Römisches im schweizerischen Recht © lic. iur. Niklaus Meier.

39
„Römisches“ im schweizerischen Recht © lic. iur. Niklaus Meier

Transcript of Römisches im schweizerischen Recht © lic. iur. Niklaus Meier.

Page 1: Römisches im schweizerischen Recht © lic. iur. Niklaus Meier.

„Römisches“ im schweizerischen Recht

© lic. iur. Niklaus Meier

Page 2: Römisches im schweizerischen Recht © lic. iur. Niklaus Meier.
Page 3: Römisches im schweizerischen Recht © lic. iur. Niklaus Meier.

1 Kurzer historischer Überblick

2 Römisches Recht als Vorbild

3 Aktuelle Probleme, „römische“ Antworten

Aufbau

Page 4: Römisches im schweizerischen Recht © lic. iur. Niklaus Meier.

Historischer Überblick

753 v.Ch 0 534 n.Ch 11 Jh. 2008450 v.Ch

Historischer Überblick

1

Page 5: Römisches im schweizerischen Recht © lic. iur. Niklaus Meier.

Historischer Überblick

200811 Jh.534 n.Ch0450 v.Ch753 v.Ch

1

Page 6: Römisches im schweizerischen Recht © lic. iur. Niklaus Meier.

Historischer Überblick

200811 Jh.534 n.Ch0450 v.Ch753 v.Ch

1

12

Page 7: Römisches im schweizerischen Recht © lic. iur. Niklaus Meier.

Historischer Überblick

200811 Jh.534 n.Ch0450 v.Ch753 v.Ch

1

Page 8: Römisches im schweizerischen Recht © lic. iur. Niklaus Meier.

Historischer Überblick

Osten Corpus Iuris Civilis

Digesten, Codex

200811 Jh.534 n.Ch0450 v.Ch753 v.Ch

1

WestenVulgärrecht

Page 9: Römisches im schweizerischen Recht © lic. iur. Niklaus Meier.

Historischer Überblick

200811 Jh.534 n.Ch0450 v.Ch753 v.Ch

1

Keine Lehre, rechtliche Leere

Page 10: Römisches im schweizerischen Recht © lic. iur. Niklaus Meier.

Historischer Überblick

2008

Bologna:

Rhetorik=Recht

11 Jh.534 n.Ch0450 v.Ch753 v.Ch 2008

1

Codex

Kommentar

Page 11: Römisches im schweizerischen Recht © lic. iur. Niklaus Meier.

Immobilie (res immobilis)Testament (testamentum)Vinkulierungspakt (vinculum, pactum)

Historischer Überblick

11 Jh.534 n.Ch0450 v.Ch753 v.Ch 2008

1

Page 12: Römisches im schweizerischen Recht © lic. iur. Niklaus Meier.

Historischer Überblick

1

Page 13: Römisches im schweizerischen Recht © lic. iur. Niklaus Meier.

bis 1. Januar 1900 in D in Kraft

Art. 19 Parteiprogramm der NSDAP

Historischer Überblick

11 Jh.534 n.Ch0450 v.Ch753 v.Ch 2008

1

Page 14: Römisches im schweizerischen Recht © lic. iur. Niklaus Meier.

Historischer Überblick

Römisches Recht für Juristen

=

Bibel für Christen

1

Page 15: Römisches im schweizerischen Recht © lic. iur. Niklaus Meier.

Römisches Recht als VorbildHistorischer Überblick

Page 16: Römisches im schweizerischen Recht © lic. iur. Niklaus Meier.

Römisches Recht als Vorbild

Integration als Mittel des Fortschritts

2

Toleranz

Ursprungslandprinzip

Leichte Einbürgerung

Rechtsvereinheitlichung

Klare Grenzen

Page 17: Römisches im schweizerischen Recht © lic. iur. Niklaus Meier.

Römisches Recht als Vorbild

Einheitliche Ausbildung

2

Bachelor

=

Baccalaureus

Page 18: Römisches im schweizerischen Recht © lic. iur. Niklaus Meier.

Römisches Recht als Vorbild

Generell-abstrakte Regeln

Deduktion:

Regel Recht

≠ GB/USA: Einzelfallentscheide

2

Page 19: Römisches im schweizerischen Recht © lic. iur. Niklaus Meier.

Römisches Recht als Vorbild

InternationalesHandelsrecht: ius gentium

2

Page 20: Römisches im schweizerischen Recht © lic. iur. Niklaus Meier.

Schutz der Frauen

Römisches Recht als Vorbild

2

Schutz der Schwachen, der Verbraucher

Page 21: Römisches im schweizerischen Recht © lic. iur. Niklaus Meier.

Römisches Recht als VorbildAktuelle Rechtsfragen,

römische Antworten

Page 22: Römisches im schweizerischen Recht © lic. iur. Niklaus Meier.

Aktuelle Rechtsfragen, „römische“ Antworten

3

Page 23: Römisches im schweizerischen Recht © lic. iur. Niklaus Meier.

Digesta 8,5,8,5

Ex taberna fumum in superiora aedificia immitti posse?

Aktuelle Rechtsfragen, „römische“ Antworten

3

Page 24: Römisches im schweizerischen Recht © lic. iur. Niklaus Meier.

Digesta 8,5,8,5

In suo enim alii hactenus facere licet, quatenus nihil in alienum immittat.

Aktuelle Rechtsfragen, „römische“ Antworten

3

Page 25: Römisches im schweizerischen Recht © lic. iur. Niklaus Meier.

ZGB, Art. 684Jedermann ist verpflichtet, sich aller übermässigen Einwirkung auf das Eigentum der Nachbarn zu enthalten. Verboten sind […] Rauch oder Russ und lästige Dünste.

Aktuelle Rechtsfragen, „römische“ Antworten

3

Page 26: Römisches im schweizerischen Recht © lic. iur. Niklaus Meier.

Aktuelle Rechtsfragen, „römische“ Antworten

3

Page 27: Römisches im schweizerischen Recht © lic. iur. Niklaus Meier.

Aktuelle Rechtsfragen, „römische“ Antworten

3

Page 28: Römisches im schweizerischen Recht © lic. iur. Niklaus Meier.

Aktuelle Rechtsfragen, „römische“ Antworten

Macrobius, Saturnalia II.VI.1

Lapidatus a populo Vatinius optinuerat ut aediles edicerent, ne quis in arenam misisse velletnisi pomum.

3

Page 29: Römisches im schweizerischen Recht © lic. iur. Niklaus Meier.

Aktuelle Rechtsfragen, „römische“ Antworten

„Si in Vatinium missurus est, pomum est.“

3

Page 30: Römisches im schweizerischen Recht © lic. iur. Niklaus Meier.

Aktuelle Rechtsfragen, „römische“ Antworten

3

Page 31: Römisches im schweizerischen Recht © lic. iur. Niklaus Meier.

Digesta 9.2.9

Item si obstetrix medicamentum dederit et inde mulier perierit, Labeo distinguit:ut, si quidem suis manibus supposuit, videatur occidisse; sin vero dedit, ut sibi mulier offerret, in factum actionem dandam.

Aktuelle Rechtsfragen, „römische“ Antworten

3

Page 32: Römisches im schweizerischen Recht © lic. iur. Niklaus Meier.

Strafgesetzbuch

Art. 114: Tötung auf Verlangen: 3

Art. 115: Verleitung und Beihilfe zum Selbstmord:

nur bei selbstsüchtigen Beweggründen strafbar

Aktuelle Rechtsfragen, „römische“ Antworten

3

Page 33: Römisches im schweizerischen Recht © lic. iur. Niklaus Meier.

Aktuelle Rechtsfragen, „römische“ Antworten

3

Page 34: Römisches im schweizerischen Recht © lic. iur. Niklaus Meier.

Codex, 3,43,1

Nulli liceat in privatis locis ludere.Et si contra factum fuerit, nulla sequatur condemnatio.

Aktuelle Rechtsfragen, „römische“ Antworten

3

Page 35: Römisches im schweizerischen Recht © lic. iur. Niklaus Meier.

Art. 56 Spielbankengesetz Mit Haft oder mit Busse wird bestraft, wer Glücksspiele privat organisiertArt. 513 ObligationenrechtAus Spiel und Wette entsteht keine Forderung.

Aktuelle Rechtsfragen, „römische“ Antworten

3

Page 36: Römisches im schweizerischen Recht © lic. iur. Niklaus Meier.

Aktuelle Rechtsfragen, „römische“ Antworten

Nachbar Ich

3

Page 37: Römisches im schweizerischen Recht © lic. iur. Niklaus Meier.

3

BGE 129 III 331 S. 334 vom 25. März 2003

Auf dem Grundstück der C. steht nahe an der Grenze zum Garten der Familie A. eine Hainbuche. Am 24. und 25. Januar 1996 fällte ein im Auftrag von A. handelnder Gärtner diesen Baum.

A. wurde wegen Sachbeschädigung und Hausfriedensbruchs mit einer Busse von Fr. 500.- bestraft. C. stellte mit Klage vom 15. Februar 1999 den Antrag, A. zur Zahlung von Fr. 44'885.50 nebst 5% Zins seit 25. Januar 1996 zu verpflichten. Mit Entscheid vom 27. Juni 2000 hiess die Gerichtspräsidentin 2 des Gerichtskreises VIII Bern-Laupen die Klage gut.

Der vom Bundesgericht in ständiger Rechtsprechung verwendete Schadensbegriff ist nicht ausschliesslich objektiv zu verstehen, sondern enthält bereits aufgrund seiner historischen Wurzeln eine subjektive, das Erhaltungsinteresse des Geschädigten berücksichtigende Komponente (HONSELL/MAYER-MALY/SELB, Römisches Recht, S. 224 Fn. 4)

Page 38: Römisches im schweizerischen Recht © lic. iur. Niklaus Meier.

Aktuelle Rechtsfragen, „römische“ Antworten

Digesta 43. 27. 1 .8

Quindecim pedes altius rami arboris circumcidantur […]

ne umbra arboris vicino praedio noceret.

3

Page 39: Römisches im schweizerischen Recht © lic. iur. Niklaus Meier.

Aktuelle Rechtsfragen, „römische“ Antworten

687 ZGB: Überragende Äste kann der Nachbar, wenn sie sein Eigentum schädigen und auf seine Beschwerde hin nicht binnen angemessener Frist beseitigt werden, kappen und für sich behalten.

641 ZGB: Wer Eigentümer einer Sache ist […] hat das Recht, sie von jedem herauszuverlangen und jede ungerechtfertigte Einwirkung abzuwehren.

3