sammelhs; Mf.;

DN;

Richard, Répertoire, Nr. 184, Bd. II, S.437;

143. An Athos, K loster Pantokratoros, Cod. 234 1268);

Pergament; 13. Jh.;


CH; EH;

Richard, Répertoire, Nr. 184, Bd.I, S. 112 f.;

144. — Athos, K loster Prodromou, Cod. 3 558);

Papier; a. 1709;

Sammelhs; weder M f. noch Phot.;

DN; MTh; Ep I;

Polites-Manusakas, K atálogoi, S. 236 ff.;

145. Eb Escorial, Biblioteca de El Escorial, Cod. T. III. 17;

Pergament; 10. Jh.;

Sammelhs; Mf.;

Epp V il i; X ;

Richard, Répertoire, Nr. 343, S. 139; Nr. 344, S. 544 ff.; Nr. 345,

S. 356; Nr. 304, S. 355;

146. Fo Florenz, Biblioteca Laurenziana, Conventi Soppressi, Cod. 104;

Pergament; 16. Jh.;

Einzelhs; Mf.;

DN;


147. Fj Florenz, Biblioteca Laurenziana, Cod. VII. 35;

Papier; 13./ 14. Jh.;



38


vorletztes den Epp als letztes Werk. Es ist einsichtig daß hier Zufälligkeit

der Anordnungen auszuschließen ist.

In der syrischen Überlieferung tradiert die Version des Sergios die

Werke in der Reihenfolge

52

DN-CH-MTh-EH-Epp. Die Phocas-Redaktion

weist wie die griechische Überlieferung die Reihenfolge CH-EH-DN-

MTh-Epp auf

53

während die Kyriakos-Redaktion die Übersetzung des

Phocas in der Reihenfolge der Sergios-Version geordnet hat

54

. Obwohl in

der chronologischen Abfolge der Werke offensichtlich die EH die letzte

Schrift des Areopagiten darstellt

55

bieten lediglich die Hss Vm Rb und

Ua die EH als letztes Werk vor den Epp.

3 Die Überlieferung von Prolog und Scholien des Johannes von Scythopolis

u

griechischen CD im Rahmen der Überlieferung des Corpus

Es gibt Hss der griechischen Überlieferung die gemeinsam mit der

syrischen Phocas-Tradition einheitlich ein und dasselbe Scholienwerk näm-

lich eben die Scholien des Johannes von Scythopolis tradieren. Dies zeigt

die folgende Synopse

S6

:

Migne — Syr - HA - MA - FA - PD

185 1

lacuna lacuna

2 lac lac

3 lac lac

4 Syr lac

MA lac

5 Syr

lac MA FA lac

6 Syr lac

MA FA lac

188 1

lac

lac

2 lac

lac

3 Syr

lac

MA FA lac

4 Syr lac MA FA lac

5 Syr

lac MA FA lac

6 Syr lac MA FA lac

189 1 lac

lac

2 Syr lac

MA FA lac

3 Syr lac

MA FA lac

52

Hornus Le Corpus S. 69.

5J

Ebenda S. 70.

M

Ebenda S. 71 f.

55

Vgl. Suchla Eine Redaktion S. 183 Anm.31.

56

Vgl. Suchla Die sogenannten Maximus-Scholien S.

4

ff. Die Scholien werden nach

Migne PG 4 Zahl der Spalte Nummer des in dieser Spalte stehenden Scholions und

wenn notwendig Zeilenzahl dieses Scholions oder der entsprechenden Migne-Spalte

zitiert. Siehe weiter unten 3.2. Die Hss-Siglen werden statt in Groß-K lein-Schreibung

durchgängig in Groß-Groß-Schreibung geboten.



Überlieferungsphänomene

9

igne — Syr - H A - M A - FA

- PD

4 Syr la c M A FA lac

5 Syr lac M A FA lac

192 1 lac lac

2

lac lac

3

lac lac

4 Syr Ζ . 1 - 8

lac M A FA lac

5 Syr

lac M A FA lac

6

lac FA lac

7 Syr

lac M A lac

8

lac lac lac

9

lac lac lac

193 1 Syr

lac lac FA lac

2

lac

lac lac

3

lac lac

FA lac

4 Syr

lac lac FA lac

5 Syr

lac

lac FA lac

196 1 Syr

lac

lac FA lac

2 Syr

lac

lac FA lac

3

lac

lac

lac

4 Syr

Z . 8 1 2

lac lac FA

lac

5

lac lac

lac

6 lac lac lac

197 1 Syr

lac lac FA

lac

2 Syr

lac

lac FA lac

3 Syr

lac lac FA

lac

4

lac

lac lac

5 Syr

lac lac FA

lac

6 Syr Z . l - 8

lac lac

FA

lac

7

iac

lac lac

200 1 Syr lac

lac FA

lac

2

lac

lac lac

3 Syr

lac

lac FA lac

4

lac

lac

lac

5

lac

lac

lac

201 1

lac

lac lac

2 S y r Ζ .

1

—25

lac

lac FA

lac

3 Syr

lac

lac FA

lac

4 Syr

lac lac

FA lac

5

lac lac

lac

6

lac lac

lac

7 Syr

lac

lac FA

lac

204 1 Syr

lac

lac FA

lac

2 lac lac lac

3

lac

lac

lac

4 Syr

lac

lac FA

lac

205 1

lac

lac

lac

2 Syr

lac

lac FA

lac



4

E in le i tung in d ie Ge sa mta usga be

Mig ne — Syr - H A - M A - FA

- PD

208 1 lac lac lac

2 Syr

lac lac FA

lac

3 lac lac FA lac

4

lac lac lac

5 Syr lac lac FA lac

6 lac

lac

lac

7 lac

lac

lac

209 1 Syr lac lac FA lac

2

lac lac

FA

lac

3 lac

lac

FA lac

4 lac lac lac

5 lac lac lac

6

lac lac FA lac

7

lac lac FA lac

8 lac

lac lac

9 lac lac lac

10

lac lac lac

11 Syr lac

lac FA lac

212 1

lac lac

lac

2 lac lac

lac

3 Syr

lac lac FA

lac

4 lac lac lac

5 Syr lac lac

FA lac

6 S yr Z. 1 — 2

lac lac FA lac

7 lac

lac lac

8 Syr

lac lac FA lac

9 lac

lac lac

10 Syr lac lac

FA lac

11 lac lac

lac

12 lac

lac FA lac

213 1

lac

lac lac

2

lac lac lac

3 lac lac lac

4 Syr Z . 1 — 17 lac

lac FA

lac

5 lac lac

lac

6 Syr Z . 1 - 4 l ac l ac

FA lac

7 Syr lac lac

FA lac

8 lac

lac FA lac

9 lac lac

FA lac

216 1 Syr

lac lac FA P D

2 Syr lac

lac FA P D

3 Syr lac lac

F A P D

4 lac lac

5 lac lac

6 Syr lac

M A F A P D

7 Syr

lac

M A F A P D

8 lac

P D



Über l i e fe rungsphänomene 41

Migne — Syr - HA - MA

- FA

- PD

9 lac

10 Syr lac MA

FA

P D

220 1 Syr

lac

2 lac

3 Syr Z. 1—8 lac MA FA P D

4 Syr

lac

M A FA PD

221 1 Syr

lac MA FA

P D

2 lac

3 lac P D

4

lac

5 lac

6 lac

7

lac

FA PD

8 Syr lac MA

FA

P D

224 1

lac

2 lac

3 lac

P D

4 Syr

lac

5

lac

6 Syr lac M A

FA PD

7 Syr lac M A

FA

P D

225 1 lac

P D

2 lac

3 Syr

H A M A

FA PD

228 1

2 Syr Z . l - 1 2 P DS y r Z . l - 1 2

Z . 2 3 - 2 8

3 Syr

H A

M A FA PD

229 1

2 Syr

H A

M A

FA PD

3

4

5 Syr H A M A FA PD

6

7

232 1

P D

2 Syr

3 Syr

H A

M A

FA

P D

233 1

2

P D

3 Syr

H A

M A

FA PD

4 Syr Z . l - 3

H A

M A

FA

P D

5

6

7

H A Z . l - 3

M A

FA PD

8

FA

236 1

2 Syr



42

Einle i tung in die Gesamtausgabe

Mig n e — Syr - H A

- MA

- F A P D

P D

P D

P D

P D

P D

P D

P D

P D

i-D

P D

P D

P D

7

8

9

1

237, 1

3

4

5

6

7

8

9

1

240, 1

3

241, 1

3

3

4

5 Syr

6

Syt

}

yr

H A

H A

H A

: H A

H A

H A

M A

M A

: MA

Syr

Syr

H A

H A

M A

M A

F A

F A

F A

; FA

F A

lac

lac

lac

lac

lac

lac

lac

lac

lac

lac

lac

lac

lac

lac

lac

Mig n e — Syr H A - MA - F A

244,

4 Syr

5

6 Syr

7

1 Syr

3

4

5

6 Syr

7 Syr

8

9 Syr

245, 1

3

4

5

H A

H A

H A

H A

H A

H A

H A

M A

M A

M A

M A

M A

lac

lac

lac

lac

lac

lac

lac

lac

lac

lac

lac

lac

lac

lac

lac

lac

lac

lac




5

ignc - Syr - H A - M A - FA

281 1 lac lac

2 lac lac

3 Syr Ζ . 1 - 1 0 la c M A F A

4 Syr Ζ .

1

— 33 lac M A FA

284 1 lac

2 lac

3 S y r Z . 1 - 5 l ac M A F A

285 1 lac

2 lac

3 Syr lac M A FA

4 lac

5 lac

6 Syr lac M A FA

288 1 lac

2 lac

3 lac

4 lac

5 S y r Z . 1 - 5 l ac M A F A

6 lac

7 Syr lac M A FA

8 lac

9 lac

10 lac

11 lac

12 lac

13 Syr lac M A FA

289 1 lac

2 lac

3 lac

4 S y r Z . 1 - 5 la c M A F A

292 1 lac FA

2 Syr lac M A

3 lac

4 lac

5 lac

6 lac

7 lac

8 Syr lac M A FA

9 lac

10 lac

1 1 S y r Z . 1 0 - 1 3 l ac

293 1 lac

2 Syr lac M A FA

3 Syr Z .

5—2

lac M A FA




7

igne

— Syr - HA

- MA - FA

5

312 1 Syr Ζ . 6 - 1 5

3 Syr

313 1

3 Syr

316 1 Syr

3

4 Syr

317 1

320 1

3 Syr

321 1

2 Syr

3

4

5

324 1 Syr

325 1

3 Syr

4

5

6

7

328 1 Syr

329 1 Syr

332 1 Syr

3 Syr

4 Syr Z . l - 7

5

6

7 Syr Z. 1 — 17

333 1

lac

lac

lac

lac

lac

lac

lac

lac

lac

lac

lac

H A

H A

H A

H A

H A

H A

H A

H A

H A

H A

H A

H A

M A

M A

M A

M A

M A

M A

M A

M A

M A

M A

M A

M A

M A

M A

M A

M A

FA

FA

FA

FA

FA

FA

FA

FA

FA

FA

FA

FA

FA

FA

FA

FA

FA



8

E in le i tung in d ie Gesam tausgabe

M igne — Syr - H A

- MA

- FA

3

4

336 1

3

4

337 1

3

4

5

340 1

3

4

5

341 1

3

344 1

3

345 1

3

348 1

3

4

5

6

349 1

3

4

5

352 1

3

4

353 1

3

4

5

S yr Ζ .

- 8

Syr Ζ . 1 - 2 8

Syr

Syr

Syr Ζ . 1 - 1 3

Syr

Syr

Syr Z. 1 — 9

S y r Ζ .

- 2 0

Syr

S yr Z . 1 - 2 8

Syr

Syr Z . 4— 7

S yr Z . 1 - 1 6

Syr

S y r Z . 1 2 - 1 7

Syr

Syr

Syr

Syr

Syr

H A Z . l - 3

H A

H A

H A

H A

H A

H A

H A

H A

H A

H A

H A

H A

H A

H A

H A

H A

H A

H A

M A

M A

M A

M A

M A

M A

M A

M A

M A

M A

M A

M A

M A

M A

M A

M A

M A

M A

M A

M A

FA

FA

FA

FA

FA

FA

FA

FA

FA

FA

FA

FA

FA

FA

FA

FA

FA

FA

FA

FA



Übellieferungsphänomene

49

igne — Syr

- HA - M A - FA

356 1

3

4

5 Syr

6

7 Syr Ζ . 2 - 8

8 Syr

357 1

2 S yr Ζ . 1 - 3 6

3

360 1 Syr Ζ . 4 - 5

2 Syr Ζ . 10-18

3

4

5

6 Syr

7 S yr Ζ . 1 - 1 3

361 1 Syr Ζ . 1 - 3 9

3 S yr Ζ . 2 - 7

364 1 Syr Ζ . 1 - 1 2

2 Syr

3

365 1

3

4

5 Syr

6

7

8

368 1

3

4

5

6 Syr

7

8 Syr

369 1

2 Syr

3 Syr

372 1

2 Syr

HA

H A

H A

H A

H A

H A Z . l - 3

H A

H A

H A

H A

H A

H A

H A

H A

H A

H A

M A

M A

M A

M A

M A

M A

M A

M A

M A

M A

M A

M A

M A

M A

M A

M A

FA

FA

FA

FA

FA

FA

FA

FA

FA

FA

FA

FA

FA

FA



Überlieferungsphänomene 51

igne

— Syr - HA - MA - FA

6

7

8

9

396 1

3

4

5

397 1

3

4

5

7

8

9

10

400 1

3

4

5

6

7

8

401 1

3

4

5

7

404 1

3

4

5

6

7

405 1

3

4

Syr

Ζ . 1 - 1 0

Syr

Syr Ζ .

- 6

Syr

Syr

Syr

Syr

S yr Z . 1 - 9

S y r Z . 4 - 5

Syr

Syr Ζ .

- 6

Syr

Syr

Syr Z . 1 - 9

Syr Ζ . —25

Syr

H A

H A

H A

H A

H A

H A

H A

H A

H A

H A

H A

H A

H A

H A

H A

H A

H A

M A

M A

M A

M A

M A

M A

M A

M A

M A

M A

M A

M A

M A

M A

M A

FA

FA

FA

FA

FA

FA

FA

FA

FA

FA

FA

FA

FA

FA




55

Höver an drei Autographen spätmittelalterlicher deutscher Übersetzun-

gen

60

. Unter diesen ist eine anonyme Übersetzung der Hoheliedpredigten

des Bernhard von Clairvaux besonders eindrucksvoll, weil von 90 autogra-

phen interlinearen Doppellesarten die Abschreiber entweder die Doppelles-

arten oder selektiv das obere oder untere Wort oder auch beide Lesarten

nebeneinander übernommen haben

61

. Höver resümiert: „Ohne Kenntnis

des Autographs würde man aufgrund dieser Überlieferung auf Kontamina-

tion innerhalb der Handschriften schließen müssen, und nur die Kenntnis

der Autorvarianten läßt die Aufstellung eines Stemmas zu"

62

. Es ist

daher ratsam, das Bestehen von Autorenvarianten unabhängig von der

vergleichenden Analyse der Varia Lectio und unvoreingenommen immer

dann anzunehmen, wenn die Schreiber der Hss echte Lesarten zusammen

mit zugehörigen gleichwertigen Varianten, d. h. Doppellesarten anbieten.

In der Überlieferung des griechischen CD gibt es mehrere Hss, die

Doppellesarten

63

besonders deutlich bewahrt haben

64

. Daneben gibt es

aber keine Hs, die nicht erkennen läßt, daß sie auf einen Variantenkodex,

also auf eine Hs, die bereits Varianten enthielt, zurückgeht. Das haben

schon sehr früh und überzeugend Heil und Lilla nachgewiesen: Bereits

1958 machte Heil auf das Problem der Kontamination in der Überlieferung

des CD aufmerksam

65

und bemerkte, daß es Varianten und Korruptelen

gebe, die älter seien als die Überlieferung

66

; später stellte er im Rahmen

seiner Vorbereitungen für die Editio Critica Maior der Texte CH und EH

in unveröffentlichten Aufzeichnungen zur Überlieferung des CD

67

fest,

daß die Hss Aa, Ah, Aj, Al, An, Aq, Ar, As, At, Ea, Ec, Eg, Fa, Fb, Fd, Fe,

Ff, Fg, Ga, Ha, Ja, Ka, Kc, Ke, Le, Le, Me, Na, Oc, Od, Oe, Pa, Pb, Pc, Pd,

Pf, Pk, PI, Pm, Pn, Po, Pq, Pr, Ps, Pt, Pu, Qa, Rb, Re, Ua, Ub, Uc, Ue, Va,

Vb, Ve, Vd, Ve, Vf, Vj, VI, Vs, Vu, Vv, Wa, Wb, Wc auf Variantenvorlage

zurückgehen bzw. vom Schreiber der Hs selbst durchkorrigiert sind. 1965

kam Lilla zu dem Ergebnis, daß von den zwei von ihm festgestellten Hss-

Gruppen coi und C02 sämtliche Mitglieder ( ) der Familie ωι das sind die

Hss Pc, Vm, Vr, Fc m

2

), Fg - Oe, Vo, Le, Fd, Fa, Fe, Ob, Pt, Od - Lc,

Vq — Vv, Vb, Fd

m2 ,

Vd, Vj) auf eine Vorlage mit marginalen Varianten

zurückgehen

68

, und daß ferner die Hss Ve, Pa, Va, Ff, Pb, Rd, Fb sowie

60

Höver, Zum Stand, S. 134.

61

Höver, ebenda.

62

Höver, ebenda.

63

Zum Phänomen der Doppellesarten vgl. Pasquali, rez. Paul Maas, S. 498 ff .

64

Vgl. Suchla, Die Überlieferung, besonders die Tabellen 1 bis 4 sowie die Tafeln 1 bis 25.

65

Heil, La Hiérarchie Céleste, S. 9, 13, 28, 42 ff.

66

Heil, ebenda, S. 48.

67

Patristische Kommission, A rbeitsstelle Akademie der Wissenschaften zu Göttingen.

68

Lilla, Ricerche, S. 305: „l'esemplare da cui derivano tutti i codici della prima famiglia

(coi) deve avere contenuto delle varianti marginali".



56


Vf, Fe, Vh der Familie <»2 (das sind außer den genannten die Hss Fa m2),

Vo m2), Vu, VI, Oc, Vs, Oa, Vc, Vn, Ld, Pp, Pg) mit Familie coi kontami-

niert sind

69

. Da nach Lilla Fa

m2)

und Vo

m2)

Abschriften von ebenfalls

kontaminierten Vorlagen sind, bleiben bei ihm als nicht kontaminierte Hss

von 43 kollationierten nur 10 (eben Vu, VI, Oc, Vs, Oa, Vc, Vn, Ld,

Pp, Pg) übrig ( ): Lillas Nachweise von Kontamination sind geradezu

erdrückend

70

. Die Kontamination ist allerdings verzweigter, als sie Lilla

beschrieben hat, denn die von Lilla als unkontaminiert bezeichneten Hss

der Familie

a>

sind ebenfalls kontaminiert

71

.

Angelegentlich seiner Einleitung zur K irchengeschichte des Eusebius

weist Eduard Schwartz darauf hin, daß die gemeinsamen Fehler aus

interlinearen und marginalen Glossemen und Zusätzen erklärt werdenmüssen, „die von einem Exemplar aus sich verbreiteten"

72

. Ähnliches gilt

für das griechische CD: Da seine gesamte Überlieferung von allem Anfang

an echte Lesarten zusammen mit zugehörigen Varianten bezeugt, müssen

diese Doppellesarten auf ein gemeinsames Exemplar zurückgehen, das zum

Ausgangspunkt der Überlieferung wurde. Dieses gemeinsame Exemplar

war ein Variantenkodex. Wir müssen davon ausgehen, daß sein Schreiber

bewußt eine Editio Variorum geschaffen hat. Er notierte Varianten inter-

linear oder marginal in sein Editionsexemplar, so daß gewissermaßen ein

doppelter Hyparchetyp entstanden ist. Dieser ist dem Umkreis des

Johannes von Scythopolis zuzuweisen, da mit ihm die Überlieferung

von dessen Prolog und Scholien zum Corpus einsetzt. Er wurde zum

Publikationsexemplar, auf das das griechische CD in der uns vorliegenden

Form zurückgeht. Der redaktionelle Eingriff in den Text des CD mit der

Durchkorrektur von Wortbestand, Wortfolge und Wortlaut des Textes

des CD im Rahmen der Herstellung der Editio Variorum stellt eine

Kontamination des Textes dar, die erklärt, warum in der hsl. Überlieferung

ausgesprochen wenige sinnentstellende oder sinnverändernde Varianten

vorkommen.

Der Hyparchetyp der griechischen Überlieferung ist demnach ein korri-

giertes, normiertes und kommentiertes Exemplar mit Doppellesarten, das

eine Art Edition mit Kommentar im modernen Sinne darstellt. D ie Anwen-

dung der Lachmannschen Methode ist somit schlechterdings unmöglich.

Damit diese nämlich zufriedenstellende Ergebnisse bringt, muß die Über-

lieferung u.a. 1. „geschlossen sein, d.h. am Anfangspunkt der für uns

überschaubaren Tradition muß ein einziger, fest umrissener Archetypus

stehen"; 2. „ausschließlich vertikal verlaufen, jeder Abschreiber darf nur

69

Lilla, ebenda.

70

Lilla, Ricerche, vor allem S. 299- 305.

71

Das zeigt Suchla, Die Überlieferung, Tabellen 1 bis 4.

72

Eusebius, S. CXLVI.




57

den Text einer einzigen Vorlage wiedergeben

73

. Beide Bedingungen sind

im Falle des griechischen CD nicht erfüllt: am Anfang seiner Überlieferung

in der uns vorliegenden Form steht ein unfester Hyparchetypus mit

Doppellesarten, außerdem verläuft die Überlieferung nicht ausschließlich

vertikal

74

. Die Überlieferung des griechischen CD kann demnach nicht

mit Hilfe eines Stammbaums erfaßt werden.

K. Stackmann weist in seinem grundsätzlichen Beitrag zu Methoden der

Edition altdeutscher Texte darauf hin, daß es im Fall iterierender Varianten

und auch bei Präsumtivvarianten kaum möglich ist, „den usus scribendi

des Autors zu ermitteln

75

. Nachdem nun Reinsch am Beispiel von auto-

graphen Autorenvarianten in byzantinischen Autorenhss sehr überzeugend

gezeigt hat, daß zuweilen sogar der Autor selbst zwischen den von ihm

eigenhändig notierten Varianten nicht immer eindeutige Entscheidungen

trifft für das, „was er letztlich will

76

, erscheint das Ringen um eine

„objektive Entscheidung

77

im Falle gleichwertiger Doppellesarten nicht

mehr sinnvoll.

Die Recensio und Examinatio des griechischen CD führen uns indessen

nicht nur bis zur kontaminierten Editio Variorum aus dem Umkreis des

Johannes von Scythopolis, sondern darüber hinaus zur syrischen Version

des Sergios.

3.2. ÜBERSETZUNGEN INS SYRISCHE

Es gibt zwei verschiedene syrische Versionen des CD

78

. Die ältere ist

die des Sergios, Archiatros von Rish'aina. Dieser ist im Jahre 536 in

Konstantinopel gestorben, seine syrische Übersetzung des CD muß dem-

nach bereits kurze Zeit nach der Abfassung des griechischen Originals

entstanden sein

79

. Die Übersetzung des Sergios ist uns in der Handschrift

Sin Syr 52 aus dem 7./ 8. Jahrhundert überliefert

80

. Sie besitzt weder

Scholien noch Kommentare, enthält aber das gesamte CD, und zwar in

73

Stackmann, Mittelalterliche Texte, S. 246.

74

Zur Verbreitung von Varianten des Archetypus bemerkte schon Pasquali: Sie „haben

sich aber im Mittelalter nicht nur .vertikal', sondern auch .transversal' oder ,horizontal'

verbreitet, durch Kollation (rez. Paul Maas, S. 499).

75

Stackmann, Mittelalterliche Texte, S. 258; Sperrung im Original.

76

Reinsch, Bemerkungen, S. 634 ff.

77

So bemerkt Höver, Zum Stand, S. 137, zu den Methoden der altgermanistischen Textkritik

beim Problem gleichwertiger Varianten, die altgermanistische Textkritik sehe „sich nicht

in der Lage, eine objektive Entscheidung vorzunehmen .

78

Zu den syrischen Versionen des CD vgl. Hornus, Le Corpus; Wießner, Zur Handschriften-

überlieferung; Strothmann, Das Sakrament.

79

Strothmann, Das Sakrament, Teil 2, S. X II.

80

K amil, Catalogue, S. 153, Nr. 66.



Überlieferungsphänomene 59

Ihre Varianten lassen sich keiner bestimmten Gruppe der griechischen

Hss zuordnen

8 7

. Das belegen die folgenden Beispiele:

397 41 εί τις ού ν fa lso cu m Phoc et Pa Rc ;

436,15 σ υνθηναι falso cum Pt(co rr);

45 καί ίδοΰ σ α falso cum Ph oc et Vv;

476,26 όμ οίω ς: έτοίμ ω ς falso cu m PaR c;

505 ,39 Ιξεις: τά ξεις fal so cu m P t(c or r)PnF a;

508.8 π α λα ιά ς: Ιεράς falso cum P ho c et Rc;

151.2 διαιρετέον falso cum Ph oc et Pa(e corr)Fb Ve Vv Vb LcL eW cPg ;

173.3 ά δρό ν: άνδρεϊον falso cum Ph oc et Rc(e corr) PbF bV fVe Vc

KaPg;

12s q Α λλη

y à p

άλλ ο πα ρ ά φ ύσιν om falso cum PtWc;

178.9 Ιδική ν: δίκη ν falso cu m V vV bF a;

10 κοινή ν om falso cum PaR c(corr)Pt(corr)P n(corr)Fb (corr)Vv

VbLc(corr);

190,1 sq pos t 1 ά π ' αύτοΟ caput sextum inchoat et 1 'Α λλά — 2

ειρή σ θω ante 190,3 NOv δέ coll falso cum Ph oc et PaR cPt

(corr)PnPbVe;

195,7 τά νο η τά τώ ν Θ είω ν: τά Θ εία falso cum Vc Ka Pg;

199,5 ττεττεισμ ένω ν: π επισ τευμ ένω ν falso cu m Pb Fb W c;

209.4 sq καί μ υελώ ν καί κρ ιτικό ν ένθυμ ήσ εω ν καί έννοιώ ν falso cum

Phoc et RcFaLc(e corr)LeWc;

212,18 ά ρα ρό τω ς ίπτεριδρϋσ θαι falso cum Ph oc et Pb Fb ;

219,13 συνεχομένη: σ υγχεομ ένη falso cum Ph oc et PaR cPtP nPb FaL c

(e corr);

221,3 ά τευξί? falso cum Pho c et PaPtPnP bFbV eFaLc LeW cVcK a.

2 Die Übersetzung des Phocas Phoc)

Zw ar untersch eidet sich Ph oc übersetzu ngstech nisch d. h. lexikalisch

und stilistisch grundlegend von Serg doch bietet auch sie keine von der

griechischen Tradition abweichende Überlieferung. Wie Serg beschränken

sich ihre Textabw eichunge n auf we nige Singulärlesarten wie die folgen den

Beispiele zeigen:

400 6 ύττερπη δήσ α ι recte cum Serg;

PG

433 ,44 ένεργεσ τάτη ν ένέργειαν fals o;

437,28 τή ν ... θείαν ... γν ώ σ ιν falso;

477,2 έναγώ ς: ένα ργώ ς falso;

485,4 τώ ν α ύτώ ν τελουμ ένω ν falso;

536,24 θεω ρη τικό ς μό νον ίσ τα ι τώ ν κ α τ' α υ τόν Ιερώ ν μ ονα χικό ς falso;

556,26 τον Ιερόν χο ρ ό ν recte cu m Serg;

87

Vgl. oben, S. 11, die Gru pp en Ritters.



6 Einle i tung in die Gesamtausgabe

να ι 108,9 άγ νω σία : γν ω σί α falso;

195.7 τά νοη τά τω ν θείων: τά θεία νοη τά falso;

214 .2 Ισουρ γεΐ: ίερουργεΐ falso.

Die folgenden Varianten 2eigen daß auch Phoc wie Serg keiner be-

stimmten Hss-Gruppe der griechischen Tradition zugewiesen werden kann:

PG

372,16 τώ ν άνατεινομένων falso cum Fa Lc ;

373,17 ένοειδεϊς: θεοειδεΐς falso cum PbV v;

376 .3 όπτάσης .. . Ιεραρχίας falso cum Pn FbV v;

396,47 τώ ν τελουμένων falso cum PaR c;

48 άπ άγο υσιν falso cum Pa;

397,41 εί τις ούν falso cum Serg et PaR c;

40 0,20 άνιέρως falso cum PaR c;

40 4,2 4 καί άναδΰσεσι om falso cum Pa Ve;

432.4 ψυχικάς: φυσικάς falso cum PtPb FbV vV cKa ;

436,6 Upoö om falso cum Pb;

45 καί Ιδοϋσ α falso cum Serg et Vv;

440 ,41 ταΐ ς οίκείαις φοττάϊς καί θελκτικαΐς άπ άτ αι ς falso cum Pa Rc ;

473.19 θείων: όσίω ν falso cum PaR cFbV cKa ;

476,23 νοητού φω τός: νοητο ΰ falso cum PaFbV vLcVcK a;

481.4 πο λυ τρό πο υ falso cum Pb (corr);

481 ,30 άεικίνητον: άκίνητον falso cum Pa Rc Fb Fa (corr);

36 Ιχον τες falso cum Pa Rc;

484 ,40 θεουργία: θεωρία falso cum Pa RcP bFb ;

500,33 ύπερβεβηκ υιών falso cum PaR cPt(corr)Pn Fa;

508 .8 πα λα ιάς: ίερδς falso cum Serg et Rc ;

52 τώ ν θείων εΐκόνων falso cum PaR cPt(cor r)Pn FbV vFd Lc (e

corr);

536.1 sqq Ιχουσα ν - πλη σιάζ ουσ αν falso cum omnes codd;

557.20 δικαιώματα falso cum Pa;

33 μετασ χοΰσ ι falso cum Pt(corr)FaVc (corr);

ΝΑΙ 129,16 εύχάρ ακτα: άχάρ ακτα falso cum PaR cPtP nP bFb VfV eVv Vb

LcWcKaPg;

138.5 τό τε μάλλον falso cum Pb Fb ;

151.2 διαιρετέον falso cum Serg et Pa(e corr)Fb VeV vV bLcL eW cPg;

173.3 άδρόν: άνδρεΐον falso cum Serg et Rc( e corr )Pb Fb VfV eV c

KaPg;

184,13 sq μεν ούσας: μενούσας falso cum Pa RcP tPnF bV fVv Vb W cPg ;

190,1 sq post 1 ónr αύτου caput sextum inchoat et 1 Αλλά — 2

εΙρήσθω ante 190,3 Νυν δέ coll falso cum Serg et PaRcPt

(corr)PnPbVe;

20 9.4 sq καί μυελώ ν καί κριτικόν ένθυμήσ εων καί έννοιών falso cum

Serg et RcFaLc(e corr)LeWc;



6


Varianten darstellen. Wir haben dennoch im Falle der Editionsvarianten

die durch Serg als alt bezeugten Lesarten in den Text aufgenommen, die

durch Serg nicht bezeugten, die jedoch nicht weniger alt sein können, in

den Apparatus criticus verwiesen. Serg sind wir lediglich nicht gefolgt in:

PG3 124,5 άναγωγοϋ Serg;

137 30 mos Serg;

181 37 ΊησοΟ Serg;

200 22 επουρανίων Serg;

340 27 μυοΟντος Serg;

505 24 ίερουργήσει Serg;

να ι 146 15 ευρείας Serg.

Der mit Scholien ausgestatteten Übersetzung des Phocas gehen drei

Prologe voraus: Prolog des Phocas

93

, Prolog des Johannes von Scytho-

polis, Prolog des Georgios von Konstantinopel

94

. In seinem Prolog erklärt

Phocas, daß er einen griechischen Text des CD erhalten habe, der mit

Scholien des Johannes Scholasticus von Scythopolis versehen sei

95

. Phocas,

dessen Lebenszeit und somit Übersetzungstätigkeit in das erste Drittel des

8. Jahrhunderts fallt

96

, gibt uns damit erstmalig den Hinweis sowohl auf

das Vorhandensein griechischer Scholien zum CD als auch auf ihren

Verfasser, nämlich den Johannes Scholasticus von Scythopolis, rund 200

Jahre nach dem Entstehen des griechischen CD und nach dem Wirken

des Johannes von Scythopolis. Phocas macht allerdings keine Angabe über

das Alter oder die Anzahl seiner griechischen Vorlage n). Dennoch ist

seiner Aussage eindeutig zu entnehmen, daß seine Übersetzung bei Kennt-

nisnahme der vorausgehenden syrischen Übersetzung des Sergios auf eine

oder mehrere) Vorlage n) der griechischen Editio Variorum mitsamt

Prolog und Scholien des Johannes von Scythopolis) zurückgeht. Dement-

sprechend läßt sich auch eine Textstelle nachweisen, an der Lectio und

Variante nebeneinander in den Text geraten sind:

να ι 138 5 καΐ τότε μάλλον.

Phoc entscheidet sich in Abweichung von Serg für folgende Editions-

varianten:

91

Wießner, Zur Handschriftenüberlieferung, S. 198, Anm. 12, gibt den entscheidenden Text

der Einleitung des Phocas zu seiner Übersetzung nach der Hs London, British Museum

625 Add. 12151, foil. l

v

, Ζ. 24 bis 2

V

Z. 28 diplomatisch wieder.

94

Hornus Le Corpus S. 70.

95

Hornus Le Corpus S. 71 und ebenda Anm. 7 nach der Hs London British Museum

625 Add. 12151 foli. l

v

bis T .

96

Wießner, Zur Handschrif tenüberlieferung, S. 199, Anm. 14; Sherwood, Sergius, S. 117,

datiert die Übersetzungstätigkeit des Phocas in die erste Hälfte des 8. Jh.s.



6 6 Einlei tung in die Gesam tausgabe

in DN (NA 1):

166,12 θερμ ανθέντα ή τά ψ υχθέντα Serg recte: θερμ ανθέντα H yp

Graec falso;

13 θερμ ότητος καί της ψ υ χρ ό τη τος Serg recte: θερμό τητος H yp

Graec falso;

in CH (PG 3):

121,17 ένότητος Serg recte: ένδότητος H yp G rae c falso;

328,27 περιτεθη να ι Serg recte : περιτιθέναι H y p G raec falso ;

in EH (PG 3):

400,6 υπ ερπη δή σ α ι Serg recte: υπ ερπη δήσ ει vel Ο περπη δήσ η Hyp

Graec falso.

Hyp Graec is t ein durchkorrigiertes , normiertes und kommentiertes

Exemplar

9 8

mit den folgend en interl inearen un d (oder) marginalen Do ppe l-

l e s a r t en

in DN (NA 1):

109,11 ά π ειρία / ά ο ρισ τία ;

110,1

ά πο φ α ίνοιτο / ά πο φ ή σ οιτο;

111,4

ουσ ιώ ν / τάξεω ν;

113,10 έγεγόνει / έληλύθει;

114,5

ύπ ερφ υή / ύπερούσ ιον;

121,8

θεοφ ανεΐς / θεοειδείξ;

123,6

ζω α ρχία ν / θεαρχική ν ζω ή ν;

125,5

άκ λινώ ς / άκ ριβώ ξ;

126,6

σ α φ ώ ς / σ οφ ώ ς;

7

καλοΟ σι / λ έγου σ ι;

127,6 ά κρ ιβή / ά κρ α ιφ νή;

129,4

θεότητι / ά γα θ ό τη τι;

6

σ η μείον / κέντρον;

14

ή δε / άλλ' ή;

130,3

άμεθέκτου / ά τυπ ώ του ;

9

ά γα θο πρ επή / άγαθοειδή;

10

όμ οβ ου λία ν / βο ύλη σ ιν;

131,4

ένω βέντες / έπιβ α λό ντες;

132,5

δύναμ ις / π ρό οδ ος;

98

Vgl. dazu Suchla, Eine Red aktion , S. 184 ff. , vor allem die Tabellen 1 - 4 .

Zu ihrer Anordnung im Text des CD vgl. ebenda, Tafeln 1—25; zu ihrer Über l ieferung

siehe die krit ischen Apparate der nachfolgenden Editiones Criticae



V a r i a n t e n c h a r a k t e r i s t i k a

73

5 ύπερέχουσαν: Ο περουσίαν Ec Hb Q aO dO bP nR fZjZ lRa

5 φ α νότητα: φ α νότη τι Ja

5 τω : om Re

6 δι: δια G aG bA jV o διά τή ν Pr

6 ϋπ ερβολ ήν: ύπ ερβο λή ν καΐ Wd

6 ύπ ερουσ ίου : τη ς ύπ ερου σ ίου Pr

6 φ ω τοχυσ ίας: φ ω τοβ λυσ ίας Pa

7 πα ς: om AtEaZdLbPm VbVd VjVvW a

7 θεόν: θεός Pq om Ue

7 γνώ να ι: γνώ νει Xa

8 μή όρα ν: ύπερορά ν G b

8 μη δέ: μή We

8 άληθώ ς: om G b

9 έν τω : om QaP tRa

9 όρα σ ιν: δρα σ ιν άλη θώ ς G b

9 καί γνώ σ ιν: om G b

9 γιγνόμ ενος: γινω σ κό μ ενος N e

10 α ύτό: om R fZ j

10 γιγνώ σ κω ν : γινώ σ κω Ad

10 μετά: μή τα Lb

10 π ά ντα : ταΰ τα HbQ a

10 εστί: εσ τη Z d

10 τα α ίσ θη τά: α ισ θη τά Ff

10 sq τα νο η τά καί α ισ θη τά A q

11 τά νοητά : νοητά Ah AbT aEcH bQ aLdX dZg NcO dOb PbP j Pn

PoPtPy ReRfZj ZkZl RaR dW b

11 έρώ ν: έρώ Pc We έρώ ν ότι G b όρ ώ ν Al

12 σου: om Ah AaQ aPtRa

12 έξ: ά π G a G b A r A s A h A l A a A b A c A e A o E c F e H b Q a L d X d Z f

M cOd Oe Z h O bO aO fP e PfPg Pk PI Pn Pp Pq Pr Ps P t Pu Pv Py We

Rg Re RfVc Ve V fV h VI Vm Vz Ζ

j

Z k ZI Vr

u

Ra Ka Ub Ud Ue Wd

La T T' Zc

12 έμοΟ : έμ οϋ καί Ta Fb JaR hV a

12 έκρα ταιώ θη: έκρα ταιώ θην Pg

13 μή: om Zg

13 πρ ός: ττρό H bO b π α ρ ' Pu

13 δύνω μ αι: δύναμε Ja

13 Ω σπερ usque ad 14 α ύτόν: om Ja

13 καί: om N cW b

15 ύπ έρ usq ue ad 15 καί alt: om X d

15 όντα: όντω ν Aj om Pp

15 καί γνώ σ ιν: om Po Zk Pa

15 καί alt: om Ae

15 ά νεξιχνιά σ του ς: ά νεξιχνιά σ της O f



76

E in le i tung in d ie Ge sa mta usga be

Vgl. dagegen

Dagegen siehe wiederum

Und dagegen schließlich

Bindefehler:

684 34

μή: om

Trennfehler:

Pa wie oben

Vf 68 4,33 ήμ είς: ήμείς και

37 καρτερούντες: καρτερούν

1072,8 ή : ή καΐ

8 ΰττερο ύσ ιος: ύττερού σ ιον

Bindefehler:

1072,10 και: om

Trennfehler:

Pa wie oben

Z j 684,29 ΰττέρ: ώ ς Cnrrèp

40 όντω ς: ό ντω ν

Bindefehler:

1072.3 φής: εφης

Trennfehler:

Zj wie oben

Ah 684,23 ets: ώ ς

35 οατοκαμνόντες

1072,27 κατ

1073,12 σου: om

Bindefehler:

1072,8 ά νθρω πο ς alt usque ad 9 ά λλ : om

1073.4 ό θεός: om

10 αΰτό: om

Trennfehler:

Zj wie oben

Rf nicht vorhanden

Bindefehler:

684 ,26 εφ έσεις coll po st 27 νο ώ ν

Trennfehler:

PI 684,30 ώ ς alt: om

31 έφ ίεται: Ιφ εΐται

1072,18 ύπ ερφ υεΐ: ύιτερφ ηεΤ

Zf nicht vorhanden

PI



Var ian tencharak te r i s t ika

10

Bindefehler:

1072,6 αύτό: αύτό τό

Trennfehler:

Pk 684,20 δέ: δ

31 δέ: δ

1072,10 κατά: κατ

Ud 1072,4 ώ ς: om

Vgl. aber

Pk 684,20 cum AoFePsW eRgV fVzUb

31 cum AcAoFePrPsWeRgVfVzUb

1072,10 cum aliis praeter Ud

Ud 1072,4 cum Pn PtR aH bQ a

11.

Bindefehler:

1072,14 ά ληθώ ς έλθώ ν: έλθώ ν άλη θώ ς

Trennfehler:

Pg 1073,12 έκρα ταιώ θη : έκρα τα ιώ θη ν

Pp 1073,15 όντα: om

Pg

Pp

Vgl. dagegen

Pg 684,25 γνώ σ εω ς: γνώ σ εω ν cum aliis praeter Pp

Pp 1076,4 τού το: τοΰ τον cum aliis pra eter Pg

12

Bindefehler:

1072,14 ίπτέρ: ό Cnrèp

Trennfehler:

Fb 684 30

άνέφ ικτα: άνέκφ ικτα

Rh 1072,11 τη ς: της τω ν

27 τά: om

Vgl. aber

Rh 1072,11 τήξ τω ν cum aliis prae ter F b

27 τά: om cum aliis praeter Fb



8 2 Einle i tung in die Ges amt ausga be

Vgl . dagegen

Pn 684,40; 1072,4; 1076,1 cum aliis praeter O d

Od 1072,24; 1072,27 cum aliis praeter Pn

18

Bindefehler:

684 ,30 cbs alt: om

Trennfehler:

PI wie oben unter 4.

Pf wie oben unter 3.

J a 684,28 θείων: om

30 ώς prim: ώσπερ

32 έτέροις: έτέρως

37 έτη usque ad 39 τολμώντες: om

1072,5 ώς: όλω ς

9 άλλ : άλλ ώς

Vgl. dagegen

PI unter 4.

Pf unter 3.

Ja 1072,11 της τών cum aliis praeter PIPf

Bindefehler:

1072,24 άνθρώπων alt : om

Trennfehler:

Ja wie oben

Ad wie oben unter 1.

A q 1073,10 sq τά νοητ ά καί αισθη τά

1076,1 άνεξαρεύνατα

q V

d

Vgl. weiter

Aq 684,39 6έ: τε cum aliis praeter Ja A d

1072,7 ούδέ: ούτε cum aliis praeter JaA d

8 ουδέ: ούτε cum aliis praeter JaA d

27 τά: om cum ali is praeter JaAd

Dagegen siehe weiter



84 Einlei tung in die Gesamtausgabe

Vgl. dagegen

Rc oben unter 9.

Ec 684,31 ή μ ίν όσ α cum aliis praeter VeRc

39 δέ: τε cum aliis praeter VeRc

1072,7 ούδέ: ού τε cu m aliis pra eter VeRc

8 ούδέ: ού τε cu m aliis pra ete r VeRc

24 ώ ς alt: θεός cu m aliis pra eter VeRc

1073,5 ύττερέχουσ αν: ύττερουσ ίσν

Rc Ec 1072,3 φ ής: ίφ η cum aliis prae ter Ve

27

où

ούτε cum aliis praeter Ve

27 τά: om cum aliis praeter Ve

Ve 684,31 έφ ίετσ ι: έφ εϊται cu m aliis pra et er EcR c

VeEc 1073,12 έξ: άττ cum aliis praeter Rc

22

Bindefehler:

1072,11 ό: om

Trennfehler:

Pb 1072,11 ίπτερούσ ιος: om

Ga 1076,4 ώ ς εΰρηκώ ς τον ύπ έρ π ά ντα : om

Oa 1073,12 έξ: άττ

P b 684,39 δέ: τε cu m aliis pra eter G aO a

1072,7 ούδέ: ού τε cu m aliis pra ete r Ga O a

8 ούδέ: ούτε cum aliis prae ter Ga O a

27

où

ούτε cum aliis praeter GaOa

Ga 1073,6 δι: διά cum aliis pra eter Oa Pb

G aP b 1072,11 της τω ν cum aliis pra eter Oa

Ga Oa 1072,10 κα τά : κ α τ cum aliis praeter Pb

1073,12 έξ: άττ cum aliis praeter Pb

23

Bindefehler:

PIZf wie oben unter 4.

P lZ fP w 1072,12 ύπ ερττλήρ η ς: άεί ίπτερττλή-

ρης

Trennfehler:

PIZf wie oben unter 4.

Pw 1072,16 κ ύο υσ α : κύ ου σ α καί εις ού σ ία ν

άληθώ ς

16 άστατον: ύστατον



Var ian tencharak te r i s t ika 87

Dagegen s iehe wiederum

Wb oben unter 13.

29

Bindefehler:

ZgXd wie oben unter 19.

Z g X d V fP y 684,41 έκφ αίνοντες: έμφ αίυοντες

Trennfehler:

ZgXd wie oben unter 19.

Vf wie oben unter 3.

Py 1076,4 ante ώ ς add ώ ς εύρηκώ ς τόν Ο περ

•πάντα νοϋν

Vgl. dagegen

ZgXd oben unter 19.

Vf oben unter 3.

Xd Py 1076,4 τοΟ το: τού τον cum aliis praeter Z gV f

XdVfPy 1073,12 έξ: άττ cum aliis praeter Zg

X d Z g P y 684,31 έφίεται: έφ εΐται cu m aliis pr ae ter Vf

1072,8 ούδέ: ού τε cum aliis pra ete r Vf

1073,11 τά νοητά: νοητά cum ali is praeter Vf

Diese 29 Beispiele

mög en gen üge n. Sie zeigen deutl ich daß die Textkri-

t ik methodisch nicht über den Schri t t hinausge langt schw anken de und

profi llose Grup penbi ldung stendenze n aufzuzeigen wie s ie durch Ri t ter

102

vorgenommen worden s ind .

Rit ters Gruppen seien im folgenden um die Gesamtüberl ieferung er-

gänzt:

G ru pp e 1: Pp Ff Pv; vg l. oben N r. 11; 20; 684 25; 1076 4;

Aj Z k; vgl. ob en N r. 7; 27; 684 25; 684 35;

Ab ; vgl. 1073 11.

G r u p p e : Z h Of Z e Ph Pq Pr A r As; vgl. obe n N r. 8; 1072 10; 1072 12;

1073 12;

Vu R g F e F g Oc ; vg l. ob en Nr . 5; 25; 684 25; 684 31; 684 40.

G ru pp e 3: Fd; vgl . obe n Nr. 28.

G r u p p e

4:

G a G b O a R d P j; vg l. obe n N r. 22; 684 39; 1072 7; 1072 8;

1072 27; 1073 6; 1073 11.

G r u p p e

7:

A o Pk Vz We; vgl. 684 20; 684 31; 1072 12.

G ru pp e 8: Ad Pm Lb Zd At E a Vd V¡; vgl . oben Nr. 1; 684 20; 684 39;

1072 9; 1072 13; 1072 14; 1072 21; 1072 22; 1073 3; 1073 7.

11 2

Vg l. o b e n S . U .



Variantencharakteristika

91

14

i

Pu

PI

Pw

4.4. CONSTITUTIO TEXTUS

Wie dargelegt wurde, ist eine methodisch einwandfreie Rekonstruktion

der 14 Variantenträger nicht möglich. D ie Herausgeber haben sich daher

bemüht, für die Konstitution des Textes Hss zu wählen, die eine solide

Textgestalt bieten und möglichst alle auftretenden Varianten zeigen

103

.

Eine Begründung der Auswahl im einzelnen bieten die Kurzpräfationen

zu den jeweiligen Texten des Corpus.

Die Gesamtedition des CD enthält zwei exemplarische Ausgaben: Der

Apparatus criticus von DN kennzeichnet die nachweisbaren D oppelles-

arten des Hyparchetypus Graecus durch einen Stern, um die G leichwertig-

keit der Varianten auch optisch hervorzuheben. Der Apparatus criticus

der Epp dokumentiert die komplette Überlieferung des 9. bis 13./ 14. Jh.s

und rechtfertigt damit noch einmal implizit die selektive Hss-Wahl für die

weiteren Texte des CD.

4.5. GESAMTKOLLATION AUSGEWÄHLTER PASSAGEN

Die folgende Gesamtkollation dreier ausgewählter Passagen des CD

(PG 3,684,20-684,41 ~ NA 1,142,9-143,8; PG 3,1072,3-1072,29;

1073,3-1076,6) erfaßt 114 Hss

104

und hat das Ziel, dem Benutzer eine

Kontrollmöglichkeit für das oben unter 4.3. Dargebotene zu liefern. Sie

berücksichtigt weder Iotazismen noch Einkorrekturen jeglicher Art. Es

bedeuten:

= Bezeugung der Lesart;

I = der Text ist in der Hs nicht vorhanden;

[] = die Hs wurde nicht kollationiert.

103

Vgl. Maas, Textkritik, S. 31, vor allem aber Stählin, Editionstechnik, S. 36 f.

104

Siehe Maas, Textkritik, S. 33: „Und dann gilt es, rechtzeitig Schluß zu machen. .Alle

Handschriften sollen durchverglichen, und das Ergebnis vorgelegt werden ...; das kann

noch schlimmer werden als die Anbetung einer alleinseligmachenden Handschrift' .



96

De Divinis Nominibus

8 VvVb,

9 LcWc,

10 Pn,

11 Ve,

13 Fb.

Auf Vertreter der Gruppen 6 und 12 wurde verzichtet, da die den Text

von DN überliefernden Handschriften Ue für Gruppe 6) und KeOb für

Gruppe 12) keine wertvollen Sonderlesarten überliefern und die weiteren

Gruppenangehörigen Al für Gruppe 6) und Hb für Gruppe 12) den Text

von DN nicht bieten. Von einem Vertreter der Gruppe 14 mit den

Angehörigen ZfPlPwPu) wurde ebenfalls abgesehen, da ihre Mitglieder

ausnahmslos jüngeren Datums sind und ebenfalls keine gewichtigen Son-

derlesarten tradieren.

Die Anordnung PaRc PtPnPbFb VfVe VvVb Fa

LcLeWc VcKaPg zeigt stellenweises Vorkommen gemeinsamer

Varianten dieser Handschriften, ohne daß daraus stemmatische Schlüsse

gezogen werden sollen. Sie ist also nur im Sinne des oben in der Einleitung

zum Gesamtwerk Dargebotenen zu verstehen.

Χριστός und Ιησούς sowie alle weiteren Eigennamen werden

groß,

hingegen πατήρ, υΙός, πνεύμα sowie θεός in Anlehnung an das Novum

Testamentum Graece Nestle-Aland) durchgehend klein geschrieben.

Nicht normiert sind γίγνομαι - γίνομαι und γιγνώσκω - γινώσκω,

ferner die Endungen -εία und -ία sowie Varianten wie σμικρός μικρός.

Doppellesarten werden im Apparatus Criticus durch einen hochgestell-

ten Stern gekennzeichnet.

3. Zum Quellen und Testimonienapparat

Da das Corpus Dionysiacum auf eine umfassende platonische, aristoteli-

sche, biblische und christliche Tradition

zurückgreift, erweist sich der

Verweis auf seine Quellen als äußerst kompliziert. So stellt bereits Langer-

beck treffend fest: „Der Nachweis der literarischen oder auch nur gedank-

lichen Abhängigkeit zweier philosophischer Autoren zumal einer Zeit,

deren gesamter geistiger Inhalt irgendwie Philosophie ist, oder die doch

wenigstens diesen Inhalt nur in den Formeln einer in Jahrhunderten

ausgebildeten philosophischen Schulsprache auszudrücken vermag, läßt

sich nicht durch Anhäufung einiger oder auch zahlreicher Parallelen in

Einzelheiten des Ausdrucks und des scholastischen Beweises führen. Vor-

aussetzung für einen solchen Nachweis ist zunächst die genaue Verglei-

chung der Gedankenrichtung im ganzen und die Prüfung ihrer geistesge-

schichtlichen Voraussetzungen. Laufen diese wie etwa bei einem sehr

bewußten Christen und einem nicht minder bewußten Platoniker auseinan-

der, so ist vor allem die innere Notwendigkeit, die Echtheit des gesamten



)

3

4

5

6

7

8

9

10

¡,2

3

4

5

8

IO

2

13

14

15

6

17

18

19

,1

3

5

6

7

8

9

11

12


Ιεραρχίω ν Pt (corr s l in) πα ρα δώ σ εω ν Re φ ιλα νθρω πία Pa

(corr s lin) <ριλανθρω πε(ας Ρ η pr o νο η τά ser μέν νο ή μ α τα Pa

νοητά scr e corr Re

tút tois Pa

περιτεθείσης Pa

scr ποικιλίφ in ras Fb

δια πλ α τού σ η ς V b της om Pa

χρησ τοειδοΟ ς PbV c (corr) χρισ τοιδο ϋς Vb τω κυ ρίω Vf

έσόμεθα κα τά τό λόγιον P b ά ορ ά του pro όρ α τή ς Pa (corr)

θεοφ ανίας PaF b

θεω ρείαις Pa Α ναπληρ ούμ ενοι Pb φ α νω τάταις RcPnL cW c φ α-

νοτάτοις Fa ή μας om Fb περια υγο ύσ η ς Pa τε α ύγα ζούσ η ς Re

(corr s lin)

ύττερφ ανώ ν scr in ras Pa ά κτήνω ν Pa

είσ ά γγελο ι PaF b

ulol oí pro ulol Vb (corr)

δντες scr c corr Lc

ά νατεινώ μ εθα R e

tò om Pa (add s lin)

Θ εμη τώ ν Re θεμιτώ ν Vb θεομ ίμ ητον pr o

θεμιτώ ν Ve

αύτήν om Pt

ούσ ιοδώ ν RcPn (corr)

άττοττεττερατώ σεις P t

pr o δέ scr μέν Pa (sed co rr) ά περιλή μ τττω Pa

ύπερυδρυμ έλ^ν R e Ιδρυμένην Pb p ro ό ντω ν scr óv Re (corr)

είσΐν ReVv

μέν όντα Lc (e corr)

έστην Re

κρ είττον P t κρ είτω ν Fb κ ρίττω ν Vv (c orr ) καΐ κρείττω ν P b

έστίν PaPnVv

κα θ όλ ου R e κα θόλ ου om Pb (add m g) ττεριλημτΓ τική Pa

ΐΓ εριλη ΐΓ τηκή R e

ττδσιν PaRcPtPnFbVvFa π ά σ η V b (corr) π α σ ώ ν Lc καθ δλου

RcFbVv δλημπτοξ Pa

αίσ θησ ης Vb (corr) έστη Re οΰτε qu art — 4 λό γος om P n

(add s lin)

ύπερονύμου Pa

άπ οδικνυμ ένης Vb

θεολογική ς Pa ύπ ω τυπώ σ εις Re

έσ τίν PaR cPtP nFb Vv Fa

είτε p ro ούτε alt V f

p ro είτε prim scr εϊτ P t p ro εΤτε alt scr ή τε Re χρί Re χρή να ι

Lc (corr)

είσ ΐν PaPtV vL e (c orr) καΐ alt om Pa (ad d s lin)



3

4

5

6

7

8

10

11

2

3

,1

3

4

5

6

7

8

9

10

11

3

4

5

6

,1

4

6

7

8

9

D e D iv in i s N om in ibus

του καί Fb (e corr) άναλοίωτον Re ser ώς σωτηρίαν e corr

Le δικαιωσύνην Re

καί υπερέχοντα Vb καί ser s lin Le

pro Καί γε καί ser Καί Pa (corr mg) Kai alt om Vf νοϊς

RePt (e corr) Pn (e corr) P bF b (ser

οίς

VfLcV cKa φασιν PtVvLc

(corr)

έν prim om Pa (add s lin)

ένκόσμιον PaFbFa ύπερκόσμιον om Pn (add s lin) ύπερουρά-

νιον, ύπερούσιον om Pt (add mg) καί ύπερούσιον Vb

άερα pro άστέρα Pa (corr s lin)

των απάντων Vf

έφαρμώσει Vv (corr) Fa

πάντων pro όλων Vf εΤ pro ή Re ώς αυ τή s coll Pg

εΤ pro ή Re

πασ ιν RcFb Vv FaL c (corr) Le ύπόστασις Re υποστάτη«; Fb V b

(corr)

έπιστρεπτ ικήν Fa

corr ήνωμένως in ήνωμένης s lin Pa άσχέτως, έξηρημένως om

Pt (add mg; ser έξηρημένος) έξηρημέννως Fb (corr) συνοχή

Pa (corr) ή prim om Pa (add mg)

ΐν' Vf αυτής pro ταύτης Le (corr)

ύπερόνυμος Pa ώνομασθείη PaRcPtFb (corr) Fa

παντελέσει Fb

άγαθότης Vf άγαθότησιν Le έναρμόνιος Vb (corr)

υμνείτε Vb

μόνον Vv πρεσβεύουσιν RcPnVvVbFaLc (corr)

μερκών Fb

ίεροΐς om Pn (corr s lin)

καί αιτίας Vb (corr) τε om Vv ύπερνυμον Vv (corr s lin)

καί τύπους αυτή coll Le (corr) ή prim om Fa

περιτιθέασιν PtVvLc (corr) Le (corr) οίτα pro ώτα Re πλοκά-

μος Vv (corr)

πρώσ ωπα Vb

όπίσθια θεία Re (corr) ύμνοΰσι omnes codd praeter Vv καί

στεφάνους Pn (corr) ποτήρα Pa

άλλ άττα Vf μυστικώς Le

πραγματίας Vv (corr) Le (corr) θεολογιών pro λογίων Fb ser

συναγαγόντες e corr Le

Θεονυμιών Fa προείωμεν Pa

όπερ ήμΐν κατά πάσαν άεί θεολογίαν coli Vf

θεοπική Vb τάς e corr Fb έποπτεύσομεν Pt θεορίας Fb (corr)

θεονυμιών Fa άναπτύξεσιν FbVvVb



Einle itung 103

10 α ύτά : α ύτα ί Pa

11 ένπα ιγμ ώ ν Re έμττειγμώ ν V b

12 όλο ς Re είσίν Fa ά π ολντρ ουμ ένοις Pa (co rr)

14 φ υλά ξαι τα ύ τα coll Vf ώ om Le

15 ττοιήσ σ ι Vv

16 τα ύτης pro τά ς τη ς Vb (corr) ά κα τω νομ ά σ του RcPnFbVeVvFa

17 ά γα θο υρ γία ς V b (corr s l in) ser πο λυ ω νυμ ία ς ras PbL c

1 3 V E R Z E I C H N I S D E R B I N N E N Z I T A T E

a t νοη τα ί κα ί νοερα ί: 144,6; 186,1; 195,3;

α Ιτία ς έν έα υ τω μ ονοειδώ ς προ είλη φ ε: 188,3; 198 ,23;

ά π λή ν, α ύτοκ ίνη τον, α ύτενέργη τον: 160,9 sq; Ε ρ 9,1104,22;

ά π ο β λ έπ ο ν ποιεί, ποιεί: 163,18 ; 176,16;

δια τη ς π ά ντω ν τώ ν όντω ν άφ αιρέσεω ς: 117,2; M T h 1025,8;

δια τό κα λό ν καί ά γα θό ν ίσ τι καί γίνετα ι: 154 ,23 sq; 159 ,20; vg l. fe rn er

152,11; 153,14 sq; 154,9; 154,21; 158,14; 160,6; 160,7 sq; 162,6;

διά τό π ά ντω ν α ύτό ν είναι: 214,10 sq; 215,8;

διά τώ ν Ιερώ ν π α ρα πετασ μ ά τω ν: 114,2; CH 121,25;

έγκό σ μ ιον, περικό σ μ ιον, ύπ ερκό σ μ ιον: 119,7; 150 ,2sq ;

είδέναι φ ησ ί τά λ ό για : 196,6 sq; 197 ,14;

εί θέμις είπεΐν: 170,3; 201 ,20; C H 293,22; E H 473,33 ;

εΐ ο ύ τω χρ ή φ ά ναι: 127,2 sq; 132,2; 134,2 sq; 14 6,15 sq;

είς ή μ ά ς θεου ργία ς: 130,5; E H 440 ,29;

είς Θ εοειδή μ ονά δα : 112,14; E H 533,4 ;

έκ π ά ντω ν τώ ν α ίτια τώ ν ύμ νητέον: 117,13; 118,13 sq;

έκ το υ κ α λο ΰ κα ί ά γα θο ύ : 154,20 sq; 155,3 sq; 158,15;

έν ά κ ινή τω τα υ τό τη τι μ ονίμ ω ς π επ η γένα ι κα ί: 212,17 sq; C H 121,20;

τ φ κα λώ καί ά γα θ φ : 154,21; 155,4; 158,14; 159,19;

έξ α υτή ς κα ί τό είναι: 191,14; 202,1 ;

έξ α ύ τοϋ καί δι α ύτο ΰ : 154,11; 155,5 sq;

έπΐ τό ά ναντες ά νανεύο ντα ς: 108,10; M T h 1033,27; EP 8,1085,33;

έφ α ρμ ογα ί κα ί φ ιλίαι κα ί κοινω νία ι: 152,2; 152,19 sq;

ίνα σ υλ λα β ώ ν εϊπω , π ά ντα τά ό ντα : 155,3; 166,9;

καί α ύ το ϋ Ινεκα καί δι α ύτό: 155,1; 155 ,9;

καί εί τά ό ντα π ά ν τα έκ τά ά γα θο ϋ : 163,11; 163,20; 174,9;

καί έπί π ά ντα π ρ ο ϊώ ν: 189,11 sq; Ε ρ 9,1109,44;

καί έρασ τόν καί ά γα π η τό ν: 155,8; 180,6; vg l. ferne r 160,2;

καί ζφ α π ά ντα καί φ υτά : 191,5; 192,15;

καί μ έτρον έσ τί τώ ν ό ντω ν καί α (ώ ν: 134,15; 147,9;

καί οίον έν προ θύ ροις: 186,4 sq; C H 208 ,12;



Einlei tung

τω ν δντω ς όντω ν έρώ σι: 205 6 sq; E H 476 3;

ύμ νειται προ ς τω ν Ιερώ ν θεολόγω ν: 150 15; 169 8 sq;

ύιτέρ ττασ αν ζω ήν ζω οπ οιός: 193 2 sq; C H 177 23;

ώ ς ή τω ν λογίω ν άλή θειά φ ησ ι: 115 4; 168 17sq; C H 141 34

ώ ς π ά ντω ν ύ περουσ ίω ς έξηρημ ένη: 110 6; 117 4; CH 301 3;

ώ ς πολλά κις είρήκαμεν: 179 11; E H 472 6; 516 7.



107

Τ Ω Σ Υ Μ Π Ρ Ε Σ Β Υ Τ Ε Ρ φ

T I M O E Ç

Δ Ι Ο Ν Υ Σ Ι Ο Σ

Ó

Π Ρ Ε Σ Β Υ Τ Ε Ρ Ο Σ Π ΕΡΙ Θ ΕΙΩΝ Ο Ν Ο Μ ΤΩΝ

<Ι·>

<1> Ν υ ν δ έ , ώ μ α κ ά ρ ι ε , μ ε τ ά τ ά ς θ εολογικός ύποτυπώ σεις έ τ τ ί τ η ν

ses

τ ω ν θ ε ί ω ν ό ν ο μ ά τ ω ν ά ν ά τ τ τ υ ξ ι ν , ώ ς έ φ ι κ τ ό ν , μ ε τ ε λ ε ύ σ ο μ α ι . Ε σ τ ω δ έ κ α ί

s

ν υ ν ή μ ϊ ν ό τ ω ν λ ο γ ί ω ν θ ε σ μ ό ς τ τ ρ ο δ ι ω ρ ι σ μ έ ν ο ς τ ό τ η ν ά λ ή θ ε ι α ν ή μ α ς

3 θεολογικός

ú-

ττοτνπώ σεις: Cf DN 116,7; 122,11; 125,13sq ; 130,15; 221,11; M T h

1032D ; 1033 A sq; Schol 18 5, 16 -2 0 4 τω ν θείω ν όνομ άτω ν ά νάπ τυξιν: Cf M Th

1025; 1032 sq; PI Cra 401 bs qq ; P roci in P rm IV 4 0; VI 31; id theol plat I 29; IV 16

et al ; Koch , Pseudo-D ionysius Areop agita, pp 9 sq;

Muñiz Rodríguez Significado 5

τω ν λογίω ν: Cf Act 7,38; Rm 3,2; H br 5,12; I Ptr 4,11; K oc h, Pseu do-D ionysiu s

Ar eopa gita, pp 38 sq q τω ν λο γίω ν θεσμό?: Cf D N 108,7 sq; 109,1; 110,4; 111,7;

111,12; 121,4; 124,18; 12 5,2sq ; 125,11; C H 20 0C ; 201 A; E H 372 A; 424 C et al

PaRc PtPn PbF b VfVe VvVb Fa LcLeWc VcKaPg ν

lin 1 praem tit Δ ιονυσ ίου Α ρεο πα γίτου έπισ κό πο υ Α θηνώ ν ττρός Τ ιμόΘ εον έπίσ κο πο ν

Ε φέσου Π ερί θείω ν όνομά τω ν PaRc (an te et post p inacem) PnPb (ser Ά ρεω πα γίτου)

Vf (om Π ερί θείω ν όνομ άτω ν) Ve (post ΤιμόΘ εον om έπ(σκο πού ) Vb Fa (post pinacem;

om Π ερί θείω ν όνομά τω ν) Le (post pinacem; om Ε φ έσου) Le (ante et post pinacem;

om Ε φ έσου) Wc (post pinacem; om Ε φ έσο υ); post ti t add pinacem 13 capitulorum

PaR cPnP bVb Le; t i t praem pinacem 13 capitulorum V f (post pinacem 100 capitulorum)

Fa (om capp 8sqq) LcWc; text praem pinacem 13 capitulorum PtFbVc (ante pinacem

100 capp) Ka (ante pinacem 100 capp) Pg (ante pinacem 100 capp); tit praem pinacem

100 capp Vf (ante pinacem 13 capp); text praem pinacem 100 capp Ve (post pinacem

13 capp) K a (post p inacem 13 capp) Pg (po st pinacem 100 capp); text praem Π ερί θείω ν

όνομ άτω ν. Κ εφά λαιον

Ä. Tis

ό του λό γου σ κοπό ς καί τίς ή περί θείω ν όνομ άτω ν

πα ρά δοσ ις FbVf (coll κεφ άλαιον πρ ώ τον ante Π ερί θείω ν όνομά τω ν); text praem

κεφάλα ιον A Le ό: om RcV fVvFa LcW c

sq Τ ω usque ad πρεσβύ τερος om

PaPt (ante pinacem) Pn (ante pinacem) Pb (ante pinacem) Vb (ante pinacem; om ό)

VcPg 2 Π ερί θείω ν όνομ άτω ν: om Rc Fb (coll ante κεφ άλαιον A) VfVeLcLeW c

post όνομ άτω ν add κεφ άλαιον A PtP nPb Vv Vb 3 praem Κ εφ άλαιον

Ä.

Τ ίς ό το υ

λό γου σ κο πό ς καί τίς ή περί Θ είω ν όνο μ άτω ν πα ρά δοσ ις VeFa (coll Κ εφ άλαιον A post

πα ρά δο σ ις) δέ om nes cod d: δή ν 5 πρ οδιω ρισ μ ένος: om Pa (add προ διορισ μ ένος

mg) πρ οσ διω ρισ μ ένος PtP n πρ οδιορισ μ ένος Vv



109

θεαρχικών λογίων άκτίς , προς τάς ύπερτέρας αύγάς τή περί τά Θεία

σωφροσύνη καί όσιότητ ι συστελλομένους . Καί

y à

ε ί τ ι δε ι τη πανσόφω

και άληθεστάτη θεολογία πε ίθεσθαι , κατά την άναλογίαν έκάστου των

νοών άνακαλύπτεται τά θε ία καί έποπτεύεται της θεαρχικής άγαθότητος

s έν σω στικ ή δ ικαιοσύνη τω ν έν μέτρω τη ν άμετρίαν θεοπρεπώς ώς άχώ ρη-

τον άποδιαστελλούσης .

Ωσπερ γάρ άληιττα καί άθεώρητα τοις αίσθητοΐς έστ ι τά νοητά καί

SEE Β

τοίς έν πλάσε ι καί τύττω τά άπλα καί άτύπωτα, τοις τε κατά σωμάτων

σχήματα μεμορφωμένοις ή των άσωμάτων άναφής καί Ασχημάτιστος

ίο άμορφία, κατά τον αύτόν της άληθείας λό γο ν ύιτέρκειται τω ν ούσιών ή

ύπερούσιος άπειρία καί των νοών ή ύττέρ νουν ένότης. Καί ττάσαις

δ ιανοίας άδ ιανόητόν έστ ι τό ύπέρ δ ιάνοιαν έν , άρρητον τε λόγω παντ ί

τό ύπέρ λόγον αγαθόν, ένάς ένοποιός άπάσης ένάδος καί ύπερούσιος

ουσία καί νους άνόητος καί λόγος άψητος, άλογία καί άνοησία καί

is άνω νυμία κατά μηδέν τώ ν όντω ν ούσα καί αίτ ιον μέν το ΰ είναι ττδσιν,

αύτό δέ μη öv ώς πάσης ουσίας έπέκεινα καί ώς άν αύτή περί è αυτής

1 λογίων άκτίξ: Cf Schol 188,12—15 sq τη περί τά θεία σωφροσύνη: Cf Schol

188 ,16- 21 3 άληθεστάτη θεολογ ί? : Cf Schòl 18 8 22 -36 3sq Cf DN 194 7;

Rm 12 6; II Cor 3 14 sqq 4 άνακαλύπτεται τά θεία: Cf Schol 18 8,3 7- 39 5 έν

σωστική δικαιοσύνη: Cf Schol 188,40

— 48

την άμετρίαν θεοπρεπώς: Cf Schol

18 9, 1- 3 7 Ωσπ'ερ

y à p

άλ ηπ τα: Cf Schol 18 9, 4- 19 lOsq Cf D N 110,9; 112,2;

126,17; 138,11 sq; 189,4sq ; 189 ,8sq; 227,6 sqq ; CH 14 0C sq q; Proel inst 89s qq ; An ast

S viae dux II 1,49 11 sqq Cf PI Prm 142a; Plot Enn V 3,4; 3,13; 3,17; Proci in Cra

29,21 sqq ; 32,18 sqq; id theol plat III 7 12 Vide P ro d theol plat III 7 (ρ 29,12)

13 Ivàs - ένάδος: Cf DN 112,11; 11 6,8 sq; 122,13; Proel theol plat, III 7 (p30 ,4)

ένοποιός: Cf Schol 18 9,2 0- 37 14sq άλογία - άνωνυμία: Cf D N 118,2sqq;

119,10sq; MTh 1040Dsqq; Sap 14,21; Anast S viae dux II 2 ,4-6; id qu et resp 716C

15sq Cf D N 117,3sq; 182,18sq 16 ώς πάσης ουσίας έπέκεινα: Cf D N 115,17;

126,16 sq; 147,4 sq; 163,20; 218,15; 223,12; E p 1,1065 A; E p 9,1109 C; PI R 509 b; G r

Nyss Eun II 105; III 1,105; Proel theol plat II 4

PaRc PtPnPbFb VfVe VvVb Fa LcLeWc VcKaPg ν

1 λογίω ν: λόγω ν VcK a om Wc προς: πρός 5è VfV ePg ; cf Lilla Osservazioni

ρ 127 9 μεμορφωμένοις: μεταμορφουμένοις PtPb (sed corr) 11 άπ ειρία* Pa Rc

(adscr άοριστία mg) PtPnVvVbLc (corr in άοριστία mg): άοριστία* Re (scr άπειρία

et adscr άοριστία mg) FbVfVeFaLc (scr άπειρία et adscr άοριστία mg) Le WcKaPg

ν o m Ve (add άοριστία s lin) άορ ιστία καί άπειρία Pb; cf Lilla, Osservazioni, ρ 127

16 αύτη περί έαυτής: αυτό περί έαυτοϋ Pt (sed corr) Pn (corr s lin) PbFa; cf Lilla,

Osservazioni, ρ 127



112 De Divinis Nominibus

Ιλλαμψις καΐ τών τελουμένων τελεταρχία καί των θεουμένων θεαρχία καΐ

τω ν όπτλουμένων άπ λό τη ς καί τώ ν ένιζομένων ένότης άρχ ής άπά σης

ϋπερουσίως ύπεράρχιος άρχή και τοΟ κρυφίου κατά τό θεμιτόν άγαθή

μεταδότη καί άπλώς ε ίπε ϊν ή τών ζώντων ζωή καί τών όντων ουσία

πά ση ς ζωής καί ουσίας άρ χή καί αΙτ ία διά τή ν αυτ ής ε ίς τό ε ίναι τα 5

όντα παρακτ ικήν καί συνοχικήν άγαθότητα.

89 D

<4 > Τ αϋτα πρός τώ ν θείων λο γί ω ν μεμυήμεθα. Καί πά σα ν ώς ε ίττεΐν

τήν Ιερόν τών θεολόγων ύμνολογίαν εύρήσε ις πρός τάς άγαθουργοΰς

της θεαρχίας προόδους έκφαντορικώς καί ϋμνητικώς τάς θεωνυμίας δια-

σκευάζουσαν. Ό θεν έν πά ση σχεδόν τ η Θεολογική πρ αγ μα τε ία τ ήν ίο

θεαρχίαν όρώμεν Ιερώς ύμνουμένην ώς μονάδα μέν καί ένάδα διά τήν

ά π λό τη τα καί ένό τητ α τη ς ύπερφυοϋς άμερείας έξ ής ώς ένοπο ιοΰ δυνά-

μεως ένιζόμεθα καί τών μεριστών ήμών έτεροτήτων ύπερκοσμίως συμ-

πτυσ σομ ένω ν ε ις θεοειδή μονάδα συναγόμεθα καί θεομίμητον ενωσιν ώς

1 τελετα ρχ ία: Cf CH 12 4A ; 165 A; 20 0C ; 209 A; 20 9C θεουμένων θεαρχ ία: Cf

DN 116,15sq; 131,9sqq; 132,10sq; 136,13sq; 202,22sq; 210,10sq; 225,13 ; Ps 82 ,6

81,6); Iren haer IV 38,4; Clem paed III 1,5; id str IV 149,8; VII 56,6; Or hom 6 in

Ex 5; id hom 8 in Ex 2; id J o X X 29; G r Na z or 1,5; 4,124; Gr N yss beat 7,1; R oq ues ,

Den ys, col 276; Semm elroth, D ie Lehre , ρ 25; Stiglmayr, Di e Lehre , ρ 249 2 τώ ν

ένιζομένων ένότης: C f D N 112,12 sq; 217,6 sqq ; 219,14 sqq ; 228,3 sqq ; G r N yss anim

e t r e s 93B sq ; S e mme l r o th , G o t te s überwesentliche Einheit 4 ή τ ώ ν ζ ώ ν τ ω ν ζ ω ή:

C f S ch o l 1 9 3 , 2 2 - 2 6 5 s q C f D N 1 1 3 , 3 s q ; 1 8 2 , 1 7 s q q ; C H 1 7 7 C ; E p 8 , 1 0 8 5 C s q

7 Cf Sirach 18,13; Jes 49,15 et al 7 sqq Cf D N 133,5 sqq ; E p 4,1072 A sqq 8

ύμν ολο γίαν: Cf D N 111,9 9 προό δου?: Cf D N 126,10; 135,14; 138,1 sq et passim ;

Muñ iz Rodrígu ez Noc ión; Völker Kontem plat ion pp 154 sqq έκφαντορικώς: Cf

Schol 193,27 - 29 ΙΟΌΘ εν - 113,9 έσχ ατιά ν: Vide D oct Patr , p6 9, s X III lOs qq

Cf K oc h, Pseu do-D ionys ius Are opa gita, pp 158; 230 11 ώς μονάδα μέν: Cf D N

109,13; 229,6 sqq ; Schol 193,30 - 4 3 11 sq Cf Ho rn, N ot e 12 άμερείας: Cf Plot

Enn VI 9 ,5 ,38 sqq 12s q Cf D N 112,2 ; 228,17 sq ; CH 120 Β ; 332 D ; EH 424 C ;

429 A; 533 A; S t ig lmayr , Aszese , p l 9 2 13 καί τώ ν μερ ιστών : Cf Schol 19 3,4 4-1 96 ,16

13 sq Cf E H 429 C; 533 A; 533 D ; 536 B; Gr N yss anim et res 93 Β 14 θεομίμητ ον

Ινωσιν : Cf D N 115,3; V ö lk er Ko n te mp la t io n p p 54 sq q 14sq ώς τριά δα : Cf Schol

1 9 6 , 1 7 - 2 2

P aRc P tP n P bF b Vf Ve Vv Vb F a L c L e Wc Vc KaP g ν

1 θεουμένων: cor r in ένθεουμένων Pa ser έν s lin) L e ser έν mg ) ένθεουμένων Wc

καί τώ ν θεουμένων θεαρχία: om Vb add mg )Vc 2 έν ιζομένων: έν ιζωμένων Re

ένουμένων Vv Vb 3 ύπερο υσίως : om V b ϋπερούσιος Wc ύπερά ρχιος: ύττεράρχος

Pa om Re ϋττερούσιος Vv Vb 5 sq τά όντα : om V f τώ ν όντω ν coni Lil la,

Oss ervaz ioni , ρ 129 6 πα ρα κτική ν: παρ εκτικήν V fL c sed corr s l in) V b e corr)



116


ϋ π έ ρ ν ο ΰ ν κ α θ ό λ ο υ κ α ι ο ύ σ ί α ν ΐ δ ρ υ τ α ι π ά ν τ ω ν μ έ ν ο ύ σ α π ε ρ ι λ η π τ ι κ ή

κ α ι σ υ λ λ η π τ ι κ ή κ α ι π ρ ο λ η π τ ι κ ή , π α σ ι δ έ α ύ τ ή κ α θ ό λ ο υ ά λ η π τ ο ς κ α ί

593 β

ο ύ τ ε α ί σ θ η σ ι ς α υ τ ή ς ε σ τ ί ν ο ύ τ ε φ α ν τ α σ ί α ο ύ τ ε δ ό ξ α ο ύ τ ε ό ν ο μ α ο ύ τ ε

λ ό γ ο ς ο ύ τ ε έ π α φ ή ο ύ τ ε έ π ι σ τ ή μ η , π ώ ς ό ε ρ ί θ ε ίω ν ό ν ο μ ά τ ω ν ή μ ϊ ν

δ ι α π ρ α γ μ α τ ε υ θ ή σ ε τ α ι λ ό γ ο ς ά κ λ ή τ ο υ κ α ί ύ π ε ρ ω ν ύ μ ο υ τ η ς ύ π ε ρ ο υ σ ί ο υ 5

θ ε ό τ η τ ο ς ά π ο δ ε ικ ν υ μ έ ν η ς ;

Ά λ λ ό π ε ρ ί φ η μ ε ν , ή ν ί κ α τ ά ς θ ε ο λ ο γ ικ ό ς ύ π ο τ υ π ώ σ ε ι ς έ ξ ε τ ιθ έ μ ε β α , τ ο

ε ν , τ ό ά γ ν ω σ τ ο ν , τ ό ύ π ε ρ ο ύ σ ι ο ν , α υ τ ό τ ά γ α θ ό ν , δ π ε ρ ε σ τ ί , τ ή ν τ ρ ι α -

δ ι κ ή ν έ ν ά δ α φ η μ ί , τ ή ν ό μ ό θ ε ο ν κ α ί ό μ ο ά γ α θ ο ν ο ύ τ ε ε ι π ε ί ν ο ύ τ ε έ ν ν ο ή σ ά ι

δ υ ν α τ ό ν . Α λ λ ά κ α ί α ϊ τ ω ν ά γ ί ω ν δ υ ν ά μ ε ω ν ά γ γ ε λ ο π ρ ε π ε ΐ ς έ ν ώ σ ε ι ς , ίο

ά ς ε ίτ ε έ π ι β ο λ ά ς ε ί τ ε π α ρ α δ ο χ ά ς χ ρ ή φ ά ν α ι τ η ς ύ π ε ρ α γ ν ώ σ τ ο υ κ α ί

ύ π ε ρ φ α ν ο ΰ ς ά γ α β ό τ η τ ο ς , ά ψ η τ ο ι τ ε ε ίσ ΐ κ α ί ά γ ν ω σ τ ο ι κ α ί μ ό ν ο ι ς α ύ τ ο ΐ ς

έ ν υ π ά ρ χ ο υ σ ι τ ο ι ς ύ π έ ρ γ ν ώ σ ι ν ά γ γ ε λ ι κ ή ν ή ξ ι ω μ έ ν ο ι ς α υ τ ώ ν ά γ γ έ λ ο ι ς .

Τ α ύ τ α ι ς ο ί θ ε ο ε ι δ ε ΐς ά γ γ ε λ ο μ ι μ ή τ ω ς , ώ ς έ φ ι κ τ ό ν , έ ν ο ύ μ ε ν ο ι ν ό ε ς , ε π ε ι δ ή

9

e κ α τ ά π ά σ η ς ν ο ε ρ ά ς έ ν ε ρ γ ε ία ς ά π ό π α υ σ ι ν ή τ ο ι ά δ ε γ ί γ ν ε τ α ι τ ω ν έ κ θ ε ο υ - is

3 οΰτε φ αντασ ία: Cf Schol 2 0 1 ,8 -3 4 3s q Cf PI Prm 142a 4 ούτε έτταφ ή:

Cf Schol 201 35 - 40 5 άκ λήτου καί ύπερω νύμου: Cf Schol 201 ,41 - 4 4 7 Ά λλ

όπ ερ: Cf Schol 201,45 sq θεολο γικό ς ύπ οτυπ ώ σ εις: Cf D N 107,3 7s q Cf

Ko ch, Pseudo-D ionysius Areopa gita, pp 121; 209 7sq q Cf Plot Enn VI 8,11,5sqq

8 sq τή ν τριαδ ική ν ένάδα : Cf D N 229,9; CH 200 D ; 201 A ; 212 C; M T h 1033 A; Schol

76 ,40 -7 7,7 ; Le ont H mo nop h 1812B; Max ambig 1397C 9 τήν όμόθεον: Cf Schol

201,47sq 10 ά γγελοπ ρεπ εϊς ένώ σεις: Cf Schol 2 0 1 ,4 9 - 204 17 l O s q q C f C H

180 A sq 11 είτε έπιβο λά ς είτε π α ρα δο χά ς: Cf Plo t E nn V I 7,35,21 sq; Koc h,

Pseu do-D ionysiu s Are opag ita, ρ 174 14 Τ αύταις

oí

θεοειδεΐς: Cf Sc ho l 204 ,18— 35

Cf D N 230,9 15 Cf D N 131,4; 131,10sq ά π ό π α υσ ιν: Cf Schol 204,36 - 39

15 sq Cf D N 112,1; Proel inst 129; 135; 160; Koc h, P seudo -Dio nysius Are opag ita,

pp 159; 191


2 καί σ υλλη πτική omnes codd: καί σ υνοπ τική καί συ λλη πτική ν σ υλλη πτική :

σ υνλη μπ τική Pa om Pt(add mg)coll post πρ ολ η πτική Vv καί prim: om Pt (add

mg) πρ ολη μ πτική Pa αύ τή FaLcLe: αύ τό PaRc (ser αύ τώ ) P tPn(e

corr)P bFbV fVe Vv Vb W cV cK aPg αύ τός ν 3 ούτε alt: ουδέ PaV bLeW c οΰτε tert:

ουδέ LeW c οΰτε δόξα : ού τε δόξα π α ρ ή μϊν νοουμένη VeL c ού τε qu art : ούδέ

Re om Pn (add s lin) 4 οΰτε prim : ούδέ Rc Fb V b (corr s lin) FaL c (ser ούτε et corr

s lin) Le Wc o ö t P a οΰ τε alt : ούδέ Pa Rc W c ούκ Fa 7 έξετιθέμεθα: έξεθέμεθα

VvVb 8 άγνω σ τον: ύπ εράγνω σ τον Re (ser άγνω σ τον et adscr ύπερ s l in ) P t ( scr

ά γνω σ τον et adscr ύπ ερ mg) PnVfVe VcK aPg; cf Lilla, Osservazioni , ρ 131 αύτό

τ άγαθόν PaPtPnFbVfVeVvVbFaLeWc: αύτό τό αγαθόν PbVcKaPg αύτοτάγαθον Le

ν αύ τό άγαθό ν Re 9 όμοά γαθον VfV bVcK aPg ν : όμ άγαθον PaRcPt (scr όμ

ά γαθ ον) PnP bFb Ve Vv FaL cL eW c οΰτε pri m : είτε Vf οΰ τε alt: είτε Vf ο ΰ τ Ve

10 αϊ: om PaV vV b (add s lin) ένώ σεις: γνώ σ εις V vV bL c (scr e cor r) 12

ύπερφ ανο ΰς: ύπ ερφ αο υς Pb Fa 13 τοις: της PtP n (sed co rr s lin)



8


έκτικήν έπιτηδειότητα.

9

a <(6> Το ΰτ ο γοΟν είδότες ol θεο λόγ οι και ώς άνώνυμ ον αύ τή ν ύμνοΟσι

και έκ παντός όνάματος.

Άνώνυμον μέν, ώς όταν φασί τήν θεαρχίαν αύτήν έν μια των μυστικών

της συμβολικής Θεοφανείας όράσεων έπι πλ ήξα ι τω φήσαντι· Τί « τ ο όνομά 5

σου»; καί ώσττερ άπό πάσης αύτόν θεωνυμικής γνώσεως άττάγουσαν

φάναι καί· « Ινα τί έρω τας τ ό όνομ ά μου »; καί· Το ύτ ο « Ιστ ι θαυ μα στ όν ».

Η ούχΐ τού το όντως εστί τό θα υμασ τόν όνομα, « τ ό υπέρ πα ν όνομα »,

τ ό άνώνυμον, τό «ττ αν τός » ύπεριδρυμένον «όν όμα τος όνομαζομένου »,

είτε « έν τ φ αΐώνι τ ο ύ τ ω », εϊτε « έν τ ω μέλλον τι »; ίο

Πολυώνυμον δε, ώς όταν αύθις αύτήν είσάγουσι φάσκουσαν· « 'Εγώ

είμι

ών », « ή ζωή », « τό φως », « ό θεός », « ή άλήθεια », καί όταν αύτοί

τόν πά ντω ν αίτιον οί θεόσοφοι πολυω νύμω ς έκ πά ντ ων τ ω ν αιτιατ ών

96 Β ύμνοϋσιν ώς άγαθ όν, ώς καλόν, ώς σοφόν, ώς άγα πη τό ν, ώς θεόν θεών,

ώς κύριον κυρίων, ώς « άγ ιον άγ ίω ν », ώς αΐώνιον, ώς όν τα καί ώς αιών ων is

αίτιον, ώς ζωής χορηγόν, ώς «σοφίαν», ώς «νουν», ώς λόγον, ώς

2s q Cf D N 109,1 4sq ; 111,6; 114,1 sqq 5s q Vide Gen 32,30; cf Ju d 13,17 7

Vide Gen 32,30; Jud 13,18 8 τό θαυμ αστόν όνομα: cf Ps 8,2 Vide Phil 2,9

9 sq Vide Eph 1,21 11 sq Ε γ ώ είμι ό ών : Vide E x 3,14 11 sqq Cf P G 3,603 sqq

12 ή ζω ή: Vide Jo h 11,25; 14,6 τό φως: Vide Jo h 8,12 ό θεός: Vide Gen 28,13

ή άλήθεια: Vide Jo h 14,6 13 sq Cf D N 117,12 sq; 125,17; E H 373 A; PI Phdr 246e;

Proci in Ale 29,7 sq 14 άγα θόν: C f M t 19,17; L e 18,19 καλόν: Cf Cant 1,16

σοφόν: C f Hi 9,4; Rm 16,27 άγ απ ητ όν : Cf Jes 5,1 θεόν θεών: C f D N 224,4 sq;

D t 10,17; Ps 50(49),1; 136(135),2 15 κύριον κυρίων: C f DN 224,4; D t 10,17; Ps

136(135),3; Ape 17,14; 19,16 άγιον άγ ίων : Vide Dan 9,24; cf D N 224,3; 225,15;

Jes 6 ,3 ώς αΐώνιον: Cf Schol 2 08 ,2 0- 28 crtcóviov: Vide Bar 4 8; cf Je s 40 28 ;

Bar 4 10 δντα : C f E x 3,14 15s q αίώνων αίτιον: Cf Ecc l 3,11.14; Hbr 1,2

16 ζω ής χορ ηγ όν: Cf Gen 2,7; Hi 10,12; Jo h 10,10; Act 17,25 σοφίαν: Vide Prov

8,1; cf I Cor 1,30 voOv: Vide Jes 40,13; Rm 11,34; I Cor 2,16 λόγ ον: C f Jo h

1 1


4 φασί: φασίν Rc Le φησί Fb φώσι VfV b (ser φασί et adscr φώσ ι s lin) 5 φήσ αντι:

φήσαν Pa φωνήσαν τι Pn om V b (sed add mg) 6 άττάγουσαν: άπ άγ ου σα Re

άπ αγ ού ση ς VvV b 7 φάναι omnes codd praeter Fa Le (ser φάναι et adscr τό s lin)

Le: φάναι τό FaL c (adscr τό s l in) LeWc ν έρωτας: έπερωτςίς VvV b 7 το ύτ ο

omnes codd (Re ser τούτω) praeter Pt: αυτό Pt T O U T Ν 8 τό prim: om Re (sed

add s lin) Fb Vv Vb (coll τό ante όν τως , sed eras) τό ύπ έρ παν όνομα: om VvV b

11 είσάγουσι Pa (ser είσάγουσιν) Re (ser είσάγουσιν) PtPnPbFbVeVbFaLcLeWc:

είσάγ ωσι VfVv VcKa Pg ν 13 τόν omnes codd praeter PtPn Fb: τώ ν PnF b ν αύτόν

Pt 14 ύμνοϋσιν PaRcP tPnPb FbV eVvV bFaLcL eW c: ύμνώσιν VfV cKaP g ν 15

καί ώς: om Fa ώς LcLe καί We



120


iv π ά σ ι » κ α ι ά λ η θ ώ ς ύ μ ν ή τ α ι π ά ν τ ω ν ύ π ο σ τ ά τ ι ς , ά ρ χ η γ ι κ ή κ α ι τ ε λ ε ι ω -

5 D τ ι κ ή κ α ί σ υ ν ε κ τ ι κ ή , φ ρ ο υ ρ ά κ α ι Ι σ τ ί α κ α ί π ρ ο ς έ α υ τ ή ν έ π ι σ τ ρ ε π τ ι κ ή κ α ι

τ α ΰ τ α ή ν ω μ έ ν ω ς , ά σ χ έ τ ω ς , έ ξ η ρ η μ έ ν ω ς . Ο ΰ γ ά ρ σ υ ν ο χ ή ς ή ζ ω ή ς ή

τ ε λ ε ι ώ σ ε ω ς α ί τ ι α μ ό ν ο ν έ σ τ ί ν , ί ν α άτ τό μ ό ν η ς τ α ύ τ η ς ή τ ή ς έ τ έ ρ α ς π ρ ο -

597 α ν ο ί α ς ή ύ π ε ρ ώ ν υ μ ο ς ά γ α θ ό τ η ς ό ν ο μ α σ θ ε ί η . Π ά ν τ α δ έ ά π λ ώ ς κ α ί ά π ε ρ ι - s

ο ρ ί σ τ ω ς έν έ α υ τ ή τ ά ό ν τ α π ρ ο ε ί λ η φ ε τ α ΐ ς π α ν τ ε λ έ σ ι τ ή ς μ ια ς α ύ τ ή ς κ α ί

π α ν α ι τ ί ο υ π ρ ο ν ο ί α ς ά γ α θ ό τ η σ ι κ αί εκ τ ω ν ό ν τ ω ν ά τ τά ν τ ω ν έ ν α ρ μ ο ν ί ω ς

υ μ ν ε ί τ α ι κ α ί ό ν ο μ ά ζ ε τ α ι .

< 8 > Κ α ί y o O v ο ΰ τ α ύ τ α ς μ ό να ς ο ΐ θ ε ο λ ό γ ο ι τ ά ς θ ε ω ν υ μ ί α ς π ρ ε σ β ε ύ ο υ σ ι

τ ά ς ά ττ ό τ ω ν π α ν τ ε λ ώ ν ή τ ω ν μ ε ρ ι κ ώ ν π ρ ο ν ο ι ώ ν ή τ ώ ν π ρ ο ν ο ο υ μ έ ν ω ν , ίο

ά λ λ ά κ α ί ά π ό τ ί ν ω ν εσ β ό τ ε Θ είω ν φ α σ μ ά τ ω ν έ ν τ ο ι ς ίε ρ ο ΐ ς ά ν α κ τ ό ρ ο ι ς

ή ά λ λ ο θ ι π ο υ τ ο υ ς μ ύ σ τ α ς ή τ ο ύ ς π ρ ο φ ή τ α ς κ α τ α λ α μ ψ ά ν τ ω ν κ α τ ά λ λ α ς

κ α ί ά λ λ α ς α ι τ ί α ς τ ε κ α ί δ υ ν ά μ ε ι ς ό ν ο μ ά ζ ο υ σ ι τ η ν ύ π ε ρ φ α ή κ α ι ύ π ε ρ ώ ν υ μ ο ν

ά γ α θ ό τ η τ α . Κ α ί μ ο ρ φ ά ς α ύ τ η κ α ί τ ύ π ο υ ς ά ν θ ρ ω π ι κ ο ύ ς ή π υ ρ ί ο υ ς ή

597 Β ή λ ε κ τ ρ ί ν ο υ ς π ε ρ ι τ ι θ έ α σ ι κ α ί ό φ θ α λ μ ο ύ ς α ύ τ ή ς κ α ί « ώ τ α » κ α ί π λ ο κ ά μ ο υ ς IS

κ α ί π ρ ό σ ω π α κ α ί χ ε ί ρ α ς κ α ί μ ε τ ά φ ρ ε ν α κ α ί π τ ε ρ ά κ α ί β ρ α χ ί ο ν α ς κ α ί

2 φρουρά καί έστία: Cf DN 144,14; Schol 209,1-19; PI Cra 401csq; Plot Enn V 5,5;

Proci in Ale 70,8; 199,3; 234,19; id in Cra 79,7 sqq ; id in Prm V 163; VI 193; 243; id

inst 103; 154; 156; Ko ch, Pseudo-Dionysius Areop agita, pp 22 8s q 2s q Cf D N

148,8 sqq 4 προνοίας: Cf D N 117,12 5 πάιττα δε απλώ ς: Cf Schol 20 9, 2 0- 22

7sq Cf Ps 8,2sq; 10 9sq q Cf D N 210,12sqq; Ep 9,11 04B sqq 11 Θείων

φασμάτων: Cf DN 210,12; 215,14; Schol 209,23-25; Num 24,3sq; Hi 4,12sqq; Jes 6 ;

Jer 1,11 sqq; E z l ; PI Phdr 250c; id Th t 152a; 152b; 160 bsqq et al; Iamb M yst II 3;

10; Proci in Ale 142,3 sqq ; 280,9 άνακτόροις: Cf Schol 2 0 9 ,2 6 -

3

12 μύστας:

Cf CH 181 A; E H 501 A; 501 C 14 sq Cf Ez 1,26 sq 15 όφθαλμούξ: Cf Ps

33 32),18 ώτ α: Vide Ja c 5,4 πλοκάμους: Cf Dan 7,9 15sq q Cf PG 3,606s q

16 πρ όσ ω πα : Cf Ps 34 33),17 χείρας: Cf Hi 10,8 μετάφρενα: Cf Ps 91 90),4

πτ ερ ά: Cf Ps 17 16),8; 91 90),4 βραχίονα ς: Cf Dt 33,27


I υμνείται PbV fVeVv VbV cKa άρ χηγ ική Pa corr άρχ ική in άρ χιγ ική s lin) RcPt

scr άρ χιγικ ή) Pn adscr άρχ ική man al s lin) Fb scr άρ χιγικ ή) FaLcLeW c ν: άρχική

Pa sed corr in άρχ ιγικ ή s lin) Pn scr άρ χη γική et man al adscr άρχ ική s lin)

PbV fVeV vV bVcK aPg; cf Lilla, Ricerche, ρ 299 3 oO: οΟτε RcP bFb 6 έαυτή :

αύ τη V fL c sed corr s l in) προείληφεν Re προσ είληφε Pt scr προείληφ ε et mut

in προσ είληφε s lin) PbV vVb scr προσήλ ειφε) 10 παν τελώ ν: πά ντω ν PaL c corr)

II φασμάτω ν: φαντασμάτω ν Pn scr φασμάτων et man al adscr φαντασμάτων s lin)

Le sed corr) 12 πο υ PtPnPb ν: πο ι PaRcFbVfVeVvVbFaLcLeW cVc scr m )K aP g

13 ύπερφα ή: ύπερφαή καί πολυώ νυμον Re πολυφα ή Le ύπερφαή corr in πολυφα ή

s lin) 14 πυρίους omnes codd Pa corr πυρίαις in πυρίους) praeter RcF bV f:

πυρίνους Rc FbV f ν 15 ήλεκτρίνους: ήλετρίνους Pa ήλικτρικούς Pt sed corr in

ήλικτρ νους) Pn man al corr in ήλικτ ρίνου ς s lin) ήλεκτρικούς Pb Fa ήλεκτ ρίους

Ve VcKaPg



I. 7.8

121

ό π ί σ θ ι α κ α ί « π ό δ α ς » ύ μ ν ο ΰ σ ι ν . Σ τ ε φ ά ν ο υ ς τ ε κ αί θ ώ κ ο υ ς κ α ί π ο τ ή ρ ι α

κ α ΐ κ ρ α τ ή ρ α ς α ύ τ η κ α ί ά λ λ α ά τ τ α μ υ σ τ ι κ ά π ε ρ ι π λ ά τ τ ο υ σ ι π ε ρ ί ώ ν έν

τ η

υμ βολική θεολο γίς

r κ α τ ά δ ύ ν α μ ι ν έρ οΰ με ν .

ΝΟ ν δ έ ό σ α τ η ς π α ρ ο ύ σ η ς έ σ τ ί π ρ α γ μ α τ ε ί α ς έκ τ ω ν λ ο γ ί ω ν σ υ ν α γ α -

5 γ ό ν τ ε ς κ α ί ώ σ π ε ρ τ ι ν ί κ α ν όν ι τ ο ι ς ε ί ρ η μέ ν ο ι ς χ ρ ώ με ν ο ι κ α ί π ρ ος α ύ τ ά

σ κ ο π ο ΰ ν τ ε ς έ π ΐ τ ή ν ά ν ά π τ υ ξ ι ν τ ω ν ν ο η τ ώ ν θ ε ω ν υ μ ι ώ ν π ρ ο ΐ ω μ ε ν κ α ί

ό π ε ρ àt i κ α τ ά π α σ α ν ή μ ΐ ν Θ ε ο λ ο γ ί α ν ό ιε ρ α ρ χ ι κ ό ς θ ε σ μ ός υ φ η γ ε ΐ τ α ι

θ ε ο π τ ι κ ή δ ι α νο ί ς ι τ ά ς θ ε οφ α ν εϊ ς έ π ο π τ ε ύ σ ω μ ε ν κ υ ρ ί ω ς ε ί π ε ϊ ν θ ε ω ρ ί α ς κ α ί

ώ τ α Ι ερ ά τ α ΐ ς τ ω ν Ι ερ ώ ν θ ε ω ν υ μ ι ώ ν ά ν α π τ ύ ξ ε σ ι π α ρ α θ ώ μ ε θ α τ ο ι ς ά γ ί ο ι ς

ίο τ α ά γ ι α κ α τ ά τ η ν θ ε ία ν π α ρ ά δ ο σ ι ν έν ι δ ρ ύ ο ν τ ε ς κ α ί τ ώ ν ά μ ύ σ τ ω ν α ύ τ ά 97 c

γ ε λ ώ τ ω ν κ α ί έ μ π α ι γ μ ώ ν ε ξ α ι ρ ο ύ μ ε ν ο ι μ ά λ λ ο ν δ ε α υ τ ο ύ ς έ κε ίν ο υς ε ί π ε ρ

ό λ ω ς ε ίσ ΐ τ ο ι ο ί δ ε τ ιν έ ς ά ν θ ρ ω π ο ι τ η ς έ π ΐ τ ο ύ τ ω θ ε ο μ α χ ία ς ά π ο λ υ τ ρ ο ύ -

μενοι .

Σ ο ι μ εν ο ύ ν τ α Ο τ α φ υ λ ά ξ α ι χ ρ ε ώ ν ώ κ α λέ Τ ι μ όθ ε ε κ α τ ά τ η ν ί ε ρ ω τ ά τ η ν

is υ φ ή γ η σ ι ν κ α ί μ ή τ ε ¡ί>ητά μή τε εκφορά τά θε ία πο ιε ιν ε ι ς το ύς άμ υή το υς .

Έ μ ο ί δ έ δ ώ η ό Θεός θ ε ο π ρ ε π ώ ς ύ μ ν ή σ α ι τ ά ς τ η ς ά κ λ ή τ ο υ κ αί ά κ α τ ο ν ο μ ά -

σ τ ο υ Θ ε ό τη τ ος ά γ α θ ο υ ρ γ ι κ ά ς π ο λ υ ω ν υ μ ί α ς κ αί μ ή π ε ρ ι έ λ ο ι « λ ό γ ο ν

ά λ η θ ε ί α ς » ά π ό τ ο υ σ τ ό μ α τ ό ς μ ο υ .

1 όπίσ θια: Cf Ex 33,23 πόδας: Vide Ex 24,10 στεφάνου?: Cf Ape 14,14

θώκους: Cf Schol 209,33; Ps 89 88),5; Ez 1,26 πο τήρ ια: Cf Mt 26,27; I Cor 10,16

2 κρατήρας: Cf Prov 9,2; 9,5 3 Συμβ ολική θεο λογ ί?: Cf D N 149,9; 211,9; 231,8;

CH 336A; MTh 1033Asq; Ep 9,1104B; 1113B; Schol 209,34sq; Proci in R I 85,7; 1

134,2 sq; II 204,7; Ro que s, Sym bolisme; Rore m , Biblical and Liturgical Sym bols;

Semmelroth, Die θεο λογ ία συμβολική; Völker Kontemplation pp 84 sqq 4 Cf D N

108 6 sqq 5 Cf D N 125 4; 125 9 7 ό Ιεραρχικός: Cf Schol 209,36 sq 8

θεοπτική: Cf CH 205 C; 240

C;

301 A; 332 B; EH 481 B sq ; 504 D ; 505 A; 537 Β sq; Ep

8,1085 A; 1097 Β θεοφανεΤς / θεοειδεΐς: Cf Schol 209,38 8 sq καί ώτ α Ιερά: Cf

Schol 20 9, 39 -4 1; Me 4,9; 4,23; Act 7,51 10 τών άμύστων: Cf MT h 1000 A; Schol

209,42—4 7; Ko ch , Pseudo-D ionysius Are opag ita, ρ 123 12 θεομαχίας: Cf Pera,

Denys 14 sqq Cf I Tim 6,20; II Tim 1,14; K oc h, Pseudo-D ionysius Areo pagita,

ρ 117sq 16 ΈμοΙ δέ δώη: Cf Rm 15,5sq; II Tim 2,25; Ko ch, Pseudo-Dionysius

Are opagita, ρ 30 17 Cf D N 137,11 7 sq λό γον άληθείας: Vide Ps 119 118),43;

cf II Tim 2,15


2 αυ τή: αύτής Pa corr αύ τή in αύτης) om Pt 8 θεοφανεϊς* PaR c adscr άντί

toö

θεοειδεΐς m g) Pb Fb adscr άντί του θεοειδεΐς m g) Vf adscr άντί το ϋ τάς θεοειδεϊς mg)

VeV vVb Lc adscr ειδεΐς m g) Le ser θεοειδεϊς et adscr φανείς m g) W cVcKaP g: θεοειδεΐς*

PtPn adscr άντ ί του θεοφανεΤς m g) Fa Lc ser θεοφανείς et adscr ειδεΐς m g) Le adscr

φανείς m g) ν; cf Lilla, Osservazion i, ρ 132 10 άμύστω ν omnes codd adscr του τέσ τιν

τών άμυήτων vel τουτέστιν άμυήτων mg RcPtPnFbV fVvVb): άμυήτων ν 12

τούτω ν VbLeW c 14 σοΙ: συ Pt σε VvV b 15 τά θεία: om VcK aPg 16 δώη

omnes codd δφ η K a 6όη Wc): δοίη ν ό θεός: θεός PtPn Vc Ka Pg 18 άπ ό: έκ

FbVfVcKaPg



124

De Oivinis Nominibus

φ α ί η · « à π ά ν τ α δ ι α ύ τ ο ΰ κ α ι ε ίς α υ τ ό ν Ι κ τ ι σ τ α ι » κα ί « Τ α π ά ν τ α έν

α ύ τ φ σ υ ν έ σ τ η κ ε » κ α ί « Έ ξ α π ο σ τ ε λ ε ϊ ς τ ό π ν ε ύ μ ά σ ο υ , κ αί κ τ ι σ θ ή σ ο ν τ α ι » .

Κ α ί ί ν α σ υ λ λ ή β δ η ν φ α ί η τ ι ς , α ύ τ ό ς ό θ ε α ρ χ ικ ό ς Ι φ η λ ό γ ο ς · « Ε γ ώ κ α ί

ó

7 e π α τ ή ρ εν έ σ μ ε ν » κ αί « Π ά ν τ α , ό σ α έ χ ει ό π α τ ή ρ , έ μ ά έ σ τ ι » κ α ί « Π ά ν τ α

τ α έ μ ά σ ά έ σ τ ι κ α ί τ α σ α έ μ ά » . 5

Κ α ί α ύ θ ι ς , ό σ α έ σ τ ι τ ο υ π α τ ρ ό ς κ α ί α ύ τ ο ΰ , τ ω θ ε α ρ χ ι κ ώ π ν ε ύ μ α τ ι

κ ο ι ν ω ν ι κ ώ ς κα ί ή ν ω μ έ ν ω ς ά ν α τ ί θ η σ ι τ ά ς θ ε ο υ ρ γ ί α ς , τ ό σ έ β α ς , τ ή ν

π η γ α ί α ν κ αί ά ν έ κ λ ε ι π τ ο ν α ί τ ία ν κ αί δ ι α ν ο μ ή ν τ ω ν ά γ α θ ο π ρ ε π ώ ν δ ώ ρ ω ν .

Κ α ι ο ϋ δ έ ν α τ ώ ν έ ν τ ο ι ς θ εί ο ις λ ο γ ί ο ι ς ά δ ι α σ τ ρ ό φ ο ι ς έ ν ν ο ία ι ς έ ν τ ε θ ρ α μ μ έ ν ω ν

ο ΐ μ α ι π ρ ο ς τ ο ΰ τ ο ά ν τ ε ρ ε ΐ ν , ό τ ι τ α θ ε ο π ρ ε π ή π ά ν τ α τ η ό λ η θ ε α ρ χ ί α ίο

π ρ ό σ ε σ τ ι κ α τ ά τ ο ν θ ε ο τ ε λ ή λ ό γ ο ν .

Τ ο ύ τ ω ν ο υ ν ή μ ΐ ν β ρ α χ έ ω ς μ ε ν έ ν τ ο ύ τ ο ι ς κ α ί μ ε ρ ι κ ώ ς , έ ν ά λ λ ο ι ς δ έ

ί κα ν ώ ς έκ τ ώ ν λ ο γ ί ω ν ά π ο δ ε δ ε ι γ μ έ ν ω ν τ ε κ α ί δ ι ω ρ ι σ μ έ ν ω ν ό π ο ί α ν ά ν α -

π τ ύ ξ α ι θ ε ω ν υ μ ί α ν ό λ ι κ ή ν έ γ χ ε ι ρ ή σ ο μ ε ν έ π ί τ η ς δ λ η ς α ύ τ ή ν θ ε ό τ η τ ο ς

έ κ λ η π τ έ ο ν . 15

637 D < ( 2) Ε ΐ δ έ τ ι ς φ α ί η σ ύ γ χ υ σ ι ν ή μ α ς έ ν τ ο ύ τ ω κ α τ ά τ η ς θ ε ο π ρ ε π ο ϋ ς

64 α

δ ι α ι ρ έ σ ε ω ς ε ί σ ά γ ε ι ν , τ ο ν τ ο ι ό ν δ ε λ ό γ ο ν ή μ ε ϊ ς ο ύ δ έ α υ τ ό ν ο ί ό μ ε θ α π ε ί θ ε ι ν

ϊ κ α ν ό ν, ώ ς ε σ τ ί ν ά λ η θ έ ς . E i μ έ ν γ ά ρ έ σ τ ί τ ι ς δ λ ω ς ό τ ο ι ς λ ο γ ί ο ι ς ά ν τ α ν ι σ τ ά -

1 Vide Col 1,16; cf Joh 1,3; Rm 11,36; Schol 212,51-213,4 1 sq Vide Col 1,17; cf

D N 183,16 2 Vide Ps 104(103),30 3 sq Vide Jo h 10,30 4 Vide Jo h 16,15

4s q Vide Jo h 17,10 6 καί αύτοΰ: Cf Schol 213,5 6 sqq Cf DN 132,1 sqq; D - S

188; D — S 501 7 κοινωνικώς καί ήνωμένως: Cf Schol 213,6 sq τάς θεουργίας:

Cf D N 130,5; Schol 21 3, 8- 13 ; Bell ini, Teologia 7s q τήν πηγ αίαν : Cf Schol

21 3, 14 -3 1 8 διανομήν: Cf D N 185,21 9 άδιαστρόφοις έννοίαις: Cf Schol

2 1 3 , 3 2 - 3 5

10

sq Cf I Co t 2,11; II Cor 3,17 12 έν άλλο ις: Aue tor quem dam

alium tractatum d e trinitate edidisse videtur; cf

107 1

et al , ubi θεολ ογικά ύποτυπώ σεις

memorantur 16s q σύ γχυ σιν - διαιρέσεως: Cf Schol 213,36—41; G r Na z or 20,7;

33 ,16 ; Gr Nyss or dom 3 ,1109 Β; Didym Trin 3 ,23 ; D - S 188 ; D - S 75 ; D - S 73 ; Max

myst 701 A


1 φαίη τις PaR cPtPn PbFa ; φησί coni Lilla, Osservazioni, ρ 132 τά πά ντα prim:

τό πά ντα Pn(sed corr)P bFaL c (sed corr) 2 έαντώ V bF a 3 έφη λόγος: λόγος

Pa (sed corr mg) λόγος Ιφη FbV cKaP g 6 αύτου: αύ τφ Pa ad αύτοΰ glossam τοΰ

λόγου δηλονότι adscr mg RcPtPnPbFbVfVvVb αύτοϋ του λόγου δηλονότι (e glossa

hue intrusum) Vc Ka Pg 8 δώρω ν: δωρεών Pa (corr δώρω ν in δωρεών s lin) Rc V fLc

(sed corr) 11 πρ όσ εστι: προένεστι Pt (adscr πρός mg ) LcL e (corr in προσ ένεστι s

lin) Wc προσ ένεστι FbVeVv (ser προσ ένεστιν) Vb(sed corr)Vc KaP g 14 έγχειρήσομεν :

ένχειρήσομεν PaFb έγχειρήσωμεν Re (ser έγχηρήσωμεν) PtPnPbVv(sed corr)

VbFa LcW c αύτή ν: αϋτής Pa(sed corr)PtPnVf(sed corr)VvFa 17 τοιόνδε:

τοιούτο ν δέ Vv Vb ούδέ Ve VcK aPg : ούτε cett codd (Pa set ού τ') ν αύτόν: corr

αύτόν in έαυτόν s lin PtLcVc έαυτόν PaV eVvV bLeW cKaPg 17s q Cf Lilla,

Osse rvaz ioni, ρ 133 18 άληθές Fa Lc (ser e corr) Le (sed corr in άληθής) Wc: άληθής

cett codd ν



II. 1. 2. 3

125

μένος, π ό ρρ ω π ου πά ντ ω ς εστα ι και της καθ' ή μας φιλοσοφίας, καί ε ϊ μή

της έκ των λο γ ίω ν αύ τω θεοσοφίας μέλε ι, πώ ς αν ήμΤν μελή ση της έπί

τ η ν θ εολογ ική ν έπ ισ τ ήμ ην α ϋ τοΟ χ ε ιρ α γω γ ία ς ; Ε ι δε εις τ ήν τ ω ν λο γ ίω ν

άλήθε ιαν άποσκοπε ΐ , τούτω και ήμε ϊς κανόν ι κα ι φωτ ί χρώμενοι προς

τή ν ά πο λο γ ία ν , ώς ο ίο ί τέ έσμεν , άκλινώς βαδιούμεθα φάσκοντες , ώς ή

θεολογ ία τα μεν ήνωμένως παραδίδωσι , τα δέ δ ιακεκρ ιμένως, κα ί ούτε

τά ήνω μένα δ ια ιρε ΐν θεμ ιτόν ούτε τα δ ιακεκρ ιμένα συγ χε ίν , άλλ ' έπομένους

αύτη κατά δύναμιν έπί τάς θε ίας μαρμαρυγάς άνανεύειν. Καί γάρ εκείθεν

τάς θε ίας έκφαντορ ίας παραλαβόντες ώσπέρ τ ινα κανόνα κάλλιστον άλη-

ο θε ίας τά έκεϊ κε ίμενα φρο υρεΐν έν έαυτο ΐς άπ λή θυ ντ α καί άμείω τα καί ΜΟΒ

ά πα ρ ά τ ρ επτ α σ πεύ δομεν Ιν τ η φρ ου ρ ά τ ων λογ ίων φρ ου ρ ού μενο ι κα ί

προς αυ τώ ν ε ίς τό φ ρουροΰντας αΰτά φρουρε ϊσθαι δυναμούμενο ι .

<3 > Τά μεν ούν ήνωμένα τη ς όλης θεότητό ς έστ ιν , ώς έν τά ϊς Θ εολογι-

κού ς ύποτυπώ σ εσ ι

δ ιά πλε ιόνω ν έκ τ ώ ν λο γ ίω ν ά πεδε ίξα μεν , τ ό ΰ περ -

ΐ5 άγα θον, τό ύπέρθεον , τό ύπερούσ ιον , τό Οπέρζωον, τό ύπέρσοφον καί

όσα της ύπεροχ ικής έστ ιν άφαιρέσεως, μεθ ' ών καί τά α ιτ ιολογ ικά πάντα,

τό άγαθόν, τό καλόν, τό öv τό ζωογόνον, τό σοφόν και όσα έκ τών

ά γ α θ ο π ρ ε π ώ ν α υ τ ή ς δ ω ρ ε ώ ν ή π ά ν τ ω ν ά γ α θ ώ ν α ι τ ί α κ α τ ο ν ο μ ά ζ ε τ α ι , MOC

Τά δέ δ ιακεκρ ιμένα τό πατρός ύπερούσιον όνομα καί χρήμα καί υ ίοϋ

20 καί πνεύμα τος ουδεμ ιάς έν τού το ις άντ ιστρ οφ ής ή όλως κο ινό τητο ς έπε ισ-

αγο μένη ς. Εσ τί δέ αύθις προ ς το ύ τ ω διακεκριμένον ή καθ' ή μας Ίησ οΰ

1 sq Cf Ko ch , Pseudo-D ionysius Areo pagita, ρ 44 2 θεοσοφίας: Cf D N 118,13;

199,19; CH 145 A; 261 A; 329 C; MT h 997 A; Thdo t Anc exp symb 23,1345 D; Leon i

Β Nest et Eut 136 8D 2sq έπί τήν θεολογικήν: Cf Schol 21 3, 42 -5 0 5sqq Cf

D N 127 ,7; D - S 188; D - S 75 ; D - S 73 ; D - S 501; D - S 531 8 C f D N 114,10

9 Cf D N 121,5; 1 Clem 7,2 sq τάς θείας έκφαντορίας: Cf Schol 213,51 sq 10 tv

έαυτοΐς άπλήθ υντα: Cf D N 136,7 sqq; Schol 213,53 sq 11 άπα ράτρ επτα: Cf D N

21 5,8s qq φρουρφ: Cf D N 144,21; 185,21; 196,3 13 sq Cf D N 107,3 13sq q

Cf DN 118,4sqq

5

sq καί όσα της ύπεροχικής: Cf Schol 2 1 6 ,1 -8 16

άφαιρέσεως: Cf D N 117,2 19 τό πατρός: Cf Schol 2 1 6 ,9 -1 5 χρήμα: Cf Ep

2,1068 A 21 ή καθ ήμας Ίησοΰ: Cf Schol 21 6, 16 -2 7


2 λογ ίων: λόγων Pt(sed corr s lin)Pb μελήση PnVeV vVbL cVcKaP g: μελήσει cett

codd v; cf Lilla, Osserv azioni, ρ 133 5 άκλινώς* omn es codd (corr άκριβώς in

άκλινώς PaVb scr άκριβώς et adscr άλλ άκληνώς

m g Re ν:

άκριβώς* Pa (sed corr in

άκλιυώς) Re (adscr άλ λ άκληνώς m g) V b (sed corr in άκλινώς) 11 άπ αρ άτρ επτ α:

άπαράτρεπτρα Vv άπαράτρωτα FaLe λογίω ν: άγιων Lc(corr mg)VcKa 12

δυναμού μενοι: δυνάμενοι PaR cPt(c orr s lin)LeW c 13

oöv: om VvVb 5

Οπέρζωον: ύπέρζων PaRc(co rr s lin)Fb(corr s lin)VvLc (scr e corr) 19 πατρ ός:

TOÖ

πατρός PtPnPbFa 20 πνεύματος: άγΙου πνεύματος PtPnPb FaVcK aPg 21

τούτφ :

corr τού τω in τούτοις s lin Pa τοΰ το PtFbVeVbVc(sed corr )Ka



1 2 6

D e D i v i n i s N o m i n i bus

παντελής καί άναλλοίωτος ύπαρξις και όσα της κατ' αύτήν εστί φιλαν-

θρ ω π ίας ο υ σ ιώ δ η μυ σ τήρ ια.

64 D

< 4 > Χρ ή δε, ώς οΐμαι, μάλλον άναλ αβόντας ή μας το ν πα ντελ ή της

Θείας ένώσ εώς τε καί διακρίσεω ς έκθέσθαι τρ ό π ον , δ π ω ς ν ήμΤν ευσ ύν-

οπ τος ό πα ς έγγέ νητ αι λόγος τό μέν ποικίλον άπ αν καΐ άσαφές άπ ανα ι- 5

νόμενος, εύδιακρίτως δε και σαφώς καί εύτάκτως τα οίκεΐα κατά δύναμιν

όροθετών. Καλοϋσι γάρ, όπερ καί εν έτέροις έφην, οΐ τής καθ' ήμδς

θεολογικής παραδόσεως Ιερομύσται τάς μέν ένώσεις τάς θείας τάς τής

ΰπεραρ(ί>ήτου και ύπε ρα γν ώσ το υ μονιμότητος κρυφίας και άνεκφοιτήτους

ύπεριδ ρύσεις , τάς διακρίσεις δέ τάς άγ αθ οπ ρεπ εΐς τής θεαρχίας πρ οό δου ς ίο

641 α τε καί έκφάνσεις. Καί φασι τ οις ίεροίς λο γίο ις έπ όμεν οι και τής είρημένης

ένώσεως ίδια καί αύθις τής διακρίσεως εΤναί τινας ίδικάς καί ένώσεις καί

διακρίσεις.

Οίον έπί τής ένώσεως τής θείας ήτοι τής ύπερουσιότητος ήνωμένον

μέν έστι τή έναρχική τριάδ ι καί κοινόν ή ύπε ρού σιος ύπαρ ξις, ή ΰπέρθεος is

θεότης, ή ύπεράγαθος άγαθότης, ή πάντων έπέκεινα τής έπέκεινα πάντων

όλης Ιδιότητος ταύτότης, ή υπέρ έναρχίαν ένότης, τό άφθεγκτον, τό

1 ύπαρξις: Cf DN 122,1

sq φιλανθρωπίας ουσιώδη μυστήρια: Cf DN 113,6 sqq;

135,2sqq ; 191,16sq q; 221,5; CH 181 Β; 24 0D ; 241 Β; E H 393 A; 437 A; 441 A; 444 A;

444C ; 561 D; Ep 3,1069 B; Ep 4,107 2B; Ep 8,10 93D ; Schol 21 6, 28 -3 0; Rm 8,35;

8 ,38sq; I I Cor 5 ,14 ; Eph 1,9; T i t 3 ,4; Or Jo VI 57 ; D - S 294; D - S 301; D - S 426

3 sq C f S ch ol 2 1 6 , 3 7 - 4 1 ; D - S 112; D - S 115; D - S 150; D - S 172; D - S 173; D - S

176; D - S 188; D - S 75; D - S 73 8 θεολογική? παραδόσεως: Cf DN 113,13; CH

121 A; 140 D; 180 D; 196 B; 240C ; 321 A; E H 376 Cs q; 401 A; 404C ; 43 2B ; 441 B;

484 A; 53 2D ; 557 C; 561 A; 561 Csq; 5 68A ; Ep 9.1 105D ; 1108A; Schol 197,4sqq;

Clem str I 11,3; V 62,1; VI 61,3; VI 131,3sqq; VII 4,2; Gr Nyss Eun III 2,98;

Ko ch , De r pseudepigraphische Ch arakter, ρ 395; K och , Pseudo-Dionysius Areopagita,

pp 104 sqq παραδόσεως Ιερομύσται: Cf DN 141,11; Ep 9,1108 A; Schol 216,31 sq

8 sqq Cf D N 125,1 3 sqq; 125,1 9 sqq 9 κρύφιας καί άνεκφοιτήτους: C f Sch ol

2 1 6 ,3 3 -3 6 14sqq Cf DN 128,8sqq ; 135,10sqq 17 ή ύπέρ έναρχίαν: Cf Schol

216 ,42 - 44 τό άφθεγκτον: Cf Schol 216,45 - 47


6 σαφώς* PaR c ser σοφώς et adscr σαφώς mg ) Pt ser σοφώς et corr in σαφώς s lin)

Pn Pb FbV f corr σοφώς) VeVv VbFaLcL eW cPg ν: σοφώς* Re adscr σαφώς mg) Pt

corr in σαφώς s lin) Vf sed corr)Vc Ka 7 καλοϋσι* omnes codd praeter PtPnP bFa Le

scr λέγουσι et adscr καλοϋσι man al s lin) ν: λέγουσι* PtP nP bF aL e adscr καλοϋσι

man al s lin) 8 τάς tert: om F b 10 διακρίσεις δέ: δέ διακρίσεις Fb Vc Ka Pg

διακρίσεις V f 14 ύπερο υσιότητος: ύπερουσίου θεότητος Pb V b 15 κοινόν:

κοινωνόν V fL c sed corr) 16 ή πάντω ν omnes codd: άπάντω ν ν 17 έναρχία

V fL e corr ex έναρχίαν) ύπέρ έναρχίαν: ύπεράρχ ιος Wc



II. 3. 4

1 2 7

πολύφωνον, ή άγνωσία, το παννόητον, ή πάντων θέσις , ή πάντων

άφαίρεσις, τό ϋπέρ πάσαν και θέσιν και άφαίρεσιν, ή έν άλλήλαις, εί

ούτω χρή φάναι , των έναρχικών υποστάσεων μονή και ΐδρυσις ολικώς

ΰπερηνωμένη καί ούδενί μέρει συγκεχυμένη, καθάπερ φώτα λαμπτήρων,

5 ίνα αίσ θητ οΐς καί οΐκείοις χρ ήσ ωμ αι πα ρα δείγμ ασ ιν, όντα έν οίκω év καί

όλα έν άλλ ήλο ις δλοις έστί καί άκ ριβή τή ν άπ' αλ λήλ ω ν Ιδικώς ϋφισ τα- m β

μένην έχει διάκρισιν ήνωμένα τη διακρίσει καί τη ενώσει διακεκριμένα.

Καί γοΰν όρώμεν έν οίκω πολλών ένόντων λαμπτήρων προς εν τ ι φώς

ένούμενα τα πάντων φώτα καί μ ίαν αίγλην άδιάκριτον άναλάμποντα,

ίο καί ούκ άν τ ις , ώς οΐμα ι , δύν αιτο τοΰδε το υ λα μπ τήρ ος τό φώς άπ ό τώ ν

άλλων έκ του πάντα τα φώτα περιέχοντος άέρος διακρϊναι καί ΐδε ϊν άνευ

θατέρου θάτερον όλων έν όλοις άμιγώς συγκεκραμένων.

'Αλλά και ε τον ένα τ ις τών πυρσών ύπεξαγάγοι τοΰ δωματίου,

συνεξελεύσεται καί τό οΐκεϊον άπαν φώς ούδέν τ ι τών έτερων φώτων έν

is έαυτώ συνεπισπώμενον ή του έαυτοϋ τοις έτέροις κατα λε ΐπον.

Τ

Ην γ ά ρ mi c

αύτών, όπερ εφην, ή δλων προς όλα παντελής ενωσις άμιγής καθόλου

1 τό παυνόητον : Cf Schol 216,48

—

220,2; Pera, S . T ho m ae Aqu inatis in librum, ρ 44

2 Cf M Th 10 48 Β 2s qq Cf D N 113,1; 128 ,9sq ; 137,11 sq ; Jo h 10,30 ; 10 ,38 ; 14 ,9s qq;

17 ,21 ; I Co t l , 10 sq q; A thenag leg 10 pass im; I ren haer I I I 6 ,2 ; D - S 112; Ath Ar 3 ,3 ;

Gr N az ep 101,6 ; Au g Tr in V I 10 ,12 ; IX 5 ; Max ambig 1 053 B; D - S 531 sq ; Jo D

exp 1,8; De neffe , Perichoresis 4 καθάπερ

— 2

συγκεκραμένων: Vide Anast S viae

dux XXI V 24- 33 ; c f G r Naz c a r m I I , s e c t i o 2 , 1505 ; L e o n t Β Ne s t e t Eut 1304Dsq

4 καθάττερ φώτα λαμπτήρων: Cf Schol 220,3 — 26 5 Cf Ko ch , Pseudo-D ionysius

Are opa gita, ρ 204 7 ήνωμένα τ η δ ιακρίσε ι καί τ ή ένώσει δ ιακεκριμένα: Cf D N

1 2 5 , 6 s q ; 1 3 0 , 1 2 sq ; 1 37 ,7 ; D - S 1 12 ; D - S 1 15 ; B a s e p 3 8 , 4 ,6 7 s q q ; D - S 1 7 2 s q ; G r

Na z or 28 ,1 ; 39 ,11 ; 42 ,16 ; D - S 188; D - S 75 ; D - S 73 (et d i s tinc te coniunct i e t

coniuncti distincti) 8 sqq Cf G r Na z or 31,14 13 sqq Ά λλ ά — 1 5 κατ αλε ΐπ ον:

V i de A n a s t S v ia e d u x X X I V 5 2 - 5 5


1 τό : τον PaR c ( se r τώ ν) 2 και pr im: om PtPnPb 5 ί να: ΐ ν ' P tPn PbF bV fVeF a

V c K a P g ΐ ν '

âv L e ser

ΐν ' e t add έν m g) Le Wc 6 δλοις: om Pa(add m g)P bF b καί

άκριβή* Pa (ser mg) RcPtPnVvVbFaLcLe (adscr άκραιφνη man al s l in) Wc: άκραιφνη*

καί άκ ριβή Pb Fb (ser άκρεφνή) V fV eV cK aP g ν ύφιστα μένην: ϋφεσταμένην Pa(e

corr )PtPnV fFaLeW c 10 τοΰδε τοΰ : τό τούδε Pa τού το υ δέ το ΰ Re τό τοΰδε τοΰ

PtFa τό : om PaRc 12 δλω ν : δλον Vv LcK a(cor r man a l s l in)Pg συγκεκραμένων:

συγκεκριμένων Pa (corr in συνκεκραμένων s lin) συγκεκρα μένον V vL c (e cor r) 13

Ά λ λ ά καί ε ί: Ά λ λ ' ε και PaR cVv Vb Ά λ λ ά καί ή K a Οπεξάγο ι Pa (corr s l in)

έξα γά γο ι Pt(corr s l in)Vv Vb 14 ούδέν τ ι : ούδεν ί PtP nP bF b 15 συνεπ ισπώ μενον:

συ ν ε π ισπ α σά μ ε ν ο ν P tP n P b Vf Ve F aL c L e ( se d c o r r )W c Vc KaP g κ α τ α λ ε ΐ π ο ν : κ α τ α λ ι -

πόν Pt ( se r e corr ) PbVfVe ( sc r καταλιπών) LeWcVcKaPg καταλε ίπων Vb (corr )

16 α ύ τ ώ ν : α ύ τ φ P tP n F a



128


και ούδενί μέρει συμπεφυρμένη καΐ ταύτα δντως έν σώματι τω άέρι καΐ

εξ ένύλου του πυρός ήρτημένου του φωτός .

Όπου γε την ϋπερούσιον Ινωσιν ύπεριδρΰσθαί φαμεν

où

τών έν

σώμασι μόνων ένώσεων, άλλα καί τών έν ψυχαΐς αύταΐς καΐ έν αύτοΐς

vóois

ας Ιχουσ ιν άμ ιγώς και ϋπερκοσμ ίως δι' δλω ν δλα τα θεοειδή καί 5

ύπερουράνια φώτα κατά μέθεξιν άνάλογον τοις μετέχουσι της πάντων

ύπερηρμένης ένώσεως.

64 D

<5 > Εσ τι δέ καί δ ιάκρισις έν τα ΐς ύπερο υσίοις θεολογίαις , ού χ ην εφην

μόνον, ότ ι κατ ' αύτήν τήν ενωσιν άμιγώς ΐδρυται καί άσυγχύτως έκάστη

τώ ν έναρχικών Οποστάσεων, άλ λ' ότ ι καί τα τη ς ΰττερουσίου θεογονίας ίο

ούκ άντ ιστρέφε ι πρός άλληλα. Μόνη δέ πηγή της ύπερουσίου Θεότητος

ó π α τή ρ ούκ δντος u ioO τοΰ πατρ ός οΰδέ πα τρός το υ uioü φ υ λ α τ τ ό ν τ ω ν

δέ τά οίκε ΐα τών ύμνων εύαγώς έκάστη τών θεαρχικών ύποστάσεων.

Αύται μέν αϊ κατά τήν άφθεγκτον Ινωσίν τε καί Οπαρξιν ενώσεις τε

καί διακρίσεις. ΕΙ δέ καί θεία διάκρισίς έστ ιν ή ά γα θο πρ επ ής πρόο δος τη ς is

644 α

ένώσεως της θε ίας ύπερηνωμένως έαυτήν ά γα βό τη τ ι πλ ηθυού σης τε καί

πολλαπλασιαζούσης, ήνωμέναι μέν ε ίσι κατά τήν θείαν διάκρισιν al

3 Ό π ο υ γε τήν ύπερούσιου: Cf Schol 220,27— 38 5s q καί ύπερουράνια φώ τα: Cf

Schol 22 0, 39 -4 7 6 κατά μέβεξιν: Cf D N 148,18; 166,4; 169,17; CH 240C ; 340 A;

E H 373 C; 376 A; 400 C; 424 D; 432 C; 445 C; 480 A sq; 536 C; 565 A ; Ep 9,1108 D ;

Carroll, Participation 8s qq Cf D N 126,14 sqq ; Ko ch, Pseudo-Dion ysius Areop agita,

ρ2 48 sq 10 ύπερουσίου Θεογονία?: Cf D N 123,9sq; Schol 22 0, 48 - 5 11 sq Cf

D - S 188; D - S 75 11 sqq Cf D N 132,1 sqq 12sq Cf Rm 15,6; D - S 112;

D—S 44; D

—S

188 (Pattern ... non esse ipsum Filium ... Filium non esse Pattern)

13 εύαγώς: Cf D N 205,6; E H 377 A; 428 B; 485 B; 513 A; 553 C; 556 C; E p 8,1097 D ;

PI L g 956a 14 νπ αρ ξιν: Cf D N 122,1 14 sq Cf Proci in Cra 53,9 sqq ; 84,6 sqq ;

id in Prm V 313; VI 14; VI 177; id theol plat I 21; Koch, Pseudo-Dionysius Areopagita,

pp 78 sq ; 120 έυώσεις τε καί διακρίσεις: Cf Schoi 2 2 1 ,1 -2 9 14s qq Cf Proel in

Cra 53,9 sqq 15 ή άγαθ οπρε πής πρόοδος: Cf D N 112,8sq

15

sqq Cf D N

135,13 sq


1 όντως VeWcKa ν: δντος cett codd άέρει Lc Le (sed corr) 3 Οπο υ γε omnes

codd praeter Fb: Οπ ου γε καί F b ν èv: om VvV b μόνων: μόνον

PaFb(corr)VfVeV vLcLeW c (corr) 5 νόοις: νοΐς Pa(scr e corr)RcPbFbV e τοις vols

Le (corr in νόοις m g) 7 ύπερηρμένης: ϋπερηρημ ένης Pa(sed corr)F bV b ύπερηνωμένης

Pb 10 τά: το PtPnFa 11 τ ή π η γ ή PtPnLc (sed corr) ή π η γ ή Fa 14 μέν

ai : μέν ούν al VvV b 15 ΕΙ: Ή VvFa (sed corr) 17 πολυ πλα σιαζούσ ης V fV b



II. 4. 5. 6

129

ά σ χ ε τ ο ι μ ε τ α δ ό σ ε ι ς , α ϊ ο ύ σ ι ώ σ ε ι ς , a i ζ ω ώ σ ε ι ς , a i σ ο φ ο π ο ι ή σ ε ι ς , a l ά λ λ α ι

δ ω ρ ε α ΐ τ η ς π ά ν τ ω ν α Ι τ ία ς ά γ α θ ό τ η τ ο ς , κ α θ' ς έ κ τ ω ν μ ε τ ο χ ώ ν κ α ι τ ω ν

μ ε τ ε χ ό ν τ ω ν υ μ ν ε ί τ α ι τ ά ά μ ε θ έ κ τ ω ς μ ε τ ε χ ό μ ε ν α .

Κ α ι τ ο ύ τ ο κ ο ι ν ό ν κ α ΐ ή ν ω μ έ ν ο ν κ α ΐ ε ν έ σ τ ι τ η δ λ η θ ε ό τ η τ ι τ ό π α σ α ν

5 α ύ τ ή ν δ λ η ν ύ φ ' έ κ ά σ τ ο υ τ ω ν μ ε τ ε χ ό ν τ ω ν μ ε τ έ χ ε σ θ α ι κ α ΐ ί π τ ' ο υ δ ε ν ό ς

π ά λ ι ν ο ύ δ ε ν ΐ μ έ ρε ι κ α θ ά π ε ρ σ η μ ε ίο ν έν μ έ σ ω κ ύ κ λ ο υ π ρ ο ς π α σ ώ ν τ ω ν έ ν

τ ω κ ύ κ λ ω π ε ρ ι κ ε ι μ έ ν ω ν ε υ θ ε ιώ ν , κ α ΐ ώ σ π ε ρ σ φ ρ α γ ΐ δ ο ς έ κ τ υ π ώ μ α τ α

π ο λ λ ά μ ε τ έχ ε ι τ η ς ά ρ χ ε τ ύ π ο υ σ φ ρ α γ ϊ δ ο ς κ α ΐ έν έ κ ά σ τ ω τ ώ ν έ κ τ υ π ω -

μ ά τ ω ν ό λ η ς κ α ΐ τ α ύ τ η ς ο ύ σ η ς κ α ί έ ν ο ύ δ ε ν ί κ α τ ' ο ύ δ έ ν μ έ ρ ο ς. Ύ π έ ρ κ ε ι τ α ι

ίο δ έ κ α ί τ ο ύ τ ω ν ή τ η ς π α ν α ι τ ί ο υ θ ε ό τ η τ ο ς ά μ ε θε ξ ία τ φ μ ή τ ε έ π α φ ή ν α ύ τ η ς 6 d

εΤναι μ ή τ ε ά λ λ η ν τ ι ν ά π ρ ό ς τ ά μ ε τ έ χ ο ν τ α σ υ μ μ ι γ ή κ ο ι ν ω ν ί α ν .

< 6 > Κ α ί τ ο ι φ α ί η τ ις · Ο ύ κ Ι σ τ ι ν ή σ φ ρ α γ ι ς έ ν ό λ ο ι ς τ ο ι ς έ κ μ α γ ε ί ο ι ς δ λ η

κ α ί τ α ύ τ ή . Τ ο ύ τ ο υ δέ ο ύ χ ή σ φ ρ α γ ί ς α Ι τ ί α , π α σ α ν γ ά ρ έ α υ τ ή ν έ κ ε ί νη

κ αί τ α ύ τ ή ν κ α ί έ κ ά σ τ ω έ π ι δ ί δ ω σ ι ν , ή δ έ τ ώ ν μ ε τ ε χ ό ν τ ω ν δ ι α φ ο ρ ό τ η ς

is ά ν ό μ ο ι α π ο ι ε ί τ ά ά π ο μ ό ρ γ μ α τ α τ η ς μ ια ς κ α ί δ λ η ς κ α ί τ α ύ τ η ς ά ρ χ ε τ υ π ί α ς .

Ο Τ ον , ε ι μ έ ν ά π α λ ά κ α ί ε ύ τ ύ π ω τ α ή κα ί λ ε ί α κ α ί ε ύ χ ά ρ α κ τ α κ α ί μ ή τ ε

1 ούσιώ σεις: Cf Hbr 1,3; Eu s h e I 2,4; id d e 4,1,6; G r N az or 30,20,34 ζωώσ εις:

Cf Rm 6,23; II Cor 4,10; I Jo h 5,11 et al; Eu s d e 4,5,3; Sever I Tim 6,13 σοφ οπο ιήσεις:

Cf CH 205 C; 321 A; E H 501 B; 568 A ; L c 21,15; I Co r 2,6 sq; 12,8; Eph 1,8; 1,17; Col

1,9

sqq Cf D N 128,6; 221,13 sqq; S chol 22 1, 30 -3 3; Proel inst 23; 101; 103; id

theol plat III passim; Ko ch , Pseudo-D ionysius Areop agita, ρ 248, nota 1 6s q Cf

D N 185,4 sqq; Plot Enn VI 8,18 7 sqq Cf Schol 221 ,34sq ; Proci in Prm V 71 sqq;

Ko ch, Pseudo-D ionysius Areopagita, ρ 247 sqq 12 Ούκ εστίν ή σφραγίς: Cf Schol

221,3 6sq; K oc h, Pseudo-Dionysius Areo pagita, ρ 249 έκμαγείοις: Cf PI Tht 194 c

sqq 15 άττομό ργματα : Cf Schol 221,38 sq 16 λεία: Cf PI Th t 194c 16 sq

καί μήτε άντ ίτυπα: Cf Schol 221 ,40-42

PaRc PtPnPbFb VfVe VvVb Fa I .cLeWc VcKaPg ν

2 καθ άς καί Ικ τών μετεχόντων Fb καί τώ ν: καί έκ τώ ν VfV cK aP g τώ ν alt:

om Pn 4 θεότη τι* PaR c (adscr άλλο άγα θότη τι mg) FbVfVeVvV bLcW cVcKaPg

ν: άγ αθό τητι* Re (ser θεότητι et adscr άγαθ ότητ ι m g) PtPnPbF aLe; cf Lil la, Osserva-

zioni, ρ 134 5 αύτήν δλη ν: δλην αύτή ν VvV b ύφ : έφ ReVv 6 πά λιν ούδενί

PaRc (ser πάλην ούδενή) VvVb: v ούδενί Pb ούδενί cett codd ν σημεϊον*

PaPtPnVeVvVbLc (adscr κέντρον mg) Wc ν: κέντρον* FaLc (ser σημεϊον et adscr

κέντρον mg) Le κέντρου σημεϊον Re (ser σημείων) PbFbVfVcKaPg; cf Lilla, Osserva-

zioni, ρ 135 9 τα ύτ ης ούσης καί έν ούδενί om nes codd (pro ούδενί ser ούδενή Re):

ταύτης ούδενί ν 13 τα ύτή : αύτή Pa VvVb κατ αύτήν Pt Τούτου: Τοϋτο

Pt(corr)PbVv Vb ούχ ή: ούκ ή PaPt (corr) PnVv (corr) VbWc ούχΐ Pb (add ή s

lin) Ve 14 τα ύ τή PaVvVbW c καί έκάστω omnes codd praeter Fb Lc : έκάστω

Fb Lc ν ή δέ* PaP tPnV vV bFaL cLe (ser άλ λ ή et adscr ή δέ mg ) Wc (ser εΐ δέ) ν:

άλλ * ή RcP bVfVe Le (adscr ή δέ mg ) VcKaP g άλ λ ή τών δέ Fb; cf Lil la, Osservazioni,

p p l3 5 sq 15 δλης καί : δλης VcK aPg 16 έκτύττωτα PaPn έντύττωτα Ka

εύχάρακτα FaLeVc: άχάρακτα cett codd ν



132


Πάλιν, ότι μεν έστι πηγαία θεότης ό πατήρ, ό δέ υΙός και τό πνεύμα

της θεογόνου Θεότητος, ε ί ούτω χρή φάναι , βλαστοί θεόφυτοι και οίον

άνθη καΐ ύπερούσια φ ώτα, προς τω ν Ιερών λο γίω ν παρε ιλήφαμεν. Ό π ω ς

δέ ταΰτά έστιν, ούτε ε ιπείν ούτε έννοήσαι δυνατόν.

<8 > Αλλ άχρ ι το ύτ ου πά σα της καθ ή μας νοερδς ενεργείας ή δύναμις, 5

6 5 e ότ ι πάσα θε ία πα τριά καΐ υ ίότης έκ της πάντω ν έξηρημένης πατρ ιαρχ ίας

και υίαρχίας δεδώρηται καί ήμΐν και ταΐς υπερουρανίαις δυνάμεσιν, έξ ής

και θεοί καί θεών uiol καί θεών πατέρες οΐ θεοειδεϊς γίγνονται και όνομά-

ζονται νόες πνευματ ικώς δηλαδή της τοιασδε πατρότητος καί υ ίότητος

έκτελουμένης, το ΰτ Ιστ ιν άσω μάτω ς, άΰλως, νοητώ ς, το ΰ θεαρχικοΰ ίο

πνεύματος υπέρ πάσαν νοητήν άϋλίαν καί θέωσιν ύπεριδρυμένου καί του

πατρός καί τοΰ υ ίοϋ πάσης πατριός καί υ ίότητος θε ίας ύπεροχικώς

έξηρ η μένων.

Ουδέ γάρ εστίν άκριβής έμφέρεια τοις αίτ ιατοΐς καί τοις αίτ ίοις , άλλ

εχει μέν τά α ιτι α τά τάς τώ ν αίτιω ν ένδεχομένας εικόνας, αΰτ ά δέ τά α ίτια is

των αιτ ιατών έξήρηται καί ύπερίδρυται κατά τον της ο ίκε ίας άρχής

6 5 D λόγον. Καί ίνα τοις καθ ήμας χρήσωμαι παραδείγμασιν, ήδοναί καί

λΰπαι λέγονται ποιητικαί τοΰ ήδεσθαι καί λυπεΐσΦαι, αύται δέ ούτε

ήδο ντα ι ούτε λυπ ού ντα ι . Καί τό πΰ ρ θερμαΐνον καί καϊον

oú

λέγεται

1 πηγαία θεότης ò πα τή ρ: Cf D N 124,8; 128,11 sq; 145,6; 150,1 sq; 151,9; 208,12; C H

260 D ; E H 373 C; 480 A sq; E p 9,1104 B; 1105 A ; Schol 22 4,5 1- 22 5,2 5; Eu s e th 2,7

1 sqq Cf Joh 15,26; 1 Cor 2,12; D - S 150 καί clç τό πνεύμα .. . τό έκ τοϋ πατρός

έκπορευόμευον); D — 188 ingenitus Pater, genitus Filius, non genitus Paracletus, sed

a Patre proced ens [sine Filioqu e]); sed cf D— S 75 Spiritus San ctus a Patre et Filio ,

non factus nec creatus nec genitus, sed procedens); K och , Pseudo-D ionysius Areo pagita,

ρ 163 2 Cf D N 123,9sq 2s q Cf M Th 1033 A; Ep 9,1105 A; Zach 4,3s qq; Jes

4,2; 11,1; Je r 23 ,5; Jo h 1,9; 3,19; 8,12; 9,5; 12,46; Ja c 1,17; Proci de mal sub 11,23 sq

3 πρός τών Ιερών λογίων παρειλήφαμεν: Cf Koch, Pseudo-Dionysius Areopagita,

ρ 212 6 sqq Cf E p h 3,15 8 καί θεοί καί Θεών

uioì

Cf CH 93 Β ; G en 17,7 sq;

Ps 82 81),6; I Co r 8,5; G al 3,26 8 sq οΐ Θεοειδεΐς ... νόες: Cf D N 153,4; Scho l

3 2, 13 -2 8 10 sqq Cf D N 113,2; 132,6 sq; Alex Al ep Alex 28 sq 14 τοις αΐτια τοίς :

Cf Schol 2 2 5 ,2 6 - 3 1 14 sqq Cf Proel inst 11; 28 15 sqq Cf Proel inst 98; id

theol plat V 39 19 Cf D N 175,18 sq


1 υιός omnes codd ser V b s lin): Ίησοΰς ν 5 Ά λλ * άχρ ι omnes codd ser Ά λ λά

άχρι Le) praeter PbFbVcKaPg: Άλλα μέχρι PbFbVcKaPg ν; cf Lil la, Osservazioni,

ρ 137 πά σα: om VcK a νοερός: om VbLeW c Ιεράς Pg δύναμις* PaRcPtPnVe

adscr πρόοδος mg ) VvVbLcW c ν: πρόοδος* PbFbV fVe ser δύναμις et adscr πρόοδος

mg) Fa LeV cK aP g; cf Lilla, Osservazioni, ρ 137 7 υίαρχίας: υαρχείας Pa corr in

υαρχίας) ι/ίοαρχίας VvV b sed corr) 9 δηλ αδή : διλαδ ή Pa δηλο νότι VvV b 12

του: om PaRc scr, sed eras)PtPnPbFbVvVbFaLe



II. 7. 8. 9 133

κ α ί ε σ θ α ι κ α ΐ θ ε ρ μα ί ν ε σ θ α ι . Κ α Ι ζ η ν ε ι τ ι ς φ α ί η τ η ν α ϋ τ ο ζ ω ή ν ή φ ω τ ί ζ ε σ θ α ι

τ ο α ύ τ ο φ ώ ς , ο ύ κ ό ρ θ ώ ς έ ρ ε ΐ κ α τ ά τ ό ν έ μό ν λ ό γ ο ν , ε ΐ μή π ο υ κ α θ ' Ι τ ε ρ ο ν

τ α Ο τ α ε ΐ π ο ι τ ρ ό π ο ν , ό τ ι π ε ρ ι σ σ ώ ς κ αΐ ο υ σ ι ω δ ώ ς π ρ ο έ ν ε σ τ ι τ α τ ω ν

α Ι τ ι α τ ώ ν τ ο ι ς α ί τ ί ο ι ς .

5

< 9 > Ά λ λ α κ αί τ ό π ά σ η ς θ ε ο λ ο γ ί α ς έ κ φ α ν έ σ τ α τ ο ν ή κ α θ' ή μ α ς Ι ησ ο ύ

μβ

α

θ ε ο π λ α σ τ ί α κ αί ά ψ φ η τ ό ς έ σ τ ι λ ό γ ω π α ν τ ί κ α ί ά γ ν ω σ τ ο ς ν ω π α ν τ ί κ α ί

α ύ τ ω τ ω π ρ ω τ ί σ τ ω τ ω ν π ρ ε σ β υ τ ά τ ω ν ά γ γ έ λ ω ν . Κ α ί τ ό μ ε ν ά ν δ ρ ι κ ώ ς

α ύ τ ό ν ο ύ σ ι ω θ ή ν α ι μ υ σ τ ι κ ώ ς π α ρ ε ι λ ή φ α μ ε ν , ά γ ν ο ο ΰ μ ε ν δ έ , ό π ω ς έ κ π α ρ θ ε -

ν ικ ώ ν α ί μ ά τ ω ν έ τ ε ρ ω π α ρ ά τ η ν φ ύ σ ιν Θ εσ μω δ ι ε π λ ά τ τ ε τ ο κ αί ό π ω ς

ίο ά β ρ ό χ ο ι ς π ο σ ί σ ω μ α τ ι κ ό ν ό γ κ ο ν ε χ ο υ σ ι κ α ί Ο λ ης β ά ρ ο ς έ π ε π ό ρ ε υ τ ο τ ή ν

ύ γ ρ ά ν κ α ι ά σ τ α τ ο ν ο ύ σ ί α ν κ α ί τ ά ά λ λ α , ό σ α τ η ς ύ π ε ρ φ υ ο ΰ ς έ σ τ ι ν Ι η σ ο ύ

φ υ σ ι ο λ ο γ ί α ς .

Τ α ΰ τ α δ έ ή μ ϊ ν τ ε έ ν ά λ λ ο ι ς ί κ α ν ώ ς ε ί ρ η τ α ι κ α ί τ ω κ λ ε ί ν ω κ α θ η γ ε μό ν ι

κ α τ ά τ ά ς

θεολο ικό ς

α ύ τ ο ϋ

σ τοιχειώ σ εις

Ο μ ν η τ α ι λ ί α ν ύ π ε ρ φ υ ώ ς , ά π ε ρ

is έ κ ει νο ς ε ί τ ε π ρ ο ς τ ώ ν Ιε ρ ώ ν θ ε ο λ ό γ ω ν π α ρ ε ί λ η φ ε ν ε ί τ ε κ α ί έκ τ η ς έ π ι σ τ η -

μ ο ν ικ ή ς τ ώ ν λ ο γ ί ω ν έ ρ εύ ν η ς σ υ ν ε ώ ρ α κ ε ν έκ π ο λ λ ή ς τ η ς π ε ρ ί α υ τ ά γ υ μ ν ά - 6 8 Β

1 καί ζην εί Tis φαίη: Cf Schol 22 5, 32 -4 1 3s q Cf Proel inst 65 5 Ά λλ α καί

τό πάσης Θεολογία;: Cf Schol 22 5,42 -22 8,7 5 sq Ίησοΰ Θεοττλαστία: Cf CH 181 Β;

Ερ 9,1105 Β; Eut conf 143 όμο λογώ έκ δύο φύσεων γεγενήσθαι τόν κύριου ήμών

ττρό τ η s ένώσεως, μετά δέ τήν ίνωσιν μίαν φύσιν ομ ολ ογώ ); D — S 290 sqq ; D — S 298;

D— S 301 τέλειον τόν αύτόν

è

θεότητι, καί τέλειου τόν αύτόν έν άυθρωττότητι, θεόν

άλη θώ ΐ, καί άνθρωπον άλ ηθώ ΐ); Max opuse 57 C 5 sqq Cf D N 113,6 sqq; 134,7 sqq;

135,2 sqq 7 Cf Tobit 12,15 7 sq άνδρικώς αύτόν ούσιωθ ήναι: Cf D N 130,5 sqq;

D - S 2 93sqq; 301 sq 8sq Cf Ep 4,1072B; D - S 301; Sev Ant contra add 41; id

adv Apo l 25; Sophr Η ep syn 3161 D ; Cyr Trin 14,1152 A; A nast S capita c 4 8), f 185;

vide Anast S viae dux X III 4,23; cf J o D exp 4,13 9 sqq Cf E p 4,1072 B; Mt

14,25 sqq; Me 6,48 sqq; Jo h 6,19 sqq 11 sq Cf Max am big 1052 Β 13 καί τω

κλεινφ: Cf Schol 228,8 καθηγεμόνι: Cf D N 139,17 sq; 143,8; 160,15 sq; CH 2 D ;

201 A; E H 392 A; 424

C;

Schol 228,9-36; Langen, Die Schule; Rorem, Biblical and

Liturgical Symbols, pp 133 sqq ; Sheldon-Williams, Th e ps-Dionysius 16 sq Cf PI

Tht 169b sq


1 φα ίη: φή PtP nP bV f adscr φα ίη s lin) Fa Lc corr in φαίη s lin) 3 εΤττοι: coll po st

τρόπ ον Pn pos t Ιτερον Vf post πο υ VvV b ττροσένεστιν Pa sed corr) προσ ένεστι

Ve VcK aPg προένεστιν Vv 6 νφ : έστι νω ReVv ser έστιν) Vb 8 παρειλήφαμεν:

παραειλήφαμεν Vb παραδέδοται Pt ser παραδ έδωται) PnF aLe; cf Lilla, Osservazioni,

ρ 138 άγνοοΰμεν: άγνωοΟμεν Re corr) Vv c orr) άγν οεΐτα ι PtP nFa Le; cf Lilla,

Osservazioni, ρ 138 10 έπεπορεύετο RcPtPnV fVvLcW cVcKa έπορεύετο Ve; cf Lilla,

Osservazioni, ρ 138 16 πολλ ής της: της πολ λής VcK aPg



134


a las κα ί τρ ιβής ε ί τ ε κα ΐ έκ τ ίνος έμυήθη θε ιοτέρας έπ ιπνο ίας où μόνον

μαθών άλλά κα ί παθών τά θε ία κάκ της προς αυτά συμπαθε ίας, ε ΐ ούτω

χρ ή φάναι , προς τή ν άδίδακτο ν αύ τώ ν κα ί μυσ τ ική ν άποτελεσ θε ίς ενωσιν

καί π ίστ ιν . Καί ϊνα τά πολλά κα ί μακάρ ια θεάματα της κρατ ίστης έκε ίνου

διανο ίας έν έλα χίστ ο ις παρα θώμεθα , τάδε περ ί το ΰ Ίησο ΰ φησ ιν έν τα ις 5

σ υν ηγ μ έ ν α ις α ύτ ω θεολο ικο ύς σ τοιχειώ σ εσ ιν

6 β ο 1 0 ) Ή π ά ν τ ω ν α Ι τί α κα ί ά π ο π λ η ρ ω τ ι κ ή τ ο υ uío θεότης ή τά μέρη

τ η ό λό τη τ ι σύμφω να δ ιασώ ζουσ α καί ού τε μέρος ούτε δλον ούσα καί

όλον καί μέρος, ώς παν καί μέρος καί δλον έν έαυτή συνειληφυΐα καί

ύπερ έχου σα και προ έχου σα , τελε ία μέν έστ ιν έν το ις άτελέσ ιν ώς τελετ άρ- ίο

χις , άτελής δέ έν το ις τ ελε ίο ις ώς ύπ ερτε λής κα ι προτέλ ε ιος , ε ίδος ε ίδοπ οιόν

έν τοις άνε ιδέοις ώς ε ίδεάρχις, άνε ίδεος έν τοις ε ϊδεσιν ώ ς ύπέ ρ ε ίδος, ούσ ία

τ α ϊς δλα ις ο ύσ ία ις ά χρ ά ν τ ως έ π ιβα τ ε ύο υσ α κα ί Οπε ρ ο υσ ίως ά πά σ ης

ούσίας έξηρημένη, τάς δλας άρχάς κα ί τάξε ις άφορ ίζουσα και πάσης

άρχής κα ί τάξεως ύπ ερ ιδρυ μένη . Καί μέτρον έστ ί τω ν όντων κα ί α ιών is

κα ί ύπέρ α ίώνα καί πρό α ίώνος, πλήρης έν το ις ένδεέσ ιν , ύπερπλήρης έν

6 » D τ ο ι ς πλή ρ ε σ ιν , ά ψ η τ ο ς , ά φθ ε γ κτ ο ς , ύπ έ ρ ν ο υν, ύπ έ ρ ζωήν , ύπ έ ρ ο ύσ ία ν .

1 sqq C f D N 141,11 sq; PI Phdr 26 5a sq; Arist E E 1214a; id ft (Rose ) 15; Plot Enn

VI 9,4; Synes Dion 48a; Herrn in Phdr 87,16; Proci in Prm V 118; id in Ti I

113,16 sq; 156,32 sqq; 424,29 sq; II 89,16 sqq; id theol plat I 25; K oc h, Pseudo-D ion ysius

Areopagita, pp 135 sqq; Pera, S. Thomae Aquinatis in librum, ρ 61; Völker Kontem pla-

tion ρ 199 4s qq Cf D N 118 ,4sq; 120,11; 133,14; 139,18; 143,7sq 7 Ή πάντω ν

αΙτία: Cf Schol 22 8,3 7- 22 9,7 ; Proel inst 12 υίοΰ θεότης: Cf DN 133,5sq;

Pachymeres ad locum , PG 3,673 Β 7 sqq Cf D N 136,9 sq; 228,19; Proel inst 69

1

sq Cf D N 226,8 sqq; Proel inst 24 11 sqq Cf D N 146,7; 162,8; 180,2 sq; EH

40 4C ; 444 C; 47 3C ; Schol 4 8 ,2 4 - 33; Plot Enn V 5,6; Proel inst 107; 122 14

άφορίζουσα: Cf D N 204,7; Schol 229,8 sq 15 Καί μέτρον έστι των όντων : Cf D N

146,13 sqq; 147,9; Schol 22 9 ,1 0 - 22; PI L g 716c; Plot Enn V 5,4,13; Proel inst 117

15 sq Cf D N 216,2 sqq; Ps 55(54),20; 1 Cor 2,7; Proel inst 87 16s q Cf Schol

22 9, 2 3- 2 6; Ep h 1,23; 3,19; Proel inst 131 17 sq Cf Proci inst 115; id theol plat I 3


1 καί τρ ιβή ς omn es codd praeter Pa: τε καί τρ ιβή ς Pa (add TE S lin) ν lin 7

praem

ToO

άγιω τά του Ιεροθέου έκ των θεολογικών στοιχειώσεων PaRcPtP nPbV bFa ν

Ιεροθέου του άγιωτάτου έκ των θεολογικών στοιχειώσεων FbVfVvLcLeWc Τοΰ

άγιω τάτ ου Ιεροθέου έκ τών θεολογικών αύτοϋ στοιχειώσεων VeVcKaPg 7 υίοΰ

Pt(sed corr)Pn PbF a: Ίησ οΰ cett codd ν 9 καί όλον καί μέρος coll Vc Ka Pg έαυτη :

αύ τη VvV b 13 της όλης ουσίας PaPtPnPbFa δλαις: όλικαΐς Le (corr)

ίτττερουσίως omnes codd praeter PaFbVvLcLe: ύττερούσιος Pa(sed corr s lin)FbVvLcLe

(e corr) ν 16 πρ ό αΙώνος: προα ιώνιος PaF b αίώνος: αίώνως Re καί πλ ήρη ς

PtPnPbFa



II. 9. 10.11

35

Ύπερφυώς εχει τό ΰπερφυές, ΰπερουσίως τό ΰπερούσιον.

"Οθεν έττειδή καί εως φύσεως ύπέρ φιλανθρωπίας έλήλυθε καί άληθώς

ούσιώθη καί άνήρ ό ύπέρθεος έχρημά τισεν, ίλεω δε ε η προς ήμώ ν

τά υπέρ νοΰν καί λόγον ύμνούμενα, κάν τούτοις Ιχει τό ύπερφυές καί

5 ύπερούσιον, où μόνον ή άναλλοιώτως ήμΐν καί άσυγχύτως κεκοινώνηκε 6 9 α

μηδέν πεπονθώς είς τό ύπ ερπλ ήρες αύτοΰ πρός τη ς άφθέγκτου κενώσεως,

άλλ' ότι καί τό πάντων καινών καινότατον έν τοις φυσικοϊς ήμών ύπερ-

φυής ήν έν τοις κατ' ούσίαν ύπερούσιος πάντα τά ήμών έξ ήμών ύπέρ

ή μας ύπερέχω ν.

ίο < 1 1 ) Τού των μέν ούν άλις. Έ πί δέ τον το υ λό γο υ σκοπόν προΐω μεν

τά κοινά καί ήνωμένα της διακρίσεως της θείας όνόματα κατά τό ήμΐν 6 » β

Ιφικτόν άνελίττοντες.

Καί ίνα σαφώς περί πάντων έξης προδιορισώμεθα, διάκρισιν θείαν είναι

φαμέν, ώς εΐρητα ι, τάς άγαθοπ ρεπεΐς της θεαρχίας προόδους. Δω ρουμένη

is γά ρ πασ ι τοις ούσι καί ύπερχέουσα τάς τώ ν όλων άγα θών μετουσίας

ήνωμένως μέν διακρίνεται, πληθ ύετα ι δέ ένικώς καί πο λλα πλα σιάζ εται έκ

I Cf Ep 4,1 07 2A sqq 2 καί koç φύσεως: Cf Schol 229 ,27-3 3 2 sq C f C H 1 8 1 C ;

Tit 3,4 άληθώς ούσιώθη: Cf D - S 301 (άνθρωπον άληθώς) 2 sqq Cf D N

113,6 sqq; 125,21 sqq; 130,5 sqq; 133,5 sqq; 134,7 sqq 5 άναλλο ιώτως ήμΐν καί

άσυγχ ύτως: Cf DN 113,11 sq; 126,1; 130,11; CH 181 B sq q; E H 441 B; 444 A sq q; Schol

22 9,3 4- 42 ; Ath Ar 4,22; Cyr Nest 1,3; D - S 302 5sq Cf Or hom 2 in Lev 3;

Apo ll corp et div 6 6 άφθέγκτου κενώσεως: Cf Phil 2,7 7 sqq Cf D N 113,11 sq;

130,7; 130,11; 133,11 sq; EH 4 44 A sqq ; E p 4,10 72A sqq; D - S 302; vide Anast S viae

dux XI II 4 ,8 sqq ; cf id ib 4,21 sq; 4,46 sq; 9,46 sq; 9,83 sq 10 sqq Cf DN 125,5 sqq;

130,12 sq; 137,8 sqq; Max amb ig 1289 A; Koc h, Pseudo-Dionysius Areopagita, p p2 7 sq

II τά κοινά καί: Cf Schol 2 29 ,4 3- 46 13 sqq Cf D N 112,8 sq; 126,10 sq; 128,15 sqq;

137,8sq 14 προόδους: Cf D N 112,9 16 πληθ ύεται δέ ένικώς: Cf D N 128,16sq;

Schol 229,47—232,11; Proel inst 26sq passim; Koch, Pseudo-Dionysius Areopagita,

ρ

79

πολ λαπ λασιά ζεται: Cf DN 128,16 sq; 136,14 sq; 218,10 sq; Iamb in Nie, ρ 38;

Proci in Ale 61,8


2 φύσεως ήμών Re Vf ; cf Lilla, Osserv azioni, ρ 138 ύπέρ omn es codd praeter

FbVfVeFaLeVcKaPg:

ù ò

FbVfVeFa e corr)Le e corr)VcKaPg

ν

3 ε ΐη τά PbFb

ν; cf Lilla, Osserva zioni, ρ 139 4 κάν: καί VeVvV b 7 καινών: καινόν VeVvV b(scr

e corr)Wc καινότατον : καινότερον PtP nPb Lc (corr s lin) 8 ύττερουσίως Pb Lc

(corr) τά: om PtPnPbV bFaVc έξ ήμών: om VfV eVcK aPg 9 υπερέχων:

ύπερέχον Pa έχων VfV e We VcK aPg 13 πάντω ν τών PtPnPbFa (ser τών s lin)

προδιωρ ισώμεθα Pb(corr s lin)Vb προδιορισόμεθα Pa προσδιορισόμεθα Ve θείαν

είναι omn es codd praeter PaPtPn: θείαν PaPt (add εΤναι m g) Pn ν 15 ύπερχέουσα :

ύπερέχουσα LcLe(corr)Wc 16ήvω μέvoιςPtPnF a πληθύνεται PtPnPb Ve Vv VbF aLc

(e corr) πολυ πλασ ιάζεται Vb(adscr m g)V f έκ: om Pt(add s lin)PnFaLcLeWc



1 3 6 De Divinis Nominibus

το υ ένδς άνεκφοιτήτως. Οίο ν έπειδή ών έστιν ό θεός ύπερ ουσίω ς, δωρ είται

δέ τό είναι τοις ούσι καί παράγει τάς δλας ουσίας, πολλαπλασιάζεσθαι

λ έ γ ε τα ι τ ό Ι ν δ ν έ κε ΐν ο τ η έ ξ α υ τ ο ύ π α ρ α γ ω γ ή τ ω ν π ο λ λ ώ ν δ ν τ ω ν

μένοντος ουδέν ήττ ον έκείνου καί ένδς έν τ φ πλ ηθ υσ μώ καί ήνω μένου

κατά τήν πρ όο δο ν καί πλ ήρο υς έν τη διακρίσει τ ω πά ντ ω ν είναι τω ν s

6 9

e δν τω ν ύπερ ουσ ίως έξηρημένον καί τη ένιαίςι τω ν δλων π ρ ο α γ ω γ ή καί

τή άνελ αττώ τίρ χύ σ ει τω ν άμειώ τω ν αύ το Ο μεταδ ό σ εω ν. Α λλά καί Ιν

ών καί παντί μέρει καί δλω καί év καί πλήθει του ένδς μεταδιδούς 1ν

έστιν ωσαύτως ύπερουσίως ούτε μέρος δν του πλήθους ούτε έκ μερών

δλον. Καί ούτ ως ούτε Ιν έστιν ούτε ένδς μετέχει. Π όβ βω δέ το ύτ ω ν έν έστιν ίο

ύπέρ τό Ιν , τοις ούσιν Ιν καί πλήθος άμερές, άπλήρωτον υπερπλήρες, παν

εν καί πλήθος παράγον καί τελειοΰν καί σννέχον.

Πάλιν τή έξ αυτού θεώσει τω κατά δύναμιν έκάστου θεοειδεί θεών

πολλών γιγνομένων δοκεϊ μέν είναι καί λέγεται τοΰ ένός θεού διάκρισις

καί πο λλ απ λα σια σμ ός, εσ τι δέ ούδέν ήτ το ν ό άρχίθεος καί ύπέρθεος is

6 9 D

ύπ ερο υσ ίως εις θεός, άμέριστος έν τοις μεριστοϊς, ήνωμένος έα υ τφ καί τοις

πολλοίς άμιγής καί άπλήθυντος.

Καί τούτο ύπερφυώς έννοήσας δ κοινός ήμών καί τοϋ καθηγεμόνος έπί

τήν θε ίαν φω το δ ο σ ίαν χε ιρ αγ ω γ ό ς, δ π ο λύ ς τά θε ία , « τδ φώ ς το ΰ

1 sqq Cf D N 1 12,4 sqq ; PI Prm 144e; Proel in Cra 53,9 sqq 6 καί τη èvialçt: Cf

Schol 232,12

17; Proel inst 98; id theol plat V 3 9; K oc h, P seudo-Dionysius Areopagita,

p8 1 7sq q Cf PI Prm 137c; 144c; 145c; 147b; 158a; Clem str V 81,5 sq lOsqq

Cf Clem paed I 71,1 ; Proel inst 13; id theol plat III 7 p 29,2 4) 13 sqq Cf DN

131,9 sqq; Proel in Cra 53,9 sqq; 60,9 sqq ; 84,6 sqq 14sq q Cf PI Prm 157a 16

άμέριστος έν T OÏÇ μεριστοϊς: Cf Athenag leg 18,2; Clem exe Thdot 8,1; 36,2; Or princ

IV 4 ,1; Ath Ar 4,9 sq; id syn 41,8; Bas Eun 2 ,16,31 ; G r Naz or 31,14; G r Nyss ep III

22,21 sqq; Nonn par Jo 10,38; 14,11; P roel in Prm IV 115; id inst 124; Jo D exp 1,8

17 άμιγ ήΐ: Cf Ath Ar 1,18; id ine 8,3 άπλήθυντος: Cf Didym Ir in 2,4,8; Sophr

Η or 2,2; Max ep 13,532 A 18 έννοήσας ό κοινό?: Cf DN 139 ,17sq ; 140,3s q; 15 9,4;

193,10sq; 203,6sq; E p 5,1073 A; Ep 7,1080B ; Ep 9,110 8B; 1112 A; Schol 23 2, 18 -2 2;

K oc h, Pseudo-Dionysius Areopagita, pp 49 sq q; Scazzoso, I rapporti 19 sq Vide M t

5,14; Joh 8,12


1 ών: ό ών Pa δν VeVb sqq Cf Lilla, Osserv azioni, ρ 139 2 δέ ό θεό PnP b

3 iv: om PtPnFa 4 μένοντος δέ PtPn PbF bFa ν 5 τφ : των PtPn(c orr)FbV b τό

PbWc 6 προα γω γή: προσαγω γή Pa (sed corr) ν παρα γωγ ή Pt (corr προα γωγ ή

in παρ αγ ωγ ή) PbVfV e VcK aPg 8 μεταδιδούς VfVe VcK aPg: μεταδούς cett codd v;

cf Lilla, Oss ervazio ni, ρ 140 10 ούτε έυός μετέχει* Pt( cor r)P nF aLc (ser ούδέ τό Ιν

ίχει et adscr ούτε ένός μετέχει mg) LeWc: ούδέ τό εν ίχει* PaPt (ser ούτε τό ϊν έχει e

corr ) V vV bL c (corr in ούτε ένό μετέχει mg ) ούτε ένός μετέχει, ούδέ τό Ιν Ιχει R c (add

του s ένός) P bF b V f (add το ϋ ante ένός et pro ούδέ ser ούτε) Ve VcK aPg ν τού τω ν

Ιν: τού τω ν Pa(corr s lin}R cFb 16 μεριστοΐς: άμερίστοις PtP nFa ήνωμένως Le

(corr)



11.11 137

κόσμου », τάδε φησίν ένθεαστικώς έν τοις Ιεροΐς αυ το ύ γράμ μασ ι· « Καί

γάρ εΐπερ είσΐ λεγόμενοι θεοί είτε έν ούρανω είτε έιτί γης, ώσττερ» οΰν

«είσ ί θεοί πολλ οί καί κύριοι πολ λο ί, άλλ ήμΐν εΤς θεός ó πατήρ, έξ ού

τα πά ντα καί ήμεΐς είς αύτ όν, καί εϊς κύριος ΊησοΟς Χρισ τός , δι ού τ ά

65 α

s πά ντα καί ήμεΐς δι α υτ ού ». Καί γα ρ έπΐ τω ν θείων αϊ ένώσεις τω ν

διακρίσεων έπικρατούσι καί προκατάρχουσι καί ουδέν ήττόν έστιν

ήνωμένα καί μετά τήν τοΰ ένός άνεκφοίτητον καί ένιαίαν διάκρισιν.

Ταύτας ήμεΐς τάς κοινάς καί ήνωμένας της δλης θεότητος διακρίσεις εϊτ

ούν άγαθοπρεπεϊς προόδους έκ των έμφαινουσών αύτάς έν τοις λογίοις

ίο θεωνυμιών ύμνήσαι κατά τό δυνα τόν πειρασόμεθα το ύτ ου , καθάπερ

εϊρηται, προδιεγνωσμένου τό πδσαν άγαθουργικήν θεωνυμίαν, έφ ήπερ

άν κείται τών θεαρχικών υποστάσεων, έπί της όλης αύτήν έκληφθηναι

θεαρχικής όλότητος άπαρατηρήτως.

1 sqq Vide I Cor 8 ,5 sq ; c f Schol 23 2 ,2 3- 23 3 ,6 5sqq Cf D - S 172; D - S 188;

D - S 75 7 καί μίτά τήν τοΰ ένόξ: Cf Schol 2 3 3 ,7 -1 6 8 Τα ύτ ας -13

άπ αρα τηρ ήτω ΐ: Vide Do ct Patr, ρ 69, s X I I 9 Cf D N 112,8 sq 11 άγαθουργικήν

θΕωνυμίαν: Cf D N 121,17; CH 181 D ; 209 B; E H 445 C; 484 A; 4 85 B; Ep 8,1085 C;

Hipp Dan IV 31,5; Epiph haer 59,2,4 sq 12 θεαρχικών ύπ οστ άσ ίων : Cf D N 127,3

13 θεαρχική* όλ ότη τοί: Cf DN 122,9 sq; Leont H monop h 1800 A


9 έμφαινουσών Fb V bP g ν: φαινουσών Wc έκφαινουσών cett codd 11 τό omne s

codd praeter VfVeVcPg: toö VfVeVc g ν 12 κείται omnes codd (Ve ser κήτα ι):

κέηται ν



38


<IIL>

ò

< >

Καί ττρώτην, εί δοκεΐ, τήν παντελή καΐ τών δλων του θεοΰ

προόδων έκφαντορικήν άγαθωνυμίαν έπισκεψώμεθα την άγαθαρχικήν

καί υπεράγαθον έπικαλεσάμενοι τριάδα τήν έκφαντορικήν των δλων

έαυτής άγα θω τάτω ν προνοιών . Χ ρή γά ρ ή μας ταϊς εύχαΐς πρώ του έπ

αύτ ήν ώς άγα θαρχ ίαν άνάγεσθαι καί μάλλον αύ τη πλησ ιάζον τας έν 5

τούτω μυεΐσθαι τά πανάγαθα δώρα τά περί αύτήν Ιδρυμένα. Καί γάρ

αύτή μεν άπασι πάρεστιν, ού πάντα δέ αύτη πάρεστι . Τότε δέ, όταν

αύτήν έπικαλούμεθα πανάγνοις μεν εύχαΐς, άνεπιθολώτω δέ νφ καί τη

προς θείαν ένωσιν έπιτηδειότητι , τότε καί ήμεΐς αύτή πάρεσμεν. Αύτή

γά ρ ούτε έν τ ό π ω Ισ τιν, ίνα καί άπ η τίνος ή έξ έτέρων είς έτερα μεταβ ή. ίο

Αλλά και το έν πδσι τοϊς ούσιν αύτήν είναι λέγειν άπολείπεται της ύπέρ

πάντα καί πάντων περιληπτικής άπειρίας.

68 e Ή μας ούν αύτούς τα ΐς εύχαΐς άνατείνωμεν έπί τή ν τώ ν θείων καί

1 sqq Cf D N 112,7 sqq; 143,9 sqq ; 229,15 sqq 2s q Cf D N 139,13 sqq ; CH 121 A ;

E H 373 B; 428 C; M T h 997 A ; Pachymeres ad locum, P G 3,1016 A; 1017 A ; Clem str

VII 31,7; Gr Nyss hom 10 in Cant 294,14 sqq; id hom 12 in Cant 342,1 sqq; id or dom

1,1124 Β; K och , Pseudo-Dionysius A reopagita, pp 27 sq q; Semmelroth, Die Lehre, ρ 43

4 τα ϊς εύχαΐς: Cf D N 138,13 sqq; E H 396 A ; 425 Β sq; 473 A; 556 C sq ; 557 B; 560 A;

560 D ; 561 A ; 561 C; 564 A ; 564 D ; E p 8,1097 C; G r Ny ss or catech 123,11 sqq; Proel

in Ti I 207,15 sqq ; des P laces, Den ys; Völker Kontemplation; pp 67 sq q 6s q Cf

Proel inst 142 7s qq Cf Proci in Τ ι I 207 ,15sqq 9sq Cf D - S 75 12

περιληπτική* άπειρίας Cf DN 109,10sq; 110,9; 117,10; 154,17; 189,4sq; 189,8sq;

208,11; 226,11; 228,20; Ep 7,1081 A; Ps 90(89),2 sqq; 102(101),13 sqq; Min Fei Oct 18,8;

Clem str V 81; G r Na z or 45,3; G r Nyss hom 5 in Cant 157,20 sqq 13 Ημάς oöv

αύτούς: Cf Schol 233,24-27


lin 1 praem Κεφάλαιον Γ. Ής ή τη ς εύχής δύναμις καί περί το υ μακα ρίου Ιεροθέου καί

περί εύλαβείας καί συγγραφής θεολογικής PaRcPtPn (om Τ(ς usque ad θεολογικής,

sed add man al) PbFbVf (om Κεφάλαιον Γ; pro μακαρίου ser άγίου) VeVvVb (om

Κεφάλαιον) Fa (coll Κεφάλαιον Γ post θεολογικής) LcLe (coll Κεφάλαιον Γ post

θεολογικής) Wc (coll Κεφάλαιον Γ post θεολογικής) Vc Ka Pg 1 πρ ώτ ον RcV f(e

corr)VvLc 2 άγαθ αρχικήν : άγαθ ουρ γικήν VvV b 3 έκφαντικήν PaRcPt(e

corr)VeVvVbLcLeW c 5 άνάγεσθαι* PaR cFb FaL e (adscr προσ mg): προσάγεσθαι*

PtPnPb (ser προάγεσθαι) VfVeVvVbLcLe (ser άνάγεσθαι et adscr προσ mg)

Wc VcK aPg προσανάγεσ θαι ν; cf Lilla, Osservazion i, ρ 141 μάλλον* omn es codd

praeter PbFbFaLe (scr τότε et adscr μάλλον mg): τότε* FaLe (adscr μάλλον mg) τότε

μάλλον Pb Fb 5 sq èv τού τω : τότε FaL e (adscr έν τού τω mg) 8 έπικαλούμεθα

PaPtPn FaLcLe(corr)W c: έπικαλώμεθα cett codd v; cf Lilla, Osservazioni, ρ 141 10

άπ ή: άπό PaVv om Vb (scr άπό mg) 13 άνατεΐνομεν PaRcPtPnP b(corr)FaLc

άνετείναμεν Vf



III. 1. 2

39

άγαθώυ άκτίνων ύψηλοτέραν άνάνευσιν, ώσπερ ei ττολυφώτου σειράς Ικ

της οϋρανίας άκρότητος ήρτημένης, εις δεΟρο δε καθηκούσης και άεί

αυτής έπί τό πρόσω χερσίν άμοιβαίαις δραττόμενοι καθέλκειν μέν αύτήν

έδοκοΟμεν, τω όντι δέ ού κατήγομεν έκείνην άνω τε καί κάτω παροΟσαν,

5 άλλ ' αύτοί ήμείς άνηγόμεθα πρός τάς Οψηλοτέρας τω ν π ολυ φώ των

άκτίνων μα ρμαρυγά ς. Η ώσπ ερ είς ναϋν έμβεβηκ ότες καί άντεχόμενοι

τω ν εκ τ ίνος π έτρα ς ε ίς ή μας έκτεινομένων πεισ μά τω ν καί οίον ή μΐ ν ε ίς

άντ ίληψιν έκδιδομένων ούκ έφ' ήμδς τήν πέτραν, άλλ ' ήμάς αύτούς τω

άλη θεΐ καί τή ν ναϋν έπί τή ν πέ τρα ν πρ οσ ήγ ομ εν. Ωσπερ καί τό εμπαλ ιν, 68od

ίο ε ί τ ις τή ν παρα λίαν πέτρ αν έστώς έπί τη ς νηός άπ ώ σετ αι , δράσει μεν

ούδέν ε ίς τήν έστώσαν καί άκίνητον πέτραν, έαυτόν δέ έκείνης άποχωρί-

σε ι , καί δσω μάλλον αύτήν άπώσεται , μάλλον αυτής άκοντ ισθήσεται .

Δ ιό καί προ παντός καί μάλλον θεολογίας εύχής άπάρχεσθαι χρεών ούχ

ώς έφελκομένους τήν άπανταχή παροΟσαν καί ούδαμή δύναμιν, άλλ' ώς

is τα ΐς Θείαις μνήμαις καί έπικλήσεσ ιν ήμάς αύτούς έγχειρίζον τας α ύτ η καί

ένοΰντας.

<2 > Kai τοΟτο δέ ϊσως άπο λο γία ς άξιον, δτ ι το ΰ κλεινού καθηγεμόνος βι α

ήμ ώ ν Ιεροθέου τάς

θεολο ικός στοιχειώσεις

ΰπερφυώς συναγα γόντος

ήμεϊς ώς ούχ Ικανών έκείνων άλλας τε καί τήν παροΟσαν θεολογίαν

» συνεγ ραψ άμεθα . Καί γά ρ, εί μέν έκεΐνος έξης δια πρα γμα τεύσ ασ θα ι πάσας

τάς θεολογ ικός πρα γμ ατ είας ήξίω σε καί μερικαΐς άνελίξεσι διήλθεν

άπάσης θεολογίας κεφάλαιον, ούκ αν ήμεϊς έπί τοσούτον ή μανίας ή

1 sqq Cf Schol 233 ,2 8- 31 ; Horn II θ 18s qq; PI R 616b sq; Gr Naz or 31,28; G r N yss

anim et res 89 A; P roel in Prm V 118; id in Ti I 206,4 sqq ; K oc h, Pseu do-D ionysiu s

Areo pagita, pp 184 sqq 5 sq Cf Ko ch, Pseudo-D ionysius Areo pagita, ρ 187 6 sqq

Cf Clem str IV 152,2; G r Ny ss anim et res 89 A 7 πεισμ άτω ν: Cf Schol 233,32;

PI L g 893b; Proel in Cra 51,9; Ko ch , Pseudo-D ionysius Areopa gita, ρ 188 13 sqq

Cf D N 138,2 sq; PI E p 8 ,352 esq ; id L g 893b; id Ti 27c; 48d; Proci in Ti I 214,17 sqq

14 τήν άπ αντα χή : Cf Schol 23 3, 33 -4 9 17 του κλίΐνοΟ: Cf Schol 233,50 17 sqq

Cf D N 133,13 sqq; 230,6 sqq


3 πρ όσω : δνω πρό σω Fa (corr) άνω Le 4 έδωκοΰμεν Re ίκδοκοΟμεν VcKa 8

έκδεδομένων PaR cPtPnP bFa 10 άπ ώ ση τα ι Pa (ser άττώσειται)

RcPtPnPbFbVeVvV b(e corr)FaLcLeW c 11 άποχω ρήσει PaRcPtPnFbVvV bFaLeW c

12 άπ ώσ εται: άπ ώσ ητα ι PaVeVvV bLcLeW c άττόσεται Pt om K a (sed add mg ) 13

τη? εϋχήξ RcV vVb 15 μνή μαι; omnes codd : μνείας ν 17 Kai - 1 4 3 ,8 έκφαίνοντες:

exp Brons, Sekun däre Textpartien pp 110 sqq 19 ούχ cós coli VeWc ούχ ώς ούχ

VcK aPg 20 καί γά ρ omnes codd praeter Pb FbF aLe : καίτοι γε PbF b ν καίτοι FaL e;

cf Lilla, Osse rvaz ioni, pp 141 sq εί μέν: εΐπε ρ Pt(e corr)Pn(e corr )VfV eVc Ka Pg εί

μή Fa; cf Lilla, Osservazioni, p p l4 1 sq 22 ή prim: om Pb




σκαιότητος έληλύθαμεν ώς ή όπτικώτερον εκείνου καί θειότερον οΙηθηναι

ταΐς θεολογίαις έπιβάλλειν ή δις τα αύτά περιττώς λέγοντας είκαιολογή-

σα ι, ττροσέτι καί άδ ικήσα ι καί διδάσκα λον καί φίλον όντα καί ή μας

TOU S μετά Παϋλον τον θείον Ικ των έκείνου λογίων στοιχειωθέντας, τήν

S I Β

κλειν οτά την αύ τοΰ καί θεωρίαν καί εκφανσιν έαυτοΐς υφαρπάζοντας. s

Άλλ' επειδή τω όντι τά θεία πρεσβντικώς ύφηγούμενος εκείνος συνοπτι-

κούς ήμΐν όρους έξέθετο καί εν év πολλά περιειληφότας ώς οίον ήμΐν καί

δσοι καθ' ήμας διδάσκαλοι των νεοτελών ψυχών έγκελευόμενος άναπτύ-

ξαι καί διακρΐναι τφ ήμΐν συμμέτρω λόγω τάς συνοπτικός καί ένιαίας

της νοερω τάτ ης τάνδρός έκείνου δυνάμεως συνελίξεις, καί πολλά κις ή μας ίο

καί αυτός εις τούτο προέτρεψας καί τήν γε βίβλον αύτήν ώς ύπεραίρου-

σαν άνταπέσταλκας. Ταύτη τοι καί ήμεΐς τον μέν ώς τελείων καί πρεσβυ-

τικών διανοιών διδάσκαλον τοις υπέρ τους πολλούς άφορίζομεν ώσπερ

τινά δεύτερα λόγια καί τών θεοχρήστων άκόλουθα. Τοις καθ' ήμδς δέ

ήμείς άναλόγω ς ήμ ΐν τά θεία παραδώσομεν. Εί γα ρ «τ ελ είω ν εστίν ή is

68 e στερεά τροφή », τό ταύ την έστιδν έτέρους όπόσης αν είη τελειότητο ς;

Όρθώς οΰν ήμΐν καί τοΰτο είρηται τό τ ήν μέν αύτοπτικήν τών νοητών

λογ ίων θέαν καί τήν συ νοπ τικήν α ύτών διδασκαλίαν πρεσβυτική ς δεΐσθαι

δυνάμεως, τήν δέ τών είς τοϋτο φερόντων λόγων έπιστήμην καί έκμάθη-

σιν το ις ύφειμένοις καθιερω ταΐς καί Ιερωμένοις άρμόζειν. 2ο

2 είκαιολογ ήσαι: Cf Schol 236,1 4 Παΰλον: Cf D N 159,4; 203,6 sq; E p 5,1073 A;

Ep 7,1080 B; E p 9,1108 B; 1112 A; K och , Pseudo-Dionysius A reopagita, ρ

5

στοιχει-

ωθέντα : Cf Schol 23 6 ,2 -6 6 πρεσβυτικώς: Cf Schol 23 6, 7- 11 ; Ko ch, Pseudo-

Dionysius Areo pagita, ρ 54 6s qq Cf D N 143,6 sqq 7 ώς οίον ήμ ΐν: Cf Schol

236,12 - 1 5 8 Cf PI Phdr 250e; Ko ch , Pseudo-Dionysius Areopa gita, pp 53 sq 14

δεύτερα λό για : Cf Schol 23 6, 16 -1 8 15 Cf D N 114,1 15sq Vide Hbr 5,14; cf

Ep 9,111 2A 17 αύτ οπτ ικήν: Cf Schol 236,1 9sq 18 πρεσ βυτικής : Cf Schol

2 3 6 , 2 1 - 2 8


1 έληλύθαμεν omnes codd praeter VvVb: έληλύθειμεν VvVb v; cf Lilla, Osservazioni,

ρ 142 ώς ή: ή ώς coll PbFbFaL eW c όπτικώ τερο ν: ύπο πτικώ τερο ν

Pt(corr)Pn(corr)Fb (corr) όπτικότερ ον V b 2 θεολογίαις: θεολογικάϊς Fa Lc (corr)

έπιβάλλειν PaRcVvVb(e corr)FaLe: έπιβαλεΐν cett codd ν; cf Lilla, Osservazioni, ρ 142

4 λογ ίων omn es codd praeter Pb: λόγ ων Pb ν 5 υφαρπάζοντας: μεταγράφοντας

Fa Le (adscr υφαρπ άζοντας m g) 7 οϊόν τε Le (ser τε s lin) LeWc 8 όσο ι: δσοις

Re ώς ol Vv Vb FaL c (corr) διδάσκαλοι: διδασκάλο υ Re 8 sq Cf Lilla,

Osservazioni, ρ 142 10 το υ άνδρός RcV vVb 12 άνταπέσταλκας: άντοατοστείλας

Pa άνταπέσ τειλας Re 13 διδάσκαλον: διδάσκαλον καί τά αύτοϋ VePg τοις:

τη ς PtPn Pb(cor r)Fa 14 Θεοχρήστων omn es cod d praeter PaF bV b: ΘεοχρΙστων

PaFb θεοχαρίστων Vb 15 ήμ ΐν τά Θεία: τά θεία Re (ήμΐν exp) Vf ύμϊν τά θεία Pb

(ήμΐν mut in ύμΐν) τά θεία ύμϊν Le 16 τα ύτ η VfV ePg όπόσης: πόση ς Pa (e

corr) πόσεις Re (e corr) όσης V b όπ όσ η Wc 18 διδασκαλίας PnFa 20 άρμόζει

VvVb



III. 2 4

Καίτοι καί τούτο ήμϊν έπιτετήρηται λίαν έμμελώς ώστε τοις αύτφ

τω θ είω καθηγεμό νι κατά εκφανσιν σαφή διηυκρινημένοις μηδ δλω ς

έγκεχειρηκέναι ποτέ πρός ταύτολογίαν εις τήν αύτήν του προτεθέντος

αύ τφ λ ογ ίου διασάφησιν. Έπ εί καί παρ αύτοΐς τοις θεολήπτοις ήμών

5 ίεράρχαις, ήνίκα καί ήμεΐς, ώς οΤσθα, καί αύτό ς καί πολ λο ί τω ν Ιερών

ήμών άδελφών έπΐ τήν θέαν του ζωαρχικοΟ καί Θεοδόχου σώματος

ωι d

συνεληλύθαμεν, παρήν δέ καί ό άδελφόθεος Ιάκωβος καί Πέτρος, ή κορυ-

φαία καί πρεσβυτάτη τών θεολόγων άκρότης, εϊτα έδόκει μετά τήν θέαν

ύμνήσαι τούς ίεράρχας άπαντας, ώς έκαστος ήν ίκανός, τήν άπειροδύνα-

ιο μον άγα θό τητ α τη ς θεαρχικής άσθενείας, πά ντω ν έκράτει μετά τούς

θεολόγους, ώς οΤσθα, τών άλλων ίερομυστών δλος έκδημών, όλος έξιστά-

μενος έαυτοΰ καί τήν πρός τά ύμνούμενα κοινωνίαν πάσχων καί πρός

68 α

πάντων, ών ήκούετο καί έωperro καί έγιγνώσκετο καί ούκ έγιγνώσκετο,

θεόληπτος είναι καί θείος υμνολόγος κρινόμενος. Kai τί άν σοι περί τών

έκεϊ θεολογηθέντω ν λέγ οιμι; Καί γά ρ, εί μή καί έμαυτοϋ έπ ιλέλησμ αι,

πολλάκις οίδα παρά σου καί μέρη τινά τών ένθεαστικών έκείνων ύμνω-

διών έπακούσας. Ουτω σοι σπουδή μή έκ παρέργου τά θεία μεταδιώκειν.

4s qq Cf J o D dorm II 18,49 sqq 6 το υ ζωαρχικοΟ: Cf D N 123,6; 192,19; Schol

23 6 ,2 9- 33 θεοδόχου: Cf CH 212C; 304A ; Ep 8 .1092B; Schol 236 ,28 -32 ; Gr

Ny ss hom 13 in Cant 388,21 sq; 390,22 sqq ; id or catech 116,10; 144,4; 148,12; Sop hr

Η o r 2,32; Mod dorm 3284 Β; J o Eu b concept BM V 15; J o Mon hymn Nie Myr 3

6sq Cf CH 181 Β; E p 8,1089 C; Trans BM V apud Tischendorf, pp9 5s qq ; Bonaccorsi,

Vangeli, pp 260 sqq; de Santos Otero, Eva ngelio s, p p 619 sqq; Halkin, B H G 1055 sqq;

Gonzalez, La dormición; Grum el, L apod osis; Haibach-Reinisch, Ein neuer « Transitus

Mariae »; Jug ie, La fête; Ju gi e, L a m ort; sed cf Gelzer, Σώμ α 7 άδελφόθεος: Cf Mt

13,55 sq; Me 3,31 sqq ; 6,3; G al 1,19; Cyr Ps 68,28 Ιάκ ωβ ος: C f M t 4,21; 27,56; Me

3,17; 5,37; 9,2; 14,33; 15,40 Πέτρος: Cf M t 16,18 sq; M e 1,16 sqq ; 3,16; Le 22,31 sqq ;

Jo h 21,15 sqq ; Act 12,1 sqq; G al 1,17 sq; 2,11 sqq; K och , Pseudo-D ionysius Areop agita,

pp 46 ; 163 8 τώ ν θεολόγω ν: Cf Schol 236,34 10 της θεαρχικής άσθενεΐας: Cf

Schol 236,35-237,25; I Cor 1,25; II Cor 13,4sq (έσταυρώθη έξ Ασθενείας); Phil 2,6sq;

Hbr 5,7; Or hom 8 in Jer 9; Leont Β Nes t et Eu t 1344 C 11 Ιερομυστών: Cf DN

126,8 11 sq δλος έξιστάμενος έαν τοϋ : Cf D N 158,19; 159,3 sqq ; 194,13 sq; M Th

1000 A; Ep 9,1112 C 12 C f D N 134,1 sq 14 θείος υμνολόγο?: Cf Schol 23 7,2 6- 31 ;

Act 16,25; Eph 5,19; Col 3,16


2 έκφανσιν: Ικφασιν PtVf ίμφανσιν Pn ίμφασιν VvVbFa (mut in Ιμφανσιν s lin) Le

3 έγχειρικέναι Re ίγχειρη κένα ι Vv έγκεχειρικέναι Wc πο τέ: om Pb Fb αύτή ν:

om Pa Lc (add s lin) 5 αυτός: αώτοί Pa(corr)PbV vVb αύτό Pt (corr) 10

άσθενεΐας: εύσθενεΐας Pa(corr)Pn(corr)Ve (adscr άσθενείας mg) Vb(e corr)Lc(e corr)Vc

(corr) 14 elvat καί om nes cod d: elvai ν 17 ούτω ς PbVeVvWc



1 4 2

De Div in i s Nom in ibus

68 β < 3 > Καί ίνα τά έκεϊ μυστικά καί ώς τοις πολλοίς άφφητα καΐ ώς

έγνωσμένα σοι παραλε ίψωμεν, ότε το ις πολλοίς έχρήν κοινωνησαι καί

όσους δυνατόν έπ ΐ τήν καθ' ήμας Ιερογνωσίαν προσαγαγε ΐν , όπως

ύπερε ΐχε τους πολλούς των ι ερών διδασκάλων καί χρόνου τρ ιβή καί νου

καθ αρό τητι καί απο δείξεων άκριβε ία καί τα ΐς λο ιπα ΐς Ιερολογίαις, ώ στε s

ούκ άν ποτε προς ούτω μέγαν ήλ ιον άντωπεΐν ένεχε ιρήσαμεν. Ούτω γάρ

ήμεΐς έ αυτώ ν συνησθήμεθα καί ίσμεν, ώς ούτε ίκανώς νοήσ αι τ ά νοη τά

τώ ν θείων χ ωρ οΰμ εν ο ύτε όσ α ( >ητά της Θ εογνωσίας έξειπ εΐν καί φρ άσα ι.

Π ό ^ ω δε όντες άπολε ιπόμεθα τη ς τών θε ίων άνδρών είς θεολογικήν

άλήθε ιαν επ ισ τήμ ης, ότ ι π άντω ς άν είς το ύτο δ ιά περ ισσ ή ν εύλάβε ιαν ίο

έληλύθαμεν είς το μηδόλως άκούειν ή λέγειν τι περί της θείας φιλοσοφίας,

58 e εί μή κατά νοϋν ε ίλήφαμεν, ώς ου χρ ή της ενδεχομένης τώ ν θείων γ νώσ εως

άμελεϊν. Καί τοϋτο ήμας Ιπεισαν ού μόνον αί κατά φύσιν εφέσεις τών

νοών ερωτικώς άεί γλ ιχόμεναι της έγχωρούσης τών Οπερφυών θεωρίας,

άλλά καί αύ τή τώ ν θείων θεσμών ή άρ ιστ η διάταξις τά μεν ύπ έρ ήμας is

άποφάσκουσα πολυπραγμονεϊν καί ώς υπέρ άξίαν καί ώς άνέφικτα,

3 ίερογν ωσ ίαν: Cf C H 305 C 4 Ιερών διδασκάλω ν: Cf D id 15,1 sq; Clem eel 23

5 Ιερολογίας: Cf E H 377 A; 392 A; 396 B; 425 B; 429 Cs q; 43 2A sq q; 441 C; 473 A;

476 D ; 513 C 6 μέγαν ήλιον: Cf D N 193,10 sq 8 τώ ν θείων: Cf Schol 237,32

θεογνωσίας: Cf D N 199,21; 200,2; CH 30 4A ; Ep 9.1112 A 10 διά περισσή ν

εύλάβειαν: Cf D N 111,1; CH 305 A ; 305 D ; Schol 237,33 sq; PI L g 813c; G r Thau m

pan or II 11,6; Ath ep Serap 1,20 12 είλήφαμεν: Cf Schol 23 7, 35 -3 9 13sq q

Cf Arist Metaph 980a; id E N 1094a 13 έφέσεις: Cf D N 179,13 14 Cf D N 157,20;

159,10; 159,16; 160,9; 160,16; 161,14; 162,2; E p 8,1085 D ; PI Phd r 248d 15 τά μέν

ύττέρ ήμας: Cf Schol 23 7, 40 -4 4 15 sq Cf Ps 131 (130),1; Gel Cyz h e II 21,22

PaRc PtPn PbFb VfVe Vv Vb Fa (post 7 ούτε defic; ine 167,3 κατά τήν ) LcLeWc

VcKaPg ν

1 καί* ίνα PaRc (adscr άλλ mg) PtVfVeVvVbLcLe (ser άλλ Ινα et adscr καί mg)

W cVcKaPg: ά λλ *ΐνα Re (ser καί Ινα et adscr άλλ mg ) PnP bFb FaL e (adscr καί ίνα mg )

ν; cf Lil la, Osservazioni, ρ 143 ώς alt: om VvVb 3 προ σαγ αγεΐν: πα ραγ αγεΐν

Pt προ σαγε ϊυ Le (corr s l in) δπω ς: ούτως coni Lilla, Osservazioni, ρ 143 6

άντω πεΐν: άντοπεΐν RcP tFbK a άντειπεΐυ Pa 7 συνησθήμεθα: σννιστώμεθα Pt

συνησθόμεθα PnFa (ser συνισθόμεθα) ώς: ώσ τε VvV b (ser ώ στ) ούτε: ούχ

VvV b 8 θείων: θείων γραφώ ν δηλο νότι (e gl hue intrusum) Ka (e corr)Pg όσα

£>ητά Pa (corr in ώς άρ ρη τα ) Re (ser ώς άρ ρητ α et adscr ά λλ όσα ¿ ητά mg) VfV cKa Pg:

όσα τά ^ητά ν ώς άρρητα Pa(e corr)Rc (adscr άλλ όσα φητά mg) PtPnPbFb (ser ώς

άρρητα τά) Ve Vv Vb (ser ώς άρητα ) LcLeW c; cf Lilla, Osservazioni, ρ 143 10

περισσ ήν: περ ιστή ν Vb (e corr) 11 έληλύθαμεν: έληλΰθειμεν Vv 12 της

ένδεχομένης: τούς έναρχομένους Pa(corr)Rc (ser τη ς ένδεχομένης et adscr άλ λ τούς

έναρχομένους m g) γνώσεω ς: γνώσ εων Pa VfP g 14 της: καίτοι Pt



III. 3 - IV. 1 143

π ά ν τ α δ έ , ό σ α ή μ ϊ ν έ φ ί ε τ α ι κ α ι δ ε δ ώ ρ η τ α ι μ α ν θ ά ν ε ιν , π ρ ο σ ε χ ώ ς έ γ κ ε λ ε υ ο -

μ έ ν η κ α ΐ έ τ έ ρ ο ι ς ά γ α θο ε ι δ ώ ς μ ε τ α δ ι δ ό ν α ι .

Το ύ τ ο ι ς ο ύ ν κ α ί ή μ ε ϊ ς π ε ι θό μ ε ν ο ι κ α ι π ρ ο ς τ η ν έ φ ι κ τ ή ν τ ω ν Θ ε ί ω ν

ε ΰ ρ ε σ ιν μ ή ά π ο κ α μ ό ν τ ε ς ή ά π ο δ ε ι λ ι ά σ α ν τ ε ς , ά λ λ α K a i τ ο υ ς μ ή δ υ ν α μ έν ο υ ς

5 είς τ ά ή μ ώ ν κ ρ ε ί τ τ ο ν α Θ ε ω ρε ΐν ά β ο η θ ή τ ο υ ς κ α τ α λ ι π ε ΐ ν ο ΰ κ α ρ τ ε ρ ο ΰ ν τ ε ς

έ π ΐ τ ό σ υ γ γ ρ ά φ ε ι ν έ α υ τ ο ύ ς κ α θή κ α μ ε ν κ α ι ν ό ν μ έ ν ο υ δ έ ν ε ί σ η γ ε ί σ θ α ι

τ ο λ μ ώ ν τ ε ς , λ ε π τ ο τ έ ρ α ι ς δ έ κ α ι τ α ϊ ς κ α τ ά μ έ ρ ος έ κ α σ τ ο ν έ ξ ε τά σ ε σ ι τ ά «smd

σ υ ν ο π τ ι κ ώ ς ε ί ρ η μ έ ν α τ ω ό ν τ ω ς Ί ε ρ ο θέ ω δ ι α κ ρ ί ν ο ν τ ε ς κ α ί έ κ φα ί ν ο ν τ ε ς .

< I V . )

< 1 ) Ε ΐε ν δ ή ο ΰ ν , έ π α υ τ ή ν ή δ η τ φ λ ό γ ω τ ή ν ά γ α θ ω ν υ μ ί α ν χ ω ρ ώ μ ε ν ,

ή ν έ ξ η ρ η μ έ ν ω ς ο ί θ ε ο λ ό γ ο ι τ η ύ π ε ρ θ έ ω Θ ε ό τ η τ ι κ α ι ά π ό π ά ν τ ω ν ά φ ο ρ ί -

ζ ο υ σ ι ν α υ τ ή ν , ώ ς ο ΐ μ α ι , τ ή ν θ εα ρ χ ι κ ή ν ύ π α ρ ξ ι ν ά γ α θ ό τ η τ α λ έ γ ο ν τ ες ,

κ α ι ό τ ι τ ω ε ί να ι τ ά γ α θ ό ν ώ ς ο υ σ ι ώ δ ε ς ά γ α θ ό ν ε ίς π ά ν τ α τ ά ό ν τ α δ ι α τ ε ί ν ε ι

1 sq Cf Col 3,16 έγκελευομένη: Cf Schol 237,45 sq 3 Τούτοις ούν καί ήμεΐς:

Cf Schol 237,47 sq 3s qq Cf D N 133,13 sqq 8 συνοτττικώς: Cf D N 140,6 sq;

140 ,9sq; 140,18; Max am big 1053 D ; 1281 C Ίεροθέω: Cf D N 133,13; Schol 237 ,49sq

9 ΕΙεν δή

ούν

Cf Schol 237,52 άγαθω νυμίαν: Cf D N 138,1 sq; Ps 73 72),1;

118 117),1 sqq; Mt 19,17; Le 18,19 9s qq Cf D N 180,8 sqq; 18 1,r Sqq; 182,17sqq;

184,2 sqq; 229,10; 229,15; PI Chrm 1 63d sqq; id R 504 esqq; id Ti 29 esq; Pro d in R I

267,4 sqq; Weertz, Die Gotteslehte 10 άφορίζουσιν: Cf Schol 23 7,5 3- 24 0,3 11

Cf D N 122,1 sq 12 ώς ουσιώδες: Cf Schol 2 4 0 ,4 -6

PaRc PtPnPbFb VfVe VvVb LcLeWc VcKaPg ν

1 όσα ήμϊν : ήμϊν όσα PtPn όσα έν ήμϊν ν έφίεται: έφεΐται Ve 3 έφικτήν: έφεκτήν

Pt 4 μή prim: om Pa add m g)V f άττοκαμόντε Vf πτοκάμνοντες PaR cVv Vb Lc e

corr) 5 είς: exp Lilla, Osservazion i, ρ 144 6 είσηγείσ θαι: είσηγήσ ασβ αι Le 7

λεπτοτέραις: λεπτομερώς Vv corr in λεπτομερέι) Vb δέ: τε PtPnPb ταϊς: exp

Lilla, Osservazion i, ρ 144 8 τφ : τω ν PnWc έκφαΐνοντες: έμφαΐνοντες Vf lin

9 praem Κεφάλαιον Δ. Περί άγαθοϋ, φωτός, καλοΟ, Ιρωτος, έκστάσεως, ζήλου, καί

ότι τ ο κακόν ούτε όν ούτε έξ όντος ούτε έν τοις ούσιν PaRcP tPnPb ser ούσι) Fb V f

om Κεφάλαιον Δ) VeVv coll Κεφάλαιον Δ post ούσιν) V b om Κεφάλαιον) L cL e coll

Κεφάλαιον Δ post ούσιν) Wc coll Κεφάλαιον Δ post ούσιν; ser ούσι) Vc Ka Pg om et

Δ et καί ότ ι usque ad ούσιν) 9 χωρούμεν PtPn e corr) 12 καί: exp Lilla,

Osservazioni, ρ 144 ότ ι: δτ η Re corr) ετι Pt corr)Pn τφ : τό PbFbVfV eVvVbL cWc

τάγαθόν: τό άγαθόν RcF b άγαθόν PtPn ώς: om Le




τή ν ά γα θό τη τα . Καί γά ρ ώ σπερ ό καθ ή μας ήλ ιος ού λογιζόμενος ή

προαιρούμενος, άλλ α ύτ φ τ φ ε ίναι φω τίζε ι πά ντα τα μετέχειν το υ φωτός

αύτοΰ κατά τον ο ίκε ΐον δυνάμενα λόγον, ούτω δή καί τάγαθόν ύπέρ

ήλιον ώς ύττέρ άμυδράν ε ίκόνα τό έξηρημένως άρχέτυπον αύτη τή ύπάρ-

ξει ττασι τοις ούσιν άνα λόγ ως έφίησι τάς της όλης άγ αθ ότη τος άκτΐνας. 5

Διά ταύτας ύπέστησαν αϊ νοηταΐ καί νοεραί ττάσαι καί ούσίαι καί

69 e δυνάμεις καί ένέργ ειαι, διά τα ύτα ς είσΐ καί ζω ήν Ιχο υσ ι τή ν άνέκλεηττο ν

καί άμείωτον άπάσης φθοράς καί θανάτου καί ύλης καί γενέσεως καθα-

ρεύουσαι καί τής άστάτου καί φευστής καί άλλοτε άλλως φερομένης

άλλοιώ σεως άνωκισμέναι καί ώς άσ ώμ ατο ι καί άθ λοι νοούνται καί ώς ίο

νόες ύιτερκοσμίως νοούσι καί τούς τώ ν όντ ων οίκείως έλλάμ πο ντα ι λόγο υς

696 α καί αύθις ε ίς τά σ υ γγ εν ή τά οίκεΐα δ ιαπορ θμεύου σιν. Καί τή ν μονήν Ικ

τής άγαθότητος Ιχουσι , καί ίδρυσις αύταϊς έκεΐβέν έστι καί συνοχή και

φρουρά και έστία τών άγαθών, καί αύτής έφιέμεναι καί τό είναι καί τό

εύ ε ίναι Ιχουσ ι καί προ ς αύ τήν ώς έφικτόν άπ οτυ πού μενα ι καί άγα θοειδεΐς is

είσι καί ταΤς μεθ αύτά ς κοινων ούσιν, ώς ό Θείος θεσμός ύφ ηγ εΐτ α ι, τώ ν

είς αύτάς έκ τά γα θο ύ δ ιαφ οιτησά ντω ν δώρω ν.

( Τ ) Εκείθεν αύ τα ΐς al ύπερ κόσ μιοι τάξεις, αϊ πρό ς έαυτάς ένώσεις, at

696

β έν άλλή λαις χωρήσε ις , a l ά σύ γχυ τοι δ ιακρίσε ις , a l πρός τάς κρε ίττους

άν αγ ω γικα ί τώ ν ύφειμένων δυνάμεις, al περί τά δεύτερα πρό νοια ι τώ ν 2ο

πρεσβυτέρων, al τών οίκείων έκάστης δυνάμεως φρουραί καί περί έαυτάς

1 ώσπ ερ ό καθ ήμας ήλιος: Cf D N 187,17 sqq; Schol 240,7 - 2 6 ; PI R 50 7ds qq; Iamb

myst I 12; G r N az o r 21,1; 28,30; Proci in Cra 98,1 sqq; id inst 122; 140; 189; K oc h,

Pseudo-Dion ysius Areop agita, pp 236 sqq

sq

ù

λογιζόμενος ή προαιρούμενος:

Cf Plot Enn IV 3,13,20; Semm elroth, Go ttes ausstrahlendes Licht, p p 48 7s q 3 sqq

Cf D N 147,2 sqq 6 sqq Cf CH, c VII, 205 Β sqq; c VIII , 237 Β sqq; c IX , 257 Β sqq;

284 D sqq 8 φθοράς καί θανάτο υ: Cf Schol 241,1 Ολης καί γενέσεως καθαρεύουσαι:

Cf D N 195,6 sq; PI Phd 66d sq; 67c; Ko ch, Pseudo-Diony sius Areo pagita, ρ 122 11

οίκείως έλλά μπο νται: Cf Schol 241,2 sq 12 Cf Ko ch , Pseudo-D ionysius Areo pagita,

pp 233 sq 13 sq καί φρουρά καί έστία: Cf D N 120,2; Schol 2 4 1 ,4 - 1 0 14

έφιέμεναι: Cf D N 148,8 sqq ; E H 561 Β sq et al; Arist E N 11 I; III; X passim 18

Εκείθεν αύ ται?: Cf Schol 241,11— 37 αϊ ύπερκ όσμιοι τάξεις: Cf Heracleon ap O r

J o 13,60; Or princ I 6,2; Oecum A poc 4,3 (p 69) 18 sqq Cf D N 186,1 sqq; 195,3 sqq


4 ώς ύττέρ: ώσττερ Re (corr s lin et adscr ά λλ ώ σπ ερ m g) F b 7 είσΐ: είσί καί ζώσ ι

VfVe VcK aPg ; cf Lilla, Osservaz ioni, ρ 144 11 οίκείους PbL c(e corr)Le 14 Ιστία :

έστίασις Pa om Le (add m g) καί τό είναι: om Pt(add mg )VvL e (add m g) κατά τό

είναι Pb τό prim: το υ Re (sed corr) 16 μεθ* αύτάς em Lilla, Osse rvaz ioni,

ρ 144: μετ αύταΐς RcP tVb μετ αύτάς cett codd ν 20 άνα γω γικαί: άναγωγικά ς Pa

(corr) άναγωγάς καί PnPb άναγωγαί καί Pt άναγωγικαί καί Vf άναγωγηκαί We

21 δυνάμεως: δυνάμεων PaR cPn PbF bLe καί: αϊ coni Lilla, Osservazion i, ρ 144

έαυτάς: αύτάς PaRcPnPbFbWc



IV. 1 . 2 14 5

άμετάτττωτοι συνελίξεις, αϊ περί τήν Ιφεσιυ τάγαθού ταυτότητες καί

άκρότητες καί δσ α δλ λα εϊρηται πρ ος ήμών έν τ φ

Π ερί τώ ν άγγελικώ ν

Ιδιοτήτω ν κα ί τάξεω ν

Αλλά καί, δσα της ούρανίας Ιεραρχίας έστίν, αί άγγελοπρεπεΐς καθάρ-

5 σεις, αϊ ΰπερκόσμιοι «ρω ταγω γίαι καί τ α τελ εσι ου ργ ά της δλης Αγγελικής

τελειότη τος έκ της πα να ιτίου καί πη γαία ς έστίν άγ αθ ότ ητ ος , έξ ής καί

τό άγαθοειδές αύταΤς έδωρήθη καί το έκφαίνειν έν έαυταΐς τήν κρυφίαν

Αγαθότητα καί εΤναι άγγέλους ώσπερ έξαγγελτικάς τής θείας σιγής καί

οίον φώτα φανά του έν άδύτοις όντος έρμηνευτικά προβεβλημένας.

9

c

ίο Ά λ λ ά καί μετ έκείνους του ς Ιερούς καί άγ ιου ς νόας αϊ ψυ χαί καί δσ α

ψυχών άγαθά διά τήν ύπεράγαθον εστίν άγαθότητα τό νοεράς αύτάς

είναι, τό ?χειν τήν ούσιώδη ζωήν άνώλεθρον αυτό τό είναι καί δύνασθαι

πρός τάς άγγελικάς άνατεινομένας ζωάς δι αύτών ώς άγαθών καθηγε-

μόνων έπί τήν πάντων άγαθών άγαθαρχίαν άνάγεσθαι καί τών έκεΐθεν

is έκβλυζομένων έλλάμψεων έν μετουσίς* γίνεσθαι κα τά τή ν σφών άν αλο γίαν

καί τής του άγαθοειδοϋς δωρεάς, όση δύναμις, μετέχειν καί δσα άλλα

προς ήμών έν τοϊς Π ερ ί ψ υ χ ή ς άπηρίθμηται .

Ά λ λ α καί περί αύτώ ν, εί χρ ή φάναι, τώ ν ά λογ ων ψυχών ή ζώ ων,

δσα τον άέρα τέμνει καί δσα έπί γης βαίνει καί δσα είς γήν έκτέταται

20

καί τ ά έν Οδασι τήν ζωή ν ή άμφιβίως λαχ όν τα καί δσα ύ π ό γή ν

9 d

1 σννελίξεις: Cf DN 153,11 1 sq C f DN 162,10 sq 2 èv τ ώ ïïepl τών άγγελικών:

Cf Schol 241,38— 40; Roqu es, Denys, coli 259 sqq 4 ούρανίας Ιεραρχίας: C f CH

passim, praecipue CH 121 A sqq ; 124 A; 1 36 D ; 145 Β; 164 C sq ; E H 369 A; 372 A; 37 2C ;

373 A sq et al; Roqu es, L a no tion; R oques, L Univers dionysien, pp 96 sq q; Stiglmayr,

Über die ermini al άγ γελ οπ ρεπ εϊς καθάρσεις: C f CH 208 A; 2 09 C; 240 C; S chol

24 1 , 41 -4 9 ; Jes 6 ,6 sq 6 Cf DN 132 ,1 7sq Cf DN 169 ,20sq ; CH 180 Β; M Th

997 Β; Sch ol 36,23 sqq; 241 ,50 sq; Or C els 5,4; G r Nyss hom 13 in Cant 390,17 ; A nast

S viae dux II 4,120 sqq; E t G ud 3,43 sqq; Ko ch , Pseudo-Dionysius Areopagita, p p4 5;

131 9

èv

άδυτοι?: C f DN 170,4 sq; E H 428 C; Ep 8,1088 B ; 1088 D ; B as hex 2,1

10 νόας: Cf D N 115,3 al ψυ χαί: Cf Schol 244,1 —6 13 ώς άγ αθ ών καθηγεμόνω ν:

Cf CH 165 A; C lem paed I 1,1; Ath ep A eg L ib 8,556 Β ; G r N yss hom 9 in Cant

279,2 sqq; Ko ch , Pseudo-Dionysius Areopagita, ρ 60 14 άγα θαρ χίαν: Cf DN 117,12;

138,2 ; 138,5 ; Ep 2 ,1068 A; 1069 A; Schol 2 4 4 ,7 -1 1 14sq Cf DN 150,1 sq 17

Περί ψυχής: Cf DN 210,14 sq; Ep 9,1108 A; Schol 244,12; Roques, Denys, coli 259 sqq

18 άλό γων ψυχώ ν: Cf Schol 24 4 , 13 -1 5 19sqq Cf Gen l ,30 sq 20 άμφιβίως

λαχόντα: Cf Schol 244 ,16- 23


5 τελεσιουργικά Vv Vb Lc (corr) 7 έαυταΐς: αύταϊς VfL e 8 έξαγγελικάς PtFb

(corr) σιγ ής: π ηγ ής PtPn 9 οίον: οίονεΐ Lc(e corr)LeW c 14 πά ντ ων :

πά ντω ν τών VfVcKaPg 15 έλλάμψεων: ¿λάμψεων Re έκλάμψεων Lc(corr)Vc 20

ή: om Pa (sed ss)




έγκεκαλυμμένα ζή καί έγκεχωσμένα καί απλώς όσα την αίσθητικήν εχει

ψυχήν ή ζωήν , κα ί ταΰτα πάντα δ ιά τάγαθόν έψύχωται κα ί έζώωται .

Καί φυτά δέ πάντα την θρεπτικήν καί κ ινητικήν εχει ζωήν έκ τάγαθοϋ,

καί όσ η άψυχ ος καί άζωος ούσία διά τάγ αθ όν έσ τι καί δι αυ τό τη ς

ουσ ιώδο υς εξεως ελαχεν. 5

97 α

( 3 ) ΕΙ δέ καί υπέρ πά ντα τά όντα έστ ίν , ώσ περ ουν έστ ι , τάγα θόν,

καί τό άνείδεον είδοποιεΐ . Καί έν αύτφ μόνορ καί τό άνούσιον ούσίας

υπερβολή καί τό άζωον ύπερέχουσα ζωή καί τό άνουν ύπεραίρουσα

σοφία καί δσα è τάγαθφ της τών άνε ιδέων έστ ίν ύπεροχικής ε ίδοποι ίας.

Καί , ε ΐ θεμιτόν φάναι , τά γα θο ϋ το υ ύπ έρ πά ντ α τά δν τα καί αυ τό τό μή ίο

ö

έφίεται καί φιλονεικε ϊ πως έν τάγαθφ καί αυτό ε ίναι τώ όντως

ύπερουσίςρ κατά τήν πάντων άφαίρεσιν.

697 Β

<4 > Ά λλ όπερ ήμδς έν μέσω παραδραμ όν διαπέφευγε , καί τώ ν ουρα-

ν ίων άρχω ν καί άπο περα τώσ εων αίτ ία τά γαθ όν, τη ς άναυξοΰς καί άμε ιώ-

το υ καί όλως άν αλ λοιώ του ταύ τη ς εύροίας, καί τώ ν άψό φω ν, εί ού τω is

χρή φάναι , της παμμεγέθους ούρανοπορίας κ ινήσεων καί τών άστρφων

τάξεων και εύπρεπειών καί φώτων καί Ιδρύσεων καί της ένίων άστέρων

μεταβατ ικής πολυκινησίας καί της τών δύο φωστήρων, οΰς τά λόγια

καλε ί μεγάλους, άπό τών αύτών ε ίς τά αύτά περ ιοδικής άποκαταστά-

σεως, καθ άς αϊ πα ρ ή μ ϊν ήμ έρα ι καί νύκτες όριζό μενα ι καί μήνες καί 2ο

ένιαυτοί μετρούμενοι τάς του χρόνου καί τών έν χρόνω κυκλικός κινήσεις

4sq 6Γ αύτό της ούσιώδους Ιξεως: Cf Schol 244,24-

3

6 Cf D N 109,10 sq; Schol

24 4, 33 -3 9 6s qq Cf D N 134,11 sqq 7 άνείδεον είδοπο ιεΐ : Cf D N 134,11 sq;

E H 404 C 8s q ύπεραίρουσα σοφία: Cf D N 193,5 sqq 10 sq καί αύτό τό μή

δν: Cf Schol 24 4, 40 -4 4; Arist Metaph 1005b; 1046a 10 sqq Cf D N 162,7 sq; PI R

509b; Arist E N 1098a; 1115b; id Metaph 1072a 13 Cf PI Prm 135 d καί τώ ν

ούρανίων: Cf Schol 24 4,4 5- 24 5,1 8; Proci in Cra 97,28 sqq 13 sqq Cf D N 202,12 sqq

16 sqq Cf Gen l, 14 sq q; Ps 136(135),7 sqq 18 καί της τώ ν δύο φω στήρω ν: Cf Schol

24 5, 19 -2 8; Gen 1,16; Ps 136(135),7 19 άποκοπαστάσεως: Cf D N 202,14


2 πά ντα ταϋ τα coll Vv Vb 4 όση: όσα ή PaP nVb 8 άζωον: άζων

PaR c(corr)PnP bFbV vVbL c(e corr)LeWc ύπεραίρουσα: ύπερέχουσα PaRcPt

(corr)PnPb (corr) ν ύπερα ιρούση Ve; cf Lilla, Osservazioni, ρ 145 9 ύπεροχικώς

VvV b 12 ύπερουσίως Pa(corr)Lc(e corr)Le(corr)Wc 13 ουρανίων: exp Lilla,

Osservazioni, ρ 145 14 άποπερατώ σεων: άποπερατόσεων Re ύποπερατώ σεων

Pt(e corr)WcVcKaP g άναυξούς καί άμειώτου omnes codd : àvauÇoûs ν άμειώτο υ:

άμιώ του PaPtPnVc (corr) 15 eupoiaç* VvV bVc ser ευρεία? et adscr γρ καί εύροίας

s l in) KaPg: eüpeías Pa Rc adscr άλλω oúaí as mg) WcVc adscr γρ καί εύροίας s lin)

ουσίας* Re (ser εύρείας et adscr άλλω ούσίας mg) PtPnPbFbVfVeLcLe ν; cf Lilla,

Osservazioni, ρ 145 16 της: τώ ν της VvV b (ser τόν) κινήσεως Pa(corr)Pt 17

ένίων: ένιαίων Pt (corr) 20 ς: αίς Pt ήν coni Lilla, Osse rvazio ni, ρ 146



IV. 2. 3. 4

47

άφορίζουσι και άριθμούσι καί τάττουσι καΐ συνέχουσι.

Τί άν Tis φαίη ττερί αυτής καθ αυτήν της ήλιακής άκτίνος; Έκ τάγαθοΰ

γάρ τό φως καί είκών της άγαθότητος. Διό καί φωτωνυμικώς υμνείται

697

c

τάγαθόν ώς

êv

ε ίκόνι τό άρχέτυπον Ικφαινόμενον. Ώς γαρ ή τής πάντων

5 έπέκεινα θεότητος άγαθότης άπό των άνωτάτω ν καί πρεσ βυτά τω ν ού-

σιών άχρι των έσχάτων διήκει καί ετι ύπέρ πάσας έατί μήτε των

άνω φθανουσών αϋτής τήν ϋπεροχήν μήτε των κάτω τήν περιοχήν

διαβαινουσών, άλλά καί φωτίζει τά δυνάμενα πάντα καί δημιουργεί καί

ζωοϊ καί συνέχει καί τελεσιουργεΐ καί μέτρον έστί των όντων καί αΙών

ίο καί άριθμός καί τάξις καί πε ριο χή καί αίτ ία καί τέλος, ού τω δή καί ή τή ς

θείας άγαθότητος εμφανής είκών,

ó

μέγας ούτος καί όλολαμπής καί

άείφωτος ήλιος, κατά πολλοστόν άπήχημα τάγαθοΰ καί πάντα, όσα

μετέχειν αύτοϋ δύναται, φωτίζει καί ύπερηπλωμένον εχει τό φως είς

697

d

πάντα έξαπλών τον όρατόν κόσμον άνω τε καί κάτω τάς των οικείων

is άκτίνω ν αύγά ς. Καί εΐ τ ι αύτ ών

où

μετέχει, τούτο ού τής άδρανείας ή

τής βραχύτητός έστι τής φωτιστικής αύτοϋ διαδόσεως, άλλά των δια

φωτοληψίας άνεπιτηδειότητα μή άναπλουμένων ε ις τήν φωτός μετου-

σίαν. Άμέλει πολλά των ούτως έχόντων ή άκτίς διαβαίνουσα τά μετ

1 άφορίζουσι: Cf Schol 245,29 2s q Cf D N 111,7 sqq; 118,12; CH 121 D ; 140C ;

144 D ; 301 D ; M Th 1048 A; G r N az or 44,3; Völker Kon templation pp 210 sqq 2 sqq

Cf D N 144 3 sqq; 148 19; 187 17 sqq; CH 301 A sq; E H 445 A; 561 A; Ep 7 1081

Β

3 sq φωτω νυμικώΐ υμνείται τάγα θόν: Cf D N 149,9 sqq; Ps 104(103),2; I Jo h 1,5; Clem

ecl 21; Or C els 6,66; Cyr H catech 6,9; G r N az or 44,3; G r N yss p erf 184,21 sqq ;

188,7 4 sq πάν των έπέκεινα βεότητος: Cf Schol 245,30—44; Ko ch , Pseudo-Dionysius

Areop agita, ρ 102 7 περ ιοχήν : Cf D N 180,2; 196,20 sq; 203,2; 213,13; E H 4 25 B sq ;

Proci de prov 65,10; id inst 152,11 8 καί φω τίζει: Cf Schol 24 5, 45 -4 9 9 Cf

D N 134,15 sq; 182,20 sq; 183,2; 183,5 sq q; 215,8 sqq 10 καί τ ά ξ ι* Cf D N 134,14 sq;

Schol 24 5,5 0-2 48 ,2 12 κατά πολλ οστόν άπή χημ α τάγαθ οΰ: Cf D N 166,1; 167,5;

191,5; 195,17; 201,11 sq; C H 144 B; 337 B; Schol 2 48 ,3 -2 4 ; Plot Enn I 2,2; 1 4,3; V

3,9; VI 7,33; H errn in Phdr 26,4 sq; P roci in Ale 272,2; id in Cra 29,21 sqq ; id in Prm

V 145; V 203; VI 11; VI 120; id in R I 185,1; id inst 129; id theol plat I 29 (ρ 125,5 sq);

Ko ch , Pseudo-Dion ysius Areopagita, pp 195 sqq 13 sqq Cf CH 165 D sq ; 177 Β sqq;

2 9 A sqq; 240 C sqq; 300 C sqq; E H 369 D sqq; 376 C sqq; 437 D sqq ; 444 D sqq;

480 Β sq; 504 C sqq


1 άφορίζουσι δέ καί Pa 2 Tí άν omnes codd praeter VcKaPg: Tí δ άν V cKaPg ν;

cf Lilla, Osse rvaz ioni, ρ 146 αύ τήν : αύτήζ P bF bV f 4 έν είκόνι: έξ εΙκόνος L e

(adscr έν είκόνι m g) είκόνι: ίκόνι Re 5 Θεότητοξ: θεότης PaP b άνω τάτ ων :

άνω τάτω Pa(corr)PbFbV fVeLc(e corr)LeWcKaPg 13 δύναται : δύνανται Pt δύνατε

Fb coll ante 13 μετέχειν VvV b 15 το ΰτο : το ύτ ω Re (corr) om Pt τού του Vf 17

άναπλουμένων: ávorrrctuoμένων Pn




TOO A έκέϊνα φω τίζει , καΐ ούδέν εστι των ό ρατ ών , ού μή έφικνεΐται κατά τό της

οίκείας αίγλης υπερβάλλον μέγεθος.

Άλλα καί προς τήν γένεσιν τών αισθητών σωμάτων συμβάλλεται καί

πρός ζωήν αύτά κινεί καί τρέφει καί αύξει καί τελειοΐ καί καθαιρεί καί

άνανεοΐ. Ka i μέτρον έστί καί άριθμός ωρ ών , ήμερ ών καί πα ντό ς το υ καθ , s

ή μας χρόν ου τό φώς. Αυτό γ ά ρ έσ τι τό φώς, ε ί καί τό τε άσ χη μά τισ το ν

ήν, όπερ ό θειος Ιφη Μωϋσής καί αυτήν έκείνην όρίσαι τήν πρώτην τών

καθ ήμας ήμερων τρ ιάδα. Καί ώσπερ πάντα πρός έαυτήν ή άγαθότης

επιστρέφει καί άρχισυναγωγός έστι τών έσκεδασμένων ώς έναρχική καί

ένοποιός θεότης, καί π ά ντ α αύ τής ώς άρχή ς, ώς συνο χής, ώς τέλους ίο

έφίεται.

Kai τάγαθόν έστ ιν , ώς τά λόγιά φησιν , έξ ού τά πάντα ύπέστη καί

7 Β Ιστιν ώς έξ αίτ ιας πα ντελοΰ ς πα ρηγ μέν α και έν φ τ ά πά ντ α σ υνέστηκεν

ώς έν παντοκρατορικφ πυθμένι φρουρούμενα καί δ ιακρατούμενα καί ε ίς

τά πά ντα έπ ιστρέφ εται καθάπερ είς οίκεΐον Ικαστα πέρας καί ού έφίεται is

πάντα, τά μέν νοερά καί λογικά γνωστικώς, τά δέ αισθητικά αίσθητικώς,

τά δέ αίσθήσεως άμοιρα τη έμφύτω κινήσει της ζωτικής έφέσεως, τά δέ

άζωα καί μόνον όντα τή πρός μόνην τήν ουσιώδη μέθεξ ιν έπ ιτηδε ιότητ ι .

Κατά τον αυτόν της έμφανοϋς είκόνος λόγον καί τό φώς συνάγει καί

έπιστρέφει πρός έαυτό πά ντ α τά όρώ ντα , τά κινούμενα, τά φωτιζόμενα, 2ο

3 sqq Cf D N 187,17 sqq; 192,15 sqq; Schol 2 48 ,2 5- 45 5s q Cf D N 134,15; 147,9;

Schol 2 4 8 ,4 6 - 5 0 6

orrò

γ ά ρ t m τό φώς: Cf Schol 248,5 1-2 49 ,5; Gen 1,3 sqq;

1,14 sqq 7 Μωϋσής: Cf CH 180 D; E H 501 C; 512 B; M Th 1000 C; Ep 8,1084 Β

8 sqq Cf D N 117,16; 120,2; 180,4 9 άρ χισ υν αγ ω γό * Cf D N 217,5 ώς έναρχική:

Cf D N 126,15; 126,17; 127,3; 128,10; Schol 249,6 sq 10 συνοχή ς: Cf D N 120,3;

144,13; 152,21; 155,3; 159,2; 215,1; 219,5; CH 212D; Proel inst 148; Jo D exp 1,1; 1,3

12sqq Cf DN 123,16sqq; Gen 1,4; Rm 11,36; I Cor 8,6; 11,12; Col l ,16sq; Proel inst

25; 27 sq ; 133 13sq Cf D N 214,14sq ; Proel in Ti I 445 ,9sq q; id inst 11; Max

ambig 1188C 15sqq Cf DN 117,15sqq; CH 177D; Schol 24 9,8 -3 00 ; Proel inst 145;

Ko ch, Pseudo-Dion ysius Areop agita, p p 7 6s q 18 μέθεξιν: Cf D N 128,6 19 sqq

Cf D N 147,2 sqq ; CH 120 A ; PI R 509b; Proel inst 5; 13; 17; 121; 146


7 Μωσής PtPnPb Fb VfVeLcLeWc ν όρίσαι : όρεΐσαι Re ώρισε VbLcLeW c τήν

πρ ώτ ην: coll ante 7 όρίσαι Fb Vf πρ ώτ ην: πρ ώ τη Re 12 τά πάν τα: πάντα

Pa corr s l in)Rc 15 δ: δν Pa e corr)R cPtP nPb FbV vV bLcL e ώ Ve Iv Wc Ικαστα

omnes codd: έκάστω ν 16 πά ντα : τά πά ντα Pb corr); cf Lilla, Osservazioni,

ρ 146 αίσθητικά: αίσθητικαί Pa corr) αίσβητά PbVb scr mg)om Fb 18 τη :

της Pa corr)Pb corr) τη ν PtPn corr) 20 πάν τα τά όρώντα omnes codd ser τά

s l in V b) praeter VfVe VcK aPg: πάντα τά όντα, τά όρώντα VfVe VcK aPg ν; cf Lil la,




IV. 4. 5

1 4 9

τά θερμαινόμενα, τά όλως Οπό των αύτοΰ μαρμαρυγών συνεχόμενα. Διό

καί ήλιος, ότι πάντα άολλή ποιεί και συνάγει τά διεσκεδασμένα. Kai

πάντα αύτοΰ τά αίσθητά έφίεται ή ώς του όραν ή ώς του κινεΐσθαι καί

7οο

c

φωτίζεσθαι καί ΘερμαίνεσΘαι καί όλως συνέχεσθαι προς του φωτός έφιέ-

5 μενα. Καί

ù

δ ήπ ο υ φημί κατά τό ν της π αλαιό τητο ς λό γ ο ν , ό τι θεό ς ώ ν

ó ήλιος καί δημιουργός τούδε του παντός Ιδίως έπιτροπεύει τόν έμφανη

κό σ μο ν, άλλ' δ τι « τά άό ρ ατα» το υ θεο ύ « άπ ό κτίσ εω ς κό σ μο υ το ις

ποιή μα σι νοούμενα κ αθο ρδτα ι, ή τε άΐδιος α ύτ οΰ δύναμις καί θειότης ».

< 5 ) ' Α λλά ταύ τα μέν έν τη

Συ μ βο λική θεολ ογ ία

ΝΟν δε την νοητην

7 O O D

ίο τά γα θο ΰ φωτω νυμ ίαν ήμΐν ΰμνητέον καί φητέον, ότι φώς νοητ όν ó

άγ αθό ς λέγ εται δ ιά τό π άν τα μέν ύ π ερ ο υ ρ άνιο ν νο υ ν έμπ ιμπ λάναι νο η-

το ύ φωτ ός, πδ σα ν δε άγν οιαν καί πλά νην έλαύνειν έκ πα σώ ν, αίς ν

έγγένηται ψυχαΐς, καί πάσαις αύταΐς φωτός Ιερού μεταδιδόναι καί τούς

νοερούς αύτών όφθαλμούς άποκαθαίρειν της περικειμένης αύταϊς έκ της

is άγνοίας άχλύος καί άνακινεΐν καί άνα πτύ σσειν τ ω π ο λ λ ώ βάρει το ύ

σκότ ους συμμεμυκότας καί μεταδιδόνα ι π ρ ώ τ α μέν αίγλ ης μετρίας, είτα

έκείνων ώσ πε ρ ά πο γευ ομ ένω ν φ ωτ ός καί μάλλον έφιεμένων μάλλον 7οι α

έαυ τήν ένδ ιδ ό ναι καί π ερ ισ σ ώ ς έπ ιλάμπ ειν , « ό τι ήγ άπ ησ αν π ο λύ » ,

καί άεί άνατείνειν αύτάς έπί τά πρόσω κατά την σφών είς άνάνευσιν

2ο άναλογίαν.

I sq Cf DN 148,8sqq; Schol 24 9 ,3 1 -3 5 ; PI Cra 409a 5sqq Cf Schol 249,36 - 4 1 ;

PI Lg 886d; 950d; Arist Ph 194b; Jul ep 111, pl 90 ,1 0s qq ; id or 4,131 B sq ; Proci in

Cra 74,5 sqq; id theol plat II 4; Koch, Pseudo-Dionysius Areopagita, pp 24 sq 7 sq

Vide Rm 1,20; cf Ep 9.1 10 8B 8 àtBioç: Cf D N 113 10 9 Συμβολική teoAoyky:

Cf DN 121,3 9 sqq Cf D N 147,2 sqq; CH 140 C; PI R 507e; Plot Enn IV 3,17; V

1,6; VI 7,16; Or princ I 2,7; Beierwaltes, Lux intellegibilis; Coomaraswamy, Mediaeval

aesthetic; Fritz, Die Rolle des Nous; Jäger Nus 10 sq Cf Mt 19 17; Jo h 8 12; I Jo h

1 5 12 άγνοιαν καί πλάνην: Cf DN 150,8 sq; 199,14 sq; CH 180 B; EH 568 B; M Th

1048 A; E p 8,10 88 A; Proci in Ale 53,12; 22 4,4; 257 ,10; id in Prm IV 3; V 274 sq; V

312; Ko ch , Pseudo-Dionysius Areopagita, ρ 123 13 sqq Cf Horn II E 127 sq; PI Ale

II 150d 14 άποκαθαίρειν: Cf Schol 249,42 - 4 4 18 Vide Le 7,47; cf Schol

2 49 ,4 5 - 4 8


I αύτο ΰ: αύτώ ν Re ser αύτόν) V f 2 πάντα : πάντα όμοϋ e gl hue intrusum) Pt

άολλή: όλλή Pa e corr) όλή Pt corr in άολή s lin) ser άολλή et adscr όμοϋ mg L e

10 ήμΐν: o n Pa add mg ) Ve ύμϊν F b καί φητέον: om Vc add m g)K a add mg)

II έμπιμπλάναι: έμπιπλάναι PtVfLeWcVcKaPg έμπιπλάν PbVeVb ένπιπλάν Fb έμ-

πιμπλαν Vv 14 άποκαθαίρειν omnes codd praeter PtPn Pb : άνακαθαίρειν PtPn Pb Le

ser άποκαθαίρειν et adscr άνα m g) ν 16 συμμεμυκότας: συμμεμυκότα Fb Vv

πρ ώτ α: πρώ τον VcK aPg είτα: είτα δέ coni Lilla, Osservazioni, ρ 146 17

άπογευομένων : άπογευσαμένων Pa άπογευομεμένων Pt 19 αύτάς: έαυτάξ Vc Ka



1 5 0


< 6 > Φ ω ς ού ν ν ο η τ ό ν λ έ γ ε τ α ι τ ό υ π έ ρ π α ν φ ω ς ά γ α θ ό ν ώ ς ά κ τ ίς

π η γ α ί α κ αι Ο π ε ρ β λ ύ ζ ο υ σ α φ ω τ ο χ υ σ ί α π ά ν τ α τ ο ν ύ π ε ρ κ ό σ μ ι ο ν κ αί π ε ρ ι -

κ ό σ μ ι ο ν κ α ί έ γ κ ό σ μ ι ο ν ν ο υ ν έκ τ ο ΰ π λ η ρ ώ μ α τ ο ς α υ τ ή ς κ α τ α λ ά μ π ο υ σ α

κ α ί τ ά ς ν ο ε ρ ά ς α ύ τ ώ ν ό λ α ς ά ν α ν ε ά ζ ο υ σ α δ υ ν ά μ ε ι ς κ α ί π ά ν τ α ς π ε ρ ι έ χ ο υ σ α

τ ω ΰ π ε ρ τ ε τ ά σ θ α ι κ α ί π ά ν τ ω ν υ π ε ρ έ χ ο υ σ α τ ω ύ π ε ρ κ ε ϊ σ θ α ι κ α ί α π λ ώ ς s

701 Β π α σ α ν τ η ς φ ω τ ι σ τ ι κ ή ς δ υ ν ά μ ε ω ς τ η ν κ υ ρ ε ί α ν ώ ς ά ρ χ ί φ ω τ ο ς κ α ί ύ π έ ρ φ ω -

τ ο ς ε ν έ α υ τ ή σ υ λ λ α β ο ϋ σ α κ α ι υ π ε ρ έ χ ο υ σ α κ α ί π ρ ο έ χ ο υ σ α κ α ί τ α ν ο ερ ά

κ αί λ ο γ ι κ ά π ά ν τ α σ υ ν ά γ ο υ σ α κα ί ά ο λ λ ή π ο ι ο ΰ σ α . Κ α ί γ ά ρ ώ σ π ε ρ ή

ά γ ν ο ι α δ ι α ι ρ ε τ ι κ ή τ ώ ν π ε π λ α ν η μ έ ν ω ν έ σ τ ί ν ο ύ τ ω ς ή τ ο ΰ ν ο η τ ο ϋ φ ω τ ό ς

π α ρ ο υ σ ί α σ υ ν α γ ω γ ό ς κ α ί Ι ν ω τ ι κ ή τ ώ ν φ ω τ ι ζ ο μ έ ν ω ν έ σ τ ί κ α ί τ ε λ ε ι ω τ ι κ ή ίο

κ αί ε τ ι έ π ι σ τ ρ ε π τ ι κ ή π ρ ο ς τ ό ό ν τ ω ς

ò

ά π ό τ ώ ν π ο λ λ ώ ν δ ο ξ α σ μ ά τ ω ν

έ π ι σ τ ρ έ φ ο υ σ α κ α ί τ ά ς π ο ι κ ί λ α ς ό ψ ε ι ς ή κ υ ρ ι ώ τ ε ρ ο ν ε ι π ε ί ν φ α ν τ α σ ί α ς ε ίς

μ ί α ν ά λ η θ ή κ α ί κ α θ α ρ ά ν κ α ί μ ο ν ο ε ι δ ή σ υ ν ά γ ο υ σ α γ ν ώ σ ι ν κ α ί έ ν ό ς κ α ί

έ νω τ ικ ο Ο φ ω τ ό ς έ μ π ι π λ ώ σ α .

701 e < 7 > Τ ο ύ τ ο τ ά γ α θ ό ν υ μ ν ε ί τ α ι π ρ ό ς τ ώ ν ι ε ρ ώ ν θ ε ο λ ό γ ω ν κ α ί ώ ς κ α λ ό ν is

κ α ί ώ ς κ ά λ λ ο ς κ α ί ώ ς « ά γ ά π η » κ α ί ώ ς ά γ α π η τ ό ν κα ί ό σ α ι ά λ λ α ι

l s q q Cf D N 144,6 sqq; 145,14 sq ; CH 260 A sq ; E p 5 ,1073 A; Schol 249 ,49 -25 2,1 3;

Iam b myst VI II 8; Sa llust d et m, c VI; G r N az or 28,9; 40,5; A ndr Cr or 7,952 C;

Areth Ap oc 2,521 A; Pachymeres ad locum, P G 3,760 A 6 άρχίφωτος: Cf CH

121 A; 165 A; E H 433 A; 557 C; Sophr H triod 3972 C ύπέρφωτος: C f M Th 997 A;

1025 A; Andr Cr or 7,949 C 8 πάν τα

συνάγουσα

Cf Schol 252 ,14sq άολ λή:

Cf D N 149,2 8s qq Cf D N 148 ,8sqq ; 149,12; 155,16 9 δ ιαιρετ ική: Cf Schol

25 2, 16 -1 8 9 sq ή του νοητού φωτός παρουσία: Cf D N 219,14 sq ; M Th 1001 A;

Proci in Ale 39,17; 41,15; 143,1 sqq; 240,18; id in Prm IV 222; id inst 13; Koch, Pseudo-

Diony sius Areo pagita, ρ 174 11 δοξασμ άτων : Cf Schol 252,19 sq; PI Phdr 274c

12 φαντασίας: Cf Schol 252,21 sq 15 καί ώς καλόν: Cf Schol 2 52 ,2 3 -3 2; Cant 1,16

15 sqq C f DN 157,9 sqq; 160,1 sqq; C H 164 D ; E H 513 B; PI Phlb 64e sq; Arist M etaph

1078b; Plot Enn I 6; V 8; VI 7; Proel theol plat I 24; Grassi , Die Theorie; Koch,

Pseud o-Diony sius Areo pagita, pp 63 sqq 16 κάλλος: Cf Ps 45 44) ,3 άγ άπ η:

Vide I Jo h 4,8; 4,16 άγοπ τητόν: Cf Mt 3,17; 17,5; M e 1,11; Le 3,22; II Ptr 1,17

P aRc P t P nP bF b V fV e V v V b LcLeWc V cKaP g ν

2 καί περικόσμιον: καί έπικόσμιον PbFbVfVeLeWcVcKaPg; cf Li l la , Osservazioni ,

p p l4 6 sq 4 περ ιέχουσα* PaR cFb adscr δ ιαβαίνουσα mg ) VfV eVv Vb Lc scr

διαβαΐνου σα et corr in περιέχουσα m g) W cVcK aPg ν: δ ιαβαίνουσ α* PtPnP bFb scr

περιέχουσα et adscr δ ιαβαίνουσα m g) Le corr in περιέχουσα m g) Le; cf Li l la ,

Osservazioni , ρ 147 7 sq και τα νοερά καί λογ ικά PaR cFb Ve VvV bLc e corr)LeWcVc

KaPg: καί τά λογικά καί νοερά PtPbVf καί τά λογικά καί τά νοερά Ρη καί τά νοερά

καί τά λογικά Le sed corr) Ν 11 ITI : αίτ ι Rc corr)om PtPn PbV b add s l in) 13

συνάγουσα: συνάπτουσα Pn corr ) 14 έμπιπλώ σα : έμπιμπλάσ α Pa corr in

έμπιμπλδ σα) Re corr in έμπιμλώσα) Ιμπ ιπλώ σαν Pb corr) έμπ ιμπλώσα

FbVv corr )Lc 16 καί ώς άγ άπ η: om Vb Vf



IV. 6. 7

151

ευπρεπείς ε ίσι της καλλοττοιοϋ καΐ κεχαριτωμένης ώραιότητος θεωνυμίαι .

Tò δέ καλόν καΐ κάλλος οΰ διαιρετόν έπΐ της έν évi τα όλα συνειληφυίας

αιτ ίας. Ταΰτα

y à p

έπί μέν τών όντων άπάντων ε ις μετοχάς και μετέχοντα

διαιροΟντες καλόν μέν είναι λέγομεν τό κάλλους μετέχον, κάλλος δέ τήυ

s μετοχήν της καλλ οπο ιοϋ τω ν όλων καλών αίτ ίας . Τό δέ ϋπερούσιον

καλόν κάλλος μέν λέγεται δ ια την άττ αύτοΰ πασι τοις ούσι μεταδιδο-

μένην οίκείως έκάστω καλλονήν καΐ ώς της πάντων εύαρμοστίας καί

άγλαΐας αίτ ιον δ ίκην φωτός έναστράπτον άπασι τάς καλλοποιούς της

πηγαίας άκτΐνος αύτοΟ μεταδόσεις καί ώς πάντα πρός έαυτό καλοϋν,

ίο όθεν καί κάλλος λέ γε τα ι , καί ώς όλα έν όλοις ε ίς τα ϋτ ό συν άγο ν, καλόν 7οι d

δέ ώς πά γκ αλ ον άμα καί ύπέρκαλον καί άεί όν κατά τά αύ τά καί ώσ αύτω ς

καλόν καί ούτε γιγνόμενον ούτε άπολλύμενον ούτε αύξανόμενον ούτε

φθίνον, ούδέ τή μέν καλόν, τή δέ αίσχρόν ούδέ τοτέ μέν, τοτέ δέ

où

ούδέ

προς μέν τό καλόν, προς δέ τό αίσχρόν ούτε Ινθα μέν, ένθα δέ

où

ώς τ ισΐ

7 4 α

is μέν όν καλό ν, τισ ί δέ ού καλόν , άλ λ ώς αύ τό καθ έ αυ τό μεθ έαυτοΟ

μονοειδές άεί όν καλόν καί ώς παντός καλοΰ την πηγαίαν καλλονήν

ύπεροχικώς έν έαυτφ προέχον.

Τή γάρ άπλή καί ύπερφυε ΐ των όλων καλών φύσει πάσα καλλονή καί

πά ν καλόν ένοειδώς κατ αίτ ία ν προϋφέστηκ εν. Έκ το ύ καλού το ύτ ου

3 Cf D N 129,2s q 7s qq Cf D N 136,7; Ps 104(103),2 9s q Cf Ep h 4,1; I The ss

2,12; I Ptt 2,9; PI Cra 416c; Plot Enn I 6; V 8; Proci in Aie 328,12; id theol plat I 18

(p 87 ,4s q); I 24 (p 108,8); Herrn in Phdr 13,10sq 12sq q Vide PI Sm p 211 asq ; cf

E H 39 7D sq q; Pera, S. Thom ae Aquinatis in l ibrum, p p l l 5 s q 15sq μεθ έαυτοΟ

μονοειδές: Cf Schol 2 5 2 ,3 3 -4 6 16 Cf D N 132,1 18 sqq Cf Proel inst 124 19

Έκ τοΰ καλού τούτου: Cf Schol 252,47-253,11


1 «χ αρ ιτω μέ νη ς: κεχαρισμένης Pa κεχαρητωμένης Pt κεχαρητομένης Fb 2 κάλλος

ού omnes codd: κάλλος ν τό κάλλος où coni Lilla Oss ervazion i ρ 147 διαιρετόν

Pa(corr)R cPtPn PbV fVcK a: διαιρετέον Pa(e corr)FbVeV vVbL cLeW cPg ν έν: om

PtV b 3 όντω ν* Pa (corr e νοητώ ν) Re (scr νοητώ ν et adscr άλλο όντων m g) et

cett codd praeter VvPtPn: νοητών* Pa (corr in όντων) Re (adscr άλλο όντων mg)

όντων νοητώ ν PtPn om Vv 8 έναστράπτον: έναστράπτων Pt (corr) έξαστράπτων

Le (corr in ένασ τράπ των s lin) 9 προς: πρ ο Pt (corr) ϋφ VvV b έφ Le έαι/τό:

έαυτόν Pa έαυτοϋ VvV b 10 ώς: om FbV vV bLc(a dd s lin)LeWc τα ϋτό : αύτό

Fb τό αύτ ό Ve ταύ τοΰ V b ταΐττόν Le 12 αύξανόμενον: αύξόμενον VcK aPg ούτε

quart: ούδέ Pa 13 το τέ prim: το το τέ Ρη πο τέ Le Ve (e corr) τοτ έ alt: ναι πο τέ

Le πο τέ Ve (e corr) τό δέ Pg 14 ούτε: ούδέ Fb V eW V bL c (corr s l in) ούδ Vf; cf

Lilla, Osse rvaz ioni, ρ 147 μέν: μέν καλόν coni Lilla, Oss ervaz ioni, ρ 147 ώς: ή

Vf (scr ώς et adscr γ ρ καί ή m g) Ve VcK aP g 15 έαυτό: αύτό PaRcP tPnP bVfLc(co rr

s lin)VcKa Pg έαυτού: αύτού Rc(corr mg)PtPn VeLc om Pa (sed add αύτοϋ mg )

V f 16 καλλονήν: καί καλλονήν PaR c καλλωνήν Pt




πάσι τόϊς ούσι τό είναι κατά τόν οικείου λόγον έκαστα καλά, και δια τό

καλόν at πάντων έφαρμογαί καί φιλίαι καί κοινωνίαι, καί τφ καλώ τά

πάντα ήνωται, καί άρχή π,άντων τό καλόν ώς ποιητικόν αίτιον καί

κινοΟν τά όλα καί συνέχον τω της οικείας καλλονής ερωτι καί πέρας

πά ντω ν καί ά-γαπητόν ώς τελικόν αίτιον, του καλοΰ γα ρ ένεκα πά ντα s

γίγνεται, καί παραδειγματικόν, ότι κατ αύτό πάντα άφορίζεται. Διό

7 4 β

καί ταύτόν έστι τάγαθώ τό καλόν, ότι του καλοΰ καί άγαθοϋ κατά

πάσαν αίτίαν πάντα έφίεται, καί ούκ έστι τι των όντων, δ μή μετέχει

τοΰ καλού καί άγαθοϋ.

Τολμήσει δε καί τούτο εΙπεΤν ό λόγος, ότι καί τό μή ò μετέχει το υ ίο

καλοΰ και άγαθοΰ, τότε γάρ καί αύτό καλόν καί άγαθόν, όταν έν θεώ

κατά τήν πάντων άφαίρεσιν ύπερουσίως υμνείται. Τοΰτο τό εν άγαθόν

καί καλόν ένικώς έστι πάντων τών πολλών καλών καί άγαθών αίτιον.

Έκ τούτου πάσαι τών όντων al ουσιώδεις υπάρξεις, αϊ ένώσεις, αϊ

διακρίσεις, αϊ τα ύτ ότη τες , a i έτερότη τες, αί όμο ιότητες, ai άνομ οιότητες, is

ai κοινωνίαι τών εναντίων, αϊ άσυμμιξίαι τών ήνωμένων, ai πρόνοιαι

τών υπερτερών, ai άλληλουχίαι τών όμοστοίχων, ai έπιστροφαί τών

καταδεεστέρων, αϊ πάντων έαυτών φρουρητικαΐ καί άμετακίνητοι μοναί

7

e καί ίδρύσεις, καί αύθις a i πά ντω ν έν πδ σι ν οίκείως έκάστω κοινωνίαι καί

έφαρμογαί καί άσ ύγ χυ το ι φιλίαι καί άρμονίαι το ΰ παν τός, a i έν τ ώ παν τί 2ο

συγκράσεις, ai άδιάλυτοι συνοχαϊ τών όντων, ai άνέκλειπτοι διαδοχαί

τών γινομένων, ai στάσεις πάσαι καί ai κινήσεις ai τών νοών, ai τών

2 Cf D N 152,19 sq; 185,23; P ro d thcol plat I 24 p 10 7,5 sqq ) 3 sq Cf D N 153,1 sqq;

154,24; 155,1 sqq ; 180,2; 187 ,10s q; 198 ,16sq 4 Cf CH 144 A 4 sq καί πέρας

πάν των : Cf D N 155,5 ; Schol 2 53 ,1 2- 31 6 Cf D N 155,1 ; PI Prm 132d 8s q Cf

PI Sm p 211b 10 ότι καί τό μή

òv : Cf Schol 25 3 32 -2 56 3 14 a i

ουσιώδεις

υπάρξε ις : C f D N 182,19 sq ; Schol 2 5 6 ,4 -3 1 14 sq Cf D N 144,18 sq 15s qq Cf

D N 110,14; 112,13; 14 4,20 sq; 145,1 17 άλ λη λο υχ ίαι : Cf D N 158,16; 161,4; Schol

19 6, 23 -2 7; Didy m Tr in 2 ,6 ,8 ; Proc i inst 97 ; An dr Caes Ap oc 247,14 έπ ιστροφ αί :

Cf D N 158,18; 161,5; Proci inst 39; Aub in, Le problèm e 19 sq Cf D N 152 2 ; Proci

inst 103; id theol plat IV 2 ρ 13,10 sqq ) 22 sq Cf D N 153,4 sqq ; 153,10 sqq;

154,7 sqq; Schol 2 56 ,32 -2 57 ,6 ; Proc i theol plat I I I 6 ρ 27 ,6 sqq )

P aRc P tP n P bF b Vf Ve Vv Vb L c L e Wc Vc KaP g ν

2 τά : om Vv Vb 5 τελ ικόν : τελε ιωτ ικόν PbF bV v 7 τάγ αθ ώ: τάγ αθ ών Re e

c o rr ) τ φ ά γ α θ φ P tP n P bV f Vv V b 9 ά γ α θο ΰ : τ ο υ ά γ α θο ϋ Vc K aP g 10 ó λόγος

ε ίπεϊυ co ll PaR c 11 άγαθο ϋ: του άγαθ οϋ VcK aPg 12 ύμνητ αι PaFbV fVvW cVc

K aP g ύμνη ται ν Τοϋτο : Τοϋτο δε Pb 13 καλών: om Pb Le καί καλών Ve

καλλώ ν V b 14 το ύτ ου : τα ύτ οϋ PtPn Pb αϊ tert: καί PtPnP b 16 έναντίων:

έναντίων δ ιακεκριμένων Ρη δ ιακεκριμένων Le 21 σνγκρ άσεις om nes cod d praeter

Fb: συγκράσεις καί Fb ν συγκράσεισι Vb



IV. 7. 8. 9

1 5 3

ψυ χώ ν, αί τω ν σ ω μάτω ν. Στάσ ις γ άρ έσ τι π δ σ ι και κίνησ ις τό υ π έρ

πα σα ν στά σιν καΐ πα σα ν κίνησιν ένιδρύον έκαστον έν τ ω έαυτοΟ λ ό γω

καί κινούν έπΐ τήν οίκείαν κίνησιν.

< 8 > Καΐ κινεΐσθαι μέν οί θείοι λέ γο ντ αι νόες κυκλικώς μεν ένούμενοι

7 4

d

s ταΐς άνάρχοις και άτελευτή τοις έλλάμψεσι το υ καλοΟ καί άγαθ οϋ, κατ

εύθείαν δέ, όπόταν ιτροΐασιν είς τήν τών ύφειμένων πρόνοιαν εύθείςτ τά

πάντα περαίνοντες, έλικοειδώς δέ , ότι καί προνοούντες τών καταδε-

εστέρω ν άνεκφοιτήτως μένουσιν έν τα ύτ ότ ητ ι περί τό της τα υτό τη τος 70s

α

αίτιον καλόν καί άγαθόν άκαταλήκτως περιχορεύοντες.

ίο < 9 > Ψυχής δέ κίνησίς έστι κυκλική μέν ή είς έαυ τή ν είσοδος άιτό τ ώ ν

έξω καί τώ ν νοερών αύτ η ς δυνάμεων ή ένοειδής συνέλιξις ώ σπ ερ έν τινι

κύ κλω τό άπ λανές αυ τή δ ω ρ ο υ μένη καί άπ ό τώ ν π ο λλώ ν τώ ν έξω θεν

αυτ ήν έπιστρέφ ουσα καί συν άγο υσα π ρώ το ν είς έαυτήν, ε ίτα ώς ένοειδή

γενομένην ένοΰσα ταΐς ένιαίως ήνωμέναις δυνάμεσι καί ούτως έπί τό

is καλόν καί άγαθ όν χε ιρα γω γο ύσ α τό ύπ έρ πά ντ α τα όντα καί εν καί

ταϋτόν καί άναρχον καί άτελεύτητον.

Έλ ικοειδώ ς δέ ψ υ χή κινείται, καθ δσ ον οίκείως έαυ τή τάς θείας έλλ άμ πε-

T S

Β

ται γνώσεις, ού νοερώς καί ένιαίως, άλλα λογικώς καί διεξοδικώς καί οΤον

I sqq C f PI Prm 138b sqq; id Sph 25 0c; Arist Metaph 1072a sqq; id Ph 192b sqq; Proel

theol plat II I 6 (p 25,7 sqq) 4 κυκλικώς μέν: C f Scho l 257,7

11; Arist Metaph

1072asqq; Herrn in Phdr 20,28sq q 4sq q Cf DN 132,7sqq ; 152,22sq ; 153,10sqq ;

154,7sqq; 190,6; 191,12; 195,3sqq; 213,10sq; CH 20 5B sq ; 208A sq q; 212A ; 23 7D sq ;

305 A; 33 6 A; 340 A; EH 481 A; PI Lg 716a; id Phdr 245c; 250 b; id Sph 248 dsq ; Arist

Ph 192bsqq; 261bsqq; Or princ II 8,3; Gr Naz or 6,13; 28,31; 38,9; 41,11; Gr Nyss

Eun I 275 ; I 531; III 1; id perf 187,15 sqq; P roel in Cra 86,6 sqq; id in R II 149,4 sq;

id in Ti I 413,23 sqq; id theol plat II 4 (p 36,19 sqq); III 6 (p 26,18 sqq); VI 8s q;

Beierwaltes, Prok los, pp 207 sqq; Ko ch , Pseudo-Dionysius Areopagita, pp 83 sqq; Rigg i,

II creazionismo; Roqu es, L Univers dionysien, pp 85 sq; 203 sq; Sem melroth, D ie L ehre,

ρ 44 6 εύθείαν: Cf CH 260 C; Proe l theol plat V I 9; Herrn in Phdr 21, 2 sqq 7

έλικοειδώς: C f Arist Cael 268 b; Archim Spir; Herrn in Phdr 20,3 2 sqq 10 sqq Cf

DN 152,22sq; 153,4sqq; 154,7sqq; 156,15sqq; 195,12sqq; Schol 257,12-19; PI Ti

40b sq; 47b sq; Plot E nn V I 9,8; Proel in Prm V I 112 sqq; id theol plat II I 6 (p 27,6 sqq);

Herrn in Phdr 20,28 sqq; K och , Pseudo-Dionysius Areopagita, pp 150 sqq 17

ΕλικοΕίδώς: Cf Schol 257,20-34


I ττάσι: πάσης PtPn 2 έαντοϋ: έαυτώυ Re αύτο ϋ Le (corr) έαυτον λό γω :

αύ τοΰ τόττω coni Lilla, Osservazion i, pp 147 sqq 4 ένούμενοι: έννοούμενοι Pa (corr)

έννούμενοι Re (corr) 5 άνάρχαις K aP g 6 ιτροΐασιν omnes codd: πρ οΐω σιν ν

II αύτης: έαυτης FbL c(e corr)LeWe της Vb (corr) 12 αύτη : αύτης Pa(e corr)LeWc

αύτήν V b 14 γενομένην: γινομένη ν PbVe 17 δέ ψυ χή omnes codd: δέ ή ψυ χή

ν έαυτ η: αύ τη Pa( cor r)R c 18 ένιαίως: αΐνιαίως Pa μονίμοος Pb Fb




συμμίκτοις καΐ μεταβατικαΐς ένεργείαις.

Τήν κατ ευθείαν δέ, δτα ν ούκ είς έαυτή ν είσιο ΰσα καί ένική νοε ρότη τι

κινούμενη, τοΰτο γάρ, ώς εφην, έστί τό κατά κύκλον, άλλα προς τά ττερί

έαυτήν προϊούσα καί άιτό των έξωθεν ώσπερ άπό τίνων συμβόλων

πεποικιλμένων καί πεπ ληθυ σμέν ων έπΐ τάς άπ λας καί ήνωμένας άνάγεται 5

θεωρίας.

< 10 ) Τούτω ν ούν καί τω ν αισθη τών έν τωδ ε τ ω πα ντί τριών κινήσεων

καί ττολλω πρότερον τών έκαστου μονών καί στάσεων καί Ιδρύσεων

7 s e αίτιον έστι καί συνοχικόν καί πέρας το καλόν καί άγαθ όν το ύπ έρ π άσ αν

στά σιν καί κίνησιν. Διό π ά σ α στ άσ ις καί κίνησις καί έξ ού και έν φ καί ίο

εις ö καί ού ενεκα. Καί yàp « έξ αύτο ϋ καί δι αύ τοϋ » καί ούσία καί ζ ω ή

πάσα καί νου καί ψυχής καί πάσης φύσεως ai σμικρότητες, αί ισότητες,

αϊ μεγαλειότητες, τα μέτρα πάντα καί ai τών όντων άναλογίαι καί

άρμονίαι καί κράσεις, ai όλότητες, τά μέρη, παν εν καί πλήθος, αί

συνδέσεις τώ ν μερών, ai παντό ς πλή θους ένώσεις, ai τελειότη τες τών is

όλοτήτων, τό ποιόν, τό ποσόν, τό πηλίκον, τό άπειρον, ai συγκρίσεις,

αί διακρίσεις, πάσα άπειρία, παν πέρας, oi όροι πάντες, ai τάξεις, ai

ύπεροχαί, τά στοιχεία, τά είδη, πάσα ούσία, πάσα δύναμις, πάσα

7 5 D ένέργεια, πάσα Ιξις, πάσα αίσθησις, πας λόγος, πάσα νόησις, πδσα

έπαφή, πάσα επιστήμη, πδσα ένωσις. Kai άπλώς πάν όν έκ τοϋ καλοϋ μ

καί άγαθοϋ καί έν τω καλώ καί άγαθώ έστι καί είς τό καλόν καί άγαθόν

έπιστρέφεται.

Καί πάντα, όσα εστί καί γίνεται, διά τό καλόν καί άγαθόν έστι καί

γίνεται. Kai προς αύτό πάντα è p a καί ύ π αύ τοϋ κινείται καί συν έχετα ι.

5 s q C f D N 1 4 2 , 1 4 7 s q q C f D N 1 1 1 , 1 2 ; 1 5 2 , 4 s q ; 1 5 2 , 2 2 s q ; 1 5 3 ,1 s q q ; 1 5 3 , 4 s q q ;

212 ,16 sqq; 213 ,7 sqq; 213 ,15 sqq; Sc hol 257 ,35— 47 10 καί κ ίν ησιν : Cf Sc hol

2 5 7 , 4 8 - 2 6 0 , 3 Δ ι ό π ά σ α σ τ ά σ ι ς : C f S c h ol 2 6 0 , 4 s q 1 0 s q C f D N 1 4 8 , 1 2 s q q

11 Vide R m 11 ,36 11 sqq C f DN 185 ,18 sqq 14 π ά ν i κα ί π λ ήθο ς : C f Sc hol

2 6 0 , 6 - 2 4 1 7 π ά σ α ά π ε ι ρ ί α , π α ν π έ ρ α ς : C f D N 1 3 8 ,1 2 ; 1 8 9 , 8 s q ; P I P h l b 1 6 c ;

A r i st M e t a ph 9 8 6 a s q q o l ό ρ ο ι : C f D N 1 8 5 , 2 4 ; S c h o l 2 6 0 , 2 5 - 2 7

P a R c P t P n P b F b V f V e V v V b L c L e W c V c K a P g ν

2 Τήν : ex p L i l la , O sservazioni , ρ 148 4 έαυτή ν : αύ τήυ PaPt (e c orr )P bLc (e c o rr )LeW c

π ροϊούσα : π ροειουσα Pa π ροϊοΰσαν Pt π ροσϊοΰσα I . c (e c orr )Le (c orr ) τ τ εριοϋσα Vv

πΕριϊοΟσα V b καί: exp Lil la, Osserv azioni, ρ 148 5 άν άγ ητ αι Ve Vc Ka Pg 8

π ο λ λ ώ : π ο λ λ ώ ν P t P n P b F b τ τ ρό τ ερ ο ν : π ρ ο τ έ ρ ω ν V v V b λ α μ π ρ ό τ ε ρ ο ν P g 9

τό ύπ έρ : καί ύπ έ ρ Pa 10 Διό : Δι o ù P t P n P b V b e c o r r ) L c c o r r ) έν φ : δ ι ού

Pa έν φ καί δι ού R c Pb Ve Vc K a Pg 11 els ô: eis δν Vv Vb 13 a l a l t: om PtPn Pb

14 π αν : π ά ν τ α Pa 16 τό άπ ειρον : ex p L i l la , O sservazioni , ρ 148 συγκρίσεις :

σ υ γ κ ρ ά σ ε ι ς R c ( c o r r ) L c ( e c o r r ) L e W c



IV. 9. 10

155

Καί αύτοΰ ένεκα καΐ δ ι ' αύτό καί έν αύτώ πάσα άρχή παραδειγματική,

τελ ική , ποιητ ική , ε ίδ ική , στοιχε ιώδης καί άπλώς πάσα άρχή, πάσα

συνοχή, πάν πέρας. "Η Ινα συ λλα βώ ν ε ίπω · Πά ντα τά όν τα έκ το ϋ καλοϋ 7μ

α

καί άγαθοΟ, καί πάντα τά ουκ όντα ύπερουσίως έν τω καλώ καί άγαθφ,

s καί εστ ι πά ντ ω ν άρ χή καί πέρας υπερ άρχ ιον καί ύπερτελές, ότ ι «Έ ξ

αΰτοΟ καί δι ' αϋτοΟ » καί έν α ύ τ φ « καί εις αύ τό τά πά ντ α », ώς φησ ιν

ό Ιερός λόγος.

Πδσιν

UV

έστι τό καλόν καί άγαθόν έφετόν καί έραστόν καί ά γα π ητ όν ,

καί δ ι' αύτό καί αύτοΰ Ινεκα καί τά ή τ τ ω τ ώ ν κρε ιττόνων έπιστρ επτ ικώ ς

ίο έρώσι καί κοινωνικώς τά όμόσ τοιχα τώ ν όμ οτ αγ ώ ν καί τά κρ είττ ω τών

ήττόνων προνοητ ικώς καί αύτά έαυτών Ικαστα συνεκτ ικώς, καί πάντα

τοΰ καλού καί άγαθοϋ έφιέμενα ποιε ί καί βούλεται πάντα, όσα ποιε ί καί

βούλεται .

Π α ^η σιά σε τα ι δέ καί τοϋ το ειπε ίν ó άληθής λόγος, ότι καί αυτός ó

is

πάν των α ί τ ιος δ ι' άγα θότητο ς ύπερ βολήν πάντω ν

èpçt

πάντα ποιε ί ,

πάντα τελειοΐ , πάντα συνέχει , πάντα επιστρέφει , καί έστι καί ó θείο ς ?os Β

έρως άγαθός άγαθοϋ δ ια τό άγαθόν. Αυτός γαρ

ó

άγαθοεργός τών

όντων έρως έν τάγαθφ καθ' ύπερβολήν προϋπάρχων ουκ ε ίασεν αύτόν

άγον ον έν έαυτ φ μένειν, έκίνησε δέ αυτό ν ε ς τό πρα κτικεύεσθαι κα τά τή ν

20 άπ άντ ων γενη τ ικήν ύπε ρβο λήν.

1 άρχή παρ αδε ιγμ ατ ική : Cf D N 152,6 ; Schol 26 0 ,2 8- 4 0 3s q Cf I Cor 11,12

3sqq Cf DN 123,16; 151,19sq; 152,3sqq; 159,18sqq; 183,12sqq; Schol 260,41-261,4

5sq Vide Rm 11,36; c f Col l ,1 6s q; DN 124,1 sq ; 137,3 sqq; 148,12sqq; CH 121 A 8

Vide D N 162,6 sq; cf Proci in Ale 328,14 sqq; 336,5 sqq 9s qq Cf D N 152,16 sqq ;

158,16 sqq; 159,1 sqq ; 16 1,3s qq; 22 6,2 sqq ; Schol 2 6 1 ,5 -1 1 ; Proci in Ale 56,3 sq; Proel

in Cra 82,8 sqq ; id in Prm IV 213; V 110; V 188; id inst 21; 97; 110; K oc h , Pseud o-

Dionysius Areop agita, p p 7 1 sq 16 sq ό θείος Ipcos άγαθός: Cf D N 158,13 sqq ;

158,19 sqq; 160,1 sqq; 215,7; Schol 269,30-51; Joh 3,16sq; 3,35; 5,20; 14,21 sqq; 15,9sq;

16,27; 17,23 sqq ; I Jo h 3 ,1; 4,7 sqq ; PI Phdr 2 45b; id S m p 211 b; Proci in Ale 30,7 sqq ;

37,10 sq; id theol plat I 25; Herrn in Phdr 72,11 sqq 17 Αύτόξ γ ά ρ ό άγαθοε ργός :

Cf Schol 26 1, 12 -2 3 20 γενητ ική ν ύπερβ ολήν : Cf D N 204,2 sqq; 225,14 sqq; Schol

2 6 1 , 2 4 - 2 6

P aRc P t P nP bF b V fV e V v V b LcLeWc V cKaP g ν

1 αύτό: om Pa (add mg) αύτοΰ Le (corr)

πάσα

coll post άρχ ή Vv 2 τελική :

τελεική Pa(scr mg)LePg τελειωτική Pt(corr)Pn (ser τελειοτική) Vv (ser τελιωτική)

πο ιητ ική : πο ιοτικ ή Pt(corr)Vv 3 Η: om PtPn όντα: δντα τά ούκ όντα Re

(corr) δντα ύπερουσίως (e l in 4 hue intrusum) Vv Vb 6 αύτό LeW c ν: αϋτόν cett

codd 10 όμο ταγ ών : όμοτίμω ν Pa 12 όσα: om Pb (add mg ) πο ιε ί al t: έποίε ι

Pa 12 sq πά ντα , δσα πο ιεί καί βού λετα ι : om RcPt(add m g)F b (add mg ) 16

καί a lt : om Pb Fb 20 άπάν των PaR cPbFb : πάν των cett codd γεννητ ικήν

PtPnVeVbLcLeWcPg γεν ικήν Pb



156


< 11 ) Καί μή τις ήμας οίέσθω παρά τά λόγ ια την του ρωτο ς έπωνυ-

7 8 e μίαν πρεσ βεύειν. "Εστ ί μέν γ ά ρ άλ ογ ον , ώς οΤμαι, καί σκαιόν τό μ ή τ η

δυνάμει του σκοπού προσέχειν, άλλά ταϊς λέξεσιν. Kai τούτο ούκ Ιστι

των τά θεία νοεϊν έθελόντων ίδιον, άλλα των ήχους ψιλούς είσδεχομένων

καί τούτους άχρι τω ν ώ τω ν άδιαβάτους Ιξωθεν συνεχόντων καί ούκ s

έθελόντων εΐδέναι, τί μέν ή τοιάδε λέξις σημαίνει, πώς δέ αυτήν χρή

καί δι' έτερων όμοδυνάμων καί έκφαντικωτέρων λέξεων διασαφήσαι,

προ σπα σχόν των δέ στοιχείοις και γραμμα ΐς άνοήτοις καί συλλαβα ΐς καί

λέξεσιν άγνώστοις μή διαβαινούσαις είς τό της ψυχής αύτών νοερόν,

άλλ' ίξω περί τ ά χε ίλη καί τάς άκοάς αύτώ ν διαβομβουμέναις. "Ωσπερ ίο

ούκ εξον τον τέσσαρα άριθμόν διά του δίς δύο σημαίνειν ή τά εύθύγραμμα

διά των όρθογράμμων ή τήν μητρίδα διά της πατρίδος ή ετερόν τι τών

7 s D

πολλοίς τού λόγου μέρεσι ταύτό σημαινόντων. Δέον είδέναι κατά τον

ορθόν λόγον, ότι στοιχείοις καί συλλαβαϊς καί λέξεσι καί γραφαϊς καί

λόγο ις χρώμεθα διά τάς αίσθήσεις. Ώς όταν ήμών ή ψυ χή τ αΐς νοεραΐς is

ένεργείαις έπί τά νοητά κινείται, π ερ ιττ ά μετά τώ ν αίσθητώ ν al αίσθήσεις

ώσπερ καί al νοεραΐ δυνάμεις, δταν ή ψυχή θεοειδής γενομένη δι' ένώσεως

άγν ωσ του τ αΐς το υ άπρ οσίτο υ φωτός άκτΐσιν έπιβά λλει τα ΐς άνομμάτοις

έπιβολαΐς. Όταν δέ ό νους διά τών αίσθητών άνακινεΐσθαι σπεύδει

7 9 α

προς θεωρητικός νοήσεις, τιμιώ τερα ι πάντω ς είσΐν al έπιδηλό τερα ι τώ ν 2ο

1 sq Cf D N 157,4 sqq; Schol 26 1,2 7- 32 ; 2 68 ,30 -5 1; Gr Nyss hom 13 in Cant 383,6 sqq;

Rist, A note; de Vogel, Amor; de Vogel, Greek cosmic love;

Völker Kon templation

pp 59 sqq 2 Εστί μέν γάρ — 10 διαβομβουμέναις: Vide Doc t Patr, ρ 138, s I; cf Ph

somn I 96 sqq; Clem str VII 96; Or hom 13 in Ex 2; G r N az or 30,1; id or 31,3; G r

Nyss Eun III 1 ,33; Prod in Ale 30,5 sqq; Ko ch, Pseudo-Dionysius A reopagita, pp 66 sq q

7 δι ' έτερων όμοδυνάμων: Cf Schol 26 1, 33 -3 5 13 Δέον είδέναι : Cf Schol 26 1, 36 -5 2

15 sqq Cf DN 115,2sq; 115,9sq; 116,3; 116,15sq; 153,10sqq; 198,12sqq; M Th 1001 A;

Schol 26 4 ,1 -1 7; Proel theol plat I 25 18 Cf I Tim 6,16 20 sq έπιδηλ ότερ αι

τών αίσθήσεων: Cf Schol 264,18-21


2 γά ρ δλο γον: παρά λογον Pn σκαιόν: ε ΐκάϊον PtPnLc (corr mg ) 5s q

ούκ έθελόντω ν: οϋ Θελόντων PtPn 7 έκφαντικωτέρω ν: έκφαντικοτέρων Pn

έκφαντορικωτέρων RcPtVfLcKa έκφαντορικών Fb έμφαντικωτέρων Vv (ser έμφατικο-

τέρων) V b 8 άνοήτως Ve 9 αύτώ ν: έαυτών PtPnP b 11 τέσσαρα: τέσσερα

PaPn (corr) 12 όρθογράμ μων: ευθυγράμμων Pg έτέρων Pa τώ ν alt: διά

τώ ν coni Lilla, Osservazion i, ρ 148 13 ταύ τόν VeLc(e corr)LeWc 16 κινείται

Re (ser κινείτε) Pn Fb Le ν: κινη ται cett codd (ser e corr Pt) 16 sqq Cf Lilla,

Osservazioni, ρ 148 17 γενομένη omnes codd praeter Pb: γινομένη Pb ν 18

έπιβά λλε ι Re: έπ ιβά λλ η cett codd ν 19 δέ omnes codd : δή ν σπεύδει Pg:

σπ εύδη cett codd ν 20 νοήσεις: κινήσεις Le (corr s l in) πά ντω ν PaP bFb Vb

έπιδηλότεραι : έπιδηλώτεραι PtPn (corr) έπιτηδειότεραι Le



IV. 11. 12

157

α ι σ θ ή σ ε ω ν δ ι α π ο ρ θ μ ε ύ σ ε ι ς , ol σ α φ έ σ τ ε ρ ο ι λ ό γ ο ι , τ ά τ ρ α ν έ σ τ ε ρ α τ ώ ν

ό ρ α τ ώ ν . Ώ ς ό τ α ν ά τ ρ ά ν ω τ α ή τ α π α ρ α κ ε ίμ ε ν α τ α ΐ ς α ί σ θ ή σ ε σ ι ν , ο ύ δ έ

α ύ τ α Ι τ ω υ ω π α ρ α σ τ η σ α ι τ ά α Ι σ θ η τ ά κ α λ ώ ς δ υ ν ή σ ο ν τ α ι .

Π λ η ν ϊ ν α μ ή τ α ΰ τ α ε ί π ε ί ν δ ο κ ώ μ ε ν ώ ς τ ά θ ε ί α λ ό γ ι α π α ρ α κ ι ν ο ϋ ν τ ε ς ,

s ά κ ο υ έ τ ω σ α ν α υ τ ώ ν ο ί τ ή ν Ι ρ ω τ ο ς έ π ω ν υ μ ί α ν δ ι α β ά λ λ ο ν τ ε ς -

«

Έ ρ ά σ Θ η τ ι

α υ τ ή ς », φ η σ ί , «κ α ΐ τ η ρ ή σ ε ι σ ε » · « π ε ρ ι χ α ρ ά κ ω σ ο ν α ύ τ ή ν , κ α ί υ ψ ώ σ ε ι

σ ε · τ ί μ η σ ο ν α υ τ ή ν , ί ν α σ ε π ε ρ ι λ ά β η », κ α ι δ σ α ά λ λ α κ α τ ά τ ά ς έ ρ ω τ ικ ά ς

θ ε ο λ ο γ ί α ς υ μ ν ε ίτ α ι .

< 12) Κ α ίτ ο ι ?δ ο ξ έ τ ι σ ι τ ώ ν κ α θ ' ή μ α ς ί ε ρ ο λ ό γ ω ν κ α ι Θ ε ιό τ ε ρ ο ν ε ίν α ι 7 9 β

ίο τ ό τ ο υ ί ρ ω τ ο ς ό ν ο μ α τ ο υ τ η ς ά γ ά π η ς . Γ ρ ά φ ε ι δ έ κ α ί ό θ ε ίο ς Ι γ ν ά τ ι ο ς ·

« Ό έ μ ό ς ε ρ ω ς έ σ τ α ύ ρ ω τ α ι » . Κ α ι έ ν τ α ϊ ς π ρ ο ε ι σ α γ ω γ ά ϊ ς τ ώ ν λ ο γ ί ω ν

ε ύ ρ ή σ ε ις τ ι ν ά λ έ γ ο ν τ α ιτ ε ρ ί τ η ς θ ε ία ς σ ο φ ί α ς · « Ε ρ α σ τ ή ς έ γ ε ν ό μ η ν τ ο υ

κ ά λ λ ο υ ς α ύ τ ή ς » . Ω σ τ ε τ ο ύ τ ο δ ή τ ό τ ο ΰ Ι ρ ω τ ο ς ό ν ο μ α μ ή φ ο β η θ ώ μ ε ν

μ η δ έ τ ις ή μ α ς Θ ο ρ υ β ε ί τ ω λ ό γ ο ς π ε ρ ί τ ο ύ τ ο υ δ ε δ ι τ τ ό μ ε ν ο ς . Έ μ ο ί γ ά ρ

is δ ο κ ο ΰ σ ι ν ol θ ε ο λ ό γ ο ι κ ο ι ν ό ν μ έ ν ή γ ε ΐ σ θ α ι τ ό τ η ς ά γ ά τ τ η ς κ α ί τ ο υ έ ρ ω τ ο ς

ό ν ο μ α , δ ι ά τ ο ύ τ ο δ έ τ ο ι ς Θ ε ίο ις μ ά λ λ ο ν ά ν α θ ε ΐν α ι τ ό ν δ ν τ ω ς Ι ρ ω τ α δ ι ά

τ ή ν ά τ ο π ο ν τ ώ ν τ ο ι ο ύ τ ω ν ά ν δ ρ ώ ν π ρ ό λ η ψ ι ν .

Θ ε ο π ρ ε π ώ ς γ ά ρ τ ο ΰ ό ν τ ω ς έ ρ ω τ ο ς ο ϋ χ ύ φ ' ή μ ώ ν μ ό ν ο ν , ά λ λ α κ α ί

π ρ ο ς τ ώ ν λ ο γ ί ω ν α ύ τ ώ ν ύ μ ν ο υ μ έ ν ο υ τ ά π λ ή θ η μ ή χ ω ρ ή σ α ν τ α τ ό

a έ ν ο ε ιδ έ ς τ η ς έ ρ ω τ ικ ή ς θ ε ω ν υ μ ί α ς ο ί κ ε ίω ς έ α υ τ ο ΐ ς έ π ί τ ό ν μ ε ρ ι σ τ ό ν κ α ί

3 καλ ώ ς δυνή σ ονται: Cf Schol 264,22 4s qq Cf D N 156,1 sqq 5 άκ ουέτω σ αν:

Cf Schol 26 4, 25 -2 7 5sq q Vide Pro v 4,7 sqq; cf Or Cant 68,26 sq 9s q Cf

D N 150,15 sqq ; 155,16 sq; 156,1 sq; 158,9 sqq ; Scho l 26 4,23 sq; P roc i in Ale 30,5 sqq;

Stiglmayr, Das Aufk om me n, pp 32 sqq 11 Vide Ign Rom VI I 2; Anast S sermo III

4 ,64sq; cf O r Cant 71 ,25sq; Schol 26 4 ,2 8-4 1; 264 ,42-2 65 ,2 Κ αί ίν ταϊς

ττρο εισ α γω γα ΐΐ: Cf Schol 2 6 5 ,3 - 5 12sq Vide Sap 8,2; cf PI Ph dr 249 dsq ; id R

508e; id Smp 180dsqq; 203c; 206d; 207a; 210asqq; Arist En 1158b; id MM 1208b; id

M etap h 1072b; O r Can t 69,1; Proci in Ale 35,5 sqq 13sq Vide PI Phd r 245b

15 sqq Cf Schol 2 6 5 ,6 -9 18sqq Cf D N 158,7 sqq; 215,5sq q; Pro v 7,18; 30,16;

Schol 26 5, 10 -1 3; PI G rg 463d; id Phdr 25 5dsq ; Proci in Ale 33,16 sqq

PaRc PtPnP bFb V fVe VvVb LcLeWc VcKaPg ν

1 τρα νέσ τερα: τρα νόσ τερα Pa τρανό τερα Re ser τρανώ τερα ) Pt e corr) Vf 5

α ύτήν Pa 7s q έρω τικάς θεολογίας om nes cod d praete r PtP nV b: θεολογικός

έρω τήσ εις Pt co rr) Pn Θ εολογίας V b ίερω τικά ς Θ εολογίας ν 9 κα ί: om Pt Pn 11

ττρο σ αγω γαΐς VvV b ττροεισα γω γικαΐς Le corr) πρ οσ εισ α γω γα ΐς Wc 13 φ οβη θω -

μεν: φ οβιθώ μεν Fb φ οβώ μεθα PtPnVfV eLcLeW cVcK aPg φ οβούμεθα VvV b 15 καί

τοΟ F b Ve VvV bLcL eW c VcK aPg: καί τό τοΰ Pa Rc PtP nPb Vf ν 16 θείοις μά λλον:

θείοις λόγο ις μ ά λλ ον Pb V cK aP g θείοις λο γίο ις μ ά λλον VeP g θείοις μά λλ ον λό γο ις Vf

θεολό γοις μ άλ λο ν Fb L e al m an s lin) 20 έαυτοΐς: έαυ τούς Pa έαυ τής Re



58


7 9 c σω μα τοπ ρεπ ή καΐ διηρημένον έξωλίσθησαν, ός ούκ εστίν άληθής έρως,

άλλ' ε ΐδωλον ή μάλλον Ικπτωσις του όντως έρωτος. Άχ ώ ρητ ον γά ρ έστι

τ ω πλ ήθ ει τ ο ένιαΐον τοΟ θείου καΐ ένός έρωτος. Δ ιό καί ώς δυσχ ερέστερον

όνομα τοις πολλοίς δοκοί/ν έπί τη ς θείας σοφίας τά ττ ετα ι π ρός άν αγ ω γή ν

αυτώ ν καί άνάτασιν είς τή ν το ΰ όντως έρωτος γνώ σιν καί ωσ τε άπολυ θη- s

ναι της έττ' αύτω δυσχερείας.

Έφ' ήμών δε αύθις, ένθα καί άτοπον τι πολλάκις ήν οίηθηναι τους

χαμαιζήλους, κατά τό δοκούν εύφημότερον Έπέπεσε, τίς φησιν, ή

άγάπησίς σου έπ' έμέ ώς ή άγάπησις των γυναικών. Έπί τοις όρθώς

τώ ν θείων άκροωμένοις έπί της αυτής δυνάμεως τά ττε τα ι πρός τών ίο

Ιερών θεολόγων τό της άγάπης καί του έρωτος όνομα κατά τάς θείας

7 9 D έκφαντορίας.

Καί Ιστι τοΟτο δυνάμεως ένοποιοϋ καί συνδετικής καί διαφερόντως

συγκρατικής έν τώ καλώ καί άγαθφ δια τό καλόν καί άγαθόν προ-

Οφεστώσης καί έκ το ΰ κάλου καί άγα θοΰ διά τό καλόν καί άγαθόν is

έκδιδομένης καί συνεχούσης μέν τά όμοταγή κατά τήν κοινωνικήν άλ-

ληλουχίαν, κινούσης δέ τά πρώτα πρός τήν τών ύφειμένων πρόνοιαν

καί ένιδρυούσης τά καταδεέστερα τή έπιστροφή τοις ϋπερτέροις.

712 α < 1 3 ) Εσ τί δέ καί έκστατικός ό θείος έρως ούκ έών έαυτών είναι τούς

3 ώζ δυσχερέστερου: Cf Schol 265,14 3s qq Cf Or Cant 70,33; 71,22 sqq 8s q

Cf Schol 265,15 sq; II Reg 1,26; Or Cant 68,12 sqq 9s qq Cf Anast S sermo III

6,19 sqq lOsq τά ττε τα ι ττρός τώ ν Ιερών: Cf Schol 265,17 sq 11 Cf D N 156,1 sq;

157,9 sq 12 έκφαντορίας: Cf CH 140 Β 13 sqq Cf D N 155,16 sq 13 sq Cf

Schol 265,19 sq; Proci in Ale 53,4 sqq 15 δια τό καλόν: Cf Schol 26 5, 21 -2 3

16 sqq Cf D N 155,9 sqq 19 έκστατικόζ ό θεϊοξ Ιρω$: Cf D N 142,13 sq; 155,16 sq;

M Th 1000 A; Sch ol 265, 24 sq; A ct 10,10; 11,5; 22,17; Ape 1,10; 4,2; 17,3; Max amb ig

1249 B; A ndr Cr or 12,1052 C; Beierwaltes, Piatonismus, p p l2 7 s q ; Horn , A mo ur;

Völker Kon templation pp 197 sqq

Serg PaRc PtPnPbFb VfVe VvV b LcLeWc VcKa Pg

ν

1 διηρημένον: διηρημένων Ve διηρημένον

êirl

τόν έρωτα Serg διηρημένου Ιρωτα coni

Lilla, Osservazioni, ρ 149 ς omnes codd praeter PaRcFbV e: ώς PaRcFbVe ν 2

Ά χώ ρη το ν: άναχ ώρητον Pa άχόρ ητον Re 2 sq Cf Lilla, Osservazioni, ρ 149 4

τά ττε τα ι: τά ττε τα ι καί Pa 5 άνάτασιν omnes codd praeter PtWc: άνάστασιν PtWc

ν; cf Lilla, Osse rvazio ni, ρ 149 7 οίηθη να ι: οήθηνα ι Pa οίθηναι Pn 8 κατά:

τέτα κτα ι coni Lilla, Osse rvazion i, ρ 149 9 ή : om PtPn Lc(add s lin)Le (add s lin

man al) έπί:

È-

ιτεΙ Rc(co rr)PbV eVv VbL c(e corr)LeWcV cPg 11 καί τοΟ omn es

codd praeter PaRc: καί τό τοΰ PaRc ν 14 συ/κ ρατ ικής: σννκρστικήΐ PaPn (corr)

συ γκρ ατ ητικ ήΐ VeV bLc (corr) προϋφεστώσεις Re 14 sq ττροΟφεστώσηΐ—15

άγαθόν : om Pt(add mg)PnW cPg 16 κοινωνικήν* PaR c (ser κοινωνικίν et adscr άλλ

κοινήν mg) VfVeVvVb (ser κοινωνηκήν) LcVcKaPg ν: κοινήν* Re (ser κοινωνικίν et

adscr άλλ κοινήν m g) PtPnPbFbLeW c 19 sqq Cf Lilla, Osservazioni, ρ 150



IV. 12.13

59

έραστάς, άλλά των έρωμένων. Καί δηλοΟσι τά μέν ύπέρτερα της προνοίας

γιγνόμενα των καταδεεστέρων καί τά όμόστοιχα της άλλήλων συνοχής

καί τά ύφειμένα της πρός τά πρώτα θειοτέρας έπιστροφής. Διό καί

Παύλος ό μέγας έν κατοχή του θείου γεγονώς έρωτος καί της έκστατικής

5 αυτο ύ δυνάμεως μετειληφώς ένθέω στό μα τι· « Ζώ έγώ », φησίν, « ουκ έτι,

ζή δέ έν έμοί Χριστός». Ώς άληθής έραστής καί έξεστηκώς, ώς αυτός

φησι, τω θεφ καί οϋ τήν έαυτοϋ ζών, άλλά τήν τοΰ έραστοΰ ζωήν ώς

σφόδρα άγαπητήν.

Τολμητέον δέ καί τοΰτο ύπέρ άληθείας είπείν, ότι καί αύτός ό πάντων

ίο αίτ ιος τω καλώ και άγ αθ φ τών πάντω ν έρωτι δι' ύπερ βολήν της έρω-

τικής άγ αθό τητος έξω έαυτοΟ γίν ετα ι ταΐς είς τά όντα πά ντα προνοίαις m

καί οίον άγαθότητι καί άγαπήσει καί έρωτι θέλγεται καί έκ του ύπέρ

πά ντα καί πά ντω ν έξηρημένου πρός τό έν π δσ ι κατά γετα ι κατ έκστα-

τικήν ύπερούσιον δύναμιν άνεκφοίτητον έαυτοΟ. Διό καί ζηλωτην αύτόν

is οί τά θεία δεινοί προσ αγορ εύουσιν ώς πο λύν τόν είς τά όντα ά γαθόν

Ιρωτα καί ώς πρός ζήλον έγερτικόν της έφέσεως αύτού της έρωτικής καί

ώς ζηλωτήν αύτόν άποδεικνύντα, φ καί τά έφιέμενα ζηλωτά καί ώς τών

προνοουμένων όντων αϋτω ζηλωτών. Καί όλως του καλού καί άγαθοϋ

έστι τό έραστόν καί ό έρως καί έν τφ καλώ καί άγαθφ προΐδρυται καί

20 δια τό καλόν καί άγα θόν έστι καί γί νε τα ι.

1 sqq Cf D N 155,9 sqq ; Proel in Prm V 188; id inst 110 4 Παύλος: Cf D N 136,18 sq

5 sq Vide Gal 2,20 6s q Cf D N 141,11 sq; M Th 1000 A ; Schol 265,26 sq; II Cor

5,13; PI Phdr 249d sq; Proci in Τι I 212,21 sqq 7 sq Cf II Co r 5,15 9 sq Cf Schol

265,28; PI Phdr 247c 9 sqq Cf D N 155,17 sqq; Max am big 1413 A

1

sq Cf DN

155,15 11 προ νοίαις: Cf D N 117,11 sqq 13 sq Cf D N 158,19 sq 14s q Cf

Schol 265,29 sq; Ex 20,5; 34,14; D t 5,9; 6,15; Na h 1,2; Th dt qu 39 in Ex 18 sqq

Cf D N 148,12 sqq; 150,15 sqq ; 154,23 sq; 155,3 sq q; 160,1 sqq ; PI Sm p 204c sq; 206a;

Proci in Ale 111,18 sq


2 καί τά: τά 6è Lc e corr)LeWc 3 καί τά: τά δέ Lc(e corr)Le 6 άληθή?: άληθ ώ ;

PaR c (corr) άλληόής Ve αυτός: αΰτώς PaPt (corr) 7 ζών: ζωήν Pb Fb om V b

ΙραστοΟ: om Vb δρωμένου coni Lilla, Osservazioni, ρ 150 ζωήν: ζών Pa ζην Pb

10 τών καλών καί άγαθών Pa τώ ν πάντω ν: τήν πάντω ν Pa τω πάντω ν

PtPnPbVfVeVv Lc (corr) 11 προ νοίας: προνοίας Fb V bL c (corr in πρ ον οίφ 14

ύττίρούσιον: καί ύπερούσιον coni Lilla, Osservazioni, ρ 150 αύτόν: έαυτόν RcP b

15

sqq Cf Lil la, Osservazioni, p p l5 0 sq 17 αύτόν: αύτήν PaPt(corr)Pn(corr)PbLc(e

corr)LeWc άποδείκνυνται Rc(corr)FbLc Le φ : om PaLc (add δΓ δ mg) ò Re

scr φ et adscr άλλ δ mg) PbFb 6Γ δ Pt(corr)Pn(corr s l in)VvVbLc(om, sed add

mg)LeWc ού coni Lil la, Osservazioni, p p l5 0 sq ζηλω τά: ζηλω ταΐ coni Lil la,

Osservazioni, p p l5 0 s q καί alt : exp Lil la, Osservazioni, p p l5 0 sq 18 αύ τφ :

αύτό Pa αύτών Le (corr) αύτοΰ coni Lil la, Osservazioni, ppl50sq



160 D e D i v i n i s N o m i n i b u s

7

c < 1 4 Tí δέ όλως oí θεολόγοι βουλόμενοι π οτ έ μεν έρω τα και « άγ άπ ην »

αύτ όν φασι, π οτ έ δέ έραστό ν καί άγ απ ητ όν ; ΤοΟ μέν

y à p

αίτιος καί

ώσπερ ττροβολεύς και άπογεννήτωρ, τό δέ αυτός έστι . Καί τω μέν

κινείται, τω δέ κινεί , ή ότι αυτός έαυτοϋ καί έαυτφ έστι προαγωγικός

και κινητικός. Τα ύτ η δέ ά γ α π η τό ν μέν καί έρασ τόν αυ τόν καλοΰ σιν ώς s

καλόν καί άγαθόν, έρωτα δέ αύθις καί άγάπην ώς κινητικήν άμα καί ώς

άναγωγόν δύναμιν όντα έφ εαυτόν, τό μόνον αυτό δι εαυτό καλόν καί

άγαθόν καί ώσπερ έκφανσιν όντα έαυτοΰ δΓ έαυτοϋ και της έξηρημένης

ένώσεως άγαθήν πρόοδον καί έρωτικήν κίνησιν άπλήν, αύτοκίνητον,

αύτεν έργη τον, πρ οο ΰσ αν έν τά γα θφ καί έκ τά γα θο ΰ τοις ουσιν έκβλυζο- ίο

μένην καί αύθις εις τάγαθόν έπιστρεφομένην. Έν ώ καί τό άτελεύτητον

7

ΐ2

έαυτοϋ καί άναρχον

ó

θείος ερως ένδείκνυται διαφερόντως ώσπερ τις

άΐδιος κύκλος δια τάγαθόν, έκ τάγαθοΰ καί έν τάγαθφ καί εις τάγαθόν

713 λ έν άπλ ανεϊ συνελίξει περιπορευ όμεν ος καί έν τ α ύ τ φ και κατά τ ό αύ τό

καί π ρο ϊώ ν άεί καί μένων καί άπο καθ ιστάμ ενος. Τα ϋτ α καί ό κλεινός ήμ ών is

ίεροτελεστής ένθέως ύφηγήσατο κατά τούς έρωτικούς ύμνους, ών οΰκ

άτοπον έπιμνησθηναι καί οίον ίεράν τινα κεφαλήν έπιθεΐναι τφ περί

έρωτος ήμών λόγ<£ ·

1 Cf Schol 265,31 - 4 2 ; Prov 4,6 άγάπην: Vide Cant 2,7; 3,5; 3,10; 8,4; I Joh 4,16;

cf Cant 5,8 1 sqq Cf Max ambig 1260 Β sq 2 έραστόν: Cf DN 155,8; 159,19;

162,6; 180,6 et al; Schol 26 5, 43 -2 68 ,4 ; Prov 4,6; Herrn in Phdr 72,11 sqq άγαπητόν:

Cf Mt 17,5; Me 1,11; 9,7; Le 3,22 ; II Ptr 1,17 3s q Καί τ ω μέν κινείται: Cf Sch ol

2 6 8 ,5 - 7 8 καί της εξηρημέυης: Cf Schol 2 6 8 , 8 - 1 8 9 άγαθήν πρόοδον: Cf

DN 112,8sq έρωτικήν κίνησιν: Cf DN 155,14sqq; 213,7 sqq; Schol 2 6 8 ,1 9 -2 8 ;

Max cap 1385 Β sq αύτοκίνητον: Cf DN 162,2; PI Lg 893b sqq; id Phdr 245c sqq;

Hornus, Quelques

réflexions

ρ 49 10 sq Cf DN 213,16 sqq; 214,13 sqq; Proel in

Prm VI 96; VI 101; id inst 31; 33; 116; 146; id theol plat IV 16; Koch, Pseudo-

Dionysius Areopagita, ρ 82 15 sq Cf DN 133,13; Pera, S. Thom ae Aquinatis in

librum , pp 153 sq

PaRc PtPn PbFb (post 14 τα ύτφ defic; ine 162,8 είναι) VfVe VvV b LcLeWc

VcKaPg ν

3 τό: τφ VvV b τφ : τό VeWc 4 τφ : τό FbVfV eLc(e corr)Le(corr)Wc ή

δτι : πότε Pa ότι Fb ή: exp Lilla, Osservazioni, ρ 151 5 αύτόν omnes codd

praeter VvWc: om VvWc αύτό ν 5 sq ώς καλόν καί

άγαθόν

exp Lilla, Osservazioni,

ρ 152 6 Cf Lilla, Osserv azioni, ρ 152 άμα: om Vv ώς κινητικήν άμα καί:

om Vb VcK a κινητικήν: κιυητήν Lc(e corr)Le (corr) ώς alt: om VvV fVePg; cf

Lilla, Osservazioni, ρ 152 7 δύναμιν: άμα καί δύναμιν Vv Vb LcLe (corr)W c τό :

τόν Pa Vf αύτό : έαυτό Pb (corr) αύτ φ Le (e corr) καλόν: τό καλόν Pb(corr)Vv

8 καί prim: exp Lilla, Osse rvazion i, ρ 152 έαυτοϋ prim: έαυτόν Le αύτ οϋ coni

Lilla, Osse rvazion i, ρ 152 10 προο ΰσαν : προ σοΰσ αν Pa προϊοΟσαν Pn 11 είς

τάγαθόν: έστ άγαθόν PaV fLc (corr mg) 15 Ταύτα praem Έκ τού άγιου Ιεροθέου

τόν έρωτα Ve



IV 14 15 16

6

< 1 5 T ò v έρωτα, είτε θείον είτε άγγελικόν είτε νοερόν είτε ψυχικόν είτε

φυσικόν είποιμεν, ένωτικήν τίνα και συγκρατικήν έννοήσωμεν δύναμιν

τα μεν υπέρτερα κινούσαν επί πρόνοιαν των καταδεεστέρων, τα δε

π β

όμόστοιχα πάλιν είς κοινωνικήν άλληλουχίαν και έττ εσχάτων τα ύφει-

5 μένα προ ς την τω ν κρειττόνων και υπερκειμένων έπιστροφ ήν.

< 1 6 ) Επε ιδή τους εκ τοΰ ένός πολ λούς έρωτας διετάξαμεν εξής είρηκό-

τες, οΤαι μέν at των έγκοσμίων τε καί ύπερκοσμίων έρώτων γνώσεις τε

και δυνάμεις, ών ύπερέχουσ ι κατά τόν άποδοθέν τα του λό γο υ σκοπόν 7i3c

ai των νοερών τε καί νοητών έρώτων τάξεις τε καί διακοσμήσεις, μεθ

ίο οϋς οι αυ τον όη τοι καί θείοι τώ ν όντως εκεί καλών έρώ τω ν ύπ ερεσ τασ ι,

καί ήμίν οίκείως Ομνηνται. Νυν αύθις άναλαβόντες άπαντας είς τόν Ινα

καί συνεπτυγμένον έρωτα καί πάντων αυτών πατέρα συνελίξωμεν άμα

καί συναγάγωμεν άπό τών πολλών πρώτον είς δύο συναιροΰντες αύτόν

έρωτικάς καθόλου δυνάμεις, ών έπικρατεΤ καί προκατάρχει πάντως ή έκ

is το υ πά ντ ω ν έπέκεινα πα ντός έρωτος άσχετος αιτία, καί προ ς ή ν άνατείνε-

ται συμφυώς έκάστω τών όντων

ó

έκ τών όντων άπάντων ολικός έρως.

1 sq q C f DN 1 4 4 ,1 9 sq q ; 1 5 5 ,9 sq q ; Scho l 2 6 8 , 2 9 -2 6 9 ,7 ; P l o t Enn I I I 5 ; P r oc i in A l e

30 ,7sqq; 63 ,12sqq; id in Prm IV 213 ; V 110 ; id inst 15 ; 21 ; 97 ; Anabt S sermo I I I

6 ,19 sqq; K oc h, Pseudo-D ionysius Areop agi ta , pp 69 sqq 6 Cf Herrn in Phdr 72 ,12 sq

6 sqq Cf Sch ol 2 69 ,8

27; Plot E nn I II 5; Proci in Ale 30,8 sqq; Pachym eres ad locum ,

PG 3 ,7 7 7D 11 sqq Cf D N 128,11 sq ; 155 ,16 sq; 158 ,19 ; 162 ,1 sq ; Plot En n I I I 5 ;

Proci in Ale 30,8 sqq 13 sq Cf Proel in Ale 64,1 1 sq 14 έρωτικάς καθόλου

δυνάμει? : Cf Pachymeres ad locum, P G 3 ,78 0 A 15 άσχετος αίτια: Cf Schol

2 6 9 , 2 8 - 3 0 1 6 ά π ά ν τ ω ν ο λικ ός έ ρω ς : C f S c h o l 2 6 9 , 3 1 - 5 2

P a R c P t P n P b V f V e V v V b L c L e W c V c K a P g ν

l in 1 praem Ιεροθέου του ά γιω τά το υ έκ τώ ν ερωτικώ ν ύμνων omn es codd (pro

άγ ιωτ άτ ου ser όσ ιω τάτ ου Re) 2 ε ίποιμεν: ε ίπομεν P n(cor r )V vVb W c 4 εσ χάτων:

έσχ άτ ω PaP n(c orr s l in)L c (eorr s l in); cf Lil la, Os serv azion i, ρ 152 l in 6 praem

Του αυτού έκ τώ ν αύτώ ν έρωτικών ύμνων omnes codd pr a eter LcK a P g Τού αύτοϋ

έκ τώ ν έρωτικ ών ύμνων Le (add αύτών s l in)WcPg Τ ού αύτο ϋ έκ τώ ν αύ τοϋ έρωτικών

ύμνων K a 6 Επε ιδή: Έττιδή Re Έπ εί δέ Lc(e corr )Le 7 οΤαι: δσαι Pb V vV b

τε καί ύπερκοσμίων: καί ύπερκοσμίων V vV b om V f exp Li l la, Osservazioni , ρ 153

8 ών omn es codd: φ ν 9 μεθ : κα θ Pb 10 όντω ς: δντ ων Pt( corr )Pb Vv Vb 11

ύμνηνται: ύμνηντε Pa ύμνηται Rc(c orr)P t(corr s l in)Lc LeW c Νϋν: Καί νύν Pa Rc Pb

12 συνελίξωμεν: συνελίξομεν Vv συνεξελίξωμεν V f συλλέξωμεν PtP n 13 π ρώ το ν:

πρ ώτ ων P tP bW c αύτόν omnes codd (e eor r P t ) pr a eter Le : αύτώ ν Le αύτών τάς

ν 14 πάν τως : πά ντω ν Pt(cotr ) Pn 15 καί : om Pb exp Li l la , Osservazioni , ρ 153

16 άλικος: όλικώς Le (eorr)



162


7 3 D A y e δ ή κ α ί τ α ύ τ α ς π ά λ ι ν ε ίς ε ν σ υ ν α γ α γ ό ν τ ε ς ε ί π ω μ ε ν , ό τ ι μ ί α

τ ι ς έ σ τ ι ν ά τ τ λ ή δ ύ ν α μ ι ς ή α ύ τ ο κ ι ν η τ ι κ ή π ρ ό ς έ ν ω τ ι κ ή ν τ ί ν α κ ρ α σ ι ν έ κ

τ ά γ α θ ο ΰ μ έ χ ρ ι τ ο υ τ ω ν ό ν τ ω ν έ σ χ α τ ο υ κα ί ά ττ ' έ κ ε ί νο υ π ά λ ι ν έ ξη ς δ ιά

π ά ν τ ω ν ε ίς τ ά γ α θ ό ν έ ξ έ α υ τ ή ς κ αί δ ι' έ α υ τ ή ς κα ί έ φ ' έ α υ τ η ς έ α υ τ ή ν

ά ν α κ υ κ λ ο ΰ σ α κ α ί ε ις έ α υ τ ή ν ά ε ί τ α ύ τ ώ ς ά ν ε λ ι τ τ ο μ έ ν η . 5

< 1 8 ) Κ α ί τ ο ι φ α ί η τ ι ς · Ε ί π ά σ ί ν έ σ τ ι τ ο κ α λ ό ν κ α ί ά γ α θ ό ν έ ρ α σ τ ό ν κ α ί

7 6 α έ φ ε τ ό ν κ α ί ά γ α π η τ ό ν , έ φ ί ε τ α ι γ ά ρ α ύ τ ο ΰ κ α ί τ ό μ ή ό ν , ώ ς ε ί ρ η τ α ι , κ α ί

φ ι λ ο ν ε ι κ ε ϊ π ω ς έ ν α ϋ τ φ ε ί ν α ι , κ α ί α υ τ ό έ σ τ ι τ ό ε ί δ ο π ο ι ό ν κ α ί τ ω ν ά ν ε ι δ έ ω ν ,

κ α ί έ π ' α ύ τ ο ΰ κ α ί τ ό μ ή ό ν ΰ π ε ρ ο υ σ ί ω ς λ έ γ ε τ α ι κ α ί ε σ τ ι , π ώ ς ή δ α ι μ ό ν ι α

π λ η θ ύ ς ο ύ κ έ φ ί ε τ α ι τ ο υ κ α λ ο ΰ κ α ί ά γ α θ ο ΰ , π ρ ό σ υ λ ο ς δε ο ύ σ α κ αί τ η ς ίο

ά γ γ ε λ ι κ ή ς π ε ρ ί τ ή ν ίφ ε σ ιν τ ά γ α θ ο ΰ τ α υ τ ό τ η τ ο ς ά π ο π ε π τ ω κ υ ΐ α κ α κ ώ ν

ά π ά ν τ ω ν α ΐ τ ί α κ α ί έ α υ τ ή κ α ι τ ο ι ς ά λ λ ο ι ς , ό σ α κ α κ ύ ν ε σ θ α ι λ έ γ ε τ α ι ; Π ώ ς

δ ε ό λ ω ς έκ τ ά γ α θ ο ύ π α ρ α χ θ έ ν τ ό δ α ι μ ό ν ι ο ν φ ύ λ ο ν ο ύ κ ε σ τ ί ν ά γ α θ ο ε ι δ έ ς

ή π ώ ς ά γ α θ ό ν έκ τ ά γ α θ ο ΰ γ ε γ ο ν ό ς ή λ λ ο ι ώ θ η ; Κ α ί τ ί τ ό κ α κ ΰ να ν α ύ τ ό

1 sqq Cf D N 155,16; 155 ,19s q; 160,9; 161,11 sq; Proel in Prm V I 96; VI 101; id inst

146 6 sqq Vide Sebast de mal sub I 2,1 sqq; cf DN 134,11 sq; 146,6 sqq; 146,10 sqq;

155,8; 160,1 sq; Schol 27 2, 1- 45 ; Proci in Ale l l l ,1 8 sq 9s q πώς ή δαιμονία

πληθύς: Cf D N 170,12; Schol 27 2, 46 -4 9; Le 10,17; Ap e 12,7 sqq 10 sqq Cf Ap oc

En aeth 6s qq ; Ju b 5,1 sqq 13 ούκ Ιστιν άγαθοειδές: Cf Schol 272,50 — 14sqq

Cf Eecl 3,16 sqq; PI Chrm 163 dsq q; id R 379c; 504esq q; Stoic 3,17 sqq; Ath ine 4,5;

Iren haer IV 37,1 sqq ; Tert adv Ma rc II 6 sq; O r princ II 9,1 sqq ; P lot E nn I 8; Lact

de ira D 13,9 sqq; Bas hex 2,4 sq; id hom 9 passim; G r Nys s hom 5 in E ecl passim;

Adam dial 116,23sqq; Aug civ Dei XI 9; X I 17; X I 22; XI II 3 ; X IX 12sq; X X 2;

X X I I 1; id conf V II 12(18); id ench 27; 96; 100; id ep 215; id lib arb I 4; III 12 sq; id

nat boni 4; 18; id ord 1 1; Proel de mal su b pa ssim ; id in Prm V 59 sqq; id in R I 37 sq;

I 97 sqq; II 89 sqq; id in Ti I 373 sqq; M ax am big 1332 A ; J o D Man 1,13 sqq; Becca,

II problema; Corsini, Il trattato, p p l2 s q q ; Elorduy, El problema; Engelhardt, Die

angeblichen Schriften, I, ρ 271; Erler, Proklos; Ko ch, Proklus; Langerbeck , Studien,

p p 4 0 s q q ; Mühlenberg, Das Verständnis; Müller, Dionysios, pp21sqq; Ramis, El

problema; Schröder, Plotins Abhandlung; Stiglmayr, Der Neuplatoniker Proclus; Volk-

mann-Schluck, Plotins Lehre

PaRc PtPnPbFb ine 8 ε ίναι) VfVe VvVb LcLeWc VcK aPg ν

lin 1 praem Toö αύτοΰ έκ των αύτών έρωτικών ύμνων omnes codd praeter RcPt Τού

αύτοΰ έκ τώ ν έρωτικών ύμνων RcPt 3 μέχρι: καί μέχρι VvV b τω ν όντω ν:

όντως Pb om Ve έσχάτο υ: έσχάτω ν Pt(corr s l in)Pn 4 εις τάγα θόν: έστ*

άγαθόν Pa (ser έστα ά.) Re els τό άγαθόν Vv έαυτής prim: αύτης VfV b(corr s

lin) Lc(cor r s lin) 5 άνελ ιττομέ νην LeWc 6 Cf Lilla, Osse rvazio ni, ρ 153 7

έφετόν: έφ έαυτόν PaPt (corr) 8 έν: καί έν VcK a αύτ ώ: αύτό Re (corr) έαυτώ

PtPn 8 sqq Cf Lilla, Osse rvaz ioni, ρ 153 9 έττ : άττ Vv Vb 12 άλλο ις omn es

codd praeter VfVe Vc Ka Pg : άλλοις γίνεσθαι Vf άλλοις γίνε τα ι VeVcK aPg ν όσα:

ούσα P bV bL c (corr) κακύνεσθαι: κακοίνεσθαι Re κακύνεται Pt(corr)Pn(corr s

lin)VvVb



IV. 17. 18 .19

63

καί δλως τί τό κακόν έστι, καΐ έκ τίνος άρχής υπέστη, καΐ έν τ(νι των

όντων Ιστ ιν ; Καί πώς ό άγαθός αυτό παραγαγε ϊν ήβουλήθη, πώς δέ

βουλ ηθείς ήδυν ήθη ; ΚαΙ εΐ έξ άλλ ης αΙτίας τό κακόν, τίς έτέρα τοις ού σι

παρά τάγαθόν αΙτία; Πώς δέ καί προνοίας ούσης Ιστι τό κακόν ή

7iób

γινόμενον δλως ή μή άναιρούμενον, καί πώς έφίεταί τι τών όντων αύτοΰ

παρά τάγαθόν;

<19 > Ταύτα μέν ούν ίσως έρεΐ τοιόσδ ε άπορω ν λόγο ς, ήμεΐς δέ άξιώσο-

μεν αύτόν ε ίς την τών πραγμάτων άλήθε ιαν άποβλέπε ιν και πρώτον γε

τού το ε ίπε ίν πα^ ησ ιασ όμ εθα · Τό κακόν ούκ Ιστ ιν έκ τάγα θοΰ , και ε έκ

ίο τάγ αθ οΰ έστιν,

où

κακόν, ούδέ γάρ πυρός τό ψύχειν ούτε άγαθοΰ τό μή

άγαθά πα ρά γειν. ΚαΙ ε ί τά όντα πά ντα έκ τάγα θοΰ , φύσις γά ρ τω 7i6c

άγαθω τό παράγειν και σώζειν, τφ δέ κακώ τό φθείρειν καΐ άπολλύειν,

ούδέν έστι τών όντων έκ τοΰ κακοΟ. Και ούδέ αύτό Ισται τό κακόν, εϊπερ

καί έαυτφ κακόν είη. Καί εί μή τούτο, ού πάντη κακόν τό κακόν, άλλ'

is Ιχει τιν ά τάγ αθ οΰ , καθ* ήν δλως Ισ τι, μοϊραν. Καί εί τά όντα το ΰ καλού

καί άγαθού έφίεται καί πάντα, όσα ποιε ί , δ ια τό δοκούν άγαθόν ποιε ί

καί πας ό τών όντων σκοπός άρχήν Ιχει καί τέλος τάγαθόν, ούδέν γάρ

είς τή ν το ΰ κακού φύσιν άπ οβ λέπ ον πο ιε ί , & πο ιε ί , πώ ς Ισται τ ό κακόν

έν τοΤς ούσιν ή δλως δν της τοιαύτης άγαθης όρέξεως παρηρημένον;

μ Καί ε ί τά όντα πά ντα έκ τάγ αθ οΰ καί τάγα θόν έπέκεινα τώ ν όντων,

Ιστι μέν έν τάγαθώ καί τό μή δν δν, τό δέ κακόν ούτε δν έστιν, εί δέ μή

ού π ά ν τη κακόν, ούτε μ ή δν, ούδέν γ ά ρ Ιστ αι τ ό καθόλου μή δν, εί μή 716d

έν τάγαθώ κατά τό ύπερούσιον λέγοιτο. Τό μέν ούν άγαθόν εσται καί

2 Καί πώς ό άγαθός: Cf Schol 272,5 6-27 3,23 2sq q Cf DN 112,5sq 4sq q Cf

DN 117,11 sqq 7sqq Cf Sebast de mal sub I 3,1 sq; I

3 10 sq

9 Τό κακόν ούκ

krn v έκ τάγαθοΰ: Cf Schol 27 3,2 4- 26 ; Sebast de mal sub II 1,5 lOsq Vide Sebast

de mal sub II

1 3

sq

11

sqq Vide Sebast de mal sub II 2,7 sqq

15

sqq Cf DN

148,14sqq 17 ό τών όντων σκοπός: Cf Schol 27 3, 27 -3 1 18sq Vide Proel de

mal sub 2,22 sq 20 ΚαΙ εί τά όντα πά ντα: Cf Schol 273,32—54 έπέκεινα τών

δντων: Cf DN 109,16

Pa (post 23 ύπερούσιον λέ- defic; ine 172,10 -φιέμενοι τοΰ) Re PtPnPbFb VfVe

VvVb LcLeWc VcKaPg ν

2 παρα γαγεϊν: παράγειν VvVb 3 ήδυνήθη: έδυνήθη VfLc(e corr)Le εί: ή

PbFb(corr)Wc om Vb (add ή mg ) Vf 7 τοιόσδε: τοιούτος δέ Pa τοιώσδε PbVc

λόγος: λόγους Ve ό λόγος Ve άξιώσωμεν PtPnPbFbVeVvLe(corr)VcKa 9

παββησιασώμεθα Rc(e corr)PtPn(e cort)Fb(e cori)VvVb (ser παρησιασώμεβα) VcKa

10 ούδέ: ούτε

Wc

ού coni Lilla, Osservazioni, ρ 154 o

re

ούτ' PaRc ούδέ VfVvVb

11 άγαθά omnes codd: τάγαθά ν 12 άπολλύειν omnes codd praeter Fb: άπολύειν

Fb ν 13 Ιστα ι: έστι Pn(corr s lin)Pb 17 τάγαθόν: τό άγαθόν LeWc άγαθόν

VvVb ούδέν: ούδέ LeWc 18 τού: om PbFb 21 έν: om VvVb ser e corr Pt

22 τό: om VvVbLc(exp)LeWc




του ά πλώ ς δντος καΐ του μή όντος π ο λ λ φ πρ ότερο ν ύπεριδρυμ ένον. Τ ό

δέ κακόν ούτε έν τοις ούσιν ούτε έν τοις μή ουσιν, άλλά καί αύτοΰ του

μή όντος μά λλον άλλότριον ά πέχον τάγα θο ΰ καί άνουσ ιώ τερον.

Π όθεν ουν έστι τό κακόν; Ε ίττοι τις. Et γά ρ μή ϋστι τό κακόν, άρετή

καί κακία ταϋτόν καί ή π ά σ α τη όλη καί ή èv μέρει τή άνά λόγο ν ή ουδέ 5

7 7 α

τό τη ά ρετή μ αχόμ ενον έσ ται κακόν.

Κ αίτοι έναντία σ ω φ ρο σ ύνη και άκο λα σ ία καί δικα ιοσ ύνη καί αδικία.

Κ αί

ù

δή π ο υ κ α τά τόν δίκα ιον καί τόν άδικόν φ ημ ι καί τόν σ ώ φ ρο να

καί τόν ά κό λα σ τον, ά λλά καί ττρό της έξω φ αινομένης τού έναρέτου πρό ς

τόν άντικείμενον διασ τάσ εω ς έν α ύτη ιτολλω πρό τερον τη ψ υ χή κα θόλου ίο

διεστήκα σι τω ν ά ρετώ ν αϊ κακίαι καί ιτρός τόν λόγο ν τά π ά θη σ τασ ιάζει

καί έκ τού τω ν ά νά γκη δούναι τι τω ά γα θφ κακόν έναντίον. Ο ύ γά ρ

έα υτφ τάγα θόν έναντίον, ά λλ ' ώ ς ά π ό μιας άρχή ς καί ένός Ικγονον α ίτιου

κοινω νία καί ένότητι καί φ ιλίςι χα ίρει.

Κ αί ούδέ τό Ιλα ττον άγα θό ν τφ μείζονι έναντίον, ούτε γά ρ τό ή ττον is

θερμόν ή ψ υχρόν τφ πλείονι έναντίον. Ε στίν

úv

έν τοις ούσι καί όν έστι

καί άντιτέθειται καί ή να ντίω ται τά γα θ φ τό κακόν. Κ αί εί φ θορά εστί τω ν

7 7 Β δντω ν, ούκ έκβάλλει τού το το ύ είναι τό κακόν, άλλ ' εσται καί α ύτό δν

καί όντω ν γενεσιου ργόν. Η ού χί πο λλά κις ή τούδε φθορά τούδε γίγνετα ι

γένεσις; Κ αί Ισ ται τό κακόν είς τήν τού πα ντός σ υμ πλή ρω σ ιν συντελούν 2ο

καί τφ δλ<ρ τό μή άτελές εΤναι δι έαυτό π αρεχόμενον.

<2 0) Έ ρεϊ δέ πρ ός ταύ τα ό άλη θής λόγος, δτι τό κακόν, ή κακόν,

1 sqq Cf Proci de mal sub 3 ,7 sqq 4 Π ό θ ε ν ouv έ σ τ ι τ ό κ α κ ό ν : Cf Schol 276 ,1 —42

5s q Cf Sebast de mal sub III l, 4 sq 11 sq Cf D N 206 ,14sq; 221,1; EH 441 B; 44 4B ;

556 A MTh 1040 D; Ep 8,1097 A; Ep 10,1117 B Schol 276,43 sq Clem q d s 14 passim;

Mac Aeg hom 2,1; 4,8; Gr N yss anim et res 61 A; Proci de mal sub 4,13 sqq; Dor doct

1,4; Max carit 4,45;

Völker Kontem plation pp 38s qq 13 sq Vide Sebast de mal

sub III 2 6 sq 15 sq Cf D N 168 15; Sebast de mal sub III 2 9 sqq 16 sq Vide

Sebast de mal sub III 2 15sq ; cf PI Tht 176a 17 sqq Cf Schol 27 6 4 5 -4 8 ;

27 6 49-2 77 4; 2 77 5 -1 6; PI Phdr 245e; Proci de mal sub 5 8sqq; Sebast de mal sub

III 3 12 sqq 22

ή κ α κ ό ν : Cf Schol 277,17 sq 22 sqq Cf Proci de mal sub 5,1 sqq

Re PtPnPbFb VfVe VvV b LcLeWc VcKaPg ν

2 α ύ τ ο ϋ τ ο ϋ : τ ο ύ τ ο υ Pt corr s lin)Pn 3 ά λ λ ό τ ρ ι ο ν ά τ τ έ χ ο ν RcPbFbLe ά π έ χ ο ν

adscr m g m an al): ά τ τ έ χ ο ν cett c od d ν κ α ί o m nes co dd praeter V vV b: ά λ λ ο ι ω τ ό ν

κ α ί V vV b ά λ λ ό τ ρ ι ο ν κ α ί ν ; cf L illa, O sserva zio ni, ρ 153 5 τ ή alt: τ ή ν V v corr)V b

ά ν ά λ ό γ ο ν o mn es co dd ser e corr Re) praeter V fV eV cK aP g: ά ν α λ ό γ ω V fV e V cK aP g

ν 7 έ ν α ν τ ί α ι RcVv 10 τ ό ν : τ ό PnVe 12 κ α ι έ κ : κ ά κ PtPnPb 13 ϊ κ γ ο ν ο ν :

Ι γ γ ο ν ο ν R cPtPnPbV vV b 16 ouv: ο υ ν κ α ί Lc e corr)W c 17 κ α ί ά ν τ ι τ έ θ ε ι τ α ι :

om , sed add mg PtPnLc ή ν α ν τ ί ω τ α ι κ α ί ά ν τ ι τ έ θ ε ι τ α ι coll Re έ ν α ν τ ί ω τ α ι Pn

έ ν α ν τ ι ο ΰ τ α ι V vV b 18 τ ό : o m Pn del Le 21 έ α υ τ ό : έ α υ τ ο ΰ RcV vV bLc corr)

22 ή : fi κ α θ ό Pt sed κ α θ ό del) ε ί Le



IV. 20

65

ούδεμίαν ούσίαν ή γ ένεσιν π οιεί, μόνον δε κακύνει καί φθείρει τό έφ αύ τω

τήν των όντων ύπόστασιν. Εί δέ γενεσιουργόν τις αύτό είναι λέγοι καί

τ η το ύτ ου φθορφ τ φ έτέρω διδόναι γένεσιν, άττοκριτέον άληθώς· Ο ΰχ ή m c

φθείρει, δίδω σι γέ νεσ ιν, ά λλ ή μέν φθορά καί κακόν, φθείρει καί κακύνει

s μόνον, γένεσις δέ καί ούσία διά τό άγαθόν γίγ νε τα ι, καί Ιστα ι τό κακόν

φθορά μέν δι έαυτό , γενεσιο υργ όν δέ διά τό ά γαθό ν καί, ή μέν κακόν,

ούτε δν ούτε δντων ποιητικόν, διά δέ τό άγαθόν καί

òv

καί άγαθόν

òv

καί άγαθών ποιητικόν. Μάλλον δέ ούδέ γάρ εσται τό αύτό κατά τό

αύτό καί άγαθόν καί κακόν, ούδέ του αύτοΟ φθορά καί γένεσις ή αυτή

ίο κατά τ ό αύτό δύναμις ούτε αύτοδύναμις ή αύτοφθορά.

Τό μέν ούν αύτοκακόν ούτε δν ουτε άγαθόν ουτε γενεσιουργόν οϋτε

δντω ν καί άγαθώ ν ιτοιητικό ν, τό δέ άγαθόν, έν οΐς μέν άν τελέως έγγ ένη -

ται, τέλεια ποιεί καί άμιγή καί όλόκληρα άγαθά, τά δέ ήττον αύτού

μετέχο ντα καί άτ ελή έστιν άγα θά καί μεμιγμένα διά τ ήν ελλ ειψιν το υ 717d

is άγα θού. Καί ούκ εστί καθόλου τό κακόν ούτε άγαθόν ούτε άγ αθοπ οιόν,

άλλά τό μάλλον ή ήττον τω άγαθω πλησιάζον άναλόγως εσται άγαθόν,

έπείπερ ή διά πάν τω ν φοιτώσα πα ντελ ή s άγαθότης ού μέχρι μόνον

χωρεί των περί αύτήν παναγάθων ούσιών, έκτείνεται δέ άχρι τών

έσχ άτω ν, τα ϊς μέν ολικώς παρού σα, τά ϊς δέ ύφειμένως, άλλαις δέ εσχάτω ς,

20 ώς εκαστον αύτής μετέχειν δύναται τώ ν δντω ν.

72 α

Καί τά μέν πάντη τού άγαθού μετέχει, τά δέ μάλλον καί ήττον

έστέρηται, τά δέ άμυδροτέραν εχει τού άγαθού μετουσίαν καί άλλοις

2 ύπ όστ ασ ιν: Cf D N 177,1 2s qq Cf Sebast de mal sub IV 5,15 sqq 5sq q Vide

Sebast de mal sub IV 5,27 sqq 8 Μάλλον δέ: Cf Schol 27 7 ,1 9- 23 12 sqq Vide

Sebast de mal sub IV 3,7 sqq 13 καί άμ ιγή καί όλόκληρα : Cf Schol 277,24—46

16s qq Cf D N 181,1 sqq; 182,14 sqq; 189,1; 198,23; 201,17sq ; 219,21; Schol

277,47 - 280 ,3; Proci in Prm IV 56; id inst 140; id de mal sub 7,3 sqq 18 sqq Vide

Sebast de mal sub IV 3,15 sqq

Re PtPnPb (post 15 Καί défie; ine 166,1 άττήχημα) Fb VfVe VvV b LcLeWc

VcKaPg ν

1 έφ αύ τφ em Lilla, Osservazion i, ρ 154: ètt αύτφ omnes codd (set έπ αύτό Fb) ν

2 δέ: δέ καί VePg λέγ οι omnes codd praeter FbVvWc: λέγει FbVvWc ν 3 ούχ: ούιχ

Re ώζ ού χ Pb VfV eLc(co rr)VcK aPg 4 φθείρει prim omnes codd (Re ser φθήρει) praeter

VbLcLeWc: φθορά VbLc (ser φθείρει, sed corr mg) LeWc ν; cf Lilla, Osservazioni,

ρ 154 καί alt: y à p καί Rc Pb Fb 7 καί άγαθόν δν: καί άγαθώ ν Wc exp Lilla,

Osservazioni, ρ 154 8 δέ: δέ ούχ ούτω ? VvV b γά ρ: exp Lilla, Osservazioni,

ρ 154

8

sq κατά τό αυτό: om VvV b 9 άγαθ όν καί κακόν: coll κακόν καί άγαθό ν

VvV b 10 δύναμις: γένεσίξ Pt(e corr)Pn(e corr)Lc (corr m g) ουτε: ούτε ή L e

(sed corr) ούτε αύτοδύναμίζ: om Vv Vb ούδ ή αύτοδύναμίξ ή αύτοφθορά coni

Lilla, Osse rvaz ioni, ρ 155 11 μέν ούν om nes cod d praeter Pb Fb : μέν Pb Fb ν 12

καί: ή Vv Vb Lc(e corr)LeW c τελέως: τελείως Pt (corr) 13 άγαθά : τάγα θά Pt(e

corr)Vf 16 άγαθόν: τό άγαθόν PtPn 17 μόνον Fb Vv Lc ν: μόνων cett codd

(Le e corr)



1 6 6


κατά ϋ σ χατο ν άπ ή χημ α π ά ρ ε σ η τάγ αθό ν . Et γ ά ρ μή άναλό γ ω ς έκάσ τω

τάγ αθό ν π αρ ήν, ήν άν τά θε ιό τατα καί π ρ εσ β ύ τατα τήν τω ν έσ χατω ν

έχοντα τάξιν. Πώς δέ καί ήν δυνατόν μονοειδώς ττάντα μετέχειν του

άγαθοϋ μή πάντα όντα ταύτώς εις τήν όλικήν αύτοΰ μέθεξιν έπιτήδεια;

Νυν δέ τοΟτο Ιστι της τοΟ άγα θοϋ δυνάμεως « τ ό υπερ βάλ λο ν μέ- 5

γεθος », ό τι καί τά

στερημένα και τήν έαυτοϋ στέρησιν δυναμοϊ κατά

τό όλως αΰτοΰ μετέχειν. Καί ει χρή παρφησιασάμενον εΙπειν τάληθή- Καί

τά μαχόμενα αύτω τή αύτοΟ δυνάμει καί εστι καί μάχεσθαι δύναται.

720 Β Μάλ λον δέ , ϊνα συ λλ αβ ών είπ ω, τά δντα πά ντ α, καθ δσον εστι , καί

άγαθά έστι καί έκ τά γαθ ου, καθ δ σον δέ έστέρηται το ΰ άγα θοϋ , ούτε ίο

άγαθά ούτ ε όντα έστίν. Έ π ί μεν γά ρ τώ ν άλλω ν εξεων οίον θερμότητος

ή ψυχρότητος εστι τά ΘερμανΘέντα ή τά ψυχθέντα καί άπολιπούσης

αύτά της θερμότητος καί της ψυχρότητος, καί ζωής καί νοΰ πολλά τών

όντων άμοιρα. Kai ούσίας

ó

Θεός έξήρ ητα ι καί εστίν ύπ ερο υσ ίως . Καί

άπ λώ ς έπί μέν τ ώ ν άλ λω ν πά ντ ω ν καί άπελθούσης ή μηδέ έγγενομένης is

πάντη τής Ιξεως εστι τά όντα καί ύφίστασθαι δύναται, τό δέ κατά πάντα

1 κατά έσχατου άττήχημα: Cf DN 147,12; CH 145 Λ; Plot Enn VI 8,18 et al; Proel

inst 21 et al πάρεστι τάγαθόν: Cf Schol 280,4— 14 sqq Vide Sebast de mal

sub IV 3,24 sqq; cf DN 128,6 5 Vide Eph 1,19 6 καί τήν έαυτοϋ στέρησιν: Cf

D N 168,4; 172,8; 173 ,14; 175,5 sqq; 177,10; 180,5; 194,1; 203,16; 206 ,15; 206,21; CH

144 Β; E H 404 Β; M Th 1000 Β; 1 040D ; E p 1,1065 A; Schol 28 0, 15 -1 9; Arist Rh 1408a;

id Cat 12a sqq; id Metaph 1004b ; S toic 2,5; Proc i de mal sub 7,25 sqq; id inst 57; Syrian

in Metaph 59 ,18 sq q; 61,31 sqq; 67,3 9sq q; 110,19sq q 6 Vide Proci de mal sub 7,31

6 sqq Vide Sebast de mal sub IV 2 ,27 sqq 9 sqq Vide Sebast de mal sub IV 4, 12 sqq;

cf Schol 2 8 0 ,2 0- 29 16sq τό δέ κατά πάντα τρόπον: Cf Schol 28 0,3 0- 28 1,2 9

SergR c PtP nPb (ine 1 άπήχ ημα; post 7 χρή defic; ine 15 άπελθούσης) Fb VfVe

VvVb LcLeWc VcKaPg ν

4 πάντα: eras Pt om FbV vV b ταύτώς: om FbV vVb τα ΰτ φ Wc 6 έαυτοϋ:

αύτοϋ Pb Fb έαυτών Wc 7 τάληθη: τάληθές LeW c 9 ττάντα τα δντα eoli Re Ve

10 καθ* δσον δέ έστέρηται το ϋ άγαθοϋ: om Pn(add s lin)Fb έστέρρηται Re τοϋ :

om Ve τάγαθοϋ RcPn (s lin)V fVb LcL eW c 12 θίρμανθέντα ή τά ψυχθέντα

Serg: θερμαθέντα V b(c or r s lin)W ePg ΘερμανΘέντα eett codd ν άπολιττούσης

Wc VcK aPg : άπολειπούση cett codd ν 13 θερμότητος καί τη ψυ χρό τητο ς Serg:

θερμότητος cett codd ν 14 ΰπερουσίως: ύπερούσιος Pn Vb 15 έπί: eras RcP t

om FbVfVeLcV cKaPg τών μέν coll RcPtFbVfV eLcVcK aPg άπάντων RcPtPnVe

όπτελθουσών Pt( cor r)P nV vV bL e έγγενομένης: ένγενομένης PtP n (co rr s lin)

έγγινομένης VcPg έγγενομένων V v V b l^ 16 τώ ν εξεων Pt(corr)Pn(corr s lin)VvVb

LeWc δύναται Pt(corr s lin)VeLcW cPg ν: δύνανται cett codd (Re ser δύναντε)



IV. 20

67

τρό πο ν το ΰ άγαθοΟ έστερημένον ούδαμή ουδαμώς· ούτε ή ν ούτε έστίν

ούτε εσται ούτε είναι δύναται. Οίον ό ακόλαστος, εί καί έστέρηται

τάγαθοΰ κατά την άλογον έπιθυμίαν, έν τούτω μεν ούτε Ιστιν ούτε

όντων έτπθυμεϊ, μετέχει δέ όμως τάγαθοΰ κατ' αύτό τό της ένώσεως καί

72

c

φιλίας άμυδρόν άττήχημα.

Kai θυμός μετέχει τάγαθοϋ κατ' αύτό τό κινεΐσθαι καί έφίεσθαι τα

δοκοΰντα κακά ττρός τό δοκούν καλόν άνορθοΰν καί έπιστρέφειν. Καί

αύτός

της χειρίστης ζωής έφιέμενος ώς όλως ζωής έφιέμενος καί της

άριστης αύτω δοκούσης κατ' αύτό τό έφίεσθαι καί ζωής έφίεσθαι καί

ίο πρ ός άρ ίστη ν ζω ήν άττοσκοττείν μετέχει τά γα θο ϋ.

Καί εΐ πάντη τάγαθόν άνέλης, ούτε οΰσία Ισται ούτε ζωή ούτε εφεσις

ού τε κίνησις ού τε άλλ ο ούδέν. Ωσ τε καί τ ό γίνεσθαι έκ φθοράς γένεσιν

ούκ εστί κακοϋ δύναμις, άλλ' ήττονος άγαθοΟ παρουσία, καθ' όσον καί

νόσος Ιλλειψίς έστι τάξεως, οΰ πάσης. Εί γάρ τοΰτο γένηται, ούτε ή

15 νόσος αύ τη ύπ οσ τή σε τα ι. Μένει δέ καί εστίν ή νόσος οΰσίαν έχου σα την

72 d

έλαχίστην τάξιν καί έν αύτη παρυφισταμένη. Τό γάρ πάντη άμοιρον

τοΰ άγαθοϋ ούτε όν ούτε έν τοις οΰσι, τό δέ μικτόν διά τό άγαθόν έν

τοις ούσι καί κατά τούτο έν τοις οΰσι καί όν, καθ' όσον τού άγαθοϋ

μετέχει. Μάλλον δέ τά όντα πάντα κατά τοσούτον εσται μάλλον καί

20 ήτ το ν, καθ' όσον τοΰ άγα θοϋ μετέχει, καί γά ρ καί έπί το ΰ αύτ ό είναι τό

μηδαμή μηδαμώς όν ούτε εσται. Τό δέ πη μέν όν, πή δέ μή όν, καθ' όσον

μέν άποπέπτωκε τοΰ άεί όντος, ούκ έστι, καθ' όσον δέ τοΰ είναι μετείληφε,

721

α

κατά τοσοΰτον εστι καί τό όλως είναι καί τό μή όν αύτοΰ διακρατεΐται

καί διασώζεται.

1 sq Cf PI Prm 141 d sq 3 ούτε όντω ν έπιθυμεί: Cf Schol 2 8 1 ,3 0 -3 3 4sq q

Vide Sebast de mal sub IV 5,4 sqq 5 άμυδρόν άττήχημα: C f D N 147 ,12; Proel in

Ale 99,1 3; 135,10 11 sq Vide Sebast de mal sub IV 3,1 sq 12 sqq Vide Sebast

de mal sub IV 5,21 sqq 13sq Vide Proel de mal sub 7,48; cf Schol 2 8 1 ,4 1 - 5 3

14 sqq Vide Sebast de mal sub IV 5,25 sqq 16 sqq Vide Sebast de mal sub IV

3,2sq q; cf Schol 28 1, 54 -2 84 ,3 9 21 Vide Proel de mal sub 8 ,16 21 sqq Vide

Sebast de mal sub IV 1,37 sqq

Re PtPn PbF b VfVe VvV b Fa ( ine 3 κατά) LcL eW c VcKaP g ν

2 Οίον ό: ό ουν Pb οίον Fb V b (corr s l in) 4 τάγ αθ οϋ PbFb ν: το ΰ άγαθ οϋ Ka (e

corr) άγαθοΟ cett codd κα τ' αύ τό: κα τά τα ύτ ό PtPn 6 θυμός δέ VeFa Lc (add

δέ mg ) LeW cVcK aPg ν καί alt: om PtPn 9 καί ζω ή? έφίεσθαι: om PtFa (add

mg) 10 τάγα θοΰ : τοΰ άγα θοϋ VvV cKaPg τάγα θοΰ καί ζωή ς έφίεσθαι (e lin 9 hue

intrusum) Fa 15 ή: om PtPn 16 παρ υφιστα μένη: παρυφ ισταμένην RcV e

υφισταμένη V b 19 Μ άλλον— 20 μετέχει: om Pb (add mg; pro Ιστα ι ser έστ ι) Pg

19 πά ντα : om Pn (add s lin) τοσ ού τον : σοΰ τον Wc μάλλον (alt) δέ Fa 20 καί

γα ρ καί : καί Pb καί γά ρ RcPtP nFa το ΰ alt: τό VvV b 24 διασώ ζεται : σώζ εται

VvVbW c VcKaPg



6 8 De Divinis Nominibus

Καί το κακόν τό μεν πάντη του άγαθοΰ άποπεπτωκός ούτε έν τοις

μάλλον ούτε έν τοις ήττον άγαθοϊς Ισται. Τό δε πή μεν άγαθόν, ττη δέ

ούκ άγαθόν μάχεται μεν άγαθω τινι, ούχ δλω δέ τάγαθω. Κρατείται δέ

καί αύτό τη τοΟ άγαθοΰ μετουσίςχ, καί ούσιοΐ και την έαυτοΰ στέρησιν

τό άγαθόν τή όλως αύ τού μεθέξει. Πάντη γά ρ άπελθόντος τοΟ άγαθοΟ s

ούτε καθόλου τι Ισται άγαθόν ούτε μικτόν ούτε αύτοκακόν.

Ei γάρ τό κακόν άτελές έστιν άγαθόν, άττουσία τταντελεΐ τού άγαθοΰ

καί τό άτελές καί τό τέλειον άγαθόν άπέσται. Καί τότε μόνον Ισται καί

όφθήσεται τό κακόν, ήνίκα T O Î Ç μέν έστι κακόν, οΤς ήν αν τίω τα ι, τω ν δε

721 Β ώς άγα θών έξήρτη ται. Μάχεσθαι γά ρ άλλήλοις τά αυτά κατά τά αύτά ΊΟ

έν ττασιν άδύυατου. Ούκ άρα

òv

τό κακόν.

72 e <2 1 ) Αλλά ούδέ έν τοις οΰσίν έστι τό κακόν. Et γά ρ πά ντ α τά όντα

έκ τάγαθοΰ, καί έν πάσι τοις ούσι καί ιτάντα περιέχει τάγαθόν, ή ούκ

εσται τό κακόν έν τοϊς ούσιν ή έν τάγαθω Ισται. Καί μην έν τάγαθω ούκ

Ισται, καί γ ά ρ ούδέ έν πυ ρί τό ψ υχρ ού ούδέ τό κακύνεσθαι τ φ καί τό is

κακόν άγαθύνοντι. Et δέ Ισται, πώς εσται έν τάγαθφ τό κακόν; Ei μέν

έξ αύτού, άτοπον καί άδύνατον. « ú δύναται » γάρ, ώς ή των λογ ίων

άλήθειά φησι, « δένδρον άγαθόν καρπούς π ονηρο ύς πο ιεΐν » ούδέ μην τ ό

άνάπαλιν. Ei δέ ούκ έξ αύτού, έξ άλλης δηλονότι άρχής καί αίτιας. Καί

γ ά ρ ή τ ό κακόν έκ το ύ άγ αθο ΰ Ιστα ι ή τό άγαθ όν έκ το ΰ κακοΰ ή, εΐ μη 2ο

τούτο δυνατόν, έξ άλλης άρχής καί αίτιας εσται καί τό άγαθόν καί τό

721

D

κακόν. Πάσ α γά ρ δυάς ούκ άρ χή, μονάς δέ Ιστα ι πάση ς δυάδος άρχ ή.

1 sqq C f Proci de mal sub 9,1 sqq; Sebast de mal sub IV 2,1 sqq 4 και ούσ ιοΐ: C f

D N 1 3 0 ,6 ; 1 3 3 ,8 ; 1 3 5 ,3 ; M T h 1 0 3 3 A ; E p 3 . 1 0 6 9 B ; E p 4 , 1 0 7 2 B ; S c ho l 9 7 , 1 2 - 4 1 ;

2 8 4 ,4 0 - 4 3 ; Or Apo c 2 6 ; Ath gent 4 1 ,1 9 sq ; Ba s Spi r 8 ,1 9 ,1 8 σ τέρ ησ ιν : C f DN

166,6 4 s q Vide Sebast de mal sub IV 2,1 9 sq 5 τ η όλω ς αύ τοϋ μεθέξει: Cf D N

166,4; Scho l 28 4,4 4 sq 5 sqq Vide Sebast de mal sub IV 4,4 sqq 9 ήνίκα τοΤζ

μέν έστι κακόν: Cf Schol 2 8 4 ,4 6 - 2 8 5 ,7 9 sq Vide Proel de mal sub 9 ,13 sq 12 sqq

Cf Sebast de mal sub V I 1,1 sqq 14 sq q Vide Sebast de mal sub V 1,11 sqq 15

έν πυρί τό ψυχρό ν: Cf D N 164,15 sq ; Proci in Ti I 375 ,23 sqq 17 άτ οπ ον καί

Α δύνατον: C f Scho l 2 8 5 , 8 - 1 2 1 7 sq Vi de Mt 7 ,1 8 2 2 C f DN 1 8 4 ,21 sq q ;

2 1 5 , 2 0 s q ; 2 2 7 , 8 s q q ; 2 28 , 1; S c h ol 2 8 5 , 1 3 - 1 5 ; 4 0 8 , 1 8 - 4 0

R e P t P n P b F b V f V e V v V b F a L c L e W c V c K a P g ν

1 sq

TOÏS

μάλλον:

TOÎS

ούσι μάλλον R cF b 2

àyaOoïç omnes codd praeter Fb:

άγαθόν Fb ν

T ò è om n es cod d :

Τό ν 4 μετουσίςι: μετουσία καί πα ρου σία

Vv Vb έαυτοΰ : αύτο ϋ Vv Vb P g 6 τ ι Ισ ται : Ισ ται Vv VbW c εσ ται τ ι

Fb V fL cL eV cK aP g 8 τέλειον: άτέλειον Vv καί τό τέλειον: καί τέλειον We exp

Lilla, Oss erva zioni, ρ 156 9 κακόν alt : τ ό κακόν V f V b 10 έξήρ τητ αι

P n P bF bV fVe Fa L c Le Vc Ka P g: έξήρ ηται Re ser έξήρ ητται ) P t co rr ) Vv Vb W c ν ; c f L i l l a,

Osserv azioni , ρ 156 15 τ ώ : τό Pt corr) έν τ φ Le corr) Li l la , Osserv azioni , ρ 156

17 δύνατα ι: δυνατ όν Pb 19 δηλο νότι : δήλον V vV b



IV. 20. 21.2 2

169

Καίτοι άτοπον έξ ένός καί του αυτού δύο παντελώς εναντία προϊέναι

καί ε ίναι καί αυτήν τήν άρχήν οΰχ άπλήν καί ένιαίαν, άλλά μεριστήν και

δυοειδή καί έναντίαν έαυτή καί ήλλοιωμένην. Καί μην ούτε δύο των

όντων έναντίας άρχάς δυνατόν εΤναι καί ταύτας è άλλήλαις καί έν τφ

s πα ντ ί καί μαχομένας. ΕΙ γά ρ το ύτ ο δοθείη, Ιστα ι καί ό θεός ούκ άπ ήμω ν

ούδέ έκτός δυσχερείας. Είπερ είη τι καί αύτω τό ένοχλοΟν, έπειτα Ισται

πάντα άτακτα καί άεί μαχόμενα. Καίτοι φιλ ίας πδσι τοις ουσι το άγαθόν

μεταδίδωσι καί αΰτοειρήνη καί ε ίρηνόδωρος υμνείται προς των Ιερών

7 4 α

θεολόγων. Διό καί φίλα τάγαθά καί έναρμόνια πάντα καί μιας ζωής

ίο εκγονα καί προς εν άγα θόν συν τεταγ μένα καί πρ οσ ην ή καί δμοια καί

πρ οσ ήγ ορ α άλλή λοις. Ωστε ουκ έν θεώ τό κακόν, καί τό κακόν ουκ

ενθεον.

Ά λ λ ' ούδέ έκ θεού τό κακόν. Η γά ρ ούκ άγαθός ή άγ αθ οπ οιε ϊ καί

άγαθά παράγει , καί ού ποτέ μεν καί τ ινα, ποτέ δέ ου και ου πάντα,

is μετα βολή ν γά ρ έν το ύτ ω πε ίσεται καί άλλο ίωσιν καί περ ί αύτό τό

πά ντω ν θειότα τον τ ή ν α ΐτ ία ν. ΕΙ δέ έν Θεώ τάγ αθ όν ύπ αρξ ίς έστιν, Ι στα ι

ό μ ετα βά λλω ν έκ τά γα θο ΰ θεός πο τέ μεν ών, πο τέ δέ ουκ ών. ΕΙ δέ μεθέξει

τό άγαθόν έχει , καί έξ έτερου εξει καί ποτέ μέν εξει , ποτέ δέ ούχ έξει . Ούκ

άρα έκ θεοΰ τό κακόν ούτε έν θεώ ούτε άπλώς ούτε κατά χρόνον.

20 < 2 2 ) Άλ λ ' ούτε έν άγ γέλο ις εστ ί τό κακόν. Et γά ρ έξαγ γέλλε ι τή ν

7 4 Β

άγαθότητα τήν θείαν ό άγαθοειδής άγγελος έκεϊνο ών κατά μέθεξιν

δευτέρως, όπερ κατ ' α ίτ ίαν τ ό άγ γελλόμεν ον π ρώ τω ς, « ε ΐκών » εστ ι το υ

1 παντελώς έναντία: Cf Schol 285,16

— 29

sqq Vid e Sebast d e mal sub VI 1,9 sqq

3 Καί μην ούτε δύο: Cf Schol 285,30 sq 6 Cf Schol 285,32

8

sq C f D N 217,5 sqq;

220,7 sqq ; E H 437 A ; Ps 29 28),11; Rm 15,33; II Cor 13,11; Phil 4,9; I Thess 5,23; II

Thess 3,16; Hbr 13,20; G r Na z or 6,13 9s qq Cf Schol 28 5,3 3- 28 8, 2 11 sq

Vide Proci de mal sub 12,15 sq; Sebast de mal sub V l, 13 sq 11 sqq Cf Proci de

mal sub 12 sqq ; Proci in Ti I 375,22 sq 13 sqq Vide Sebast de mal sub V 1,1 sqq

16 Cf D N 143,9 sqq; Schol 288,3 sq αίτ ίαν : Cf D N 111,12 19 Vide Proci de

mal sub 13,26 sq; cf Schol 288,5; 288,6 20 sq Cf D N 145,7 sqq; CH 180 A sq;

273 A sq; Schol 288 ,7 -9 ; 28 8,1 0- 15 ; Proci de mal sub 14sq; Sebast de mal sub VII

1,1 sqq 22 sq q Vide Sap 7,26; cf D N 1 47,2sq ; 151,1; 192,12sq; CH 165 A sq ; 177 C;

200 D ; 205 B; 237 Β sq; 257 B; E H 397 A; 440 A; Schol 2 88 ,1 6- 18 ; PI Cra 428e; G r

Naz or 6,12

Re PtPnPbFb VfVe VvVb Fa LcLeWc VcKaPg ν

2 καί tert: om PtPnP b sed add ) 4 sqq Cf Lilla , Oss ervaz ioni, ρ 156 8 είρηνόδωρο ν

VvV b 10 συντετα γμένα: συντεταγμ ένα Ισται τα γινόμενα VvV b 11 καί τό

κακόν: om Fb 11 sq καί τό κακόν ούκ ενθεον: exp Lilla, Osse rvaz ioni, ρ 156 14

καί ού πά ντα: exp Lilla, Osservazioni, ρ 156 15 τό : om Pt corr)Pn corr s l in)VfFa

16 Θειότατον* RcP tPn ser Θειώτατον) Pb VfV eFa ser θειοτά τω ν) Le adscr κυρι m g)

W cVcKaPg ν: κυριώ τατον * Fb Vv Vb Lc scr θειότατον et adscr κυρι mg ) Le 18 Ιξει

prim: εξει τό άγαθόν V fVe VcK aPg



170


θεοϋ ό άγγελο ς, φ ανέρω σις του ά φ ανούς φ ω τός, « Ισ οπ τρο ν » άκραιφνές,

διειδέσ τατον, ά λώ βη τον, ά χρα ντον, « άκ ηλίδω τον » είσδεχόμ ενον δλη ν,

εί θέμις είπεΐν, τήν ώ ρα ιότη τα της άγα θο τύπ ο υ θεοειδείας καί άμ ιγώ ς

ά ναλά μ πο ν έν έαυτώ , κα θάπερ οΐόν τέ έσ τι, τήν Α γαθ ότητα τη ς έν

άδύτοις σ ιγή ς. Ο υκ άρα ούδέ έν ά γγέλο ις έστί τό κακόν. 5

'Α λλά τφ κολάζειν τούς άμ α ρτάνοντάς είσι κακοί Τ ού τω γο ϋν τφ

λ ό γω καί ol σω φ ρο νισ ταί τω ν πλη μ μ ελούντω ν κακοί καί τω ν Ιερέω ν οί

τόν βέβηλον τω ν θείω ν μ υσ τηρίω ν ά πείργο ντες. Κ αίτοι ούδέ τό κολάζε-

724 e σθαι κακόν, άλλ ά τό ά ξιον γενέσθα ι κολάσεω ς, ούδέ τό κα τ' άξίαν

άπείργεσθα ι τω ν Ιερώ ν, άλλ ά τό ένα γή καί άνίερον γενέσθα ι καί τω ν ίο

ά χρ ά ντω ν άνεττιτήδειον.

<23) Ά λλ ' ούτε ol δαίμονες φ ύσει κακοί Κ αί γά ρ εί φύσει κακοί ούτε

έκ τάγα θο Ο ού τε έν τοις ούσ ιν ούτε μήν έξ ά γα θω ν μετέβα λον φ ύσει καί

άεί κακοί δντες.

Ε πειτα έαυτοΐς είσι κακοί ή έτέροις; ΕΙ μέν έαυτοΐς, καί φ θείρουσ ιν is

έαυτούς, εί δε άλλοις, π ώ ς φ θείροντες ή τί φ θείροντες· ούσ ίαν ή δύναμιν

ή ένέργειαν; Εί μέν ούσ ίαν, πρ ώ τον μέν ού π α ρ ά φ ύσ ιν, τά γά ρ φ ύσει

724 D άφ θα ρτα ού φ θείρουσ ιν, άλλά τά δεκτικά φ θοράς. Ε πειτα ούδέ τοΟ το

π α ντί καί π ά ντη κακόν. Ά λλ ' ούδέ φ θείρεται τι τω ν όντω ν, καθ' δ ού σ ία

καί φ ύσ ις, ά λλ ά τη έλλείψ ει τής κα τά φ ύσ ιν τάξεω ς ό τής άρμ ονίας καί 2ο

συμμετρίας λό γος άσθενεΐ μένειν ω σ α ύτω ς Ιχω ν. Ή δέ άσ θένεια ού π α ν-

τελής, εί γά ρ πα ντελή ς, καί τήν φ θορά ν καί τό ύποκείμενον άνείλε, καί

725 α Ισ τα ι ή τοια ύτη φ θορά καί έαυτής φ θορά . Ώ σ τε τό τοιού τον ού κακόν,

άλλ' έλλειπές ά γαθό ν. Τ ό γά ρ π ά ντη άμ οιρον τού ά γα θο ύ ούτε έν τοις

4 sq έν άδύ τοις: Cf D N 145,9 6 Ά λ λ ά τφ κολάζειν: Cf Schol 2 8 8 ,1 9 -3 2 τους

άμ αρ τάνοντάς: Cf D N 177,10 sq; 179,4 sqq; C H 293 A; E H 404 A; 560 A; 560

C;

564 B;

Ep 8,1093D; 1096C; 1100C; Ep 9,1105B; Völker , Kontemplat ion , pp26sqq; 34sqq

6 sqq Cf Proci de mal sub 17,12 sqq 7 sq Cf Schol 28 8, 33 -3 5 8s q ούδέ τό

κολά ζεσβα ι: Cf Schol 2 8 8 ,3 6 -3 9 12 δαίμονες: Cf D N 162,9 sqq ; 171,2; 172,18 sqq ;

174,1 sq; 178,1 sq; 178,20; 191,13; EH 43 3D ; E p 8,10 89B; 1097 A; Schol 288,40 sq;

A poc En aeth 6 sqq; J u b 5,10; 10,5; Ap oc M os 16; 1 Qu mrâ n s I I I 25 Burrows

Q um rân m s s II fase 2) 12 sqq Vide Sebast de mal sub VII I 1,1 sqq; V III 1,5 sqq;

cf Por ph abst II 38 sqq; Iam b myst IV 7; Proci de mal sub 16sq 18sq Ε πειτα

ούδέ τοΟ το π α ντί: Cf Schol 288,42 - 4 4 19 Ά λ λ ' ούδέ φ θείρεταί: Cf Schol 288,45 sq

ά λλ α τή έλλείψ ει: Cf Schol 28 8, 47 -2 89 ,3 8 24 άλλ* έλλειπές ά γα θό ν: Cf Schol

289,39 sq


13 μετέβαλον: μετέβαλλον PnLeWc μετέλαβον VvVb 13 sq φύσει καί άεί κακοί

δντες: exp Lilla, O sse rva zion i, ρ 157 14 κακοί δντες: δντες κακοί Vv Vb 18

έπειτα: Ιπ ειτα δέ con i Lilla, Os serv azio ni, ρ 157 21 συ μμ ετρίας om ne s co dd

pra ete r Pb Fb : της συ μμ ετρίας Pb F b ν; cf Lilla, Os serv azio ni, ρ 157 22 εί: ή

Rc(corr)PtPnPbF bFaLe W cVcK a εί ή P g; cf Lilla, Osservazioni , ρ 157



IV. 22. 23

171

ούσ ιν ίσ τα ι, καΐ περί της είς δύναμιν καί ένέργειαν φ θοράς ό α ύτός λόγος.

Ε ίτα π ώ ς oi έκ Θ εού γενόμενοι δαίμονές είσι κακοί; Τ ό γά ρ ά γα θό ν

ά γα θά π α ρά γει καΐ ύφ ίσ τησ ι. Κ αίτοι λέγονται κακοί φ αίη τις άν, άλλ

1

οΰ, κ αθ' δ είσίν, έκ τάγα θοϋ γά ρ είσι καί ά γα θή ν έλα χον ούσ ίαν, άλλά ,

s καθ' δ ούκ είσίν άσ θενήσ αντες, ώ ς τά λό γιά φ ησι, τηρ ή σ α ι

«

τήν έαυ τώ ν

άρχήν » Έ ν τίνι γά ρ , είττέ μοι κα κύνεσθαί φ αμεν τούς δαίμονας, ει μή έν

τη παύσ ει της τω ν θείω ν άγα θώ ν Ιξεω ς καί ένεργείας;

Α λλω ς τε, εΐ φ ύσει κακοί ol δαίμονες, άεί κα κοί Κ αίτοι τό κακόν

ά σ τατόν έστιν. Ο ϋκοΟ ν, εΐ άεί ώ σ α ύτω ς ίχουσ ιν, où κακοί τό γ ά ρ άεΐ

ίο τα ύτόν του ά γα θοϋ ϊδιον. ΕΙ δέ ούκ άεί κα κοί où φ ύσ ει κα κοί άλλ' ένδείςχ

725 β

τώ ν άγγελικώ ν άγαθώ ν. Κ αί où π ά ντη άμ οιροι τοΟ ά γαθο ύ, καθ' δ καί

είσί κα ί ζώ σ ι καί νοοΟ σι κα ί όλω ς έστί τις έν αύτοΐς έφέσεω ς κίνησις.

Κ ακοί δέ είναι λέγοντα ι διά τό άσθενείν περί τή ν κ ατά φ ύσ ιν ένέργειαν.

Π α ρα τροπ ή ουν έσ τιν αύτοις τό κακόν καί τώ ν πρ οσ η κό ντω ν α ύτοΐς

is έκβασ ις καί άτευξία καί άτέλεια καί Α δυναμία κα ί της σ ω ζού σ ης τήν έν

αύτοΐς τελειότητα δυνάμεω ς άσ θένεια καί ά π ο φ υ γή καί ά π ό π τω σ ις.

Α λλω ς τε τί τό έν δαίμοσ ι κακόν; θυ μ ός άλο γος, άνους έπιθυμ ία,

φ α ντασ ία π ροπετή ς. Α λλά τα ύτα , εΐ καί έστιν έν δαίμοσ ιν, ού π ά ντη

ούδέ έπί π ά ντω ν ούδέ α ύτά καθ' α ύτά κα κά. Κ αί γά ρ έφ ' έτέρω ν ζφ ω ν

» ού χ ή σχέσις τού τω ν, άλλ ' ή άναίρεσίς έστι καί φ θορά τω ζφ ω καί κακόν.

Ή δέ σχέσις σώ ζει καί είναι ποιεί τήν τα ύ τα έχουσ αν τού ζώ ου φ ύσ ιν.

725

c

2 Ε ίτα π ώ ς ol έκ θεού: Cf Schol 289,41 - 4 7 δαίμουές: Cf D N 170,12 4 καί

ά γα θή ν Ιλα χον ούσ ίαν: Cf Schol 289,48 sq 5 á>s τά λ ό γιά φ ησ ι: Cf Sch ol

2 8 9 , 5 0 - 2 9 2 , 3

5

sq Vide Judas 6 7 τώ ν Θ είω ν ά γα θώ ν ?ξεω $: Cf Schol 2 9 2 ,4 -7

8 sqq Vide Proci de mal sub 18,4sqq 9 OùkoOv et άεί: Cf Sch ol 292 ,8 sq 9 s q

τό γά ρ άεί ταύ τόν: Cf D N 209,9 sqq; Schol 292,10 sq 13 Κ ακοί δέ είναι: Cf Schol

292,12sq 14sq α ντοΐς έκβασι?: Cf Schol 2 9 2 ,1 4 -1 6 14s qq Cf Proci de mal

sub 18,13 sqq ; id in R I 34,6 sqq ; id inst 13 (ρ 16,3 sqq) 16 άπ ότττω σ ίξ: Cf DN

172,2 sq; 172,9; 174,3; 178,21; 179,18; 206,9 17 sqq Cf Pro ci de mal sub 19,1 sqq ;

vide Sebast de mal sub IX 1,7 sqq 18 φ α ντασ ία πρ οπ ετή ς: Cf Schol 292,17 sq

' Α λλά ταΰτα : Cf Scho l 29 2 ,1 9 -

31

19 ούδέ α ύτά κα θ' α ύτά κακά : Cf Schol

29 2, 32 -4 5 20 ούχ ή σχέσις: Cf Schol 29 2, 46 -4 9


3 ά ν VeFaL c (ss) LeWc: om cett codd 4 ού, κα θ' ô: ο ύκ ά γα θ ο ί P t (c o rr )P n F b

(corr)FaLc (corr) ού κακοί ή άγα θοί Vv Vb (pro ή ser εΐ) δ: ώ Re 7 της: om

PtP n (ad d s lin) 10 ένδείςι: έν ένδεί? P tP n (se r έν ένδ((?) V vV bL cL eV cK a 12

α ύτο ΐς: Ια υτο ϊς Pb τοις F b 15 sq έν α ύτοΐς: έαυ τοΐς VvW c έαυ ταΐς V b έαυ της Le

(co rr) 18 έστιν έν δα ίμ οσ ιν om ne s cod d prae ter F b: έν δα ίμ οσ ίν έστιν F b έν δα(μ οσ (ν

είσίν ν 19 αύ τά: έαυτά VfVeV vLc 20 τω ζώ ω : τώ ν ζώ ω ν Pb(corr)Fb του

ζώ ου Le κακόν: κακού Le



172


Ουκ άρα κακόν τό δαιμόνιον φΰλον, ή εστί κατά φύσιν, άλλ' ή ουκ

Ιστι. Και οΰκ ήλλοιώθη τό δοθέν αΰτοΐς όλον άγαθόν, άλλ' αυτοί του

δοθέντος άττοττετττώκασιν όλου άγαθοΰ. Καί τάς δοθείσας αύτοΐς άγγελι-

κάς δωρεάς, οϋ μήποτε αύτάς ήλλοιώσθαί φαμεν, άλλ' είσί καί όλόκληροι

καί τταμφαεΐς είσι, κάν αϋ τοί μ ή όρώ σιν άττομύσαντες έαυ τώ ν τάς 5

άγαθοπτικάς δυνάμεις.

Ωστε δ είσί, καί έκ τάγαθοϋ είσι καί άγαθοί καί του καλοΟ καί άγαθοϋ

έφίενται του είναι και ζην καί νοεΐν των όντων έφιέμενοι. Καί τη στερήσει

καί άττοφυγτ) καί άττοπτώσ ει τω ν προ σηκ όντω ν αύτοϊς άγ αθ ών λέγον ται

κακοί. Καί είσί κακοί, καθ' δ ούκ είσίν. Καί τ ο υ μή όντος έφιέμενοι τ ο ΰ ίο

κακοϋ έφίενται.

7 5 D

< 2 4 ) Ά λ λ ά ψυχάς τις είναι λέγο ι κακάς; ΕΙ μέν, δτι συ γγ ίνο ντ αι

7 8 α

κακοΐς ττρονοητικώς καί σω στικ ώς , το ύ τ ο ού κακόν, άλ λ' άγ αθ όν καί έκ

τάγαθοΟ τοΰ καί τό κακόν άγαθύνοντος. Et δε τό κακύνεσθαι ψυχάς

φαμεν, έν τίνι κακύνον ται, εΐ μή έν τ ή τ ω ν ά γα θώ ν Ιξεων και ένεργειών is

ελλείψει καί δι' οίκείαν άσθένειαν ά τευ ξία καί άπ ολ ισθ ήσ ει; Καί γά ρ καί

τον άέρα τον ττερί ήμάς έσκοτώσθαί φαμεν έλλείψει καί απουσία φωτός.

Αυτό δέ τό φως άεί φως έστι τό καί τό σκότος φωτίζον. Ούκ άρα ούτε

έν δαίμοσιν ούτε έν ήμΐν τό κακόν ώς δν κακόν, άλλ' ώς ϊλλειψις καί

έρημία της τω ν οικείων άγ αθ ώ ν τελειό τητ ος. 2ο

1 sq άλ λ ή ούκ lern: C f Schol 292,50 1 sqq Vide Sebast de mal sub V II I 3,1 sqq

4 ού μήπο τε αύτάς: Cf Schol 29 2, 51 -2 93 ,1 2 8 sqq Cf DN 166,5 sqq; 171,14 sqq;Gr

Nyss hom 5 in Eccl 356,9 sqq 9sq λέγονται κακοί : Cf Schol 2 9 3 ,1 3 -1 8 10

Καί του μή όντος: Cf Schol 2 9 3 ,1 9 -3 9 12sqq Vide Sebast de mal sub I X 1 ,1 sqq;

cf Proel de mal sub 21,15 sqq; id de dec dub 38,6 sqq 14 sqq Cf Schol 2 93 ,4 0 -2 96 ,6 ;

PI G rg 477 b; id R 444e 18 sqq Vide Sebast de mal sub I X 1,14 sqq 19 δαίμοσιν:

Cf DN 170,12 τό κακόν ώς ò κακόν: Cf Schol 2 9 6 ,7 -1 2 άλ λ ώς ελλειψις:

Cf Schol 296,13

Pa ( ine 10 -φιέμενοι τοΰ ) Re PtPn PbFb VfVe VvV b Fa LcLeW c VcKaP g ν

5 κάν εΐ καί Vv Vb καί Wc έαυ τών omnes codd praeter Fb : αύ τών Fb ν 8 τώ ν

δντ ων : exp Lilla, Osservazioni, ρ 158 9 άπ οφ υγ ή: άποφ υγ εΐ Κο(οοπ·)άποφυτήσει Pt

(e corr) άποφ οιτήσει Lc(corr mg)Ve άπ οφ υγή καί άττοπτώ σει : coll άπ οπ τώ σε ι

καί άπ οφ υγ η W c 10 ούκ είσί υ: ούκ είσί καλοί Pb Fb (ser mg) είσίν: είσί

VfV eV bL cLeW cVc KaP g 12 τις εΤναι: coll είναί τις Vv Vb λέγοι PtPn Fa: λέγει

cett codd ν; cf Lilla, Osservazioni, ρ 158 συγ γίνο ντα ι: συντείνονται Pa συ γγ ίγν ον -

ται Pt(e corr)P nP bFa LcL e 13 καί prim omnes codd: τε καί ν 14 τό alt: το ΰ

PtPn(corr)Fa; exp Lilla, Osservazioni, ρ 158 15 φαμεν: φώμεν Rc(c orr)P tPn Pb Vf

Ve VcK aPg 16 καί quart: om VeV vV bL c (add s lin) 17 άέρα τόν: άέρα καί τόν

Pa 18 τό alt: om Pb(ad d)V fVv Vb Lc (τό exp) LeW c 19 κακόν ώς ô κακόν,

άλλ ώς: κακόν, άλ λ VvV b δν: ών Pt



IV. 23. 24. 25.

26

27

173

< 25 ) Ά λ λ ' ο ύ δ έ έ ν ζ φ ο ι ς ά λ ό γ ο ι ς ε σ τ ί τ ό κ α κ ό ν . Et γ α ρ ά ν έ λ η ς θ υ μ ό ν

7 Β

κ α ί έ π ι θ υ μ ί α ν κ α ί τ ά λ λ α , δ σ α λ έ γ ε τ α ι κ α ΐ ο ύ κ Ι σ τ ι ν ά π λ ώ ς τ ή έ α υ τ ώ ν

φ ύ σ ε ι κ α κ ά , τ ό μ έ ν ά δ ρ ό ν κ α ί γ α ύ ρ ο ν

λ έ ω ν ά π ο λ έ σ α ς ο ύ δ έ λ έ ω ν ε σ τ α ι ,

π ρ ο σ η ν ή ς δ ε π ά σ ι γ ε ν ό μ ε ν ο ς ό κ ύ ω ν ο ύ κ ε σ τ α ι κ ύ ω ν , ε ΐ π ε ρ κ υ ν ό ς τ ό

5 φ υ λ α κ τ ι κ ό ν κ α ί τ ό π ρ ο σ ί ε σ θ α ι μ έ ν τ ό ο Ι κ ε Τ ο ν , ά π ε λ α ύ ν ε ι ν δ έ τ ό ά λ λ ό τ ρ ι ο ν .

Ω σ τ ε τ ό μ ή φ θ ε ίρ ε σ θ α ι τ η ν φ ύ σ ι ν ο ύ κ α κ ό ν , φ θ ο ρ ά δ έ φ ύ σ ε ω ς ά σ θ έ ν ε ι α

κ α ί Ι λ λ ε ι ψ ι ς τ ω ν φ υ σ ι κ ώ ν έ ξ ε ω ν κ α ί έ ν ε ρ γ ε ι ώ ν κ α ί δ υ ν ά μ ε ω ν . Κ α ί ε ί π ά ν τ α

τ ά δ ι α γ ε ν έ σ ε ω ς έ ν χ ρ ό ν ο ρ έ χ ε ι τ ό τ έ λ ε ιο ν , ο ύ δ έ τ ό ά τ ε λ έ ς π ά ν τ η π α ρ ά

π α σ α ν φ ύ σ ι ν .

ίο < 2 6) Ά λ λ ' ο ύ δ έ έ ν τ ή ό λ η φ ύ σ ε ι τ ό κ α κ ό ν . Et γ α ρ ο ί π ά ν τ ε ς φ υ σ ι κ ο ί m c

λ ό γ ο ι π α ρ ά τ η ς κ α θ ό λ ο υ φ ύ σ ε ω ς , ο ύ δ έ ν Ι σ τ ι ν α ύ τ η τ ό έ ν α ν τ ί ο ν . Τ ή κ α θ '

έ κ α σ τ ο ν δ έ τ ό μ έ ν κ α τ ά φ ύ σ ι ν Ι σ τ α ι , τ ό δ έ ο ύ κ α τ ά φ ύ σ ι ν . Α λ λ η γ ά ρ

ά λ λ ο π α ρ ά φ ύ σ ι ν , κ α ί τ ό τ ή δ ε κ α τ ά φ ύ σ ι ν , τ ή δ ε π α ρ ά φ ύ σ ι ν . Φ ύ σ ε ω ς δ έ

κ α κ ία τ ό π α ρ ά φ ύ σ ι ν , ή σ τ έ ρ η σ ι ς τ ώ ν τ η ς φ ύ σ ε ω ς . Ω σ τ ε ο ύ κ έ σ τ ι κ α κ ή

is φ ύ σ ι ς , ά λ λ α τ ο ϋ τ ο τ ή φ ύ σ ε ι κ α κ ό ν τ ό ά δ υ ν α τ ε ι ν τ ά τ η ς ο ίκ ε ία ς φ ύ σ ε ω ς

έ κ τ ε λ ε ΐ ν .

< 27) Ά λ λ ' ο ύ δ έ έ ν σ ώ μ α σ ι τ ό κ α κ ό ν . Α ί σ χ ο ς γ ά ρ κ α ί ν ό σ ο ς Ι λ λ ε ι ψ ι ς 7 8 D

ε ί δ ο υ ς κ α ί σ τ έ ρ η σ ι ς τ ά ξ ε ω ς . Τ ο ύ τ ο δ έ ο ύ π ά ν τ η κ α κ ό ν , ά λ λ ' ή τ τ ο ν κ α λ ό ν .

Et γ ά ρ π α ν τ ε λ ή ς γ έ ν ο ι τ ο λ ύ σ ι ς κ ά λ λ ο υ ς κ α ί ε ί δ ο υ ς κ α ί τ ά ξ ε ω ς , ο ί χ ή σ ε τ α ι

20 κ α ί α ύ τ ό τ ό σ ώ μ α . Ο τ ι δ έ ο ύ δ έ κ α κ ί α ς α ί τ ι ο ν τ ή ψ υ χ ή τ ό σ ώ μ α , δ ή λ ο ν

1 Ά λ λ ούδέ έν ζώ οις: Cf Schol 29 6, 14 -1 7 *Et γά ρ άνέλης: Cf Schol 29 6, 18 -2 1

1 sqq Vide Sebast de mal sub X 1,1 sqq 6s qq Cf D N 1 75,16sqq; 176,7sq; 177,10sq q;

179,11 sqq; v ide A nast S capita V II 1,20 sqq; V II 1,59 sqq; V II 2,35 sq; IX 3,42 sqq; id

viae dux II 3,136 sq; II 5,128 sqq 7 sqq Cf Pro ci de mal sub 26,8 sq 10 Cf Schol

296 ,22 -29 7,7; Pachymeres ad locum, PG 3,801 C sq ΕΙ γά ρ ol πόντε?: Cf Schol

29 7 ,1 0- 21 10 sqq Vide Sebast de mal sub X I 1,1 sqq; cf Proci de mal sub 27 11

της κα θόλο υ φ ύσ εω ς: Cf Schol 297,8 sq 14 σ τέρησ ις: Cf D N 166,6 17 sqq Vide

Sebast de mal sub XI I 1,1 sqq; cf Schol 297 ,2 2- 25 ; Plot E nn I 8,5; Proe l de mal sub

28,9 sqq 20 αίτιον τή ψ υχή : Cf Schol 2 9 7 ,2 6 -3 3


1 άνέλης: άνέλεις FaL c 3 άδρ όν: άνδρεΐον Re (co rr άδ ρό ν in άνδρ ίον) PbF bV fV eV c

K aP g 4 γενόμενος: γενομενόμενος Re γινόμ ενος Vv Vb W c 5 φ υλα κτικό ν:

ύλακ τικόν RcP b(e cor r)V fV vV b (e cor r) τό alt: τον Pb( cor r)V bK a (e corr) τό

tert: τόν V bK a (e corr) 9 φ ύσ ιν om nes codd prae ter PtP b: τήν φ ύσ ιν PtP b (sed

τήν e ras) ν 12 ού : ούδέ Vf Ά λλ η : άλλοι Le 12 sq Ά λλ η γά ρ άλλο πα ρά

φ ύσ ιν: om Pt We 13 τήδε prim : τή μέν Pt(e co rr) Pn (e cor r) τόδε Pb τήδε alt:

τόδε Pb καί τό τήδε κα τά φ ύσ ιν: om Wc κα τά φ ύσ ιν, τήδε: om Pa φ ύσ ιν

alt: φ ύσιν φ ύσεω ς Pn (corr) Φ ύσεω ς: ώ ς Pa

13

sq Φ ύσεω ς δέ κακία τό π α ρ ά

φ ύσ ιν: om Pt 15 φ ύσ ις: ή φ ύσις V vV b τή: τοΰ Vf om Ve 18 κα λόν: κακόν

VcKa 19 πα ντελής: πα ντελώ ς Lc(e corr)LeW c κάλλους: καλοϋ Pa καί alt:

om Pa 20 ούδέ: ού FbP g τή: om PaR cPt(corr s l in)Pn(corr s l in)VvVbFaLcLeW c




έκ του δυνατόν είναι καί άνευ σώματος παρυφίστασθαι κακίαν ώσπερ έν

δαίμοσιν. Τοϋτο

y á

έστι καί νόοις καί ψυχαΐς καί σώμασι κακόν ή της

έξεως των οίκείων άγαθών άσθένεια καί άπόπτωσις.

7 9 α

< 2 8 ) Ά λλ ' ούδέ τό πολυθ ρύλητον· Έν Ολη τό κακόν, ώς φασι, καθ' δ

ύλ η. Καί γ ά ρ καί α ύτ η κόσμου καί κάλλους καί είδους Ιχει μετουσίαν . Ei s

δέ τούτων έκτός ουσα ή ύλη καθ' έαυτήν άποιός έστι καί άνείδεος, πώς

ποιεί τι ή Ολη ή μηδέ τό πάσχειν δύνασθαι καθ' έαυτήν έχουσα;

Αλλω ς τε π ώ ς ή Ολη κακόν; ΕΙ μέν

y à

ούδαμή ουδαμώς εστίν, ούτε

άγαθόν ούτε κακόν. ΕΙ δέ πως όν, τά δέ όντα πάντα έκ τάγαθοϋ, καί

αύ τή έκ το ύ άγαθο ΰ άν εϊη, καί ή τό άγαθ όν το ύ κακού πο ιητι κόν ή τό ίο

κακόν ώς έκ τού άγαθοΰ όν άγαθόν ή τό κακόν τού άγαθοΰ ποιητικόν

ή καί τό άγαθόν ώς έκ τοΰ κακού κακόν ή δύο αύθις άρχαί, καί αύται

άλλης μιας έξημμέναι κορυφής.

ΕΙ δέ άναγκαΐόν φασι τή ν Ολην προ ς συμπ λήρω σιν τ ού παν τός κόσμου,

7 9 Β

π ώς ή ύλη κακόν; Αλλο γά ρ τό κακόν καί άλλο τό άναγκα ΐόν. Πώς δέ IS

ό άγαθός έκ το ύ κακού πα ράγε ι τινά πρό ς γένεσιν; Η πώ ς κακόν τό το ύ

άγαθοΰ δεόμενον; Φεύγει γάρ τήν τού άγαθοΰ φύσιν τό κακόν. Πώς δέ

γεννφ καί τρέφει τήν φύσιν ή ύλη κακή ούσα; Το γάρ κακόν, ή κακόν,

ούδενός έστι γεννητικόν ή θρεπτικόν ή όλως ποιητικόν ή σωστικόν.

ΕΙ δέ φαϊεν α ύτ ήν μέν ο ύ πο ιεΐν κακίαν έν ψ υχ αΐς , έφέλκεσθαι δέ αύ τά ς, 2ο

πώ ς έσται το ύ το άληθές; ΠολλαΙ γ ά ρ αύ τώ ν είς τό ά γαθόν βλέπ ουσιν.

Καίτοι πώς έγίνετο τούτο της ύλης πάντως αύτάς είς τό κακόν έφελκο-

1 παρυφίστασθαι: Cf Schol 2 9 7 ,3 4 -3 6 2 δαίμοσι: Cf D N 170,12 καί σώμασι

κακόν: Cf Schol 297,37 2s q Cf D N 169,20 sqq; 172,12 sqq; 173,17 sqq 3

άπόπ τωσις: Cf D N 171,16 4sq q Cf Plot Enn I 8 ,3sqq; Proci de mal sub 30,3sq q;

vide Sebast de mal sub X V I 1,3 sqq 7 ή μηδέ τό πάσ χειν δύνασθαι καθ' έαυτήν:

Cf Schol 29 7, 38 -3 00 ,2 8 14 sqq Cf PI Ti 49asqq ; 50dsq q; 52dsq q; Proci de mal

sub 32,1 sqq 15 Vide Pro ci de mal sub 32,3 sq 16 sq Vide Pro ci de mal sub

32,18 sq; Sebast de mal sub X V I 2,19 sq 18 sq Vide Sebast de mal sub XV I 2,23 sq;

cf Schol 3 0 0 ,2 9 - 5 1 20 sqq Vide Sebast de mal sub X V I 3,1 sqq; cf Proci de mal

sub 33,16 sqq

PaRc PtPn PbF b VfVe Vv Vb Fa LcLeW c VcKaP g (post 18 ούσα defic ; ine

175,10 Συνελόντι) ν

3 Ιξεως: τάξεως Lc( e corr )Le (corr man al) 4 ούδέ: ούδέ TOI Pb Fb τ ό κακόν,

COS

φασι: coll ώς φασι, τό κακόν PtPn φασι: φασίν Re φησί V f 5 αύτ η Vv Vb :

αύ τή τοϋ Pa ν αύ τή cett codd 7 έαυτήν: αύτήν PnP bFa 9 ττως: om Pb Fb Vv Vb

10 ή prim: εΐ Pa om V b (add s lin) 12 καί prim: om Fb V eL c (add mg) 14

άναγκαΐόν omnes codd praeter VvVb: άναγκαίαν VvVb ν άναγκαίων Re Lilla,

Osservazioni, ρ 158 τήν: πάντ ως τήν PtPn 15 δλλο alt: om PaPt (add άλλα

s lin) Pn(add s lin)V vV bF aL cL e coll post άναγκαΐόν We 16 κακόν τό : κακόν Pa

coll τ ό κακόν VeV cPg 18 ή*: καθό ή Pa καθ' δτι R e καθό* PtP nFa om Wc 22

αύτάς: αύτά Pa



176


π ύ ρ τ ο υ θ ε ρ μ α ί ν ε ι ν κ α ί τ τ ά ν τ α , ο ί ς ά ν γ ε ι τ ν ι ά σ η , κ α κ ί α ς ά ν α π ί μ π λ η σ ι ν ;

"Η ά γ α θ ή μ ε ν ή ψ υ χ ή ς φ ύ σ ι ς , τ α ΐ ς δ έ έ ν ε ρ γ ε ία ι ς π ο τ έ μ έ ν ο ύ τ ω ς ε χ ε ι ,

π ο τ έ δ έ ο ύ τ ω ς ; Ε μ έ ν φ ύ σ ε ι κ α ί τ ό ε ίν α ι α ύ τ ή ς κ α κ ό ν , κ α ί π ό θ ε ν α ύ τ η

τ ό ε ίν α ι;

Τ

Η έ κ τ η ς δ η μ ι ο υ ρ γ ι κ ή ς τ ω ν δ λ ω ν ό ν τ ω ν ά γ α θ ή ς α ι τ ία ς ; 'Α λ λ *

ε ί έ κ τ α ύ τ η ς , π ώ ς κ α τ ' ο ύ σ ί α ν κ α κ ό ν ; 'Α γ α θ ά γ ά ρ π ά ν τ α τ α ύ τ η ς έ κ γ ο ν α . s

Ε δ έ τ α ϊ ς έ ν ε ρ γ ε ία ι ς , ο ύ δ έ τ ο ύ τ ο ά μ ε τ ά β λ η τ ο ν . Ε ί δ έ μ η , π ό θ ε ν a l ά ρ ε τ α ί

73 Β

μ ή κ α ί ά γ α θ ο ε ιδ ο ύ ς α ύ τ ή ς γ ι ν ο μ έ ν η ς ; Λ ε ί π ε τ α ι ά ρ α τ ό κ α κ ό ν ά σ θ έ ν ε ι α

κ α ί ε λ λ ε ιψ ι ς τ ο ύ ά γ α θ ο ύ ε ίν α ι .

< 31) Τ ω ν ά γ α θ ώ ν τ ό α ί τ ι ο ν Ι ν . Ε ί τ φ ά γ α θ ώ τ ό κ α κ ό ν έ ν α ν τ ί ο ν , τ ο ύ

κ α κ ο ύ τ ά α ϊ τ ι α π ο λ λ ά . Ο ύ μ η ν τ ά π ο ι η τ ι κ ά τ ω ν κ α κ ώ ν λ ό γ ο ι κ α ί ίο

δ υ ν ά μ ε ι ς , ά λ λ ' ά δ υ ν α μ ί α κ α ί ά σ θ έ ν ε ι α κ α ί μ ίξ ις τ ώ ν ά ν ο μ ο ί ω ν ά σ ύ μ μ ε τ ρ ο ς .

Ο ύ τ ε ά κ ί ν η τ α κ α ί ά ε ί ώ σ α ύ τ ω ς έ χ ο ν τ α τ ά κ α κ ά , ά λ λ ' ά π ε ι ρ α κ α ί ά ό ρ ι σ τ α

κ α ί έ ν ά λ λ ο ι ς φ ε ρ ό μ ε ν α κ α ί τ ο ύ τ ο ι ς ά π ε ίρ ο ι ς . Π ά ν τ ω ν κ α ί τ ώ ν κ α κ ώ ν

ά ρ χ ή κ α ί τ έ λ ο ς Ι σ τ α ι τ ό ά γ α θ ό ν , τ ο ύ γ ά ρ ά γ α θ ο ύ ε ν ε κ α π ά ν τ α , κ α ί ό σ α

ά γ α θ ά κ α ί ό σ α έ ν α ν τ ί α , κ α ί γ ά ρ κ α ί τ α ύ τ α π ρ ά τ τ ο μ ε ν τ ό ά γ α θ ό ν is

73

e π ο θ ο ύ ν τ ε ς , ο ύ δ ε ί ς γ ά ρ ε ίς τ ό κ α κ ό ν ά π ο β λ έ π ω ν π ο ι ε ί , ά π ο ι ε ί . Δ ι ό ο ύ τ ε

1 sqq Vide Sebast de mal sub X X II 1,4 sqq; cf Proci de mal sub 45,4 sqq 3 E μέν

φ ύσει: Cf Schol 30 1, 51 -3 04 ,16 6 Et

é

ταΐς ένεργείαις: Cf Sch ol 3 0 4 , 1 7 - 2 3 6 sq q

Cf Proci de mal sub 45,19sqq; 46,11 sqq; vide Sebast de mal sub X X II l ,16 sq q 7sq

Cf DN 173,6 sqq; G r N yss Pss titt 62,26 sqq e t al; id hom 2 in Eccl 300,21 sqq; id ho m

5 in Eccl 356,9 sqq 9s q Vide Proc i de mal sub 47,3 sq 9 sqq Cf E H 441 A;

Scho l 304 ,24 - 4 ; PI R 379c; id Tht 176a; Arist EN 1106b; Ph ebr 26; Proci de mal

sub 47,13 sqq; id in 11 I 375,26 sq; id inst 13 10 sq λό γοι καί δυνάμεις: Cf Schol

30 4, 42 -4 8 12 άκ ίνητα: Cf D N 212,16 sqq; 213,7 sqq; E H 441 A 13 Π άντω ν

καί τώ ν κακώ ν: Cf Schol 304 ,49-3 05 ,4 13sqq Vide Jo D Man 64 ,4sqq 14

τοϋ γά ρ άγα θο ύ ένεκα: Cf Schol 305,5—7 14 sqq Vide Proc i de mal sub 49,5 sqq


1 του : τό P tPnVbFa άναπ ίμπ λησ ιν : άνα πή μπ λησ ιν Pn άναπ ίμπ λησ ι Pb

ά ναπ ίπλη σ ιν VbV cKaPg 2 ψ υχής omnes codd: τη ; ψ υχή? ν ποτέ*

RcPtPnPbFbVb(e corr)FaLc (corr in τοτέ mg) ν: ποτ' Pa τοτέ* VfVeVvVb (mut in

πο τέ) Le (ser πο τέ et corr in τοτέ mg) LeWcV cKaPg 3 ποτέ* PaR cPtP nPb FbV b

(scr τοτέ et adscr ποτέ s lin) FaLc (corr in τοτέ mg) ν: τοτέ* VfVeVvVb (adscr ποτέ

s lin) Le (scr π ο τέ et corr in τοτέ mg ) LeW cVcK aPg 4 όντω ν: om Pt(add s

l in)PnVvVbFaLc(exp)Le 5 εί: ή PaRc om Vf π ά ντα : π ά ντα ταϋ τα τά Re

π ά ντα τά PtPnPbV fVeFa LcLe Wc VcK aPg ταύτης al t : αύ της Lc(e corr)LeW c

ϋκγονα: Ιγγο να Pt(co rr s lin)Vf ad έκγονα scr Ιγγο να mg V b 9 τό prim : eras Pa

om V b (add s lin) 13 άλλ οις: άλ λή λοις Re άλλο ις ά λλ ω ς FaL c(e corr)L eW c; cf

Lilla, Os servazio ni, ρ 160 14 γά ρ ά γα θο ϋ: coll ά γα θο ύ γά ρ Vv Vb 16 ε(ς: om

Pa ούτε: ούδέ Vv Vb Lc (corr)



IV. 30. 31. 32

177

ύπόστασιν εχει το κακόν, άλλά παρυπόστασιν του άγαθοΟ ένεκα και

ούχ έαυτοΟ γινόμενον.

< 3 2 ) Τω κακω τό ε ίναι θετέον κατά συμβεβ ηκός καί δι' άλλο και ούκ

έξ άρ χή ς οίκείας. Ωστε τό γ ιγν όμ ενο ν όρθόν μεν είναι δοκεΐν, δ τι τοΟ

5 άγα θού Ινεκα γίν ετα ι , τ ω όντι δέ ούκ όρθόν ε ίναι , διό τ ι τό μή άγαθό ν

άγαθόν οΐόμεθα.

Δέδεικται άλλο τό έφετόν καί άλλο τό γινόμενον. Ούκούν τό κακόν

παρά τήν όδόν καί παρά τόν σκοπόν καί παρά τήν φύσιν καί παρά τήν

D

αίτ ίαν καί παρά τήν άρχήν καί παρά τό τέλος καί παρά τόν δρον και

ίο παρά τή ν βούλησ ιυ καί παρά τή ν ύπό στα σιν . Στέρησις άρα εστ ί τό

κακόν καί ελλειψις καί άσθένεια καί άσυμμετρία καί άμαρτία καί άσκοπον

καί άκαλλές καί άζωον καί άνουν καί άλογον καί Ατελές καί άνίδρυτον

καί άναίτιον καί άόριστον καί άγονον καί άργόν καί άδρανές καί άτακτον

καί άνόμοιον καί άπειρον καί σκοτεινόν καί άνούσιον καί αύτό μηδαμώς

is μη δα μή μηδέν δν.

Πώς δλως δύναται τ ι τό κακόν τη πρός τό άγαθόν μίξε ι ; Τό γάρ

πάντη τοΟ άγαθού άμοιρον ούτε εστι τ ι ούτε δύναται . Καί γάρ ε ΐ τό

7

λ

άγα θόν καί δν έστι καί βο υλ ή τόν καί ένδύναμον καί δρα στή ριον , πώ ς

δυνήσεταί τ ι τό εναντίον τάγαθώ τό ούσίας καί βουλήσεως καί δυνάμεως

20 καί ένεργείας Ιστερημένον; Ού πά ντα πα σι καί π ά ν τη τά αύτά κατά τ ό

1 ύπόσ τασ ιν: C f D N 113,7; 117,15; 127,3; 128,10; 128,13; 137,12; 165,2; 177,10; 182,20;

222,11; Dörrie Ύπό στασις παρυ πόστα σιν: C f D N 167,15 sq; 174,1 sq; Arist Metaph

1051a; Porph Sent 44; Gr Ny ss hom 5 in Eccl 356,9 sqq; Proel in Prm V 59 sqq ; id in

R I 38,3 sqq ; id de mal sub 50,2 3 sq Vide Proel de mal sub 50,8 sq sqq Cf

Sebast de mal sub X X I V 1,12 sqq 4 sqq Cf Proel de mal sub 50,13 sqq 5 τω

όντι δε ούκ όρθόν: Cf Schol 3 0 5 ,8 - 1 4 7 Vide Proel de mal sub 50,17 7 sqq

Cf Proci de mal sub 50,29 sqq; Sebast de mal sub X X I V 2,1 sqq 10 ύπό στασ ιν:

C f D N 177 ,1 Στέρηση: C f D N 166 ,6 lOsqq C f D N 173 ,6sqq; Schol 305 ,15- 26 ;

Plot Enn I 8,1; Proci de mal sub 51,6 sqq ; Sebast de mal sub X X V 3,1 sqq 11 καί

άμα ρτία: Cf D N 170,6; Schol 30 5, 27 -3 3 16 Cf Proci de mal sub 53,3; 54,9sq

16 sqq Vide Sebast de mal sub X X V I 4,1 sqq 17 sqq Cf PI Ti 86e; Proci de mal

sub 53,1 sqq 20 Ού πάν τα πασ ι : Cf Schol 30 5, 34 -4 2 20 sqq Vide Sebast de

mal sub X X V II 3,1 sqq


4 μέν: om Vv Vb 4 sqq Cf Lilla, Osservazioni, ρ 160 7 τό έφετόν: έφετόν PaRc

τό κακόυ: om Pt add mg )PnFa 13 καί άργό ν: om Fb 16 δλως: om VvV b

τι: om PaR c 18 ένδύναμον: εύδύναμον PaRcP tPnPb FbVeV vVbF aLcLeW c 19

τάγα θω: τ ω άγαΟφ VfVcK aP g τάγαθόν Re corr) τάγα θον Pb Fb τοΟ άγαθοΟ VvVb

τό alt: καί Pa 20 πάντα πασ ι : παντά πασ ι PtPnV fVeVv VbF aLcKa Pg πάντα πδσιν

PaLe corr in πάν τα πα σι) 20 sq κατά τό αύτό: om Re καί κατά τό αυτό Fb

κατά τά αύτά Pt corr οώτά in αύτό) PnF a mg)Lc LeW c



178


αυτό κακά. Δαίμονι κακόν τό τταρά τόν άγαθοειδή νουν είναι, ψυχή τό

π αρ ά λό γ ο ν, σ ώ ματι τό π αρ ά φύ σ ιν .

< 3 3 ) Πώ ς όλως τά κακά προνο ίας ούσης; Ουκ εστί τό κακόν, ή κακόν,

ούτε δν ούτε έν τοις ούσιν. Και ουδέν τών όντων άπρονόητον, ούδέ γάρ

7 Β

έστι τό κακόν όν άμιγές υπ άρ χο ν το υ άγα θοΰ. Καί εΐ μηδέν τώ ν όντ ων S

άμέτοχον τοΰ άγαθοΰ, κακόν δέ ή ελλειψις του άγαθοΰ, ουδέν δε τών

όντ ων έστέρη ται καθόλου τοΰ ά γαθο ΰ, έν πά σι τοις ούσιν ή θεία πρόν οια,

καί ούδέν τώ ν όντ ων άπ ρον όη τον . Αλλ ά καί τοις γινομένοις κακοΐς

άγ αθο π ρ επ ώ ς ή π ρ ό νο ια κέχρ ηται π ρ ό ς την αυ τώ ν ή άλλω ν ή ίδ ικήν ή

κοινήν ώφέλειαν καί οίκείως έκασ του τώ ν όν τω ν πρ ονο εί. ίο

Διό καί τόν είκαιον τών πολλών ούκ άποδεξόμεθα λόγον, οϊ χρήναί

φασι τήν πρόνοιαν καί άκοντας ήμας έπί τήν άρετήν άγειν, τό γάρ

φθεΐραι φύσιν ούκ έστι προνοίας. Όθεν ώς πρόνοια της έκάστου φύσεως

σ ω σ τική τώ ν αύ το κινήτω ν ώ ς αύ το κινήτω ν π ρ ο νο εί καί τώ ν ό λω ν καί

τώ ν καθ έκασ τον οίκείως όλ ω καί έκάσ τω, καθ όσον ή τώ ν προν οουμ ένων is

7

e φύσις έπιδέχεται τάς της όλης καί πα ντο δα πή ς π ρονοίας έκδιδομένας

άναλό γ ω ς έκάσ τω π ρ ο νο ητικάς άγ αθό τητας.

< 3 4 ) Ούκ άρα δν τ ό κακόν, ούδέ έν τοις ούσι τό κακόν. Ού δαμ οΰ γ ά ρ

τό κακόν, ή κακόν. Καί τό γίνεσθαι τό κακόν ού κατά δύναμιν, άλλά δι

άσθένειαν. Καί τοις δαίμοσιν,

μεν είσι, καί έκ τά γα θ οΰ καί άγ αθ όν. Τό 2ο

δέ κακόν αύτ οΐς έκ της τώ ν οίκείων άγα θώ ν άπ οπ τώ σε ως , καί άλλοίω σις

1 ΔαΙμονι: Cf DN 170,12

sq Cf D N 170,12 sqq; 172,12 sqq; 173,17 sqq 3

Vide Sebast de mal sub X X V I I I 1,1 sq; cf Schol 305 ,43 sq 3 sqq Vide Sebast de

mal sub X X V II I l,1 7s q; cf D N 117,11 sqq; 178,18; 220,20 sq; CH 177 C; Proci de mal

sub 58,1 sqq; id theol plat I 15 8 sqq Vide Sebast de mal sub X X V I I I 2,1 sqq; cf

Schol 3 0 5 ,4 5 -4 8 9 ή άλλων ή Ιδικήν: Cf Schol 305,49 sq 11 sq

í

χρήναί φασι

τήν πρόνοιαν: Cf Schol 30 5, 51 -3 08 ,1 7 12 άκοντας ήμας: Cf Schol 3 0 8 ,1 8 -2 1

12 sqq Cf CH 260 C sqq; E H 397 D sqq; 440 C sqq; Schol 308,22 sq; Gen 1,26; 4,7; Joel

2,12; Jer 29,13 sq; Ez 18; Plot Enn III 2,9; V 1,1 17 άναλόγως: Cf DN 114,1

18 sqq Vide Sebast de mal sub X X V II I 6,1 sqq; cf DN 168,11; 178,3 sq 20 δαίμοσιν:

Cf D N 170,12 21 άποπτώσ εως: Cf DN 171,16 καί άλλοίωσις: Cf Schol

3 0 8 , 2 4 - 2 8

PaRc PtPnP bFb VfVe Vv Vb Fa LcLeW c VcK aPg post 21 άττοτττώσεωΐ

defic; ine 179,12 της γνώσεως) ν

1 κακόν: τό κακόν Pb Fb 3 Ούκ: om Rc eras)Pt eras)VfV eVcK aPg 4 όντων

άπρονόη τον omnes codd: όντων έστίν άπρον όητον ν 4 sq Cf Lilla, Osservazioni,

ρ 161 6 sqq Cf Lilla, Osservazioni, ρ 161 9 ή Ιδικήν: ή δίκην Vv Vb Fa Ιδικήν

PbF bL cV e ser είδικήν) 9 sq ή κοινήν: ή PaPn corr s lin et mg )Fb corr mg )Vv Vb

om Rc add s lin)Pt eras et corr mg )Lc add mg ) 11 είκαιον* PtP nP bF b ser Ικαΐον

et adscr μάταιον mg ) VfV e ser είκαΐων) Vv Vb FaL cLe W cV cKa Pg: μάταιον* είκαιον

Pa ser ήκαΐον) Re είκαιον exp) άποδεξόμεθα: άποδεξώμεθα Pa Rc Fb V vF aL cL e

co rr) άπεδεξάμεβα V f άπεδεξώμεθα Pg 15 οίκείως: όμοίως Pa 16 Ικδιδομένας:

έκδεδομένας R e ένδιδομένας V f



IV. 32. 33. 34. 35 79

ή περ ί τήν ταυτότητα καί την εξ ιν άσθένε ια της προσηκούσης αύτοΐς

άγγελοπρεποϋς τελε ιότητος. Καί έφίενται του άγαθού, καθ δ τοϋ ε ίναι

7

d

καί ζην καί νοεΐν έφίενται. Καί εΐ ουκ έφίενται του άγαθοϋ, τοϋ μή όντος

έφίενται . Καί ουκ Ιστι τούτο έφεσις, άλλά της όντως έφέσεως άμαρτία.

s 0 5 ) Έν γνώσε ι δέ άμαρτάνοντας καλε ί τά λόγ ια τους περ ί τή ν

άληστον του άγαθοϋ γνώσιν ή τήν ποίησιν έξασθενοΰντας καί τους

7 t α

ε ίδότας « τό θέλημα » καί μή ποιο ϋντα ς, τους άκηκοότας μέν, άσθενοϋντας

δέ περ ί τήν π ίστ ιν ή τήν ένέργε ιαν του άγαθοϋ. Καί άβούλητόν τ ισ ι τό

«συν ι ένα ι τοϋ άγαθϋναι » κατά τήν παρατροπήν ή τήν άσθένε ιαν της

ίο βουλήσεως.

Καί όλως τό κακόν, ώς πολλάκις είρήκαμεν, άσθένεια καί άδυναμία καί

έλλε ιψ ίς έστ ιν ή της γνώσεως ή της άλήστου γνώσεως ή της π ίστεως ή

της έφέσεως ή της ένεργείας τοϋ άγαθοϋ.

Καίτοι φαίη τ ις·

ù

τ ιμωρητόν ή άσθένε ια, τουναντ ίον δέ συγγνωστόν.

is ΕΙ μέν ούκ έξήν τ ό δύνασ θαι, καλώς αν εΐχεν

ó

λόγος. Ei δέ έκ τάγαθοϋ

τό δύνασθαι τοϋ δ ιδόντος κατά τά λόγια τά προσήκοντα πασιν άπλώς,

οϋκ έπαινετόν ή της έκ τάγαθοϋ τών οικείων άγαθών εξεως άμαρτία καί

πα ρα τρο πή καί άπ οφ υγή καί άπ όπτω σις . Ά λλ ά τα ύτα μέν ήμ ϊν έν το ι ς 7 « β

ερί δικαίου καί θείου δικαιωτηρίου κατά δύναμιν ίκανώς εΙρήσθ ω, καθ

20 ην ίεράν πρ αγ μα τεία ν ή τώ ν λο γί ω ν άλήθεια τους σοφιστικούς καί

άδικίαν καί ψεύδος κατά το ϋ θεοΰ λαλο ϋντας έπεφφάπισεν ώς παράφρονας

λόγους.

4 άμα ρτία: Cf D N 170,6 5 sqq Vide Scbast de mal sub X X V II I 7,1 sqq; cf Schol

308 ,29- 32 ; Le 12,47; Rm l ,18s qq; 14,23 6sq q Cf DN 199,8sqq; CH 260C; EH

441 A; M e 4,16 sqq 7 Vide M t 6,10; 7,21; 26,42; L e 12,47 9 Vide Ps 36(35),4

11 sqq Cf D N 173,6sqq 12 ή της γνώσεως: Cf Schol 30 8, 33 -3 8 15 sq Cf Mt

6,8; 7,7 sqq ; Ja c 1,5 17 άμα ρτία: Cf D N 170,6 18 άττότττωσις: Cf D N 171,16

Αλλά τ αύ τα μέν ήμϊν: Cf Schol 308,39 —4 19 Περί δικαίου καί Θείου δικα ιωτη ρίου :

Cf Roques, Denys, coll 259 sqq

PaRc PtPnP bFb VfVe VvVb Fa LcLeWc VcK aPg ( ine 12 της γνώσεως) ν

1 αύτοΐς: αυτής Pa αύ τη Re 3 et Pt(e corr)Pb FbV fLeW cVcK a: ή PnVeV vFaLc

καθό ν καί εί ούκ έφίενται: om Pa RcV b (add m g) το ϋ άγαθοϋ— 4 έφίενται:

om Pa 3 το υ μή—4 ούκ set e cort Vf 4 Ιστι τούτο : Ισται τού το PaRc ίστιν

τού το FbLeW c εστί το υ το ύτ ο Le 9 συνιέναι το ϋ: exp Lilla, Osservazioni, ρ 162

κατά: παρά Fa Lc (corr m g) 11 δλως: ώς όλως Pa 12 ή της γνώσεω ς: exp

Lilla, Osservazioni, ρ 162 άλή στο υ γνώσεω ς: βουλήσεω ς coni Stiglmayr, Der

Neuplatoniker Proclus, ρ 744 12 sq ή της έφέσεως: ή της φύσεως Fb Le om V b

15 μέν: μέν ouv PbFbVeVvV bW c 17 έπαινετόν: έποπνετέον Pt(corr)Pn PbF bVv FaL c

(corr) 19 δικαίου: δικαιοσύνης L e (corr) adscr δικαιοσύνης mg Re 21

έπεφί>άπισεν omnes codd praeter PaRc Vc Ka Pg : έπερρά γησα ν P aRc (scr έπερρ άγησεν)

άπε^ί>άπισεν VcKaPg ν; cf Lilla, Osservazioni, ρ 162



18


NOv δέ ώς καθ ή μας άρκούντως ΰμνηται τ άγα θόν ώ ς όντως άγ ασ τόν ,

ώ ς άρ χή και π έρ ας π άντω ν, ώ ς π ερ ιο χή τω ν ό ντω ν, ώ ς ε ιδ ο π ο ιό ν τω ν

ούκ όντων, ώς πάντων άγαθών αίτιον, ώς των κακών άναίτιον, ώς

πρόνοια και άγαθότης παντελής καί ύπερβάλλουσα τά όντα καί ούκ

όντα καί τά κακά καί τήν έαυτής στέρησ ιν άγαθ ύνουσα , πασ ιν έφετόν 5

καί έραστόν καί άγαπητόν καί όσα άλλα έν τοις έμπροσθεν ό άληθής

άπέδειξεν, ώς οΐμαι, λόγος.

<ν.>

816 β

<1 ) Μετιτέον δε νυν επί τήν όντω ς ούσαν το ΰ όντω ς όντος θεωνυμικήν

ο ύ σ ιω νυ μίαν . Τ ο σ ο ύ το ν δ έ ύ π ο μνήσ ω μεν , ό τι τω λό γ ω σ κο π ό ς ο ύ τήν

ύπερ ούσ ιον ούσίαν, ή ύπερούσ ιος, έκφαίνειν, ά ^ η τ ο ν γά ρ τοΟτ ο καί ίο

άγ νω σ τό ν έσ τι καί π αντελώ ς άνέκφαντο ν καί αύ τήν ύ π ερ αΐρ ο ν τήν

ενωσιν, άλλά τή ν οϋσ ιοπο ιόν εις τά όν τα π άν τα της Θεαρχικής ούσιαρχίας

π ρ ό ο δ ο ν ΰ μνήσ αι .

1 Cf PI Cra 412c; 422a 2 περιοχ ή: Cf DN 147,7 εΙδοποιόν: Cf D N 162,8 4

πρόνοια: Cf DN 117,12 άγαθό της Cf DN 112,5s q; 113,3sq ; 116,11 sq; 122,1 sq;

143,11; 148,8 sqq et al 5 στέρησιν: Cf D N 166,6 5 sq Cf DN 155,8 8 sq Cf

DN 118,11 sq; 123,1 sq; 182,1 sq; 183,12sq q; Ex 3,14 9sq q Cf DN 108,6sqq ;

131,5sqq; CH 140C ; Schol 3 08 ,4 5 -5 1 12 όεαρχικής οϋσιαρχίας: Cf Schol

308,52 - 309,2 13 πρόο δον: Cf DN 112,8 sq


1

γαστόν

: άγαθόν Pb Fb adscr θαυμαστού mg Re ώς όντως άγασ τόν: om Wc

2 εΙδοποιόν: ίδιοποιόν Pa είδωλοποιόν Le corr in εΙδώς ποιόν mg) om Vb 4 sq

καί οΰκ όντα omnes codd om , sed add s lin Re ): καί τά ούκ όντα ν 7 άπέδειξεν:

άπέδειξε Pt coll post λόγος Le ώς: om Vv Vb λόγ ος: coll post άπέδειξεν PtPn

lin 8 fjraem Κεφάλαιον Ε. Περί óvt s

,

è ώ καί περί παραδειγμάτων PaRcPtPnPbFbVf

pro Ε ser πέμτττον) VeV vV b om Κεφάλαιον) Fa coll Κεφάλαιον E post π αρα δειγ-

μάτων) LcL e post παρ αδειγμ άτω ν add Κεφάλαιον Ê) Wc coll Κεφάλαιον Ê post

παρ αδειγμ άτω ν; ser όντως) VcPg om E); praem τέλος το υ Δ κεφαλαίου, κεφάλαιον

Ε. Περί όντος, έν ώ καί περί παραδειγμά των K a 8 ούσαν το υ όντως: om VvVb

θεωνυμικήν Vv Vb ser θεονυμικήν) Le ser e cor r) Le : θεολογικήν cett codd ν 9

ύπομνήσωμεν omnes codd praeter PbVe LeV cKaP g: ύπομνήσομεν PbVeLe e co rr)Vc

KaPg ν



IV. 35 V. 1. 2

8

K a i y à p ή τάγαθού θεωνυμία τάς όλας του πάντων αιτ ίου προόδους

έκφαίνουσα καΐ είς τά όντα καΐ είς τα ούκ όντα έκτείνεται καί Οττέρ τά

όντα καί ύπέρ τά ούκ όντα Ιστιν. Ή δέ του όντος ε ις πάντα τά όντα

έκτείνεται καί ύπέρ τά όντα Ιατιν. Ή δε της ζωής ε ίς πάντα τά ζώντα

5 έκτείνεται καί ύπ έρ τά ζώ ντα Ιστ ιν. Ή δέ της σοφίας ε ις πά ντ α τά νοερά

καί λογικά καί αίσθητικά έκτείνεται καί ύπέρ πάντα ταΰτα Ιστιν.

<2 > Ταύτας ούν ό λόγ ος ύμνησα ι ποθεί τάς της προνοίας έκφαντορικάς

β ό

c

θεωνυμίας . Ού γάρ έκφράσαι τήν αύτοϋπερούσιον άγαθότητα καί ούσίαν

καί ζωήν καί σοφίαν της αύτοϋπερουσίου θεότητος έπαγγέλλεται τήν

ίο ύπέ ρ πά σα ν άγα θό τη τα καί θεό τητ α καί ούσίαν καί ζω ήν καί σοφίαν έν

άποκρύφοις, ώς τά λό γι ά φησ ιν, ύπερ ιδρυμέν ην, ά λλά τήν έκπεφασμένην

άγαθοποιόν πρόνο ιαν , ύπεροχ ικώς άγαθότητα καί πάντων άγοθών

αίτία ν ύμνεΐ καί όν καί ζωή ν καί σοφίαν, τή ν ού σιοπ οιόν καί ζω οπο ιόν καί

σοφοδότιν αίτ ίαν των ούσίας καί ζωής καί νου καί λόγου καί αίσθήσεως

is μετειληφότων.

Ούκ άλλο δέ ε ίναι τάγαθόν φησι καί άλλο το δν καί άλλο τήν ζωήν ή

τήν σοφίαν, ούδέ πολλά τά αίτ ια καί άλλων άλλας παρακτ ικάς θεότητας

ύπερ εχού σα ς καί ύφειμένας, άλ λ ένός θεοϋ τάς όλας άγα θάς προ όδο υς 816d

καί τάς παρ ήμώ ν έξυμνουμένας θεωνυμίας καί τή ν μεν είναι τη ς πα ντε - en

α

20 λούς το υ ένός θεοΟ προ νοίας έκφαν τικήν, τάς δέ τω ν όλικ ωτ έρω ν το ΰ

αύτοΟ καί μερικωτέρων.

1 Και y à p ή τάγαθού θίωνυμία: Cf DN 143,9sqq; Schol 309,3-12; Mt 19,17; Le

18,19 2 καί είς τά ούκ όντα εκτείνεται: Cf Schol 30 9, 13 -2 1 4 sq Cf D N

190,3 sqq ; Schol 30 9, 22 -3 8; Jo h 5,26; 14,6 5 σοφίας: Cf D N 193,5 sqq; Ps

147 146),5; Cletn str IV 156 7s q Cf D N 117,11 sqq; CH 14 0C sq ; Schol 309,39sq

8 sqq Cf D N 108,6 sqq; Schol 30 9,4 1- 44 ; 30 9,4 5- 47 ; PI Prm 142a; id R 509b; Plot

Enn V 3,13; V 5,6; V I 9,3; G t Na z or 28,4; 28,12 lO sq Cf Ps 18 17),12; 31 30),21;

81 80),8; Je s 45,15 11 sqq Cf D N 113,3sq ; 117,11 sqq; 131,9sq ; 183,12 sqq;

221,13 sqq ; CH 177 C sq ; Pr od in Prm VI; id theol plat I 15 14 sq καί αίσθήσεως

μετειληφότων: Cf Schol 31 2, 1- 15 18 προόδους: Cf D N 112,8sq 19

έξυμνουμένας: Cf Prod in Prm IV 87; id in R I 94,11; I 158,4; I 286,20; II 128,24

19sqq Cf DN 120,6sq; 122,6sqq; 138,1 sqq; Schol 3 12 ,16 -2 7


4 ζώ ντα: δντα PaRc 5 ζώντα : όντα PaRc τά alt: om Pa Ve 8 αύτοϋπ εροΰσιον:

αύτοϋ ύπερούσιου PaRcVvWc 9 αύτοϋπ ερουσίου: αυτόν ύπερου σίου Pa αύτο ϋ

ύπερου σίου Rc Lc corr) τήν RcV fVeV vV bPg : της cett codd ν Lilla, Osservazioni,

p p l6 2 s q 10 ζωήν καί σοφίαν FbVfVeV vVbLeW cVcKaPg: σοφίαν καί ζωήν cett

codd ν; cf Lilla, Osservazioni, ρ 163 11 ύπεριδρυμένην omnes codd Re scr

ύπεριδρυμμένην): ύπεριδρυμένης Le sed corr) ν Lilla, Osservazioni, p p l 6 2 s q 17

παρακτικάς: πρακτικός Pa corr s l in)FaLe 18 προόδους: προσόδους Rc corr)Fa

20 έκφαντικήν: έκφαντορικήν RcP t corr)P nP bFa Lc corr) έκφαντικής Wc



V. 3. 4. 5

183

τοις όττωσουν ούσι, γένεσις τοις όττωσοΟν γινομένοις.

Έκ τοΰ δντος αιών και ουσία καΐ δν καί χρόνος και γένεση καΐ

γινόμενου, τά έν τοις ούσιν όντα καί τα όπωσοΰν ύπάρχοντα καί 817d

Οφεατώτα. Καί γ ά ρ ό θεός ού πώς έστιν ώ ν, άλ λ' άπ λώς καί άττεριορίστως

5 όλον έν έαυ τώ τό είναι συνειληφώς καί προ ειληφώ ς. Διό καί βασιλεύς

λέγεται τών αιώνων ώς έν αύτφ καί περί αύτόν παντός τοΟ είναι καί

δντος καί ύφεστηκότος καί ούτε ήν ούτε ίσται ούτε έγένετο ούτε γίνεται

ούτε γενήσεται, μάλλον δέ ούτε έστίν. Άλλ' αύτός έστι τό είναι τοις ούσι

καί ù τά όντα μόνον, άλλά καί αύτό τό είναι τών όντων έκ του

ίο προα ιωνίως όντος, αύτός γά ρ έστιν ό αίών τών αιώνων, « ό ύπαρχ ων

προ τών αιώνων ».

<5 > Άν αλαβ όντες οΰν εϊπωμεν, ότι πασ ι τοΤς ούσι καί τοις αίώσι τό e»

α

είναι παρ ά το ΰ προόντο ς. Κα πας μέν αίών καί χρόνος έξ αύ τοΰ, πα ντός

δέ καί αίώνος καί χρόνου καί παντός όπωσοϋν δντος ό προών άρχή και

β αίτια , καί πά ντα α ύτοΰ μετέχει, καί ούδενός τών όντων ά ποσ τατ εϊ « καί

αύτός έστι προ πάντων, καί τά πάντα έν αύτω συνέστηκεν », καί άπλώς,

εί τι όπωσοΰν έστιν, έν τω προόντι καί εστι καί έπινοεΐται καί σώζεται,

καί προ τών άλλων αύτοΰ μετοχών τό ε ίναι προβέβληται, καί εστίν

αύτό καθ' αύτό τό είναι πρεσβύτερον τοΟ αύτοζωήν είναι καί αύτοσοφίαν

20 είναι καί αύ τοο μοιό τητα θείαν είναι, καί τά ά λλα , όσων τά όντα μετ-

έχοντα, πρό πάντων αύτών τοΰ είναι μετέχει, μάλλον δέ καί αύτά καθ'

αύτά πάντα, ών τά όντα μετέχει, τοΰ αύτό καθ' αύτό είναι μετέχει, καί

8 ο

β

2 sqq Cf Arist Metaph 1013a; 1030a; 1032b 4 sqq Cf Ps 102(101) 5 sq Cf I Tim

1,17 7 sq Cf Schol 31 6,2 4- 27 ; 31 6,2 8- 38 ; 31 6,3 9- 45 ; Ps 90(89); Ape 1,8; PI Prm

141 dsq ; Corsini, Il trattato, ρ 102 lO sq Vide Ps 55 (54), 20; cf Ge n 21,33; Rm

16,26sq 13 προόντος: Cf D N 160,10; 184,3sq ; 186,9sq ; 186,15; 189,7; E p 9.11 12C

5

sq Vide Col 1,17 16 Vide D N 124,1 sq; cf D N 155,3 sqq 18 sq Cf Schol

316 ,46 -317 ,3 9 19sq Cf D N 190 ,3sqq; 193 ,5sqq; 211 ,13sqq; 221 ,13sqq 22sq

Cf D N 186,15 sqq; C H 140 C; Ph det 161; Gr Naz or 38,7


3 έν: έττί PtPn Pb(corr)Fa Lc (corr) τά alt: om PaR c 4 ού πώ ς: ού ττόσως Pb Fb

ών: ôv Pn; cf Lilla Oss ervazion i ρ 164 6 αύτ φ: έαυτφ PaRc(e corr)FaLc(e corr)Le

7 ύφεστηκότος: ύφεστηκότως Pa ύφεστικότος Re ύφεστώτος Vf 8 γενήσ εται:

γενηθήσεται PaPt(e corr)FbVfVeV vVbV cKaPg 13 προόντος: προνοόντος Pa δντος

Wc 18 μετοχώ ν: μετεχόντων PaR c μετέχων PtPn 20 όσων τά όντα: ώς όντα

Pa (ser ός ώντα ) Re δσον τά δντα Vb Pg μετέχοντα: μετέχει coni Lilla, Osservazioni,

ρ 164 21 αύτώ ν: om Pa αύτόν Vv αύτο ΰ coni Lilla, Osservazioni, ρ 164 αύτά:

αύτά μετέχει Pt(corr)PnPb 22 τοΰ αύτό καθ αύτό είναι μετέχει: om Vv(add mg)Ve

τοϋ: τό Pa



18 4 De Divinis Nominibus

ο υ δ έ ν ε σ τ ί ν ό ν , ο ύ μ ή Ι σ τ ι ν ο ύ σ ί α κ α ί α Ι ώ ν τ ο α ύ τ ό ε Τ ν α ι.

Π ά ν τ ω ν ο ύ υ ε ί κ ό τ ω ς τ ω ν ά λ λ ω ν ά ρ χ η γ ι κ ώ τ ε ρ ο ν ώ ς ώ ν

ò

θ ε ό ς έ κ τ η ς

π ρ ε σ β υ τ έ ρ α ς τ ω ν ά λ λ ω ν α υ τ ο ύ δ ω ρ ε ώ ν ύ μ ν ε ΐ τ α ι . Κ α ΐ

y àp

τ ό π ρ ο ε Τ ν α ι

κ α ί ύ π ε ρ ε ί ν α ι π ρ ο έ χ ω ν κ α ί ύ π ε ρ έ χ ω ν τ ό ε ί ν α ι π ά ν , α ύ τ ό φ η μ ι κ α θ

α ύ τ ό τ ό ε ί ν α ι , π ρ ο ϋ π ε σ τ ή σ α τ ο κ α ί τ ω ε ί ν α ι α ύ τ ω π ά ν τ ό ό ι τ ω σ ο υ ν ôv

ύ π ε σ τ ή σ α τ ο . Κ α ί γ ο ϋ ν a i ά ρ χ α ί τ ω ν ό ν τ ω ν π ά σ α ι τ ο υ ε ί ν α ι μ ε τ έ χ ο υ σ α ι

κ α ί ε ίσ ί κ α ί ά ρ χ α ί ε ίσ ί κ α ί π ρ ώ τ ο ν ε ί σ ί ν , ε π ε ι τ α ά ρ χ α ί ε ίσ ί ν .

Κ α ί ε ΐ β ο ύ λ ε ι τ ώ ν ζ ώ ν τ ω ν ώ ς ζ ώ ν τ ω ν ά ρ χ ή ν φ ά ν α ι τ ή ν α ύ τ ο ζ ω ή ν

κ α ί τ ώ ν ό μ ο ί ω ν ώ ς ό μ ο ί ω ν τ ή ν α ύ τ ο ο μ ο ι ό τ η τ α κ α ί τ ώ ν ή ν ω μ έ ν ω ν ώ ς

ή ν ω μ έ ν ω ν τ ή ν α ύ τ ο έ ν ω σ ι ν κ α ί τ ώ ν τ ε τ α γ μ έ ν ω ν ώ ς τ ε τ α γ μ έ ν ω ν τ ή ν ίο

82 e α ύ τ ο τ ά ξ ι ν κ α ί τ ώ ν ά λ λ ω ν , ό σ τ ο ύ δ ε ή τ ο ΰ δ ε ή ά μ φ ο τ έ ρ ω ν ή π ο λ λ ώ ν

μ ε τ έ χ ο ν τ α τ ό δ ε ή τ ό δ ε ή ά μ φ ό τ ε ρ α ή π ο λ λ ά έ σ τ ι , τ ά ς α ύ τ ο μ ε τ ο χ ά ς

ε ύ ρ ή σ ε ι ς τ ο υ ε ίν α ι π ρ ώ τ ο ν α ύ τ ά ς μ ε τ ε χ ο ύ σ α ς κ α ί τ ω ε ίν α ι π ρ ώ τ ο ν μ έ ν

ο ύ σ α ς , Ι π ε ι τ α τ ο ύ δ ε ή τ ο ϋ δ ε ά ρ χ ά ς ο ύ σ α ς κ α ί τ φ μ ε τ έ χ ε ι ν τ ο υ ε ίν α ι κ α ί

ο ύ σ α ς κ α ί μ ε τ ε χ ο μ έ ν α ς . Ε ί δ ε τ α ύ τ α τ ή μ ε τ ο χ ή τ ο υ ε Τ ν α ι ε σ τ ι , π ο λ λ ώ γ ε is

μ ά λ λ ο ν τ ά α υ τ ώ ν μ ε τ έ χ ο ν τ α .

<6> Π ρ ώ τ η ν ο υ ν τ ή ν τ ο υ α ύ τ ό ε ί ν α ι δ ω ρ ε ά ν ή α ύ τ ο ϋ π ε ρ α γ α θ ό τ η ς

π ρ ο β α λ λ ό μ ε ν η τ ή π ρ ε σ β υ τ έ ρ α π ρ ώ τ η τ ώ ν μ ε τ ο χ ώ ν υ μ ν ε ί τ α ι . Κ α ί ε σ τ ί ν

82 D έ ξ α ύ τ η ς κ α ί έ ν α υ τ ή κ α ί α ύ τ ό τ ό ε ί ν α ι κ α ί al τ ώ ν δ ν τ ω ν ά ρ χ α ί κ α ι τ ά

ό ν τ α π ά ν τ α κ α ί τ ά ό π ω σ ο ΰ ν τ ω ε ί ν α ι δ ι α κ ρ α τ ο ύ μ ε ν α κ α ί τ ο ΰ τ ο ά σ χ έ τ ω ς 2ο

κ α ί σ υ ν ε ιλ η μ μ έ ν ω ς κ α ί έ ν ια ί ω ς . Κ α ί γ ά ρ έ ν μ ο ν ά δ ι π α ς ά ρ ι θ μ ό ς έ ν ο ε ι δ ώ ς

2 Π άντω ν ουν εΐκότω ς: Cf Schol 31 7, 40 -3 20 ,3 3 πρ οεϊναι: Cf D N 183,13 7

έπειτα ά ρχα ί είσίν: Cf D N 223,1 sqq; Bron s, G ot t und die Seienden, p p l4 4 s q q 8

Kai Et βούλει τώ ν ζώ ντω ν: Cf Schol 32 0 , 4- 10

8

sqq Cf D N 225,18; S chol

320 ,11-14; Proel ins t

sqq; 18; 112; Carro ll, Participation 18sq Cf Schol

320 ,15-32 1 ,14 20 καί τά όπ ω σ οΰ ν τω είναι: Cf Schol 32 1 ,1 5- 27 21 Cf

Proci de dec du b 5,25 sq 21 sqq Cf D N 168,22; Plot Enn V 5,5


1 to : το0 Pt corr)P bFb 2 οΰν: om Pa άρ χηγικώ τερον: άρ χιγηκό τερον Pt

άρ χιγικώ τερον Ve ά ρχη γικω τέρω ν Vb άρχικώ τερον VvLc e corr)Le ser άρχηκ ώ τε-

ρον; corr s lin) Wc ώ ν: ôv Fb corr); cf Lilla, Oss ervazio ni, ρ 164 3 καί γάρ :

καί γά ρ καί VcKa 4 καί ύττερείναι: om Pn Le add m g man al καί τό ύπερείναι)

Le sed corr ) πα ν: πά ντα Pt corr )PnVvVbFaLc corr ) 6 a i άρ χαί: καί άρχαί

VvV b ττάσα ι: καί ττάσαι PaRc 9sq ώ ς ήνω μένω ν: om Pn V b add s l in) 10

ώ ς τεταγμ ένω ν: om Le 11 ή πο λλώ ν: πο λλ ώ ν PaRc 11 sq Cf Lilla, Osservazioni ,

ρ 165

3

sq μέν ούσ ας PbVeV vLc corr in μ ετεχούσα ς mg) Le e corr)VcK a:

μετεχούσ ας Fa Lc scr μέν ούσ ας et corr in μ ετεχούσ ας m g) Wc μένουσα ς cett co dd v;

cf Lilla, Os servaz ioni, ρ 165 14 τοϋδε ή: om VvV b του: τώ PaR c 17

δω ρεάν: δω ρεώ ν Pa e corr)Rc 18 μετοχώ ν: μετεχόντω ν PaP bFb 19 αϊ: om

PaRcPtPnFaLc add mg)Pg



V. 5. 6. 7

185

προϋφέστηκε, καί ίχει πάντα άριθμόν ή μονάς έν έαυτή μοναχώς, καί πάς

άριθμός ήν ω τα ι μέν έν τ η μονάδι, καθ όσον δέ τη ς μονάδος πρ όεισ ι, κατά

τοσο ύτον διακρίνεται καί πλ ηθ ύν ετα ι. β2ΐ

ΚαΙ έν κέντρω πάσαι αί του κύκλου γραμμαΐ κατά μίαν Ινωσιν συν-

5 υφεστήκ ασι, καί πάσ ας Ιχει τό σημεΐον έν έαυτώ τά ς ευθείας ένοειδώς

ήνωμένας πρός τε άλλήλας καί πρός τήν μίαν άρχήν, άφ ής προήλθον,

καί έν αύτφ μέν τω κέντρω παντελώς ήνωνται. Βραχύ δέ αυτού διαστά-

σαι, βραχύ καί διακρίνονται, μάλλον δέ άποστάσαι, μάλλον. Και άπλώς,

καθ όσον τω κέντρω πλησιαίτεραί είσι, κατά τοσούτον καί αύτω καί

ίο άλλήλα ις ήνω νται, καί, καθ δσον αύτού, κατά τοσού τον καί άλλή λω ν

διεστήκασιν.

<7> Άλλά καί έν τή δλη των όλων φύσει πάντες οί της καθ εκαστον

φύσεως λόγοι συνειλημμενοι είσι κατά μίαν άσύγχυτον Ινωσιν, καί έν τη

8 t

β

ψυχή μονοειδώς αϊ των κατά μέρος πάντων προνοητικαΐ τού όλου

is σώ ματος δυνάμεις.

Ούδέν ούν άτοπον έξ άμυδρών εΙκόνων έπΐ τό πάντων αίτιον άναβάν-

τας ύπερκοσμίοις όφθαλμοϊς θεωρήσαι πάντα έν τω πάντων αίτίω καί

τά ά λλήλο ις έναντία μονοειδώς καί ήνωμένως, άρ χή γ ά ρ έστι τώ ν όντων,

άφ ής καί αύτό τό εΤναι καί πάντα τά όπωσούν όντα, πδσα άρχή, πάν

20 πέρας, πάσ α ζω ή, πάσα άθανασία, πάσα σ οφία, πάσ α τάξις, πάσα

άρμονία, πάσα δύναμις, πάσα φρουρά, πάσα ϊδρυσις, πάσα διανομή,

πάσα νόησις, πάς λόγος, πάσα αϊσθησις, πάσα Ιξις, πάσα στάσις, πάσα

κίνησις, πάσα ενωσις, πάσα κράσις, πάσα φιλία, πάσα έφαρμογή, πάσα

διάκρισις, πάς όρος καί τά άλλ α, όσα τ ω είναι όντα τά όντα πά ντα 82ΐ c

25 χαρακτηρίζει.

1 καί ίχει πάντα άριθμόν: Cf Schol 32 1,2 8- 32 4sq q Ci D N 129,6sq; Schol

32 1, 33 -3 6; Plot Enn V I 8,18; Proci de dec dub 5,24sq q 5sq ένοειδώς ήνωμένας:

Cf Schol 321,37 - 39 12 Cf Schol 321,40 - 324,2 13 άσύ γχυ τον Ινωσιν: Cf D N

218,20 16 sqq Cf PI R 514 sqq 18 άρχ ή γά ρ έστι των όντων: Cf Schol 324,3 - 48

21 άρμονία: Cf D N 113,5; CH 273 A sq; EH 373 A; 537 Β φρουρά: Cf D N 120,2;

125,8 sqq διανομή: Cf D N 124,8 23 έφαρ μογή: Cf D N 152,2; 152,20; 198,18

24 u ô s ôpos: Cf D N 154 17; 177 9; 202 9; 204 8; 211 17; 224 10; 228 20; C H 300 Β; EH

400 A; Ερ 8,1088C; Schol 324 ,49-3 25,1 0


1 προϋφέστηκε: προΟφέστηκεν PaRcFbV vVbLc(corr)W c ύφέστηκεν PtPnFa 6

προήλθον: προήλθεν RcPt(corr)PnPbFa 7 ήνω νται: ήνω ται Pt(corr s lin)FbVb(corr

s lin)Fa (corr s lin) 8 μάλλον alt: μάλλον δέ PtPn μάλλον καί διακρίνοντα ι Le om

VvVb 9 τ φ : om VvV b (add s lin) πλη σια ίτερα ί: πλησ ιότερα ί PnFa πλησιέστεροτί

VvV b(e corr )Lc (cotr) 10 κατά: καί κατά PbF b 16 άναβάντα5: άναβαίνοντα

VvV b 23 κράσις: om V b (add m g) κρίσις Pa




<8 > Καί εκ τη ς αύτ ής πάν τω ν αιτ ίας ai νο ητα ί και νοεραί τω ν θεοειδών

άγγέλων οΰσίαι καί al τών ψυχών καί τοΰ παντός κόσμου φύσεις καί

τα όπωσοΰν ή έν έτέροις ύπάρχειν ή κατ έπίνοιαν ε ίναι λεγόμενα. Kai

γοΟν ai π αν ά για ι καί πρ εσ βύ τα τα ι δυνάμεις όντω ς ουσαι καί οΤον έν

προθ ύροις τη ς ύπερ ουσ ίου τριάδος ίδρυμέναι προ ς αύ τής καί έν α ύτ η καί 5

τό είναι καί τό θεοειδώς είναι Ιχουσι Kai μετ έκείνας ai υφειμέναι τό

82 D

ύφειμένως καί ai εσχαται τό έσχάτως ώς ιτρός άγγέλους, ώς προς ήμας

δέ ύπερκοσμίως. Kai ai ψυχαΐ και τά άλλα πάντα όντα κατά τόν αϋτόν

λόγον καί τό είναι καί τό εύ είναι εχει καί εστι και εΰ Ιστιν έκ του

πρ οό ντο ς τό είναι καί τ ό εύ είναι έχο ντα καί έν α ύτ ω και όντ α καί εύ m

όντα καί έξ αυτού άρχόμενα καί έν αύτω φρουρούμενα καί είς αύτόν

περατούμενα.

Και τά μεν πρεσβεία τοΰ είναι νέμει ταΐς κρείττοσιν οϋσίαις, ας καί

i ovi ç καλε ί τά λόγια. Τό δέ ε ίναι αύτό τών όντων πάντων ούδέποτε

824 α

άπ ολ είπε τα ι . Kai αύτό δέ τό ε ίναι έκ το ύ προ όντο ς, και αύ τού έστι τό is

είναι και ούκ αύτός τού είναι, καί έν αύτω έστι τό είναι καί ούκ αύτός έν

l sqq al νοηταί καί νοεραί : Cf DN 144,6sq; 195,3sq; Schol 240,27-54; 325,11-13;

PI Sph 248e sqq ; Plot Enn V 4 ,2; V 9,5; VI 6,6 sq; Proci theol plat IV passim ;

Beierwaltes, Prok los, pp 89 sq q 3 sqq Cf CH 205 Β sqq; 208 A sqq; 209 A sqq;

237 Β sqq; 257 Β sqq; 260 A sq; 273 A; 328 B; E H 373 C sq ; 480 Β sq; PI Phlb 64c; id R

365c; Cyr H catech 6,6; G r N az or 2 8,4; 28,31; 31,29; 38,9 sq; 40,5; Gr Ny ss anim et

res 13 3B ; P roel de mal sub 14; id in Ale 139,5; id in R I 295,1 ls q q ; id in Ti III

69,13 sq; Herrn in Phdr 93,9 sq 4 sq Cf CH 208 A ; Plot Enn V 9,2,25; Proci de mal

sub 14,17 sq 5 sq καί τό είναι: Cf Schol 325,14 8 καί τά άλλα πά ντα : Cf Schol

325,15—25 9 καί τό είναι καί τό εύ είναι: Cf J o D dorm II 8,4s q 10 προόντος:

Cf D N 183,12 sqq; 186,15 13sq Cf D N 216 ,3sqq ; Ps 24 23),7 15sq q Cf D N

183,12sq ; Schol 325,26—29; Max amb ig 118 0D 16sq καί ούκ αύτός è τω είναι:

Cf Schol 325 ,30-33


1 της αύτης: ταύ της PaRc corr s l in) 2 al : om PaR c add s lin) καί το ΰ omnes

codd: καί αϊ του ν φύσεις: φύσις PaRc 3 ύπά ρχειν: ύττάρχη Re corr) ύπά ρχει

VvVb λεγόμενα: λεγόμεθα PaRc corr s l in) 4 οΰσαι: ούσίαι FaLe corr)Wc

7 εσχ ατα ι: έσχ ατο ι Vv Vb 11 άρχόμενα: έρχόμενα Vc K aP g 14 αΙωνίας: αιώνας

VvV b 16 ούκ prim: om Vf εστι: έστιν Fb τό: τώ Pn corr) 16 sq καί

ούκ αύτός τοΰ είναι, καί έν αύτω εστι τό εΤναι καί ούκ αύτός έν τω είναι: καί ούκ

αύτός τό είναι Pa καί è αύ τω ε στι τό είναι καί ούκ αύτός τοΰ είναι Re sed corr s

lin) καί ούκ αύτός έν τ φ είναι VvV b pro τω ser τα ύτ φ ) καί ούκ αύτός έν τω

είναι, καί αύτό ν εχει τό είναι: om Ve Cf Lilla, Osse rvazio ni, ρ 166



87

τφ είναι καί α ϋτόν Ιχει τό είναι καΐ ούκ α υτός έχει τό είναι. Κ αί αυτός

έστι του είναι καί αΙώ ν καί ά ρχή καί μέτρον π ρ ο ούσίας ώ ν καί όντος

και αιώ νος καί π ά ντω ν ούσ ιοπ οιός ά ρχή καί μεσάτης καί τελευτή.

Κ αί διά τού το πρ ός τω ν λο γίω ν

όντω ς προώ ν κατά πασ αν τω ν

5 όντω ν έπίνοιαν πολλα πλα σ ιά ζετα ι, καί τό ήν έπ α υτού καί τό εστι καί

τό έσται καί τό έγένετο καί γίνετα ι καί γενή σ εται κυρίω ς υμνείται. Τ αύτα

γα ρ π ά ντα τοις θεοπρεπώ ς Ο μνοΰσι τό κα τά π α σ α ν αύ τόν έπίνοιαν

ύπ ερουσ ίω ς είναι σημ αίνει καί τω ν π α ντα χώ ς όντω ν αίτιον. Κ αί γά ρ ού

τόδε μέν εστι, τάδε δε ούκ εστίν ούδέ π ή μεν Ισ τι, π ή δέ ούκ Ισ τι ν, ά λλ ά

ΊΟ

π ά ντα έστίν ώ ς π ά ντω ν αίτιος καί έν έαυ τω πά σ α ς άρχά ς, π ά ντα 8 4 Β

σ υμ περάσ μ ατα πά ντω ν τω ν όντω ν συνεχώ ν καί πρ οέχω ν, καί ύπέρ τά

π ά ντα έστίν ώ ς π ρ ο π ά ντω ν ύπερουσ ίω ς ύπερώ ν. Δ ιό καί π ά ντα α ύτού

καί άμ α κα τη γορείτα ι, καί ούδέν Ισ τι τώ ν π ά ν τω ν π ά νσ χημ ος, π α ν-

είδεος, άμορφ ος, άκα λλής, ά ρχά ς καί μέσα καί τέλη τώ ν όντω ν άσ χέτω ς

is καί έξηρημένω ς έν έαυτω προειλη φ ώ ς καί π δσ ι τό είναι κα τά μ ίαν και

ύπερηνω μένην α ίτία ν ά χρά ντω ς έπιλά μ πω ν.

Ei γά ρ ό καθ ή μας ήλιος τάς τώ ν α ισ θη τώ ν ούσίας καί ποιότητας

καίτοι πολλά ς καί διαφ όρους ούσ ας όμ ω ς αύτός εΤς ώ ν καί μονοειδές

έπ ιλά μ πω ν φ ώ ς άνανεοΐ καί τρέφ ει καί φ ρουρεί καί τελειοΐ καί διακρίνει

20 καί ένοϊ καί άνα θάλπει καί γό νιμ α είναι ποιεί κα ί αύξει καί έξα λλάττει 824 c

4 sq κα τά π α σ α ν τώ ν όντω ν έπίνοιαν: Cf Schol 325,34—39 4 sqq Cf E p 9,1104 Β sqq

5sq καί τό Ιστι καί τό έσται: Cf Schol 32 5, 40 -

328 40;

Ape 1,4; 1,8; PI Prm 141dsq

10 sq Cf D N 109,10 sq; M Th 1040 D ; 1048 B; Ep 9,1112 C 13 καί ούδέν έστι τώ ν

π ά ντω ν: Cf D N 119,9; Schol 32 8, 41 -4 8 17 El γά ρ ό καθ ήμ δς ήλιο?: Cf D N

144,1 sqq; 147,2 sqq; 148,3sqq; 148,20sqq; Schol 32 8,4 9-3 29 ,12 19 φ ρουρεί καί

τελειοΐ: Cf Proel in Cra 112,11

PaRc PtPn PbF b VfVe VvVb Fa LcLeWc VcKaPg ν

1 αύ τόν: αύ τός Le (e corr) ούκ: ού χ Wc αύ τός prim : α ύτόν Le (e corr)

1

sq

καί ούκ αύ τός Ιχει τό είναι. Κ αί αυ τός k m του είναι: om P aRc (add καί ούκ αύ τόν

Ιχει τό είναι. Κ α τ α ίτία ν έστι τό είναι al m an ; co rr α ύτό ν in α ύτός) 2 έστι: έστίν

PnFbVvVbW c καί pr im PaPbFb ν : om cet t codd πρ ό: πρό ς Pn (corr ) καί πρ ό

FaLc Le(corr)W c 5 α ύτοΰ: α ύτο ν καί τό είναι Pb 6 γίνετα ι: τό γίνεται

Rc VvV bLc γενήσ εται: τό γενήσ εται Vv Vb Lc (corr); cf Lilla, Oss ervazion i, ρ 166

7 ύμνοΟ σι* RcP t (ser ύμ νοΰσ ιν et co rr in νοοϋ σ ιν) Pn Lc ( corr in νοοΰσ ι): νοοΟ σι

ύμνούσ ι Fa νοοΰσι* cett codd α ύτόν: coll post έπίνοιαν PaR c (ser α ύτώ ν) Pt (ser

α ύτώ ν) PnPbV eFaW c 9 τόδε prim : δέ Pa μέν prim : μόνον Vv Vb δέ prim :

om Rc Pt(a dd s lin)Fa (add s lin) ούδέ π ή μέν ϊσ τι, π ή δέ ούκ εστίν: om Pt (add

mg; pr o έστι ser έστιν) Fb Ισ τι alt: έστιν PaPn VvV bFaL eW c 10 έα υτφ

FbFaLcL eVcK a: ού τω cett codd ν; cf Lilla, Osservazioni , ρ 166 11 συ νέχω ν:

συνέλω ν PaPtPnVvVbFa 11 sq τά πά ντα: ά π α ντα Re 13 πά ντω ν: δντω ν Pa

14 μέσα : μέσας Pa R c (co rr) 18 μονοειδές: μο νοειδώ ς P b F b 20 sqq Cf Lilla,




188

De Div in i s Nom in ibus

και ένιδρύει καί έκφύει καΐ άνακινεΐ και ζωοϊ πάντα και τών όλων Ικαστον

οίκείως έαυτώ του τούτου καί ένός ήλίου μετέχει καί τάς των πολλών

μετεχόντων ό ε ις ήλιος αίτ ιας έν έαυτώ μονοειδώς προείληφε, πολλώ γε

μάλλον επί της καί αυτού καί πάντων αίτ ιας προϋφεστάναι τά πάντων

τώ ν όντων πα ραδ ε ίγματα κατά μ ίαν ύπερούσιον ί νωσιν συγχ ωρ ητέον , 5

έπε ί καί ούσίας παράγε ι κατά την άπό ουσίας εκβασιν . Παραδε ίγματα

δέ φαμεν ε ϊναι τούς έν θεφ τών όντων ούσιοποιούς καί ένιαίως προ-

Οφεστώτας λόγου ς, ους ή θεο λογ ία π ροορ ισμού ς καλεί καί θεία καί άγ αθά

θελήμ ατα , τώ ν όντων άφ οριστικά καί πο ιητικ ά, καθ ους ό ΰπερού σιος

τά όντα πά ντα καί προ ώρ ισε καί πα ρή γα γε ν. ίο

8 4 D

<9 > Εΐ δέ ό φιλόσοφος άξιο ι Κλήμης και πρός τ ι πα ρα δείγ μα τα λέγε-

σθαι τα έν τοις οΰσιν άρχηγικώτερα, πρόεισι μέν

ù

δια κυρίων καί

παντελών καί άπλών ονομάτων ό λόγος αύτω. Συγχωρούντας δέ καί

8 5 α

το ύτ ο όρθώς λέγεσθ αι τή ς θεολογίας μνημονευτέον φασκούσης ότ ι « Ού

παρέδε ιξά σοι αύτά τού πορεύεσθαι οπ ίσω αΰ τώ ν» , άλλ ινα δ ια τής is

τού τω ν άν αλογικής γνώσεως επί τη ν πά ντω ν α ίτ ίαν, ώς οϊο ί τέ έσμεν,

άναχθώμεν. Πάντα öv αύ τη τά όντα κατά μίαν τη ν πά ντω ν έξη ρη μένη υ

ενωσιν άναθετέον, έπείπερ άπό τού ε ίναι της ούσιοποιού προόδου καί

1 Cf Jes 53,2 3s qq Cf PI Ti 28a 6 sqq Cf D N 221,7 sqq; Schol 32 9, 13 -4 6;

329,47-332,3; Ex 25,9; 25,40; Ath gent 4,18sq; Just qu Chr 4; Sebast de mal sub IV

6,8 sqq 8 προ ορισμο ύς: Cf Ps 16(15),8 sqq ; Act 2,25; Rm 8,29 sq; I Cor 2,7; Ep h

1,5; Max ambig 1085 A; Jo D exp 2,30 8 sqq Vide Sebast de mal sub IV 6,12 sqq

9 θελήμ ατα: Cf Ps 111(110),2; Ep h 1,5; M ax am big 1085 A 11 sqq Cf Phil 4,3;

Clem str V il i 29,1 sq; Schol 329, 13 -4 6; Pachymeres ad locum, PG 3,848 D; Brons,

G ot t und die Seienden, ρ 142 et ib, notae 268 sq; K oc h, D as Klem enscitat; Pera, S.

Thom ae Aquinatis in librum, ρ 251;

Stählin Clemens pp X X V II ; 225 12

πρόεισι

μεν ού S là κυρίων: Cf Schol 332,4- 2 14sq Vide Hos 13,4; cf Ex 25,40; Dt 4,19

15 sqq Cf Sap 13,5; Rm 1,20 18 sq προό δου καί άγα θότητο ς: Cf D N 112,8 sq;

113,3 sq; Schol 33 2, 22 -2 5


2 ταύ τοϋ : αύτού FbVe 3 μετεχόντων: μετεχόντων ό έχομένων Ρη μετέχων

τών έχομένων Fa μετεχόντων ή μετεχομένων Le (corr) μετοχών VvVbLe (corr in

μετεχόντων) προ είληφε: προείληφεν PaPt(e corr)FbLc(corr)Wc προέ χει RcP nFa Le

(corr s lin man al) 4 έπΐ τή ς: έπί γη ς PaR c (corr s lin) αίτιας: αίτιος PaR c

(corr s l in) πά ντω ν alt omnes codd: πά ντα ν 5 ύπερούσ ιον: ύπερουσίαν Rc(e

corr)Pt(co rr)PnF a 7 δέ: μέν PtP nFa ένιαίως: ένιαίους Pt(corr)P nPb Fa; cf Lilla,

Osse rvazio ni, ρ 167 9 καθ οΰς: καθ* ώς F b καθ à coni Lilla Osservazioni ρ 167

10 όντα: om Vv Vb 11 τι : τινα RcP tPnF aLcL e 12 τά : om VvV b coll post

οΰσιν Wc άρχηγ ικώτερα : άρχηγιωκώ τερα Fb (corr) άρχιγικώτερα Ve άρχικώτερα

VvVbW c μέν: μέν

oöv VcK a 18

ενωσιν: γνώσιν PaRc



V. 8. 9. 10

189

άγαθότητος άρξαμένη και δ ια πάντων φοιτώσα και πάντα έξ έαυτής

τοΟ είναι πληρούσα καί έττ ί πασι τοις ουσιν άγαλλομένη πάντα μεν

έν έαυτή προέχε ι κατά μ ίαν άπλότητος ύπερβολήν πασαν δ ιπλόην

άπαναινομένη, πά ντα δε ώσ αύτως περιέχε ι κατά την ύπερ ηπλω μένην

s αύτή ς άπειρίαν καί πρός πά ντω ν ένικώς μετέχετα ι , καθάπερ καί φων ή

μία ούσα καί ή αύτή προς πολλών άκοών ώς μία μετέχεται .

<10> Πάντων ούν άρχή καί τελενττή των όντων ό προών άρχή μεν MS

ώς αίτ ιος, τέλος δέ ώς του ενεκα καί πέρας πάντων καί άπειρία πάσης

άπειρίας καί πέρατος ΰπεροχικώς των ώς άντικειμένων. Έν év i yáp ώς

ίο πολλάκις ε ίρηται , τά όντα πάντ α καί προέχε ι καί ΰπ έστη σε παρώ ν τοις

πδσι καί πανταχού καί κατά ?ν καί το αύτό καί κατά τό αυτό παν καί

έπΐ πάντα προϊών καί μένων έφ έαυτοϋ καί έστώς καί κινούμενος καί

ούτε έστώς ούτε κινούμενος ούτε άρχήν εχων ή μέσον ή τελευτήν ούτε

τ ιν ι τών όντων ούδέ τ ι των όντων ών. Καί ούτε όλως αύτφ προσήκε ι

is τ ι τώ ν αίωνίως όντω ν ή τώ ν χρονικώς ύφισταμένω ν, άλλά καί χρόν ου

καί αΙώνος καί τών έν αίώνι καί τών έν χρόνω πάντων έξήρηται , δ ιότι

καί αύτοαιών καί τά όντα καί τά μέτρα τών όντων καί τά μετρούμενα

2 Cf PI Ti 37c 2s qq Cf Schol 33 2,2 6- 31 ; 33 2,3 2- 40 ; PI Sph 267e; Plot Ea n V

2,1,3 sq 5 άπε ιρίαν: Cf D N 138,12 5s q καθάπερ καί φω νή μία: Cf Schol

33 2, 41 -4 6 7 sqq Cf D N 138,12; 187,1 sqq; 189,13; E p 7,1081 A; Schol

332,50-333,16; Ps 90(89); 102(101); Min Fei Oct 18,8; Clem str V 81; Gr Naz ot

38,7 sq; or 4 5,3; Gr N yss hom 5 in Cant 157,20 sqq ; Proel inst 89 sqq et al; Max a mb ig

1188 A ; D od ds, Proclus, pp 246 sqq; L illa, Th e notion; Mühlenberg Die Unendlichkeit

8 ώς το υ Ινεκα: Cf Schol 332,47—49 12 sq καί μένων - κινούμενος: Vide Ep

9,1109 D; cf D N 208,5sq; 210,8; 213,7sq; 215,11 sq; CH 121 Β; E p 9 ,110 9B sqq ; Schol

33 3, 30 -5 1; Proci in Prm VI 56 13 Cf PI L g 715e 13 sq ούτε εν τινι τώ ν όντων :

Cf Schol 333 52 - 336 2 14 sqq Cf D N 134,7 sqq ; 215,8 sqq ; Schol 336,3 - 9 17

καί τά μέτρα τών όντων: Cf DN 134,15; Schol 336,10

—

18


1 έαυτής: αύ τή ς RcF a 4 πά ντα : παντελώ ς Pn 8 το υ omnes codd praeter

VfVeVc: τού του Vf(e corr)Ve ού Ve ν Lilla, Osservazioni, ρ 167 9 τώ ν ώς:

Ιξηρημένη ώς coni Lilla, Osservazioni, ρ 167 10 παρ ών omn es codd praeter Re:

πα ρ ών Re ν 11 Cf Lilla, Osservazioni, ρ 167 εν omnes codd: τό iv ν 13

μέσον: μέση ν PbVePg ούτε quart: ούδέ Vv Vb 14 όντω ν ούδέ τι τώ ν: om

PaV vVb ών omnes codd: δν ν 15 ύφισταμένων: ύφεσταμένων PaR cFbV vV b

(corr)LcLeW c 16 διό τι: διό Pb Fb 17 τά tert: om FaL c(exp )Le




825 c δι αύ τοϋ και άπ αύτ οϋ. Ά λ λ α περί μέν το ύτ ων έν άλλοις εύκαιρότερον

είρήσβω.

<νι.

856 α < ) Νυν

è

ύμνητέον ήμΤν τήν « ζωήν τήν αΐώνιον », Ιξ ής ή αύτοζωή

καί πάσα ζωή καί ύφ ής είς πάντα τά όπωσούν ζωής μετέχοντα τό ζήν

οίκείως έκάστω διασπείρεται. Kai γο υν ή τω ν άθανάτω ν άγ γέ λω ν ζωή 5

8 6 Β καί άθανα σία καί τ ό άνώ λεθρον αύ τό τη ς άγγελικ ής άεικινησίας έξ αύτής

και δι αύ τή ν καί Ιστι καί ύφέστηκε, δΓ ήν καί ζώντες άεΐ καί άθάνα τοι

λέγοντα ι καί ούκ άθάνατοι πά λιν, ότι μή πα ρ έαυτών Ιχουσι τό άθα-

νάτω ς είναι καί αΙωνίως ζήν, ά λλ έκ της ζ ω οπ οιο ύ καί πά ση ς ζω ής

ποιητικής καί συνοχικής αΙτίας. ίο

1 sq Cf D N 215,8 sqq; Ko ch , Pseudo-Dionysius Areopagita, ρ 37 3s qq Vide Jo h

3,15sq; 5,24; 6,27; 6,40; I Joh 1,2; 5,11; cf DN 118,12; 123,6sqq; 131,8; 181,4sq;

183,19 sq; CH 140 C; Ps 30(29); Je s 25,8; 26 ,19; 1 Qum tân s III 19 sq Burrow s Qum rän

mss II fase 2); 1 Qumrän s IV 7s q ib); Jo h 1,4; 11,25; 1 4,6 et al; I Jo h 1,1 sq; 5,11 sq

et al; Gr Nyss perf 188,7; Mußner, ΖΩ Η, p p l l sqq; 32 sqq; 183 et al 6 άθανασία:

C fD N 202,1 sq άεικινησίας: Cf DN 153,4s qq ; 191,12; CH 205 C; 305 Α άιιζωΐα ς:

Cf Hipp fr 17 in Pr 11,30; O r exp in Pr 2,17; G r Thaum ep Philagr 1108 A 7s q

Cf Je s 25,8; 26,19; Jo h 3,15 sq 8 sqq Cf Jo h 5,21; I Jo h 5,12 10 καί σννοχικής

a b l a s : C f S ch o l 3 3 6 , 2 0 - 2 2


1 μέν: μέν ouv F b εύκαιρότερον: εύκαιρώ τερον Re (corr ) εύκερότερον V b εΐυκερότερον

Pg ένκαιρότερον PaPn 1 sq post 1 άπ* αύ τοΰ caput sextum inchoant et 1 Αλλά— 2

ειρήσθ ω ante 3 Νΰν δέ coll PaRcPt(sed corr)PnPb Ve 2 είρήσβω : είρείσθω Wc lin

3 praem Κεφάλαιον 5. Περί ζωής PaRcPtPnPbFbVfVeVv (Κεφάλαιον 5 coll post ζωής)

Vb (om Κεφάλαιον) Fa (coll Κεφάλαιον S post ζωής) LcLeWc (coll Κεφάλαιον S post

ζω ήΐ ) VcK aPg (om S) 3 ήμϊν: ύμίν PaPn (corr) έξ omnes codd: ώς ν 4 τ ό

ζήν: ζωή ν Vv Vb (corr in ζω ή) 5 οίκείως: Ιδίως V f col l post έκά στω PtPnPbFa

διασπ είρεται: διασττέρεται PtPn 6 άθανασία omnes codd praeter PaR cPtPn Fa: ή

άθανασία PaR cPtPn Fa ν τής: om VvV b άεικινησίας* PaRcPtPnV fVeFaLcWcV k-

KaP g ν: άειζωΐας* PbF bV vV bLe έξ: καί έξ Pb Fb Lc (corr) 7 αύτήν : αύτής RcL c;

cf Lilla, Osservazioni, ρ 168 καί alt: om PaR c δΓ ήν RcP tPn Pb Vv Vb FaL cLe W c:

διό cett codd ν 8 άθα νάτω ς Pb : άθάνατον Pa Rc Vb (corr in άθάν ατοι) άθανάτους

Le (e corr) άθάνατοι cett codd v; cf Lilla, Osservazioni, ρ 168



V. 10 - VI. 1. 2

191

Kai ώ σ τ τ ε ρ Itti t o ö ό ν τ ο ς έ λ έ γ ο μ ε ν , ό τ ι κ α ί τ ο υ α ύ τ ο ε ϊ ν α ί έ σ τ ι ν α ι ώ ν ,

ο ύ τ ω κ α ί έ ν θ ά δ ε π ά λ ι ν , ό τ ι κ α ί τ η ς α ϋ τ ο ζ ω ή ς έ σ τ ι ν ή θ ε ία ζ ω ή ζ ω τ ι κ ή

κ α ι ύ π ο σ τ α τ ι κ ή κ α ί π ά σ α ζ ω ή κ α ί ζ ω τ ι κ ή κ ί ν η σ ι ς έ κ τ η ς ζ ω ή ς τ ή ς ύ π έ ρ

π α σ α ν ζ ω ή ν κ α ί π α σ α ν ά ρ χ ή ν π ά σ η ς ζ ω ή ς . Έ ξ α ύ τ ή ς κ α ί α ί ψ υ χ α ι τ ό

5 ά ν ώ λ ε θ ρ ο ν ε χ ο υ σ ι , κ α ί ζ ώ α π ά ν τ α κ α ί φ υ τ ά κ α τ ε σ χ α τ ο ν ά π ή χ η μ α τ η ς

ζ ω ή ς Ι χ ο υ σ ι τ ό ζ ή ν .

Τ

Η ς ά ν τ α ν α ι ρ ο υ μ έ ν η ς κ α τ ά τ ό λ ό γ ι ο ν έ κ λ ε ίπ ε ι π ά σ α

ζ ω ή , κ α ί π ρ ό ς η ν κ α ί τ ά έ κ λ ε λ ο ι π ό τ α τ ή π ρ ο ς τ ό μ ε τ έ χ ε ι ν α υ τ ή ς ά σ θ ε ν ε ί α

ese

c

π ά λ ι ν ε π ι σ τ ρ ε φ ό μ ε ν α π ά λ ι ν ζ ώ α γ ί γ ν ε τ α ι .

( Τ ) Κ α ί δ ω ρ ε ΐ τ α ι μ ε ν π ρ ώ τ α τ ή α ΰ τ ο ζ ω ή τ ό ε ί ν α ι ζ ω ή κ α ί π ά σ η ζ ω ή

ίο κ α ί τ ή κ α θ έ κ α σ τ α τ ό ε ίν α ι ο ί κ ε ίω ς έ κ ά σ τ η ν , δ ε ίν α ι π έ φ υ κ ε ν . Κ α ί τ α ϊ ς

μ ε ν Ο π ε ρ ο υ ρ α ν ί α ι ς ζ ω α ϊ ς τ ή ν ά ϋ λ ο ν κ α ί θ ε ο ε ι δ ή κ α ί ά ν α λ λ ο ί ω τ ο ν ά θ α ν α -

σ ί α ν κ α ι τ ή ν ά ^ ε π ή κ α ί ά π α ρ έ γ κ λ ι τ ο ν ά ε ι κ ι ν η σ ί α ν ύ π ε ρ ε κ τ ε ιν ο μ έ ν η δ ι ά

π ε ρ ι ο υ σ ί α ν ά γ α θ ό τ η τ ο ς κ α ί ε ίς τ ή ν δ α ι μ ο ν ί α ν ζ ω ή ν , ο ύ δ έ γ ά ρ έ κ ε ίν η τ ό

ε ί ν α ι π α ρ ά λ λ η ς α ί τ ι α ς , ά λ λ έ ξ α υ τ ή ς κ α ί τ ό ε ίν α ι ζ ω ή κ α ί τ ή ν δ ι α μ ο ν ή ν

is ε χ ε ι , δ ω ρ ο υ μ έ ν η δ έ κ α ί ά ν δ ρ ά σ ι τ ή ν ώ ς σ υ μ μ ί κ τ ο ι ς έ ν δ ε χ ο μ έ ν η ν ά γ γ ε -

8 6

π

λ ο ε ι δ ή ζ ω ή ν κ α ί ύ π ε ρ β λ ύ σ ε ι φ ι λ α ν θ ρ ω π ί α ς κ α ί ά π ο φ ο ι τ ώ ν τ α ς ή μ α ς ε ίς

4 Έ ξ αύτής καί αϊ ψ υχαί: Cf Schol

336 23 — 52

5 sq ά πή χημ α τής ζω ής: Cf D N

147,12 6 sqq Cf Schol 33 7, 1 -1 5 ; Ps 104 103),29 sq 12 Cf D N 153,4 sqq; 190,6

13 Cf D N 170,12 15 την ώ ς συμ μίκτοις: Cf Schol 3 3 7 ,1 6 -3 5 15s q.C f D N

205,8 sqq 16 ϋπερβλύ σ ει φ ιλα νθρω πίας: Cf D N 126,1 sq; 225,16; CH 120 B; G r

Ny ss beat 1,1; Proe l inst 13; 119; 121; 126; 131 16s q Cf D N 120,2; CH 237 C ;

Völker Der w ahre Gnostiker pp 80 sq


1 επί: καί έπί Pb Fb έλέγομεν: λέγομεν PaR c corr)Pn Lc corr)W c αύ τοεϊναί:

α ύτο υ είναι Pa Rc αΙώ ν: αίτιον Pa ser α ίτιω ν) Re 2 έστιν om nes cod d prae ter

Pb FbL e: έστιν ή Ο περ ζω ή ν PbF bL e e corr) ν; cf Lilla, Oss ervaz ioni, ρ 168 ή θεία

ζω ή : ΰπ έρζω ος Fa ή ΰπ έρζω ος θεία ζω ή Vf θεία ζω ή Le e corr) ζω τική :

καί ζω τική V fV cK aPg 3 της ζω ής: om Vf της ζω τική ς Vv Vb της alt: om

VvVb υπέρ: περί Pt corr )PnFa 4 a i : om VvVb 6 ζω ής: ψ υχής Pa 7

ήν καί: ή ν πά λιν έπιστρεφ όμενα καί e lin 8 hue intrusum ) P bFbV vVb γή ν καί Pa

έκλελοιπότα: έκλελειπότα Rc e corr)V vV b e corr) 9 τη α ύτοζω ή : ή αίττοζω ή

PbFbLe e corr ) τό : τφ Fb τό είναι ζω ή καί π ά σ η ζω ή: om VfL e add καί

π ά σ η ζω ή mg man al) ζω ή Ve e corr)VvVb: ζω ή ν cett codd ν 10 έκάσ την, δ

είναι: έκά σ τη νοείται Pa έκά σ τη, δ είναι V f V b om , sed ad d m g) 11 ύπ ερο νρα νία ις

om nes cod d prae ter V b: ούρ ανίαις V b ύπ ερουρ ανίοις ν άθ α νασ ίαν: ούσ ίαν Re

cor r m g) 12 ύπ ερεκτεινομ ένη: Ο περεκτηνομένη Re corr ) ύπ ερεκτινομ ένη Fa

ύπ ερεκτεινομ ένην VeL c e cor r)L eW c 15 ένδεχομ ένην: ένδεχομ ένην ένήν Pa ένήν

VfV e ser ένδεχομένην et adsc r ένήν mg ) VvV bV cK aP g ώ ς ένήν Pb Fb έν ήμ ϊν PtP nL c

corr in ένδεχομένην mg); cf Lilla, Osservazioni, ρ 168



192

D e D iv in i s Nominibus

έαυτήν επιστρέφουσα καί άνακαλουμένη και τό δή θε ιότερον ότι και

όλους ή μας, ψυχ άς φημι καί τα συ ζυ γή σώ ματα , προς πα ντε λή ζωήν

καί άθανασίαν έπήγγελτα ι μεταθήσε ιν · πράγμα τή παλαιότητ ι μέν ίσως

παρά φύσιν δοκούν, έμοί δέ καί σοί καί τή άληθεία καί θείον καί υπέρ

φύσιν. 5

8 7 α Υ πέ ρ φύσιν δέ τή ν καθ' ημάς φημι τη ν όρωμένην, ού τη ν πανσθενή

τής θε ίας ζωής, αΰτή γαρ ώς πασών ούση τών ζωών φύσε ι καί μάλ ιστα

τώ ν θειοτέρων ουδεμία ζω ή παρά φύσ ιν ή ύπέρ φύσιν. Ωστε οί περί

τούτου τής παρανο ίας Σ ίμωνος άντφ^ητ ικο ί λ όγο ι πόρρω θε ίου χοροϋ

καί τής σης Ιεράς ψυ χή ς άπ εληλά σθω σα ν. Έ λα βε γα ρ αύτόν, ώς οΐμαι , ίο

και τα ύτα σοφόν οίόμενον ε ίναι τό μή δεϊν τον εύφρονοΟντα τ φ προφ ανεΐ

τής αΐσθήσεως λόγω συμμάχω χρήσθαι κατά τής πάντων άφανοϋς

αίτ ιας. Καί τούτο Ιστ ι ^ητέον αύτω τό παρά φύσιν ε ίπε ίν , αύτή γαρ

ουδέν εναντίον.

8 7 β < 3 ) Εξ αύτής ζωο ύται καί περ ιθά λπετα ι καί ζφα πά ντα καί φυτά. is

Καί ε ίτε νοεράν ε ίποις ε ίτε λογικήν ε ίτε αίσθητικήν ε ίτε θρεπτικήν καί

αύξητ ικήν ε ί τε όποίαν ποτέ ζωήν ή ζωής άρχήν ή ζωής ούσίαν, έξ αύτής

καί ζή καί ζωοΐ τής ύπέρ πδσαν ζωήν καί έν αύτή κατ' αίτ ίαν ένοειδώς

προϋφέστηκεν. Ή γάρ ύπέρζωος καί ζωαρχική ζωή καί πάσης ζωής

έστιν αιτ ία καί ζωο γόνος καί ά π οπ λη ρω τικ ή καί διαιρ ετ ική ζωής καί 2ο

έκ πάσ ης ζωής ύμνητέα κατά τήν πο λυγ ονία ν τώ ν πασώ ν ζωών ώς

l sqq Cf EH 552Dsqq; 565Β; Schol 337,36-39; Joh 5 ,28sq; 6 ,39sqq; 11 ,25sq; Act

24,15; I Cor 15 et al; I Clem 26,3; II Clem 9,1; Epiph haer 72,3,1; D - S 150 (άνάστασιν

νεκρών); 72; 76; Greshake— Krem er, Resurrectio M ortuorum , pp 176 sqq 6 Ύ πέρ

φύσιν: Cf Schol 337,40 sq 9 ΣΙμωνος άντιφφητικοί λό γο ι: Cf Schol 337,42— 340,3;

Act 8,9 sqq; 8,18 sqq 11 sq τ φ προφανεΐ τη ς αίσθήσεως: Cf Schol 340,4— 15 sqq

Cf D N 148,3 sqq; Schol 34 0, 9- 24 ; Proci de dec dub 22,17 sqq; id inst 39; 145


2 τά: om Pb(add s l in)Fb 3 έπ ήγ γε λτα ι : έτταγγέλεται Pt έπα γγέλλ εται PnFa

μεταθήσειν: μετάθεσιν Pa μεταθίσειν V b (corr) πρ άγ μα τη : πρ άγ μα τι Ve (corr)

4 καί prim: om Fb 6 Ύπ έρ φύσιν: om RcPt τήν prim: τ η PaVb 8 ή ύπέρ

φύσιν: om PaPt(add mg )VvV b ύπέρ :

urrò Re

τούτου: τοΟτο RcPtPnFa

ante παρανοίαξ praem Περί Σίμωνος του Μάγου Re παρουσίας: παροινίας Pt άπονο(α

Vf άντφ φητ ικοί: άντη^φητικοί Re άντιρη τικοί Vv (corr) άντφ φητικώ τεροι

Pt(corr)PnFa 10 άπεληλάσθω σαν: άπεληλά σθω Re άπεληλάσθω ν PnVfLeW c

11 τόν : om V fV cK aP g εύφρονοΟντα: εύφρονόντα Pn (corr) εύφραίνοντα Fa 18

ζή: ζωή PbFb(corr)Wc 19 ύπέρζωοξ: ύπέρ ζωής Pa ύττέρζωξ PnFb VvL c(e

corr)LeWc καί prim: om PbF b 20 ζωής: ζωή Pa 21 ύμνητέα: ύμνηταία

PaR cFb ύμνεΐται VvV b 21 sqq Cf Lilla, Osservazioni, pp 169 sq



V I. 2. 3 - VII . 1

9 3

π α ν τ ο δ α π ή κ α ί π ά σ α ζ ω ή θ ε ω ρ ο ύ μ ε ν η κα ι ύ μ ν ο υ μ έ ν η κ αί ώ ς ά ν εν δ εή ς,

μ ά λ λ ο ν δ ε υ π ε ρ π λ ή ρ η ς ζ ω ή ς , α ύ τ ο ζ ω ό ς κ αί ώ ς ύ π έ ρ π ά σ α ν ζ ω ή ν ζ ω ο -

π ο ι ό ς κα ί ύ π έ ρ ζ ω ο ς ή ό π ω ς άν τ ι ς τ ή ν ζ ω ή ν τ ή ν ά φ θ ε γ κ τ ο ν ά ν θ ρ ω π ι κ ώ ς

άν υμ νή σο ι. es7 c

< V I I . )

5 < 1 > Φ έ ρε δ έ , εΐ δ ο κ ε ΐ, τή ν ά γ α θ ή ν κ α ί α ί ω ν ί α ν ζ ω ή ν κ α ί ώ ς σο φ ή ν κ αί ms β

ώ ς α ύ τ ο σ ο φ ί α ν ύ μ ν ώ μ ε ν , μ ά λ λ ο ν δέ ώ ς π ά σ η ς σ οφ ί α ς ύ π ο σ τ α τ ι κ ή ν

κ αί ύ π έ ρ π δ σ α ν σ ο φ ί α ν κ αί σ ύ ν ε σ ι ν ύ π ε ρ ο ΰ σ α ν . Ο ύ γ ά ρ μ ό ν ο ν θεός

υ π ε ρ π λ ή ρ η ς έ σ τ ί σ ο φ ί α ς « κ αί τ η ς σ υ ν έ σ ε ω ς α ύ τ ο ΰ ο ύ κ Ι σ τ ι ν ά ρ ι θ μ ό ς » ,

ά λ λ ά κ αί π α ν τ ό ς λ ό γ ο υ κα ί ν ο ϋ κ αί σ ο φ ί α ς ύ π ε ρ ί δ ρ υ τ α ι .

ίο Κ α ί τ ο ΰ τ ο ύ π ε ρ φ υ ώ ς έ ν ν ο ή σ α ς

θειος δντως άνήρ, ό κοινός ήμών καί

τ ο υ κ α θ η γ ε μ ό ν ο ς ή λ ιο ς· « Τ ό μ ω ρ ό ν τ ο υ θ ε ο ύ σ ο φ ώ τ ε ρ ο ν τ ώ ν ά ν θ ρ ώ π ω ν »

φ η σ ί ν ο ύ μ ό ν ο ν, δ τ ι π δ σ α ά ν θ ρ ω π ί ν η δ ι ά ν ο ι α π λ ά ν η τ ί ς έ σ τ ι κ ρ ι νο μ έν η

π ρ ό ς τ ό σ τ α θ ε ρ ό ν κα ί μ ό ν ιμ ο ν τ ώ ν θ εί ω ν κ αί τ ε λ ε ι ο τ ά τ ω ν ν ο ή σ ε ω ν , ά λ λ

δ τ ι κ α ι σ ύ ν η θ ε ς έ σ τ ι τ ο ϊ ς Θ ε ο λ ό γ ο ι ς ά ν τ ι π ε π ο ν θ ό τ ω ς έ π ί θ ε ο ύ τ ά τ η ς

5sqq Cf DN 118,14; 146,8sq; 181,5 ; 183,19sq; CH 140C; Gen 3,5 ; 3 ,22; Prov 1 ,20sqq;

3,19; 8,1 sqq; 9,1 sqq; 21,30; Hi 15,8; 28,1 sqq; Sap 6,1 sqq; 7,22 sqq; Sirach 1,8; 24,1 sqq;

Je r 10,12; Bar 3,9 sqq; Ez 28,1 sqq; Rtn 16 ,27; I Cor 1,25; Ape 7,12; C lem str IV 156,1;

Plot En n V 8,4 sq; G r Nyss perf 182,4 sqq 7 ύπέ ρ πα σαν σοφίαν: Cf Schol

340,26 - 4 4 8 Vide Ps 147 146) ,5 lOsq Cf DN 136,18sq; 142,6 ; Schol 3 4 0 ,4 5 -5 0

11 Vide I Cor 1 ,25 12sq Cf D N 149,9sqq 14sq Cf DN 197,17sqq; CH

1 4 0 Csq q ; MT h 1 0 3 2 D sq q ; Scho l 3 4 0 , 5 1 - 3 4 1 , 3 5 ; 3 4 1 ,3 6 - 4 0 ; P ro c i in Pr m VI 4 3 sq q ;

id theol plat II 5; K oc h, Pseudo -Dionysius Areop agita, pp 208 sqq


1 π δσ α ζω ή omnes codd Vf e corr) : πά ση ζω ή ν καί tert: om Pt add s

l in)PnLc exp)Fa 2 αύ τόζω ος Rc PtP bV fVb ser αύτ όζω ς et adscr αύτό ζωος s l in)

FaL c corr in αύ τόζ ωΐ) VcKaP g: αύ τόζω ς cett codd ή αύτό ζωος ν ζωή ν: ζωή ν

ζω ή Vv Vb 3 ύπέρ ζωος: ύπέρζω ς PaPtPn FbV vVb Lc e corr)LeWc 4 άνυμνήσοι :

άνυμνήσει Pt corr )Pn Fa; cf Lilla, Osserv azioni, ρ 170 lin 5 praem Κεφάλαιον Ζ.

Περί σοφ ία;, νοϋ, λό γο υ, άληθεΐας, πί στ εω ς PaRcP tPn PbF bV fVeV v coll Κεφάλαιον

Ζ post πί στ εω ς) V b om Κεφάλαιον) Fa coll Κεφάλαιον Ζ post π ίσ τε ω ;) LcL e coll

Κεφάλαιον Ζ post π ίσ τε ω ;) Wc coll Κεφάλαιον Ζ post πί στ εω ς) VcK aPg om Ζ) 5

δέ: om VvV bLc exp)LeW c άγαθή ν: άληβη RcPtP bFa άληθήν Pn άληθινήν Le

cor r m g) 6 d>s alt: α ύ Pa ù μόνον R e 9 καί prim: om FbV e 11 μωρ όν:

μωρότερον Pt corr)Pn ser μορώτερο ν) 13 σταθε ρόν: βέβαιον RcP tPn PbF a

σταθηρόν Ve τώ ν: σταθερόν τώ ν Re



194 De Div in i s Nom in ibus

στερήσεως άποφάσκε ιν . Ο ύτ ω καί « άόρατόν » φησι τά λό για το παμφαες

86 ο φώς καί τον πολυ ΰμνη τον καί πολυώ νυμον ό ^ η τ ο ν καί άνώνυμον καί

τον ττάσι παρόντα καί εκ πάντων εύρισκόμενον άκατάληπτον καί άνεξι-

χν{αστον. Τούτω δή τω τρόπω καί νυν ό θε ίος άπόστολος ύμνησαι λέγε-

τα ι μωρ ίαν θεου τό φαινόμενον έν α ύτ η πα ρά λο γο ν καί άτ οπ ον είς τή ν 5

ά(ί>(ί>ητον καί προ λόγου παντός άναγαγών άλήθειαν.

Ά λ λ όπερ έν άλλο ις εφην, οίκείως ήμιν τά Οπερ ήμάς πα ραλ αμβ άνο ντες

καί τω συντρόφω των αισθήσεων ένιλλόμενοι καί τοις καθ ήμάς τά θεία

παραβά λλοντες άπατώμεθα κατά τό φαινόμενον τον θε ίον καί ά π ό ^ η τ ο ν

λό γο ν μεταδιώ κοντες. Δέο ν εΐδέναι το ν καθ ή μάς νοϋν τή ν μέν έχειν ίο

δύναμιν ε ις τό νοεΐν, δ ι ής τά νοητά βλέπει , τήν δέ Ινωσιν ύπεραίρουσαν

86 D τή ν νου φύσιν, δ ι ής συ νά πτ ετα ι προς τά έπέκεινα έαυτοΟ. Κατά τ α ύτ ην

ούν τά θεϊα νοητέον ού καθ ήμάς, άλλ όλους έαυτούς όλων έαυτών

ees

α

έξ ισταμένους και όλους θεοϋ γιγνομ ένου ς, κ ρεΐττ ον γά ρ ε ίναι θεοϋ καί μή

έαυτώ ν. Ο ύτ ω γά ρ Ιστα ι τά θεία δοτ ά τοις μετά θεοϋ γινομένοις. is

Ταύτην ούν τήν άλογον καί άνουν καί μωράν σοφίαν ύπεροχικώς

ύμνοΰντες ε ίπωμεν, ότι παντός έστι νου καί λόγου καί πάσης σοφίας καί

συνέσεως αΙτία καί αύτή ς έστι πάσα βο υλ ή καί πα ρ αύτή ς πά σα γνώ σις

καί σύνεσις καί έν αύ τη « πάν τες οί θησαυροί τη ς σοφίας καί της γν ώσ εως »

ε ίσιν « άπόκρυφ οι » . Καί γ ά ρ έπομένως τοις ήδ η προειρημένο ις ή ύπέρσο - 2ο

1 Vide Hbf 11,27; cf Col 1,15; I Tim 1,17

sqq C f CH 140 D ; Proel theol plat II

6 2 Cf II Cor 12,4 3 Cf Hi 5,9; 9,10; Rm 11,33; Ep h 3,8 5 τό φαινόμενον

αύτ η πα ράλ ογο ν: Cf Schol 341,41—47 μωρίαν θεού: Cf I Cor 1,25 7 sqq

Cf D N 109,2 sqq ; 113,12 sqq; CH 137 Β sqq; M Th 1000 A sq 8 ένιλλόμενοι: Cf Schol

34 1,4 8- 51 10sq Vide Plot Enn VI 7,35,20 lOsqq Cf D N 108,4sq; Schol

344,1

—

15; Plot Enn V I 7,35; Proel theol plat I 3; Ko ch, P seudo-Dionysius Areop agita,

ρ 158 13 sqq Cf D N 141,11 sq; M T h 1001 A; Rm 14,7 sq; II Cor 5,13; 5,15; Phil

1,23 16 Ταύτην ούν τήν άλο γον: Cf Schol 34 4, 16 -3 9 19 sq Vide Col 2,3


1 φησι : φησιν Le corr)<paai PtPnP bFaLc 2 τόν: τό Fa τήν Pg πολυύμ νητον

καί: om Pa Rc άρρ ητον καί άνώνυμον: om Le 5 φαινόμενον: έμφαινόμενον

VvV b 7 παραλα μβάνοντες: παρα λαβόντες Pt περιλαμβάνοντες Le corr mg ) 8

ένιλλόμενοι: ένειλλόμενοι PnVb ένειλόμενοι Ve ένειλούμενοι VfLe ν ένηλούμενοι PbLc

corr in ένιλλούμ ενοι) ένιλούμενοι Fb ένιλλούμενοι We ένειλήμμενοι Vv 10 τή ν μέν

έχειν omnes codd : εχειυ τή ν μέν ν 12 τή ν νού omnes codd ser νούν K a) praeter

Pa: τήν δέ Pa 13 έαυτούς: αυτούς PaRcP t corr s l in)PnFa έαυτών: αύτών

Pt corr s lin)PnPb Fa 14 έξισταμένους: έξισταμένων Pt corr s lin)Pn μή: μέλη

Pa 15 γινομένοις: γιγνομέν οις VfV eVv VbL e γενομένοις RcPtP nPbF aLc corr

s lin)KaP g 18 αύτης έστ ι: αύ τή έστι Pa e corr)Fb Fa 20 είσιν: om

Fb VfVvVb FaL c e xp)Le Vc KaPg ol Ve



VII. 1. 2 95

φος καΐ πάνσοφος αΙτία καΐ της αύτοσοφίας καί της δλης καί της καθ'

Ικαστόν έστιν ύποστάτις.

<2> Έ ξ αύ τη ς αϊ νοηταΐ καί νοεραΐ των άγγ ελικώ ν νοών δυνάμεις τάς 8 8 β

άπλας καί μακαρίας Ιχουσι νοήσεις. ΟΟκ έν μεριστοΤς ή άπό μεριστών ή

5 αισθήσεω ν ή λό γω ν διεξοδικών συνά γουσ αι τήν θείαν γν ώσ ιν ουδέ ύπ ό

τίνος κοινοΟ προς ταΰτα συμπεριεχόμεναι, ιταντός δέ ύλικοΟ καί πλήθους

καθαρεύουσαι νοερώς, άΰλως, ένοειδώς τα νοητά των θείων νοοΟσιν.

Καί εστίν αύταΐς ή νοερά δύναμις καί ένέργεια τή άμιγεΤ καί άχράντω

καθαρότητι κατηγλαϊσμένη καί συνοπτική τών θείων νοήσεων άμερείςτ

ίο καί άϋλίςι καί τ ω θεοειδώς ένΐ πρ ός τό ν θείον καί ύπέρσ οφ ον καί νουν καί

λό γο ν, ώς έφικτόν, άπο τυπου μένη .

Διά τήν θείαν σοφίαν καί ψυχαΐ τό λογικόν Ιχουσι διεξοδικώς μέν καί

κύκλω περί τήν τών όντων άλήθειαν περιπορευόμεναι καί τω μεριστώ

καί τταντο δαπ ώ της ποικιλίας άπολειπόμεναι τώ ν ένιαίων νοών, τ η δέ m e

is τώ ν πο λλ ώ ν είς τό iv συνελίξει καί τώ ν ίσα γγ έλω ν νοήσεων, έφ' όσον

ψυχαΐς οίκεΐον καί έφικτόν, άξιούμεναι. 'Αλλά καί τάς αίσθήσεις αύτάς

ούκ άν τις άμάρτοι σκοπού της σοφίας άπήχημα φήσας. Καίτοι καί

ó

δαιμόνιος νους, ή νους, έξ αύτης έστι, καθ' δσον δέ νους έστιν ήλογημένος

τυχειν, ού έφίεται, μή είδώς μήτε βουλόμενος, Ικπτωσιν σοφίας κυριώτε-

20 ρον αύτόν πρ οσρ ητέο ν.

3 sqq Cf D N 144,6sqq ; 186,1 sqq; 219,5 sqq; CH 180 A; 20 5B sq q; Schol 3 4 4 ,4 0 - 345,5 ;

345,6 sq; P I Prm 134c sqq; Proc i de dec du b 65 ,12 sqq; id in A le 31 ,8 sqq; id in Τι I

351,20s qq; id inst 124; id theol plat I 21 4 ή άπ ό χ ρι σ τώ ν: Cf Schol 3 4 5 ,8 - 1 8

6s q C f D N 144,8 8 Kod

Écrnv

αΐτταΐς : Cf Schol 34 5 , 19 -5 1 12sqq Cf DN

153,4sqq ; 153,10sqq ; 154,7 sqq; Schol 3 4 8 ,1 - 9 ; PI Phdt 247csq 17 σοφίας

άπ ήχη μα : Cf DN 147,12 19 τυχεϊν, ou έφίεται : Cf Schol 3 4 8 ,1 0 -1 6


1 καί πάν σοφο ς: om Fb V vV b 4 ή alt: om Vf Vc Ka Pg 5 διεξοδικών: διεξοδικώς

Pb 6 τα ΰτα : ταύ τας Pt(corr)Vb 7 νοερώς: νοερός Re (coir) νωερώς Fb καθαρώς

Pa άΰ λω ς: καί άΰ λως καί Pb ένοειδώς: καί νο ητώ ς Rc PtP nF aL c (corr mg)

τά νοητά τώ ν θείων: τά θεία VcKaP g 9 καθα ρότητι : καθαριότητι PaVfV cKaPg

10 τ φ : τό PtVeFa τώ ν VvL c(corr)Pg ένί : είναι Re ένιαίω Pt(e corr)P bFb Vf τόν:

t ò PaVf corr )Vb corr) θείον: νοερόν Pa καί ύπέρ σοφ ον omn es codd praeter

PaVe: ύπέρσοφον Pa (καί eras) Ve ν 11 άπο τυπο υμέν η: άνατυπουμένη VfV cKaPg

13 τ φ μεριστώ: τώ ν μεριστών RcP t(corr)PnP bFaL c (corr) 14 καί omnes codd

praeter Pa : καί τ φ Pa ν πα ντο δα πφ : παν τοδα πών RcPt(corr)PnPbFaLc (corr)

ένιαίων: αΐνιαίων Fa αίωνίων VcK a νοώ ν: έννοιών Ρη 18 ή* PaPbF bVfV eVv

(adscr καθ' όσον mg) VbLeWcVcKaPg ν: om Pn καθ' δσον* RcPtVv (ser ή et adscr

καθ δσον m g) Fa καθ' δσον ή L e (καθ' δσον exp)



96


Ά λ λ' δτ ι μεν σοφίας αύ τη ς καί πάσης καί νου παντ ός και λό γο υ και

αίσθήσεως πάσης ή θεία σοφία καί άρχή καί αίτία καί ύποστάτις καί

τελείωσ ις καί φρουρά καί πέρας εϊρη τα ι, π ώς δε αυτός ό θεός

ó

ύπέρσοφος

868

« σοφία καί νους καί « λόγ ος » καί « γν ώ στ ης » υμνείτα ι; Πώς γά ρ νοήσει

τι τώ ν νοη τώ ν ούκ Ιχω ν νοερός ένεργείας ή πώ ς γνώ σετ αι τα αίσθητά 5

πάσης αίσθήσεως ύπεριδρυμένος; Καίτοι πάντα αυτόν εΐδέναι φησί τα

λόγια καί ουδέν διαφεύγειν τήν θείαν γνώσιν.

869 α

Ά λλ ' όπερ εφην πολλάκις, τά θεια Θεοπρεπώς νοητέον. Τό γά ρ άνουν

καί άναίσθητον καθ' ύπεροχήν, ού κατ' ελλειψιν έπί θεοΟ τακτέον ώσπερ

καί τό άλογο ν άνατίθεμεν τω ύπ έρ λόγ ον καί τή ν άτέλειαν τω ύπερ τελεϊ ίο

καί προτελείω καί τον άναφή καί άόρατον γνόφον τω φωτί τω άπροσίτω

καθ' ύπερο χήν το υ όρατ οϋ φωτός. Ωστε

ó

θείος νους πάντα συνέχει τή

πάντω ν έξη ρημένη γνώ σει κατά τήν πάν των αΐτίαν έν έαυτώ τήν

πάντων είδησιν προειληφώς, πριν άγγέλους γενέσθαι είδώς καί παράγων

άγγέλ ους καί πά ντα τ ά άλλα ενδοθεν καί άπ ' αΰτης, tv' ούτως είπω, της is

άρχής είδώς καί εις οΰσίαν άγω ν. Καί το ύτ ο οΐμαι παρα διδόναι τ ό λό γιον ,

οπότα ν φ ησ ίν « Ό είδώς τά π άντα πριν γενέσεως αύτών ». Οΰ γά ρ έκ

τών όντων τά όντα μανθάνων οΤδεν Θείος νους, άλλ' εξ έαυτοϋ καί έν

8 9 β

έαυτώ κατ' αίτίαν τή ν πάν τω ν είδησιν καί γνώ σιν καί οΰσίαν προ έχει

καί προ συνείληφ εν ού κατ' ιδίαν έκάστοις έπ ιβά λλ ω ν, άλλ α κατά μίαν 2ο

της αίτιας περιοχήν τά πάντα είδώς καί συνέχων ώσπερ καί τό φώς κατ'

3 φρουρά: Cf D N 120,2 3 sq Cf CH 140 C 4 σοφία: Cf D N 193,5 sqq νους:

Cf Jes 40,13; Rm 11,34 λόγος : Vide Jo h 1,1 sq; cf D N 198,21 sqq γνώ στη ς:

Vide Sus θ' 42; cf I Cor 2,12 6s q Cf Jo h 21,17 9 καθ' ύπερ οχήν: Cf Schol

34 8,1 7- 19 11 τώ φωτί τω άπροσΙτω: Cf I Tim 6,16 12sqq Cf D N 155,16;

Proel inst 124; id theol plat IV 5 15 καί πά ντα τά άλλα ενδοθεν: Cf Schol

34 8, 20 -4 4 17 Vide Sus 35a (Sus θ' 42) 19 καί ούσίαν προ έχει: Cf Schol

348,45 sq 21 περ ιοχήν : Cf D N 147,7 ώσ περ καί το φώς: Cf Schol 34 8 ,4 7 - 349,8


1 παντός: καί παντός Vv Vb FaL c(e corr)LeWc 2 αίσθήσεως πάσης: coll πάση ς

αίσθήσεως PtPn PbF a ύπο στά τις: ύπόσ τασις PaRcP t(corr)PnFa 3 ό alt: om

PtPnP bVb (add s lin)Lc (add s lin) ή Ve 4 γνώ στη ς omn es codd (add s lin Vb )

praeter Vf Vc Ka Pg : γνώ σις VfV cK aP g ν 7 διαφεύγειν: διαφεύγει VvV b 10

ύπερ τελεϊ: ύπε ρτελε ίω Pt(corr)Pn 12 το ϋ Vc Ka Pg ν: om cett codd όρατοϋ :

άοράτου PaV fLc 14 παράγω ν: παρα γάγω ν VvVb 15 άλλα: όντα PbFbVvV bLc(e

corr)Le; cf Lilla, Osservazioni, ρ

7

18 έαυτοϋ PbVfVvLc(e corr)LeWc: αύτοϋ

cett codd ν 19 έαυτώ Pb Fb VfV vF aL c (corr in άυτ ω) LeWc: ού τω cett codd ν

προέχ ει: προσ έχει PtPnFa 20 ιδίαν PbF bVe (ser είδέαν et adscr ιδίαν m g) Le (ser

είδίαν): Ιδέαν PaVfVbWcVcKaPg ν είδέαν RcPt (mut in (δέαν) PnVe (adscr γρ καί

κατ' ιδ ίαν mg) VvF aLc (e corr) 21 τά: om VfV cKa Pg



VII. 2. 3

197

α ΐτία ν èv έαυτώ τήν είδησιν του σ κότους πρ οείλη φ εν ουκ ά λλοθεν είδώ ς

τό σκότος ή ά π ό του φ ω τός.

Έ α υτήν ουν ή θεία σοφ ία γινώ σ κου σ α γνώ σ ετα ι π ά ντα άΟ λω ς τά

υλικά καΐ άμερίστω ς τά μεριστά καί τά ττολλά έυιαίω ς ο ύ τω τω ένΐ τά

5 π ά ντα καί γινώ σ κο υσ α καί π α ρ ά γο υσ α . Κ αί γά ρ εΙ κα τά μίαν α ίτία ν ό

θεός π α σ ι τοις ούσι το ΰ είναι μ εταδίδω σ ι, κ α τά τη ν α υτήν ένικήν αίτία ν

είσεται π ά ντα ώ ς έξ αύτοΟ δντα κα ί áv α ύ τω πρ οϋ φ εστηκό τα καί ούκ έκ

τώ ν ό ντω ν λήψ εται την α υτώ ν γνώ σ ιν, ά λλά καί αύτοΤς έκάστοις τη ς

α ύτώ ν καί άλλοις τη ς άλ λω ν γνώ σ εω ς εσται χορ η γός.

U9

c

ίο Ο ύκ άρα ó θεός Ιδίαν Ιχει τή ν έα υτοϋ γνώ σ ιν, έτέραν δέ τήν κοινή

τά όντα πά ντα συλλα μβ άνουσ αν. Α υτή γά ρ έαυτήν ή π ά ντω ν αίτία

γινώ σ κο υσ α σ χολ ή π ο υ τά ά φ αύτής καί ώ ν Ισ τιν α ίτία άγνοήσ ει.

Τ αύ τη γο ϋν ό θεός τά δντα γινώ σ κει ού τή έπισ τή μ η τώ ν όντω ν, ά λλά

τή έαυ τοϋ . Κ αί γά ρ καί τού ς ά γγέλους είδέναι φ ησί τά λόγια τά έπί της

is γη ς ού κατ αίσθήσ εις α ύτά γινώ σ κοντας α ίσ θη τά γε όντα, κατ οίκείαν

δέ το υ θεοειδοϋς νου δύναμιν καί φ ύσιν.

<3> Έ π ί δέ τούτοις ζη τήσ α ι χρή , π ώ ς ήμεϊς θεόν γινώ σκο μεν ούδέ

νοη τόν ούδέ αίσ θητόν ούδέ τι καθόλο υ τώ ν όντω ν όντα . Μ ήπ οτε ούν

άληθές είπεΐν, ότι θεόν γινώ σκο μεν ούκ έκ της αύτοΟ φ ύσεω ς, ά γνω σ τον

20 γά ρ τούτο καί π ά ντα λό γον καί νουν ύπ εραΐρο ν, άλλ έκ τη ς π ά ντω ν 869 D

τώ ν όντω ν διατάξεω ς ώ ς έξ α ύτοϋ πρ οβ εβλη μ ένης καί είκόνας τινά ς καί

όμ οιώ μ ατα τώ ν θείω ν α ύτού πα ρα δειγμ ά τω ν έχούσης είς τό έπέκεινα

1 τοΰ σκ ότους: Cf Schol 349,9 sq 3s q Cf Proci de mal sub 61,19 sq 3 sqq Cf

Proci in Prm V 225; id inst 124 4s q Vide Proci de mal sub 61,21 sq

5

sqq Cf

D N 148,13; 175,10; 187,15 sq; 210,5 sq; 218,1 sq; 222,15 7 sq καί ουκ É τώ ν όντω ν :

Cf Schol 34 9, 11 -1 7 10 Ο ύκ άρ α 6 θεός: Cf Schol 349,18sq 14sq q Cf Schol

34 9, 20 -4 0; A poc En aeth 15,6; Ph sacrif 5; id somn I 135 17 sqq Cf D N 115,19sqq;

193,14sq; Schol

349 41 — 352 17;

Proci theo l plat II 5s q 19 έκ της αύτοΟ φ ύσεω ς:

Cf Schol 352,18sq 19sq Cf D N 108,6sqq; 229,12sqq; M Th 10 32 D sq q 21 καί

εΙκόνας τινά ς: Cf Schol 3 5 2 ,2 0 - 3 6 21 sq Cf G en 1,26


2 τοΰ PbWc ν: om cett codd; cf Lilla, Osservazioni, ρ 171 6 τοϋ: τό RcVvWc 7

είσεται omn es codd (ser ίσεται Re): οίσεται ν αύτοΟ PaRc PtFbV fVeL c: έαυτοΟ

cett codd ν α ύ τφ PaP nPbV f FaLc: έαυτω cett codd ν 8 της omn es codd

pra eter Pt: τοις Pt τώ ν ν 9 καί άλ λοις της ά λλ ω ν: om Pa 10 κο ινή: κοινήν

PaR cPt(corr)PnP bVv VbF a 12 άφ αύ της em Lil la, Osservazioni , ρ 172: ά π αύ της

codd ν 13 yoöv: oöv Pb 5 ye δντα : γεγο νό τα Fa Le 17 ούδέ: oCrre Ve

oCrSèv V vV b 8 ούδέ prim: ούδ VcK aPg ούτε VeFaLc (e corr) οΰτ VvV bLe (corr

in ούδ*) Wc; cf Lilla, Oss ervaz ioni, ρ 172 όντω ν: νοη τώ ν Rc Pt(co rr)PnF a 19

αύ τού: έαυτοϋ Pb 20 voöv καί λό γον coll PnLc (corr s l in)



198


872 a π ά ντω ν ό δφ και τάξει κα τά δύνα μιν άνιμεν έν τή π ά ντω ν άφ αιρέσει καΐ

ύπεροχη καΐ έν τή π ά ντω ν αΐτίςι. Δ ιό καί έν π α σ ιν ό θεός γινώ σ κεται

και χω ρίς πά ντω ν.

Κ αΙ διά γνώ σ εω ς ό θεός γινώ σ κεται καί διά ά γνω σ ία ς. Κ αί εστίν α ύτοϋ

καί νόη σις καί λόγος καί έπισ τήμ η καί έπα φ ή καί αϊσθη σις καί δόξα καί 5

φ αντασ ία καί όνομα καί τά άλλα π ά ντα , καί ούτε νοείται ούτε λέγεται

ούτε όνομ άζεται. Κ αί ούκ ϊσ τι τι τω ν όντω ν, ουδέ ?ν τινι τω ν όντω ν

γινώ σ κεται. Κ αΙ « έν π δσ ι π ά ντα » έστί καί έν ούδενΐ ούδέν καί έκ π ά ντω ν

π ά σ ι γινώ σ κετα ι καί έξ ούδενός ούδενί. Κ αί γά ρ καί ταΟ τα όρθώ ς περί

θεού λέγομεν, καί έκ τω ν όντω ν άπ ά ντω ν υμνείται κα τά τή ν πά ντω ν ίο

ά να λογία ν, ώ ν έστιν αίτιος.

Κ αί Ισ τιν αύθις ή θ ειοτάτη θεού γνώ σ ις ή δι ά γνω σ ία ς γινω σ κο μένη

Β 7 Β κα τά τήν ύπ έρ νούν Ινω σ ιν, όταν ό νοΰς τω ν όντω ν π ά ντω ν ά πο σ τά ς,

έπειτα καί έαυτόν άφ είς ένω θή ταϊς ύπ ερφ αέσιν ά κτΐσ ιν έκεΐθεν καί έκεϊ

τφ άνεξερευνήτφ βάθει της σοφ ίας κα ταλα μ πό μενος. Κ αίτοι καί έκ is

πά ντω ν, όπ ερ έφ ην, αύτήν γνω σ τέο ν α ύτη γά ρ έστι κα τά τό λόγιον ή

π ά ντω ν πο ιη τική καί άεί π ά ντα ά ρμ όζουσα καί τη ς ά λυ του τω ν π ά ντω ν

έφ αρ μο γής καί τάξεω ς α ίτια καί άεί τά τέλη τω ν προ τέρω ν σ υνά πτουσ α

ταΐς ά ρχα ΐς τω ν δευτέρω ν καί τήν μ ίαν τοΰ π α ντός σ ύμ πνοια ν καί

άρ μονίαν κα λλιεργούσ α. 2ο

872e <4> «Λ ό γο ς» δέ ό θεός υμ νείται προ ς τώ ν Ιερώ ν λο γίω ν ού μόνον,

ότι καί λό γο υ κα ί νού καί σοφ ίας έστί χορη γός, ά λλ ' ότι καί τάς π ά ντω ν

αίτίας έν έα υτφ μονοειδώ ς προείλη φ ε καί ότι « διά π ά ντω ν χω ρεί»

4s qq Cf CH 140 Cs qq; M Th , cc I ; II ; III ; V; Ep 1,1065 A; Schol 35 2, 37 -5 0; P ro d in

Prm VI 43 sqq; id theol plat II 6 6 καί οδτε νοείται: Cf Schol 352,51 - 3 5 3 ,4 8

Vide I Cor 15,28 12s qq Cf D N 156,15 sqq; 194,10sq q; Proe l theol plat I 25 13

κατά την ύπέρ voûv ινω σ ιν: Cf Schol 353,5—7 15 sq q Cf C H 144Β ; Schol

353,8-12; Ps 104(103),24; Prov 8,26sqq; Sap 7,18sqq; Proel inst 33; 112; 147; id theol

plat III 9; III 21; IV 2 18 έφ αρ μ ογη ΐ: Cf D N 152,2

8

sq Cf Proel in Cra 86,27

20 άρμ ονίαν: Cf D N 113,5 21 Vide Sap 18,15; Jo h 1,1 21 sqq Cf D N 131,8;

165,17 sq; 196,4; C H 140 C; Schol 353 ,1 3- 2 7 23 sq Vide Sap 7, 24; cf Pro v 8,26 sq;

Sap 8,1; 8,3


1 άνιμεν έν: άνειμεν έν P tP nF bV vV bF aL cL eW c ν άνειμένον PaR c (co rr in ά νειμεν έν)

2 6 θεός: θεό? Pa R cP nF a 4

ò

θεός: θεό Pa Pt Pn V eF aL e (c or r s lin) θεοϋ θεό* Re

(ser m g) 6 ού τε alt: ούδέ Pn Pb Lc (cor r s lin) 7 ούτε: ούδέ Pa Rc

ÖT

VcKa

9

Κ αί γά ρ καί omnes codd praeter PaRc: καί PaRc καί γά ρ ν 10 θεοϋ: ού VvVb

ά πά ντω ν: om VvV b 11 ώ ν: φ Fb 12 θειοτάτη: θειω τάτη Re θεω τάτη Vv

θεοϋ omn es codd praeter Pb V b: του θεοϋ Pb V b ν 15 άνεξερευνήτορ: άνεξερα υνήτω

PaFbFa



VII.

3

4 99

διικνούμενος, ώς τά λόγιά φησιν, άχρι του πάντων τέλους, καΐ πρό γε

τούτων, ότι πάσης άπλότητος ό θείος ύπερήπλωται λόγος καί πάντων

έστίν ύπέρ πάντα κατά τό ύπερούσιον άπολελυμένος. Ούτος ó λόγος

έστίν ή άπλή καί όντως ούσα άλήθεια, περί ήν ώς καθαράν καί άπλανή

5 τώ ν όλων γνώ σιν ή Θεία πίσ τις έστίν, ή μόνιμος τώ ν πεπεισμένων ίδρυσις

ή τούτους ένιδρύουσα τη άληθείςι καί αύτοΐς την άλήθειαν άμεταπείστω

ταυτότητι τήν άπλήν της άληθεΐας γνώσιν έχόντων τών πεπεισμένων.

Ei γάρ ή γνώσις ένωτική τών έγνωκότων καί έγνωσμένων, ή δέ άγνοια

87

d

μεταβολής άεΐ καί της έξ έαυτοϋ τφ άγνοούντι διαιρέσεως αίτια, τόν έν

ίο άληθείςι πισ τεύσ αν τα κατά τόν Ιερόν λό γο ν ούδέν άπ οκινησει της κατά

τήν άληθή πίστιν Ιστίας, έφ ή τό μόνιμον εξει τής άκινήτου καί άμεταβό-

λου ταυτότητος.

Εΰ γάρ οίδεν ó πρός τήν άλήθειαν ένωθείς, ότι εύ εχει, κάν οί πολλοί

νουθετοΐεν αυτόν ώς έξεστηκότα . Λανθάνει μέν ώς εΙκός αυτούς έκ πλ άν ης

is τ η άληθείςτ διά τής όντως πίσ τεω ς έξεστηκώς, αύτός δέ άληθώς οίδεν

έαυτόν ούχ , δ φασιν έκεΐνοι, μαινόμενον, άλλά τή ς άσ τάτο υ καί άλλο ιωτή ς 873 α

περί τήν παντοδαπή τής πλάνης ποικιλίαν φοράς διά τής άπλής καί άεί

κατά τά αύτά καί ώσαύτως έχούσης άληθείας ήλευθερωμένον. Ούτω

γοϋν οί τής καθ

1

ήμδς θεοσοφίας άρχηγικοί καθηγεμόνες ύπέρ άληθείας

20 άποθ νησκου σι πδσ αν ήμέραν μαρτυρού ντες ώς εΙκός καί λό γο ι πα ντ ί καί

2ργω τή ένιαία τών Χριστιανών άληθογνωσίςι τό πασών αυτήν ε ίναι

2 Cf Proel inst 93; Do dds, Proclus, pp 248 sq 3 sq O

öt

6 λόγος έστίν: Cf Schol

35 3,28 -31 8sq Cf DN 149,12sqq; 150,8sqq; EH 552 D sqq ; Schol 353,32 -356,18;

Clem str VI 102,1; VI 155,4; VII 40,3; Gr Nyss Eun II 93; Roques, L Univers dionysien,

p p l 2 9 s q ; Völker Kontemplation pp 43 sqq ; 67 sqq 9 διαιρέσεως αΙτΙσ: Cf Schol

356,19 sq 9 sqq Cf Schol 356,21; Ps 30(29),7; Rm 8,35 sqq ; I Cor 16,13; Ep h 4,13;

II Th ess 2,15 13 sq Cf PI Phdr 249c sq 15 sq Cf Act 26,24 16 sqq Cf D N

149,12 sqq; PI Cra 405c 18sq q Cf D N 124,18 sqq; 142,1 sqq; Ps 44(43),23; Rm 8,36;

Eph 4,13 20sq Cf Schol 35 6,2 2- 24 ; Amph circ, ρ 16 D; Max opuse 169 A


5 πεπεισμένων omnes codd (πεπισμένων PaFa) praeter PbFbWc: πεπιστευμένων

PbFbWc v; cf Lilla, Osservazioni, ρ 172 9 έαυτοΰ: αύτοϋ PtPnP bVfV vVb FaLc(e

corr)LeWcVcKaPg 13 Eö: Έκ Pa Ιχει: Ιχοι VvV bLc(e corr)LeWcVcKaPg 14

μέν: μέν γά ρ PtP nPb VfV eV vV bFaL cVc KaP g 15 Ιξεστηκώς: έφεστηκώς V f ένεστηκώς

Le (corr mg ) 16 6: ώς Pb Fb μαινόμενον: μαινόμενοι Pt(corr)PnF a 17

παντοδοπτήν Rc VfV vV b; cf Lilla, Osserva zioni, pp 172 sq φοράς: φοράν Pa φθοράς

VvVb 18 τά: om RcPt 19 άρχ ηγικοί: άρχ ηγοί VeLc(e corr)LeVcK a(e corr)Pg

καθηγεμόνες: καί καθηγεμόνες VfVeVvVbLc(e corr)LeWcVcKaPg




κ α ί ά π λ ο υ σ τ έ ρ α ν κ α ί θ ε ιο τ έ ρ α ν , μ ά λ λ ο ν δ έ τ ό α υ τ ή ν ε ί ν α ι τ ή ν μ ό ν η ν

ά λ η θ η κ α ί μ ί α ν κ α ί ά τ τ λ ή ν Θ ε ο γ ν ω σ ί α ν .

<νιιι >

<1> Ά λ λ έ π ε ιδ ή τ ή ν θ ε ία ν ά λ η θ ό τ η τ α κ α ι ύ τ τ έ ρ σ ο φ ο ν σ ο φ ί α ν κ α ί ώ ς

9 e « δ ύ ν α μ ι ν » ύ μ ν ο ϋ σ ι κ α ί ώ ς « δ ι κ α ι ο σ ύ ν η ν » ol Θ ε ο λ ό γ ο ι κ α ί σ ω τ η ρ ί α ν

α ύ τ ή ν ά τ τ ο κ α λ ο Ο σ ι κ α ί ά π ο λ ύ τ ρ ω σ ι ν , φ έ ρ ε , κ α ί τ α ύ τ α ς , ώ ς έ φ ι κ τ ό ν ή μ ΐ ν , s

τ ά ς Θ ε ω ν υ μ ία ς ά ν α π τ ύ ξ ω μ ε ν . Κ α ί δ τ ι μ έ ν ή θ ε α ρ χ ί α π ά σ η ς έ ξ ή ρ η τ α ι κ α ί

υ π ε ρ έ χ ε ι τ η ς ό π ω ς π ο τ έ κ α ι ο ύ σ η ς κ α ί έ π ι ν ο ο υ μ έ ν η ς δ υ ν ά μ ε ω ς , ο υ κ ο ΐ μ α ί

τ ί ν α τ ώ ν έ ν τ ο ι ς θ ε ίο ις λ ο γ ί ο ι ς έ ν τ ε θ ρ α μ μ έ ν ω ν ά γ ν ο ε ϊ ν . Π ο λ λ α χ ο ΰ γ ά ρ ή

Θ ε ο λ ο γ ί α κ α ί τ ή ν κ υ ρ ε ί α ν α υ τ ή κ α ί α ΰ τ ώ ν τ ώ ν ύ π ε ρ ο υ ρ α ν ίω ν δ υ ν ά μ ε ω ν

ά φ ο ρ ί ζ ο υ σ α π α ρ α δ έ δ ω κ ε ν . Π ώ ς ο ΰ ν α υ τ ή ν ο ί Θ ε ο λ ό γ ο ι κ α ί ώ ς δ ύ ν α μ ι ν ίο

ύ μ ν ο ϋ σ ι τ ή ν π ά σ η ς έ ξ η ρ η μ έ ν η δ υ ν ά μ ε ω ς ; Ή π ώ ς έ π

1

α ύ τ η τ ή ν δ υ ν α μ ω -

ν υ μ ί α ν έ κ λ ά β ο ι μ ε ν ;

3s qq Cf D N 1 19,2sq q 4 δύναμ ιν: Vide I Cor 1,24; cf Schol 356,26 sq; G r Nyss

perf 182,4 sqq ; 188,7 δικα ιοσ ύνη ν: Vide R m 3,5; cf R m 1,17; I Co r 1,30; G r Nyss

pe ri 188,7 σ ω τηρία ν: Cf Ps 35 34),3; 42 41),12 et al 5 άττολύτρω σιν: Cf I Cor

1,30; G r Nyss perf 185,11 sqq 6 sqq Cf D N 159,12 sqq; 188,17 sq; P ro d in Prm VI

215 9 Cf Schol 35 6, 28 -3 1; II Ch ron 20,6 9s q Cf Schol 356,32s q; Ps 24 23),10;

II Ptr 2,4; 2,11


1 Θ ειω τέραν Rc V b τό αύ τήν: ταύτη ν Pb Fb V b τό ταύ την VvV b ser τφ ) καί

ά πλ ου σ τέρα ν καί θειοτέρα ν, μά λλον δέ τό α ύτή ν είναι om Pa lin 3 pra em Κ εφ άλαιον

Η . Π ερί δυνάμεω ς, δικα ιοσ ύνης, σ ω τηρίας, άττολυτρώ σεω ς, έν φ καί ττερί άνισ ότητος

PaR cPtPn PbF bV fVe VvV b om et Κ εφ άλαιον et έν φ καί ττερί άνισ ότητος) Fa coll

Κ εφ άλαιον Η pos t άνισ ότητος) LcLe coll Κ εφ άλαιον Η pos t άνισ ότητος) Wc coll

Κ εφ άλαιον Η pos t άνισ ότητος) Ve coll Κ εφ άλαιον Η pos t ά νισ ότητος) Ka coll

Κ εφ άλαιον Η post άνισ ότητος et add Κ εφ άλαιον δγδο ον) Pg om Κ εφ άλαιον Η ) 8

τώ ν: τόν VeVv λο γίοις: λό γοις Vv Vb έντεβραμ μένον FbVe Vv 9 α ύτη :

α ύτή ν PaLc corr) 10 πα ρα δέδω κε Pt mu t in πα ρα δέδοται) Pn ser τταραδέδοκε)

PbVeFaLc corr in τταρα δέδω ται mg) παρ αδέδοται cett codd ν; cf Lilla, Osservazioni ,

ρ 173 ούν: om PaRc add s l in) 11 α ύτη: α ύτήν PtPnF aLc corr mg)L e corr)om

Ka 12 έκλάβοιμεν: om Ka έκλάβω μεν Pa Pn Pb Fb Fa Le λάβ οιμεν V b



VII. 4 - V ili. 1. 2. 3. 4

2 1

<2> Λ έγω μεν τοίνυν, δτι δύναμ ις εστίν ό θεός ώ ς π α σ α ν δύνα μιν èv 9

έαυτφ προέχω ν και ΰττερέχω ν καί ώ ς π ά σ η ς δυνάμ εω ς αίτιος καΐ π ά ντα

κα τά δύναμ ιν άκλιτον καΐ άπεριόρ ισ τον π α ρ ά γω ν καί ώ ς α ύτοϋ του είναι

δύναμ ιν ή την δλη ν ή τή ν καθ εκα στον αίτιος ώ ν καί ώ ς άπειροδύναμος

s ù μόνον τω π α σ α ν δύναμ ιν π α ρά γειν, άλ λα καί τω υπ έρ π α σ α ν και

τήν αυτοδύ να μ ιν είναι καί τω ΰπ ερδύνα σθα ι καί άπειρά κις άπειρο υς τω ν

ούσ ώ ν δυνάμεω ν έτέρας π α ρ α γα γεΐν καί τω μή άν π οτε δυνηθηναι τά ς

άπείρους καί έπ άπειρο ν πα ρα γομ ένας δυνάμ εις τήν ύπερά πειρο ν α ύτοϋ 892 α

της δυνα μ οπ οιοΰ δυνάμεω ς άμ βλϋναι ποίη σ ιν, καί τω άφ θέγκτω καί

ίο

ά γ ν ώ σ τ ω

καί ά νεπινο ή τφ τη ς π ά ντα ύπ ερεχούσ ης α ύτοϋ δυνάμεω ς ή

δια περιου σ ίαν του δυνα τού καί τήν άσ θένειαν δυνα μοΐ καί τά έσ χα τα

τω ν ά π η χη μ ά τω ν α ύτη ς συνέχει καί διακρατεΐ κα θά περ καί έπΐ τω ν κ α τ

αίσ θησ ιν δυνατώ ν όρώ μεν, δτι τά ύ πέρλ α μ πρ α φ ώ τα καί μέχρι τώ ν

άμβλειώ ν δράσεω ν φ θάνει καί τού ς μεγάλο υς φ ασ ί τώ ν ψ όφ ω ν καί είς

is τάς μή λίαν εύκόλω ς τώ ν ήχω ν άντιλαμβα νομένας άκοάς είσδύεσθαι Τ ό

γά ρ π ά ντη άνήκοον ούδέ άκοή καί τό καθόλο υ μή βλέπον ούδέ δρασ ις.

<3> Α ύτη δ

1

ούν ή άπειρο δύνα μος του Θ εού διάδοσ ις είς π ά ντα τά

89 β

όντα χω ρεί, καί ούδέν Ισ τι τώ ν

ό ν τ ω ν

δ πα ντελώ ς άφ ήρη ται τό Ιχειν

τινά δύναμ ιν, άλλ ή νοεράν ή λο γική ν ή α ίσθη τική ν ή ζω τική ν ή ού σ ιώ δη

20 δύνα μιν έχει, καί α ύτό δέ, εί Θ έμις εΙπεΤν, τό είναι δύνα μιν είς τό είναι Ιχει

π α ρ ά τη ς ύπερουσ ίου δυνάμ εω ς.

<4> Έ ξ α ύτης είσιν αί Θ εοειδεϊς τώ ν ά γγελ ικώ ν διακό σμω ν δυνάμεις,

I sqq Cf CH 237 D sq; PI R 429b sq 3 κα τά δύναμ ιν άκ λιτον: Cf Schol 3 5 6, 34 -4 1

I I κ αί τή ν σ θ έ ν ε ι α ν δυναμοΐ: Cf Schol 356 ,42-35 7 ,14 l l s q τά έσχατα τώ ν

ά πη χη μ ά τω ν: Cf D N 147,12 17sqq Cf D N 141,9sq; 148,16sqq; 165,17sq; 192,16sq;

201,4; 214,5 sq; CH 177 C sq ; Proci de dec dub 22,17 sqq; id inst 39; 145 20 Cf

Schol 357 ,15 -17 ; 3 57 ,18 -55 ; K och , Pseudo-Dionysius Areopagi ta , ρ 107 , no ta 6

22 sqq Cf C H 237 Β sqq; J u b 2,2; Col 1,16; H b t 1,14


1 Λ έγω μεν PaR cPtPnP bV vVb FaL cLe (corr): Λ έγομεν cett codd ν

sqq Cf Lilla,

Osservazioni , pp l7 3s q 2 προ έχω ν: περιέχω ν Pt (corr ) ύπερέχω ν: om Pa

περιέχω ν Fb ύπ ερέχον Vv 9 δυνάμεω ς ά μ βλννα ι: om Pa άμ βλΟ ναι: Α μβλύνεται

Pt(corr )PnFa (corr ) τφ άφ θέγκτω : τώ ν άφ θέγκτω ν Pa τφ ά φ έγχτω RcV b 10

ά γνω σ τω ν Pa ά γν ώ σ τφ καί άφ θέγκτω coll Pg 11 δια περιουσ ίαν: δέ άπειροου σία

Pa διά περουσίαν Re (corr s l in ) 12 τώ ν ά πη χη μ ά τω ν: ά πη χή μ α τα Pb (e corr )

14 άμ βλειώ ν: άμ βλιώ ν PaRc(corr)FbWc ά μβ λοώ ν Vv om Vc(add s l in)Ka(add s lin)Pg

φ ασ ί: φ ησί Pb(corr)VvV b φ ασ ίν Pa 15 άκοάς: om Pt (add mg) άκοής Fb(corr)Pg

16 ούδέ prim: οϋδ VbW cVcK aPg βλέπον: βλ έπω ν PtPn(corr)Vv(corr)Fa(corr)

VcK aPg βλ έπο Fb (corr) ούδέ alt Ve ν: οϋ δ Le (e corr) ο0 χ Vv Vb oi rr Wc ούθ*

VcK aPg ούτε cett codd 17 δ* ούν: ούν R cP tPn Pb δύναι Pa (mu t in δοΐναι s lin)



2 2


έξ αυτής καί τό είναι άμεταπτώτως εχουσι καί πάσας αυτών τάς νοεράς

και άβανάτους άεικινησίας καί τό άφ£>επές αύτό καί την άνελάττωτον

89

e ίφεσιν το ΰ άγ αθο ΰ πρ ος τη ς άπ ειραγά θου δυνάμεως είλήφασιν αύ τη ς

έφιείσης αύτοΐς τό δύνασβαι καί είναι ταύτα καί έφίεσβαι άεί είναι καί

αύ τό τό δύνασβαι έφίεσβαι το ΰ άεί δύνασβαι. 5

<5> Πρόεισι δε τά της άνεκλείπτου δυνάμεως καί είς άνθρώπους καί

ζφα και φυτά καί τήν όλην του παντός φύσιν καί δυναμοΐ τά ήνωμένα

προς τήν άλλήλων φιλίαν καί κοινωνίαν καί τά διακεκριμένα πρός τό

είναι κατά τον οίκεΐον έκαστα λόγον καί δρον άσύγχυτα καί άσύμφυρτα

καί τάς το ΰ παν τό ς τάξε ις καί εύθημοσύνας εις τ ό οίκεΐον άγαθ όν διασώ ζει ίο

89 D καί τάς άθανάτους τώ ν άγγελικώ ν ένάδων ζωάς άλω βήτ ους διαφυλάττει

καί τάς ούρανίας καί φωστηρικάς καί άστρώους ούσίας καί τάξεις άν-

αλλοιώτους καί τόν αίώνα δΰνασθαι είναι ποιεί καί τάς του χρόνου

περιελίξεις διακρίνει μεν ταΐς προόδοις, συνάγει δέ ταΐς άποκαταστάσεσι

καί τά ς τ ο ΰ πυ ρό ς δυνάμεις άσ βέσ του ς πο ιεί καί τά ς το υ ύδα τος έπιφ^οάς is

άνεκλείπτους καί τήν άερίαν χύσιν όρίζει καί τή ν γή ν έπ ούδενός ιδρύει

καί τάς ζωογόνους αύτής ώδΐνας άδιαφθόρους φυλάττει καί τήν έν

893 α άλλήλοις τώ ν στο ιχείω ν άρμονίαν καί κρασιν άσ ύγ χυ το ν καί άδιαίρετον

άποσώζει καί τήν ψυχής καί σώματος σύνδεσιν συνέχει καί τάς τών

φυ τώ ν θρεπ τικ ός καί αύξ ητικ άς δυνάμεις άνακινεΐ καί διακρα τεΐ τά ς 2ο

ούσιώδεις τών όλων δυνάμεις καί τήν τοΰ παντός άδιάλυτον μονήν

άσφαλίζεται καί τήν θέωσιν αύτήν δωρεϊται δύναμιν είς τοΰτο τοις

έκθεουμένοις παρέχουσα.

1 sq Cf DN 190,6 4 καί είναι τα ΰτα : Cf Schol 35 7 ,5 6- 3 6 0, 5 9 όρον: Cf DN

185,24 10 καί εύθημοσύναξ: Cf Schol 3 6 0 ,6 -1 1 11 άχγελ ικών ένάδων: Cf

Proel inst 162 sqq 12 καϊ τάξεις άναλλ οιώτους: Cf Schol 3 6 0 ,1 2 -2 9 14 ταΐς

προόδοις : Cf DN 112,8 sq άττοκαταστάσεσι : Cf DN 146,19 15 και τάς τοΰ

πυρός δυνάμεις: Cf Schol 3 6 0 ,3 0 -3 3 18 άρμονίαν: Cf DN 113,5 sq 20 sq τάς

ούσιώδεις : Cf Schol 3 6 0 ,3 4 -3 6 22sq Cf DN 112,1 ; 131,9sq ; EH 37 6B ; Schol

360,37 sq

PaR c PtP nP bF b V f (post 10 είς τό ol- defic; ine 203 ,12 ó έστι) Ve VvV b Fa

LcLeWc VcKaPg ν

1 καί alt: κα τά FaL c(e corr)LeW c 3 άπ ειραγ άθο υ: άττειροαγάθου Pt(corr)VePg

3 sqq Cf Lilla, Osserv azioni, ρ 174 4 καί είναι omnes codd : καί τ ό είναι ν άεί:

άεί άεί Pa Rc (cor r) 5 άεί δΰνα σθαι: δύνασβαι Pt coll δύνασβαι άεί PaR cPn 6

άνεκλείπτου : άνεκλείπου Pa άνε κλή πτο υ PnP b (corr) άνελλείπους Re 7 δυναμοΐ:

δυνάμει PaR c 10 εύθημοσύνας omnes codd (ser e corr Ve) praeter Rc Pg : εύθυμοσύνας

Rc Pg ν 15 έττψ^οάς: έττφφοίας Rc Pt(c orr)P nP bF aL c (corr) 17 φυ λά ττει:

διαφυλάττει PaR cPtPnF a 21 άδιάλυτον: εϋδιάλυτον Pb 22 αυτή ν: αύ τη

PaR c(corr)V e 23 έκθεουμένοις: θεωμένοις Pa Rc θεουμένοις Pt(co rr s lin)Pn



V ili . 4. 5. 6

2 3

ΚαΙ δλως ουδέν εστι καθόλου των όντων την παντοκρστορικήν άσφά-

λειαν καί περιοχήν της Θείας δυνάμεως άφηρημένον.

ò

γάρ καθόλου

μηδεμίαν δΰναμιν έχον ούτε εστίν ουτε τι εστίν οΰτε ίστι τις αύτοϋ

παντελώς θέσις.

s <6> Καίτοι φησίν Έλύμας ό μάγος· Et ιταντοδύναμός έστιν

ò

θεός, πώ ς

89 β

λέγετ αι τ ι μή δύνασθαι πρός το ΰ καθ' Ομάς θεολόγο υ; Λο ιδορεΐται δέ τ ω

θείω Π αύλω φήσα ντι μή δύνασθαι τον θεόν « έαυτόν άρνήσασθαι ». Προ-

βείς δέ τούτο λίαν ό^ωδώ, μή καί άνοίας όφλήσω γέλωτα παίδων

άθυρόντων οίκοδομήματα καί έπί ψάμμου και άσθενη καταλύειν έπι-

ιο χειρών καί ώσ περ τινός άνεφίκτου σκοπού καταστοχάζεσθαι σπεύδων

της περί τούτου θεολογικής διανοίας.

Ή γαρ έαυτοϋ άρνησις έκπτωσις άληθείας έστίν, ή δέ άλήθεια όν έστι

καί ή της άληθείας έκπτωσις του δντος εκπτωσις. Εί τοίνυν ή άλήθεια

όν έστιν, ή δέ δρνησις τής άληθείας τοΰ όντος Ικπτωσις, έκ τοΟ δντος

is έκπεσεΐν

ó

θεός ού δύνα ται, καί τ ό μή είναι ούκ Ιστ ιν, ώς ν τις φαίη, τ ο

μή δύνασθαι ού δύναται καί τό μή εΐδέναι κατά στέρησιν ούκ οίδεν.

89

c

Ό π ε ρ

ó

σοφός ούκ έννοήσας μιμείται τούς τών άθλητών άπειρονίκας, οΐ

πολλάκις άσθενεΐς είναι τούς άνταγωνιστάς ΰποθέμενοι κατά τό δοκούν

έαυτοΐς καί πρός άπόντας αύτούς άνδρείως σκιαμαχούντες καί τόν άέρα

20 διακένοις πληγαΐς εύθαρσώς καταπαίοντες οίονται τών άντιπάλων

αύτ ών κεκρατηκέναι καί άνακη ρύτ του σιν έαυτούς ουτε είδότες τή ν έκείνων

δύναμιν.

Ήμεΐς δέ το ύ θεολόγο υ κατά τό έφικτόν στοχαζόμενοι τό ν ύπερδύναμον

θεόν ύμνοΟμεν ώς παντοδύναμον, ώς μακάριον καί μόνον δυνάστην, ώς

25 δεσπόζον τα έν τ η δυναστεί«? αύτο ϋ τοϋ αιώνος, ώς κατ' ούδέν τών όντω ν

2 περιοχήν: Cf DN 147,7 4 παντελώς θέσις: Cf Schol 36 0,3 9- 41 5sq q Cf

Schol 360 ,42- 361 ,3; Act 13,8 sqq 6s q Vide II Tim 2,13; cf DN 136,18sq; Hbr

6,18 12 Cf Schol 36 1, 4- 46 15 Cf Schol 36 1, 47 -5 5 16 στέρησιν: Cf D N

166,6 19 sq Cf I Cor 9,26 24 Cf I Tim 6,15

PaRc PtPnP bFb Vf ( ine 12 δν tori) Ve VvVb Fa LcLeWc VcK aPg ν

1 παντοκρ ατορικήν omnes codd (Re scr τταντοκρατωρικήυ): ττοτ/κρατορικήν ν 3

ούτε τι Ιστιν: om PaR c έστιν alt: έστ ι PtPb τις: της Re om Vv Vb 6 Ομάς:

ή μας Rc Vb Lc δέ: om PaR c 7 ΓΤροσθεΙς PaV vV bLc (cort)Vc KaP g 8 άνοίας:

Αγνοίας Vv Vb 9 καταλύειν: κατάλυσιν Pt(corr)PnFa(corr s l in)Ve (corr) καταλύσειν

Le (corr) 13 ή alt: om PaFbVe 14 της: om PaR cPtPn FbV fVeV vFaL c (add s

lin) έκ τοϋ : τό έκ τοΟ PaV b το υ έκ το ΰ RcPtP nFbV vFaL cLeW c 15 ό θεός:

δπε ρ ό θεός Vv Vb ού δύνα ται ό θεός coli Le 19 άττόντας: άτταντας PaR c

σκιαμαχοϋντες: σκιομαχούντες PnF a 21 έκείνων: έκείνου Pa Rc (corr) 23

ύπερδύναμον: ύπέρ δύναμιν Pt(corr)PnPbV eFaLc(e corr)Wc 24 ώς alt: καί

VvVbLc(e corr)LeWc καί ώς Fa



2 4


έκπεπτω κό τα , μά λλον δε καί υπ ερέχοντα καΐ πρ οέχοντα π ά ντα τά όντα

κα τά δύναμιν ύπερο ύσ ιον καί π α σ ι τοις ούσι τό δύνα σθα ι είναι καί

89 D τόδε εΤναι κα τά περιου σ ίαν ύπερβα λλο ύσ ης δυνάμεω ς άφ θόνω χύσει

δεδω ρημ ένον.

( 7 ) «Δ ικα ιοσ ύνη » δέ αύθις ό Θ εός ώ ς π α σ ι τά κα τ άξίαν άπο νέμ ω ν s

υμ νείται κα ί εϋμετρίαν καί κά λλος καί ευταξίαν καί διακόσμησιν καί πά σ α ς

896 α διανομ άς καί τάξεις άφ ορ ίζω ν έκά σ τω κατά τόν όντω ς δντα δικα ιότατον

δρον καί π α σ ι τη ς α υτώ ν έκά σ τω ν αϋ τοπ ρα γία ς αϊτιος ώ ν. Π ά ντα γα ρ

ή Θ εία δικα ιοσ ύνη τάττει καί όροθετεΐ καί π ά ντα ά π ό π ά ντω ν ά μ ιγή καί

άσ ύμ φ υρτα δια σ ώ ζουσ α τά έκά σ τω π ρο σ ή κο ντα πα σ ι τοις ούσι δω ρεΤ ται ίο

κα τά τη ν έκάσ τω τω ν όντω ν έπιβά λλουσ αν άξίαν.

Κ αί εί τα ΰ τα όρθώ ς φ αμ εν, όσ οι τη θείςτ διαλο ιδοροϋνται δικα ιοσ ύνη ,

λα νθά νουσ ιν έαυ τώ ν άδικίαν έναργή κ αταψ ηφ ιζόμενοι, φ ασί γά ρ όφ είλειν

ένεΐναι τοις θνη τοϊς τη ν άθανα σ ίαν καί τοις άτελέσι τό τέλειον καί τοις

αύτοκινήτοις τη ν έτεροκίνητον άνά γκ η ν καί τοις άλλ οιω τοΐς τή ν τα ΰ- 15

τό τη τα καί τά τελειοδύναμα τοις άσ θενέσι καί ά ΐδια είναι τά Ιγχρονα

καί άμ ετάβολα τά φ ύσει κινούμ ενα καί τάς έπικα ίρους ήδονάς αΙω νίας, καί

89 β όλω ς τά ά λλ ω ν άλλοις ά ποδιδό α σ ιν. Δ έον είδέναι τή ν θείαν δικα ιοσ ύνην έν

τού τω όντω ς ούσ αν άλη θη δικα ιοσ ύνην, ότι π α σ ιν άπονέμει τά οίκεΐα

κα τά τήν Ικάσ του τω ν όντω ν άξίαν καί τήν έκά στου φ ύσ ιν Ιπί της οίκείας 2ο

διασώ ζει τάξεω ς καί δυνάμ εω ς.

2sqq Cf DN 155,19sq; Plot Enn VI 4,9; Iamb myst V 23; Syrian in Metaph 187,8;

Proe l inst 26 sq 5s qq Vide Rm 1,17; 3,21 sq; II Cor 5,21; cf D N 109 ,4sqq; CH

164D ; E H 372 D; 373B; 432C; 561 D; E p 8 .1097B; Schol 361 ,56-36 4 ,6 ; R m 3 ,5 ;

3,25 sq; 10,3; PI L g 716a; 717d; id Ph dr 247d; id R 352a; id Th t 176b; Clem pr ot I 6;

O r princ II 9,7; Plot E nn I 2,1; A th dial Trin 1,18; Proc i in R I 269,24 sqq 8 δρον:

Cf D N 185,24 8s q Cf Sap 11,20 12 διαλ οιδορ οϋνται: Cf Schol 3 6 4 ,7 -2 6

12 sqq Cf Ps 75(74),5 sq 15 α υτο κ ινή του C f Schol 364,27

PaRc PtPnP bFb VfVe VvVb Fa LcLeWc VcKaPg ν

1 καί προ έχοντα: o m PaPn (add mg, ser προ σ έχοντα) Fa (add mg) καί προ σ έχοντα

RcPt 5 τά : om PbF bV b 5 sqq Cf Li lla, Osservazioni , p p l 74 sq 7 έκάσ τω :

έκάσ του LeW c 9 ή: om PaR c τη Pt(co rr)Pn FaL c καί όροθετεϊ: om Vv Vb 12

et: om Vv Vb όσ οι: όσο ι δέ Vv Vb τη 6είςι της tetas Pt(c orr)P nLc (corr) τά

θεία Pa δικα ιοσ ύνη : δικα ιοσ ύνης Pt( co rr)L c (co rr) 13 φ ησ ίν Pt( co rr)P n φ ησ ί

Pb Lc (e co rr) 14 ένεΐναι: είναι Pb FbV vV bW c 15 α υτο κινή του τή ν έτεροκίνητου:

έτεροκ ινή τοΐΐ τή ν α Ο τοκίνητον V fV cK aP g τήν α ύτο κ ίνη τον τοις έτεροκινήτοις Ve; cf

Lilla, Osservazioni , ρ 175 16 τα prim: om VvV b 17 άμ ετάβ ολα : άμ ετάβ ολα

είναι PtPn PbF a 18 ά πο διδόα σ ιν: άττοδιδόασι PbVfV eLc(e corr)Le(e corr) VcK aPg

ν έττιδιδόα σ ι Pa Rc




τταντοδαττής σωτηρίας άποδεξόμεθα και ταύτην δε και πρώτην

σωτηρίαν των όλων άξιώσομεν αύτόν όρίζεσθαι την πάντα εφ έαυτών

άμετά βλητα καΐ άστα σίαστα καί ά ^ ε π ή πρός τά χε ίρω δ ιασώζουσαν

καί πάντα φρουρούσαν άμαχα καί άττολέμητα τοις έαυτών έκαστα λόγοις

δ ιακοσμούμενα καί πασα ν άνισ ότητ α καί άλ λοτ ριοπ ρα γίαν έκ τω ν όλων

έξορίζουσαν καί τάς άναλογίας έκάστου συνιστάνουσαν άμεταπτώτους

εις τά έναντ ία καί άμεταχ ωρή τους . Έ πεί καί τα ύτ ην τ ην σ ωτ ηρία ν ούκ

άπό σκοπού τ ις ϋμνήσοι της Ιεράς θεολογίας ώς πάντα τά όντα τη

σωστ ική τών πάντων άγαθότητ ι της των ο ικε ίων άγαθών άποπτώσεως

άπ ολυ τρου μένη ν, καθ δσον ή έκάστου τώ ν σωζόμενω ν έπιδ έχετα ι φύσις, ίο

»ρ β Δ ιό καί « άπ ολ ύτρ ω σιν » αϋ τήν όνομάζουσιν οί θεο λόγ οι , καί καθ δσον

ουκ έδ τά όντως όντα πρός τό μή είναι διαπεσεΤν καί καθ όσον, εί καί

τ ι προς τό πλημμελές καί άτακτον άποσφαλείη καί μείωσίν τ ινα πάθοι

της τών οικε ίων άγαθών τελε ιότητος , καί τούτο του πάθους καί της

άδρανείας καί τη ς στερήσ εως άπ ολ υτ ρο ΰτ αι πλ ηρο ύσ α τό ένδεές καί is

πατρικώς τήν άτονίαν ύπερείδουσα καί άνιστώσα τοΰ κακού, μάλλον δέ

ίστώσ α έν τ ω καλώ καί τό ύπεκρυέν άγαθόν άν απληρού σα καί τά ττο υσ α

καί κοσμούσα τήν άταξίαν αυτού καί άκοσμίαν καί όλόκληρον άποτε-

λούσα καί πάντ ων άπολύ ουσα τώ ν λελ ω βη μένων.

Αλλά περί μεν το ύτ ω ν καί περί δ ικαιοσύνης ε ίρη τα ι , καθ ην ή πά ντω ν 2ο

ίσότης μετρείται και ορίζεται καί πδσα άνισότης ή κατά στέρησιν της

3 Cf Schol 36 5,4 8- 36 8,1 1 5 sq Cf D N 206,21 sq ; 214,2 άλλο τρ ιοττραγ ίαν : Cf

Proc i in R I 216 ,25; II 146,23 sqq 6 καί τάς άνα λογ ίας: Cf Schol 368,12 sq 7

οΟκ άπό σκοπού: Cf Schol 368 ,14sq 9 άποπ τώσ εως: Cf D N 171,16 11

άπολύτρωσιν : Vide Rm 8,23; c f Jes 40,5; 52,10; Mt 1,21; 12,28; Le 2,30; 21,28; Rm

8,19 sqq; I Co t 1,30 et al 14 sq Cf D N 164,11 sq 15 στερήσ εως: Cf D N 166,6

16 ύπερε ίδουσ α: Cf Schol 368,16 19 τώ ν λελω βημέυ ων: Cf Schol 368,17 sq 21 sq

C f D N 2 0 6 ,5 s q ; S ch o l 3 6 8 , 1 9 - 2 4 ; 3 6 8 , 2 5 - 4 8 ; 3 6 8 , 4 9 - 5 3

P aRc P tP n P bF b Vf Ve Vv V b F a L c L e Wc Vc Ka P g ν

1 sqq Cf L i l la , Osservaz ioni , ρ 176 2 έαυτών: έαυτώ Pb Fb έαυτην Ve 7 ταύ την :

τα ύτ η LcLeW cVcK aPg τή ν : om PaV b ss ) 8 ύμνήσοι : ύμνείσο ι Fb υμνήσει

VfVe ύπομν ήσοι Fa 8s q τ ή σω στ ική: τ η s σωσ τ ικής PaPb corr) 9 πάν των

omnes codd: απά ντω ν ν 10 άπολυτρ ουμένην : άπολ υτρουμένη Vv Vb 11

αύτ ήν: αύτόν Pt corr)PnF a καί alt Pt eras)P nPb Lc exp) ν : om cett cod d Lil la,

Osserv azioni , ρ 176 13 τ ι : τ η Re ITI Ve 16 ύπερε ίδουσ α: ύπερίδουσ α

RcPt corr )PnVc corr ) ύπερ ιδρύουσα VvV b άν ιστώ σα: άν ιστά Vv mut in άν ιστάσα

s l in) Vb 17 Ιστώσα: έστώσα PtPnFa 19 λελ ω βη μένων : λελωβω μένων

VeV b corr s l in)Lc corr)LeW c λω βω μένω ν Pt corr s l in)PnVvF a ,,



V il i . 9 - IX . 1

2 7

έν α ύ τ ο ΐ ς έ κ ά σ τ ο ι ς Ι σ ό τ η τ ο ς έ ξ ο ρ ί ζ ε τ α ι . Τ ή ν γ ά ρ ά ν ι σ ό τ η τ α εί τ ι ς έ κ λ ά β ο ι 897 c

τ ά ς έν τ φ δ λ ω τ ω ν δ λ ω ν π ρ ο ς δ λ α δ ι α φ ο ρ ά ς , κ αί τ α ύ τ η ς ή δ ι κ α ι ο σ ύ ν η

φ ρ ο υ ρ η τ ι κ ή , μ ή σ υ γ χ ω ρ ο ύ σ α σ υ μ μ ι γ ή τ ά ό λ α έν δ λ ο ι ς γ ε νό μ εν α δ ι α τ α ρ α -

χ θ η ν α ι , φ υ λ ά τ τ ο υ σ α δ ε τ α δ ν τ α π ά ν τ α κ α τ ε ί δο ς ε κ α σ τ ο ν , έν φ Ι κ α σ τ ο ν

5 είναι ττέφυ κεν.

< Ι Χ . >

< 1 > Ε π ε ι δ ή δ έ κ α ι τ ό μ έ γ α κ α ί τ ό μ ι κ ρ ό ν ά ν α τ έ θ ε ι τ α ι τ φ π ά ν τ ω ν 909 β

α ΐ τ ί ψ κ α ί τ ό τ α ύ τ ό ν κ α ί τ ό έ τ ε ρ ο ν κ α ί τ ό δ μ ο ι ο ν κ α ί τ ό ά ν ό μ ο ι ο ν κ α ί ή

σ τ ά σ ι ς κ α ί ή κ ί ν η σ ι ς , φ έ ρ ε , κ α ί τ ο ύ τ ω ν τ ώ ν θ ε ω ν υ μ ι κ ώ ν ά γ α λ μ ά τ ω ν , δ σ α

ή μ ι ν έ μ φ α ν ή , Θ ε ω ρ ή σ ω μ ε ν .

ίο « Μ έγ ας » μέν ού ν ό Θεός έν το ις λο γί οι ς ύμ νεΐτα ι καί έν μεγέθει καί έν

6 μέγα: C f Ps 86(85 ),10; 147(146 ),5; Jes 9,6 μικρόν: Cf Je s 9,5 6 sqq Cf PI Prm

137c sqq;

Ivánka Der Aufbau pp3 92sq 7

ταύτόν: Cf Ps 102(101),28; I Cor 12,6

έτερον: Cf Jo h 14,16 δμοιον: Cf Gen 1,26 sq; Ps 102(101 ),7 άνόμοιον: C f II

Chron 6,14; Jes 40,25 ; 46,5 8 στάσις: C f Ps 29(2 8),10; Sap 7,23 κίνησις: Cf Ps

82(81),1 sqq; Sap 7,22 sqq θεωνυμικών dry αλμάτων: C f CH 145 A; 165 A; E H 42 8 D ;

476 A; MT h 1 025 B; Schol 36 8,5 5- 36 9,1 4; Clem str V II 16 ,5; VI I 29 ,6 ; Gr Nyss beat

6,1; Proci in Cra 15,27 sqq; id in Prm V 86; id theol plat I 29; Koch, Pseudo-Dionysius

Areopagita, pp 224 sqq 10 Μέγας: Vide Ps 86(85),10 ; 147(14 6),5; cf Je s 9,6; Schol

3 6 9 , 1 5 - 2 0 èv μεγέθει: C f Ps 86 (85 ),8sq q; 147(1 46),5; Jes 9,6 10 sq έν aupç

λεπτή: Cf III Reg 19,12


1 έκάστοις: έκάστης PtV fW c έξορίζεται: όρίζεται R cP t(co rr s lin)PnF a 5 εΤναι:

τό είναι Pt Pn Fa Lc (corr) lin 6 praem Κεφάλαιον θ . Περί μεγάλου, μικρού, τα ύτ οΰ,

έτέρου, όμοΐου, στάσεως, κινήσεως, Ισότητος PaRcPtPnPb (ser σμικρού et post όμοίου

add άνομοΐου) Fb (post όμο(ου add άνομοΐου) Vf (post όμοίου add άνομο(ου) Ve (om

ταύτοΰ, έτέρου, όμοίου; ante στάσεως add άνομο(ου) Vv (coll Κεφάλαιον θ post

Ισότητος; post όμοίου add άνομο(ου) Vb (om Κεφάλαιον) Fa (coll Κεφάλαιον θ post

Ισότη τος) L e (post όμ οίου add άνομο(ου) Le (post όμοιου add άνομοίου; coll Κεφάλαιον

θ post Ισότητος) Wc (coll Κεφάλαιον θ post Ισότητος; post όμοίου add άνομοίου)

Vc Ka (post όμοίου add άνομοίου) Pg (om θ ; post όμοίου add άνομοίου) 6

άνατέθειται: άνατέθηται R e άνατίθεται Pt( cor r)P nV vV bF aL c(e cor r)L e 8 θεωνυ-

μικών omnes codd (P tF bK a ser θεονυμικών): θεωνυμιών ν 9 έμφανή: έκφανη Pa Rc




αύρα λεπτή την θε ίαν έμφαινούση σμικρότητα. Καί ταϋτός , όταν φή τά

λόγ ια · « Σύ δ ε

ó

αυτός εΤ » . K a i ετερος , ήν ίκα ώς πο λύσ χημ ος καί πο λυ-

ε ιδ ή ς ύπό των αύτών λογ ίων δ ιαπλάττετα ι . Καί όμο ιος ώς όμο ίων κα ί

όμο ιότη τος υποστάτη ς . Και άνόμο ιος πάσιν ώς ούκ όντος αϋτω του

ομοίου. Και έστώς καί άκ ίνητος και «κα θήμ ενο ς» είς « τ ό ν αΙώ να » καί 5

κινούμενος ώς επί πάντα πορευόμενος. Καί όσαι άλλαι ταύταις όμοδύνα-

μο ι θεωνυμ ία ι προς των λογ ίων υμνούντα ι .

9 9

e <2 > « Μ έ γ α ς » μεν ούν ό θεός ονομάζεται κατά τό ιδ ίως αύ τοϋ μέγα

τό πάσι τοΤς μεγάλοις έαυτοΰ μεταδιδόν καί παντός μεγέθους εξωθεν

ύπερχεόμενον καί ύπερεκτε ινόμενον, πά ντα τόπ ον περιέχον, πά ντ α άριθ- ίο

μόν υπερβάλλον , πασαν άπε ιρ ίαν δ ιαβα ΐνον κα ί κατά τό ύπερπλή ρες

αύτοΰ καί μεγαλουργόν καί τάς πηγαίας αύτοϋ δωρεάς, καθ όσον αύται

πρός πάντων μετεχόμενα ι κατά άπε ιρόδ ωρον χύσ ιν άμε ίωτο ι παντελώς

ε ίσ ι κα ι τή ν αύτή ν Ιχουσ ιν ύπερπλη ρότη τα κα ί ούκ έλαττοΰντα ι τα ϊς

μετοχα ΐς , άλλ α καί μάλλον ύπε ρβλύ ζου σιν . Τό μέγεθος το ΰτ ο καί άπε ιρον is

έστ ι καί άποσον καί άνάριθμον, καί τοΰτο εστ ίν ή υπεροχή κατά τήν

άπόλυτον κα ι ύπερτεταμένη ν τη ς άπερ ιλή πτου μεγαλε ιότη τος χύσ ιν .

912 α

<3> Σμ ικρόν δ ε ή το ι λ επτ όν επ αυτο ύ λέγετ α ι τό παντό ς όγκου καί

δ ιαστήματος έκβεβηκός καί τό « δ ια πάντων » άκωλύτως χωροΰν. Καίτοι

1 σμικρότητα: Cf Jes 9,5

t tùtós

: Cf I Cor 12,6 sq Vide Ps 102 101),28 2

ετερος: Cf Jo h 14,16 πολύ σχημ ος καί πολυ ειδήξ: Cf Ez 1,26 sq; Da n 10,6 3s q

Cf Gen 1,26 sq; Il Chron 6,14; Ps 102 101),7 4 sq Cf II Chron 6,14; Je s 40,25; 46,5

5 έστώξ: Cf E x 17,6 άκίνητος: Cf Sap 7,23 καθήμενος είς τόν αΙώνα: Vide Bar

3,3; Dan 3,55; cf Mal 3,3 5 sq Cf D N 189,12 sq; Proci in Prm VI 56 6 Cf Sap

7,22; 7,24 8 Vide Ps 86 85),10; 147 146),5; cf Schol 369, 2 1 - 5 0 ; Jes 9,6 8s q

C f D N 136,7 sqq; 166,5 sqq; Proci inst 131 11 Cf D N 138,11 sq; 189,8 sq 12 Cf

D N 132,1 15 sqq Cf Schol 36 9,5 1- 37 2,8 18 Cf Jes 9,5 19 Vide Sap 7,24

PaRc PtPnPbF b VfVe VvV b Fa LcLeWc VcK aPg post 7 ύμνοΟνται defic;

ine 19 Κα τοι) ν

1 έμφαινούση: έμφαίνουσι Wc έμφαινούσης FbVe έκφαινούση PaRc TctCrrós: τό

αύτός PbFb ταυ τότ ητα RcV b e corr) φή: φησί coni Lilla, Osservazioni, ρ 177;

cf Lilla, Ricerche, ρ 312 3 διαπ λάτ τετα ι: διοπτλάττηται LeWc 9 έαυτοΰ: αύτοΰ

PaR cLe καί αύτοϋ Le corr) μεταδιδόν omnes codd praeter PbFbV eLe: μεταδιδούς

Pb μεταδιδόναι FbV eLe e corr); cf Lilla, Osservazion i, ρ 177 11 καί: om Vb ss)L e;

cf Lilla, Osserva zioni, ρ 177 15 μετοχαΐς: μετεχούσαις PaR c 17 ΰπερ τεταμένη ν:

ύττερτεταγμένην PaR c ύττερταμένην Fa corr s lin) ύπο τεταμένην L e e corr) χύσ ιν:

φύσιν PnP bFbV vVbF aLc e corr)Le 18 6è: δέ καί PaR cPtP nFaL c e corr) 19

έκβεβηκός: έκβεβηκώς Vv corr) έκβεβληκός Fa Lc corr) έτπβεβηκός Fb



IX. 1 .2 . 3 .4 209

καΐ πάντων αίτ ιον έστ ι το σμικρόν, ούδαμοϋ γάρ εϋρήσε ις την τού

σμικροΟ Ιδέαν άμέθεκτον. Ούτως ούν έπΐ θεοΰ το σμικρόν έκληπτέον ώς

έπΐ πάντα καΐ δ ιά πάντων άνεμποδίστως χωροΰν και ενεργούν «και

δι ϊκνούμενον άχρι μερισμού ψυχής καί σώματος, άρμών τε και μυελών

s καί έννοιών καρ δίας», μάλλον δέ τώ ν όντω ν άπ άν τω ν. Ού γά ρ «έ σ τι 912β

κτίσις άφανής ένώπιον αύτοΰ». Τούτο τό σμικρόν άποσόν έστι καί

άπήλικον, άκρατες , άπε ιρον, άόριστον, περιληπτ ικόν πάντων, αυτό δέ

ά π ε ρ ί λ η π τ ο ν .

<4> Τό δέ τα ΰτό ν ύπερουσ ίως άΐδιον, άτ ρεπ τον , έφ εα υτού μένον, άεί

ίο κατά τά αυτά καί ώσ αύτω ς έχον, πα σιν ωσα ύτω ς παρ όν καί αυτό καθ

εαυτό έφ έαυτοϋ σταθερώς καί άχράντως έν τοις καλλίστοις πέρασι

της ΰπερουσίου ταυτότητος Ιδρυμένον , άμετάβλητον , άμετάπτωτον ,

ά ^ε π ές , άνα λλοίωτο ν, άμιγές , άθλο ν , άπ λού στα τον, άπροσδεές, άν-

αυξές , άμε ίωτον, άγένητον, ούχ ώς μήπω γενόμενον ή άτελε ίωτον ή ύπό

9 2

c

is τούδε ή τόδ ε μη γενόμενον, οΰδ ώς μηδα μή μηδαμώς όν, άλ λ ώς ύπέ ρ

1 αίτ ιόν έστ ι τό σμικρόν: Cf Pachymeres ad locum , P G 3,925 A sq 2 Ού τως ούν

έπί θεού

t ò

σμικρόν: Cf Schol 372,9 - 1 6 3 sqq Vide Hb r 4,12; c f Schol 372,17 - 36

5 sq Vid e H br 4,13 9 sq q Cf D N 171,9 sq; Ps 102(101),28; I Cor 12,6; Proci in Ale

296,13 sq ; 314,15 sq ; id inst 142 sq ; K och , Pseudo-D ionysius Areopa g i ta , pp 74 sq q

14s qq Vide Anast S v iae dux X X I I 3 ,29 sqq; c f Schol 37 2, 37 -3 73 ,5 15 sq άλ λ ώς

rrrèp

πάν ά γένητ ον : Cf Schol 373,6 — 39


1 α ί τ ιον * PaRcPt (adscr στο ιχε ιωτ ικόν mg) Pn (adscr στο ιχε ιωτ ικόν mg) VfVeLcVc

K aP g : σ το ιχε ιωτ ικόν* Pt (sc r α ϊ τ ιον e t adscr στο ιχε ιωτ ικόν mg ) Pn ( sc r α ί τ ιον e t adscr

στο ιχε ιωτ ικόν mg) VvVbFa ( sc r στο ιχ ιοτ ικόν) LeWc ( sc r στο ιχε ιοτ ικόν) στο ιχε ιωτ ικόν

αίτ ιον Pb Fb ν ούδαμοϋ omnes codd praeter Fb VfV cK a: ούδαμή Fb V fL c ( sed corr

m g) Vc Ka ν 3 ένεργούν: έυεργές PaFb Vv Vb W c scr ενεργούν et corr in ένεργές m g

et adscr άρ γή ς L e έναργές Le 4 καί prim om nes codd praeter Fb : τε καί Fb ν

σώματος* PaRcFbVfVeLc (adscr πνεύματος mg) VcKa ( sc r πνεύματος e t corr in

σώματος s l in) : πνεύματος* PtPnPbVvVbFaLc ( sc r σώματος e t adscr πνεύματος mg)

LeW cK a (adscr σώ ματος s l in) Pg ν 4 sq καί μυελών καί εννοιών om nes codd (scr

έννοών, sed corr Vv) praeter RcFaLcLe: και μυελών καί κριτ ικόν ένβυμήσεων καί

έννοιών (e Novo Testamento hue intrusum) Re (pro κριτ ικόν scr κριτ ικός) FaLc (adscr

καί κριτ ικόν ένθυμήσεων m g) LeWc ν 11 έαυτό: έαυτώ Re (corr) αύ τό PtPn Fa εαυτού

Pb καί : τε καί PaRc om Ve 12 ύπερουσίου : περ ιουσ ίου PaR cPtPn VfV eFaLc LeW c

K aP g 15 τόδε : τούδε Pb τόδε τό Lc (e corr )Le (corr )Wc (corr ) ούδ ώς: ούδαμώς

PaR c ούδέ ώς Ve 15 sq ώς ύπε ρ πά ν άγέ νητ ον omnes codd (om πά ν Vf ; e corr

V b) praeter Pa: ώσ περ πα να γέν ητο ν Pa ν ; c f Li l la, Osser vazion i , ρ 177 άγέν νητ ον

PtVb (e corr)



210


παν άγένητον και άπολύτως άγένητον και άε ί ò καί αυτοτελές δν

και ταύτόν δν καθ έαυτό καί ύφ êαυτού μονοειδώς καί ταύτοειδώς

άφοριζόμενον καί τό ταύτόν έξ έαυτοΰ ττασι

T Ï Ç

μετέχειν έπιτηδείοις

έπιλάμπον καί τά έτερα τοις έτέροις συντάττον, περιουσία καί αιτ ία

τα υτ ότ ητο ς έν έαυτω καί τά έναντ ία ταύ τώ ς προέχον κατά τή ν μ ίαν καί s

έν ικήν της όλης ταυτότητος ύπερέχόυσαν αίτ ίαν.

9 2 D <5> Τό δέ έτερον, έπε ιδή π δσ ι προν οητ ικώ ς ό θεός πά ρεσ τ ι καί « πά ντα

Ιν πδ σι » δ ιά τήν π άν τω ν σω τηρ ίαν γ ίγν ετ α ι μένων έφ έαυτοΰ καί της

οίκείας τα ύτ ότ ητ ος άνεκφ οιτήτως κατ ένέργειαν μίαν καί άπ αυ στο ν

έστηκώς καί έαυτόν Ιπιδιδοΰ ς άκλ ίτω δυνάμει πρό ς έκθέωσιν τω ν έπ- ίο

εστραμμένων.

Καί τήν έτερ ότη τα τω ν π οικ ίλω ν το υ θεού κατά τάς πολυε ιδε ΐς όράσε ις

9 3 α σχημάτων Ιτερά τ ινα τοις φαινομένοις , παρ δ φαίνονται , σημαίνειν

οίητέον. Ώς γάρ, ε ί ψυχήν αύτήν σωματοε ιδώς ό λόγος δ ιέπλαττε καί

μέρη σω ματικά τη άμερεϊ πε ριέπ λα ττε ν, έτέρως ένοουμεν έπ αύ τη τά is

περιτ ιθέμενα μέρη τή άμερεία τη κατά ψυχήν οίκείως καί κεφαλήν μέν

τον νουν, αύχένα δέ τήν δόξαν ώς έν μέσω λόγου καί άλογίας, στήθος

δέ θυμόν, γαστέρα δέ τήν έπιθυμίαν, σκέλη δέ καί πόδας τήν φύσιν

έλέγομεν τοις των μερών όνόμασι τών δυνάμεων συμβόλοις χρώμενοι ,

πο λλ ώ γε μάλλον έπ ί το ΰ πά ντω ν έπέκε ινα τή ν έτερό τητα τώ ν μορφών 2ο

2 μονοειδώς καί ταύτοειδώς: Cf Schol 373,40 —44 3 καί τό ταύτ όν: Cf Schol

37 3, 45 -5 2 3s q Cf Proci in Ale 122,18; id inst 143 5s q κατά τή ν μίαν καί

ένικήν: Cf Schol 37 3,5 3-3 76 ,18 7 Cf Jo h 14,16 7 sq Vide I Cor 12,6; I Cor

15,28 7sq q Cf D N l l l , 1 2 sq q ; 131,9sq; 189,12sq; Schol 37 6,1 9- 22 ; Proci in Prm

V I 56; Beierwaltes, Andersh eit 12 sqq Cf D N 120,9 sqq ; 215,14 sqq ; Clem str V

35,6; Or hom 5 in Nu m 3; id hom 10 in N um 3; id hom 1 in Is 2 14 sqq Cf D N

145,17; Schol 37 6,2 3- 26 ; Or Cant 63,31 sqq 16sqq Cf Schol 37 6, 27 - 3 ; Ph leg

all III 38; id migr A br 12 20 sqq C f CH 141 A sq; 144 B; 145 A sq; 328 C; 333 C;

336 A; 336 C sq ; 337 Cs q; Schol 376 ,31 -3 4; Or princ IV 2,9; Gr N yss E un II 233 sq


2 ταύ τόν: τα ύτ ό PaR c έαυτό: έαυτοΰ Pb αύτ ό Fb 4 sq Cf Lilla, Osservazioni,

ρ 178 8 μένων omn es codd praeter Pa Fb: μέν ών Pa μένον Fb ν 10 έστηκώ ς:

έστικώξ Re (corr) exp Lilla, Oss ervaz ioni, ρ 178 έαυτόν : έαυ τω PbF b έττιδιδού

άκλίτω : έιπδιδουσα καί τω PaR c έτπδειδούς άκλίτω Fa έπιδ ιδού ; άκλ ήτω Le τώ ν:

om Pt(add s lin)Fa 13 σχ ημά των * PaR cPtPb FbV fVeL e (ser μορφών et adscr

σχημάτω ν man al mg ) VcKa Pg ν: μορφών* VvV bLe (adscr σχημάτω ν man al mg ) Wc

σχημά των μορφών PnFaL c πα ρ' δ φαίνονται : παραφαίνονται PaRcFbLeW c 14

ψυχ ήν omnes codd: τήν ψυχ ήν ν διέπλα ττε: διέπλαττεν PaRcFbV vVb(corr)Lc

(corr) Le ϋττλαττεν Ve έπ λα ττ ε K aP g 15 ένοουμεν: έννοοϋμεν Rc Vf (cor r)Lc (e

corr) νοοϋμεν Pt(corr s lin)Pn αύ τη : αύτη VvV b 16 καί: om Vv Vb 19

έλέγομεν: ίλεγ ον Vv Vb δυνάμεων: δυναμένων Pt(corr)PnVeFa χρώμενοι:

χρωμένοις Pa χρώμενοι FbVv(e corr)We



IX. 4. 5. 6

2

καΐ των σχημάτων ίεραΐς καί θεοπρεπέσι και μυστικαίς άναπτύξεσιν

άνακαθαίρεσθαι χρή. Καί ει βούλει τά τριττά των σωμάτων σχήματα

τω άναφεΐ καί άσχηματίστω θεω περιάψαι, «πλάτος» μεν θείον ^ητέον

τη ν ύπερευρεΐαν επί ττάντα το ΰ θεοΰ πρό οδ ον , « μήκος » δέ τή ν ύπερεκτει-

9ΐ3 β

s νομένην τά ό λα δύναμιν, « βάθος » δέ τήν π άσ ι τοις οϋσιν ά πε ρίλ ηπ τον

κρυφιότητα καί άγνωσίαν.

Ά λ λ όπ ως μή λάθωμεν έαυτούς έκ τής τω ν έτεροίων σχ ημ άτω ν καί

μορφών άναπτύξεως τάς άσωμάτους θεωνυμίας ταΐς δια συμβόλων αι-

σθητών συμφύρουτες, διό περί μέν τούτων έν τή Συ μβ ολική θ εολογ ία

ίο Νΰν δέ αύ τό τήν θείαν έτε ρό τη τα μή άλλοίω σίν τινα τής ύ πε ρα τρ έπ το υ

τα υτότητος ύπ οπ τεύσ ωμ εν , ά λλα τον ένι ά ϊ ον α ύτοϋ π ολυπ λα σ ι α σ μ όν

καί τάς μονοειδεϊς τής

ètr

ττάντα πολυγονίας προόδους.

<6> Ό μο ιο ν δέ τον Θεόν εί μέν ώς τα ύτ όν εϊποι τις, ώς όλον διό λου one

. έαυ τώ μονίμως καί άμερίστως όντ α όμοιον, ουκ άτιμα στέο ν ήμΐν τή ν το υ

is όμοιου θεωνυμίαν. Οί δέ θεολ όγο ι τόν υπ έρ πά ν τα Θεόν, ή αυτός, ούδενί

φασιν είναι όμοιον, αυτ όν δέ ομ οιό τη τα Θείαν δωρεΐσθαι τοις έπ αυτ όν

έπιστρεφομένοις τή κατά δύναμιν μιμήσει τόν υπέρ πάντα καί όρον καί

λό γο ν. Καί εστίν ή τής Θείας όμο ιότητο ς δύναμις ή τά πα ρα γόμ ενα πά ντ α

προς τ ό αίτιον επιστρέφ ουσα. Τα ύτα γ οΰ ν ρητέον όμοια Θεω καί κατά

μ

Θείαν εΙκόνα καί όμοίω σιν, ουδέ γ α ρ αΰ τοϊς τό ν Θεόν όμοιον , ότι μηδέ

2 τά τριττά των σωμάτων σχήματα: Cf Schol 376 ,35 — 4 3 sqq Vide Ep h 3,18

4 πρόοδον: Cf DN 112,8sq 9 Συμβολική θεολογία Cf DN 121,3 lOsqq Cf

Schol 376,42

—

377,4 ; Pr oci in Cta 53 ,9 sqq; Ko ch , Pseudo -Dionysius Areopagita,

pp 78 sq 13 sqq Cf Schol 3 7 7 ,5 - 1 6 ; Gen 1,26 sq; II Chron 6,14; Ps 102(101),7; PI

Prm 128e; 129a; 131a; 132d sq; 139e 15sq q C f DN 212,9 sqq; 225 ,12s q; CH 1 64 D sq ;

EH 376A; 473Bsq; Gen l ,26sq; Jes 40,25sq; 46,5 ; Gr Nyss beat 1 ,1 ; 7 ,1 ; id perf

175,7 sq; Proci inst 32 17 τ η κα τά δύναμιν μιμήσει: C f D N 112,14; 115,3; CH

293 Β; E H 477 A; 557 A; 561 D; Schol 3 77 ,1 7 -3 1 ; 1 Cor 4 ,16; 11,1 ; Eph 5,1 ; I Thess

1,6; 2,14 ; II Thess 3,7; 3,9; Hb r 6,12; 13,7; III Jo h 11; Schulz, Nach folgen δρον:

Cf D N 185,2 4 18 sq C f PI Th t 176b; Proci inst 31 sq; 35; id in Ti II 286 ,30 sqq; I l

298 ,27sqq 19sqq Cf Schol 37 7 , 32 -4 8 ; Gen 1 ,26


1 Upaîç iepoîç Re ιερές Ka καί alt: om Lc(ex p)Le W c καί tert: καί ταϊς Pb Fb

2 χρή.· om Fa ε βούλ ει: ή βου λή PaR c 3 άναφεΐ: άναφ ή Pa άφανεϊ Vv Vb

ττεριάψαι: περ ιάψ ω Pa προσ άψ αι Pn 4 ύπερευρεΐαν: ύπερευρίαν Vv ύπέ ρ εΰροιαν

V b 8 αίσ θητώ ν καί PaR c 9 Θεολογία: Θεολογία είρηται Pb Fb θεολογίςι

είρήσεται VfVe VcK aPg; cf Lilla, Osservazioni, ρ 178 et D N 149,9 13 ώς prim: είς PaRc

ώζ ταύ τόν: exp Li l la , Osservazioni , p p l7 8s q 17 τόν: τώ ν PaPnPbF aLe om Vb

18 παρα γόμενα: παραγενόμενα PaFb Vb παρα γαγ όμενα Fa 19 θεφ omnes codd

praeter Ve: τ ω 6εώ Ve ν καί: om Pt (corr) exp Lilla, Osserv azioni, ρ 179



2 1 2


ά ν θ ρ ω π ο ς τ η Ι δ ία ε ΐκ ό ν ι ό μ ο ιο ς . Έ π Ι μ έ ν γ ά ρ τ ω ν ό μ ο τ α γ ώ ν δ υ ν α τ ό ν

κ α ί ό μ ο ι α α ύ τ ά ά λ λ ή λ ο ι ς ε ί ν α ι κ α ί ά ν τ ι σ τ ρ έ φ ε ι ν έ φ έ κ ά τ ε ρ α τ ή ν ό μ ο ι ό τ η τ α

en

D

κ α ί ε ί ν α ι ά μ φ ω ά λ λ ή λ ο ι ς ό μ ο ι α κ α τ ά π ρ ο η γ ο ύ μ ε ν ο ν ό μ ο ι ο υ εΤ δο ς, έ π ΐ δ έ

τ ο υ α ί τ ι ο υ κ α ί τ ω ν α ί τ ι α τ ώ ν ο ύ κ ά π ο δ ε ξ ό μ ε θ α τ ή ν ά ν τ ι σ τ ρ ο φ ή ν . Ο ύ

γ ά ρ μ ό ν ο ι ς τ ο ΐ σ δ ε ή τ ο ί σ δ ε τ ό ό μ ο ί ο ι ς εΤ να ι δ ω ρ ε ΐ τ α ι , π ά σ ι δ έ το Τς s

ό μ ο ι ό τ η τ ο ς μ ε τ έ χ ο υ σ ι τ οΟ ε ί ν α ι ό μ ο ί ο ι ς ό θ εό ς α ί τ ι ο ς γ ί γ ν ε τ α ι κα ί Ι σ τ ι

916

α

κ α ί α ύ τ ή ς τ η ς α ύ τ ο ο μ ο ι ό τ η τ ο ς ύ π ο σ τ ά τ η ς . Κ α ί τ ό έν π ά σ ι ν ό μ ο ιο ν ΐ χ ν ε ι

τ ι ν ί τ η ς θ εία ς ό μ ο ι ό τ η τ ο ς δ μ ο ι ό ν έ σ τ ι κ αί τ ή ν έ ν ω σ ι ν α υ τ ώ ν σ υ μ π λ η ρ ο ΐ .

< 7 > Κ α ι τ ί δ ε ι τ τε ρί τ ο ύ τ ο υ λ έ γ ε ι ν ; Α ύ τ ή γ ά ρ ή θ ε ο λ ο γ ί α τ ό ά ν ό μ ο ι ο ν

α ΰ τ ό ν ε ί ν α ι π ρ ε σ β ε ύ ε ι κ α ί τ ο ϊ ς π δ σ ι ν ά σ ύ ν τ α κ τ ο ν ώ ς π ά ν τ ω ν Ι τ ε ρ ο ν κ α ί ίο

τ ό δ ή π α ρ α δ ο ξ ό τ ε ρ ο ν , ό τ ι μ η δ έ ε ί ν α ί τ ι ό μ ο ι ο ν α ύ τ φ φ η σ ι ν . Κ α ί τ ο ι ο ύ κ

έ ν α ν τί ο ς ό λ ό γ ο ς τ ή π ρ ό ς α ύ τ ό ν ό μ ο ι ό τ η τ ι . Τα γ ά ρ α ύ τ ά κ α ί ό μ ο ι α θ ε φ

κ α ί ά ν ό μ ο ι α , τ ό μ έν κ α τ ά τ ή ν έ ν δ ε χ ο μ έ ν η ν τ ο υ ά μ ι μ ή τ ο υ μ ί μ η σ ι ν , τ ό δ έ

κ α τ ά τ ό ά π ο δ έ ο ν τ ω ν α ι τ ι α τ ώ ν τ ο υ α ί τ ι ο υ κ α ί μ ε τ ρ ο ι ς ά π ε ί ρ ο ι ς κ α ί

ά σ υ γ κ ρ ί τ ο ι ς ά π ο λ ε ι π ό μ ε ν ο ν . is

9 6

β < 8 > Τ ί δ έ κ α ί π ε ρ ί τ η ς θ ε ία ς σ τ ά σ ε ω ς ή τ ο ι κ α θ έ δ ρ α ς φ α μ έ ν ; Τ ί δ έ ά λ λ ο

γ ε π α ρ ά τ ό μ έ νε ιν α ύ τ ό ν έν έ α υ τ ώ τ ό ν θ εό ν κ α ί έ ν ά κ ι ν η τ ω τ α ύ τ ό τ η τ ι

μ ο ν ί μ ω ς π ε π η γ έ ν α ι κ α ί ύ π ε ρ ι δ ρ ύ σ θ α ι κ α ί τ ό κ α τ ά τ ά α ύ τ ά κα ί π ε ρ ί τ ό

1 sqq Cf Schol 377 ,49- 380 ,16 7 της αύτοομοιότητος: Cf Schol 38 0,1 7- 41 7s q

Cf D N 110,8 sqq 9 sq Cf II Chron 6,14; Je s 40,25; 46,5 13 C f D N 112,14 14

τό άποδ έον: Cf Schol 380,42 16 sq Cf PI Ti 42e 16 sqq Cf D N 153,1 sqq ;

154,7sqq; 220,9sqq ; CH 121 B; 212C; E H 4 37B ; Schol 380 ,43- 381 ,7; III Reg 8,30;

Judith 9,8; Ps 9,5; 29 28),10; Sap 7,23; Mal 3,3; Bar 3,3; Dan 3,55; Lit Bas, ρ 329 1 sqq;

Lit Chrys, ρ 329 1 sqq ; Anast S viae dux X V II 13; Buckel, Die Gottesbezeichnungen


1 Έ π ί μέν γά ρ omnes codd praeter Pn: έττεί γά ρ Pn έττΐ γά ρ ν 2s q Cf Lilla,

Osse rvazio ni, ρ 179 3 εΤδος: είδούς RcPt corr)PnPb VeV vVbF aW c 4 άποδεξόμεθα:

άποδεξώμεθα Rc PtP nF bFa LcL e corr) άποδεχόμεθα Vv Vb καταδεξώμεθα Pa 5

μόνοις: μόνον PaR c όμοίοις omn es cod d ser e corr Re) praeter PaV fPn : όμοιον

Pa όμοιος Vf όμοίως Pn ν 7 αύτής: αύ τή PaPn αύτός Re 9 λέγειν καί αύ τή

RcP tPnL c corr) λέγομεν Fa 10 ώς omnes codd: ώς καί ν πά ντω ν: πδ σιν

PbFb VvV bFaLeW c 11 τό δή: τόδε coni Lilla, Osservazioni, ρ 179 τι : om PaR c

τό PnLc corr mg) αύ τφ : αϋτό Re δμοιον αύ τφ φησιν: παραδοξότερον VvV b

φησιν PtWc: φασι Pb φησ ι cett codd Le e corr) 13 άμ ιμή του μίμη σιν* PaPt ser

άμεθέκτου μέθεξιν et adscr έν άλλοις άμιμήτ ου μίμησιν m g) VfV eVv Vb Lc ser άμεθέκτου

μέθεξιν et corr in άμιμήτου μίμησιν mg) LeWcVcKaPg ν: άμεθέκτου μέθεξιν* RcPt

adscr έν άλλο ις άμ ιμή του μίμ ησιν mg ) Pn pro μέθεξιν ser μέτεξιν) Fa Lc corr in

άμιμήτου μίμησιν mg) άμεθέκτου μέθεξιν του άμιμήτου μίμησιν PbFb; cf Lilla, Osserva-

zioni, p p l7 9 sq 15 άσυγκρίτοις: άσυγχ ύτοις PtPn corr mg) FaL c e corr)

άπολειπόμενον omnes codd praeter PbF b: άπολιμπανόμενον PbF b ν 17 γε: γε ή

Pb Lc corr) 18 ύπεριδρύσθα ι omnes codd praeter PbF b: άραρότως ύπεριδρύσθαι

PbF b ν 18 sqq Cf Lilla, Osservazioni, ρ 180



IX. 6. 7. 8. 9. to 213

αύτό καΐ ωσαύτως ένεργεΐν καί κατά τό άμετάστατον αυτόν έξ έαυτού

πάντως ΰπάρχειν καί κατά τό άμετακίνητον αύτό καί ολικώς άκίνητον

καί ταΟτα ύπερουσίως. Αύτός γάρ έστιν ό της πάντων στάσεως καί

Ιδρας αίτιος, ό ύπέρ ττασαν εδραν καί στάσιν καί «έν ούτω πάντα

5 συνέστηκεν » έκ της τω ν οικείων άγαθώ ν στάσεως άσάλευτα δια φυλ αττό-

μενα.

< 9 > Τί δέ, καί ότα ν αύθις οί θεολόγοι καί έπί πά ντα π ροϊό ντα καί m e

κινούμενόν φασι τον άκίνητο ν; Ο ύ θεοπ ρεπώ ς καί τοΟ το νοητέον; Κινεΐ-

σθαι γ ά ρ αύ τόν εύσεβώς οίητέον ού κατά φοράν ή άλλοίω σιν ή έτεροίωσιν

ίο ή τρ οπ ήν ή τοπ ικήν κίνησιν, ού τήν εύθεΐαν, ού τήν κυκλοφορικήν, ού

την έξ άμφοΐν, ού την νοητήν, ού τήν ψυχικήν, ού τήν φυσικήν, άλλά

τό εις ούσίαν ά γειν το ν θεόν καί συνέχειν τά πά ντ α καί παν τοίω ς πά ντω ν

προνοεΐν καί τό παρεΐναι πδσι τη πάντων άσχέτω περιοχή καί ταΐς επί

τά όντα πάντα προνοητικαΐς προόδοις καί ένεργείαις.

is Ά λλ ά καί κινήσεις θεοΰ το υ άκινήτου θεοπρεπώς τ ω λό γω συ γχ ω ρη -

τέον ύμνήσαι. Καί τό μεν εύθύ τό άκλινές νοητέον καί τήν άπαρέγκλιτον

πρόοδον των ένεργειών καί τήν έξ αύτοΰ τών όλων γένεσιν, τό δε 916d

έλικοειδες τήν σταθεράν πρόοδον καί τήν γόνιμον στάσιν, τό δέ κατά

κύκλον τό ταύτόν και τό τά μέσα καί άκρα, περιέχοντα και περιεχόμενα

2ο συνέχειν καί τήν είς αύτ όν τώ ν άπ αύ τοΰ προελη λυθ ότω ν έπιστ ροφή ν.

< 1 0 ) Εΐ δέ τις τήν ταύτοΟ τώ ν λογίω ν ή τήν της δικαιοσύνης θεωνυ- m

μίαν έπί τοΰ ίσου λαμβάνοι, ^ητέον ίσον τόν θεόν ού μόνον ώς άμερή

4s q Vide Col 1,17 7s q Cf Ps 18(17 ) ,10sq; Sap 7,22 sqq ; Hab 3,8 7 TI

Sé—14

ένεργείαις: Vide Doct Patr 91, s XII ; c f DN 112,7sqq; 147,4sqq; 153,4sqq; 154,7sqq;

160,9 ; 189,12sq ; 210,7sqq ; 212,16sqq; 215,8sqq ; Ep 9 ,1109Csq; Schol 381,8-14;

38 1 ,1 5- 49 ; 38 1 ,5 0 -5 2; Ps 139(138),8 ; Aris t Metaph 1072asqq; id Ph 200bsqq;

205a sqq; Plot E nn I II 1,1,23 sq; VI 7 ,37,16 ; Proci in Ale 167,20; id inst 134; 142; 152;

Gersh , ΚΙνησις ακίνητο?; Jeanneau , Jean Sco t, pp 23 8 sq; Kau lbach, Der philosophische

Begriff ; Meu rers, Die Idee; Rigg i, Il creazionismo 13 sq C f Ep h 4,6 15 sqq Cf

D N 153,4 sqq; 154,7 sqq; Schol 3 8 4 , 1 - 4 ; III Reg 19,11 sq; Mal 3,6 16 Καί τό μεν

εύθύ: Cf Schol 3 8 4 ,5 -1 0 19 τά μεσα καί άκρα: Cf Schol 3 8 4 ,1 1 -2 1 21 sqq

Cf DN 206 ,20 sqq; Proci in Ale 118,13; 119,1; 191,8 sqq; 326,6; id inst 122 ; 143; K och ,

Pseudo-Dionysius Areopagita, pp74sqq


4 αύ τφ : ία υτ ώ Pa Rc Pb Fb 7 καί prim: om VcK a 9 ή έτεροίωσιν: exp Lilla,

Osserv azioni, ρ 180 10 τροττήν: τροτπκήυ Fa Lc(e corr)W c 11 φυσικήν: φυτικήυ

VfP g 13 τό: τ φ PtPn VfFa LcL e (corr) 14 πάντα: om FaL e 16

Â K Â i v è s :

άκληνέΐ Re άττοκλινέζ Fa Le (corr) 19 τά δκρα Lc(e corr)L eW c 21

ταύτοΟ: τοΰ αύτοΰ Fb ν

t o ö t

αύτοΰ PaPtPnPbVe

t o ö

ταυτοΰ Re (ser τοΰ ταυτώυ)

Vf Vv VbFaLc Le W c V c K aP g




και άπαρέγκλ ιτον, άλλά καί ώς έπ ΐ πάντα καί δ ιά πάντων έπ ' ίσης

δ ιαφοιτώντα καί ώς της αύτοϊσότητος ύποστάτην, καθ' ήν ίσουργε ϊ τήν

δ ι ' άλλήλων άπάντων όμοίαν χώρησιν καί τήν των μεταλαμβανόντων

έπ' ίσης μετοχήν κατά τήν έκάστων έπ ιτηδε ιότητα καί τήν ίσην κατ '

άξ ίαν επ ί πά ντα νενεμημένην δόσιν καί κατά τό πδ σα ν Ισότητα νοητή ν, 5

νοεράν, λογικήν, αίσθητικήν, ουσιώδη, φυσικήν, θελητήν έξηρημένως καί

ένιαίως

áv

έαυτω προε ιληφέναι κατά τη ν υπέρ πάν τα πά σης ίσότητος

ποιητ ικήν δύναμιν .

< Χ . )

9 6 D ζ ΐ Ωρα δη τφ λόγω τόν πολυώνυμον θεόν ώς παντοκράτορα καί

ώς παλ αιόν ήμερων ύμνησ αι . Τό μεν γα ρ λέγετ αι δ ια τό πάντ ων αύτόν ίο

είναι παντοκρατορικήν Ιδραν συνέχουσαν καί περιέχουσαν τα όλα καί

ένιδρύουσαν καί θεμελιοΰσαν καί περισφίγγουσαν και άφραγές έν έαυτη

τό π αν ά πο τελοΰ σα ν καί εξ έαυτής τά όλα καθάπ ερ έκ (Μζης παν τοκ ρα το-

9 7 α

ρ ικής προ άγο υσα ν καί

îç

έαυτήν τά πάντα καθάπερ

ïç

πυθμένα παν το-

κρατορικόν έπιστρέφ ουσα ν καί συνέχουσαν αύτά ώς πά ντω ν εδραν π α γ - is

3 όμοίαν χώρ ησιν: Cf Schol 38 4,2 2- 26 5 Cf Schol 38 4,2 7- 41 7 sq Cf Schol

38 4, 42 -5 0 9 παντοκράτορα: Cf II Reg 7,8; II Cor 6,18; D - S 125; Epiph haer

72,3,1 et al 9s qq Cf D N 123,4; Schol 38 5, 2- 17 ; Or hom 3 in Gen 2 10

παλα ιόν ήμερων: Cf Dan 7,9 sqq 13 sq Cf E p 9,1105 A; Plot Enn III 3,7

4

sq

Cf D N 148,13 sq


4 έκάστω ν: έκάστω Vv Vb Lc corr) 5 νενεμημένην: θεονοουμένην Pt mut in

θεονομουμένην s lin) Pn Fa Lc e corr) θεονομουμένην Pt mut ex θεονοουμένην) VvV b

scr θεωνομουμένην) Le corr in νομμένην) Wc τό : om Rc add mg )Pt add s lin)

τό κατά coll Lc sed corr)Wc 6 αίσβητική ν: αίσθη τήν PtPnP bVfFaL cLeW c 7

έαυ τφ: αύ τφ Fa corr s l in) προειληφ έναι: προ σειληφ ίναι Pa προ ηληφ είναι Re

corr) lin 9 praem Κεφάλαιον I. Περί παν τοκρ άτο ρο?, πα λα ιού ήμερω ν, έν φ καί

περί αίώυος καί χρόνου Pa RcPtPn PbFbV fVeVv coll Κεφάλαιον Τ post χρόνου) V b

om Κεφάλαιον) Fa coll Κεφάλαιον I post χρόν ου) Lc Le coll Κεφάλαιον Τ post χρόνου)

Wc coll Κεφάλαιον Τ post χρό νου ) Vc Ka Pg om Τ) 9 καί: om PaR c 11 καί

περιέχουσαν: om VvVbLc exp)LeW c 12 έαυτη: αύτη PaRc 13 άποτελοΰσαν:

έπιτελοϋσα ν VvV b έαυτηζ omnes codd praeter RcPt: αυτής RcPt ν 14

προάγουσαν: cf Lilla, Osservazioni, ρ

8

έαυτήν: αύτή ν PaPtPn PbFa 15 Cf

Lilla, Osservazioni, ρ 181



IX . 10 - Χ. 1. 2 215

κρα τή, τά συνεχόμενα π άν τα κα τά μίαν ύπερέχουσαν πά ντα συνο χή ν

άσφαλιζομένην καΐ ούκ έώσαν αύτά διεκπεσόντα έαυτής ώς έκ παντελούς

έστίας κινούμενα παραπολέσθαι. Λέγεται δε παντοκράτωρ ή θεαρχία και

ώς πάντων κρατούσα καΐ άμιγώς τοις δ ιοικούμενος έπαρκοϋσα καΐ ώς

5 πα σιν έφετή καΐ έπέραστος

ούσ

καί Ιπιβάλλουσα πάσι τους έθελουσίους

ζυγούς καί τάς γλυκείας ώδΐνας του θείου και παντοκρατορικοΰ καΐ

άλύπου της άγαθότητος αυτής έρωτος.

<2> «Η μ ερ ώ ν » δέ «π α λα ιό ς» ό θεός υμνε ίται διά τό πάντω ν αυτόν 937β

είναι καί αΙώνα καί χρόνον καί πρό ήμερων καΐ προ αίώνος καΐ χρόνου,

ίο Κα ίτοι καί χρόνο ν καί ήμέραν καί καιρόν καί αίώνα θεοπρεπώ ς αύτό ν

προσρητέον ώς όντα κατά πάσαν κίνησιν άμετάβλητον καί άκίνητον καί

έν τ φ άε κινεΐσθαι μένοντα έφ' έα υτο ύ καί ώς αιώνος καί χρό νου καί

ήμερών αίτ ιον.

Διό καί έν ταΐς ίεράϊς τών μυστικών όράσεων θεοφανείαις καί πολιός

is καί νέος πλ ά ττ ετ α ι του μέν πρε σβυ τέρο υ τόν άρχα ΐον καί όντα « ά π

1

άρχής » , του νεω τέρου δέ τόν ά γή ρω σημα ίνοντος ή άμφοΐν τό έξ άρχής

διά πάντων άχρι τέλους αυτόν προϊέναι δ ιδασκόντων ή, ώς ό θείος ήμών

ίεροτελεστής φησι, του έκατέρου τήν άρχαιότητα την θείαν ύποδηλοΰν-

τος, του μέν πρεσβυτέρου τό πρώτον έν χρόνφ, του νεωτέρου δέ τό κατ' 9 7 c

άριθμόν άρχαιότερον έχοντος, έπείπερ ή μονάς καί τά περί μονάδα τών

3sqq Cf DN 111,3sq; 148,10sq; 155,16sq; 157,18sqq; 202,17; PI Phdr 251dsq; id Phlb

46c; id R 490b; 574a; id Sm p 206c; Clem prot X I 117,2; Bas ho m in Ps 44 43),4;

44 43),6; Gr Naz or 2,7; id or 4,71; Gr Nyss bapt diff 3 8 sqq Vide D an 7,9 sqq;

cf D N 134,15 sq; 189,12 sqq ; 213,7 sqq 10 χρόν ον: Cf Tit 1,2 ήμέραν : Cf Da n

7,9 sqq καιρόν: Cf Act 17,26 αΙώνα: Cf Je s 40,28; Bar 4,10 14 πολ ιός /

παλα ιός: Cf Dan 7,9 14 sq καί πολ ιός / παλα ιός καί νέος: Cf Schol 38 5, 18 -2 1; PI

Prm 140e sqq ; Cor sini, Il trattato, pp 100 sqq 14 sqq Cf D N 210,12 sqq 15 νέος:

Cf Hbr 13,8

5

sq Vide I Jo h 1,1 20 sq Cf D N 168,22; Schol 38 5, 22 -3 7


3 έστίας: αΐτίας RcP bF b 3 sqq Cf Lilla, Osservazioni, ρ 8 4 τοις διοικουμένοις:

τώ ν διοικουμένων Fb έιταρκοΟσα PtP nP bFa: παρ έχουσ α Pa έπάρχουσα cett codd

ν Lilla, Osservazioni, ρ

8

5 έτπβάλλουσα: περιβάλλουσαν Fb 7 άλύπο υ Pt

corr in άλυτο υ) PnFa: άθλου το υ Pa άλυ του cett codd ν 11 καί prim: om VvVb

άκίνητον: άμετακίνητον Vv Vb 14 πολ ιός* PaRcP t e corr)V f adscr γ ρ καί παλα ιός

mg ) VvV b corr in παλα ιός) Lc e corr)LeWc ν: παλα ιός* Pt corr in πολιός) P nPb FbV f

scr πολ ιός et adscr γ ρ καί παλαιός mg) VeVb e corr)FaL c corr in πολιός) V cKa Pg ;

cf Lilla, Osservazioni, ρ 182 15 πρε σβυ τέρο υ omnes codd praeter Fb : προ τέρο υ

Fb ν τόν: τό PtPn corr)Fa 16 ή άμφοΐν: παμφ οΐν Pa έπαμφοίν Re 17

διδασκ όντω ν: διδασκό νταιν Pa mut in διδάσ κοντα ι) διδάσκων Re corr s lin) διδάσκον

Pt co rr s lin) διδασκό ντοιν PnPbV v 6: om FbV c add s lin)




έπ ί πολύ προεληλυθότων άρ ιθμών άρχηγ ικώτερα.

<3> Χρή δέ, ώς οΐμαι , καί χρόνου καί αιώνος φύσιν έκ τών λογίων

ε ίδέναι . Καί γαρ ού τά πάντη καί απολύτως άγένητα καί όντως άΐδ ια

πανταχού φησιν αιώνια, καί τά άφθαρτα δέ καί άθάνατα καί άναλλοίωτα

καί όντα ωσαύ τως, ώς ότα ν λέ γη τό· « Έ πά ρθη τε, πύλ αι αιώνιοι » , καί s

τά όμοια. Πολλάκις δέ καί τά άρχαιότατα τη τοΰ αίώνος έπωνυμίς*

χαρ ακτη ρίζει καί τη ν δ λην δέ αύθις έσθ δτε τ οΰ καθ ή μας χρόνο υ

παράτασιν αΙώνα προσαγορεύει , καθ όσον καί ίδ ιότης αίώνός έστι τό

937 D

άρχ αϊον καί άνα λλο ίωτο ν καί τό καθόλου τό ε ίναι μετρεΐν.

Χρόν ον δέ καλεί το ν εν γενέσει καί φθορά καί άλ λοιώ σει καί άλ λο τε ίο

άλλ ως έχο ντα . Δ ιό καί ή μας ένθάδε κατά χρόνο ν όριζομένους αΙώνος

μεθέξειν ή θεολογία φησίν, ήνίκα τού άφθάρτου και άεί ωσαύτως έχοντος

αΐώνο ς έφικώμεθα. Τοις λο γίο ις δέ έσθ δτε καί έγχρ ονο ς αίών δοξά ζεται

καί αιώνιος χρόνος, εί καί μάλλον Τσμεν αύτοΐς και κυριώτερον τά δντα

94 α τ ω αίών ι καί τά έν γενέσει τ ω χρ όν ω καί λεγόμ ενα καί δηλού μενα . ts

Χρή τοιγαρούν ούχ άπλώς συναΐδ ια θεφ τω προ αιώνος οίεσθαι τά

αίώνια λεγόμενα, τοις σεπτοτάτοις δέ λογίο ις άπαρατρέπτως συνεπομέ-

νους αίών ια μέν καί εγχρ ονα κατά τούς συνεγνωσμένους αύ τοίς π ρο συ πα -

κούειν τρόπους μέσα δέ όντων καί γιγνομένων, δσα πή μέν αιώνος, πή

δέ χρό νου μετέχ ει. Τον δέ θεόν καί ώς αΙώνα καί ώς χρό νον ύ μνεΐν, ώς 2ο

2s q Cf Jes 40,28; Bar 4,10; Tit 1,2 2s qq Cf D N 182,20 sq; 186,13sq ; 189,14 sqq;

190,3; 215,8 sqq; PI Prm 141a; Plot En n II 1; III 7; Proci in Prm VI 229 sq; V II; id in

Ti III 25,30 sqq; id inst 34; 50 sq; 55 3 καί άπο λύτω ς άγέ νητα : Cf Schol

38 5,3 8- 38 8,1 8 5 Vide Ps 24 23),7; 24 23),9 6 αΐώνος έπ ω νυμ ί?: Cf D N 147,9;

Jes 40,28; Bar 4,10 10 Χρόνον: Cf Tit 1,2 11 sqq Cf Schol 38 8, 19 -2 1; I Cor

15 13 Èyxp v ç αίών: Cf Schol 38 8, 22 -2 8; Ps 49 48),9 sq 14 αΙώνιος χρόνος:

Cf Ps 77 76),6; Rm 16,25; II Tim 1,9; Tit 1,2 εί καί μάλλο ν ίσμεν αύτοϊς: Cf Schol

38 8, 29 -3 3 16 ούχ άπλώς συναΐδια θεφ: Cf Schol 388 ,34- 389 ,37


1 προεληλυθότω ν: προσεληλυθό των VvVb άρχηγικώ τερα: άρχηγικώτερον Re Vf

corr s l in) άρχηγικότερα Vv άρχιγηκοτέρα Wc 3 πά ντη omnes codd: πάντα ν

άΐδια όντως coll VvVb 4 πανταχ ού:

ù

πανταχού VvVbFaLe corr)Wc παντα χη

Le sed corr mg ) 5 λέ γη : λέγ ει Lilla, Osservazioni, ρ 182 τό: om RcPn 8

παρ άτασ ιν: παρ άστα σιν RcPn Fa corr) 9 καθόλου Pt e corr)Vv VbP g ν: καθόλον

cett codd 11 αΙώνος: αιωνίω ς Vv Vb 12 μεθέξειν: μέθεξιν Pa Rc Pn Fb Vb ser

μέτεξιν) μεθέξει Pt cor r)Fa 13 έφικώμεθα: έφικόμεθα Pn Pb FbV e έφεικώμεθα Fa

άφικώμεθα Vf λογίοις: λόγοις PnFa 16 τ φ : του Fb τό Vb 17 άπαρα τρέπτως:

άπα ρατρ έπτο ις PaR c συνεπομένους: έπομένους Pa e corr)Rc 18 συνεγνωσμένους:

έγνωσμένους VvV b αύτοΐς: αυτούς Pa αύτοϊς καί Vv VbL c corr)Le corr)



218 De Div in i s Nomin ibus

προς έαυτά καί rpòs άλληλα καί πρός τήν μίαν και πα ντελή της πάντω ν

εΙρήνης άρχή ν καί αΐτία ν, ήτις άμερώς έπιβεβηκ υΐα τοις δλοις ώσττερ τισ ί

κλείθροις τών διηρημένων συμπτνκτικοΐς τά πάντα όρίζει καί περατοΐ

καί άσφαλίζεται καί ούκ έα διαιρεθέντα χυθήναι προς τό άπειρον καί

άόριστον, άτακτα καί άνίδρυτα καί Ιρημα θεού γιγνό μενα καί της έαυτών 5

ένώσεως έξιόντα καί έν άλλήλοις παμμιγώς συμφυρόμενα.

Περί μέν ούν αύτής, δ τι ποτέ έστι, της θείας ειρήνης καί ήσυχίας, ήν

ό ιερός Ίοΰστος άφθεγξίαν καλεί καί έπί π άσαν γιγνω σκο μένην πρόοδον

άκινησίαν, όπως τε ήρεμεΐ καί ήσυχίαν άγει καί δπως έν έαυτη καί εΐσω

έαυτής έστ ι καί ττρός έαυτήν δλ ην δλ η ύπερ ήν ω ται καί ούτε είς έαυτήν ίο

9 9 β

ε ίσιούσα καί πολλα πλασ ιάζουσ α έαυτήν άττολείπει τή ν έαυτής ένωσιν,

άλλα καί πρόεισιν έπί

π ντα

ένδον δλη μένουσα δι ύπερβολήν της

πάντα ύπερεχοΰσης ένώσεως, ούτε είπεΐν ούτε έννοήσαί τινι τών όντων

ούτε Θεμιτόν ούτε έφικτόν. Ά λλ ώς άφθεγκτον καί το ύτ ο καί ά γνω στον

έπ αΰ τήν άναθέντες ώς πά ντω ν ούσαν έπέκεινα τάς νοητάς αυτής καί is

φητάς μετουσίας καί το ύτ ο ώς δυνατόν άνδράσι καί ήμιν πο λλώ ν άνδρών

άγαθών άπολειπομένοις έπισκοπήσωμεν.

e ( Τ ) Καί πρ ώ τον γε τού το φητέον, ότ ι τής αύτοειρήνης καί τής όλης

καί τής καθ έκαστόν έστιν ϋποστάτις καί ότι πάντα πρός άλληλα

συγκεράννυσι κατά τήν άσύγχυτον αύτών Ινωσιν, καθ ήν άδιαιρέτως μ

ήνωμένα καί άδιαστάτως όμως άκραιφνή κατά τό οίκεΐον Ικαστα είδος

4 χυθη ναι ττρόζ τό άττειρον : Cf Schol 39 2 , 14 -3 92 ,5 2 7 ήσν χ ίας : Cf C H 181 Β;

M T h 1 0 48 A ; E p 8 , 1 0 85 C 7 s q C f S c h o l 3 9 3 , 1 - 1 2 8 Ί ο ΰ σ τ ο ς : C f A c t 1 , 23 ;

18 ,7 ; Co l 4 ,11 ττρόοδον : Cf D N 112 ,8sq 10 sq Cf D N 135 ,16sq q 11 Cf

Schol 393,13 sq 12 Ινδον όλ η μένουσα: Cf Sch ol 393 ,15 sq 13 sq Cf D N 108,6

1 4 s q q C f D N 1 0 8 , 3 s q ; 1 0 8 , 9 s q q ; 1 0 9,1 6 1 5 s q C f S c h o l 3 9 3 , 1 7 - 1 9 1 6 s q C f

D N 139,17 sqq ; 230 ,6 sqq 18 sq Cf D N 120,1 ; 169 ,8 20 άσ ύγχ υτο ν αυτώ ν

Ι ν ωσ ι ν : C f D N 1 85 , 13 ; S c h o l 3 9 3 , 2 0 - 2 2 2 1 ό μ ως Α κρ α ιφ ν ή : C f S c h o l 3 9 3 , 2 3 - 2 8

P a R c P t P n P b F b V f V e V v V b F a L c L e W c V c K a ν

2 κα ί : om PaR c τ ισ ί : τ ι Fb τ ινά coni L i l l a , Os se rv az ioni , ρ 183 3 κλε ίθρο ^:

κλ ίθρο ΐ ΐ PaLc ( e corr ) κλήθρο ΐζ RcWc κλήρο ι ; P t ( corr in κλ ίθρο ις) PnFa κλε ίθρα coni

L i l l a , Os se rva z ioni , ρ 183 συμ πτυ κτ ικ ο ΐς : συμτπτττ ικο ΐς Pa συμπε-ττπκο ίς Re

συμτττυτ ικο ΐς Pn ( corr s l in ) σσυμτττυκτ ικο ΐ ΐ Ve συμπτυκτ ικά coni L i l l a , Os se rvaz ioni ,

ρ 1 8 3 5 γ ι γ ν ό μ ε ν α : γ ι ν ό μ ε ν α P aR c P n P b V e V v V b F aL c γ ε ν όμ ε ν α P t L e 7 s q q C f

L i l la , O s s e r v az i o n i , p p l 8 3 s q 1 0 έ α υ τ ή ν p r i m o mn e s c o d d p r aet e r F b : α ύ τ ή ν F b

ν 12 δλ η: δ π η Pa col l ante ένδον Pt 13 έννοή σαί : νοή σαί V vV b (corr) ένοήσαί

Wc 17 άττολειττομένοις: άττολε ιπομ ένης Pt (corr) άττολε ιπομ ένων V vV b 18

αϋτοε ιρήνηξ : αυ το ε Ιρήνη? Re αύτοΟ ε ρήνη$ P t (e corr )Vb ( corr ) αυτή ς ε ρήνη$ Le ( e

c o r r ) 1 9 Ο τ τ οσ τ ά τι ς: υ π ό σ τ α σ η P aR c ύ π ο σ τ ά τ η ξ V b W c



XI. 1. 2. 3

219

ϋστηκεν ουκ έπιθολούμ ενα δια τη ς προς τα άντικείμενα κράσεω ς ουδέ

άτταμβλύνοντά τι της ενω τική ς άκριβείας καΐ καθα ρότητος.

Μ ίαν ούν τινα καΐ ά π λή ν της ειρηνικής ένώ σεω ς θεω ρή σ ω μεν φύσ ιν

ένοϋσαν άτταντα έαυτή καί έαυτοϊς καί άλλήλοις καΐ διασ ώ ζουσ αν π ά ντα

5 έν ά σ υ γχύ τω π ά ντω ν σ υνοχή καί ά μ ιγή καί συγκεκραμ ένα. Δ ι ην οί

θείοι νόες ένούμενοι τα ΐς νοήσεσιν έαυτώ ν ένο ΰνται και τοις νοουμ ένοις

καί αύθις έπΐ την ά γνω σ τον άναβα ίνουσ ι τώ ν υπ έρ νουν Ιδρυμένω ν

σ υναφ ήν. Δ ι ην αϊ ψ υχα ί τους π α ντοδα π ο ύς έαυ τώ ν λόγους ένοΰσαι καί 949 d

πρό ς μίαν νοεράν σ υνά γου σ αι κα θα ρό τητα προ βα ίνουσ ιν οίκείω ς έαυταΐς

ίο όδω καί τάξει διά τής άθλ ου καί άμεροϋς νοή σεω ς έττΐ τήν ύπέρ νόησιν

ένω σιν. Δ ι ην ή μία καί άδιάλυτος π ά ντω ν σ υμ πλο κή κα τά τή ν θείαν

αυτής άρμ ονίαν Ο φ ίσταται καί έναρμ όζεται συμ φ ω νίςι παντελεΐ καί όμ ο-

voíqt

καί συμ φ υΐςι σ υνα γομ ένη τε ά σ υγχύ τω ς, άδιαιρέτω ς τε συνεχόμενη. 952 α

Δ ιήκει y à p ή τής παντελούς εΙρήνης όλότης èrr πάντα τά όντα κατά

is τή ν ά π λο υσ τάτην αυτής καί ά μ ιγή τή ς ένοποιοϋ δυνάμ εω ς πα ρο υσ ία ν

ένοϋσα π ά ντα καί συνδέουσ α τά άκρα διά τώ ν μέσω ν τοις άκροις κα τά

μίαν όμοφ υή συζευγνύμενα φ ιλίαν καί τό ά πο λα ύειν αυ τή ς δω ρουμένη

καί ταις έσχά ταις του π α ντός άπ οπερα τώ σ εσι καί π ά ντα όμ όγνια

ποιούσ α ταΐς ένότησ ι, τα ΐς ταύτότη σ ι, ταΐς ένώ σεσι τα ΐς συνα γω γα ΐς

20 άδιαιρέτω ς δη λαδή τής θείας ειρή νης έστώ σ ης καί έν ένί π ά ντα δει-

κνυούσ ης καί διά π ά ντω ν φ οιτώ σ ης καί τής οίκείας τα ύτότητος ούκ

έξισταμένης, πρόεισ ι γά ρ έπί π ά ντα καί μεταδίδω σ ι π α σ ιν οίκείω ς αύτοΐς

έαυτής καί ϋπερβ λύζει περιουσ ία τής είρηνικής γονιμ ότητος καί μένει δι

υπ εροχή ν ένώ σεω ς δλη πρ ος ό λη ν καί καθ' όλη ν έαυ τήν ΰπερηνω μ ένη.

952 β

25 <3) Π ώ ς δέ, φ αίη τις, έφ ίεται π ά ντα ειρήνης; Π ολλά γά ρ έτερότητι

1 Cf Schol 39 3 ,2 9 -4 2 5 Cf D N 148,10; Schol 393,43 sq 5s q Cf Schol

393 ,45- 396 ,11 10 Cf Schol 39 6, 12 -1 7 12 άρμ ονίαν: Cf D N 113,5 12sq

Cf Schol 39 6, 18 -2 0 16sqq Cf CH 181 A; 257 C; 273 Β sq; 328 A; 337 B; Schol

39 6, 21 -2 8; Proci in A ie 71,3 sqq; 158,3 sqq; id in Pr m IV 56; IV 113; V 174; id inst

110; 148 18 καί Tais έσχάταις: Cf Schol 3 96 ,2 9 -3 6 24 όλη πρ ό δλη ν: Cf

Schol 396,37 - 50 25 Cf Schol 397 1 - 3

PaRc PtPnPbFb VfVe VvVb Fa LcLeWc VcKa ν

1 ούδέ: οϋδέν PaR c ούτε Fb 2 τι τη? ένω τικήξ: τη ; ένω τική ς Pa ώ έυώ σεω ς καί

Re τι της Ιδικήΐ coni Lilla, Os serv azio ni, ρ 184 4 έαυτοϊς: έαυτης Pt( co rr)P nV fF a

αύ τοϊς Vv 8 έαυτώ ν PtPbF aLc LeW c: α ύτώ ν cett co da ν 13 te prim : τε καί

PaR c τε alt: δέ Vv Vb συνεχομένη: σ υγχεομένη PaR cP tPnP bFa Lc (e corr) 14

ή: om PaP n 17 συ ζευγνύμενα: σ υνζευγνύμενα PaRcW c συν6ζευγμένα PtP bF bF a

συ νεζενγμένην Pn 24 όλη : δλη ν PtP nFa καί: om Pt(add s lin)PnW c

Ο περηνω μένη: ύπερη νω μένην Pa (ser νττερεινω μένην) Pt PnF aL e



222


όντων ώς αίτ ιος πάντων των όντων λέγεται , τά δε ώς υπέρ πάντα και

τα πρώτως όντα ϋπερών ύπερουσίως .

Τί δέ όλως, φής, τό αύτοεΐναι λέγομεν ή την αύτοζωήν ή όσα άπολύτως

και άρ χηγ ικώς ε ίναι καί εκ θεοΰ πρ ώ τω ς ύφεστηκέναι τ ιθέμεθα; Τοϋτο δέ,

φαμέν, ούκ εστιυ άγ κύλο ν, άλ λ εύθύ και άπ λή ν τή ν διασάφ ησιν εχον. 5

Ού γαρ ούσίαν τ ινά Θείαν ή άγγελικήν ε ίναί φαμεν τό αύτοεΐναι τοΰ ε ίναι

τα όντα πάντα αίτ ίαν, μόνον γάρ τοΟ εΤναι πάντα τά όντα καί αύτό τό

95 D ε ίναι τό ύπερούσιον άρχή καί ούσία καί αίτ ιον, ούδέ ζωογόνον άλλην

θεότητα παρά τήν ύπέρθεον πάντων, όσα ζή , καί της αύτοζωής αίτ ίαν

ζωήν ούτε, συνελόν τα ε ιπείν, άρχικάς τω ν όντων καί δημ ιουργ ικός ουσίας ίο

καί υποστάσεις , άς τ ίνες καί θεούς των όντων καί δημιουργούς αύτοσχε-

διάσαντες άπεστομάτισαν, ούς, άληθώς καί κυρίως ε ιπείν, ούτε αύτοί

« ήδεισαν » , άτε δή ούκ όντας, ούτε « οί πατέρες αύτώ ν ». Άλ λ αύτ οεΐναι

956 α καί αύ τοζ ω ήν καί αύ το θεό τη τά φαμεν άρχικώς μέν καί θεϊκώς καί αίτια -

τικώς τή ν μίαν πά ντ ω ν ύπερ άρχ ιον και ύπερο ύσιον άρχήν καί αίτ ία ν, 15

μεθεκτώς δέ τάς έκδιδομένας έκ θεοΟ του άμεθέκτου προνοητικός δυνάμεις

τή ν αύ τοουσ ίωσιν, αύτο ζώω σιν, αύτοθέωσιν, ών τά όντα οίκε ίως έαυτοΐς

μετέχοντα καί όντα καί ζώντα καί ενθεα καί εστι καί λέγεται καί τά άλλα

5 άγκύλον: Cf Schol 400,51 6sq q Cf DN 181,16sqq; Jul ep 111, pl 90 ,1 0s qq ;

Ivánka Plato Christianus pp 251 sq 11

καί Θεούς τώ ν όντω ν: Cf Schol 401,1 sq

12 άληθώς καί κυρίως: Cf Schol 401,3 sq 13 Vide Dt 32,17; cf D t 8,3 sqq 17

Cf Schol 401 25 - 4 4 τήν αύτοουσίωσιν : Cf Schol 40 1 ,5 -2 4


1 τώ ν όντω ν: όντως Pt δντω ν Pn 2 ύπερω ν: ύπερκειμένως RcPt(cotr)Pn (mut in

ύπερκείμενος) υπερκείμενος Pb Lc (corr s lin) 3 λέγομ εν: λεγόμενον PaR cPt (cort)

όσα: δσ Pt(corr s l in)Vb (corr s l in) δσα άλλα Fb 4 άρχηγ ικώς: άρχικώς Fb

άρχηκώ ς K a (corr s lin) άρ χιγικ ώς Wc έκ ΘεοΟ omn es cod d praeter Pa Pb Fb: om

Pa έκ t o ü ΘεοΟ P bF b ν έκ ΘεοΟ πρ ώ τω ς ύφεσ τηκέναι τιθέμεθα : έκθέμεθα Pa

ύφεστικέναι Fb 6s q Cf Lilla, Osservazioni, p p l8 6 s q 7 τοΟ: το ύτο PnFa ser e

corr Ve 8 τό ύπερούσιον omnes codd: ύπερούσιον ν καί ούσία: exp Lilla,

Osservazioni, ρ 187 άλλη ν omnes codd (ser e corr Re): άλ λη ν 9 πά ντω ν:

τών πάντω ν PaPtP nVfLc (corr) τώ ιν πάν Re αύτοζωής: άποζωής Pa αύτοζωΐας

V b 10 ούτε: ούδέ Vf ού VvV b; cf Lilla, Osservazion i, ρ 187 11 ς τίνες omnes

codd praeter RcP nFa Lc: άστινας RcP nFa Lc (e corr) ν 12 άπε στομ άτισαν:

άπεστό μισαν VeVvVbL c (e corr) LeWc 13 άτε δή ούκ omnes codd (ser e corr Re)

praeter PaF bVv Vb: ούκ PaF bVv Vb (scr m g) ν 14 μέν καί omnes codd praeter

PbF b: μέν ouv καί Pb Fb μέν ούν ν 17 αύτοο υσίωσ ιν: om PaR c αύτοζώ ωσιν:

om PaRc αύτοζώοσιν Fb αύτοζώωσιν Le τήν αύτοζώωσιν Vb; cf Lilla, Osservazioni,

ρ 187 18 καί sext omn es cod d praeter Le : και τώ ν Le (e corr) ν



X I . 6

223

ώ σ α ύ τ ω ς . Δ ι ό κ α ί π ρ ώ τ ο ν α ύ τ ώ ν ό ά γ α θ ό ς ύ π ο σ τ ά τ η ς λ έ γ ε τ α ι ε ί ν α ι ,

ε ί τ α τ ω ν ό λ ω ν α ύ τ ώ ν , ε ί τ α τ ω ν μ ε ρ ικ ώ ν α ύ τ ώ ν , ε ί τ α τ ώ ν ό λ ω ς α ύ τ ώ ν

μ ε τ ε χ ό ν τ ω ν , ε ί τ α τ ώ ν μ ε ρ ικ ώ ς α ύ τ ώ ν μ ε τ ε χ ό ν τ ω ν .

Κ α ί τ ί δ ε ι π ε ρ ί τ ο ύ τ ω ν λ έ γ ε ι ν ; Ό ι τ ο υ γ έ τ ί ν ε ς τ ώ ν θ ε ίω ν ή μ ώ ν ίε ρ ο δ ι -

5 δ α σ κ ά λ ω ν κ α ί τ η ς α ύ τ ο α γ α θ ό τ η τ ο ς κ α ί θ ε ό τ η τ ο ς ύ π ο σ τ ά τ η ν φ α σ ί τ ό ν

ύ π ε ρ ά γ α θ ο ν κ α ί ύ π έ ρ θ ε ο ν α ύ τ ο α γ α θ ό τ η τ α κ α ί θ ε ό τ η τ α λ έ γ ο ν τ ε ς ε ί ν α ι

τ η ν ά γ α θ ο π ο ι ό ν κ α ί θ ε ο π ο ι ό ν έ κ θ ε ο ύ π ρ ο ε λ η λ υ θ υ ΐ α ν δ ω ρ ε ά ν κ α ί α ύ τ ο - 9 6 β

κ ά λ λ ο ς τ ή ν α ύ τ ο κ α λ λ ο π ο ι ό ν χ ύ σ ι ν κ α ί δ λ ο ν κ ά λ λ ο ς κ α ί μ ε ρ ικ ό ν κ ά λ λ ο ς

κ α ί ό λ ω ς κ α λ ά κ α ί ε ν μ έ ρ ε ι κ α λ ά , κ α ί ό σ α ά λ λ α κ α τ ά τ ό ν α ύ τ ό ν ε ί ρ η τ α ι

to κ α ί ε ί ρ ή σ ε τ α ι τ ρ ό π ο ν δ η λ ο ύ ν τ α π ρ ο ν ο ί α ς κ α ί ά γ α θ ό τ η τ α ς μ ε τ ε χ ο μ έ ν α ς

ύ π ό τ ώ ν ό ν τ ω ν , έ κ θ ε ο ύ τ ο ύ ά μ ε θ έ κ τ ο υ π ρ ο ϊ ο ύ σ α ς ά φ θ ό ν ω χ ύ σ ε ι κ α ί

ύ π ε ρ β λ υ ζ ο ύ σ α ς , ί ν α ά κ ρ ι β ώ ς

π ά ν τ ω ν α ί τ ι ο ς έ π έ κ ε ι ν α ή π ά ν τ ω ν , κ α ί

τ ό ύ π ε ρ ο ύ σ ι ο ν κ α ί ύ π ε ρ φ υ έ ς π ά ν τ η ύ π ε ρ έ χ ο ι τ ώ ν κ α θ ό π ο ί α ν π ο τ έ

ο ύ σ ί α ν κ α ί φ ύ σ ι ν .

3 τώ ν μερικώ ς: Cf Schol 401,45 sq 5 τη? α ύτο α γα θό τητος: Cf D N 122,1 sq; Schol

40 1 ,4 7-5 1; Ep 2 ,1068A sqq 10 προνοίας καί άγα θότητας: Cf D N 117,11 sqq;

Schol 40 1,5 2- 40 4,2 11 έκ θεοΟ τοΟ άμεθέκτου: Cf Schol 4 04 ,3 -1 9


1 πρ ώ τον RcVv: πρ ώ τω ς P t co rr i n πρ ώ τω ν) Pn co r r s l in )PbLc co r r in πρ ώ τω ν)

π ρ ώ τω ν cett codd ν α ύτώ ν: α ύτώ ν είτα τώ ν μερικώ ν α ύτώ ν e l in 2 hue intrusum)

VvVb 2 τώ ν pr im: om Fb είτα τώ ν δλω ν αύ τώ ν: om PaRc δλω ς PtPnP bFb:

om Wc όλικώ ς VfV e δλω ν cett codd Le e corr) ν εΤτα τώ ν μερικώ ν α ύτώ ν, εΤτα

τώ ν δλω ς α ύτώ ν: om Wc 3 εΤτα τώ ν μερικώ ς α ύτώ ν μετεχόντω ν: om RcFb add

mg)VvV bLc exp)LeWc αύ τώ ν: έαντώ ν Le exp) 5 φ ασ ί: φ ασ ίν RcPtVvFa

φ ησ ίν Pn Fb ser φ ησ ί) Vb Lc 6 θεότητα: θειότητα PaRc 7 sqq Cf Lilla,

Oss ervazio ni, ρ 188 8 καί μερικόν κάλλο ς: om Vf κάλλο ς tert: κάλλου ς V b

corr) 9 καί έν μέρει καλά: om Pa 10 άγα θό τητας: ά γαθ ότητος PaRcL c e

corr) 13 ύπερέχοι omn es codd praeter Fa: ύπερέχει Fa ύπερέχη ν; cf Lil la,

Oss ervazio ni, ρ 188 π ο τέ om nes cod d praete r Pt: τε Pt τίνα π ο τέ ν



XII . 1 .2 . 3 .4

2 2 5

δέ ή πάντα θεωμένη -πρόνοια καί άγαθότητι παντελεΐ καί πάντα περι-

θέουσα καί συνέχουσα καί έαυτής άποπληροϋσα καί υπερέχουσα ττάντα

τά της π ρ ο νο ίας αύ τη ς άπ ο λα ύ ο ντ α.

< 3 > Τ αύ τα μέν ο υ ν έπ ί της π ά ντ α ύ π ερ β αλλο ύ σ ης αίτιας άπ ο λύ τω ς

s ϋ μνητέον καί π ρ ο σ ρ ητέο ν αύ τήν ύ π ερ έχο υ σ αν άγ ιό τη τα καί κυ ρ ιό τητα

καί βασιλείαν ύπερκειμένην καί άπλουστάτην θεότητα. Καί γάρ έξ αυτής

έν ένί καί άθρόως έκπέφυκε καί διανενέμηται πάσα άμιγής άκρίβεια πάσης

είλικρινοΟς καθαρότητος, πάσα ή τών δντων διάταξίς τε καί διακόσμησις

9 D

άναρμοστίαν καί άνισότητα καί άσυμμετρίαν έξορίζουσα καί είς τήν

ίο εύτακτο ν τα ύτ ότ ητ α καί όρθ ότη τα γανυμένη καί πε ριά γο υσ α τά μετέχειν <m

αυ τής ήξιω μένα, π άσ α ή π αντελής καί π άντω ν τώ ν καλώ ν π αγ κτησ ία,

πά σα άγ αθή πρό νοια Θεωρός καί συνοχική τώ ν προνοουμ ένων , έαυ τήν

άγ αθο π ρ επ ώ ς έπ ιδ ιδ ο ϋ σ α π ρ ό ς έκθέω σ ιν τώ ν έπ εσ τρ αμμένω ν.

< 4 > Ε π ε ι δ ή δέ ύ π ε ρ π λ ή ρ η ς π ά ν τ ω ν έ σ τί ν π άντω ν αϊτιο ς κατά μίαν

is τήν π ά ντ ω ν ύ π ερ έχο υ σ αν ύ π ερ β ο λή ν, άγ ιο ς άγ ίω ν υ μνείται καί τά λο ιπ ά

καθ ΰπερβλύζουσαν αίτίαν καί έξηρημένην ύπεροχήν, ώς άν τις φαίη. 972

Β

Καθ δσον ύπερέχουσι τών ουκ όντων τά όντα, άγια ή θεία ή κύρια

ή β ασ ιλικά καί αυ τώ ν μετεχό ντω ν αί αύ το μετο χαί , κατά το σ ο ύ το ν

ύ π ε ρ ί δ ρ υ τ α ι π ά ν τ ω ν τ ώ ν δ ν τ ω ν ύ π έ ρ π ά ν τ α τ ά ό ν τ α κ α ί π ά ν τ ω ν

20 τώ ν μετεχό ντω ν καί τώ ν μετο χώ ν άμέθεκτος αίτιος. Αγ ίου ς δέ καί

4sq άπολύτως ύμνητέον: Cf Schol 404,27 - 2 9 4sq q Cf DN 180,3sqq; 219,14sq

7 sq Cf PI Phlb 52d; id Smp 211e 9 καί άνισότητα: Cf Schol 4 0 4 ,3 0 - 4 4 lOsq

Cf DN 191,9 sqq; 2 2 4, l l sq 12 πρόνοια: Cf DN 117,12 12sq Cf DN 131,9sq;

224,13 sqq; CH 165 Β sqq; Plot Enn III 6,5; V I 9,7 sqq; G r Naz or 38,7; 39,8 15

ύπερβολήν: Cf DN 155,20 άγιος άγίων: Cf Schol 404,47 -4 0 5 ,4 ; Dan 9,24; Jes

6,3 20 ό άμέθεκτος αίτιος: Cf Schol 404 ,45 sq Αγίους: Cf Lev 11,44; Mt 27,5 2;

I Thess 3,13; II Thess 1,10; Ape 16,6; 18,20 20 sq Α γίους δέ καί βασιλείς: Cf Schol

4 0 5 , 5 - 3 4


1 παντελεί: παντελή Pa παντελής Re 4 έπί της πάν τα: πάντα έπΐ της Pa Rc

πάντα έπί της πάντα Pt(corr)Pn PbL c (corr) 10 γάννυμένη PbV fLe(e corr)VcKaP g

ν γαννυμένην Ve περιάγουσ α: περιέχουσα Pb Fb 12 άγαθή: θεϊκή Pb Fb

πρό νοια: om Pa Rc 13 έπεστραμμένων omn es codd (Pa ser έπεσταμμένων) praeter

Fb : ύπεστραμμένων F b ν; cf Lilla, Osservazioni, ρ 189 14 πάντω ν αίτιος: παναίτιος

Pt(corr s lin)PnLc (e corr) 15 τήν: τών VvV b (s lin) 16 καί: om Vb(sed add

s lin)L c (add s lin) 17 ύπερέχ ουσι: ύπερέχει Pa Rc (co rr ex ύπερέχη ) ύπερέχουσιν

Vv άγια: ή άγια Lc(e corr)LeW c ή κύρια: om Vv Vb 18 βασιλικά: βασιλεία

RcPt(corr)PnLc (corr mg ßaaiXlCTCTa Fa αύτών: αύ τώ ν Vb ; cf Lilla, Osservazioni,

ρ 189 20 άμέθεκτος: άμεθέκτως Pa άμέθκτος Pt om V f

ó

άμέθεκτος αϊτιος: om

V f




β α σ ι λ ε ί ς κ α ι κ υ ρ ί ο υ ς κ αι θε ο ύς κ α λ ε ί τ α λ ό γ ι α τ ά ς έ ν έ κ ά σ τ ο ι ς ά ρ χ ι κ ω τ έ ρ α ς

δ ι α κ οσ μ ή σ ε ις , δ ι ' ώ ν α ί δ ε ύ τ ε ρ α ι τ ω ν έκ θ ε ο ΰ δ ω ρ ε ώ ν μ ε τ α λ α μ β ά ν ο υ σ α

τ η ν τ η ς έ κ ε ί ν ω ν δ ι α δ ό σ ε ω ς ά π λ ό τ η τ α π ε ρ ί τ ά ς έ α υ τ ώ ν δ ι α φ ο ρ ά ς

π λ η θ ύ ο υ σ ι ν , ώ ν α ί π ρ ώ τ ι σ τ α ι τ ή ν π ο ι κ ι λ ί α ν π ρ ο ν ο η τ ι κ ώ ς κ αΐ θε οε ιδ ώ ς

π ρ ο ς τ ή ν έ ν ό τ η τ α τ ή ν έ α υ τ ώ ν σ υ ν ά γ ο υ σ ι ν . 5

< Χ Ι Ι Ι . )

977 β < 1 )

Τ ο σ α Ο τ α κα ι π ε ρ ί τ ο ύ τ ω ν . Έ π ' α υ τ ό δ έ λ ο ι π ό ν , εΐ δ ο κ εΐ , τ ω λ ό γ ω

τ ό κ α ρ τ ε ρ ώ τ α τ ο ν χ ω ρ ώ μ ε ν . Κ α ι γ α ρ ή θ ε ο λ ο γ ί α τ ο υ π ά ν τ ω ν α ι τ ί ο υ κ αΐ

π ά ν τ α κ α ι ά μ α π ά ν τ α κ α τ η γ ο ρ ε ί κ α ι ώ ς τ έ λ ε ι ο ν α ϋ τ ό κ α ί ώ ς ε ν ά ν υ μ ν ε ΐ .

Τ έ λ ε ι ο ν μ ε ν ο ύ ν έ σ τ ι ν

ù

μ ό ν ο ν ώ ς α υ τ ο τ ε λ έ ς κ α ί κ α θ ' έ α υ τ ό ύ φ ' έ α υ τ ο ΰ

μ ο ν ο ε ι δ ώ ς ά φ ο ρ ι ζ ό μ ε ν ο ν κ α ί δ λ ο ν δ ι ' ό λ ο υ τ ε λ ε ι ό τ α τ ο ν , ά λ λ α κ α ί ώ ς ίο

ύ π ε ρ τ ε λ έ ς κ α τ ά τ ό π ά ν τ ω ν ύ π ε ρ έ χ ο ν κα ί π α σ α ν μέ ν ά π ε ι ρ ί α ν ό ρ ί ζ ο ν ,

π α ν τ ό ς δ έ π έ ρ α τ ο ς ΰ π ε ρ η π λ ω μ έ ν ο ν κ αί ύ π ό μ η δ εν ός χ ω ρ ο ύ μ ε ν ο ν ή

κ α τ α λ α μ β α ν ό μ ε ν ο ν , ά λ λ ά δ ι α τ ε ΐ ν ο ν έ π ί π ά ν τ α ά μ α κ α ί ϋ π έ ρ π ά ν τ α τ α ι ς

I βασιλείς: Cf I Ptr 2,9; Ap e 5,10 κυρίους: Cf Nu m 11,28 sq; Ep h 6,5; Col 3,22; I

Tim 6,1 Θεούς: C f P s 82(8 1) ,6; Jo h 10,34 sq 2 sqq C f D N 155,9 sqq; CH 165 A;

180 A; 205 C; 2 12 B; 24 0 C; 2 73 A; 3 04 A; E H 445 A; 5 01 A; Clem str IV 66,1; V II

9,2 sqq; Bas Spir 9,23 ; G r Naz or 6,13; 21 ,1; 28,1 sqq; 28,3 1; 31,14 ; 38,9; 41 ,11; G r

Nyss Eun I 311; I I 69; Proci in Cra 60,15sqq; id inst 12; 112; 146sq; 164; 204; id theol

plat I I 4 ; R oq ues , L Univers d ionysien , pp 73 sq q; 107 ; 156 sqq; 208 3s q δ ιαφο ρά?

πληθύο υσιν : Cf Sc hol 4 0 5 , 3 5 - 3 7 6 Vide Proc i in Aie 241 , 2 ; c f id in Aie 37 , 16

8 τέλειον: C f M t 5,4 8; PI Ph lb 67a εν: C f I Ti m 2,5; PI Pr m 137c sqq ; id Ph lb

1 4 c s q q 9 s q q C f D N 1 3 4 , 1 0 s q ; S c h o l 4 0 5 , 3 9 - 4 8 ; V ölker Kon temp lat ion pp 73 sqq

I I

άπειρίαν : Cf D N 138 , 12 13sq Cf D N 124 , 7 sq ; 143 , 12s q ; Proc i in Aie 32 7 , 4s qq ;

id inst 86; 152

PaR c PtP nP bF b VfVe VvV b Fa Lc L eW c Vc K a Pg (post 5 συν άγο υσιν def ic )

1 τάς : τά P nF b άρχ ικωτέρας: άρχ ηγικωτέρα ς PaR c άρχ ικο τέρας F b άρχ ηκωτέρας

V b 2 έκ: om V vV b 4 πληθ ύουσιν: πληθύνουσιν Vf Lc (e cor r)Le (corr) l in

6 praem Κεφάλαιον ΙΓ Pa Κεφάλαιον

I Γ

Περί τελείου καί ένός RcPtPnPbFbVfVeVv

(co ll Κεφά λαιον ΙΓ post^ ένόξ) V b ( om Κεφάλαιον) Fa (col l Κεφά λαιον IΓ po st ένός)

Lc Le (c oll Κεφάλαιον I Γ post ένό ς) W c Vc K a 6 αύτό : αύ τω PtPn Pb(c o rr )Fb VvF a

LcL e(co rr)W c δέ: δή Pa Rc om Le (add s l in) λοιπό ν: om PtPn 7 t ò : τ ω

Fb Vb Vc καρτερώτατον: καρτερότατον Vv καρτερικώτατον Pb Fb (ser κατερικώτατον)

Wc 8 κατη γορεί καί ώς τέλειον αυτ ό om nes codd (pro αύτ ό ser αϋτό ν Pa Rc V b) :

κατηγορ εί ν ; c f Lil la , Osserv azion i, ρ 189 12 ύπερηπλω μένον: ΰπερηπλομένον F b

om FaW c χωρούμενον: χειρούμενον Pn Fa Lc (e cor r) 13 άλλα omnes codd

praeter P bF bL c L eW c : άλλά καί P bF bL c (e c orr ) Le Wc v ; c f L i l la , O sservazioni , ρ 190



XIII. 2. 3

229

πάντων κα ι Οπερ πάντα κα ι έν ικώς α ίτ ιον κα ι ύπέρ αύτό το εν öv και

αύτό τό εν öv όρ ίζον, έττε ί ιτερ τό öv εν τό έν τοις ούσιν ένάριθμόν έστιν ,

άριθμός δε ουσίας μετέχει . Τό δε υπερούσιον εν και τό öv εν και ττάντα

9 Ο D

άριθμόν όρ ίζε ι κα ί αύτό έστ ι κα ι ένός κα ι άρ ιθμοΰ κα ί παντός όντος άρχή

5 καί α ίτ ι α καί άριθμός καί τάξ ις.

Δ ιό κα ί μονάς ύμνουμένη κα ί τρ ιάς ή υπέρ πάντα Θεότης ουκ εστ ίν

ο ύ δέ μ ο ν ά ς , ο υ δέ τ ρ ι ά ς ή π ρ ο ς ήμ ώ ν ή ά λλο υ τ ι ν ό ς τ ω ν ό ν τ ω ν δ ι εγ ν ω -

σ μ έν η , ά λλά ί ν α κα ί τ ό ύ π ερ ην ω μ έν ο ν α υ τ ής κα ί τ ό θ εο γ ό ν ο ν ά ληθ ώ ς Ι

Λ

Ομ ν ήσ ω μ εν , τ ή τ ρ ι α δ ι κή κα ί έν ι α ί φ θ εω ν υ μ ί α τ ην ΰ π ερ ώ ν υ μ ο ν ό ν ο μ ά ζο -

ιο μεν, το ις ούσ ι τη ν υπ ερο ύσ ιον . Ουδε μία δέ μονάς ή τρ ιά ς, οΰδέ άριθμός

ο ύ δέ έν ό τ ης ή γ ο ν ι μ ό τ ης ο ύ δέ ά λλο τ ι τ ω ν ό ν τ ω ν ή τ ι ν ι τ ω ν ό ν τ ω ν

σ υ ν εγ ν ω σ μ έν ω ν εξ ά γ ε ι τ η ν Οπερ π ά ν τ α κα ί λό γ ο ν κα ί ν ο υν κ ρ υ φ ι ό τ ητ α

τ ης ύ π έρ π ά ν τ α ύ π ερ ο υ σ ί ω ς ύ π ερ ο ύ σ ης ύ π ερ θ εό τ ητ ο ς , ο υ δέ ό ν ο μ α α υ τ ής

εσ τ ί ν ο ύ δέ λό γ ο ς , ά λλ έν ά β ά τ ο ι ς έ ξ ήρ ητ α ι .

Β Κ α ί ο υ δέ α ύ τ ό τ ό τ ής ά γ α θ ό τ η τ ο ς ώ ς έφα ρ μ ό ζο ν τ ες α ϋ τ ή π ρ ο σ φέρ ο μ εν ,

άλλά πόθω του νοε ΐν τ ι κα ί λέγε ιν περ ί τής ά^φήτου φύσεως εκε ίνης τό

τ ώ ν ο ν ο μ ά τ ω ν σ ε π τ ό τ α τ ο ν α ΰ τ ή π ρ ώ τ ω ς ά φ ι ε ρ ο ϋ μ ε ν . Κ α ί σ υ μ φ ω ν ή σ ο ι -

μ εν α ν κά ν τ ο ύ τ ω τ ο ι ς Θεο λό γ ο ι ς , τ ής δέ τ ώ ν π ρ α γ μ ά τ ω ν ά ληθ ε ί α ς

2 C f S c h o l 4 1 2 , 4 5 - 4 8 3 s q q C f D N 1 68 ,2 2 6 s q C f S c ho l 4 1 2 , 4 9 - 5 3 ; P a ch y m er es

a d l o c u m , P G 3 , 9 9 2 D 6 s q q C f M a x a m b i g 1 1 8 8 A 8 s q C f D N 1 1 2 , 7 s q q ;

1 1 5 , 1 9 s q q ; 1 1 6 , 7 s q q ; S c h ol 4 1 3 , 1 - 1 4 l O s q q C f D N 1 0 9, 16 ; 1 1 7 , 5 s q q ; 1 9 7 , 1 9 s q ;

Scho l 413 ,15-31 ; PI Prm 142a ; Proe l theo l p la t I I 6 ; I I 10 ; K och , Pseudo-Dionys ius

A r e o p a g i t a , p 2 1 2 1 5 s q q C f D N 1 38 ,1 s q q ; 1 4 3 , 9 s q q ; C H 1 4 0 C s q q ; M T h l O O O A sq q

1 6 ά λ λ ά π ό θ ω τ ο υ voeîv: Cf Schol 413 ,32— 55 17 τ ώ ν ό ν ο μά τ ω ν σ ε π τ ό τ α τ ο ν : C f

S c h o l 4 1 3 , 5 6 - 5 8

P a R c P t P n P b F b V f V e V v ( p o s t 1 6 VOETV T I d e f i c ) V b F a L c L e W c V c K a ν

2 ôv pr im: om PaRcPt add mg ) εν Pn (adscr δν έν άλ λω s l in) ένάριθμόν: έναρίθμ ιόν

Pa Rc 4 καί ένός:

Ò

évo? PaR c κα ί άρ ιθμού: άρ ιθμοΰ PaR cPb FbW c 6 μονάς :

ένας Pa Rc ή μονάς V b 7 ούδέ prim : δέ ουδέ Pb Fb W c 8 Ινα: ε ΐ PaR c 10

τ ο ι ς : έ ν τ ο ι ς P a R c P b F b V f W c 1 1 ο ύ δ έ p r i m o m n e s c o d d p r ae t e r F b V b W c : ο ύ τ ε

FbV bW c ν ή a l t : om Vv Vb τ ιν ι : τ ι Le (e corr ) τ ι ν ι τώ ν όντ ων :

o m F b V v V b W c 1 2 σ υ ν ε γ ν ω σ μ έ ν ω ν : σ υ ν ε γ νω σ μ έ ν ο ν P a R c V f L c L e V c K a L i ll a ,

Osservaz ion i , ρ 192 voöv : νοΟν καί V eF aL e 12 sq καί λό γο ν καί νοΟν κρ υφ ιότ ητα

τ η ς υ π έ ρ π ά ν τ α : o m W c 13 π ά ν τ α : π ά ν τ α κ α ί λ ό γ ο ν κ α ί voùv e lin 12 hue

i n t ru s u m ) P a R c P b V f a d s c r m g ) V e V c K a πάντων Le (corr mg) ; c f L i l la , Osservaz ion i ,

ρ 192 ϋπε ρβεό τητο ς : Θεότητος W cVc K a 15 έφαρμόζοντες: έφαρμόζοντος PtPn Fa

16 νοε ΐν om nes codd praeter Pb Fb : έννοε ΐν Pb Fb ν 17 συμφ ωνή σοιμεν : συ μφω νήσο-

μ εν P a σ υ μ φ ω ν ή σ ω μ ε ν R c P t P n V e F a



230

D e D i v i n i s N o m i n i b u s

98 Β

άπ ολειφ θησ όμ εθα. Δ ιό καί αυ τοί την διά τω ν άπο φ ά σ εω ν άνοδον πρ οτε-

τιμή κα σιν ώ ς έξισ τώ σ αν τη ν ψ υχή ν τω ν έαυ τή σ υμφ ύλω ν και δια π α σ ώ ν

τω ν Θ είω ν νοήσ εω ν όδεύουσ αν, ώ ν έξήρη ται « το Ο περ π ά ν όνομα » καί

π ά ντα λό γον καί γνώ σ ιν, έπ ' εσ χάτω ν δε τώ ν όλω ν α ύτω σ υνάπ τουσ αν,

καθ' όσ ον καί ή μ ΐν έκείνω σ υνά πτεσ θα ι δυ να τόν. 5

98

e <4> Τ α ύτας ήμ εΐς τά ς νο η τάς θεω νυμ ίας σ υνη ρη κό τες, ώ ς έφικτόν,

ά νεπτύξαμ εν ού μόνον α υ τώ ν της ακ ριβείας ά πο λειπό μ ενοι, τοΰ το γα ρ

άλ ηθώ ς καί ά γγελο ι φ αΐεν, ούδέ τη ς κα τά ά γγέλο υς α υ τώ ν ύ μ νφ δία ς,

καί τώ ν εσ χά τω ν γα ρ ά πο δέουσ ιν οι κρ ά τισ τοι τώ ν πα ρ ' ή μ ΐν θεολόγω ν,

ούτε μήν α υτώ ν τώ ν θεολόγω ν ούδέ τώ ν α ύτώ ν άσ κη τώ ν ή σ υνοπ αδώ ν, ίο

ά λλ α καί τώ ν ή μ ΐν ό μ ο ταγ ώ ν έσ χά τω ς καί ύφ ειμένω ς. Ω στε, εί μεν όρθώ ς

εχοι τά είρη μένα καί ώ ς κα θ' ήμ άς όντω ς έφη ψ άμ εθα τη δια νοία της

θεω νυμικής ά ναπ τύξεω ς, έπί τον π ά ντω ν άγα θώ ν αίτιον τό π ρ ά γμ α

άνα θετέον τον δω ρο ύμ ενον π ρ ώ το ν α ΰ τό τό ειπείν, έπειτα τό εύ ειπείν.

Κ αί εί τι τώ ν όμ οδυ νάμ ω ν πα ρ α λέλ ειπ ται, κά κεΐνο ήμ άς κ α τά τά ς is

98 D

α ΰτά ς μεθόδους π ρ οσ υπ α κ ού ειν δεήσ ει. Εί δέ τα ύ τα ή ουκ όρθώ ς ή ά τελώ ς

έχει, καί της άλη θείας ή ο λικώ ς ή μερικώ ς ά π ο π επ λα νή μ εθα , τη ς σ η ς

αν εΐη φ ιλα νθρω πία ς έπα νορ θώ σ α σ θα ι τόν άκ ουσ ίω ς ά γνο ο ΰ ντα καί

μ εταδο ΰναι λ ό γο υ τω μα θεΐν δεομένω καί έπαμ υνα ι τω μή α υτάρ κη

δύνα μ ιν εχοντι κα ί ίά σ α σ θα ι τόν ουκ έθέλοντα ά ρ ρ ω σ τεΐν κα ί τα μεν τ

π α ρ ' έαυ τοΰ , τά δέ π α ρ ' έτερω ν έξευρίσ κοντα, π ά ντα δέ έκ τάγ α θο ϋ

984 α

λα μ β ά νο ντα καί εις ήμ άς δια β ιβ ά σ α ι. Μ ηδέ ά πο κά μ η ς φ ίλον ά νδρ α εύερ-

1 sqq Cf CH 141 Λ ; 145 A; M Th 1000 Β ; E p 4,1072 Β; Scho l 416,1 sq; PI E p 2,312e;

313a; Anast S serm o III 6 ,4 0 - 4 3 3 Vide Phil 2,9 6 sqq Cf D N 139,17 sqq;

218,16sq; Schol 416,3—7; Koch, Pseudo-Dionysius Areopagita, ppóOsq; Pera S.

Thomae Aquinatis in l ibrum

ρ37 4 15 Cf Schol 4 16 ,8 -1 1 22 Cf PI G rg 470c;

id Pit 257b

PaRc PtPnPbFb VfVe Vb Fa LcLeWc VcKa ν

1 άπο λειφ θησ όμεθα: άπολειφ θοσόμ εθα Pa άπολειφ θεισώ μεθα Re άπ ολη φ θησ όμ εθα Pt

2 έαυτη: έναυτή RcVf έαυτης PaPt(corr)PnPbFbV eVbF aLcL eW c 4 εσχάτω ν:

έσχά τω ιν Re εσχά τω PtPnVb VcK a; cf Lilla, Osservazioni , ρ 192 α ύτω : α υτό PaRc

10 ούτε μήν α υτώ ν τώ ν Θ εολόγω ν: om Vb τώ ν prim: om Le (add mg) ούδέ:

ούτε Pn V fL c 11 Cf Lilla, O sse rvaz ioni, ρ 192 12 εχοι: εχει VfV e; cf Lilla,

Osservazioni , ρ 193 13 ά γαθώ ν: om Pt(add mg)Le (add mg) 14 αύ τό τό:

α ΰτόν Pa α ύτό Re τό alt: του V b καί Le (corr mg ) 15 κάκεΐνο: κάκεϊνω Re

(co rr) κάκ είνους Le (e co rr) 15 sq τάς α ΰτά ς μεθόδου?* Pa Rc Pt (ser

T O U S

αυτούς

λόγους et adscr

èv

ά λλ ω κα τά τά ς αύ τάξ μεθόδους mg ) FbV bLc LeW c ν: τους αύτούς

λόγους* Pt (adscr έν άλλφ κατά τάς αυτός μεθόδους mg) Pn Fa τους αύτούς λόγους

καί τάς αύ τάς μεθόδους PbVfV eVcK a; cf Lilla, Osserv azioni, ρ 193 16 πρ οσ υπ α κο ύ-

ειν: πρ ος ύπ ακ ού ειν Re πρ οϋ πα κο ύειν FbW c δεήσ ει: δεήσ οι Pn V b ή prim :

om PtPnW c 21 π α ρ ' prim: δι RcPtPnVeFa π α ρ ' al t: δι RcPtPnVeFa



V E R Z E I C H N I S D E R H A N D S C H R I F T E N

N CH BIBLIOTHEKSORT EN

Alexandrien, Patr iarchatsbibliothek, Cod.

123 (Za) 14

Athen, Nationalbibliothek, Cod.

26 36 (G a) 14; 55; 71; 73 ; 74; 84; 87; 89

M etochii 642 (G b) 14; 73; 87; 89

Athos, Kloster Chiliantariou, Cod.

229 .8 (Ay) 6; 30

Athos , Kloster Dionysiou, Cod.

63 (3597) (Ap) 30

88 (36 22 ) (A q) 6; 11; 14; 55; 70; 71 ; 72; 73; 74; 82; 89

21 3 (37 47 ) (Ar) 6; 14; 55; 71; 73; 87; 88

261 (37 95 ) (As) 6; 15; 55; 69; 71; 73; 87; 88

26 5 (37 99 ) (At ) 6; 9; 15; 55; 69; 70; 71 ; 72 ; 73; 87; 89

Athos , Kloster Docheiar iou, Cod.

27 89 6; 6 (6)

Athos, Kloster Lauras, Cod.

B 66 (18 6) (Ah ) 6; 11; 15; 55; 69; 70; 71; 72; 73; 74; 76; 88

B 67 (18 7) (A j) 15; 55; 70; 71; 72; 73; 74; 87; 88

Γ 52 (292) (Ak ) 30

H 71 (72 6) (Al) 6; 9; 11; 12; 15; 55; 70; 71; 72; 73; 77; 89; 96

Λ Ί 9 8 (168 9) (Zc ) 6 ; 15; 69; 71; 73; 88; 90

Athos , Kloster Panteleemonos , Cod.

126 (563 2) 30

802 (630 9) (Av) 33

Athos , Kloster Pantokratoros , Cod.

234 (126 8) (An) 6; 33; 55

Athos , Kloster Prodromou, Cod.

3 (558 ) 33

Athos , Kloster Vatopediou, Cod.

157 (Aa ) 6; 11; 15; 53; 55; 71; 73; 88

158 (A b) 9; 15; 71; 73; 87; 88

159 (A c) 6; 11; 16; 70; 73; 79; 89

160 (Ad ) 16; 69; 70; 71; 72; 73; 74 ; 82; 87; 89

161 (A e) 6; 11; 16; 71; 73; 88

475 (Af) 31



234

V e r z e i c h n i s d e r H a n d s c h r i f t e n

Athos , Klos te r Xe ropotamou, Cod .

190 2523 ) A o) 16; 69; 70; 71; 73; 79; 87; 89

Brescia , Biblioteca Queriniana, Cod.

A .IV .3 Ta) 6; 16; 69; 70; 71; 72; 73; 83; 88; 90

Brüsse l , B ibl iothèque Royale , Cod.

901 6; 6 7)

Chel tenham, Thir les ta ine House , Cod.

Phill ipps 25075 32

Escorial , Biblioteca de El Escorial , Cod.

Δ ν 14 32

I .IV.9 33

Σ .ΙΙΙ.1 0 Ea ) 16; 55; 70; 71; 72; 73; 87; 89

T.II I .17 Eb ) 6; 11; 33; 90

T .I II .7 E c) . . . . 6; 9; 11; 12; 16; 53; 55; 70; 71; 72; 73; 74; 78; 83; 84; 90

Florenz, Bibl io teca Laurenziana, Cod.

V.11 Fe) 6; 7; 9; 12; 31; 55

V.13 Fd ) 6; 7; 12; 31; 53; 55; 69; 86; 88

V.19 Fe) 6; 7; 10; 12; 16; 55; 56; 69; 70; 71; 72; 73; 74; 77; 79;

85; 87; 88

V.26 Ff ) 6; 7; 12; 17; 55; 73; 74; 87; 88

V.32 Fg ) 6; 7; 9; 12; 17; 55; 69; 70; 72; 74; 85; 87; 88

V II.2 9 Z d) 6; 17; 69; 70; 71; 72; 73; 75; 87; 89

VI I.35 Fj) 6; 33

X X X I.3 7 Fn) 6 ; 10; 33

Co nv en ti Sop pressi 104 Fo) 6; 7; 33

Co nv en ti Sop pressi 202 Fa) 6; 7; 9; 10; 11; 12; 17; 3 8 - 5 2 ; 55;

56; 88; 95; 96; 98; 99; 100; 101; 102; 103

San M arco Flore nt . 686 Fb) . . . . 3 ; 3 1); 6 ; 7 ; 9 ; 10; 11; 12; 17; 53;

55; 70; 71; 72; 73; 79; 90; 96; 97; 98; 99; 100; 101; 102; 103

G e n f ,

Bibl iothèque Publ ique e t Univers i ta i re , Cod.

G r. 28 6; 34

Jerusa lem, Pa tr ia rcha tsbibl iothek, Cod.

F o n d s του Τ ιμίου Σ ταυ ρ ο ύ 23 Ha ; H b) . . . 9; 11; 12; 17; 3 8 - 5 2 ; 55;

71; 73; 79; 81; 88; 90; 96

F o n d s τ ο υ Π α ν α γ ίο υ Τ ά φ ο υ 4 1 4 H e ) 17

Leiden, Bibl io theek der Ri jksunivers i te i t , Cod.

Vulc. 52 Q a). . . . 18; 55; 69; 70; 71; 72; 73; 78; 79; 80; 81; 85; 86; 88; 90

London, Br i t ish L ibrary , Cod.

625 A dd itio ns 12151 62 93; 95); 63

626 Ad di t ions 12152 Syr) 3 8 - 5 2 ; 63

A dd iti on s 18231 L e ). . . 6; 7; 9; 11; 12; 18; 53; 55; 70; 71; 72; 74; 85;

89; 95; 96; 98; 99; 100; 101; 102; 103

A dd itio ns 2235 0 Ld ) 6; 7; 11; 12; 18; 56; 71; 73; 74; 88

A dd itio ns 3 6821 L e) . . . 6; 7; 9; 11; 12; 18; 53; 55; 69; 70; 71; 86; 88;

95; 96; 99; 100; 101; 102; 103



236

Verzeichnis der Handschriften

Gr. 443 Pg) . . .5; 6; 7; 8; 9; 11; 12; 21; 56; 69; 71; 73; 79; 83; 88; 95;

96; 98; 101; 102

Gr. 444 Ph) 4; 6; 8; 21; 70; 78; 87; 88

Gr. 445 Pj) 5; 6; 8; 22; 69; 70; 71; 72; 73; 87; 89

Gr. 446 Pk) 6; 8; 22; 55; 69; 70; 71; 73; 79; 87; 89

Gr. 447 PI). . . .3; 4; 5; 6; 8; 22; 55; 69; 70; 71; 72; 73; 76; 77; 82; 84;

85; 88; 91; 96

Gr. 448 Pm) 22; 55; 69; 70; 71; 72; 73; 74; 87; 89

Gr. 933 Pn) . . .3; 4; 5; 6; 9; 11; 12; 22; 53; 55; 70; 71; 72; 73; 74; 79;

81; 82; 85; 90; 96; 97; 98; 99; 100; 101; 102; 103

Gr. 934 Po) 6; 9; 11; 12; 22; 53; 55; 70; 72; 73; 77; 86; 88

Gr. 935 Pp) 6; 7; 9; 12; 22; 56; 71; 73; 74; 79; 83; 87; 88

Gr. 936 Pq) 6; 23; 55; 70; 71; 72; 73; 87; 88

Gr. 967 34

Gr. 1330 6; 33

Fonds Coislin Gr. 85 Pr) 6; 23; 55; 70; 71; 72; 73; 79; 87; 88

Fonds Coislin Gr. 86 Ps) . . . .9; 11; 12; 23; 55; 69; 70; 71; 73; 79; 89

Fonds Coislin Gr. 253 Pt) 5; 6; 7; 8; 9; 11; 12; 23; 53; 55; 70;

71; 72; 73; 77; 79; 85; 86; 89; 95; 96; 97; 98; 99; 100; 101; 102; 103

Fonds Coislin Gr. 254 Pu) 6; 23; 55; 71; 73; 88; 91; 96

Musée du Louvre, Ivoires A.53 Pv) . 3; 4; 5; 6; 23; 71; 73; 74; 87; 88

Supplément grec 8 Py) 11; 23; 54; 69; 70; 71; 73; 74; 87; 90

Supplément grec 337 Pw) 6; 24; 71; 72; 84; 85; 88; 91; 96

Patmos, Johanneskloster, Cod.

51 Ja) 6; 9; 11; 12; 24; 53; 55; 70; 71; 72; 73; 82; 90

52 Jb) 6; 11; 24; 53; 69; 70; 71; 86; 88

Prag, Universitätsbibliothek, Cod.

VI.Fe.l We) 24; 69; 70; 71; 72; 73; 79; 87; 89

Rom, Biblioteca Angelica, Cod.

Gr. 37 Rg) 6; 24; 69; 70; 71; 73; 77; 79; 87; 88

Gr. 43 Re) 6; 24; 71; 72; 73; 88; 90

Gr. 56 Rf) 6; 24; 71; 72; 73; 76; 88; 90

Gr. 80 Rh) 6; 25; 71; 72; 73; 79; 88; 90

Rom, Biblioteca Apostolica Vaticana, Cod.

Vaticanus Gr. 207 Va) 6; 7; 9; 11; 12; 25; 55; 71; 73; 75; 88

Vaticanus Gr. 370 Vb). . . . 5; 6; 7; 10; 11; 12; 25; 53; 55; 70; 71; 72; 73;

89; 95; 96; 97; 98; 99; 100; 101; 102; 103

Vaticanus Gr. 371 V c ) . . . . 6; 7; 9; 10; 11; 12; 25; 54; 55; 56; 71; 73;

88; 95; 96; 98; 100; 101; 102

Vaticanus Gr. 372 Vd) 6; 7; 9; 12; 25; 55; 71; 72; 73; 87; 89

Vaticanus Gr. 373 V e) . . . .6; 9; 10; 11; 12; 25; 54; 55; 70; 71; 73; 78;

83; 84; 90; 96; 97; 98; 99; 100; 101; 103

Vaticanus Gr. 374 V f ) . . . . 6; 7; 9; 11; 12; 25; 55; 56; 69; 70; 71; 73;

74; 76; 79; 87; 89; 95; 96; 97; 98; 99; 100; 101; 102; 103



V e r z e i c h n i s d e r H a n d s c h r i f t e n

237

Vaticanus Gr. 375 Vg)

Vaticanus G r. 376 Vh )

Va ticanu s G r. 377 Vj) 6; 7; 9; 12

Va ticanu s G r. 504 VI) 6; 7; 11

Va t icanus Gr . 859 Vm) . . . . 6 ; 7 ; 9 ; 11

Vaticanus Gr. 899

Vatican us Gr. 1426 Vn)

Va ticanu s G r. 1525 Vo) .6; 7; 10; 12; 26

Va ticanu s G r. 1787 Vz) 6

Vaticanus Gr. 1809 Vq)

Vaticanu s G r. 1884 Zj) 6; 26; 69

Va ticanu s Gr. 2142 Zk ) . . 6; 26; 70; 71

Vaticanu s Gr . 2162 ZI)

Vaticanus Gr. 2200

Vaticanus Gr . 2249 Vr) . . . 6; 7; 11; 12

Barber inianus Gr . 591

Bo rgianu s Gr . 22 Vy)

Ot tob onia nus Gr . 126 Zm )

26; 55; 71

12; 26; 54

12; 26; 38

54; 55; 56

26; 69; 70

70; 71; 72

72; 73; 74

. . . 6 ; 2 6

27; 53; 55

.6 ; 6 14); 11; 88

. 6; 7; 25; 56; 73

72; 73; 78; 87; 89

55; 56; 71; 73; 88

55; 72; 73; 80; 88

34

. . . . 6 ; 7 ; 31; 56

71; 72; 73; 88; 90

71; 73; 79; 87; 89

. 6; 7; 31; 53; 55

73; 76; 83; 88; 90

77; 78; 86; 87; 88

70; 72; 73; 88; 90

6; 6 18)

71; 72; 73; 74; 88

6; 6 19)

35

27

Ot t obo nian us Gr . 176 32

Pal atin us G r. 39 Vu) 6; 7; 9; 10; 12; 27; 55; 56; 69; 70; 71; 72;

73; 87; 88

Pal atin us G r. 123 V v) 5; 6; 7; 9; 10; 11; 12; 27; 53; 55; 69; 70;

71; 72; 73; 74; 75; 89; 95; 96; 98; 99; 100; 101; 102; 103

R egi nen sis Suec. G r. 30 Vs) . . 6; 7; 10; 11; 12; 27; 54; 55; 56; 72; 85; 88

Reg inensis Suec. G r. 38 Vt) 6; 35

U rb in . G r. 5 Vx) 6; 10; 27

Rom, Biblioteca Vallicell iana, Cod.

B.55 Ra ) 6; 10; 11; 27; 54; 70; 71 ; 72; 73; 78; 79; 85; 86; 90

B.80 R b) 5; 6; 10; 27; 38; 55

C. 4 6; 6 8)

E. 2 9 Rc) 6; 8; 9; 10; 11; 12; 28; 53; 55; 70; 71; 72; 73; 74; 78;

83; 84; 88; 95; 96; 97; 98; 99; 100; 101; 102; 103

E. 61 R d) 6; 7; 9; 10; 12; 28; 55; 70; 71; 72; 73; 87; 89

Sina i , Kathar inenklos te r , Cod.

319 K a) 6; 9; 11; 12; 28 ; 53; 55; 71; 73; 88; 95; 96; 101; 102

320 K b) 6; 28

321 K c) 6; 11; 28; 55; 89

322 K d) 6; 28

323 Ke ) 6; 11; 28; 55; 90; 96

324 K f) 6; 29

325 K g) 6; 32

Sy rus 52 58 85); 63

Straßburg, Bibl iothèque Nat iona le e t Univers i ta i re , Ms.

10 Px) 6; 32



238

Verzeichnis der ands chri f ten

Turin, Biblioteca Nazionale, Cod.

B.VI.43 Tt) 6; 32

Venedig, Biblioteca Nazionale di San Marco, Cod.

142 Zanetti) Ua) 6; 9; 10; 11; 12; 29; 38; 55; 71; 72; 78; 90

143 Zanetti) Ub). . . 5; 6; 9; 10; 11; 12; 29; 54; 55; 69; 70; 72; 73; 79; 88

144 Zanetti) Uc) 6; 10; 11; 29; 55; 71; 72; 90

494 Zanetti) Ud) 6; 10; 11; 29; 71; 73; 79; 88

558 Zanetti) Ue) 6; 10; 11; 29; 54; 55; 71; 72; 73; 89; 96

Wien, Österreichische Nationalbibliothek, Cod.

Theol. Gr. 65 Wb). . .4; 5; 6; 9; 11; 12; 29; 55; 71; 72; 73; 80; 86; 87; 89

Theol. Gr. 110 Wc) 6; 9; 11; 12; 30; 53; 55; 69; 70; 71; 73; 74;

81; 86; 89; 95; 96; 99; 100; 101

Theol. Gr. 162 Wd) 4; 5; 6; 9; 11; 12; 32; 70; 71; 73; 78; 88

Suppl. Gr. 1 Wa) 6; 9; 11; 12; 30; 55; 69; 70; 71; 72; 73; 89

Weitere Indices folgen am Ende von Band



Passage 1 684,20- 684,41):

P G 3 , 6 8 4 , 2 0 s q q :

Π όρ|5ω δέ όντες, άττολειπόμ εθα της τώ ν θείω ν 20

ά νδρώ ν είς θεολογική ν άλή θειαν έπισ τήμ ης, δτι π ά ν- 21

τω ς α ν είς το ύ το δια π ερισ σ ή ν εύλά βειαυ έληλύθ αμ ευ, 22

ç τό μη δόλ ω ς άκο ύειν ή λέγειν τι περί της θεία? φ ι- 23

λοσ οφ ίας, εί μή κα τά νοΰν είλήφ αμ εν, ώ ς ού χρ ή τη ; 24

ένδεχομένης τώ ν θείω ν γνώ σ εω ς άμελεϊν. Κ αί τοΟ το 25

ήμ άς έπεισ αν ού μό νον α κα τά φ ύσ ιν εφέσεις τώ ν 26

νοώ ν , έρω τικώ ς άεί γλιχόμεναι της έγχω ρού ση ς τώ ν 27

G a

G b

A q

Ar As At Ah

Α )

Al Zc

assage 1 684,20- 684,41):

P G 3 , 6 8 4 , 2 0 s q q :

Π όρ|5ω δέ όντες, άττολειπόμ εθα της τώ ν θείω ν 20

ά νδρώ ν είς θεολογική ν άλή θειαν έπισ τήμ ης, δτι π ά ν- 21

τω ς α ν είς το ύ το δια π ερισ σ ή ν εύλά βειαυ έληλύθ αμ ευ, 22

ç τό μη δόλ ω ς άκο ύειν ή λέγειν τι περί της θεία? φ ι- 23

λοσ οφ ίας, εί μή κα τά νοΰν είλήφ αμ εν, ώ ς ού χρ ή τη ; 24

ένδεχομένης τώ ν θείω ν γνώ σ εω ς άμελεϊν. Κ αί τοΟ το 25

ήμ άς έπεισ αν ού μό νον α κα τά φ ύσ ιν εφέσεις τώ ν 26

νοώ ν , έρω τικώ ς άεί γλιχόμεναι της έγχω ρού ση ς τώ ν 27

20 δέ: δ'

20 άπ ολειπό μ εθσ: άπ ελειπόμ εθα

: coll pos t 21 ά νδρώ ν

χ

2 0 τώ ν : ω ν

20 θείω ν: om

21 άλ ήθειαν coll po st έπισ τήμ η ς

21 π ά ν τ ω ς: π ά ν τ ω ν

: π ά ν τ α

χ

22 τούτο: τού το τό

22 έληλύ θα μ εν: έληλύθειμεν

23 ε ς: ώ ς

χ

23 μη δόλω ς: μηδέ όλω ς

23 ή λέγειν: om

23 φ ιλοσ οφ ίας: φ ιλοφ ίας Χ

24 είλή φ α μ εν: εϊλη φ εν

24 της: τού ς

25 ένδεχομ ένης: έναρχο μένου ς

2 5 τ ώ ν : ώ ν

2 5 γ νώ σ ε ω ς: γ νώ σ ε ω ν

26 έφέσεις: coll po st 27 νο ώ ν

27 νοώ ν: νοερώ ν

27 της: καΐ της

: καίτοι

27 έγχω ρούσ ης: έκχω ρούση ς



a b

c

d

e Α ο

Ta Fa

Ec Fe Ff

Fg

Zd

Fa Fb Ha Qa Le Ld Le Lb Xa Xd Ze Zf

Zg

χ

χ

χ

χ

χ

X

X

χ

X

X

χ

X

χ χ

X X

X



Ma

Mb Me

[Md]

Ne Na Od Oc Oe

Zh Ob Oa Of Pb Pc

Pd Pe Pf

Pg

Ph

Pi

Pk P Pm

Pn Po

X

X

Χ

X

X

X

X

X

X

χ X

X X

X

χ

X



Pp Pq

Pr

Ps Pt

[Pu] [Pv]

Py

[Pw]

a

b

We

Rg

Re

[Rf] [Rh] [Va] Vb Ve [Vd] Ve

Vf [Vh]

rvj]

X

X

X

χ

X

X

χ

X



VI Vm Vo Vz

Z

Zk ZI

Vr

Vu Vv Vs

Ra Re Rd

Ka Ua Ub

Uc

Ud

Ue

Wb Wc

Wa

Fd

Pa

Wd

X

X

X

χ

X X

X

X

X

χ

X

X



684,28 sqq:

Ο περφ υώ ν θεω ρίας, άλλ ά καί αύ τή τω ν θείω ν θεσμώ ν 28

ή ά ρίσ τη διάταξις· τά μέν ύπ έρ ή μ α; άπ οφ ά σ κο υσ α 29

πο λυπ ρα γμο νεΐν , και ώ ς υπέρ άξΙαν , και ώ ς άνέφι- 30

κ τα · π ά ν τ α δ έ ό σ α έν ή μ ΐν έφ ίετα ι κ αι δ εδ ώ ρ η τα ι 31

μα νθάνειν, π ρο σ εχώ ς έγκελευομ ένη καί έτέροις

òtya 32

θοειδώ ς μ εταδιδό να ι. Τ ού τοις οΟ ν καί ήμ εΐς πειθόμ ε- 33

voi, καί πρ ος τή ν έφικτήν τώ ν θείω ν εύρεσιν μή 34

Ga Gb Aq

Ar As At

A h

Ai

Al

Z c

84,28 sqq:

Ο περφ υώ ν θεω ρίας, άλλ ά καί αύ τή τω ν θείω ν θεσμώ ν 28

ή ά ρίσ τη διάταξις· τά μέν ύπ έρ ή μ α; άπ οφ ά σ κο υσ α 29

πο λυπ ρα γμο νεΐν , και ώ ς υπέρ άξΙαν , και ώ ς άνέφι- 30

κ τα · π ά ν τ α δ έ ό σ α έν ή μ ΐν έφ ίετα ι κ αι δ εδ ώ ρ η τα ι 31

μα νθάνειν, π ρο σ εχώ ς έγκελευομ ένη καί έτέροις

òtya 32

θοειδώ ς μ εταδιδό να ι. Τ ού τοις οΟ ν καί ήμ εΐς πειθόμ ε- 33

voi, καί πρ ος τή ν έφικτήν τώ ν θείω ν εύρεσιν μή 34

28 θείω ν: om

29 ή: om

29 διά τα ξις: ή διά τα ξις

29 Ο περ: ώ ς ύπ έρ

: ύπέρ ύπέρ

29 ά π ο φ ά σ κ ο υ σ α : ά π ο φ ά σ κ ο υ σ α μ ή

30 ώ ς pr im: om

: ώ σ π ε ρ

30 Ο περ : π α ρ

30 ώ ς alt: om

30 άνέφ ικτα: άνέκφ οιτα

: άνέκφικτα

: άνέφεκτα

31 δέ: δ

31 όσ α έν ήμ ΐν: δσ α ή μ ΐν

: ήμΐν δσα

χ

χ Χ χ

χ

χ

χ χ χ

31 έφ ίεται: έφ εΐται

32 μα νθάνειν: μα νθάνει

32 έτέρο ις: έτέρω ς

33 κα ί: om

33 ήμ εΐς: ή μ α ς

: ήμεΐς καί

33 πειθό μ ενοι: πειθό μ εναι

34 πρ ος τήν: scr in cor r

34 έφ ικτήν: έφεκτήν

34 μή: om



a

b c d e

Α ο Ta Ea Ec Fe Ff

Fg

Zd Fa

Fb

Ha

Qa Le Ld Le

Lb

Xa

Xd Ze Zf

Zg

χ

χ

χ

χ

χ

χ

χ χ

χ

χ χ χ

χ

χ χ

χ

χ

χ χ

χ

χ

χ

χ

χ

χ

χ

χ χ χ χ χ χ χ

χ

χ



Ma

Mb

Me [Md]

Ne Na Od Oc Oe Zh Ob Oa Of

Pb Pc Pd Pe Pf

Pg

Ph

Ρ

Pk PI

Pm

Ρη

Po

χ

χ

χ

χ

χ

χ

χ χ χ

χ χ

χ

χ

χ χ

χ

χ χ χ χ χ χ

χ

χ χ χ

χ

χ

χ

χ

χ

χ

χ

χ



Pp Pq

Pr Ps Pt [Pu]

[Ρν]

Py

[Pw]

a

b

We

Rg

Re [Rf] [Rh] [Va] Vb Ve [Vd] Ve

Vf

[Vh]

[Vj]

χ

χ

χ

χ

χ χ χ

χ χ

Χ χ χ χ

χ

χ

χ

χ χ

χ

χ χ

χ

X χ

χ

X

χ

χ

χ

χ

χ



VI

Vm

Vo Vz

Ζ

Zk Ζ1 Vr

Vu Vv Vs Ra Re Rd Ka Ua Ub Uc Ud Ue Wb Wc Wa Fd Pa Wd

χ

χ

χ

χ

χ

χ χ

χ

χ χ χ

χ

χ χ χ

χ

χ

χ

χ χ χ χ χ χ χ χ

χ χ

χ

χ

χ

χ

χ



684,35 sqq:

άπ οκα μό ντες ή άπ οδειλιάσ αντεξ, άλ λα και τους μή 35

δυναμ ένους ε ς τά ή μ ώ ν κρ είττονα θεω ρείν, ά βο η θή - 36

T O U Ç

καταλιπεΐν où καρ τερουντες, έπί το σ υγγρ ά φ ειν 37

âauToùs καθήκαμεν, καινόν μέν ουδέν είση γείσθαι 38

τολμ ώ ντες, λεπτοτέρα ΐξ δέ και Taîç κα τά μέρος εκα- 39

σ τον έξετάσ εσι, τά σ υν οπ τικ ώ ξ είρημ ένα τω ôvrcoç 4

Ίεροθ έω διακ ρίνοντεξ και έκφ αίνοντε;. 41

G a

G b

A q

Ar As

A t

A h

A )

Al Zc

84,35 sqq:

άπ οκα μό ντες ή άπ οδειλιάσ αντεξ, άλ λα και τους μή 35

δυναμ ένους ε ς τά ή μ ώ ν κρ είττονα θεω ρείν, ά βο η θή - 36

T O U Ç

καταλιπεΐν où καρ τερουντες, έπί το σ υγγρ ά φ ειν 37

âauToùs καθήκαμεν, καινόν μέν ουδέν είση γείσθαι 38

τολμ ώ ντες, λεπτοτέρα ΐξ δέ και Taîç κα τά μέρος εκα- 39

σ τον έξετάσ εσι, τά σ υν οπ τικ ώ ξ είρημ ένα τω ôvrcoç 4

Ίεροθ έω διακ ρίνοντεξ και έκφ αίνοντε;. 41

35 άττοκα μόντες: άπ οκ άμ νοντες X

X

35 ά πο δειλιά σ α ντε$: έτπδειλιά σ α ντες

35 μή: om

36 ήμ ώ ν: ήμ ΐν

X

37 κα ταλ ιπεΐν: κα τά κα ταλ ιπεΐν

37 ού: om

37 κα ρτεροϋ ντες: κα ρτεροϋνταξ

: καρτερούν

37 επί usque ad 39 τολμ ώ ντες: om

37 σ υγγρ άφ ειν: γρά φ ειν

38 έαυτούξ καθή καμ εν: om

38 μέν: μ ίν

38 οΟ δέν: coll po st είσ ηγείσ θα ι

38 είσ η γείσ θα ι: ή γεϊσ θα ι

: εϊση γήσ ασ θαι

X

39 λεπτοτέρα ΐζ: λεπτομ ερώ ξ

X

39 δέ: τε

Χ

39 τολμ ώ ντεξ: τολμο λμ ώ ντε;

39 εκασ τον: έκάσ τω

40 έξετάσ εσι: έξα ιτάσ α ΐζ

: έξετάσιν

40 τά: om

4 0 τ ω : τ ω ν

40 όντω ς: όντω ν

41 έκφ αίνοντεξ: έμφ αίνοντεξ



a b

c d e Α ο Ta Ea Ec

Fe Ff

Fg

Zd Fa Fb Ha Qa

Le Ld Le

Lb

Xa

Xd Ze Zf

Zg

X

χ

χ

Χ

X

Χ

X

χ

χ

χ

X

χ

X

χ

X X

X X



Ma Mb Me [Md]

Ne

Na Od

Oc Oe

Zh

Ob Oa Of Pb Pc Pd Pe Pf

Pg

Ph

Pi

Pk P Pm Pn

Po

χ

X

X

χ

χ

X

χ X

X

χ

X

Χ χ

χ X



Pp Pq

Pr

Ps

Pt [Pu] [Pv] Py

[Pw]

J

Jb

We

Rg

Re

[Rf] [Rh] [Va] Vb Ve [Vd] Ve

Vf [Vh]

[V¡]

X

χ

χ



VI Vm Vo Vz

Z j

Zk ZI

Vr Vu Vv Vs

Ra Re Rd

a jUa Ub Uc

Ud Ue wb |w c

Wa d Pa

W d

X X

χ

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

χ

X

X

X

X

X



Passage 2 1072,3-1072,29):

1 0 7 2 , 3 s q q :

Π ώ ς, φ ής, Ιησ ούς, ό π ά ντω ν έπέκεινα, π ά σ ίν έστιν 3

άνθρ ώ πο ις ουσ ιω δώ ς συ ντεταγμ ένος; ù γα ρ ώ ς αϊ- 4

τιος άνθρ ώ πω ν ένθάδε λέγεται άνθρω πος, ά λλ ώ ς 5

αύτός κατ οϋσ ίαν δλην άληθώ ς άνθρω πος ώ ν. Ή μεΐς 6

δέ τόν Ίησ οΰ ν οϋκ άνθρ ω πικώ ς άφ ορίζομεν ούδέ 7

γά ρ άνθρ ω πο ς μόνον - ούδέ ΰπερούσ ιος, ή άνθρ ω πο ς 8

μόνον —, άλ λ ά νθρω πο ς άλη θώ ς ό διαφ ερόντω ς φ ιλ- 9

Le Ld Le Lb Xd Ze

7Λ

Zg

assage 2 1072,3-1072,29):

1 0 7 2 , 3 s q q :

Π ώ ς, φ ής, Ιησ ούς, ό π ά ντω ν έπέκεινα, π ά σ ίν έστιν 3

άνθρ ώ πο ις ουσ ιω δώ ς συ ντεταγμ ένος; ù γα ρ ώ ς αϊ- 4

τιος άνθρ ώ πω ν ένθάδε λέγεται άνθρω πος, ά λλ ώ ς 5

αύτός κατ οϋσ ίαν δλην άληθώ ς άνθρω πος ώ ν. Ή μεΐς 6

δέ τόν Ίησ οΰ ν οϋκ άνθρ ω πικώ ς άφ ορίζομεν ούδέ 7

γά ρ άνθρ ω πο ς μόνον - ούδέ ΰπερούσ ιος, ή άνθρ ω πο ς 8

μόνον —, άλ λ ά νθρω πο ς άλη θώ ς ό διαφ ερόντω ς φ ιλ- 9

3 φ ής: εφης

: έφη

3 εστίν: om

4 άνθρώ ποις: άνθρω πος

: om

4 ούσιω δώ ς: om

4 σ υντεταγμένος: σ υντεταγμένοις

4 γάρ : om

4 ώ ς: om

5 ώ ς: όλω ς

: in lit

6 αυ τός: α ϋτό

: αϋτό τό

χ χ

χ

χ

χ

χ χ χ

6 άληθώ ς: om

: coll post 6 ώ ν

7 ουδέ: ού τε

: οϋ

χ

8 ούδέ: ού τε

: ούτ

χ

χ

8 ή: ή καί

: om

8 ΰπερο ύσ ιος: ΰπ ερούσ ιον

8 sq ούδέ usque ad 9 μ όνον: om

8 sq άνθρω πος alt usque ad 9 άλλ : om

9 άλλ : άλλα

: άλλ ώ ς



Ma Mb Me Ne Na Od Oc Ο e Zh Ob Oa Of Pb Pc Pd Pe Pf

Pg

[Ph]

Ρ

Pk PI Pm Ρη Po

χ

χ

χ

χ

χ

χ


χ

χ

χ χ χ χ

χ

χ

χ

χ χ χ

χ

χ

χ

χ χ

χ

χ

χ χ χ

χ

χ χ

χ χ



Pp

Pq

Pr Ps Pt Pu

Ρν

Py

Pw

b

We

Rg

Re

Rf Rh Va

Vb Ve Vd Ve

Vf Vh

¡

V

χ

χ

χ

χ χ χ

χ

χ


χ

χ χ

χ χ

χ

χ χ χ χ χ χ

χ

χ χ

χ

χ

χ

χ

χ

χ

χ

χ

χ

χ

χ

χ

χ



Vm

Vo

Vz

Zi

Zk

Ζ

Vr Vu Vv Vs Ra Re Rd

Ka Ua Ub Uc Ud Ue

Wb Wc Wa

Pa

Wd La

Ga

χ

χ

χ

χ

χ χ

χ

χ

χ

χ

χ χ

χ

χ

χ χ χ

χ

χ

χ

χ

χ χ χ χ

χ

χ

χ

χ

χ χ χ χ χ

χ

χ

χ χ

χ

χ

χ

χ

χ

χ

χ



G b Aq A r As

At Ah

Α

Α Ι Zc Aa A b Ac Ad A e

Α ο Ta Ea Ec Fe

F g

Zd Fb Ha Hb

Qa

χ

χ

χ

χ

χ

χ χ

χ

χ

Χ χ χ


χ χ

χ χ χ

χ χ χ χ χ χ

χ

χ

χ

χ

Χ χ

χ χ χ

χ χ

χ

χ

χ

χ

χ

χ χ

χ

χ



1 0 7 2 , 1 0 s q q :

άνθρω πος , ύπέρ άνθρώ πους και κα τά άνθρώ πους έκ 10

της τω ν άνθρ ώ πω ν ουσίας

ò

ύπ ερούσ ιος ούσ ιω μένος. 11

Ε στί δέ ουδέν ή ττον ύπερο υσ ιότητος υπ ερπλ ήρ ης ό 12

α εί ύ π ερ ο ύ σ ιο ς, ά μ έλ ει τ η τα ύ τ η ς π ερ ιο υ σ ία , κ αι 1 3

els ο ϋ σ ία ν ά λ η θ ώ ς έλ θώ ν ϋ π έ ρ ού σ ία ν ο ΰσ ιώ θ η κ α ι 1 4

ύ πέρ α νθ ρω π ο ν ένή ργει τά α νθ ρώ π ου . Κ αι δη λο ΐ 15

Le Ld Le

L b Xd Z e

i

Z g

Ms

0 7 2 , 1 0 s q q :

άνθρω πος , ύπέρ άνθρώ πους και κα τά άνθρώ πους έκ 10

της τω ν άνθρ ώ πω ν ουσίας

ò

ύπ ερούσ ιος ούσ ιω μένος. 11

Ε στί δέ ουδέν ή ττον ύπερο υσ ιότητος υπ ερπλ ήρ ης ό 12

α εί ύ π ερ ο ύ σ ιο ς, ά μ έλ ει τ η τα ύ τ η ς π ερ ιο υ σ ία , κ αι 1 3

els ο ϋ σ ία ν ά λ η θ ώ ς έλ θώ ν ϋ π έ ρ ού σ ία ν ο ΰσ ιώ θ η κ α ι 1 4

ύ πέρ α νθ ρω π ο ν ένή ργει τά α νθ ρώ π ου . Κ αι δη λο ΐ 15

10 υπέρ άνθρω που? : om

χ

10 ανθρώ πους p r im : om

10 και κατά άνθρώ πους : om

10 κα ι: om

10 κα τά: κα τ '

χ

χ

χ

11 της: om

11 τω ν: om

χ

χ χ

11

ó: om

ύπερούσιος: όπερούσιος

: om

12 δέ: δ'

12 οϋδ έν: οϋδέ

χ

12 υπερπλή ρης : υπερπλή ρους

12 υπερπλή ρη ς: άεί υπερπλ ήρ ης

: ό ύπερπλήρης

χ

12 ό: om

13 άεί: coll an te 12 6

13 τή : της

13 ταύτη ς: ταύ τη

χ

13 περ ιου σ ία: ύπ ερο υσ ία

: περιουσ ία ά γα θό τητι ας χ

13 κα ι: om

14 άλ ηθώ ς: άλη θείας άλ ηθώ ς

χ

14 άλη θώ ς έλθώ ν: έλθώ ν άλη θώ ς

14 ύπ έρ: ό ύπ έρ

14 κα ι: om χ

1 5 ά ν θ ρ ώ π ο υ : το ΰ ά ν θ ρ ώ π ο υ

15 δη λο ΐ: δηλοΤ άεί



Mb Me Ne Na

Od Oc Oe Zh

Ob

Oa Of

Pb Pc

Pd Pe Pf

Pg

[Ph]

Ρ

Pk PI Pm Ρη

Po

Ρρ

χ Χ χ χ

χ

χ

χ

χ χ

χ

χ

χ

χ χ χ χ

χ χ

χ

χ

χ χ

χ

χ

χ

χ

χ

χ

χ

χ

χ

χ



Pp

q

r s

t

u Ρν y w

J

Jb

We

Rg

Re Rf Rh Va

Vb Ve Vd Ve Vf Vh

Vi

V] Vm

Χ χ

χ

. χ

χ χ χ χ

χ Χ χ χ

χ

χ

χ χ

χ χ Χ χ

χ χ

χ

χ

χ χ χ χ

χ

χ

χ χ

χ

χ

χ

χ χ χ

χ

χ

χ

χ

χ

χ

χ χ



Vo Vz

Zj

Zk Z Vr Vu

Vv

Vs

Ra Re Rd Ka Ua Ub Uc

Ud Ue Wb Wc Wa Pa Wd

La Ga

X

X

X

X

X χ

X

X

X X X X X X

χ

χ

χ X

X X X

X

X

X

χ

X

X

X

X

X

X



Gb Aq Ar As At

Ah

Α

Α Ι Zc Aa Ab

Ac Ad Ae Α ο Ta

Ea Ec Fe

Fg

Zd Fb Ha Hb

Qa

χ

χ χ

χ

χ

χ

χ

χ

χ χ

χ χ χ χ

χ χ χ χ χ

χ χ

χ

χ

χ χ χ χ χ

χ

χ

χ

χ

χ χ

χ

χ

χ χ

χ

χ

χ

χ

χ χ χ

χ



1072,16 sqq :

παρθένος ϋπερφυώξ κύουσα και ύδωρ άστατου Ολι- 16

κών και γεηρών ποδών άνέχον βάρο και μή ύττεΐ- 17

κον, άλλ' ΟπερφυεΤ δυνάμει προς τό άδιάχυτον συν- 18

ιστάμενον. Τί άν Tis τά λοιπά πάμπολλα όντα 19

διέλθοι; Δι' ών θείως όρων υπέρ νουν γνώσεται 20

καί τά

έπΐ

τή φιλανθρωπία τοΰ Ίησοϋ καταφασκόμενα

21

δύναμιν ϋπεροχικής άποφάσεως έχοντα. Και 22

Le Ld Le Lb Xd Ze Zf

Zg

Ma072,16 sqq :

παρθένος ϋπερφυώξ κύουσα και ύδωρ άστατου Ολι- 16

κών και γεηρών ποδών άνέχον βάρο και μή ύττεΐ- 17

κον, άλλ' ΟπερφυεΤ δυνάμει προς τό άδιάχυτον συν- 18

ιστάμενον. Τί άν Tis τά λοιπά πάμπολλα όντα 19

διέλθοι; Δι' ών θείως όρων υπέρ νουν γνώσεται 20

καί τά

έπΐ

τή φιλανθρωπία τοΰ Ίησοϋ καταφασκόμενα

21

δύναμιν ϋπεροχικής άποφάσεως έχοντα. Και 22

16 ύπερφυώξ: Οπερφωώΐ

: ύπερφυ

16 κύουσα: κύουσα καί els οϋσίαν άληθώς

:κυήσασα

16 άστατο ν: ΰστατον

; άστατον καί

: om

: coll ante 16 ύδωρ

17 βάρος άνέχον coll

17 άνέχον: άνεχόμενον

: ϋχον

18 ΰπερφυεΐ: ύπερφηεϊ

: ύπερφυώξ

χ

18 πρόξ τό: om

18 άδιάχυτον: άδιάλυτον

18 συνιστάμενον: Ιστάμενον

19 πάμπολλα: παν άλλα

19 δντα: όλα

: om

χ χ

21 έπί: υπέρ

χ

21 τή φιλανθρωπίςι: τήξ φιλανθρωπίας

χ

21 τοΰ: om

22 ύπεροχικής: ύπεροχικώξ

χ

22 άποφάσεως: άγαθότητος

: άναβάσεως

: έμφάσεως



Mb Me Ne

Na

Od Oc Oe

Zh Ob Oa Of Pb Pc

Pd Pe

Pf

Pg

[Ph]

Pi

Pk PI Pm

Pn Po

Pp

χ

X

X

X

X

X

X

X

X

χ

X X



Pq

Pr Ps

Pt Pu Pv Py

Pw

J»

Jb

We

Rg

Re Rf

Rh Va

Vb Ve

Vd Ve

Vf Vh

Vi

V

Vm

χ

X

X

X

X

X

X

X

X

χ

X

χ

χ

X X χ

X



Vo

Vz

Zi

Zk ZI

Vi Vu Vv Vs Ra

Re Rd Ka

Ua Ub Uc

Udì Ue

Wb Wc

Wa Pa Wd

La a

X

X

χ

χ



Gb^ q

r

s

t h

j

l Zc a

b c

d e o

Ta Ea Ec

Fe

Fg

Zd Fb Ha Hb Qa

X

X

X

X

X

X

X



1072,23 sqq:

y a p , ίνα σ υνελόντες εϊττομεν, ούδε ά νθ ρω π ος ή ν, 23

ο ύ χ ώ ς μ ή ά ν θ ρ ω π ο ς, ά λ λ ώ ς εξ ά ν θ ρ ώ π ω ν ά ν θ ρ ώ π ω ν 2 4

έπέκεινα καί Ο περ άνθρω πον άληθώ ς άνθρω πος 25

γεγονώ ς, καί τό λοιπό ν ού κα τά θεόν τά 26

θεία δράσ ας, ού τά Α νθρώ πεια κα τά άνθρ ω πο ν, 27

ά λλ άνδρ ω θέντος Θ εοΟ , κα ινήν τίνα τήν θεανδρικήν 28

ένέργειαν ή μ ΐν πεπ ολ ιτευμ ένος. 29

Le Ld Le Lb Xd Ze Zf Zg Ma

072,23 sqq:

y a p , ίνα σ υνελόντες εϊττομεν, ούδε ά νθ ρω π ος ή ν, 23

ο ύ χ ώ ς μ ή ά ν θ ρ ω π ο ς, ά λ λ ώ ς εξ ά ν θ ρ ώ π ω ν ά ν θ ρ ώ π ω ν 2 4

έπέκεινα καί Ο περ άνθρω πον άληθώ ς άνθρω πος 25

γεγονώ ς, καί τό λοιπό ν ού κα τά θεόν τά 26

θεία δράσ ας, ού τά Α νθρώ πεια κα τά άνθρ ω πο ν, 27

ά λλ άνδρ ω θέντος Θ εοΟ , κα ινήν τίνα τήν θεανδρικήν 28

ένέργειαν ή μ ΐν πεπ ολ ιτευμ ένος. 29

23 σ υνελόντες: σ υνελό ντας

23 ούδε: καί οΰδέ

: ούδ

24 άλλ : άλλ ά

24 ώ ς alt: θεός

: om

χ

2 4 ά ν θ ρ ώ π ω ν a lt : o m

25 άληθώ ς: άλληθώ ς

26 γεγονώ ς: γε γεγου ώ ς

26 το: om

26 sq καί usque ad 27 δράσα ς: om

27 δράσ ας: coll ante 26 τά

27

où

ούτε

: OUT

χ

27 τά: om

27 άνθρώ πεια: άνθ ρώ πινα

χ χ

χ

27 κα τά: κα τ

28 άλλ : άλλά

28 τήν: om

28 θεανδρική ν: θεα ρχική ν

29 πεπο λιτευμ ένος: πο λιτευσ άμ ενος



Mb Me Ne Na Od Oc Oe Zh lob Oa Of Pb Pc Pd Pe Pf Pg [Ph] Pi Pk P Pm Ρη Po Ρρ

χ

χ

χ

χ

χ

χ

χ

χ

χ χ

χ

χ

χ

χ χ

χ

χ

χ

χ

χ

χ



Pq Pr Ps Pt Pu

Pv Py Pw

J Jb

We Rg Re

Rf Rh Va Vb

Ve Vd Ve

Vf Vh

Vi

VI

Vm

χ

X

X

X

X

X

X X

X

X

X

X

X

X χ

χ

I

1

χ



Vol Vz

Zj

Zk ZI

Vr Vu

Vv Vs Ra

Re Rd Ka

Ua Ub Uc

Ud Ue Wb Wc

Wa Pa Wd

La a b

χ

χ

χ

χ

χ

χ χ χ

Χ

χ

χ

χ

X

χ χ

χ χ

Χ

χ

χ χ χ

χ Χ

χ

χ



q r s

t

h

j

l

Zc

a b c

d e

Αο

Ta Ea Ec Fe

Fg

Zd Fb

Ha

Hb Qa

χ

χ

χ

χ

χ

χ

Χ

χ

Χ

χ

χ

χ

χ

χ

χ

χ

χ

χ

χ

χ

X

χ

χ

χ

χ

χ



Passage 3 1073,3-1076,6):

1 0 7 3 , 3 s q q :

Ό θείος γνόφ ος έστί το άττρόσ ιτον φ ω ς, έν φ κ ατ- 3

οίκεΐν ό θεός λέγεται. Κ αί ά ορ ά τω γε δντι διά τήυ 4

ύττερέχουσαν φ ανότητα, καί άττροσίτω τφ α ύτφ 5

διά τή ν ύττερβολή ν τη ς υττερουσίου φ ω τοχυ σ ία ς, tv 6

τού τω γίγνϊτα ι ττάς ό θεόν γνώ ναι καί Ιδείν άξιου- 7

μένος, α ύ τφ τφ μή όρφ ν, μηδέ γινώ σχειν, άλη θώ ς 8

έν τ φ ύττέρ δρα σ ιν καί γνώ σ ιν γιγνόμ ενος, τού το 9

Ga Gb Aq Ar

As

At

Ah

Α )

Α Ι

assage 3 1073,3-1076,6):

1 0 7 3 , 3 s q q :

Ό θείος γνόφ ος έστί το άττρόσ ιτον φ ω ς, έν φ κ ατ- 3

οίκεΐν ό θεός λέγεται. Κ αί ά ορ ά τω γε δντι διά τήυ 4

ύττερέχουσαν φ ανότητα, καί άττροσίτω τφ α ύτφ 5

διά τή ν ύττερβολή ν τη ς υττερουσίου φ ω τοχυ σ ία ς, tv 6

τού τω γίγνϊτα ι ττάς ό θεόν γνώ ναι καί Ιδείν άξιου- 7

μένος, α ύ τφ τφ μή όρφ ν, μηδέ γινώ σχειν, άλη θώ ς 8

έν τ φ ύττέρ δρα σ ιν καί γνώ σ ιν γιγνόμ ενος, τού το 9

3 Ό : legi non potest

: o m

3 κα τοικείν po st 4 θεό? coll

χ

4 ό θεός: om

4 λέγεται: co ll ante

ò

γε δντι: δέ δτι

4 διά τήν: δι α υτή ν

5 ύττερέχουσαν: ίπτερουσ ίαν

5 φ ανότητα: φ ανότητι

5 τφ : om

6 διά τή ν: διά

: δι

χ χ

χ χ

χ χ

χ

χ

χ

6 ίπτερβολή ν: ύττερβολή ν καί

6 της: om

χ χ χ

χ χ χ χ χ χ

6 φ ω τοχυσ ίας: φ ω τοβλυ σίας

7 ττάς: om

χ

7 θεόν: θεός

: om

7 γνώ ναι: γνώ νει

8 μή

ópqtv:

ύττεροράν

χ

8 μηδέ: μή

8 άληθώ ς: om

χ

9 έν τφ : om

9 δρα σ ιν: δρα σ ιν άλη θώ ς

χ

9 καί γνώ σιν: om

χ

9 γιγνόμ ενος: γινω σκό μενος



Zc

a

b

c

d e Α ο

Ta

Ea Ec

Fe Ff

Fg

Zd

Fa

Fb

Ha

Hb

Qa

Le

Ld

Le Lb

Xa

Xd Ze

χ

χ

χ

χ

χ

χ

χ

χ

χ

χ χ

χ

χ χ

χ

χ

χ

χ χ

χ χ

χ

χ χ

χ

Χ

χ χ χ χ χ χ χ χ χ

χ χ χ

χ χ χ

χ

χ

χ χ

χ

χ χ χ χ

χ

χ

χ

χ

χ

χ

χ χ χ χ

χ

χ

χ

χ

χ

χ



Zf

Zg

Ma Mb Me [Md] Ne Na Od

Oc

Oe Zh

Ob

Oa Of Pb Pc

Pd

Pc

Pf

Pg

[Ph]

Pi

Pk P Pm

χ

χ

χ

χ

χ

χ χ

χ χ

χ

χ χ χ χ χ χ


χ

χ χ χ

χ

χ

χ χ

χ χ χ χ χ

χ χ χ χ χ χ χ χ χ χ

χ

χ χ χ

χ

χ



Pn

Po

Ρρ

Pq

Pr Ps

Pt

Pu Ρν

Py

j j j b

We J Rg Re

Rf

Rh Va

Vb

Ve

Iva

Ve

Vf

Vn

V

VI

χ χ

χ

χ

χ

χ

χ

χ χ χ Χ χ χ χ

χ χ χ χ


χ χ χ

χ

χ

χ

χ χ χ

Χ

χ

χ

χ

χ χ χ χ χ


χ χ χ χ χ

χ

χ χ

χ

χ

χ

χ



Vm Vo

Vz

Ζί

k

Z

Vr Vu

Vv Vs

Ra Re Rd

Ka Ua Ub

Uc

Ud

Ue Wb Wc

Wa Pa

« d

La

χ

χ

χ

χ

χ

χ χ

χ

χ

χ

χ

χ

χ

χ χ

χ χ

χ χ χ χ

χ χ

χ

χ

χ

χ χ χ χ

χ

χ

χ

χ

χ χ

χ χ χ

χ χ

χ χ χ

χ χ χ

χ χ χ


χ

χ

χ

χ

χ

χ

χ



1073,10 sqq :

α υ τό γ ι γν ώ σ κ ω ν, ό τ ι μ ε τά ττάντα έ στ ί τά α ί σθ η τά 1 0

καί τά νοητά, κα ί ττροφητικώς έρών Έθαυμα- 11

στώθη ή γνώσίς σου έξ έμοϋ έκραταιώθη ού 12

μή δύνωμαι προς αύτήν. Ώ στ τερ οΟν καί ό θείος 13

Π α ύ λ ο ς έ γνω κ έ να ι τό ν θ ε ό ν λ έ γε τα ι ,

yvoùç

αυτόν 14

ûrrèp πάσ αν όντα νόησιν κα ί γνώσ ιν- δ ιό κα ί άνεξ ι - 15

G a

G b

A q A r

A s A t A h

Α)

ΑΙ

073,10 sqq :

α υ τό γ ι γν ώ σ κ ω ν, ό τ ι μ ε τά ττάντα έ στ ί τά α ί σθ η τά 1 0

καί τά νοητά, κα ί ττροφητικώς έρών Έθαυμα- 11

στώθη ή γνώσίς σου έξ έμοϋ έκραταιώθη ού 12

μή δύνωμαι προς αύτήν. Ώ στ τερ οΟν καί ό θείος 13

Π α ύ λ ο ς έ γνω κ έ να ι τό ν θ ε ό ν λ έ γε τα ι ,

yvoùç

αυτόν 14

ûrrèp πάσ αν όντα νόησιν κα ί γνώσ ιν- δ ιό κα ί άνεξ ι - 15

10 αυτό : om

1 0 γ ι γ ν ώ σ κ ω ν : γ ι ν ώ σ κ ω

10 μετά: μή τά

1 0 πά ντα : τα ύ τα

10 εστ ί : Ισ τη

1 0 τά α ι σθ η τ ά : α ί σθ η τ ά

10 sq τά νοη τά καί α ίσθη τά

Χ

11 τά νοη τά: νοη τά

Χ

11 έρών: έρών δτ ι

: όρών

: έρώ

Χ

Χ

12 σου: om

Χ

12 έξ: άττ'

: ύττ'

Χ Χ

Χ Χ

Χ Χ

12 έμοϋ : έμοϋ καί

12 έκρατ αιώθη: έκρατα ιώθην

13 μή : om

1 3 T T p ô ç π ρ ο

: irap

13 καί : om

13 δύνω μαι : δύναμε

13 Ωσττερ usq ue ad 14 αύ τόν : om

15 ύττέρ us qu e ad καί alt : om

15 δντα : όντ ων

: om

Χ

15 κα ί γν ώσ ιν : om

15 καί alt : o m ·

1 5 α νε ξ ι χν ί α σ το υ ; : ά νε ξ ι χν ι ά στη ς



Zc Aa

Ab Ac Ad Ae Αο Ta Ea

Ec Fe

Ff

g

za Fa Fb Ha Hb Qa

Le Ld Le Lb Xa Xd

Ze

χ

χ

χ χ

χ

χ

χ

χ

χ

χ χ χ

χ

χ

χ

χ

χ χ

χ

χ

χ

χ

χ

χ χ

χ

χ

χ

χ

χ

χ

χ



Zf

Zg

Ma Mb Me [Md]

Ne Na Od Oc Oe Zh

Ob

Oa

Of Pb Pc Pd Pe Pf

Pg

[Ph]

Pi

Pk P

Pm

χ χ χ

χ

χ χ

χ

χ

χ

χ

χ χ

χ χ χ χ χ χ

χ

χ

χ

χ

χ

χ

χ



Pn

Po

Ρρ

Pq Pr Ps Pt Pu Ρν Py

a

b

We

R

g

Re Rf Rh Va Vb Ve

va

Ve

Vf

Vh

Vj

χ

χ χ χ χ χ χ

χ

χ χ Χ χ χ

χ χ χ χ χ χ

χ χ

χ

χ

χ χ

χ χ χ

χ

χ

χ

χ

χ



VI Vm Vo Vz

Zi

Zk Ζ Vr Vu Vv Vs

Ra

Re

Rd Ka Ua Ub Uc Ud Ue Wb Wc

Wa

χ

χ χ

χ χ

χ χ

χ

χ

χ χ X χ

χ χ χ χ χ

χ

χ χ

χ

χ

χ



1076 1 sqq:

χνιάστους είναι τάς όδούς αϋτοΰ φησι και άνεξερεύ- 1

νητα τά κρίματα αυτού καΐ άνεκδιηγήτους τάς δω- 2

ρεάς αύτού καί τήν είρήνην αύτοΰ ύπερέχουσαν 3

ττάντα υοΟν cos ευρηκώς τόν ύπέρ πάντα καί τούτο 4

ίπτέρ νόησιν έγνωκώς ότι πάντων έστίν έπέκεινα 5

πάντων αίτιο; ών. 6

Ga

Gb

Aq

Ar

As At

Ah

A|

Al Zc

076 1 sqq:

χνιάστους είναι τάς όδούς αϋτοΰ φησι και άνεξερεύ- 1

νητα τά κρίματα αυτού καΐ άνεκδιηγήτους τάς δω- 2

ρεάς αύτού καί τήν είρήνην αύτοΰ ύπερέχουσαν 3

ττάντα υοΟν cos ευρηκώς τόν ύπέρ πάντα καί τούτο 4

ίπτέρ νόησιν έγνωκώς ότι πάντων έστίν έπέκεινα 5

πάντων αίτιο; ών. 6

1 εΤναι: αύτοΰ είναι

1 άνεξαρεύνατα

άνεξεραύνητα

χ

X

2 αύτοΰ: om

2 άνεκδιηγήτουξ: άνεγδιηγήτους

: άνεκδιηδήτους

4 ώς: ante ώς add ώς εύρηκώΐ τόν ύπερ πάντα νουν

4 ώξ εύρηκώς τόν Οπερ πάντα: om

χ

4 εύρηκώς: εϊρηκώξ

4 τόν: αυτόν

4 καί: om

X

4 τούτο: τούτον

: τοϋ

4 πάντα alt: πάντα νουν

5 υπέρ: Οπερ πάσαν

5 εγνωκώς: άγνωκώς

6

ών:

om



a b c d

e o Ta Ea Ec Fe Ff

Fg

Zd Fa Fb

Ha Hb Qa

Le

Ld Le Lb Xa xa Ze

χ

χ

χ

χ



Zf

Z g

Ma Mb Mc [Md] Nc Na Od Oc Oe

h

O b

O a

Of Pb Pc Pd Pe

Pf

P g

[Ph]

P|

Pk P Pm

X

X



Pn

Po

Ρρ Pq Pr Ps Pt Pu

Pv

Py

Ja

Jb

We

R

g

Re Rf Rh Va Vb Ve

Vd

Ve Vf Vh

Vj

V

χ

χ

X

X

χ X

X

PTS 33 - Beate Regina Suchla - Pseudo-Dionysius Areopagita, Band I. De Divinis Nominibus.pdf

Documents

Transcript of PTS 33 - Beate Regina Suchla - Pseudo-Dionysius Areopagita, Band I. De Divinis Nominibus.pdf