Κυπριακή Πολιτική και Oικονομική Eφημερίδα www.kathimerini.com.cy | €2,50

ΤΗΣ ΚΥ ΡΙΑΚΗΣ

DEFY I El Primero 211/100th of a second chronograph

ZENITH, THE FUTURE OF SWISS WATCHMAKING

ΛΕΥΚΩΣΙΑ, Κυριακή 20 Ιανουαρίου 2019 • Eτος 11ο • Aρ. φύλλου 539

Στην επικαιρότητα ξανά το θέμα των κα-τόχων αξιογράφων με αφορμή την υπόθεσητου Προέδρου του Ανωτάτου Μύρωνα Νι-κολάτου. Βγήκαν στην επιφάνεια υποθέσειςσυμψηφισμών και διακανονισμών με τηνΤράπεζα Κύπρου που δεν είχαν δει το φωςτης δημοσιότητας. Από τη μία οι τράπεζεςπροσπαθούσαν να προωθήσουν επενδυτικά

προϊόντα υψηλού κινδύνου σε καταθέτες,από την άλλη όμως οι καταθέτες προσπα-θούσαν να παίξουν, δίχως να είναι γνώστες,τον ρόλο του επενδυτή και το πλήρωσαν.Η άγνοια του ενός μέρους και η ελλιπήςπληροφόρηση του άλλου έφεραν σε δυ-σμενή θέση όπως αποδείχτηκε και τις δύοπλευρές. Οικονομική, σελ. 3

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΣΗΜΕΡΑ ΣΤΟ ΕΝΘΕΤΟ «ΖΩΗ»

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Το περιβάλλον δημιουργεί νέα τέχνηΟι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι και επιδείνωση δημιουργούν ένα καινούργιοείδος μυθοπλασίας, το climate fiction ή cli-fi. Στα διάφορα βιβλία που κυκλο-φορούν παγκοσμίως υπογραμμίζεται η ανάγκη προστασίας του περιβάλλον-τος. Η ραγδαία κλιματική αλλαγή επιτάσσει άμεσες λύσεις. Ζωή, σελ. 1

ΘΕΑΤΡΟ

Η Ζέτα Δούκα στο Θέατρο Ριάλτο στη ΛεμεσόΗ παράσταση «Γράμμα σε ένα παιδί» είναι βασισμένη στο βιβλίο της ΟριάναΦαλάτσι, που ανεβαίνει στο Θέατρο Ριάλτο στη Λεμεσό. Τον ρόλο της ηρωί-δας έχει η ηθοποιός Ζέτα Δούκα, η οποία μίλησε στην «Κ» για τον ρόλο τηςκαι την παράσταση. Ζωή, σελ. 3

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ

Η φύση πυροδοτεί συναισθήματα χαράςΟ φωτογράφος Ευγένιος Κίτσιος εκθέτει στον υπαίθριο χώρο του Ογκολογι-κού Κέντρου της Τράπεζας Κύπρου έργα του και λέει στην «Κ» ότι στοχεύειστην πυροδότηση συναισθημάτων χαράς και γαλήνης, που η φύση μπορεί ναπροσφέρει. Ζωή, σελ. 4

ΚΥΠΡΙΑΚΟ

Στο ακουστικό γιαΛουτ-ΟΥΝΦΙΚΥΠ Η παρατεταμένη περίοδος αναμονήςγια εξελίξεις στο Κυπριακό, θα λάβειχώρα μετά τη συζήτηση στις 30 τουμήνα και το ψήφισμα στα Η.Ε. για τηνΟΥΝΦΙΚΥΠ, ενώ μετά αναμένεται ηκάθοδος της Τζέιν Λουτ στην Κύπρο. Ηκυπριακή διπλωματία θέλει να απο-φύγει εκπλήξεις, ενώ στα Κατεχόμε-να σείεται το πολιτικό σκηνικό. Σελ. 10

Απρόβλεπτοι πρόεδροιαπρόβλεπτες σχέσεις Τραμπ, Ερντογάν και Συρία

Σημάδια μόνιμης βλάβης εμφανίζουν οισχέσεις Τραμπ και Ερντογάν, παρά τηναποκλιμάκωση της αντιπαράθεσης μεταξύτων δύο ηγετών, με αφορμή τη διαφωνίατου Αμερικανού προέδρου στη σχεδια-ζόμενη ευρεία επιχείρηση του τουρκικούστρατού στη βόρεια Συρία. Σελ. 21

Ταραχώδες σκηνικό λόγω ΠρεσπώνΠόλωση και αριθμοί Μαξίμου

Σε θρυαλλίδα εξελίξεων έχει αναδειχθεί ησυμφωνία των Πρεσπών. Πλέον λόγω τηςαποχώρησης Καμμένου, ρίχνει βαριά τησκιά της η διασφάλιση άνω των 150 «ναι»στην ψηφοφορία για την κύρωση της Συμ-φωνίας που θα οριοθετήσει πλήρως τα«μέτωπα» μεταξύ ΣΥΡΙΖΑ και Ν.Δ. Σελ. 18

Κ Υ Ρ Ι Ο Α Ρ Θ Ρ Ο

Το σύστημα Τα τεκταινόμενα στη δικαιοσύνη δενπεριποιούν τιμή σε κανένα. Απεναν-τίας, τόσο οι ίδιοι οι δικαστές σύσ-σωμοι όσο και το πολιτικό σύστημαθα πρέπει να δώσουν τις λύσεις πουαπαιτούνται για να μπει σε τροχιάπραγμάτωσης η διαδικασία της κά-θαρσης. Δεν έμειναν πολλά να ειπω-θούν ή άλλες υποσχέσεις να δοθούν.Ο κόμπος έφτασε στο χτένι και οιόποιες αποκαλύψεις ακολουθήσουναπλώς θα επιβεβαιώσουν τα προανα-φερόμενα και θα επιφέρουν ακόμημεγαλύτερη απογοήτευση στην κοι-νωνία. Η κοινωνία επιβεβαίωσε τοκοινό αίσθημα εφόσον όλες οι μετρή-σεις καταδείκνυαν πως ο θεσμός τηςδικαιοσύνης χάνει σε αξιοπιστία μέραμε τη μέρα. Άρα, λοιπόν, είναι η ευ-καιρία να αποδείξει το σύστημα τοίδιο πως μπορεί να αποκτήσει στοπροσκήνιο την αξιοπιστία που έχασεπαρασκηνιακά τόσο καιρό τώρα.

TIMO HEINO

Η φιλανδική παιδείαδεν εφαρμόζεταιcopy paste

Για τα τεκταινόμεναστο Κυπριακό με τη λύ-ση διζωνικής, δικοινοτι-κής ομοσπονδίας να εί-ναι η μόνη στο τραπέζι,

τις εξελίξεις στην αν. Μεσόγειο, τηνάνοδο του λαϊκισμού στην Ευρώπηκαι το Brexit μιλάει στην «Κ» ο πρέ-σβης της Φιλανδίας στην Κύπρο TimoHeino. Τονίζει τη συμβολή της χώραςτου στην Κύπρο σε επίπεδο συνερ-γιών που αφορούν την κλιματική αλ-λαγή, το περιβάλλον των Startupsεταιρειών με το Startups for Peaceαλλά και για το περίφημο μοντέλο εκ-παίδευσης της Φιλανδίας για το οποίοέγινε γνωστή ανά το παγκόσμιο καιπως αυτό αποτέλεσε εθνική στρατη-γική πριν από 101 χρόνια. Σελ. 9

Η κρίση στη Δικαιοσύνη από τη μία έχει εξορ-γίσει τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, καθώςέγινε δέκτης των μηνυμάτων οργής του κό-σμου, ενώ από την άλλη του ήρθε γάντι έτσιώστε να περάσει ένα μεγάλο πακέτο απόαλλαγές που μεταρρυθμίζει πλήρως όλα τα

δικαστήρια στην Κυπριακή Δημοκρατία.Έτσι αύριο ο υπουργός Δικαιοσύνης ΙωνάςΝικολάου έχει προγραμματισμένη συνάντησημε τον Νίκο Αναστασιάδη για την τελικήενημέρωση του Προέδρου ενόψει του γεγο-νότος ότι θα συναντηθεί στις 24 Ιανουαρίου

με τους 13 δικαστές του Ανωτάτου για νατους επιδώσει το πακέτο της μεταρρύθμισης,που, ειρήσθω εν παρόδω, αφορά πρώτα καικύρια τους ίδιους, αφού ο αριθμός τους θαμειωθεί στους πέντε μέσα σε περίοδο μικρό-τερη των τεσσάρων ετών. Συγκεκριμένα δη-

μιουργείται Ανώτατο Συνταγματικό Δικα-στήριο, νέοΕφετείο, τροποποιείται η σύνθεσητου Ανωτάτου Δικαστικού Συμβουλίου, δη-μιουργείται Σχολή Δικαστών, συστήνεταιΕμπορικό Δικαστήριο και Ναυτοδικείο, δη-μιουργείται Δικαστική Υπηρεσία κ.ά. Σελ. 4

Η Μακένζι Μπέζος, μετά το διαζύγιό της από τον πλουσιότεροάνδρα του κόσμου, τον Τζεφ Μπέζος, ιδρυτή της Amazon, σί-γουρα θα είναι μία από τις πλουσιότερες γυναίκες της υδρο-γείου. Η Μακένζι είναι μυθιστοριογράφος και σε όλη της τηζωή ακολούθησε χαμηλό προφίλ. Ασχολήθηκε κατά κύριο λό-γο με την οικογένειά της, τα τέσσερα παιδιά της και τη συγγρα-φή βιβλίων, επιτρέποντας στον σύζυγό της να μονοπωλήσει ταφώτα της δημοσιότητας, ενώ η ίδια προσπάθησε να προστα-τεύσει την ιδιωτικότητα του βίου της. Σελ. 22

Διαζύγιο ενός τρισ. δολαρίων

Η Βρετανίδα πρωθυπουργός Τερέζα Μέι, πλαισιωμένη από τους βουλευτές του Συντηρητικού Κόμματος, στη διάρκεια της επώδυνης ψηφο-φορίας της Τρίτης – η πρότασή της απορρίφθηκε με διαφορά 230 ψήφων. Τώρα, ετοιμάζεται να παρουσιάσει σχέδιο Β παρόμοιο με το απορρι-φθέν σχέδιο Α. Σελ. 20

ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ

ΑΝΔΡΕΑΣ ΠΑΡΑΣΧΟΣ Σελ. 2Νεκρές ψυχές

ΚΩΣΤΗΣ ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ Σελ. 4Είμαστε ανεπαρκείς να λειτουρ-γήσουμε ως σοβαρό κράτος

ΠΑΜΠΟΣ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ Οικ. 1Η έκπτωση της δικαιοσύνηςκαι το κοινωνικό συμβόλαιο

ΣΤΑΥΡΙΑΝΑ ΚΟΦΤΕΡΟΣ Σελ. 8Περί αξιοπιστίας

Απο καταθέτες έγιναν πιστωτέςKάτοχοι αξιογράφων, τραπεζικές πρακτικές και διακανονισμοί

Το ενδιαφέρον και τα συμφέροντα Γερ-μανίας, Αυστρίας, ΗΠΑ και Ρωσίας για τηνπεριοχή, η συμφωνία Αθήνας - Σκοπίων,η Βουλγαρία, ο αλβανικός εθνικισμός, τοΚόσσοβο και η Σερβία. Η συμφωνία τωνΠρεσπών πρακτικά επιβεβαίωσε μια πραγ-ματικότητα ορατή από την εποχή της κα-τάρρευσης του ανατολικού μπλοκ. Η στα-

θερότητα στα δυτικά Βαλκάνια εξασφα-λίζεται διότι οι ΗΠΑ ενθαρρύνουν την Ε.Ε.να αναλάβει δράση. Κάπως έτσι Βουλγαρία,Ρουμανία και Κροατία μπήκαν στην Ε.Εκαι η Αλβανία μπήκε στο ΝΑΤΟ και με αρ-κετά μικρότερη θέρμη εκ μέρους της Ουά-σιγκτον, οι πόρτες της Συμμαχίας άνοιξανκαι για το Μαυροβούνιο. Σελ. 15

Πρέσπες, οι εξελίξεις και τα μέτωπαΙστορία, εξίσωση των δυτικών Βαλκανίων και ρώσικη ρουλέτα

Το απόλυτο αδιέξοδο της Τερέζα ΜέιΗ ΚΡΙΣΗ ΣΤΗ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ

Στο «εδώλιο» του f bοι φαμίλιες πουδικάζουν την ΚύπροΟικογένειες δικηγόρων και δικαστών με βαριάονόματα και με την τήβεννο στους ώμουςγια δεκαετίες έμοιαζαν να περιβάλλονται καιμε ένα αστικό μύθο: ότι ήσαν ανέγγιχτες απόδικαιοσύνη, αλλά και ως δικαστές αδέκαστοι.Αυτό ο μύθος έμελλε να καταρρεύσει τηνεποχή του facebook που σχεδόν ουδείς μπορείνα ελέγξει κανένα. Σελ. 6

H Greco πιάνει αδιάβαστο το ΣύστημαΣτην Κύπρο 6-7 Φεβρουαρίου αντιπρο-σωπεία για επιτόπια εξέταση της κατάστα-σης και ανταλλαγή απόψεων με κυβέρνη-ση, εισαγγελέα, Ανώτατο. Σελ. 5

Ο Πόλυς πίσω από τον ΠολυβίουΜε δύναμη από το παρελθόν επανήλθε ογνωστός δικηγόρος μετά τις αποκαλύψειςΚληρίδη, αλλά και με μια αίσθηση ηγεμονίαςκατά τους άσπονδους φίλους του. Σελ. 7

Δημοκρατία στη ΔικαιοσύνηΌλα τα κράτη μέλη της Ε.Ε. έχουν το σύ-στημα ενόρκων, εκτός από την Κύπρο.Επίκαιρη παρέμβαση Σ. Δράκου για ταπροβλήματα στη Δικαιοσύνη. Σελ. 8

Ξηλώνουν το Ανώτατο Δικαστήριο Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης επιδίδει στις 24 Ιανουαρίου το πακέτο αλλαγών στουs 13 δικαστές πριν το πάει στη Βουλή

2 l Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η Δ Ε Υ Τ Ε Ρ Η Σ Ε Λ Ι Δ Α

Διευθύνων Σύμβουλος: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΛΟΤΤΙΔΗΣ • Διευθυντής: ΑΝΔΡΕΑΣ ΠΑΡΑΣΧΟΣ

Αρχισυντάκτης: ΜΙΧΑΛΗΣ ΤΣΙΚΑΛΑΣ • Υπεύθυνος Ατελιέ: ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΔΑΜΙΑΝΟΥ

Iδιοκτησία«Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ

ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΕΚΔΟΣΗ ΚΥΠΡΟΥ ΛΤΔ»

Νίκου Κρανιδιώτη 7Ε, 3ος όροφος, 2411 Έγκωμη, Λευκωσία, Κύπροςe-mail: info@kathimerini.com.cy Τηλ.: 22472500 Fax: Σύνταξη +357 22472540

Fax: Διαφημιστικό Τμήμα - Μικρές Αγγελίες +357 22472550

Eκδίδεται σε συνεργασία και μετά από άδεια της εταιρείαςΚΑΘΗΜΕΡΙΝΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ Α.Ε. Διευθυντής: ΑΛΕΞΗΣ ΠΑΠΑΧΕΛΑΣ • Διεύθυνση συντάξεως: ΚΩΣΤΗΣ ΦΑΦΟΥΤΗΣ - ΝΟΤΗΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ

ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση, αναπαραγωγή, διασκευήή απόδοση του περιεχομένου της εφημερίδας με οποιονδήποτε

τρόπο, χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια του εκδότη.

ΚΑΤΑΛΑΝΙΚΗ ΠΡΟΕΛΑΣΗ: Τα εθνικά στρα-τεύματα τα προελαύνοντα κατά μέτωπον προςτην Καταλωνίαν, εσημείωσαν και άλλας επιτυχίαςκατά το τελευταίον δωδεκαήμερον, καταλαβόντατην πόλην Μονφάλκο. [...] Κατά πληροφορίας εκΑντάυ, αι ενισχύσεις τας οποίας η Βαρκελώνηεζήτησε παρά του στρατηγού Μιάχα φαίνεται ότιδεν αφίχθησαν εισέτι εκεί. [...] Εθνικιστικά πολεμικάπεριπολούν κατά μήκος των κυβερνητικών ακτώνόπως παρεμποδίσουν την απόβασιν των αποστελ-λομένων ερυθρών εις το περιχαρακωμένον στρα-τόπεδον της Βαρκελώνης. [...] Εις το μέτωπον τηςΑνδαλουσίας απεκρούσθησαν αι εχθρικαί επιθέσειςκαι ενισχύθησαν αι θέσεις των εθνικιστών, οιοποίοι και εις τον τομέα τούτον συνέλαβον πλέοντων εκατόν αιχμαλώτων [φωτ. Αιχμάλωτοι απότην πλευρά των κυβερνητικών].

ΑΝΗΣΥΧΙΑ ΚΑΙ ΖΩΤΙΚΟΤΗΤΑ: [...] Κατάτο 1903 εξεδόθη ο «Νουμάς», φύλλον εβδομαδι-αίον, θεωρούμενον κατ’ αρχάς ασήμαντον, μεπεριωρισμένην κυκλοφορίαν, το οποίον όμωςέκλεινε μέσα του όλην την δύναμιν και την πρω-τοτυπίαν, την ανησυχίαν και την ζωτικότητα τηςφυλής, αφού ο κύκλος των συνεργατών του ήτοτόσον ευρύχωρος, ώστε να αντιπροσωπεύωνταιεις αυτό όλοι οι προοδευτικοί Ελληνες από ταπλέον μακρυνά μέρη του εξωτερικού. Ο «Νουμάς»ήτο το πρώτον φύλλον που υπεστήριζε φανεράτον γλωσσικόν αγώνα και εκρατούσεν υψωμένογενναία το λάβαρον των νέων λογοτεχνικώνιδεών. [...] Κανείς δεν δύναται ν’ αρνηθή ότι τοπέρασμά του θα μείνη ως σταθμός εις την ιστορίαντης νεοελληνικής λογοτεχνίας και ότι το παρά-δειγμά του δέον να χαρακτηρισθή ως μία νίκητης ελληνικής ψυχής...

Ο Φ Ι Λ Ι Σ Τ Ω ΡΕπιλογή: ΜΙΧΑΛΗΣ Ν. ΚΑΤΣΙΓΕΡΑΣ

80 χρόνια πρίν στην «Κ»20.I.1939

Αν δεν είσαι ασυνείδη-τος, άθλιος ή και πουλη-μένος, δεν κάθεσαι μιαμέρα να γράψεις ένα άρ-θρο ζητώντας από τονΠρόεδρο του Ανωτάτου

Δικαστηρίου να παραιτηθεί. Εγώ όμωςτο έκανα, γιατί με εξαγόρασε η συνεί-δησή μου. Ο λόγος ήταν επειδή ο γε-νικός εισαγγελέας στη γραπτή δήλωσήτου (15/01/2019) αναφέρεται στον Πρό-εδρο του Ανωτάτου σημειώνοντας:«Το πλέον όμως ανησυχητικό είναιότι, όπως αποκαλύφθηκε μετά την έκ-δοση της απόφασης, στενά συγγενικάπρόσωπα του Προέδρου του Εφετείουκαι του Ανωτάτου Δικαστηρίου, η ψή-φος του οποίου και έκρινε την αθωω-τική έκβαση της υπόθεσης υπέρ τηςΤράπεζας, ήτοι θυγατέρα και αδελφήτου, είχαν τύχει του οφέλους μιας συμ-βιβαστικής εξώδικης διευθέτησης αγω-γών που είχαν κινήσει εναντίον τηςΤράπεζας, σχετικά με διεκδικήσειςτους από τη μετατροπή καταθέσεώντους σε αξιόγραφα». Όταν ο γενικόςεισαγγελέαςδιατυπώνει μια τόσο βαριάκαταγγελία κατά του Προέδρου τουΑνωτάτου και ο ίδιος απλώς απαντάότι, «όλα έγιναν απόλυτα νόμιμα», ενώοι άλλοι 12 δικαστές του Ανωτάτουστην ανακοίνωσή τους (14/01/2019)όχι μόνο δεν απάντησαν για τον Πρό-εδρό τους –όπως έπραξαν στις περι-πτώσεις των συναδέλφων τους, ταονόματα των οποίων αναφέροντανστην επιστολή Νίκου Κληρίδη – αλλάδιαχώρισαν τη θέση τους από τον κ.Νικολάτο, σημειώνοντας ότι «ως προςτις υποθέσεις συγγενικών προσώπωντου Προέδρου του Ανωτάτου Δικα-στηρίου, σχετική ανακοίνωση θα εκ-δοθεί από τον ίδιο», ήταν πλέον ηλίουφαεινότερο ότι –για να παραφράσωολίγον τι τον Άμλετ– κάτι σάπιο υπάρ-χει στο βασίλειο της Δικαιοσύνης. Τοσάπιο, κατά την αυστηρά προσωπικήμου εκτίμηση, αποκαλύφθηκε και ταεπόμενα 24ωρα με τις δηλώσεις τηςθυγατέρας Νικολάτου, όσο και από τιςπληροφορίες που είδαν το φως τηςδημοσιότητας, ότι υπήρξαν και εκα-τοντάδες άλλες περιπτώσεις εξωδικα-στικού συμβιβασμού και η θυγατέραΝικολάτου δεν ήταν μοναδική περί-πτωση! Κι όμως ο Μύρων Νικολάτοςείναι μοναδική περίπτωση και γι’ αυτό

ελέγχεται και για την περίπτωση τηςθυγατέρας του και γι’ αυτή της αδελφήςτου, όπως ελέγχονται και οι δικαστέςτου Ανωτάτου που έπρεπε να δηλώ-σουν ότι είναι της ουσίας και όχι τωντεχνικών δικολαβικών λεπτομερειών.Εγώ ούτε δικαστής είμαι, ούτε δικη-γόρος, αλλά ως γονέας ξέρω ότι για ναπάρω ή να διακινήσω λεφτά ανήλικουπαιδιού μου από τράπεζα, χρειάζεταιη υπογραφή της μάνας και η άδεια δι-καστηρίου, διαφορετικά ελέγχομαιποινικά. Αλλά ο Μύρων Νικολάτος,θεωρώντας εαυτόν δικαστήριο, έκανεό,τι τον φώτισε η νομική του διάνοια,κατά το «εμείς παπάδες, εμείς τατάδες»και οι άλλοι 12 θα είπαν μάλλον, «κρύ-ψετε να περάσουμε». Προφανέσταταγιατί κάποιοι εξ αυτών –όχι όλοι είμαισίγουρος– που έχουν χάσει επαφή μετον πολίτη, έχουν υποτιμήσει τη νοη-μοσύνη μας σε τέτοιο βαθμό που αυτήέχει αρχίσει ήδη να αντανακλάται σταπρόσωπά τους. Κι όμως επιμένουν ναμην παραιτούνται Γι’ αυτό και η Δι-καιοσύνη στον τόπο μας χρειάζεταιάμεσα νέα θεμελίωση εκ βάθρων. Θαήθελα πολύ κάποιος στο πολιτειακόμας εποικοδόμημα να αναδειχθεί σεαυτό που είπε ο σπουδαιότερος ίσωςπολιτικός-στοχαστής του 20ού αιώνα,ο άνθρωπος που με τη δύναμη τουμυαλού του αποτίναξε τον βρετανικόζυγό από την Ινδία, ο Μαχάτμα Γκάντι(1869-1948): «Πρέπει να είσαι η αλλαγήπου θέλεις να έρθει». Όμως, δυστυχώςοι δικαστές μας, όπως και πλείστοιτων πολιτικών μας, έβλεπαν τηστιλπνήκαι ζαφειρένια επιφάνεια και είχανπείσει εαυτούς ότι πρόκειται για θά-λασσα, κραταιή και ταξιδιάρα, πουμπορούσε να τους πάει από τον Όλυμ-πό τους και να τους φτάσει ως τη Γητου Πυρός. Μέχρι που κάποιος ανά-δευσε το «κύμα» κι αναδύθηκε τέτοιαμπόχα που όλοι κατάλαβαν ότι η ζα-φειρένια επιφάνεια δεν ήταν παρά τομέγα τέλμα που τους καθήλωνε στηβρώμα τους, έτσι που ακόμα και οιίδιοι να μην ανέχονται πλέον του σκα-ριού τους τις οσμές. Για ταξίδια ούτελόγος. Στο τέλμα, βλέπετε, ο μόνος λό-γος που, δυστυχώς μπορεί να γίνεταιείναι για νεκρές ψυχές. Καημένη μουπατρίδα.

Νεκρές ψυχές

ΠΟΛΙΤΕΙΕΣ ΑΝΘΡΩΠΩΝΓράφει ο ΑΝΔΡΕΑΣ ΠΑΡΑΣΧΟΣ

paraschosa@kathimerini.com.cy

1 Στα χρεωστικά. 2,3 δισ. ευρώ οι οφει-λές στον Φόρο, 60% εκ των οποίων

παίζει να μην πληρωθεί. Γιατί ποιος πλη-ρώνει για οτιδήποτε, για τα σκάνδαλα γιατις λαμογιές για να πληρωθεί και ο φόρος;Μιλάμε για πάγιο ως πρακτική και αποτέ-λεσμα.

2 Στα ξεχειλίσματα. Αλίμονο με τα τόσανερά που έπεσαν να μη μας είχε και η

Google ψηλά. 100 εκατ., κλικ για τουρι-σμό. Ξεχειλίζουμε από φράγματα, κλικ καικλίκες. Από όλα έχει ο μπαξές.

3 Στην Τρόικα. Κάποιος πρέπει να έχειτο τηλέφωνο της Βελκουλέσκου έτσι

δεν είναι; Γιατί δεν είναι την Greco πουπρέπει να περιμένει η δικαιοσύνη για τηνκάθαρση αλλά την Τρόικα. Μόνοι μας δενχωρίζουμε ούτε δυο γαιδάρων άχυρα.

4 Στην αξιοπιστία. Πάντως εμένα μεμπερδεύουν τα δικηγορίστικά. Λέει ο

Δικηγορικός Σύλλογος ότι δεν τίθεται θέ-μα αξιοπιστίας του Ανωτάτου. Και καλά.Δεν τίθεται θέμα αμεροληψίας; Ή ότι ταστοιχεία της καταγγελίας Νίκου Κληρίδηδεν είναι στοιχεία! Μα είναι δικηγόρος οκ. Ιωαννίδης;

5 Στις περικοπές. Πάντως, το ότι έβρεξεκαι παράλληλα είχαμε περικοπές νε-

ρού σε πόλεις το λες για αφαλατώσεις, τολες και υπέρμετρο ζήλο. Όταν όμως έχειςκαεί με τον χυλό της ξηρασίας, φυσάς καιτο yogurt της πλημμύρας.

6 Στο κανάλι. Η κρίση στη δικαιοσύνηπάντως, έφερε στην επιφάνεια και

την αστεραστοσύνη του Νίκου Κληρίδη.Κάθε μέρα κάθε μεσημέρι στα κανάλιαγια δηλώσεις. Μόνο σε κανένα κανάλι τηςΒενετίας δεν έχει μιλήσει ακόμη, που με

τα τόσα νερά που μπάζει η δικαιοσύνη θαέπρεπε.

7 Στα φυλλάδια. Το ότι απαγόρευσαν τιςσακούλες στα σουπερ μάρκετ αλλά

επιτρέπουν στον κάθε άσχετο να μας γε-μίζει με φυλλάδια τα γραμματοκιβώτια μεξεπερνά. Κατά τα αλλά τα κόμματα έχουνοικολογικές ευαισθησίες και βλέπουν μενέα ατζέντα το μέλλον. Αυτά θα μας πουνστις ευρωεκλογές.

8 Στη λιμουζίνα. Έρχονται, μάλλον σύν-τομα, οι νέες λιμουζίνες για αξιωμα-

τούχους. 20 από δαύτες και με γενικό κό-στος 700.000 ευρώ. Θα πάρει και ο Πρό-εδρος του Ανωτάτου, είναι ανάμεσα σεεκείνους που δικαιούται. Και αν δεν δι-καιούται το κανονίζει στο τσακ μπαμ.

9 Στο ήθος. Είσαι που λέτε ο Πρόεδροςτου Ανωτάτου, περπατάς και σειέται η

γη ναούμε. Σκας στην Τράπεζα και ζητάς ηκατάθεση της ανήλικης κόρης σου να γίνειαξιόγραφο. Ο τραπεζικός υπάλληλος πουχρειάζεται δικαστική απόφαση για να γίνεικάτι τέτοιο σκέφτεται, «ο Πρόεδρος τουΑνωτάτου δεν ξέρει πως αυτό δεν γίνεταιχωρίς δικαστική απόφαση;». Επειδή όμωςείσαι ο Μύρων, στα μετατρέπουν σε αξιό-γραφα. Εσύ είσαι ο νόμος έτσι κι αλλιώς.

10 Στον διάολο. Σπάει που λέτε ο δι-άολος το ποδάρι του, κουρεύονται

τα αξιόγραφα, αλλά εσύ είσαι ένας έξυ-πνος Πρόεδρος Ανωτάτου: Πας στην Τρά-πεζα και τους λες με ύφος Τζον Γουέιν :«Θέλω πίσω τα λεφτά μου γιατί παράνομαμου τα μετατρέψατε σε αξιόγραφα χωρίςδικαστική απόφαση». Οι ίδιοι τραπεζικοίυπάλληλοι κοιτάνε ο ένας τον άλλο σανμαλ@#ες. Μας κοροϊδεύει αυτός (;) ψιθυ-ρίζουν και παίρνουν τηλέφωνο στα Κεν-τρικά. Τα Κεντρικά ενημερώνουν τον νομι-κό σύμβουλο της Τράπεζας. Ο Νέρων δενήταν στη σύνθεση και αναλαμβάνει να δι-κάσει την υπόθεση της Τράπεζας. Δεν δη-λώνει βέβαια καμία σύγκρουση συμφέ-ροντος επειδή είχε διένεξη με αυτήν.

ΣΤΑΘΕΡΑ ΒΗΜΑΤΑ ΜΠΡ ΟΣΤΑ / Γράφει Ο ΣΠΟΝΔΟΦOΡΟΣ

Με άριστα το 10

Kυριακή 20 Ιανουαρίου 2019

Ο Μ Η Ρ Ο Υ & Σ Ε Β Ε Ρ Η / Γράφει ο ΟΝΑΣΑΓΟΡΑΣ

Την περασμένη εβδομάδα η Κύπρος πέρασεκαι περνάει ακόμα, μία από τις πιο ηλεκτρι-σμένες περιόδους για έναν από τους πιοευαίσθητους τομείς της δημόσιας ζωής, τηΔικαιοσύνη. Μετά τις καταγγελίες του ΝίκουΚληρίδη με ονόματα δικαστών του Ανωτάτουκαι των παιδιών τους που εργάζονται στο δι-κηγορικό Πολυβίου και Χρυσαφίνη, τις απαν-τήσεις που δόθηκαν, τη δήλωση του γενικούεισαγγελέα που επιβεβαίωσε τις καταγγελίεςτου αδελφού του ήρθε και η ανακοίνωση τουΠαγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου που χα-ρακτηρίστηκε ποντιοπιλατική.

Μεταξύ αυτών που συζητήθηκαν έντοναήταν και η στάση του Healthy ο οποίος κατη-γορήθηκε ότι ένιπτε τας χείρας του και ως άλ-λος Νέρωνας αντίκριζε «σχεδόν χαμογελα-στός» τη Δικαιοσύνη να... καίγεται. Τι συνέβηάραγε και από τη διάκριση των εξουσιών οHeatlhy με συνοπτικές διαδικασίες εμφανί-στηκε με έτοιμα νομοσχέδια για μεταρρυθμί-σεις στον τομέα της Δικαιοσύνης;

Εντάξει, η μία αιτιολογία είναι πως τα νομο-σχέδια ήταν σχεδόν έτοιμα, στο πλαίσιο τωνεκ βάθρων μεταρρυθμίσεων του κράτουςπου επιχειρεί ο Healthy. Η άλλη αιτιολογίαπου άκουσα, από έμπιστη μου πηγή στον Λό-φο, είναι πως τα νομοσχέδια όχι μόνο επι-σπεύστηκαν, αλλά ολοκληρώθηκαν σε χρόνογια ρεκόρ Γκίνες. Κι αυτό για να προλάβουντην αντιπροσωπεία της Greco που φθάνειστις 7, 8 Φεβρουαρίου. Γι’ αυτό και ο Ιωνάςτρέχοντας ως πρωταθλητής θα πάρει έτοιματα νομοσχέδια στον Healthy τη Δευτέρα. Ναι,τη Δευτέρα!

Η πηγή μου επέμενε πως τα προβλήματα τώ-ρα θα αναδειχθούν, αφού στον Λόφο έχουνφθάσει τα κακά μαντάτα από τους δικαστέςτου Ανωτάτου. Δεν πρόκειται λέει να δεχ-θούν να διορίζει ο Healthy τους Εφέτες τουδευτεροβάθμιου δικαστηρίου που θα δημι-ουργηθεί, το οποίο θα ελέγχει το τριτοβάθ-μιο, νέο, Ανώτατο Δικαστήριο. Οι δικαστέςτου Ανωτάτου θέλουν να διορίζουν τους Εφέ-τες, τελεία και παύλα.

Τριβές σημειώνονται και για τη σύνθεση τουΑνώτατου Δικαστικού Συμβουλίου στο οποίοπροβλέπεται να συμμετέχουν δικαστές απότο Ανώτατο, το Εφετείο αλλά και τα «κατώτε-ρα» δικαστήρια, μαζί με τον γενικό εισαγγε-λέα. Κάποιοι δικαστές προειδοποίησαν πως

δεν πρόκειται να συγκατοικήσουν στο Συμ-βούλιο με τους κατώτερους δικαστές τωνεπαρχιακών και άλλων δικαστηρίων!Αμ δε!

Στον χορό των εντυπώσεων για τα θέματατης δικαιοσύνης μπήκαν και ορισμένα μέσαμαζικής ενημέρωσης. Κάποια μάλιστα... χά-νοντας τα βήματά τους και χορεύοντας πολύάτσαλα. Ιδιαίτερης μνείας θεωρώ πως χρή-ζει ο «Πολίτης», ο οποίος την Παρασκευήκυκλοφόρησε με κύριο τίτλο: «Δεν προκύ-πτει εύνοια για τον Μύρωνα Νικολάτο», υιο-θετώντας πλήρως τη θέση του δικηγόρουτης θυγατέρας του προέδρου του Ανωτάτου.Ύστερα από τις τεράστιες αντιδράσεις πουσημειώθηκαν, κυρίως από χρήστες των μέ-σων κοινωνικής δικτύωσης που επέκριναντην εφημερίδα για έλλειψη αντικειμενικό-τητας, προστέθηκε μπροστά από τον τίτλο τοόνομα του δικηγόρου. Ο νέος τίτλος του ρε-πορτάζ, στο διαδίκτυο μόνο, είναι: «Δικηγό-ρος Σ. Νικολάτου: Δεν προκύπτει εύνοια γιαΜύρωνα Νικολάτο».

Στην έντυπη έκδοση του Πολίτη βρίσκεται ωςμνημείο δημοσιογραφικής δεοντολογίας

και... σιγουριάς, με μεγάλα γράμματα ο κύ-ριος τίτλος: «Δεν προκύπτει εύνοια για Μύ-ρωνα Νικολάτο».

Από τη συνέντευξη με τον δικηγόρο της Σο-φίας Νικολάτου ξεχώρισα μια ερώτηση: «Σεόλη αυτή τη διαδικασία ο κ. Νικολάτος είχεεμπλοκή;» και την απάντηση του δικηγόρου:« Όχι. Εγώ διαπραγματεύτηκα και την έγκρισητης τελικής διευθέτησης την πήρα γραπτώςαπό τη Σοφία Νικολάτου. Ο κ. Νικολάτος δενείχε καμία εμπλοκή.», χωρίς να υπάρξει άλληδιευκρινιστική ερώτηση από τον δημοσιογρά-φο, όπως π.χ.: «Μα εγκατέλειψε ο πρόεδροςτην κόρη του, χωρίς ούτε μια πατρική ή νομι-κή συμβουλή; δεν ακούγεται λίγο άκαρδο καιαπάνθρωπο αυτό;”.

ΚΟΥΪΖ: Αληθεύει πως ο Healthy τα έβαλεανοικτά και ξεκάθαρα πια με τον Άντρο επει-δή έφθασαν στα αφτιά του κάποιες κατηγο-ρίες που εκτόξευσε και αυτός και ο Τσελεπήςσε ξένους διπλωμάτες; Αληθεύει και η πλη-ροφορία ότι τα ίδια επιχειρήματα τα είπαν καισε συνάντηση που είχαν με Τουρκοκύπριουςκατηγορώντας τον Healthy ως τον κύριουπεύθυνο για την μη έναρξη του διαλόγου;

«Δεν θέλετε διακριτές εξουσίες; No problem!»

Η κρίση στη Δικαιοσύνη, οι δικαστέςκαι οι νέες περιπέτειες του Healthy

Ο Νέρων Νικολάτος.

4 l Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η Τ Ο Θ Ε Μ Α Kυριακή 20 Ιανουαρίου 2019

Του ΑΝΔΡΕΑ ΠΑΡΑΣΧΟΥ

Η κρίση στη Δικαιοσύνη έχει απότη μία εξοργίσει τον Πρόεδρο τηςΔημοκρατίας, καθώς έγινε δέκτηςτων μηνυμάτων οργής του κόσμου,ενώ από την άλλη του ήρθε γάντιέτσι ώστε να περάσει ένα μεγάλοπακέτο από αλλαγές που μεταρ-ρυθμίζει πλήρως όλα τα δικαστήριαστην Κυπριακή Δημοκρατία. Έτσιστις 21 Ιανουαρίου ο υπουργόςΔικαιοσύνης Ιωνάς Νικολάου έχειπρογραμματισμένη συνάντησημε τον Νίκο Αναστασιάδη για τηντελική ενημέρωση του Προέδρουενόψει του γεγονότος ότι θα συ-ναντηθεί στις 24 Ιανουαρίου μετους 13 δικαστές του Ανωτάτουγια να τους επιδώσει το πακέτοτης μεταρρύθμισης που ειρήσθωεν παρόδω αφορά πρώτα και κύριατους ίδιους, αφού ο αριθμός τουςθα μειωθεί στους πέντε μέσα σεπερίοδο μικρότερη των τεσσάρωνετών. Συγκεκριμένα δημιουργείταιΑνώτατο Συνταγματικό Δικαστή-ριο, νέο Εφετείο, τροποποιείται ησύνθεση του Ανωτάτου Δικαστι-κού Συμβουλίου, δημιουργείται

Σχολή Δικαστών, συστήνεται Εμ-πορικό Δικαστήριο και Ναυτοδι-κείο, δημιουργείται ΔικαστικήΥπηρεσία κ.ά.

Υψηλά ιστάμενη κυβερνητικήπηγή που μίλησε στην «Κ», επιβε-βαίωσε ότι ο Πρόεδρος της Δημο-κρατίας είναι εξοργισμένος με τις

συμπεριφορές κάποιων από τουςταγούς του συστήματος της Δι-καιοσύνης. Μας εξηγήθηκε μάλι-στα ότι τελείωσε πια η φιλοφρο-νητική τακτική της συνδιαβού-λευσης με τους «Ολύμπιους τουΑνωτάτου» πριν από κάθε διορισμόΕφέτη. Μάλιστα, όταν ο κ. Ανα-στασιάδης άκουσε ότι κάποιοι στο

Ανώτατο έκαναν λόγο για διορισμότων Εφετών από το Ανώτατο καιόχι από τον Πρόεδρο διαμήνυσεπολύ έντονα ότι δεν θα αποστείτου συνταγματικού του δικαιώμα-τος να διορίζει ο ίδιος τους Εφέτες.Όπως μας ελέχθη τερματίζεταιεκείνη η τακτική που δημιουργή-θηκε από τον Γλαύκο Κληρίδη, ο

Πρόεδρος να ακούει τα μέλη τουΑνωτάτου και να μην τους χαλάειχατίρι.

Πάντως, σύμφωνα με πληρο-φορίες της «Κ», οι του Ανωτάτουδεν τα έβρισκαν μέχρι πρότινοςμε την κυβέρνηση στο ζήτημα τουδιαχωρισμού των δικαστηρίων,αλλά με την κρίση που ενέσκηψε

δύσκολα θα στήσουν πόδι. Η κυ-βέρνηση θα πάρει τα νομοσχέδιαστη Βουλή και αν διαφωνούν μπο-ρούν να πάνε οι δικαστές εκεί καινα πουν τις απόψεις τους, μας ελέχ-θη χαρακτηριστικά. «Είναι ευκαι-ρία, τη Δευτέρα αφού τροχοδρο-μούμε μεταρρύθμιση, να δούμε μετον υπουργό δικαιοσύνης και τρό-

πους αντιμετώπισης αναλόγωνφαινομένων ή κανόνων που νααποτρέπουν ή να απαγορεύουνστον όποιο δικαστή έχει την οποι-αδήποτε σχέση να αυτεξαιρείταικαθηκόντως κι όχι αν και όταν τουγουστάρει», είπε στην «Κ» κατα-ληκτικά η ίδια υψηλά ιστάμενηκυβερνητική πηγή.

Από δεκατρείς γίνονται πέντε οι δικαστέςτου Ανωτάτου Η κρίση στη Δικαιοσύνη έδωσε λαβή στην κυβέρνηση να περάσει τις μεταρρυθμίσεις

ΑΡΘΡΟ / Του ΚΩΣΤΗ ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ

Δ εν είναι η πρώτη φορά πουη κυπριακή κοινωνία κατα-λαμβάνεται εξαπίνης από

τα κατά καιρούς αναδεικνυόμενακακώς έχοντα στην Κύπρο. Ο λό-γος είναι ότι εξακολουθεί η κυ-πριακή κοινωνία να ζει σε μιαψευδαίσθηση ότι οι θεσμοί πρέπεινα λειτουργούν σωστά και λει-τουργούν, παραγνωρίζοντας δια-χρονικά τα συμπτώματα περί τουαντιθέτου.

Η πρόσφατη κρίση στη δικαιο-σύνη και η αμφισβήτηση και αυτούτου πυλώνα εξουσίας και δημο-κρατίας, όπως έγινε με τους άλλουςφορείς της εξουσίας, δηλαδή τηνεκτελεστική, τη νομοθετική αλλά

και την οικονομική, στο παρελθόν,καταδεικνύει την ανεπάρκειά μαςνα λειτουργήσουμε ως ένα σοβαρόκράτος που σέβεται τον πολίτη αλ-λά και την αλήθεια.

Από το 1964 κατ’ επίκληση τουΔικαίου της Ανάγκης είχαν, ορθώς,ενοποιηθεί τα δύο Ανώτατα Δι-καστήρια του δικαστικού μας συ-στήματος σε ένα, προκειμένουνα λειτουργήσει το κράτος. Έκτο-τε ουδείς ενδιαφέρθηκε, ουδείςαμφισβήτησε σοβαρά, ουδείς πρό-τεινε τη βελτίωση του νέου συ-στήματος ούτε και την προστασίατου μέσα από θεσμούς ελέγχουκαι ρύθμισης.

Μπορούσαμε σαν κοινωνία,

χωρίς κατ’ ανάγκη να αποστασιο-ποιηθούμε κατ’ ανάγκη από τοΔίκαιο της Ανάγκης να προχωρή-σουμε στην εισαγωγή και υιοθέ-τηση θεσμών και συστήματοςελέγχου κατά τα πρότυπα των ch-ecks and balances που ισχύουναλλού, προκειμένου να ελέγχουμεκαι να προλαμβάνουμε τα γεγο-νότα. Δεν το πράξαμε. Όπως δενπράξαμε τίποτε προκειμένου ναπρολάβουμε την ασυδοσία τωντραπεζών, τη χειραγώγηση τουΧρηματιστηρίου πιο παλαιά, τηνάκριτη παραχώρηση εξουσιών σεένα (μονοπρόσωπο ή πολυπρό-σωπο δεν έχει σημασία) όργανοτο οποίο πολλές φορές επέδειξε

συμπεριφορά καταχρηστική τηςεξουσίας που του δόθηκε. Θυμίζωότι πριν από κάποια χρόνια οι με-τρήσεις της κοινής γνώμης έδει-χναν ότι ο πλέον αγαπητός καιθεωρούμενος ως σοβαρός θεσμόςστην Κύπρο ήταν οι τράπεζες,προφανώς διότι αποτελούσαν πάν-τα τον αόρατο «δικτάτορα», οοποίος κινούσε τα νήματα τηςεξουσίας κατά περίπτωση. Σε αυτότο παράδοξο συνέτεινε ασφαλώςκαι ο τύπος, ο καλύτερος πελάτηςτου οποίου ήταν πάντα το τραπε-ζικό κεφάλαιο.

Υστερούμε ως κοινωνία στηνευαισθησία και στο μέτρο, στονσεβασμό προς τον συνάνθρωπο.

Όπως φαίνεται από τις αντιδράσειςγια την αποκάλυψη της παθογέ-νειας και του δικαστικού μας συ-στήματος, αναλόγως των προσώ-πων ή των συμφερόντων ή τωνσυμπαθειών ή αντιπαθειών μαςείναι και οι αντιδράσεις μας.

Με αυτές τις προσεγγίσεις καινοοτροπία είναι βέβαιο ότι παρα-μένουμε και θα παραμείνουμε στοίδιο έργο θεατές και στην ίδια τρο-χιά και πορεία μέσω του αυτόματουπιλότου για να θυμηθούμε τη ρήσητου Γλαύκου Κληρίδη και Κύριοςοίδε πού οδηγούμαστε.

Ο κ. Κωστής Ευσταθίου είναι δικηγόροςκαι βουλευτής του ΚΣ ΕΔΕΚ.

<<<<<<<

Πριν από κάποια χρόνιαοι μετρήσεις έδειχναν ότι ο πλέον αγαπητός και θεωρούμενος ως σοβαρός θεσμός ήταν οι τράπεζες, προφα-νώς διότι αποτελούσανπάντα τον αόρατο «δικτά-τορα», ο οποίος κινούσε τα νήματα της εξουσίαςκατά περίσταση.

Είμαστε ανεπαρκείς να λειτουργήσουμε ως σοβαρό κράτος

<<<<<<<

Οι δικαστές του Ανωτά-του δεν τα έβρισκαν μέχρι πρότινος με τηνκυβέρνηση στο ζήτηματου διαχωρισμού των δικαστηρίων, σύμφωναμε πληροφορίες της «Κ».

Η «Κ» μετά και τις αποκαλύψεις τουΠροέδρου Αναστασιάδης περί τωνεπερχομένων αλλαγών στη Δικαιο-σύνη απευθύνθηκε στον αρμόδιουπουργό, ο οποίος μας είπε: «Έχου-με ετοιμάσει, ένα ολοκληρωμένοπακέτο που μεταρρυθμίζει πλήρωςόλα τα δικαστήρια στην ΚυπριακήΔημοκρατία. Παραμένουν ακόμακάποιες εκκρεμότητες ωστόσο πι-στεύουμε ότι με τη συνεννόησηόλων των εμπλεκομένων, κυβέρ-νησης, Βουλής και του τομέα τηςΔικαιοσύνης θα γίνει αποδεκτό καιμε τη στήριξη όλων θα τεθεί σεπλήρη λειτουργία. Πρόκειται δεγια τις παρακάτω μεταρρυθμίσεις:

l Παραμένει το Ανώτατο Δικα-στήριο μέχρι που να φτάσει η σύν-θεσή του στους πέντε δικαστές καιπαίρνει τις δικαιοδοσίες του Ανώ-τατου Συνταγματικού Δικαστηρίου.Οι δικαστές με τη σημερινή σύν-θεση των 13 θα συνεχίσουν να εκ-δικάζουν τις καθυστερημένες υπο-θέσεις. Το 2022 από τους 13 σημε-ρινούς δικαστές, οι οκτώ θα έχουναφυπηρετήσει και οι πέντε θα γί-νουν το Ανώτατο ΣυνταγματικόΔικαστήριο. Δηλαδή το Συνταγμα-τικό επανασυγκροτείται.

l Τροποποίηση στον νόμο περίαπονομής της δικαιοσύνης.

l Συγκροτείται νέο Εφετείο, το

οποίο θα λειτουργεί σε τμήματα.Αν οι δικαστές τελικά θα είναι 16τότε θα έχουμε ένα πρόεδρο καιπέντε τμήματα. Τα τρία θα είναιαστικά μαζί με τις ειδικές δικαιο-δοσίες. Το τέταρτο τμήμα θα είναιτο ποινικό και το πέμπτο το διοι-κητικό. Αυτοί οι δικαστές θα ξεκι-νήσουν να εκδικάζουν υποθέσειςπου είναι σήμερα σε εκκρεμότητα,καθώς και τις νέες υποθέσεις.

l Τροποποιείται και η σύνθεσητου Ανωτάτου Δικαστικού Συμβου-λίου, που σήμερα απαρτίζεται μόνοαπό δικαστές του Ανωτάτου καιμε τη μεταρρύθμιση, θα απαρτίζεταιαπό δικαστές του Ανώτατου Δευ-τεροβάθμιου Δικαστηρίου, τουΕπαρχιακού Δικαστηρίου, του Δι-οικητικού Δικαστηρίου της ΈνωσηςΔικαστών, από μέλη του Παγκύ-πριου Δικηγορικού Συλλόγου καιτον Γενικό Εισαγγελέα.

l Η πρόθεσή μας είναι να υπάρ-ξει αυτή η δυνατότητα που σήμεραδεν υπάρχει, αν π.χ. κάποιος αμ-φισβητεί απόφαση του ΔικαστικούΣυμβουλίου, καθόσον αφορά τηνπρόσληψη, την προαγωγή κ.ά. τωνδικαστών, να μπορεί να προσφύγειστο Ανώτατο Συνταγματικό Δικα-στήριο.

l Το Ανώτατο Συνταγματικό Δι-καστήριο θα είναι και τρίτος βαθμόςδικαιοδοσίας.

l Γίνεται μια μελέτη για τα κρι-τήρια πρόσληψης, αξιολόγησηςκαι προαγωγής δικαστών, όπωςαυτά καθορίζονται από το Συμβού-λιο της Ευρώπης και την GRECO.

l Δημιουργείται Σχολή Δικα-

στών (υπάρχουν ήδη τα πακέτατων σχετικών νομοθετημάτων) .Η GRECO ζητά να γίνεται εξειδι-κευμένη εκπαίδευση των δικα-στών σε θέματα δικαστικής ηθι-κής, συγκρούσεις συμφερόντωνκαι θέματα διαφθοράς. Η ΣχολήΔικαστών θα παρέχει μαθήματατόσο κατά την είσοδο σε αυτή

όσο και σε τακτά χρονικά διαστή-ματα.

l Συστήνεται Εμπορικό Δικα-στήριο και Ναυτοδικείο.

l Ειδική διαδικασία εκδίκασηςχρηματοπιστωτικές διαφορές.

l Δικαιοδοσία επίλυσης μικρώνδιαφορών.

l Δημιουργείται Δικαστική Υπη-ρεσία. Δηλαδή η διοίκηση των δι-καστηρίων δεν θα γίνεται πια απότους δικαστές. Βρίσκεται στο στάδιομελέτης το νομοσχέδιο το οποίοθα καθορίσει ότι όλοι πλην των δι-καστών θα υπάγονται θα υπάγον-ται στη Δικαστική Υπηρεσία, ηοποία θα λειτουργεί δυνάμει νόμου,θα έχει γενικό διευθυντή, ενώ θαπροΐσταται ένα Συμβούλιο στοοποίο εκπροσωπούνται οι δικαστέςκαι τα Υπουργεία Δικαιοσύνης καιΟικονομικών.

Στο ερώτημά μας αν αυτές οι με-ταρρυθμίσεις για να γίνουν χρει-άζονται οι όποιες τροποποιήσειςτου Συντάγματος ο υπουργός Δι-καιοσύνης απάντησε: «Θα γίνουνκάποιες τροποποιήσεις του Συντάγ-ματος, με βάση όμως το Δίκαιο τηςανάγκης». Σύμφωνα με πληροφορίεςμας η συνεργασία της Βουλής σεαυτές τις μεταρρυθμίσεις θεωρείταιδεδομένη, καθώς όλοι συμφωνούνστη γραμμή του διαχωρισμού.

Τι λέει ο Ιωνάς Νικολάου για τις αλλαγές στη Δικαιοσύνη<<<<<<<

Θα γίνουν κάποιες τροποποιήσεις του Συντάγματος, με βάση όμως το Δίκαιο της ανάγκης,κατά τον υπουργό.

Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης λαμβάνει αύριο από τα χέρια του υπουργού Δικαιοσύνης το πακέτο αλλαγών που θα επιδώσει στις 24 Ιανουαρίου στους 13 δικα-στές του Ανωτάτου, αλλά και στον γενικό εισαγγελέα, πριν το πάει στη Βουλή.

«Εχουμε ετοιμάσει ένα ολοκληρωμένο πακέτο που μεταρρυθμίζει πλήρως όλα τα δικαστήρια στην Κυπριακή Δημο-κρατία», λέει ο υπουργός Δικαιοσύνης.

04-POLITIKH_Master_cy 1/19/19 1:22 AM Page 4

Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η l 5Τ Ο Θ Ε Μ ΑKυριακή 20 Ιανουαρίου 2019

H Greco έπιασε αδιάβαστο το σύστημαΣτην Κύπρο αντιπροσωπεία της Επιτροπής η κάθοδος της οποίας ενδέχεται να προκαλέσει αλλαγές στον χώρο της Δικαιοσύνης

Του ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΤΟΜΑΡΑ

Η αναμενόμενηκάθοδο στην Κύπροαντιπροσωπείας της Ομάδας Κρα-τών του Συμβουλίου της Ευρώπης,κατά της διαφθοράς (GRECO), όπωςόλα δείχνουν ότι θα είναι η πρώτησυντεταγμένη εμπλοκή οργάνου,στα ευρύτερα ζητήματα δικαιοσύ-νης που έχουν εγείρει οι καταγγε-λίες του δικηγόρου Νίκου Κληρίδη.Με εξαίρεση τον θόρυβο που προ-κλήθηκε, ο πυρήνας των καταγγε-λιών Ν. Κληρίδη αλλά και τα όσαείπε στηνανακοίνωσή του ο γενικόςεισαγγελέας Κώστας Κληρίδης, όχιμόνο δεν έχουν δρομολογήσει πε-ραιτέρω εξελίξεις, αλλά η διαφαι-νόμενη τάση είναι τα ζητήματαπου έχουν ανακύψει να κινδυ-νεύουν να πέσουν στα αζήτητα.

Η εμπλοκή του Παγκύπριου Δι-κηγορικού Συλλόγου (ΠΔΣ) δεν δι-καίωσε τις προσδοκίες που υπήρ-χαν, μιας και το όργανο των δικη-γόρων τήρησε αποστάσεις ασφα-λείας, τόσο από τις καταγγελίεςόσο και από τους επικρινόμενουςανώτατους δικαστικούς λειτουρ-γούς. Στη δε μεγάλη εικόνα πουαφορά το σύστημα απονομής δι-καιοσύνης της Κύπρου, ο ΠΔΣ προ-σπέρασε τις καταγγελίες, αλλά καιτα όσα διατύπωσε δημοσίως ο γε-νικός εισαγγελέας, κάνοντας κά-ποιες αναφορές στις επισημάνσειςπου έχουν γίνει από την GRECO,αλλά και τον ίδιο. Σε πολιτικό επί-πεδο η τακτική της κυβερνητικήςπλευράς είναι η αναμονή και η υπο-χώρηση των υψηλών δημόσιωντόνων. Η εδώ παρουσία της GRECOπιστεύεται ότι θα είναι η απαρχήεξελίξεων, κυρίως σε νομοθετικόεπίπεδο. Το ερώτημα το οποίο,ωστόσο, τίθεται είναι πως η Επι-τροπή του Συμβουλίου της Ευρώπηςμπορεί να επιφέρει τις απαιτούμενες

μεταρρυθμίσεις στο Δικαστικό Σύ-στημα της Κύπρου.

Τον ΦεβρουάριοΗ επίσκεψη της αντιπροσωπείας

της GRECO θα πραγματοποιηθεί,όπως ανακοινώθηκε επίσημα, στις7 με 8 Φεβρουαρίου. Ζητούμενοθα είναι ο έλεγχος συμμόρφωσηςτης Κυπριακής Δημοκρατίας μετην έκθεση του τέταρτου κύκλουαξιολόγησης του περασμένου Ιου-νίου, σε σχέση με τα όσα λαμβά-νουν χώρα τελευταία στο χώρο τηςΔικαιοσύνης. Στην εν λόγω έκθεσηη GRECO διατύπωσε 16 συστάσειςπρος την Κύπρο, που αφορούν ταμέλη της Βουλής, δικαστές και τιςεισαγγελικές αρχές. Με βάση τοπεριεχόμενο της έκθεσης φαίνεταιπως η Επιτροπή κατά της διαφθο-ράς, παρακολουθεί στενά το Δικα-στικό Σύστημα της Κύπρου με τέσ-σερις συστάσεις, ελέγχοντας ταεπίπεδα συμμόρφωσης. Η διαπί-

στωση της έκθεσης είναι πως απότις 16 συστάσεις, η Κύπρος έχεισυμμορφωθεί μόνο με τις 2, ενώσε ό,τι αφορά το Δικαστικό Σύστημαη Κύπρος δεν εμφανίζεται να έχεισυμμορφωθεί πλήρως με καμίααπό αυτές. Αυτό που προκαλεί εν-τύπωση από το περιεχόμενο τηςέκθεσης είναι πως η GRECO έχειεντοπίσει ζητήματα που αφορούντη σύνθεση δικαστηρίων, αλλά καιζητημάτων συγγενικών ή άλλωνσχέσεων Δικαστών με διάδικους,ωστόσο, επί του προκειμένου δενυπήρξαν αλλαγές.

Σύνθεση ΑΔΣΥπό τον τίτλο «Πρόληψη Δια-

φθοράς σε σχέση με δικαστές» κα-ταγράφεται η εικόνα που επικρατείμε τη σύνθεση του Ανώτατου Δι-καστικού Συμβουλίου (ΑΔΣ), καθώςκαι οι αλλαγές που είχαν προταθεί.Στην έκθεση εκφράζεται η λύπητης GRECO για την απουσία οποι-

ωνδήποτε αλλαγών, στη σύνθεσητου Ανώτατου Δικαστικού Συμβου-λίου στη βάση των συστάσεων πουέχουν γίνει. Η GRECO επί του προ-κειμένου είχε εισηγηθεί πως θαήταν προς όφελος του ΑνώτατουΔικαστικού Συμβουλίου μια πιοπλατιά εκπροσώπηση του δικαστι-κού συστήματος και με δικαστέςαπό κατώτερα Δικαστήρια, σταπρότυπα του Συμβουλευτικού Συμ-βουλίου των Ευρωπαίων Δικαστών(CCJE). Πρακτική που θεωρείταιαποτρεπτικός παράγοντας για φαι-νόμενα αυτοπροστασίας και διο-ρισμών, φίλων, συγγενών σε θέσειςεξουσίας, χωρίς θεώρηση των προ-σόντων τους. Όπως σημειώνεταιη σύσταση στηρίζεται στη λογικήπως «η σύνθεση του Ανώτατου Δι-καστικού Συμβουλίου να υπόκειταισε μια διαδικασία αντανάκλασηςκαι φαίνεται ότι αυτή η διαδικασίαδεν έχει συμπληρωθεί ακόμη». Ηθέση των δικαστικών αρχών της

Κύπρου, όπως καταγράφεται στηνέκθεση είναι πως «το Ανώτατο Δι-καστήριο έχει εξετάσει την πιο πά-νω σύσταση και είναι της άποψηςότι ο σκοπός του Ανώτατου Δικα-στικού Συμβουλίου, εξυπηρετείταικαλύτερα με το να συνεχίσει νααπαρτίζεται μόνο από δικαστές γιανα εξασφαλιστεί και να διατηρηθείη δικαστική ανεξαρτησία».

Διορισμοί - προαγωγέςΗ έκθεση καταπιάνεται και με

το κεφάλαιο διορισμού και προ-αγωγών Δικαστών, διαδικασίες οιοποίες όπως υποδεικνύει θα πρέπεινα διέπονται από συγκεκριμένακαι αντικειμενικά κριτήριατα οποίαθα πρέπει να είναι εις γνώση τωνπολιτών. Η θέση των δικαστικώναρχών της Κύπρου είναι πως τοσύστημα διορισμού και προαγωγήςστηρίζεται στις αξίες, προσόντακαι αρχαιότητα. Θεωρείται πως τουφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιοκαθώς και η ερμηνεία του, από τηνομολογία «μόνο άτομα με άψογοήθος, χαρακτήρα και ψηλή επαγ-γελματική ικανότητα μπορούν ναδιορισθούν ως δικαστές από τιςτάξεις των ασκούμενων δικηγόρων.Στην έκθεση καταγράφεται επίσηςπως οι κυπριακές αρχές θεωρούνότι δεν υπήρξε καμία περίπτωσηδιαφθοράς, σε δικαστές. Παρά ταύ-τα, όπως σημειώνεται, το ΑνώτατοΔικαστήριο είναι διατεθειμένο ναπροχωρήσει σε ορισμένες αλλαγέςμε την κωδικοποίηση ορισμένωνδιαφανών, αντικειμενικών κριτη-ρίων για τον διορισμό και προαγωγήτων δικαστών. Επίσης, το ΑνώτατοΔικαστικό Συμβούλιο θα προχω-ρήσει με τις απαραίτητες αλλαγέςστα αρχεία των διαδικασιών διο-ρισμού και προαγωγών. Η θέσητης GRECO είναι πως η σύστασηέχει εφαρμοστεί μερικώς.

Στην τελευταία έκθεση της η Greco καταλήγει στο συμπέρασμα πως οι τέσσερεις συστάσεις της προς το ΑνώτατοΔικαστήριο είτε έχουν εφαρμοστεί μερικώς είτε δεν έχουν υιοθετηθεί. Δυο από αυτές σχετίζονται με ζητήματαηθικής των Δικαστών καθώς και σύνθεσης του Ανώτατου Δικαστικού Συμβουλίου.

Κώδικας ηθικήςΕδώ η Επιτροπή προτρέπει τις κυ-πριακές αρχές να προχωρήσουνστη σύσταση και υιοθέτηση ενόςκώδικα ηθικής και συμπεριφοράς.Σκοπός του κώδικα θα είναι η εισα-γωγή προτύπων που θα προσφέ-ρουν καθοδήγηση, σε τομείς όπωςη σύγκρουση συμφερόντων και θέ-ματα ακεραιότητας των δικαστικώνλειτουργών. Στο κομμάτι αυτό, οικυπριακές δικαστικές αρχές αν καιθεωρούν πως υπάρχουν πρόνοιεςστο Σύνταγμα, για τερματισμό τηςυπηρεσίας ενός δικαστή έχουν απο-φασίσει να εισηγηθούν τροποποι-ήσεις λαμβάνοντας υπόψη τη νομο-λογία του Ευρωπαϊκού ΔικαστηρίουΑνθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ),καθώς επίσης και τις συστάσεις τουVenice Commission και του Συμβου-λευτικού Συμβουλίου των Ευρωπαί-ων Δικαστών (CCJE), όπως αναφέ-ρεται στην έκθεση. Η GRECO αν καιεμφανίζεται θετική για το λόγο ότι ηυλοποίηση εκκρεμεί, καταλήγει στοσυμπέρασμα πως η εν λόγω σύστα-ση δεν έχει εφαρμοσθεί.

Εκπαίδευση δικαστώνΗ τελευταία εισήγηση της GRECOαφορά την εκπαίδευση των δικα-στών σε ζητήματα δικαστικής ηθι-κής, συγκρούσεις συμφερόντωνκαι πρόληψη διαφθοράς, στα πρό-τυπα ευρωπαϊκών διατάξεων καιπρακτικών. Παρά τη δημιουργίαΓραφείου Μεταρρυθμίσεων και Δι-καστικής Εκπαίδευσης με τα ζητή-ματα που θίγονται από την GRECO,η έκθεση θεωρεί πως οι συστάσειςδεν έχουν υλοποιηθεί πλήρως. Ωςεκ τούτου η συγκεκριμένη σύστα-ση θεωρείται πως έχει υλοποιηθείμερικώς.

6 l Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η Τ Ο Θ Ε Μ Α Kυριακή 20 Ιανουαρίου 2019

Tης ΜΑΡΙΝΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΟΥ

Τον 15ο αιώνα, η οικογένεια τωνΜεδίκων, έμποροι υφασμάτων καιτραπεζίτες στη Φλωρεντία, διακρί-θηκαν στον δημόσιο βίο και κατά-φεραν να γίνουν η πιο ισχυρή δύ-ναμη στην Ευρώπη, μία δυναστείαπου επικράτησε περισσότερο απότέσσερις αιώνες. Οι Μέδικοι καισυγκεκριμένα ο Κόζιμο ο Πρεσβύ-τερος ήταν οι ιδρυτές του πρώτουπιστωτικού ιδρύματος της Ευρώπηςμε υποκαταστήματα σε Ρώμη, Βε-νετία, Πίζα, Μιλάνο, Γενεύη καιΛονδίνο, έχοντας στο πελατολόγιότους πάπες, βασιλείς και ηγεμόνεςκαι επηρέαζαν πολιτική διπλωματίακαι τέχνη. Από την οικογένεια προ-έκυψαν πάπες, ενώ δύο γυναίκεςκατάφεραν να ανέλθουν στον βα-σιλικό θρόνο της Γαλλίας. Είχαν,μάλιστα, για ένα διάστημα εξοριστείμετά από εξέγερση των πολιτώνγια διαφθορά, αλλά επανήλθαν καισυνέχισαν δυναμικά το έργο τους.Πώς συνδέεται ο Οίκος των Μεδί-κων με τον χώρο της δικαιοσύνηςστην Κύπρο; Κάποιοι απαντάνεπως δεν συνδέεται καθόλου, άλλοιβεβαίως γελάνε σκωπτικά. Ότανστα μέσα λοιπόν του Δεκέμβρη,μετά την απαλλαγή του Α. Ηλιάδη

και του Γ. Κυπρή από το Κακουρ-γιοδικείο για την τρίτη υπόθεσητης Τράπεζας Κύπρου, ο ΚώσταςΤσαγγαρίδης κατήγγειλε τον γενικόεισαγγελέα μέσω ανάρτησής τουστο facebook ότι «με την αθώωσητων τραπεζιτών της Τράπεζας Κύ-πρου ολοκλήρωσε την εργολαβίασυνενοχής στο οικονομικό έγκλη-μα» ο αδελφός του, Νίκος Κληρίδηςανταπαντούσε πως «η ευνοιοκρατίαέχει δυστυχώς επεκταθεί και στοδικαστικό σώμα. Τα δικαστήριάμας ελέγχονται από το δικηγορικόγραφείο ‘Πολυβίου και Χρυσαφί-νης’. Δεν υπάρχει δικαστής τουΑνωτάτου που να μην έχει παιδίτου στο δικηγορικό γραφείο πουπροωθεί τα συμφέροντα των τρα-πεζών», καλώντας τους πολίτες ναξυπνήσουν.

Στα πηγαδάκια των δικηγόρωνήταν κοινό μυστικό, όμως στηνυπόλοιπη κοινωνία κάποιοι θεώ-ρησαν την τοποθέτηση μάλλονγραφική από κάποιον που έχειάγνοια κινδύνου προφανώς, άλλημία προσπάθεια στήριξης του μι-κρού του αδελφού, ενώ αρκετοίέμειναν άφωνοι με τις αποκαλύψεις,ενισχύοντας τις φωνές που λένεπως ο Οίκος των Μεδίκων δεν απο-τελεί μία ιστορία που ανήκει στομακρινό παρελθόν της γηραιάςΗπείρου.

Οι επίγονοι«Γιατί τώρα;» διερωτήθηκαν

πολλοί όταν είδαν τον Νίκο Κλη-ρίδη να ανοίγει το κεφάλαιο τηςδιασύνδεσης του δικηγορικού Χρυ-σαφίνης και Πολυβίου με τους επι-γόνους των μελών του ΑνωτάτουΔικαστηρίου. Ήταν άλλωστε ένακοινό μυστικό που συζητείτο σταπηγαδάκια πέριξ του κυλικείουτων δικαστηρίων αλλά έμενε ώςεκεί, καθώς όπως λέγεται ο ΠόλυςΠολυβίου είναι το δεσμείν και τολύειν στο Ανώτατο και κανείς δενήθελε να βρεθεί απέναντί του. Εν-δεικτικό όπως λένε ότι περιφέρεταιμε άνεση στον χώρο μέσα και εντόςτων αιθουσών του Ανώτατου Δι-καστηρίου. «Πού είναι η είδηση»λένε άλλοι διερωτούμενοι πού θαπρέπει να εργάζονται οι επίγονοιδικαστών με καλές σπουδές, ανόχι σε ένα από τα πιο μεγάλα καιδυνατά δικηγορικά γραφεία. «Όταναυτό το δικηγορικό γραφείο έχειτο 80% των υποθέσεων ενός χρη-ματοπιστωτικού ιδρύματος και βά-σει των στατιστικών ερευνών πουπήρε από το αρχιπρωτοκολλητείοο Νίκος Κληρίδης σε ποσοστό 98%τα Δικαστήρια εκδίδουν αποφάσεις

αποκλειστικά υπέρ της ΤράπεζαςΚύπρου τότε υπάρχει θέμα» απαν-τούνε άλλοι κύκλοι.

Το παρασκήνιοΟ Παγκύπριος Δικηγορικός Σύλ-

λογος ζήτησε αμέσως στοιχεία γιαόσα κατήγγειλε ο Νίκος Κληρίδηςόμως, όπως δηλώνουν μέλη, δενανέμεναν πλήρη καταγραφή πουνα στηρίζει πλήρως και ο γενικόςεισαγγελέας. Υπάρχουν και οι φω-νές που λένε πως εντός του συλ-λόγου κάποιοι έβλεπαν με δυσφο-ρία τον Νίκο Κληρίδη και τη γε-νικότερη στάση του και θεωρού-σαν πως αυτή ακριβώς η κίνησηθα μπορούσε να ήταν η ιδανικήευκαιρία για τη διαγραφή του απότον σύλλογο. Κανείς βεβαίως δενανέμενε να επανέλθει τόσο σύν-τομα με στοιχεία που δεν διέψευσεκανένας, ούτε βεβαίως να τύχειτης πλήρους στήριξης μελών όπωςο Χρίστος Κληρίδης, ο Λάρης Βρα-χίμης και ιδιαιτέρως της στήριξηςτου γενικού εισαγγελέα. Κίνησηπου έφερε σε αμηχανία τον Παγ-κύπριο Δικηγορικό Σύλλογο γιατο πώς θα μπορούσε να κινηθείαπό δω και πλέον, εξαιτίας καιτων στενών δεσμών που έχει ηηγεσία με τον πρόεδρο και μέλητου Ανωτάτου.

Ήγειρε και ερωτήματα σε νο-μικούς κύκλους οι οποίοι είχαντην εντύπωση πως οι σχέσεις Κώ-στα Κληρίδη με το Ανώτατο Δικα-στήριο ήταν άριστες. Άριστες, όχιμόνο γιατί ο ίδιος ήταν δικαστήςτου Ανωτάτου προτού διοριστείστη Γενική Εισαγγελία, αλλά καιγιατί ως γνωστόν ο γενικός εισαγ-γελέας είχε πολύ καλές προσωπικέςσχέσεις με τον πρόεδρό του, Μύ-

ρωνα Νικολάτο, με τον οποίο πή-γαιναν χρόνια διακοπές μαζί οι-κογενειακώς.

Τι μεσολάβησε και οι καλές σχέ-σεις Κληρίδη-Νικολάτου διατα-ράχθηκαν σε σημείο που ο γενικόςεισαγγελέας να τον αδειάζει πλή-ρως στο θέμα των αξιόγραφων;Προφανώς και η επιστολή του Νί-κου Κληρίδη προς τον ΠαγκύπριοΔικηγορικό Σύλλογο δεν έγινε στηνάγνοια του γενικού εισαγγελέα. ΟΚώστας Κληρίδης δεχόταν εδώ καικαιρό πιέσεις τόσο από ΜΜΕ, όσο

και από άλλους κύκλους για τηνκαθυστέρηση γύρω από το οικο-νομικό έγκλημα. Πιέσεις και επι-κρίσεις που αν λάβουμε υπόψη τιςπρόσφατές του αποκαλύψεις γιατις στομαχικές διαταραχές πουτου προκάλεσε δημοσίευμα του«Πολίτη» φαίνεται να τον ενοχλού-σαν εντόνως. Κύκλοι του στενούτου περιβάλλοντος αναφέρουν μά-λιστα πως για τον ίδιο η υστερο-φημία ήταν ένας πολύ σημαντικόςαν όχι ο κύριος λόγος για τον οποίοεπεδίωκε και ήθελε τη θέση τουγενικού εισαγγελέα. Όμως οι υπο-θέσεις που αφορούσαν το οικονο-μικό έγκλημα καθυστέρησαν πε-ρισσότερο από όσο θα έπρεπε λένε

κάποιοι νομικοί κύκλοι, ενώ άλλοιαντικρούουν πως δικαιολογημένακαθυστέρησαν, καθώς χρειαζόταναρκετή προεργασία για να μην πέ-σουν. Το περίεργο για την εισαγ-γελία ήταν ότι παρά την απαραί-τητη προετοιμασία, όσες υποθέσειςαφορούσαν την Τράπεζα Κύπρουκαι έβρισκαν τον δρόμο του Ανω-τάτου ως διά μαγείας έπεφταν. Ηαπαλλαγή δε του Α. Ηλιάδη καιτου Γ. Κυπρή από το Κακουργιο-δικείο για την τρίτη υπόθεση τηςΤράπεζας Κύπρου αποτέλεσε τηνκορυφή του παγόβουνου, ανοίγον-τας μέτωπο και με το ανώτατο καιμε τον άλλοτε στενό του φίλο καικουμπάρο Πόλυ Πολυβίου.

Αμηχανία στο Ανώτατο Οι αποκαλύψεις, αλλά και η στά-

ση του Κώστα Κληρίδη προκάλεσεμεγάλη αναστάτωση στο ΑνώτατοΔικαστήριο. Αναστάτωση που βε-βαίως δεν μεταφράζεται στην πα-ραίτηση κανενός εκ των μελών ωςκίνηση ευθιξίας όπως λένε οι καλάγνωρίζοντες. Σύμφωνα με έγκυρεςπηγές πολλοί φοβούνται για τιςπροεκτάσεις που θα λάβει το ζή-τημα και θεωρούν πως θα έπρεπενα εφαρμόσουν όσα προνοούσετο ΕΔΑΔ στη υπόθεση Νίκολαςεναντίον της Κυπριακής Δημοκρα-τίας για να αποφευχθεί η εν λόγωκατάληξη. Όπως λέγεται άλλωστεσε νομικούς κύκλους ο λόγος πουαρκετοί αντίδικοι σε υποθέσειςσύγκρουσης συμφερόντων δενέθιγαν ζήτημα σύγκρουσης συμ-φερόντων ήταν για να μη στιγμα-τιστούν. Η μόνη κίνηση που κα-τέδειξε μία σχετική αντίδρασηπρος τις προεκτάσεις που λαμβάνειτο θέμα, είναι η πρόσφατη παραί-

τηση της θυγατέρας του ΛεωνίδαΠαρπαρίνου από το γραφείο Χρυ-σαφίνης και Πολυβίου ως κίνησησυμμόρφωσης. Ενδεικτικό, πάντως,της αναστάτωσης είναι και το γε-γονός ότι την περασμένη Παρα-σκευή, την ημέρα που διοργανώ-θηκε η διαμαρτυρία των κατόχωναξιογράφων, έξω από το ΑνώτατοΔικαστήριο, όλοι πλην του ΣτέλιουΝαθαναήλ απουσίαζαν από τονχώρο.

Η περίπτωση ΝικολάτουΤι γίνεται όμως στην περίπτωση

του Μύρωνα Νικολάτου; Όπωςαναφέρουν πηγές, μπορεί οι δεσμοίτων επιγόνων μελών του Ανωτάτουμε το δικηγορικό Χρυσαφίνης καιΠολυβίου να ήταν γνωστοί όμωςκανείς δεν γνώριζε για την υπόθεσημε τα αξιόγραφα. Καθόλου τυχαίοπου το Ανώτατο Δικαστήριο τή-ρησε σαφείς αποστάσεις από τοθέμα, αφήνοντας τον πρόεδρο ναβγάλει ο ίδιος προσωπική ανακοί-νωση εξηγώντας τι ακριβώς διη-μείφθη. Σημειώνεται μάλιστα πωςμέλος του Ανωτάτου Δικαστηρίου,η Δέσπω Μιχαηλίδου, πρότεινεστον κ. Νικολάτο να παραιτηθεί,με τον ίδιο να αρνείται, καθώςόπως ανέφερε αυτό θα είναι πα-ραδοχή ενοχής και σύμφωνα μετον ίδιο δεν έκανε κάτι παράνομο.Καθόλου τυχαίο, άλλωστε, πως με-σούσης της μεγάλης κρίσης πα-ρευρέθηκε κανονικά στην παρου-σίαση του βιβλίου του τέως προ-έδρου του Ανωτάτου ΔικαστηρίουΓεωργίου Πική, κάνοντας τον προ-γραμματισμένο χαιρετισμό τουκαι αναφέροντας σε όσους τον ρώ-τησαν πως δεν είχε την πρόθεσηνα παραιτηθεί.

Στο φως οι φαμίλιες που δικάζουν την ΚύπροΟι διαδρομές «επώνυμων» δικηγόρων και δικαστών που τους οδήγησαν σε ύπατα αξιώματα και κάποιους στην εσωτερική ρήξη

Στέλιος ΝαθαναήλΘυγατέρα και γαμπρός στο Γρα-φείο Χρυσαφίνης και Πολυβίου.

Λεωνίδας ΠαρπαρίνοςΘυγατέρα η οποία παραιτήθηκεπρόσφατα.

Μιχαλάκης Χριστοδούλου (Δικαστής Ανωτάτου Δικαστηρίου)Γιος της συζύγου του (επίσης δι-καστού στο Επαρχιακό Δικαστή-ριο) Στάλως Χατζηγιάννη.

Κώστας Παμπαλλής(Δικαστής Ανωτάτου Δικαστηρίου)Εργάστηκε για χρόνια στο Γρα-φείο Χρυσαφίνης και Πολυβίου.

Αιμίλιος Λιάτσος(Δικαστής Ανωτάτου Δικαστήριου)Η σύζυγός του εργάστηκε γιαχρόνια στο γραφείο του Χρ.Τριανταφυλλίδη πρώτου ξαδέλ-φου της συζύγου του Πολυβίου.

Ανδρέας Κραμβής(πρώην δικαστής Ανωτάτου Δικαστηρίου)Γιος και γαμπρός.

Λεμονιά Καουτζιάνη(πρώην δικαστής Επαρχιακού Δικαστηρίου) Θυγατέρα.

Τεύκρος ΟικονόμουΗ σύζυγός του ήτανανώτερη υπάλληλος τηςΤράπεζας Κύπρου καιαφυπηρέτησε πρόσφα-τα. Ο κ. Οικονόμου συμ-μετείχε στην αθωωτικήαπόφαση κατά πλειοψη-φίας που εξεδόθη στιςΕφέσεις 2/2018 και3/2018 και αθώωσε τονΑνδρέα Ηλιάδη και τηνΤράπεζα Κύπρου στιςκατηγορίες χειραγώγη-σης της αγοράς.

Οι επίγονοι πρώην και νυν μελών του Ανωτάτουκαι άλλων δικαστών που εργοδοτούνται στοΔικηγορικό Γραφείο Χρυσαφίνης και Πολυβίου

<<<<<<<

Λέγεται πως ο Πόλυς Πολυβίου είναι το δε-σμείν και το λύειν στοΑνώτατο, κινούμενος μευπερβολική άνεση εντόςκαι εκτός των χώρων τουΑνωτάτου Δικαστηρίου.

<<<<<<<

Ο Παγκύπριος Δικηγορικός Σύλλογος ζήτησε στοιχεία από τον Νίκο Κληρίδη ωστόσοαίολο είναι τι προτίθεταινα κάνει με αυτά.

Τα λεγόμενα τζάκια και ποιος είναι ποιος

Χρυσαφίνης και Πολυβίου, οι-κογένεια Κληρίδη, Τορναρίτηκαι Τριανταφυλλίδη αποτε-λούν τις οικογένειες που βρί-σκονται εδώ και χρόνια στονχώρο της δικαιοσύνης. Ο Κρί-τωνας Τορναρίτης ήταν επαρ-χιακός δικαστής και γενικός ει-σαγγελέας παππούς του κοι-νοβουλευτικού εκπροσώπουτου ΔΗΣΥ Νίκου Τορναρίτη, οοποίος σταμάτησε να ασκεί ταδικηγορικά του καθήκονταάμα τη εκλογή του στο κοινο-βούλιο. Η οικογένεια Κληρίδηπροέρχεται από τον λαογράφοΝέαρχο Κληρίδη, αδελφό τουΙωάννη Κληρίδη πατέρα τουΓλαύκου Κληρίδη. Παιδιά τουΝέαρχου Κληρίδη είναι ο Λεύ-κος και Φοίβος Κληρίδης. ΟΛεύκος Κληρίδης ήταν πρώηνπρόεδρος του παγκύπριου δι-κηγορικού συλλόγου επί τρειςτριετίες και ασκούσε τη δικη-γορία για πολλά χρόνια. Παιδιάτου είναι ο νυν γενικός εισαγ-γελέας Κώστας Κληρίδης και οδικηγόρος Νίκος Κληρίδης. ΟΦοίβος Κληρίδης ήταν για χρό-νια δικηγόρος και πρώηνυπουργός Δικαιοσύνης επίΣπύρου Κυπριανού. Γιος τουείναι ο γνωστός δικηγόρος καιπρώην βουλευτής ΧρίστοςΚληρίδης, ο οποίος έχει δικότου δικηγορικό γραφείο. Μεγάλη ιστορία και παράδοσηστον χώρο της δικαιοσύνηςέχει το δικηγορικό γραφείοΧρυσαφίνης και Πολυβίου, τοοποίο σύμφωνα με πρόσφατηανακοίνωση του Πόλυ Πολυβί-ου έχει ιστορία 115 και πλέονχρόνων. Μεγάλη ιστορία στονχώρο της δικαιοσύνης, αλλά καιδεσμούς με την Τράπεζα Κύ-πρου. Ο γνωστός δικηγόροςΚοκής Πολυβίου νυμφεύθηκετην κόρη του Γ. Χρυσαφίνη δι-κηγόρου και αντιπρόεδρου τηςΤράπεζας Κύπρου από το 1936,προχωρώντας στη συγχώνευσητου Χρυσαφίνης και Πολυβίου.Ο γιος του Πόλυς Πολυβίουνυμφεύτηκε την κόρη του Σό-λωνα Τριανταφυλλίδη προ-έδρου του Διοικητικού Συμβου-λίου της Τράπεζας Κύπρου απότο 1988 μέχρι και το 2005. Οαδελφός του Σόλωνα Τριαντα-φυλλίδη, Μιχαλάκης Τριαντα-φυλλίδη, ήταν ο πρόεδρος οπρόεδρος του Ανωτάτου Δικα-στηρίου και μετέπειτα γενικόςεισαγγελέας, ενώ και ο τρίτοςαδελφός ο Άντης Τριανταφυλ-λίδης είναι γνωστός δικηγόρος.Γιος του Μιχαλάκη Τριανταφυλ-λίδη είναι ο γνωστός δικηγόροςΧρίστος Τριανταφυλλίδης.

Αναστάτωση επικρατεί στο Aνώτατο με μέλη να ανησυχούν για τις προεκτάσεις που τείνει να λάβει το ζήτημα. Μάλιστα κανείς πλην του Σ. Ναθαναήλ δεν παρευρέθηκε στο Ανώτατο την Παρασκευή.

Ο Κώστας Κληρίδης και ο Μύρωνας Νικολάτος είχαν μία στενή προσωπική σχέ-ση, η οποία διαταράχθηκε όταν παρατήρησε ο πρώτος πως όλες αποφάσεις πουαφορούσαν την Τρ. Κύπρου ως διά μαγείας έπεφταν στο Aνώτατο Δικαστήριο.

06-POLITIKH_Master_cy 1/18/19 11:28 PM Page 6

Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η l 7Τ Ο Θ Ε Μ ΑKυριακή 20 Ιανουαρίου 2019

Του ΜΙΧΑΛΗ ΤΣΙΚΑΛΑ

Η μηχανή αναζήτησης στο διαδίκτυο«έβγαλε» 74.500 αποτελέσματα γιατον Πόλυ Πολυβίου. Πριν άλλωνπρώτων συμπερασμάτων λοιπόνπροκύπτει η βεβαιότητα πως θαπρέπει κανείς να βυθιστεί. αν έχειτο κουράγιο, στην ανάγνωση γιανα βγάλει πόρισμα για τα έργα καιτις ημέρες του, τα οποία όπως γί-νεται κατανοητό είναι πολλά: «Μι-λάμε για μια από τις προσωπικό-τητες της κυπριακής ζωής, η οποίαέχει εγκαλέσει Προέδρους μέσααπό πορίσματα, αλλά και δημόσιαμέσα από χειρισμούς του Κυπρια-κού. Τα εμφανή είναι τα λιγότερα»είπε στην εφημερίδα νομικός πουξέρει καλά το σύστημα της δικαιο-σύνης και το ρόλο συγκεκριμένωνοικογενειών που απασχολεί τηνεπικαιρότητα και επανέφερε καιτο όνομα του κ. Πόλυ Πολυβίου σεαυτήν. Τι ήθελε να πει όμως η συγ-κεκριμένη πηγή; Πως για τον άν-θρωπο και όχι τον δικηγόρο ΠόλυΠολυβίου ξέρουμε λίγα.

Πρόσωπο με πρόσωποΟ Πόλυς Πολυβίου γεννήθηκε

στη Λευκωσία το 1949, ενώ ήδη δη-λαδή το δικηγορικό γραφείο Χρυ-σαφίνης και Πολυβίου μετρούσε 46χρόνια πορείας μέσα στην κυπριακήκοινωνία με μεγάλη επιρροή σταπολιτιστικά, πολιτικά αλλά και τρα-πεζικά δρώμενα της Κύπρου του20ού αιώνα. Πορεία η οποία έφτασεμέσω των δαιδαλωδών οικογενει-ακών οδών, στους απόγονους καιεπίγονους που σήμερα αποτελούντις πλέον σημαντικές, όπως φαίνεται,οικογένειες στο σύστημα της εξου-σίας της Λευκωσίας. Ο Πόλυς Πο-λυβίου εν προκειμένω, γόνος τουΚοκή Πολυβίου και εγγονός Χρυ-σαφίνη, είναι παντρεμένος με τηΓεωργία, πατέρας της οποίας ήταν

ο Σόλων Τριανταφυλλίδης, ο οποίοςδιετέλεσε μέλος του Δ.Σ. της Τρά-πεζας Κύπρου από το 1962 και πρό-εδρος αυτής την περίοδο 1988-2005,και πρώτος ξάδελφος του τέωςυπουργού Οικονομικών, ΧαρίλαουΣταυράκη, καλαδελφός με τον γενικόεισαγγελέα Κώστα Κληρίδη, αλλάκαι αδελφός της συζύγου του τέωςυπουργού Δικαιοσύνης Κύπρου Χρυ-σοστομίδη. Αυτά καταγράφονταιγια να έχει ο αναγνώστης ένα μέροςτης οικογενειακής εικόνας και τηςδυναμικής και επιρροής που αυτήεκπέμπει. Δεν είναι τυχαίο ότι ταόσα έγιναν γνωστά από τον αδελφότου γενικού εισαγγελέα Νίκο Κλη-ρίδη για συγκεκριμένες υποθέσεις,είχαν στην πρώτη γραμμή την οι-κογενειακή και συγγενική διασύν-δεση των δρώντων. Αυτό το στοιχείοάλλωστε, το συναπάντημα σε κάθεπτυχή της δικαιοσύνης στην Κύπρο

και μέλους των ευρύτερων ή στε-νότερων ορίων συγκεκριμένων οι-κογενειών, είχε φέρει με το πέρασματου χρόνου, όπως λένε νομικές πη-γές, αίσθηση ηγεμονίας, η οποίαόμως βγήκε στον αφρό όταν το ίδιοτο σύστημα εξωτερίκευσε τις στρε-βλώσεις του. Αν και φαινομενικάάνθρωπος χαμηλών τόνων, οδηγείπάντα μικρομεσαία αυτοκίνητα,αποφεύγει να διατυμπανίζει πλούτο,ενώ αρέσκεται στις λεγόμενες μικρέςχαρές της ζωής, ο Πόλυς Πολυβίου

αναρριχήθηκε από νωρίς στα σκα-λοπάτια της κυπριακής δημόσιαςζωής, δεδομένου και του φυσικούυπόβαθρου που τον στήριξε. Θε-ωρείται πως έχει ως κορυφαία τουικανότητα τη διορατική δικτύωσηστα κέντρα και τους ανθρώπουςεπιρροής, με την επιτυχία του ναείναι τόσο μεγάλη που τον έχει με-τατρέψει τον ίδιο ως κύριο κέντροτης εκτός της πολιτικής εξουσίαςτου τόπου. Εννοείται ότι στην εξί-σωση πρέπει να μπει και το ότι ο

κ. Πολυβίου καθιστούσε εαυτόνεπίκαιρο από καιρό σε καιρό, μετη συνειδητή απόφασή του να βρί-σκεται στην πρώτη γραμμή τηςεπικαιρότητας για μια σειρά θεμά-των κυρίως πολιτικής υφής και επι-καιρότητας.

Η αρχή και η συνέχεια Από τη μαθητιώσα ακόμη νεο-

λαία του Γυμνασίου Κύκκου, λέγεταιπως ξεχώρισε ο Πόλυς Πολυβίουγια τη δίψα του προς γνώση και

καλλιέργεια. Κάτι που τον ακολου-θεί ως και σήμερα άλλωστε εφόσονδηλώνει, θαυμαστής των υψηλώντεχνών και δη όπερας και βαλς, ταοποία συνηθίζει να παρακολουθείστην Βιέννη. Συνέταξε μελέτη 27σελίδων πάνω στον Σεφέρη, δη-μοσιευμένη στο περιοδικό «ΈφηβοςΛευκωσίας» το 1967. Στη βιβλιο-θήκη του πανεπιστημίου Πρίνστονόσο και της Οξφόρδης δικά του βι-βλία με μελέτες κυρίως πάνω στοΚυπριακό, θέμα στο οποίο εντρύ-φησε αρκετά νωρίς. Αρέσκεται μά-λιστα πολλά από τα βιβλία του νατα αποστέλλει ως δώρα σε σημαν-τικές προσωπικότητες της κυπρια-κής ζωής. Είναι δε πραγματικότηταπως αν λάβει (συνήθως χωρίς λόγοή και προειδοποίηση) κάποιος βι-βλίο από τον κ. Πολυβίου θεωρείταιπως είτε είναι πλέον σημαντικόςπαράγοντας της Κύπρου είτε ο απο-στολέας θέλει να του καταστήσειεμφαντικά πως τον παρακολουθεί,όχι πάντα με θετικά αισθήματα.Διετέλεσε μέλος της διαπραγμα-τευτικής ομάδας του Γλαύκου Κλη-ρίδη στη Διάσκεψη της Γενεύηςτον Αύγουστο του 1974 και εκεί,όπως έχει δημοσιευτεί, ζήτησε καιεξασφάλισε πρόσβαση σε σημαν-τικά έγγραφα, μέρος των οποίωνδημοσίευσε στα βιβλία που εξέδω-σε. Την περίοδο εκείνη μάλιστακαι μέχρι το 1980 δίδασκε τη νομικήκυρίως στην Οξφόρδη. Πάνω απόόλα όμως, από το 1980 και μετά,πρωταγωνιστεί στη δημόσια κυ-πριακή ζωή φέρων την ιδιότητατου νομικού συμβούλου στις πε-ρισσότερες εταιρείες και οργανι-σμούς που καθορίζουν την καθη-μερινότητα στην Κύπρο.

Ως σύμβουλος Γεγονός είναι πως το όνομα του

Πόλυ Πολυβίου συντάχθηκε με με-γάλες νομικές υποθέσεις που απα-

σχόλησαν την Κύπρο. Δύο εξ αυτώνκαι οι πλέον νωπές στη συλλογικήμνήμη, αφορούν το αεροπορικό δυ-στύχημα της Ήλιος και η έκρηξηστο Μαρί. Ήταν δικηγόρος υπερά-σπισης της εταιρείας Ajet Aviation(πρώην Ήλιος) στην πολύκροτηδίκη και επικεφαλής της μονομελούςΕρευνητικής Επιτροπής, διορισμέ-νος από το Υπουργικό Συμβούλιογια τη διεξαγωγή έρευνας σχετικάμε την έκρηξη που συνέβη την 11ηΙουλίου 2011 στη Ναυτική ΒάσηΕυάγγελος Φλωράκης, στο Μαρί.Το πόρισμα δε που παρέδωσε ξε-σήκωσε θύελλα αντιδράσεων απότην τότε κυβέρνηση, ενώ κατά πολ-λούς έκρινε πολλά στην πορεία πουπήρε πολιτικά ο τόπος. Διετέλεσεσύμβουλος της Εκκλησίας της Κύ-πρου όπως και της Τράπεζας Κύ-πρου, γεγονός που μας πάει μερικάχρόνια πίσω και στην ανάληψη τωνκαθηκόντων του ΑρχιεπισκόπουΧρυσοστόμου Β’ ο οποίος τον απο-μάκρυνε, το ίδιο και η Τράπεζα Κύ-πρου, διότι δεν εδικαιούτο να είναιμέλος του συμβουλίου και ταυτό-χρονα νομικός της σύμβουλος. Οίδιος συνακόλουθα προτίμησε τιςπαχυλές αμοιβές ως ο κύριος νομικόςσύμβουλος της Τράπεζας Κύπρουπαρά στο Διοικητικό της Συμβούλιο.Έχει συγγράψει πάνω από 20 βιβλίαγια το Κυπριακό και τη νομική, ανα-κηρύχθηκε επίτιμος διδάκτοραςστο πανεπιστήμιο Κύπρου, σύμ-βουλος και μέλος της διαπραγμα-τευτικής ομάδας για το Κυπριακό,μέλος του Διοικητικού Συμβουλίουτων Γενικών Ασφαλειών ΚύπρουΛτδ, ενώ το δικηγορικό γραφείοΧρυσαφίνης Πολυβίου είναι μεταξύάλλων νομικός σύμβουλος πέραντης Τράπεζας Κύπρου σε πολλούςοργανισμούς, όπως το ΡΙΚ, το Ιν-στιτοAlpha Bank, ργανισμών ούτοΓενετικής, το Ινστιτούτο Κύπρου,η Alpha Bank κ.ά.

Ο Πόλυς που υπάρχει πίσω από τον ΠολυβίουΜε δύναμη από το παρελθόν επανήλθε ο γνωστός δικηγόρος μετά τις αποκαλύψεις Κληρίδη αλλά επί της ουσίας ήταν πάντα εδώ

<<<<<<<

Φαινομενικά άνθρωποςχαμηλών τόνων, οδηγείμικρομεσαία αυτοκίνητα,αποφεύγει να διατυμπα-νίζει πλούτο ενώ αρέσκε-ται στις λεγόμενες μικρέςχαρές της ζωής.

Το συναπάντημα σε κάθε πτυχή της δικαιοσύνης στην Κύπρο και μέλους τωνευρύτερων ή στενότερων ορίων συγκεκριμένων οικογενειών, είχε επιφέρειμε το πέρασμα του χρόνου όπως λένε νομικές πηγές μια αίσθηση ηγεμονίας.

07-ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ.QXP_Master_cy 1/18/19 11:19 PM Page 7

8 l Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η T O Θ Ε Μ Α Kυριακή 20 Ιανουαρίου 2019

ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ / Της ΣΤΑΥΡΙΑΝΑΣ ΚΟΦΤΕΡΟΣ

Περί αξιοπιστίας

Α πό την περίοδο της οικονο-μικής κρίσης και εντεύθεντα θέματα διαφθοράς και

διαπλοκής τίθενται διαρκώς στοτραπέζι. Μέχρι τώρα η δικαιοσύνηκαι η δικαστική εξουσία αποτελού-σαν την εξαίρεση και πρόβαλλανως το φως στην άκρη του τούνελ.Τα γεγονότα στα οποία έχουμε γίνειθεατές τις τελευταίες μέρες δυστυ-χώς βάλλουν και αυτό τον θεσμό.Δεν θα υπεισέλθω στα νομικά αλλάούτε και στο ποια πλευρά έχει δίκιο.Θα μιλήσω ως πολίτης και ως άν-θρωπος που πιστεύει στην προσω-πική ευθύνη που έχει ο καθέναςαπό εμάς, πόσο μάλλον στη βαρύ-τατη ευθύνη που φέρουν θεσμοίκαι άρα και οι άνθρωποι που τουςυπηρετούν.

Εκ του συντάγματος της Κυ-πριακής Δημοκρατίας η δικαστικήεξουσία είναι και ανεξάρτητη καιδιαχωρισμένη και με αρκετές –κατά πολλούς υπέρτατες – εξουσίες.Δεν θεωρώ ότι μας λείπουν οι νόμοιπου να διέπουν περιπτώσεις συγ-κρούσεων συμφερόντων . Δυστυ-

χώς κατά την προσωπική μου άπο-ψη μας λείπει η θέληση του αυτο-έλεγχου. Να μειώσουμε από μόνοιμας ίσως εξουσίες που δυνητικάμπορεί να δημιουργήσουν ζήτημα.Σε τέτοιο βαθμό, μάλιστα, που ναπληγώνουν αυτό που θεωρώ είναιυπέρτατο για τη δικαιοσύνη, αλλάκαι για τον κάθε δικαστή του Ανω-τάτου: Την αξιοπιστία του θεσμού,του σώματος και των ιδίων, πουεντέλει αντανακλάται στον ίδιοτον θεσμό. Που σίγουρα αυτό δεντο θέλει κανείς. Και όχι δεν έχεινα κάνει με τη γυναίκα του Καίσαρακαι απλά το φαίνεσθαι. Έχει νακάνει με την ουσία που δεν είναιάλλη από την αξιοπιστία και την

περηφάνια που θεωρώ ότι το κάθεμέλος του Ανωτάτου έχει γι’ αυτόπου κάνει.

Εγέρθηκε θέμα για τα παιδιά δι-καστών του Ανωτάτου που εργά-ζονται σε δικηγορικά γραφεία. Αυτόδεν είναι μεμπτό. Γιατί να μην ερ-γάζονται δηλαδή; Γιατί οι επιλογέςτων γονιών τους να τους απαγο-ρεύουν να ασχοληθούν με ένα επάγ-

γελμα; Το θέμα προφανώς δεν είναιότι εξασκούν τη νομική. Το θέμαεγείρεται όταν εργάζονται σε υπο-θέσεις ενώπιον του Ανωτάτου ήόποιου δικαστηρίου, έχοντας συγ-γενή πρώτου βαθμού στην έδρα.

Οπότε προκύπτουν ερωτήματα.Γιατί δεν υπάρχει ή αν υπάρχει,γιατί δεν εφαρμόζεται, κώδικας δε-οντολογίας και ηθικής που υπαγο-

ρεύει να δηλωθεί η σύγκρουσησυμφερόντων; Και επειδή αυτή ηχώρα δεν είναι και τόσο μεγάληκαι σίγουρα οι του επαγγέλματοςγνωρίζουν ο ένας τον άλλον, γιατίη άλλη πλευρά στην όποια νομικήδιαμάχη δεν ζήτησε τη δήλωσησύγκρουσης συμφέροντος και τηνεξαίρεση; Και γιατί δεν υπάρχει ήκαι πάλι αν υπάρχει, γιατί δεν εφαρ-μόζεται η τακτική του «σινικού τεί-χους*»; Ακόμα και αν ως γόνος δι-καστή εργάζομαι σε δικηγορικόγραφείο που έχει υπόθεση ενώπιόντου στο Δικαστήριο, γιατί δεν εφαρ-μόζεται – από το ίδιο το γραφείοπου εργάζομαι ή δεν επιβάλλεταιαπό το Δικαστήριο η εφαρμογή σι-νικού τείχους, ώστε να μην γνωρίζωτίποτα για αυτή την υπόθεση;

Δεν χρειάζεται κάποιος να είναινομικός για να γνωρίζει τα απλά.Κώδικας Δεοντολογίας. Τόσο απλόκαι τόσο μεγάλο. Ούτε νόμοι ούτενα αναμένουμε άλλη εξουσία τουκράτους να ρυθμίσει. Δήλωση σύγ-κρουσης ανά υπόθεση και σινικότείχος για αποφυγή σύγκρουσης.

Αυτοέλεγχος με περισσή δόση ευ-θύνης και ηθικής που δεν θεωρώότι υπολείπονται από το Σώμα.Γιατί στη τελική αυτό δεν αφαιρείαπό τις εξουσίες αλλά προσθέτειαξιοπιστία. Και αυτό είναι το υπέρ-τατο για τη Δικαιοσύνη.

* «Σινικό τείχος» παραπέμπει στο Σι-νικό Τείχος της Κίνας. Είναι επιχει-ρηματική ορολογία που περιγράφειφραγμό πληροφοριών σε έναν ορ-γανισμό για να εμποδίζει την πληρο-φόρηση και την επικοινωνία μεταξύμελών του οργανισμού που μπορείνα οδηγήσει σε σύγκρουση συμφε-ρόντων, όταν η πλευρά που φράσ-σεται είτε έχει συγγένεια, είτευπαρκτή ή δυνητική εκ των έσωπληροφόρηση. Ο όρος χρησιμοποι-ήθηκε για πρώτη φορά στην Αμερι-κή μετά τη μεγάλη πτώση του χρη-ματιστηρίου το 1929.

Η κ. Σταυριάνα Κοφτερός είναι διευθύν-τρια Ψηφιακού Μετασχηματισμού & Και-νοτομίας, Δημοκρατικός Συναγερμός ,Συνιδρυτής Startup Cyprus.

Π ενήντα χώρες σήμερα λει-τουργούν το σύστημα ενόρ-κων στη δικαιοσύνη τους.

Από αυτές, περιλαμβανομένης τηςΡωσίας, Ισπανίας και Νότιας Κο-ρέας, εισήγαγαν το σύστημα ενόρ-κων τους τα τελευταία 29 χρόνια.Επιπλέον, μερικές χώρες, επιπρό-σθετα των πενήντα, εφαρμόζουνκάποια λαϊκή εκπροσώπηση στηδικαιοσύνη τους. Όλα τα κράτη –μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσηςέχουν το σύστημα ενόρκων, εκτόςαπό την Κύπρο. Οι ένορκοι είναιμια ομάδα ανεξάρτητων πολιτών,οι οποίοι επιλέγονται αντικειμενικάαπό έναν κατάλογο και που δενέχουν ενδιαφέρον στην υπόθεση(ποινική ή αστική), ούτε η απόφασήτους είναι χρωματισμένη με τη συ-νηθισμένη πείρα που αποκτούν οινομικοί στα δικαστήρια. Κατά τηδίκη, οι ένορκοι μπορεί να ερωτη-θούν από τους συνηγόρους και ναζητηθεί η εξαίρεσή τους, αν υπάρχειίχνος σχέσης ή ενδιαφέροντός τουςστην υπόθεση. Φυσικά, επινοήθηκεο θεσμός αυτός από τους Αρχαίους

Έλληνες, που αδιαμφισβήτητααποτελούσε τότε και συνεχίζει μέ-χρι σήμερα να αποτελεί την έκ-φανση της δημοκρατίας στην δι-καιοσύνη.

Το 1956 ο Λόρδος Devlin τόνισετα εξής για τη σημασία των ενόρ-κων και που δεν πρέπει να αγνοείταιαπό καμιά σύγχρονη κοινωνία:

«Ο πρώτος στόχος του οποιου-δήποτε τυράννου είναι να υποδου-λώσει το Κοινοβούλιο στις επιθυμίεςτου. Μετά, να καταργήσει το σύ-στημα ενόρκων, γιατί κανένας τύ-ραννος δεν αντέχει να αφήσει τιςελευθερίες των πολιτών στα χέριατων δώδεκα ενόρκων. Έτσι, η δίκημε ένορκους σημαίνει περισσότεροαπό ένα εργαλείο της δικαιοσύνηςκαι περισσότερο από ένα τροχότου συντάγματος: Είναι ένα φωςπου δείχνει ότι η ελευθερία ζει».

Στην Αγγλία το σύστημα ενόρ-κων στην απονομή της δικαιοσύνηςθεωρείται ως ο ακρογωνιαίος λίθοςστον οποίο στηρίζεται (α) η αμε-ροληψία και (β) η αποδοχή από τονλαό του συστήματος απονομής τηςδικαιοσύνης. Οι Άγγλοι, από το1878 μέχρι το 1960, εισήγαγαν τοδίκαιό τους στην αποικία Κύπρος,χωρίς τον βασικό του πνεύμονα,που ήταν το σύστημα των ενόρκων.Ο λόγος ήταν καθαρά τέτοιος πουείχε σχέση με την υποδούλωσητων Ελλήνων της Κύπρου, και σί-

γουρα δεν θα τους αναγνωριζόταντο δικαίωμα στους Έλληνες τηςΚύπρου να συμμετέχουν στη δι-καιοσύνη και να αποφασίζουν. Δυ-στυχώς, από το 1960 που ανακη-ρύχθηκε ανεξάρτητη η ΚυπριακήΔημοκρατία μέχρι σήμερα, τόσοη εκτελεστική όσο και η νομοθετικήεξουσία, συνέχισαν και συνεχίζουννα ενεργούν αντιδημοκρατικά,ίσως περισσότερο και από τους Άγ-γλους, χωρίς να επιτρέπουν τηνεισαγωγή της δημοκρατίας στη δι-καιοσύνη με την εισαγωγή του θε-σμού των ενόρκων, με όλες τις ολέ-θριες συνέπειες. Οι λόγοι είναι ευ-νόητοι, που σήμερα οι πολίτες κα-τανοούν καλύτερα. Ενώ στην εκτε-λεστική και νομοθετική εξουσίαεφαρμόζονται οι μίνιμουμ αρχέςτης δημοκρατίας, στη δικαστικήεξουσία η δημοκρατία είναι παν-τελώς απούσα. Το καθεστώς τηςδικαιοσύνης αφέθηκε από την εκτε-λεστική και νομοθετική εξουσία,όχι τυχαία, να είναι ολιγαρχικό, μεαποτέλεσμα ο κλονισμός του κύ-ρους της σήμερα, αναπόφευκτα ναείναι αποτέλεσμα αυτής της ολι-γαρχίας. Γι’ αυτή την κατάσταση,αν είναι κάποιοι που σίγουρα δενφέρουν ευθύνη, είναι οι δικαστές.

Κύπρος: Πέντε σοβαράερωτήματα και απαντήσειςΓεννιούνται διάφορα σοβαρά

ερωτήματα για την παρούσα κα-

τάσταση στη δικαιοσύνη στην Κύ-προ που χρειάζονται άμεση απάν-τηση. Μερικά είναι:

(1) Είναι επιτρεπτό σε μια σύγ-χρονη και δημοκρατική χώρα νακαταδικάζεται άνθρωπος με ψήφο66,3% (όταν το Κακουργιοδικείοαποφασίζει 2:1); Είναι αυτή η κα-ταδίκη πέρα πάσης λογικής αμφι-βολίας; Φυσικά όχι.

(2) Είναι αποδεκτό να εκδικάζειτο ίδιο δικαστήριο την δίκη εντόςδίκης (ενδιάμεση διαδικασία πουαρχίζει μετά από ένσταση του κα-τηγορουμένου για να αποφασιστείαν η κατάθεση του λήφθηκε πα-ράνομα ή νόμιμα) και μετά να συ-νεχίζει ελεύθερο, σαν να μη συνέβητίποτα, να εκδικάζει την ουσία τηςυπόθεσης για να εξετάσει αν ο κα-τηγορούμενος είναι ένοχος ήαθώος, όταν ήδη δεν αποδέχθηκετους ισχυρισμούς του κατηγορου-μένου στην ενδιάμεση διαδικασίαγια παράνομη λήψη της κατάθεσήςτου; Φυσικά όχι. Στην Αγγλία ότανεγείρεται αυτή η ένσταση, οι ένορ-κοι αποχωρούν από την αίθουσατου δικαστηρίου για να μην επη-ρεαστούν και την διαδικασία τηνακούει ο δικαστής.

(3) Είναι επιτρεπτό μια σύγχρονηκαι δημοκρατική κοινωνία, μάλιστακράτος μέλος της Ε.Ε., να μην έχειακόμη εισαγάγει νόμο για επανά-νοιγμα των τελεσίδικων υποθέσε-

ων, στην περίπτωση που ανακα-λύπτεται νέα μαρτυρία που αν εξε-ταστεί μπορεί να οδηγήσει στηναθώωση ή καταδίκη κάποιου ατό-μου; Φυσικά όχι. Όλα τα κράτημέλη της Ε.Ε., εκτός της Κύπρου,διαθέτουν στο δικαϊκό τους σύ-στημα διαδικασία επανανοίγματοςυποθέσεων. Στην Κύπρο, ακόμη,υπάρχει το Πρωτόκολλο 7 της Ευ-ρωπαϊκής Σύμβασης ΑνθρωπίνωνΔικαιωμάτων που κυρώθηκε το2000 και προβλέπει αυτή τη δια-δικασία, αλλά η κυβέρνηση και ηΒουλή το αγνοούν.

(4) Είναι επιτρεπτό ένας δικα-στής να γνωρίζει ότι έχει κάποιασχέση με την υπόθεση ή τους δια-δίκους ή τους δικηγόρους τους καινα μην εξαιρείται; Φυσικά όχι. Ότανλέμε η δικαιοσύνη θα πρέπει ναφαίνεται ότι απονέμεται δίκαια,σημαίνει ότι κανένας διάδικος δενθα πρέπει να μπορεί να ισχυριστείμετά την απόφαση ότι η υπόθεσήτου χάθηκε λόγω της σχέσης τουδικαστηρίου με τους διαδίκους ήτων άλλων παραγόντων.

(5) Είναι επιτρεπτό το ΑνώτατοΔικαστήριο της Κύπρου να μηνενεργοποιεί τις συμφυείς εξουσίεςτου και να δίνει λύσεις εκεί πουπρέπει, σύμφωνα με το συμφέροντης δικαιοσύνης; Φυσικά όχι. ΣτηνΑγγλία, όταν υπήρχαν θέματα τέτοιαπου άπτονταν της ορθής απονομής

της δικαιοσύνης και των συμφυώνεξουσιών του δικαστηρίου, η ανώ-τατη δικαστική τους αρχή παρέμ-βαινε, όταν παραβιαζόταν το δι-καίωμα της αμεροληψίας ή των κα-νόνων της φυσικής δικαιοσύνηςκαι διόρθωνε μια άδικη κατάσταση,έστω και αν δεν υπήρχε στο νόμοξεκάθαρη ρύθμιση. Σήμερα, στηνΑγγλία το όλο αυτό θέμα ρυθμίζεταιμε νόμο. Στην Κύπρο γιατί η ανώ-τατη δικαστική αρχή, το ΑνώτατοΔικαστήριο, πάντα, εκτός σε μίαπερίπτωση, νίπτει τας χείρας τουκαι δεν μπορεί να επανανοίξει μιατελεσίδικη υπόθεση, όταν υπάρχεικαταφανής αδικία ή παραβίασητων αρχών της φυσικής δικαιοσύ-νης; Γιατί η κυβέρνηση και η Βουλήδεν ρυθμίζουν το θέμα με νόμο;

Η εισαγωγή του θεσμού τωνενόρκων στην Κύπρο, παρά τιςοποιεσδήποτε δυσκολίες, είναι πλέ-ον μονόδρομος. Τα καλά είναι πολύπερισσότερα από τα λίγα κακά.Στην πράξη, οι ένορκοι εμποδίζουντο κράτος από το να επηρεάζειπρος όφελός του την ορθή απονομήτης δικαιοσύνης, ιδιαίτερα σε υπο-θέσεις που έχουν άμεση πολιτικήσημασία. Οι ένορκοι εμποδίζουντους δικαστές στο να επιβάλλουντις απόψεις της κοινωνικής τάξηςαπό όπου προέρχονται ή στηνοποία ενσωματώνονται. Οι ένορκοιεμποδίζουν τη δημιουργία σχέσης

μεταξύ δικαστών και αστυνομίας.Οι ένορκοι εμποδίζουν τη δημι-ουργία σχέσης μεταξύ δικαστώνκαι εισαγγελέων ή δικηγόρων. Οιένορκοι εμποδίζουν τη δημιουργίασχέσης μεταξύ πολιτών και δικα-στών. Οι ένορκοι εμποδίζουν τηδημιουργία σχέσης μεταξύ δικα-στών και μεγάλων οικονομικώνοργανισμών ή επιχειρήσεων ή κομ-μάτων ή πολιτικών. Λέγοντας «σχέ-ση», πιο πάνω, εννοώ αυτή πουφθάνει στον βαθμό να έχει επιρροή.Οι ένορκοι είναι, λοιπόν, εκ τωνπραγμάτων οι φυσικοί φρουροίμιας σύγχρονης και δημοκρατικήςπολιτείας και είναι το μέτρο πουισορροπεί την κανονική πορείατου κράτους, αφού η διαφθορά, οιανισότητες και η παράβαση τωνδικαιωμάτων των πολιτών, εκμη-δενίζονται.

Επιπλέον, ο θεσμός των ενόρκωναπό μόνος του, εκπαιδεύει τουςπολίτες που συμμετέχουν στην εκ-

δίκαση των υποθέσεων να γίνονταιπιο νομιμόφρονες και πιο απαιτη-τικοί στην τήρηση των νόμων καιτης τάξης. Το επιχείρημα ότι η Κύ-προς είναι μικρό κράτος και μικρόςαριθμητικά λαός, έχει λήξει. Η Μάλ-τα με 300.000 κατοίκους λειτουργείεπιτυχημένα το σύστημα ενόρκωνκαι κλείνει τα στόματα όλων αυτώνπου εναντιώνονται στην αναγνώ-ριση του δικαιώματος αυτού τωνπολιτών να συμμετέχουν στην απο-νομή της δικαιοσύνης.

Ήρθε, πιστεύω η ώρα να εισαχ-θεί η δημοκρατία στη δικαιοσύνη,με την υιοθέτηση του συστήματοςενόρκων. Ο λαός της Κύπρου (οπιο ταλαιπωρημένος λαός απόόλους τους λαούς, αλλά με σπουδαίαιστορία και συνεισφορά στον παγ-κόσμιο πολιτισμό), δικαιούται ναγευθεί αυτό το δικαίωμα, να συμ-μετάσχει στην απονομή της δι-καιοσύνης του τόπου του. Είναι,πλέον, μεγάλη αδικία η κυβέρνησηκαι η Βουλή, να εμποδίζουν γιαάγνωστους λόγους τη συμμετοχήτων πολιτών στη δικαιοσύνη. Αυτήείναι η κύρια απάντηση στα προ-βλήματα που αντιμετωπίζει σήμεραη δικαιοσύνη: να εισαχθεί η δημο-κρατία στη δικαιοσύνη.

Ο κ. Σωτήρης Δράκος είναι δικηγόρος καιλέκτορας του Συνταγματικού Δικαίου στοFrederick University.

ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ / Του ΣΩΤΗΡΗ ΔΡΑΚΟΥ

Δημοκρατία στη Δικαιοσύνη και ο θεσμός των ενόρκωνΌλα τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν το σύστημα ενόρκων, εκτός από την Κύπρο.

<<<<<<

Ο λαός της Κύπρου, δι-καιούται να γευθεί το δι-καίωμα, της συμμετοχήςστην απονομή της δι-καιοσύνης του τόπου.

<<<<<<

Όλα τα κράτη της ΕΕ, δια-θέτουν στο δικαϊκό τουςσύστημα διαδικασία επα-νανοίγματος υποθέσεων,που προνοείται στο Πρω-τόκολλο 7, και η οποίαστην Κύπρο… αγνοείται.

«Η δίκη με ένορκους σημαίνει περισσότερο από ένα εργαλείο της δικαιοσύνης και περισσότερο από ένα τροχό του συντάγματος: Είναι ένα φως που δείχνει ότιη ελευθερία ζει».

<<<<<<

Δεν χρειάζεται κάποιοςνα είναι νομικός για ναγνωρίζει τα απλά. Κώδι-κας Δεοντολογίας. Τόσοαπλό και τόσο μεγάλο.

Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η l 9Σ Υ Ν Ε Ν Τ Ε Υ Ξ ΗKυριακή 20 Ιανουαρίου 2019

Συνέντευξη στονΜΙΧΑΛΗ ΤΣΙΚΑΛΑ

Την ελπίδα πως οι διαπραγματεύσειςγια το Κυπριακό θα επαναρχίσουνσύντομα, αλλά και την υποστήριξητης Φιλανδίας ως προς διαδικασίαεπίλυσης, τονίζει στη συνέντευξήτου στην «Κ» ο πρέσβης της χώραςστην Κύπρο, Timo Heino. Η συζή-τηση δεν θα μπορούσε να μη συμ-περιλάβει την πρωτοβουλία της πρε-σβείας στο πρόγραμμα Startups forPeace, αλλά και το εκπαιδευτικό σύ-στημα-πρότυπο της Φιλανδίας, τοοποίο όπως τονίζει ο κ. Heino, δενμπορεί να καταστεί πραγματικότηταμε copy paste.

–Μόλις πρόσφατα ο ΠρόεδροςΑναστασιάδης συναντήθηκε μετον Φιλανδό Πρωθυπουργό JuhaSipila κατά τη διάρκεια επίσκε-ψής του στην Κύπρο. Σε ποιοεπίπεδο βρίσκονται σήμερα οιδιμερής σχέσεις Κύπρου-Φιλαν-δίας και ποιο είναι το βασικό χα-ρακτηριστικό που τις διέπει.

–Οι σχέσεις μας είναι εξαιρετικέςκαι οι δεσμοί μας ισχυροί από το1960 και εντεύθεν. Η Φιλανδία συ-νεισέφερε και στην ειρηνευτική δύ-ναμη των Η.Ε. (ΟΥΝΦΙΚΥΠ) και δε-σμεύεται να υποστηρίξει τη διαδι-κασία επίλυσης του Κυπριακού. Ησυμπάθεια ανάμεσα στους λαούςμας είναι αμοιβαία, ενώ υπάρχεισυνεργασία παραδείγματος χάρητόσο στον κλάδο της εκπαίδευσηςόσο και στην αντιμετώπιση της κλι-ματικής αλλαγής, καθώς, επίσης,και στην πρωτοβουλία στήριξηςτων εταιρειών Startups και στις δύοκοινότητες ως μέτρο οικοδόμησηςεμπιστοσύνης. –Αναφορικά με το Κυπριακό, γί-

νεται αντιληπτό ότι η παρουσίατων Η.Ε. στη χώρα είναι κρίσιμη.Υπάρχουν και συζητήσεις, ωστό-σο, για επικείμενες αλλαγές. Ηδική σας άποψη ποια είναι;

–Η Φινλανδία στο παρόν στάδιοδεν είναι μέλος του ΣυμβουλίουΑσφαλείας των Η.Ε., το οποίο λαμ-βάνει και τις αποφάσεις, αλλά φυσικάπαρακολουθούμε τις εξελίξεις, υπο-στηρίζοντας τις δράσεις των Ηνω-μένων Εθνών και ελπίζουμε πως οιδιαπραγματεύσεις θα επαναρχίσουντο συντομότερο δυνατό.–Ακούγονται δε πολλά και γιατο πλαίσιο λύσης του.

–Είναι δυστυχώς ένα διαχρονικόανοικτό πρόβλημα. Η Διζωνική, Δι-κοινοτική Ομοσπονδία είναι το μον-τέλο επάνω στο οποίο βρίσκεταικαι πρέπει να βρίσκεται ο στόχοςτων διαπραγματεύσεων οι οποίεςέχουν και τη στήριξη της διεθνούςκοινότητας. – Υπάρχει αντίληψη στη Φιλανδίαγια τα τεκταινόμενα στην ευρύ-τερη περιοχή της Αν. Μεσογείουκαι στη Συρία;

–Οι πολίτες στη Φινλανδίας πα-ρακολουθούν ανέκαθεν τα τεκται-

νόμενα στην περιοχή της ανατολι-κής Μεσογείου και τις τελευταίεςεξελίξεις, οι οποίες, για ακόμη μίαφορά, έχουν καταδείξει τις συνέπειεςτης αστάθειας στην περιοχή. Η Φιν-λανδία έχει δεχθεί πρόσφατα έναμεγάλο αριθμό προσφύγων και γί-νονται προσπάθειες από την κυ-βέρνηση για την καλύτερη δυνατήενσωμάτωση τους στη φινλανδική

κοινωνία και αυτό το ζήτημα είναιμέρος του καθημερινού δημόσιουδιαλόγου.–Παράλληλα υπάρχει και είναικεντρικό σε επίπεδο Ε.Ε., το θέματου λαϊκισμού και πίσω από τομεταναστευτικό πρόβλημα πουόμως έχει και άλλες προεκτάσεις.Πώς το αντιμετωπίζετε εσείς στηΦιλανδία αυτό το θέμα;

–Ο λαϊκισμός είναι πρόκλησηκαι θέμα συζήτησης για τα υφιστά-μενα κόμματα και ειδικά τώρα πριναπό τις βουλευτικές εκλογές και τιςεκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβου-λίου. Υπάρχει ανάγκη για μια ενιαίακαι περιεκτική πολιτική για τον με-ταναστευτικό σε ευρωπαϊκό επίπεδο,καθώς επίσης και υλοποίηση τωναποφάσεων που ληφθήκαν ήδη απότα κράτη μέλη.–Βασιζόμενος στην εμπειρία σας,γιατί νομίζετε πως η Ε.Ε. αδυνατείως ένα σημείο να αντιμετωπίσειπροβλήματα όπως το προσφυγι-κό, που εμπλουτίζει με τη σειράτου την ατζέντα του λαϊκισμού;

–Πολλά προβλήματα που αντι-μετωπίζουμε μαζί ως Ε.Ε. θα ήτανδυσκολότερα να τύχουν χειρισμούχωρίς την ύπαρξη της Ένωσης οπό-τε απαιτείται υπομονή και επιμονήστην αντιμετώπιση των υφιστάμε-νων θεμάτων, όπως του προσφυγι-κού. Φυσικά και χρειάζεται δουλειάγια ορισμένα ζητήματα, όπως είναιτο προσφυγικό που δυστυχώς έδωσεμερικώς χώρο στην άνοδο του λαϊ-κισμού. Αυτό νομίζω συμβαίνει του-λάχιστον για δύο λόγους: Σε έναπιο γενικό επίπεδο η Ε.Ε. λειτουργείκαλύτερα από ό,τι νομίζουμε. Είναιμέρος της καθημερινότητάς μας.Στη Φιλανδία για παράδειγμα, υπάρ-χει ένα σταθερό οικονομικό περι-βάλλον και ανάπτυξη λόγω και τηςσυμμετοχής της στην Ε.Ε. από το1995. Ο θετικός ρόλος στην καθη-μερινότητά μας ως πολιτών τηςΈνωσης δεν εκτιμάται πάντα δε-όντων μιας και έχουμε συνηθίσεινα ζούμε κάτω από τα ευρωπαϊκάπρότυπα. Το δεύτερο σημείο είναιπως δεν πρέπει να ξεχνάμε πως ηΈνωση αποτελείται από εμάς, τακράτη μέλη, και πως πρέπει μαζί

να εργαστούμε για να ξεπεράσουμετα προβλήματα που αναδύονται μέ-σα από τις κρίσεις. Χρειαζόμαστεμια πιο δυνατή Ε.Ε. η οποία θα μπο-ρεί να αντιμετωπίσει κρίσεις όπωςτο μεταναστευτικό, ανταγωνισμός,ασφάλεια, οικονομία κ.λπ. Επίσης,δεν θα πρέπει να ξεχνάμε πως θαπρέπει να τεθούν σε εφαρμογή απο-τελεσματικά όλες οι αποφάσεις οιέχουν ήδη παρθεί σε ευρωπαϊκόεπίπεδο. –Δεν μπορείτε, πάντως, να αρ-νηθείτε ότι ο λαϊκισμός έπαιξερόλο στη συζήτηση που αφοράτο Brexit. Το ποιος επωφελείταικαι πώς, ήταν μέρος της λαϊκί-στικης ατζέντας που οδήγησεστα σημερινά αποτελέσματα.

–Τo Βrexit φυσικά δεν είναι μιαθετική εξέλιξη και δυστυχώς όλοιέχουν περισσότερα να χάσουν παράνα κερδίσουν. Μέσα από αυτή τηδιαδικασία, όμως, βλέπουμε τηναξία της ευρωπαϊκής ενοποίησης.Πιστεύω πως ένα αποτέλεσμα αυτήςτης διαδικασίας είναι πως μπορούμενα δούμε πιο ξεκάθαρα την αξίατης ευρωπαϊκής ενοποίησης. –Είστε σίγουρος δηλαδή πως θαδεν θα έχουμε ανάλογα φαινό-μενα όπως το Brexit, με κάποιαάλλη χώρα;

–Είναι δύσκολο να το πεις αυτό,αλλά το σίγουρο είναι πως η διαδι-κασία του Brexit είναι ένα μάθημαγια όλα τα κράτη της Ε.Ε. όπου υπάρ-χει ανάγκη να επενδύσουμε περισ-σότερα και όχι λιγότερα στην Ε.Ε.Παρά τις κριτικές δεν υπάρχουν εν-δείξεις πως κάποιο κράτος σκέπτεταιτην έξοδο του από την Ε.Ε., ενώτην ίδια στιγμή έχουμε καινούργιεςχώρες που κάνουν αίτηση για ναγίνουν μέρος της ευρωπαϊκής οι-κογένειας.

–Γιατί δεν μπορεί να υιοθετηθείτο φιλανδικό εκπαιδευτικό σύ-στημα σε όλες τις χώρες της Ε.Ε.,εφόσον όλοι μιλάνε για αυτό;

–Σας ευχαριστώ για αυτό πουλέτε, αλλά δεν είναι απλό. Η φήμημας είναι όντως καλή όσο αφοράτην εκπαίδευση και την ίδια ώραείμαστε ανοιχτοί για συνεργασίεςμε όλους. Πρέπει να γίνει αντιληπτόπάντως πως δεν μπορεί να καταστείπραγματικότητα με copy paste. –Αν και αυτή θα ήταν η ιδανικήιδέα…

–Κάνουμε κάτι σωστό και μοι-ραζόμαστε την εμπειρία μας. Πρό-κειται για μια εθνική απόφαση ηοποία πάρθηκε 100 χρόνια πριν.Μετέτρεψε την κοινωνία μας απόαγροτική που ήταν σε αυτό που εί-ναι σήμερα, μέσα από την εκτίμησηπρος τη γνώση. –Οπότε η γνώση μπορεί να επι-φέρει ευημερία;

– Η γνώση είναι η βάση για τηνευημερία. Πρέπει να καταλάβετε

πως ήταν στρατηγική απόφαση,από τα μέσα τα 19ου αιώνα, πρινακόμη ως μέρος της Ρωσίας απο-κτήσουμε πλήρως την αυτονομίαμας. Το αναπτύσσουμε, το πι-στεύουμε, ξέρουμε πως η εκπαί-δευση είναι το μέσο για μια καλύ-τερη ζωή. –Παρήγαγε μια αλλαγή σκέψηςτο ίδιο το εκπαιδευτικό σύστημασε κατοπινό στάδιο, που να επη-ρέασε και τον τρόπο του σκέ-πτεσθαι και στο πολιτικό σύ-στημα;

–Ναι, το ένα έχει επηρεάσει τοάλλο, εφόσον η εκπαίδευση έχειεφαρμογή σε πολλά επίπεδα τηςζωής. Έχουμε ανθρώπους που θέ-λουν να επιλύουν προβλήματα βα-σιζόμενοι στη γνώση, κάτι πουείναι στην καρδιά της φιλανδικήςταυτότητας. Δεν θα ήταν δυνατόχωρίς το εκπαιδευτικό σύστημακαι χωρίς την πεποίθηση πως κανείςδεν πρέπει να μένει πίσω. Από τιςπρώτες τάξεις του σχολείου μέχρι

το πανεπιστήμιο και τη διά βίουμάθηση. –Οπότε είναι εύκολο ή όχι ναυιοθετήσει μια χώρα το δικό σαςεκπαιδευτικό σύστημα;

–Το οποίο πήρε δεκαετίες γιανα αναπτυχθεί. Κοιτάξτε υπάρχουνχώρες που το έχουν κάνει, αλλάυπάρχει και επιλογή του να υιοθε-τήσει μια χώρα κάποια μέρη τουσυστήματος. Είτε αυτά αφορούντους δασκάλους, τους μαθητές, τοbulling, το πανεπιστήμιο ή άλλαμέρη αυτού.–Δηλαδή μετά από 101 χρόνιαανεξαρτησίας, είναι η εκπαίδευ-ση η πρώτη προτεραιότητα στηχώρα;

–Ναι και είναι απόδειξη του τιμπορεί να καταφέρει μια μικρή χώ-ρα αλλά και αναγκαία στρατηγικήούτως ώστε να επιτύχει σε ένα παγ-κοσμιοποιημένο περιβάλλον. Έχου-με βιομηχανίες, ναι αλλά ο άνθρω-πος είναι η μεγαλύτερή μας επέν-δυσή.

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΝΕΑΠΟΛΙΣ ΠΑΦΟΣΛεωφ. Δαναής 2, 8042 Πάφος, Κύπρος

DISTANCELEARNING

ς

Ενίσχυσε τις δεξιότητές σου με μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο Νεάπολις!

Σκέφτεσαι την επαγγελματική σου ανέλιξη;

Μάθε περισσότερα τώρα: T:E:W:

–Πώς προέκυψε η ενασχόλησητης Φιλανδίας με το startup πε-ριβάλλον; Τι είδατε εκεί;

–Είναι κάτι που συμβαίνει τατελευταία 10 χρόνια. Πάντα είχαμεμικρομεσαίες επιχειρήσεις και πολ-λές μεγάλες εταιρείες λόγω τωνβιομηχανιών ξυλείας και μετάλλου,αλλά και ηλεκτρονικών. Δύο είναιλόγοι ανάπτυξης των startup εται-ρειών στη Φιλανδία. Πρώτον, ταπανεπιστήμια και οι εταιρείες συ-ναντήθηκαν και ανέκυψαν πανε-πιστήμια που συνδύαζαν την επι-χειρηματικότητα, τη μηχανική καιτην τέχνη μαζί. Αυτό δημιούργησεπολλές startup εταιρείες. Δεύτερον,πολλές μεγάλες εταιρείες είδανπως εκεί υπήρχε μια ευκαιρία, εφό-σον είχαν ιδέες αλλά δεν είχαν τοντρόπο να τις κάνουν πραγματικό-τητα. Στράφηκαν έτσι σε αυτά ταπανεπιστήμια, με μια ανάλογη χρη-ματοδότηση, για να διαφανεί ανυπάρχει κάτι εκεί. –Εμπλέκεστε επίσης και στηνΚύπρο με το θέμα των Star-tups…

–Ναι, είναι μία από τις συμβολέςμας στην ειρηνευτική διαδικασία.Για τέσσερα χρόνια «τρέχει» τώρατο πρόγραμμα Startups for Peace,υποστηρίζοντας νέους επιχειρη-ματίες, και επιχειρήσεις Startupsκαι από τις δύο κοινότητες. Έρ-χονται ειδικοί από τη Φιλανδία και

λειτουργούν συμβουλευτικά, γί-νονται εργαστήρια και μεταδίδεταιγνώση για επιχειρηματικά μοντέλα,τρόπους χρηματοδότησης, παρου-σίαση επιχειρηματικού μοντέλουκ.λπ. –Θα συνεχίσετε να υποστηρίζετετο πρόγραμμα αυτό;

–Ναι, βεβαίως υποστηρίζουμετο πρόγραμμα και ευελπιστούμεκαι στην επέκτασή του με την βοή-θεια καινούργιων συνεργειών.Έχουμε καλή ανατροφοδότησηόμως. Αρκετές από τις startupsπου δημιουργήθηκαν πάνε πολύκαλά. Υπάρχει, λοιπόν, προοπτικήκαι πιο σημαντικό είναι και έναςάλλος τρόπος να έρθουν οι άνθρω-ποι κοντά. Οπότε αντιμετωπίζεταικαι ως ΜΟΕ οπότε πιστεύουμε πωςσυνεισφέρουμε στην τόσο σημαν-τική ειρηνευτική διαδικασία. Ηανάγκη για ΜΟΕ έχει υπογραμμι-στεί και μέσω των ψηφισμάτωντων Η.Ε. Έχουμε επίσης πολύ κα-λούς συνεργάτες Ε/κ και Τ/κ και ηΕυρωπαϊκή Επιτροπή που μας βοη-θούν να το εφαρμόσουμε.

Ο ΠΡΕΣΒΗΣ ΤΗΣ ΦΙΛΑΝΔΙΑΣ ΣΤΗΝ «Κ»

Να επενδύσουμε περισσότερα στην Ε.Ε.Για το Κυπριακό, τις συνέργειες μεταξύ Κύπρου-Φιλανδίας και την εκπαίδευση στη χώρα του μιλάει ο Timo Heino

Φιλανδική συμβολή και Startups for Peace

Η γνώση είναι η βάση για την ευημερία

Η φήμη μας είναι όντως καλή όσοαφορά την εκπαίδευση και την ίδιαώρα είμαστε ανοιχτοί για συνεργα-σίες με όλους, λέει ο Timo Heino.

Η Διζωνική, ΔικοινοτικήΟμοσπονδία είναι τομοντέλο επάνω στο οποίοβρίσκεται και πρέπει ναβρίσκεται ο στόχος τωνδιαπραγματεύσεων.

Πολλά προβλήματα που αντιμετωπίζουμε μαζί ως Ε.Ε. θα ήταν δυσκολότερα νατύχουν χειρισμού, χωρίς την ύπαρξη της Ένωσης οπότε απαιτείται υπομονή.

ΦΙΛ

ΙΠΠ

ΟΣ

ΧΡΗ

ΣΤΟΥ

ΦΙΛ

ΙΠΠ

ΟΣ

ΧΡΗ

ΣΤΟΥ

10 l Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η Π Ο Λ Ι Τ Ι Κ Η Kυριακή 20 Ιανουαρίου 2019

Των ΜΙΧΑΛΗ ΤΣΙΚΑΛΑκαι ΝΙΚΟΥ ΣΤΕΛΓΙΑ

Σε αναμονή και με το βλέμμα στραμ-μένο προς τις ΗΠΑ βρίσκονται οιπλευρές αναφορικά με το ψήφισμαπου θα αφορά την ΟΥΝΦΙΚΥΠ,αλλά την ίδια ώρα δύο είναι τα βα-σικά θέματα που δεν προλογίζουνσημαντικές εξελίξεις το επόμενοδιάστημα. Από τη μία η μη γνω-στοποίηση ημερομηνίας καθόδουτης κ. Λουτ που εντείνει το αίσθημαότι τα Η.Ε. δεν βιάζονται στην προ-σπάθεια που βρίσκεται σε εξέλιξη,κάτι που από την άλλη συνάδει καιμε το ότι σε Κατεχόμενα και Τουρ-κία επίσης προβάλλουν άλλα θέ-ματα και όχι το Κυπριακό. Το ότιη κ. Λουτ θα έρθει μέσα στον Φε-βρουάριο είναι μεν ως εκτίμησηαπό πηγές η πιο πιθανή αλλά τηνίδια ώρα παραμένει το ερωτηματικόγια τη δουλειά και πως αυτή θα κά-νει την εμφάνισή της – γραπτώςή όχι – από την Αμερικανίδα δι-πλωμάτη ως προς τους όρους ανα-φοράς.

Δεν βιάζεται ο Ακιντζί «Δεν διαπραγματευόμαστε αυ-

τήν την περίοδο. Και εγώ δεν έχωδιαπραγματευτή. Δήλωσα ότι θαεπικεντρωθώ στη στρατηγική συμ-φωνία και θα διορίσω έναν δια-πραγματευτή και μια αντιπροσω-πεία για να συμπληρώσω το πλαίσιοσυμφωνίας εντός ενός ημερολο-γιακού πλαισίου. Οι εγγυητές ξε-καθάρισαν ότι δεν θα υπάρξουνεξελίξεις μέχρι τον Μάιο, λόγω τωνεκλογών. Θεωρώ ότι οι διαπραγ-ματεύσεις θα μπορούσαν να ξεκι-νήσουν τον Μάιο ή τον Ιούνιο.Εμείς δεν είδαμε την κ. Λουτ ναβιάζεται. Το ίδιο ισχύει και για τηνε/κ πλευρά. Τα μεγαλύτερα θύματατης διαιώνισης του κατεστημένουείναι οι Τ/κ. Και οι Τ/κ είναι αυτοίεπιθυμούν τη λύση μια ώρα αρχύ-τερα». Αυτό υπογράμμισε ο ηγέτητης τουρκοκυπριακής κοινότητας,μετά τη συνάντηση του με την Ελί-ζαμπεθ Σπέχαρ στο «Προεδρικό».Παρόμοιο μήνυμα φρόντισε να

στείλει και ο υπουργός Εξωτερικώντης Τουρκίας εφόσον ο ΜεβλούτΤσαβούσογλου είπε πως δεν θαπρέπει να αναμένουμε εξελίξειςστο Κυπριακό στο πρώτο μισό του2019, κυρίως εξαιτίας των ευρωε-κλογών. Όπως ήταν αναμενόμενο,ο Τούρκος ΥΠΕΞ απέφυγε να ανα-φερθεί στις δημοτικές εκλογές στηχώρα του, στις οποίες αποδίδει ιδι-αίτερη σημασία το κόμμα του, τοοποίο πηγαίνει στις κάλπες για μιαακόμη φορά μέσα σε σύντομο χρο-νικό διάστημα σε συνεργασία μετους Γκρίζους Λύκους.

Οι γνωστές προτεραιότητες Την ίδια ώρα τ/κ ηγεσία και Άγ-

κυρα εξακολουθούν να προβάλλουντις γνωστές κόκκινες γραμμές στοΚυπριακό. Η ηγεσία Ακιντζί ζητάειαλλαγή στάσης από την ε/κ πλευρά,κυρίως την άμεση αποδοχή τηςαρχής της πολιτικής ισότητας, οδε Τούρκος ΥΠΕΞ ετοιμάζεται ναεπιστρέψει στο νησί για να ανα-θεωρήσει μαζί με την τ/κ πλευράτις τελευταίες εξελίξεις στο Κυ-πριακό και στην κυπριακή ΑΟΖ,με βάση τις τουρκικές «κόκκινεςγραμμές». Χαρακτηριστικό υπήρξετο μήνυμα που φρόντισε να στείλειο Τ/κ ηγέτης, αμέσως μετά τη συ-νάντησή του με την κ. Σπέχαρ:«Όσο δεν αλλάζει η στάση της ε/κπλευράς θα βρεθούμε αντιμέτωποιμε πολλά προβλήματα. Υπό αυτέςτις συνθήκες δεν ξεκινούν οι συ-νομιλίες.

Μια διαδικασία με δίχως χρο-νοδιάγραμμα και τέλος, η οποίαθα μας εγκλώβιζε στην ΠράσινηΓραμμή θα προκαλούσε απογοή-τευση», τόνισε. Μαζί με το χρονο-

διάγραμμα, ο Ακιντζί επιμένει στησημασία της αρχής της πολιτικήςισότητας, μια θέση που ανέπτυξεκαι στη συνάντηση του με τον γε-νικό γραμματέα του ΑΚΕΛ: «Το έγ-γραφο αναφοράς που θα προκύψειπρέπει επίσης να γίνει αποδεκτόκαι από τις 5 πλευρές. Το περιεχό-μενο είναι σημαντικό πέρα από

την έννοια του χρόνου. Εάν το πε-ριεχόμενο δεν είναι σαφές από τηνάποψη των αρχών, ας ξεκινήσουμεαύριο, αν θέλετε, δεν θα υπάρξειαποτέλεσμα. Η ε/κ πλευρά πρέπεινα αποφασίσει για το αν είναι έτοι-μη για να μοιραστεί την εξουσία»,δήλωσε μεταξύ άλλων. Ζήτημα τοοποίο από τη σκοπιά της τ/κ πλευ-

ράς φέρει ιδιαίτερη σημασία είναικαι οι εξελίξεις στο ζήτημα τωνυδρογονανθράκων. Η τ/κ πλευράκαι η Άγκυρα επαναλαμβάνουν τηγνωστή πρότασή τους για συνερ-γασία στο ζήτημα της ΑΟΖ πριναπό την επίλυση του Κυπριακού,είτε διά μέσου μιας δικοινοτικήςεπιτροπής είτε μιας άλλης φόρμου-λας, που θα είναι αποδεκτή απόόλες τις πλευρές. Ο ίδιος ο Ακιντζίσχετίζει τις εξελίξεις στην ΑΟΖ μετις εξελίξεις στο Κυπριακό, και υπο-γραμμίζει τα εξής: «Οι υδρογονάν-θρακες είτε θα είναι ευλογία καιγια τις δύο πλευρές είτε ο πονοκέ-φαλος θα συνεχιστεί. Στο σημείοπου φτάσανε σήμερα οι εξελίξειςφαίνεται ότι όλες οι πλευρές θαμπορούσαν να είναι έτοιμες τονΙούνιο».

Περισσότερη εμπλοκή ΟΗΕ Παράλληλα με τα προαναφερό-

μενα, η τ/κ πλευρά φέρνει στο προ-σκήνιο και το μελλοντικό ρόλο τουΟΗΕ στο Κυπριακό. «Την επόμενηπερίοδο θα υπάρξει ανάγκη για πε-

ρισσότερο ενδιαφέρον εκ μέρος τουγ.γ. ΟΗΕ για το Κυπριακό. Μοιρα-στήκαμε αυτήν την άποψη», επε-σήμανε ο Ακιντζί, αμέσως μετά τησυνάντηση του με την κ. Σπέχαρ.Στόχος της τ/κ πλευράς είναι η επι-στροφή του Αντόνιο Γκουτιέρεςστις συνομιλίες για το Κυπριακό,με πιο ενεργό ρόλο του ΟΗΕ στηνόλη διαδικασία της επίλυσης τουπροβλήματος. Από τη σκοπιά τηςτ/κ πλευράς, οι δύο πλευρές έχουνπροσεγγίσει την τελική φάση τουΚυπριακού, στην οποία ξεχωρίζουνσημαντικά προβλήματα και εμπόδια,τα οποία δεν είναι δυνατόν να ξε-περαστούν δίχως την παρέμβασημιας τρίτης, ουδέτερης δύναμης.Την περίοδο της προηγούμενηςαμερικανικής ηγεσίας, η Ουάσιγκτονπαρασκηνιακά κινούσε τα νήματαστο Κυπριακό.

Σήμερα, η ηγεσία του ΝτόναλντΤραμπ δεν παρουσιάζει ιδιαίτεροενδιαφέρον για το Κυπριακό. Το ίδιοισχύει λίγο-πολύ και για τους άλλουςδιεθνείς παράγοντες. Υπό αυτές τιςσυνθήκες, λοιπόν, από τη σκοπιάτης ηγεσίας του Ακιντζί, η περισ-σότερη εμπλοκή του κ. Γκουτιέρεςστις συνομιλίες είναι ευπρόσδεκτηκαι αναμενόμενη. Από την άλλη τοκυπριακό ΥΠΕΞ και ο Νίκος Χριστο-δουλίδης είναι σε επικοινωνία μετα μέλη του Σ.Α. κυρίως ως προςτην ανανέωση της ΟΥΝΦΙΚΥΠ. Στό-χος είναι να αποφευχθεί η όποια αλ-λαγή σύμφωνα με τα «θέλω» συγ-κεκριμένων κύκλων στα Κατεχόμενακαι στην Τουρκία. Το ΣυμβούλιοΑσφαλείας αναμένεται να συνέλθεισε επίσημη συνεδρίαση στις 30 Ια-νουαρίου, για να υιοθετήσει το ψή-φισμα που θα ανανεώνει την εξά-μηνη θητείας του Σώματος. Η δε έκ-θεση του γ.γ. που δόθηκε στη δη-μοσιότητα δεν κάνει εκτενείς ανα-φορές στο θέμα, αλλά ότι η ΟΥΝΦΙ-ΚΥΠ θα συνεχίσει να επιτηρεί τηνεξελισσόμενη κατάσταση επιτόπου,να αξιολογεί τον αντίκτυπό της στιςαπαιτήσεις της εντολής της απο-στολής και να προσαρμόζει τις δρα-στηριότητές της για την αποτελε-σματική εκτέλεση της εντολής της.

Του ΝΙΚΟΥ ΣΤΕΛΓΙΑ

Η πολυκομματική «κυβέρνηση» πουδημιουργήθηκε πριν από περίπουέναν χρόνο, με την υποστήριξητου «Προεδρικού» και τη συγκα-τάθεση μερίδας της τουρκοκυπρια-κής κοινότητας, βρίσκεται αντιμέ-τωπη με μεγάλες προκλήσεις. Τηνπαρούσα στιγμή, σειρά οικονομι-κών προβλημάτων, οι ιδεολογικέςδιαφορές των κομμάτων της τ/κΑριστεράς με την Άγκυρα και τουςυποστηρικτές της στην τ/κ κοινό-τητα, οι επικείμενες εξελίξεις στοΚυπριακό και οι «προεδρικές εκλο-γές» που πλησιάζουν, δυσχεραίνουντο έργο του Τουφάν Έρχιουρμαν.

Το θυελλώδες 2018Το 2018 υπήρξε θυελλώδες από

πολλές απόψεις για την τουρκοκυ-πριακή κοινότητα. Οι πρόωρες«βουλευτικές εκλογές» δεν ανέδει-ξαν νικητή και δεν έδωσαν ξεκά-θαρες πολιτικές λύσεις για τα με-γάλα προβλήματα. Στη συνέχεια,η τετρακομματική «κυβέρνηση»βρέθηκε αντιμέτωπη με μια μεγάληοικονομική κρίση και φυσικές κα-ταστροφές, η αντιμετώπιση τωνοποίων ξεπερνά κατά πολύ τις πε-ριορισμένες δυνατότητες της τ/κηγεσίας. Επιπρόσθετα, πάλι σταμέσα του προηγούμενου έτους, ήρ-θαν στο προσκήνιο οι ιδεολογικέςδιαφορές των κομμάτων της τ/κΑριστεράς με την Άγκυρα και τουςκύκλους της στα Κατεχόμενα. Ο«υπουργός Εθνικής Παιδείας», οοποίος εκλέγεται από το κόμμαπου ανέδειξε στην ηγεσία της τ/κκοινότητας τον Μουσταφά Ακιντζίτο 2015, ήρθε σε μετωπική σύγ-κρουση με την Άγκυρα στον τομέατης παιδείας. Ο Τζεμάλ Όζγιγιτ

υπερασπίζεται την κοσμική αρχήστην παιδεία, γεγονός που προκαλείτην οργή της τουρκικής πλευράς.Όλα αυτά συνέβησαν σε μια στιγμήπου η κρίση στην τουρκική οικο-νομία έκανε αισθητή την παρουσίατης σε όλους τους τομείς της κα-θημερινότητας των Τ/κ, με την«κυβέρνηση» του κ. Έρχιουρμαννα προσφεύγει σε μέτρα, με περιο-ρισμένη εμβέλεια για την αντιμε-τώπιση των πληγών που άνοιξε ηνέα κρίση στον κοινωνικό ιστό τηςτ/κ κοινότητας. Τέλος, στα τέλητου 2018, οι μεγάλες φυσικές κα-ταστροφές κατέδειξαν την αναπο-τελεσματικότητα της τ/κ ηγεσίαςαπέναντι στις ανάγκες της σύγ-χρονης τ/κ κοινωνίας.

Το οικονομικό πακέτοΤα προβλήματα που αντιμετω-

πίζει σήμερα η «κυβέρνηση» Έρ-χιουρμαν δεν αφορούν μονάχα ταπεδία της των υποδομών και τηςιδεολογίας. Οι μεγαλύτεροι κλυδω-νισμοί έρχονται από το πεδίο τηςοικονομίας. Σε αυτό προκύπτουνδυο ζητήματα: Η αντιμετώπιση τηςκρίσης στην τουρκική οικονομίακαι η εφαρμογή του οικονομικούπακέτου που επιβάλλει η Άγκυραστους τ/κ από τα τέλη της προ-ηγούμενης δεκαετίας. Σε ό,τι αφοράτο πρώτο, ο ίδιος ο «Πρωθυπουρ-

γός» Έρχιουρμαν ξεκαθαρίζει ότιοι δυνατότητες της «κυβέρνησης»είναι περιορισμένες. Η πορεία τηςτουρκικής λίρας εξαρτάται από τιςεξελίξεις στην Τουρκία και η τιμήτου πετρελαίου από τις διεθνείςαγορές. Γι’ αυτόν τον λόγο, η «κυ-βέρνηση» δεν μπορεί να επέμβειμε αποτελεσματικό τρόπο στα προ-βλήματα που προκύπτουν.

Μπορεί τα εργαλεία και τα μέσατης «κυβέρνησης» για την αντιμε-τώπιση της κρίσης να είναι περιο-ρισμένα, ωστόσο, το ίδιο δεν ισχύειγια το ζήτημα του οικονομικού πα-κέτου. Τουλάχιστον αυτό ισχυρί-ζονται τουρκικές πηγές. «Χάθηκεένας χρόνος με κινήσεις, ευκαιρια-

κού τύπου, δίχως προσανατολισμόκαι στρατηγική», επισημαίνεταιστην εφημερίδα μας. Οι ίδιοι κύκλοιτονίζουν ότι «οι ρήτρες των οικο-νομικών συμφωνιών της ΤΔΒΚ μετην Τουρκία είναι ξεκάθαρες. «Χρει-αζόμαστε διαρθρωτικές αλλαγέςγια περιορισμό του δημοσίου τομέα,περισσότερες ιδιωτικοποιήσεις καινέες, φιλελεύθερες πρωτοβουλίες.Οι Τ/κ πολιτικοί δεν εννοούν νακατανοήσουν τη σημασία αυτώντων διαρθρωτικών μέτρων και αλ-λαγών», τονίζεται.

Οι διαφορές στο ΚυπριακόΗ «κυβέρνηση» Έρχιουρμαν,

αν όχι σύσσωμη, σίγουρα το κομ-

μάτι το οποίο απαρτίζεται από τακόμματα της τ/κ Αριστεράς, βρί-σκεται αντιμέτωπη με την Άγκυρακαι στο Κυπριακό. Τα όσα διαδρα-ματίζονται με αφορμή τις τελευταίεςεπαφές και κινήσεις του αντιπρο-έδρου της «κυβέρνησης» και«υπουργού Εξωτερικών» έρχονταινα ρίξουν φως σε αυτήν την εξέλιξη.Όπως μετέδωσε η «Κ» ο ΚουντρέτΟζερσάι στις ΗΠΑ πραγματοποίησεεπαφές, ενώ ο ίδιος τάσσεται υπέρτου τέλους της ειρηνευτικής δυ-νάμεις του ΟΗΕ στην Κύπρο. Επί-σης, εκφράζει αμφιβολίες για τομέλλον της ομοσπονδιακής λύσηςκαι αναφέρεται στην τροποποίησητου κατεστημένου στο Κυπριακό.

Αυτές οι κινήσεις προβληματίζουνκύκλους της τ/κ Αριστεράς. «Οι το-ποθετήσεις του ΥΠΕΞ Οζερσάι αφο-ρούν τις δικές του θέσεις και δενεκφράζουν τις επίσημες θέσεις τηςτ/κ κοινότητας, οι οποίες εκφρά-ζονται από την τ/κ ηγεσία», προ-ειδοποίησε την προηγούμενη εβδο-μάδα, πρώην «βουλευτής» του «κυ-βερνώντος» ΡεπουμπλικανικούΤουρκικού Κόμματος (ΡΤΚ) και γνω-στός ακτιβιστής, Οκάν Νταγλί.Αυτή η άποψη βρίσκει μεγάλο αν-τίκτυπο στο εσωτερικό της κυβέρ-νησης και οι ίδιοι οι κύκλοι της Άγ-κυρας αποδέχονται ότι εντός τωνεπόμενων μηνών, το συγκεκριμένοκύμα δυσαρέσκειας ενδέχεται ναέχει ως αποτέλεσμα τη διάλυσητης «κυβέρνησης».

Τι έπεταιΌλα αυτά συμβαίνουν σε μια

στιγμή που όπως έχει υπογραμμίσειπροηγουμένως η «Κ», στην τ/κ κοι-νότητα ξεκινά η «προεκλογική πε-ρίοδος» για την αναμέτρηση για τοανώτατο αξίωμα της κοινότητας.Τόσο ο Κουντρέτ Οζερσάι όσο καιο Σερντάρ Ντενκτάς, ο οποίος κα-τέχει το χαρτοφυλάκιο του «Υπουρ-γείου Οικονομικών» δεν κρύβουντις φιλοδοξίες τους για το «Προεδρι-κό». Η δε τ/κ Αριστερά θα κληθείν’ αναδείξει τους δικούς της υπο-ψήφιους. «Παράλληλα με την εν-τατικοποίηση των εξελίξεων στοΚυπριακό, η οποία αναμένεται σταμέσα αυτού του έτους, στο τ/κ πο-λιτικό πεδίο δεν αποκλείεται ναδούμε τσουνάμι εξελίξεων. Το πο-λυκομματικό κυβερνητικό εγχείρημαδεν έχει μέλλον και αυτό το αποδέ-χονται τόσο οι ίδιοι οι εκπρόσωποιτης όσο και οι ξένοι παρατηρητές»,σημείωναν πηγές στην «Κ».

Στο ακουστικό για Λουτ και ΟΥΝΦΙΚΥΠΤα βλέμματα στρέφονται στο ψήφισμα, η Τουρκία προβάλλει εκλογές όχι Κυπριακό και ο Ακιντζί αναζητεί διαπραγματευτή

«Κυβέρνηση» Ερχιουρμαν με ημερομηνία λήξεως Προβλήματα στα πεδία της οικονομίας, πολιτικής και ιδεολογίας δυσχεραίνουν το έργο της και έπονται εξελίξεις

Οζερσάι και Ντενκτάς δεν κρύβουν τις φιλοδοξίες τους για το «Προεδρικό».

<<<<<<

«Οι τοποθετήσεις τουΥΠΕΞ Οζερσάι αφορούντις δικές του θέσειςκαι δεν εκφράζουντις επίσημες θέσειςτης τ/κ κοινότητας».

<<<<<<

Πονοκέφαλος στα Κατε-χόμενα για Ακιντζίελέω κινήσεων Οζερσάιμε άλλα να λέει ο έναςκαι άλλα ο άλλοςγια ΟΥΝΦΙΚΥΠ.

Επικεφαλής διαπραγματευτικής ομάδας;Στα Κατεχόμενα ο Ακιντζί παραμένει δίχως διαπραγματευτή στις συνο-μιλίες. Μέχρι στιγμής, η τ/κ πλευρά δεν έχει βρει τον αντικαταστάτη τουΟζντίλ Ναμί, με τον Μπαρίς Μπουρτζού να αναλαμβάνει υποχρεωτικάπερισσότερες αρμοδιότητες και πρωτοβουλίες. Το ζήτημα του θα έρθειστο προσκήνιο το επόμενο διάστημα, αλλά δεν αποτελεί τον μοναδικόπονοκέφαλο του Ακιντζί, εφόσον ανησυχία προκαλούν και οι κινήσειςτου Κουντρέτ Οζερσάι, ο οποίος στο διπλωματικό πεδίο αναλαμβάνειόλο και περισσότερες πρωτοβουλίες. Φως στο κλίμα σύγχυσης ρίχνουνοι δηλώσεις του πρώτου για το ζήτημα της ειρηνευτικής δύναμης τουΟΗΕ: «Ως εκλεγμένος ηγέτης των Τουρκοκυπρίων δεν λέω ότι ο ΟΗΕπρέπει να αποσυρθεί. Δεν δικαιούμαι να δηλώσω κάτι τέτοιο. Αλλά θαήθελα επίσης να δηλώσω ότι η παροχή μιας ζώνης άνεσης για την ελλη-νική πλευρά με την παρουσία αυτής της οντότητας (στο νησί) δεν συμ-βάλλει στην επίλυση του κυπριακού προβλήματος».

Η κάθοδος Λουτ αναμένεται πια μετά τη συζήτηση στις 30 του μήνα, που θα έχει επίκεντρο την ανανέωση της ΟΥΝΦΙΚΥΠ.

Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η l 11Ε Π Ι Κ Α Ι Ρ Ο Τ Η ΤΑKυριακή 20 Ιανουαρίου 2019

Του ΝΙΚΟΛΑ ΠΕΤΡΟΥ

Ένα χρόνο μπροστά πρέπει να δεικανείς το ΓεΣΥ εφόσον τα μεγάλαιδιωτικά νοσηλευτήρια είπαν ξεκά-θαρα «όχι» στο Σύστημα όπως αυτόέχει σχεδιαστεί. Η μη ένταξη τωνιδιωτικών νοσηλευτηρίων μπορείεκ πρώτης όψεως να μην αποτελείπρόβλημα για την εφαρμογή τουΓεΣΥ την 1η Ιουνίου, αφού η πρώτηφάση θα περιλαμβάνει μόνο τηνεξωνοσοκομειακή φροντίδα υγείας,ωστόσο ένα χρόνο μετά αναμένεταινα προκύψουν μεγάλα προβλήματα,αν δεν γεφυρωθεί το χάσμα μεταξύΟργανισμού Ασφάλισης Υγείας (ΟΑΥ)και Παγκύπριου Συνδέσμου Ιδιωτι-κών Νοσηλευτηρίων (ΠΑΣΙΝ). Υπεν-θυμίζεται δε, πως από την 1η Ιουνίουτου 2020 βάσει των χρονοδιαγραμ-μάτων που θέτει ο ΟΑΥ το ΓεΣΥ θαεφαρμοστεί πλήρως με την εισαγωγήυπηρεσιών ενδονοσοκομειακήςφροντίδας υγείας, ΤΑΕΠ, ασθενο-φόρων, νοσηλευτών, μαιών, άλλωνεπαγγελματιών υγείας, ανακουφι-στικής φροντίδας, ιατρικής αποκα-τάστασης και προληπτικής οδον-τιατρικής φροντίδας.

Σημειώνεται δε, πως σε περίπτω-ση που δε συμβληθούν τα μεγάλαιδιωτικά νοσηλευτήρια στο ΓεΣΥ,αυτομάτως αυτό σημαίνει και δυσ-λειτουργία του Συστήματος, αφούτα δημόσια νοσηλευτήρια συνολικάμπορούν να εξυπηρετήσουν το 50%των ασθενών. Κάτι ανάλογο άλλωστεσυμβαίνει κατά τα τελευταία χρόνιαεφόσον ο πολίτης στράφηκε στηνδημόσια υγεία λόγω της οικονομικήςκρίσης, με τα δημόσια νοσηλευτήριανα καλούνται να εξυπηρετήσουνγύρω στο 80% των ασθενών. Σαναποτέλεσμα όχι μόνο επήλθε συμ-φόρηση στα νοσοκομεία αλλά καιασθενείς φεύγουν από τη ζωή, πε-ριμένοντας σε λίστες αναμονής. Σεαυτό το σημείο αξίζει να αναφερθείπως οι διαβουλεύσεις μεταξύ ΟΑΥκαι ιδιωτικών νοσηλευτηρίων έχουνπέσει ήδη στο κενό μετά από τηνανακοίνωση του ΠΑΣΙΝ κατά τιςαρχές του μήνα στην οποία αναφε-ρόταν ότι διακόπτει τις όποιες δια-βουλεύσεις με τον Οργανισμό σεσχέση με τον καθορισμό των πα-ραμέτρων και όρων συμμετοχήςτων μελών του στο ΓεΣΥ. Συν αυτούσε συνέντευξη Τύπου που πραγμα-τοποίησε ο ΠΑΣΙΝ την περασμένηΠαρασκευή, εξαπέλυσε κατηγορίεςσε βάρος του ΟΑΥ και συγκεκριμέναότι έχουν ειπωθεί ψεύδη σε πολλάαπό αυτά που προτάσσει αναφορικά

με το ΓεΣΥ, σημειώνοντας ότι «γιαλόγους που μόνο ο οργανισμός γνω-ρίζει, επέλεξε με ψέματα να καλ-λιεργήσει υπερ-προσδοκίες στηνκοινή γνώμη από την εφαρμογήενός ΓεΣΥ το οποίο σχεδιάστηκεπρόχειρα και ερασιτεχνικά».

Οι διαφωνίεςΕπιπρόσθετα και όπως συγκε-

κριμένα ανέφερε ο εκπρόσωπος τουΠΑΣΙΝ, δρ Μαρίνος Σωτηρίου, έναΓεΣΥ αναποτελεσματικό, από ση-μαντική μεταρρύθμιση οδηγεί τηνυγεία σε μεγάλη απορρύθμιση, ση-μειώνοντας παράλληλα «ότι αυτόπρέπει να αποτραπεί με κάθε τρόποκαθώς έτσι τελικά πλήττεται η ίδιαη κοινωνία». Πρόσθεσε δε πως «οαρμόδιος από την Πολιτεία φορέαςυλοποίησης και εφαρμογής του ΓεΣΥ,ο Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας,κατεδάφισε τη σχέση εμπιστοσύνηςμε τους φορείς Υγείας» και πως οΠΑΣΙΝ κατ’ επανάληψη έχει ζητήσειστοιχεία από τον Οργανισμό πουαπαντούν σε εύλογα ερωτήματατων μελών του, ώστε να διασφαλιστείτο μέγιστο διακύβευμα: «Η συνέχισητης προσφοράς ποιοτικών υπηρε-σιών υγείας στους ασθενείς», ωστόσοόπως υπογραμμίζει, μέχρι στιγμήςαυτά τα στοιχεία δεν τους έχουν δο-θεί.

Εν ολίγοις τα ιδιωτικά νοσηλευ-τήρια επιρρίπτουν ξεκάθαρες ευ-θύνες προς τον ΟΑΥ θεωρώντας ότιο σχεδιασμός δεν έγινε στη βάσηαναλογιστικής μελέτης η οποία ανα-λύει το υφιστάμενο σχέδιο υγείαςσυγκριτικά το με το προτεινόμενοΓεΣΥ, αλλά πιστεύουν ότι δεν έχουνληφθεί υπόψη τα όσα πέρασε η Κύ-προς, η κοινωνία και η οικονομίατης από την πρωτοφανή κρίση, τηνεπακόλουθη ανεργία και τη φυγήεταιρειών. Επίσης, η ΠΑΣΙΝ τονίζειότι ο ΟΑΥ ψεύδεται όταν λέει πωςοι δικαιούχοι ασθενείς, ισότιμα μέσαστο ΓεΣΥ, θα μπορούν να επιλέξουνγια την ιατρική τους φροντίδα και

νοσηλεία οποιοδήποτε νοσοκομείοή ιατρό επιθυμούν, «από τη στιγμήπου κατά τη πρώτη μέρα εφαρμογήςτου, θα έχουμε ασθενείς τουλάχιστονδύο ταχυτήτων». Εξηγούν δε, πωςοι ασθενείς δεν θα έχουν πρόσβασησε νοσηλευτήρια και γιατρούς οιοποίοι δεν έχουν συμβληθεί με τονΟΑΥ, χωρίς να καλύπτονται απόάλλη ιδιωτική ασφάλεια ή δυνατό-τητα κάλυψης των ιατρικών αναγκώναπό δικούς τους πόρους. Επίσης οΠΑΣΙΝ, προτάσσει πως «είναι μύθοςότι όλοι θα έχουν πρόσβαση στηνκαλύτερη ποιότητα υγείας από τη

στιγμή που δεν ενταχθούν σε αυτότο ΓεΣΥ τα ιδιωτικά νοσηλευτήρια».Μια άλλη διαφωνία που φαίνεταινα προκύπτει έχει να κάνει με τηποιότητα φροντίδας νοσηλείας τωνασθενών. Όπως αναφέρει ο Σύνδε-σμος Ιδιωτικών Νοσηλευτηρίων οΟΑΥ διαρρέει επιλεκτικά πληροφο-ρίες για τις Σχετιζόμενες Διαγνω-στικές Ομάδες (DRGs), δηλαδή τονονομαστικό κατάλογο καλυπτόμενωνπαθήσεων με το αντίστοιχο κόστος,σημειώνοντας πως η κάλυψη τωνεξόδων φροντίδας των ασθενών κα-λύπτει –κατά μέσο όρο– το 60% των

πραγματικών εξόδων.Έτσι, «τα μη επιδοτούμενα νο-

σηλευτήρια, τα ιδιωτικά δηλαδή,θα εξαναγκαστούν να καλύψουν τηδιαφορά με τη μείωση κόστους αφούδεν θα επιτρέπεται η αναπλήρωσητης διαφοράς από τους δικαιούχους»,τονίζουν. Σύμφωνα με τον ΠΑΣΙΝ,αυτό πρακτικά σημαίνει αυτόματηυποβάθμιση της ποιότητας φρον-τίδας νοσηλείας, καθώς δεν θα υπάρ-χει άλλη επιλογή παρά η χρήση αμ-φίβολης ποιότητας και ασφάλειαςαναλώσιμων και αδυναμία επένδυ-σης σε ιατρικό εξοπλισμό νέας τε-

χνολογίας. Από την άλλη ο ΟΑΥ πα-ρουσιάζεται έκπληκτος όσον αφοράτην στάση που κρατά ο ΠΑΣΙΝ δε-δομένου ότι η νέα ηγεσία ανέλαβεπριν από δύο βδομάδες. Συγκεκρι-μένα ο αν. διευθυντής του ΟΑΥ Αν-δρέας Παπακωνσταντίνου, μιλώνταςστην «Κ», δηλώνει πως τους προκαλείμεγάλη απορία και έκπληξη ότι ησυγκεκριμένη ηγεσία του ΠΑΣΙΝ,ενώ έχει αναλάβει πριν από δύο βδο-μάδες και ενώ έχει κατηγορήσει τονΟργανισμό ότι δεν της έχει δώσειτα στοιχεία που έχει ζητήσει έχεικαταλήξει σε απόλυτα συμπεράσμα-τα, προσθέτοντας δε, ότι «αυτό είναικαθαρά αντιφατικό για μια ηγεσίαπου έχει δύο εβδομάδων ζωής». Ση-μειώνει δε, πως «εμείς τους έχουμεδώσει αρκετά στοιχεία, ωστόσο εί-μαστε στη διάθεσή τους να μας υπο-δείξουν πού έχουν συγκεκριμέναπροβλήματα και εμείς είμαστε δια-τεθειμένοι να εξευρεθούν οι καλύ-τερες λύσεις».

Συνεισφορά ιδιωτικών Μεγάλα προβλήματα αναμένεται

να προκύψουν σε περίπτωση πουδεν βρεθεί μια συμβιβαστική λύσηούτως ώστε να ικανοποιηθούν οιπροβληματισμοί του ΠΑΣΙΝ για βιω-σιμότητα των ιδιωτικών νοσηλευ-τηρίων ούτως ώστε να συμβληθούνστο ΓεΣΥ. Όπως προαναφέρθηκεένα ΓεΣΥ χωρίς τα μεγάλα ιδιωτικάνοσηλευτήρια πιθανώς να καταρ-ρεύσει από τη στιγμή που κατά τονσχεδιασμό υπολογίστηκε ότι τα δη-μόσια νοσηλευτήρια θα καλύψουντο 50% της ζήτησης των ασθενών.

Για παράδειγμα, όπως πληροφο-ρείται η «Κ», στη Λεμεσό η Πολυ-κλινική «Υγεία» με 150 κλίνες κατάτο 2018 διετέλεσε 10.000 εγχειρήσειςετησίως. Το Γενικό Νοσοκομείο Λευ-κωσίας που έχει περίπου 450 κλίνεςδιετέλεσε γύρω στις 8.500 εγχειρή-σεις, ενώ το Γενικό Νοσοκομείο Λε-μεσού γύρω στις 4,500. Βάσει αυτώντων δεδομένων μπορεί κάποιος νααντιληφθεί τη σημαντική συνεισφο-ρά των ιδιωτικών νοσηλευτηρίωνστον τομέα της υγείας. Άρα από τηστιγμή που η Πολυκλινική Υγείαδεν θα ενταχθεί στο ΓεΣΥ, αυτομάτωςδημιουργείται θέμα συμφόρησηςτων δημοσιών νοσηλευτηρίων τηςΕπαρχίας Λεμεσού. Ανάλογα προ-βλήματα πιθανώς να υπάρξουν καιστη Λευκωσία από τη στιγμή πουτα ιδιωτικά νοσηλευτήρια όπως τοΑμερικανικό Ιατρικό Κέντρο και τοΙπποκράτειο δεν προτίθενται νασυμβληθούν.

Επί ξυρού ακμής το ΓεΣΥ χωρίς τα ιδιωτικά Οι κίνδυνοι που ελλοχεύουν όσο παραμένει αγεφύρωτο το χάσμα μεταξύ Οργανισμού Ασφάλισης Υγείας και ιδιωτικών νοσηλευτηρίων

Καθοριστική μέρα η αυριανή (21/01), αφού θα ανοί-ξουν οι κατάλογοι για εγγραφή των προσωπικών για-τρών και παιδίατρων στο Σύστημα και θα διαφανείπλέον σε αριθμούς το ενδιαφέρον που θα επιδείξει οιατρικός κόσμος για το ΓεΣΥ. Οι κατάλογοι θα είναιανοιχτοί περίπου για ένα μήνα και για να είναι σε θέσηοι γιατροί να γνωρίζουν πώς θα εγγραφούν στο Σύ-στημα, ο ΟΑΥ αυτές τις ημέρες πραγματοποιεί ενημε-ρωτικά σεμινάρια σε κάθε επαρχία, με το ποσοστόσυμμετοχής να είναι αρκετά ικανοποιητικό. Σύμφωναμε πληροφορίες της «Κ», μέχρι στιγμής έχουν δηλώ-σει συμμετοχή για τα εν λόγω σεμινάρια πέραν των200 γιατρών. Υπενθυμίζεται δε, πως σε περιβάλλονΓεΣΥ ο κάθε δικαιούχος του Συστήματος θα έχει τονπροσωπικό του γιατρό, στον οποίο θα καταφεύγει κά-θε φορά που αντιμετωπίζει το οποιοδήποτε πρόβλημαμε την υγεία του, χωρίς να καταβάλει οποιοδήποτεποσό. Από εκεί και πέρα ο προσωπικός ιατρός θα εξε-τάζει τον ασθενή και αν το πρόβλημα υγείας που αντι-

μετωπίζει χρήζει ειδικής φροντίδας, θα παραπέμπε-ται σε ειδικό γιατρό της επιλογής του δικαιούχου. Κατάτην επίσκεψη στον ειδικό γιατρό ο ασθενής θα πρέπεινα καταβάλει ως συμπληρωμή έξι ευρώ. Σε περίπτω-ση, όμως, που δικαιούχος επιθυμεί να μεταβεί απευ-θείας στον ειδικό γιατρό, παρακάμπτοντας τον προσω-πικό του γιατρό, το σύστημα του δίνει τη δυνατότητανα το πράξει, πληρώνοντας το ποσό των 25 ευρώ (συ-νεισφορά). Όταν σε ένα περίπου μήνα ανοίξει το Σύ-στημα εγγραφής για τους δικαιούχους ο κάθε πολίτηςθα μπορεί μέσω του ηλεκτρονικού του υπολογιστή ναδει τους προσωπικούς ιατρούς που θα ενταχθούν στοΓεΣΥ και να επιλέξει αυτόν που επιθυμεί. Όταν το Γε-ΣΥ εφαρμοστεί πλήρως, τόσο ο προσωπικός όσο και οειδικός ιατρός θα έχουν τη δυνατότητα σε περίπτωσηπου για οποιονδήποτε λόγο η κατάσταση της υγείαςτου ασθενή χρήζει εσωτερικής νοσηλείας, να τον πα-ραπέμψει σε νοσηλευτήριο είτε του δημοσίου είτετου ιδιωτικού τομέα της επιλογής του δικαιούχου.

Ανοίγουν οι κατάλογοι εγγραφής προσωπικών γιατρών

Του ΝΙΚΟΛΑ ΠΕΤΡΟΥ

Ταράζει ακόμη περισσότερο τα ήδηταραγμένα νερά στην Παιδεία οθεσμός των εξετάσεων ανά τετρά-μηνο, ο οποίος αναμένεται να μπεισε εφαρμογή με τη νέα σχολικήχρονιά. Μετά τη μαζική αποχή τωνμαθητών από τα μαθήματα, η νέαβδομάδα βρίσκει τη ΠΣΕΜ να πραγ-ματοποιεί συναντήσεις τόσο μετους οργανωμένους γονείς όσο καιμε την ΟΕΛΜΕΚ, προκειμένου ναανταλλάξουν απόψεις ενόψει τηςσυνάντησης που θα έχουν την ερ-χόμενη Παρασκευή με την Επιτρο-πή Αξιολόγησης του Μαθητή. Κατάτην εν λόγω συνάντηση όλοι οι αρ-μόδιοι φορείς θα καταθέσουν τιςαπόψεις τους για το Ενιαίο ΣχέδιοΑξιολόγησης.

Σημειώνεται δε ότι οι μαθητέςεξετάζουν το ενδεχόμενο να προ-βούν σε νέα μέτρα εάν το ΥπουργείοΠαιδείας δεν εισακούσει τους προ-βληματισμούς τους και δεν ανα-καλέσει την εφαρμογή των τετρά-μηνων εξετάσεων. Παράλληλα, ηΟΕΛΜΕΚ η οποία έχει εκφράσειεπανειλημμένα ότι τάσσεται κατάτων εξετάσεων ανά τετράμηνο,ετοιμάζει εναλλακτική πρότασηέχοντας ως στόχο να μην κατα-στούν τα σχολεία εξεταστικά κέν-τρα και να επιδεινωθεί το φαινό-μενο της παραπαιδείας. Σύμφωνα

με πληροφορίες της «Κ», η ΟΕΛΜΕΚκάνει εντατικές προσπάθειες ούτωςώστε τα κοινοβουλευτικά κόμματανα υιοθετήσουν την πρόταση πουετοιμάζει και να εισαχθεί ψήφισμαστη Βουλή για τροποποίηση νόμου,ο οποίος θα καταργεί τις τετράμηνεςεξετάσεις. Στην πρότασή της ηΟΕΛΜΕΚ σύμφωνα με πληροφορίεςαναφέρει πως οι εν λόγω εξετάσειςθα δημιουργήσουν ένα εξαιρετικάπιεστικό και βεβαρημένο σχολικόπρόγραμμα, που εκ των πραγμάτωνθα έχει αρνητικό αντίκτυπο στουςεκπαιδευτικούς, στους μαθητέςκαι στη λειτουργία των σχολικώνμονάδων. Προσθέτει δε πως οι εξε-τάσεις ανά τετράμηνο θα επιτεί-νουν τα ήδη ασφυκτικά χρονοδια-γράμματα των σχολικών μονάδωνκαι τα συγκεκριμένα όχι μόνο δενθα λειτουργήσουν, αλλά θα προ-καλέσουν αγκυλώσεις και στρε-βλώσεις σε ό,τι αφορά τις διαδικα-σίες, δημιουργώντας πολλά οργα-

νωτικά προβλήματα και δυσλει-τουργίες.

Η πρόταση Προκειμένου να μην υπάρξουν

τα πιο πάνω προβλήματα στη ΜέσηΕκπαίδευση στην πρόταση της ηΟΕΛΜΕΚ προτείνει για τα εξετα-ζόμενα μαθήματα να λαμβάνει χώ-ρα ένα ενιαίο κοινό διαγώνισμα 90λεπτών ανά τετράμηνο, που θαετοιμάζεται κεντρικά και το οποίο

θα καταλαμβάνει το 25% της τελι-κής βαθμολογίας. Ωστόσο, για νασυμβεί αυτό η ΟΕΛΕΜΚ θέτει ωςπροϋπόθεση ότι δεν θα έχει κάποιοςμαθητής μέσα στη ίδια εβδομάδαάλλο διαγώνισμα, ενώ ως εξεταστέαύλη θα καθορίζεται το 50% της δι-δακτέας ύλης μέχρι τη διεξαγωγήτου κοινού διαγωνίσματος. Επίσης,εισηγείται ένα προειδοποιημένοδιαγώνισμα 45 λεπτών ανά τετρά-μηνο το οποίο θα αποτελεί το 15%

της τελικής βαθμολογίας.Για να μπορεί να καταστεί αυτό

εφικτό όμως η ΟΕΛΜΕΚ προσθέτειρυθμιστικές δικλίδες. Συγκεκριμέναπροτείνει να συσταθεί μια ΕπιτροπήΘεματοθέτησης η οποία θα απο-τελείται από «μάχιμους καθηγητές»,όπως αναφέρει χαρακτηριστικά,οι οποίοι θα ετοιμάζουν τα κοινάδιαγωνίσματα που οι ίδιοι διδά-σκουν. Η εν λόγω Επιτροπή θα προ-κύπτει μετά από κλήρωση μεταξύτων ενδιαφερόμενων καθηγητών,ενώ δεν θα μπορεί να συμμετέχειπερισσότερος από ένας θεματοθέ-της από την ίδια σχολική μονάδα.Τα κοινά διαγωνίσματα θα διενερ-γούνται κατά τη διάρκεια των τε-τραμήνων, χωρίς να υπάρχει λήξημαθημάτων, καθώς δεν θα διενερ-γούνται τελικές εξετάσεις σε κάθεγνωστικό αντικείμενο στο τέλοςκάθε σχολικής χρονιάς.

Η διεξαγωγή των κοινών δια-γωνισμάτων θα ξεκινά από τα τέληΝοεμβρίου μέχρι τα τέλη του Α΄Τετραμήνου και από τα τέλη Μαρ-τίου μέχρι τα τέλη του Β’ Τετρα-μήνου. Υπογραμμίζεται ότι τα απο-τελέσματα των κοινών διαγωνι-σμάτων θα κατατίθενται μόνο στιςγραμματείες των Σχολείων. Όσοναφορά το υπόλοιπο 60%, αυτό θαβγαίνει από την προφορική αξιο-λόγηση. Δηλαδή, η προφορική αξιο-λόγηση θα περιλαμβάνει μέχρι δύο

προειδοποιημένες γραπτές ασκή-σεις εντός της τάξης, quiz, projects,τη συμμετοχή του μαθητή στις κα-θημερινές εργασίες του μαθήματοςστην τάξη, στο εργαστήριο ή καισε δραστηριότητες εκτός της αί-θουσας διδασκαλίας αλλά και τιςκατ’ οίκον εργασίες. Σχετικά μετα μη εξεταζόμενα μαθήματα ηΟΕΛΜΕΚ προτείνει να γίνεται έναδιαγώνισμά των 45 λεπτών ή έναproject ανά τετράμηνο, το οποίοθα αποτελεί το 40% της τελικήςβαθμολογίας, ενώ το υπόλοιπο 60%να απορρέει από την προφορικήαξιολόγηση με τον ίδιο τρόπο πουθα γίνεται και για τα εξεταζόμενα.Από εκεί και πέρα για να μπορείνα είναι εφαρμοστεί επιτυχώς ηπρόταση της ΟΕΛΜΕΚ για την αξιο-λόγηση του μαθητή θα πρέπει ναγίνει προσαρμογή της διδακτέαςύλης στον πραγματικά διαθέσιμοδιδακτικό χρόνο, δηλαδή να γίνειαναθεώρηση των Αναλυτικών Προ-γραμμάτων και πρόβλεψη επαρκούςχρόνου για την εφαρμογή άλλωνμορφών αξιολόγησης, πέραν τηςγραπτής.

Επίσης, θα πρέπει να δημιουρ-γηθεί τράπεζα υλικού αξιολόγησηςγια όλες τις μορφές αξιολόγησηςκαι παράλληλα να γίνει επιμόρφωσητων εκπαιδευτικών σε όλα τα θέ-ματα που άπτονται της αξιολόγησηςτων μαθητών.

Συνέχεια ενεργειών κατά των τετράμηνων εξετάσεων Η ΟΕΛΜΕΚ ετοίμασε εναλλακτική πρόταση ενόψει της συνάντησης την Παρασκευή με την Επιτροπή Αξιολόγησης Μαθητή

Μαζική η αποχή των μαθητών από τα μαθήματα της Παρασκευής.

<<<<<<

Στην πρόταση της ηΟΕΛΜΕΚ αναφέρει πωςοι εν λόγω εξετάσεις θαδημιουργήσουν ένα εξαι-ρετικά πιεστικό και βε-βαρημένο πρόγραμμα.

<<<<<<

Μας προκαλεί έκπληξηότι ενώ η ηγεσία τουΠΑΣΙΝ έχει αναλάβειπριν από δύο εβδομάδεςέχει καταλήξει σε απόλυ-τα συμπεράσματα, ανα-φέρει στην «Κ» ο αν.διευθυντής του ΟΑΥ.

Ένα ΓεΣΥ αναποτελεσματικό, από σημαντική μεταρρύθμιση, οδηγεί την Υγεία σε μεγάλη απορρύθμιση, τονίζει ο εκ-πρόσωπος του ΠΑΣΙΝ Μ. Σωτηρίου.

12 l Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η Π Ο Λ Ι Τ Ι Κ Η Kυριακή 20 Ιανουαρίου 2019

Περί ουσίας Αρχίζει ο χορός του Ζαλόγγου στον Όλυμποτου Ανωτάτου, όπως φαίνεται, καθώς οι με-ταρρυθμίσει που ετοίμασε ο Ιωνάς για τους13 Αθάνατους και τους λοιπούς του συστή-ματος προνοούν έλεγχο για όλους. Και τουςΑνώτατους. Πάντως, για να είμαστε δίκαιοιμετά που ο διευθυντής μας εδώ στην «Κ» μεσχετικό άρθρο του την περασμένη Τετάρτηέθεσε θέμα παραίτησης του Μύρωνα Νικο-λάτου από τον θώκο του πρόεδρου του Ανω-τάτου, έλαβε προχθές ένα ηλεκτρονικό μή-νυμα από το Γραφείο Νικολάτου, το οποίοκαι μας διαβίβασε που έλεγε κατά λέξη:Έχω οδηγίες από τον Πρόεδρο του Ανωτά-του Δικαστηρίου, κ. Νικολάτο, να θέσω υπό-ψιν σας τα ακόλουθα προς αποκατάστασητης αλήθειας, αναφορικά με δημοσιεύματασας στον Τύπο. Ο Γενικός Εισαγγελέας ανα-φέρθηκε στο ότι η θυγατέρα του ήταν ανήλι-κη το 2008, όταν δόθηκαν οι προκαταρκτι-κές οδηγίες για μετατροπή της κατάθεσηςσε αξιόγραφο, ενώ ο ίδιος αναφέρθηκε ότιήταν ενήλικη η θυγατέρα του όταν έγιναν οιδιαπραγματεύσεις και η φιλική διευθέτησημε την Τράπεζα Κύπρου το τέλος του 2015.Εύη Πιτσιλλίδου, Γραφείο Προέδρου τουΑνωτάτου Δικαστηρίου. Καλά ρε μάστορα, οάλλος σου λέει ότι πρέπει να παραιτηθείςκαι του στέλνεις μήνυμα ότι δεν σου αρέσειη κολοκυθόπιτα; Η ουσία πού πήγε; Ή ου πε-ρί ουσίας… ο λόγος.

••••Όχι δεν φεύγωΤο παραξήλωσε ο Ανώτατος, άκουσα Εκεί-νον να λέει. Λέω Χριστέ μου άλλο θα ακού-σω τώρα, που είχα βρεθεί ο δόλιος μεταξύτων θεριών. «Πώς ρε Ανώτατε, μάγκα ναπείσεις τον κόσμο ότι η νικώσα ψήφος δό-θηκε, διότι πίστευες πράγματι ότι έπρεπε ναδοθεί και μάλιστα για λόγο που δεν υπήρχεστην έφεση; Πώς θα τον πείσεις. Μα δεν ξέ-ρετε συνεχίζει ο διπλανός του τι έκανεπροχθές; Συνάδελφός του, του υπέδειξε ότιθα πρέπει να παραιτηθεί για να διασωθεί τοκύρος όλων και του απάντησε ότι δεν υπάρ-χει αποχρών λόγος.

••••Περί εξαίρεσης Πάντως, είναι απορίας άξιον, γιατί όταν οεισαγγελέας πήρε στο Ανώτατο την απόφα-ση Νίκολας του ΕΔΑΔ, δεν τους επέστησετην προσοχή να τους υποδείξει ότι θα έπρε-πε να αυτοεξαιρεθούν; Η απάντηση που δί-νεται από το προαύλιο του Ανωτάτου είναιεπειδή προφανώς πίστευε ότι η απόφασηπου θα έβγαζαν στην υπόθεση της ΤράπεζαςΚύπρου θα ήταν υπέρ του. Αν τους το υπο-

δείκνυε ως έπρεπε θα είχε δεκαπλάσιουπέρ του δίκαιο σήμερα, μας είπε ο Πρωτο-κολλητής του καφενείου των δικαστηρίων, οοποίος ως ειδήμων που είναι πρόσθεσε ότιόταν δεν βγήκε υπέρ του η απόφαση θυμή-θηκε να φωνάζει. Το θέμα είναι ένα, ότι ανκάποιος θα έπρεπε να επιληφθεί ενός τόσοσοβαρού ζητήματος είναι το Ανώτατο. Όπωςέχουν διαμορφωθεί τα πράγματα και οι σχέ-σεις, μπορεί το Σώμα να δικάσει τον πρό-εδρο του πείθοντας ότι θα είναι ακριβοδί-καιο;

••••Ασταμάτητοι Τώρα όπως ήρθαν τα πράγματα δεν μπορείκανείς να σταματήσει το δίδυμο Αναστασιά-δης-Ιωνάς για να επιφέρουν τις μεταρρυθ-μίσεις που θέλουν (βλ. σελ. 4). Τεχνοκράτηςπου γνωρίζει το παρασκήνιο των συζητήσε-ων Υπουργείου-Ανωτάτου μου είπε στο κου-ρείο που συναντηθήκαμε, ότι «αυτοί νόμι-ζαν ότι ήταν μόνοι τους στην Κύπρο, άνοιγαντο στόμα τους κι έλεγαν ό,τι τους κατέβαινε

στο νου. Ήθελαν εκτός από το να διορίζουνοι ίδιοι τους Εφέτες να προσλαμβάνουν όλοτο προσωπικό ακόμα και τους κλητήρες. Νατο λούσουμε το μωρό θέλαμε όχι να το πνί-ξουμε!». Πάντως, το νομοσχέδιο για τη Σχο-λή Δικαστών είναι στο Ανώτατο και μουλιά-ζει και η κυβερνητική πλευρά αναμένει μετα χέρια δεμένα.

••••Έμειναν στα Λεύκαρα Ο Δημοκρατικός Συναγερμός μας τάραξεμε μηνύματα ανακοινώσεις και υπενθυμί-σεις για την κάθοδο του Μάνφρεντ Βέμπερ,επιστρατεύοντας μέχρι και εισιτήρια γιαΒρυξέλλες (!) ούτως ώστε να πείσει τα μέλητου να παρευρεθούν στην πανηγυρική τουκάθοδο στην Πινδάρου και να δείξει πρόσω-πο στον κ. Βέμπερ. Μέχρι και στα Λεύκαρατον πήραν, βγάζοντας φωτογραφίες και γρά-φοντας tweets για το πόσο καλό είναι τοπροφίλ του υποψηφίου της Κομισιόν και πό-σο απολαμβάνει να κεντά λευκαρίτικα. Καιαν κρίνουμε από τη σιωπή που έπεσε πέντε

εικοσιτετράωρα μετά τις βόμβες Νίκου Κλη-ρίδη υποθέτουμε πως πολλοί έμειναν μόνι-μα στα Λεύκαρα. Πέρασαν πέντε μέρες,ανακατώθηκε όλο το πολιτικό και δικαστικόσύστημα ούτως ώστε να μας ψελλίσουν πωςθα πρέπει να διερευνηθούν οι καταγγελίες.

••••Πυρετός στο ΚουκουμέικοΜπορεί το ψηφοδέλτιο του ΑΚΕΛ να κλεί-δωσε, ωστόσο, την τελευταία βδομάδαυπήρχε ένα έντονο παρασκήνιο και αναστά-τωση στην Εζεκία Παπαϊωάννου. Αιτία ήτανότι το κόμμα έψαχνε εναγωνίως δύο γυναί-κες για να κατεβάσει στο ψηφοδέλτιο.Ακούστηκαν πολλά ονόματα. Μάλιστα ενώείχαν κλειδώσει την υποψηφιότητα ΓιώργουΚουκουμά (υιού της βουλευτού Σκεύης Κου-κουμά) ζητούσαν παράλληλα από τη βου-λευτή Αμμοχώστου να κατέλθει στο ψηφο-δέλτιο και στην ουσία να ανταγωνίζεται τονγιο της.

••••

Πίεσαν ΜουσιούτταΚλείδωσε τελικά για το ψηφοδέλτιο τουΔΗΚΟ ο βουλευτής Λευκωσίας ΜαρίνοςΜουσιούττας. Όπως μαθαίνει ο Ιανός υπήρ-ξε τεράστιο παρασκήνιο και πιέσεις για τηνκάθοδο του κ. Μουσιούττα στην εκλογικήμάχη, με τον βουλευτή Λευκωσίας να είναι οεκλεκτός της ηγεσίας. Με αυτό τον τρόποθεωρούν πως θα μειώσουν τις διαρροέςπρος τη Δημοκρατική Παράταξη, καθώς ο κ.Μουσιούττας έχει κύκλο που σχετίζεται ήμάλλον σχετιζόταν με τους Καρογιανικούς.Θέλουν παράλληλα να κλείσουν μια και κα-λή την πληγή που προκλήθηκε κατά τη διάρ-κεια του εκλογικού συνεδρίου, ωστόσο, δενείναι μόνο αυτό. Πολλοί είναι εκείνοι πουπροσβλέπουν στην έδρα του κ. Μουσιούττα.Και ο Αλέκος Τρυφωνίδης που είναι ο αμέ-σως επόμενος σε σταυρούς προτίμησης καιεισέρχεται στη βουλή, αλλά και στελέχη πουετοιμάζονται να διεκδικήσουν στην επαρχίαΛευκωσίας το 2021.

••••Ποιος ενοχλήθηκε;Ενόχλησε, λέει, η επιλογή του προέδρουτης Βουλής, Δημήτρη Συλλούρη, να στείλειως εκπρόσωπό του σε εκδήλωση λειτουργότου Νομοθετικού Σώματος, αντί να στείλειως είθισται εκλεγμένο βουλευτή. Το ερώτη-μα είναι ποιον και γιατί ενόχλησε η επιλογήΣυλλούρη; Μήπως η ενόχληση έχει να κάνειμε τις ευρωεκλογές και την ανάγκη βουλευ-τή για προβολή ειδικά τώρα που έρχονταιευρωεκλογές; Ειλικρινής η απορία!

Περί ορέξεως Νικολάτου κολοκυθόπιτα

Γράφει Ο ΙΑΝΟΣ

Ο ΗΡΩΣ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΟΣΜύρων Νικολάτος

Ο Πρόεδρος του ανωτάτου Μύρων Νι-κολάτος, που ούτε καν συγκινήθηκε νααπαντήσει στις εκκλήσεις περί παραί-τησής του προς διάσωση του κύρουςτης Δικαιοσύνης.

Στη «σοβαρή» δημοσιογραφία,υπάρχει ακόμη ένας ξεπερασμένοςκανόνας, που λέει ότι πρέπει να απο-φεύγεται γενικώς η προσωπική αν-τωνυμία. Εγώ, ωστόσο, θα τον παρα-βώ ξεδιάντροπα και με πολύ μεγάληευχαρίστηση, διότι ο σκοπός μου δενείναι να σας παρασύρω στον δικόμου τρόπο σκέψης, αλλά να σας πα-ρουσιάσω τον προσωπικό προβλη-ματισμό μου για την ψήφιση τηςσυμφωνίας των Πρεσπών από τηΒουλή. Εγώ εκφράζω τον εαυτό μουκαι κανέναν άλλον. Εσείς κρίνετε.

Εχουν το δίκιο με το μέρος τους, νο-μίζω, όσοι προειδοποιούν ότι, με τησυμφωνία αυτή, η Ελλάδα αναγνωρί-ζει στους γείτονες μακεδονική γλώσ-σα και εθνότητα. Εκείνο που δεν κα-ταλαβαίνω, ωστόσο, είναι γιατί αυτόείναι πια τόσο κακό! Γιατί να είναι τό-σο βλαπτικό για τα δικά μας εθνικάσυμφέροντα, εφόσον υποτίθεται ότιμας ενδιαφέρουν η σταθερότητα τουγειτονικού κράτους και η ανάπτυξηκαλών σχέσεων μαζί του; Αυτό είναιένα σημείο το οποίο συνήθως παρα-κάμπτουν όσοι αντιτίθενται στη συμ-φωνία, βάσει των αντιρρήσεών τουςστην αναγνώριση μακεδονικής γλώσ-σας και εθνότητας.

Αν πράγματι το εννοούμε, όμως, ότιεπιδιώκουμε σχέσεις καλής γειτο-νίας μαζί τους, είναι αυτονόητο ότιθα τους αναγνωρίσουμε εκείνο πουεξασφαλίζει την εσωτερική τουςσταθερότητα. Και αν δεν το εννοού-με; «Είναι και αυτή μια στάσις. Νοι-ώθεται», που λέει ο ποιητής. Στηνπερίπτωση αυτή όμως, ας το παρα-δεχθούμε ανοικτά, ώστε να μη συζη-τούμε στον αέρα και να μη διαιωνί-ζονται παρεξηγήσεις, όπως συνέβηλ.χ. με το Κυπριακό. Στην περίπτωσητου Κυπριακού, να θυμίσω, επανα-

λαμβάναμε το γνωστό εκείνο τροπά-ριο, για λύση σύμφωνα με τις απο-φάσεις του ΟΗΕ (διζωνική, δικοινοτι-κή ομοσπονδία), χωρίς να μας ενδια-φέρει να καταλάβουμε τι είναι ακρι-βώς και πώς λειτουργεί στον 21ο αι-ώνα μια διζωνική, δικοινοτική ομο-σπονδία. Ετσι, όταν μας παρουσιά-στηκε μια τέτοια από τον ΟΗΕ, εμείςκαταλάβαμε ότι δεν μας άρεσε! Εν-νοούσαμε μια Κύπρο περισσότερο –πώς να το πω; Περισσότερο ελληνο-κυπριακή, με τους Τουρκοκυπρίουςνα μη φαίνονται πάρα πολύ.

Το πρόβλημα με το όνομα της ΠΓΔΜείναι σε μεγάλο βαθμό δικό μας. Μο-λονότι νικητές στους Βαλκανικούς(κερδίσαμε το μεγαλύτερο και το κα-λύτερο μέρος της Μακεδονίας – σω-στά;) μας κατατρώει το κόμπλεξ τουηττημένου, που νιώθει ανασφαλήςμε τα πάντα... Εδώ όμως αφήνω τονδικό μου κόσμο, για να συναντήσωτην πραγματικότητα. Και η πραγμα-τικότητα είναι ότι, αν πιστέψουμε τιςμετρήσεις, οι 7 στους 10 σε αυτήν τηχώρα είναι αντίθετοι στη συμφωνία.Κακώς; Κάκιστα, κατά τη γνώμη μου.Αλλά αυτό είναι. Η πραγματικότηταλέει, επίσης, ότι η κυβέρνηση επι-διώκει εξαρχής τη σύγκρουση με

την αντιπολίτευση επί ενός θέματος«εθνικού», όπως λέμε. Η κυβέρνη-ση χρησιμοποιεί τη συμφωνία τωνΠρεσπών σαν όπλο κατά της αντιπο-λίτευσης. Πρέπει, επομένως, η αντι-πολίτευση να μείνει άπραγη, για χά-ρη του εθνικού θέματος; Δηλαδή, ανείσαι, ας πούμε, πολύ πατριώτης καιο άλλος σε κοπανάει με τη σημαίατης πατρίδας σου, εσύ κάθεσαι καιτις τρως σε στάση προσοχής, λόγωσεβασμού προς τη σημαία; Περί αυ-τού πρόκειται. Διάφορες ανέμελεςφιγούρες της πολιτικής ζωής, όπωςο ΓΑΠ, μας λένε ότι η συμφωνία εί-ναι καλή (κάτι με το οποίο εγώ συμ-φωνώ) και πρέπει να τη δεχθούμε,επειδή ο διχασμός πρέπει να απο-φευχθεί όπως και η «εργαλειοποί-ηση» του ζητήματος.

Επειδή, με άλλα λόγια, ο διχασμόςβλάπτει και το εθνικό συμφέρονυπερτερεί, ας δεχθούμε αδιαμαρτύ-ρητα και τον τρόπο με τον οποίο ηκυβέρνηση προωθεί το εθνικό συμ-φέρον. Αυτή είναι η λογική του χρή-σιμου ηλίθιου, αν μου επιτρέπετε –κατάσταση οπωσδήποτε ανώτερηαπό εκείνη του άχρηστου ηλίθιου...

Ομως ο τρόπος έχει μεγάλη σημασία,διότι η δημοκρατία προϋποθέτει τηνεντιμότητα (ένα ελάχιστο, τέλος πάν-των), όχι την ηλιθιότητα. Και είναι ηλι-θιότητα να δέχομαι, σιωπηρά έστω,τα διπλά μέτρα και σταθμά που χρη-σιμοποιεί αυτή η κυβέρνηση σε κάθετι με το οποίο καταπιάνεται. Το υπέρ-τερο εθνικό συμφέρον, όπως εγώ τοαντιλαμβάνομαι, είναι να φύγει αυτήη κυβέρνηση και να έλθει μια άλλη,που θα κάνει ό,τι έκαναν στην Ισπα-νία, στην Πορτογαλία και στην Ιρλαν-δία για να πάρει μπροστά η οικονο-μία. Ποσώς με απασχολεί η Μακεδο-νία και το όνομά της...

ΦΑΛΗΡΕΥΣ / Του ΣΤΕΦΑΝΟΥ ΚΑΣΙΜΑΤΗ

Η δημοκρατία προϋποθέτει εντιμότητα Τη δόξα όλοι, τον έλεγχο ουδείςΒΟΛΕΣ / Γράφει ο ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΑΠΑΡΗΣ

Τα κακά αυτού τουτόπου ξεκίνησαν το1963, όταν έφυγανοι Τουρκοκύπριοιαπό την εξουσία τουτόπου και ανατράπη-

καν οι ισορροπίες του Συντάγμα-τος, έλεγε παλιός δικηγόρος, μεπάθος για το συνταγματικό δίκαιο.Ξαφνικά ο Πρόεδρος, χωρίς τονέλεγχο από τον τουρκοκύπριο αν-τιπρόεδρο, έγινε ουσιαστικά αυτο-κράτορας, ο γενικός εισαγγελέας,χωρίς τον έλεγχο του τουρκοκύ-πριου βοηθού εισαγγελέα, έγινεουσιαστικά βασιλιάς, ενώ την ίδια«πονηρή ανισορροπία» απολαμβά-νουν ο πρόεδρος της Βουλής, οιβουλευτές, οι δικαστές, ο διοικη-τής της Κεντρικής Τράπεζας, οελεγκτής και όλοι οι άλλοι ανεξάρ-τητοι αξιωματούχοι.

Την ίδια πορεία ακολούθησαν καιστα Κατεχόμενα οι Τουρκοκύπριοι,οι οποίοι απέκτησαν δομές εξου-σίας, χωρίς τον έλεγχο της άλληκοινότητας. Μόνος πλέον έλεγχος,η συνείδηση των αξιωματούχωνκαι η ανά πενταετία ψήφος του λα-ού. Μόνο μετά την ένταξη στην Ευ-ρωπαϊκή Ένωση και με το κοινοτι-κό δίκαιο να υπερτερεί το εθνικού,άρχισαν να δειλά-δειλά να βγαί-νουν στην επιφάνεια σκάνδαλα καινα μπαίνει ένα πλαίσιο ελέγχουστο ασύδοτο σύστημα. Με άλλα λό-για, η διχοτόμηση κτίστηκε στηναγάπη για δόξα και πλούτο, ταοποία όλοι, ελληνοκύπριοι καιτουρκοκύπριοι αγάπησαν, την ώρακατά την οποία, τον έλεγχο δόξαουδείς επιθυμεί.

Συνταξιούχος εκπαιδευτικός μεπεργαμηνές έλεγε ότι ο καβγάςστην εκπαίδευση, συμπυκνώνεται

σε ένα μόνο σημείο. Τον έλεγχοτων εκπαιδευτικών. Τα τετράμηνακαι οι ενιαίες εξετάσεις θα δώσουντη δυνατότητα στο σύστημα αυτό-ματα να κάνει συγκρίσεις και ναβγάζει συμπεράσματα. Όλοι οι μα-θητές κάθε τέσσερις μήνες να πα-ρακάθονται στις ίδιες εξετάσειςκαι να αξιολογούνται από ανεξάρ-τητους εξεταστές. Σήμερα πολλοίκαθηγητές, δίδουν τις ερωτήσειςτην προηγούμενη, ή θέτουν εύκο-λες ερωτήσεις, ή βαθμολογούν πο-λύ χαλαρά, ώστε να έχουν επιτυ-χίες οι μαθητές και να δείχνουν οιίδιοι ότι επιτελούν σωστά τα καθή-κοντά τους.

Ωστόσο, αν τα παιδιά παραμένουν«τούβλα» και τα βρίσκουν μπροστάτους, όταν πάνε σε ξένα πανεπι-στήμια, είναι μια άλλη υπόθεση, ηοποία φυσικά και δεν ενδιαφέρειτον «καλό» δάσκαλο. Γιατρός μεπεργαμηνές και με πολλές φιλαν-θρωπίες, μεγάλος πλέον στην ηλι-κία, έλεγε ότι αυτό το οποίο φο-βούμαι περισσότερο είναι να μηνπέσω στα χέρια γιατρών τους οποί-ους γνωρίζω. Συνέστηνε σε πλού-σιους φίλους του, να καταφεύγουνσε εξωτερικό για εγχειρήσεις, για-τί εμείς εδώ στην Κύπρο, έλεγε,είμαστε πολύ πίσω.

Αυτό το ξέρουν πολύ καλά οι ταγοίμας, σημείωνε, οι οποίοι για «ψύλ-λου πήδημα» μπαίνουν στο αερο-πλάνο και πάνε στα καλύτερα νο-σοκομεία, πολλές φορές με τα λε-φτά των φορολογουμένων. Ο άν-θρωπος πολεμάει κυριολεκτικά γιατο ΓΕΣΥ, λέγοντας ότι δεν είναι μό-νο τα χρήματα, τα οποία θα γλυτώ-σει ο κοσμάκης, είναι και ο έλεγ-χος των γιατρών, για το τι κάνουνκαι το τι δεν κάνουν. Δεν θα μπο-

ρούν πλέον γιατροί να αφήνουνχωρίς λόγο για μέρες ασθενείςστις εντατικές και στα νοσοκομεία,δεν θα μπορούν να διενεργούνκαισαρικές χωρίς δικαιολογία καισίγουρα δεν θα φορτώνουν μεφάρμακα τους ασθενείς, χωρίς ναακολουθούν τα πρωτόκολλα καιτους κανόνες της ιατρικής ηθικής.

Ικανότατος διευθυντής ημικρατι-κού οργανισμού προετοίμασε τονοργανισμό, είκοσι χρόνια προηγου-μένως, με εκπαιδεύσεις υπαλλή-λων στο εξωτερικό και με εκσυγ-χρονισμό των μηχανημάτων, ώστενα αντιμετωπίσει ο οργανισμός τονανταγωνισμό, με την απελευθέρω-ση της αγοράς. Ο άνθρωπος στη-ρίχθηκε στους πιο ικανούς νέουςκαι τους έδωσε ευκαιρίες για ανέ-λιξη. Την ίδια ώρα έλεγε ότι δου-λεύει μόνο το 20% των υπαλλή-λων, για να πληρώνεται το 100%και αυτό γιατί δεν υπάρχει σύστη-μα ελέγχου και μέτρησης της πα-ραγωγικότητας.

Σε στιγμές κρίσης ειλικρίνειας, ξε-σπούσε και μονολογούσε ότι αυτοίοι οποίοι προφασίζονται χίλιες δι-καιολογίες, για να μη δουλεύουν,πολεμούν με νύχια και με δόντια,για προαγωγές, για ταξίδια, για δό-ξες και τιμές. «Αργία μήτηρ πάσηςκακίας» έλεγε και οργιζόταν με τιςπαρεμβάσεις εχθρών και φίλων, γιαπροσλήψεις και προαγωγές καιέβριζε με τη στενοκεφαλιά, κατά ταάλλα αξιοσέβαστων ανθρώπων, οιοποίοι μέσα στην άγνοια ή την πονη-ριά τους, έθεταν συνεχώς βαρίδιαστον οργανισμό και στην κυπριακήοικονομία. Ο άνθρωπος τελικά δενάντεξε τις παρεμβάσεις πολιτικώνκαι τις μικρότητες συντεχνιακών, ταβρόντηξε και έφυγε νωρίς.

“Εννοούσαμε μια Κύπροπερισσότερο – πώς να τοπω; Περισσότερο ελλη-νοκυπριακή, με τουςΤουρκοκυπρίους να μηφαίνονται πάρα πολύ.

Ποιος είν’ αυτός ο αψηλός, ποιος είναι αυτός ο τύπος, φίλος σου είναι ή γνωστός ή συγγενής σου μήπως...

Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η l 13Α Π Ο Ψ Ε Ι Σ

Ήταν Μάρτιος του 2015, όταν στην έντονησυζήτηση της Επιτροπής Θεσμών για τοασυμβίβαστο της Χρυστάλλας Γιωρκάτζη,το τότε μέλος του Διοικητικού Συμβουλίουτης Κεντρικής Τράπεζας Στέλιος Κοιλιάρηςαποκάλυπτεπως η διοικήτρια της Κεντρικής

Τράπεζας διέδιδε δεξιά και αριστερά πως ο δικηγόρος Πα-ναγιώτης Νεοκλέους δωροδόκησε τον Ρίκκο Ερωτοκρίτου.Αποκάλυψη που προκάλεσεαρκετόθόρυβο στην κατάμεστηαίθουσα. Και όχι αδίκως καθώς ο βοηθός γενικός εισαγγελέαςγνωστός ως ο κυνηγός της διαφθοράς, το πρόσωπο δηλαδήπου έκλεισε πίσω από τα σίδερα της φυλακής στελέχητου ΑΚΕΛ και σπίλωσε το ηθικό πλεονέκτημα της Αριστεράς,κατηγορείτο για κάτι τόσο σοβαρό. Η Χρυστάλλα Γιωρκάτζηταραγμένητότεαπό την αποκάλυψη το διέψευσε αμέσως.Όμως όχι, αυτό, δεν ήταν αρκετό για κάποιον όπως τονΡίκκο Ερωτοκρίτου. Σε μια στιγμή κυρίως που τοαδιάφθοροπροφίλ του κυριαρχούσε στην επικαιρότητα, ένας τέτοιολεκές θα προσέκρουε στα επόμενα πολιτικά του βήματακαι θα στεκόταν εμπόδιο στα λίγα μέτρα που ήθελε ναδιασχίσειαπό το γραφείο του, αναλαμβάνοντας τη στιβαρήθέση του γενικού εισαγγελέα. «Αν η κα. Γιωρκάτζη τα ανα-καλεί, δεν δέχομαι την ανάκλησή της. Εγώ δεν κάνω συμ-ψηφισμούς, ούτε υποχωρήσεις σε θέματα που αφορούντην κατοχύρωση της θεσμικής λειτουργίας των δημοσίωναξιωμάτων» έλεγε, ζητώντας από τον γενικό εισαγγελέανα διορίσει ανεξάρτητους ποινικούς ανακριτές για διεξαγωγήτης έρευνας ούτως ώστε να καθαρίσει το όνομά του. Έναμήνα αργότερα η έρευνα αποδεικνυόταν καταπέλτης γιατον ίδιο. Τόσο που τον ανάγκασε να καταγγέλλει απόαέρος τα τζάκια της Λευκωσίας ότι κρύβονται πίσω απότη μεγάλη του πτώση. Πολλοί ήταν εκείνοι που έμεινανάφωνοι από την κίνησή του να πυροβολήσει στην ουσίατα πόδια του,πολλοί ήταν και εκείνοιπου είδαν σκωπτικάτις δηλώσεις του «ταπεινού και άσημου επαρχιώτη» πουτον πολέμησαν τα μεγάλα τζάκια της Λευκωσίας.Υπήρχαν,άλλωστε, τζάκια και κάστες στην Κύπρο και δη στη δι-καιοσύνηή αποτελούσαν λίγο πολύ ένα μονόπρακτο δρά-ματος; Χρειάστηκε να περάσουν τόσα χρόνια ώστε οαδελφός του γενικού εισαγγελέα Νίκος Κληρίδης να απαν-τήσει ανοικτά στο ερώτημα και να θέσει ισχυρισμούς γιαευνοιοκρατία στη δικαιοσύνη και ενδεχόμενη διαπλοκή.

Με τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο να επιμένει νακαταθέσει στοιχεία, ο ίδιος παρουσίασε σειρά επιγόνωνδικαστών που εργοδοτούνται στο δικηγορικό γραφείοΧρυσαφίνης και Πολυβίου, του νομικού συμβούλου τηςΤράπεζας Κύπρου, αφήνοντας αιχμές περί ευνοιοκρατίαςκαι ασυμβίβαστου, με κανέναν νατα διαψεύδει. Μπορούσεόμως ο κ. Πολυβίου να έχει την όποια τάση προς την ευ-νοιοκρατία; Επτά χρόνια προηγουμένως, άλλωστε, εξέδιδεηθικολογικό πόρισμα γύρω από την καταστροφή στο Μαρίκαι μετατρεπόταν σε λαϊκό ήρωα από όλους εμάς!

Αποκάλυπτε κι άλλα βεβαίως ο Κληρίδης. Τον εξωδι-καστικό συμβιβασμό για παράδειγμα της αδελφής και θυ-γατέρας του προέδρου του ανωτάτου δικαστηρίου ΜύρωναΝικολάτου με την Τράπεζα Κύπρου για αξιόγραφα.

Καταγγελίες που προκάλεσαν τριγμούς στην κοινωνίακαι συζητήθηκαν πολύ τις τελευταίες μέρες. Όμως γιατους ίδιους και το περιβάλλον τους, ήταν μία συνηθισμένηΠαρασκευή. Ο Δικηγορικός Σύλλογος που επέμενε γιαστοιχεία έκανε τελικά την πάπια, όταν του δόθηκαν. «Εκαι;»απάντησανδιερωτούμενοι πούθα πρέπει να εργάζονταιτελικώς τα παιδιά των δικαστών, λες και αυτό είναι τοζήτημα. Σε αυτό το πλαίσιο και τα μέλη του Ανωτάτουμάς προειδοποίησαν μέσω ανακοίνωσης να σταματήσουμενα ασχολούμαστε μαζί τους. Διότι «η συνεχής και τυφλήεπιθετική ρητορική απέναντι σε Δικαστές και δικαστικέςαποφάσεις δημιουργεί σταδιακά ένα χάσμα ανάμεσα σταΔικαστήρια και στους πολίτες και μιαν ανεπανόρθωτηφθορά στην αναγκαία σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ κοι-νωνίας και Δικαιοσύνης». Πρόσωπα που λόγω της θέσηςτους νομίζουν πως θα μένουν για πάντα στο απυρόβλητο,κτίζοντας μίαδικαιοσύνηστα δικά τους μέτρα. Το ζήτημαείναι εμείς τι κάνουμε. Γιατί η αλαζονεία προηγείται τηςπτώσης, όπως είδαμε και στην περίπτωση Ρίκκου. Όμωςγια να αποφευχθούν παρόμοια περιστατικά στο μέλλονθα πρέπει κι εμείς ως κοινωνία, να έχουμε ανάλογα αντα-νακλαστικά ήθους. Να σταματήσουμε να κτίζουμε μύθουςκυρίως, αλλά και να μην επιτρέπουμε να υποτιμούν τόσοκατάφορα τη νοημοσύνη μας, κουνώντας μας το δάκτυλοότι λαϊκίζουμε και παρουσιάζοντας όλα αυτά ως φυσιολογικάόταν ξεγυμνώνονται. Γιατί κάθε άλλο από λογικά είναι!

Η κάστατης αλαζονείας

ΔΙΕΛΚΥΣΤΙΝΔΑ/ Tης ΜΑΡΙΝΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΟΥ ΑΡΘΡΟ/ Του ΤΑΚΗ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ

economidoum@kathimerini.com.cy

Kυριακή 20 Ιανουαρίου 2019

Τη γλώσσα μούέδωσαν μακεδονική

K αι τι νοιάζει τους Γερμανούς αν η Ελλάδα αναγνω-ρίσει την ύπαρξη μακεδονικής γλώσσας; Ούτωςή άλλως, τα ελληνικά τους τα ξέρουν, πολλές φορές

μάλιστα τα ξέρουν καλύτερα και από τους Ελληνες. Καιόταν λένε «ελληνικά», εννοούν ένα σώμα κειμένων πουξεκινάει από τον Ομηρο και σταματάει κάπου στηνΥστερη Ρωμαϊκή εποχή. Τη σύγχρονη Ελλάδα μπορείνα τη βρίσκουν ενδιαφέρουσα καθότι γραφική, όμωςτη γλώσσα της την κατατάσσουν στην οικογένεια τωνανατολικών γλωσσών. Στο Παρίσι τα νέα ελληνικά δι-δάσκονται στις Langues Orientales. Βγήκαν από το μαι-ευτήριο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και έγιναναπαραίτητο συστατικό της βαλκανικής συνταγής. Κιαν αναγνωρίσουν μία ακόμη γλώσσα, τη μακεδονική,θα προσθέσουν ένα ακόμη έκθεμα στην πολυσυλλεκτικήΕυρώπη, στο εργαστήριο ευγενών πολιτισμικών προ-θέσεων. Ούτως ή άλλως, αν κοιτάς τα σύγχρονα ελληνικάαπό το ύψος του Γκαίτε, προβάλλουν σαν λοφίσκος στοβάθος του τοπίου. Ποιον ενοχλεί ένας λοφίσκος παραπάνωπου λέγεται «μακεδονική» γλώσσα; Λυπάμαι, αλλά δενφταίνε οι Γερμανοί. Εμείς φταίμε.

Στη ρηματική διακοίνωση που έστειλε ο κ. Ζάεφ ξε-καθαρίζει τα πράγματα. Ή μάλλον τα μπερδεύει ακόμηπερισσότερο, όπως οι ερμηνευτικές εγκύκλιοι τωννόμων και των υπουργικών αποφάσεων που εκδίδονταιγια να μην πεθάνουν από ασιτία οι δικηγόροι της επι-κρατείας. Εξηγεί ότι, όταν αναφέρεται σε «μακεδονική»γλώσσα, αναφέρεται σε μία γλώσσα που ανήκει στηνοικογένεια των σλαβικών γλωσσών και η οποία ουδεμίασχέση έχει με την αρχαιότητα της Μακεδονίας, πουτην αναγνωρίζει ως αμιγώς ελληνική. Ουφ! Επιφώνημαανακουφίσεως. Αλλο Ζάεφ κι άλλο εκείνος ο τσιρκολάνοςο Γκρούεφσκι με τα αγάλματα του Μεγάλου Αλεξάνδρου.Ερώτηση αφελούς: έως πού εκτείνεται χρονικά η περίης ο λόγος αρχαιότης; Οχι τίποτε άλλο για να ξέρουμεαπό πότε οι Μακεδόνες έπαψαν να μιλούν ελληνικάκαι άρχισαν να μιλούν μακεδονικά, και να μην κάνουμεκάνα λάθος και μας βάλουν κακό βαθμό οι προοδευτικοί,αριστεροί και φιλελεύθεροι πολιτικώς ορθοί. Η Μακε-δονική Δυναστεία, φερ’ ειπείν, ο Βασίλειος Β΄ ο Βουλ-γαροκτόνος, που μαθαίναμε κάποτε ότι εξελλήνισε τηνΑνατολική Αυτοκρατορία μακεδονικά μιλούσε; Πάντως,ο Ψελλός, που έγραψε τη βιογραφία του, στα ελληνικάτην έγραψε. Θα μου πείτε, εδώ μιλάμε για Βυζάντιο,για Ανατολικό Μεσαίωνα, που ουδεμία σχέση έχει μετους Πτολεμαίους. Εξοχα. Πότε όμως, σε ποιον αιώνα,κατεγράφη η μακεδονική γλώσσα ως γλώσσα της Μα-κεδονίας που ανήκει μεν στην οικογένεια των σλαβικώνγλωσσών, είναι όμως αυθύπαρκτη; Ποια γραπτά μνημείατην έχουν αποθησαυρίσει;

Κι αν δεν σας κάνει ο Παπαρρηγόπουλος, που θεώρησεπως η γλωσσική συνέχεια είναι στοιχείο ταυτότηταςτου σύγχρονου ελληνισμού, μην αγνοήσετε τον Σεφέρη,που αφιέρωσε στη γλώσσα την ομιλία του στη ΣουηδικήΑκαδημία για το Νομπέλ. Στοιχειώδες: αν η Ελλάδααναγνωρίσει τη μακεδονική γλώσσα ως στοιχείο τηςεθνικής ταυτότητας των Μακεδόνων, τότε τι γίνεταιμε τους Ελληνες Μακεδόνες; Είναι αρχαίοι, ανήκουνστη Μακεδονία που ήταν αμιγώς ελληνική; Ή μήπωςδεν είναι Μακεδόνες;

Θα μου πεις, όταν αναφέρεσαι στη γλώσσα ως κύτταροτης εθνικής ταυτότητας, είσαι εθνικιστής, αντιευρωπαίος.Και ο μεν κ. Ζάεφ έχει το δικαίωμα να είναι εθνικιστήςγιατί ξέρει ότι η ενιαία γλώσσα είναι το απαραίτητοσυνδετικό υλικό στο οικοδόμημα μιας χώρας που τησυνθέτουν ετερόκλητες κοινότητες. Και καλά κάνει.Εμείς οι Ελληνες όμως, επειδή είμαστε πολύ μπροστά,δεν κολλάμε σε τέτοιες λεπτομέρειες.

Εχω διαβάσει στα γαλλικά τον ποιητή Ακο Σόποφ.Αν δεν κάνω λάθος, στα Σκόπια τον θεωρούν κάτι σανεθνικό τους ποιητή. Μια γλυκιά φωνή που αναπνέειστους ρυθμούς της βαλκανικής ενδοχώρας. Ο ίδιος δενυπάρχει πια, όμως αναρωτιέμαι πόσους συμπαραστάτεςβρήκε στο δημιουργικό του εγχείρημα. Και το λέω αυτόγια να εκφράσω τον σεβασμό μου και την εκτίμησήμου απέναντι σε έναν άνθρωπο που πάλεψε να δημι-ουργήσει με το αίσθημα της γλώσσας του. Εκαστος εφ’ω ετάχθη. Ο Τσίπρας δεν έχει τα διανοητικά μέσα νααντιληφθεί ότι η αναγνώριση της μακεδονικής γλώσσαςυποτιμά την αξία της ελληνικής στο χρηματιστήριοτων πολιτισμικών αξιών. Αναρωτιέμαι πόσοι απ’ αυτούςπου θα διαδηλώσουν σήμερα και πόσοι από τους βου-λευτές που θα καταψηφίσουν τη συμφωνία το αντι-λαμβάνονται.

Έμειναν ακίνητα τα λεωφορεία μετά που ο Τραμπ απαγόρευσε τα ταξίδια στην Νάνσι Πελόσι.

Επτακόσιες χιλιάδες ευρώ κον-δύλι λέει το Υπουργείο Με-ταφορών θα χρειαστεί για νααγοραστούν υπηρεσιακά οχή-ματα πολυτελείας για τουςφίλτατους αξιωματούχους

μας. Διότι, όπως λέει το Υπουργείο μας,κάποιων από αυτών οι λιμουζίνες χρήζουναντικατάστασης, αλλά και επειδή προέκυ-ψαν, λέει, και νέες ανάγκες λόγω της σύ-στασης δύο υφυπουργείων. Και προφανώςδεν μπορούν οι νέοι υφυπουργοί να ασκή-σουν τα καθήκοντά τους χωρίς να κυκλο-φορούν με όχημα πολυτελείας. Όπως ούτεκαι οι λοιποί αξιωματούχοι μπορούν νασυνεχίσουν το θεάρεστο τους έργο χωρίςνα τύχει αντικατάστασης η παλιά τους λι-μουζίνα. Και κάπως έτσι αυτό το κράτοςεξακολουθεί να μην καταλαβαίνει Χριστό.Διότι όταν δεσμεύεις κονδύλι ύψους 700.000ευρώ για πολυτελή οχήματα προορισμένα

για αξιωματούχους, τότε προφανώς δενέχεις αντιληφθεί πως οι απλοί πολίτεςακόμα μάχονται να ξεπεράσουν τις επι-πτώσεις της οικονομικής κρίσης, όσο κιαν διαλαλούν οι ιθύνοντες ότι τα πάμε μιαχαρά. Αλλά ακόμα κι αν δεχτούμε ότι ταπάμε μια χαρά, η δέσμευση κονδυλίου γιααγορά πολυτελών αυτοκινήτων δεν παύεινα αποτελεί τεράστια πρόκληση. Και μιαακόμα απόδειξη πως οι κρατούντες μαςζουν σε ένα παράλληλο με το δικό μαςσύμπαν.

Διότι στο δικό μας σύμπαν αυτό πουσυμβαίνει είναι να προσπαθούμε ακόμανα ορθοποδήσουμε από την κρίση, μιακρίση υπενθυμίζω που δεν οφειλόταν σεγεγονότα ανωτέρας βίας, αλλά στην ανε-πάρκεια των κυβερνώντων, καθώς και στηδιαπλοκή και διαφθορά της κρατικής μαςμηχανής. Μια οικονομική κρίση, λοιπόν,που μας φορτώθηκε μια καλή πρωία και

για την οποία κανένας δεν έχει ακόμη τι-μωρηθεί και κανείς δεν έχει ποτέ αναλάβειτις ευθύνες του, αλλά αντ’ αυτού εξακο-λουθούν να παριστάνουν τις πάπιες, συ-νεχίζοντας αμέριμνοι τη μικροκομματικήτους πολιτική προκειμένου να συντηρή-σουν τη μία και μοναδική αξία που τουςείναι κατανοητή: Αυτή του χρήματος, τηςπόζας, της καρέκλας, της θέσης, της εξου-σίας και των ποσοστών (σε πακέτο). Καιβέβαια του συμφέροντος, όχι προφανώςτου δημοσίου, αλλά του ατομικού, του κομ-ματικού και του διαπλεκόμενου. Αν υπήρχεη παραμικρή συναίσθηση από μέρους τωνπρωταγωνιστών της πολιτικής μας σκηνήςτου τι έχει υποστεί ο απλός πολίτης, οοποίος σημειωτέον εξακολουθεί να ανα-μένει μήπως και τύχει μιας αξιοπρεπούςδημόσιας υγείας και ενός σοβαρού κράτουςπρόνοιας, θα ντρέπονταν να ξαναθέσουντο θέμα των πολυτελών λιμουζίνων για

την πάρτη τους. Θα παραχωρούσαν αυτότο προβλεπόμενο κονδύλι για διατεθεί γιατο δημόσιο συμφέρον, όπου αυτό εξακο-λουθεί να νοσεί όπως π.χ. είναι στις κομ-μένες συντάξεις ή στα κομμένα επιδόματακαι θα αποποιούνταν του λιμουζινάτουτους προνομίου. Αλλά κάτι τέτοιο προϋπο-θέτει πως έχεις μια κουλτούρα και ένα επί-πεδο παιδείας που σου υπαγορεύει πωςόταν ένα κράτος έχει καταρρεύσει οικο-νομικά και από αυτή την κατάρρευση πολ-λοί ακόμα δυστυχούν, είναι τουλάχιστονζοπποβορτισμός (κατά τον αείμνηστο Δέρ-βη που μου τον θύμισε ο συνάδελφος Κώ-στας Κωνσταντίνου) να επιμένεις να κυ-κλοφορείς με λιμουζίνες και μεταξωτέςκορδέλες. Θα έπρεπε, λοιπόν, να είχαν τηντσίπα (για να το πούμε απλά και λαϊκά) ναμη θέλουν πολυτελή οχήματα αλλά να αρ-κεστούν στα δικά τους και να μη ζητούντη δέσμευση τέτοιων κονδυλιών απλώς

και μόνο για να σουλατσάρουν εις βάροςτης τσέπης και της νοημοσύνης μας. Εδώδεν πρόκειται για κάποια ιδιωτική εταιρείαπου θέλει να ικανοποιήσει τους υψηλόμι-σθους υπαλλήλους της, εδώ πρόκειται γιαένα κράτος το οποίο μόλις πριν από τέσσεραχρόνια ήταν κάτω από οικονομική κατάρ-ρευση και σ’ αυτή την κατάρρευση το οδή-γησαν οι ίδιοι αυτοί που χρόνια κυκλοφο-ρούσαν αμέριμνοι με τις λιμουζίνες. Είναιτο ελάχιστο ντροπή να ξανασυζητάμε γιααυτό το θέμα και είναι τουλάχιστον ανήθικονα μην αντιλαμβάνονται κυβερνώντες καιβουλευτές πως αυτού του είδους τα προ-νόμια θα έπρεπε ήδη να είχαν κοπεί εξο-λοκλήρου (και όχι με τα ημίμετρα πουεφάρμοσαν για να κλείσουν τα στόματατου κόσμου) από την ώρα της κρίσης καιμετά. Έλεος πια!

Οι λιμουζινάτοιAKAΡΙΑΙΑ / Της ΕΛΕΝΗΣ ΞΕΝΟΥ

elenixenou11@gmail.com

Πέσαμε από τα σύννεφα; Εκπλαγή-καμε; Ό,τι και να πει κανείς δεν θαπει την αλήθεια εφόσον αυτή δενείναι άλλη παρά εκείνη η οποίαβγήκε τώρα στο προσκήνιο και αφο-ρά τη δικαιοσύνη. Πόσο καιρό κυ-

κλοφορούσε στο παρασκήνιο η ιστορία αυτήκαι τι σημασία έχει; Έχει, εφόσον πρέπει ναδιαπιστώσει κανείς και για πόσο καιρό εμπαίζεταιο λαός και από ποιους. Προφανώς και στη δι-καιοσύνη, όπως και με τις τράπεζες, πάει καιρός.Κλείνει έτσι ένας κύκλος κρίσης που δεν άφησετην Κύπρο ίδια, τουλάχιστον σε επίπεδο κοινωνίαςεφόσον τα συστήματα δεν αλλάζουν τόσο εύκολα.Το κέρδος είναι πως όλοι μας είμαστε πιο υπο-ψιασμένοι και το κρατάμε αυτό. Ωστόσο, στηνπαρούσα περίπτωση το στοιχείο της πρώτηςγραμμής καλά είναι να μην μπει στην εξίσωση.Αυτό που επιτάσσει πως απόκαιρό σε καιρό θα πρέπει έναθέμα να κατακλύζει σαν τσου-νάμι την επικαιρότητα και μετάνα το ξεχνάμε. Κανείς βέβαιαδεν ξέχασε την κρίση του 2013και όσα έγιναν, αλλά ως απο-τέλεσμα πέραν των δεινών στηνκοινωνία, υπαίτιοι δεν έχουνβρεθεί. Τα όσα συνέβησαν μετο τραπεζικό σύστημα της χώ-ρας, που δεν έγιναν από τη μιαμέρα στην άλλη, έρχονται τώρανα δέσουν με τα όσα συμβαί-νουν με τη δικαιοσύνη που επί-σης δεν είναι αποτέλεσμα μιας μέρας. Σε αμφότερες τις περιπτώσεις, η ασθέ-νεια ήταν χρονίζουσα. Η ηθική υποβάθμιση πουεν πρώτοις «χτύπησε» τις τράπεζες, αλλά ωςτότε εξαγόταν ως αλαζονεία μέσα από τις τρα-πεζικές πρακτικές, έρχεται να δέσει με την αλα-ζονεία ορισμένων στη δικαιοσύνη. Αμφότερατα συστήματα πληγωμένα και την πληγή τηνέχουν προκαλέσει οι ίδιοι οι δρώντες των συ-στημάτων. Έχει δε σαν αποτέλεσμα, ενιαίο, τηνέλλειψη εμπιστοσύνης πλέον των πολιτών. Λείπειη έκπληξη από εδώ εφόσον η κοινωνία είχεδείξει με τον τρόπο της πως και η δικαιοσύνησείονταν. Ήταν αυτή η έλλειψη εμπιστοσύνηςεν γένει στους θεσμούς που είχε χτυπήσει κόκ-κινο. Ελάχιστοι το αντιμετώπισαν ως γεγονός,από τους επαΐοντες. Ίσως και κανείς. Συνέχιζαννα άγονται και να φέρονται ωσάν το σύστημα

να τους ανήκει ή και να τους οφείλει από πάνω.Αυτή, ωστόσο, η συμπεριφορά δεν θα μπορούσενα τραβήξει επί μακρόν, έτσι δεν είναι; Ακόμηένα μάθημα που προέρχεται μέσα από μια μεγάληειρωνεία. Πως και οι ίδιοι οι δρώντες κάποτε,εν μέσω μιας κάποιας φώτισης ή εξέλιξης, θεω-ρούν πως δεν πάει άλλο. Τότε βγαίνουν στονκόσμο, ανοίγουν στόματα και αποκαλύπτονταιγεγονότα που δεν προκαλούν έκπληξη όπως εί-παμε στην κοινωνία όσο κυρίως απογοήτευση.Πού να πας να σταθείς; Μια ερώτηση βασική.Μια δεύτερη; Τι έχει μείνει όρθιο; Πραγματικάανόθευτο από το ατομικό συμφέρον, μακριάαπό την ιδιοτέλεια; Τι περιμένουν ακόμη καιτην υστάτη ορισμένοι εκ των πρωταγωνιστών,για να αναλάβουν την ηθική ευθύνη παραιτού-μενοι; Γιατί στην τραπεζική κρίση ποιος ανέλαβετην ευθύνη; Δεν υπάρχει τέλος σε όλη αυτή την

αγάπη προς την εξουσία, οπότεδεν ξέρω αν πράγματι με εν-διαφέρουν οι απαντήσεις τωνίδιων των δρώντων. Οφείλονταιγια λόγους διαφάνειας, η οποίαπρέπει ν’ αναζητηθεί με διαρκήένταση και παράλληλα μιλάνεοι πράξεις τους. Οπότε οι ίδιοιπώς να δικαιολογηθούν; Αςέχουν όμως υπόψη τούτο: Αςμη θεωρούν εαυτόν ως κάτι τομεγαλειώδες. Αποδείχθηκαν μι-κροί. Κι επίσης ας μη θεωρούνπως θα μπει όλη η κοινωνίαστον καναπέ του ψυχολόγουεπειδή νοσεί το σύστημα. Η

κοινωνία έχει γυρίσει ήδη την πλάτη της καιαναζητεί την ανύψωση του ατομικού της συμ-φέροντος, βασιζόμενη στα μαθήματα που παίρνειδιαχρονικά, μικρού ή μεγάλου. Αυτό θέλει προ-σοχή και επανατοποθέτηση σε βάσεις αξιακέςκαι λογοδοσίας, κυρίως πια από ένα πολιτικόσύστημα που επίσης φέρει τρωτά. Είναι όμωςμεγάλη η ευκαιρία και είναι η δεύτερη μετά το2013. Γιατί δεν θα είναι στο σύντομο μέλλον ηαποχή το πρόβλημα, αλλά η λάθος επιλογή μέσααπό τα κελεύσματα του λαϊκισμού που πατά στααποτέλεσμα στρεβλωμένων πρακτικών τωνίδιων των θεσμών και της πολιτείας για να βγεικερδισμένος. Τότε, που δεν είναι μακριά, ας μηναναζητηθούν ευθύνες γιατί θα είναι πια αργά.

ΕΝ ΚΑΜΙΝΩ / Του ΜΙΧΑΛΗ ΤΣΙΚΑΛΑ

Η δικαιοσύνη ολοκληρώνειτην κρίση του 2013

tsikalasm@kathimerini.com.cy

<<<<<<

Η ηθική υποβάθμισηπου εν πρώτοις «χτύ-πησε» τις τράπεζες, αλ-λά ως τότε εξαγόταν ωςαλαζονεία μέσα από τιςτραπεζικές πρακτικές,έρχεται να δέσει με τηναλαζονεία ορισμένωνστη δικαιοσύνη.

14 l Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η Α Π Ο Ψ Ε Ι Σ

Η «θριαμβευτική»έξοδος της Μέρκελ

Του AΝΤΡΟΥ Γ. ΚΑΡΑΓΙAΝΝΗ

Kυριακή 20 Ιανουαρίου 2019

Τ ο Χριστιανοδημοκρατικό Κόμ-μα της Γερμανίας CDU ανέ-δειξε την πρωθυπουργό και

γενική γραμματέα του κόμματοςτου ομόσπονδου κρατιδίου Ζά-αρλαντ, Άνεγκρετ Κραμπ-Καρενμ-πάουερ, ως διάδοχο της καγκε-λαρίου Άνγκελα Μέρκελ στηνηγεσία του κόμματος. Η ΆνεγκρετΚραμπ-Καρενμπάουερ γνωστήως ΑΚΚ, επιβλήθηκε των δύο αν-θυποψηφίων της, του πρώην επι-κεφαλής της κοινοβουλευτικήςομάδας του CDU, Φρίντριχ Μερτς,και του σημερινού υπουργού Υγεί-ας Γενς Σπαν.

Η ΑΚΚ έτυχε υποστήριξης απότη Μέρκελ, αλλά και από τις γυ-ναικείες οργανώσεις του Χριστια-νοδημοκρατικού Κόμματος, οι οποί-ες υποστηρίζουν ότι η γυναικείαπαρουσία είναι περιορισμένη στηγερμανική βουλή την Bundestag,της οποίας προεδρεύει ο αντίπαλοςτης καγκελαρίου και θερμός υπο-στηρικτής των δύο ανθυποψηφίωντης ΑΚΚ, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε.

Ο Σόιμπλε προετοίμαζε εδώ και

καιρό την εκδίκησή του προς τηΜέρκελ, η οποία του απόσπασετην προεδρία του CDU το 2000,ενώ λίγο αργότερα απομάκρυνετον Φρ. Μερτς από την προεδρίατης κοινοβουλευτικής ομάδας. Εν-δεικτική είναι η πρόσφατη απο-τυχία της Μέρκελ να εκλέξει τοναρεστό της στη θέση του επικε-φαλής της νέας κοινοβουλευτικήςομάδας.Μετά από το αποτυχημένοαποτέλεσμα, αλλά και τα χαμηλάποσοστά που απέσπασε το CDUστις εκλογές σε ομοσπονδιακάκρατίδια, προπύργια του κόμματος,ο εσωκομματικός πόλεμος υπό τηνηγεσία του Σόιμπλε άρχισε ήδηγια τα καλά. Το περιοδικό der Spie-gel σε κύριο άρθρο του, απευθυ-νόμενο στη καγκελάριο Μέρκελ,της ζητούσε ανοιχτά να φύγει απότην προεδρία του κόμματος, γιανα γίνει μια νέα αρχή, ενώ η εφη-μερίδα Sueddeutsche Zeitung έκα-νε λόγο για αντιπολίτευση στο ίδιοτης το κόμμα.

Τόσο ο εκατομμυριούχος Φρ.Μερτς, ιδιοκτήτης ιδιωτικού αε-

ροπλάνου και εκλεκτός των πλου-σίων, όπως έγραψε το περιοδικόder Stern, όσο και ο νεαρός υπουρ-γός Υγείας, ο οποίος από τα 22 τουχρόνια εκλεγόταν για 4 συνεχόμε-νες θητείεςστη θέση τουβουλευτή,ανήκαν στους σκληροπυρηνικούςκαι πιο φιλελεύθερους υποψήφιους.Και οι δύο υπόσχονταν επαναφοράτων χαμένων ψήφων του CDU προςτο ακροδεξιό κόμμα της Εναλλα-κτικής για τη Γερμανία AfD. Ο Γ.Σπαν λόγω της ομοφυλοφιλίας τουκαι του γάμου με τον σύντροφοτου, ίσως να ενόχλησε αρκετούςσυντηρητικούς ψηφοφόρους τωνχριστιανοδημοκρατών. Η δε σκλη-ρή στάση του Φρ. Μερτς ιδιαίτεραέναντι στο προσφυγικό ζήτημασχολιάστηκε αρνητικά από το ίδιοπεριοδικό.

Η Μέρκελ δεν πτοήθηκε, όμως,ούτε από την εσωκομματική αν-τιπολίτευση ούτε από την κριτικήτων έγκυρων ΜΜΕ.Είχεκρυμμένοάσο στο μανίκι, βγάζοντας στοτραπέζι την υποψηφιότητα τηςΑΚΚ, η οποία «κτύπησε» με τις δη-λώσεις της περί ενός κόμματος τουλαού, το κέντρο των δυσαρεστη-μένων ψηφοφόρων του CDU. Μί-λησε για επαφή με τη βάση τουκόμματος, κάτι που οι δύο ανθυ-ποψήφιοί της άρχισαν να εφαρ-μόζουν στο τέλος της προεκλογικήςπεριόδου. Παρόλο που η ΑΚΚ έχειπιο συντηρητικές απόψεις στοπροσφυγικό ζήτημα από ότι η Μέρ-κελ, παρουσιάζει αρκετά λαϊκά χα-ρακτηριστικά, τα οποία την καθι-στούν αποδεκτή και προσιτή προςτον απλό πολίτη.

Ενάντια στις απόψεις των συν-τηρητικών οπαδών του CDU, πουυποστηρίζουν πως έφτασεο καιρόςνα ηγηθεί του κόμματος μια αν-δρική προσωπικότητα, η Μέρκελκαι η ΑΚΚ επιβλήθηκαν της τριάδαςΣόιμπλε, Μερτς και Σπαν. Η νέαηγέτιδα του CDU πολύ πιθανόν ναείναι και η νέα διάδοχος της Μέρκελστην καγκελαρία το 2021, όταν θαεκπνεύσει η τέταρτη θητεία τηςνυν καγκελαρίου. Η νίκη της ΑΚΚφέρνει, έτσι, το CDU πιο κοντάστη συνεργασία με τους Πράσινουςπαρά με τους Φιλελεύθερους, πουήταν οι εκλεκτοί των δύο ανθυπο-ψηφίων της, όπως ανέφερε εξάλλουη εφημερίδα die Zeit.

Η Μέρκελ μετά τον επίμονοαγώνα, που έκανε για σχηματισμόκυβέρνησης συνασπισμού, κατά-φερε να χαράξει τον δρόμο διαδο-χής της στην εκλεκτή της, αφή-νοντας πίσω το παρελθόν και τηνπροσπάθεια περιθωριοποίησηςτης από τον τέως υπουργό Οικο-νομικών.Η γερμανίδα καγκελάριοςδεν έφυγε πυροβολώντας, αλλάπαίρνοντας εκδίκηση από αυτούςπου την αμφισβητούσαν. Η ίδιαφρόντισε να αφήσει τη δική τηςσφραγίδα στο κόμμα, εκτοπίζονταςτους εσωκομματικούς αντίπαλουςτης, λίγο πριν από την οριστικήέξοδό της.

Ο κ. Άντρος Γ. Καραγιάννης είναι δή-μαρχος Δερύνειας.

43ο φεστιβάλ τσίρκου στο Μονακό.

Ο ι αποκαλύψεις του δικηγόρουΝ. Κληρίδη, καθώς και η πα-ρέμβαση του γενικού εισαγ-

γελέα Κ. Κληρίδη έφεραν στο φωςπολλά νέα στοιχεία για τον τρόποαπονομής της δικαιοσύνης στονησί. Συγγενικές υποθέσεις, νε-ποτισμός, διαπλοκή με συγκεκρι-μένο δικηγορικό γραφείο που ερ-γοδοτεί παιδιά δικαστών του Ανω-τάτου Δικαστηρίου. Ο ίδιος ο γε-νικός εισαγγελέας δίνει τα στοιχείαγια το πώς δικαστικές υποθέσειςγύρω από την κατάρρευση τηςΤράπεζας Κύπρου, οδηγηθήκανσε μηδενικό αποτέλεσμα -όλοι οικατηγορούμενοι, αθώοι! Λοιπόν,η κοινή γνώμη παρακολουθεί αμή-χανη τις συγκλονιστικές καταγ-γελίες. Το σλόγκαν είναι σωστό(«η γυναίκα του Καίσαρα, όχι μόνονα είναι, αλλά και να φαίνεται τί-μια»), αλλά ατελές, καθώς απόμόνο του δεν μάς εξηγεί απολύτωςτίποτε. Θα προσπαθήσω στη συ-νέχεια να δώσω τη δική μου ερ-μηνεία στα πράγματα:

Α. Στην ε/κ κοινότητα εδώ καιδεκαετίες έχει σχηματιστεί μιαπολύ ισχυρή συμμαχία των δυνά-μεων που εκμεταλλεύονται τουπάρχον σύστημα εξουσίας με τονπιο απροκάλυπτο τρόπο. Παρά-γοντες της βιομηχανικής κοινό-τητας (λ.χ. φαρμακέμποροι). Πα-ράγοντες της τουριστικής βιομη-χανίας (λ.χ. ξενοδόχοι στην ΑγίαΝάπα). Παράγοντες που πλούτισαναπό την υπερανάπτυξη της γηςστη Λάρνακα, τη Λεμεσό και τηνΠάφο (λ.χ. επενδύσεις, αναπτύξεις,κατασκευές). Παράγοντες που έκτι-σαν παιχνίδι πάνω στις τ/κ περι-ουσίες στις τρεις ίδιες πόλεις και

επαρχίες, ( λ.χ. Μακένζι, Ακτή τουΚυβερνήτη). Αυτή η συμμαχία ευ-νοεί μια κατάσταση πραγμάτωνπου παρεμποδίζει κάθε αλλαγή,επιδιώκει να διατηρήσει τα κε-κτημένα της.

Β. Τα πιο πάνω στοιχεία ήτανλίγο πολύ γνωστά. Έρχεται τώραο ίδιος ο γενικός εισαγγελέας καιμας πληροφορεί ότι και στην ανώ-τατη βαθμίδα της δικαστικής εξου-σίας, μια παραδικαστική διαδικα-σία έκτιζε αθωώσεις πελατών συγ-κεκριμένου δικηγορικού γραφείουστο οποίο εργοδοτούνταν παιδιάτους! Οι παροικούντες την Ιερου-σαλήμ προφανώς γνώριζαν το παι-χνίδι, εδώ και καιρό. Τώρα το γνω-ρίζει όλη η κοινωνία! Να γιατί τοδικαστικό κατεστημένο ουδέποτετόλμησε μεταρρυθμίσεις, ουδέποτεέθεσε μια διαδικασία για να βελ-τιωθούν παραδόσεις δεκαετιών.«Αγωνίστηκε» όμως για να μηναποκοπούν οι μισθοί των δικαστώνστα χρόνια της τρόικας! «Αγωνί-στηκε» όμως για να μην περάσεικαμιά πρόβλεψη για «ξένο» δικα-στή στις προσπάθειες για επίλυση

του Κυπριακού!Γ. Αυτό το οικονομικό κατεστη-

μένο είναι μια μικρή, αριθμητικάκαι κοινωνικά μειοψηφία. Πώς γί-νεται πλειοψηφία; Πώς είναι σεθέση να επιβάλλει την ατζέντατης; Μα, εν ονόματι της πατρίδας!Εδώ και δεκαετίες αυτή η μικρήαριθμητικά μειοψηφία έχει δημι-ουργήσει ένα αφήγημα που θέλειτην Κύπρο μικρή, αδύναμη, περι-κυκλωμένη από εχθρούς που θέ-λουν να τη φάνε. Έτσι, για να επι-βιώσουμε σε αυτή τη «μικρή γη»,έχουμε ένα «καθήκον»: να συσπει-ρωθούμε γύρω από το υπάρχονσύστημα διοίκησης για να αντέ-ξουμε τους κραδασμούς της μο-ναδικότητάς μας. Αυτό ως συνε-κτική ύλη δεν είναι αρκετό. Γι’αυτό εφευρέθηκε η συνεκτικήύλη, άλλως η uhu της υπόθεσης:η πατριδοκαπηλία!

Δ. Με τη συμβολή ιδιοκτητώνΜΜΕ. Με τη συμβολή της ηγετικήςομάδας της Εκκλησίας. Με τηνεπιβολή συγκεκριμένης ατζένταςστο σχολικό πρόγραμμα. Με την«καθιερωμένη» έγκριση κάθε νέουυπουργού Παιδείας από την εκ-κλησιαστική ιεραρχία. Με τη δι-στακτικότητα και τις φοβίες ηγε-τών της ε/κ κοινότητας. Η παρα-δοσιακή αυτή «πεντάδα» έχει απο-δείξει ότι γνωρίζει πολύ καλά τισημαίνει επένδυση στην αμυντικήτακτική! Γνωρίζει τι σημαίνει μέ-θοδος ελέγχου της κοινής γνώμηςμε επίκληση σε «εθνικούς» κινδύ-νους. Μια μερίδα ε/κ έχει εγκολ-πωθεί αυτή τη στρεβλή θεώρησητων πραγμάτων. Πιστεύει σε ψε-κασμένες θεωρίες, ενώ την ίδιαστιγμή τα μεγάλα ψάρια κάνουν

άνετα τη δουλειά τους και αυτήτη φορά μάς το λέει ο ίδιος ο γε-νικός εισαγγελέας.

Ο κοινός πολίτης συχνά ακούειτα μεγάλα λόγια και μερικές φορέςπείθεται από τη γενναιότητα τωνλέξεων, γιατί δεν προσέχει τη βα-ρύτητα των έργων! Όταν έναςοπαδός της μη λύσης φωνάζει «αςμείνουμε όπως είμαστε», κάποιοιτρίβουν τα χέρια τους από ικανο-ποίηση. Κάποιοι χαμογελούν,«εσείς θα μείνετε όπως είσαστε –εμείς θα μεγαλώνουμε τον έλεγχοτης εξουσίας στο 60% του κυπρια-κού κράτους, χωρίς κανένας ναμπαίνει στα πόδια μας»! Κάποιοιμπορεί να λένε «συνεχίστε, καιεμείς θα σας μαθαίνουμε να αγω-νίζεστε για την ακινησία»!

Ε. Οι αποκαλύψεις των αδελφώνΚληρίδη δίνουν μια πολύ καλή ευ-καιρία για να αναδειχθούν οι πραγ-ματικές προθέσεις ενός κύκλουσυμφερόντων που ταλαιπωρεί τονησί εδώ και δεκαετίες. Η επιρροήτης προκύπτει από τον έλεγχοτμημάτων του συστήματος εξου-σίας στο οικονομικό, μιντιακό καιδικαστικό επίπεδο. Κλειδί για τηναλλαγή είναι να αποκαλυφθεί αυτήη απίθανη «συμμαχία», η οποία«αγωνίζεται» να αφήσει την Κύπροκαθηλωμένη στο χθες, αδιαφο-ρώντας για τα πραγματικά προ-βλήματα του νησιού. Η πλειοψη-φία, ωστόσο, έχει διαφορετικέςπροτεραιότητες! Από τη στιγμήπου αυτή η πλειοψηφία κατανοή-σει τι πραγματικά συμβαίνει, η«συμμαχία» θα καταρρεύσει σανχάρτινος πύργος!

www.larkoslarkou.org.cy

Νεποτισμός και πατριδοκαπηλία Του ΛΑΡΚΟΥ ΛΑΡΚΟΥ

Του ΑΝΔΡΈΑ ΘΕΟΦΆΝΟΥΣ

Π αρά το γεγονός ότι η Βουλήστις 16 Ιουνίου 2017 ψήφισεομόφωνα Νόμο που προβλέ-

πει την εφαρμογή του Γενικού Συ-στήματος Υγείας (ΓεΣΥ), διαπιστώ-νεται ότι ακόμη δεν έχουν γίνει οιαπαραίτητες συμφωνίες με όλα ταεμπλεκόμενα μέρη ούτως ώστε νααρχίσει απρόσκοπτα η υλοποίησήτου. Το παράδοξο είναι ότι ενώυπήρξε ομοφωνία στη Βουλή εμ-φανίζονται τώρα όχι μόνο οι δια-φωνίες, αλλά και τα ζητήματα ταοποία έπρεπε να συζητηθούν εξαντ-λητικά κατά τη διάρκεια των δια-βουλεύσεων που προηγήθηκαν καιόχι παραμονές εφαρμογής του Συ-στήματος Υγείας.

Δυστυχώς δεν είναι η πρώτηφορά που παρατηρείται ένα τέτοιοφαινόμενο, γεγονός που αποτελείσημάδι προχειρότητας και επιπο-λαιότητας. Είναι προφανές ότι ησυμμετοχή της πλειοψηφίας τωνκοινωνικών και επαγγελματικών

εταίρων είναι εκ των ων ουκ άνευγια την επιτυχία του τεράστιου αυ-τού εγχειρήματος. Ενώ όλοι συμ-φωνούν επί της αρχής ότι επιβάλ-λεται η εφαρμογή ενός συστήματοςυγείας, υπάρχουν σοβαρές επιφυ-λάξεις και ενστάσεις, ιδιαίτερα απότον ιατρικό κόσμο του δημόσιουκαι του ιδιωτικού τομέα, καθώς καιαπό ιδιωτικά νοσοκομεία.

Πέραν τούτων δεν μπορεί νααγνοηθεί η οικονομική διάστασητου όλου Σχεδίου. Η αύξηση τωνεισφορών για τις Κοινωνικές Ασφα-λίσεις, καθώς και η επιβολή νέαςφορολογίας για το ΓεΣΥ εξ ορισμούαυξάνουν το κόστος εργασίας. Συγ-κεκριμένα στην περίπτωση του Γε-ΣΥ από την 1η Μαρτίου 2019 (Α’ΦΑΣΗ) οι μισθωτοί θα καταβάλλουν1,70%, οι εργοδότες 1,85% οι αυ-τοεργοδοτούμενοι 2,55% και τοκράτος 1.65%. Από την 1η Μαρτίου2020 (Β’ ΦΑΣΗ) οι αντίστοιχες φο-ρολογίες θα αυξηθούν στο 2,65%

για τους μισθωτούς, 2,90% για τουςεργοδότες, 4% για τους αυτοεργο-δοτούμενους και 4,70% για το κρά-τος. Ενώ θα επιβληθούν οι συγκε-κριμένες φορολογίες με αρνητικέςσυνέπειες για την οικονομική δρα-στηριότητα, την απασχόληση καιτους πραγματικούς διαθέσιμουςμισθούς, δεν είναι σίγουρο ότι θαπροκύψει η ανάλογη αναβάθμισητων υπηρεσιών υγείας. Μεταξύ άλ-

λων, έχει κατατεθεί η άποψη ότιαρκετά από τα προβλήματα πουυφίστανται στα δημόσια νοσοκο-μεία θα μεταφερθούν και στα ιδιω-τικά νοσηλευτήρια. Ένα άλλο επι-χείρημα είναι ότι τα κρατικά νο-σηλευτήρια ακόμη δεν είναι σε θέ-ση να προσαρμοστούν με τη νέακατάσταση πραγμάτων και ότι κιν-δυνεύουν με κατάρρευση εάν δενπροετοιμασθούν κατάλληλα γιατην αυτονόμησή τους.

Επιπλέον, οι συντεχνίες των δη-μοσίων υπαλλήλων αντιδρούν ωςπρος τη φορολόγησή τους με το1,7%, με το επιχείρημα ότι ήδηπληρώνουν το 1,5% για να έχουνδωρεάν περίθαλψη στα κρατικάνοσοκομεία. Από την άλλη ένα μέ-ρος των εργαζομένων στον ιδιωτικόκαι δημόσιο τομέα υποστηρίζει ότιη επιλογή Σχεδίου Υγείας πρέπεινα είναι σε εθελοντική βάση. Μεβάση αυτή την προσέγγιση, εάνένα νοικοκυριό αποφασίσει να επι-

λέξει την ιδιωτική ασφάλιση δενθα πρέπει να του επιβάλλεται καιη συμμετοχή στο ΓεΣΥ.

Εν ολίγοις το όλο ζήτημα δεν πε-ριορίζεται στο θέμα των αμοιβώντων γιατρών. Είναι καλύτερα για τηνΚύπρο να έχει ένα υπερσυγκεντρω-τικό εθνικό σύστημα υγείας ή έναάλλο σύστημα με πολλαπλούς πυ-λώνες; Και ποιες θα είναι οι προεκτά-σεις για την ποιότητα και για το κό-στος των παρεχόμενων υπηρεσιών;Επιπρόσθετα, εγείρεται το ερώτημακατά πόσον οι πολίτες, όπως και οιγιατροί πρέπει να έχουν επιλογές.Δυστυχώς στην περίπτωση του ΓεΣΥδεν προηγήθηκε ο ανάλογος προ-βληματισμός. Το μέγα ζήτημα είναικατά πόσον οι ανάγκες της χώρας,της κοινωνίας και του κάθε πολίτημπορούν να εξυπηρετηθούν καλύ-τερα μέσα από ένα πολυασφαλιστικόή μονοασφαλιστικό σύστημα. Η κάθεχώρα έχει τις ιδιαιτερότητές της. Ηδιεθνής πρακτική υποδεικνύει ότι

σε χώρες που επέλεξαν να στηριχ-θούν αποκλειστικά είτε σε κρατικάείτε σε ιδιωτικά σχέδια υγείας τααποτελέσματα δεν ήταν τα καλύτερα.Η καλύτερη δυνατή προσέγγιση καιγια την Κύπρο θα ήταν η προώθησηενός Σχεδίου που θα στηριζόταν στησυνεργασία μεταξύ δημόσιου καιιδιωτικού τομέα. Όχι με όρους επι-βολής αλλά στη βάση μιας ορθολο-γιστικής οικονομικής προσέγγισηςκαι με σεβασμό της ισοτιμίας όλωντων πολιτών. Έστω και την ύστατη.Και με την απαραίτητη ενίσχυσητων κρατικών νοσοκομείων και άλ-λων νοσηλευτηρίων για τη στήριξητων οικονομικά ασθενέστερων κοι-νωνικών ομάδων.

Ο καθηγητής Ανδρέας Θεοφάνους είναιπρόεδρος του Κυπριακού Κέντρου Ευρω-παϊκών και Διεθνών Υποθέσεων, καθώςκαι του Τμήματος Πολιτικών Επιστημώνκαι Διακυβέρνησης του ΠανεπιστημίουΛευκωσίας.

Σκέψεις και προβληματισμοί για το ΓεΣΥ

<<<<<<

Οι αποκαλύψεις τωναδελφών Κληρίδη δί-νουν μια πολύ καλή ευ-καιρία για να αναδειχ-θούν οι πραγματικέςπροθέσεις ενός κύκλουσυμφερόντων που τα-λαιπωρεί το νησίεδώ και δεκαετίες.

<<<<<<

Το μέγα ζήτημα είναι κα-τά πόσον οι ανάγκες τηςχώρας, της κοινωνίας καιτου κάθε πολίτη μπορούννα εξυπηρετηθούν καλύ-τερα μέσα από ένα πο-λυασφαλιστικό ή μονοα-σφαλιστικό σύστημα.

<<<<<<

Η νέα ηγέτιδα του CDUπολύ πιθανόν να είναικαι η νέα διάδοχος τηςΜέρκελ στην καγκελα-ρία το 2021, όταν θα εκ-πνεύσει η τέταρτη θητείατης νυν καγκελαρίου.

Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η l 15Ε Λ Λ Α Δ ΑΚυριακή 20 Ιανουαρίου 2019

Του ΧΡΙΣΤΟΥ Χ. ΜΥΛΩΝΟΠΟΥΛΟΥ*

Σε ένα ζήτημα τόσο καίριο όπως το«Σκοπιανό», είναι αυτονόητο ότιεπιβάλλεται νηφαλιότητα, με γνώ-μονα τη μεγιστοποίηση του οφέ-λους ή έστω την ελαχιστοποίησητης βλάβης, πάντοτε εντός τωνορίων του εφικτού. O ρεαλισμός,ως εγγύηση βιώσιμων λύσεων, ανα-δεικνύει και την ανάγκη του συμ-βιβασμού. Την εμβέλεια, ωστόσο,ενός συμβιβασμού, μπορούμε ναδούμε καθαρά μόνον αν συνειδη-τοποιήσουμε ποιο είναι το κεντρικόμέγεθος που διακυβεύεται. Με άλλαλόγια: ποιο είναι το τίμημα. Καιεδώ το τίμημα είναι περισσότεροαπό βαρύ: με τη συμφωνία τωνΠρεσπών και όσα αυτή συνεπάγε-ται, προσβάλλεται –ακριβέστερα,ακρωτηριάζεται– η ιστορική μαςταυτότητα.

Το παρελθόν, ως ιστορική δια-δρομή, είναι θεμελιώδες στοιχείοτης ταυτότητας όχι μόνο των λαώναλλά και κάθε φυσικού προσώπου.Σε ατομικό επίπεδο, η προσωπικήιστορία του κάθε συγκεκριμένουανθρώπου προσδιορίζει τη μονα-δικότητα και προσωπικότητά του

και επομένως αποτελεί τη βάσητης αξιοπρέπειας του. Ο άνθρωπος,λέγει ο Γιάσπερς, είναι ιστορικόον, που χωρίς το παρελθόν του δενμπορεί να κατανοηθεί: «Καμία πραγ-ματικότητα», λέει ο ίδιος, «δεν είναιτόσο ουσιώδης για την αυτοσυνει-δησία μας, όσο η Ιστορία μας. Ο,τιβιώνουμε στο παρόν, το κατανο-ούμε πολύ καθαρότερα μέσω τηςΙστορίας μας». Και ο Σαρτρ συμ-πληρώνει: «Είμαστε το παρελθόνμας και το παρόν είναι το παρελθόντου… Χωρίς το παρελθόν μας δενείμαστε εμείς». Επομένως το πα-ρελθόν μας είναι ουσιώδες στοιχείο

της ταυτότητάς μας. Κατά μείζοναλόγο η ιστορική συνέχεια ενός λαούείναι αναπόσπαστο στοιχείο τηςταυτότητάς του. Γι’ αυτό και η ιστο-ρικότητα προστατεύεται νομικάτόσο ως στοιχείο της ταυτότηταςτων λαών όσο και των ατόμων.

Πράγματι, τόσο το διεθνές δίκαιοόσο και οι εθνικές νομοθεσίες προ-στατεύουν την ιστορική ταυτότητατων λαών. Χαρακτηριστικό παρά-δειγμα: πλείστες όσες χώρες θεω-ρούν έγκλημα την άρνηση του Ολο-καυτώματος καθώς και άλλων γε-νοκτονιών. Ετσι, αν κάποιος σή-μερα αρνηθεί ότι συνέβη το Ολο-καύτωμα του εβραϊκού λαού θεω-ρείται –και ορθά!– ότι έχει τελέσειαξιόποινη πράξη. Οχι βέβαια επειδήυπέπεσε σε ένα ιστορικό λάθος.Ούτε, ασφαλώς, επειδή προέβη σεδιατύπωση γνώμης, όταν μάλισταη ελευθερία της έκφρασης προ-στατεύεται από το Σύνταγμα. Αλλάεπειδή πλήττει κάτι πολύ ουσια-στικότερο: το υπερατομικό έννομοαγαθό της ιστορικής ταυτότηταςτου εβραϊκού έθνους. Γι’ αυτό καιη άρνηση ιστορικών γεγονότων,που θέτουν υπό αμφισβήτηση τηνιστορική ταυτότητα ενός λαού

έχουν θεωρηθεί πράξεις ιδιαίτερηςαπαξίας. Οπως γράφει ο ΑλισντερΜάκινταϊρ στο βιβλίο του «AfterVirtue»: «Μπορώ να απαντήσω στοερώτημα “Τι πρέπει να κάνω;” μόνοαν απαντήσω στο προγενέστεροερώτημα: “Σε ποια ιστορία ή ιστο-ρίες διαπιστώνω ότι ανήκω;”… Ηηθική διαβούλευση αφορά περισ-σότερο την ερμηνεία της ιστορίαςτης ζωής μου παρά την άσκησητης βούλησής μου».

Είναι, λοιπόν, αδύνατο να συλ-λάβουμε την έννοια ενός λαού χωρίςτο παρελθόν του, όπως είναι εξίσουαδύνατο να αποστερήσουμε απότο παρελθόν του ένα φυσικό πρό-σωπο, αφού η βλάβη που του προσ-γίγνεται με τη λεγόμενη «κλοπήταυτότητας» («identity theft») προ-σομοιάζει με ηθικό και κοινωνικόθάνατο. Αν για μια στιγμή φαντα-στούμε ότι η Ελλάδα αιφνιδίως κα-τοικήθηκε από έναν άλλο λαό, άσχε-το με την ιστορία των Ελλήνων,αυτός ο νέος λαός δεν θα μπορούσενα αποκαλείται ελληνικός. Ο λαόςείναι η Ιστορία του. Η ιστορικήταυτότητα θα πρέπει επομένως ναείναι σεβαστή ομοιόμορφα και συμ-μέτρως ως προς κάθε αναφορά και

όχι αναλόγως με την πολιτική επιρ-ροή ή άλλα εξωνομικά κριτήρια καισκοπιμότητες.

Η Ιστορία ενός λαού είναι κρίσιμηγια την αυτοσυνειδησία του αλλάκαι για τον προσδιορισμό της θέσηςτου στην κοινωνία των εθνών. Ηεξάλειψη της Ιστορίας του, η προ-σβολή της ιστορικής μνήμης του,μπορεί να έχει εξοντωτικές συνέ-πειες για την ύπαρξη και συνέχειάτου. Οταν μάλιστα η παγκόσμιακοινή γνώμη διαμορφώνεται κατάμέγα μέρος όχι σε πανεπιστημιακέςή σχολικές αίθουσες, αλλά στονανεξέλεγκτο ψηφιακό χώρο τουΔιαδικτύου, όπου ο έλεγχος και ηανασκευή μιας ανακριβούς πληρο-φορίας είναι ισχνή έως αδύνατη,η ιστορική ταυτότητα καθίσταταιακόμη περισσότερο ευάλωτη. Δενείναι τυχαίο το συχνά λεγόμενο,ότι δύο είναι οι αποτελεσματικό-τεροι τρόποι για να επιτευχθεί ηεξαφάνιση ενός λαού: η εξάλειψητης γλώσσας του και η απεμπόλησητης Ιστορίας του.

Η γνώση, κατανόηση και ανά-μνηση σημαντικών ιστορικών γε-γονότων όπως το Ολοκαύτωμα γιατους Εβραίους και, αντίστοιχα,

όπως η ελληνικότητα της Μακε-δονίας, νοουμένης ως ιστορικούμεγέθους και όχι ως γεωγραφικούχώρου, δεν έχουν μόνον ηθικήαξία. Αποτελούν στοιχεία της ταυ-τότητας του εκάστοτε λαού καιεπομένως απαραίτητη προϋπόθεσητης ύπαρξής του. Η πλαστογρά-φηση της Ιστορίας ενός έθνουςκαι η διεργασία λήθης που συνε-πάγεται, είναι αρχή πολιτιστικήςγενοκτονίας και αποτελεί ύπουλη,αποτελεσματική και μη αναστρέ-ψιμη μέθοδο φθοράς εθνοτήτων.

Την ίδια βλάβη, ωστόσο, πουπροκαλεί η άρνηση του Ολοκαυ-τώματος στον εβραϊκό λαό προκαλείκαι στον ελληνικό η παραχώρησητου ονόματος της Μακεδονίας μετη συμφωνία των Πρεσπών: Αλ-λοιώνεται και φαλκιδεύεται η ιστο-ρική μας ταυτότητα και συνέχειάμας. Ο,τι όμως τόσες πολιτισμένεςχώρες προστατεύουν με ποινικέςδιατάξεις για τον λαό του Ισραήλ,εμείς δεν θα πρέπει να το παραχω-ρήσουμε με την υπογραφή μας.

* Ο κ. Χρίστος Χ. Μυλωνόπουλος είναι κα-θηγητής Νομικής Σχολής ΠανεπιστημίουΑθηνών - Δικηγόρος.

Του ΒΑΣΙΛΗ ΝΕΔΟΥ

Πολύ πρινο Ψυχρός Πόλεμος χωρίσειτην Ευρώπη στα δύο, τα Βαλκάνιαήταν για τους Δυτικούς μια εξαιρετικάάβολη περιφέρεια. Παρότι αποτελούνγεωγραφικό τμήμα της Ευρώπης,ουδέποτε κάποια από τις ισχυρέςχώρες της υποηπείρου διεκδίκησε,ούτε βέβαια και κατάφερε, να ασκή-σει μακροπρόθεσμη πολιτική, παράμόνο συγκυριακά. Με μικρές περιό-δους φαινομενικής σταθερότηταςπου οφείλονταν, κατά κύριο λόγο,στη στιβαρότητα εξωτερικής πολι-τικής παρέμβασης. Πάνω σε αυτότο μακραίωνο υπόστρωμα αστάθειαςκαι διαρκών μεταβολών, η συμφωνίατων Πρεσπών ανάμεσα στην Αθήνακαι στα Σκόπια αποτελεί ένα επει-σόδιο το οποίο έχει τη σημασία πουτου προσδίδει η πολιτική συγκυρία,αλλά θα κριθεί, όπως όλα, από τηνΙστορία. Οπως φαίνεται, η επίλυσητης ονοματολογικής διαφοράς ανά-μεσα στην Ελλάδα και στην ΠΓΔΜαποτελεί το πιο εύκολο και «βατό»κομμάτι της εξίσωσης των ΔυτικώνΒαλκανίων. Οσα ακολουθούν είναιαρκετά πιο περίπλοκα.

Η μεγάλη εικόναΗ συμφωνία των Πρεσπών πρα-

κτικά επιβεβαίωσε μια πραγματι-κότητα που είναι ορατή από τηνεποχή της κατάρρευσης του ανα-τολικού μπλοκ. Η σταθερότητα σταΔυτικά Βαλκάνια εξασφαλίζεταιδιότι οι ΗΠΑ ενθαρρύνουν αλλάκαι πιέζουν διαρκώς την Ε.Ε. νααναλάβει δράση. Κάπως έτσι η Βουλ-γαρία, η Ρουμανία και η Κροατίαμπήκαν στην Ε.Ε. Κάπως έτσι η Αλ-βανία έγινε κράτος-μέλος του ΝΑΤΟκαι, με αρκετά μικρότερη θέρμη εκμέρους της Ουάσιγκτον, οι πόρτεςτης Συμμαχίας άνοιξαν και για τοΜαυροβούνιο. Σε αυτή τη φάση,ωστόσο, φαίνεται ότι τουλάχιστονδύο χώρες, η Γερμανία αλλά και ηΑυστρία, δεν κινούνται σε αυτό τοπλαίσιο, αλλά με βάση ανανεωμένοενδιαφέρον για την περιοχή. Γιατην Αυστρία το ενδιαφέρον αυτόείναι ιστορικό και απολύτως φυσικό.Για τη Γερμανία, η μεγάλη γεωγρα-φική ζώνη από το Αιγαίο έως τηΒαλτική έχει, επίσης, παραδοσιακήσημασία, αλλά και ένα νέο στοιχείο,

αυτό της ύπαρξης σημαντικών οι-κονομικών ευκαιριών, ιδίως στουςτομείς των μεταφορών. Στην άλληάκρη αυτής της οδού είναι, βέβαια,η Κίνα, είτε μέσω της παρουσίαςτης στον Πειραιά είτε μέσω της ορ-γανικής ένταξης της βαλκανικήςδιαδρομής στον σχεδιασμό για τηνπροώθηση της πρωτοβουλίας «ΜιαΖώνη - Ενας Δρόμος».

Από αυτή τη μεγάλη εικόνα δενμπορεί να απουσιάζει η Ρωσία, ηοποία, άλλωστε, αποτέλεσε εξαρχήςτον μεγάλο στόχο των ΗΠΑ σε όλατα κράτη της περιοχής που άλλοτεβρισκόταν πίσω από το σιδηρούνπαραπέτασμα. Μέχρι το 2014 καιτην προσάρτηση της Κριμαίας, ηΔύση αντιμετώπιζε τη Ρωσία με αρ-κετά διαφορετικό τρόπο σε σύγκρισημε το 2019. Παρότι άρρητη, έχει επι-κρατήσει η παραδοχή ότι η Ουκρα-νία, ως μαλακό υπογάστριο της Ρω-σίας, θα παραμείνει εκτός των ευ-ρωατλαντικών δομών. Στα Βαλκάνια,

βέβαια, η κατάσταση είναι πολύ δια-φορετική. Η αντίδραση της Μόσχαςστη συμφωνία των Πρεσπών ήτανενδεικτική της ανησυχίας των Ρώ-σων για την υποχώρηση της επιρ-ροής τους σε μια περιοχή που άλλοτεήταν η πίσω αυλή τους. Η παρουσίατου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν στοΒελιγράδι, η συνάντησή του με τονΣέρβο πρόεδρο Αλεξάνταρ Βούτσιτςκαι η πραγματικά ενθουσιώδης υπο-δοχή του έμοιαζαν με εικόνες απόδιαφορετική εποχή. Η Ρωσία έχειφροντίσει να διατηρήσει την πα-ρουσία της στη Σερβία με διάφορουςτρόπους, όπως η πώληση ανεπτυγ-μένων οπλικών συστημάτων και ησυνεργασία σε τομείς όπως η ενέρ-γεια. Οι Σέρβοι έχουν λόγους να

εμπιστεύονται τους Ρώσους καιπρος το παρόν φαίνεται ότι η με-γαλύτερη προτεραιότητά τους είναιη ένταξη στην Ε.Ε. και όχι στο ΝΑ-ΤΟ. Η Βιέννη αλλά και το Βερολίνοαποτελούν συμμάχους της Σερβίαςπρος αυτή την κατεύθυνση.

Οι... λάσπεςΩστόσο, όπως πολύ συχνά έχει

καταγραφεί στα Βαλκάνια, οι γυα-λισμένοι διπλωμάτες πρέπει να αν-ταλλάσσουν τα σκαρπίνια τους μεμπότες Wellingtons για να αποφύ-γουν τις λάσπες. Οπως αυτές πουπεριβάλλουν τα διπλωματικά τενάγηπου πρέπει να διασχίσει η διεθνήςκοινότητα για να κλείσει την εκκρε-μότητα ανάμεσα στη Σερβία και στο

Κόσοβο. Μόλις την Παρασκευή, οπρόεδρος της Βουλής του ΚοσόβουΚάντρι Βέσελι εμφανίζεται να δη-λώνει ότι ο κ. Πούτιν έχει πει στουςομολόγους του σε Πρίστινα και Βε-λιγράδι πως η Μόσχα ίσως αναγνω-ρίσει την ανεξαρτησία του Κοσόβου.Ταυτόχρονα, οι ΗΠΑ φαίνεται ναασκούν σημαντικές πιέσεις προς τοΚόσοβο, αφενός ώστε να καταργή-σουν άμεσα τους δασμούς ύψους100% στα προϊόντα που εισάγονταιαπό τη Σερβία, αφετέρου να επιδεί-ξουν εποικοδομητική στάση στηνπροσπάθεια εξεύρεσης συμβιβασμούμε το Βελιγράδι. Σύμφωνα με ορι-σμένες πληροφορίες, οι ΗΠΑ έχουναπειλήσει την Πρίστινα ακόμα καιμε κυρώσεις. Υπενθυμίζεται ότι επι-

κρατέστερο σενάριο γι’ αυτό τονσυμβιβασμό είναι η ανταλλαγή εδα-φών και, συγκεκριμένα, της περιοχήςτης Μιτρόβιτσα στο βόρειο Κόσοβομε την κοιλάδα του Πρέσεβο στηνότια Σερβία. Πρόκειται για μια λύσηη οποία έχει αντιπάλους, κυρίωςμέσα στο Κόσοβο, που όχι απλώςαντιτίθεται στην ανταλλαγή εδαφών,αλλά συντάσσεται με τη διαπραγ-μάτευση μονομερούς παραχώρησηςτου Πρέσεβο από το Βελιγράδι.

Τα ΤίραναΤο δυναμικό πρόσωπο του αλβα-

νικού εθνικισμού δεν είναι ορατόμόνο σε αυτή την κατεύθυνση. Υπεν-θυμίζεται ότι πριν από λίγες ημέρεςο πρωθυπουργός της Αλβανίας ΕντιΡάμα (υπέρ της ανταλλαγής εδαφών)όρισε ως υπουργό Εξωτερικών τηςχώρας του έναν Κοσοβάρο, τον ΓκεντΤσακάι. Η κίνηση αυτή οδήγησε σεσυνταγματική σύγκρουση με τονπρόεδρο Ιλίρ Μέτα (κατά της αν-ταλλαγής εδαφών), ο οποίος τελικάανάγκασε τον κ. Ράμα να αναλάβειο ίδιος το υπουργείο Εξωτερικών,προκειμένου να αποφύγει ακόμαμία κρίση. Ο θάνατος του ομογενούςΚωνσταντίνου Κατσίφα έφερε στηνεπιφάνεια και τη δυσκολία των Τι-ράνων να ομαλοποιήσουν τη σχέσητους με την Αθήνα. Η τακτική τηςκατάσχεσης ελληνικών περιουσιώνστη Χειμάρρα έχει επεκταθεί και σεάλλα σημεία της χώρας. Μόλις τηνπερασμένη Τρίτη, οι αλβανικές αρχέςγκρέμισαν κτίσμα που ανήκε σε Ελ-ληνες ομογενείς στα Τίρανα, δίχωςνα αναγνωρίζουν τίτλους κυριότηταςδεκαετιών. Το ζήτημα της ελληνικήςεθνικής μειονότητας είναι και τοκύριο «αγκάθι» στην προσπάθεια

επανεκκίνησης των συζητήσεωνγια το κλείσιμο των διαφορών ανά-μεσα στην Αθήνα και στα Τίρανα.

Ακόμα μεγαλύτερο ερώτημα εί-ναι αυτό που συνδέεται με τουςΑλβανούς της ΠΓΔΜ. Η συντρι-πτική πλειονότητά τους τάσσεταιυπέρ της ευρωατλαντικής προ-οπτικής των Σκοπίων, γι’ αυτό καιαντιμετωπίζει θετικά τη συμφωνίατων Πρεσπών αλλά και τον σο-σιαλιστή, Σλαβομακεδόνα πρω-θυπουργό Ζόραν Ζάεφ, η κυβέρ-νηση του οποίου, επιπλέον, νο-μοθέτησε για την αναβάθμιση τουστάτους της αλβανικής γλώσσαςσε μεγάλο μέρος της ΠΓΔΜ. Αυτήη θετική ατμόσφαιρα έχει συμβά-λει σημαντικά στην επιχειρούμενηεπιλογή κοινού υποψηφίου για τιςπροεδρικές εκλογές του Απριλίου,ανάμεσα στους Σοσιαλιστές τουκ. Ζάεφ και στο αλβανικό DUI.Εκτιμάται ότι τα επόμενα χρόνιαοι εντάσεις στην ΠΓΔΜ δεν θα εί-ναι εθνοτικές, αλλά θα αφορούνκυρίως τους Σλαβομακεδόνες, οιοποίοι, ανάλογα με τη στάση τουςστη συμφωνία των Πρεσπών,έχουν χωριστεί, με κύρια ευθύνητου εθνικιστικού VMRO-DPMNE,σε «πατριώτες» και «προδότες της“μακεδονικής” ταυτότητας».

Ως προς τη διευθέτηση της ονο-ματολογικής διαφοράς, σχετικά σιω-πηλή έχει παραμείνει η Σόφια. Επι-σήμως, η κυβέρνηση της Βουλγαρίαςέχει διατηρήσει ουδέτερη στάση,με εξαίρεση τον υπουργό Αμυνας,ο οποίος ανήκει σε ευρεία ομάδασυμπατριωτών του που δεν ανα-γνωρίζουν ότι υφίσταται «μακεδο-νική» γλώσσα. Αλλά αυτό είναι έναάλλο πρόβλημα για την ΠΓΔΜ.

Οι Πρέσπεςκαι η εξίσωσητων ΔυτικώνΒαλκανίωνΗ Ιστορία, οι εξελίξεις και τα μέτωπα

EPA

/ M

AXIM

SH

IPEN

KOV

<<<<<<

Την ίδια βλάβη που προκαλεί η άρνησητου Ολοκαυτώματος στον εβραϊκό λαόπροκαλεί και στον ελληνικό η παραχώρηση του ονόματος της Μακεδονίας.

A Π Ο Ψ Η

Η ιστορική ταυτότητα ως τίμημα

Ενα στοιχείο το οποίο συχνά υποβαθμίζεται είναι ο ρόλος της Τουρκίαςστα Βαλκάνια. Μόλις πριν από λίγες ημέρες και αμέσως μετά την κύρω-ση της συμφωνίας των Πρεσπών από τη Βουλή της ΠΓΔΜ, ο υπουργόςΕξωτερικών Νικόλα Ντιμιτρόφ επισκέφθηκε την Αγκυρα, όπου εκτόςαπό τον ομόλογό του Μεβλούτ Τσαβούσογλου συναντήθηκε με τονπρόεδρο της τουρκικής Εθνοσυνέλευσης Μπιναλί Γιλντιρίμ, τον υπουρ-γό Αμυνας Χουλουσί Ακάρ και συνεργάτες του Ταγίπ Ερντογάν, ο οποί-ος δεν έχει κρύψει την αντίληψή του για τα Βαλκάνια. Σε αυτό το πλαί-σιο η Τουρκία έχει επιχειρήσει οικονομική διείσδυση με επενδύσειςακόμη και σε κρίσιμες υποδομές, όπως τα αεροδρόμια. Στη Βοσνία,στη Βουλγαρία και στην Αλβανία, αλλά και σε χώρες με μικρότεροτουρκικό πληθυσμό, όπως η Σερβία και η ΠΓΔΜ, οι Τούρκοι επενδύουνσημαντικά ποσά προκειμένου να διατηρήσουν ζωντανή κυρίως την πο-λιτιστική κληρονομιά της πάλαι ποτέ Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.Υπενθυμίζεται πως αυτή η διάσταση των «δεσμών» της Τουρκίας με κά-ποιους πληθυσμούς καλλιεργείται και στην Ελλάδα, όπου η θρησκευτι-κή μειονότητα της Θράκης περιγράφεται ως «τουρκική». Μετά την από-πειρα πραξικοπήματος το 2016, η Αγκυρα χρησιμοποιεί ως έναν ακόμημοχλό πίεσης την «παράδοση» γκιουλενιστών που ενδέχεται να ζουνστα Βαλκάνια.

Το παιχνίδι της Τουρκίας στην περιοχή

Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν επισκέφθηκε την εβδομάδα που μας πέρασε το Βελιγράδι, όπου τον υποδέχθηκε ο Σέρβος πρόεδρος Αλεξάνταρ Βούτσιτς.Η Ρωσία έχει φροντίσει να διατηρήσει την παρουσία της στη Σερβία με διάφορους τρόπους, όπως η πώληση σύγχρονων οπλικών συστημάτων.

<<<<<<

Το ενδιαφέρον και τα συμφέροντα Γερμανίας,Αυστρίας, ΗΠΑ καιΡωσίας για την περιοχή,η συμφωνία Αθήνας -Σκοπίων, η Βουλγαρία, ο αλβανικός εθνικισμός,το Κόσοβο και η Σερβία.

15-ELLADA.QXP_Master_cy 1/19/19 12:30 AM Page 15

16 l Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η Ε Λ Λ Α Δ Α

ύσκολα θα φανταζόμασταν,πριν από σχεδόν 30 χρόνιαόταν άρχισαν οι διαδηλώσεις

εναντίον της ονομασίας της «Δη-μοκρατίας της Μακεδονίας», ότι τοζήτημα αυτό όχι μόνο θα μας απα-σχολούσε ακόμη το 2019, αλλά καιότι θα έπαιζε καθοριστικό ρόλο στιςπολιτικές εξελίξεις της χώρας μας.Ποιος θα περίμενε ότι σήμερα θαγινόταν μαζική διαδήλωση στηνπλατεία Συντάγματος εναντίον του«ξεπουλήματος της Μακεδονίας»,ενώ λίγο πιο πέρα θα υπήρχε «αν-τισυγκέντρωση αντιεξουσιαστών»,με όλη την άνεση και ευχέρεια ενόςπαρακράτους που συμβαδίζει με τιςκυβερνητικές θέσεις; Μπορούσαμε,τότε, να φανταστούμε ότι η Ρωσίαθα παρενέβαινε ωμά στα εσωτερικάμας, ζητώντας δημοψήφισμα για τησυμφωνία των Πρεσπών, και ότι οιμοναχοί του Αγίου Ορους θα ζητού-σαν το ίδιο, όπως και ο τέως κυβερ-νητικός εταίρος Καμμένος;

Κι όμως, θα μπορούσαμε. Αυτάφοβόταν ο Κωνσταντίνος Μητσο-τάκης, πρωθυπουργός όταν η σύ-σκεψη των πολιτικών αρχηγών υπότου Προέδρου Κωνσταντίνου Κα-ραμανλή αποφάσισε στις 13 Απρι-

λίου του 1992 ότι η Ελλάδα απέκλειεονομασία της γειτονικής χώρας πουθα συμπεριελάμβανε το όνομα «Μα-κεδονία». Ο Μητσοτάκης φοβότανότι οι μαξιμαλιστικές απαιτήσειςτης Ελλάδας θα οδηγούσαν σε αδιέ-ξοδο, ότι το πρόβλημα θα διαρκούσεγια ακόμη 50 χρόνια, όπως και τοΚυπριακό, σύμφωνα με εξαιρετικόπερυσινό ρεπορτάζ του Βασίλη Νέ-δου («Κ», 4 Φεβρουαρίου, 2018).«Θα αποφασίσουμε κάτι ηρωικό»,φέρεται να είπε ο Μητσοτάκης, «δί-χως καμία διέξοδο». Και προσέθεσεπως «Δεν πρόκειται να βγούμε απότο αδιέξοδο ούτε σε πέντε ούτε σεδέκα χρόνια». Ο Μητσοτάκης, όμως,ενέδωσε, και η Ελλάδα υιοθέτησετη θέση που ανάγκασε επόμενεςκυβερνήσεις να προσπαθούν ναδιαχειριστούν μια ολοένα πιο χα-μένη υπόθεση, καθώς η διεθνήςκοινότητα αναγνώρισε, σχεδόνσύσσωμη, τη «Δημοκρατία της Μα-κεδονίας». Ετσι, διαδοχικές κυβερ-νήσεις προτίμησαν να αφήσουντην υπόθεση στα χέρια μεσολαβητήτων Ηνωμένων Εθνών (όπως, εξάλ-λου, και το Κυπριακό). Μπορούσαννα προσποιούνται ότι ενδιαφέρονταιγια το θέμα χωρίς να συμβιβάζονται.

Oι πολίτες συνήθισαν στην ιδέαότι το «μακεδονικό ζήτημα» μπο-ρούσε να παραμείνει άλυτο αιωνίως,χωρίς συμβιβασμούς.

Σήμερα αναγκαζόμαστε να δια-χειριστούμε τις συνέπειες της ατολ-μίας και της αδράνειας προηγού-μενων κυβερνήσεων αλλά και τηνκυνική κίνηση της τωρινής για νασπείρει διχόνοια και σύγχυση στακόμματα της αντιπολίτευσης καιγια να κερδίσει πόντους στις σχέ-σεις της με τις ΗΠΑ και την Ε.Ε.Ενα σοβαρό θέμα, που απαιτούσεπροσεκτικούς χειρισμούς, αντιμε-τωπίστηκε με τρόπο επιπόλαιο ωςπρος την ουσία του, αλλά αποτε-λεσματικό όσον αφορά την ταραχήπου προκάλεσε. Τώρα, άνθρωποιπου πιστεύουν στην ανάγκη ενόςέντιμου συμβιβασμού με τους γεί-τονες αντιμετωπίζουν το δίλημμαότι υποστηρίζοντας τη Συμφωνίαυποστηρίζουν μια κυβέρνηση πουσυνεχώς προκαλεί διχόνοια (σεαυτό και σε άλλα ζητήματα). Καιόσοι δεν συμφωνούν με τη λύσηαυτή βρίσκονται, εκόντες άκοντες,στο ίδιο στρατόπεδο με τους πιοακραίους εθνικιστές. Στην «Πλα-τεία» του 2011, ο περιορισμένης

επιρροής ΣΥΡΙΖΑ εκμεταλλεύθηκετην οργή για την οικονομική κα-τάρρευση για να διεισδύσει σε ευ-ρύτερα στρώματα, συνυπάρχονταςκαι με τη Χρυσή Αυγή. Σήμερα χρη-σιμοποιεί την οργή για τη συμφωνίατων Πρεσπών για να ταυτίσει όλουςτους αντιπάλους του με τη ΧρυσήΑυγή, θεωρώντας ότι έτσι εξαγνίζειεαυτόν.

Οπως στην οικονομία και στηνκοινωνία πέτυχε να συνθλίψει τημεσαία τάξη, ο ΣΥΡΙΖΑ επιχειρεί ναεξαφανίσει τον μεσαίο χώρο και απότην πολιτική. Ενώ κυβέρνησε μετον Καμμένο επί τέσσερα χρόνια,τώρα κρίνει την «προοδευτικότητα»άλλων με κριτήριο το εάν συνεργά-ζονται μαζί του! Οι χειρισμοί αυτοίμπορεί να εξασφαλίσουν πρόσκαιρεςεπιτυχίες και να παρατείνουν τη θη-τεία της κυβέρνησης λίγο ακόμη,αλλά, προκαλώντας νέα ρήξη, εν-θαρρύνοντας τη ριζοσπαστικοποί-ηση περισσότερων πολιτών, ανοί-γουν νέες πληγές στην κοινωνία.Ας αναλογιστούν τις ευθύνες τουςκαι όσοι συνέβαλαν στο να γίνει το«μακεδονικό ζήτημα» το μάτι τηςβελόνας, από το οποίο η Ελλάδα του21ου αιώνα πρέπει να περάσει.

Δ

Το Μακεδονικό και το μάτι της βελόναςΤου ΝΙΚΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΡΑ

Επικίνδυνες ακρότητεςΤου ΑΛΕΞΗ ΠΑΠΑΧΕΛΑ

σημερινή συγκέντρωση στοΣύνταγμα θα είναι αναμφι-σβήτητα εντυπωσιακή σε όγ-

κο και παλμό. Ως προς αυτό υπάρχειπροηγούμενο ήδη από τη δεκαετίατου ’90, αλλά και κατά την περίοδοασκήσεως της εξουσίας από τηνκυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ και τωνΑΝΕΛ. Θα είναι συγκινητική επί-σης, διότι, πέραν των γυρολόγωνπου ψηφοθηρούν, το αίσθημα τωνπολιτών είναι ειλικρινές, πηγαίοκαι αυθόρμητο. Αλλά ας μην πλα-νώμεθα, θα είναι επί ματαίω.

Η πολιτική τάξη της Ελλάδοςδιατηρεί διαχρονικώς το απόλυτο

δικαίωμα να αποφασίζει ακόμη καιπερί των κρισιμότερων θεμάτων,διότι θεωρεί δεδομένη την ανωρι-μότητα των πολιτών. Δεν υπήρξεποτέ αξιωματική αντιπολίτευσηπου να μην κατηγόρησε την όποιακυβέρνηση πως παραπλάνησε ήεξαπάτησε τον ελληνικό λαό. Αλλάόταν οι πολίτες εξαπατώνται διαρ-κώς από το ένα ή το άλλο κόμμα,δεν είναι προφανώς αρμόδιοι νααναδεικνύουν κυβερνήσεις. Ευτυ-χώς όμως, οι Eλληνες είναι ευφυείςκαι φιλοπαίγμονες, ώστε να αντα-ποδίδουν τα ίσα προς τους πολι-τικούς.

Αλλά για να μη θεωρηθεί ότι ηστήλη αυτή έχει την πρόθεση νακολακεύσει τους πολίτες που θαδιαδηλώσουν σήμερα στο Σύν-ταγμα εναντίον της συμφωνίαςτων Πρεσπών, επισημαίνεταιαπλώς ότι από το 1992 ο συντά-κτης της ήταν υπέρ της αμέσουαναγνωρίσεως του κράτους πουαποσχίσθηκε από τη διαμελιζό-μενη Γιουγκοσλαβία, επεκτείνον-τας την επιρροή της Ελλάδος σεαυτή την περιοχή, όπου παρεμ-

πιπτόντως μεγαλούργησε ένα απότα πλέον δυναμικά στοιχεία τουελληνισμού.

Κάποιοι πολιτικοί επρότειναντη διεξαγωγή δημοψηφίσματοςπριν από την κύρωση της συμ-φωνίας από την ελληνική Βουλή.Αλλά κανένα από τα κόμματα εξου-σίας –του παρελθόντος και τηςσήμερον– δεν καταφεύγει σε δια-δικασίες αμέσου δημοκρατίας,εκτός και εάν έχει τη βεβαιότηταότι θα εξασφαλίσει το επιθυμητόαποτέλεσμα.

Με αυτήν τη «λογική», το ερώ-τημα μπορούσε να είναι εάν οι Ελ-ληνες πολίτες προτιμούν μια λύσημε το όνομα «Βόρεια Μακεδονία»ή απλώς «Μακεδονία», όπως τηνέχουν ήδη αναγνωρίσει περίπου140 χώρες μέλη του ΟΗΕ. Τίποτεδεν μπορεί να αποκλεισθεί σε αυτήτη χώρα του ανορθολογισμού.

Πέραν τούτου, η ιδέα των δη-μοψηφισμάτων είναι απεχθής στηνΕυρωπαϊκή Ενωση, στην οποία δη-λώνουν πίστη και αφοσίωση όλατα κόμματα της χώρας εκτός τουΚΚΕ και της Χρυσής Αυγής. Διότιδημοψηφίσματα διενεργήθηκανσε χώρες της Ε.Ε., και όταν το απο-τέλεσμα δεν ήταν το επιθυμητό,επαναλήφθηκαν.

Ακόμη και στη Βρετανία, τη χώ-ρα με τη μεγαλύτερη παράδοσηαντιπροσωπευτικής δημοκρατίας,το αποτέλεσμα του δημοψηφίσμα-τος αμφισβητείται διότι η διαφοράδεν ήταν συντριπτική υπέρ τουΒrexit και κάποιοι επιμένουν ότιθα πρέπει να επαναληφθεί. Σε αυ-τήν τη «λέσχη» των ευρωπαϊκώνκρατών, οι αποφάσεις λαμβάνονταιόχι απευθείας αλλά εμμέσως – απότις κυβερνήσεις και τη γραφει-οκρατία των Βρυξελλών.

Φωνή βοώντων εις το Σύνταγμα,πλην όμως μη εισακοουμένων, θααντηχήσει σήμερα. Το πλήθος καιτην ένταση της διαμαρτυρίας θατη σταθμίσουν τα κόμματα, πουδιεκδικούν τις ψήφους των διαδη-λωτών. Μόνον που αυτά είναι πολ-λά και τελικώς τα πλέον απορρι-πτικά θα είναι εκείνα που θα επω-φεληθούν στις εθνικές εκλογές,οψέποτε πραγματοποιηθούν.

ΗΤου ΚΩΣΤΑ ΙΟΡΔΑΝΙΔΗ

τραγωδία μας των Ελλήνωνσήμερα είναι ότι αντιλαμβα-νόμαστε τα όσα συμβαίνουν

όχι με τη λογική μας, την κριτικήλειτουργία του νου μας, αλλά μετην παθητική κατανάλωση εντυ-πώσεων. Αυτή η απλή φρασούλα,που μπορεί να την εκλάβει κανείςσαν «σχήμα λόγου» ή έκφρασηρητορική, συνοψίζει μια συλλογικήσυμφορά.

Οσοι αναλαμβάνουν, χρυσο-πληρωμένοι, να μετασκευάσουναυτά που πραγματικά συμβαίνουνσε τεχνουργημένες «εντυπώσεις»,με αντεστραμμένη την εικόνα τηςπραγματικότητας, είναι σπουδαγ-μένοι παραχαράκτες, περιζήτητοιστην «αγορά» –χάρη σε αυτούς οιπαραγωγικές και ανταλλακτικέςσχέσεις έχουν μετασχηματιστείσε αρένα πολυμήχανης πανουργίαςκαι απατεωνίας.

Εχουν την ικανότητα (και τιςτεχνικές) να παρουσιάζουν το «αρ-νητικό» της φωτογραφίας σαν ναείναι το θετικό: το άσπρο μαύρο,το μαύρο άσπρο. Εξουσιάζουν οιαπατεώνες τις τηλεοπτικές οθόνεςπαραμυθιάζοντας με τερατώδηκαμουφλαρισμένα ψεύδη, εκατομ-μύρια πολιτών, έγκαιρα ευνουχι-σμένων από τη σχολική τους «παι-δεία». Οι τηλεοπτικές εντυπώσεις«μεταβολίζονται» άσκεπτα, άκριτα,παθητικά, σε «πολιτικές πεποιθή-σεις».

Ετσι, η πιο χοντροκομμένη ανα-λήθεια παγιώνεται στις συνειδή-σεις σαν ραφινάτη αλήθεια. Ακούνεοι Ελληνες τον κυρίως αυτουργότης πρόσφατης ιεροσυλίας (ασέλ-γειας στην ελληνικότητα της Μα-κεδονίας), πρωθυπουργό Τσίπρα,ή τους νηπιακά μωρόπιστους, προ-

σήλυτους στην ιεροσυλία, βου-λευτές (των ΑΝΕΛ ή του «ποτάμι-ου» αλαλούμ), τους ακούνε νααγλαΐζουν, με διθυραμβικές κενο-λογίες, την καθοδηγούμενη αυτο-χειρία του Ελληνισμού. Και είναισαν να διαβάζουν την Ιστορία τουςμε αντεστραμμένους τους ρόλουςτων ηρώων της:

Είναι σαν να ακούει ο πολίτηςτον Κολοκοτρώνη «να τα βρίσκει»με τον Δράμαλη ή τον Ιμπραΐμκερδίζοντας τον δόλιο έπαινο τηςΙερής Συμμαχίας και την «καλήγειτονία» με τους αδίστακτουςΟθωμανούς. Σαν να ακούει τονΙωάννη Μεταξά να λέει ευπροσή-γορο «ναι» στον Μουσολίνι και ηΕλλάδα να αυτοπροσφέρεται στον«Αξονα» για να είναι αρεστή στουςεπικαιρικά ισχυρούς κερδίζονταςαύξηση του κατά κεφαλήν εισο-δήματος. Ή σαν να ακούει ο Ελ-ληνας σήμερα, ακόμα πιο πίσω,τον μακρινό Λεωνίδα να χλευάζεικάθε ενδεχόμενο αντίστασης στιςΘερμοπύλες, αφού το ΝΑΤΟ καιτο Βερολίνο «επιτέλους θα δια-βούνε».

Δεν είναι ρομαντική εικονολο-γία όλα αυτά – η συλλογική αξιο-πρέπεια δεν προσφέρεται για ψυ-χολογική κατανάλωση. Ζούμε γιαπολλοστή φορά, τα ψηλαφητά συμ-πτώματα αρρώστιας μολυσματικής,

σωστής λοιμικής, που τη λέμε αρ-χομανία, εξουσιολαγνεία. Προσον-τούχοι συνάνθρωποι, αλλά και αδι-κημένες από τη φύση μετριότητες,κερδίζουν στη λοταρία της εμπο-ρευματοποιημένης «δημοκρατίας»το λαχείο των εντυπώσεων και κα-ταλαμβάνουν πόστο εξουσίας.Γεύονται την ηδονή και τη μέθητης δημοσιότητας, των τιμών, τουπλούτου.

Και υπερ-φρονούν ή παρα-φρο-νούν: αρρωσταίνουν βαρειά. Δέ-σμιοι εξάρτησης από τα παραι-σθησιογόνα της ανεξέλεγκτηςισχύος, δεν συστέλλονται όταναυτοδιασύρονται με εξευτελιστικέςπαλινωδίες, βδελυρές ασυνέπειες,σαρδανάπαλες αλλαξοπιστίες.

Τιτλοφορούνται «ριζοσπαστι-κοί» Αριστεριστές, αλλά δεν δι-στάζουν ούτε στιγμή «να γλείψουνεκεί που έφτυναν»: Να ξεπουλή-σουν ιδεολογίες, δόγματα και επα-ναστατικές παντιέρες, να αλλάξουνπολιτική ταυτότητα μέσα σε μιανύχτα, να αγνοήσουν λαϊκό δημο-ψήφισμα που οι ίδιοι προκάλεσαν,να μεταμορφωθούν, με ιλιγγιώδηαδιαντροπιά, σε χαμερπείς λακέδεςτων «Αγορών» και του ΝΑΤΟ, σε«φιλαράκια» της Μέρκελ. Και όλοςαυτός ο αυτεξευτελισμός, μόνογια την ηδονή της εξουσίας.

Θα μπορούσαν να έχουν τον οί-κτο μας, τη συμπόνια που γεννάειένα τέτοιο κατάντημα συνανθρώ-πων μας. Αλλά, όταν για το αλκοο-λίκι τους και μόνο ξεπουλάνε μεάθλια τεχνάσματα πατρώα γη καιπρογονική ιστορία, όταν ατιμάζουνένα πανανθρώπινο θησαύρισμαπολιτισμού, η όποια ανοχή μας γί-νεται συνενοχή. Είναι λογικά ξε-κάθαρο, κραυγαλέα πρόδηλο: Αν

«αναγνωρίζουμε» την ύπαρξη «μα-κεδονικής» εθνότητας και γλώσσας,αναγνωρίζουμε αυτονόητα τη Θεσ-σαλονίκη πρωτεύουσα των «Μα-κεδόνων» και τα σύνορα του σλα-βο-αλβανικού κρατικού συμπιλή-ματος, στη Μελούνα. Αναγνωρί-ζουμε αυτονόητο κρατικό σύμβολοτο άγαλμα του Μεγαλέξανδρουστην κεντρική πλατεία των Σκο-πίων και το αστέρι της Βεργίναςστη σημαία τους.

Στα πλαίσια του παγκοσμιο-ποιημένου σήμερα πολιτισμούτων «προκάτ» εντυπώσεων, ηΙστορία γράφεται όχι από συνε-χιστές του Θουκυδίδη, αλλά από«οργανικούς διανοούμενους» μι-σθωμένους μανδαρίνους των«Αγορών» και του ΝΑΤΟ. Οι Ελ-λαδικοί, ανίατα εθελότυφλοι, πα-θιαζόμαστε μανιασμένοι, για ναεπανεκλεγεί ο επιδεικτικά εξα-γορασμένος Τσίπρας ή ο κραυ-γαλέα ανεπαρκής Κυριάκος. Φώ-φη, Σταύρος, Χρυσαυγίτες καιανίατοι σταλινικοί συμπληρώνουντο σκηνικό της νεκροπομπής.

Περίπου ανάλογο ήταν το σκη-νικό και όταν παραδίδαμε την Ανα-τολική Θράκη στους Τούρκους(μάλλον χωρίς να μας ζητηθεί), τηΒόρεια Ηπειρο στους Αλβανούς,την Ανατολική Ρωμυλία στουςΒουλγάρους, τη Βόρεια Κύπροστους Τούρκους. Πάντοτε έντεχναπολωμένοι σε «ενδοτικούς» και«συνεπείς πατριώτες», πάντοτεπαθιασμένοι από τη φανατισμένηπίστη μας σε «προκάτ» εντυπώ-σεις.

Η διακυβέρνησή μας από συμ-πολίτες μας με αρρωστημένο ψυ-χισμό ήταν συχνά προφανής. Σή-μερα εξόφθαλμη.

ΗOλοταχώς προς τη συμφορά

ς μη διχαστούμε περισσότε-ρο! Εχουμε ήδη διχαστεί πο-λύ τα τελευταία χρόνια. Ο

ΣΥΡΙΖΑ και οι ΑΝΕΛ επένδυσανστο μίσος και στον διχασμό. Εκ-μεταλλεύθηκαν τον σκοτεινό κό-σμο του Διαδικτύου και των μέσωνκοινωνικής δικτύωσης. Πήραντην οργή του κόσμου, της έδωσανφωνή, τη φούντωσαν, την ενί-σχυσαν. Διαπαιδαγώγησαν τουςπολίτες στην αρχή πως δεν υπάρ-χει κανένα όριο στη διαμαρτυρία,ούτε από πλευράς φυσικής βίαςούτε από πλευράς ρητορικής. Καλ-λιέργησαν έναν πρωτόγονο εθνι-κισμό με στόχο τη Γερμανία καιτον ρόλο της στο μνημόνιο. Στο-

χοποίησαν ανθρώπους και μέσαενημέρωσης. Διέσυραν αθώουςμε βάση κουτσομπολιά και μόνον,κρεμώντας τους στα μανταλάκια.

Οταν κάποιοι λίγοι φώναζαν«προσέξτε, μην ταΐζετε το κτήνοςτου λαϊκισμού γιατί στο τέλος θασας δαγκώσει και εσάς με λύσσα»,γελούσαν και μας έλεγαν: «Φο-βάστε, γι’ αυτό τα λέτε». Τώραφοβούνται και οι ίδιοι, καθώςβλέπουν τα δόντια του κτήνους.Συνειδητοποιούν ότι το μίσοςμπορεί ακόμη και να σκοτώσει,όπως συνέβη με τον δήμαρχοτου Γκντανσκ και θα μπορούσεάνετα να έχει συμβεί και στηΘεσσαλονίκη.

Ο πρωθυπουργός έκανε τη με-ταστροφή του. Ηλθε κοντά με τηνκαγκελάριο, η οποία μπορεί μά-

λιστα να θεωρεί «καλύτερα έναςΤσίπρας, παρά ένας Σαλβίνι στονΝότο». Πολύ σωστό. Πίσω τουόμως άφησε όλο το δηλητήριο,όλη την καύσιμη ύλη που έχυσανοι Ταλιμπάν του στο πάτωμα.

Ο μεγάλος κίνδυνος είναι ναχουλιγκανοποιηθούμε όλοι, απόεδώ και από εκεί. Βλέπω ήδη ση-μαντικούς ανθρώπους να παθιά-ζονται χωρίς όρια και να λειτουρ-γούν σαν ανεξέλεγκτα «ντόμπερ-μαν» στον δημόσιο διάλογο. Μπο-ρώ να τους καταλάβω, ειδικάόσους έχουν περάσει το απίστευ-το μπούλινγκ τα τελευταία χρό-νια. Το ζήτημα όμως είναι να μηνκερδίσει η αντιπολίτευση τη μάχητου μίσους, τη μάχη της υπερ-βολής και της ακρότητας, αλλάτη μάχη της επόμενης μέρας. Οιφανατισμένοι είναι μια χαμένηυπόθεση για κάποιους, για άλ-λους, όμως δεδομένοι. Μεγάλομέρος της κοινωνίας είναι μπρο-στά από όλα αυτά και ψάχνει ελ-πίδα και σχέδιο για το αύριο. Δενθέλει άλλο ύβρεις και ακρότητες.Αν θέλει άλλωστε να βρει αυτάτα στοιχεία, θα πάει στους αμιγώςαντισυστημικούς πολιτικούς πουμπορούν να βρίσουν πειστικάκαι χωρίς φραγμούς. Ακόμη καισήμερα που το πολιτικό κέντροαποτελεί είδος προς εξαφάνιση,υπάρχει ένας μεγάλος μεσαίοςχώρος που έχει αλλεργία στηνακρότητα. Η υπόθεση των Σκο-πίων έχει διχάσει τον ελληνικόλαό. Ολοι μας έχουμε άποψη γιατο αν η συμφωνία των Πρεσπώνείναι εθνικά επωφελής ή βλαβερή.Τα τρολ μιλούν, όμως, για ακρο-δεξιούς ή προδότες. Ρίχνουν καιάλλο λάδι στη φωτιά. Διχάζουνακόμη παραπάνω έναν λαό πουείναι ήδη βαθύτατα διχασμένος.Είναι εξαιρετικά σημαντικό ναμη χαθεί η μπάλα στη δημόσιασυζήτηση, και αυτό είναι ευθύνηκυρίως των πολιτικών μας.

Α

Πρέσπες και Σύνταγμα

Kυριακή 20 Ιανουαρίου 2019

ΕΠΙΦΥΛΛΙΔΑ / Tου ΧΡΗΣΤΟΥ ΓΙΑΝΝΑΡΑΣΚ

IΤΣΟ

ΤΟΥ

HΛI

Α M

ΑΚΡΗ

. im

akri

s@ka

thim

erin

i. gr

<<<<<<

Το ζήτημα είναι να μηνκερδίσει η αντιπολίτευ-ση τη μάχη του μίσους,τη μάχη της υπερβολής,αλλά τη μάχη της επόμενης μέρας.

<<<<<<

«Μακεδονική» εθνότητα και γλώσσασυνεπάγεται πρωτεύου-σα των «Μακεδόνων»τη Θεσσαλονίκη

<<<<<<

Δημοψηφίσματα διενεργήθηκαν σε χώρες της Ε.Ε. και όταντο αποτέλεσμα δεν ήταντο επιθυμητό, επαναλή-φθηκαν.

Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η l 17Ε Λ Λ Α Δ ΑΚυριακή 20 Ιανουαρίου 2019

Του ΠΑΥΛΟΥ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ

Στις 21 Ιουνίου 2013 ο Φώτης Κου-βέλης ανακοίνωσε την αποχώρησητης ΔΗΜΑΡ από την κυβέρνησηΣαμαρά με αφορμή την απόφασητου τότε πρωθυπουργού για τηδιακοπή λειτουργίας της ΕΡΤ. Μετάτην απόσυρση της εμπιστοσύνηςτων 17 βουλευτών της ΔΗΜΑΡ, ηκυβέρνηση Σαμαρά υποστηριζόταναπό 161 βουλευτές – 128 της Ν.Δ.και 33 του ΠΑΣΟΚ του ΕυάγγελουΒενιζέλου. Τα δύο κόμματα είχαναποσπάσει συνολικά 41,96% μόλιςπριν από έναν χρόνο, στις εκλογέςτης 17ης Ιουνίου 2012. Και όμως,η αποχώρηση της «αριστερής συ-νιστώσας» θεωρήθηκε μέγα πλήγμαγια τη «μνημονιακή κυβέρνηση».Το ζήτημα προφανώς δεν ήταν θε-σμικό, αλλά πολιτικό. Η στέρησητης αριστερής νομιμοποίησης κα-θιστούσε την κυβέρνηση ευάλωτηστην αντιμνημονιακή ομοβροντίατου ΣΥΡΙΖΑ.

Πεντέμισι χρόνια μετά, η υπερ-μνημονιακή (με τη βούλα της κ.Μέρκελ) κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, πουαπέσπασε μόλις 35,46% στις εκλογέςτου Σεπτεμβρίου 2015 δεν αισθά-νεται απειλούμενη, παρά το γεγονόςότι στηρίζεται πλέον μόνον σε 145βουλευτές και σε 6 ακόμα ψήφουςανεξάρτητων βουλευτών. Ο κ. Βε-νιζέλος δεν δίστασε να καταγγείλειαπό το βήμα της Βουλής, την πε-ρασμένη Τετάρτη, «φαινόμεναακραίας θεσμικής παρακμής, ταοποία καταλήγουν στο να σχημα-τιστεί μία τεχνητή κοινοβουλευτικήπλειοψηφία πολιτικών ρεταλιών».

Ο πρώην υπουργός και πρόεδροςτου ΠΑΣΟΚ απαντούσε στην επί-θεση του κ. Τσίπρα, ο οποίος είπεότι η κυβέρνηση του κ. Λουκά Πα-παδήμου (Νοέμβριος 2011-Απρίλιος2012) δεν είχε ουδεμία νομιμοποί-ηση. Ο πρωθυπουργός θεώρησεασήμαντη λεπτομέρεια το γεγονόςότι η κυβέρνηση Παπαδήμου στη-

ρίχθηκε από τρία κόμματα (ΠΑΣΟΚ,Ν.Δ., ΛΑΟΣ) και έλαβε ψήφο εμπι-στοσύνης από 255 βουλευτές. Λίγοαργότερα το ίδιο βράδυ, η κυβέρ-νηση Τσίπρα έλαβε ψήφο εμπιστο-σύνης μόλις από 151 βουλευτές.Οι πέντε από τους έξι βουλευτέςπου προστέθηκαν στους 145 τουΣΥΡΙΖΑ προεξοφλείται ότι θα ψη-φίσουν και τη συμφωνία των Πρε-σπών και εντάσσονται πλέον στονσκληρό πυρήνα της συμμαχίαςτων προθύμων υποστηρικτών τηςκυβέρνησης.

Οι μεταγραφέςΚορυφαία «μεταγραφή» του ΣΥ-

ΡΙΖΑ είναι ο βουλευτής Ηρακλείουτου Ποταμιού Σπύρος Δανέλλης.Ο κ. Δανέλλης προέρχεται από τονΣυνασπισμό της δεκαετίας του ’90,του οποίου διετέλεσε βουλευτήςτην περίοδο 1996-2000, ενώ ως νε-ολαίος υπήρξε μέλος της Σοσιαλι-στικής Πορείας (1976-1978) τουΝίκου Κωνσταντόπουλου. Τη δε-καετία του 2000 είχε μετακινηθείεγγύτερα στο ΠΑΣΟΚ και έτσι κα-τόρθωσε να εκλεγεί δήμαρχος Χερ-σονήσου στην Κρήτη. Με το έργοτου κέρδισε την προσοχή του Γιώρ-γου Παπανδρέου, ο οποίος αναζη-τούσε νέα ταλέντα για την ανανέ-ωση του Κινήματος, με αποτέλεσμανα διοριστεί σε εκλόγιμη θέση στηλίστα των ευρωεκλογών του 2009.

Ο κ. Δανέλλης προφανώς δια-φωνεί με όσους εντοπίζουν χαρα-κτηριστικά ανικανότητας, αυταρ-χισμού και καθεστωτισμού στηνκυβέρνηση και το έδειξε εμπράκτωςεγκαταλείποντας το Ποτάμι καιεπιστρέφοντας στον φυσικό τουχώρο, την Αριστερά, παρά το γε-γονός ότι επισήμως συγκαταλέγεταιστους ανεξάρτητους βουλευτές.

Ετερη μεταγραφή είναι η Κατε-ρίνα Παπακώστα, η οποία υπήρξεβουλευτής της Ν.Δ. και μόνιμη πα-ρουσία στα τηλεπαράθυρα από το2000 όταν πέρασε για πρώτη φορά

το κατώφλι του Κοινοβουλίου. ΤονΟκτώβριο του 2017 διαγράφηκεαπό τη Ν.Δ. λόγω της σύγκρουσήςτης με τον Αδωνι Γεωργιάδη. Μικρότο κακό. Ο Πάνος Καμμένος είχεήδη αναλάβει τις συστάσεις με τον

κ. Τσίπρα, ενώ η έμπειρη πολιτικόςέσπευσε να δημιουργήσει το δικότης όχημα, την Πολιτική Ορμή,προκειμένου να καλύψει την από-σταση ώς την Αριστερά. Η υπουρ-γοποίηση της «ορμητικής» βου-λευτού είναι ίσως το μόνο θέμαστο οποίο έχουν συμφωνήσει ο κ.Σαμαράς και ο κ. Τσίπρας. Ο κ. Σα-μαράς τοποθέτησε την κ. Παπα-κώστα υφυπουργό Υγείας το 2014και ο κ. Τσίπρας υφυπουργό Προ-στασίας του Πολίτη το 2018.

Μια άλλη φυσιογνωμία της Ν.Δ.και στη συνέχεια των ΑΝΕΛ είναιη μακροβιότερη υπουργός Τουρι-σμού, η κ. Ελενα Κουντουρά, ηοποία από τον Ιανουάριο του 2015

διακονεί αδιαλείπτως τη «βαριάβιομηχανία» της χώρας μας. Η κ.Κουντουρά κατόρθωσε να διατη-ρήσει άθικτη τη συντηρητική ιδε-ολογία της παρά την επιτυχημένησταδιοδρομία της στον ιδιαίτεραφιλελεύθερο χώρο του μόντελινγκστα βάθη της δεκαετίας του ’90.Εξαίρεση σε μια μοναχική πορείασυνέπειας στην υπεράσπιση πα-ραδοσιακών πατριωτικών πεποι-θήσεων αναμένεται να αποτελέσειη ψήφος της υπέρ της συμφωνίαςτων Πρεσπών.

Ο Η΄ αντιπρόεδρος της ΒουλήςΚώστας Ζουράρις, παρότι «Ανεξάρ-τητος Ελλην», παρείχε ψήφο εμπι-στοσύνης στην κυβέρνηση με το

επιχείρημα ότι ήθελε να επιβρα-βεύσει την αριστερή φυσιογνωμίατης – αλλά δεν προτίθεται να ψη-φίσει τις Πρέσπες. Η σουρεαλιστικήσκέψη του καθηγητή, που παρα-μένει βουλευτής των ΑΝΕΛ, απο-δείχθηκε χρήσιμη για τον ΠάνοΚαμμένο που έψαχνε έναν τρόπογια να συνδράμει τον κ. Τσίπραχωρίς να στηρίξει τις Πρέσπες καιχωρίς να εκτεθεί ο ίδιος.

Aναζητείται έναςΔύο άλλοι μέχρι πρότινος «Ανε-

ξάρτητοι Ελληνες», ο υφυπουργόςΑγροτικής Ανάπτυξης Βασίλης Κόκ-καλης και ο Θανάσης Παπαχριστό-πουλος δηλώνουν πλέον μόνον «Ανε-ξάρτητοι» αφού αποχώρησαν απότην κοινοβουλευτική ομάδα τουκόμματος που τους ανέδειξε και εν-τάσσονται στους ανεξάρτητους. Ηεμπιστοσύνη τους στην κυβέρνησηαναμένεται να επισφραγιστεί απότην υποστήριξη της πολύκροτηςσυμφωνίας.

Συνεπώς, ο κ. Τσίπρας φέρεταινα διαθέτει 150 βουλευτές που θαπολεμήσουν στη Βουλή «υπέρ Πρε-σπών και εστιών» και αναζητεί του-λάχιστον έναν ακόμη. Δεν φαίνεταινα ανησυχεί. Σύμφωνα με τις υπάρ-χουσες ενδείξεις το απαραίτητοπρόσθετο ύδωρ στις λίμνες των Πρε-σπών αναμένεται να εισρεύσει απότο Ποτάμι με τις ψήφους των κ.Σταύρου Θεοδωράκη, Σπύρου Λυ-κούδη και Γιώργου Μαυρωτά, ενώδεν αποκλείεται και το «Ναι» τουεπικεφαλής της ΔΗΜΑΡ ΘανάσηΘεοχαρόπουλου.

Αλλωστε, ο ιδρυτής του Ποταμιούέχει εκφράσει την υποστήριξή τουστις προσπάθειες επίλυσης καθ’όλη τη διάρκεια των διαπραγματεύ-σεων, ενώ η θετική ψήφος του μάλ-λον θα προκαλέσει ανακούφισηστους πολιτικούς φίλους του, αφούέτσι η «καυτή πατάτα» δεν θα πε-ράσει στα χέρια της επόμενης κυ-βέρνησης.

Του Κ.Π. ΠΑΠΑΔΙΟΧΟΥ

Σε θρυαλίδα εξελίξεων έχει αναδειχθείη συμφωνία των Πρεσπών, καθώς,πέραν της ανασύνθεσης της κυβερ-νητικής πλειοψηφίας, λόγω της απο-χώρησης του Πάνου Καμμένου, συ-νεχίζει να ρίχνει βαριά τη σκιά τηςστο πολιτικό σκηνικό: Η διασφάλισηάνω των 150 «ναι» στην εντός τηςπροσεχούς εβδομάδος ψηφοφορίαγια την κύρωση της Συμφωνίας θαοριοθετήσει πλήρως τα «μέτωπα»μεταξύ ΣΥΡΙΖΑ και Ν.Δ. Παράλληλα,θα δρομολογήσει εξελίξεις στο Ποτάμικαι ενδεχομένως στο ΚΙΝΑΛ, πουήδη πιέζονται ασφυκτικά, από την«εκκόλαψη» ενός νέου δικομματι-σμού, με τον πρωθυπουργό ΑλέξηΤσίπρα να κινείται σταθερά με στρα-τηγική κάλυψης ενός τμήματος τουπολιτικού κέντρου.

Τέλος, με φόντο και το σημερινόσυλλαλητήριο, η επίδραση που θαέχει η Συμφωνία στις διαθέσεις τηςκοινής γνώμης θα είναι επίσης κρί-σιμη, καθώς η χώρα βρίσκεται σε οι-ονεί προεκλογική περίοδο και οι δη-μοσκοπήσεις του Μαρτίου θα βαρύ-νουν καταλυτικά στην απόφαση τουπρωθυπουργού να οδηγήσει τη χώρασε εκλογές τον Μάιο ή να επιχειρήσεινα εξαντλήσει την τετραετία.

Η μάχη για τους «151»Το Μέγαρο Μαξίμου όλο το προ-

ηγούμενο διάστημα διατυμπάνιζεότι η συμφωνία των Πρεσπών «πρέ-πει» να κυρωθεί με 151 ψήφους,αφήνοντας ανοικτά όλα τα ενδεχό-μενα στην περίπτωση που ο συγ-κεκριμένος στόχος δεν ήταν δυνατό

να επιτευχθεί. Ομως, σύμφωνα μεπληροφορίες, ο κ. Τσίπρας θα προ-χωρούσε στην κύρωση της Συμφω-νίας ακόμη και με απλή πλειοψηφία,αποσυνδέοντάς την από την επι-τάχυνση των πολιτικών εξελίξεωνκαι την προκήρυξη εκλογών σε «εύ-θετο» χρόνο, όπως είχε πράξει μετην ψήφο εμπιστοσύνης προς τηνκυβέρνηση.

Η «θολή» εικόνα για τις κινήσειςτου πρωθυπουργού αποτελεί, επίτης ουσίας, έναν τακτικισμό με στό-χο να μεταδοθεί εικόνα πολιτικήςηγεμονίας του κ. Τσίπρα μετά τηνψηφοφορία. Εξάλλου, σύμφωνα μετην αριθμητική του Μεγάρου Μα-ξίμου, τα «ναι» για τις Πρέσπες έχουνφθάσει ήδη τα 151: Στους 145 βου-λευτές του ΣΥΡΙΖΑ αθροίζονται,πλέον, οι προερχόμενοι από τουςΑΝΕΛ Ελενα Κουντουρά και Θανά-σης Παπαχριστόπουλος, η ΚατερίναΠαπακώστα και ο Σπύρος Δανέλλης,που διεγράφη από το Ποτάμι καιέδωσε ψήφο εμπιστοσύνης προςτην κυβέρνηση. Επίσης, μετά καιτο Πολιτικό Συμβούλιο του Ποτα-μιού, καθίσταται σαφές ότι θα υπερ-ψηφίσουν οι Σταύρος Θεοδωράκηςκαι Γιώργος Μαυρωτάς. Μάλιστα,οι θετικές ψήφοι στις Πρέσπες μπο-ρεί να ανέλθουν σε 153, καθώς είναιπολύ πιθανό υπέρ της Συμφωνίαςνα ταχθούν τόσο ο Σπύρος Λυκού-δης, που δεν ανήκει οργανικά στοΠοτάμι, όσο και ο Θανάσης Θεοχα-ρόπουλος της ΔΗΜΑΡ.

Η συμφωνία των Πρεσπών οδηγείόμως και σε ευρύτερη αναδιάταξητου πολιτικού σκηνικού, καθώς διεμ-βολίζει τα μικρότερα κόμματα: Οι

ΑΝΕΛ επί της ουσίας διασπάστηκαντην περασμένη εβδομάδα, με όχηματην παροχή ψήφου εμπιστοσύνηςπρος την κυβέρνηση. Πάντως, ο κ.Τσίπρας μπορεί να πέτυχε τον στόχοτης παραμονής στην εξουσία με

«καθαρή» κοινοβουλευτική πλει-οψηφία, αλλά είναι σαφές πως εφεξήςθα έχει απέναντί του τον μέχρι πρό-τινος κυβερνητικό του εταίρο ΠάνοΚαμμένο, που σχεδόν προεξοφλείταιπως –με τους ΑΝΕΛ να χάνουν τοναγώνα επιβίωσης στις προσεχείςεκλογές– θα λειτουργήσει ως ωρο-λογιακή βόμβα για το Μέγαρο Μα-ξίμου. Ηδη, ο τέως υπουργός Αμυναςκατηγόρησε τον πρωθυπουργό ότιαθέτησε δις τις δεσμεύσεις του γιατον χρόνο κύρωσης της συμφωνίαςτων Πρεσπών, ενώ διατύπωσε, μέσωTwitter, βαρύτατους υπαινιγμούςκατά του πρώην υπουργού Εξωτε-ρικών Νίκου Κοτζιά.

Το δεύτερο κόμμα που έχει εισέλθεισε «μέγγενη» είναι το Ποτάμι. Ωςγνωστόν, οι Γιώργος Αμυράς και Γρη-

γόρης Ψαριανός θα καταψηφίσουντη Συμφωνία, ενώ πιέζουν για σύμ-πλευση με τη Ν.Δ. ενόψει των επερ-χόμενων εκλογών. Οπως λέγεται,ακόμη και εάν παραμείνουν επί τουπαρόντος στο Ποτάμι, προκειμένουνα διατηρήσει το κόμμα την Κοινο-βουλευτική Ομάδα του, μέσα στοεπόμενο δίμηνο θα ζητήσουν να ξε-καθαρίσει πλήρως το τοπίο, καθώςστη συνέχεια θα είναι εξαιρετικάδύσκολο να ανοίξουν για τους ίδιουςοι πόρτες της Ν.Δ.

Τέλος, αναταράξεις εκδηλώνονταικαι στο ΚΙΝΑΛ, όπου η «ανοχή» προςτον επικεφαλής της ΔΗΜΑΡ ΘανάσηΘεοχαρόπουλο φθάνει μέχρι τηναποχή ή το «παρών» στην επερχό-μενη ψηφοφορία. Αντιθέτως, το «ναι»θα οδηγήσει στη διαγραφή του.

<<<<<<

Εάν ο κ. Τσίπρας εκτιμήσει ότι η διαφορά με τη Ν.Δ. στις ευρωε-κλογές είναι διαχειρίσι-μη, τότε θα εξαντλήσειτην τετραετία. Διαφορετι-κά, θα πάει σε πολλαπλέςκάλπες τον Μάιο.

<<<<<<

Οι πέντε από τους έξιβουλευτές που προστέ-θηκαν στους 145 του ΣΥΡΙΖΑ προεξο-φλείται ότι θα ψηφίσουν και τη συμφωνία των Πρεσπών.

Τα πάνω κάτω στο πολιτικό σκηνικό λόγωΠρεσπώνΗ πόλωση και η αριθμητική του Μαξίμου

Η συμμαχία των προθύμων του κ. Τσίπρα υπέρ Πρεσπών και εστιών

Σπύρος Δανέλλης Κατερίνα Παπακώστα Ελενα Κουντουρά

ΑΠΕ-

ΜΠ

Ε /

ΣΥΜ

ΕΛΑ

ΠΑΝ

ΤΖΑΡ

ΤΖΗ

ΑΠΕ-

ΜΠ

Ε /

ΠΑΝ

ΤΕΛΗ

Σ ΣΑ

ΪΤΑΣ

ΑΠΕ-

ΜΠ

Ε /

ΣΥΜ

ΕΛΑ

ΠΑΝ

ΤΖΑΡ

ΤΖΗ

ΑΠΕ-

ΜΠ

Ε /

ΣΥΜ

ΕΛΑ

ΠΑΝ

ΤΖΑΡ

ΤΖΗ

ΑΠΕ-

ΜΠ

Ε

ΑΠΕ-

ΜΠ

Ε /

ΠΑΝ

ΤΕΛΗ

Σ ΣΑ

ΪΤΑΣ

Με φόντο το σημερινό συλλαλητήριο (φωτ. από το αντίστοιχο περυσινό), η επίδραση που θα έχει η συμφωνία στιςδιαθέσεις της κοινής γνώμης θα είναι κρίσιμη, καθώς η χώρα βρίσκεται σε οιονεί προεκλογική περίοδο και οι δημο-σκοπήσεις του Μαρτίου θα βαρύνουν καταλυτικά στην απόφαση του πρωθυπουργού για την ημερομηνία των εκλογών.

ΑΠΕ-

ΜΠ

Ε

Αντιθέτως, η Νέα Δημο-κρατία αποκομίζει οφέληαπό τις πολιτικές εξελίξεις,παρότι θα βρεθεί ενώπιονδιλημμάτων όταν θα έλθειπρος κύρωση όχι η συμ-φωνία, αλλά το πρωτόκολ-λο εισδοχής της γειτονικήςχώρας στο ΝΑΤΟ. Η Ν.Δ.αποκλείεται να υπερψηφί-σει το πρωτόκολλο και θακινηθεί μεταξύ «όχι» καιαποχής. Σημειώνεται, τέ-λος, ότι η συμφωνία τωνΠρεσπών θα είναι μία απότις παραμέτρους που θαδιαμορφώσουν το πολιτικόκλίμα του Μαρτίου, όποτεκαι ο κ. Τσίπρας θα λάβει τιςαποφάσεις του για προ-σφυγή στις κάλπες. Εάνεκτιμήσει ότι η διαφορά μετη Ν.Δ. στις ευρωεκλογέςθα είναι διαχειρίσιμη, οπρωθυπουργός θα κινηθείστην κατεύθυνση της εξάντ-λησης της τετραετίας. Σεδιαφορετική περίπτωση, θαοδηγήσει τη χώρα σε πολ-λαπλές κάλπες τον Μάιο. Εξάλλου, η ατζέντα πουέχει προτάξει –αναθεώρη-ση, κατώτατος μισθός, προ-στασία πρώτης κατοικίας,επιδότηση ενοικίου– θαυλοποιηθεί μέσα στο επό-μενο δίμηνο. Τέλος, αμέσωςμετά την κύρωση των Πρε-σπών ανοίγει ο δρόμος γιατον ανασχηματισμό της κυ-βέρνησης, που είναι επιβε-βλημένος μετά την αποχώ-ρηση των ΑΝΕΛ και τις υπο-ψηφιότητες των ΝάσουΗλιόπουλου και ΚατερίναςΝοτοπούλου στους δήμουςτης Αθήνας και της Θεσσα-λονίκης αντιστοίχως. Εάν οκ. Τσίπρας έχει ισχυρές«εφεδρείες» που θα σημα-τοδοτούν κεντροαριστερόάνοιγμα του ΣΥΡΙΖΑ, οι αλ-λαγές στο κυβερνητικό σχή-μα θα είναι ουσιαστικές. Σεδιαφορετική περίπτωση, οπρωθυπουργός θα προχω-ρήσει σε συμπληρωματικέςκινήσεις.

Και στο βάθοςανασχηματισμός

Κώστας Ζουράρις Βασίλης Κόκκαλης Θανάσης Παπαχριστόπουλος

18 l Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η Ε Λ Λ Α Δ Α Kυριακή 20 Ιανουαρίου 2019

Της ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΙΑΣ ΠΕΛΩΝΗ

Το οπλοστάσιό της για τη «μητέρατη μαχών», τη συζήτηση και τηνψηφοφορία για τη συμφωνία τωνΠρεσπών στη Βουλή, ετοιμάζει ηΝ.Δ., καθώς στόχευση του τρίτουορόφου της Πειραιώς είναι να ανα-δειχθεί με «ακλόνητα», όπως λένε,επιχειρήματα ότι καταψηφίζει μιασυμφωνία που είναι κακή – μιασυμφωνία που, όπως είπε το βράδυτης Παρασκευής από το Ηράκλειοτης Κρήτης ο Κυριάκος Μητσοτά-κης, δεν κλείνει μια παλιά πληγή,αλλά ανοίγει νέες και στις δύο χώ-ρες, καθώς είναι γεμάτη «παγίδες»,εξ ου και την καταψηφίζει.

Υπό αυτό το πρίσμα, αναμένεταινα αναδειχθούν όλες οι πτυχέςτης συμφωνίας, με αιχμή βέβαιατα ζητήματα της «μακεδονικήςγλώσσας» και «μακεδονικής υπη-κοότητας/εθνικότητας», ωστόσοβασικό επιχείρημα της αξιωματι-κής αντιπολίτευσης θα είναι ότισε μια διεθνή συγκυρία που ήτανευνοϊκή για την Ελλάδα θα μπο-ρούσε να είχε επιτευχθεί καλύτερησυμφωνία. Και αυτό διότι, όπωςεπανειλημμένως έχει υπογραμμί-σει ο κ. Μητσοτάκης, καμία απότις προηγούμενες κυβερνήσειςδεν είχε «διανοηθεί» να παραχω-ρήσει «μακεδονική» εθνότητα καιγλώσσα, κάτι που έκανε η σημε-ρινή κυβέρνηση.

Η Ν.Δ. αναμένεται δε να υπο-γραμμίσει ότι είναι «ανήκουστο» τογεγονός ότι η κυβέρνηση δεν εκ-μεταλλεύθηκε την ευνοϊκή για αυ-τή συγκυρία και δεν αξιοποίησετη διεθνή πίεση προς τα Σκόπιαστη διαπραγμάτευσή της με τηνάλλη πλευρά για να πετύχει ένααποτέλεσμα «επ’ ωφελεία των εθνι-κών συμφερόντων». Αναμένεταινα θυμίσει δε –και με συγκεκριμέναστοιχεία– ότι η πίεση στο ζήτηματης «μακεδονικής» γλώσσας καιεθνότητας υπήρξε διαχρονική απότο 2008.

Μετά την ολοκλήρωση της συ-ζήτησης για την ψήφο εμπιστοσύ-νης προς την κυβέρνηση, εξάλλου,έγινε ειδική σύσκεψη υπό τον κ.Μητσοτάκη στο Μοσχάτο, στηνοποία, πλην στενών του συνεργα-τών, μετείχαν και ειδικοί γύρω από

το θέμα. Οι γραμμές της Ν.Δ. σκια-γραφήθηκαν ήδη στην πρώτη τηςαντίδραση έναντι της ρηματικήςδιακοίνωσης, την οποία ο ΑλέξηςΤσίπρας έβγαλε και διάβασε περί-που ως άσο στο μανίκι του το βράδυτης περασμένης Τετάρτης στην αί-θουσα της Ολομέλειας. Η Ν.Δ. δια-μήνυσε ότι το εν λόγω κείμενο όχιμόνο δεν βελτιώνει, αλλά επιδει-νώνει τις ήδη προβληματικές ανα-φορές που περιέχονται στη συμ-φωνία και αφορούν τα επίμαχα ζη-τήματα της γλώσσας –την οποίαγια πρώτη φορά η ελληνική πλευράαναγνωρίζει ως «μακεδονική»– καιτης ταυτότητας (παρά το επιχείρηματου κ. Τσίπρα περί «υπηκοότητας»),ενώ επέμεινε στη διπλή αναφοράσε «μακεδονικό λαό».

Στην Πειραιώς, μάλιστα, θεωρούνότι και άλλες πτυχές των συνεπειώντης συμφωνίας δεν έχουν αναδειχ-θεί. Μία από αυτές, όπως σημείωνεστέλεχος της Πειραιώς, είναι το«ανατριχιαστικό» προοίμιο τουσυντάγματος της γειτονικής χώρας,αλλά και η συνολική εκτίμηση τηςΝ.Δ. ότι η συμφωνία τροφοδοτείτον αλυτρωτισμό. «Οταν, από τημια, αναγνωρίζεται Βόρεια Μακε-δονία και οι κάτοικοί της ονομά-

ζονται σκέτο “Μακεδόνες” και όχι“Βορειομακεδόνες”, αφήνεται ναεννοηθεί ότι υπάρχουν ακόμη ανοι-κτά ζητήματα αναφορικά με τηνεπικράτεια και τους πολίτες αυτούτου κράτους που ενδεχομένως νακατοικούν σε άλλες χώρες», υπο-γραμμίζεται.

Προφανώς η Ν.Δ. θα καταψη-φίσει εξηγώντας τους λόγους γιατους οποίους θεωρεί τη συμφωνίακακή. Σε ό,τι αφορά το πρωτόκολλοεισδοχής της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ,δεν αναμένεται προφανώς κάποια

διαφορετική στάση από τη Ν.Δ.,αφού αυτό αποτελεί «ουρά» τηςσυμφωνίας. Πηγές της Πειραιώςυπογράμμιζαν ότι, εφόσον ψηφι-στεί η συμφωνία, το πρωτόκολλογίνεται μια «τυπική και ανεπίστρο-φη υποχρέωση της Ελλάδας», αφούτο άρθρο 2 της συμφωνίας δε-σμεύει ρητά την Ελλάδα να μηνπαρεμποδίσει την ένταξη των Σκο-πίων στο ΝΑΤΟ και ως εκ τούτουνα κυρώσει μαζί και το πρωτόκολ-λο. «Η Ν.Δ. επαναλαμβάνει ότι θακάνει ό,τι περνά από το χέρι της

για να μην κυρωθεί η επιζήμιασυμφωνία των Πρεσπών και κατάσυνέπεια ούτε το πρωτόκολλο»,σημειώνει η Πειραιώς, που θα κρί-νει όταν έρθει η ώρα του πρωτο-κόλλου αν θα επιλέξει την αποχή.

Στάση αναμονήςΟπως και να ’χει, στη Ν.Δ. επι-

μένουν στρατηγικά να μην προ-εξοφλούν την ψήφιση της συμφω-νίας, παρά την εκτίμηση της κυ-βέρνησης ότι διαθέτει τους 151.Παρομοίως, μέχρι την τελευταία

στιγμή, δηλαδή την ώρα της κύ-ρωσης, δεν προεξοφλούν τη στάσηκανενός. Δεν είναι τυχαίο ότι δενυπήρξε σχόλιο για την απόφασητου Πολιτικού Συμβουλίου του Πο-ταμιού, από την οποία διαφαίνονταιτουλάχιστον δύο «ναι», αυτά τουΣταύρου Θεοδωράκη και του Γιώρ-γου Μαυρωτά, πλην της λακωνικήςεπισήμανσης ότι το Ποτάμι είναιανεξάρτητο κόμμα.

Την ίδια ώρα, η Πειραιώς κάνειλόγο για «ιστορικές ευθύνες» όλωντων βουλευτών και, πάντως, φαί-

νεται ότι η στάση της έναντι τουΠοταμιού θα εξαρτηθεί και απότον αριθμό των «ναι» που θα γράψειτο «κοντέρ» την ημέρα της ψήφι-σης. Αν, δηλαδή, οι ψήφοι του Πο-ταμιού θα είναι αυτές που θα εξα-σφαλίσουν την πλειοψηφία των151 ή αν θα πλεονάσουν.

Ως προς την πρωθυπουργικήπρόσκληση σε ντιμπέιτ, η Ν.Δ. επι-μένει ότι το Μαξίμου αντιμετωπίζειτα πάντα με επικοινωνιακούς όρουςκαι μάλιστα για μια σοβαρή υπό-θεση όπως η συμφωνία των Πρε-σπών. Για την οποία ο χώρος συ-ζήτησης δεν είναι το τηλεοπτικόστούντιο, αλλά η Βουλή. Συνεργάτεςτου κ. Μητσοτάκη θύμιζαν ότι απότην ημέρα που ανέλαβε την προ-εδρία της Ν.Δ. έχει αντιπαρατεθείαπευθείας στη Βουλή με τον πρω-θυπουργό συνολικά 37 φορές. Καιθύμιζαν ότι σε όλες τις χώρες τουκόσμου τηλεοπτικά ντιμπέιτ oρ-γανώνονται όταν κλείνει το Κοι-νοβούλιο. Εκεί, λένε από την Πει-ραιώς, θα κληθεί να απαντήσει οκ. Τσίπρας γιατί θα επικυρώσει τησυμφωνία και κυρίως «γιατί παρέ-δωσε στους Σκοπιανούς τη δήθενμακεδονική εθνότητα και γλώσσα,κάτι που καμιά προηγούμενη κυ-βέρνηση δεν είχε διανοηθεί».

«Εστω ότι γινόταν ντιμπέιτ καιήταν κόλαφος για τον κ. Τσίπρα,θα άλλαζε εκείνος την απόφασήτου να φέρει στη Βουλή τη συμ-φωνία; Ο ίδιος δεν μπορεί να πείσειτους βουλευτές που του προσέφε-ραν ψήφο εμπιστοσύνης να ψηφί-σουν όλοι τις Πρέσπες, νομίζει ότιθα πείσει τη συντριπτική πλειονό-τητα των πολιτών που τη θεωρούνεπιζήμια;» αναρωτιούνταν.

Σε ό,τι αφορά το σημερινό συλ-λαλητήριο στο Σύνταγμα, η Ν.Δ.επαναλαμβάνει την πάγια θέση τηςότι οι πολίτες θα κάνουν αυτό που«αισθάνονται» και ότι οι βουλευτέςείναι ελεύθεροι να πράξουν ό,τιαποφασίσουν. «Προφανώς και ηαξιωματική αντιπολίτευση είναιαντίθετη σε ακρότητες, απ’ όποιουςκι αν προέρχονται. Κανένας, όμως,δεν μπορεί να μιλάει, όπως έκανεστο παρελθόν ο κ. Τσίπρας, για“ετερόκλητο όχλο” και ούτε να χα-ρακτηρίζει ακραίους τους πολίτεςπου συμμετέχουν», σημείωναν.

«Οχι» στη συμφωνία, με επιχειρήματαΤις παγίδες των Πρεσπών θα αναδείξει η Ν.Δ., τονίζοντας ότι το αποτέλεσμα είναι κακό σε ευνοϊκή συγκυρία για τη χώρα

<<<<<<

Στην Πειραιώς επιμένουν στρατηγικά να μην προεξοφλούν την ψήφιση της συμφω-νίας, παρά την εκτίμησητης κυβέρνησης ότι διαθέτει τους 151.

Ως προς την πρωθυπουργική πρόσκληση σε ντιμπέιτ, η Ν.Δ. τονίζει ότι ο χώρος συζήτησης της συμφωνίας τωνΠρεσπών δεν είναι το τηλεοπτικό στούντιο, αλλά η Βουλή. Συνεργάτες του κ. Μητσοτάκη θύμιζαν ότι, από την ημέραπου ανέλαβε την προεδρία της Ν.Δ., έχει αντιπαρατεθεί απευθείας στη Βουλή με τον πρωθυπουργό 37 φορές.

INTI

ME

Tου ΣΤΑΥΡΟΥ Γ. ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ

Ως «μπιγκ μπανγκ» για ολόκληροτο πολιτικό σύστημα λειτουργείήδη η συμφωνία των Πρεσπών,αλλάζοντας τις ισορροπίες, πρινκαν επικυρωθεί από τη Βουλή,κάτι που αναμένεται στο τέλοςτης προσεχούς εβδομάδας. Βασικόστοιχείο αυτής της νέας πραγμα-τικότητας είναι πως μικρότερακόμματα που εμφανίστηκαν στοπροσκήνιο κατά την περίοδο τηςμεγάλης οικονομικής κρίσης καικατάφεραν να εισέλθουν μετάβαΐων και κλάδων στην εθνικήαντιπροσωπεία, βρίσκονται πλέονμεταξύ φθοράς και αφθαρσίας,έχοντας ως βασικό στόχο έως τιςεκλογές να διατηρήσουν τις Κοι-νοβουλευτικές Ομάδες.

Πράγματι, οι Πρέσπες, λόγω τηςμεγάλης σημασίας τους, λειτούρ-γησαν ως επιταχυντής των εξελί-ξεων, αναδεικνύοντας σε πολλέςπεριπτώσεις τις διαφορετικές οπτι-κές εντός των κομμάτων που προ-ϋπήρχαν της συμφωνίας. Τη δια-πίστωση αυτή έκανε και ο ίδιος οπρωθυπουργός, κατά την ομιλίατου στη Βουλή για την ψήφο εμ-πιστοσύνης, όταν σε μία αποστρο-φή του σημείωσε πως το «πολιτικόσκηνικό αναδιατάσσεται με κατα-λύτη τις Πρέσπες».

Αν όμως σε αυτή τη διαπίστωσηπροστεθεί μία ακόμη φράση του,από την ίδια ομιλία, όταν είπε πως«ο ΣΥΡΙΖΑ και η Νέα Δημοκρατίαδιαμορφώνουν έναν νέο διπολι-σμό», τότε αναδεικνύεται και έναςστρατηγικός στόχος του Μαξίμου:

να εργαλειοποιήσει τις Πρέσπεςκαι στο εσωτερικό πεδίο. Στο διάταύτα, λοιπόν, τα κόμματα πουβρίσκονται αυτή τη στιγμή αντι-μέτωπα με το φάσμα της εξαΰλω-σης από το πολιτικό σκηνικό είναιοι ΑΝΕΛ, το Ποτάμι και η ΕνωσηΚεντρώων. Οι αριθμοί, αυτή τηφορά, λένε την αλήθεια.

Στις εκλογές του Σεπτεμβρίουτου 2015, ο Πάνος Καμμένος έλαβεποσοστό 3,7% και εξέλεξε 10 βου-λευτές. Σήμερα οι δημοσκοπήσειςτον δείχνουν μακριά από την εί-σοδό του στη Βουλή ενώ μετράειμόλις έξι βουλευτές, οι οποίοι εντόςτου επόμενου διαστήματος είναιπολύ πιθανό να γίνουν πέντε, ανο κ. Παπαχριστόπουλος παραδώ-σει, όπως έχει προαναγγείλει, τηνέδρα του, η οποία θα περάσει στονΤέρενς Κουίκ, που είναι επίσηςεκτός κόμματος. Ο κ. Καμμένοςμάλιστα «αναγκάστηκε» να μηδιαγράψει τους κ. Παπαχριστό-πουλο και Ζουράρι, παρά το ότιέσπασαν την κομματική γραμμήστην ψήφο εμπιστοσύνης, για ναμη διαλυθεί η Κ.Ο.

Πέραν της παραπάνω αριθμητι-κής, οι ΑΝΕΛ βρίσκονται ούτως ήάλλως στη χειρότερη από ιδρύσεωςκατάσταση. Ενδεικτικό πως ο πρό-εδρος του κόμματος τους τελευ-ταίους έξι μήνες έχει αντιμετωπίσειένα εντελώς αντιφατικό φαινόμενοδιαρροής στελεχών, που αποτυπώ-νει τη φυλλορροή του κόμματος:Εχασε πλήθος στελεχών το περα-σμένο καλοκαίρι όταν αποφάσισενα παραμείνει στην κυβέρνηση,ενώ τις προηγούμενες ημέρες είχε

και πάλι διαρροές όταν αποφάσισενα φύγει από την κυβέρνηση. Σεκάθε περίπτωση ο κ. Καμμένος, οοποίος δηλώνει πάντως με κάθεευκαιρία «σκληρός για να πεθάνει»,αυτή την ώρα δίνει μάχη να κρα-τήσει το κόμμα του ζωντανό. Ενακόμμα που στις πρώτες εκλογές τιςοποίες εμφανίστηκε –2012– έλαβεποσοστό πάνω από 10% και εξέλεξε33 βουλευτές.

Στην ίδια κατάσταση βρίσκεταικαι ο Σταύρος Θεοδωράκης. Το κόμ-μα που ιδρύθηκε το 2014 και είχεστόχο να γίνει «πρωταγωνιστής»

στην πολιτική ζωή της χώρας, κρα-τιέται ζωντανό με τεχνητή υπο-στήριξη. Το Ποτάμι στις εθνικέςεκλογές του Ιανουαρίου του 2015πήρε ποσοστό 6,05% και εξέλεξε17 βουλευτές. Στις επόμενες, αυτέςτου Σεπτεμβρίου, έπεσε στο 4,09%και εξέλεξε 11 βουλευτές. Σήμερααριθμεί μόλις πέντε με το κόμμαμάλιστα, λόγω Πρεσπών, να είναισπασμένο στα δύο. Το αμέσως επό-μενο διάστημα ο κ. Θεοδωράκηςθα βρεθεί αντιμέτωπος με το με-γαλύτερο υπαρξιακό θέμα του κόμ-ματος. Θα συνεχίσει αυτόνομα μετην πιθανότητα να μείνει εκτόςΒουλής να είναι πιο ορατή από ποτέή θα αναζητήσει κάποια συνεργα-σία πριν από τις εκλογές;

Στην πρώτη επιλογή είναι βέβαιοπως κάποιοι θα επιλέξουν να πάνεσε άλλο κόμμα όπου θα έχουν πε-ρισσότερες πιθανότητες να εκλε-γούν. Στη δεύτερη οι απόψεις διί-

στανται, καθώς άλλοι θεωρούν πωςπρέπει να υπάρξει συνεργασία μετη Ν.Δ. (π.χ. Αμυράς, Ψαριανός,Τσιόδρας), ενώ άλλοι κοιτούν προςΣΥΡΙΖΑ (π.χ. Κύρκος).

Ο μαγικός αριθμός «5»Από την πλευρά της, η Ενωση

Κεντρώων μπορεί να μην ιδρύθηκεεντός της κρίσης, αλλά το 1992,ωστόσο και αυτή εκμεταλλεύτηκετη ρευστότητα του πολιτικού σκη-νικού τα τελευταία χρόνια και βρήκεευκαιρία να βγει στο προσκήνιο.Τον Σεπτέμβριο του 2015 έλαβεποσοστό 3,43%, κατέκτησε 9 έδρεςκαι για πρώτη φορά μπήκε στηΒουλή. Πλέον αριθμεί και αυτή μό-λις πέντε βουλευτές, επιλέγονταςμάλιστα να μη διαγράψει τον ΓιάννηΣαρίδη, που υπερψήφισε τον Δε-κέμβριο τον προϋπολογισμό, καθώςαλλιώς θα έχανε την κοινοβουλευ-τική εκπροσώπηση.

<<<<<<

ΑΝΕΛ, Ποτάμι και ΕνωσηΚεντρώων δίνουν μάχηγια να διατηρήσουν τις ΚοινοβουλευτικέςΟμάδες τους.

Η πόλωση φέρνειστα όρια διάλυσηςτα μικρά κόμματα

Το ΚΙΝΑΛ δεν ανήκει στηνίδια κατηγορία με τα υπόλοι-πα κόμματα. Από τον Σε-πτέμβριο του 2015 έχει κα-ταφέρει να αυξήσει την Κοι-νοβουλευτική του Ομάδααπό 17 σε 20 βουλευτές, μετις «μετεγγραφές» των κ.Καρρά από την Ενωση Κεν-τρώων και των κ. Αχμέτ καιΜπαργιώτα από το Ποτάμι.Επιπλέον, σε σύγκριση με ταάλλα «μικρά» κόμματα δενβρίσκεται αντιμέτωπο με τοφάσμα να είναι εκτός τηςεπόμενης Βουλής. Ο κανό-νας ωστόσο από τον οποίοδεν εξαιρείται ούτε το ΚΙ-ΝΑΛ είναι οι επιπτώσεις τηςπόλωσης και οι συνέπειεςτων Πρεσπών πάνω του. Οιτελευταίες δημοσκοπήσειςδείχνουν πως τα υψηλά πο-σοστά που πολλοί ονει-ρεύονταν μετά τη μεγάλησυμμετοχή των 210.000 πο-λιτών στις εσωκομματικέςεκλογές δεν είναι αυτή τηνώρα εφικτά, παραμένονταςκάτω από το όριο του 10%.Την ίδια ώρα, στελέχη πουανήκουν στο κόμμα, όπως οσυνεργαζόμενος πρόεδροςτης ΔΗΜΑΡ Θανάσης Θεοχα-ρόπουλος, αλλά και ο βου-λευτής Δημήτρης Κρεμαστι-νός, μιλούν με θετικά λόγιαγια τη συμφωνία. Στην κορυ-φή βεβαίως των διαφορο-ποιήσεων βρίσκεται ο πρώηνπρωθυπουργός Γιώργος Πα-πανδρέου, ο οποίος χαρα-κτηρίζει «πραγματική ευκαι-ρία» τη συμφωνία των Πρε-σπών, κάνοντας ακριβώς αυ-τό που δεν θέλει η Χαρ. Τρι-κούπη: να θολώνει την κεν-τρική γραμμή του κόμματος.

Με συν και πλην

Μετρούν απώλειες Βασίλης Λεβέντης, Πάνος Καμμένος και Σταύρος Θεοδωράκης. Οι επόμενες κάλπες θα είναιτεστ επιβίωσης για τα κόμματα και των τριών, τα οποία εισήλθαν στη Βουλή τα χρόνια της οικονομικής κρίσης.

ΙΝΤΙ

ΜΕ

Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η l 19Ε Λ Λ Α Δ ΑΚυριακή 20 Ιανουαρίου 2019

Του ΧΑΡΗ ΠΑΜΠΟΥΚΗ*

Είναι αναμφισβήτητο δικαίωμα τουκάθε πολίτη να διαμορφώνει καινα έχει άποψη για ένα θέμα ιστο-ρικής σημασίας, χωρίς να συνεπά-γεται διαίρεση των Ελλήνων σεπροδότες και μη. Δεν πρέπει ποτένα διχάζονται οι Ελληνες. Αλλάιδίως όχι για λάθος λόγους και μεανακριβή επιχειρήματα.

Ενόψει της προσεχούς συζήτη-σης στη Βουλή, σε αυτό το πνεύμα,θα επιθυμούσα να απευθύνω έκ-κληση να επικρατήσουν στον διά-λογο η ποιότητα και η υπευθυνό-τητα. Να φωτισθεί ο λαός (στονοποίο οφείλεται η ακρίβεια και όχιψευδο-επιχειρήματα κομματικούφανατισμού) και το Κοινοβούλιο(που έχει την ευθύνη εντέλει) καινα ψηφίσουν οι βουλευτές κατάσυνείδηση, όπως το Σύνταγμα, ανδεν επιβάλλει, πάντως επιτρέπειγια θέμα εθνικής σημασίας. Πρέπεινα υποτάξουμε τη πολιτική στονορθό λόγο και όχι τον ορθό λόγοστη δημαγωγική μυωπική κομμα-τική λογική. Να υπάρξει καθαρήσυζήτηση και όχι να αναχθεί τοθέμα αυτό σε παιχνίδι κομματικώντακτικισμών με βάση το διαφαινό-μενο αρνητικό μάλλον πλειοψηφικάσυναίσθημα των συμπολιτών μας.

Μια τέτοια θέση από όλα τα κόμ-

ματα, δηλαδή η ελεύθερη κατάσυνείδηση ψήφος των βουλευτών,θα αναβάθμιζε τον διάλογο-αντι-παράθεση και θα αποτρεπόταν τοφαινόμενο μετακινήσεων βουλευ-τών. Η κομματική πειθαρχία καιη πολιτική σκοπιμότητα υπονο-μεύουν το κύρος του Κοινοβουλίουκαι την ποιότητα της δημοκρατίας.Δεν χωρούν σε εθνικά θέματα«γραμμές». Δεν μπορεί το μείζον(το εθνικό θέμα) να υποτάσσεταιστο έλασσον (την πολιτική συγ-κυρία).

Υπάρχουν θέσεις κριτικές έναντιτης συμφωνίας των Πρεσπών πουείναι καθαρές. Τέτοια είναι η θέσηεκείνων που είναι αντίθετοι με τησυμφωνία γιατί δεν θέλουν το όνο-μα της γειτονικής χώρας να περι-λαμβάνει κανένα παράγωγο τηςΜακεδονίας.

Αλλά ακούγονται και κριτικές«ύποπτες» από τη σκοπιά του ορ-θού λόγου, συνθηματολογικές,πιασάρικες. Θέσεις ανακριβείς καιάρα αντιπαραγωγικές. Σταχυολογώ:«Δώσατε την εθνότητα». Απολύτωςεσφαλμένο. Η συμφωνία κάνει λό-γο για ιθαγένεια/υπηκοότητα, όχιγια εθνότητα. Η κριτική μεταλ-λάσσεται σε όπλο για να πληγεί οαντίπαλος.

«Αναγνωρίσατε μακεδονικήγλώσσα και ιστορία» (συμπληρώνω

για να βελτιώσω την ποιότητα τηςκριτικής: έθνος = όμαιμον, ομό-θρησκον, ομόγλωσσον, επομένωςέμμεσα, κατά τη κριτική αυτή, ανα-γνωρίζοντας τη γλώσσα και τηνιστορία αναγνωρίζεται έθνος). Τοεπιχείρημα δεν είναι ακριβές ωςπρος τη γλώσσα. Η «αναγνώριση»της μακεδονικής γλώσσας έχειγίνει εδώ και δεκαετίες στο διεθνέςεπίπεδο. Η συμφωνία των Πρεσπώναπλώς διορθώνει την πραγματικό-τητα διευκρινίζοντας επωφελώςότι δεν είναι η γλώσσα του Αλε-ξάνδρου (γιατί πολλοί είχαμε κα-ταλάβει ότι το ζητούμενο ήταν οιστορικός μη αλυτρωτισμός). Ωςπρος την ιστορία, πάλι, η συνθήκηδεν ρυθμίζει την ιστορία της γεί-τονος (και ούτε θα μπορούσε)·απλώς υποχρεώνει σύμβολα ιστο-ρικού αλυτρωτισμού να αποσυρ-

θούν. Το να λέγεται ότι διά τηςσυμφωνίας των Πρεσπών αναγνω-ρίζεται γλώσσα, ιστορία και συνε-πώς(;) έθνος έχει ένα σοβαρό μει-ονέκτημα: είναι λάθος.

Αντιθέτως, ένα σημείο στο οποίοόλοι θα έπρεπε να επιμείνουν είναιτο θέμα της ιθαγένειας. Αναγρά-φεται όχι «μακεδονική» σκέτο αλλά«μακεδονική/πολίτης της ΒορείουΜακεδονίας». Εχω αλλού υποστη-ρίξει ότι η ορθή ερμηνεία αυτήςτης πρόδηλα συμβιβαστικής λύσης,η οποία παρέχει πεδίο κριτικής ωςπρος το ότι δεν πέτυχε η συμφωνίατη σκέτη ονομασία «Βορειομακε-δόνας», είναι ότι πρέπει να χρησι-μοποιείται όλη. Και πιστεύω ότιαυτή είναι και η εθνικά ωφέλιμηεκδοχή. Και αυτό επίσης γιατί το«πολίτης της Βορείου Μακεδονίας»καλύπτει και τους αλβανικής κα-ταγωγής Βορειομακεδόνες. Η κα-τηγορία ότι με τη συμφωνία η ελ-ληνική πλευρά παραχώρησε στουςγείτονες το δικαίωμα να αποκα-λούνται «Μακεδόνες» δεν είναι πα-ραγωγική και δεν πρέπει, κατά τηνταπεινή μου γνώμη, να επιμείνουμεσε αυτήν.

Το θέμα του βορειομακεδονικούέθνους συνεπώς είναι και ήτανπάντα εκτός συμφωνίας των Πρε-σπών. Δεν θα μπορούσε να είναιαλλιώς, γιατί το έθνος υπερβαίνει

το κράτος και δεν είναι υποκείμενοδιεθνούς δικαίου. Η συμφωνία πάν-τως δεν δίνει παραπάνω επιχειρή-ματα από ό,τι πριν, π.χ. ως προς τοζήτημα της αναγνώρισης ή μη «μα-κεδονικής» μειονότητας.

Αντιθέτως, θα πρέπει να υπο-γραμμιστεί ότι η αποσαφήνιση διάτης συνθήκης των Πρεσπών νομικάμάλλον βοηθάει την Ελλάδα νααποφύγει καταδίκες από το Ευρω-παϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτωντου Ανθρώπου, όπως στις υποθέσειςΣιδηρόπουλος κ.λπ. κατά ΕλληνικήςΔημοκρατίας (1998) και Στέγη Μα-κεδονικού Πολιτισμού (2015). Εάνη άρνηση της Ελλάδας είχε θεμε-λιωθεί σε μια συμφωνία τύπου Πρε-σπών, δεν θα είχαμε καν καταδι-καστεί.

Δεν υπάρχουν θέματα όπου πά-σχει η συμφωνία; Ασφαλώς, αλλάδεν έχουν ακουστεί στον δημόσιοδιάλογο. Ενα θέμα τραχύ που θέλειπροσοχή κατά την εκτέλεση τηςσυμφωνίας, εφόσον κυρωθεί, είναι,για παράδειγμα, η ρύθμιση των ση-μάτων.

Ακούγονται επίσης και σενάριαπου γεννούν κινδύνους και ανησυ-χία. Ενα από αυτά, το ονομάζω σε-νάριο της «μπαγαποντιάς», είναιαυτό που υποθέτει ότι μετά την εί-σοδο στο ΝΑΤΟ με την ονομασίαerga omnes ως Βόρεια Μακεδονία

(νυν συνταγματική ονομασία) υπάρ-χει το ενδεχόμενο να αλλάξουν ξανάτο όνομά τους – να γίνουν ξανά«Μακεδονία». Εδώ το ερώτημα είναιεάν η συμφωνία των Πρεσπών πα-ρέχει κάποια μεγαλύτερη ασφάλεια,εάν έχει κυρωθεί από την Ελλάδα,από τη περίπτωση κατά την οποίαδεν κυρούται (οπότε δεν ισχύει).Και η απάντηση είναι ότι ασφαλώςπαρέχει μεγαλύτερη προστασία νο-μική και πολιτική (τα μικρά σε ισχύκράτη δεν έχουν δυνατότητα να εί-ναι «μπαγαπόντηδες»).

Ας εκτεθούν οι κίνδυνοι και οιωφέλειες από τη συνθήκη των Πρε-σπών νηφάλια. Και ας υπάρξει έναςδιάλογος υψηλού επιπέδου – μιααντιπαράθεση για τη συμφωνίακαι όχι επί τη ευκαιρία της συμ-φωνίας (και με απεχθείς προσωπι-κούς χαρακτηρισμούς). Γιατί τότεθα έχουμε σίγουρο κέρδος για τηδημοκρατία μας και την εμπιστο-σύνη των πολιτών μας στην πολι-τική (που έχει σοβαρά διαρραγεί).Με δεδομένο ότι τελικός κριτήςτης συμφωνίας θα είναι η Ιστορίαστο μέλλον, πρέπει να ενθυμούμα-στε στο παρόν ότι την Ιστορία θατη συνδιαμορφώσουμε με τις θέσειςμας και την εθνική μας ισχύ.

* Ο κ. Χάρης Παμπούκης είναι πρώηνυπουργός.

Συνέντευξη στον ΣΤΑΥΡΟ ΤΖΙΜΑ

«Πρέπει να βρούμε τη μεταξύ μαςχαμένη εμπιστοσύνη, να αναζητή-σουμε οι δύο λαοί μια κοινή γλώσσατην οποία θα μιλάμε με ήπιο τρόπο.Με τη συμφωνία γυρίζουμε σελίδα,αλλά έχουμε ακόμα πολύ δρόμο»,λέει στην «Κ» ο πρώτος πρέσβηςτης ΠΓΔΜ στην Αθήνα και στενόςσυνεργάτης του Κίρο Γκλιγκόροφ,Λιούπτσο Αρσόφσκι.

Ο έμπειρος διπλωμάτης, που διε-τέλεσε υφυπουργός Εξωτερικών,πρέσβης της χώρας του στο Ισραήλ,στη Ρουμανία και στη Μολδαβία,άριστος γνώστης της ελληνικής καιβαλκανικής πραγματικότητας, βίωσεαπό «μέσα» τις εξελίξεις στο Μα-κεδονικό από την ανάδυσή του στιςαρχές της δεκαετίας του ’90. Ανα-φερόμενος στη στάση της Ρωσίαςθεωρεί ότι αυτή απορρέει από σχε-διασμούς της στο παιγνίδι επιρροήςστα Βαλκάνια, αλλά και σε πιθανάανταλλάγματα σε άλλες «παγωμέ-νες» διενέξεις, όπως η Ουκρανία,η Οσετία κ.λπ.– Πώς είναι, κύριε πρέσβη, η επο-μένη μέρα στην πατρίδα σας, μετάτην ψήφιση από το Κοινοβούλιόσας των συνταγματικών τροπο-ποιήσεων;

– Πρέπει να είναι θετική, από τηνάποψη ότι γυρίζουμε σελίδα οι δύοχώρες και πρέπει με έναν σοβαρότρόπο να αρχίσουμε να εφαρμόζου-με τη συμφωνία. Eχει πολύ δρόμοακόμα, είναι πολλά πράγματα πουπρέπει να γίνουν, κάποια δύσκολα,κάποια πιο εύκολα.

Σιγά σιγά πρέπει να βρούμε τηχαμένη εμπιστοσύνη μεταξύ μαςτόσα χρόνια, να βρούμε μια κοινήγλώσσα την οποία θα μιλάμε οι δυολαοί με ήπιο τρόπο. Εντάξει, έχουμεεμπόδια που προσπαθούν να βάλουνοι λεγόμενοι υπερπατριώτες, οι οποί-οι υπάρχουν παντού, έχουμε καιεμείς, έχετε και εσείς. Λόγω συνή-θειας θα συνεχίσουν να προσπαθούννα υψώσουν εμπόδια. Θα ήθελα,όταν θα αρχίσει η συμφωνία ναεφαρμόζεται, να αφήσουμε πίσω

αυτά τα εμπόδια, αρκετά πια.

– Νομίζετε ότι θα μπορέσει ναπερπατήσει, εφόσον ψηφιστείκαι από την Αθήνα, αυτή η συμ-φωνία;

– Κάποια πράγματα θα περπατή-σουν εύκολα και κάποια άλλα θαπονέσουν, και εδώ θα χρειαστεί νασυνδυαστούν οι αλλαγές που θα φέ-ρει η συμφωνία με οικονομική βοή-θεια, χρήματα από την Ευρώπη, γιανα αισθανθούν οι άνθρωποι και σ’εμάς όπως και σε εσάς ότι δεν χρει-άζεται να φεύγουν στο εξωτερικόγια δουλειές. Γιατί πρέπει να πω ότιτα νοσοκομεία μας αδειάζουν απόγιατρούς και νοσοκόμες που αναγ-κάζονται να ξενιτευτούν για περισ-σότερα χρήματα.

– Βλέπετε άλλα εμπόδια;– Κοιτάξτε, είναι κάποιες δημόσιες

επιχειρήσεις, όπως η μακεδονικήτηλεόραση, η μακεδονική ακαδημίαεπιστημών κ.λπ. που θα πρέπει νααλλάξουν όνομα. Το θέμα είναι συ-ναισθηματικό και πρέπει να υπάρξεικατανόηση. Θα χρειαστεί χρόνοςκαι πρέπει να πάψει και η προπα-γάνδα από μερίδα των ΜΜΕ. Είναιανάγκη να υπάρξει συνεργασία σεεπίπεδο επιστημόνων, ένας διάλογοςσε όλα τα επίπεδα, να βοηθήσουμεο ένας τον άλλον.– Πιστεύετε ότι αν ζούσε σήμεραο ιδρυτής του κράτους σας, ο ΚίροΓκλιγκόροφ, θα επικροτούσε τησυμφωνία;

– Ο Γκλιγκόροφ πίστευε, από τηναπόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείαςτου ΟΗΕ το 1993 ακόμα, ότι κάτιέπρεπε να αλλάξει. Εβλεπε πολύ μα-κριά και νομίζω ότι θα ήταν θετικός.Εξαλλου προσπάθησε μια-δυο φορέςνα βρει συμβιβαστική λύση στηνονομασία Δημοκρατία της Μακε-δονίας-Σκόπια.– Πώς εξηγείτε τη στάση της Ρω-σίας;

– Είναι πολύ περίεργη. Οτανήμουν πρέσβης στην Αθήνα, ο τότεπρέσβης της Ρωσίας μού είπε πωςη Μόσχα θα αναγνωρίσει ό,τι απο-

φασίσουμε μεταξύ μας οι δύο χώρεςστις διαπραγματεύσεις. Τώρα βλέ-πετε τι γίνεται. Είναι θέμα μεγαλύ-τερης εικόνας στα Βαλκάνια και στημάχη επιρροής που γίνεται.– Μπορεί να μπλοκάρει τη συμ-φωνία στο Συμβούλιο Ασφαλείαςτου ΟΗΕ;

– Θα δούμε τι θα γίνει, αν μπορείνα βρεθεί ένας άλλος τρόπος, ναπάει το θέμα κατ’ ευθείαν στη ΓενικήΣυνέλευση του ΟΗΕ. Μπορεί όμωςοι άλλοι ισχυροί να δώσουν κάτιστη Ρωσία, η οποία επιδιώκει αν-ταλλάγματα. Είτε στο οικονομικόεπίπεδο, όπως για παράδειγμα χα-λάρωση των κυρώσεων από τη Δύ-ση, ίσως και για τις «παγωμένες»

διενέξεις στην Οσετία, την Ουκρα-νία. Μην ξεχνάτε ότι θέλει να που-λήσει το αέριο, το πετρέλαιο.– Η Ρωσία υπαινίχθηκε χρηματι-σμούς βουλευτών στα Σκόπια καιτώρα ο Πάνος Καμμένος λέει ότιο Τζορτζ Σόρος δίνει χρήμα καισε Ελληνες συναδέλφους τους γιατον ίδιο σκοπό.

– Καθένας μπορεί να λέει ό,τι θέ-λει, αλλά πρέπει να μπορεί να τοαποδείξει. Αυτά είναι παραμυθία.Δεν νομίζω ότι ο πρωθυπουργόςμας έχει ανάγκη από λεφτά, έχειδικά του εργοστάσια με δυο-τρειςχιλιάδες εργαζομένους. Το θέμαείναι ότι βρέθηκαν δύο άνθρωποιπου βλέπουν μακριά. Πρέπει να βά-λουμε τελεία και παύλα σ’ αυτή τηδιαμάχη, είμαστε στον 21ο αιώνα.– Πώς αισθάνεστε που κοιμηθή-κατε το βράδυ στη Δημοκρατίατης Μακεδονίας και ξυπνήσατεσε μια άλλη χώρα, την οποία ηΒουλή σας αποφάσισε ότι θα λέ-γεται Βόρεια Μακεδονία;

– Εμείς αλλάξαμε πέντε φορές τοόνομά μας. Πριν από τη Γιουγκοσ-λαβία του Τίτο, λεγόμασταν Βαρν-τάρσκα Μπανόβινα, μετά τον πόλεμοΛαϊκή Δημοκρατία της Μακεδονίας,στη συνέχεια Σοσιαλιστική Δημο-κρατία της Μακεδονίας, κατόπινΔημοκρατία της Μακεδονίας καιτώρα Βόρεια Μακεδονία. Ποτέ δενέγινε συζήτηση στη Βουλή για τηναλλαγή, ούτε στον λαό.

Την επομένη της ψήφισης στο Κοι-νοβούλιο των Σκοπίων των συνταγ-ματικών τροποποιήσεων, ο ΖόρανΖάεφ παραχώρησε συνέντευξη Τύ-που στην οποία έκλεισε την ομιλίατου αναφωνώντας «Ζήτω η Μακε-δονία - Ζήτω η Βόρεια Μακεδονία».Οταν ρωτήθηκε για ποιο λόγο ζη-τωκραύγασε υπέρ της «Βόρειας Μα-κεδονίας» από τη στιγμή που η συμ-φωνία των Πρεσπών δεν έχει περάσειακόμα από την Αθήνα, απάντησε:«Ηθελα να ακουστεί από το στόματου πρωθυπουργού, για να γίνει σεόλους κατανοητή η σημασία τωνόσων ψηφίσαμε χθες το βράδυ (σ.σ.άρθρα του συντάγματος) στη Βουλήμας». Αμέσως μετά πήρε το αερο-πλάνο με την οικογένειά του και πέ-ταξε στην Αυστρία για ολιγοήμερεςδιακοπές.

Πίσω στην κοινωνία, οι απλοί άν-θρωποι προσπαθούν να συνειδητο-ποιήσουν τι έγινε. Γνωστός δημο-σιογράφος εφημερίδας στα Σκόπιαέλεγε σε ξένο διπλωμάτη το μεσημέριτης Παρασκευής: «Εγραψα ένα άρθροσήμερα ξέροντας ότι θα δημοσιευθείαύριο σε μια άλλη χώρα...». Την Πα-ρασκευή, 11 Ιανουαρίου, οι άνθρωποιστη γειτονική μας χώρα κοιμήθηκαντο βράδυ στη «Δημοκρατία της Μα-κεδονίας» και ξύπνησαν το πρωίστη «Βόρεια Μακεδονία». Αν ο Ζάεφ(δικαιούται να) επαίρεται ότι πέρασεαπό «φωτιά και σίδερο» τη συμφωνία,είναι αξιοσημείωτο ότι ελάχιστεςήταν οι οργανωμένες αντιδράσειςστην κοινωνία, εναντίον μιας συμ-φωνίας που, κατά τους επικριτέςτης, νοθεύει τη «μακεδονική υπό-σταση» του έθνους, επί της οποίαςδημιουργήθηκε το κράτος αυτό.

Τι λένε οι πολίτεςΗ «Κ» επικοινώνησε με ανθρώ-

πους με τους οποίους είχε συνομι-λήσει στα Σκόπια παραμονές τουδημοψηφίσματος για τη συμφωνίακαι τους ρώτησε σε ποια χώρα«ζουν» μετά την αλλαγή του συν-τάγματος. «Για εμάς πατρίδα μαςείναι η Μακεδονία και εμείς Μακε-δόνες θα αισθανόμαστε και τώρα.Ετσι θα αποκαλούμε ο ένας τον άλ-λο, ούτε βόρειο, ούτε νότιο, ούτενέο, ούτε παλιό. Ας γράφουν ό,τιθέλουν τα χαρτιά, η συνείδησή μαςδεν πρόκειται ν’ αλλάξει, εμείς ταπαιδιά μας και τα εγγόνια μας θατα μαθαίνουμε ότι είναι Μακεδόνες»μας είπε ένας εξ αυτών. Μια γυναίκατόνισε: «Εκαναν ό,τι έκαναν, του-λάχιστον να μας βοηθήσουν νααναπτυχθεί η οικονομία μας, να μηφεύγουν οι νέοι στο εξωτερικό...».

Μερικοί στα Σκόπια κάνουν λόγογια «παθητική αποδοχή, από μιαπαραιτημένη κοινωνία» και άλλοιυποστηρίζουν ότι «φουσκώνει»

βουβό κύμα διαμαρτυρίας –πουπάντως δεν είναι αισθητό επί τουπαρόντος– και προβλέπουν ότι θαεκδηλωθεί στις εκλογές τις οποίεςζητάει ήδη η αντιπολίτευση τουVMRO-DPMNE.

Ο Ζάεφ δεν έχει ανοίξει τα χαρτιάτου επ’ αυτού. Οι πληροφορίες λένεότι έχει τις εκλογές στο τραπέζι αλλάβρίσκεται ενώπιον διλήμματος. Μπο-ρεί έχοντας πλέον ως σημαία τηνένταξη –την άνοιξη όπως όλα δεί-χνουν– της χώρας στο ΝΑΤΟ και τηνπροοπτική ανοίγματος των ενταξια-κών διαπραγματεύσεων το καλοκαίρικαι απέναντί του ένα πολιτικά απο-δυναμωμένο VMRO-DPMNE, να τιςκερδίσει, ίσως και με διαφορά. Κιν-δυνεύουν, όμως, λόγω προεκλογικούκλίματος να μείνουν πίσω σοβαρέςμεταρρυθμίσεις (δικαστικό σύστημα,

κράτος δικαίου, κ.ά.), η υλοποίησήτων οποίων αποτελεί προϋπόθεσηγια θετικές αποφάσεις του Ευρωπαϊ-κού Συμβουλίου τον Ιούνιο.

Ούτως ή άλλως, όμως, η χώραθα πάει σε εκλογές προέδρου τηςΔημοκρατίας –εκλέγεται με καθο-λική ψηφοφορία– τον Απρίλιο καιεκεί εμμέσως η κάλπη θα επικυ-ρώσει ή θα απορρίψει, πέρα απότον υποψήφιο του Ζάεφ, και τησυμφωνία των Πρεσπών.

Οι φωνές, εν τω μεταξύ, της αν-τιπολίτευσης, κορυφαία στελέχητης οποίας τελούν σε καθεστώς δι-καστικής ομηρίας, για τη συμφωνία,όλο και πιο αδύναμες ακούγονται.Ανάμεσά τους και αυτή του φυγό-δικου Γκρούεφσκι που από τη Βου-δαπέστη έψεξε το κόμμα του ότιέχει περίπου παραδοθεί στον Ζάεφ,για να εισπράξει τη δηλητηριώδηαπάντηση της πρώην υπουργούτου επί των Εσωτερικών –υπόδικηκαι η ίδια– Γκορντάνας Γιακουλόφ-σκα. «Είναι εύκολο να τα λέει κανείςόλα αυτά από απόσταση 800 χιλιο-μέτρων», σχολίασε.

Για την ώρα, ο Ζάεφ έχοντας επι-στρέψει ξεκούραστος και φρέσκοςαπό τις Αλπεις τελεί εν αναμονήτης ψηφοφορίας στην Αθήνα, όπουπέταξε τον «μουντζούρη».

ΣΤΑΥΡΟΣ ΤΖΙΜΑΣ

Γυρίζουμεσελίδα,αλλά έχουμεδρόμο ακόμαΟ Λιούπτσο Αρσόφσκι μιλάει στην «Κ»

Οι κάλπες, το επόμενοστοίχημα του Ζάεφ

<<<<<<

Πρέπει να επικρατήσουνστον διάλογο η ποιότητακαι η υπευθυνότητα. Να φωτιστούν ο λαός και το Κοινοβούλιο και να ψηφίσουν οι βου-λευτές κατά συνείδηση.

A Π Ο Ψ Η

Ο δημοκρατικός διάλογος υπό τη βάσανο του Μακεδονικού

Πρώτος πρέσβης της ΠΓΔΜ στην Αθήνα, ο Λιούπτσο Αρσόφσκι (δεξιά)υπήρξε στενός συνεργάτης του Κίρο Γκλιγκόροφ.

<<<<<<

Στις εκλογές προέδρουτης Δημοκρατίας –εκλέγεται με καθολική ψηφοφορία– τον Απρίλιο, εμμέσως θα επικυρωθεί ή θα απορριφθεί και ησυμφωνία των Πρεσπών.

Οταν ήμουν πρέσβηςστην Αθήνα, ο τότεπρέσβης της Ρωσίαςμου είπε πως η Μόσχαθα αναγνωρίσει ό,τι αποφασίσουμε οι δύο χώρες. Τώρα βλέπετε τι γίνεται.

19-ELLADA.QXP_Master_cy 1/19/19 12:42 AM Page 19

20 l Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η Ε Λ Λ Α Δ Α Kυριακή 20 Ιανουαρίου 2019

Της ΕΥΡΥΔΙΚΗΣ ΜΠΕΡΣΗ

Το βράδυ της Τρίτης, λίγη ώρα μετάτην ανεπανάληπτη στα βρετανικάκοινοβουλευτικά χρονικά συντριβήτης κυβέρνησης της Τερέζα Μέιστην ψηφοφορία για τη συμφωνίαεξόδου της Βρετανίας από τηνΕ.Ε., μια ευρεία τηλεδιάσκεψη ξε-κίνησε στην Ντάουνινγκ Στριτ.Πάνω από 300 διευθυντές των με-γαλύτερων επιχειρήσεων της χώ-ρας ζητούσαν να μάθουν από τονυπουργό Οικονομικών Φίλιπ Χά-μοντ πότε η κυβέρνηση θα απο-κλείσει οριστικά το ενδεχόμενοάτακτης εξόδου. Το ίδιο ερώτημαέθεσε στη Βουλή και ο επικεφαλήςτων αντιπολιτευόμενων ΕργατικώνΤζέρεμι Κόρμπιν, υποστηρίζονταςότι για όσο χρονικό διάστημα ηπρωθυπουργός δεν αποκλείει τηνάτακτη έξοδο, δεν έχει νόημα ναπροσέλθουν οι Εργατικοί σε δια-πραγματεύσεις μαζί της για μιαπιθανή λύση. Εξάλλου, η αποφυγήάτακτης εξόδου στις 29 Μαρτίουβρίσκει σύμφωνη τη συντριπτικήπλειονότητα των Βρετανών βου-λευτών όλων των κομμάτων.

Γιατί, παρ’ όλα αυτά, η βρετανικήκυβέρνηση δεν είναι σε θέση νασυμφωνήσει σε αυτό το απλό αί-τημα; Πώς είναι δυνατόν να στέ-κεται ακόμη αυτή η κυβέρνηση,λαμβάνοντας ψήφο εμπιστοσύνηςμόλις μία ημέρα αφότου η κεντρικήτης επιδίωξη, η ψήφιση της συμ-φωνίας με την Ε.Ε. απορρίφθηκεαπό τη Βουλή των Κοινοτήτων μεδιαφορά 230 ψήφων;

ΣχοινοβασίαΗ απάντηση είναι ότι η κυβέρ-

νηση σχοινοβατεί, επιβιώνονταςακριβώς επειδή η Μέι δεν έχει ακό-μη απογοητεύσει οριστικά την πτέ-ρυγα που ζητεί σκληρό Brexit. Ηπτέρυγα αυτή (περίπου 30-40 βου-λευτές, υπό τον Τζέικομπ Ρις-Μογκ)μπορεί να ρίξει την πρωθυπουργόαμέσως μόλις εκείνη προσχωρήσειστη λογική του ήπιου Brexit. Οι θέ-σεις της ομάδας αυτής έχουν σκλη-ρύνει τόσο πολύ, που ακόμη καιμια δέσμευση για αποφυγή άτακτηςεξόδου θεωρείται απαράδεκτη υπο-χώρηση. Ετσι, για ακόμη μία φορά,η κεντρική διαχωριστική γραμμήστους κόλπους του ΣυντηρητικούΚόμματος φθάνει να καθορίζει τιςπολιτικές εξελίξεις στη Βρετανία,όπως έγινε όταν ο Ντέιβιντ Κάμερονεξασφάλισε την προεκλογική στή-ριξη των ευρωσκεπτικιστών υπο-σχόμενος ότι θα προκηρύξει το δη-μοψήφισμα του 2016.

Η επιρροή των σκληρών ευρω-σκεπτικιστών ακυρώνει στην πρά-ξη τον γύρο διαβουλεύσεων πουξεκίνησε η Τερέζα Μέι, ο οποίος

δεν γίνεται παρά μόνο για το θεα-θήναι. Αν η Μέι εμπλεκόταν σεουσιαστικές συζητήσεις και έφερνεστη Βουλή μια συμφωνία που θατύγχανε διακομματικής συναίνε-σης, οδηγώντας τη χώρα έξω απότην Ευρωπαϊκή Ενωση με όρουςστενής συνεργασίας, (π.χ. καθε-στώς μόνιμης τελωνειακής ένωσης,ή καθεστώς Νορβηγίας), το ζήτηματου Brexit θα λυνόταν, αλλά με πι-θανότατο κόστος τη διάσπαση τουΣυντηρητικού Κόμματος και τηνκατάρρευση της κυβέρνησης. Ετσι,η πρωθυπουργός προτιμά να συ-νεχίσει να παίζει καθυστερήσεις.

Η Μέι ετοιμάζεται να παρουσιά-σει αύριο στη Βουλή ένα σχέδιο Β,παρόμοιο με το σχέδιο Α που μόλιςαπορρίφθηκε, πραγματοποιώντας

μία ακόμη περιφορά γύρω από τονεαυτό της, σε έναν τέλειο φαύλοκύκλο. Το επόμενο ορόσημο στηνεξέλιξη του δράματος ορίζεται γιατις 29 Ιανουαρίου, όταν οι βουλευτέςθα κληθούν να αψηφήσουν τηνκυβέρνηση, εγκρίνοντας τις τρο-πολογίες με βάση τις οποίες η ίδιαη βρετανική Βουλή θα ζητήσει απότην Ε.Ε. παράταση της προθεσμίας,προκειμένου να αποτραπεί μια άτα-κτη έξοδος. Η παράταση γίνεται

όλο και πιο απαραίτητη, ώστε ναεξευρεθούν νέες συναινέσεις, αλλάενέχει και αυτή κινδύνους, καθώςαν εγκαταλείψει κανείς για λίγο τοΟυέστμινστερ, διαπιστώνει ότι τοβασικό αίτημα της βρετανικής κοι-νωνίας είναι να τελειώσει το ταχύ-τερο αυτή η υπόθεση.

Μπορεί οι οπαδοί της διάρρηξηςόλων των δεσμών με την Ε.Ε. νααποτελούν μειοψηφία, αλλά περί-που ένας στους δύο Βρετανούς πα-

ραμένει οπαδός της αποχώρησηςκαι το πολιτικό κόστος για όποιονεμφανιστεί να ματαιώνει ή ακόμηκαι να μεταθέτει αυτή την επιδίωξηείναι μεγάλο.

Ετσι, σημαντικό μέρος του πο-λιτικού θεάτρου των τελευταίωνημερών ανάγεται στην προσπάθειατης Τερέζα Μέι και του ΤζέρεμιΚόρμπιν να πετάξουν ο ένας στονάλλον την καυτή πατάτα των ευ-θυνών για οποιαδήποτε εξέλιξη. ΗΜέι καθυστερεί ελπίζοντας ότι οΚόρμπιν θα κάνει το λάθος να υπο-στηρίξει την προκήρυξη νέου δη-μοψηφίσματος, χάνοντας έτσι τηστήριξη σημαντικής μερίδας ψη-φοφόρων του Εργατικού Κόμματος,ενώ ο Κόρμπιν τηρεί στάση ανα-μονής, περιμένοντας να δει μεποιον πολιτικά επώδυνο τρόπο θαπροσπαθήσει η Μέι να βγει από τοαδιέξοδο που η ίδια δημιούργησε.

Ενας από τους μοχλούς με τουςοποίους η πρωθυπουργός επιδιώκεινα εξασφαλίσει την κομματική πει-θαρχία και την ψήφιση μιας ανα-θεωρημένης εκδοχής της συμφω-νίας για το Brexit είναι η απειλήεκλογών. Την Παρασκευή, η ιστο-σελίδα Guido Fawkes, που έχει πη-γές στο εσωτερικό του Συντηρη-τικού Κόμματος, έγραψε ότι ο κομ-ματικός μηχανισμός σπεύδει ναεπιλέξει υποψηφίους βουλευτές

για τις έδρες που θεωρούνται χα-μένες, μια κίνηση χαμηλής προτε-ραιότητας, που συνήθως συμβαίνειπαραμονές εκλογών. Επιπλέον, ηDaily Mail υποστήριξε ότι η κυβέρ-νηση έχει δώσει εντολή στα υπουρ-γεία να κλείσουν τις εκκρεμότητες,στέλνοντας προς ψήφιση όποιανομοσχέδια προλαβαίνουν, θέτον-τας τη διοίκηση σε εκλογικό συ-ναγερμό.

Ο δε πρώην επικεφαλής των Συν-τηρητικών, Γουίλιαμ Χέιγκ, είπετην Τετάρτη σε στελέχη του τρα-πεζικού κλάδου πως θεωρεί ότι ημόνη λύση πλέον είναι οι πρόωρεςεκλογές. Σε περιπτώσεις αμείλικτωνπολιτικών αδιεξόδων όπως το ση-μερινό, η προσφυγή στις κάλπεςείναι μια προφανής λύση, αλλά οιδιαρροές περί προετοιμασίας δεναποκλείεται να αποτελούν απλάαπειλές προς όσους φοβούνται μιαμετεκλογική αναδιάταξη.

Ο φόβος του DUPΗ ίδια η Τερέζα Μέι δεν έχει τίποτα

να χάσει, αφού έχει ήδη δηλώσειότι δεν θα διεκδικήσει ξανά τηνπρωθυπουργία, αλλά πολλοί άλλοιέχουν – και δεν βρίσκονται μόνοστο κόμμα της. Οι τέσσερις τελευ-ταίες δημοσκοπήσεις δίνουν στουςΕργατικούς προβάδισμα μιας ώςτριών μονάδων, καθώς οι ψηφοφόροιεπενδύουν στον επικεφαλής τωνΕργατικών με την ελπίδα ότι θα αν-τιμετωπίσει την κοινωνική κρίσηπου έχουν προκαλέσει οι πολιτικέςλιτότητας. Δεν υπάρχει αποτελε-σματικότερος τρόπος να κρατήσειη Μέι κοντά της τους Βορειοϊρλαν-δούς προτεστάντες του DUP απότην απειλή ότι το τελικό καθεστώςτης Βόρειας Ιρλανδίας μετά το Brexitθα ρυθμιστεί από τον σύμμαχο τουΣιν Φέιν, Τζέρεμι Κόρμπιν. Από τηνάλλη πλευρά, αν οι Συντηρητικοίεκτιμήσουν ότι οι καθυστερήσειςλειτουργούν υπέρ του αντιπάλουτους και ότι έχουν περισσότερες πι-θανότητες νίκης αν πάνε σε εκλογέςπριν υποχρεωθούν να διασπαστούνλόγω Brexit, μπορεί να το τολμήσουν.Το 2017, η Μέι προκήρυξε πρόωρεςεκλογές, παρά τις συμβουλές περίτου αντιθέτου, με αποτέλεσμα οιΣυντηρητικοί να χάσουν μεγάλο μέ-ρος των δυνάμεών τους και να πα-ραμείνουν στην κυβέρνηση μόνοχάρη στο DUP.

Θα μπορούσε να κάνει ξανά τοίδιο σφάλμα; Οσοι παρατηρούν τηνπορεία της πρωθυπουργού τα τε-λευταία χρόνια δεν βλέπουν ένανάνθρωπο που μαθαίνει από τα λάθητου, αλλά έναν άνθρωπο που επι-μένει, με αξιοθαύμαστη πυγμή καισταθερότητα στις ίδιες θέσεις καιστις ίδιες στρατηγικές. Αρα, τίποταδεν αποκλείεται.

Το απόλυτο αδιέξοδο της Τερέζα ΜέιΗ συντριβή της Τρίτης, οι πιέσεις για αποφυγή άτακτης εξόδου και η εξάρτησή της από την πτέρυγα του σκληρού Brexit

<<<<<<

Kαθυστερεί ελπίζονταςότι ο Τζέρεμι Κόρμπινθα κάνει το λάθος να ζητήσει την προκήρυξη νέουδημοψηφίσματος, κάτιπου θα δυσαρεστήσειτη βάσητου κόμματός του.

Η Βρετανίδα πρωθυπουργός, πλαισιωμένη από τους βουλευτές του Συντηρητικού Κόμματος, στη διάρκεια της επώδυνης ψηφοφορίας της Τρίτης – η πρότα-σή της απορρίφθηκε με διαφορά 230 ψήφων. Τώρα, ετοιμάζεται να παρουσιάσει σχέδιο Β παρόμοιο με το απορριφθέν σχέδιο Α.

REU

TERS

Του ΚΕΒΙΝ ΦΕΔΕΡΣΤΟΟΥΝ*

Το βρετανικό πολιτικό σύστημα βρί-σκεται σε κρίση – ίσως τη μεγα-λύτερη από τον Β΄ Παγκόσμιο Πό-λεμο. Ενα εξαιρετικά περίπλοκοζήτημα τέθηκε ενώπιον του βρε-τανικού λαού το 2016 με τη μορφήερωτήματος «ναι/όχι», χωρίς κα-νένας να μπορεί να κατανοήσει τιθα σήμαινε το «όχι». Η προεκλογικήεκστρατεία για το δημοψήφισμαήταν μία φρενίτιδα από ψεύδη καιλαϊκιστικούς φόβους. Το σύνθηματης Τερέζα Μέι ότι «το Brexit ση-μαίνει Brexit» ήταν ένας παραλο-γισμός, που όμως καθυστέρησετην αναγκαία αξιολόγηση των δια-φορετικών επιλογών.

Το Κοινοβούλιο ήταν συντριπτι-κά υπέρ της παραμονής του Ηνω-μένου Βασιλείου στην ΕυρωπαϊκήΕνωση. Η πλειοψηφία των βουλευ-τών, ακόμα και σήμερα, πιθανόταταυποστηρίζει την πιο ήπια δυνατήμορφή του Brexit.

Ακόμα περισσότεροι θεωρούνότι ένα άτακτο Brexit θα είναι οι-κονομική καταστροφή. Η κρατικήμηχανή έλαβε εντολή να προετοι-μάσει μια συμφωνία που γνώριζεότι ήταν επιζήμια για το εθνικόσυμφέρον. Οι πρέσβεις του Ηνω-

μένου Βασιλείου στο εξωτερικόέχουν υποχρεωθεί να «ψεύδονταιγια τη χώρα», όπως λέει το ρητό,σε μία κλίμακα άνευ προηγουμέ-νου, ενώπιον ξένων που δυσανα-σχετούν. Το πολιτικό σύστημα, σεμία πρωτοφανή κατάσταση, πα-ραμένει διχασμένο και ανίκανο ναπροκρίνει κάποια λύση.

Η Μέι έκανε την εξεύρεση αυτήςτης λύσης ακόμα πιο δύσκολη απόό,τι ούτως ή άλλως ήταν. Οι κόκ-κινες γραμμές της περιόρισαν τοεύρος των πιθανών συμβιβασμών.Παρότι αναγκάστηκε να παραβιά-σει αρκετές από αυτές, η συμφωνίαστην οποία κατέληξε δεν ικανο-ποίησε κανέναν.

Παρά τη λογική της «ανάκτησης

ελέγχου», η συμφωνία απειλεί νακλειδώσει το Ηνωμένο Βασίλειοεντός της τελωνειακής ένωσης μετην Ε.Ε., από την οποία δεν θαμπορεί να αποχωρήσει χωρίς τηνέγκριση των Ευρωπαίων.

Χώρες όπως η Ουκρανία και ηΤουρκία, αντιθέτως, μπορούν ανάπάσα στιγμή μονομερώς να τερ-ματίσουν τη σχέση που έχουν μετην Ε.Ε. Αυτό που δένει τα χέριατου Ηνωμένου Βασιλείου είναι οιειδικές συνθήκες της Ιρλανδίας:μόνο μία τελωνειακή ένωση, ή κά-ποια τεχνολογία ελέγχου των συ-νόρων που δεν έχει ακόμα εφευ-ρεθεί, μπορεί να αποτρέψει τηνεπαναφορά συνοριακών ελέγχωνκαι την αναζωπύρωση των απειλώνκατά της ειρήνης στην πολύπαθηχώρα. Δυστυχώς, κανείς δεν μίλησεστους ψηφοφόρους για το ιρλαν-δικό πρόβλημα κατά τη διάρκειατου δημοψηφίσματος. Ποτέ δενυπήρξε τέτοιο έλλειμμα πληροφό-ρησης σε μία δημοκρατία.

Την περασμένη Τρίτη, το Κοι-νοβούλιο επέβαλε στην Τερέζα Μέιτη μεγαλύτερη ήττα που έχει υπο-στεί ποτέ βρετανική κυβέρνηση.Παρ’ όλα αυτά, ελλοχεύει ο κίνδυ-νος ότι θα συνεχίσει στην πορείαπου έχει χαράξει, με πολύ μικρές

τροποποιήσεις που δεν θα άρουντο αδιέξοδο. Δεν είναι στον χαρα-κτήρα της να τα παρατήσει, αλλάούτε και να ανοίξει τη διαδικασία,συμπεριλαμβάνοντας άλλες δυνά-μεις και αναζητώντας έναν νέοσυμβιβασμό. Η επιλογή της είναιμεταξύ του να έλθει σε συνεννόησημε τα κόμματα της αντιπολίτευσηςή να ποντάρει στην αλλαγή στάσηςτων δικών της βουλευτών, υπό τονφόβο ότι το Brexit μπορεί να απο-τραπεί.

Με το σύστημα να έχει βραχυ-κυκλώσει, το Κοινοβούλιο μπορείνα επιχειρήσει να αναλάβει αυτότην πρωτοβουλία των κινήσεων,αντί της κυβέρνησης. Θα μπορούσενα το κάνει αυτό ψηφίζοντας επίτων εναλλακτικών επιλογών, όπωςμία σχέση τύπου Νορβηγίας. Αυτόθα καθόριζε την ατζέντα της κυ-βέρνησης.

Ενδεχομένως να έδινε σε μίαδιακομματική κοινοβουλευτικήεπιτροπή πρεσβύτερων το δικαίω-μα να ορίσει το είδος της συμφω-νίας που θα διαπραγματεύοντανστη συνέχεια τα μέλη της διαπραγ-ματευτικής ομάδας της χώρας. Καιίσως να επιχειρήσει να θωρακιστείαπό νέες λαϊκιστικές επιθέσεις μετην προκήρυξη ενός νέου δημο-

ψηφίσματος. Οποιαδήποτε τέτοιαεξέλιξη θα σηματοδοτούσε ότι ηκυβέρνηση έχει χάσει τον έλεγχοτου πιο σημαντικού ζητήματοςπου χειρίζεται.

Αμφιβάλλω αν το Brexit μπορείπραγματικά να αποτραπεί. Το ερώ-τημα είναι πόσο ήπιο ή σκληρό θαείναι. Ορισμένοι στο φιλοευρωπαϊ-κό στρατόπεδο βλέπουν μία συμ-φωνία τύπου Νορβηγίας ως μία λύ-ση που αφήνει ανοιχτό το ενδε-χόμενο επανόδου του ΗνωμένουΒασιλείου ως πλήρους μέλους τηςΕ.Ε. στο προσεχές μέλλον. Θεωρώότι αυτό δεν είναι πιθανό. Οι οι-κονομικοί δεσμοί της Νορβηγίαςμε την ευρωπαϊκή ενιαία αγορά εί-ναι τέτοιοι που, αν τους αποκτού-σαν οι Βρετανοί, δεν θα επιθυμού-σαν κάτι περισσότερο.

Το Brexit πλήττει αναγκαστικάτις σχέσεις της Βρετανίας με τουςΕυρωπαίους εταίρους της. Η βρε-τανική διπλωματία καλείται να πε-ριορίσει τη ζημιά. Το επιχείρημαότι υπάρχουν θαυμάσιες νέες ευ-καιρίες για ενίσχυση των διμερώνσχέσεων με τη Γαλλία ή την Ελλά-δα, για παράδειγμα, συντηρεί ψευ-δαισθήσεις και υπονομεύει τηναξιοπιστία. Μία συμφωνία τύπουΝορβηγίας θα έκανε τη μικρότερη

ζημιά. Ούτε μπορεί το δίλημμα τουΗνωμένου Βασιλείου να συγκριθείεύκολα με τη σύγκρουση της Ελ-λάδας με τους πιστωτές της το2015. Η Βρετανία δεν έχει υποστείτη βαριά απώλεια κυριαρχίας καιτην έξωθεν επιβεβλημένη λιτότηταπου αντιμετώπισε η Ελλάδα. ΤοΗνωμένο Βασίλειο απολάμβανεμία σειρά από εξαιρέσεις από τιςκοινές πολιτικές της Ε.Ε.

Οι παρεμβάσεις της Ευρώπηςστη Βρετανία ήταν πολύ πιο πε-ριορισμένες. Σε φυσιολογικούς και-ρούς, η Ελλάδα δεν είχε πρόβλημαμε την παραχώρηση κυριαρχίαςστην Ε.Ε.

Μέχρι το βρετανικό πολιτικό σύ-στημα να εγκρίνει κάποια συμφω-νία για το Brexit, το Ηνωμένο Βα-σίλειο θα συνεχίσει να προκαλείσάστισμα στους γείτονές του, τοοποίο σταδιακά θα μετατρέπεταισε αδιαφορία. Το Brexit δεν προ-κλήθηκε από ξένους παράγοντες·είναι η δική μας μάχη με τον κόσμοόπως είναι. Δείξτε υπομονή καθώςδιανύουμε τον νευρικό μας κλονι-σμό.

* Ο κ. Κέβιν Φέδερστοουν είναι διευθυ-ντής του Ελληνικού Παρατηρητηρίου στοLondon School of Economics.

<<<<<<

Το σύνθημα της ΤερέζαΜέι «Το Brexit σημαίνειBrexit» ήταν ένας παραλογισμός, που όμως καθυστέρησετην αναγκαία αξιολόγηση των διαφο-ρετικών επιλογών.

A Π Ο Ψ Η

Ο γόρδιος δεσμός του Ηνωμένου Βασιλείου

Σε κάθε περίπτωση, είναι αναπόφευκτο να ανοίξει ευρύτερη συζήτησηστα κόμματα και στη βρετανική κοινωνία για το είδος της επιθυμητής σχέ-σης με την Ευρωπαϊκή Ενωση. Σε αντίθεση με τις άναρθρες κραυγές πουσημάδεψαν την προεκλογική εκστρατεία για το δημοψήφισμα του 2016,η αντιπαράθεση με τη σκληρή πραγματικότητα έχει οδηγήσει πολλούςοπαδούς της εξόδου σε πιο προσγειωμένες θέσεις. Είναι χαρακτηριστικήη τοποθέτηση του πρώην υπουργού, αρμόδιου για το Brexit, Ντόμινικ Ρά-αμπ, ότι δεν είχε συνειδητοποιήσει πόσο μεγάλο μέρος του βρετανικούεμπορίου προέρχεται από την άλλη πλευρά της Μάγχης. Ο Συντηρητικόςβουλευτής Νικ Μπόουλς, που καταρτίζει την τροπολογία με βάση τηνοποία θα αποκλειστεί η άτακτη έξοδος, ήταν αφοπλιστικά ειλικρινής στησυνέντευξή του στο BBC. Οταν ο παρουσιαστής τον έφερε αντιμέτωπο μεπροηγούμενες δηλώσεις του, ο Μπόουλς είπε ότι στο παρελθόν είχεαπορρίψει κάποιες λύσεις με βάση λανθασμένες πληροφορίες. Η καλύτε-ρη πληροφόρηση είναι και το επιχείρημα όσων ζητούν δεύτερο δημοψή-φισμα. Η βρετανική κυβέρνηση συνεχίζει να απορρίπτει κατηγορηματικάμια τέτοια πιθανότητα, υποστηρίζοντας, με μια δόση υπερβολής, ότι η ορ-γάνωση ενός δημοψηφίσματος θα απαιτούσε πάνω από 12 μήνες.

Η πραγματικότητα προσγείωσε πολλούς

Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η l 21Δ Ι Ε Θ Ν ΗΚυριακή 20 Ιανουαρίου 2019

Σημάδια μόνιμης βλάβης εμφανί-ζουν οι σχέσεις Nτόναλντ Τραμπκαι Ταγίπ Ερντογάν, παρά τηναποκλιμάκωση της αντιπαράθε-σης μεταξύ των δύο ηγετών, μεαφορμή τη διαφωνία του Αμερι-κανού προέδρου στη σχεδιαζό-μενη ευρεία επιχείρηση του τουρ-κικού στρατού στη βόρεια Συρία,σύμφωνα με ανάλυση του αντα-ποκριτή του πρακτορείου Blo-omberg στην Ουάσιγκτον, Σελ-τσάν Χατσάογλου.

Παρά την τηλεφωνική επικοι-νωνία των δύο προέδρων και τιςδηλώσεις του Ταγίπ Ερντογάνπερί κοινής γραμμής στο Συριακό,η δημόσια συμφιλίωση δεν περι-λαμβάνει τα ακανθώδη ζητήματατων σχέσεων με το Ιράν, του ρω-σικού αντιπυραυλικού συστήμα-τος S-400 και των κουρδικών διεκ-δικήσεων σε Συρία και Ιράκ.

«Οι τουρκοαμερικανικές σχέ-σεις δεν έχουν βελτιωθεί, και ούτεπρόκειται. Οι διαφωνίες μεταξύτων δύο είναι πολλές», λέει ο λέ-κτωρ του Πανεπιστημίου King’sCollege του Λονδίνου, Μπιλ Παρκ.

Η αιφνίδια απόφαση του Ντό-ναλντ Τραμπ να αποσύρει τιςΗνωμένες Πολιτείες από τη Συ-ρία, η οποία φέρεται να ανακοι-νώθηκε κατά τη διάρκεια τηλε-φωνικής επικοινωνίας με τονΕρντογάν, παρότι εξέπληξε τουςπερισσότερους συμμάχους τωνΗΠΑ, έγινε δεκτή με ικανοποίησηαπό την Τουρκία. Οι επανειλημ-μένες δημόσιες εκκλήσεις τουΑμερικανού υπουργού Εξωτερι-κών Μάικ Πομπέο και του συμ-βούλου εθνικής ασφαλείας ΤζονΜπόλτον προς την Τουρκία «ναμην επιτεθεί στους Κούρδους»υπέσκαψαν την αρχική αισιοδο-ξία για βελτίωση των σχέσεωνΑγκυρας - Ουάσιγκτον. Ο Τούρ-κος πρόεδρος ακύρωσε έτσι προ-γραμματισμένη συνάντησή τουστις αρχές του μήνα με τον ΤζονΜπόλτον.

Ο βομβιστής αυτοκτονίαςΗ επίθεση αυτοκτονίας από

μαχητή του Ισλαμικού Κράτουςτην Τετάρτη στην πόλη Μανμπίτζτης βόρειας Συρίας, με θύματατέσσερις Αμερικανούς, ενδέχεταινα περιπλέξει περαιτέρω τα σχέ-δια του προέδρου Τραμπ για τα-χεία έξοδο από τη Συρία.

Παρότι Ηνωμένες Πολιτείεςκαι Τουρκία είναι σύμμαχοι, ηΟυάσιγκτον συνέχισε να εξοπλίζειτους Κούρδους μαχητές της πο-λιτοφυλακής YPG, την οποία ηΑγκυρα θεωρεί τρομοκρατική. Ηαπειλή του Τραμπ σε μήνυμά τουστο Twitter την περασμένη Κυ-ριακή, ότι οι ΗΠΑ θα «καταστρέ-ψουν» την τουρκική οικονομίαεάν ο Ερντογάν στραφεί εναντίοντων Κούρδων μαχητών στη βό-ρεια Συρία, ενίσχυσε το κλίμα κα-

χυποψίας στην Αγκυρα για τα κί-νητρα της Ουάσιγκτον.

Οι σχέσεις του Ερντογάν με τιςΗΠΑ οξύνονταν, όμως, πολύ πριναπό την εκλογή του Τραμπ στηνπροεδρία.

Η ροπή του Τούρκου προέδρουπρος τον αυταρχισμό είχε ενο-χλήσει την κυβέρνηση Ομπάμα,η οποία απέφευγε τον Ερντογάν,ακόμη και σε επίσημες επισκέψειςτου στις ΗΠΑ. Η δυναμική τηςδιμερούς σχέσης αναμενόταν,όμως, να μεταβληθεί μετά τηνεκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στηνπροεδρία.

Σε συνάντηση Τραμπ - Ερντο-γάν στον Λευκό Οίκο το Μάιο του2017, ο νεοεκλεγείς τότε πρόεδροςτων ΗΠΑ είχε χαρακτηρίσει «τιμήτου» την υποδοχή του Τούρκουομολόγου του, ο οποίος ανταπέ-δωσε τη φιλοφρόνηση κάνονταςλόγο για «θρυλική νίκη» τουΤραμπ στις εκλογές του 2016. Πέ-ρυσι, όμως, ο Αμερικανός πρό-εδρος επέκρινε αυστηρά την κρά-τηση Αμερικανού προτεστάντηπάστορα από τις τουρκικές αρχές,επιβάλλοντας μάλιστα κυρώσεις

εναντίον συμβούλων του Ερντο-γάν και έκτακτους δασμούς στιςεισαγωγές τουρκικού χάλυβα στιςΗΠΑ. Τούρκοι αξιωματούχοι εκτι-μούν ότι η πρόσφατη απειλή τουΤραμπ μέσω Twitter αποκαλύπτειτην αποξένωση της Ουάσιγκτοναπό τις σημαντικότερες ανησυ-χίες της Αγκυρας για την εθνικήτης ασφάλεια.

Η τύχη του αυτοεξόριστου στιςΗΠΑ ιεροκήρυκα Φετουλάχ Γκιου-λέν αποτελεί ένα ακόμη σημαν-τικό πρόσκομμα στις σχέσεις με-ταξύ Αγκυρας και Ουάσιγκτον.Η Τουρκία έχει επανειλημμένωςζητήσει την έκδοση του Γκιουλένως εγκεφάλου της απόπειρας πρα-ξικοπήματος του Ιουλίου 2016.Η αμερικανική δικαιοσύνη επι-μένει, όμως, ότι το τουρκικό αί-τημα δεν συνοδεύεται από επαρ-κή στοιχεία.

Ο Σινάν Ουλγκέν, πρόεδροςτου ινστιτούτου Edam της Κων-σταντινούπολης, υποστηρίζει ότιη Αγκυρα ταυτίζει τα εθνικά συμ-φέροντα της Τουρκίας με τηνενίσχυση του ρόλου της χώραςως περιφερειακής υπερδύναμης.

Η νέα στάση της Αγκυρας απο-τελεί σημαντική απόκλιση απότην τουρκική εξωτερική πολιτικήτου Ψυχρού Πολέμου, όταν οιτουρκικές κυβερνήσεις επεδίωκαντην εδραίωση της χώρας στις δο-μές του ΝΑΤΟ και την εμφάνισήτης ως ύστατο ανάχωμα στη σο-βιετική απειλή.

Ενίσχυση των εντάσεωνΣήμερα, η απρόβλεπτη φύση

της προεδρίας Τραμπ και οι με-ταστροφές της πολιτικής του,όπως η αιφνίδια απόφαση γιααπόσυρση από τη Συρία, έχουνενισχύσει τις εντάσεις μεταξύ τωνδύο νατοϊκών εταίρων, καθιστών-τας τις τουρκοαμερικανικές θέσεις«δυσλειτουργικές», όπως επιση-μαίνει ο Σινάν Ουλγκέν.

Η απόφαση Τραμπ για αποχώ-ρηση από τη Συρία είχε αρχικάγίνει δεκτή με αισιοδοξία απότην Αγκυρα. Τούρκοι αξιωματού-χοι ασκούσαν πιέσεις από το 2015για την ανατροπή της πολιτικήςτης κυβέρνησης Ομπάμα για εκ-παίδευση και εξοπλισμό τωνΚούρδων μαχητών του YPG.

Η πρωτοβουλία Τραμπ για μο-νομερή απόσυρση δυνάμεωναπό τη Συρία αντιμετωπίστηκεστην Αγκυρα ως προάγγελοςοριστικής διακοπής των σχέσε-ων Ουάσιγκτον - Κούρδων. Ηεξέλιξη αυτή σηματοδότησεαποκλιμάκωση της έντασης με-ταξύ ΗΠΑ και Τουρκίας, ενθαρ-ρύνοντας την τουρκική κυβέρ-νηση να επιδιώξει την αγοράτου αμερικανικού αντιαεροπο-ρικού συστήματος Patriot, αντίτου ρωσικού S-400.

Οι απρόσμενες μεταβολές πο-λιτικής στις δύο χώρες αποδει-κνύουν την έλλειψη ευρύτερουσχεδίου πίσω από την απόφασηΤραμπ για αποχώρηση από τηΣυρία, σύμφωνα με τον αναλυτήτου International Crisis Group,Σαμ Χέλερ. «Ο πρόεδρος Τραμπλέει ότι οι ΗΠΑ πρέπει να απο-συρθούν από τη Συρία, χωρίς σχέ-διο και χωρίς τον παραμικρό συν-τονισμό με την Τουρκία. Από εκείπηγάζει η σύγχυση, την οποίαπαρατηρούμε εσχάτως», λέει οκ. Χέλερ.

REUTERS

Των JULIAN E. BARNESκαι HELENE COOPERTHE NEW YORK TIMES

Την εξασθένηση του ΝΑΤΟ επιθυμείδιακαώς ο Ρώσος πρόεδρος ΒλαντιμίρΠούτιν, ενώ την προοπτική αυτήενισχύει η παρουσία του ΝτόναλντΤραμπ στον Λευκό Οίκο. Ανώτατοιαξιωματούχοι της αμερικανικής κυ-βέρνησης αποκαλύπτουν ότι κατάτη διάρκεια του 2018 ο πρόεδροςΤραμπ ανέφερε επανειλημμένως σεκατ’ ιδίαν συζητήσεις ότι θα ήθελενα αποσύρει τις ΗΠΑ από τη Βορει-οατλαντική Συμμαχία.

«Ακόμη και η συζήτηση περί απο-χώρησης των ΗΠΑ από το ΝΑΤΟαποτελεί δώρο για τον Ρώσο πρό-εδρο», λέει ο πρώην στρατιωτικόςδιοικητής του ΝΑΤΟ, ναύαρχοςΤζέιμς Σταυρίδης.

Ο Αμερικανός πρόεδρος, όμως,έχει επανειλημμένως και δημοσίωςεκδηλώσει την πρόθεσή του να υπα-ναχωρήσει μονομερώς από αμυντι-κές και οικονομικές συμμαχίες, απότη συμφωνία των Παρισίων για τοκλίμα μέχρι και το εμπορικό σύμ-φωνο Ασίας - Ειρηνικού. Ο Τραμπαμφισβήτησε την αξία της στρατιω-τικής συμμαχίας των ΗΠΑ με τη Νό-τια Κορέα και την Ιαπωνία, ενώ ανα-κοίνωσε αιφνιδιαστικά την απόσυρ-ση των αμερικανικών στρατευμάτωναπό τη Συρία. Αγνοώντας το διπλω-ματικό πρωτόκολλο, έχει εκφράσειτα παράπονά του για την ολιγωρίαΕυρωπαίων εταίρων του ΝΑΤΟ ναεκπληρώσουν τις χρηματοδοτικέςτους υποχρεώσεις απέναντι στηΣυμμαχία. Σε σύνοδο του ΝΑΤΟ τονΙούλιο, ο Τραμπ εξέφρασε την οργήτου για την άρνηση των Ευρωπαίωνηγετών να δεσμευθούν εκείνη τηστιγμή για αύξηση των αμυντικών

δαπανών τους, παρά τις εξηγήσειςτου γ.γ. Γενς Στόλτενμπεργκ, ότι τιςαμυντικές δαπάνες καθορίζουν ταΚοινοβούλια των κρατών–μελώντης Συμμαχίας. Ο σκεπτικισμός τουπροέδρου Τραμπ απέναντι στο ΝΑΤΟμοιάζει να βρίσκεται στο επίκεντροτης κοσμοθεωρίας του, μαζί με τηδηλωμένη πρόθεσή του να δεσμεύ-σει τα αποθέματα ιρακινού πετρε-λαίου προς όφελος των ΗΠΑ. Παρότικυβερνητικοί αξιωματούχοι τούυπενθυμίζουν ότι κάτι τέτοιο είναιαδύνατο, ο πρόεδρος επανέρχεται

στο θέμα κάθε λίγους μήνες. Τηνίδια εμμονή εμφανίζει και για τοΝΑΤΟ. Η δημοτικότητα της Συμμα-χίας συνεχίζει, βέβαια, να είναι υψη-λή μεταξύ του αμερικανικού κοινού.Το θέμα της θέσης των ΗΠΑ στοΝΑΤΟ έχει μετατραπεί σε κομματικόζήτημα, με τους Δημοκρατικούς ναεκδηλώνουν τον ενθουσιασμό τουςγια τον ρόλο της Συμμαχίας και τουςΡεπουμπλικανούς να υποστηρίζουντη συρρίκνωση της αμερικανικήςεπιρροής σε αυτήν. Ευρωπαίοι καιΑμερικανοί αξιωματούχοι υποστη-ρίζουν ότι η παρουσία του παραι-τηθέντος υπουργού Αμυνας ΤζέιμςΜάτις λειτουργούσε καθησυχαστικάμεταξύ των συμμάχων, ενώ η απο-χώρησή του μοιάζει να προμηνύειτη σταδιακή αποστασιοποίηση τωνΗΠΑ από τη Συμμαχία.

<<<<<<

Η Τουρκία έχειεπανειλημμένωςζητήσει την έκδοση του Φετουλάχ Γκιουλένως εγκεφάλου της απόπειραςπραξικοπήματος του Ιουλίου 2016.

<<<<<<

Ο Αμερικανός πρόεδροςφέρεται να επιθυμεί διακαώς την απόσυρσητων Ηνωμένων Πολιτειώναπό τη ΒορειοατλαντικήΣυμμαχία.

ΑπρόβλεπτεςσχέσειςαπρόβλεπτωνπροέδρωνΟ Τραμπ, ο Ερντογάν και η Συρία

Στη συνάντησή τους στον Λευκό Οίκο τον Μάιο του 2017 (φωτ.), ο νεοεκλεγείς τότε πρόεδρος των ΗΠΑ είχε χαρακτηρίσει «τιμή του» την υποδοχή του Τούρ-κου ομολόγου του, ο οποίος ανταπέδωσε τη φιλοφρόνηση κάνοντας λόγο για «θρυλική νίκη» του Τραμπ. Εκτοτε, πολύ νερό κύλησε στο αυλάκι...

A.P.

/ E

VAN

VU

CCΙ

Ενα απρόσμενο δώροστον Βλαντιμίρ ΠούτινΧαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του Ιράν και των σχέσεών του με

την Τουρκία. Η κυβέρνηση Τραμπ επιβάλλει εμπορικές κυρώσεις κατάτης Τεχεράνης για την ανάμειξή της σε περιφερειακές διενέξεις. ΟΑμερικανός υπουργός Εξωτερικών Μάικ Πομπέο είπε τη Δευτέρα ότι η«ρίζα των προβλημάτων πηγάζει από την επαναστατική φύση του ισλα-μικού καθεστώτος και των προσπαθειών του στο εξωτερικό». Η πολιτικήτων ΗΠΑ απέναντι στο Ιράν δεν εμπόδισε, όμως, την Τουρκία να ενισχύ-σει τους οικονομικούς και πολιτικούς δεσμούς της με το Ιράν. Η Τουρκίαήταν ο τέταρτος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος του Ιράν το 2017, μεσυνολικό όγκο εμπορευμάτων 10,7 δισ. δολ. Η οικονομική πραγματικό-τητα εγγυάται ότι ο Ερντογάν δεν θα έχει κανένα κίνητρο να ακολουθή-σει τις ΗΠΑ στον εμπορικό τους πόλεμο κατά του Ιράν. Η Τουρκία είναιεπίσης μία από τις οκτώ χώρες που εξασφάλισαν εξαιρέσεις διάρκειαςέξι μηνών από το εμπάργκο κατά της αγοράς ιρανικού πετρελαίου. Οιεξαιρέσεις αυτές, όμως, δεν πρόκειται να ανανεωθούν, στερώντας απότην Τουρκία μέρος της ενεργειακής της αυτονομίας.

REUTERS

Οι δεσμοί της Αγκυρας με την Τεχεράνη

BΡΥΞΕΛΛΕΣ. Δηλώνοντας την ανη-συχία της, η Κομισιόν ανακοίνωσεπως «η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πα-ρακολουθεί την κατάσταση πουδιαμορφώνεται σε σχέση με τοναγωγό Turkish Stream και θα εφαρ-μόσει όλους τους ενεργειακούςκανόνες της Ευρωπαϊκής Ενωσηςπου ισχύουν για όλους τους αγω-γούς φυσικού αερίου». Τη δήλωσηαυτή έκανε στο πρακτορείο TASSη εκπρόσωπος της ΕυρωπαϊκήςΕπιτροπής Αννα-Καΐσα Ιτκονεν,σχολιάζοντας τις αναφορές πουέγιναν στο ζήτημα αυτό κατά τη

διάρκεια της επίσκεψης του Ρώσουπροέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν στηΣερβία.

Η συμφωνία μεταξύ της Ρωσίαςκαι της Σερβίας για τη συνέχισητου αγωγού φυσικού αερίου Turkish

Stream μέσω του σερβικού εδά-φους, όπως και η επέκταση τουτερματικού σταθμού φυσικού αε-ρίου έχει στρατηγική σημασία γιατο Βελιγράδι, διακήρυξε ο πρόεδροςτης Σερβίας Αλεξάνταρ Βούτσιτςσε διάγγελμά του προς το έθνος,στο οποίο μίλησε για τα αποτελέ-σματα της επίσκεψης του ΒλαντιμίρΠούτιν, αναφέροντας ότι η υπο-γραφείσα συμφωνία δεν συμπερι-λαμβάνει μόνο την κατασκευή τουαγωγού μέσω της Σερβίας, αλλάκαι την επέκταση του τερματικούσταθμού φυσικού αερίου χωρητι-

κότητας έως 750 εκατομμυρίων κυ-βικών μέτρων. «Αυτά θα αναβαθ-μίσουν τη χώρα μας και επίσης θακαλύψουμε τις ανάγκες της σε φυ-σικό αέριο», δήλωσε ο Βούτσιτς.

Νωρίτερα, ο διευθύνων σύμβου-λος της Gazprom κ. Μίλερ, μιλώνταςστο ρωσικό τηλεοπτικό δίκτυο «Ρω-σία-1», δήλωσε ότι στο εγγύς μέλλονθα ξεκινήσουν τα έργα κατασκευήςτων υποδομών που απαιτούνταιγια τον αγωγό Turkish Stream.

Το ζήτημα της ενδεχόμενης επέ-κτασης του αγωγού φυσικού αε-ρίου Turkish Stream έως τη Σερβία

τέθηκε από τον Ρώσο πρόεδροκατά τη διάρκεια των συνομιλιώνπου είχε με τον Σέρβο ομόλογότου.

Συγκεκριμένα ο Βλαντιμίρ Πού-τιν δήλωσε ότι η Ρωσία είναι δια-τεθειμένη να επενδύσει στις σερ-βικές υποδομές το ποσό του 1,4δισ. δολ. για να φθάσει ο αγωγόςέως τη Σερβία. Ανέφερε, μάλιστα,ότι θα συζητήσει το θέμα με τονομόλογό του της Τουρκίας ΤαγίπΕρντογάν στη συνάντηση που θαέχουν πολύ σύντομα.

ΑΠΕ

Προβληματισμός Κομισιόν για Turkish Stream<<<<<<

Μετά τη συμφωνίαΡωσίας - Σερβίαςγια τη συνέχισή τουμέσω σερβικούεδάφους.

Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πού-τιν ολοκληρώνει ένα μωσαϊκό στονΑγιο Σάββα στο Βελιγράδι.

REU

TERS

22 l Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η Δ Ι Ε Θ Ν Η Kυριακή 20 Ιανουαρίου 2019

Tου MAX PARADISOTHE NEW YORK TIMES

Η Φλορένσια Ραστέλι κατατρόμαξε.Ως έμπειρη μπαρίστα, ποτέ της δενείχε χύσει ένα φλιτζάνι καφέ, είπε.Ωστόσο, την περασμένη Δευτέρα,καθώς σκούπιζε την μπάρα στο Ch-iave di Bacco, το καφέ όπου εργά-ζεται, έσπρωξε ένα ποτήρι, το οποίοέσπασε με πάταγο στο έδαφος. Ολοιοι πελάτες της παρέμειναν ακίνητοι,θυμάται έντρομη η Ραστέλι. «Απόόλες τις ημέρες έτυχε να είναι αυτή.Ακόμα και ένας αστυνομικός ήρθεκαι μου ζήτησε να κάνω ησυχία.Ντράπηκα πολύ».

Οι κάτοικοι της Κρεμόνα είναισήμερα υπερβολικά ευαίσθητοιστους θορύβους. Η αστυνομία έχειαποκλείσει δρόμους στο πολύβουοκέντρο της πόλης και η κυκλοφορίαέχει διοχετευθεί αλλού. Κατά τηδιάρκεια συνέντευξης Τύπου, ο δή-μαρχος της πόλης Τζιανλούκα Γκα-λιμπέρτι ικέτευσε τους πολίτες νααποφεύγουν τους ξαφνικούς και πε-ριττούς θορύβους.

Στην Κρεμόνα, αξίζει να σημει-ωθεί, βρίσκονται τα εργαστήρια κά-ποιων από τους πιο σημαντικούςκατασκευαστές μουσικών οργάνων,ανάμεσα στα οποία και αυτό τουΑντόνιο Στραντιβάρι, που κατά τον17ο και 18ο αιώνα παρήγαγε κάποιααπό τα καλύτερα βιολιά και βιολον-τσέλα που κατασκευάστηκαν ποτέ.Σήμερα η πόλη της Κρεμόνα εκπονείένα φιλόδοξο πρόγραμμα ψηφιακήςηχογράφησης των ήχων των οργά-νων Στραντιβάριους, όπως, εξάλλου,και αυτών των Αμάτι και Γκουαρνέριντε Τζεσού, δύο σπουδαίων κατα-σκευαστών οργάνων. Και αυτό ση-μαίνει ότι πρέπει να επικρατεί σιωπή.Ενα βιολί, βιόλα ή βιολοντσέλοΣτραντιβάριους αποτελεί επιτομήτης μηχανικής του ήχου και κανείςδεν κατάφερε να αντιγράψει τονμοναδικό ήχο τους.

Ο Φάουστο Κατσατόρι, έφοροςτου Μουσείου Βιολιού της Κρεμόνα,το οποίο είναι αφιερωμένο στο μου-σικό όργανο και βοηθάει στην προ-σπάθεια ηχογράφησης, τονίζει ότικάθε Στραντιβάριους έχει «τη δικήτου προσωπικότητα». Επισήμανε,

ωστόσο, ότι ο μοναδικός ήχος τουςαναπόφευκτα θα αλλάξει και μπορείκαι να χαθεί μέσα στις επόμενεςδεκαετίες. «Είναι μέρος του κύκλουτης ζωής τους», εξηγεί ο Κατσατόρι.«Τα συντηρούμε και τα αποκαθι-στούμε, αλλά όταν φτάσουν σε μιαηλικία, γίνονται πολύ ευαίσθητακαι δεν μπορείς να τα παίξεις. Σαννα πεθαίνουν».

Προκειμένου οι επόμενες γενιέςνα μη χάσουν τον ήχο αυτόν, τρειςμηχανικοί ήχου δημιουργούν την«Τράπεζα Ηχου Στραντιβάριους»,μια βάση δεδομένων που διατηρείόλους τους τόνους που τέσσερα όρ-γανα, τα οποία επιλέχθηκαν από τοΜουσείο Βιολιού, μπορούν να πα-ράγουν. Ενας από αυτούς τους μη-χανικούς, ο Ματία Μπερσάνι, τόνισεότι μπορούν να επεξεργαστούν τουςήχους στη βάση δεδομένων προ-κειμένου να παραγάγουν νέες ηχο-

γραφήσεις όταν ο ήχος του οργάνουέχει υποστεί φθορά. Οι μουσικοίτου μέλλοντος «θα μπορούν να ηχο-γραφήσουν μια σονάτα με ένα όρ-γανο το οποίο δεν θα λειτουργείπλέον», προσέθεσε. «Αυτό θα επι-τρέψει στα εγγόνια μου να μάθουνπώς ηχούσε ένα Στραντιβάριους»,εξηγεί ο Λεονάρντο Τεντέσκι, έναςdj που επινόησε την ιδέα της τρά-πεζας δεδομένων.

Τριάντα δύο υπερευαίσθητα μι-κρόφωνα τοποθετήθηκαν στην αί-θουσα διαλέξεων του μουσείου καιη δουλειά άρχισε. Ομως, οι μηχανικοίανακάλυψαν ότι οι εξωτερικοί ήχοιστα καλντερίμια γύρω από το μου-σείο ήταν μια πραγματική ηχητικήκόλαση. Ο δήμαρχος της πόλης απο-φάσισε να κλείσει τους δρόμους γύ-ρω από το μουσείο επί πέντε εβδο-μάδες και ζήτησε από όλους να κά-νουν ησυχία.

Βιολιά, βιόλες και βιολοντσέλα, κατασκευασμένα από τον Αντόνιο Στραντι-βάρι, εκτίθενται στο Μουσείο Βιολιού στην Κρεμόνα.

ISAB

ELLA

DE

MAD

DALE

NA/

THE

NEW

YO

RK T

IMES

Η διάσωση των ΣτραντιβάριουςΔημιουργία βάσης δεδομένων για να μη χαθεί ο μοναδικός ήχος τους

Των JONAH ENGEL BROMWICHκαι ALEXANDRA ALTERTHE NEW YORK TIMES

Στα 25 χρόνια γάμου της με τον ΤζεφΜπέζος, η Μακένζι Μπέζος υπήρξεμια πιστή πρέσβειρα της Amazon,της εταιρείας που έκανε αυτή καιτον σύζυγό της τους πλουσιότερουςανθρώπους στον κόσμο. Υπήρξεβασικό στέλεχος από τη γέννησητης εταιρείας και εργάστηκε εντα-τικά για το επιχειρηματικό πλάνοτης. Ηταν η πρώτη λογίστρια τηςAmazon και συμμετείχε στη μετα-τροπή της από ένα μικρό διαδικτυα-κό βιβλιοπωλείο στον γίγαντα τουηλεκτρονικού εμπορίου που είναισήμερα – τη δεύτερη εταιρεία στηναμερικανική ιστορία με χρηματι-στηριακή αξία μεγαλύτερη του ενόςτρισ. δολ. 

Η Μπέζος, 48 ετών, είναι μυθι-στοριογράφος. Αλλά η αλήθεια είναιότι η εικόνα της διαμορφώθηκε απότην Amazon. Η ανακοίνωση, τηνπερασμένη εβδομάδα, ότι παίρνειδιαζύγιο από τον σύζυγό της μπορείνα το αλλάξει αυτό.  

Κατά τη διάρκεια των περασμέ-νων δεκαετιών, καθώς η Amazonαναπτυσσόταν, η κ. Μπέζος εμφα-νίστηκε με τον σύζυγό της σε ση-μαντικές εκδηλώσεις, μεταξύ τωνοποίων, τα πάρτι για το Οσκαρτου Vanity Fair και τις Χρυσές Σφαί-ρες. Το 2012 υπήρξε οικοδέσποιναστο Γκαλά του ΜητροπολιτικούΜουσείου. Αλλά η κ. Μπέζος προ-φύλαξε την ιδιωτικότητα του βίουτης, προτιμώντας να εστιάσει τοενδιαφέρον της στη συγγραφή καιστα παιδιά της. Σπάνια εμφανιζότανσε δημόσια θέα για να προωθήσειτα βιβλία της και να υπερασπιστείτην εταιρεία του συζύγου της. Λίγαπράγματα είναι γνωστά για την

ίδια, μία γυναίκα που ζει μια ιδιω-τική ζωή και που πιθανώς να πάρειένα από τα ακριβότερα διαζύγιαμέχρι σήμερα. 

Η Μακένζι Τερτλ, μία πολλά υπο-σχόμενη συγγραφέας, γνώρισε τονσύζυγό της στο D.E.Shaw, μία χρη-ματιστηριακή εταιρεία, όπου ο Μπέ-ζος, επιστήμονας των ηλεκτρονικώνυπολογιστών, είχε γίνει αντιπρό-εδρος. 

Οπως δήλωσε στη Vogue, ανέ-λαβε την θέση της διοικητικής υπαλ-λήλου προκειμένου να πληρώσειτους λογαριασμούς, ενώ εργαζότανπάνω στα μυθιστορήματά της. Σύν-τομα, όμως, ερωτεύτηκε το γέλιοτου άνδρα που εργαζόταν στο δι-πλανό γραφείο. Οπως δήλωσε σε

μία συνέντευξη του 2013, «ήτανέρωτας με το πρώτο άκουσμα». 

Μετά τρεις μήνες ραντεβού, αρ-ραβωνιάστηκαν και παντρεύτηκανλίγο αργότερα στο Παλμ Μπιτς τηςΦλόριντα. Ο Τζεφ Μπέζος ήταν 30ετών και η Μακένζι 23. 

Συχνά περιγράφει τον εαυτό τηςως μία εσωστρεφή βιβλιόφιλο, ιδι-αίτερα αν τη συγκρίνει κανείς μετον Τζεφ Μπέζος, έναν αλαζονικόεπιχειρηματία. Εξαρχής ο Μπέζοςγνώριζε ότι ήθελε να ανατρέψει τοπαραδοσιακό λιανεμπόριο χρησι-μοποιώντας το Διαδίκτυο. Αμέσως

ίδρυσε την Αmazon ως ένα επιτυ-χημένο βιβλιοπωλείο του Ιντερνετκαι στη συνέχεια άρχισε να επε-κτείνεται πουλώντας μουσική, βίν-τεο, φάρμακα και άλλα καταναλω-τικά αγαθά.

Από το νοίκι στην έπαυληΗ Μακένζι, η οποία αρχικά ζούσε

με τον σύζυγό της σε ένα ενοικια-σμένο σπίτι στα περίχωρα του ανα-τολικού Σιάτλ, συμμετείχε δυναμικάστην επιχείρηση από την ίδρυσήτης. Επιπροσθέτως, από την ερ-γασία της ως λογίστρια, βοήθησε

στην επιλογή ονομάτων για τηνεταιρεία αλλά και στην αποστολήπακέτων.

Το 1999 μετακόμισε σε μία έπαυ-λη δέκα εκατομμυρίων δολαρίωνστη Μεδίνα της Ουάσιγκτον καιέμεινε έγκυος στο πρώτο τους παιδί.Καθώς η οικογένεια άρχισε να συγ-κεντρώνει πλούτη, κατέβαλε κάθεδυνατή προσπάθεια για να διασφα-λίσει την κανονικότητα του βίουτης. Απέκτησε συνολικά τέσσεραπαιδιά, τα οποία πήγαινε στο σχο-λείο με ένα Honda και στη συνέχειαμετέφερε τον Τζεφ Μπέζος στο γρα-

φείο του. Καθώς η εταιρεία ανα-πτυσσόταν, η κ. Μπέζος εστίασετο ενδιαφέρον της στην οικογένειακαι στις συγγραφικές της φιλοδο-ξίες. Δαπάνησε μία δεκαετία για τοπρώτο της μυθιστόρημα, και ση-κωνόταν νωρίς το πρωί για να γρά-ψει. Η «Δοκιμασία του Λούθερ Ολμ-πραϊτ» κυκλοφόρησε το 2005. Αγ-καλιάστηκε από τους κριτικούς καιδιηγείται την ιστορία ενός μηχα-νικού, η ζωή του οποίου εξελίσσεταιτη δεκαετία του 1980. 

Το 2013 δημοσίευσε το δεύτεροβιβλίο της «Παγίδες», που ακολουθεί

τις περιπέτειες της Τζέσικα Λέσινγκ,μιας απομονωμένης ηθοποιού, πουφανερώνεται για να αντιμετωπίσειτον πατέρα της, έναν απατεώνα οοποίος την πουλάει στους παπαρά-τσι επί χρόνια. 

Λίγα είναι γνωστά για τους οικο-νομικούς διακανονισμούς του ζευ-γαριού. Τα διαζύγια καθορίζονταιαπό τους πολιτειακούς νόμους καιοι επιχειρήσεις βρίσκονται στηνπολιτεία της Ουάσιγκτον όπου ταχρήματα που συγκεντρώνονταιμετά τον γάμο διανέμονται στουςδύο συζύγους. 

Αλλά οι δικηγόροι πιστεύουν ότιείναι μάλλον απίθανο οι Μπέζος ναακολουθήσουν αυτή την αρχή. Προ-φανώς, όπως επισημαίνει ο δικη-γόρος Ουίλιαμ Ζαμπέλ, οι Μπέζοςθα διαπραγματευθούν προκειμένουνα βρουν έναν τρόπο να διανείμουντην αξία των μετοχών της Amazon.

Διαφορετική αντιμετώπισηΗ Μπέζος διατήρησε χαμηλό προ-

φίλ τις τελευταίες εβδομάδες, απότη στιγμή που ανακοινώθηκε τοδιαζύγιο. Ο Τζεφ Μπέζος, αντιθέτως,εξακολούθησε να εμφανίζεται δη-μόσια και παρέστη στη δεξίωσημετά τις Χρυσές Σφαίρες με τη ΛορίνΣάντσεζ, μία πρώην παρουσιάστριατης τηλεόρασης με την οποία φη-μολογείται ότι διατηρεί σχέση. 

Παραμένει άγνωστο ποια θα είναιη επόμενη κίνηση της κ. Μπέζος.Αν εξακολουθήσει να γράφει καινα δημοσιεύει, πιθανώς να βρει έναπιο δεκτικό κοινό ανάμεσα στουςανεξάρτητους βιβλιοπώλες. Κάποιαδιευθυντικά στελέχη εκδοτικών οί-κων, τα οποία δεν θέλησαν να κά-νουν δηλώσεις, διαβεβαιώνουν γιατην τεράστια επιτυχία που θα έχουντα απομνημονεύματα της Μπέζος,αν θελήσει ποτέ να τα γράψει.

Το διαζύγιο του ενός τρισ. δολαρίωνΟ χωρισμός του Τζεφ και της Μακένζι Μπέζος, του ζεύγους πίσω από τον κολοσσό του ηλεκτρονικού εμπορίου Amazon

<<<<<<

Σε αντίθεσημε τον σύζυγό της απέ-φευγε τα φώτα της δημο-σιότητας και προστάτευσετην ιδιωτικότητατου βίου της και των τεσ-σάρων παιδιών τους.

Ο Τζεφ Μπέζος, ο πλουσιότερος άνθρωπος στον κόσμο με περιουσία που ξεπερνά τα 100 δισ. δολλάρια, μαζί με τησυζυγό του Μακένζι σε παλαιότερο στιγμιότυπο. Η αξία της Amazon έφτασε το 2018 το 1 τρισ. δολάρια.

REU

TERS

/ D

ANN

Y M

OLO

SHO

K

Απαγωγή-σοκ δεκατριάχρονηςΟ δολοφόνος των γονέων της την κρατούσε αιχμάλωτη

Των MATT FURBERκαι MITCH SMITHTHE NEW YORK TIMES

Ολα άρχισαν από μία τυχαία συ-νάντηση. Τη στιγμή που ο ΤζέικΠάτερσον εντόπισε ένα 13χρονοκορίτσι, ενώ επιβιβαζόταν στο σχο-λικό του λεωφορείο το περασμένοφθινόπωρο, «γνώριζε ότι αυτό ήταντο κορίτσι που θα έπαιρνε» ανα-φέρουν οι αστυνομικοί του Ουι-σκόνσιν στη δικογραφία. Τις ημέρεςπου ακολούθησαν, ο 21χρονος Πά-τερσον χαρτογράφησε το σενάριοτης απαγωγής της Τζέιμ Κλος, μιαςμαθήτριας του γυμνασίου που δενείχε συναντήσει ποτέ πριν. Πήρεμία καραμπίνα από τον πατέρατου, έβγαλε τις πινακίδες κυκλο-φορίας από το αυτοκίνητό του καιαγόρασε μία μάσκα.

Ξύρισε το κεφάλι του και το πρό-σωπό του, έτσι ώστε να μην αφήσει«ίχνη» και καθάρισε με προσοχήτις σφαίρες. Δύο φορές οδήγησεμέχρι το σπίτι της Τζέιμ, στη μικρήπόλη Μπάρον, αλλά είδε αυτοκί-νητα απέξω ή ανθρώπους ξύπνιουςστο εσωτερικό, όπως αναφέρει ηέκθεση.

Ετσι, ένα βράδυ του Οκτωβρίου,ο Πάτερσον στάθμευσε έξω απότο σπίτι των Κλος, ανθρώπων πουδεν είχε συναντήσει ποτέ του, καισκότωσε τον πατέρα της Τζέιμ,Τζέιμς Κλος με έναν πυροβολισμό.Στη συνέχεια εισέβαλε στο λουτρό,όπου είχαν κρυφτεί η Τζέιμ και ημητέρα της Ντενίζ. Διέταξε τηνΝτενίζ να κλείσει το στόμα τηςκόρης της με ταινία και στη συ-νέχεια τη σκότωσε. Μετά έδεσετο κορίτσι και το ανάγκασε ναμπει στο πορτμπαγκάζ του αυτο-κινήτου του.

Ψυχρός και αδιάφοροςΟι λεπτομέρειες της απαγωγής

και της αιχμαλωσίας περιγράφον-ται λεπτομερώς στη δικογραφία,ενώ ο Πάτερσον πλέον διώκεταιγια την απαγωγή και τους φόνους– ένα σενάριο φρίκης το οποίοείχε σχεδιαστεί στην εντέλεια. Ταδικαστικά έγγραφα διηγούνταιτην ιστορία ενός μικρού κοριτσιού

που αναγκάστηκε να περάσει τρειςμήνες κλειδαμπαρωμένο στο σπίτιενός ξένου, αφού είχε γίνει μάρ-τυρας του φόνου των γονιών της.Πρόκειται για μία κατάσταση πουσύμφωνα με τους ειδικούς είναιεξαιρετικά σπάνια: στοχευμένηεπίθεση σε παιδί από έναν εντελώςάγνωστο.

Ο Πάτερσον, ο οποίος κρατείταικαι η εγγύηση έχει οριστεί σταπέντε εκατομμύρια δολάρια, δενανέφερε κατά πόσον είναι αθώοςή ένοχος στη σύντομη εμφάνισήτου ενώπιον των δικαστικών αρχώντη Δευτέρα. Ωστόσο, οι αστυνομικοίανέφεραν ότι έχει ομολογήσει καιτους έχει αποκαλύψει τις λεπτο-μέρειες για τον σχεδιασμό της απα-γωγής. Φορώντας μία πορτοκαλιά

φόρμα, παρουσιάστηκε, μέσω τη-λεδιάσκεψης, στο δικαστήριο απότη φυλακή του Μπάρον και απάν-τησε με όχι και ναι στις ερωτήσειςτου δικαστή.

Ο Πάτερσον, ο οποίος φοράειγυαλιά και φαίνεται να έχει αρχέςφαλάκρας, δεν έδειξε κανένα συ-ναίσθημα κατά τη διάρκεια της εμ-φάνισής του. Αρκετές φορές χα-σμουριόταν ή έξυνε το πιγούνι του.

Οι ισχυρισμοί του προκάλεσανοργή στο Μπάρον, όπου οι ντόπιοιαναζητούσαν εναγωνίως επί ολό-κληρες εβδομάδες την Τζέιμ, καθώςδεκάδες αστυνομικοί κατέφθανανστη μικρή πόλη ακολουθώνταςμαρτυρίες και θεάσεις που δενοδηγούσαν πουθενά. Οι κάτοικοιδεν κρύβουν τη χαρά τους που ημικρή κατάφερε να δραπετεύσειαπό τον απαγωγέα της την περα-σμένη εβδομάδα. Από εκείνη τηστιγμή μένει με μέλη της οικογέ-νειάς της που ανήρτησαν μία φω-τογραφία της, στην οποία φαίνεταινα χαμογελάει αγκαλιάζοντας τησκυλίτσα της Μόλι.

Ωστόσο, δεν μπορούν να κρύ-ψουν την έκπληξή τους για τις πε-ριγραφές των αστυνομικών σχετικάμε το τι συνέβη, το πόσο τυχαίαήταν όλα, αλλά και τον τρομακτικόσχεδιασμό της επίθεσης.

Πολλοί γονείς πλέον, αμφισβη-τούν την ασφάλεια των σχολικώνλεωφορείων και διερωτώνται ανοι-κτά ποιο άλλο πράγμα θα μπορούσενα μην είναι πλέον ασφαλές.

Ο Πάτερσον κράτησε την Τζέιμεπί 88 ημέρες στο απομονωμένοσε ένα δάσος σπίτι του και τηνεξανάγκαζε να κρύβεται κάτω απότο κρεβάτι όποτε έφευγε ή είχεεπισκέπτες.

Πολλές φορές παρέμενε ακίνη-τη, χωρίς φαγητό, νερό ή τουαλέταγια διαστήματα που έφταναν τιςδώδεκα ώρες. Την περασμένη Πέμ-πτη της είπε ότι θα λείπει για ώρες.Το κορίτσι κατάφερε να βγει καιέτρεξε στον δρόμο.

Εκεί συνάντησε μία γυναίκαπου έβγαζε βόλτα τον σκύλο της,η οποία τη βοήθησε. Λίγη ώρα αρ-γότερα, αστυνομικοί συνέλαβαντον Πάτερσον.

<<<<<<

Ανάστατη η μικρή πόληΜπάρον στις ΗΠΑόπου εκτυλίχθηκαν τα γεγονότα, καθώς ο δράστης δεν γνώριζετα θύματά του.

O Τζέικ Πάτερσον, 21 ετών, εντό-πισε τυχαία το κορίτσι, ενώ αυτόεπιβιβαζόταν στο σχολικό.

REU

TERS

Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η l 23Δ Ι Ε Θ Ν ΗKυριακή 20 Ιανουαρίου 2019

Του ΓΙΑΝΝΗ ΕΛΑΦΡΟΥ

Θα μπορούσατε να φανταστείτε εγ-χειρήσεις Virtual Reality; Χειρουργείοσε περιβάλλον εικονικής πραγματι-κότητας; Εκπαίδευση των φοιτητώνΙατρικής (και) σε εξομοιωτή χειρουρ-γικών επεμβάσεων; Κι ακόμα, συ-νεργασία σε εγχείρηση χειρουργώναπό τέσσερις διαφορετικές κλινικές,από την Καλιφόρνια και τη Νέα Υόρκηέως τη Θεσσαλονίκη με βοήθεια πλατ-φόρμας τρισδιάστατης απεικόνισης;Αν όλα αυτά σας φαίνονται ήδη ιδι-αίτερα θαυμαστά, ετοιμαστείτε ναυποδεχθείτε κάτι ακόμα πιο ιδιαίτερο:πρωτοπόρος σε διεθνές επίπεδο στοπεδίο αυτό είναι μια ελληνική startupεταιρεία! Ο λόγος για την ORamaVR,μια εταιρεία Ιατρικής ΤεχνολογίαςΕικονικής Πραγματικότητας, που δη-μιουργεί εξομοιωτές χειρουργικώνεπεμβάσεων.

«Ολα ξεκίνησαν όταν σε μια προ-σωπική συζήτηση ο καθηγητής Ια-τρικής στο ΑΠΘ Ελευθέριος Τσιρίδηςπαραπονέθηκε πως οι ασκούμενοιχειρουργοί ξεχνούσαν τα βήματαστη διαδικασία της εγχείρησης. Τονερώτησα γιατί δεν συμβουλεύονταντον εξομοιωτή, για να μου απαντήσειπως δεν υπάρχει κάτι τέτοιο. Ετσιμας μπήκε η ιδέα», λέει στην «Κ» ο

Γιώργος Παπαγιαννάκης, καθηγητήςΓραφικών Υπολογιστών στο Πανε-πιστήμιο Κρήτης και διευθύνων σύμ-βουλος της ORamaVR. Η εταιρεία ξε-κίνησε τον Αύγουστο του 2016 μεσυνιδρυτές τρεις καθηγητές, τουςΓιώργο Παπαγιαννάκη, ΕλευθέριοΤσιρίδη και Πάνο Τραχανιά (τμήμαΕπιστήμης Υπολογιστών, Πανεπι-στήμιο Κρήτης), καθώς και το Ινστι-τούτο Πληροφορικής του ΙδρύματοςΤεχνολογίας και Ερευνας.

«Εχουμε διαμορφώσει μια πλατ-φόρμα, με την οποία προσομοιώνεταισε τρισδιάστατο χώρο μια εγχείριση.Εκεί υπάρχουν όλα, το χειρουργείο,ο ασθενής, τα εργαλεία που θα χρη-σιμοποιηθούν και στο οποίο ο εκ-παιδευόμενος φοιτητής Ιατρικήςμπορεί να εκτελέσει μια εγχείρησηεκατοντάδες φορές. Μπορεί να πραγ-ματοποιήσει τα βήματα με τον σωστότρόπο, ακόμα και να δοκιμάσει τηγωνία με την οποία θα χρησιμοποι-ήσει το νυστέρι ή το τρυπάνι», πε-ριγράφει στην «Κ» ο κ. Παπαγιαννά-κης. Μάλιστα, όπως σημειώνει ο συ-νιδρυτής της ORamaVR «χρησιμο-ποιούνται και οι τεχνικές του gami-fication, δηλαδή στοιχείων που υπάρ-χουν σε ψηφιακά παιχνίδια για ναδώσουμε ακόμα πιο πολύ ενδιαφέρον,βάζοντας ακόμα και... σκορ, αλλά και

να γίνει πιο ρεαλιστική η απεικόνιση».Ο κάθε εκπαιδευόμενος φοράει ταειδικά γυαλιά VR και έχει στα χέριατου τα ειδικά χειριστήρια έτσι ώστενα είναι σαν να πιάνει στα χέρια τουτα χειρουργικά εργαλεία, τα οποίαδονούνται ανάλογα με τη «χρήση».«Μόνο τη φυσική αντίσταση τουσώματος δεν μπορούμε να προσο-μοιώσουμε», σημειώνει ο κ. Παπα-γιαννάκης. Βεβαίως, όπως ξεκαθα-ρίζουν οι υπεύθυνοι της ORamaVR,η εκπαίδευση μέσω εικονικής πραγ-ματικότητας έρχεται να λειτουργήσειπροσθετικά στην αναγκαία άσκησητων γιατρών με τις παραδοσιακέςκαι πλήρως ρεαλιστικές μεθόδους,οι οποίες όμως είναι αραιές.

«Οι νέοι χειρουργοί ξεχνούν ταβήματα της επέμβασης εκτός και αντην εκτελέσουν πολλές φορές με ταχέρια τους. Τώρα μέσω του συνερ-γατικού λογισμικού εικονικής πραγ-ματικότητας της ORamaVR αυτόείναι δυνατό για οποιονδήποτε, οπο-τεδήποτε, οπουδήποτε ακόμη καιαπό απόσταση. Οι ασθενείς μας πρέ-πει πλέον να αισθάνονται ασφαλείςότι ο χειρουργός είναι άριστα προ-ετοιμασμένος», τονίζει ο καθηγητήςΕλευθέριος Τσιρίδης.

«Σήμερα είμαστε πρώτοι σε πω-λήσεις στον κόσμο. Το 2018 δημι-

ουργήσαμε λογισμικό VR για εγχει-ρήσεις αρθροπλαστικής σε γόνατοκαι ισχίο. Ετοιμάζουμε λογισμικό γε-νικής χειρουργικής και άλλο για οδον-τιατρικά εμφυτεύματα. Περνώνταςκαι σε ένα άλλο πεδίο εργαζόμαστε,μαζί με το Πανεπιστήμιο του Στάν-φορντ, για ένα λογισμικό προσομοί-ωσης των κινήσεων άμεσης βοήθειαςσε περίπτωση ατυχήματος», λέει οδιευθύνων σύμβουλος της ORamaVR.

Το λογισμικό της μικρής αλλά πρω-τοπόρου εταιρείας έχουν προμηθευτείκαι ενσωματώσει στο εκπαιδευτικότους σύστημα οι ιατρικές σχολές τωνΠανεπιστημίων της Νότιας Καλιφόρ-νιας (USC) στο Λος Αντζελες, τηςΝέας Υόρκης (NYU), το Πανεπιστήμιοτου Σίδνεϊ, της Γενεύης, όπως επίσηςτο ΙΤΕ και το τμήμα e-learning τουΚαποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθη-νών. Στην ORamaVR απονεμήθηκετο αναγνωρισμένου κύρους βραβείοFARE από την Αμερικανική ΑκαδημίαΧειρουργών ισχίου και γόνατος (Μάιος2018), καθώς και το δεύτερο βραβείοστην Καινοτομία και Τεχνολογία απότην Εθνική Τράπεζα της Ελλάδας(επίσης Μάιος 2018). Επιπλέον, οιμεγάλες τεχνολογικές εταιρείες Intel,Oculus, Google και HTC/Vive αξιο-ποιούν το λογισμικό και συνεργά-ζονται με την ORamaVR.

<<<<<<

Το λογισμικό έχουν προ-μηθευθεί ιατρικές σχολέςτων Πανεπιστημίων της Νέας Υόρκης (NYU),της Νότιας Καλιφόρνιας(USC), του Σίδνεϊ και της Γενεύης.

Εκπαίδευσησε χειρουργείοεικονικήςπραγματικότηταςΗ πρωτοπόρος κρητική εταιρεία ORamaVR είναι πρώτηστον κόσμο σε πωλήσεις ιατρικών λογισμικών εξομοίωσης

Πρόσφατα πραγματοποιήθηκε αρθροπλαστική ισχίου με συμμετοχή εξ αποστά-σεως καθηγητών από το Στάνφορντ, την Καλιφόρνια και τη Θεσσαλονίκη.

ΓΗΠΕΔΟΣΑΒΒΑΤΟ�ΚΥΡΙΑΚΗ 15:00 � 22:00

ΛΕΠΤΟ ΠΡΟΣ ΛΕΠΤΟ ΟΛΕΣ ΟΙ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΤΩΝ ΑΓΩΝΩΝ

ΠΑΜΕ

ΣΧΟΛΙΑΖΟΥΝ ΤΟΝ ΑΠΟΗΧΟ ΤΩΝ ΠΑΙΧΝΙΔΙΩΝ ΟΙ

ΜΑΡΙΟΣΑΒΡΑΑΜΙΔΗΣ

ΧΡΙΣΤΟΣΖΑΒΟΣ ΣΑΒΒΑΣ ΚΟΣΙΑΡΗΣ

ΔιαδικτυακήσυνεργασίαΗ εταιρεία από την Κρήτη ήταν ηπρώτη στο κόσμο που διαμόρ-φωσε εικονικό περιβάλλον συ-νεργασίας περισσότερων τουενός χειρουργών. Με βάση αυτότο λογισμικό πραγματοποιήθηκετο καλοκαίρι του 2018 διαδικτυα-κή συνεργασία σε μια πρωτότυπηαρθροπλαστικής ισχίου, με συμ-μετοχή εξ αποστάσεως τεσσά-ρων καθηγητών ορθοπεδικήςαπό τα πανεπιστήμια του Στάν-φορντ, της Καλιφόρνιας, της Νέ-ας Υόρκης και της Θεσσαλονίκης.Η προσομοίωση υποστηρίχθηκεαπό τις τεχνικές ομάδες της ORa-maVR στο Ηράκλειο της Κρήτηςκαι στο CORE ΚΕΔΕΚ ΑΠΘ Θεσσα-λονίκης. Σήμερα στην ORamaVRδραστηριοποιούνται έξι προ-γραμματιστές, πέρα από τουςτρεις καθηγητές-συνιδρυτές,ενώ υπάρχει και η πολύπλευρηβοήθεια του Ινστιτούτου Τεχνο-λογίας και Ερευνας στην Κρήτη.Η εταιρεία υποστηρίζεται απόθεσμικό επενδυτή (PJ Tech Cata-lyst), αλλά βεβαίως υπάρχουναυξημένες δυνατότητες καιανάγκες. «Στο μέλλον φιλοδο-ξούμε να είμαστε πρωτοπόροικαι στο πεδίο της επαυξημένηςνοημοσύνης, δηλαδή στην τεχνο-λογία που θα επιτρέπει στον χει-ρουργό να έχει μπροστά στα μά-τια του όλα τα απαραίτητα στοι-χεία για την επέμβαση που πραγ-ματοποιεί, χωρίς να είναι ανάγκηνα κοιτάζει δεξιά και αριστερά.Ακόμα θα μπορούσε να υπάρχεικαι τρισδιάστατη απεικόνιση τουσώματος στο οποίο πραγματοποι-είται η εγχείρηση, έτσι ώστε ναβοηθιέται σε κάθε βήμα του»,λέει ο κ. Παπαγιαννάκης. Εναςακόμα τομέας θα είναι η καθοδή-γηση χειρουργικών ρομπότ, πουθα συνεργάζονται με τους χει-ρουργούς. Και προσοχή, όλα αυ-τά δεν είναι εικονική πραγματι-κότητα, είναι η πραγματικότητατου παρόντος και του μέλλοντος.

Eκπαιδευόμενος με γυαλιά VR και χει-ριστήρια επί το έργον.

Δάνειο; Εάν όντως είναι αλήθεια ότι ο Παντελήψάχνει εναγωνίως να βρει λεφτά γιανα αποπληρώσει τη ρωσική Όρενμ-πουργκ, τότε τα πράγματα είναι πολύδύσκολα. Εάν επίσης αληθεύει ότι ζή-τησε δάνειο από την ΚΟΠ ή ακόμη καιαπό άλλους μεγαλοπαράγοντες, τότεμιλάμε για τραγωδία. Γιατί ξέρει κανείςκάποιον που δανείζει λεφτά και δεν ζη-τάει ανταλλάγματα. Αν ναι… πείτε τοκαι σε μας.

* * * * *

Aνοιγμα προς ενημέρωσηΦαίνεται πως αποφάσισαν να αλλά-ξουν λίγο πολιτική στην ΑΕΚ σε ό,τιαφορά στην ενημέρωση του κόσμουτους και των ΜΜΕ, αφού μετά τις πα-ρουσιάσεις των νέων τους αποκτημά-των θα καθιερώσουν και συνέντευξηΤύπου του Ιμανόλ Ιδιάκεθ. Έχει δύοχρόνια παρουσίας στο ποδόσφαιρό μας

και ξέρει τα δεδομένα, ενώ θα είναι καιμια ευκαιρία να εξωτερικεύει κάποιεςσκέψεις του για το ποδόσφαιρο και ταπαιχνίδια της ομάδας. Θα ήταν σωστόνα ενημερώνει και για τα αγωνιστικάνέα, όπως κάνουν οι προπονητές σεόλες τις προηγμένες ποδοσφαιρικά χώ-ρες. Αν π.χ. είδαμε έναν παίκτη να βγαί-νει τραυματίας σε ένα αγώνα της ΑΕΚ,δεν υπάρχει τίποτε κακό στο να μας πειαν θα τον έχει μαζί του στον επόμενο.Απλά και αυτονόητα πράγματα δηλαδή.

* * * * *

Χωρίς μεταγραφή… Τι λέμε εδώ και χρόνια ότι οι μεταγρα-φές του χειμώνα δίνουν πρωτάθλημα;Στον Απόλλωνα μήπως δεν υιοθετούν ήαπλώς θα μείνουν με μια μόνο μεταγρα-φή και μάλιστα που προορίζεται για τονκατάλογο Β΄; Εκτός εάν ο 19χρονος Σε-λίμοβιτς είναι τέτοιος που θα βοηθήσειτην ομάδα να κατακτήσει τον τίτλο μετάαπό 13 χρόνια ξηρασίας;

* * * * *

Aλλαξε ο… Μανωλιός;Πάει ο Χανς Ρέικβαρτ, μας τελείωσε.Ολοκλήρωσε και τη δεύτερη του θη-τεία στην Επιτροπή Διαιτησίας, λίγοπολύ ίδια με την πρώτη και παραχωρείτη θέση του στον Γάλλο Μπετράγκ Λα-γιέ. Για το κατά πόσο βελτίωσε την ει-κόνα της κυπριακής διαιτησίας ο ΧανςΡέικβαρτ, μάλλον δεν προκύτει κανσυζήτηση, αφού οι μόνοι που ίσως νααξιολογούν θετικά τη δεύτερη του θη-τεία, είναι αυτοί που αποφάσισαν νατου επαναπροσλάβουν. Τι μπορεί νααλλάξει με τον 53χρονο Γάλλο στηνπροεδρία της Επιτροπής Διαιτησίας εί-ναι το ζητούμενο. Το θέμα βέβαια, έχεινα κάνει με το κατά πόσο ο ίδιος θααποδειχθεί απόλυτος κυρίαρχος τουπαιγνιδιού και σε ποιο βαθμό οι γνω-στοί – άγνωστοι θα παρεμβαίνουν στοέργο του. Αν δηλαδή, όντως μιλάμε γιαμια προσπάθεια αλλαγής κάποιων δε-δομένων ή αν απλώς δεν θα λέγεταιΧανς αλλά Μπετράγκ, δε θα είναι Ολ-λανδός αλλά Γάλλος…

24 l Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η Α Θ Λ Η Τ Ι Σ Μ Ο Σ Kυριακή 20 Ιανουαρίου 2019

«Τηλεοπτικό προϊόν...»

ΑΠΟΨΕΙΣ

ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΑ

Αφού εδώ και καιρό οι κύριοιαποφάσισαν ότι θέλουν να πλα-σάρουν το κυπριακό ποδόσφαιροως τηλεοπτικό προϊόν, καιρός εί-ναι να το προσεγγίσουμε ως τέ-τοιο. Δεν θα μπορούσε πάντωςνα είναι διαφορετικά, αφού οίδιος ο πρόεδρος της Ομοσπον-δίας λογίζεται ως μεγαλοπαρα-γωγός των μεταδόσεων, αλλά καιο άνθρωπος που διανέμει τα τη-

λεοπτικά δικαιώματα ανάλογα με τις προσφορές πουέχει ενώπιόν του. Είναι με λίγα λόγια εκτός από ηγέ-της του ποδοσφαίρου και ο σημαντικότερος παρά-γοντας στο τηλεοπτικό ποδοσφαιρικό χώρο. Μόνο που φαίνεται να μην το εξέτασε και πολύ καλάτο θέμα. Γιατί με την πάροδο του χρόνου, το προϊόντου τίθεται υπό την κριτική των τηλεθεατών. Οι οποίοι, μάλιστα, τηλεθεατές στη σύγχρονη εποχήέχουν πολύ περισσότερες επιλογές στο τηλεκοντρόλτους. Υπάρχουν μάλιστα και λογής-λογής πλατφόρ-μες που δίνουν την ευκαιρία στον καθένα να ταξιδέ-ψει σε οποιοδήποτε ποδοσφαιρικό γήπεδο ανά τονπλανήτη. Και μπορεί στις αρχές, οι περισσότεροι ναεπέλεγαν ποδοσφαιρικούς αγώνες της Κύπρου, όσοόμως περνάει ο καιρός αλλάζουν τις επιλογές τους.Λογικό. Υπάρχει λογικός άνθρωπος που θα επέλεγεαπό τον καναπέ του να παρακολουθήσει ένα ποδο-σφαιρικό αγώνα στην Κύπρο αντί ενός ντέρμπι π.χ.της Πρέμιερ Λιγκ; Νομίζω πως όχι. Η σύγκριση μετα-ξύ των δύο γεγονότων είναι νομίζω μάταιη. Άσε κιό-λας που αν συνεχιστεί αυτή η κατάσταση, στο εγγύςμέλλον θα έχουμε περισσότερους οπαδούς αγγλι-κών ομάδων παρά κυπριακών. Όσον αφορά δε, την ποιότητα των τηλεοπτικών με-ταδόσεων κυπριακού πρωταθλήματος, χωρίς ναμπούμε σε περαιτέρω ανάλυση, θυμίζουν λίγο-πολύτηλεόραση του Λιβάνου όταν η γειτονική χώρα βρι-σκόταν σε εμφύλιο πόλεμο, αρχές της δεκαετίας του’80. Με τον κύπριο φίλαθλο να κόβει το γήπεδο απότην καθημερινότητά του και να επιλέγει να βλέπειματς από την τηλεόραση, όσο περνάει ο χρόνος πολύαπλά θα σταματήσει να παρακολουθεί την κυπριακήλίγκα. Λογικό. Αν έχεις τις επιλογές να παρακολουθήσειμια σούπερ παραγωγή αντί μιας φτωχής που ακού-γονται κιόλας μέσω της τηλεόρασης του βρισιές τωνλιγοστών φιλάθλων που βρίσκονται κοντά στην κά-μερα, μάλλον θα επιλέξει την πρώτη. Λογικό… πούθα πάει θα επικρατήσει η λογική σ’ αυτό τον τόπο.

Πιθανότατα όχι τυχαία, οι πλη-ροφορίες και οι φήμες περί εν-δεχόμενης αύξησης των ομάδωντου πρωταθλήματος πρώτης κα-τηγορίας επανήλθαν. Συνήθωςέτσι συμβαίνει, έτσι διαμορφώ-νεται το σκηνικό, όταν προετοι-μάζεται το έδαφος για σημαντι-κές εξελίξεις. Πρώτα η φημολο-γία, έπειτα οι… αποκλειστικέςπληροφορίες και στο τέλος οι

σημαντικές αποφάσεις.Στην έκτακτη γενική συνέλευση του περασμένουΑυγούστου και κατά τη συζήτηση του αιτήματος γιααύξηση των ομάδων, ο πρόεδρος της ΚΟΠ είχε αν-τίθετη άποψη, καλώντας όλους να σεβαστούν τηδική τους απόφαση για πρωτάθλημα δώδεκα ομά-δων. Το θέμα, ωστόσο, δεν είχε κλείσει τότε οριστι-κά, με τη δέσμευση από πλευράς του κυρίου Κού-μα, για επαναξιολόγηση του πρωταθλήματος των«12» με το τέλος της φετινής περιόδου. Εκείνο πουδεν ξεκαθαρίστηκε στη συνέλευση του περασμέ-νου Αυγούστου είναι το κατά πόσο, στο ενδεχόμε-νο αλλαγής και άυξησης των ομάδων, θα επηρεα-στεί το αμέσως επόμενο πρωτάθλημα. Ό,τι δηλαδήυποστηρίζει η… φημολογία των τελευταίων ημε-ρών, δημιουργώντας μάλιστα σενάρια σε σχέση μετην πτώση και την άνοδο ομάδων από τα φετινάπρωταθλήματα πρώτης και δεύτερης κατηγορίας.Σενάρια με συγκεκριμένα ονόματα ομάδων… Πλησιάζουμε στο τέλος του δεύτερου γύρου καιτης κανονικής διάρκειας του φετινού πρωταθλήμα-τος. Πολύ πιθανό, πριν από τη δεύτερη φάση, ταδεδομένα όσο αφορά στις ομάδες που θα υποβιβα-στούν, να διαμορφωθουν σε μεγάλο βαθμό. Είναιπροτιμότερο, λοιπόν, η όποια πιθανότητα αλλαγώνστον τρόπο διεξαγωγής του πρωταθλήματος, να ξε-καθαρίσει πολύ πριν τον επόμενο Μάιο. Είναι προ-τιμότερο και προς όφελος της αξιοπιστίας του πρω-ταθλήματος, στον βαθμό που αυτή απέμεινε, οιόποιες συζητήσεις, οι όποιες αποφάσεις, να προ-ηγηθούν της τελικής βαθμολογίας. Υποστηρικτές ή πολέμιοι της ιδέας για δεκατέσσε-ρις ή και δεκαέξι ομάδες, τώρα θα πρέπει να τοπο-θετηθούν, τώρα θα πρέπει να μετρηθούν τα… κου-κιά. Πολύ πριν ξεκαθαρίσει ποιες ομάδες οδεύουνπρος τη δεύτερη κατηγορία, πολύ πριν διαφανείποιοι πιθανόν να ευνοούνται από ενδεχόμενη αλ-λαγή και αύξηση των ομάδων.Πώς όμως θα αξιολογήσεις ένα πρωτάθλημα πριναυτό ολοκληρωθεί, θα μπορούσε να υποστηρίξεικάποιος. Απλή όμως η απάντηση. Το αρχικό αίτημακαι πολύ περισσότερο οι πρώτες… διεργασίες γιααύξηση των ομάδων, ήρθε πριν ακόμη ξεκινήσει τοφετινό πρωτάθλημα…

Το... άγνωστο τέλος

ΤουΓΙΩΡΓΟΥ ΛΟΓΙΔΗ

ΤουΧΡΙΣΤΟΥΖΑΒΟΥ

Η τέταρτη μεταγραφήΜετά τον αποκλεισμό της Ομόνοιας από τον Απόλλωνα έχει πέσει το ενδιαφέ-ρον των οπαδών της ομάδας για τα μεταγραφικά και συγκεκριμένα για τηναπόκτηση κυνηγού. Δεν είναι καθόλου παράξενο αυτό, αφού οι όποιες ελπί-δες υπήρχαν για την κατάκτηση ενός τίτλου έχουν εκλείψει, ενώ οι ελπίδεςγια απόκτηση ευρωπαϊκού εισιτηρίου μέσω πρωταθλήματος, με αυτά που βλέ-πουμε, είναι απλώς μαθηματικές (χθες η Ομόνοια αντιμετώπισε στο ΓΣΠ τηΝέα Σαλαμίνα). Με βάση αυτά τα δεδομένα δεν υπάρχει καμιά βία έστω και ανο Ματ Νταρμπισάιαρ μένει στα ρηχά από πλευράς σκοραρίσματος από την αρ-χή της σεζόν. Το πιθανότερο είναι ότι αυτός που θα αποκτηθεί θα είναι για τανέα χρονιά. Εξάλλου αν πάρει ένα συγκεκριμένο παίκτη τώρα θα πληρώσειπολύ περισσότερα από αυτά που θα δώσει αν τον πάρει στο τέλος του μήνα.

Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΠΑΤΤΙΧΗ

Έγιναν ήδη 16 αγωνιστικές στο Παγκύ-πριο Ποδοσφαιρικό Πρωτάθλημα 2018– 2019, έχουμε διανύσει τη μισή δια-δρομή (μαζί με τους αγώνες της τελικήςφάσης θα διεξαχθούν συνολικά 32 αγω-νιστικές), της «κούρσας» για τον τίτλοκαι τα τρία εισιτήρια για το Europa Le-ague. Από καθαρά αγωνιστικής πλευράςτο πρωτάθλημά μας παρουσιάζει αρκετόενδιαφέρον με αρκετές ανατροπές.Όσον αφορά στη διεκδίκηση του τίτλου,φαίνεται πλέον ξεκάθαρα ότι είναι «υπό-θεση» τριών ομάδων, του ΑΠΟΕΛ, τηςΑΕΛ και του Απόλλωνα. Ας δούμε τααγωνιστικά δεδομένα και την προοπτικήτων τριών διεκδικητών του τίτλου.

ΑΠΟΕΛ (38 βαθμοί)

Eγινε ξανά το πρώτο φαβορίΜετά το πολύ άσχημο ξεκίνημα και τημεγάλη απογοήτευση που έφεραν οιαποκλεισμοί των πρωταθλητών μαςαπό τη Σούντουβα αρχικά και από τηνΑστάνα στη συνέχεια, ίσως ούτε και οπιο αισιόδοξος οπαδός του ΑΠΟΕΛ δενθα υπολόγιζε ότι η ομάδα του θα μπο-ρούσε πριν από το τέλος του 2018 ναβρεθεί ξανά στην κορυφή και να έχειμια τόσο καλή προοπτική. Ο Ιταλόςπροπονητής Πάολο Τραμετσάνι κατά-φερε να αναγεννήσει τους «γαλαζοκί-τρινους» και να τους δώσει ξανά τη χα-μένη τους αυτοπεποίθηση. Ο 48χρονοςτεχνικός κέρδισε με τη συμπεριφοράτου, την εξαιρετική δουλειά του και τηδίκαιη αντιμετώπιση των παικτών του,τον σεβασμό και την αγάπη και τωνσυνεργατών του και όλων των ποδο-σφαιριστών. Βελτίωσε σε μεγάλο βαθμότον αμυντικό μηχανισμό γενικότερα,ενώ έκανε την ομάδα πολύ πιο δημι-ουργική και αποτελεσματική. Ο ΑΠΟΕΛμπαίνει στο δεύτερο μισό της «κούρσας»για τον τίτλο πλέον ως το πρώτο φαβορί.Η μεγαλύτερη αδυναμία που έδειξε είναιστην επίθεση και εκεί εστιάζονται οιπροσπάθειες ουσιαστικής ενίσχυσης.Αποκτήθηκε ο Σλοβένος επιθετικός Ρο-μάν Μπέζιακ, ο οποίος έχει τις εμπειρίεςκαι τις αρετές για να βοηθήσει στηναύξηση της αποτελεσματικότητας. Τοπιθανότερο είναι ότι η ομάδα θα ενι-σχυθεί και με ακόμη ένα επιθετικό, οοποίος θα πάρει τη θέση του Ρέζα πουόλα δείχνουν ότι δεν θα συνεχίσει, αφούδεν κατάφερε να προσαρμοστεί. Οιπρωταθλητές στα τελευταία έξι χρόνιαστηρίζουν πολλές από τις ελπίδες τουςγια διατήρηση των κεκτημένων τουςστο «φαινόμενο» Μούσα Αλ Τάμαρι. Ονεαρός Ιορδανός είναι με διαφορά ο κα-λύτερος παίκτης στο Πρωτάθλημα καιμε τα απίστευτα προσόντα του (είναι οπιο γρήγορος και διεισδυτικός παίκτης)μπορεί να κερδίσει παιχνίδια και νακάνει τη μεγάλη διαφορά. Άλλοι παίκτεςτους οποίους η απόδοση είναι βαρόμετρογια τον ΑΠΟΕΛ είναι οι Ενσούε, Μοράις,Νατέλ, Ντε Βινσέτι και Εφραίμ. Με όλααυτά τα μεγάλα αστέρια ετοιμοπόλεμα,πολύ δύσκολα ο ΑΠΟΕΛ θα χάσει…τον θρόνο του.

ΑΕΛ (37 βαθμοί)

Το «άλογο» από την εξωτερικήΠριν από τις ιπποδρομίες είναι γνωστόπως τα άλογα παρελαύνουν μπροστάστο κοινό που βρίσκεται στον ιππό-δρομο ώστε να βγάλει ένα πρώτο συμ-πέρασμα για το πού θα ποντάρει ταλεφτά του. Σε εκείνη την ποδοσφαιρικήπαρέλαση του καλοκαιριού η ΑΕΛ ήτανέκτη και ίσως και πιο κάτω στις εκτι-μήσεις της… ομορφιάς της. Ηχηράονόματα δεν πήρε, όσους ξέραμε τουςβρήκε από άλλες μεγάλες ομάδες πουδεν τους υπολόγιζαν και έτσι την πε-ρίμεναν να παλέψει για εξάδα.

Είδαμε τη μισή χρονιά και έχει δια-ψεύσει όλες τις προβλέψεις και το κάνειεπανειλημμένα. Να δούμε αν θα αντα-ποκριθεί στο πρώτο ντέρμπι, την πρώτηήττα, τη συζήτηση για τα συμβόλαια,την πίεση και πολλά άλλα της τέθηκανως αιτίες για να πέσει από τα ψηλά αλλάαντέχει και είναι μαζί με ΑΠΟΕΛ καιΑπόλλωνα. Εντυπωσιακό ποδόσφαιροδεν παίζει, σε στιγμές στους αγώνεςτης μοιάζει να χάνει τον έλεγχο, αλλάέχει αξιοζήλευτη συνέπεια στο να παίρ-νει αποτελέσματα και τέτοιες ομάδεςπάντα πρέπει να τις υπολογίζεις. Το γε-γονός πως δεν την υπολογίζουν πολλοίκαλό της κάνει, αφού οι άλλοι δύο έχουνμια κόντρα που κρατά χρόνια και πε-ρισσότερο κοιτούν ο ένας τον άλλοπαρά την ΑΕΛ. Ο Κέρκες και ο Σοφο-κλέους το πάνε αθόρυβα και το πράγμαλειτουργεί έως τώρα πολύ καλά. Η ενί-σχυση που έγινε ήταν στα «θέλω» τουπροπονητή, με τρεις παίκτες να δίνουνπερισσότερες λύσεις σε άμυνα και επί-θεση. Ζήτησε να έχει δύο σε κάθε θέσηκαι σχεδόν το έχει καταφέρει, με το δι-καίωμα της τέταρτης κίνησης που τουπαρέχεται να προσφέρεται για κάτι επι-πλέον ίσως προς τα τέλη του μήνα που

θα κάνει διαφορά. Θα την έλεγε κανείςτρίτο φαβορί βάσει των οικονομικώντης δεδομένων και της αδυναμίας τηςώς τώρα να ανταποκριθεί σε κάποιακομβικά παιχνίδια. Αν μπορέσει να τουςκερδίσει τους άμεσους ανταγωνιστέςτης, τότε ναι μπορεί να το πάει και μέχριτέλους. Δ. ΧΡΙΣΤΟΦOΡΟΥ

ΑΠOΛΛΩΝ (34 βαθμοί)

Πιέστηκε, όμως άντεξεΠέρασε ήδη το μισό πρωτάθλημα καιαρχίσαμε να βγάζουμε τα συμπερά-σματά μας για κάθε ομάδα. Βέβαια, γιατον Απόλλωνα φάνηκε από την αρχήότι θα είναι δυνατός και φέτος, πάρατην περσινή απώλεια του πρωταθλή-ματος, που είχε ταρακουνήσει αρκετάτην ομάδα. Η πρόκριση στους ομίλουςέφτιαξε το κλίμα και η ομάδα μπόρεσενα συνεχίσει τον δρόμο της με στόχο

τη φετινή περίοδο να φτάσει στην κα-τάκτηση του πρωταθλήματος. Στηνπορεία η ομάδα έδειξε τις μεγάλες δυ-νατότητες που έχει, τόσο στους αγώνεςπου έδωσε στην Κύπρο, αλλά περισ-σότερο στα παιχνίδια της Ευρώπης.Διότι, δεν είναι λίγο πράγμα να κατα-φέρνεις να κερδίζεις ομάδες επιπέδουΛάτσιο και Μαρσέιγ. Ωστόσο, οι πολλοίτραυματισμοί και τα συνεχόμενα παι-χνίδια πήγαν να βγάλουν την ομάδαεκτός πορείας, καθώς μειώθηκαν αι-σθητά οι επιλογές που είχε στην διάθεσήτου ο Σωφρόνης Αυγουστή.

Κατάφερε, όμως, να αντέξει και ναξεπεράσει αυτά τα εμπόδια και τώραανοίγεται μία καλή προοπτική για τηνσυνέχεια. Τα αγωνιστικά προβλήματαμειώθηκαν και αναμένεται να μειωθούνκι άλλο, αφού άρχισαν να επιστρέφουνσημαντικοί ποδοσφαιριστές. Αυτόείναι ένα από τα βασικά κλειδιά γιατη συνέχεια, έτσι ώστε να μπορεί ναμείνει εκεί και να διεκδικήσει το πρω-τάθλημα μέχρι το τέλος. Να μη βγάλειδηλαδή άλλους σοβαρούς τραυματι-σμούς. Διότι, περιμένεις να έχεις κά-ποιους μυϊκούς τραυματισμούς, ότανείσαι ομάδα που έδωσες πολλά συνε-χόμενα παιχνίδια. Ένα άλλο σημαντικόκομμάτι είναι η ενίσχυση, διότι δενμπορείς να προβλέψεις με βεβαιότητατους τραυματισμούς. Άρα, θα πρέπεινα φροντίσεις να έχεις πολλές επιλογές,ακόμα και αν στο τέλος δεν τους χρει-αστείς όλους. Διότι, σε καμία ομάδαδεν έκαναν κακό οι πολλές επιλογές.Αντιθέτως, οι λίγες επιλογές μπορούννα δημιουργήσουν προβλήματα, ότανέχει συνεχόμενους και πολλούς αγώνες.

Ήδη ο Απόλλωνας έχει προσθέσειδύο νέους παίκτες (Κερμπρ, Σελίμοβιτς)και έχει αφαιρέσει ένα (Σουμά), πουουσιαστικά δεν βοήθησε την ομάδα.Αν έρθουν ακόμη ένας με δύο παίκτες,τότε ο Απόλλωνας θα είναι πολύ πιογεμάτος και πιο έτοιμος για να κατα-κτήσει τον τίτλο. ΟΝ. ΣΤΑΥΡΟΥ

Το φαβορί ΑΠΟΕΛ και η διπλή «απειλή» εκ ΛεμεσούΑναλύουμε τη δυναμική και την προοπτική των τριών ομάδων που διεκδικούν τον τίτλο

O Aπόλλωνας έδειξε τις μεγάλες δυνα-τότητες που έχει, ωστόσο, οι τραυματι-σμοί και τα συνεχόμενα παιχνίδια πήγαννα βγάλουν την ομάδα εκτός πορείας.

Ο ΑΠΟΕΛ μπαίνει στο δεύτερο μισό της «κούρσας» για τον τίτλο πλέον ως το πρώτο φαβορί, όμως κανένας δεν μπορεί να ξεγρά-ψει την ΑΕΛ, που μπορεί να μην παίζει εντυπωσιακό ποδόσφαιρο, αλλά έχει αξιοζήλευτη συνέπεια στο να παίρνει αποτελέσματα.

24-ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ_Master_cy 1/18/19 6:01 PM Page 24

ΚΥΡΙΑΚΗ 20 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2019

ΔΙΑΒΑΣΤΕ

Ηπια ανάκαμψη αγοράς ακινήτων στην ΕλλάδαΣταθεροποιητικές τάσεις ή έστω οριακήάνοδο προβλέπει για την πορεία των τιμώντων κατοικιών στην Ελλάδα την προσεχήδιετία ο οίκος Fitch Ratings. Ωστόσο, η αγο-ρά δεν αναμένεται να επωφεληθεί όσο θαμπορούσε, εξαιτίας της περιορισμένηςχρηματοδότησης από τράπεζες. Σελ. 12

ΔΙΑΒΑΤΗΡΙΟ ΚΑΙ ΙΘΑΓΕΝΕΙΑ

Ευρωπαϊκή ταυτότητασε 133.000 επενδυτέςΤις 133.000 έχουν φθάσει τα τελευταία 10χρόνια οι νέοι πολίτες της Ευρωπαϊκής Ενω-σης που απέκτησαν διαβατήριο και ιθαγέ-νεια επειδή επένδυσαν συγκεκριμένα ποσάσε χώρες μέλη της Ε.Ε. Μόνον σε Κύπρο,Ιρλανδία, Μάλτα και Πορτογαλία, έχουνεπενδύσει συνολικά 10,6 δισ. ευρώ. Σελ. 6

ΕΛΛΑΔΑ

Αυξήθηκε ο ρυθμός ανάπτυξης τουρισμούΑύξηση από 8,7% το 2012 σε 10,8% το 2016παρουσίασε το μερίδιο της Ελλάδας, επί τουσυνόλου των αφίξεων των τουριστών στουςπροορισμούς της νότιας Ευρώπης. Μάλιστα,την περίοδο 2012-2016 η Ελλάδα έχει τονυψηλότερο ρυθμό ανάπτυξης (+12,4%) απότις χώρες της νότιας Ευρώπης. Σελ. 7

ΗΠΑ

Οι πολίτες πληρώνουντους δασμούς ΤραμπΟ Ντόναλντ Τραμπ ισχυρίζεται πως οι δα-σμοί στις εισαγωγές από την Κίνα ενισχύουντα δημόσια έσοδα της οικονομίας. Αλλά ηπραγματικότητα είναι άλλη. Οι δασμοί στιςεισαγωγές προϊόντων 250 δισ. δολαρίωναπό την Κίνα οδηγούν σε αύξηση των τιμώνεις βάρος του καταναλωτή. Σελ. 10

2,78%

Dow JonesΜεταβολές εβδομάδας

X.A.-2,88% 2,49%

Nasdaq

2,49%

Nikkei

-0,03%

Dax

-1,55%

FTSE 100

0,08%

Πετρέλαιο

-0,69%

€ /$

X.A.K.-2,00%

Κύπρος 2,21% -0,05%

Γερμανία 0,24% -0,01%

Γαλλία 0,64% -0,03%

Ιταλία 2,76% -0,12%

Ισπανία 1,36% -0,09%

Ιρλανδία 0,98% -0,04%

Ελλάδα 4,18% -0,10%

Ην. Βασίλειο 1,33% 0,06%

Απόδοση δεκαετών ομολόγων

Βαθμολογία από οίκους αξιολόγησης

Οίκος Μακρο- Βραχυ-Αξιολόγησης πρόθεσμο πρόθεσμο

Χρέος Χρέος

DBRS ΒBB (low) R-2 (middle)Fitch BΒΒ- F3Moody’s Ba2 NPS&P BBΒ- Α-3

Απόδοση Εβδομαδιαία αλλαγή

Α Π 0 Ψ Η / Του ΠΑΜΠΟΥ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ

Η κατάπτωση και απαξίωση τωνδικαστικών θεσμών είναι ασφα-λώς ένα φαινόμενο που συγκλο-νίζει την κοινωνία και ανησυχείτον πολίτη. Είναι, όμως, εξαιρε-τικά επιζήμια και από οικονομικήςπλευράς. Και τούτο γιατί στησφαίρα της οικονομικής δραστη-ριότητας το δικαστικό σύστημααποτελεί το κυριότερο ίσως στοι-χείο διαφύλαξης τόσο των δι-καιωμάτων, όσο και της εφαρ-μογής των συμφωνιών και συμ-βολαίων. Αν η κοινωνική συνύ-παρξη προσομοιάζει σε ένα με-γάλο κοινωνικό συμβόλαιο στοοποίο η κατανομή των δικαιω-μάτων και υποχρεώσεων πρέπεινα είναι δίκαιη και η εφαρμογήτου να ελέγχεται.

Για να γίνει αυτό κατανοητό,

ας θυμηθούμε ξανά το λεγόμενοΔίλημμα του Φυλακισμένου, ένακλασικό πρόβλημα από τη λεγό-μενη Θεωρία των Παιγνίων. Δύοάτομα συλλαμβάνονται από έναδικτατορικό καθεστώς και κατη-γορούνται για συνωμοσία εις βά-ρος του καθεστώτος. Δεν γνωρί-ζονται μεταξύ τους και είναιαθώοι.

Όμως το καθεστώς δεν ενδια-φέρεται για την αλήθεια. Προ-τείνει στον καθένα χωριστά ναομολογήσει, μαρτυρώντας εναν-τίον του άλλου. Αν το κάνει, θατον αφήσουν ελεύθερο και ο άλ-λος θα καταδικαστεί σε δέκα χρό-νια φυλακή. Αν ομολογήσουν καιοι δύο, θα καταδικαστούν σε πέν-τε χρόνια φυλακή, ενώ αν κανείςδεν ομολογήσει, θα τους κρατή-

σουν στην φυλακή για ένα χρόνο.Με βάση αυτά τα δεδομένα, λο-γικά ο φυλακισμένος επιλέξει ναομολογήσει, αφού είτε στην πε-ρίπτωση που ο άλλος ομολογείείτε στην περίπτωση που δενομολογεί, η ποινή του είναι χα-μηλότερη όταν ο ίδιος ομολογή-σει. Βεβαίως, επειδή και οι δύοθα κάνουν αυτήν τη λογική ανά-λυση, στο τέλος θα καταδικα-στούν σε πέντε χρόνια ο καθένας.Αν, όμως, είχαν ένα τρόπο να επι-κοινωνήσουν μεταξύ τους, θασυμφωνούσαν να μην ομολογή-σουν για να μείνουν φυλακή μόνοένα χρόνο. Υπάρχει, όμως, ο κίν-δυνος ένας από τους δύο να μηντηρήσει τη συμφωνία, να ομο-λογήσει και να αφεθεί ελεύθερος,ενώ ο άλλος θα καταδικαστεί σε

δέκα χρόνια. Υπάρχουν δύο δι-δάγματα από την ανάλυση τουδιλήμματος. Πρώτον ότι η συ-νεργασία μπορεί να αποδώσεικαλύτερα από την εγωιστική αν-τίληψη και πρακτική και δεύτεροότι κάποιος πρέπει να εγγυάταιτις συμφωνίες αυτές.

Αν, λοιπόν, η λειτουργία τηςκοινωνίας στηρίζεται σε ένα άρ-ρητο κοινωνικό συμβόλαιο, οιθεσμοί του κράτους με πρώτιστητη δικαιοσύνη εγγυώνται ότι οιπολίτες θα απολαμβάνουν τα δι-καιώματά τους και θα τηρούν τιςυποχρεώσεις από αυτό το συμ-βόλαιο.

Το πρόβλημα στη δική μας πε-ρίπτωση είναι ότι μετά τις πρό-σφατες αποκαλύψεις, ο μέσοςπολίτης πιθανότατα θεωρεί ότι

η δικαιοσύνη δεν είναι αμερό-ληπτη και ότι πιθανόν να απο-τελεί παράγοντα που στηρίζεικαι καλύπτει τη διαφθορά. Αυτήη εξέλιξη προστίθεται στο άλλοπαραδοσιακά αρνητικό στοιχείο:Την τεράστια καθυστέρηση πουπαρατηρείται στη διεκπεραίωσητων δικών. Επι τούτου, υπάρχουνμελέτες οι οποίες βρίσκουν συ-σχέτιση ανάμεσα στις επιτυχίεςμιας οικονομίας και στην ταχύ-τητα απονομής της δικαιοσύνης.Αν, όμως, μια οικονομία παθαίνειζημιά από την καθυστέρηση στηναπονομή της δικαιοσύνης, φαν-ταστείτε πόσο μεγαλύτερη ζημιάθα επιφέρει η εντύπωση τηςύπαρξης διαπλοκής και νεποτι-σμού στα ανώτατα δώματα αυτούτου θεσμού.

Η έκπτωση της δικαιοσύνης και το κοινωνικό συμβόλαιο

ΗΠΑ

Πωλείταικομμάτιτης ιστορίαςτου Μανχάταν

Σελ. 10

Από το 2013 οι κάτοχοι αξιογρά-φων με το κούρεμα που υπέστη-σαν από την απόφαση του Eu-rogroup βρίσκονται στην επι-καιρότητα. Αυτή τη φορά, η υπό-θεση του Προέδρου του Ανωτά-του Μύρωνα Νικολάτου τους έφε-

ραν ξανά στο προσκήνιο, βγά-ζοντας στη δημοσιότητα υποθέ-σεις συμψηφισμών και διακανο-νισμών με την Τράπεζα Κύπρουπου δεν είχαν βγει προηγουμέ-νως. Η Βουλή με το ΥπουργείοΟικονομικών έχουν στα πλάνα

τους να μειώσουν όσο είναι εφι-κτό τη ζημιά που υπέστησαν, αλ-λάζοντας τον αρχικό ρόλο τουΕθνικού Ταμείου Αλληλεγγύης.Από τη μία οι τράπεζες προσπα-θούσαν να προωθήσουν επεν-δυτικά προϊόντα υψηλού κινδύ-

νου σε καταθέτες, από την άλληόμως οι καταθέτες προσπαθού-σαν να παίξουν, δίχως να είναιγνώστες, τον ρόλο του επενδυτή.Η άγνοια του ενός μέρους και ηελλιπής πληροφόρηση του άλλουέφεραν σε δυσμενή θέση, όπως

αποδείχτηκε και τις δύο πλευρές.Η συνταγή του Μαρτίου του 2013για την Κύπρο με το κούρεμαήταν ένα πείραμα το οποίο είχετεράστιες συνέπειες σε μετόχους,πιστωτές και καταθέτες των τρα-πεζών. Σελ. 3

Στα 300 δισ. δολ. εκτιμώνται οι επενδύσεις που σχεδιάζουν οι μεγάλες αυτοκινητοβιομηχανίες σε Γερμανία, ΗΠΑ και Κίνα τα επόμενα πέντε μεδέκα χρόνια για την ανάπτυξη των ηλεκτροκίνητων αυτοκινήτων και των σχετικών μπαταριών. Περίπου 135 δισ. δολάρια πρόκειται να διοχετευθούνστην Κίνα, όπου οι μεγάλες αυτοκινητοβιομηχανίες θα δώσουν μάχη για τον έλεγχο της αγοράς της, από την έκβαση της οποίας θα κριθεί σεμεγάλο βαθμό το μέλλον τους. Σελ. 11

Επενδύσεις 300 δισ. δολ. στην ηλεκτροκίνηση Η ανάπτυξητου 2018 πρέπει να έχει συνέχειαΣυνέντευξη Χρ. ΧριστοφόρουΜεγαλύτερο μερίδιο από την πίτατων επενδύσεων στην ανατολικήΜεσόγειο μπορεί να κερδίσει ηΚύπρος, εκτιμάει ο ανώτερος εκτε-λεστικός σύμβουλος της Deloitte,Χρίστης Χριστοφόρου. Σημειώνειότι οι επιτυχίες του 2018 θα πρέπεινα έχουν συνέχεια, με μεταρρυθ-μίσεις και εκσυγχρονισμό της οι-κονομίας. Επισημαίνει πως η κυ-πριακή οικονομία ήταν πάντοτεευάλωτη σε αρνητικές διεθνείςεξελίξεις. Σελ. 4

Ψάχνονταιακόμα γιατα φυλλάδιαΠού διαφωνούν οι πλευρές

Συνεχίζονται οι προσπάθειεςγια επίλυση του προβλήματοςτης συγκέντρωσης διαφημιστι-κών φυλλαδίων στα γραμματο-κιβώτια. Το νομοσχέδιο πουετοιμάστηκε δεν φαίνεται ναικανοποιεί όλες τις πλευρές.Νέα συνάντηση των εμπλεκο-μένων μερών το επόμενο δε-καπενθήμερο. Στόχος η εξεύ-ρεση της χρυσής τομής. Σελ. 5

Κοιμήθηκαν καταθέτες, ξύπνησαν πιστωτέςΗ Οδύσσεια των κατόχων αξιογράφων, οι τραπεζικές αμαρτίες, τα ρίσκα και οι διακανονισμοί

2 l Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ι Α Kυριακή 20 Ιανουαρίου 2019

CYPRUS TAX FACTS 2019Your ultimate guide to keytax information

© 2019 Deloitte Limited Tax

Download the guide:www.deloitte.com/cy/tax-facts-2019

ΔΗΚΤΗΣdiktis@kathimerini.com.cy

Τις τελευταίες μέρες είδαμε μαγευ-τικές εικόνες. Η φύση στο άλλο άκροαπό αυτό που μας έχει συνηθίσειτέτοιες εποχές του χρόνου. Σκεφτείτεπως άτομα μεγάλης ηλικίας μαρτυ-ρούν μπροστά στον φακό πως τέτοιαβροχόπτωση και τέτοια ορμητικάνερά ποταμών έχουν να δουν τα μά-τια τους από τα τέλη της δεκαετίαςτου 1960. Κάποιοι άλλοι μεταξύ σο-βαρού και αστείου είπαν πως το Bre-xit έκανε τους Άγγλους να ξεχάσουννα κρατήσουν τα σύννεφα μακριάμας και η όλη φάση μας έκατσε!Λέτε; Όπως και να ’χει η μέχρι τώραβροχόπτωση μας έκανε να λέμε,«μακάρι να βρέξει και άλλο και αςμας πνίξει.»

Τόσο λοιπόν απηυδήσαμε απότην ξηρασία, την ξεραΐλα, το να βλέ-πουμε ένα μόνιμο κιτρινοκαφέ γύρωμας, δέντρα και θάμνους να αφυδα-τώνονται και να πεθαίνουν πνιγμένακαι αυτά πότε στη σκόνη της ερήμου,πότε στη σκόνη των βομβαρδισμώντης Συρίας και πότε στο «ττόζι» τουδιαχωρισμού των οικοπέδων τουγείτονα.

Ένα παρατεταμένο μπουρίνι λοι-πόν το τράβαγε ο οργανισμός μας.Και τώρα, τι ωραία! Αν πετύχετε καιβρείτε ένα αεροπορικό εισιτήριο γιανα πάτε Ευρώπη, ενόσω θα πετάτεπάνω από Κύπρο και βλέποντας τοπράσινο, τους υδατοφράκτες σαναπέραντες λίμνες και τους ουρανο-ξύστες από κάτω, θα νομίζετε πωςφθάσατε στον προορισμό σας μέσασε λίγα δευτερόλεπτα. Αυτό σε αν-

τίθεση με το σκηνικό που ψάχνατενα δείτε τις πυραμίδες όταν επιστρέ-φατε λίγους μήνες πριν…

Ο περασμένος πια Δεκέμβριοςκαι δη ο μέχρι τώρα Ιανουάριος συν-δυαστικά τοποθετούν τη φετινήχρονιά στη τέταρτη θέση του βαθ-μολογικού πίνακα των αποθεμάτωννερού στα φράγματα της τελευταίαςδεκαετίας. Είναι δε θέμα ημερών ναπεράσει στην τρίτη θέση και με αξιώ-σεις διεκδικεί τη δεύτερη θέση.Μέχρι σήμερα έχουμε αποθηκευμέναπερίπου 111,2 εκατομμύρια κυβικάμέτρα νερού, ενώ το τοπ της δεκαε-τίας σημειώθηκε το 2011/ 2012 με191,8 εκατομμύρια κυβικά μέτρανερού. Φυσικά, την τότε χρονιά εί-χαμε και τα περισσότερα κυβικά μέ-τρα πολιτικής και οικονομικής αστο-χίας, αλλά ας μη χαλάσουμε την πρά-σινη εικόνα. Τα αποθέματα θα δώ-σουν σ’ εμάς και στη γεωργία ζωή,ενώ με τις βροχές και τις υπερχει-λίσεις φραγμάτων και ποταμών θαξεδιψάσει η φύση παίρνοντας ανάσεςζωής. Πολύ σημαντική είναι και ηπαράλληλη ενίσχυση του υδροφόρουορίζοντα, δηλαδή της στάθμης τωνυδάτων που διαπερνούν το έδαφοςκαι σχηματίζουν όγκους νερού με-ταξύ των υπόγειων πετρωμάτωνανόμοιας διαπερατότητας.

Στην αντίπερα τώρα όχθη τουποταμού, πρέπει να λάβουμε υπόψηκαι κάποια σοβαρά μηνύματα τηςφύσης. Θα πρέπει να εντατικοποι-ήσουμε τις αναδασώσεις έτσι ώστενα μειώσουμε τη διάβρωση εδάφους

που παρατηρούμε σε διάφορα σημείατης χώρας μας. θα πρέπει επίσηςδημόσια έργα που εκτελούνται ναεκτελούνται σωστά και να συντη-ρούνται έτσι ώστε να μην τίθενταισε κίνδυνο ανθρώπινες ζωές. Εντόςτων πόλεων θα πρέπει να εκτελε-στούν έργα που να λαμβάνουν υπόψητο χειρότερο σενάριο υπερχείλισηςχειμάρρων – βλέπε για παράδειγματον Πεδιαίο στη Λευκωσία και τηνανυπαρξία ικανών γεφυριών σε του-λάχιστον δύο καίρια σημεία. Χαίρο-μαι που ο Δήμος Στροβόλου επιτέ-λους έσκυψε στο θέμα και θα λυθεί(ελπίζω) σύντομα.

Επίσης, θα πρέπει επιτέλους νακαταλάβουμε όλοι μας πως δεν προ-καλούμε τη φύση. Όση επέμβασηκαι να κάνουμε στις κοίτες των πο-ταμών, όσα σκουπίδια και μπάζακαι να ρίξουμε –κυρίως από απλήηλιθιότητα– δεν εξυπηρετούμε κα-νένα σκοπό. Ακόμα και ένας ξερο-πόταμος των 100 ή των όσων χρό-νων, κάποτε θα κατέβει. Και ότανκατέβει θα πάρει μαζί του όσα είναιστο διάβα που του έταξε η φύση χω-ρίς να ρωτήσει κανένα. Γι’ αυτό αςβάλουμε επιτέλους μυαλό.

Η θαλασσοταραχή δεν δημιούρ-γησε πρόβλημα μόνο στις μονάδεςαφαλατώσεων. Η θάλασσα έχει δια-βρώσει αισθητά τα νότια παράλιασε μεγάλα τμήματά τους και έχει ει-σχωρήσει μέχρι και σε ιδιωτικές πε-ριουσίες. Το κράτος και οι τοπικέςαρχές φαίνεται σε πολλές περιπτώ-σεις να αδυνατούν να εκτελούν αν-

τιδιαβρωτικά έργα. Θα πρέπει άμεσανα το πράξουν ή τουλάχιστον να δί-νουν προδιαγραφές μέτρων πουμπορούν οι ιδιώτες να εκτελούν γιαπροστασία της περιουσίας τους.Προστασία της παραλίας από μόνιμακτίσματα ναι, αλλά όχι να έχουμεκαταστροφή της παραλίας και τωνπεριουσιών λόγω αβλεψίας και ανα-βολών.

Τέλος, με αυτό το όμορφο σκηνικόείναι ευκαιρία να αναβαθμίσουμετα πλάνα, τις λήψεις και το φωτο-γραφικό υλικό των αρχείων μας.Είμαι σίγουρος ότι γίνεται ήδη απόδιάφορους έχοντας στο οπλοστάσιότους και σύγχρονα κινηματογραφικάμέσα όπως τα drones. Είμαστε πουείμαστε ένας τουριστικός προορισμόςπου εσχάτως πετύχαμε την καλύτερητουριστική χρονιά στην ιστορία μαςκαι θέσαμε τον πήχη πιο ψηλά, νατους δείχνουμε και τι είμαστε άμαμας χαμογελά η φύση. Και ας ελπί-σουμε ότι δεν θα μας κινούν αγωγέςγια διαστρεβλωτική διαφήμιση.

Εγώ, πάντως, προχθές πέτυχαμια όμορφη ευθυγράμμιση τριώνστοιχείων της φύσης (με την αλυκήστο Μενεού και τα φλαμίνγκο σεπρώτο πλάνο), της παράδοσης καιτου πολιτισμού μας (με το Σταυρο-βούνι στο βάθος) και της τεχνολογίας(με τις ανεμογεννήτριες στο ενδιά-μεσο πλάνο).

Ο κ. Ανδρέας Α. Ανδρέου, MRICS, είναιCEO της APS Andreou Property Strategy -Chartered Surveyors.

Φέρτε μας τον ΝικολάτοΕξοργισμένοι κάτοχοι αξιογράφων βρέθηκανπροχθές τη Παρασκευή έξω από τα γραφεία τηςΤράπεζας Κύπρου, ενώ αργότερα κατευθύνθη-καν προς το Ανώτατο Δικαστήριο, όπου αντιπρο-σωπεία του Συνδέσμου τους επέδωσε υπόμνη-μα. Ο διαδηλωτές αξίωσαν διά πλακάτ δικαιοσύ-νη και… τον Νικολάτο. Η παραμονή, πάντως, τουπροέδρου του Ανωτάτου Δικαστηρίου στο αξίω-μά του δεν προκαλεί μόνο τους κατόχους αξιο-γράφων, αλλά γενικότερα το δημόσιο αίσθημα.

••••Το ψευδοκράτοςΤα όσα συμβαίνουν στο νησί δεν θα πρέπει ναπροκαλούν καμία έκπληξη μας ανάφερε κάποι-ος γνωστός οικονομολόγος με κύρος και κατα-ξίωση. Αυτά τα πράγματα συμβαίνουν σε έναψευδοκράτος, εννοώντας τις εξελίξεις γύρωαπό τη δικαιοσύνη. Άλλωστε, αν επρόκειτο γιακανονικό κράτος κάποιοι αξιωματούχοι θα έπρε-πε να έφευγαν από τη θέση τους χωρίς δεύτερησκέψη.

••••Ο ρόλος του Δ.Σ. της Τράπεζας ΚύπρουΟι εξελίξεις γύρω από τη δικαιοσύνη αλλά και οτρόπος που η Τράπεζα Κύπρου φαίνεται ναενήργησε στην περίπτωση των συγγενών τουδικαστή που κατά τον ουσιώδη χρόνο εκδίκαζετη γνωστή ποινική υπόθεση της τράπεζας δεν

πείθουν. Αν το Διοικητικό Συμβούλιο θέλει ναδώσει πειστικές απαντήσεις οφείλει να προχω-ρήσει σε διορισμό εξωτερικού ανεξάρτητουερευνητή και να δημοσιοποιήσει το πόρισμάτου. Το κρυφτούλι γύρω από τις άλλες υποθέ-σεις που τα κριτήρια συμβιβασμού είναι εντε-λώς διαφορετικά και δεν συνάδουν με τα γεγο-νότα των συγκεκριμένων υποθέσεων της αδελ-φής και θυγατέρας του Νικολάτου ενισχύει την

καχυποψία όχι μόνο του κόσμου αλλά των επεν-δυτών και καταθετών της τράπεζας. Αν το Δ.Σ.θα ακολουθήσει τις παλιές κακές πρακτικές τουπαρελθόντος τότε το αποτέλεσμα δεν μπορεί ναείναι διαφορετικό.

••••Μήνυμα με πολλούςπαραλήπτεςΣε άλλα νέα, πάλι για την Τράπεζα Κύπρου, ανα-μένεται να παύσουν τη λειτουργία τους 15 κατα-στήματα της τράπεζας εντός του επόμενου δια-στήματος. Οι επηρεαζόμενοι υπάλληλοι τωνσυγκεκριμένων καταστημάτων της Τράπεζας θαμεταφερθούν σε άλλα καταστήματα και στο πα-ρόν στάδιο σύμφωνα με ανακοίνωση, δεν επί-κεινται απολύσεις. Το «παρόν στάδιο» περνάπάντως ένα άλλο μήνυμα με πολλούς παραλή-πτες.

••••Αυξήθηκαν και άλλο οι τιμές των κατοικιώνΆνοδο 1,7% κατέγραψε ο Δείκτης Τιμών κατοι-κιών το τρίτο τρίμηνο του 2018 σε σχέση με τηνίδια περίοδο του 2017, φθάνοντας στις 104,19μονάδες. Σύμφωνα με στοιχεία της ΣτατιστικήΥπηρεσίας Κύπρου, συγκρινόμενος με το δεύτε-ρο τρίμηνο του 2018 ο ΔΤΚ αυξήθηκε κατά0,2%. Από το τρίτο τρίμηνο του 2017 ο δείκτηςσυνεχίζει να ακολουθεί ανοδική πορεία. Ναι,λες και δεν γνωρίζουμε ότι οι τιμές των κατοι-κιών έχουν λάβει την ανιούσα.

A Π Ο Ψ Η Του ΜΙΧΑΛΗ ΟΛΥΜΠΙΟΥ

Τραπεζικά εγκλήματαχωρίς τιμωρία

A Π Ο Ψ Η Του ΑΝΔΡΕΑ Α. ΑΝΔΡΕΟΥ

Με αφορμή τις εξελίξεις γύρωαπό τη δικαιοσύνη και τις υπο-θέσεις των τραπεζών που οδη-γήθηκαν ενώπιόν της από τη Νο-μική Υπηρεσία θεωρούμε ότιυπήρξε ένα πελώριο κενό σε ό,τιαφορά το κάδρο των τραπεζικώνεγκλημάτων. Ειδικότερα οι μόνεςυποθέσεις που βρήκαν τον δρόμοπρος τη δικαιοσύνη είναι ορι-σμένες που πρώτη η ΕπιτροπήΚεφαλαιαγοράς είχε ερευνήσειστη βάση της νομοθεσίας για τηδιαφάνεια.

Πέραν όμως από τα θέματαδιαφάνειας, τις ύποπτες εξαγορέςστο εξωτερικό και τις αυξήσειςκεφαλαίου διά της μετατροπήςκαταθέσεων σε αξιόγραφα ή ακό-μα με παράνομες χορηγήσεις δα-νείων προς τον σκοπό αυτό, οιτέσσερις μεγαλύτερες κυπριακέςτράπεζες μεταξύ τους προχώρη-σαν κατά την πενταετία που προ-ηγήθηκε της κρίσης σε μια κούρ-σα χορηγήσεων, αυξάνοντας απότο 2006 – 2011 τον ισολογισμότους κατά 50% με αποτέλεσματο κυπριακό τραπεζικό σύστημανα είχε το μεγαλύτερο μέγεθοςσε ολόκληρη την Ευρωζώνη ξε-περνώντας το 800% του κυπρια-κού ΑΕΠ.

Ο λογαριασμός αυτής της ξέ-φρενης και αλόγιστης κούρσαςήταν τρομακτικός. Σύμφωνα μεδημοσίευμα του «Φιλελευθέρου»στις 2 Ιουλίου 2018 με τίτλο «€35δισ. ο λογαριασμός για την τρα-πεζική κρίση» η ζημιά χωρίς ναυπολογίζει κανείς την απώλειατης αξίας των μετοχών των τρα-πεζών φτάνει σε αστρονομικάεπίπεδα. «Μέσω του bail in χά-θηκαν από τους καταθέτες καιτους αξιογράφους €9,5 δισ., ηστήριξη του Συνεργατισμού είναικοντά στα €5,5 δισ. και οι προ-βλέψεις των τραπεζών για επι-σφαλή δάνεια τα τελευταία επτάχρόνια έχουν ξεπεράσει τα €20δισ., πιο πάνω κι από το ΑΕΠ τηςχώρας.

Αυτό σημαίνει ότι κοντά στα€35 δισ. μέχρι τώρα δόθηκανστην αντιμετώπιση της τραπε-ζικής κρίσης. Οι φορολογούμενοιέχασαν τα χρήματα που έδωσανγια στήριξη της Συνεργατικής,όπως και προηγουμένως αυτάπου έδωσαν για στήριξη της Λαϊ-κής.» Σημειώνουμε ότι οι φορο-λογούμενοι στήριξαν τη Λαϊκήτο 2012 με 1,8 δισ. ευρώ.

Πέραν λοιπόν από το αρχικόκούρεμα των €9,5 δισ. οι ζημιέςσυνέχισαν να τρέχουν ως απο-τέλεσμα των κακών δανείων. Οιαλόγιστες χορηγήσεις που οδή-

γησαν στο βουνό των μη εξυπη-ρετούμενων δανείων δεν ήτανούτε τυχαίες και ούτε αθώες. Σεπολλές περιπτώσεις ήταν μια συ-νειδητή εγκληματική ενέργειασε βάρος των επενδυτών και κα-ταθετών των τραπεζών με στόχοτην αποκόμιση άμεσου ή έμμε-σου οφέλους. Η περίπτωση τουΑντρέα Ηλιάδη όπου παραχω-ρούσε δάνεια αβέρτα κουβέρταστη ΔΕΗ μετά που η τελευταίαέδωσε τεράστια αύξηση σε ενοί-κιο για κτίριο που ενοικίαζε απότον κ. Ηλιάδη είναι καταγραμ-μένη σε εσωτερική έρευνα πουπραγματοποίησε η Τράπεζα Κύ-πρου το 2012 και την οποία κα-τέχουμε. Δεκάδες κόκκινα δάνειαπου παραχωρήθηκαν καταχρη-στικά, δηλαδή χωρίς να εφαρμό-ζονται οι εσωτερικοί κανονισμοί,κριτήρια των τραπεζών ή ακόμακαι δευτεροβάθμια νομοθεσίατης Κεντρικής Τράπεζας, δεν εξε-τάστηκαν από τις εποπτικές καιανακριτικές αρχές. Και αυτό γιατίη απομάκρυνση του Πανίκου Δη-μητριάδη στόχο είχε να δώσειτέλος στο «σκάλισμα» των ευθυ-νών των τραπεζών, καθώς χα-λούσε την εικόνα που η κυβέρ-νηση προσπαθούσε να κτίσει ότιγια τα προβλήματα στην οικο-νομία ευθύνη είχε η κυβέρνησηΧριστόφια.

Ουδείς όμως μπήκε στον κόπονα απαντήσει το ερώτημα πότεέγινε γνωστό ότι οι κυπριακέςτράπεζες θα χρειάζονταν κρατικήστήριξη; Θεσμικά μόνο η Κεν-τρική Τράπεζα μπορούσε να τοπράξει και ο Αθανάσιος Ορφα-νίδης ουδέποτε κατά τη διάρκειατης θητείας του προειδοποίησετην τότε κυβέρνηση πως ο τρα-πεζικός τομέας θα χρειαζόταντη στήριξη των φορολογούμενων.Αντιθέτως, σε πλήρη συνεννόησημε την τότε αντιπολίτευση επι-χειρούσε να δημιουργήσει τηνεικόνα πως το μόνο πρόβληματης κυπριακής οικονομίας ήταντο δημοσιονομικό.

Η στήλη είναι σε θέση να γνω-ρίζει πως πέραν από τα γνωστάΜιγκοδάνεια, χορηγήθηκαν τε-ράστια ποσά σε κύπριους και ξέ-νους επιχειρηματίες κάτω απόσυνθήκες που είναι τουλάχιστονύποπτες και παρά τις διαφωνίεςχαμηλόβαθμων αξιωματούχωντων τραπεζών.

Όλα τα δάνεια αυτά έγινανστη συνέχεια κόκκινα, προκα-λώντας τεράστιες ζημιές στουςμέτοχους, τους καταθέτες καιτους φορολογούμενους. Ποτέόμως δεν ερευνήθηκαν.

H Λ E Ξ HΤ Η Σ Ε Β Δ Ο Μ Α Δ Α Σ

Ανεπτυγμένη ΟικονομίαΑνεπτυγμένη καλείται ηοικονομία, η οποία βρίσκε-ται σε υψηλά επίπεδα οι-κονομικής ανάπτυξης, σεσύγκριση με άλλες οικονο-μίες. Ο συγκριτικά ψηλόςρυθμός ανάπτυξης προκύ-

πτει, μεταξύ άλλων, από το επίπεδο μόρ-φωσης και εκπαίδευσης του πληθυσμού,τις υποδομές, τα επίπεδα παραγωγής, κα-τανάλωσης και επενδύσεων, τα επίπεδααπασχόλησης, το κατά κεφαλήν εισόδημα,το ΑΕΠ, τους θεσμούς και γενικότερα τοβιοτικό επίπεδο.

Μάριος ΧαραλαμπίδηςΚαθηγητής Διοίκησης και Οικονομικών

Cyprus Institute of Marketing, The Cyprus Bu-siness School

Διπλή ιδιότητα. Και εκπαιδευτικός και αξιόγραφος.

Αποθέματα Νερού, 10-Year Challenge

Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η l 3Τ Ο Θ Ε Μ ΑKυριακή 20 Ιανουαρίου 2019

Η Lidl Κύπρου διανύει πλέον 9 χρό-νια επιτυχημένης παρουσίας στηνκυπριακή αγορά, έχοντας πλέον ξε-περάσει τους 500 εργαζόμενους.Έχει διεθνή παρουσία και απασχολείσυνολικά πάνω από 315.000 εργα-ζόμενους σε 30 χώρες, συμπεριλαμ-βανομένων των ΗΠΑ.

Από την πρώτη στιγμή που εισήχθηστην κυπριακή αγορά, προσφέρει ελ-κυστικές αμοιβές και παροχές, πουβελτιώνουν την επαγγελματική καθη-μερινότητα των ανθρώπων της. Δίνειευκαιρίες επαγγελματικής ανέλιξης,εντός και εκτός κυπριακών συνόρων,σε όλους τους ανθρώπους της. Κατα-φέρνει, έτσι να δημιουργήσει ένα πλαί-σιο αναφοράς για την αγορά εργασίαςκαι την απασχόληση στο λιανεμπόριοστην Κύπρο.

Και συνεχίζει εξίσου δυναμικά. Έτσι,από 1 Μαρτίου 2019 και προχωρώνταςένα βήμα παραπέρα, η Lidl Κύπρου θαεφαρμόσει μια νέα μισθολογική πολιτικήμε στόχο την περαιτέρω ενίσχυση τωνβασικών αρχών της όπως είναι η αξιο-κρατία, η εμπιστοσύνη και η δικαιοσύνηαλλά και η ισότητα ευκαιριών για όλους.Η νέα αυτή μισθολογική δομή θα έχειως αποτέλεσμα την αύξηση των απο-λαβών όλων των εργαζομένων και κατάσυνέπεια την αυξημένη επένδυση σεμισθούς με τη συνολική μισθοδοσίανα ξεπερνάει τα 12.000.000€ το 2019.

Πιο συγκεκριμένα, οι αυξήσεις τωνμισθών θα είναι της τάξεως του:

• 15% στους Υπάλληλους Αποθήκηςσε βάθος τριετίας, αυξάνοντας το ωρο-μίσθιο από 6,48€ σε 6,81€ για τονπρώτο χρόνο, 7,12€ για τον δεύτεροχρόνο και φτάνει στα 7,45€ τον τρίτοχρόνο.

• 4,63% στους Υπάλληλους Κατα-στήματος (το ωρομίσθιο αυξάνεται από7,12€ σε 7,45€ τον τρίτο χρόνο)

• 2% σε όλους τους υπόλοιπους ερ-γαζομένους στα κεντρικά γραφεία στηΛάρνακα, συμπεριλαμβανομένων τωνΠροϊσταμένων Πωλήσεων

Η Lidl Κύπρου, όμως, δε σταματάειεκεί. Με στόχο να ενισχύσει την ελκυ-στικότητα της ως εργοδότης, εξελίσσεικαι όλες τις υπόλοιπες παροχές πουήδη προσέφερε στους εργαζομένουςτης:

• Άδειες: αυξάνει σε 22 ημέρες τιςάδειες μετ’ αποδοχών για όλους τουςεργαζόμενους που συμπληρώνουν το2ο έτος εργασίας και σε 25 σε αυτούς

που συμπληρώνουν 10 έτη εργασίας. Διαλείμματα: καθιερώνει ένα διά-

λειμμα 10’ για εργασία 4 ωρών, διατηρείτο διάλειμμα 15’ για εργασία 6 ωρώνκαι αυξάνει σε 20’ για πάνω από 8 ώρεςεργασίας.

Επίδομα ψυγείου: καθιερώνει επί-δομα 1€ ανά ώρα για τους εργαζόμενουςσε ψυγεία.

Όπως κάθε χρόνο, έτσι και το 2019,προγραμματίζει νέες προσλήψεις, εν-δυναμώνοντας περαιτέρω την παρουσίατης στην κυπριακή αγορά λιανεμπορίουμε στόχο να παραμείνει ένας εργοδότηςεπιλογής, σταθερός και υπεύθυνος.

Η Διεύθυνση Ανθρώπινου Δυναμικούέχει ως προτεραιότητα την παρακίνηση,

την ικανοποίηση και τη δέσμευση τωνανθρώπων της Lidl, έχοντάς τους στοεπίκεντρο. Γι’ αυτό και υιοθέτησε πέρυσιτο «new way of working» στα νέα τηςγραφεία στη Λάρνακα, με μοντέρνουςχώρους που ανταποκρίνονται στις ανάγ-κες των εργαζομένων. Άλλωστε ο ανε-ξάρτητος οργανισμός, Top Employers,με έδρα το Άμστερνταμ, της χάρισε το2018 τον τίτλο «Top Employer» τόσοστην Κύπρο όσο και, συνολικά, στηνΕυρώπη. Κατατάσσεται έτσι, και επίσημα,στους δυναμικότερους εργοδότες τηςχώρας.

Η Lidl Κύπρου έχει στόχο να παρα-μείνει εργοδότης επιλογής, τόσο γιατο νέο ταλέντο όσο και για το σύνολοτων εργαζομένων της. Διατηρεί σταθεράένα θετικό, σύγχρονο και ελκυστικόεργασιακό περιβάλλον, παραμένονταςμία αναγνωρισμένα υπεύθυνα εταιρείαστην Κύπρο.

Σπύρος Κονδύλης Γενικός Διευθυντής Lidl Κύπρου

ΕΠΕΝΔΥΣΗ ΣΕ ΜΙΣΘΟΥΣ ΣΤΗ LIDL ΚΥΠΡΟΥ ΑΠΟ 01.03.2019

Του ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΡΟΥΓΚΑΛΑ

Μία και πλέον εβδομάδα μετά τιςκαταγγελίες του δικηγόρου ΝίκουΚληρίδη αδελφού του γενικού ει-σαγγελέα Κώστα Κληρίδη, για ευ-νοϊκή μεταχείριση μέσω εξωδικα-στικού συμβιβασμού δύο υποθέ-σεων κατόχων αξιογράφων απότην Τράπεζα Κύπρου που τυγχάνεινα είναι της κόρης και της αδελφήςτου Προέδρου του Ανωτάτου, Μύ-ρωνα Νικολάτου, εκτός από πολλέςαπόψεις, βγήκαν λόγω επικαιρό-τητας και αρκετά ποσοτικά στοιχείαπου αφορούν στα Αξιόγραφα. Ταεπενδυτικά αυτά προϊόντα υψηλούκινδύνου, δέκα και πλέον χρόνιαμετά την αγορά τους από καταθέτεςτης Τράπεζας Κύπρου και τηςπρώην Λαϊκής Τράπεζας, πρωτα-γωνιστούν στην επικαιρότητα.Μπορεί η οικονομία της Κύπρουνα απαγκιστρώθηκε από κακέςπρακτικές του Συνεργατισμού μετην πώλησή του, όμως φαίνεταιπως οι κακές τραπεζικές συνήθειεςτου παρελθόντος συνεχίζουν νακυνηγούν και άλλα τραπεζικά ιδρύ-ματα. Στην προκειμένη περίπτωση,την Τράπεζα Κύπρου. Γι’ αυτό εξάλ-λου η Βουλή των Αντιπροσώπωνμαζί με το Υπουργείο Οικονομικώνπροσπαθεί ακόμα και σήμερα ναεξεύρει τρόπους για να αποζημιώσειέστω και σταδιακά μετά από έξιχρόνια κατόχους αξιόγραφων, κα-ταθέτες της Λαϊκής Τράπεζας καιμετόχους της Τράπεζας. Αυτό θαγίνει μέσω του Εθνικού ΤαμείουΑλληλεγγύης, που αν και μέχριστιγμής έχει περιορισμένους πό-ρους, ύψους 55 εκατομμυρίων ευρώπλέον 16 ακινήτων κρατικής πε-ριουσίας, σε βάθος χρόνου θα γί-νουν προσπάθειες για περιορισμότων ζημιών που υπέστησαν οι συγ-κεκριμένες ομάδες. Τουλάχιστον

η πολιτική που συζητείται και ανα-μένεται να οριστικοποιηθεί στιςεπόμενες εβδομάδες, αυτό προνοεί.Ο κ. Κληρίδης όμως έφερε στηνεπιφάνεια την προηγούμενη Πα-ρασκευή δύο περιπτώσεις οι οποίεςεξαιρέθηκαν του κουρέματος πουυπέστησαν οι αξιόγραφοι και πουη Τράπεζα Κύπρου επέστρεψε τοποσό στους αξιόγραφους. Στηνπροκειμένη περίπτωση, στην κόρηκαι στην αδελφή του Προέδρουτου Ανωτάτου.

Η Τράπεζα Κύπρου σύμφωναμε στοιχεία που δημοσιεύτηκανέχει προχωρήσει εξωδίκως σε 333διευθετήσεις παρόμοιου τύπου.Ωστόσο, «μαζική επίλυση δεν μπο-ρεί να γίνει» σημείωσαν πηγές τηςτράπεζας στα ΜΜΕ, αντίστοιχη μετις «μοναδικές διευθετήσεις» τύπου

Νικολάτου. Οι 333 διευθετήσειςπάντως είναι πάρα πολλές για ναμην είχαν γίνει γνωστές στο ευρύκοινό και στον Σύνδεσμο ΚατόχωνΑξιογράφων.

Ένα νούμερο 10 – 15 αντίστοι-χων υποθέσεων δηλαδή, θα ήτανρεαλιστικότερο για να μην έχει πε-

ριέλθει και στην αντίληψη των Κα-τόχων Αξιόγραφων.

Διακανονισμοί για δάνειαΕκείνο που έχει περιέλθει στην

αντίληψη του Κύπριων πολιτώνόμως, και δη των Κατόχων Αξιόγρα-φων, είναι οι διακανονισμοί της Τρά-πεζας Κύπρου με τους κατόχουςαξιόγραφων για την εξόφληση μέ-ρους των δανείων που είχαν λάβειμε εξασφάλιση τα τότε αξιόγραφάτους. Πρακτική που πράγματι εφάρ-μοζε η Τράπεζα Κύπρουόταν πελάτεςείχαν μετατρέψει τις καταθέσειςτους σε αξιόγραφα. Τέτοιες υποθέ-σεις είναι περί τις 1.150 και δεν αφο-ρούν αγωγές που κίνησαν κάτοχοιαξιόγραφων , ζητώντας πίσω ταχρήματά τους. Όταν ένας πελάτηςτης Λαϊκής Τράπεζας ή της Τράπεζας

Κύπρου είχε μετατρέψει τις κατα-θέσεις του σε αξιόγραφα για παρά-δειγμα το 2008 και το 2010 ήθελενα λάβει την κατάθεσή του πίσω, ηΤράπεζα έδινε δάνειο ίσης αξίας μεαυτή του αξιόγραφου, προσφέρονταςως εξασφάλιση του δανείου τα ίδιατα αξιόγραφα. Από τη μία δηλαδήοι τράπεζες προσπαθούσαν να προ-ωθήσουν επενδυτικά προϊόντα υψη-λού κινδύνου σε καταθέτες, από τηνάλλη όμως οι καταθέτες προσπα-θούσαν να παίξουν, δίχως να είναιγνώστες, τον ρόλο του επενδυτή.Οι αποδόσεις των αξιόγραφων στηΛαϊκή Τράπεζα και στην ΤράπεζαΚύπρου ήταν 7% – 8,5%, ποσοστόιδιαίτερα υψηλό. Ο συνδυασμός τωνδύο μερών – εκ του αποτελέσματοςτου 2013– έφερε σίγουρα ένα τοξικόαποτέλεσμα. Συν τοις άλλοις, με τημετατροπή των καταθέσεων ενόςπελάτη –με τη σύμφωνη γνώμη τουπάντα – υπήρχε ένας σημαντικόςαστερίσκος. Η έλλειψη επενδυτικώνγνώσεων ή η μη επαρκής πληροφό-ρηση από πλευράς των τραπεζών –όπως θέλετε πείτε το – των πελατώντους μετέτρεψε από καταθέτες σεπιστωτές. Όταν μία τράπεζα αντι-μετωπίζει πρόβλημα, οι πρώτοι πουλαμβάνουν το ρίσκο είναι οι μέτοχοίτης, δεύτεροι οι πιστωτές και τρίτοιοι καταθέτες. Άρα από εκεί που είχανμικρό ρίσκο, έγιναν δεύτεροι τητάξη στην πυραμίδα ρίσκου της τρά-πεζας.

Αχαρτογράφητα νεράΌπως σωστά καταγράφει ο Σύν-

δεσμος Κατόχων Αξιογράφων, τονΙούλιο του 2012 σταμάτησαν νακαταβάλλουν τόκους στα αξιόγρα-φα, εκείνο το 7% – 8,5%. Εκείνοιδε που είχαν συνάψει δάνεια μεεξασφαλίσεις τα ίδια τους τα αξιό-γραφα, με επιτόκια χαμηλότερααπό τις αποδόσεις των αξιογράφων

τους (άρα και πληρώνονταν άκοπαστην ουσία) σταμάτησαν να έχουνροή εσόδων και να έχουν πλέονμόνο χρέος αντίστοιχο με εκείνοτου ποσού του αξιόγραφού τους.Άρα, οι κάτοχοι σταμάτησαν να κα-ταβάλλουν τις δόσεις τους, αφούδεν είχαν πλέον τη δυνατότητα καιέγιναν ΜΕΔ. Ο Σύνδεσμος Αξιογρά-φων σημειώνει πως το 95% τωναξιογράφων της Λαϊκής δεν ήτανμετατρέψιμα και δεν επιτρεπότανη μετατροπή τους σε μετοχές απότην τράπεζα. «Αντίθετα η πλειονό-τητα των αξιογράφων (όχι των χρε-ογράφων) της Τράπεζας Κύπρουήταν μετατρέψιμα σε μετοχές, πράγ-μα που η τράπεζα απέκρυπτε», υπο-στηρίζει χαρακτηριστικά.

Η αλήθεια είναι ότι η συνταγήτου Μαρτίου του 2013 για την Κύ-προ με το κούρεμα ήταν ένα πεί-ραμα το οποίο είχε τεράστιες συ-νέπειες σε μετόχους, πιστωτές καικαταθέτες των τραπεζών. Τα αξιό-γραφα της Λαϊκής Τράπεζας μηδε-νίστηκαν (αφού έκλεισε), ενώ τηςΤράπεζας Κύπρου μετατράπηκανσε μετοχές της Τράπεζας με σχεδόνμηδενική αξία. Τα δάνεια που είχανσυναφθεί με εξασφαλίσεις αξιό-γραφα της Λαϊκής μεταφέρθηκανστην Τράπεζα Κύπρου, ενώ τα αξιό-γραφά της μηδενίστηκαν. Η κρίσηστην Κύπρο ήταν τραπεζική, μετην Κύπρο ακόμα να προσπαθεί ναμειώσει τα ΜΕΔ της παρά την οι-κονομική ανάκαμψη που παρου-σιάζει. Τώρα είναι πλέον εις θέσηέστω και με μικρά βήματα να προ-σπαθήσει να μειώσει τη ζημιά πουυπέστησαν οι παραπάνω πληγέντες.Με τα 55 συν 16 ακίνητα κρατικήςπεριουσίας. Τέλος, πρέπει να γίνεικατανοητό πως υποθέσεις «Νικο-λάτων» και όποιων «Νικολάτων»περνούν από τα τραπεζικά χωράφιασε χωράφια νομικά και πολιτικά.

Το παρελθόν κυνηγάει τραπεζικά ιδρύματαΤα αξιόγραφα της Λαϊκής, της Τράπεζας Κύπρου, η ελλιπής πληροφόρηση και οι νοικοκυραίοι επενδυτές

<<<<<<<

Οι 333 διευθετήσεις,πάντως, είναι πάρα πολ-λές για να μην είχαν γί-νει γνωστές στο ευρύκοινό και στον Σύνδε-σμο Κατόχων Αξιόγρα-φων.

Όπως σωστά καταγράφει ο Σύνδεσμος Κατόχων Αξιογράφων, τον Ιούλιο του 2012 οι τράπεζες σταμάτησαν νακαταβάλλουν τόκους στα αξιόγραφα, εκείνο το 7% – 8,5%.

4 l Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η Σ Υ Ν Ε Ν Τ Ε Υ Ξ Η Kυριακή 20 Iανουαρίου 2019

Μια απότις συνέπειες της παγκοσμιο-ποίησης είναι ότι το φορολογικό πε-ριβάλλον έχει γίνει αφάνταστα πιοσύνθετο. Η φοροδιαφυγή και η φο-ροαποφυγή σε διεθνές επίπεδο έχουνφτάσει σε επίπεδα χωρίς προηγού-μενο – ας μην ξεχνάμε πρόσφατασκάνδαλα όπως τα Panama Papers.Δεν πρέπει, λοιπόν, να προξενεί έκ-πληξη ότι το 74% των Ευρωπαίωνπολιτών ζητούν από την Ε.Ε. να ανα-λάβει επειγόντως δράση στα θέματαπου άπτονται της φορολογικής δι-καιοσύνης. Ανταποκρινόμενη σεαυτό το αίτημα, η Ευρωπαϊκή Επι-τροπή ανοίγει τώρα τη συζήτηση γιατην μεταρρύθμιση της διαδικασίαςμε την οποία λαμβάνονται στην Ε.Ε.οι αποφάσεις για την φορολογικήπολιτική, προς μια κατεύθυνση πιοδημοκρατική και πιο αποτελεσματική.Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή προ-τείνει τη σταδιακή μετάβαση στη

λήψη αποφάσεων όχι με την αρχήτης ομοφωνίας, που ισχύει σήμεραγια όλα τα φορολογικά θέματα, αλλάμε ειδική πλειοψηφία. Ο αρμόδιοςΕπίτροπος, ο Πιερ Μοσκοβισί, δήλωσεσχετικά: «Η ΕΕ έχει συγκεκριμένορόλο στη φορολογική πολιτική απότην απαρχή της Ένωσης, έξι δεκαε-τίες πριν. Η ομοφωνία στον τομέααυτό μπορεί να είχε νόημα τη δεκαε-τία του 1950 όταν τα κράτη μέληήταν έξι, σήμερα όμως δεν έχει πλέονκανένα νόημα. Ο κανόνας της ομο-φωνίας στον τομέα της φορολογίαςφαίνεται όλο και περισσότερο ανα-χρονιστικός από πολιτική άποψη,προβληματικός από νομική άποψηκαι αντιπαραγωγικός από οικονομικήάποψη. Αντιλαμβάνομαι πολύ καλάότι πρόκειται για ευαίσθητο ζήτημα,αλλά αυτό δεν πρέπει να μας εμπο-δίσει να το συζητήσουμε. Ποιο είναιτο πρόβλημα με την αρχή της ομο-

φωνίας; Πρώτον, ότι είναι εξαιρετικάδύσκολο να επιτευχθεί κάποιος συμ-βιβασμός, αφού αρκεί ένα και μόνοκράτος μέλος να βάλει βέτο και νατορπιλίσει τη διαπραγμάτευση. Μετά,και όταν βρίσκεται κάποιος συμβι-βασμός είναι συνήθως στην βάσηενός ελάχιστου κοινού παρονομαστήκαι δεν προσφέρει ουσιαστικές λύσεις.Και επίσης, ότι η ισχύουσα διαδικασίαπου περιλαμβάνει και το εθνικό βέτοπεριορίζει την παρέμβαση του δη-μοκρατικά εκλεγμένου ΕυρωπαϊκούΚοινοβουλίου. Η πρόταση της Επι-τροπής περιλαμβάνει τέσσερα στάδιαστη διαβούλευση.

Στο πρώτο στάδιο, τα κράτη μέληθα πρέπει να συμφωνήσουν για τημετάβαση στη λήψη αποφάσεων μεειδική πλειοψηφία όσον αφορά μέτραβελτίωσης της συνεργασίας και τηςαμοιβαίας συνδρομής μεταξύ τωνκρατών μελών με στόχο την κατα-

πολέμηση της φορολογικής απάτηςκαι της φοροδιαφυγής.

Στο δεύτερο στάδιο, και με το ίδιοπνεύμα η Επιτροπή προτείνει να κα-θιερωθεί η ειδική πλειοψηφία γιατην προώθηση νομοθετικών μέτρωνστο πλαίσιο των οποίων η φορολογίαστηρίζει άλλους στόχους πολιτικής,όπως η καταπολέμηση της κλιματικήςαλλαγής, η προστασία του περιβάλ-λοντος ή η βελτίωση της δημόσιαςυγείας.

Στο τρίτο στάδιο, η ειδική πλει-οψηφία θα μπορούσε να συμβάλειστον εκσυγχρονισμό των ήδη εναρ-μονισμένων κανόνων της Ε.Ε., όπωςτων κανόνων για τον ΦΠΑ και γιατους ειδικούς φόρους κατανάλωσης.Η ταχύτερη διαδικασία λήψης απο-φάσεων σε αυτούς τους τομείς θαδώσει τη δυνατότητα στα κράτη μέληνα παρακολουθούν καλύτερα τις τε-λευταίες τεχνολογικές εξελίξεις και

τις αλλαγές της αγοράς. Τέλος, στοτέταρτο στάδιο, θα γίνει δυνατή ημετάβαση στην ειδική πλειοψηφίαγια σημαντικές νομικές πράξεις στοντομέα της φορολογίας, όπως η κοινήενοποιημένη βάση φορολογίας εται-ρειών (ΚΕΒΦΕ) – η θέσπιση, δηλαδή,ενιαίων κανόνων, για τον υπολογισμότων φορολογητέων κερδών των επι-χειρήσεων σε ολόκληρη την Ε.Ε. –και ένα νέο σύστημα για τη φορο-λόγηση της ψηφιακής οικονομίας,μεταρρυθμίσεις που θα διασφαλίσουνμια δίκαιη και ανταγωνιστική φορο-λογία στην Ε.Ε. Η Επιτροπή δεν προ-τείνει καμία αλλαγή στις αρμοδιότητεςτης Ε.Ε. στον τομέα της φορολογίαςή στα δικαιώματα των κρατών μελώννα φορολογούν τα φυσικά πρόσωπαή τις επιχειρήσεις κατά το δοκούνούτε και θέλει να παρέμβει στον ανάχώρα καθορισμό των φορολογικώνσυντελεστών. Τα κέρδη που θα προ-

κύψουν από τον εκσυγχρονισμό τηςδιαδικασίας λήψης αποφάσεων γιατη φορολογική πολιτική θα είναιαπτά και σημαντικά. Υπολογίζεταιότι θα ανακτηθεί ένα σημαντικόμέρος των 50 δισ. ευρώ ετησίως πουδιαφεύγουν από την μη καταβολήτου ΦΠΑ. Ο Φόρος Ψηφιακών Υπη-ρεσιών, που προτάθηκε το 2018, εκτι-μάται ότι θα αποφέρει πρόσθετα έσο-δα 5 δισ. ευρώ ετησίως στα κράτημέλη. Και τέλος, η θέσπιση της κοινήςενοποιημένης βάσης φορολογίαςεταιρειών – που έχει προταθεί το2016 και δεν έχει προχωρήσει – υπο-λογίζεται ότι μακροπρόθεσμα θαοδηγήσει στην αύξηση των επενδύ-σεων στην ΕΕ κατά 3,4% και στηνάνοδο του ρυθμού ανάπτυξης κατά1,2%. Ο κ. Ιερόθεος Παπαδόπουλος είναιεπικεφαλής της Αντιπροσωπείας τηςΕυρωπαϊκής Επιτροπής στην Κύπρο.

Ο εκσυγχρονισμός της λήψης αποφάσεων στην Ε.Ε. για θέματα φορολογικής πολιτικής: Ένα αίτημα των καιρώνΑ Ρ Θ Ρ Ο / Του ΙΕΡΟΘΕΟΥ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ

Συνέντευξη στονΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΡΟΥΓΚΑΛΑ

Προβάλλοντας τη στρατηγική γεω-γραφική θέση της Κύπρου, το φο-ρολογικό της σύστημα, το υψηλόεπίπεδο επαγγελματικών της υπη-ρεσιών, τις σύγχρονες αεροπορικέςκαι ναυτιλιακές υποδομές και όλατα άλλα θετικά που έχει η χώρα, οανώτερος εκτελεστικός σύμβουλοςτης Deloitte, Χρίστης Χριστοφόρουεκτιμάειπως ως χώρα μπορεί να κερ-δίσει και άλλο μερίδιο από την τούρτατων επενδύσεων που διακινείταιπρος τη Μεσόγειο. Στη συνέντευξήτου στην «Κ» ο κ. Χριστοφόρου ση-μειώνει πως ο ευρύτερος τομέας τωνυπηρεσιών συνεισφέρει κατά 80 -85% στο ΑΕΠ της χώρας, ενώ ταυπόλοιπα ποσοστά τα μοιράζονταιη βιομηχανία και η γεωργία.Ωστόσο,σημειώνει πως υπάρχουν διεθνείςεξελίξεις που θα πρέπει να ανησυχούντη χώρα, όπως η κρίση στη Συρία,το Brexit, η αναστάτωση του διεθνούςεμπορίου με την επιβολή δασμών,η ανισορροπία που χαρακτηρίζει αρ-κετές οικονομίες της ΕυρωπαϊκήςΈνωσης καθώς και οι αγορές.–Πώς αποτιμάτε τις οικονομικέςεξελίξεις του 2018 για την Κύ-προ;

–Η πορεία της οικονομίας το 2018ήταν θετική. Μέσα σ’ ένα δύσκολοοικονομικό περιβάλλον, λόγω εσω-γενών και εξωγενών προκλήσεων,καταφέραμε να επανακτήσουμε τηνεπενδυτική βαθμίδα, να συνεχίσειη αναβάθμιση της οικονομίας απότους διεθνείς οίκους αξιολόγησης,να παρουσιάσουμε ακόμα ένα πλε-ονασματικό προϋπολογισμό για το

2019, να βελτιώσουμε τα δημόσιαοικονομικά, να έχουμε νέο ρεκόρστον τουρισμό, να ανακάμψει ο το-μέας των ακινήτων και γενικά ναενισχυθεί η επιχειρηματική και επεν-δυτική δραστηριότητα.Ωστόσο, την

ίδια στιγμή είχαμε την κατάρρευσητου Συνεργατισμού, τη συνέχισητου καυτού προβλήματος με τα μηεξυπηρετούμενα δάνεια, τη διόγ-κωση του δημόσιου χρέους στο110% του ΑΕΠ και τη στασιμότηταστον τομέα των μεταρρυθμίσεων.Συνοπτικά, θεωρούμε ότι το 2018θέσαμε τις βάσεις για μια καλύτερηχρονιά το 2019. Οι επιτυχίες του2018, θα πρέπει να έχουν συνέχειακαι τη νέα χρονιά, ώστε να προχω-ρήσουν οι απαιτούμενες μεταρρυθ-μίσεις, να εκσυγχρονιστεί το μοντέλοτης οικονομίας μας και γενικά ναδιασφαλιστεί η στέρεα και διαχρο-νική ανάπτυξη.–Τι μηνύματα στέλνει η Κύπροςστο εξωτερικό ως επενδυτικόςπροορισμός;

–ΗΚύπρος σήμερα αποτελεί ένανελκυστικό επενδυτικό προορισμό.Παρά τα όσα περάσαμε με την κρίσηκαι τη διεθνή δυσφήμιση της χώραςμας, καταφέραμε να ανατρέψουμετην εικόνα και σήμερα όλοι οι ξένοιεπενδυτές εστιάζουν στα συγκριτικάπλεονεκτήματα της Κύπρου, παράστα όποια άλλα θέματα.Προσωπικά,εκτιμώ ότι η Κύπρος έχει μεγαλύτερεςδυνατότητες στον τομέα της προ-σέλκυσης ξένων επενδύσεων. Ειδικά,σήμερα, που η οικονομία βρίσκεταισε καλύτερη θέση και προωθούνταιμεγάλα έργα υποδομής. Αν προβά-λουμε εντονότερα στρατηγική γε-ωγραφική μας θέση, το φορολογικόμας σύστημα, το υψηλό επίπεδοεπαγγελματικών υπηρεσιών, τις σύγ-χρονες αεροπορικές και ναυτιλιακέςυποδομές μας και όλα τα άλλα θετικάπου έχουμε, πιστεύω ότι μπορούμενα κερδίσουμε και άλλο μερίδιο απότην τούρτα των επενδύσεων πουδιακινείται προς τη Μεσόγειο. Συ-ναφές μ’ αυτό είναι και το θέμα τουBrexit, όπου η Κύπρος με σωστέςκαι μελετημένες κινήσεις μπορεί ναέχει όφελος, από την προσέλκυσηξένων επιχειρήσεων.

Γέφυρα ηπείρων–Τι είναι αυτό που κάνει την Κύ-προ να ξεχωρίζει από όλες τιςάλλες ευρωπαϊκές χώρες;

–Όπως είπα και πιο πάνω, η Κύ-προς βρίσκεται σε μια περιοχή πουαποτελεί γέφυρα μεταξύ τριών ηπεί-ρων, ενώ χαρακτηρίζεται από υψηλούεπιπέδου υπηρεσίες, υποδομές καιποιότητα ζωής. Την ίδια ώρα, διαθέτειένα από τα πιο ευέλικτα και σύγχροναφορολογικά συστήματα. Τα στοιχεία

αυτά δεν υπάρχουν σε πολλές ευ-ρωπαϊκές χώρες, οπότε διαθέτουμεσημαντικά συγκριτικά πλεονεκτή-ματα. Ακόμα δεν πρέπει να ξεχνάμεότι η Κύπρος είναι μια χώρα με προ-οπτικές περαιτέρω ανάπτυξης, οπότευπάρχουν αρκετές ευκαιρίες για τουςξένους επενδυτές για συμμετοχή σενέα και μεγάλα έργα. –Ποια είναι η εικόνα που έχετεσχηματίσει για τον επιχειρημα-τικό χάρτη της Κύπρου;

–Ο επιχειρηματικός χάρτης τηςΚύπρου είναι διαμορφωμένος με βά-ση τη συνεισφορά του κάθε τομέαεπιχειρηματικής δραστηριότηταςστην οικονομία. Όπως γνωρίζετε, οευρύτερος τομέας των υπηρεσιώνσυνεισφέρει κατά 80 - 85% στο ΑΕΠτης χώρας, ενώ τα υπόλοιπα ποσοστάτα μοιράζονται η βιομηχανία και ηγεωργία. Άρα, μιλάμε για μια χώραυπηρεσιών, η οποία όμως εμπλουτίζεικαι διευρύνει τις υπηρεσίες που προ-σφέρει. Για παράδειγμα, σήμερα,παρατηρείται μια σημαντική αύξησηστις ιατρικές, εκπαιδευτικές και τε-χνολογικές υπηρεσίες (καινοτομία),χωρίς να υποβιβάζεται ο τουρισμόςκαι οι άλλοι κλάδοι της οικονομίας.

Κατά τη γνώμη μου, η Κύπρος θαπρέπει να συνεχίσει να δίνει έμφασηστον τομέα των υπηρεσιών, ενι-σχύοντας τους νέους τομείς επιχει-ρηματικής δράσης και στηρίζονταςτους παραδοσιακούς κλάδους ανά-πτυξης που είναι ο τουρισμός, ταακίνητα, η βιομηχανία, το εμπόριοκαι η γεωργία.

Απαιτείται συναίνεση–Η πολιτική συναίνεση και ησταθερότητα συμβάλλουν στην

οικονομική αποτελεσματικότηταενός κράτους όπως η Κύπρος;

–Αναμφίβολα, ναι. Ειδικά, στηνΚύπρο όπου έχουμε ανοικτό το εθνι-κό θέμα, ενώ πρόσφατα περάσαμεκαι από τις συμπληγάδες μιας βαθιάςοικονομικής κρίσης. Χωρίς συναίνεσηκαι συναντίληψη δεν είναι εύκολονα προχωρήσουμε μπροστά. Είμαστεμια μικρή χώρα, με μια ανοικτή οι-κονομία, η οποία είναι ευαίσθητησε κάθε εσωγενή ή εξωγενή αρνητικήεξέλιξη. Αυτό σημαίνει ότι πρέπεινα έχουμε κοινή γραμμή στην αν-τιμετώπιση των όποιων προβλημά-των. Ενδεικτικό αυτού είναι το γε-γονός ότι χωρίς συναίνεση δεν θαμπορούσαμε να αντιμετωπίσουμετόσο επιτυχώς την πρόσφατη οικο-

νομική κρίση. Άρα, η συναίνεση, ησυναντίληψη και η σταθερότητααποτελούν ένα τρίπτυχο εκ των τωνουκ άνευ για την Κύπρο.–Υπάρχουν μεταρρυθμίσεις οιοποίες θα δώσουν ώθηση στηνοικονομική δραστηριότητα; Ανναι ποιες είναι αυτές;

–Σίγουρα, το μεταρρυθμιστικόπρόγραμμα ακόμα να ολοκληρωθείή καλύτερα ακόμα να αρχίσει ναεφαρμόζεται στο βαθμό που πρέπει.Κατά τη γνώμη μας, επείγει η με-ταρρύθμιση της δημόσιας υπηρεσίας,ώστε να καταστεί πιο ευέλικτη, πιοπαραγωγική και πιο αποτελεσματική.Δεν είναι δυνατόν σήμερα να χά-νονται επενδύσεις εκατομμυρίωνευρώ, λόγω γραφειοκρατίας της κρα-τικής μηχανής. Επίσης, δεν μπορούμενα αναμένουμε θετικά αποτελέσματαόταν η ταχύτητα που τρέχει ο δη-μόσιος τομέας, υπολείπεται κατάπολύ αυτού του ιδιωτικού τομέα.Στο ίδιο πλαίσιο, πρέπει να προχω-ρήσει η αποκρατικοποίηση μεγάλωνημικρατικών οργανισμών για να αυ-ξήσουν την ανταγωνιστικότητα τουςκαι να συγχρονιστούν με τις τάσειςτης Ευρώπης. Ακόμα πρέπει να προ-ωθηθεί η μεταρρύθμιση της ΤοπικήςΑυτοδιοίκησης, να εκσυγχρονιστείτο νομικό μας πλαίσιο για την εγ-καιρότερη απονομή της δικαιοσύνης,να φιλελευθεροποιηθεί περισσότεροτο φορολογικό σύστημα και άλλα.Κατά τη γνώμη μας, η Κύπρος τηνέα χρονιά πρέπει να δώσει ιδιαίτερηέμφαση στις μεταρρυθμίσεις καιστον εκσυγχρονισμό του κράτους,της οικονομίας και της κοινωνίας.μαςκαι γενικά κάνουμε ό,τι είναι δυνατόνγια να εξυπηρετήσουμε καλύτερατην αγορά και τους πελάτες μας. Επι-δίωξήμας είναι το 2019 να κατακτή-σουμε νέους στόχους και να συνε-χίσουμε να συνεισφέρουμε στην κυ-πριακή οικονομία και στην ντόπιακαι ξένη επιχειρηματικότητα πουδραστηριοποιείται στην Κύπρο καιστην περιοχή μας.

Mεγαλύτερες επενδύσειςμπορεί να έχει η Κύπρος Χρίστης Χριστοφόρου: Ο τομέας των επαγγελματικών υπηρεσιών βρίσκεται σε θετική πορεία - Πρέπει να συνεχιστεί η ανάπτυξη που σημειώθηκε το 2018

<<<<<<<

Η κυπριακή οικονομίαήταν πάντοτε ευάλωτησε αρνητικές διεθνείςεξελίξεις. Αυτό δεν πρόκειται να αλλάξει,γιατί έτσι είναι η φύση και η μορφή της μικρής και ανοικτήςοικονομίας μας. «Χωρίς συναίνεση και συναντίληψη δεν είναι εύκολο να προχωρήσουμε

μπροστά.», αναφέρει ο ανώτερος εκτελεστικός σύμβουλος της Deloitte.

–Αισιοδοξείτε για το μέλλοντων επαγγελματικών υπηρεσιώντης Κύπρου;

–Ο τομέας των επαγγελματικώνυπηρεσιών βρίσκεται σε θετικήπορεία, κάτι που αναμένουμε νασυνεχιστεί. Η αύξηση των αριθμώντων εταιρειών, η προσέλκυση νέωνξένων επενδύσεων, η ανάπτυξηνέων τομέων επιχειρηματικής δρά-σης, και η θετική εξέλιξη της επι-χειρηματικότητας, είναι στοιχείαπου ενισχύουν τις επαγγελματικέςυπηρεσίες.

Εμείς, ως Deloitte ενισχύουμεσυνεχώς τις υπηρεσίες που προ-σφέρουμε στους πελάτες μας, ώστενα επιτυγχάνουν τους στόχουςτους. Δίνοντας έμφαση στα θέματατεχνολογικής αναβάθμισης, πε-ραιτέρω κατάρτισης των στελεχώνμας και αξιοποίησης των εμπειριώντου διεθνή οίκου μας, εμπλουτί-ζουμε και διευρύνουμε τις υπηρε-σίες προς την αγορά της Κύπρου.–Σας φοβίζουν οι εξελίξεις στηδιεθνή οικονομία; Μπορεί να

επηρεαστεί η κυπριακή οικο-νομία;

–Η κυπριακή οικονομία ήτανπάντοτε ευάλωτη σε αρνητικέςδιεθνείς εξελίξεις. Αυτό δεν πρό-κειται να αλλάξει, γιατί έτσι είναιη φύση και η μορφή της μικρήςκαι ανοικτής οικονομίας μας. Σή-μερα, όντως, υπάρχουν διεθνείςεξελίξεις που μας ανησυχούν. Ανα-φέρομαι στην κρίση στη Συρία,στο Brexit, στην αναστάτωση τουδιεθνούς εμπορίου με την επιβολήδασμών και στην ανισορροπία πουχαρακτηρίζει αρκετές οικονομίεςτης Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώςκαι τις αγορές. Όλα αυτά είναι εξε-λίξεις που άμεσα ή έμμεσα μπορείνα μας επηρεάσουν επί το δυσμε-νέστερο. Δική μας ευθύνη είναινα παρακολουθούμε από κοντάαυτές τις εξελίξεις και ανάλογα ναδρούμε. Για κάθε θέμα υπάρχουνοι πολιτικές αντιμετώπισής του.Όμως, χρειάζεται μελέτη, αξιολό-γηση, έγκαιρες κινήσεις και σωστόςπρογραμματισμός. Και δυστυχώς,

ως Κύπρος, σ’ αυτά θα θέματα δενθα έλεγα ότι είμαστε συνεπείς.Μάλλον ενεργούμε μετά τα γεγο-νότα και αυτό δημιουργεί αρκετάπροβλήματα στην αντιμετώπισηαρνητικών εξελίξεων. –Ποια είναι τα σχέδιά σας γιατο 2019;

–Όπως είπα και προηγουμένως,η Deloitte είναι ένας μεγάλος ελεγ-κτικός, φορολογικός και συμβου-λευτικός οίκος, ο οποίος πρωτα-γωνιστεί στα οικονομικά δρώμενατου τόπου. Αυτόν τον πρωταγωνι-στικό ρόλο δεν πρόκειται να τονεγκαταλείψουμε, γι’ αυτό λαμβά-νουμε όλα τα απαραίτητα μέτρακαι προβαίνουμε σ’ όλες τις απαι-τούμενες ενέργειες που θα μας επι-τρέπουν να συνεχίσουμε να πρω-ταγωνιστούμε. Στο πλαίσιο αυτό,ενισχύουμε το στελεχιακό δυναμικόμας με νέους τεχνοκράτες, δίνουμεέμφαση στην τεχνολογική ανα-βάθμιση των υπηρεσιών μας, εμ-πλουτίζουμε τις υπηρεσίες μας, δι-ευρύνουμε τις δραστηριότητές

Θα συνεχίσουμε τον πρωταγωνιστικό μας ρόλο

Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η l 5O I K O N O M I AKυριακή 20 Ιανουαρίου 2019

Γήρανση πληθυσμού της Κύπρουκαι οι επιπτώσεις της στον κλάδο ακινήτων

Οι δημογραφικές τάσεις μιας χώρας παρέχουνχρήσιμες πληροφορίες σχετικά με τις μελλοντικές αλλαγέςστην οικονομία. Ο κλάδος ανάπτυξης γης και ακινήτων,επηρεάζεται άμεσα από τις δημογραφικές διακυμάνσεις.Ενώ οι αλλαγές αυτές αναμένεται να επηρεάσουν όλουςτους κλάδους ακινήτων, οι επιπτώσεις στην αγορά στέγασηςθα είναι ίσως οι πιο αξιοσημείωτες.

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της στατιστικήςυπηρεσίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), η Κύπρος πα-ρουσιάζει σήμερα το χαμηλότερο ποσοστό γονιμότηταςστην ΕΕ. Σε συνάρτηση με το συγκριτικά (μεταξύ τωνχωρών της ΕΕ) υψηλό προσδόκιμο ζωής, εκτιμάται ότικατά τις επόμενες δεκαετίες, η Κύπρος θα παρουσιάσειτη μεγαλύτερη αύξηση στο ποσοστό γήρανσης του πλη-θυσμού στην ΕΕ. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την τελευταίααναθεώρηση των προοπτικών πληθυσμού της ΕΕ, μέχριτο 2070, ένας στους τρείς κατοίκους της Κύπρου αναμένεταινα είναι άνω των 65 ετών (σε σύγκριση με 16% το 2017και 11% το 2000). Αυτό ισοδυναμεί με 200 χιλιάδες πε-ρισσότερους ηλικιωμένους από όσους υπάρχουν σήμερα.

Ταυτόχρονα, μέχρι το 2070, το 15% του πληθυσμού ανα-μένεται να είναι άνω των 80 ετών (σε σύγκριση με μόλις4% το 2017), που ισοδυναμεί σε αύξηση που θα υπερβείτις 100 χιλιάδες.

Οι αλλαγές αυτές αναμένεται ότι θα διαμορφώσουντην αγορά στέγασης τα επόμενα χρόνια. Πολλοί ηλικιωμένοικαταλήγουν να ζουν μόνοι στην οικογενειακή κατοικίατων τριών/τεσσάρων υπνοδωματίων στην οποία έχουνμεγαλώσει την οικογένειά τους. Κατά συνέπεια, οι ιδιοκτήτεςαυτών των κατοικιών έχουν στην διάθεσή τους περισσότερουςκαι μεγαλύτερους χώρους από εκείνους που πραγματικάχρειάζονται στην καθημερινότητά τους. Το γεγονός αυτόυποστηρίζεται και από την έρευνα κατοικίας του ΗνωμένουΒασιλείου, η οποία αναδεικνύει ότι το 53% των κατοικιώνπου στεγάζουν άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών, έχουνπερισσότερους χώρους από όσους πραγματικά χρειάζονταιοι ιδιοκτήτες τους.

Ταυτόχρονα, οι υφιστάμενες κατοικίες δεν έχουν τιςκατάλληλες προϋποθέσεις για να στηρίξουν τις καθημερινέςανάγκες των ηλικιωμένων, ούτως ώστε να τους δοθεί ηδυνατότητα να είναι ανεξάρτητοι για μεγαλύτερο χρονικόδιάστημα. Οι πλείστες κατοικίες είναι χτισμένες σε πολλαπλάεπίπεδα, χωρίς υπνοδωμάτιο και μπάνιο στο ισόγειο, δεν

διαθέτουν επίπεδες εισόδους (χωρίς σκαλιά) και δενέχουν αρκετά ευρύς διαδρόμους και πόρτες, περιορίζονταςέτσι την κινητικότητα και δυσκολεύοντας την καθημερινότητατων ηλικιωμένων. Επιπλέον, δεν υπάρχουν οι απαραίτητεςπρόνοιες και προσαρμογές για βοηθητικές τεχνολογίεςπου αφορούν τις οικιακές λειτουργίες. Ως εκ τούτου, οιηλικιωμένοι δυσκολεύονται να αυτοσυντηρηθούν και εκείόπου χρειάζονται επιπλέον βοήθεια και φροντίδα, λόγωέλλειψης των κατάλληλων υποδομών και εξειδικευμένηςστέγασης, αναζητούν στήριξη από τις οικογένειες τους,οι οποίες φυσικά δεν είναι πάντοτε διαθέσιμες.

Υπάρχει μια θεμελιώδης αναντιστοιχία μεταξύ των με-γάλων, ανεπαρκώς κατειλημμένων κατοικιών που κατέχουνσήμερα ηλικιωμένοι και του μεγέθους που πραγματικάχρειάζονται. Δημιουργείται έτσι μια αναξιοποίητη ευκαιρίαστην αγορά για να αναπτυχθεί το κατάλληλο προϊόνστέγασης για τον κάθε άνθρωπο ξεχωριστά ανάλογα μετις ανάγκες του και την ηλικία του, ώστε να εξυπηρετούνταιόλοι και όχι μόνο οι αγοραστές πρώτης κατοικίας. Η ένταξητου προϊόντος αυτού στην αγορά, θα προσφέρει εναλλακτικέςλύσεις στέγασης στον ραγδαία αναπτυσσόμενο πληθυσμόηλικιωμένων, με λειτουργικές κατοικίες που έχουνσχεδιαστεί και προσαρμοστεί για να εξυπηρετούν τις κα-θημερινές τους ανάγκες, ενώ παράλληλα θα ξεκλειδώσειτο στεγαστικό απόθεμα για δευτερογενή αγορά πουταιριάζει σε άλλες ηλικιακές κατηγορίες.

Ταυτόχρονα το προϊόν αυτό θα έχει την δυνατότητα να«αποφορτίσει» οικονομικά το γενικό σύστημα υγείας,καθώς τα σπίτια στα οποία διαμένουν οι ηλικιωμένοι έχουνσημαντικό αντίκτυπο στη μακροχρόνια υγεία τους.

Σύμφωνα και με την τελευταία έρευνα της PwC και τουUrban Land Institute που αφορά αναδυόμενες τάσειςστην αγορά ακινήτων της Ευρώπης, η εξειδικευμένηστέγαση ηλικιωμένων (Retirement/Assisted Living) πα-ρουσιάζεται ως ένας από τους τομείς με τις πιο ελκυστικέςαναπτυξιακές και επενδυτικές προοπτικές για το 2019.

Τα αυξανόμενα επίπεδα γήρανσης του πληθυσμού τηςΚύπρου παρουσιάζουν τεράστιες προκλήσεις για τηνχώρα τα επόμενα χρόνια και ο τομέας στέγασης των ηλι-κιωμένων θα πρέπει να είναι σε θέση να μετατρέψει τιςπροκλήσεις αυτές σε ευκαιρίες. Η επιτυχία αυτής τηςπροσπάθειας προϋποθέτει καινοτόμο τρόπο σκέψης,αξιοποίηση της τεχνολογίας, αλλά και πρωτίστως την συ-νεργασία του κράτους (προσφέροντας τα κατάλληλακίνητρα που θα ενθαρρύνουν τους ηλικιωμένους να με-τακινηθούν σε κατοικίες που ταιριάζουν περισσότερο στιςανάγκες τους), των πολεοδομικών αρχών (ενσωματώνονταςτην εξειδικευμένη στέγαση ηλικιωμένων στα στρατηγικάσχέδια ανάπτυξης) και των οργανισμών ανάπτυξης γης(στοχεύοντας στη δημιουργία καλά σχεδιασμένων, τε-χνολογικά αναβαθμισμένων και προσαρμόσιμων σπιτιώνγια ηλικιωμένους).

Κωνσταντίνος ΣαββίδηςΕπιχειρησιακός ΔιευθυντήςΣυμβουλευτικές ΥπηρεσίεςΤομέας Ανάπτυξης Γης PwC Κύπρου

Ακύρωση προκήρυξης θέσεωνΑρχής Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων Κύπρου

Το Διοικητικό Συμβούλιο της Αρχής Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων Κύπρου (ΑΑΕΚ) αποφάσισεκατά τη συνεδρία του με Α/Α 01/2019 που πραγματοποιήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2019, όπωςακυρώσει τις υφιστάμενες προκηρύξεις για την κενή θέση Εκτελεστικού Γραμματέα καιλειτουργών στην Αρχή Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων Κύπρου ως έχουν δημοσιευθεί στηνΕπίσημη Εφημερίδα της Κυπριακής Δημοκρατίας στις 30 Νοεμβρίου 2018 και όπως προβείστην επαναπροκήρυξη των εν λόγω θέσεων.

Η καινούρια προθεσμία για υποβολή των αιτήσεων είναι 18 Ιανουαρίου - 31 Ιανουαρίου 2019.

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την επαναπροκήρυξη των θέσεωνεπισκεφτείτε την ιστοσελίδα της ΑΑΕΚ (www.naac.org.cy).

ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ

ΔΗΜΟΣΙΟΣ ΠΛΕΙΣΤΗΡΙΑΣΜΟΣ

Την Πέμπτη 31 Ιανουαρίου και ώρα 9πμ στη Δημοσιογραφική Εστία (δίπλα από το ΑρχηγείοΑστυνομίας) στη Λευκωσία, θα διεξαχθεί Πλειστηριασμός που θα περιλαμβάνει 103 αντικείμεναόπως Τόρνους, Ηλεκτροκολλήσεις, Τραπανάκια, 1 Πλάνια, σιγατσάκια, καρότσες, Ψύκτες νερού,μηχανές βάρκας YAMAHA, ηλεκτροτουρμπίνες, 1 Μηχανή Προβολής κινηματογραφικών ταινιών35μμ και διάφορα άλλα. Θα περιλαμβάνει επίσης παιδικά κρεβάτια (πάνω-κάτω), παιδικά τραπέζιαμε παγκάκια και καρέκλες, ελβετικά κρεβάτια, ντουλάπες, Roneo, μαθητικά θρανία και καρέκλες.

Οι ενδιαφερόμενοι αγοραστές μπορούν να εξετάσουν τα πιο πάνω αντικείμενα που βρίσκονται,κυρίως, στις Κεντρικές Αποθήκες δίπλα από το ΣΟΠΑΖ στην Παλλουριώτισσα, από τη Πέμπτη24/1/19 μέχρι και την Τετάρτη 30/1/19 μεταξύ των ωρών 8πμ-2μμ καθώς και το πρωί του πλειστηριασμούμεταξύ 7.30 - 8.30πμ.

Για περισσότερες πληροφορίες και κατάλογους απευθύνεστε στους Δημοπράτες:ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΑΝΤΩΝΙΑΔΗΣ ΛΤΔΤ. Παπαδόπουλου 6, Άγιος Δομέτιος, Λευκωσία.Τηλ.: 99639733, 22778751

Του ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΡΟΥΓΚΑΛΑ

Εντός του επομένου 15ημέρου ανα-μένεται να παρακαθίσουν στο ίδιοτραπέζι Υπουργείο Εσωτερικών,Παγκύπριος Σύνδεσμος Διαφημι-στικού Υλικού, ΠΟΒΕΚ, διευθυντήςΤαχυδρομείων και όλοι οι εμπλεκό-μενοι φορείς για να ρυθμίσουν τοζήτημα της συγκέντρωσης διαφη-μιστικών φυλλαδίων στα γραμμα-τοκιβώτια. Ενώ έχει ετοιμαστεί ήδημία πρόταση νόμου που θα ρυθμίζεικαι δεν θα απαγορεύει τη διανομήδιαφημιστικών φυλλαδίων, ωστόσο,σύμφωνα με τα όσα συζητήθηκανεντός της εβδομάδας στην ΕπιτροπήΠεριβάλλοντος που εξέτασε ενδε-λεχώς το θέμα, δεν ικανοποιεί όλατα μέρη. Το νομοσχέδιο προβλέπειεξασφάλιση άδειας διανομής δια-φημιστικού υλικού, ενώ προβλέ-πονται και ποινές σε περίπτωσηπαράβασης των διατάξεων του νό-μου με εξώδικες ρυθμίσεις (πρόστι-μα).

Ο Παγκύπριος Σύνδεσμος Δια-νομέων Διαφημιστικού Υλικού εκτι-μά πως η εν λόγω πρόταση νόμουθα επηρεάσει άμεσα τα συμφέροντάτους, ενώ κρίνει ότι είναι και αντι-συνταγματικός. Εξετάζοντας τοθέμα η Επιτροπή, τόνισε πως αυτότο ζήτημα υπάρχει για μία δεκαετία,αλλά η πρόθεση να προχωρήσει ηρύθμιση της διανομής των φυλλα-δίων είναι πλέον αναπόφευκτη. Οπρόεδρος της Επιτροπής Περιβάλ-λοντος Αδάμος Αδάμου τόνισε χα-ρακτηριστικά πως «πρέπει να ρυθ-μιστεί το χάλι με τα διαφημιστικάφυλλάδια», ενώ όπως είπε, είναι ξε-κάθαρο δικαίωμα του ιδιοκτήτημιας οικίας ή καταστήματος να λαμ-βάνει ή να μη λαμβάνειδιαφημιστικάφυλλάδια. «Με καλή διάθεση καισυνεργασία θα ρυθμιστεί το ζήτημα.Θα κάνουμε εκείνο που συμφέρει

την κοινωνία και το περιβάλλον»,τόνισε.

Άκρως σημαντική ήταν η πα-ρέμβαση της Επιτρόπου Περιβάλ-λοντος, Ιωάννας Παναγιώτου. ΤοΓραφείο Επιτρόπου Περιβάλλοντοςόπως είπε, έχει προχωρήσει σε συν-ταντήσεις με τον Παγκύπριο Σύν-δεσμος Διανομέων ΔιαφημιστικούΥλικού, την ΠΟΒΕΚ, τον διευθυντήΤαχυδρομείων, τον γενικό διευθυντήτου Υπουργείου Εσωτερικών, τουΥπουργείου Συγκοινωνιών και Έρ-γων, του Τμήματος Περιβάλλοντος,τη Νομική Υπηρεσία, την ΈνωσηΔήμων την Ένωση Κοινοτήτων καιμε τον Επίτροπο Ρυθμίσεως Ηλε-

κτρονικών Επικοινωνιών (ΓΕΡΗΕΤ).Από αυτές τις συναντήσεις και βάσειτου νομοσχεδίου που ρυθμίζει τηδιανομή διαφημιστικού υλικού πουυπογράφουν από κοινού ΑΚΕΛ - Κί-νημα Οικολόγων, προέκυψαν ταεξής:

Ο Επίτροπος ρυθμίσεως ηλεκτρο-νικών επικοινωνιών και ταχυδρο-μείων ξεκαθαρίστηκε πως δεν έχειαρμοδιότητα πάνω στο νομοσχέδιο,αφού ο νόμος που διέπει τη λειτουρ-γία του Γραφείου του είναι ξεκάθα-ρος και αφορά την αποστολή υλικούσε φάκελο όπου αναγράφεται τοόνομα και η διεύθυνση του παρα-λήπτη. Άρα, η διανομή των φυλλα-

δίων σε θυρίδες δεν είναι ζήτημαπου μπορεί να εκφέρει το συγκε-κριμένο Τμήμα.

Το Υπουργείο Εσωτερικών συμ-φώνησε να αναλάβει την αδειοδό-τηση των διανομέων διαφημιστικούυλικού, ενώ όλοι οι διανομείς δια-φημιστικού υλικού θα αδειοδοτούν-ται από κεντρική υπηρεσία τουΥΠΕΣ και θα πληρώνουν ανάλογοτέλος. Θα υπάρχει τέλος για άδειαπου αφορά επαγγελματική δραστη-ριότητα σε όλες τις επαρχίες και τέ-λος που αφορά επαγγελματική δρα-στηριότητα σε μία επαρχία.

Οι Τοπικές Αρχές θα ενημερώ-νονται και θα κατέχουν τη λίστα

με τους δανειοδοτημένους διανομείς.Σύμφωνα με τα όσα περιγράφει ηΕπίτροπος Περιβάλλοντος, ο αριθμόςτης άδειας θα πρέπει να τυπώνεταισε κάθε διαφημιστικό φυλλάδιο,ενώ οι διαφημιζόμενες εταιρεία θαενημερώνονται και θα φροντίζουνπριν εκτυπώσουν το διαφημιστικόυλικό να συμβληθούν με αδειοδο-τημένο διανομέα ή να αδειοδοτη-θούν οι ίδιες (αν επιθυμούν να κά-

νουν μόνες τους τη διανομή) ώστεο αριθμός αδείας να τυπωθεί στοενημερωτικό υλικό.

Σημαντικό δε, με τα όσα συμ-φωνήθηκαν, όσες διαφημιζόμενεςεταιρείες δεν έχουν εκτυπωμένοτον αριθμό αδείας του διανομέαστο διαφημιστικό τους υλικό, θαδιαπράττουν ποινικό αδίκημα. Όσοιδιανομείς δεν σέβονται την επιθυμίατου πολίτη να μηλαμβάνει στο γραμ-ματοκιβώτιο του διαφημιστικό υλικόπαρόλο που έχει επικολλήσει τοανάλογο αυτοκόλλητο, θα διαπράτ-τουν ποινικό αδίκημα.

Το Τμήμα Ταχυδρομικών Υπη-ρεσιών σύμφωνα με τα όσα ανέφερε

το η κ. Παναγιώτου, έχει συμφω-νήσει και θα αναλάβει την ενημέ-ρωση του κοινού με έντυπο που θασταλεί σε όλα τα νοικοκυριά και με«τηλεοπτικό σποτ». Επίσης θα εκ-δώσει αυτοκόλλητο το οποίο θα πα-ρέχει δωρεάν από τα κατά τόπουςταχυδρομεία σε κάθε πολίτη πουδεν επιθυμεί να λαμβάνει στο γραμ-ματοκιβώτιό του διαφημιστικό υλικό.Τέλος, η εφαρμογή του νόμου θαπρέπει να αποτελεί αρμοδιότητατων τοπικών αρχών οι οποίες συ-νάμα θα έχουν και την ευθύνη επι-βολής προστίμου.

Ο αντίλογοςΟι εταιρείες διανομής τόνισαν

στην Επιτροπή Περιβάλλοντος στηΒουλή πως το επάγγελμα διανομήςδιαφημιστικού υλικού είναι ελεύθεροκαι ανοιχτό, που δεν τυγχάνει πε-ριορισμού. Σημείωσε πως σε καμίαευρωπαϊκή νομοθεσία δεν υπάρχεικάποιος νόμος που να περιορίζεικατά τρόπο υπέρμετρο την ελεύθερηάσκηση του επαγγέλματος. Σημεί-ωσαν ότι στις άλλες χώρες το δι-καίωμα των πολιτών να πληροφο-ρούνται μέσω διαφημιστικών φυλ-λαδίων και του να μην πληροφο-ρούνται ρυθμίζεται με την επικόλ-ληση των σημάνσεων έξω από τιςκατοικίες. Θέση των εταιρειών είναιπως η πρόταση νόμου σχετικά μετη διανομή των φυλλαδίων δεν θαπρέπει να υπερψηφιστεί από τηΒουλή καθότι κατά τους ίδιους,εκτός από τη γενικότητα και τηναοριστία που προκύπτει από τη σχε-τική πρόταση, διαφαίνεται να είναιαντισυνταγματική. Θέση των εται-ρειών που προασπίζεται και ο Παγ-κύπριος Σύνδεσμος Διανομέων Δια-φημιστικού Υλικού είναι ότι υπάρ-χουν άλλα μέτρα τα οποία είναι πρό-σφορα, αποτελεσματικά και λιγότεροδεσμευτικά για τον κλάδο.

Αναζητούν τη χρυσή τομή για τα φυλλάδιαΣε 15 ημέρες θα διαφανεί εάν οι εμπλεκόμενοι θα ακολουθήσουν το υφιστάμενο νομοσχέδιο που θα ρυθμίζει τη διανομή τους

<<<<<<<

Οι διαφημιζόμενες εται-ρείες θα ενημερώνον-ται και θα φροντίζουνπροτού εκτυπώσουν τοδιαφημιστικό υλικό νασυμβληθούν με αδει-οδοτημένο διανομέα ήνα αδειοδοτηθούν οιίδιες ώστε ο αριθμόςαδείας να τυπωθεί στοενημερωτικό υλικό.

Θέση των εταιρειών που προασπίζεται και ο Παγκύπριος Σύνδεσμος Διανομέων Διαφημιστικού Υλικού είναι ότι υπάρ-χουν άλλα μέτρα τα οποία είναι πρόσφορα, αποτελεσματικά και λιγότερο δεσμευτικά για τον κλάδο.

6 l Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ι Α Kυριακή 20 Ιανουαρίου 2019

Τις 133.000 έχουν φθάσει τα τε-λευταία 10 χρόνια οι νέοι πολίτεςτης Ευρωπαϊκής Ενωσης που απέ-κτησαν διαβατήριο και ιθαγένειαεπειδή επένδυσαν συγκεκριμέναποσά σε χώρες-μέλη της Ε.Ε.

Εν ολίγοις, στις 133.000 ανέρ-χονται τα διαβατήρια που έδωσανχώρες-μέλη της Ε.Ε. σε Ρώσους,Κινέζους, Αραβες, αλλά και Τούρ-κους, Λιβανέζους, Βραζιλιάνους,Βενεζουελανούς και Νοτιοαφρι-κανούς. Στην Ελλάδα δεν έχουνδοθεί διαβατήρια σε ξένους. Δενέχει ακόμη ολοκληρωθεί το πεν-ταετές πρόγραμμα της «χρυσήςβίζας», όπως αποκαλείται η άδειαπαραμονής έναντι επένδυσης,που ενδέχεται να αποτελεί τοπρώτο βήμα για την απόκτησηδιαβατηρίου.

Σύμφωνα, όμως, με στοιχείατης Διεθνούς Διαφάνειας και τηςGlobal Witness, η πολιτική αυτήτης άντλησης δυσθεώρητων κε-φαλαίων εφαρμόζεται σε πολλέςχώρες πολύ πέραν των συνόρωντης Ε.Ε. Σε παγκόσμιο επίπεδοεκτιμάται πως οδηγεί, έτσι, σεετήσιες επενδύσεις ύψους του-λάχιστον 11 δισ. ευρώ.

Οπως επισημαίνει σχετικό ρε-πορτάζ της ιταλικής οικονομικήςεφημερίδας Il Sole 24 Ore, οι και-νούργιοι πολίτες της Ε.Ε. έχουνεπενδύσει δεκάδες δισεκατομμύ-ρια στις χώρες που τους «υιοθέ-τησαν». Μόνον σε τέσσερις χώρες,Κύπρο, Ιρλανδία, Μάλτα και Πορ-τογαλία, έχουν επενδύσει συνο-λικά 10,6 δισ. ευρώ, με το μεγα-λύτερο μέρος να έχει τοποθετηθείσε ακίνητα.

Η Πορτογαλία ειδικότερα έχειήδη παραχωρήσει 17.000 άδειεςπαραμονής σε ξένους που έχουνφέρει στη χώρα επενδύσεις συ-νολικού ύψους τεσσάρων δισεκ.ευρώ, αντλεί δηλαδή κατά μέσονόρο 670 εκατ. ευρώ ετησίως. Στηχώρα έχουν εγκατασταθεί 4.000Κινέζοι, Βραζιλιάνοι και Νοτιοα-φρικανοί και οι άδειες παραμονήςτους είναι το πρώτο βήμα για τηναπόκτηση πορτογαλικού διαβα-τηρίου.

Η Πορτογαλία δεν είναι η μόνηστην Ιβηρική που έχει επωφελη-θεί εις το έπακρον από το «εμ-πόριο» διαβατηρίων.

Η Ισπανία προσελκύει κατάμέσον όρο ένα δισ. ευρώ ετησίωςεκδίδοντας ισπανικά διαβατήριασε πλούσιους αλλοδαπούς. Εχει,έτσι, προσφέρει ευρωπαϊκή ιθα-γένεια σε τουλάχιστον 7.000 Κι-νέζους, σχεδόν 5.000 Ρώσους,περίπου 3.200 Ινδούς και 3.000Βενεζουελανούς. Και το πλέονεντυπωσιακό στοιχείο είναι πωςπερίπου 4.300 Αμερικανοί έχουνγίνει «Ευρωπαίοι» χάρη στις επεν-δύσεις τους στην Ισπανία.

Ειδική περίπτωση αποτελεί ηΜάλτα που, όπως τονίζει η IlSole, «διώχνει τους πολίτες τρί-των χωρών όταν καταφθάνουνστις ακτές της με βάρκες αλλά

τους υποδέχεται με ανοικτές αγ-κάλες όταν έρχονται με γιοτ ήμε ιδιωτικό αεροσκάφος». Η Βα-λέτα, όμως, που κάθε άλλο παράφημίζεται για τη διαφάνειά τηςσε πολλούς τομείς, στο θέμα τηςάδειας παραμονής και της χο-ρήγησης διαβατηρίου διεξάγεισχολαστικούς ελέγχους. Διασφα-λίζει μάλιστα τη διαφάνεια δη-

μοσιεύοντας κάθε χρόνο τα στοι-χεία των καινούργιων της πολι-τών, με το τελευταίο δελτίο ναέχει δοθεί στη δημοσιότητα στις21 Δεκεμβρίου του περασμένουέτους.

Οι αντιδράσειςΕχουν, όμως, προ πολλού εκ-

φραστεί προβληματισμοί για τηνπροέλευση των χρημάτων πουφέρνουν μαζί τους οι ξένοι καισε ορισμένες χώρες εκδηλώνον-ται ήδη τάσεις αναδίπλωσης ήακόμη και τερματισμού των σχε-τικών προγραμμάτων.

Μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινο-βουλίου έχουν εκφράσει φόβουςότι τα διαβατήρια σε ξένους απο-τελούν τη δίοδο που ανοίγει ηΕ.Ε. σε «μαύρο» χρήμα κάθε προ-έλευσης. Σε αρκετές χώρες της

Ε.Ε. οι έλεγχοι είναι ανεπαρκείςή ακόμη και ανύπαρκτοι και αρ-κούν τα χρήματα για την αγοράτου διαβατηρίου. Σύμφωνα με τηΔιεθνή Διαφάνεια και την αντί-στοιχή της Global Witness, η Λε-τονία, η Ουγγαρία και η Βρετανίαέχουν δώσει άδεια παραμονήςτουλάχιστον στο 90% όσων τηναιτήθηκαν.

Η Λετονία, ειδικότερα, δεν ζητείπαρά μια αγορά ακινήτου αξίας250.000 ευρώ ή επένδυση 50.000ευρώ σε εταιρεία για να εγκαι-νιάσει τη διαδικασία έκδοσηςδιαβατηρίου. Εχει, έτσι, ανοίξειτις πόρτες σε περίπου 15.550 πο-λίτες τρίτων χωρών, στην πλει-ονότητά τους Ρώσοι, αλλά και σεΚινέζους, Ουκρανούς, Καζάκους,Ουζμπέκους, Λευκορώσους καιΑζέρους.

Ευρωπαϊκή ταυτότητα σε 133.000 ξένους που επένδυσαν στην Ε.Ε.Δόθηκε την τελευταία δεκαετία κυρίως σε Ρώσους, Κινέζους και Αραβες

Σύμφωνα με στοιχεία της Διεθνούς Διαφάνειας και της Global Witness, η πολιτική της άντλησης δυσθεώρητωνκεφαλαίων εφαρμόζεται σε πολλές χώρες πολύ πέραν των συνόρων της Ε.Ε. Σε παγκόσμιο επίπεδο, εκτιμάταιπως οδηγεί σε ετήσιες επενδύσεις ύψους τουλάχιστον 11 δισ. ευρώ.

<<<<<<

Η Ισπανία προσελκύεικατά μέσον όρο έναδισ. ευρώ ετησίωςεκδίδοντας ισπανικάδιαβατήρια σε πλού-σιους αλλοδαπούς.

Της ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΚΟΥΡΤΑΛΗ

Απογοητευτική έως τραγική χαρα-κτηρίζουν παράγοντες της αγοράςτην εικόνα των ελληνικών τραπε-ζικών μετοχών, εκφράζοντας φό-βους για μία επανάληψη του 2018,όταν ο κλάδος βίωσε ισχυρότατεςπιέσεις η οποίες έφθασαν στονβαθμό της κατάρρευσης, με τη«βουτιά» να αγγίζει ακόμα το 80%.

Αν και η φετινή χρονιά ξεκίνησεμε ένα ράλι ανακούφισης της τάξηςτου 10% δημιουργώντας προσδο-κίες για «καλύτερες μέρες» προσε-χώς, το σκηνικό ωστόσο ανατρά-πηκε πλήρως και μέσα σε έξι συ-νεδριάσεις (από τις 10/1) ο τραπε-ζικός δείκτης υποχώρησε 19,4%,φθάνοντας χθες σε νέα ιστορικάχαμηλά επίπεδα και στις 378,48μονάδες. Οι μετοχές και των τεσ-σάρων συστημικών τραπεζών τε-λούν υπό διαπραγμάτευση πλέονκάτω από το 1 ευρώ, με τη συνολικήκεφαλαιοποίησή τους να διαμορ-φώνεται στα μόλις 3,66 δισ. ευρώ,58% χαμηλότερα από περίπου 8,7δισ. ευρώ που διαμορφωνόταν ακρι-βώς ένα χρόνο πριν.

Οι αναλυτές είχαν ήδη προειδο-ποιήσει για ένα έτος-φωτιά για τηνΕλλάδα το 2019, επισημαίνονταςπως οι μεγάλες προκλήσεις για τηχώρα είναι οι εκλογές και η κατά-σταση του τραπεζικού κλάδου – οιτελευταίες συνεδριάσεις το απέδει-ξαν.

Ο τραπεζικός δείκτης οδηγήθηκεσε «βουτιά» 6,11%, η μετοχή της Al-pha Bank έκλεισε σε ιστορικά χα-μηλά με απώλειες 9,54% στο 0,9100ευρώ, ενώ σε ιστορικά χαμηλά βρέ-θηκε και η Τράπεζα Πειραιώς μεαπώλειες 3,55% στο 0,6800 ευρώ.Η μετοχή της Εθνικής Τράπεζας ση-μείωσε πτώση της τάξης του 4,2%στο 0,9580 ευρώ κοντά στα ιστορικάχαμηλά της επίπεδα (0,93 ευρώ),ενώ και η Eurobank (πτώση 2,67%στο 0,4964 ευρώ) δεν απέχει πολύ,πλέον, από τα ιστορικά χαμηλά(0,4440 ευρώ). Οι αναλυτές εμφανί-ζονται ιδιαίτερα προβληματισμένοι,εξηγώντας πως όσοι επενδυτές επι-λέγουν να βγουν από τις μετοχέςτων συστημικών τραπεζών σημαίνειπως δεν βλέπουν κάποιο ορατό κό-στος από αυτή τους την κίνηση.

Δεν εκτιμούν πως στο κοντινόμέλλον θα υπάρξει κάτι θετικό γιατην οικονομία, τα σχέδια για τημείωση των κόκκινων δανείων δενπροχωρούν με τον ρυθμό που θααπαιτεί η σοβαρότητα της κατά-στασης, η απαισιοδοξία γύρω απότον κλάδο αλλά και τις προοπτικέςτων ελληνικών περιουσιακών στοι-χείων είναι διάχυτη, ενώ και ο θολόςπολιτικός ορίζοντας ενισχύει τηναβεβαιότητα, η οποία είναι και το«συστατικό» που μισούν περισσό-τερο οι επενδυτές.

Την ίδια στιγμή, η αναιμική καιευάλωτη ανάπτυξη της ελληνικήςοικονομίας δεν αναμένεται ναβοηθήσει στην αύξηση του τρα-πεζικού δανεισμού, ο οποίος καιείναι αναγκαίος για την κερδοφο-ρία του κλάδου. Ηδη η πλειονότητατων επιχειρήσεων στην Ελλάδααρνείται να ζητήσει νέα χρημα-τοδότηση από τις τράπεζες, όπωςαποκάλυψε πρόσφατη έρευνα τουΟικονομικού Επιμελητηρίου.

Δεν είναι τυχαίο λοιπόν το γε-

γονός πως οι διεθνείς οίκοι βλέπουνχαμηλότερα επίπεδα για τις τιμέςτων ελληνικών τραπεζικών μετοχών(Deutsche Bank και Keefe, Bruyette& Woods), ενώ τα short funds έχουναρχίσει και επιστρέφουν δριμύτεραστο ελληνικό Χρηματιστήριο. Σύμ-φωνα με τα επίσημα στοιχεία τηςΕπιτροπής Κεφαλαιαγοράς, αυτήτην εβδομάδα και συγκεκριμένατην Τρίτη 15 Ιανουαρίου, το βρε-τανικό fund Lansdowne Partnersπροχώρησε σε αύξηση των αρνη-τικών του θέσεων επί των μετοχώντης Alpha Bank, στο 0,75% από0,60% πριν, καθώς και σε αύξησητων shorts του στην Eurobank στο1,52% από 1,40%. Στις αρχές τηςεβδομάδας, το Oceanwood CapitalManagement είχε επίσης προχω-ρήσει σε αύξηση των shorts τουστην Eurobank, στο 0,51%.

Κόκκινα δάνεια και πολιτική αβεβαιότητα βυθίζουν τις τραπεζικές μετοχές

<<<<<<

Μέσα σε έξι συνεδριά-σεις ο τραπεζικός δείκτης έφθασε να υποχωρεί 19,4%.

Σε αρκετά μεγαλύτερες δαπάνες γιαεπενδύσεις σε σύγκριση με το 2017προχώρησε το 2018 η ελληνική βιο-μηχανία, σε μια προσπάθεια να αν-ταποκριθεί στην αυξημένη ζήτησηκαι στις τεχνολογικές εξελίξεις.

Σύμφωνα με την έρευνα επεν-δύσεων που πραγματοποίησε τοΙδρυμα Οικονομικών και Βιομηχα-νικών Ερευνών (ΙΟΒΕ) –την τρίτημεσα στο 2018– οι επενδυτικές δα-πάνες στο σύνολο της μεταποίησηςεκτιμάται ότι αυξήθηκαν κατά27,3% σε σύγκριση με το 2017.

Ακόμη πιο αισιόδοξες είναι οιεκτιμήσεις για το 2019, καθώς οιπρώτες προβλέψεις κάνουν λόγογια αύξηση των επενδύσεων κατά31,5%. Οσοι, πάντως, δεν προχω-ρούν σε επενδύσεις ή προχωρούνσε λιγότερες θεωρούν κυριότεροανασταλτικό παράγοντα τη συνο-λική οικονομική πολιτική της κυ-βέρνησης.

Ο κλάδος στον οποίο εκτιμάταιότι ενισχύθηκαν περισσότερο από

τους άλλους οι επενδυτικές δαπάνεςείναι αυτός των τροφίμων-ποτών-καπνού, με την αύξηση σε σύγκρι-ση με το 2017 να διαμορφώνεταισε 28,8%. Πρόκειται για κλάδο μειδιαίτερη βαρύτητα για την ελλη-νική μεταποίηση, με δραστηριό-τητα στην εγχώρια αγορά, αλλάκαι έντονα εξωστρεφής, ειδικά τατελευταία χρόνια. Ακολουθεί ο κλά-δος των χημικών, με τις επενδυ-τικές δαπάνες το 2018 να εκτιμάταιότι αυξήθηκαν κατά 26,1%, τωνμεταλλικών προϊόντων με τις επεν-δυτικές δαπάνες να υπολογίζεταιότι ενισχύθηκαν κατά 21,5%, ενώ

στον κλάδο των μη μεταλλικώνορυκτών οι δαπάνες σε επενδύσειςεκτιμάται ότι αυξήθηκαν κατά 20%.Αντιθέτως, στον κλάδο μηχανο-λογικού εξοπλισμού εκτιμάται ότιοι επενδυτικές δαπάνες υποχώρη-σαν κατά 29,6%.

Το 49% των επενδύσεων το 2018αφορούσε σε αντικατάσταση υφι-στάμενου κεφαλαιουχικού εξοπλι-σμού, ενώ σημαντικές ήταν οι δα-πάνες για την αύξηση της δυνα-μικότητας για την παραγωγή υφι-στάμενων προϊόντων (19%), αλλάκαι για την παραγωγή νέων προ-ϊόντων (το 18% των συνολικώνδαπανών).

Αξίζει να σημειωθεί ότι αν καισυνήθως η πρώτη εκτίμηση πουγίνεται για τις επενδυτικές δαπάνεςμιας χρονιάς είναι πιο αισιόδοξηαπό αυτές που γίνονται προς τοτέλος της, το 2018 συνέβη το αν-τίστροφο: η εκτίμηση που έγινεστις αρχές του 2018 έκανε λόγογια αύξηση των επενδυτικών δα-

πανών της τάξεως του 15,4% σεσύγκριση με το 2017.

Στην έρευνα η οποία διεξήχθηστο δίμηνο Οκτωβρίου - Νοεμβρίου2018, οι επιχειρήσεις έδωσαν καιτις πρώτες εκτιμήσεις τους για τιςεπενδυτικές δαπάνες για το 2019,οι οποίες συνολικά προβλέπονταιαυξημένες κατά 31,5%. Η μεγαλύ-τερη αύξηση, 36,3%, προβλέπεταικαι πάλι στον κλάδο των τροφίμων,ενώ μείωση, από την άλλη, της τά-ξεως του 8,4% προβλέπεται στιςδαπάνες για επενδύσεις στον κλάδοτων χημικών.

Αρνητική επίδραση στα επεν-δυτικά σχέδια του μεταποιητικούκλάδου έχει τόσο το 2018 όσο καιτο 2019 η οικονομική πολιτική στοσύνολό της, ενώ δεύτερος κυριό-τερος ανασταλτικός παράγονταςείναι η φορολόγηση των κερδών.Αρνητικά επιδρούν η έλλειψη δια-θεσιμότητας κεφαλαίων και το κό-στος του χρήματος, καθώς και ηαπουσία επενδυτικών κινήτρων.

Κατά 31,5% προβλέπεται να αυξηθούν φέτος οι επενδύσεις στη βιομηχανία<<<<<<

Τα τρόφιμα είναι ο κλάδος που αναμένεται και το 2019 να ενι-σχυθεί περισσότερο.

Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η l 7Ε Λ Λ Α Δ ΑKυριακή 20 Ιανουαρίου 2019

Του ΗΛΙΑ Γ. ΜΠΕΛΛΟΥ

Καταπέλτης κατά των ελληνικώναρχών για τον κορεσμό της Σαν-τορίνης και την αλλοίωση του χα-ρακτήρα και του κοινωνικού ιστούαπό την ανεξέλεγκτη καθημερινήροή δεκάδων χιλιάδων τουριστών,είναι έκθεση για το ζήτημα τηςΕπιτροπής Μεταφορών του Ευρω-παϊκού Κοινοβουλίου (TRAN Com-mittee) που δημοσιεύθηκε, χθες,Πέμπτη 17 Ιανουαρίου.

«Η έλλειψη τουριστικής διακυ-βέρνησης και στρατηγικής συνερ-γασίας μεταξύ των τοπικών καιτων εθνικών αρχών θα μπορούσενα θέσει το μέλλον του προορισμούσε κίνδυνο», αναφέρει χαρακτη-ριστικά. «Είναι απαραίτητη η εφαρ-μογή αποτελεσματικών πολιτικώνμε στόχο τη διαχείριση και τηρύθμιση των αυξανόμενων του-ριστικών ροών προκειμένου νααμβλυνθούν οι αρνητικές συνέ-πειες του κορεσμού των αφίξεωνγια την τοπική κοινωνία», υπο-γραμμίζει, προσθέτοντας πως αυτόείναι απαραίτητο και «για τη δια-τήρηση της εικόνας του προορι-σμού, την πρόληψη της φθοράςκαι τη διασφάλιση της ελκυστι-κότητας του νησιού». Στη μελέτητου τμήματος Πολιτικής για τηΔιαρθρωτική Πολιτική και τη Πο-λιτική Συνοχής της Γενικής Διεύ-θυνσης Εσωτερικών Πολιτικώνπου ζήτησε η TRAN Committeeαναφέρεται επίσης πως στην Ελ-λάδα εκτός από τη Σαντορίνη, Ιό-νιο και Πελοπόννησος είναι με-ταξύ των 15 ευρωπαϊκών περιφε-ρειών «με υψηλό κίνδυνο».

Τα στοιχεία που δημοσιεύει ημελέτη για τη Σαντορίνη είναι απο-καλυπτικά. Μιλά για 5,5 εκατομ-

μύρια διανυκτερεύσεις το 2017 σεσύγκριση με 3,3 εκατομμύρια το2012 (+ 66%) και συνολικές αφίξεις2 εκατομμυρίων επισκεπτών. ΗΣαντορίνη το 2018 είχε 474 αφίξειςκρουαζιερόπλοιων και 749.286 επι-βάτες, έναντι 406 αφίξεων και620.570 επιβατών το 2017.

Οι αριθμοί αυτοί των επιβατώνκρουαζιερόπλοιων σημαίνουν «πε-ρισσότερους από 2.000 επισκέπτεςκρουαζιερόπλοιων ημερησίως μεκορυφές έως και 18.000 ατόμωνανά ημέρα κατά την υψηλή περίο-δο. «Το 2017 αντιστοιχούσαν 107,8τουρίστες ημερησίως ανά 100 κά-τοικους και 220,6 τουρίστες ανάτετραγωνικό χιλιόμετρο». Δείκτεςπου είναι από τους υψηλότερουςπαγκοσμίως. Το 15% της συνολικήςεπιφάνειας της Σαντορίνης είναι

κτισμένο συγκριτικά με μέσον όρο1% σε άλλα ελληνικά νησιά.

Η ετήσια οικονομική δραστη-ριότητα από τον τουρισμό στονησί υπολογίζεται πως ανέρχεταιστο ένα δισ. ευρώ. Εχει όμως επι-πτώσεις τη διείσδυση τουριστώνσε γειτονιές αμιγούς κατοικίας,τον υψηλό αριθμό κρουαζιερό-πλοιων, τον υψηλό αριθμό τουρι-στών ανά κάτοικο, περιβαλλοντικάζητήματα, τουρίστες που παρα-πονούνται για τους… τουρίστεςκαι κυκλοφοριακή συμφόρηση καισυμφόρηση των δημόσιων συγ-κοινωνιών.

«Η ανάρμοστη συμπεριφοράτουριστών στη Σαντορίνη έχειαναφερθεί ως ένα κρίσιμο πρό-βλημα», σημειώνει η μελέτη τηςTRΑN Committee. Η συνολική

συμφόρηση είναι πρόβλημα γιατους ίδιους τους τουρίστες, ενώπροβλήματα υπάρχουν τόσο σχε-τικά με την κυκλοφορία, τη συμ-φόρηση των πεζών, τη διάθεσητων αποβλήτων όσο και της περι-βαλλοντικής υποβάθμισης, τηνέλλειψη νερού και ενέργειας, τηνπολιτιστική εκτόπιση και τον πολ-λαπλασιασμό των βραχυπρόθε-σμων μισθωμάτων τύπου Airbnb.«Αυτό μπορεί να επηρεάσει αρνη-τικά τη μελλοντική ελκυστικότητατου προορισμού», προειδοποιεί ηέκθεση.

Αξιολογώντας την αντίδρασητων ελληνικών αρχών, η μελέτηαναφέρει πως «τις τελευταίες δε-καετίες, η τουριστική ανάπτυξηστη Σαντορίνη δεν είχε στρατηγικόπλαίσιο και αποτελεσματικό σχε-διασμό. Ο προορισμός υπέφερεαπό την ανεπαρκή υποστήριξητου δημόσιου τομέα στην ανά-πτυξη και εφαρμογή αποτελεσμα-τικών πολιτικών με στόχο τη δια-χείριση και ρύθμιση των αυξανό-μενων τουριστικών ροών. Πρό-σφατα, οι τοπικές αρχές έχουν ση-μάνει συναγερμό αλλά στηρίζονταικυρίως στην κεντρική κυβέρνηση,καθώς έχουν περιορισμένες εξου-σίες και πόρους. Ενα από τα λίγασυγκεκριμένα μέτρα που ελήφθη-σαν ήταν ένα ημερήσιο όριο γιατους επιβάτες κρουαζιερόπλοιων,που καθορίστηκε σε 8.000 άτοματο μέγιστο. Η τοπική κοινότητατης Σαντορίνης έχει πλήρη επί-γνωση των κοινωνικών, πολιτι-στικών, οικονομικών και περιβαλ-λοντικών επιπτώσεων, αλλά βιώνειτην έλλειψη επαρκούς και κατάλ-ληλης διακυβέρνησης από την ελ-ληνική κυβέρνηση», καταλήγει ημελέτη.

Μελέτη-καταπέλτης της Ε.Ε. γιατουριστικό κορεσμό ΣαντορίνηςΚίνδυνος να χάσει το νησί την ελκυστικότητά του, σύμφωνα με μελέτη Αύξηση από 8,7% το 2012 σε 10,8%

το 2016 παρουσίασε το μερίδιο τηςΕλλάδας, επί του συνόλου των αφί-ξεων των τουριστών στους προ-ορισμούς της Νότιας Ευρώπης. Ηάνοδος αυτή προήλθε από αύξησητου μεριδίου της Ελλάδας στονεξερχόμενο τουρισμό σχεδόν στοσύνολο των 25 αγορών που εξετά-στηκαν και δημιουργούν περισ-σότερο από το 90% των εσόδωντου εισερχόμενου τουρισμού στηνΕλλάδα.

Στις αγορές αυτές περιλαμβά-νονται τόσο παραδοσιακές αγορέςμας (από Δυτική Ευρώπη, ΗΠΑκ.λπ.) όσο και νέες (Ανατολική Ευ-ρώπη, Βαλκάνια). Από την άλληπλευρά, η αύξηση μεριδίων στονεξερχόμενο τουρισμό στις νέες αγο-ρές ήταν μεγαλύτερη απ’ ό,τι στιςπαραδοσιακές, με αποτέλεσμα τηνπαρατηρούμενη μείωση του μερι-δίου των παραδοσιακών αγορώνστον εισερχόμενο τουρισμό.

Αυτά είναι ορισμένα από τα βα-σικά συμπεράσματα της μελέτηςπου εκπόνησε το Ινστιτούτο Του-ριστικών Ερευνών και Προβλέψεων(ΙΝΣΕΤΕ) με θέμα: «Ο τουρισμόςστην Ελλάδα και στους κύριους αν-ταγωνιστικούς προορισμούς, 2012- 2016», που βασίζεται στα τελευταίαδιαθέσιμα στοιχεία του UNWTOγια όλες τις χώρες.

Ανάμεσα στους ευρωπαϊκούςπροορισμούς, η Νότια Ευρώπη έχειυψηλότερο ετήσιο ρυθμό ανάπτυ-ξης αφίξεων (2000 - 2016: +3,2%,2012 - 2016: +4,9%) σε σχέση μετον ευρωπαϊκό μέσο όρο (+2,9%και +3,4%, αντίστοιχα). Την πε-ρίοδο 2012 - 2016 η Ελλάδα έχειτον υψηλότερο ρυθμό ανάπτυξης(+12,4%) από τις χώρες-προορι-σμούς της Νότιας Ευρώπης. Τηνίδια περίοδο, η Τουρκία είναι η μο-ναδική χώρα της Νότιας Ευρώπηςπου παρουσίασε μείωση στον ει-

σερχόμενο τουρισμό της, λόγω μεί-ωσης του εισερχόμενου τουρισμούστη χώρα αυτή το 2016 – έτος κατάτο οποίο έλαβε χώρα το αποτυχη-μένο πραξικόπημα στη χώρα αυτή,καθώς και διάφορες τρομοκρατικέςεπιθέσεις.

Η Ισπανία και η Ιταλία δέχονταιπερίπου 50% των αφίξεων και τωνεσόδων του εισερχόμενου τουρι-σμού στη Ν. Ευρώπη. Τέλος, ανά-μεσα στις χώρες την Νότιας Ευρώ-πης, η Ελλάδα, η Κύπρος, η Κροατίακαι η Μάλτα δέχονται τη μεγαλύ-τερη ένταση τουριστικών ροών σεσύγκριση με τον πληθυσμό τους,όπου το 2016 ο εισερχόμενος του-ρισμός υπερκέρασε τον πληθυσμότους κατά τουλάχιστον 130% (Ελ-λάδα) έως και 330% (Μάλτα).

Στο 10,8% αυξήθηκε το μερίδιο της Ελλάδας στον τουρισμό της Μεσογείου

Η μελέτη «μιλάει» για 5,5 εκατ. διανυκτερεύσεις το 2017 σε σύγκριση με3,3 εκατ. το 2012 (+66%) και συνολικές αφίξεις 2 εκατ. επισκεπτών. Η Σαν-τορίνη το 2018 είχε 474 αφίξεις κρουαζιερόπλοιων με 749.286 επιβάτες.

ΑΠΕ

Την περίοδο 2012 - 2016 η Ελλάδαέχει τον υψηλότερο ρυθμό ανάπτυ-ξης (+12,4%) από τις χώρες-προορι-σμούς της Νότιας Ευρώπης.

ΑΠΕ

8 l Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η E Λ Λ Α Δ Α Kυριακή 20 Ιανουαρίου 2019

Νέο ρεκόρ, πριν μάλιστα ενσω-ματωθούν στα στοιχεία και οισυναλλαγές του Δεκεμβρίου, κα-τέγραψαν το 2018 οι ελληνικέςεξαγωγές, ξεπερνώντας για πρώ-τη φορά το «φράγμα» των 30 δισ.ευρώ.

Σύμφωνα με τα στοιχεία πουανακοίνωσε χθες η ΕλληνικήΣτατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ), ηαξία των ελληνικών εξαγωγών,συμπεριλαμβανομένων των πε-τρελαιοειδών, διαμορφώθηκε τοενδεκάμηνο Ιανουαρίου - Νοεμ-βρίου 2018 σε 30,85 δισ. ευρώ,έναντι 26,23 δισ. ευρώ το αντί-στοιχο ενδεκάμηνο του 2017,καταγράφοντας αύξηση 17,6%.Αξίζει μάλιστα να σημειωθεί ότιολόκληρο το 2017 η αξία των ελ-ληνικών εξαγωγών ήταν 28,87δισ. ευρώ, χαμηλότερη δηλαδήαπό αυτή που διαμορφώθηκε κα-τά το ενδεκάμηνο του 2018.

Αν μη τι άλλο, αποδεικνύεταιότι η επιλογή –εν μέρει και εξανάγκης– των ελληνικών επιχει-ρήσεων να αναζητήσουν διέξοδοστις ξένες αγορές για να αντι-σταθμίσουν τις απώλειες πουυπέστησαν στα χρόνια της κρί-σης στην εγχώρια αγορά ήτανκάτι παραπάνω από επιτυχής.Η άλλη θετική εξέλιξη για τηνοικονομία είναι η δραστική μεί-ωση των εισαγωγών, στα 50,35δισ. ευρώ το 2017 από 65,53 δισ.ευρώ το 2008, η οποία σε ση-μαντικό βαθμό οφείλεται στη λε-γόμενη εσωτερική υποτίμηση.Από το 2016, πάντως, καταγρά-φεται εκ νέου αυξητική τάσηστις εισαγωγές, με συνέπεια καιτην εκ νέου διεύρυνση του ελ-λείμματος του εμπορικού ισοζυ-γίου. Το τελευταίο πάντως έχειμειωθεί πάνω από 50% σε σύγ-κριση με το 2008. Το 2017 δια-μορφώθηκε σε 21,48 δισ. ευρώέναντι 44,3 δισ. ευρώ το 2008,ενώ το ενδεκάμηνο του 2018 βρι-σκόταν στα 20,18 δισ. ευρώ.

Η αύξηση των εξαγωγών τοενδεκάμηνο Ιανουαρίου - Νοεμ-βρίου 2018 ήταν διψήφια, ακόμηκαι εάν εξαιρεθούν τα πετρελαι-οειδή και τα πλοία. Ειδικότερα,διαμορφώθηκε σε 20,2 δισ. ευρώαπό 18,12 δισ. ευρώ το αντίστοιχοδιάστημα του 2017, καταγρά-φοντας αύξηση 11,5%. Τούτο εί-ναι αποτέλεσμα της ανοδικήςπορείας όλων των βασικών κα-τηγοριών αγαθών, εξαιρουμένωντων πετρελαιοειδών.

Οι εξαγωγές της μεγαλύτερηςσε αξία κατηγορίας προϊόντων

–μετά τα πετρελαιοειδή– και δητων βιομηχανικών αυξήθηκανκατά 14,2% στο ενδεκάμηνο του2018 έναντι του αντίστοιχου δια-στήματος του 2017 και διαμορ-φώθηκαν σε 4,88 δισ. ευρώ. Αύ-ξηση 6,6% σημείωσαν οι εξαγω-γές τροφίμων, φθάνοντας σε αξίαπερίπου τα 4,22 δισ. ευρώ, ενώκατά 14,3% ενισχύθηκαν οι εξα-γωγές χημικών αγγίζοντας τα3,2 δισ. ευρώ από 2,78 δισ. ευρώτο ενδεκάμηνο του 2017. Κατά12,8%, στα 2,67 δισ. ευρώ, αυ-ξήθηκαν στο ενδεκάμηνο του2018 οι εξαγωγές μηχανημάτων,κατά 10,3% οι εξαγωγές διαφό-ρων βιομηχανικών προϊόντων,

κατά 6,4% οι εξαγωγές πρώτωνυλών και κατά 1% οι εξαγωγέςποτών-καπνών.

Η μεγαλύτερη ποσοστιαία αύ-ξηση, 37,6%, παρατηρείται στιςεξαγωγές λιπών-ελαίων (πρόκει-ται κυρίως για εξαγωγές ελαι-ολάδου και μάλιστα μη τυποποι-ημένου).

Το 2019Με θετικούς οιωνούς έχει ξε-

κινήσει το 2019, σύμφωνα μετον Πανελλήνιο Σύνδεσμο Εξα-γωγέων (ΠΣΕ), ο οποίος επιση-μαίνει ότι το νέο έτος αρχίζει μευψηλές προσδοκίες, αλλά και μεσυγκρατημένη αισιοδοξία. ΟΠΣΕ επισημαίνει ότι «υπάρχειέντονη αβεβαιότητα στο ευρύ-τερο γεωπολιτικό περιβάλλον,ενώ πληθαίνουν οι εκτιμήσειςγια επιβράδυνση της ευρωπαϊκήςοικονομίας, η οποία αποτελείτον βασικό προορισμό των ελ-ληνικών προϊόντων».

Προβληματισμός υπάρχει καιγια την ενίσχυση των εισαγωγών,οι οποίες στο ενδεκάμηνο του2018 αυξήθηκαν κατά 10,7%.«Καθίσταται επιτακτική η ανάγκηενίσχυσης της εγχώριας παρα-γωγής μέσα από στοχευμένη πο-λιτική κινήτρων για νέες επεν-δύσεις», υποστήριξε ο ΠΣΕ.

ΔΗΜΗΤΡΑ ΜΑΝΙΦΑΒΑ

Εσπασαν το «φράγμα» των 30 δισ. ευρώοι εξαγωγές το 11μηνο

<<<<<<

Με θετικούς οιωνούς έχει ξεκινήσει το 2019,σύμφωνα μετον Πανελλήνιο Σύνδεσμο Εξαγωγέων.

Της ΡΟΥΛΑΣ ΣΑΛΟΥΡΟΥ

Μια... ανέλπιστα καλή θέση κατα-λαμβάνει η χώρα μας σε σχέση μετον αριθμό των συνταξιούχων πουκινδυνεύουν να διολισθήσουν σεκατάσταση φτώχειας.

Σύμφωνα με τα πρόσφατα στοι-χεία της Eurostat, το 2017 σχεδόνένας στους δέκα συνταξιούχουςστην Ελλάδα (ποσοστό 9,5%) βρι-σκόταν στο κατώφλι του ορίουφτώχειας, όταν στο σύνολο τωνχωρών της Ευρωπαϊκής Ενωσηςτο αντίστοιχο ποσοστό ήταν 14%.

Μάλιστα, ενώ στην Ε.Ε. το ποσο-στό αυξήθηκε μέσα σε έναν χρόνο,καθώς το 2016 ήταν στο 13,8%, στηνΕλλάδα παρατηρείται μείωση κατά0,2 μονάδες και κατά περίπου 10μονάδες συγκριτικά με το 2010, όταντο ποσοστό ήταν 19%.

Εν μέσω της οικονομικής κρίσης,το 2011, το ποσοστό αυτό άγγιξετο ανώτατο επίπεδο του 19,9%,ακολούθησε όμως από εκεί καιπέρα μια σημαντική πτωτική πο-ρεία, που σύμφωνα με τους ειδικούςεξηγείται από την παράλληλη πτώ-ση των εισοδημάτων.

Και αυτό, γιατί ως κατώφλι φτώ-χειας σε κάθε χώρα ορίζεται το ει-σόδημα που βρίσκεται κάτω απότο 60% του διάμεσου εθνικού ει-σοδήματος, μετά την καταβολήσυντάξεων, επιδομάτων και άλλωνκρατικών βοηθημάτων.

Αυτό είχε ως άμεσο αποτέλεσματο όριο της φτώχειας στη χώραμας, από περίπου 485 ευρώ τον μή-να, να διολισθήσει στα 382 ευρώ,με συνέπεια πολλοί συνταξιούχοιπου λαμβάνουν σύνταξη κοντάστα 450 ευρώ να μη θεωρείται πλέ-ον ότι κινδυνεύουν από φτώχεια.

Σε αυτούς που κινδυνεύουν συγ-καταλέγονται κατά κύριο λόγο όσοι

λαμβάνουν πολύ χαμηλές συντάξειςχηρείας, αγρότες που λαμβάνουντη λεγόμενη «προνοιακή» σύνταξητου ΟΓΑ καθώς και ανασφάλιστοιυπερήλικες που λαμβάνουν 360ευρώ.

Αναλυτικά, τα στοιχεία δείχνουνπως η Ελλάδα βρίσκεται στην 6η

καλύτερη θέση ανάμεσα στις 27χώρες της Ε.Ε., καθώς εκτιμάταιπως το 2017 το 9,5% των συνταξι-ούχων κινδυνεύει να βρεθεί σε έν-δεια, με τη Γαλλία που καταλαμβάνειτην πρώτη θέση να παρουσιάζειποσοστό της τάξης του 7% και τηΣλοβακία με 8% και τις Δανία, Ουγ-γαρία και Λουξεμβούργο με 9% ναακολουθούν.

Στην άλλη άκρη του φάσματοςβρίσκονται κράτη του πρώην ανα-τολικού μπλοκ, με την αρνητικήπρωτιά να έχει η Εσθονία (46%) καινα ακολουθούν η Λετονία, η Λι-θουανία και η Βουλγαρία.

Σημειώνεται πως κατά μέσονόρο σε ολόκληρη την Ε.Ε. το πο-σοστό υπολογίζεται στο 14,2% κιότι ο κίνδυνος για γυναίκες συν-ταξιούχους είναι μεγαλύτερος σε

σχέση με τους άνδρες. Καθώς βέ-βαια η εσωτερική υποτίμηση πουδιενεργήθηκε, κατά το διάστηματης κρίσης, στα εισοδήματα τωνEλλήνων εργαζομένων στη χώραμας ήταν σημαντικά υψηλότερηαπό αυτήν στις συντάξεις, το αν-τίστοιχο ποσοστό για τους εργα-ζομένους στη χώρα μας που βρί-σκονται αντιμέτωποι με τον κίν-δυνο της φτώχειας, εγκλωβισμένοισε ένα σπιράλ χαμηλών μισθών,ήταν, το 2017, σύμφωνα με στοιχείατης βάσης δεδομένων που διατηρείη Ευρωπαϊκή Στατιστική Υπηρεσία,12,9%, επίσης μειωμένο σε σχέσημε έναν χρόνο πριν (14,1%). Σε επί-πεδο Ευρωπαϊκής Ενωσης, ο μέσοςόρος των εργαζομένων που αντι-μετωπίζουν το φάσμα της ένδειαςήταν 9,5%.

Του ΠΡΟΚΟΠΗ ΧΑΤΖΗΝΙΚΟΛΑΟΥ

Πτωτικές τάσεις στην ελληνική οι-κονομία βλέπει ο ΟΟΣΑ για το επό-μενο εννεάμηνο, ενώ ταυτόχρονακατατάσσει την Ελλάδα στις χώρεςμε τις υψηλότερες φορολογικέςεπιβαρύνσεις.

Από την έκθεση που δημοσιο-ποιήθηκε χθες, φαίνεται ότι η φο-ρολογία παραμένει βαριά και μηανταγωνιστική εξαιτίας των υψη-λών συντελεστών για τις επιχει-ρήσεις, χωρίς μάλιστα να εξασφα-λίζονται περισσότερα έσοδα απότις άλλες χώρες (ή του μέσου όρουτων ευρωπαϊκών χωρών) που δια-τηρούν χαμηλότερους συντελεστές.Οπως αναφέρεται, μεταξύ 2000 και2018 σε 76 χώρες έγιναν μειώσειςσυντελεστών, σε 12 χώρες ο συν-τελεστής παρέμεινε σταθερός καισε 6 πραγματοποιήθηκαν πολύ με-γάλες αυξήσεις άνω των 10 ποσο-στιαίων μονάδων.

Οπως γίνεται αντιληπτό, η Ελ-λάδα δεν βρίσκεται μεταξύ των χω-ρών στις οποίες μειώθηκαν οι συν-τελεστές αλλά αντίθετα στις χώρεςπου αυξήθηκαν οι συντελεστές καισυγκεκριμένα από το 24% στο 29%,τη στιγμή μάλιστα που ο μέσοςσυντελεστής στις χώρες του ΟΟΣΑδιαμορφώνεται στο 21,4%.

Υπενθυμίζεται ότι οι επιχειρή-σεις, για τις δηλώσεις που θα υπο-βληθούν φέτος και αφορούν τακέρδη του 2018, θα φορολογηθούνμε συντελεστή 29%.

Στις χώρες με τις μεγαλύτερεςαυξήσεις την περίοδο 2000-2018περιλαμβάνονται η Ανδόρα και ηΧιλή (κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες).Αντίθετα, μεταξύ 2000 και το 2018,η Βουλγαρία, η Γερμανία, η ΝήσοςΜαν και η Παραγουάη μείωσαντους φορολογικούς τους συντελε-στές κατά 20 ποσοστιαίες μονάδεςή περισσότερο.

Σε ό,τι αφορά την περίοδο 2017-2018, οι μεγαλύτερες μειώσεις κα-ταγράφονται στη Γαλλία (σχεδόν10 ποσοστιαίες μονάδες) και στιςΗνωμένες Πολιτείες (μείωση κατά13,07 ποσοστιαίες μονάδες). Στη

Γαλλία καταργήθηκε μια σημαντικήεπιβάρυνση για τα εταιρικά κέρδη,ενώ στις Ηνωμένες Πολιτείες μει-ώθηκε ο βασικός φορολογικός συν-τελεστής.

Δυσοίωνα μηνύματαΣτο μεταξύ, αποθαρρυντικά είναι

τα στοιχεία για τις προοπτικές τηςοικονομίας το επόμενο διάστημα.Με τίτλο «επιβεβαιωμένα σημάδιακάμψης του momentum της ανά-πτυξης στις μεγάλες οικονομίες»,ο ΟΟΣΑ παρατηρεί ότι οι σύνθετοι

δείκτες (Composite Leading Indi-cators), που αποτυπώνουν τις τά-σεις των επόμενων έξι έως εννέαμηνών, δείχνουν επιβράδυνση τωνοικονομιών των Γερμανίας, Γαλλίας,Ιταλίας, αλλά και της Ελλάδας. Γιατην Ελλάδα ο οργανισμός καταγρά-φει πτωτική πορεία της οικονομίαςαπό τον Μάιο του 2018 και η οποίασυνεχίζεται μέχρι και τον Νοέμβριο,κατά τον οποίο πραγματοποιήθηκεη τελευταία μέτρηση. Μάλιστα,τον περασμένο Νοέμβριο ο δείκτηςδιαμορφώθηκε στο 98,42, σημει-ώνοντας πτώση 0,13 σε σχέση μετον Οκτώβριο, και 1,76 σε σχέσημε τον Νοέμβριο του 2017. Σημει-ώνεται ότι οι πρόδρομοι δείκτες τουΟΟΣΑ έχουν σχεδιαστεί για να πα-ρέχουν τα πρώτα σημάδια μετα-στροφής στην επιβράδυνση ή στηνεπιτάχυνση της οικονομικής δρα-στηριότητας και βασίζονται σε έναευρύ φάσμα δεδομένων που ιστο-

ρικά δείχνουν αλλαγές στην οικο-νομική δραστηριότητα.

Επιβράδυνση όμως της οικονο-μίας διαπιστώνει ο ΟΟΣΑ και στιςΗνωμένες Πολιτείες Αμερικής. Οαμερικανικός δείκτης υποχώρησεγια τρίτο διαδοχικό μήνα, στις 99,6μονάδες, κάτω από το επίπεδο των100 μονάδων που σηματοδοτείσταθεροποίηση. Αντιθέτως, ο κι-νεζικός δείκτης αυξήθηκε ελαφρώςστο 98,8 σε μια ένδειξη ότι η επι-βράδυνση ίσως να φτάνει στο τέλοςτης. Για την Ευρωζώνη ο δείκτηςπαραμένει κάτω από τις 100 μο-νάδες για τέταρτο διαδοχικό μήνα,με τους αναλυτές να τονίζουν πωςη νομισματική ένωση θα συνεχίσειτην καθοδική πορεία. Είναι ενδει-κτικό ότι στις μεγαλύτερες οικο-νομίες της Ευρώπης και συγκεκρι-μένα στη Γερμανία και στη Γαλλίαο δείκτης κινείται πτωτικά κάτωαπό τις 100 μονάδες.

Επιβράδυνση της ελληνικήςοικονομίας βλέπει ο ΟΟΣΑΗ χώρα παραμένει μεταξύ των πρωταθλητριών στη φορολογία επιχειρήσεων

<<<<<<

Οι υψηλοίφορολογικοί συντε-λεστές καθιστούνμη ανταγωνιστικήδιεθνώς την οικονομία.

Η... κρίση μείωσε τους φτωχούς συνταξιούχους

<<<<<<

Η μείωση μισθών οδή-γησε σε μείωση του ορί-ου της φτώχειας από485 ευρώ σε 382 ευρώ.Ετσι, χαμηλοσυνταξιού-χοι δεν θεωρούνταιφτωχοί.

Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η l 9Δ Ι Ε Θ Ν ΗKυριακή 20 Ιανουαρίου 2019

Με ταχύτερους ρυθμούς προχωρούνοι συνομιλίες μεταξύ της γερμανικήςκυβέρνησης και των ενδιαφερομέ-νων μερών για μια συγχώνευση με-ταξύ των τραπεζικών ομίλων Deu-tsche Bank (DB) και Commerzbank,όπως σχετικά αναφέρει σε δημοσί-ευμά της η εφημερίδα Financial Ti-mes. Αναλυτές εκτιμούν ότι τα ολο-ένα και συχνότερα δημοσιεύματαγια το θέμα μοιάζουν με προπέτασμακαπνού, ώστε να αποκρυβεί η επι-δείνωση της κερδοφορίας της DB.Πέραν τούτου, φαίνεται πλέον ότιστη γερμανική κυβέρνηση έχει ωρι-μάσει επαρκώς η ιδέα για μια τρα-πεζική συμμαχία. Το υπουργείο Οι-κονομικών, συγκεκριμένα, ζήτησεαπό τη Ρυθμιστική Τραπεζική Αρχήτης Γερμανίας (BaFin) τα αποτελέ-σματα της ανάλυσής της με θέματην πιθανή συγχώνευση.

Διασυνοριακή συνεργασίαΣύμφωνα με αυτά, η ΒaFin τείνει

προς μία συγχώνευση της DeutscheBank με ευρωπαϊκή τράπεζα παράμε εγχώρια. Τα σχετικά αναφέρειτο Bloomberg, επικαλούμενο πηγές,που μίλησαν ανώνυμα. Και ο λόγοςείναι πολύ σαφής: Οπως εξηγεί ηBaFin, οι δύο χρηματοπιστωτικοίόμιλοι είναι εξασθενημένοι, οπότεδεν πρόκειται να επωφεληθούν επαρ-κώς από τη συνένωση των δυνάμεώντους. Εν τω μεταξύ, σύμφωνα μεδημοσίευμα του Bloοmberg αλλάκαι του Ρόιτερς, ανάλογη θέση έχουνκαι οι ευρωπαϊκές αρχές. Καλά πλη-ροφορημένες πηγές επισήμανανστο Ρόιτερς πως η Ευρωπαϊκή Κεν-τρική Τράπεζα θεωρεί πολύ μικρήτην Commerzbank, ώστε να επιφέρεισημαντικές αλλαγές στην DB. Προ-τιμότερο, κατά την ΕΚΤ, είναι μιαδιασυνοριακή συγχώνευση, η οποία

θα δώσει σάρκα και οστά στην ενο-ποίηση των χρηματοπιστωτικώναγορών της Ε.Ε.

Υπενθυμίζεται στο σημείο αυτόπως το γερμανικό δημόσιο κρατείμερίδιο 15% στην Commerzbank,το οποίο απέκτησε προκειμένου νατη διασώσει από τη χρεοκοπία. Οπωςεπισημαίνει το ειδησεογραφικό πρα-κτορείο Bloomberg, η κυβέρνησητης Αγκελα Μέρκελ επιθυμεί διακαώςνα θωρακίσει τον χρηματοπιστωτικόκλάδο της χώρας προτού δεχθεί νέοπλήγμα. Ισχυροί παράγοντες τηςγερμανικής πολιτικής σκηνής τάσ-σονται υπέρ μιας τράπεζας - πρω-ταθλήτριας για τις γερμανικές επι-χειρήσεις ανά τον κόσμο. Οπως φά-νηκε, όμως, η επιλογή αυτή δεν είναιευπρόσδεκτη από τις γερμανικές

και ευρωπαϊκές ρυθμιστικές αρχές.Είναι ενδιαφέρον να δει κανείς

τις αντιδράσεις ορισμένων αναλυτώνεπί της πιθανής συγχώνευσης De-utsche Bank και Commerzbank. Σεέκθεσή τους, αναλυτές της βρετα-νικής τράπεζας Barclays επισημαί-νουν ότι τα συχνά δημοσιεύματαστον Τύπο για τη συγχώνευση έχουννα κάνουν με τα κέρδη της DB. Εν-δεχομένως να έχουν μειωθεί περαι-τέρω το τέταρτο τρίμηνο του 2018,οπότε φαίνεται ότι οι στόχοι πουέχει θέσει η τράπεζα δεν είναι βιώ-σιμοι. Επιπλέον, οι ίδιες πηγές ανα-θεωρούν προς τα κάτω τους στόχουςγια προ φόρων κέρδη της γερμανικήςτράπεζας κατά 35,5% και 7% για το2018, το 2019 και το 2020 αντίστοιχα.Και αυτή η αναθεώρηση των στόχων

υστερεί των στόχων της ίδιας τηςDeutsche Bank. «Δεν μας είναι ξε-κάθαρος ο λόγος για τον οποίο μίαμη γερμανική τράπεζα θα συγχω-νευόταν με την DB. Επιπλέον, δε-δομένων του μεγέθους του ισολο-γισμού της και της κατάστασης τηςενοποίησης των κεφαλαιαγορώνστην Ε.Ε., θα υπάρξουν εμπόδια γιαδιασυνοριακή συμμαχία», τονίζει ηBarclaysh. Πάντως, όπως αναφέρειτο www.businessinsider, η DB έχεισυνηθίσει τις συζητήσεις περί συγ-χώνευσης. Παλιότερα ο επικεφαλήςτης Citigroup, επικαλούμενος τηνεκτεταμένη αλληλεπικάλυψη δρα-στηριοτήτων, είπε ότι μια συγχώ-νευση με την DB μόνο για μείωσηκόστους δεν είναι καλή ιδέα.

REUTERS, BLOOMBERG

Εταίρο για την Deutsche Bankαναζητεί η γερμανική κυβέρνησηΕπαφές με Commerzbank, εισηγήσεις για συγχώνευση με ευρωπαϊκή τράπεζα

Η Ρυθμιστική Τραπεζική Αρχή της Γερμανίας τείνει προς μία συγχώνευση της Deutsche Bank με ευρωπαϊκή τράπε-ζα παρά με εγχώρια, καθώς εκτιμά ότι οι Deutsche Bank και Commerzbank είναι εξασθενημένες και η συνένωσητων δυνάμεών τους δεν θα επιφέρει σημαντικά οφέλη.

REU

TERS

Πεντακόσια εκατομμύρια δολάριαθα χορηγήσει μέσα στα επόμενατρία χρόνια η αμερικανική Microsoftγια την κατασκευή σπιτιών στοΣιάτλ, που θα είναι προσιτά σε άτο-μα με χαμηλό και μεσαίο εισόδημα.Ο κολοσσός υψηλής τεχνολογίας,όπως και άλλοι του κλάδου με έδραστην πολιτεία της Ουάσιγκτον, ευ-θύνεται για την κατακόρυφη αύ-ξηση του κόστους στέγασης στηνπεριοχή. Τα τελευταία οκτώ χρόνιατα ενοίκια στο Σιάτλ σχεδόν διπλα-σιάστηκαν, όπως αναφέρει η TheNew York Times.

Η προσπάθεια της Microsoft πρό-κειται να βοηθήσει όχι μόνο τουςδικούς της εργαζομένους, αλλά καιγενικότερα τους κατοίκους τουΣιάτλ, που δυσκολεύονται να βρουνσπίτι. Τα υψηλά ενοίκια τους υπο-χρεώνουν να μετακομίζουν σε απο-μακρυσμένες περιοχές, με αποτέ-λεσμα να διανύουν πολλά χιλιόμε-τρα για να φτάσουν στον χώρο τηςεργασίας τους. Σύμφωνα με σχετικήέκθεση του Δεκεμβρίου, σήμερααπαιτούνται 156.000 σπίτια με προ-σιτό κόστος στην ευρύτερη περιοχήτου Σιάτλ, ενώ εκτιμάται πως μέχριτο 2040 θα χρειαστεί η κατασκευή88.000 επιπλέον. Οι κατοικίες, πουπρόκειται να κατασκευαστούν μετα κονδύλια της Microsoft, θα απευ-θύνονται σε άτομα με ετήσιο εισό-δημα μεταξύ 62.000 και 124.000δολ. Ειδικότερα, η αμερικανική εται-ρεία θα διαθέσει 250 εκατ. δολάριαγια την κατασκευή των κατοικιών,όπως αναφέρει το CNBC. Επιπλέον,θα δώσει στις κατασκευαστικέςεταιρείες δάνεια ύψους 225 εκατ.δολαρίων με επιτόκια χαμηλότερατης αγοράς. Τα υπόλοιπα 25 εκατ.δολ. από το σύνολο των 500 εκατ.δολ. θα δοθούν ως δωρεά σε τοπι-κούς οργανισμούς αστέγων, πουπροσφέρουν εκτός άλλων νομικέςυπηρεσίες σε άτομα που αντιμετω-

πίζουν τη διαδικασία έξωσης. Μετον επιμερισμό των χρημάτων σετρεις διαφορετικούς αποδέκτες, ηMicrosoft σκοπεύει όχι μόνο ναπροωθήσει την κατασκευή των κα-τοικιών, αλλά και να διασφαλίσειτη συντήρησή τους στο μέλλον.

Η Microsoft ισχυρίστηκε πως εν-διαφέρεται να συμβάλει στην αντι-μετώπιση του στεγαστικού προβλή-ματος, εφόσον φέρει και ευθύνη γιατη δημιουργία του. Για τον λόγο αυτόεξάλλου προέβη στη χορήγηση 500εκατ. δολ., που αποτελεί την πιο γεν-

ναιόδωρη προσφορά της στα 44 χρό-νια λειτουργίας της. Πέραν τούτου,σύμφωνα με δηλώσεις της Microsoft,η συνδρομή της είναι μία από τιςμεγαλύτερες που έχουν πραγματο-ποιηθεί για την ανέγερση κατοικιώναπό ιδιωτική εταιρεία. Εκτός απότη Microsoft, αντίστοιχες πρωτο-βουλίες για την αντιμετώπιση τουστεγαστικού ζητήματος έχουν ανα-κοινώσει και οι επίσης αμερικανικέςGoogle και Facebook.

Η πρώτη χρηματοδότησε την κα-τασκευή 10.000 νέων κατοικιών σεπεριοχή της Καλιφόρνιας, εκ τωνοποίων οι 2.000 προορίζονται γιαάτομα χαμηλών εισοδημάτων. Η Fa-cebook ανακοίνωσε πως θα ενισχύ-σει την ανέγερση σπιτιών στην πε-ριοχή της έδρας της στο Μίνλο Παρκτης Καλιφόρνιας, ενώ το 15% αυτώνθα διατίθεται σε προσιτές τιμές.

Η Microsoft προσφέρει500 εκατ. δολ. για ανέγερσηκατοικιών στο Σιάτλ

<<<<<<

Προορίζονται για οικο-νομικά ασθενέστερουςπολίτες, καθώς θεωρείότι ευθύνεται για τηνεκτόξευση των ενοι-κίων στο Σιάτλ.

10 l Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η Δ Ι Ε Θ Ν Η Kυριακή 20 Ιανουαρίου 2019

Ο Αμερικανός πρόεδρος ΝτόναλντΤραμπ ισχυρίζεται πως οι δασμοίστις εισαγωγές από την Κίνα ενι-σχύουν τα δημόσια έσοδα τηςαμερικανικής οικονομίας. Αλλάη πραγματικότητα διαφέρει αρ-κετά. Οι δασμοί στις εισαγωγέςπροϊόντων 250 δισ. δολαρίωναπό την Κίνα οδηγούν σε αύξησητων τιμών εις βάρος του κατα-ναλωτή στις ΗΠΑ.

«Οι δασμοί εις βάρος της Κίναςπληρώνονται από τους Αμερικα-νούς και όχι από τους Κινέζους.Είναι απλά ένας πρόσθετος φόροςπου βαραίνει τους καταναλωτέςτης χώρας», σχολίασε στο πρα-κτορείο Bloomberg ο Στεβ Χανκ,καθηγητής Οικονομικών στο Πα-νεπιστήμιο Τζονς Χόπκινς και μέ-λος της Επιτροπής ΟικονομικώνΣυμβούλων όταν πρόεδρος τωνΗΠΑ ήταν ο Ρόναλντ Ρέιγκαν. ΟιΗΠΑ έχουν, επίσης, επιβάλει δα-σμούς σε εισαγωγές προϊόντωναπό την Ε.Ε. και άλλες χώρες, κα-θώς ο Λευκός Οίκος θεωρεί πωςμε αυτόν τον τρόπο θα αναγκάσειτους εμπορικούς εταίρους τωνΗΠΑ να διαπραγματευτούν συμ-φωνίες με ευνοϊκότερους όρουςγια την αμερικανική οικονομία.Αλλά η Ιστορία έχει δείξει πως οπροστατευτισμός πλήττει το εμ-

πόριο και την πλευρά ζήτησηςστην οικονομία.

Συν τοις άλλοις, η αύξηση τωνδημόσιων εσόδων από τη φορο-λόγηση των εισαγωγών επισκιά-ζεται από τις πρόσθετες δαπάνεςπου κάνει η κυβέρνηση για νακαλύψει απώλειες λόγω των αντ-ποίνων από τους Κινέζους. Μεταξύαυτών των μέτρων, η Ουάσιγκτονέχει δαπανήσει 12 δισ. δολάριαμόνον για τη στήριξη των Αμε-ρικανών αγροτών. Υπενθυμίζουμεπως η Κίνα, αντιδρώντας σε δα-σμούς της κυβέρνησης Τραμπ,φορολόγησε μεταξύ άλλων τις ει-σαγωγές σόγιας από τις ΗΠΑ.

Σύμφωνα με τα στοιχεία τηςΥπηρεσίας Τελωνείων και Προ-στασίας Συνόρων των ΗΠΑ (USCustoms and Border Protection),έχουν εισπραχθεί, συνολικά, δα-σμοί 13 δισ. δολαρίων το 2018 μέ-χρι τις 18 Δεκεμβρίου. Τα έσοδααπό τους δασμούς σε κινεζικάπροϊόντα υπολογίζονται στα 8δισ. δολάρια και μπορεί να είναιχαμηλότερα εάν συνυπολογιστούνάλλοι παράγοντες, αναφέρεταισε σχετικό δημοσίευμα του πρα-κτορείου Bloomberg.

Η αύξηση των τιμών στα εισα-γόμενα προϊόντα λόγω δασμώνωθεί, παράλληλα, τους ανταγω-

νιστές στην εγχώρια οικονομίανα ακριβύνουν τα προϊόντα τους.Αυτό διαπιστώθηκε τους πρώτουςμήνες μετά την επιβολή δασμώνστις εισαγωγές χάλυβα και αλου-μινίου από το Μεξικό, την Ευρώ-πη, τον Καναδά και την Ιαπωνίαπέρυσι τον Iούνιο.

Οπως επισημαίνεται σε δημο-σίευμα των New York Times, οιτιμές του χάλυβα και του αλου-μινίου στις ΗΠΑ αναρριχήθηκαν50% μετά την επιβολή των δα-

σμών, πλήττοντας τελικά τη ζή-τηση για το προϊόν. Αυτό συνέβηδιότι οι βιομηχανίες που βασίζον-ται σε μέταλλα, όπως είναι οι αυ-τοκινητοβιομηχανίες και οι κα-τασκευαστικές εταιρείες, προ-σπάθησαν να απορροφήσουν τηναύξηση του κόστους παραγωγήςεις βάρος της κερδοφορίας τουςή να την περάσουν στους κατα-ναλωτές.

Η General Motors αναθεώρησεπρος τα κάτω τις προβλέψεις γιατην περσινή κερδοφορία της λόγωτου αυξημένου κόστους του χά-λυβα. Η Caterpillar, που παράγειμηχανολογικό εξοπλισμό για τοναγροτικό κλάδο, επιβαρύνθηκεμε πρόσθετες δαπάνες 200 εκατ.δολαρίων λόγω των δασμώνΤραμπ στον χάλυβα.

<<<<<<

Τα έσοδα από τους δα-σμούς σε κινεζικά προϊόντα υπολογίζονταιστα 8 δισ. δολάρια.

Οι Αμερικανοί καταναλωτές πληρώνουν τους...δασμούς ΤραμπΑκριβότερα, μετά την αύξηση των τιμών,τα εισαγόμενα προϊόντα από την Κίνα

Το βαρύτερο τίμημα της κρίσης πουπλήττει την Αργεντινή φαίνεταιπως πληρώνουν οι μικρές επιχει-ρήσεις της χώρας. Εχουν δεχθείκαίριο πλήγμα από τον πληθωρισμό,που αγγίζει το 48%, και την ίδιαστιγμή δεν μπορούν να προχωρή-σουν σε απολύσεις. Καταβάλλουνκάθε προσπάθεια να περιορίσουντο λειτουργικό τους κόστος με οποι-ονδήποτε τρόπο, χωρίς, όμως, νααπολύσουν κανέναν υπάλληλό τους.

Μεταξύ άλλων, επιχειρούν ναμειώσουν τις ώρες εργασίας, νααναστείλουν τη λειτουργία τουςγια λίγες ημέρες ή να θέσουν σευποχρεωτική αργία τους υπαλλή-λους τους μέχρις ότου αυξηθεί ηζήτηση. Δεν τους απολύουν, όμως,και η ανεργία στη χειμαζόμενη οι-κονομία της Λατινικής Αμερικήςέχει παραμείνει στο 9% παρά τηνεντεινόμενη κρίση και την πρό-σφατη προσφυγή της στην αρωγήτου ΔΝΤ.

Το διάστημα από τον Οκτώβριοτου 2017 μέχρι τον Οκτώβριο του2018 έχουν χαθεί μόνον 120.000θέσεις εργασίας. Ο αριθμός αυτόςδεν αντιπροσωπεύει παρά μόνοντο 1% του εργατικού δυναμικούτης χώρας, που ανέρχεται σε 12εκατ. άτομα. Σημειωτέον ότι στιςΗΠΑ στη διάρκεια της κρίσης τηνπερίοδο 2007-2008 χάθηκε το 6%

των θέσεων εργασίας και 8,7 εκατ.άνθρωποι απολύθηκαν.

Η τακτική των Αργεντίνων επι-χειρηματιών δεν απορρέει, πάντως,από κάποιου είδους φιλοτιμία, όπωςεύκολα θα φανταζόταν κάποιος.Απλώς δεν μπορούν να αντιμετω-πίσουν το συχνά δυσθεώρητο κό-στος μιας απόλυσης. Η Αργεντινήέχει ένα από τα πλέον προστατευ-

τικά εργατικά δίκαια στον κόσμο,κληροδότημα της εποχής των πε-ρονιστών. Προκειμένου να απο-λύσει έναν υπάλληλό του, ο εργο-δότης πρέπει να καταβάλει ως απο-ζημίωση ένα μισθό για κάθε χρόνοπου έχει μείνει στην υπηρεσία τουχωρίς να ορίζεται ανώτατο όριοστο ύψος της αποζημίωσης. Οφεί-λει, επίσης, να τον ενημερώσειτουλάχιστον ένα μήνα πριν απότην απόλυσή του.

Βαρύ το τίμημα της κρίσης στην Αργεντινή για μικρομεσαίες

Σκέψεις για τα εισαγόμενα Ι.Χ.O Τραμπ εξετάζει το ενδεχόμενο ναπροχωρήσει με την επιβολή πρό-σθετων δασμών στις εισαγωγές αυ-τοκινήτων, έχοντας την προσδοκίαπως έτσι οι Βρυξέλλες θα ανοίξουνπερισσότερο την είσοδο των αμε-ρικανικών αγροτικών προϊόντωνστην Ε.Ε. Αυτά δήλωσε ο ΤσακΓκράσλεϊ, μέλος της Γερουσίας στοΚογκρέσο και στενός σύμμαχοςτου κ. Τραμπ. «Δεν είμαι υπέρ τωνδασμών, αλλά είναι μέρος της πραγ-ματικότητας όσο ο κ. Τραμπ βρί-σκεται στον Λευκό Οίκο – μπορείνα είναι ένα αποτελεσματικό ερ-γαλείο», δήλωσε ο 85χρονος Ρε-πουμπλικανός, που είναι επίσηςπρόεδρος της Χρηματοοικονομικής

Επιτροπής στη Γερουσία. Επιπτώ-σεις θα υποστεί, επίσης, η Ιαπωνίαεάν ληφθεί αυτή η απόφαση απότις ΗΠΑ. Οι ΗΠΑ πιέζουν τις Βρυ-ξέλλες να συμπεριλάβουν τον αγρο-τικό κλάδο στις διαπραγματεύσειςπου ξεκίνησαν πέρυσι τον Ιούλιούστερα από την «ανακωχή» στονμεταξύ τους εμπορικό πόλεμο πουσυμφωνήθηκε ανάμεσα στον κ.Τραμπ και στον πρόεδρο της Κο-μισιόν, Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ. Τουπουργείο Εμπορίου έχει αναλάβει,ταυτόχρονα, την εκπόνηση έρευναςγια να διευκρινιστεί εάν οι εισα-γωγές αυτοκινήτων στις ΗΠΑ απο-τελούν απειλή στην εθνική ασφά-λεια της χώρας.

Σουλτάνος και στην οικονομία ο ΕρντογάνΥπερεξουσίες στον τομέα της οι-κονομίας παραχώρησε χθες το Κοι-νοβούλιο της Τουρκίας στον πρό-εδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Στό-χος του σχετικού ψηφίσματος είναινα έχει ο πρόεδρος της χώρας τηδυνατότητα να παρέμβει κατά βού-λησιν όταν κρίνει πως απειλείταιη χρηματοπιστωτική σταθερότηταστη χώρα.

Στο σχετικό ψήφισμα το Κοινο-βούλιο εξουσιοδοτεί τον Τούρκοπρόεδρο να λάβει όλα τα αναγκαίαμέτρα σε περίπτωση «αρνητικώνεξελίξεων» που θα μπορούσαν ναεπηρεάσουν το χρηματοπιστωτικόσύστημα στο σύνολό του. Παράλ-ληλα, το τουρκικό Κοινοβούλιοενέκρινε τη σύσταση επιτροπήςχρηματοπιστωτικής σταθερότηταςκαι ανάπτυξης που θα συντονίζειτις προσπάθειες όλων των εμπλε-κόμενων φορέων για την αντιμε-τώπιση των κινδύνων. Η εν λόγω

επιτροπή θα ενεργοποιηθεί μόλιςλάβει τη σχετική έγκριση του προ-έδρου. Τα δύο αυτά ψηφίσματατου τουρκικού Κοινοβουλίου εν-τάσσονται στις προσπάθειες τηςχώρας να θωρακίσει την οικονομίατης, που εξακολουθεί να παραπαίειμετά τη νομισματική κρίση τουπερασμένου καλοκαιριού. Μολο-νότι έχει ανακάμψει μετά τη γεν-ναία αύξηση των επιτοκίων που

αποφάσισε η κεντρική τράπεζα τοφθινόπωρο, η τουρκική λίρα πα-ραμένει υποτιμημένη κατά περίπου30% έναντι του δολαρίου. Η διο-λίσθησή της έχει εξωθήσει μεγάλοαριθμό τουρκικών επιχειρήσεωνσε πτώχευση, καθώς είχαν δανει-στεί σε ξένο νόμισμα.

Πολλές άλλες αγωνίζονται, άλ-λωστε, να την αποφύγουν και κα-θημερινά υποβάλλονται αιτήσειςγια αναδιάρθρωση χρέους. Η Τουρ-κία δεν έχει διαφύγει τον κίνδυνοτης πτώχευσης, όπως προδίδει ηαύξηση του κόστους ασφάλισηςτων ομολόγων της έναντι κινδύνουπτώχευσης. Την ίδια στιγμή, αν-τιθέτως, υποχωρεί το κόστος ασφά-λισης των περισσότερων αναδυό-μενων οικονομιών, όπως της Χιλής,της Αργεντινής, της Βραζιλίας, τηςΝοτίου Αφρικής, της Ρωσίας καιτης Ινδίας. Δεδομένων, πάντως,των ανορθόδοξων αντιλήψεων του

Τούρκου προέδρου σε ό,τι αφοράτην οικονομική και τη νομισματικήπολιτική, η προοπτική παρέμβασήςτου στην οικονομία δεν αποτελείτην καλύτερη εγγύηση για τη στα-θεροποίηση της χειμαζόμενηςτουρκικής οικονομίας.

Ο Ταγίπ Ερντογάν έχει δηλώσειφανατικός εχθρός των επιτοκίων,έχει αναπτύξει τη θεωρία πως ταυψηλά επιτόκια προκαλούν πλη-θωρισμό και έχει επανειλημμένωςπαρέμβει στο έργο της κεντρικήςτράπεζας. Οι παρεμβάσεις υπήρ-ξαν, στις περισσότερες περιπτώ-σεις, καταστρεπτικές, όπως στηνπρόσφατη κρίση, όταν ο Τούρκοςπρόεδρος απέτρεπε αύξηση τωνεπιτοκίων, μολονότι ο πληθωρι-σμός είχε υπερβεί το 20%. Αφηνε,έτσι, εκτεθειμένη την τουρκικήλίρα, που έχανε περίπου το 50%της αξίας της.

BLOOMBERG

<<<<<<

Το Κοινοβούλιο τον εξουσιοδοτεί να λάβει όλα τα ανα-γκαία μέτρα σε περί-πτωση «αρνητικώνεξελίξεων» στην οικονομία.

ΗΠΑ και Γερμανία εντείνουν τις πιέσεις στη HuaweiΣκληραίνει τη στάση της η Ουά-σιγκτον απέναντι στους τεχνο-λογικούς κολοσσούς της Κίνας,ενώ η Γερμανία εξετάζει τρόπουςγια να απαγορεύσει τη χρήση εξο-πλισμού της Huawei στις υποδο-μές τηλεπικοινωνιών της, έπειτααπό σχετική προειδοποίηση τωνΑμερικανών. Το αμερικανικό Κογ-κρέσο ήδη ετοιμάζει νόμους πουθα απαγορεύουν την πώληση αμε-ρικανικών τσιπ μνήμης και άλλωνεξαρτημάτων τεχνολογίας στιςκινεζικές Huawei και ZTE Groupή άλλων κινεζικών τεχνολογικώνομίλων που παραβιάζουν κυρώσειςή τους νόμους για τον έλεγχο τωνεξαγωγών των ΗΠΑ. Τα νομοσχέ-δια ήδη τράβηξαν την προσοχήτου Πεκίνου. Εκπρόσωπος τουυπουργείου Εξωτερικών τα χα-ρακτήρισε «υστερία» που θα επι-δεινώσει τον εμπορικό πόλεμοπου έχει κηρύξει η Ουάσιγκτονστην Κίνα. Η Huawei θεωρείταιύποπτη για κατασκοπεία στιςΗΠΑ, λειτουργώντας προς όφελοςτης κινεζικής κυβέρνησης.

Λίγο πριν από την παρουσίασητων νομοσχεδίων, η Wall Street

Journal αποκάλυψε πως οι ομο-σπονδιακές αρχές διερευνούν εάνη Huawei έκλεψε εμπορικά μυ-στικά από την Τ-Mobile στις ΗΠΑκαι άλλους ομίλους τηλεπικοινω-νιών. Ειδική αναφορά έγινε στηντεχνολογία Tappy της T-Mobile,η οποία χρησιμοποιείται στις δο-κιμές έξυπνων τηλεφώνων. ΗΗuawei ανακοίνωσε πως η δικα-στική υπόθεση με την T-Mobileέκλεισε το 2017. Τότε το δικα-

στήριο είχε απαλλάξει τον κινε-ζικό κολοσσό από κατηγορίεςπου τον ήθελαν να λειτουργείκακόβουλα. Σε μια προσπάθειανα χαμηλώσει τους τόνους μετην Ουάσιγκτον, ο διευθύνωνσύμβουλος και ιδρυτής της Hua-wei Ρεν Ζενγκφέι είχε μιλήσειπρο ημερών κολακευτικά για τονΑμερικανό πρόεδρο, επαινώνταςτη φορολογική πολιτική του. Αρ-χές Δεκεμβρίου είχε συλληφθεί

στον Καναδά η κόρη του κ. Ζενγκ-φέι, η οποία είναι επίσης γενικήοικονομική διευθύντρια του ομί-λου. Μετά την πάροδο 10 ημερών,αφέθηκε ελεύθερη υπό όρουςκαι με την καταβολή εγγύησης10 εκατ. δολαρίων Καναδά.

Το Βερολίνο, στο μεταξύ, εξε-τάζει να επιβάλει αυστηρότερακριτήρια ασφαλείας στις δημο-πρασίες για την ανάθεση της κα-τασκευής δικτύων κινητής τηλε-φωνίας 5ης γενιάς (5G), σύμφωναμε πληροφορίες της Wall StreetJournal. Η Γερμανία είναι μια απότις μεγαλύτερες αγορές της Hua-wei. Τα κεντρικά γραφεία του κι-νεζικού τεχνολογικού γίγανταστην Ευρώπη βρίσκονται στο Ντί-σελντορφ. Μάλιστα, για την κι-νεζική εταιρεία, η Γερμανία είναιη μεγαλύτερη οικονομία στην πε-ριοχή της Ευρώπης, Μέσης Ανα-τολής και Αφρικής. Η περιοχή αυ-τή αντιπροσωπεύει το υψηλότεροποσοστό εσόδων της Huawei απότο εξωτερικό. Το 2017, ειδικότερα,το ποσοστό αυτό έφθασε το 27%στα 92,6 δισ. δολάρια, επισημαίνειη Wall Street Journal.

Η Huawei θεωρείται ύποπτη για κατασκοπεία στις ΗΠΑ, καθώς λειτουρ-γεί προς όφελος της κινεζικής κυβέρνησης.

ASSO

CIAT

ED P

RESS

Η αύξηση των τιμών στα εισαγόμενα προϊόντα λόγω δασμών ωθεί, παράλληλα, τους ανταγωνιστές στην εγχώρια οικονομία να ακριβύνουν τα προϊόντα τους.Αυτό διαπιστώθηκε τους πρώτους μήνες μετά την επιβολή δασμών στις εισαγωγές χάλυβα και αλουμινίου από Μεξικό, Ευρώπη, Καναδά και Ιαπωνία.

EPA

<<<<<<<

Η Αργεντινή έχει ένααπό τα πλέον προστα-τευτικά εργατικά δίκαιαστον κόσμο, κληροδότη-μα της εποχής των πε-ρονιστών.

Το διάστημα από τον Οκτώβριο του 2017 μέχρι τον Οκτώβριο του 2018 έχουνχαθεί μόνον 120.000 θέσεις εργασίας.

Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η l 11Δ Ι Ε Θ Ν ΗKυριακή 20 Ιανουαρίου 2019

Πιέσεις δέχεται η επίτροπος Ανταγω-νισμού της Ε.Ε., Μαργκρέτε Βεστάγ-κερ, από το Βερολίνο και το Παρίσιγια να δώσει το πράσινο φως στησυγχώνευση Alstom-Siemens, καθώςδιαφωνεί με την υλοποίησή της. Οιαρχές ανταγωνισμού της Ε.Ε. φο-βούνται πως η δημιουργία ενός σι-δηροδρομικού γίγαντα στην Ε.Ε. θαλειτουργήσει εις βάρος των συμφε-ρόντων των καταναλωτών στις με-μονωμένες αγορές των κρατών-μελών.Από την άλλη πλευρά, οι κυβερνήσειςτου Παρισιού και του Βερολίνου θε-ωρούν πως με τη συγχώνευση τωνδύο ομίλων θα καταφέρει η Ευρώπηνα αναχαιτίσει την επέκταση τηςισχυρής CRRC (China Railway RollingStock Corp.), που ελέγχεται από τοκινεζικό κράτος.Πραγματοποιήθηκεσυζήτηση μεταξύ της κ. Βεστάγκερκαι των υπολοίπων επιτρόπων γιατη συγχώνευση στο πλαίσιο τηςεβδομαδιαίας σύσκεψης της Κομι-σιόν, επισήμανε το Reuters. Ο επί-τροπος Οικονομικών Υποθέσεωντης Ε.Ε., Πιερ Μοσκοβισί, δήλωσεμετά το πέρας των συζητήσεων πως

«θέλουμε να λάβουμε υπόψη τηνπρόοδο στην οικονομία. Δεν είμαστεαφελείς». Προσέθεσε, δε, πως, ανκαι λαμβάνει υπόψη του τα επιχει-ρήματα της γαλλικής κυβέρνησης,οι αποφάσεις πρέπει να είναι αντι-κειμενικές και να γίνονται βάσειστρατηγικής. Από την άλλη πλευρά,ο πρωθυπουργός της Γαλλίας, Μπρι-νό Λε Μερ, είχε πει πως θα είναι«πολιτικό σφάλμα» η ματαίωση τηςσυγχώνευσης Alstom-Siemens, ηοποία υπεγράφη τον Μάρτιο του2018. Η Κομισιόν αναμένεται νααποφασίσει οριστικά επί του θέματοςστις 18 Φεβρουαρίου, είπε ο κ. Μο-σκοβισί. Η παγκόσμια αγορά σιδη-ροδρόμων κυριαρχείται από τηνCRRC, η οποία διατηρεί την έδρατης στο Πεκίνο και η μητρική τηςCRRC Group είναι κρατική. Εχει ανα-πτύξει δραστηριότητα σε διάφορεςχώρες του κόσμου από τις ΗΠΑ μέχριτην Αίγυπτο. Η Κίνα δεν έχει κρύψειτις φιλοδοξίες της να κυριαρχήσειστην παγκόσμια αγορά αμαξοστοι-χιών στο πλαίσιο του προγράμματος«Made in China 2025».

Πιέσεις Γερμανίας - Γαλλίας σε Ε.Ε.για συγχώνευση Alstom - Siemens

Τα κράτη της Ευρωζώνης βγαίνουν στις αγορές για να προλάβουν τα χαμηλά επιτόκιαΟσο η Ελλάδα εξετάζει ποια θα είναιη κατάλληλη στιγμή για να βγει στιςαγορές το 2019, η Ιταλία και η Ισπανίασπεύδουν να αξιοποιήσουν το θετικόεπενδυτικό κλίμα με νέες εκδόσειςομολόγων.

Η Ιταλία προσείλκυσε χθες προ-σφορές 35 δισ. ευρώ σε κοινοπρακτικήέκδοση 15ετούς ομολόγου, καταφέρ-νοντας να αντλήσει 10 δισ. ευρώ. Φαί-νεται, ως εκ τούτου, πως επανήλθετο επενδυτικό ενδιαφέρον στην αγοράκρατικού χρέους της Ιταλίας ύστερααπό την επίλυση της διαμάχης Ρώμης- Βρυξελλών για το ύψος του δημο-σιονομικού ελλείμματος το 2019. Μέσαστην επόμενη εβδομάδα αναμένεταινα ακολουθήσει η Ισπανία, σύμφωναμε τραπεζικές πηγές του πρακτορείουReuters. Σενάρια θέλουν, επίσης, τηΓαλλία να δανείζεται από τις αγορέςεν μέσω του Ιανουαρίου, ενόψει χρη-

ματοδοτικών αναγκών που φθάνουντα 237 δισ. ευρώ για όλο το 2019. Οιμεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμεςανάγκες χρηματοδότησης του προ-ϋπολογισμού στην Ιταλία υπολογί-ζονται στα 225 δισ. ευρώ, σύμφωναμε τους Financial Times.

Δεδομένου του γενικευμένου κλί-ματος απαισιοδοξίας που επικρατείστα διεθνή χρηματιστήρια, το έδαφοςείναι πρόσφορο για τα κρατικά ομό-λογα της Ευρωζώνης. Την περασμένηεβδομάδα, οι κυβερνήσεις της Ευ-ρωζώνης άντλησαν σχεδόν 40 δισ.

ευρώ, σύμφωνα με στοιχεία της Com-merzbank που δημοσιεύει το Reuters.Μόνον το Βέλγιο, η Ιρλανδία και ηΠορτογαλία εξασφάλισαν πάνω από14 δισ. ευρώ με την έκδοση ομολό-γων, ενώ οι προσφορές κορυφώθηκανστα 70 δισ. ευρώ. Οι επενδυτές ανα-ζητούν ασφαλείς επιλογές για να το-ποθετήσουν τα κεφάλαιά τους, αλλάεπιθυμούν ταυτόχρονα όσο το δυ-νατόν ελκυστικές αποδόσεις. Οι χώ-ρες-μέλη στην περιφέρεια της Ευ-ρωζώνης πληρούν λίγο έως πολύ αυ-τές τις προϋποθέσεις, καθώς οι απο-δόσεις των ομολόγων τους είναι λίγουψηλότερες σε σχέση με τον πυρήνατου ευρώ. «Από τη ζήτηση για τακρατικά ομόλογα της Ευρωζώνηςμπορεί να συμπεράνει κανείς πωςθα είναι ζωηρό το ενδιαφέρον γιατην Ισπανία», σημειώνει ο ΡομπέρτοΚορονάντο, διαχειριστής κεφαλαίων

στην Aberdeen Asset Management.Ανάλογη άποψη έχει και για την Ιτα-λία. Οι κοινοπρακτικές εκδόσεις ομο-λόγων της Ιταλίας και της Ισπανίαςσυνήθως κυμαίνονται στα 6 με 9 δισ.ευρώ ανά έτος. Η κοινοπρακτική έκ-δοση της Ιταλίας ήταν η πρώτη μετάτον Ιανουάριο του 2018, δηλαδή πριναναλάβει τα ηνία της χώρας ο κυ-βερνητικός συνασπισμός του Κινή-ματος των 5 Αστέρων και της Λέγκαςτου Βορρά. Μετά τον Μάιο άρχισεσταδιακά να κλιμακώνεται η διαμάχηανάμεσα στη Ρώμη και στις Βρυξέλλεςγια το ύψος του δημοσιονομικού ελ-λείμματος το 2019, οδηγώντας σεάνοδο το κόστος δανεισμού της χώ-ρας. Τελικά, η ιταλική κυβέρνησησυμφώνησε με τις Βρυξέλλες για τημείωση του ελλείμματος στον φετινόπροϋπολογισμό τον Δεκέμβριο του2018.

Την περασμένη εβδομάδα, οι κυβερνήσεις της Ευρωζώνης άντλησαν 40 δισ.ευρώ. Μόνον το Βέλγιο, η Ιρλανδία και η Πορτογαλία εξασφάλισαν πάνω από 14δισ. με την έκδοση ομολόγων, ενώ οι προσφορές κορυφώθηκαν στα 70 δισ.

REU

TERS

<<<<<<

Ιταλία και Ισπανία σπεύ-δουν να αξιοποιήσουντο θετικό κλίμα με νέεςεκδόσεις.

Σε χαμηλό 5ετίας η ανάπτυξη στη Γερμανία το 2018Στο ναδίρ πενταετίας κινήθηκε οετήσιος ρυθμός ανάπτυξης στηΓερμανία κατά τη διάρκεια του2018, αλλά απέφυγε μια τεχνητήύφεση χάρις στη μικρή αύξηση τουΑΕΠ εν μέσω του δ΄ τριμήνου. Σύμ-φωνα με τη γερμανική στατιστικήυπηρεσία, η ισχυρότερη οικονομίατης Ευρωζώνης εμφάνισε «μικρή»αύξηση του ΑΕΠ το τρίμηνο πουέληξε τον Δεκέμβριο. Ετσι, από τιςαρχές μέχρι τα τέλη του 2018 ορυθμός ανάπτυξης της γερμανικήςοικονομίας διαμορφώθηκε στο 1,5%έναντι του 2,2% που είχε καταγρα-φεί το 2017. Η ενίσχυση της ανά-πτυξης με τον χαμηλότερο ρυθμόπενταετίας αποδίδεται στην επιδεί-νωση των επιδόσεων της παγκόσμιαςοικονομίας, την πτώση των πωλή-σεων στον κλάδο της αυτοκινητο-βιομηχανίας λόγω των αυστηρότε-ρων κριτηρίων στις εκπομπές ρύπων,τις απεργιακές κινητοποιήσεις καιτη χαμηλή στάθμη του ποταμού Ρή-νου που εμπόδισε την ομαλή μετα-φορά εμπορευμάτων, σύμφωνα μετο υπουργείο Οικονομίας.

Ο Χόλγκερ Σμίτινγκ, επικεφαλήςοικονομολόγος της Berenberg Bank,

τόνισε πως η γερμανική οικονομίαεξακολουθεί να απολαμβάνει μιαχρυσή δεκαετία που ξεκίνησε το2010. Εστίασε στην ενίσχυση τηςαπασχόλησης κατά 1,3% και τοπλεόνασμα στον προϋπολογισμόέφθασε στο ρεκόρ του 1,7% το2018. Σε κάθε περίπτωση, όμως,ελλοχεύουν κίνδυνοι για την προ-οπτική της γερμανικής οικονομίας,λόγω της επιβράδυνσης της ανά-πτυξης στην Κίνα αλλά και της αβε-βαιότητας που επικρατεί σε πολλάμέτωπα της διεθνούς πολιτικήςσκηνής, ιδιαίτερα σ’ ό,τι αφοράτην πολιτική προστατευτισμού τωνΗΠΑ. Μπορεί η γερμανική οικονο-μία να έχει το σθένος για να επα-νέλθει δριμύτερη όταν θα καταλα-γιάσουν οι κίνδυνοι από το εξωτε-ρικό, αλλά σήμερα είναι αισθητέςοι επιπτώσεις από τους εμπορικούςπολέμους, την προσγείωση της κι-νεζικής οικονομίας σε χαμηλότε-ρους ρυθμούς ανάπτυξης και τηνπιθανότητα ενός σκληρού Brexit.«Οι καλές στιγμές δεν είναι παν-τοτινές», τόνισε χαρακτηριστικάο κ. Σμίτινγκ.

Αναλυτές φοβούνταν συρρίκνω-

ση του ΑΕΠ το τρίμηνο που έληξετον Δεκέμβριο, που θα σήμαινε τε-χνητή ύφεση στη γερμανική οικο-νομία ύστερα από την πτώση κατά0,2% που καταγράφηκε μέσα στογ ́τρίμηνο. Μια οικονομία βρίσκεταισε τεχνητή ύφεση όταν υπάρξεισυρρίκνωση του ΑΕΠ επί δύο δια-δοχικά τρίμηνα. Μολονότι η ανά-πτυξη στη Γερμανία υποχώρησεκατά 0,2% το γ΄ τρίμηνο του 2018από το προηγούμενο, «δεν αναμέ-νεται να καταγραφεί αρνητικό ΑΕΠτην περίοδο Οκτωβρίου - Δεκεμ-βρίου αλλά μια πολύ μικρή ανά-καμψη», σχολίασε η Τάντζα Μούχα,η οποία είναι στέλεχος στη στατι-στική υπηρεσία της Γερμανίας. Ηίδια διευκρίνισε πως αναμένεταιμικρή αύξηση του ΑΕΠ το δ΄ τρί-μηνο του 2018, αν και τα επίσημαστοιχεία για την περίοδο αυτή θαδημοσιευθούν στα μέσα Φεβρουα-ρίου. Φόβοι για συρρίκνωση τουγερμανικού ΑΕΠ το δ΄ τρίμηνο του2018 πυροδοτήθηκαν από την ανα-κοίνωση για πτώση της βιομηχα-νικής παραγωγής τον Νοέμβριο επίτρίτο συναπτό μήνα.

BLOOMBERG, REUTERS

Η επιβράδυνση της ανάπτυξης απο-δίδεται και στην πτώση των πωλήσε-ων στον κλάδο της αυτοκινητοβιομη-χανίας, λόγω των αυστηρότερων κρι-τηρίων στις εκπομπές ρύπων.

Σε μια φρενήρη κούρσα επενδύσεωνέχουν αποδυθεί οι αυτοκινητοβιο-μηχανίες παγκοσμίως, επενδύονταςσυνολικά τουλάχιστον 300 δισε-κατομμύρια δολάρια για την ανά-πτυξη ηλεκτρικών οχημάτων καιμπαταριών στα επόμενα πέντε έωςδέκα έτη.

Σε ανάλυση του ειδησεογραφι-κού πρακτορείου Reuters διαπι-στώνεται πως το πιο γόνιμο έδαφοςγια την ανάπτυξη τέτοιου είδουςεπενδύσεων προσφέρει η Κίνα,όπου και δρομολογείται το 45%των επενδύσεων.

Κίνητρο αποτελούν οι πολιτικέςπολλών κυβερνήσεων σε όλο τονκόσμο για την προστασία του πε-ριβάλλοντος. Το αστρονομικό ποσό,που προορίζεται για την ανάπτυξητων ηλεκτρικών αυτοκινήτων καιτων μπαταριών, υπερβαίνει μάλι-στα το ΑΕΠ ορισμένων χωρών,όπως της Χιλής και της Αιγύπτου.Το εγχείρημα της ανάπτυξης ηλε-κτρικών αυτοκινήτων υποστηρί-ζεται παράλληλα από τη ραγδαίατεχνολογική εξέλιξη, που τροφο-δοτεί τις αυτοκινητοβιομηχανίες

με τα απαραίτητα μέσα. Πλέον,προσφέρεται μία ευρεία γκάμαμπαταριών εν μέρει εξαιτίας τηςμείωσης του κόστους παραγωγήςτους, ενώ ελαττώθηκε ο χρόνοςφόρτισης των μπαταριών αυτών,καθιστώντας τα ηλεκτρικά αυτο-κίνητα πιο ελκυστικά στους ενδια-φερόμενους αγοραστές.

Περίπου 135 δισ. δολάρια πρό-κειται να διοχετευθούν στην Κίναγια τον εν λόγω σκοπό, σύμφωναμε την ανάλυση του πρακτορείουReuters.

Το Πεκίνο με δική του πρωτο-βουλία προωθεί την ανάπτυξη καιαγορά των ηλεκτρικών αυτοκινή-

των και ως αποτέλεσμα καθιστάτη χώρα πόλο έλξης τέτοιου είδουςεπενδύσεων. Χαρακτηριστικό είναιτο γεγονός ότι οι κινεζικές αυτο-κινητοβιομηχανίες διατηρούν το100% των επενδύσεων για ηλε-κτρικά αυτοκίνητα εντός των συ-νόρων, ενώ παράλληλα η χώραπροσελκύει χρήματα από τους παγ-κόσμιους κολοσσούς.

Οι επενδύσεις στην Κίνα ενι-σχύονται κατά μεγάλο βαθμό απότις γερμανικές εταιρείες Volkswa-gen, Audi και Porsche, οι οποίεςδιοχετεύουν στη χώρα 45,5 δισ.δολάρια, δηλαδή το ήμισυ των συ-νολικών επενδύσεών τους για τηνανάπτυξη ηλεκτρικών οχημάτωνμέχρι το 2025. Οι εταιρείες αυτές,όπως και η γερμανική Daimler,σκο-πεύουν να διατηρήσουν περίπουτο 50 % των συνολικών επενδύ-σεων στη Γερμανία, σύμφωνα μετην εκτίμηση του ειδησεογραφικούπρακτορείου Reuters. Αντίστοιχηεσωστρέφεια στις επενδύσεις επι-δεικνύουν και οι ΗΠΑ.

Οι αμερικανικές αυτοκινητοβιο-μηχανίες αναμένεται να αναπτύ-

ξουν τα ηλεκτροκίνητα μοντέλατους την επόμενη δεκαετία επεν-δύοντας αποκλειστικά εντός τωνΗΠΑ. Σε απόλυτους αριθμούς, οιαμερικανικές αυτοκινητοβιομη-χανίες προγραμματίζουν να επεν-δύσουν 39 δισ. δολάρια για τονσυγκεκριμένο σκοπό, εκ των οποί-ων μόλις 5 δισεκατομμύρια θα διο-χετευθούν εκτός συνόρων.

Συγκεκριμένα τα 5 δισ. δολάριαθα προέλθουν από την αμερικανικήTesla, η οποία παρά τις τεταμένεςσχέσεις ΗΠΑ - Κίνας προγραμματίζειτην κατασκευή εργοστασίου σταπερίχωρα της Σαγκάης. Τα ανωτέρωστοιχεία συνάγονται από σύνθεσητων επενδυτικών σχεδίων, που δη-μοσίευσαν τα τελευταία δύο έτη οιμεγαλύτερες παγκόσμιες αυτοκι-νητοβιομηχανίες. Δεν αποκλείεται,δηλαδή, να αυξηθούν μέσα σταεπόμενα χρόνια τα ποσά για τηνανάπτυξη ηλεκτρικών οχημάτωνκαι μπαταριών. Επιπλέον, αξίζει νααναφερθεί πως οι αυτοκινητοβιο-μηχανίες έχουν ήδη πληρώσει αδράγια την έρευνα, την ανάπτυξη καιτην παραγωγή τους.

Επενδύσεις 300 δισ. δολαρίωνφέρνουν τα ηλεκτρικά αυτοκίνηταΣκληρή μάχη μεταξύ Γερμανών, Αμερικανών και Κινέζων κατασκευαστών

<<<<<<

Οι γερμανικές Volkswa-gen, Audi και Porscheεκτιμάται ότι θα τοποθε-τήσουν στην κινεζικήαγορά περί τα 45 δισ.δολάρια.

Η ανάπτυξη ηλεκτρικών αυτοκινήτων υποστηρίζεται από τη ραγδαίατεχνολογική εξέλιξη. Πλέον, προσφέρεται μία ευρεία γκάμα μπατα-ριών εν μέρει εξαιτίας της μείωσης του κόστους παραγωγής τους, ενώελαττώθηκε ο χρόνος φόρτισης των μπαταριών αυτών, καθιστώντας ταηλεκτρικά αυτοκίνητα πιο ελκυστικά στους ενδιαφερόμενους αγορα-στές.

Real EstateReal EstateΚΥΡΙΑΚΗ 20 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2019

Του ΝΙΚΟΥ Χ. ΡΟΥΣΑΝΟΓΛΟΥ

Σχεδόν το 1/3 των αγοραπωλησιώνκατοικιών αφορά πλέον απευθεί-ας πωλήσεις από τις τράπεζες,καθώς όπως αποδεικνύεται όλοκαι περισσότερες συναλλαγέςπραγματοποιούνται μεταξύ τωνπιστωτικών ιδρυμάτων και τωνυποψήφιων αγοραστών, μια τάσηη οποία αναμένεται να ενισχυθείακόμα περισσότερο φέτος. Αλ-λωστε, ήδη ο αριθμός των ακι-νήτων που αγοράζονται απευ-θείας από τις τράπεζες, στο πλαί-σιο των διενεργούμενων ηλε-κτρονικών πλειστηριασμών, αυ-ξάνεται συνεχώς. Το επόμενο βή-μα είναι η εντατικοποίηση τηςπροσπάθειας πώλησης των ακι-νήτων αυτών, αξιοποιώντας τοδίκτυο των τραπεζικών καταστη-μάτων.

Αυτό είναι ένα από τα βασικάσυμπεράσματα της έρευνας πουπραγματοποίησε η Ενωση Με-σιτών Πιστοποιημένων Πραγμα-τογνωμόνων Ελλάδας (ΕΠΠΑ) καιαφορούσε τις αγοραπωλησίες κα-τοικιών που έλαβαν χώρα κατάτη διάρκεια του δεύτερου εξα-μήνου του 2018. Συγκεκριμένα,το 27,8% των ακινήτων που πω-λήθηκαν αφορούσε ακίνητα πουανήκαν στις τράπεζες, με το υπό-λοιπο 65% των πωλήσεων να αφο-ρά ακίνητα που δεν είχαν βάρημεγαλύτερα από την τιμή πώλη-σης. Παράλληλα, ένα ποσοστόκάτω του 5% αφορούσε και πω-λήσεις κατοικιών που έγιναν έπει-τα από «κούρεμα» της τράπεζας.

Αλλο ένα χαρακτηριστικό συμ-πέρασμα της έρευνας του δεύτε-ρου εξαμήνου του 2018 είναι ότιτα μετρητά εξακολουθούν να απο-τελούν τη συντριπτική πλειονό-τητα των συναλλαγών. Οπως το-νίζουν οι επαγγελματίες της αγο-ράς ακινήτων, για να αυξηθεί ηρευστότητα στην αγορά ακινή-των, μέσω της χορήγησης νέωνστεγαστικών δανείων, πρέπει ναμειωθεί αισθητά ο όγκος των κόκ-κινων στεγαστικών δανείων. Σή-μερα, το 84,7% των αγοραπωλη-σιών πραγματοποιείται εξ ολο-κλήρου τοις μετρητοίς, δηλαδήστο 100% της αξίας του ακινήτου,με αποτέλεσμα η μεγαλύτερη με-ρίδα των νοικοκυριών να απο-κλείεται από τη δυνατότητα από-κτησης κατοικίας.

Εν τω μεταξύ, η επιβολή ΦΠΑ24% στις νεόδμητες κατασκευές(εξαιρουμένης της πρώτης κα-τοικίας) αποδεικνύεται ένας φό-ρος που αποδίδει πενιχρά έσοδα,ενώ παράλληλα λειτουργεί ως εμ-

πόδιο στην ανάκαμψη της οικο-δομικής δραστηριότητας. Σύμ-φωνα με τα στοιχεία από τις συ-ναλλαγές του δεύτερου εξαμήνου,ΦΠΑ κατεβλήθη σε μόλις 3% τωνπεριπτώσεων. Απαλλαγή πρώτηςκατοικίας εξασφάλισε το 18,6%των αγοραστών, ενώ φόρος με-ταβίβασης 3% πληρώθηκε στο64,7% των συναλλαγών. Σε κάθεπερίπτωση, όπως προκύπτει απότην έρευνα της ΕΠΠΑ, η ανάκαμ-

ψη στην αγορά ακινήτων έχειαρχίσει να φαίνεται όλο και πιοξεκάθαρα, καθώς κατά το προ-ηγούμενο εξάμηνο πωλήθηκανακριβότερα, μεγαλύτερα και νε-ότερης ηλικίας ακίνητα και μά-λιστα πολύ πιο γρήγορα.

Σύμφωνα με τα σχετικά στοι-χεία, το 63% των αγοραπωλησιώναφορούσε ακίνητα αξίας έως90.000 ευρώ, από 72,3% κατά τηνέρευνα του πρώτου εξαμήνουτου 2018, ενώ παράλληλα τα σπί-τια αξίας 91.000 – 180.000 αφο-ρούσαν το 23,3% των συναλλα-γών από 17,3%. Πιο περιζήτητααποδεικνύονται τα ακίνητα 76-95 τ.μ., το μερίδιο των οποίωνδιαμορφώθηκε σε 25,2%, έναντι23,4% των ακινήτων επιφάνειας46-75 τ.μ.

Παράλληλα, στο 32,4% των πω-λήσεων, τα ακίνητα βρίσκοντανστην αγορά λιγότερο από τρειςμήνες. Το αντίστοιχο ποσοστόκατά το πρώτο εξάμηνο ήταν μό-λις 12,3%. Εν ολίγοις, τριπλασιά-στηκε ο ρυθμός πώλησης κατοι-κιών. Πλέον, αλλαγές εντοπίζον-ται και σε ό,τι αφορά το προφίλτων αγοραστών, με ανοδική τάσηστις αγορές που γίνονται για τηνκάλυψη των αναγκών στέγασηςμιας οικογένειας (51,5% από47,4%) και πτώση στις αγορέςπου έγιναν με αποκλειστικό στόχοτην εκμετάλλευση του ακινήτουμέσω της εκμίσθωσής του (21,4%από 30%). Η ΕΠΠΑ αποδίδει τηντάση αυτή στο ότι έχει πλέον πε-ριοριστεί ο αριθμός των ευκαιριώνστην αγορά κατοικίας.

Πωλητής οι τράπεζες στο 30%των συναλλαγών ακινήτωνΤο 84,7% αγοράζει με μετρητά, σύμφωνα με την Ενωση Μεσιτών

<<<<<<

Το 63% των αγοραπω-λησιών αφορούσε ακίνητα αξίας έως90.000 ευρώ.

Με ρυθμό αύξησης 100% κατ’έτος κινείται η διαδικτυακή κοι-νότητα ανταλλαγής κατοικιώνστην Ελλάδα, η οποία ήδη αριθ-μεί 1.100 μέλη, εκ των οποίων440 έχουν ήδη προχωρήσει στηνκαταχώριση του ακινήτου τουςστην πλατφόρμα HomeExchan-ge, η οποία αποτελεί παγκοσμίωςτην πρώτη επιλογή για τη σχε-τική υπηρεσία. Οπως σημει-ώνουν στην «Κ» στελέχη τηςπλατφόρμας, η ζήτηση για φι-λοξενία στην Ελλάδα είναι πολ-λαπλάσια της υφιστάμενης προ-σφοράς, η οποία επί του παρόν-τος εστιάζει στο κέντρο της Αθή-νας και στην Κρήτη.

Συνολικά στην Ελλάδα, το2018 πραγματοποιήθηκαν αν-ταλλαγές κατοικιών μεταξύ 7.200μελών. Οσον αφορά τις χώρεςαπό τις οποίες έχει εκφραστείτο μεγαλύτερο ενδιαφέρον γιαχρήση των υπηρεσιών ανταλ-λαγής κατοικιών στην Ελλάδα,αυτές είναι η Γαλλία, οι ΗΠΑκαι η Ολλανδία. Με βάση ταστοιχεία της πλατφόρμας, το23% των επισκεπτών που βρέ-θηκαν στην Ελλάδα προήλθεαπό τη Γαλλία, ενώ ακολούθη-σαν με 16% οι χρήστες από τιςΗΠΑ και με 10% εκείνοι απότην Ολλανδία.

Οπως επισημαίνουν στελέχητης αγοράς ακινήτων, η Home-Exchange (αποτελεί τη μετεξέλιξητης GuesttoGuest) αποτελεί το«δεύτερο κύμα» της οικονομίαςδιαμοιρασμού, μετά την αρχήπου έγινε με εταιρείες, όπως ηAirbnb, όπου τελικά κυριάρχησετο μοντέλο της επιχειρηματικήςσυναλλαγής. Αντιθέτως, διαθέ-τοντας 400.000 κατοικίες σε 187χώρες, η πλατφόρμα HomeExch-ange εστιάζει στη δωρεάν ανταλ-λαγή κατοικιών/δωματίων μεταξύτων εγγεγραμμένων ιδιοκτητών,χωρίς δηλαδή την καταβολή αμοι-βής/ενοικίου στον ιδιοκτήτη,όπως γίνεται στην περίπτωσηάλλων σχετικών πλατφορμών.Αντιθέτως, τα μέλη της Home-Exchange μπορούν να επιλέγουντο ακίνητο της αρεσκείας τουςγια την πραγματοποίηση τωνδιακοπών τους ή τη διαμονήτους σε κάποια άλλη χώρα (δενυπάρχει κάποιος χρονικός πε-ριορισμός), χωρίς κόστος.

Μέχρι πρότινος, μοναδικήυποχρέωσή τους ήταν να δια-θέτουν αντίστοιχα το δικό τουςακίνητο, ανεξάρτητα από το πούβρίσκεται ή πόσο μεγάλη ή μικρόείναι. Ωστόσο, πλέον ούτε αυτόθα είναι προαπαιτούμενο, καθώςη HomeExchange περνάει στοεπόμενο στάδιο της ανάπτυξήςτης υπηρεσίας, με στόχο να «χτυ-πήσει» τον ανταγωνισμό και κυ-

ρίως να προσελκύσει τους αν-θρώπους νεαρής ηλικίας, πουταξιδεύουν συχνά και μέχρι σή-μερα έκαναν σχεδόν αποκλει-στικά χρήση ανταγωνιστικώνπλατφορμών, όπως η Airbnb.

Ειδικότερα, για να επιτευχθείο στόχος αύξησης στο 1 εκατ.χρήστες/μέλη έως το 2020, η Ho-meExchange θα επιτρέπει πλέοντη χρήση των υπηρεσιών τηςκαι από μέλη που δεν διαθέτουνκάποιο ακίνητο.

Ο ενδιαφερόμενος γίνεται μέ-λος της κοινότητας και φιλοξε-νείται στο σπίτι όπου θα γίνειδεκτός. Αυτό συνήθως αφοράτην παραχώρηση όλου του ακι-νήτου, ή έστω ένα μέρος αυτούκατόπιν συνεννόησης. Αντίστοι-χα, ο ιδιοκτήτης που θα κάνειαποδεκτό το αίτημα φιλοξενίας,θα εισπράξει έναν αριθμό πόν-των ανταμοιβής (κάτι αντίστοιχομε τα ταξιδιωτικά μίλια), τουςοποίους θα μπορεί στη συνέχειανα εξαργυρώσει ο ίδιος για όποι-ον προορισμό επιθυμεί. Με τοντρόπο αυτό εκτιμάται ότι θα ενι-σχυθεί ο αριθμός των διανυκτε-ρεύσεων παγκοσμίως, μεγεθύ-νοντας τη σημερινή κοινότητα.

Παράλληλα, αυτή η νέα έκδο-ση της HomeExchange είναι τοπρώτο πρόγραμμα με ενισχυμέναχαρακτηριστικά εγγύησης all-inclusive.

Συγκεκριμένα, πλέον, τα μέλητης υπηρεσίας μπορούν να επω-φεληθούν από πρόσθετη επα-λήθευση ταυτότητας, βελτιωμέ-νη υποστήριξη ακύρωσης, απο-ζημιώσεις ιδιοκτησίας που κα-λύπτονται μέχρι ένα εκατ. δο-λάρια και 24ωρη βοήθεια σε όλοτον κόσμο σε περίπτωση έκτα-κτης ανάγκης. Πρόκειται για ένανέο επίπεδο ασφάλειας και άνε-σης, το οποίο η εταιρεία εκτιμάπως θα επιτρέψει στην κοινότητανα ακμάσει και να αναπτυχθεί.

Αξίζει να σημειωθεί ότι σήμεραη HomeExchange αποτελεί τηνυπ’ αριθμόν ένα πλατφόρμα αν-ταλλαγής κατοικιών, καθώς προ-χώρησε σε σειρά εξαγορών αν-ταγωνιστικών εταιρειών το 2018,με αποτέλεσμα σήμερα το παγ-κόσμιο μερίδιο αγοράς της ναξεπερνά το 70%.

Ενα από τα πλεονεκτήματατης εν λόγω υπηρεσίας ανταλ-λαγής είναι ότι οι ιδιοκτήτες δενυποχρεούνται να δεσμεύσουντο ακίνητό τους σε αυτήν ότανπραγματοποιούν την εγγραφήτους. Αυτό σημαίνει ότι μπορούννα μένουν ή να μισθώνουν τοακίνητό τους (ακόμη και σε άλλεςπλατφόρμες, όπως η Airbnb) καιπαράλληλα να το διαθέτουν καιγια μια πιθανή ανταλλαγή.

Ν.Χ.Ρ.

Μεγαλώνει με ταχείςρυθμούς η αγορά ανταλλαγής κατοικιών στην Ελλάδα

Σταθεροποιητικές τάσεις ή έστωοριακή άνοδο προβλέπει για τηνπορεία των τιμών των κατοικιώνστην Ελλάδα την προσεχή διετίαο οίκος πιστοληπτικής αξιολόγη-σης Fitch Ratings.

Σύμφωνα με τη σχετική ανά-λυση, μπορεί τα θεμελιώδη μεγέθητης οικονομίας να καταγράφουνήπια ανάπτυξη, ωστόσο η αγοράακινήτων δεν αναμένεται να επω-φεληθεί όσο ίσως θα μπορούσε,εξαιτίας της περιορισμένης δυ-νατότητας του τραπεζικού συ-στήματος να χρηματοδοτήσει τηνανάπτυξη αυτή. Σημαντικός ανα-σταλτικός παράγοντας στην ανά-καμψη της αγοράς κατοικίας απο-τελεί και η υψηλή φορολόγησητων νεόδμητων κατοικιών, καθώςεπιβάλλεται ΦΠΑ 24% στην από-κτηση νέων ακινήτων (με οικο-δομική άδεια που έχει εκδοθεί με-τά την 1η/1/2006), εξαιρουμένηςτης πρώτης κατοικίας.

Εξαίρεση στα παραπάνω απο-

τελεί η αγορά του κέντρου τηςΑθήνας, όπου οι τιμές αυξήθηκανκατά 1,2% κατά το τρίτο τρίμηνοτου 2018 σε σχέση με την αντί-στοιχη περίοδο του προηγούμενουέτους. Η άνοδος αυτή έχει τρο-φοδοτηθεί από την αυξημένη κι-νητικότητα των ξένων επενδυτών,οι οποίοι προσελκύονται από τιςπολύ χαμηλές τιμές πώλησης καιτο πρόγραμμα χορήγησης αδειώνπαραμονής Golden Visa, για όσουςπολίτες εκτός Ε.Ε. δαπανήσουν

ποσά τουλάχιστον 250.000 ευρώ.Παράλληλα, οι ξένες επενδύσειςέχουν απογειώσει τις τιμές τωνενοικίων, εξωθώντας αρκετούςεγχώριους ενοικιαστές σε άλλεςπεριοχές της πρωτεύουσας, καθώςδεν μπορούν να ανταποκριθούνοικονομικά.

Η Fitch συμπληρώνει ότι ο με-γάλος όγκος των μη εξυπηρετού-μενων δανείων εξακολουθεί ναπεριορίζει τις τράπεζες και να στε-ρεί κεφάλαια από την πραγματικήοικονομία. Πάντως, εκτιμά ότι ταμη εξυπηρετούμενα ανοίγματα(NPEs) θα περιοριστούν μεσοπρό-θεσμα, χάρις σε νομοθετικές δι-ευκολύνσεις που αναμένονταιαπό την κυβέρνηση, αλλά καιστην προσπάθεια των τραπεζών,στο πλαίσιο της ανάγκης συμμόρ-φωσης με τους στόχους που έχουντεθεί στο πλαίσιο του ΕνιαίουΕποπτικού Μηχανισμού (SingleSupervisory Mechanism - SSM)της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τρά-

πεζας. Ως εκ τούτου, ο οίκος εκτιμάότι η αύξηση των χορηγήσεωννέων στεγαστικών δανείων θασυνεχίσει να υπολείπεται του –έστω και με αργούς ρυθμούς– βελ-τιούμενου μακροοικονομικού πε-ριβάλλοντος, παρά την ενισχυμένηρευστότητα των τεσσάρων συ-στημικών τραπεζών, οι οποίεςέχουν αποπληρώσει ή μειώσεισημαντικά τις οφειλές τους προςτον ELA, την έκτακτη βοήθειατης ΕΚΤ.

Πάντως, όσο τα εισοδήματατων νοικοκυριών συνεχίζουν νασυμπιέζονται και να συρρικνώ-νονται, τόσο η ζήτηση για νέαστεγαστικά δάνεια θα παραμένεισε χαμηλό επίπεδο. Είναι χαρα-κτηριστικό ότι κατά τη διάρκειατου πρώτου εξαμήνου του 2018,οι νέες χορηγήσεις στεγαστικώνδεν ξεπέρασαν τα 280 εκατ. ευ-ρώ, τάση η οποία θα συνεχιστείτόσο φέτος όσο και το 2020, κατάτη Fitch.

Σταθεροποίηση των τιμών κατοικιών την επόμενη διετία βλέπει ο οίκος Fitch

ΑΠΕ

<<<<<<

Εξαίρεση αποτελεί η αγορά του κέντρου της Αθήνας, όπου οι τιμές αυξήθηκανκατά 1,2% το τρίτοτρίμηνο του 2018.

Η αγορά ακινήτων δεν αναμένεται να επωφεληθεί όσο ίσως θα μπορούσε,εξαιτίας της περιορισμένης δυνατότητας του τραπεζικού συστήματος να χρη-ματοδοτήσει την ανάπτυξη αυτή, υποστηρίζει ο διεθνής οίκος.

ΖΩΗΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ • ΕΠΙΣΤΗΜΗ • ΤHΛΕΟΡΑΣΗ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η 2 0 Ι Α Ν Ο ΥΑ Ρ Ι Ο Υ 2 0 1 9

Της ΧΡΙΣΤΙΝΑΣ ΣΑΝΟΥΔΟΥ

«Ο άνθρακας και το πετρέλαιο υπάρ-χουν ακόμα σε αφθονία και στοιχί-ζουν ελάχιστα σε αρκετές περιοχέςτου κόσμου, κι έχουμε κάθε λόγονα πιστεύουμε ότι η βιομηχανία θακαταναλώνει και τα δύο για όσο και-ρό τη συμφέρει να το κάνει», έγρα-φαν οι New York Times το 1956, σεένα από τα πρώτα άρθρα για τη συσ-σώρευση αερίων θερμοκηπίου καιτον κίνδυνο της κλιματικής αλλαγής.

Στα τέλη της δεκαετίας του ’80,το ζήτημα είχε φθάσει πλέον σταπρωτοσέλιδα του παγκόσμιου Τύπουκαι το γεγονός αυτό, μαζί με τη σύ-σταση της Διακυβερνητικής Επι-τροπής για την Αλλαγή του Κλίματος,το 1988, αλλά και την επιτυχία τηςσυντονισμένης διεθνούς προσπά-θειας για την προστασία της στι-βάδας του όζοντος, δημιουργούσαντην εντύπωση πως το πρόβλημαεπρόκειτο να αντιμετωπιστεί στο

άμεσο μέλλον. Μόνο που, όπως πολύσωστά είχε προβλέψει το δημοσί-ευμα των Times, η αδυναμία τηςπαγκόσμιας βιομηχανίας για το πε-τρέλαιο αποδείχθηκε ιδιαίτερα αν-θεκτική στις πιέσεις και η πρόθεσητων κυβερνήσεων να προβούν στιςαπαραίτητες μεταρρυθμίσεις σεπολλές περιπτώσεις εξαντλείτο στηνυπογραφή μη δεσμευτικών συμφω-νιών. Σήμερα, το 85% των ενεργει-ακών αναγκών του πλανήτη εξακο-λουθεί να καλύπτεται από ορυκτάκαύσιμα, ενώ οι απόπειρες παρα-πλάνησης της κοινής γνώμης έχουναποδειχθεί σχεδόν εξίσου αποτε-λεσματικές με τις εκστρατείες ενη-μέρωσης, που διεξάγουν κρατικοίφορείς και περιβαλλοντικές οργα-νώσεις.

Στο μεταξύ, οι συνέπειες της κλι-ματικής αλλαγής έχουν εξελιχθείαπό αντικείμενο θεωρητικών ανα-λύσεων σε υπαρκτή απειλή για εκα-τομμύρια ανθρώπους ανά τον κόσμο,και η αναγκαιότητα προσαρμογήςστις νέες συνθήκες τείνει να επι-σκιάσει συζητήσεις σχετικά με την«αναχαίτιση» των αλλαγών. Αυτό

καταδεικνύουν αφενός η ίδρυσητης Παγκόσμιας Επιτροπής για τηνΠροσαρμογή, τον περασμένο Οκτώ-βριο, με επικεφαλής τον Μπιλ Γκέιτς,τον τέως γραμματέα των ΗνωμένωνΕθνών Μπαν Κι-Μουν και τη διευ-θύνουσα σύμβουλο της ΠαγκόσμιαςΤράπεζας, Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα,καθώς και η δέσμευση της Παγκό-σμιας Τράπεζας να προσφέρει 200εκατ. δολάρια για να στηρίξει τιςαναπτυσσόμενες χώρες που πλήτ-τονται από την κλιματική αλλαγή.

Οι ωκεανοίΦαίνεται όμως ότι και οι δυσοί-

ωνες προβλέψεις, που έφεραν τηνκλιματική αλλαγή στο προσκήνιοπριν από τρεις δεκαετίες, ήταν, στηνπραγματικότητα, υπερβολικά αι-σιόδοξες: Πριν από λίγες ημέρες, ηείδηση ότι οι ωκεανοί θερμαίνονταικατά 40% ταχύτερα από ό,τι υπο-λόγιζε η Διακυβερνητική Επιτροπήγια την Αλλαγή του Κλίματος (IPCC)έκανε τον γύρο του κόσμου. Εκτόςαπό την άνοδο της στάθμης της θά-λασσας, με ό,τι αυτό συνεπάγεταιγια τους παράκτιους οικισμούς, η

θέρμανση των ωκεανών έχει ωςαποτέλεσμα την αύξηση της ισχύοςτων κυμάτων, αναφέρουν ερευνητέςτου Ινστιτούτου Θαλάσσιων Επι-στημών του Πανεπιστημίου της Κα-λιφόρνια σε άρθρο που δημοσιεύ-θηκε την περασμένη εβδομάδα στοεπιστημονικό περιοδικό «NatureCommunications».

Τι πρόκειται να συμβεί αν η αν-θρωπότητα χάσει την τελευταία ευ-καιρία να αποφύγει τις σοβαρότερεςεπιπτώσεις της κλιματικής κρίσης,όπως το θέτει η IPCC στην πιο πρό-σφατη έκθεσή της; Ο καθηγητήςΑστροφυσικής Ανταμ Φρανκ ανα-πτύσσει τρία πιθανά σενάρια στοενδιαφέρον όσο και ανατριχιαστικότου βιβλίο με τίτλο «Light of theStars» (W. W. Norton & Company),το οποίο βασίζεται στα όσα γνωρί-ζουμε σχετικά με άλλους πλανήτεςτου ηλιακού μας συστήματος, καθώςκαι σε μαθηματικά μοντέλα.

Στο πρώτο σενάριο, ο πολιτισμόςενός πλανήτη, που θυμίζει τη Γη,καταφέρνει να προσαρμοστεί στιςραγδαίες κλιματικές αλλαγές, στα-ματά να πολλαπλασιάζεται με υπερ-

βολικά γρήγορους ρυθμούς και κα-τορθώνει να αποφύγει τις μεγάλεςαπώλειες. Στο δεύτερο, στο οποίοκατέληξαν τα περισσότερα μοντέλα,ο πληθυσμός μειώνεται κατά 70 %,αλλά κάποιοι επιβιώνουν, ενώ στοτρίτο η καταστροφή είναι ολοκλη-ρωτική. Σε ορισμένα από τα μον-τέλα, ακόμα και η στροφή σε έναπιο βιώσιμο μοντέλο ζωής δεν ισο-δυναμούσε με τη σωτηρία του εξω-γήινου πολιτισμού, απλώς παρέ-τεινε το τέλος.

Εξίσου δυστοπικά σενάρια απο-κτούν σάρκα και οστά στα βιβλίακαι στις ταινίες ενός καινούργιουυποείδους της επιστημονικής φαν-τασίας, της μυθοπλασίας που σχε-τίζεται με την κλιματική αλλαγή(climate fiction ή απλώς cli-fi). Σταπιο δημοφιλή παραδείγματα εντάσ-σονται η τριλογία «Το τέλος του κό-σμου» της Μάργκαρετ Ατγουντ (εκδ.Ψυχογιός), που εκτυλίσσεται στασυντρίμμια ενός κόσμου ρημαγμέ-νου από ακραία καιρικά φαινόμενακαι μία εργαστηριακά κατασκευα-σμένη πανδημία, αλλά και το υπο-ψήφιο για Μπούκερ μυθιστόρημα

του Ντέιβιντ Μίτσελ «Τα κοκάλιναρολόγια» (εκδ. Τόπος), που ολοκλη-ρώνεται το μετα-αποκαλυπτικό2043, όταν η κλιματική αλλαγή έχειβυθίσει τον κόσμο στο σκοτάδι καιη Ιρλανδία καταφέρνει να γλιτώσειτην τραγική μοίρα της υπόλοιπηςΕυρώπης χάρη σε μία συμφωνία μετους Κινέζους.

Αντικρουόμενες απόψειςΠίσω στον πραγματικό κόσμο, οι

νέες περιβαλλοντικές συνθήκες ισο-δυναμούν με πραγματικές οικονο-μικές, κοινωνικές και πολιτικές ανα-κατατάξεις, καθώς οι φτωχότερεςπεριοχές του κόσμου παραμένουνπιο ευάλωτες στις φυσικές κατα-στροφές, ενώ οι ισχυροί του πλανήτηεξακολουθούν να επωφελούνταιαπό τη χρήση ορυκτών καυσίμων.

Και μολονότι η τεχνοκρατική ελίτ«ποντάρει» στην επιστημονική πρό-οδο και την ανάπτυξη τεχνολογιών,που θα μας επιτρέψουν να ελέγξουμετο κλίμα και να προσαρμοστούμεστις αναπόφευκτες αλλαγές (ή, γιατίόχι, να καταφύγουμε σε πιο φιλό-ξενους πλανήτες), αρκετοί θεωρη-

τικοί προτάσσουν την αντίθετη άπο-ψη, σύμφωνα με την οποία η αν-θρωπότητα (ή ένα μεγάλο μέροςτης) είναι καταδικασμένη αν δενυιοθετήσουμε έναν πιο βιώσιμο τρό-πο ζωής. «Το οικονομικό μας σύ-στημα και το πλανητικό μας σύστη-μα βρίσκονται σε πόλεμο», γράφειη Ναόμι Κλάιν στο προκλητικό «Αυτόαλλάζει τα πάντα: Καπιταλισμόςεναντίον κλίματος» (εκδ. Λιβάνη),υποστηρίζοντας ότι στη ρίζα τουπροβλήματος δεν βρίσκεται ο άν-θρακας αλλά το επεκτατικό μοντέλοτου καπιταλισμού.

Παρότι ανήκει στο πιο «προνο-μιούχο» κομμάτι του κόσμου, η χώ-ρα μας είναι ιδιαίτερα ευάλωτη σταακραία καιρικά φαινόμενα, υπο-γραμμίζει η Εμμανουέλα Δούση,αναπληρώτρια καθηγήτρια Πανε-πιστημίου Αθηνών, στο περιεκτικόβιβλίο της «Κλιματική αλλαγή» (απότη σειρά «Μικρές Εισαγωγές» τωνεκδόσεων Παπαδόπουλος). Μέσα

στα επόμενα χρόνια αναμένεταινα αυξηθούν τόσο οι ημέρες καύ-σωνα και οι ξηρασίες όσο και οιακραίες βροχοπτώσεις, γεγονόςπου θα έχει ως αποτέλεσμα περισ-σότερες πυρκαγιές και πλημμυρικάεπεισόδια. Εντούτοις, «στη χώραμας τόσο η πολιτική όσο και η ακα-δημαϊκή συζήτηση για την κλιμα-τική αλλαγή είναι πολύ φτωχή»,υπογραμμίζει η συγγραφέας σεπρόσφατη συνέντευξή της.

Ανάλογες ελλείψεις υπάρχουνσε επίπεδο ουσιαστικής ενημέρω-σης, ενώ από τα δεκάδες αξιόλογαξενόγλωσσα βιβλία, που κυκλοφό-ρησαν τα τελευταία χρόνια και προ-σεγγίζουν το ζήτημα από περιβαλ-λοντική, κοινωνική ή οικονομικήσκοπιά, ελάχιστα έχουν μεταφρα-στεί στα ελληνικά. Επί του παρόν-τος, εθνική στρατηγική για τηνπροσαρμογή στις νέες συνθήκεςδεν υπάρχει, αν και στην ιστοσελίδατου υπουργείου Περιβάλλοντος καιΕνέργειας επισημαίνεται ότι «η κλι-ματική αλλαγή αποτελεί μία απότις θεμελιώδεις προτεραιότητεςτης κυβέρνησης».

Είναι στραβό το... κλίμαΗ περιβαλλοντική επιδείνωση δίνει τροφή σε ένα καινούργιο είδος σχετικής μυθοπλασίας, το climate fiction ή cli-fi

Από τη μία η ερημοποίηση, από την άλλη η υπερθέρμανση των ωκεανών που απειλεί ήδη παράκτιους οικισμούς. Πρόσφατες επιστημονικές αναλύσεις καιλογοτεχνικά έργα καταπιάνονται με το καυτό αυτό θέμα, κάνοντας εφιαλτικές «προβολές» στο μέλλον.

SHU

TTER

STO

CK

«Το τέλος του κόσμου»της Μάργκαρετ Ατγουντεκτυλίσσεται στα συν-τρίμμια ενός κόσμου ρη-μαγμένου από ακραίακαιρικά φαινόμενα.

Η χώρα μας είναι ευά-λωτη στα ακραία καιρικάφαινόμενα, υπογραμμίζειη Εμμανουέλα Δούσηστο βιβλίο της«Κλιματική αλλαγή».

2 l Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η Kυριακή 20 Ιανουαρίου 2019

Ε Β Δ Ο Μ Α Δ Α

Ε Π Ι Λ Ο Γ Ε Σ

Aτζέντα

Eπιμέλεια: ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΚΟΥΡΟΥΠΑΚΗΣ art@kathimerini.com.cy

kouroupakisa@kathimerini.com.cy

20.1.19-26.1.19

Ανεβαίνει στο Θέατρο Ριάλτο η παράσταση«Γράμμα σε ένα παιδί», σε σκηνοθεσία Μά-νου Πετούση, σε διασκευή Μάρως Μπουρ-δάκου σε μουσική Γιώργου Χριστιανάκη.Τον ρόλο ενσαρκώνει η Ζέτα Δούκα σε μιακατάδυση ψυχής, δίνει ρεσιτάλ ερμηνείας.Η παράσταση βασίζεται στη διασκευή τουβιβλίου «Γράμμα σε ένα παιδί που δεν γεν-νήθηκε ποτέ» της φεμινίστριας δημοσιο-γράφου και συντρόφου του ΑλέξανδρουΠαναγούλη, Οριάννα Φαλάτσι. Η συγγρα-φέας υπήρξε μια από τις πλέον προβεβλη-μένες και πολυδιαβασμένες φυσιογνωμίεςτης εποχής της, τόσο στη γενέτειρά της Ιτα-λία όσο και διεθνώς. Στην Ελλάδα ήταν γνω-στή από τη στενότατη σχέση της με τον πο-λιτικό και ποιητή Αλέξανδρο Παναγούληστον οποίον αφιέρωσε πολλά άρθρα και τοβιβλίο « Ένας Άντρας» (Un Uomo, 1979). Το«Γράμμα σε ένα Παιδί» Είναι ένας σπαρα-κτικός μονόλογος - ένα ημερολόγιο ή γράμ-μα - μιας μάνας προς το έμβρυο που φέρειστην κοιλιά της. Ένα κείμενο-φωτιά, ένα

εκρηκτικό ντοκουμέντο που συνταράσσειμε τον ωμό ρεαλισμό του, αλλά και σχολιά-ζει μοιραίως, όλα αυτά που συμβαίνουν καιστις μέρες μας. Παρασκευή, 25 Ιανουαρίου,

ώρα 8:30 μ.μ. Θέατρο Ριάλτο, ΑνδρέαΔρουσιώτη 19, πλατεία Ηρώων, Λεμεσός.Πληροφορίες τηλέφωνο 77777745,rialto@cytanet.com.cy

Το μυθιστόρημα του Βίκτωρος Ουγκώανεβαίνει σε ελεύθερη διασκευή τηςΈλιας Ιωαννίδου. Η ιστορία του μυθιστορή-ματος περιστρέφεται γύρω από τη ζωή τουΚουασιμόδου, του καμπούρη κωδωνο-κρούστη της εκκλησίας της Παναγίας τωνΠαρισίων. Επιθυμία του είναι να γίνει απο-δεκτός από την κοινωνία. Πρόκειται γιακείμενο προσιτό για τα παιδιά, αλλά και μίαφανταχτερή υπερπαραγωγή γεμάτη μου-σική, χορό και τραγούδι. Σενάριο /σκηνο-θεσία Έλια Ιωαννίδου, ρους ρόλους ερμη-νεύουν οι: Έλια Ιωαννίδου, Λουκάς Χάμα-τσος, Παναγιώτης Γρηγορίου, Ανδρέας Αν-τωνίου, Γιώργος Αντωνίου, Ραφέλα Γεωρ-γίου, Ροδούλα Ιωάννου, Μιχαέλα Λαού,Αδάμος Αναστασίου, Κωνσταντίνος Καρα-

πίττας και δεκαμελής χορευτική ομάδα.Παραστάσεις κάθε Σάββατο στις 3:00 μ.μ.και κάθε Κυριακή, δύο παραστάσεις στις11:00 και στις 3:00 μ.μ. Μέχρι την Κυριακή24 Φεβρουαρίου. Αίθουσα Μελίνα Μερ-κούρη, Πύλη Αμμοχώστου, λεωφόροςΑθηνάς, Λευκωσία. Πληροφορίες τηλέφω-νο 96602603, 22797650, culturalservi-ce@nicosiamunicipality.org.cy

ΠΑΡΟΥΣIΑΣΗ ΒΙΒΛIΟΥΤο βιβλίο του Λεωνίδα Γαλάζη: «Κεί-μενα, τρόποι, σημασίες. Θέματα λογο-τεχνίας» θα παρουσιαστεί στο πλαίσιοτης εκδήλωσης. Για το βιβλίο θα μιλή-σουν οι: Μαρίνα Ροδοσθένους – Μπα-λάφα, επίκουρη καθηγήτρια Νεοελλη-νικής Φιλολογίας, Κυριάκος Ιωάννου,διδάκτωρ Νεοελληνικής Φιλολογίαςκαι δρ Ιωσήφ Ιωσηφίδης, συγγραφέ-ας. Η εκδήλωση θα ολοκληρωθεί μεαντιφώνηση από τον συγγραφέα. Τε-τάρτη 23 Ιανουαρίου, ώρα 7:00 μ.μ.Ισόγειο των Πολιτιστικών Υπηρεσιώντου Υπ. Παιδείας και Πολιτισμού, λε-ωφ. Ιφιγενείας 27, Στρόβολος.

ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣΤης ΜΑΡΙΑΣ ΚΑΤΣΟΥΝΑΚΗ

Μια χαρακιά στον χρόνο

« Π οια όνειρα βγαίνουν αληθινά;» ανα-ρωτιέται ο πατέρας, στην ταινία

του βραβευμένου Τούρκου σκηνοθέτηΝουρί Μπιλγκέ Τσεϋλάν «Αγρια αχλαδιά».«Εζησα πολλά. Γνώρισα απίστευτους αν-θρώπους. Eχω ξεχάσει τα περισσότερα,εκτός από το πόσο ωραία ήταν. Ο άνθρωποςπρέπει να κοιτάζει μπροστά. Να αφήνεικαλές και κακές αναμνήσεις... να αναμει-γνύονται και να σβήνουν. Κάποιες πρέπεινα μείνουν. Και να κάνουν μια χαρακιάστον χρόνο». Γι’ αυτήν τη «χαρακιά στονχρόνο», εξάλλου, δεν πασχίζουν δημιουργοίκαι μη, καλλιτέχνες και μη, άνθρωποι σεώριμη ηλικία που κάνουν τον, αναπόφευ-κτο, απολογισμό ζωής; Οπως ο πατέραςτου νεαρού Σινάν, δάσκαλος στην τουρκικήεπαρχία, που τώρα ξοδεύει τα, ελάχιστα,χρήματά του στον τζόγο και τον υπόλοιποχρόνο σκάβει ένα πηγάδι στο χωράφι τουμε πείσμα· όλοι του λένε, οικογένεια καιφίλοι, ότι δεν πρόκειται να βρει νερό. (Μι-κρή παρένθεση για μια αξιοσημείωτη σύμ-πτωση: στο τελευταίο μυθιστόρημα τουΤούρκου συγγραφέα Ορχάν Παμούκ «Ηγυναίκα με τα κόκκινα μαλλιά», το άνοιγμαενός πηγαδιού έχει κεντρικό ρόλο στηνιστορία, μαζί με την πρωταγωνιστική θέσητης σχέσης πατέρα - γιου.)

Ο Σινάν, κεντρικός ήρωας της ταινίας,είναι ένας νεαρός που μόλις έχει τελειώσειτις σπουδές του (ως δάσκαλος κι αυτός)κι επιστρέφει, απρόθυμα, στο χωριό τουέχοντας γράψει το πρώτο του βιβλίο, πουελπίζει να εκδώσει.

Αναλογίζεται το μέλλον του –δίνει εξε-τάσεις για να διοριστεί αλλά δεν τα πάεικαλά–, συναντάει ανθρώπους, όπως τονδήμαρχο της πόλης και έναν εργολάβο,που πιστεύει ότι θα βοηθήσουν το πόνημάτου, με τίτλο «Αγρια αχλαδιά», να βρει τονδρόμο προς το τυπογραφείο.

Οπως λέει μια παλιά τουρκική παροιμία,μας θυμίζει ο Τσεϋλάν, «ό,τι κρατάει κρυμ-μένο ο πατέρας, αποκαλύπτεται στον γιο».Και συνοψίζει ο σκηνοθέτης: «Αυτή ηταινία προσπαθεί να αφηγηθεί την ιστορίαενός νεαρού που νιώθει ενοχές γιατί αι-σθάνεται διαφορετικός με έναν τρόπο τονοποίο ούτε ο ίδιος μπορεί να αποδεχθεί,σέρνεται πίσω από ένα πεπρωμένο πουδεν μπορεί να ασπαστεί, περιβάλλεταιαπό ένα πλούσιο μωσαϊκό ανθρώπων, τουςοποίους δεν αντιμετωπίζει ευνοϊκά χωρίςόμως να θέλει και να αδικήσει».

Οι αντιφάσεις και τα αδιέξοδα του Σινάνείναι ψυχικοί αντικατοπτρισμοί, αρχετυ-πικών σχεδόν σχέσεων και χαρακτήρων.Οσο κι αν ο Τσεϋλάν βλέπει μέσα από ταπρόσωπα τη χώρα του, εγκλωβισμένη στιςαντιθέσεις, την τουρκική επαρχία (τηνοποία αποτυπώνει εξαιρετικά φωτογραφικάστο σύνολο, σχεδόν, του έργου του), τηνασφυκτική μικροκλίμακα μιας τσεχωφικήςκαθημερινότητας. Η σχέση του Τσεϋλάνμε τον Τσέχωφ, εξάλλου, που υπέβοσκε,σχηματοποιήθηκε στην αμέσως προηγού-μενη «Χειμερία νάρκη» (2014), όπου οιδιαπλεκόμενες ιστορίες των ανθρώπωνεξακολουθούν, και μετά τις δραματικέςκορυφώσεις, να πέφτουν σιωπηλά όπωςοι νιφάδες του χιονιού. Το ίδιο συμβαίνεικαι στην «Αγρια αχλαδιά»· οι εντάσεις,όσο κρίσιμες και ισχυρές κι αν είναι, δια-ταράσσουν ελάχιστα, αν αναλογιστείκανείς τα μεγέθη του χρόνου, τη συνέχειατων κινήσεων, των συνηθειών, των δια-θέσεων.

Στην αρχή της ταινίας ο πατέρας, ενώσκάβει στο πηγάδι, υπό τα απορριπτικάβλέμματα του δικού του πατέρα, ομολογείστον γιο του: «Στέκεται από πάνω μουσαν τη δαμόκλειο σπάθη». Στην τελευταίασκηνή, όταν οι δυο τους, ο πατέρας και ογιος, κάθονται, για πρώτη ίσως φορά δίπλαδίπλα, και συζητούν, ομολογεί εκ νέου:«Ξέρεις, κάποιες φορές, βλέπω πράγματασε σένα, σε μένα και στον παππού. Καιμου θυμίζουν μια άγρια αχλαδιά. Δεν ξέρω.Είμαστε απροσάρμοστοι, μοναχικοί, δύ-σμορφοι. Καθένας μας έχει τη δική τουπροσωπικότητα. Αλλά πρέπει να το απο-δεχτούμε. (...) Ναι, η ανθρώπινη φύσηείναι γεμάτη παραδοξότητες».

Σε αυτήν τη μάχη παραδοξοτήτων υπάρ-χουν νικητές και ηττημένοι; «Η έγκαιρηοπισθοχώρηση είναι νίκη. Παρηγοριέμαιμ’ αυτή τη σκέψη», λέει ο πατέρας. Η ασί-γαστη αναμέτρηση του γιου με τον πατέρακάνει για πρώτη φορά ανακωχή.

Ο γιος ανακαλύπτει ότι ο πατέρας τουείναι ο μοναδικός, σε όλη την πόλη, καιστην οικογένειά του ακόμη, αναγνώστηςτου βιβλίου του. Εκδόθηκε μεν, παρέμεινεστα αζήτητα δε. Αιφνιδιάζεται που ο πα-τέρας του διάβασε την «Αγρια αχλαδιά»,και μάλιστα πάνω από μία φορά. Που συ-ναντήθηκαν τραβώντας μια κοινή «χαρακιάστον χρόνο».

Λ έτε με τη δημιουργία ΥφυπουργείουΠολιτισμού να έχουμε και Εθνική Στρα-

τηγική για τον Πολιτισμό; Όπως έγινε καιμε τη Ναυτιλία, με τον Τουρισμό, δηλαδή.Είδαμε ότι υπάρχει ανάγκη, οι προηγούμενοιφορείς έκλεισαν τον κύκλο τους, δεν μπο-ρούσαν να σηκώσουν στις πλάτες τους τιςαυξημένες ανάγκες, διοικητικές και άλλεςκαι αυτοί οι βασικοί τομείς της οικονομίαςμας έπρεπε να αυτονομηθούν και πέρασανσε νέα εποχή. Αλλιώς δουλειά δεν κάνουμε,δεν θα γίνει ντόρος για τον πολιτισμό. Ανμείνουμε όπως είμαστε, εμείς οι παροι-κούντες τους πολιτιστικούς χώρους θα τασυζητάμε, θα οργιζόμαστε, θα αναρωτιό-μαστε και στο τέλος θα επιστρέφουμε σταίδια και στα ίδια.

Αφορμή για όλα τα παραπάνω είναι οδιορισμός των μελών του Διοικητικού Συμ-βουλίου του ΘΟΚ. Ο τόπος είναι μικρός,αυτό, όμως, δεν είναι δικαιολογία για τίποτεπλέον, άξιοι και άριστοι υπάρχουν, αρκείκάποιος να τους ψάξει και να τους δώσειτην ευκαιρία. Η Πολιτεία οφείλει να δοκι-μάζει, ο Πρόεδρος, του οποίου είναι απο-κλειστική αρμοδιότητα ο διορισμός, θαπρέπει να δει σοβαρά τα του Πολιτισμού,μη θυμηθώ τώρα την παρουσία του σταΒραβεία του ΘΟΚ, τον Μάιο του 2018. Ποια

ακριβώς ήταν τα κριτήρια με τα οποία πρό-τεινε ο Πρόεδρος και απεδέχθησαν οιυπουργοί και το Υπουργικό; Υπάρχει σκε-πτικό; Αν υπάρχει πολύ θα ήθελα να τοδιαβάσω. Όχι για τίποτε άλλο, αλλά για νακαταλάβω και εγώ γιατί οι άνθρωποι πουδιορίστηκαν ή επαναδιορίστηκαν είναι οιπιο κατάλληλοι για να απαρτίζουν το Δι-οικητικό Συμβούλιο του ΘΟΚ. Εγώ, πάντως,θα ήθελα να δω νέους ανθρώπους με όραμα.Έχω μια απορία, του ειδικούς και τουςεξειδικευμένους, γιατί ποτέ δεν τους δια-λέγουμε; Πού είναι εκείνα τα πρόσωπαπου θα δώσουν στον Θεατρικό ΟργανισμόΚύπρου τη νέα πνοή που μπορούννα του δώσουν εξ επαγγέλματος ήαπό τις συναφείς σπουδές τους.Εξηγήστε μου, σας παρακαλώ,γιατί από τα νέα μέλη του Δ.Σ.απουσιάζουν ηθοποιοί, θεα-τρολόγοι, δραμα-τουργοί, καλλιτέ-χνες που ασχο-λούνται με τα θε-ατρικά δρώμενααυτού του τόπου,έστω και δημοσιογράφοιπου ασχολούνται επιστα-μένα με τη θεατρική κρι-

τική; Εκτός αν θέλουμε Δ.Σ. για το θεαθήναι,για να συνεδριάζουν πού και πού και νατους βλέπουμε στις πρεμιέρες. Θέλω κά-ποιος να μου εξηγήσει τι χρειάζονται όλοιαυτοί που ασχολούνται με τα οικονομικά,γιατί είναι αναγκαίοι οι δικηγόροι, οι άν-θρωποι του τουρισμού, και οι άλλες ειδι-κότητες/ιδιότητες που αναγράφονται στονκατάλογο; Απ’ ό,τι είδα η πιο σχετική ιδιό-τητα είναι η εκείνη του μουσικού, και ηπλέον σχετική με το αντικείμενο του θε-άτρου η Ανθή Ζαχαριάδου, της οποίας ηιδιότητα στον αναρτημένο κατάλογο είναι«Εκτελεστικός Διευθυντής Ασφαλιστικής

Εταιρείας», άρα όποιος δεν ξέρει…στην υγειά του. Για να εξηγού-

μαι, όμως, και να μηνπαρεξηγούμαι, δενέχω τίποτα με τα

πρόσωπα που διορί-στηκαν ή επαναδιορί-

στηκαν, αλλά ως πολίτηςθα ήθελα να ήξερα ότι στο

τιμόνι του Θεατρικού Ορ-γανισμού Κύπρου υπάρχουν

άνθρωποι του χώρου του θεάτρου.Που καταλαβαίνουν ως εκ της ιδιό-

τητός τους τι σημαίνει θέατρο το2019 και ποιες οι προκλήσεις του κυπριακού

θεάματος στο σανίδι; Εντάξει, όχι strictosensu, δεν λέω να έχει ο άλλος/η 28 πτυχίαθεατρολογίας και δραματουργίας και 5περγαμηνές στο θέατρο και στη δραμα-τολογία, αλλά, είπαμε, όχι και να είναιαπλώς τακτικός θεατής και επιτυχημένοςεπαγγελματίας οπουδήποτε. Τη νέα σύν-θεση του Δ.Σ. του ΘΟΚ, τέλος πάντων, δεντη λες και θεατρική. Αυτό το Δ.Σ. συγκρο-τήθηκε μάλιστα, σε μια περίοδο που απόπολλούς αναγνωρίζεται ότι στο θέατροεδώ και κάποια χρόνια γίνονται ωραίαπράγματα. Νέοι άνθρωποι δοκιμάζουν τιςικανότητές τους και δοκιμάζονται στο σα-νίδι, ομάδες θεατρικές δημιουργούνται,θεατρικές συμπράξεις και άλλα πολλά καιενδιαφέροντα γίνονται, συνεπώς και ταπροβλήματα μεγαλώνουν. Άρα χρειάζονταικαι άνθρωποι που τα παρακολουθούν πιοστενά, που μπορούν να είναι ευέλικτοι καιπρόθυμοι να διαθέσουν τις γνώσεις τουςγια τον χώρο με τρόπο δημιουργικό καιαποτελεσματικό.

Υγ. Για τη Συμφωνική Ορχήστρα τα πράγμα-τα είναι πιο απλά, έχει μουσικούς, συνθέτες,τέλος πάντων, κάπως διασκεδάζεται τοπράγμα. Εκείνος, όμως, το διακεκριμένος,ακούγεται κάπως, δεν ξέρω.

ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ | Του ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΚΟΥΡΟΥΠΑΚΗ

Υφυπουργείο Πολιτισμού εδώ και τώρα!

Ο πολυχώρος του Ζαάταρ στην ΠαλιάΠόλη της Λευκωσίας και ο θεσμός Jazzi-fied καλωσορίζουν για τους μήνες Ια-νουάριο και Φεβρουάριο τους «IoannisVafeas Trio». Το τρίο αποτελείται απότους Ιωάννη Βαφέα (ντραμς) τον Μιχά-λη Μεσσίο (κόντρα μπάσο) και τον Χρή-στο Γερολατσίτη (πιάνο). Θα παρουσιά-σουν, προσθέτοντας στην κυπριακή τζαζσκηνή, όχι μόνο γνωστά τζαζ κομμάτιααλλά και πρωτότυπες συνθέσεις. Ο Βα-φέας και ο Μεσσιος έχουν μακρά συ-νεργασία που χαρακτηρίζεται από εξαι-ρετική μουσικότητα και δημιουργικότη-τα. Η κοινή τους κατανόηση και σύνδεσητους επιτρέπει να αλληλεπιδρούν εύκο-λα και να φέρνουν τον ενθουσιασμότους στο ακροατήριό τους. Το τρίο αγκα-λιάζεται από τον μεγάλο ταλέντο και τηνενέργεια του Χρήστου Γερολατσίτη. Μέ-χρι το Σάββατο 9 Μαρτίου, ώρα 8:30μ.μ. Zaatar Food & Arts, Αισχύλου 61-63, Λευκωσία. Τηλέφωνο 22100785,

zaatarcons@gmail.comΤο μουσικόφιλο κοινό της Πάφου μπο-ρεί να απολαύσει το «Ioannis VafeasTrio» σε γνωστά τζαζ standards κομμά-τια αλλά και μέσω πρωτότυπων συνθέ-

σεων και στην Πάφο την Τετάρτη, 23 Ια-νουαρίου, ώρα 8 μ.μ. στο Τεχνόπολις20, λεωφόρος Νικολάου Νικολαΐδη 18,Πάφο. Τηλέφωνο 70002420,info@technopolis20.com

ΘΕΑΤΡΟ«Η Παναγία των Παρισίων» του Βίκτωρος Ουγκώ

ΘΕΑΤΡΟ

«Γράμμα σε ένα Παιδί» με τη Ζέτα Δούκα

ΜΟΥΣΙΚΗ

Τζαζ συναυλία με το Ioannis Vafeas Trio

ΠΑΡΑΣΤΑΣΗComedy Clubγια παιδιά

Το Comedy club για παιδιά, ηstand up comedy παράστασηγια παιδιά 6 έως 12 ετών, πουδημιούργησε ο Γιώργος Χατζη-παύλου, έρχεται για πρώτη φο-ρά στην Κύπρο. Πρόκειται γιαμια παράσταση διασκεδαστικήεξίσου για τα παιδιά που παρα-κολουθούν θέματα που αφο-ρούν στη ζωή τους, αλλά καιγια τους γονείς τους, που μπαί-νουν στην ψυχολογία των μι-κρών που θυμούνται πώς είναινα είσαι παιδί. Κυριακή 27 Ια-νουαρίου, ώρα 5.00 μ.μ. Αμφι-θέατρο «Νίκος Κ. Σιακόλας»,Σιακόλειο Εκπαιδευτικό ΚέντροΚλινικής Ιατρικής (ΣΕΚΚΙ), πα-λαιός Δρόμος Λευκωσίας - Λε-μεσού 215/6, Αγλατζιά, Λευκω-σία. Πληροφορίες /κρατήσεις,τηλέφωνο 22894356,www.ucy.ac.cy/alumni

ΕΚΘΕΣΗAshod Bayandour & Φίλοι«Η γλώσσα [αρμένικη] είναι η σπονδυλική μου στήλη και αυτά τα πρώτα[τέσσερα] γράμματα είναι τα τέσσερα άκρα στα οποία στηρίζεται.» Το Βι-βλιοπωλείο Moufflon διοργανώνει στην Γκαλερί Opus 39 πώληση έργων

τέχνης & νέων/σπάνιων βιβλίων σε διάφο-ρες γλώσσες που σχετίζονται με την αρμε-νική κληρονομιά εις μνήμη του AshodBayandour, ζωγράφου και συγγραφέα. Θαπαρουσιαστούν συνολικά έργα 17 Αρμέ-νιων καλλιτεχνών/συγγραφέων. Τα εγκαί-νια θα τελέσει ο Garo Keheyan, ιδρυτήςκαι διευθυντής του Pharos Arts Founda-tion, την Τετάρτη, 23 Ιανουαρίου, στις 7:30

μ.μ. Διάρκεια έκθεσης έως Σάββατο 9 Φεβρουαρίου. Γκαλερί Opus 39, Κί-μωνος 21, Στρόβολος, Λευκωσία. Ώρες λειτουργίας Δευτέρα 5:00-8:00μ.μ. Τρίτη-Παρασκευή 10:30-12:30 και 5:00-8:00 μ.μ. Σάββατο 10:30 -5:00 μ.μ. Πληροφορίες τηλέφωνο 22424983, mango2@cablenet.com.cy

Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η l 3Kυριακή 20 Ιανουαρίου 2019

Θ Ε Α Τ Ρ Ο

ΤΟ LOVE FM 100.7 ΚΕΡΔΙΖΕΙ ΤΟ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟΜΕΡΙΔΙΟ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΣ ΣΑΣ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΑ

ΠΑΓΚΥΠΡΙΑ ΜΟΥΣΙΚΑ ΡΑΔΙΟΦΩΝΑ

lovefm.com.cy

ΠΑΓΚΥΠΡΙΑ ΜΟΥΣΙΚΑ

· Το μερίδιο ακροματικότητας είναι ο συνδυασμός της ακροαματικότητας ενός ραδιοφωνικού σταθμού και της συνεχoύς διάρκειας που τον ακούν χωρίς διακοπή οι ακροατές του.· Σύμφωνα με την έρευνα ακροαματικότητας που διενήργησε η κοινοπραξία IMR – SYMMETRON – UNIVERSITY OF NICOSIA τη χρονική περίοδο από 1η Αυγούστου μέχρι 30 Νοεμβρίου 2018

7.3%

LOVEFM

6.2%6.0%

5.5%

4.6%

SFERAMIX FMANT1SUPER FM

Καθημερινά 07:00 - 10:00

LISTEN LIVEwww.mydeejay.com.cy

FEEL GOOD

Μια ευθύβολη και διαχρονική παράσταση Η ηθοποιός Ζέτα Δούκα υποδύεται την ηρωίδα της Οριάνας Φαλάτσι στον συγκλονιστικό μονόλογο «Γράμμα σε ένα παιδί»

Συνέντευξη στονΑΠΟΣΤΟΛΟ ΚΟΥΡΟΥΠΑΚΗ

Το «Γράμμα σε ένα παιδί» έρχεταιστο Θέατρο Ριάλτο και είναι διασκευήτου βιβλίου «Γράμμα σε ένα παιδίπου δεν γεννήθηκε ποτέ» της φεμι-νίστριας δημοσιογράφου ΟριάναΦαλάτσι. Η παράσταση που αγαπή-θηκε από το κοινό ανεβαίνει σε σκη-νοθεσία Μάνου Πετούση και τονρόλο της μητέρας και ακόμη οκτώέχει η ηθοποιός Ζέτα Δούκα και ηδιασκευή είναι της Μάρως Μπουρ-δάκου. Η Ζέτα Δούκα μίλησε στην«Κ» για την παράσταση και το πώςη ίδια ένιωσε τον ρόλο της γυναίκαςπου μίλησε με το αγέννητο παιδίτης, λέγοντας ότι την πρώτη φοράείχε αντικρίσει την ηρωίδα διαφο-ρετικά, την πρώτη φορά ένιωθε ότιοι αποφάσεις της ήταν απόρροια πε-ρισσότερο του περιβάλλοντός της,ενώ αυτή τη φορά αισθάνθηκε ότιήταν κυρία των αποφάσεών της. Τοέργο παραμένει επίκαιρο ακόμα καισήμερα, ίσως περισσότερο από ποτέ,αν και γράφτηκε το 1975, σημειώνειη κ. Δούκα.

–Ανεβάζετε για δεύτερη φοράτο «Γράμμα σε ένα παιδί», γιατί τοεπιχειρείτε ξανά;

–Είναι ένα πολύ σπουδαίο έργοαυτό. Πραγματικά μιλάει ευθύβολαστο μυαλό και στις καρδιές των αν-θρώπων και ο λόγος που το ανεβά-ζουμε και πάλι με τον Μάνο, εκτόςαπό τη διαχρονικότητα που έχει είναιεπειδή αρέσει πάρα πολύ στους θε-ατές. Έχει αγαπηθεί από τον κόσμο,έχει βραβευτεί και συνεχίζει αμείωτονα προκαλεί αυτά που θεωρώ ότιπρέπει να πυροδοτεί το θέατρο στουςθεατές.

–Τι το έκανε αγαπητό;–Είναι ένα έργο με πολλές συναι-

σθηματικές και λογικές διακυμάνσεις,σε αφορά στο μεγαλύτερο βαθμότου, αν όχι ολόκληρο, είναι ένα αλη-θινό έργο και βαθιά ανθρώπινο. Καιείναι σκηνοθετημένο και ερμηνευ-μένο, ας μου επιτρέψετε να πω, μετέτοιον τρόπο, φρέσκο και ζωηρό,που διατηρεί αμείωτο το ενδιαφέροντου θεατή χωρίς να καταλαβαίνειπώς περνάει η ώρα.

–Τι πραγματεύεται το έργο;–Το «Γράμμα σε ένα παιδί» γρά-

φτηκε το 1975 και για πολλούς θω-ρείται αυτοβιογραφικό της δημοσιο-γράφου και ακτιβίστριας ΟριάναςΦαλάτσι. Η παράσταση πραγματεύε-ται τη ζωή μιας δραστήριας γυναίκας,που είναι πολεμική ανταποκρίτρια,όπως ήταν άλλωστε και η ΟριάναΦαλάτσι. Αυτή η γυναίκα βρίσκεταιστην κατάσταση μιας ανεπιθύμητηςεγκυμοσύνης, από την ίδια και τοπεριβάλλον της, και πρέπει να πα-ραμείνει στο κρεβάτι, κάτι που ηηρωίδα το προσπαθεί, αλλά τελικάαποβάλει. Έχοντας αυτή τη συνθήκη,μιας δύσκολης εγκυμοσύνης η Φα-λάτσι, διά στόματος της ηρωίδας της

κάνει μία διαλογική συζήτηση με τοαγέννητο παιδί της καταγράφονταςκαι μεταφέροντας του οποιαδήποτεσκληρή πραγματικότητα υπάρχειστην κοινωνία, από τη στιγμή. Τουλέει ότι θα έρθει σε έναν κόσμο πουδεν υπάρχει αλληλεγγύη, ισότητα,δικαιοσύνη, λείπει η ουσιαστική αγά-πη, οι έννοιες της θρησκείας και τηςοικογένειας είναι δύο αμφιλεγόμενεςέννοιες με την έννοια του πώς βοη-θάνε έναν νέο άνθρωπο να ανθίσεικαι να αναπτύξει τα φτερά σου στονκόσμο. Δηλαδή για όλα όσα συζητάμεκαι μιλάμε, αλλά πού ελάχιστα εφαρ-μόζουμε.

–Άρα παραμένει επίκαιρο καισήμερα;

–Είναι πιο επίκαιρο από ποτέ, διότιπλέον βλέπουμε ότι υπάρχει πλήρηςκατάργηση του όποιου ανθρώπινουδικαιώματος στον κόσμο, στο όνοματης θρησκείας γίνονται εγκληματικέςοργανωμένες ενέργειες, έχουμε θύ-ματα εν καιρώ ειρήνης δίπλα στηνΑττική, χωρίς καμία εφαρμογή δι-καιοσύνης. Υπάρχουν εν ολίγοις όλααυτά που μας κάνουν να πιστεύουμεότι ο κόσμος δεν προχωράει μπροστά,αλλά πάει πίσω.

–Ποιους αφορά το έργο; Μάλλονδεν έχει να κάνει μόνο με τις γυ-ναίκες.

–Αφορά τους πάντες, άντρες, γυ-ναίκες, παιδιά, όσους ξέρουν καιέχουν καταλάβει, εκείνους που τώρα

μαθαίνουνε. Αφορά τους γονείς, αλλάκαι εκείνους που δεν έχουν γίνειακόμη. Είναι ένα έργο για όλους τουςανθρώπους.

–Νομίζετε ότι τίθενται ηθικά δι-λήμματα μέσω της παράστασης;

–Το θέατρο δεν βάζει τέτοια δι-λήμματα, αυτά τα θέτει η ίδια η αλή-θεια οπουδήποτε πράγματος. Το θέ-ατρο είναι ένα μέσο αλήθειας καιίσως εφαρμογής της. Να ταρακου-νήσει τις συνειδήσεις και τα μυαλάκαι να προκαλέσει κάτι στον θεατή.Να βγει διαφορετικός απ’ ό,τι μπήκε.Αυτός είναι ο σκοπός της τέχνης καιτου θεάτρου ειδικότερα, ως μιας εξω-στρεφούς μορφή τέχνης. Τώρα, επίτου ειδικότερου, αν θα πρέπει ναφέρεις στον κόσμο ένα παιδί, αυτόείναι μια προσωπική απόφαση πουθα σε ακολουθεί για όλη σου τη ζωή.Για να την πάρεις, λοιπόν, νομίζωότι πρέπει να τα έχεις εσύ καλά μετον εαυτό σου και όσο γίνεται να ξέ-ρεις τι θα πρέπει να κάνεις και ναδώσεις στο παιδί σου. Κάθε απόφασηζωής θα πρέπει να τυγχάνει επεξερ-γασίας, ούτως ή άλλως.

–Το φετινό ανέβασμα διαφέρειαπό το περασμένο;

–Ναι, έχει αλλάξει η συναισθημα-τική αφετηρία της ηρωίδας. Ως γυ-ναίκα που έχω γίνει μητέρα, έχει αλ-λάξει μέσα μου ο τρόπος που έβλεπατη γυναίκα που υποδύομαι να φέρειή να μη φέρει στην προκειμένη πε-ρίπτωση, ένα παιδί στον κόσμο. Θέλωνα πω με αυτό ότι η προηγούμενήμου ηρωίδα ήταν λίγο πιο έρμαιοτων καταστάσεων και των λόγωνπου ήταν εναντίον να κρατήσει τοπαιδί. Ουσιαστικά, το ότι το έχασε,επειδή δεν έκανε αυτά που έπρεπετο έβλεπα ως αποτέλεσμα πίεσηςτου περιβάλλοντός της πολύ περισ-

σότερο απ’ ό,τι στην ίδια. Η τωρινήμου ηρωίδα είναι κυρία των αποφά-σεών της, είναι κυρίαρχη των επι-λογών της. Το ότι δηλαδή δεν κατά-φερε να κάνει όσα έπρεπε για νακρατήσει το παιδί της ήταν μια από-φαση που πήρε η ίδια. Θέλοντας ναπω με αυτό ότι αν θα φέρει μια γυ-ναίκα το παιδί της στον κόσμο είναιδική και μόνο δική της υπόθεση.

–Σκηνοθετικά πώς το προσεγγί-σατε την παράσταση;

–Ο σκηνοθέτης έχει το πλάνο τουκαι το όραμά του. Αυτό που έκανε οΜάνος και ήταν πολύ συμβατό μεαυτό που ήθελα και εγώ. Και αυτόείναι να φτιάξουμε έναν μονόλογοπου να μην είναι βαρετός για τοκοινό. Ξέρετε, δεν μου αρέσει το θέ-ατρο το οποίο νιώθω ότι αρχίζει καιτελειώνει επάνω στη σκηνή, το βα-ριέμαι. Θέλω να με αφορά ως θεατή,να νιώθω ότι οι ηθοποιοί και οι υπό-λοιποι συντελεστές κάτι με εμέναμέσα, με αγκαλιάζουν ως θεατή.Υπάρχει δράση καθ’ όλη τη διάρκειατου έργου, δεν υπάρχει αφήγησηκαι έχουμε κάποια τρικ, αν μπορώνα τα πω έτσι, που αφυπνίζουν τονθεατή και τον κάνουν να μπει στηδιαδικασία να ακολουθεί περισσότεροαπό έναν ρόλους.

–Υποδύεστε λοιπόν και άλλουςρόλους, δεν είναι πολύ δύσκολοαυτό;

–Υποδύομαι όλα τα πρόσωπα τουπεριβάλλοντος της ηρωίδας, τα οποίαείναι οκτώ. Φυσικά και είναι δύσκολο,το θέατρο γενικότερα είναι δύσκολο,δεν υπάρχει εύκολος ρόλος στο θέ-ατρο, γιατί έτσι πρέπει να είναι.

«Γράμμα σε ένα παιδί», ΘέατροΡιάλτο, Λεμεσός, Παρασκευή 25 Ια-

νουαρίου με τη Ζέτα Δούκα.

«Στο έργο υπάρχουνακόμα και σήμερα όλααυτά που μας κάνουν ναπιστεύουμε ότι ο κόσμοςδεν προχωράει μπροστά,αλλά πάει πίσω».

Η προηγούμενή μου ηρωίδα ήταν λίγο πιο έρμαιο των καταστάσεων και τωνλόγων που ήταν εναντίον να κρατήσει το παιδί. Η τωρινή μου ηρωίδα είναι κυ-ρία των αποφάσεών της», λέει η Ζέτα Δούκα.

Kυριακή 20 Ιανουαρίου 2019

Φ Ω Τ Ο Γ Ρ Α Φ Ι Α

4 l Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η

Συνέντευξη στονΑΠΟΣΤΟΛΟ ΚΟΥΡΟΥΠΑΚΗ

Ο Ευγένιος Κίτσιος είναι 26 χρονώνκαι ήδη είναι ένας αναγνωρισμένοςφωτογράφος με πολλά διεθνή βρα-βεία. Το πεδίο φωτογραφικής δρά-σης του είναι η φύση και τα οικο-λογικά θέματα, για τα οποία τρέφειαπεριόριστη αγάπη και σεβασμό.Οι φωτογραφίες του αποτυπώνουντο μεγαλείο της φύσης και δείχνουντο απεριόριστο του περιβάλλοντος,«συλλαμβάνουν» την ελευθερίατων έμβιων όντων και δημιουργούνεικόνες και συνειρμούς στους θε-ατές. Με αφορμή την υπαίθρια έκ-θεση «Αbove & Beyond: the ele-gance of Mother Nature» στον εξω-τερικό χώρο του Ογκολογικού Κέν-τρου Τράπεζας Κύπρου, από τέλοςΝοεμβρίου 2018, συζητήσαμε μαζίτου για τη φωτογραφία και τουςστόχους αυτής της υπαίθριας έκ-θεσης. Μέσα από τις απαντήσειςτου Ευγένιου φαίνεται ξεκάθαραη αγάπη του για το είδος της φω-τογραφίας που έχει επιλέξει ναυπηρετήσει, αλλά και ο απέραντοςσεβασμός του στο περιβάλλον καιστη φύση.

Η ευγένεια του λόγου του φω-τογράφου αντικατοπτρίζεται στηδουλειά του. Αναζητεί απαντήσειςκαι επιδιώκει την πυροδότηση συ-ναισθημάτων, «συλλαμβάνει» στιγ-μές της φύσης, θέλοντας να δείξειτη μαγεία μιας εικόνας και το πώςαυτή μπορεί να απελευθερώσει καινα χαροποιήσει τον άνθρωπο. Ταεντυπωσιακά ενσταντανέ του Ευ-γένιου και ο απαλός τρόπος φωτο-γραφικής αποτύπωσης της φύσηςγίνονται, μεταξύ άλλων, και υπεν-θύμιση του τι η ανθρωπότητα πρέ-πει να διαφυλάξει ως κόρην οφθαλ-μού. Για να επιτύχουμε σεβασμόστο περιβάλλον και στα έμβια όνταθα πρέπει να υπάρχει παιδεία καιαυτή θα πρέπει να καλλιεργείταιαπό πολύ μικρή ηλικία, λέει ο Ευ-γένιος.

Όσο για την έκθεση στο Ογκο-λογικό Κέντρο σημειώνει: «Ελπίζω,επίσης, ότι οι ασθενείς στο νοσο-κομείο θα βιώσουν συναισθήματαχαράς και θαυμασμού, όταν θα βλέ-πουν τις φωτογραφίες μου, ας ανά-

ψουν αυτές ένα φως στους ανθρώ-πους που για τις μάχες που πα-λεύουν.»

–Πώς εκφράζεται η αλληλεγγύητου καλλιτέχνη Ευγένιου Κίτσι-ου με αυτή τη θεματική του TheWall Gallery;

–Η αποστολή τουThe Wall Gal-lery είναι να χρησιμοποιήσει τηντέχνη, θέλοντας να δημιουργήσειένα θεραπευτικό περιβάλλον γιατους ασθενείς που νοσηλεύονταιστο νοσοκομείο. Συμφωνώ απόλυταμε αυτή την προσέγγιση, ότι δη-λαδή η τέχνη μπορεί να το πετύχει.Είναι στόχος μου να πυροδοτηθείμία συναισθηματική «αντίδραση»,όταν κάποιος αντικρίζει τη δουλειάμου. Ελπίζω, επίσης, ότι οι ασθενείςστο νοσοκομείο θα βιώσουν συ-ναισθήματα χαράς και θαυμασμού,όταν θα βλέπουν τις φωτογραφίεςμου, ας ανάψουν αυτές ένα φωςστους ανθρώπους που για τις μάχεςπου παλεύουν.

–Έχεις διακριθεί με το βραβείοSony World PhotographyAwards 2017, είναι μία δέσμευ-ση για το μέλλον;

–Έχοντας λάβει αυτό το βραβείοαπό τα Sony World PhotographyAwards ήταν σίγουρα μία σημαν-τική επιτυχία για εμένα. Ήταν άλ-λωστε όνειρό μου να κερδίσω ένανδιεθνή διαγωνισμό με φωτογραφίαςαπό τη φύση. Και σκοπεύω να το

πετύχω ξανά και στο μέλλον!–Φωτογραφίζοντας τη φύσηκαι τα έμβια όντα της, υπήρξανστιγμές που εκνευρίστηκες ήστεναχωρήθηκες για την αν-θρώπινη επιπολαιότητα;

–Ναι, πολλές φορές. Για παρά-δειγμα, όταν φωτογραφίζω φυσικάτοπία ή την πανίδα σε κάποιο μέ-ρος, έχω παρατηρήσει ανθρώπουςπου απλώς βγάζουν μερικές σέλφιγια να μοιραστούν με άλλους στα

κοινωνικά τους δίκτυα και αμέσωςφεύγουν… χωρίς να έχουν ζήσειπλήρως τη μαγεία της στιγμής καιτην ομορφιά του τοπίου. Επίσης,με ενοχλεί όταν οι άνθρωποι δεί-χνουν να μη σέβονται τη φύση,αφήνοντας απορρίμματα για πα-ράδειγμα. Πιστεύω ακράδαντα ότιαν οι άνθρωποι αφεθούν ενόσωβρίσκονται στη φύση και για μιαστιγμή δεν σκεφτούν τίποτε άλλοπου συμβαίνει στη ζωή τους, θα

έφευγαν με πολλά και διαφορετικάθετικά συναισθήματα, όπως είναιη χαρά, η ηρεμία κτλ.

–Η κύρια θεματική σου είναι ηφύση, υπάρχει όμως και κάτιάλλο που θα σε ενδιέφερε ναφωτογραφήσεις;

–Προς το παρόν η φύση είναι τομοναδικό φωτογραφικό θέμα πουμε ενδιαφέρει.

–Τι σε τράβηξε σε αυτή τη θε-ματική;

–Η ομορφιά της και ο τρόποςπου το οικοσύστημα δουλεύει. Κάθεφυτό ή ζώο που είναι μέρος αυτούςτου συστήματος έχει να διαδρα-ματίσει τον δικό του ρόλο και αυτόνομίζω είναι εντυπωσιακό. Με εν-διαφέρει επίσης το πώς κάποια ζώααλληλεπιδρούν και το ποιες συμ-περιφορές αναπτύσσουν. Εννοείταιότι κάποια ζώα και φυτά έχουνόμορφα χαρακτηριστικά, ακόμακαι τα μικρότερα. Για παράδειγματα φτερά μιας μικροσκοπικής πε-ταλούδας μπορεί να έχουν τόσο

πανέμορφα σχέδια, που είναι από-λαυση να τα βλέπει κάποιος.

–Μια εικόνα χίλιες λέξεις, φαν-τάζομαι και εκατομμύρια συ-ναισθήματα; Αυτός δεν είναικαι ο στόχος σου;

–Οπωσδήποτε. Πάντοτε στοχεύωστο να πυροδοτήσω συναισθήματαστον θεατή της δουλειάς μου. Πι-στεύω ότι με αυτόν τον τρόπο με-ταφέρεται, κληρονομείται, αν θες,ένας δεσμός με τον φυσικό μας κό-σμο και κατ’ αυτόν τον τρόπο οιάνθρωποι ίσως δουν και νοιαστούνπερισσότερο για την ομορφιά τουπλανήτη μας.

–Ποια είναι η σχέση σου με τονχρόνο και τη φύση ως φωτο-γράφος;

–Όταν βρίσκομαι στη φύση, τοστοιχείο χρόνος μοιάζει να ξεθω-ριάζει. Στην εποχή που ζούμε εί-μαστε τόσο επικεντρωμένοι καθη-μερινά στον χρόνο. Πραγματικάπιστεύω ότι όσο βρίσκομαι μέσαστη φύση και τη γνωρίζω είναιένας υγιής και φυσικός τρόπος τασώματά μας, αλλά και το μυαλόμας, να χαλαρώσει και να επιστρέ-ψει στην «αλήθεια», στην πραγμα-τικότητα.

–Έχεις σκεφτεί αν θα ήθελεςνα κάνεις κάτι άλλο καλλιτεχνι-κά;

–Εκτός από τη φωτογραφία, έχωμεγάλο πάθος για το πιάνο και τησύνθεση δικών μου τραγουδιών.Μάλιστα, τώρα τελευταία σκέφτο-μαι να ηχογραφήσω και ένα άλμ-πουμ, ακόμα όμως το επεξεργάζο-μαι.

–Ιδανικά, τι θα ήθελες για τοφωτογραφικό σου μέλλον;

–Για να είμαι ειλικρινής, θα ήθελανα ευχαριστιέμαι φωτογραφίζονταςτη φύση και τα πλάσματά της. Ένααπό τα όνειρά μου, βέβαια, είναιόπως είπα και πριν να κερδίσω σεένα μεγάλο διεθνή διαγωνισμό.Φυσικά, ακόμη υπάρχουν πολλάείδη ζώων, αλλά και συγκεκριμένεςπεριοχές που θέλω να φωτογρα-φήσω. Πάντοτε, έχω έναν στόχονα κυνηγήσω.

Η φύση μπορεί να είναι ο καλύτερος γιατρόςΟ Ευγένιος Κίτσιος, ένας νεαρός φωτογράφος, θέλει με τη δουλειά του να πυροδοτεί συναισθήματα γαλήνης και χαράς

«Aurora Borealis»: Ο φακός του φωτογράφου «αιχμαλωτίζει» μια απίστευτη θέα να αντικατοπτρίζεται στην παγωμέ-νη λίμνη Jökuls rl n. Το Βόρειο Σέλας κατά τη διάρκεια μιας πολύ κρύας νύχτας στην Ισλανδία.

«Ιn flight»: Το ήρεμο ταξίδι μιας πολυπληθούς αγέλης τροπικών ψαριών που ταξιδεύει στον ωκεανό δημιουργεί στονφωτογράφο την αίσθηση ότι ο χρόνος κάνει μια παύση.

–Ποιο στοιχείο της φύσης στηνΚύπρο σου κινεί το ενδιαφέρονγια να το φωτογραφήσεις;

–Α! Αυτή είναι μία δύσκολη ερώ-τηση. Οπωσδήποτε αγαπώ τις ακτέςκαι τη θάλασσα της Πάφου. Όμως,είμαι μεγάλος λάτρης και του Τρο-όδους. Έχω την αίσθηση ότι καιοι δύο αυτές περιοχές είναι πολύγαλήνιες.

–Μπορούμε όλοι να γίνουμε φω-τογράφοι σήμερα και «εκθέτου-με» και στο instagram… ποιαείναι η άποψή σου;

–Αυτό είναι κάτι που πραγματικά

δεν μου αρέσει. Αισθάνομαι ότι τακοινωνικά δίκτυα αφαίρεσαν τηντέχνη από τη φωτογραφία. Μοιάζειόλα να γίνονται για τα like και τιςκοινοποιήσεις, και λιγότερο για τηντέχνη και τα συναισθήματα. Ανα-ρωτιέμαιπόσοιάνθρωποιστουςοποί-ουςαρέσειμιαφωτογραφία σε κάποιοκοινωνικό δίκτυο πραγματικά αφιε-ρώνουν χρόνο να τη «δουν» και νααφήσουν τα συναισθήματα να τουςκυριεύσουν. Επίσης, πολλοί από τους«μεγάλους» λογαριασμούς «κλέβουν»όμορφες φωτογραφίες από καλλιτέ-χνες και τις μοιράζονται μέσω τωνλογαριασμών τους, αυξάνοντας τους

δικούς τους ακόλουθους ολοένα καιπερισσότερο. Αρχίζουν να έχουντό-σους πολλούς ακόλουθους και ξεκι-νούν το παιχνίδι της διαφήμισηςπροϊόντων. Δενμουαρέσεικαθόλουότανκάποιοιχρησιμοποιούντηδου-λειά πραγματικών καλλιτεχνών γιανα κερδίζουν εκείνοι.

–Πιστεύεις ότι έχουμε αναπτύξειως κοινωνία τα σωστά περιβαλ-λοντικά αντανακλαστικά;

–Υπάρχει ακόμη τόση πολλή μό-λυνση, αλόγιστη εκμετάλλευση καικαταστροφή φυσικών οικότοπων.Βέβαια, υπάρχουν άνθρωποι που

προσπαθούν να πολεμήσουν εναν-τίον όλων αυτών των άσχημων κα-ταστάσεων. Η λύση, νομίζω, βρί-σκεται στην εκπαίδευση των αν-θρώπων από μικρή ηλικία. Πιστεύωότι αν καταφέρναμε να ενσωματώ-σουμε προγράμματα διδασκαλίαςεκτός των σχολικών τάξεων σταδημοτικά σχολεία και να φέρουμεπίσω στις τάξεις τη φύση, τα παιδιάθα ανέπτυσσαν την αγάπη για τηφύση σε νεαρή ηλικία, κάτι που θατα έκανε να σέβονται περισσότεροτο περιβάλλον, αλλά και να λαμβά-νουν υπεύθυνες περιβαλλοντικέςαποφάσεις σε μεγαλύτερη ηλικία.

Να ευαισθητοποιηθούν από νωρίς τα παιδιά

Τα έργα του Ευγένιου Kitsios, στον εξωτερικό χώρο του Ογκολογικού Κέντρουτης Τράπεζας Κύπρου στη Λευκωσία.

«The Wall Gallery»Η υπαίθρια έκθεση «The Wall Gallery» έχει ήδη μετατρέψει τον εξωτερι-κό χώρο του θεραπευτικού κέντρου σε μόνιμο εικαστικό χώρο με έργακαταξιωμένων Κυπρίων καλλιτεχνών και στοχεύει να ευαισθητοποιήσει τοκοινό για τον καρκίνο, δίνοντας χώρο στους εικαστικούς να εκφράσουν τηνκοινωνική τους αλληλεγγύη και να προσφέρουν ηθική στήριξη μέσω τηςτέχνης. Ο Ευγένιος Κίτσιος είναι ο δεύτερος καλλιτέχνης που συμμετέχεισε αυτή τη δράση. Το «The Wall Gallery» είναι το αποτέλεσμα έρευνας ηοποία διεξήχθη από τον μη κερδοσκοπικό οργανισμό ABR – AlternativeBrains Rule, με την ευγενή και διαχρονική στήριξη της Τράπεζας Κύπρου,ως απάντηση στην ανάγκη για βελτίωση της ποιότητας διαμονής των ασθε-νών του Ογκολογικού Κέντρου της Τράπεζας Κύπρου στη Λευκωσία.

Πραγματικά πιστεύω ότιόσο βρίσκομαι μέσα στηφύση και τη γνωρίζω είναιένας υγιής και φυσικόςτρόπος τα σώματά μας,αλλά και το μυαλό μας,να χαλαρώσει και να επι-στρέψει στην «αλήθεια»,στην πραγματικότητα.

«The mountain»: Το πραγματικό μεγαλείο της φύσης. Τα επιβλητικά σύννεφα που σχηματίζονται πάνω από το Ve-strahorn, το διασημότερο βουνό της Ισλανδίας.

Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η l 5Kυριακή 20 Ιανουαρίου 2019

Π Α Ρ Α Σ ΤΑ Σ Η

Συνέντευξη στονΑΠΟΣΤΟΛΟ ΚΟΥΡΟΥΠΑΚΗ

Το Comedy club για παιδιά, η Standup comedy παράσταση για παιδιά6 έως 12 ετών, που δημιούργησε οΓιώργος Χατζηπαύλου και έρχεταιγια πρώτη φορά στην Κύπρο. Πρό-κειται για μια παράσταση διασκε-δαστική εξίσου για τα παιδιά πουπαρακολουθούν θέματα που αφο-ρούν στη ζωή τους, αλλά και γιατους γονείς τους, που μπαίνουν στηνψυχολογία των μικρών που θυμούν-ται πώς είναι να είσαι παιδί. Ο ΓιώργοςΧατζηπαύλου μιλάει στην «Κ» γιατην παράσταση που έχει ετοιμάσειστο Σιακόλειο Κέντρο και για τηντέχνη του Stand up comedy, και ταόριά της. «Δεν πρέπει ποτέ να υπο-τιμήσεις τα παιδιά».

–Στην παράσταση να έλθουν μόνοπαιδιά; Είναι μια παιδική υπόθεση;

–Όχι, φυσικά. Η παράσταση είναιφτιαγμένη με τέτοιο τρόπο που νααφορά και ενήλικες. Έχουμε σκεφτείμία αναλογία όσον αφορά την προ-σέλευση, ένας γονιός και δύο ή τρίαπαιδιά. Είναι όμως η δομή της τέτοια,που αφορά μικρότερες ηλικίες, αλλάβέβαια και οι γονείς ή άλλοι συνοδοίθα την απολαύσουν εξίσου.–Αλλάζει η θεματολογία βέβαια,έτσι δεν είναι;

–Η θεματολογία είναι σαφώς δια-φορετική, η γλώσσα είναι πιο απλή,αλλά το επίπεδο του χιούμορ όχι.Θεωρώ ότι τα παιδιά και οι ενήλικεςσε πολλά σημεία συγκλίνουν χιου-μοριστικά, αλλά από την άλλη δενμπορώ να το συγκρίνω με την πα-ράσταση των ανηλίκων. Δεν μπαίνωσε αυτή τη διαδικασία γιατί ουσια-στικά έτσι θα καταργούσα την προ-σπάθεια και τη δουλειά. Δηλαδή οσκοπός είναι να γίνει μία παράσταση,που θα μπορούν να απολαύσουν οιγονείς με τα παιδιά τους και προςαυτή την κατεύθυνση δουλεύω. Πάν-τα μία παράσταση, είτε ενηλίκωνείτε ανηλίκων, είναι αυθύπαρκτη.Είναι εξίσου δύσκολο, και περίπλοκοκαι απαιτεί την ίδια διαδικασία μίαπαράσταση για ανήλικους. Δεν μπο-ρείς να υποτιμήσεις τα παιδιά. Μετάαπό τρία χρόνια που τρέχει η παρά-σταση «Comedy Club» για παιδιά!κατάλαβα τι σημαίνει να μη φτιάχνειςμια απλοϊκή παράσταση, με φτηνόχιούμορ, πας πολύ ειλικρινά να δη-μιουργήσεις μία παράσταση που θαεκπλήξει ευχάριστα τα παιδιά καιθα την απολαύσουν και οι γονείςτους.–Από πού προκύπτει η θεματολογίαμιας stand up κωμωδίας;

–Μου αρέσει να επιλέγω θέματαγια τα οποία θέλω να μιλήσω, ζητή-ματα που με απασχολούν. Προσπαθώ

να τα παρουσιάσω πιο αστεία. Ο κω-μικός είναι αυτός που κάνει τα πράγ-ματα αστεία, και όχι απλώς ο άν-θρωπος που αναφέρει αστεία γεγο-νότα. Εκεί είναι και η ομορφιά, άλ-λωστε, κάτι που φαινομενικά δενείναι αστείο, εσύ να το παρουσιάσειςως τέτοιο. Σε αυτό πλαίσιο, λοιπόν,η καθημερινότητα μού δίνει πάραπολλές αφορμές, αλλά πάντοτε φιλ-τράρονται αυτά τα γεγονότα – επειδήκαι η stand up κωμωδία είναι μιαπολύ προσωπική μορφή τέχνης,μέσα από τον εκάστοτε κωμικό. Πρέ-πει να φτιάξεις εσύ τα αστεία, παράνα περιμένεις αυτά να περάσουναπό μπροστά σου. Γι’ αυτό και ποτέδεν συμπαθούσα τη σάτιρα της επι-καιρότητας ή τα πολιτικά αστεία,γιατί έχουν μία ευκολία και ένα σύν-τομο κύκλο ζωής. –Μιας που μιλάμε για σάτιρα, υπάρ-χουν όρια στην κωμωδία;

–Για εμένα εξ ορισμού δεν υπάρ-χουν όρια στη σάτιρα, υπάρχουνόμως αισθητικά κριτήρια. Φυσικά,υπάρχουν και τα προσωπικά όρια,τα οποία θα τα θέσει ο ίδιος ο καλ-λιτέχνης. Στην κωμωδία για εμένατο όριο είναι να υπάρχει το γέλιο.Πολλές φορές για να μιλήσουμε γιαένα δύσκολο θέμα δεν πρέπει απλώςνα γίνει αναφορά στο περιστατικό,και να μείνεις απλώς στην αναφορά.Θα πρέπει να υπάρχει γέλιο, αφού

μιλάμε για κωμωδία, θα πρέπει ναφτάσουμε σε αυτό το αποτέλεσμα.Το γέλιο είναι μια αυθόρμητη εκδή-λωση, άρα ο στόχος του κωμικούέχει επιτευχθεί, ασχέτως αν μετάίσως διαφωνήσεις με τον κωμικό.Τα κριτήρια εν ολίγοις, για να επα-νέλθω είναι αισθητικά, να υπάρχειευγένεια, να μη θες να προσβάλλεις,και με αυτό το σκεπτικό δεν ανα-γνωρίζω κάποιο όριο, αρκεί να έχειςσκοπό να πετύχεις τον στόχο σου. –Ποια είναι η διαφορά μιας standup κωμωδίας και της αντίστοιχηςθεατρικής πράξης;

–Είναι δύο διαφορετικά πράγματα.Στην θεατρική κωμωδία υπάρχειένας ηθοποιός, ενώ στην stand upκωμωδία δεν υπάρχει αυτή η ιδιότητα

πάντοτε, σχεδόν καθόλου θα έλεγα.Ο stand up κωμικός γράφει τα κεί-μενά του, τα προβάρει είτε μόνοςτου είτε μπροστά σε κοινό, η παρά-σταση είναι ο ίδιος ο κωμικός, σκη-νοθετημένη από τον ίδιο, έχει όλοτο βάρος μόνος του. Παγκοσμίως οικωμικοί δεν είναι ηθοποιοί – υπάρ-χουν σαφώς οι περιπτώσεις – αλλάεξ ορισμού δεν είναι ηθοποιοί. Τοstand up είναι άλλωστε πολύ δύ-σκολο για να σε καθοδηγήσει έναςσκηνοθέτης ή να σου γράψει ένακείμενο. Η συγγραφή του είναι απα-ραίτητο να έχει γίνει από τον ίδιοτον κωμικό. Υπάκουει βέβαια σευποκριτικούς και αισθητικούς κα-νόνες, αλλά με μία υπερβολή είσαιο εαυτός σου λίγο μεγεθυμένος.

–Πώς πρόβαρει και πώς σκηνοθε-τείται ένας stand up κωμικός;

–Είναι μία διαδικασία απλή, απότη στιγμή που θα γράψεις ένα κεί-μενο που με την εμπειρία σου υπο-ψιάζεσαι ότι είναι λειτουργικό, υπάρ-χουν οι βραδιές δοκιμών, όπου δο-κιμάζεις το κείμενό σου μπροστάαπό κοινό. Για παράδειγμα, εγώ διορ-γανώνω βραδιές δοκιμών (Open micnights) για τη νέα μου παράστασηπου προετοιμάζω εδώ και ενάμισηχρόνο. Έπειτα, γίνονται τα work inprogress που σιγά-σιγά διαμορφώ-νουν την παράσταση. Δεν είναι μίαδιαδικασία, λοιπόν, που την κάνειςσπίτι σου, πρέπει να γίνει μπροστάσε θεατές. Μέσα από τη διαδικασίαπου σου περιέγραψα δημιουργείταιεν ολίγοις μια παράσταση. Δεν είναιότι κάθισα σπίτι μου και έμαθα τοκείμενο. Υπάρχουν και οι φορές πουμέσα από την παρουσίαση μιας πα-ράστασης αλλάζεις πράγματα, ταλες διαφορετικά. Ως κωμικός λει-τουργείς συνδυαστικά με το κοινόσου.

Comedy club για παιδιά, με τον Γιώρ-γο Χατζηπαύλου, Κυριακή 27 Ιανουα-ρίου, Αμφιθέατρο «Νίκος Κ. Σιακό-λας», Σιακόλειο Εκπαιδευτικό ΚέντροΚλινικής Ιατρικής (ΣΕΚΚΙ). Πληροφο-ρίες /κρατήσεις, τηλέφωνο22894356, www.ucy.ac.cy/alumni.

Πρέπει να φτιάξειςεσύ τα αστεία, όχιαπλώς να τα αφηγείσαιΟ Γιώργος Χατζηπαύλου μιλάει στην «Κ» για τη stand upπαράσταση για παιδιά που έρχεται για πρώτη φορά στην Κύπρο

Πάντα μία παράσταση,είτε ενηλίκων είτε ανηλί-κων, είναι αυθύπαρκτη.Είναι εξίσου δύσκολο, καιπερίπλοκο και απαιτεί τηνίδια διαδικασία μία παρά-σταση για ανήλικους.

Πρέπει να φτιάξεις εσύ τα αστεία, παρά να περιμένεις αυτά να περάσουν απόμπροστά σου. Γι’ αυτό και ποτέ δεν συμπαθούσα τη σάτιρα της επικαιρότηταςή τα πολιτικά αστεία, γιατί έχουν μία ευκολία και ένα σύντομο κύκλο ζωής, λέ-ει ο Γιώργος Χατζηπαύλος.

6 l Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η Kυριακή 20 Ιανουαρίου 2019

Μ Α Τ Ι Ε Σ

ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝΜικροκύματα,99+1 μικρο-διηγήματασελ. 189

ένει κανείς άφωνος από τομέγεθος της ακρισίας. Το δι-

οικητικό συμβούλιο της ΕταιρείαςΣυγγραφέων κάλεσε τα μέλη τουσωματείου να συμμετάσχουν μεανέκδοτο κείμενο μυθοπλασίας550 λέξεων σε μιαν ανθολογία μι-κρο-διηγήματος. Δημιουργήθηκεέτσι ένας τόμος εκατό διηγημάτωνγραμμένων από μέλη του κορυφαί-ου σωματείου των Ελλήνων δημι-ουργών – ο οποίος όμως εμφανίζειαξιοθρήνητη εικόνα, καθώς λίγααναλογικά κείμενα καλύπτουν τιςπροδιαγραφές ενός καλού διηγή-ματος. (Δεν γνωρίζω την ποιότητατων προγενέστερων ανθολογιώντης Εταιρείας «Τόποι της λογοτε-χνίας», 2015 και «Τα πάθη της λο-γοτεχνίας», 2016 εκδ. Καστανιώτη,καθώς και τα περυσινά «Ξαφνικάπαραμύθια» που, όπως τα φετινά«Μικροκύματα», κυκλοφόρησανμαζί με την Εφημερίδα των Συν-τακτών.)

Ου παντός πλειν ες Κόρινθον.Πάνω από το ένα τέταρτο των με-λών της Εταιρείας ανταποκρίθηκεστο κάλεσμα του διοικητικού συμ-βουλίου θεωρώντας προφανώς πωςτο διήγημα –και μάλιστα το μικρό

διήγημα– αποτελεί είδος που βρί-σκεται εντός των συγγραφικών δυ-νατοτήτων τους. Ανάμεσα στουςσκοπούς της Εταιρείας Συγγραφέωνσυγκαταλέγεται, εκτός από το ναυπερασπίζεται την ελευθερία τηςέκφρασης, να υποστηρίζει τα επαγ-γελματικά συμ-φέροντα των με-λών της και νασυνεργάζεται μετα αντίστοιχα ξέ-να σωματεία, καιτο να διοργανώ-νει πολιτιστικέςεκδηλώσεις, συ-ναντήσεις, σεμι-νάρια και ημερί-δες. Η δημιουρ-γία μιας ανθολο-γίας ανήκει επο-μένως στις αρμο-διότητές της. Μέ-σα όμως από ποι-ες διαδικασίες; Ηπρακτική του«call for papers»η οποία ίσχυσεόπως δηλώνεται και στην προκει-μένη περίπτωση, αναγκαστικά συ-νοδεύεται από κάποιον υπεύθυνο,ο οποίος κρίνει ποιοι από τους προ-θυμοποιούμενους να συμμετάσχουνκαλύπτουν τα κριτήρια ποιότηταςτης διοργάνωσης. Ο υπεύθυνοςμπορεί να διοριστεί από το διοικη-

τικό συμβούλιο, σε καμιά περίπτω-ση όμως δεν είναι το ίδιο το διοι-κητικό συμβούλιο απέναντι στοοποίο όλα τα μέλη του σωματείουείναι εξ ορισμού ισότιμα. Καθώςστον τόμο δεν αναγράφεται υπεύ-θυνος επιμελητής της έκδοσης, εί-

ναι προφανέςπως δεν έγινεεπιλογή παράαπλή συγκέν-τρωση κειμένων.Αυτό άλλωστεπροκύπτει καιαπό το προεισα-γωγικό ευχαρι-στήριο του προ-έδρου της Εται-ρείας, ΓιώργουΧουλιάρα.

Την προχειρό-τητα σύνταξηςτων «Μικροκυμά-των» μαρτυρείκαι η «Εισαγωγή»του μέλους τουΔ.Σ. Ηρώς Νικο-πούλου. «Τις δε-

καετίες που ακολούθησαν τον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο», μάς εξηγεί,«παρατηρήθηκε μια αναζωπύρωσητου διηγήματος, που ως προς τομυθιστόρημα εθεωρείτο μέχρι τότελογοτεχνία ήσσονος σημασίας».Πότε ακριβώς και από ποιους εθε-ωρείτο το διήγημα ήσσονος σημα-

σίας σε σχέση με το μυθιστόρημαπριν από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο;Στην περίοδο που είδαν το φως ταδιηγήματα του Τσέχοφ, του Μο-πασάν, του Χένρι Τζέιμς, του Τζόις,του Κόνραντ, της Μάνσφιλντ, τουΡοΐδη, του Παπαδιαμάντη ή τουΘεοτόκη; «Φυσικά, το μικρό κεί-μενο», συνεχίζει η κ. Νικοπούλου,«υπήρχε από την αρχαιότητα, άλ-λοτε ως μύθος, άλλοτε ως απόφθεγ-μα ή ως γνωμικό, άλλοτε ως ανεκ-δοτολογική ιστορία εγκιβωτισμένησε μεγάλες αφηγήσεις – όπως στονΗρόδοτο, ωστόσο χωρίς αυτεπί-γνωση και σχετική προθετικότητα».Τύχη βουνό επομένως για το μικρόκείμενο, που ύστερα από αιώνεςανεπίγνωστης παρουσίας κατόρ-θωσε να αποκτήσει σημασία μετάτον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Οσο γιατον παιγνιώδη(;) τίτλο «Μικροκύ-ματα», βρίσκεται ασφαλώς σε αναν-τιστοιχία με όσα κείμενα, ασχέτωςμεγέθους, διαθέτουν θεματικές γύ-ρω από νοσοκομεία, λευχαιμίες,σεισμούς, πανούκλες, ροές προ-σφύγων και πνιγμούς παιδιών. Μέ-σα σε τέτοια συμφραζόμενα, διη-γήματα έμπειρων συγγραφέωνόπως ο Τάσος Καλούτσας, ο Γερά-σιμος Δενδρινός, η Κατερίνα Ηλιο-πούλου, η Σοφία Νικολαΐδου, ο Κώ-στας Μαυρουδής, ο Γιώργος Σκαμ-παρδώνης ή ο Μάκης Τσίτας, μοι-άζουν μάλλον ορφανά.

Μ

Εορταστικό τριήμερο στην Εδεσσα α Βοδενά θα χαθούν κι εσύ

δυστυχώς θα υπάρχεις». Φυ-σικά συνέβη το αντίθετο από αυτόπου προέβλεψε σε ένα παλιό τουκείμενο ο πρόσφατα εκλιπών Μάρ-κος Μέσκος, αναρωτιέμαι όμως,στ’ αλήθεια χάνεται ένας ποιητήςή τελικά διασώζεται το εκτόπισματης ψυχής του μέσα στη γλώσσα,η μοναδικότητα της σιωπής τουπριν ο ήχος γίνει λέξεις, πριν οι λέ-ξεις γίνουν στίχος, προπάντων «τοποίημα ακίνητο αίμα»;

Μου είναι δύσκολο να μιλήσωγια τον Μάρκο Μέσκο, όπως τονγνώρισα στην Αθήνα το 1981, –νομίζω στις εκδόσεις Υψιλον– ήνα επανασυστήσω ως ανάμνησητο αρχικό αισθητικό σοκ που ένιω-σα όταν πρωτοάκουσα ν’ απαγ-γέλλουν στίχους του στον «Μου-σικό Αύγουστο», του Μάνου Χα-τζιδάκι. Από εκεί και το πρώτο βι-βλίο του που απέκτησα, με τοωραίο εξώφυλλο του Γιάννη Τσα-ρούχη και την τυπογραφική επι-μέλεια του αείμνηστου εκδότη Θα-νάση Χαρμάνη.

Περισσότερες λεπτομέρειες συγ-κρατώ από τον χειμώνα του 1998στην Εδεσσα, όπου βρέθηκα έπειτααπό πρόσκλησή του, ομιλητής στηλογοτεχνική ημερίδα που διοργά-νωσε προς τιμήν του φίλου καισυνοδοιπόρου του Γιώργη Παυ-λόπουλου.

Την επομένη της εκδήλωσης, οποιητής επέμενε να μας ξεναγήσειστο Μαύρο Δάσος, της ορεινής γε-νέθλιας γης. Θυμάμαι περπατούσαμεστη δημοσιά, το χιόνι πυκνό στιςκορυφές, πιο χαμηλά «χρώματα τηςκαρυδιάς, οι ώχρες, τα λαδιά…».Προπορεύονταν ο Γιώργης Παυλό-πουλος και ο Μάρκος, ακολουθού-σαμε οι νεότεροι της συντροφιάς,ο επίσης Εδεσσαίος ποιητής Β.Παππάς, ο δοκιμιογράφος Ηλ. Κα-φάογλου και εγώ. Προσπάθησα ναακούσω τι συζητούσαν οι πρεσβύ-τεροι, κάποιο λογοτεχνικό ανέκδοτον’ αρπάξει τ’ αυτί μου. Λογάριαζαχωρίς το χάσμα του χρόνου. Γιαέθιμα ταφής μιλούσαν όλη την ώρακαι οι δύο! Κάποια στιγμή ρώτησεο Μέσκος τον Παυλόπουλο αν έχεικανονίσει πού θα τον θάψουν καιπώς. Δεν θυμάμαι τι απάντησε οδεύτερος, όμως ο Μάρκος, σαν έτοι-μος από καιρό, αίφνης σήκωσε τοχέρι του και με μια θεατρική κίνηση,φώναξε «Να, πάνω από δω Γιώργη...μέσα στα δένδρα, εκεί θα ήθελα».Και τον φαντάστηκα δένδρο πουστέκεται ακόμη ορθό, ενώ δίπλα

του τροχίζουν ήδη τα τσεκούριατους οι ξυλοκόποι. Υστερα, καθώςέμεινε για ώρα αμίλητος, άρχισανα συνειδητοποιώ ότι ολόκληροτο ποιητικό του έργο δεν ήταν μιααυθαίρετη κατασκευή με τα χρώ-ματα του τόπου του, όπως εσφαλ-μένα το είχα κρίνει σε κάποια νε-ανική μου βιβλιοκριτική, αλλά τοέργο ήταν ο ίδιος ο τόπος, ατόφιοκομμάτι του, μυστική προέκτασήτου στον χώρο και στον χρόνο τηςποίησης. Αυτό που εκόμισε στην

τέχνη, καθ’ υπερβολή ίσως, μα τόσοεμφανές, χώμα της μικρής πατρίδαςκι από πάνω το θαλερό εποικοδό-μημα – κατά σειράν εμφάνισης:«ξερό χορτάρι, λουλούδια προσκυ-νημένα, πικροπαπαρούνες, χρυσάκλωνιά της μηλιάς, της ροδακινιάς,της αγριοδαμασκηνιάς, μικροπούλιαένα σωρό, κατάμαυρα κοτσύφια,το ποτάμι κάτεργο νερό, το που-κάμισο του φιδιού, η σπορά τουανέμου, το ασημένιο χαλί του φθι-νοπώρου, οι τρυφεροί λύκοι, ταισόβια κυπαρίσσια». Μια πανηγυ-ρική συνάθροιση της χλωρίδας καιτης πανίδας, όπως την καταγράφεισχολαστικά, για να δοξάσει τη ζωήπου μας δόθηκε, «και με φως καιμε θάνατον ακαταπαύστως».

Και κάτω από αυτή την ανθηρήεπιφάνεια, ο υπόγειος κόσμος πουελέγχει τη συνείδησή μας, που μαςγεμίζει ενοχές και λύπη, τα ανώνυμαθύματα της εμφύλιας σύγκρουσης,που μπρούμυτα παραχωμένα τουςλιώνει το νωπό χώμα. Κάτω απότην οργιώδη βλάστηση, «ο νεκρόςστάχτη μ’ όνομα ξένο στον σταυρό,το όρυγμα-ομαδικός τάφος, τα κτε-ρίσματα των σκοτωμένων, οι τριγ-μοί των οστών». Ενα διαρκές προ-

σκλητήριο των αφανών ηρώων.Στα λιγοστά πεζογραφικά έργα

του στάθηκε πιο... πεζός. Ολιγοσέ-λιδες ιστορίες, πυκνός λόγος, κοφτέςπροτάσεις, που ανασύρουν μνήμεςαπό τη μεταπολεμική Αθήνα καιΘεσσαλονίκη. Σκηνές επαγγελμα-τικού μόχθου και αγωνίας για τονεπιούσιο, όπου το αυτοβιογραφικόστοιχείο «πυκνώνει» την αφήγηση.

Γράφτηκαν και ακούστηκαν πολ-λά για τον Μάρκο Μέσκο μετά τηναποδημία του. Πρωτίστως στο Δια-δίκτυο είδαν το φως της δημοσιό-τητας έωλοι επιθετικοί χαρακτη-ρισμοί απ’ όλους όσοι επιμένουννα χρησιμοποιούν το έργο και τονβίο εμβληματικών δημιουργών, ωςεπιβεβαίωση των πολιτικών τουςπροταγμάτων. Προθέσεις υποβι-βασμού, αφελείς προσπάθειες όψι-μων θαυμαστών να φέρουν στην«προκρούστεια κλίνη» το ποιητικόσώμα, να κόψουν ό,τι δεν τους βο-λεύει ή δεν συμμερίζονται.

Κρατώ επίλογο τα λόγια του απότην τελευταία μας συνάντηση, στις23 Μαρτίου 2012: «Οσοι μ’ απαξίω-σαν, να γνωρίζουν πως από τα γρα-πτά μου θα μάθουν Ελληνικά ταπαιδιά τους».

«Τ Η Ελένη Γερουλάνου γεννήθηκεστην Αθήνα. Αποφοίτησε από τηΣχολή Νηπιαγωγών Αθηνών καισυνέχισε τις σπουδές της στο BUWheelock College of Education &Human Development στη Βοστώνη,όπου ειδικεύθηκε σε προγράμματαμουσείων για παιδιά. Το 1986 προ-σελήφθη στη Σχολή Μωραΐτη ωςυπεύθυνη του προγράμματος Μου-σειακής Αγωγής των παιδιών τουΝηπιαγωγείου, του οποίου τη δι-εύθυνση ανέλαβε το 2000. Το νέοπαραμύθι της, «Ενας αρκούδος μιαφορά», κυκλοφορεί από τις εκδό-σεις Πατάκη, σε συνεργασία με τοΜουσείο Μπενάκη.

Ποια βιβλία έχετε αυτόν τον καιρόπλάι στο κρεβάτι σας;Αυτές τις ημέρες διαβάζω το «Ψη-λοκάραβοι» της Γεωργίας Γαλανο-πούλου από τις εκδόσεις Πατάκηκαι τον «Παβ, ο φάλτσος τζίτζικας»του Φώτη Δούσου από τη ΜικρήΣελήνη.

Ποιος ήρωας/ηρωίδα λογοτεχνίαςθα θέλατε να είστε και γιατί;Ο «Ραφτάκος των λέξεων» από τοπαραμύθι του Αντώνη Παπαθεο-δούλου σε εικονογράφηση της Ιρι-δας Σαμαρτζή από τις εκδόσεις Με-ταίχμιο. Ετσι θα μπορούσα να ράβωπροσεχτικά τις κατάλληλες λέξειςγια να είναι όλοι οι άνθρωποι χα-ρούμενοι και ευτυχισμένοι με απλάπράγματα. Γιατί, όπως λέει και οΡαφτάκος, οι λέξεις τυλίγουν τρυ-φερά τους ανθρώπους, άλλοτε ζε-σταίνοντας, άλλοτε δροσίζοντας,πάνω απ’ όλα παρηγορώντας, συν-τροφεύοντας, απαλύνοντας λύπεςκαι θεραπεύοντας πληγές.

Διοργανώνετε ένα δείπνο. Ποιουςσυγγραφείς καλείτε, ζώντες καιτεθνεώτες;Τη Μαρία Πόποβα και όλους τουςσυγγραφείς και εικονογράφουςτου βιβλίου «The Velocity ofBeing: Letters to A Young Reader»(Enchanted Lion Books) για ναμοιραστούμε την αγάπη μας για ταπαιδιά και τα βιβλία, για τις χαρέςπου σου δίνει το διάβασμα, αλλάκαι πώς συγκεκριμένα ανα-γνώσματα μας καθορίζουνκαι βοηθούν να διαμορ-φώσουμε τον χαρακτή-ρα μας.

Ποιο ήταν το πιο ενδιαφέρον στοι-χείο που μάθατε πρόσφατα χάρηστην ανάγνωση ενός βιβλίου;Η αγάπη και η αφοσίωση του τε-λευταίου μοναχού της Ιεράς Μονήςστο νησί των Στροφάδων από τοπρόσφατο βιβλίο του Ρόμπερτ Μα-κέιμπ και της Κατερίνας Λυμπερο-πούλου.

Ποιο κλασικό βιβλίο διαβάσατε πρό-σφατα πρώτη φορά;Τον τρίτο τόμο των ποιημάτων τουΝικηφόρου Βρεττάκου.

Και ποιο είναι το βιβλίο που έχετεδιαβάσει τις περισσότερες φορές;«Μια πολύ πεινασμένη κάμπια» τουEρικ Καρλ.

Οταν γράφετε παιδικά βιβλία, πόσο«βαραίνει» η ιδιότητα της εκπαι-δευτικού;Νομίζω πως η ενασχόλησή μου μετα παιδιά με κάνει να τα σέβομαικαι να γράφω με τη σκέψη πως ηανάγνωση είναι απόλαυση και όχιδιδακτισμός.

Στο «Ενας αρκούδος μια φορά»ζωντανεύουν με ευρηματικό τρόποπερισσότερα από 240 παιχνίδια τουΜουσείου Μπενάκη, από τη συλλογήτης Μαρίας Αργυριάδη. Ποιο δικόσας παιδικό παιχνίδι θυμάστε πιοέντονα;Ως παιδί, έχοντας στο σπίτι το οικο-γενειακό κουκλόσπιτο της νόναςμου, έπαιξα πάρα πολύ με τις κού-κλες και με τα μοναδικά αντικείμε-νά του που βρίσκονται τώρα στοΜουσείο Μπενάκη.

500ΛΕΞΕΙΣΜΕ ΤΗN ΕΛΕΝΗ ΓΕΡΟΥΛΑΝΟΥ

ΕΞ ΑΦΟΡΜΗΣΤου ΝΙΚΟΥ ΔΑΒΒΕΤΑ

ΚΡΙΤΙΚΗΤης ΕΛΙΣΑΒΕΤ ΚΟΤΖΙΑ

Μια ανθολογία με πολλά «μπουμπούκια»

Γράφτηκαν και ακούστηκαν πολλά για τον Μάρκο Μέσκο (φωτ.) μετά την αποδημία του. Πρωτίστως στο Διαδίκτυοείδαν το φως της δημοσιότητας έωλοι επιθετικοί χαρακτηρισμοί απ’ όλους όσοι επιμένουν να χρησιμοποιούν το έργοκαι τον βίο εμβληματικών δημιουργών ως επιβεβαίωση των πολιτικών τους προταγμάτων.

Ο Μάρκος, σαν έτοιμοςαπό καιρό, αίφνης σή-κωσε το χέρι του και μεμια θεατρική κίνηση,φώναξε «να, πάνω απόδω Γιώργη... μέσα σταδένδρα, εκεί θα ήθελανα με θάψουν».

Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η l 7Kυριακή 20 Ιανουαρίου 2019

Π Α Ν Ο Ρ Α Μ Α

MΑΤΙΕΣΣΤΟΝΚΟΣΜΟ

ΣΙΚΑΓΟΜια εξαιρετικά συγκινητική ανακάλυ-ψη αναζωπυρώνει τη συζήτηση για ταπρώτα χρόνια του κινηματογράφου.Διάρκειας μόλις τριάντα δευτερολέ-πτων, το φιλμ που βρέθηκε πρόσφατακαι σχεδόν αναπάντεχα χρονολογείταιαπό το 1898 και δείχνει έναν άντρακαι μια γυναίκα σε μία χαρούμενηστιγμή εναγκαλισμού. Το ζευγάρι εί-ναι Αφροαμερικανοί και είναι πολλάαυτά που εντυπωσιάζουν ή που αξί-ζουν σχολιασμού. Η ανακάλυψη προ-

καλεί ήδη πλήθος σχολίων από ειδι-κούς της πρώιμης ιστορίας του κινη-ματογράφου. Η βουβή αυτή ταινίαανακαλύφθηκε από καθηγητή ερευ-νητή του Πανεπιστημίου της ΝότιαςΚαλιφόρνιας, αλλά τα πρωτεία στη δη-μοσιότητα πήρε το Τμήμα Κινηματο-γράφου του Πανεπιστημίου του Σικά-γου όπου μελετήθηκε το εύρημα.Προκαλεί εντύπωση ο τρόπος που τοζευγάρι έχει στηθεί στον φακό. Ανεπι-τήδευτοι και φυσικοί, πηγαίοι και λαμ-περοί, οι δύο Αφροαμερικανοί δεί-

χνουν να αψηφούν τους κώδικες τηςεποχής. Αυτό ίσως οφείλεται στην εμ-πειρία τους από το μουσικό θέατροκαι το vaudeville, στο οποίο έκανανκαριέρα. Γνωρίζουμε τα ονόματάτους. Είναι ο Σεντ Σατλ και η ΓκέρτιΜπράουν που έπαιζαν με μια ομάδαμουσικού θεάτρου, τη Ragtime Four.Είναι επίσης γνωστό ότι η ταινία γυρί-στηκε στο Σικάγο από τον κινηματο-γραφιστή Γουίλιαμ Σέλιγκ και βγήκεαμέσως στην αγορά. Είναι απορίαςάξιον πώς διασώθηκε, καθώς το 90%

των πρώιμων ταινιών έχει καταστρα-φεί. Ακόμη και ένα σημαντικό ποσο-στό από την περίοδο ακμής του βω-βού κινηματογράφου έχει χαθεί, πόσομάλλον όταν μιλάμε για την πολύπρώιμη περίοδο, πριν δηλαδή το1908, έτος που θεωρείται η απαρχήτης κινηματογραφικής βιομηχανίας.Σχολιασμό της ταινίας έχει κάνει γιατα διεθνή μέσα η καθηγήτρια κινημα-τογράφου και μέσων στο Πανεπιστή-μιο του Σικάγο, Αλισον Νάντια Φιλντ.Μεγάλο ενδιαφέρον έχει η απόκλιση

από τη στερεότυπη και ρατσιστικήαπεικόνιση των Αφροαμερικανώνεκείνη την εποχή. Συνήθως χρησιμο-ποιούνταν για να προκαλέσουν γέλιο.Ακόμη και αυτή η ταινία πιθανώς ναενέπιπτε σε αυτόν τον κανόνα, αλλά ηδροσιά και η χάρη των πρωταγωνι-στών έθεσαν την ταινία έξω από τορατσιστικό κάδρο της απαρχής του κι-νηματογράφου. Σπανίως έχουμε τηνευκαιρία να δούμε σε φιλμ τις αυθόρ-μητες αντιδράσεις ενός ζευγαριούστα τέλη του 19ου αιώνα.

Επιμέλεια: ΝΙΚΟΣ ΒΑΤΟΠΟΥΛΟΣ

Ενα βουβό φιλί σε φιλμ του 1898

THE

FRIC

K CO

LLEC

TIO

N

EPA/

BALL

ESTE

ROS

EPA/

JUST

IN L

ANE

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΕκθεση Ανδρέα ΓεωργιάδηΤη νέα έκθεση ζωγραφικής «Μυθολο-γία» του Ανδρέα Γεωργιάδη φιλοξενεί–στην Κωνσταντινούπολη– η IstanbulConcept Gallery έως τις 9 Φεβρουαρί-ου. Ο Ανδρέας Γεωργιάδης επιχειρείμια συναισθηματική εικονογραφίαβασισμένη σε έργα-σταθμούς: «Εγ-κλημα και τιμωρία» του Ντοστογιέφ-σκι, «Ο γλάρος» του Τσέχοφ, «Ο ματω-μένος γάμος» του Λόρκα, «Οι Μαλα-βόλιε» του Βέργκα, «Ο φεγγαροχτυ-πημένος» του Πιραντέλο, «Από τη με-ριά του Σουάν» του Προυστ και «Οιδί-πους Τύραννος» του Σοφοκλή.

ΠΛΟΒΝΤΙΒΕυρωπαϊκή Πρωτεύουσα 2019Η ιστορική βουλγαρική πόλη Πλόβν-τιβ, η γνωστή στους Ελληνες Φιλιπ-πούπολη, είναι Πολιτιστική Πρω-τεύουσα της Ευρώπης για το έτος2019 μαζί με την επίσης ιστορική πό-λη της Ιταλίας Ματέρα. Είναι η πρώτηφορά που μια πόλη της Βουλγαρίαςαναλαμβάνει αυτό το χρίσμα. Στη φω-τογραφία βλέπουμε τον κεντρικό πε-ζόδρομο του Πλόβντιβ, όπου έχει στη-θεί η Art Liberte, που είναι η πρώτηυπαίθρια έκθεση σε περιοδεία μεαφορμή τα 30 χρόνια από την πτώσητου Τείχους του Βερολίνου.

ΧΑΓΗΣχέδιο του Ρούμπενς στο φωςΜια νέα ανακάλυψη έρχεται να εμ-πλουτίσει τη λίστα έργων που αποδί-δονται στον Πίτερ Πάουλ Ρούμπενς(1577-1640), ο οποίος είχε ως κέντροτην Αμβέρσα. Είναι ένα σχέδιο πουεντόπισε η ιστορικός τέχνης Εμιλι ντεΝτόνκελααρ (αριστερά στη φωτογρα-φία) στην εταιρεία εμπορίας έργωντέχνης Hoogsteder and Hoogstederστη Χάγη. Το έργο, ενδεικτικό τουμπαρόκ στυλ στην Ολλανδία του 1600,ταυτίστηκε ως γνήσιο και του δόθηκεο τίτλος «Η κοσμική ιεραρχία σε ώραλατρείας».

AP/L

EO C

ORR

EA

ΙΝΣΜΠΡΟΥΚΗ γκαλερί Αlma στην Art InnsbruckΗ γκαλερί Alma συμμετέχει στη διε-θνή έκθεση σύγχρονης τέχνης ArtInnsbruck 2019 με δύο από τους καλ-λιτέχνες της, τη Γωγώ Ιερομονάχουκαι τον Χαράλαμπο Κατσατσίδη. Η Γω-γώ Ιερομονάχου, που παρουσίασεπρόσφατα ατομική έκθεση σε επιμέ-λεια Μάνου Στεφανίδη, ειδικεύεταισε μεγάλα εξπρεσιονιστικά πορτρέτα.Ο Χαράλαμπος Κατσατσίδης (φωτ.),με μεγάλο έργο έως τώρα, έχει επί-σης εξπρεσιονιστικό ιδίωμα. Η ArtInnsbruck εγκαινιάστηκε στις 17 Ια-νουαρίου και ολοκληρώνεται σήμερα.

EPA/

ZSO

LT C

ZEGL

EDRE

UTE

RS/Y

VES

HER

MAN

ΒΕΡΟΛΙΝΟΕνας αιώνας ΜπάουχαουςΕκατό χρόνια συμπληρώνονται φέτοςαπό την ίδρυση της σχολής Μπάουχα-ους στο Ντεσάου της Γερμανίας, έναρηξικέλευθο ρεύμα που ταυτίστηκεμε το ανοικτό πνεύμα της Δημοκρατίαςτης Βαϊμάρης. Στη διάρκεια του 2019θα δούμε σε όλον τον κόσμο εκδηλώ-σεις και αφιερώματα στο Μπάουχαους(στην Ελλάδα από το Ινστιτούτο Γκαί-τε). Στη φωτογραφία, βλέπουμε τρισ-διάστατη προβολή στην Ακαδημία Τε-χνών του Βερολίνου, όπου έχουν αρχί-σει οι εκδηλώσεις για την εκατονταε-τηρίδα του Μπάουχαους.

Τ ο «Green Book», που προβάλ-λεται αυτές τις μέρες στις κινη-

ματογραφικές αίθουσες, θύμισεστον κύριο Γκρι μια παλαιότερηταινία, την «Ο Μισισιπής καίγεται»,που ο Αλαν Πάρκερ γύρισε το 1988.Του τη θύμισε με έναν διεστραμ-μένο τρόπο, θα πρόσθετα, διότι το«Green Book», ένα γλυκύτατο, συγ-κινητικό, αστείο και μελωδικότατοροντ μούβι, ουδεμία σχέση έχει μετον βάρβαρο, σκοτεινό κόσμο τουπαλαιότερου «Μισισιπή».

Και όμως, στο βάθος, και τα δύοφιλμ πραγματεύονται ζητήματα πολύκοντινά, δηλαδή τον ρατσισμό στοναμερικανικό Νότο στις αρχές τηςδεκαετίας του ’60. Επιπλέον, και οιδύο ταινίες είναι βασισμένες σεπραγματικά γεγονότα.

Το «Green Book» έχει ως θέμα τηνάβολη όσο και βαθιά ανθρώπινησχέση ανάμεσα σε έναν χαρισματικό,ραφιναρισμένο μαύρο μουσικό, τονσολίστ του πιάνου Ντον Σίρλεϊ, καιτον λαϊκό, άξεστο, αλλά καλοκάγαθο

Ιταλοαμερικανό σοφέρ του, τον Τόνι«Λιπ» Βαλελόνγκα, οδηγό και φύλακάτου σε μια περιοδεία στον αμερικα-νικό Νότο. Η ταινία διαδραματίζεταιτο 1962.

Ο δε «Μισισιπής» εκτυλίσσεταιτο 1964 στις ίδιες, λίγο-πολύ, περιοχέςκαι αφηγείται την αποστολή του FBIνα εντοπίσει τρεις αγνοούμενους(δύο λευκούς και έναν μαύρο), ακτι-βιστές των φυλετικών δικαιωμάτων,οι οποίοι, όπως αποδεικνύεται, έχουν

δολοφονηθεί. Ο κύριος Γκρι λέει πωςδεν θα μπορούσαν να είναι πιο ανό-μοιες οι δύο ταινίες: η μία ξεκινάειμε μια ευχάριστη βραδιά σε ένα νάιτκλαμπ, η δεύτερη με την εν ψυχρώδολοφονία των τριών ακτιβιστώναπό την Κου Κλουξ Κλαν, με τη συ-νεργασία της τοπικής διοικητικήςκαι αστυνομικής αρχής.

Εάν στην πρώτη σκηνή κυριαρ-χούν η ελαφρά τζαζ και η μπουρλέσκατμόσφαιρα ενός νυχτερινού κέν-τρου εποχής, στη δεύτερη το στομάχισου σφίγγεται και σε μεγάλο βαθμόεδώ το σασπένς απογειώνει η ρυθ-μική, ασθμαίνουσα, δραματική (ηλε-κτρονική) μουσική υπόκρουση τουΤρέβορ Τζόουνς (τακτικού συνεργάτητου Αλαν Πάρκερ· είχε κάνει εξαι-ρετική δουλειά στον προγενέστερο«Δαιμονισμένο άγγελο»).

Και αν στο φινάλε του «Μισισιπή»δεν αποδίδεται δικαιοσύνη για ταθύματα, στο αντίστοιχο φινάλε του«Green Book», τα όποια συμπλέγ-ματα, οι αγκυλώσεις και οι προκα-

ταλήψεις (και από τις δύο πλευρές)κάμπτονται και η ανθρώπινη αλλη-λεγγύη γνωρίζει την αποθέωσή της.

Τόσο κοντά κι ωστόσο τόσο μα-κριά τα δύο φιλμ. Πέρα από τους χα-ρακτήρες, και φυσικά το γεγονόςότι η μία ταινία κινείται στις σφαίρεςτης καθαρής, σαδιστικής βίας, ενώη άλλη φτάνει ώς τις παρυφές της(αλλά με το ρατσιστικό μίσος να κυ-κλώνει διαρκώς τους πρωταγωνι-στές), τη μεγάλη διαφορά ανάμεσασε δύο αφηγήσεις με κοντινή προ-βληματική την κάνει η μουσική. Τοριδμ εν μπλουζ, το ροκ εν ρολ, τοχιλιμπίλι, τα ντου-γουόπ και οι τζα-ζικοί ήχοι του «Green Book» (εξαι-ρετικό soundtrack από την αρχή ώςτο τέλος) έρχονται σε άμεση αντί-θεση με τα ζοφερά –μα τόσο υπο-βλητικά– ηχοχρώματα του «Μισι-σιπή». Η αυτονόητη αλήθεια: ένακοινωνικό, πολιτικό ή και υπαρξιακόθέμα, όσο σκληρό κι αν είναι, έχειπάντοτε περισσότερες από μία πλευ-ρές για να το αγγίξεις.

Το πράσινο βιβλίο του Μισισιπή είναι η μουσικήΟ ΚΥΡΙΟΣ ΓΚΡΙ / Γράφει ο ΗΛΙΑΣ ΜΑΓΚΛΙΝΗΣ

Ο Βίγκο Μόρτενσεν ως Τόνι «Λιπ» Βαλελόνγκα και ο Μαχερσάλα Αλι ωςΝτον Σίρλεϊ στην ταινία «Green Book».

Τη μεγάλη διαφοράανάμεσα σε δύοαφηγήσεις με τόσοκοντινή προβληματικήτην κάνει η μουσική.

8 l Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η Kυριακή 20 Ιανουαρίου 2019

Ι Δ Ε Ε Σ

Η Ασπασία του Περικλή έκανε «νιάου»Ενα πρωτότυπο, απολαυστικό μάθημα Ιστορίας για μικρούς αναγνώστες με λογοτεχνική φαντασία και τετράποδο αφηγητή

Της ΤΑΣΟΥΛΑΣ ΕΠΤΑΚΟΙΛΗ

Αν είστε από εκείνους που συμφω-νούν με τον Αμερικανό κωμικό καισυγγραφέα Γκράουτσο Μαρξ (1890-1977) στο ότι πίσω από κάθε επι-τυχημένο άντρα κρύβεται μια γυ-ναίκα, σήμερα, διαβάζοντας αυτέςτις αράδες, θα συνειδητοποιήσετεότι ίσως δεν είναι ακριβώς έτσι ταπράγματα. Πίσω από κάθε σπουδαίοάντρα μπορεί να κρύβεται μια...γάτα. Και ήρθε η ώρα να αποκατα-σταθεί η αλήθεια: να ανοίξουν οιιστορικοί τα βιβλία τους, να ανα-τρέξουν στις πηγές, να τις ερευνή-σουν διεξοδικά και να μας συστή-σουν αυτές τις σπάνιες προσωπι-κότητες. Με πρώτη την Ασπασία,τη σύντροφο ζωής και πιστή σύμ-βουλο ενός φημισμένου και γνωστούσε όλο τον κόσμο αρχαίου Ελληνα,του πολιτικού, στρατηγού και ρή-τορα Περικλή. Οχι όμως την Ασπα-σία που γνωρίζετε, τη Μιλήσια. Τηνάλλη, την τετράποδη!

Ο στόχοςΑυτός είναι ο στόχος της πρω-

τότυπης και ενδιαφέρουσας σειράςβιβλίων «Μικρά Γατικά» της Αργυ-ρώς Πιπίνη, που μόλις εγκαινιά-στηκε από τις εκδόσεις Πατάκη, μετην εικονογράφηση της ταλαντού-χας Ιφιγένειας Καμπέρη. «Ολοι ξέ-ρουν την αγάπη μου για τις γάτες,αλλά όσοι βρίσκονται κοντά μουξέρουν πόσο πολύ με μαγεύει ηΙστορία. Συζητώντας για μια νέαεκδοτική σειρά με την Ελενα Πα-

τάκη, η οποία ζει εδώ και χρόνιατη λαιμαργία μου να δοκιμάζω και-νούργια πράγματα, μου ήρθε η ιδέανα συνδυάσω αυτές τις δύο αγάπεςμου», εξηγεί η συγγραφέας.

Μωρό ακόμη ήταν η Ασπασία,μικρή και ομορφούλα, με μάτια γα-λανά και με λεπτή φωνούλα, ότανη μητέρα του Περικλή, η Αγαρίστη,τη διάλεξε –εκείνη, από τα πέντεαδέλφια της– ως την πιο τσαχπίνα,την πιο έξυπνη, την πιο φιλική. Τηδιάλεξε για το χρώμα της το κοκκι-νωπό, που της θύμισε το λιοντάριπου είχε δει πριν από πολλά χρόνιαστο όνειρό της, λίγο πριν γεννήσειτον γιο της. Και την πρόσφερε δώροσε εκείνον: στον μεγάλο πια καισπουδαίο στρατηγό Περικλή, τονΑθηναίο. Από αυτό το σημείο πιάνειτο νήμα της... αυτοβιογραφίας τηςη γάτα, πρωταγωνίστρια και ταυ-τόχρονα αφηγήτρια της ιστορίαςτης, εξηγώντας ότι η ίδια η Αγαρίστηήταν εκείνη που της έδωσε το όνομαΑσπασία, αν και πιο εύλογο θα ήταντο Ολυμπία, λόγω του ήρεμου, αρι-στοκρατικού χαρακτήρα της καιτης ομορφιάς της, που θύμιζε τουςθεούς του Ολύμπου.

Το όνειρο της Αγαρίστης το ανα-φέρει ο Ηρόδοτος, στο κεφάλαιοVI 131 των «Ιστοριών» του. Από-δειξη ότι στα «Μικρά Γατικά» η λο-γοτεχνική φαντασία και η ιστορικήακρίβεια πάνε χέρι χέρι, δημιουρ-γώντας ένα απολαυστικό χαρμάνι,διασκεδαστικό αλλά και με αδιαμ-φισβήτητη παιδαγωγική αξία. «Χρει-άστηκε να ξαναδιαβάσω Ιστορία,

να βρω ενδιαφέρουσες πληροφορίεςπου να αφορούν τους πρωταγωνι-στές και το θέμα με το οποίο κάθεφορά καταπιάνομαι. Θα χαρώ πολύαν μέσα από την ανάγνωση ενόςλογοτεχνικού βιβλίου ενδιαφερθούνκαι ανατρέξουν τα παιδιά στηνανάλογη ιστορική περίοδο. Και θαχαρώ ακόμα περισσότερο αν το βι-βλίο αυτό είναι δικό μου», λέει ηΑργυρώ Πιπίνη.

Το «Περικλής και Ασπασία» με-ταφέρει τους μικρούς αναγνώστες(τυπικά απευθύνεται σε παιδιά ηλι-κίας 5 έως 15 ετών) στην Αθήνα τουΧρυσού Αιώνα (5ος αι. π.Χ.). Τουςεξηγεί τι ήταν ο εξοστρακισμός, οιχορηγίες και τα θεωρικά· τους πε-ριγράφει τη ζωφόρο του Παρθενώνα,

το χρυσελεφάντινο άγαλμα της Αθη-νάς και το Θέατρο του Διονύσου·τους συστήνει τον Αριστοφάνη, τονΦειδία, τον Ικτίνο, τον Καλλικράτη,τον Αλκιβιάδη. Και, φυσικά, τηνΑσπασία – «τη δεύτερη, τελείωςδεύτερη, λέμε», όπως περιφρονητικάτην αποκαλεί η τετράποδη αφηγή-τρια. Η αντιπάθειά της απέναντιστην αντίζηλό της δεν κρύβεται.«Εκείνη φρόντισε να εξαφανίσεικαι να θάψει τα ντοκουμέντα πουμιλούσαν για μένα, κι έτσι κανείςιστορικός δεν έγραψε τίποτα, δενείπε κουβέντα, για την πρώτη Ασπα-σία της ζωής του και σίγουρα τηνπιο αγαπημένη».

Σύντροφοι ψυχήςΔεν είναι η πρώτη φορά που η

βραβευμένη Αργυρώ Πιπίνη γρά-φει... γατίσιες περιπέτειες. Γιατί;«Οι γάτες είναι σύντροφοι ψυχής.Κάθε τι πάνω τους είναι υπέροχο:η αυτάρκεια, η σιωπηλή τους έν-ταση, το χιούμορ τους, η συσπει-ρωμένη ηρεμία, το βαθύ τους βλέμ-μα, ο τρόπος που κινούνται... Τιςαγαπώ από παιδί. Μάζευα όλα ταπαρατημένα και αναξιοπαθούνταγατάκια που έβρισκα στον δρόμοκαι τα έκρυβα στην ταράτσα, στοπλυσταριό μας, ακόμη και στο δω-μάτιό μου. Συχνά αναφέρομαι σεχρονικές περιόδους της ζωής μουσε σχέση με τις γάτες που συντρό-φευαν την οικογένειά μου εκείνητην εποχή».

Μικρό το δέμας –το μέγεθός τουτο αδικεί–, αλλά πολύ περιεκτικό

σε πληροφορίες, δοσμένες με χι-ούμορ και τρυφερότητα, το βιβλίοτελειώνει με την κωμωδία «Γαλαί»(δηλαδή «Γάτες») του Αριστοφάνη– μέρος μιας τριλογίας, μαζί με τους«Ορνιθες» και τους «Βατράχους».Ναι, έχετε δίκιο, αυτό δεν είναιιστορικά ακριβές. Ο Αριστοφάνηςδεν έγραψε, τουλάχιστον από όσοξέρουμε, για γάτες. Αυτή είναι ημοναδική ιστορική ανακρίβεια πουθα βρείτε στις σελίδες του πρώτουαπό τα «Μικρά Γατικά», αλλά δι-καιολογείται απολύτως, ως μια πι-νελιά φαντασίας από τη συγγραφέα,που έτσι εξασφαλίζει στην Ασπασίαένα... γκραν φινάλε. «Το θέατροήταν γεμάτο κόσμο. Ολη η πόληήταν εκεί, γιατί με τον νόμο πουείχε ψηφίσει ο στρατηγός έπαιρνανόλοι οι πολίτες εισιτήρια. Η παρά-σταση ήταν ένας θρίαμβος. Η ιστο-ρία, τα λόγια, η χορογραφία, όλαήταν εμπνευσμένα από εμένα. Καιστο τέλος του έργου οι θεατές ση-κώθηκαν όρθιοι και φώναζαν τοόνομά μου: Ασπασία! Ασπασία!Ασπασία!».

Το επόμενο βιβλίο της σειράς θαείναι το «Αντώνιος και Κλεοπάτρα»και θα κυκλοφορήσει μέσα στουςεπόμενους μήνες. Η γάτα Κλεοπάτραήταν το δώρο του Ρωμαίου στρα-τηγού –το πιο πολύτιμο απ’ όλα,ακόμη και από χρυσάφι– στη βασί-λισσα της Αιγύπτου. Θα ακολουθήσειτο «Ναπολέων και Ιωσηφίνα». Κιεπειδή λέγεται ότι ο Ναπολέων μι-σούσε τις γάτες, Ναπολέων θα είναιο γάτος της συζύγου του...

DANIEL CLOWESΥπoμονήμτφρ. Δημήτρης Πολιτάκηςεκδ. Οξύ, 2018, σελ. 184

Του ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΧΑΤΖΗΝΙΚΟΛΑΟΥ

Στη σελίδα 17, το πράσινο μάτι τηςγυναίκας μένει ακίνητο και η ιστορίαξεκινά. Κάποιος δολοφονεί την Υπο-μονή, τη σύζυγο του Τζακ Μπάρ-λοου, και ο Τζακ κυνηγά τον δολο-φόνο της, ταξιδεύοντας στον χρόνο.Η Υπομονή είναι έγκυος και το μάτιτης είναι μια δίνη που μεταφέρειτον Τζακ σε διαφορετικές χρονο-λογίες, σε μία σειρά από οδυνηρέςενήλικες γεννήσεις που τον προσ-γειώνουν στην επικράτεια του άλυ-του φόβου: από το οικείο 2012, στο2029 –μια ωμή, μα δίκαιη, εκδοχήτου μέλλοντος–, κι από το 2006,στο τεχνολογικά αργό 1985· για ναεπιστρέψει στο 2012, ανακαλύπτον-τας, μαζί με τους αναγνώστες, πως

δεν είναι το παρελθόν που καθορίζειτο μέλλον, αλλά το ανάποδο. Αν ταχρώματα στα σχέδια του ΝτάνιελΚλόουζ έχουν μια πένθιμη ευφορία,υλοποιώντας ένα σταυροδρόμι αν-τιφατικών τόνων (ελπίδα, όνειρο,εφιάλτης), αυτό ίσως να οφείλεταιστο γεγονός πως, παρά τον ίλιγγοπου προκαλεί ο χρόνος, ο οποίοςσπρώχνει τον Τζακ να εκτελέσειτην αποστολή του –μια αποστολήπου ο ίδιος έχει υφάνει για τον εαυτότου, σαν ένα μανδύα που τον έχειπαγιδεύσει παντοτινά–, όλα δεί-χνουν παγωμένα, απολιθωμένα.

Ο κόσμος είναι νεκρός και μόνοο Τζακ είναι ζωντανός «με σάρκακαι οστά, καθ’ οδόν προς μια οικο-γενειακή επανένωση», παρασέρ-νοντας τον αναγνώστη, που βλέπειτα καρέ του Κλόουζ, λες και είναιη κάτοψη μιας ζωής που δεν έχει:εγκιβωτισμένος στην καθημερινό-τητά του, λυτρώνεται χάρη στηνευλογημένη ακινησία του, διατη-

ρώντας την εξουσία ενός ματιούπου διαρκώς εποπτεύει.

Αντιθέτως, ο Τζακ δεν έχει υπο-μονή, περιπλανιέται στα έτη, όπωςένα σώμα γεμάτο στάχτες που σι-γοκαίουν ερήμην του, και καθώς

αγωνίζεται ν’ αποτρέψει τη στιγμήτου θανάτου της συζύγου του, προ-στατεύοντας τη γέννηση του παι-διού του, που τόσο λαχταρά, φαί-νεται να μη ζυγίζει σωστά τη συ-νάντηση μ’ εκείνο το αγόρι, κάτωαπό το χιόνι, ένα απόγευμα του ’85.

Σε τεντωμένο σκοινίΜια ανατριχιαστική συνάντηση

ενός πενηντάρη με την παιδικήτου ηλικία, με το ανήλικο σώματου: ο κορμός του δένδρου, οι νι-φάδες που πέφτουν, η μπάλα πουκρατά το αγόρι ισορροπούν παρέαπάνω σ’ ένα τεντωμένο σκοινί. Ανκάποιος το τραβήξει από τη μία ήτην άλλη άκρη, το σκοινί θα σπάσει.Μέσα στο πέρασμα του χρόνου καιτων εποχών, τα πράγματα, οι άν-θρωποι και τα γεγονότα δένονταιμεταξύ τους, γδέρνοντας το ένα τοόριο το άλλου.

Ο Μπάρλοου θυμίζει τον απελ-πισμένο ήρωα στο «La Jetée» (1962)

του Κρις Μαρκέρ. Στο φιλμ –μιαμισάωρη διαδοχή από ασπρόμαυ-ρες φωτογραφίες, πρωτόγονη καιφουτουριστική–, ο άνδρας δενμπορεί να ξεφύγει από το πεπρω-μένο του. Μια εικόνα τον έχει στιγ-ματίσει στην παιδική του ηλικίακαι είναι τόσο ισχυρή που παρα-μένει ανεξίτηλη στη μνήμη του:η γαλήνη που εκπέμπεται από τογλυκό πρόσωπο μιας γυναίκαςστην αποβάθρα του αεροδρομίουΟρλί, άξαφνα αντικαθίσταται απόμια σκηνή χάους.

Ο κόσμος ουρλιάζει, κάποιοςσωριάζεται και πεθαίνει. Ο άνδραςδιαπιστώνει, ύστερα από ένα αναγ-καστικό ταξίδι στον χρόνο, οργα-νωμένο από τους νικητές του Γ΄Παγκοσμίου Πολέμου, πως αυτόπου είχε δει ήταν η στιγμή του θα-νάτου του, η δολοφονία του, ενορ-χηστρωμένη από τους διώκτεςτου· το νεκρό σώμα ενός ανθρώπουπου είναι ενήλικας και ταυτόχρονα

παιδί. Το παρελθόν διαρκώς ανα-νεώνεται. Ή, όπως είχε γράψει οΕλιοτ: «Ο τωρινός χρόνος κι ο πε-ρασμένος χρόνος/ Eίναι ίσως καιοι δυο παρόντες στον μελλούμενοχρόνο,/ Kι ο μελλούμενος χρόνοςπεριέχεται στον περασμένο χρόνο./Αν όλος ο χρόνος είναι αιώνια πα-ρών/ Ολος ο χρόνος δεν μπορεί ναεξαγοραστεί».

Γλιστρώντας από το ένα καρέστο επόμενο, ο Τζακ φτάνει στοσημείο όπου το παρελθόν, το πα-ρόν και το μέλλον τέμνονται, καιδεν είναι παρά η πράσινη ίριδαενός ματιού, γεμάτη στάχτες απότο μουσείο της μνήμης του: «Κα-τάλαβε ότι δεν υπήρχε διέξοδοςαπό τον Xρόνο», συμπεραίνει αφο-πλιστικά ο αφηγητής στην ταινίατου Μαρκέρ. Ο χρόνος δεν εξαγο-ράζεται. Η σπείρα του μας περι-κυκλώνει. Η αγάπη και ο θάνατοςαγκαλιάζονται σφιχτά και το ταξίδιδεν τελειώνει.

Μέσα από τις σελίδες του βιβλίου, εικονογραφημένες από την Ιφιγένεια Καμπέρη, τα παιδιά θα μάθουν για την Αθήνα του Χρυσού Αιώνα, τον Αριστοφάνη, τον Φειδία, τον Αλκιβιάδη, τον εξοστρακισμό, τα θεωρικά κ.ά.

Το εξώφυλλο της «Υπομονής», πουκυκλοφορεί από τις εκδόσεις Οξύ.

Το εξώφυλλο του πρώτου βιβλίου της σειράς «Μικρά Γατικά», που κυκλο-φορεί από τις εκδόσεις Πατάκη, και η συγγραφέας του Αργυρώ Πιπίνη.

Είναι το παρελθόν που καθορίζει το μέλλον ή συμβαίνει το ανάποδο;Στο νέο κόμικ του Ντάνιελ Κλόουζ ένας σύζυγος ταξιδεύει στον χρόνο για να κυνηγήσει τον δολοφόνο της γυναίκας του

Το επόμενο βιβλίο τηςσειράς θα είναι το «Αντώ-νιος και Κλεοπάτρα» καιθα κυκλοφορήσει μέσαστους επόμενους μήνες.

Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η l 9Kυριακή 20 Ιανουαρίου 2019

Β Ι Β Λ Ι Ο

MARILYN YALOMΠώς οι Γάλλοι επινόησαν τον έρωτα.900 χρόνια πάθος και ειδύλλιομτφρ. Δάφνη Κιούσηεκδ. Αγρα, σελ. 406

Της ΕΥΗΣ ΜΑΛΛΙΑΡΟΥ

Η Αμερικανίδα συγγραφέας ΜέριλινΓιάλομ, σύζυγος του ψυχοθεραπευ-τή και συγγραφέα Ιρβιν Γιάλομ,διετέλεσε καθηγήτρια Γαλλικής Φι-λολογίας και διευθύντρια του Ιν-στιτούτου Κλέιμαν για τις ΣπουδέςΦύλου (Gender Studies) στο Πανε-πιστήμιο του Στάνφορντ. Ερεύνησετο φαινόμενο της ερωτικής αγάπηςστη Γαλλία, που λάμβανε προνο-μιακές διαστάσεις στις σχέσεις τωνζευγαριών. Αλλωστε, η λέξη «fem-me» στα γαλλικά σημαίνει ταυτό-χρονα σύζυγος και γυναίκα, υπο-δηλώνοντας πόσο σημαντικός είναιο έρωτας ανάμεσα στο ζεύγος, πέ-ραν της οικογενειακής και μητρικήςαγάπης.

Στην πρωτότυπη αυτή μελέτηπολιτισμικής ιστορίας το θέμα τουέρωτα παρουσιάζεται μέσα σε εννέααιώνες (12ος-21ος), όπως εγκωμιά-στηκε και ενσαρκώθηκε στις επι-νοήσεις πάθους και ειδυλλίου τωνΓάλλων βασιλιάδων, ευγενών, με-νεστρέλων, τροβαδούρων, κυριών

και συγγραφέων. Πολιτισμικό τεκ-μήριο γυναικείας λογοτεχνικής πα-ραγωγής, το μικρό μυθιστόρημα«Η Πριγκίπισσα ντε Κλεβ» (1655)της Μαντάμ ντε Λαφαγιέτ, εγκαι-νιάζει ένα ερωτικό λεξιλόγιο επη-ρεασμένο από τις πνευματώδειςκαι μορφωμένες κυρίες των φιλο-λογικών σαλονιών του 17ου αιώνα.Οι εκλεπτυσμένες αυτές κυρίες ή«precieuses» επινοούσαν διακρίσειςμεταξύ διαφόρων συναισθημάτωνόπως έρωτας, πάθος, φιλία, τρυφε-ρότητα, δέσιμο, έλξη, αναταραχή,αναστάτωση, ζέση, φλόγα, αμηχα-νία που ανήκαν στην τέχνη ή στατεχνάσματα του αβρού έρωτα, τηςλεγόμενης gallanterie.

Στη βασιλική αυλή των Λουδο-βίκων (οι οποίοι είχαν πάμπολλεςερωμένες) επικρατούσε ο τύποςτου αβρού άνδρα (homme gallant),μια νέα εκδοχή του ιππότη τωντροβαδούρων, με τη διαφορά ότιδεν εξέφραζε την πίστη του μόνοσε μία κυρία-ερωμένη (π.χ. Λάνσε-λοτ-Γκουίνεβιρ, Τριστάνος-Ιζόλδη),αλλά σε πολλές. «Η Πριγκίπισσαντε Κλεβ» περιγράφει την ιστορίαμιας νεαρής γυναίκας της αυλήςπου παντρεύεται τον αριστοκράτηντε Κλεβ, πολλά χρόνια μεγαλύτερότης. Εμφανίζεται ο «αβρός» γυναι-κοκατακτητής δούκας ντε Νεμούρ

και αρχίζει ένα πολύπαθο ερωτικόειδύλλιο με την ντε Κλεβ, διαρκώςανάμεσα στις ενοχές της μοιχείαςκαι στο πάθος της καρδιάς. Το τέλοςείναι ανατρεπτικό. Η ντε Κλεβ απορ-ρίπτει τον ντε Νεμούρ, παρόλο πουχήρα πια μπορεί να τον έχει. Εδώ,η διανοούμενη ντε Λαφαγιέτ στονγραπτό της λόγο οδηγεί σε σύγ-

κρουση για πρώτη φορά τη μεσαι-ωνική παράδοση του αυλικού έρωταμε τον σκεπτικισμό (ήταν φίλη τουΛα Ροσφουκό που διατύπωσε τονπαραλογισμό του έρωτα στο κεί-μενό του «Αξιώματα ή Αφορισμοίκαι Αξιώματα Ηθικής»). Ετσι, ηπριγκίπισσα ντε Κλεβ θα αποστα-σιοποιηθεί από τον τεχνητό έρωτατης εποχής της, θέτοντας υπεράνωτην ακεραιότητα του εαυτού της.

Η Γιάλομ, αναλύοντας τις κωμω-δίες του Μολιέρου, όπως το «Σχολείοσυζύγων» και τον «Μισάνθρωπο»,αναγνωρίζει τον κυνισμό και τηνκαχυποψία που διέπει τους ήρωεςτου ιδιοφυούς δραματουργού γιατις κυρίες των σαλονιών. Ωστόσο,θα υπάρξουν στιγμές ευδαιμονίαςπου ο έρωτας επιβάλλεται ως πραγ-ματικό ιδανικό. Μέχρι το τέλος του18ου αιώνα οι Γάλλοι συγγραφείςθα εκφράσουν την πρακτική τουέρωτα μέσα από δύο ανταγωνιστικάρεύματα, τον λιμπερτινισμό (οι

έκλυτες όψεις της σεξουαλικής ασυ-δοσίας) και τον συναισθηματισμό.Για παράδειγμα, ο λιμπερτίνος αρι-στοκράτης Βαλμόν στις «Επικίνδυ-νες σχέσεις» του Λακλό παραπλανάόσες περισσότερες γυναίκες μπορεί,διατηρώντας ταυτόχρονα την υπό-ληψή του ως κυρίου.

Amour-passionΗ ξεστρατημένη, ταπεινής κα-

ταγωγής Μανόν στη «Μανόν Λε-σκό» του Πρεβό, κυλά στον παθια-σμένο έρωτα (amour-passion) κα-ταστρέφοντας κοινωνικά και οικο-νομικά τον αριστοκράτη ιππότηντε Γκριέ. Ομως, το μυθιστόρημαπου θα γνωρίσει τη μεγαλύτερηεπιτυχία ανάμεσα στο αναγνωστικόκοινό βρίσκεται στον συναισθη-ματικό αντίποδα: «Η Νέα Ελοΐζα»του Ρουσό διανθίζει τα τρυφεράαισθήματα του αγνού έρωτα τηςΖιλί, μιας νεαρής γυναίκας ευγενούςκαταγωγής με τον χωρίς τίτλο και

περιουσία ερωτοχτυπημένο διδά-σκαλό της Σεν-Πρε.

Στον κύκλο των ρομαντικών του19ου αιώνα συναντάμε τη ΖορζΣαντ, η οποία βιώνει σε τέτοιο βαθ-μό τον «άνευ όρων-άνευ ορίων»έρωτα, ώστε γίνεται πιο μυθιστο-ρηματική και από τα μυθιστορή-ματά της. Ακόμα, η «καταραμένη»ποίηση των Ρεμπό-Βερλέν συμβα-δίζει με το ερωτικό τους πάθος.Στις αρχές του 20ού αιώνα, η Κολέτ,προκειμένου να αναζητήσει τηναυτοπραγμάτωσή της, ζει ως συγ-γραφέας, ηθοποιός και υπερδρα-στήρια στον έρωτα γυναίκα. Τέλος,οι μεταπολεμικές κοινωνικές επα-ναστάσεις του Παρισιού θα εμ-πνεύσουν το διάσημο ζευγάριυπαρξιστών Σιμόν ντε Μποβουάρκαι Ζαν-Πολ Σαρτρ να ζήσουν έναναντισυμβατικά ισορροπημένο ελεύ-θερο έρωτα.

«Ισως υπάρχει ακόμα ελπίδα γιατον ρομαντικό έρωτα», γράφει ηΓιάλομ. «Ισως να συνεχίσουμε ναπιστεύουμε πως ο μακροχρόνιοςέρωτας αξίζει τους κόπους μας,ακόμη κι αν αποτύχουμε εντέλεινα τον κατακτήσουμε».

Οι γαλλικέςπεριπέτειεςτου έρωταΑπό την ασυδοσία στην τρυφερότητα και από τα παλάτια στον 21ο αιώνα

Σκηνή από την ταινία του Φρανσουά Τριφό «Ο άνδρας που αγαπούσε τις γυναίκες». Η Μέριλιν Γιάλομ ερευνά το φαι-νόμενο της ερωτικής αγάπης στη Γαλλία, που λάμβανε προνομιακές διαστάσεις στις σχέσεις των ζευγαριών.

Το εξώφυλλο του βιβλίου που κυ-κλοφορεί από τις εκδόσεις Αγρα.«Ισως ο μακροχρόνιος έρωτας αξίζειτους κόπους μας, ακόμη κι αν αποτύ-χουμε εντέλει να τον κατακτήσουμε».

Ο αριστοκράτης Βαλμόνστις «Επικίνδυνες σχέ-σεις» του Λακλό παρα-πλανά όσες περισσότερεςγυναίκες μπορεί, διατη-ρώντας την υπόληψή του.

10 l Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η Kυριακή 20 Ιανουαρίου 2019

Θ Ε Α Μ Α ΤΑ

ΡΙΚ1 ΤHΛ.: 22862000 ΡΙΚ2 ΤHΛ.: 22862000

05.30 Τώρα ό,τι συμβαίνειΕνημερωτική εκπομπή.

09.45 Έλα, χαμογέλαΨυχαγωγική εκπομπήμε τη Σίσσυ Χρηστίδου.

12.45 Τροχός της τύχης - (E)Τηλεπαιχνίδι, με τον Πέτρο Πολυχρονίδη.

13.50 Την τύχη μου μέσα - (Ε)Κυπριακή κωμική σειρά.

14.30 Stars SystemEκπομπή αστρολογίας,με την Άση Μπήλιου.

15.25 Shopping Star - (Ε)Παιχνίδι μόδας, με τη Βίκυ Καγιά.

17.30 Χαρούμενος ταξιδιώτηςΨυχαγωγική εκπομπή μετον Αλέξ. Ταραμουντά.

18.00 ΟΜΕGA NEWS 18.20 Xαρούμενος ταξιδιώτης

Συνέχεια18.05 Project Runway

Ψυχαγωγική εκπομπή.20.10 ΟΜΕGA NEWS 21.05 To νησί

Δραματική σειρά, μετους Κατερίνα Λέχου, Τάσο Νούσια, κ.ά.

22.05 Η αρπαγή 3- Taken 3Θρίλερ δράσης, με τους Λίαμ Νίσον,Φόρεστ Γουίτακερ, κ.ά.

00.10 Ου φονεύσεις - (Ε)Αστυνομική σειρά αυτο-τελών επεισοδίων.

01.00 Hemlock Grove - (Ε)Σειρά τρόμου.

02.00 Eλεύθερη σχέση - (Ε)Κωμική σειρά.

03.00 DanSing Junior - (Ε)Talent show.

05.00 UNA Fatsa - (Ε)Tηλεπαιχνίδι,

ΟMEGA ΤHΛ.: 22477777 ANT1 ΤHΛ.: 22200200 ΣΙΓΜΑ ΤHΛ.: 22580100 CAPITAL ΤHΛ.: 25577577 MOVIES BEST

06.30 Η νεράιδα και το παλικάρι08.20 Η κόμισσα της Κέρκυρας09.55 Νυμφίος ανύμφευτος11.20 Ο Φανούρης και το σόι12.50 Ό,τι θέλει ο λαός14.15 Που πας χωρίς αγάπη15.25 Προ παντός ψυχραιμία16.40 Μια Ιταλίδα στην Ελλάδα18.30 Το λεβεντόπαιδο20.05 Κόσμος και κοσμάκης22.00 Οι θαλασσιές, οι χάντρες23.45 Δάκρυα για την Ηλέκτρα01.35 Η σιδηρά κυρία 03.20 Βασικά καλησπέρα σας

21.05 To νησί 21.20 Saving Private Ryan

ΑLPHA ΤHΛ.: 22212400

21.15 Μ. Τόκας: Για πάντα εδώ 21.00 9/11

22.00 Οι θαλασσιές, οι χάντρες

TV PLUS ΤHΛ.: 22259000

12.00 Oggy & The Cockroaches13.00 Angels Friends14.00 Glimmies15.00 Nonty16.00 Heidi17.00 Rabbids, II18.00 Oggy & The Cockroaches19.00 Popples19.30 Glitter Force20.00 Digimon Fusion20.30 Rabbids, II21.00 Pacman21.30 Dragonball22.00 Super Mario22.30 Dinofroz23.00 Extreme Dino

SMILE TV ΤHΛ.: 25715126

GREEK CINEMA

07.10 American Wrestler:The Wizard

09.10 Dead Draw11.00 Spaceman12.40 Betty And Coretta14.20 Oscar Pistorius:

Blade Runner Killer16.00 A Quiet Passion18.15 Project Blue Book19.15 A Very Merry Toy Store21.00 9/1122.45 Camp X-Ray00.50 Tercer Grado

(Day Release)02.15 A Good Day To Die,

Hoka Hey03.45 Man In An Orange Shirt

07.00 Θεία λειτουργία10.00 Τηλεαγορά10.10 Καμώματα τζι αρώματα

Κυπριακή κωμική σειρά.11.10 Road Trip - (E)

Tαξιδιωτική εκπομπή,με την Ελένη Ξένου.

11.35 Movie TimeΜε τη Φανή Παπαμιχαήλ.

12.10 Xάλκινα χρόνια - (E)Κυπριακή σειρά εποχής.

13.30 Αμύνεσθαι Περί ΠάτρηςΜε τον Π. Κωνσταντίνου.

14.00 EIΔHΣEIΣ14.15 ArtCafe, II - (E)

Κοινωνική εκπομπή.15.00 ΕU4U - (E)

Κοινωνική εκπομπή.16.00 Tετ - Α - Τετ - (E)

Τalk show.17.00 Mαζί

Δικοινοτικό πρόγραμμα.18.00 EIΔHΣEIΣ (νοηματική)18.20 Το μυστικόν - (E)

Kυπριώτικο σκετς.18.50 Χωρίς αποσκευές

Ταξιδιωτική εκπομπή19.20 Πεταλούδα

Κυπριακή σειρά εποχής. 20.00 EIΔHΣEIΣ21.00 Αθλητική Κυριακή21.30 Tετ - Α - Τετ

Τalk show.22.30 Cake

Κοινωνική ταινία, μετους Τζένιφερ Άνιστον,Αντριάνα Μπαράζα, κ.ά.

23.30 EIΔHΣEIΣ23.35 Συνέχεια της ταινίας00.15 Graham Norton Show.

Τalk show.01.15 Μαζί - (Ε)02.15 EIΔHΣEIΣ - (Ε)03.15 Αθλητική Κυριακή

06.00 Deal - (Ε)Τηλεπαιχνίδι.

07.00 Πάμε πακέτο - (Ε)Κοινωνική εκπομπή.

08.30 Έλα στη θέση μου - (Ε)Κωμική σειρά.

10.00 Σαββατοκύριακομε τον ΜάνεσηΕνημερωτική εκπομπή, με τον Νίκο Μάνεση.

13.00 24 ώρες - (Ε)Σειρά ντοκιμαντέρ,με τον Κωνσταντίνο Κωνσταντίνου.

14.00 Οικογενειακές ιστορίεςΚοινωνική σειρά.

14.45 Η φαμίλια - (E)Κωμική σειρά.

16.15 Μην αρχίζεις τη μουρμούρα - (Ε)Κωμική σειρά.

17.50 ΕΙΔΗΣΕΙΣ (νοηματική)18.00 Έλα στη θέση μου

Κωμική σειρά.19.15 Το σόι σου - (Ε)

Ελληνική κωμική σειρά.20.15 ALPHA NEWS21.15 Μάριος Τόκας:

Για πάντα εδώΝτοκιμαντέρ. Μέρος Α’.

22.10 ΚάρμαΔραματοποιημένη σειρά.

23.15 Bake Off GreeceΕκπομπή ζαχαροπλαστι-κής με την Ιωάννα Τριαν-ταφυλλίδου.

00.30 Mετά τα μεσάνυχταEκπομπή, με την Ελεονώρα Μελέτη.

02.00 24 ώρες - (Ε)Σειρά ντοκιμαντέρ.

02.45 Σαν οικογένεια - (E) Ελληνική σειρά.

03.30 Σ/Κ με τον Μάνεση - (Ε)

06.10 Πρωινή ενημέρωσηΕνημερωτική εκπομπή.

06.40 Άκρως οικογενειακόν (E) Ελληνική σειρά.

07.30 Δείξε μου τον φίλο σουΚωμική σειρά.

09.00 Μamma mia - (E)Κωμική σειρά.

10.00 To πιο γλυκό μου ψέμαΚωμική σειρά.

11.10 Ονειροπαγίδα - (E)Ελληνική σειρά.

12.00 Συνεντεύξειςαπό το πρωινόΚοινωνική εκπομπή.

12.20 Υγεία πάνω απ’ όλαΕκπομπή για την υγεία.

13.10 Τύχη βουνό - (E) Κωμική σειρά.

14.20 Daddy cool - (E) Κωμική σειρά.

15.50 Celebrity Game Night (E)Τηλεπαιχνίδι, με τονΘοδωρή Αθερίδη.

16.50 Beat Buzzer - (E) Moυσικό τηλεπαιχνίδι, με το Γιώργο Μαυρίδη.

17.40 Εσύ στον κόσμο σου - (Ε)Κωμική σειρά.

18.00 Tα νέα του ANT1 σε 10΄18.10 Εσύ στον κόσμο σου - (Ε)

Κωμική σειρά.19.30 La Pasta Pomilώri, 2 - (E)

Κωμική σειρά.20.20 Tα νέα του ANT121.20 Saving Private Ryan

Πολεμικό δράμα, με τους Τομ Χανκς, Έντουαρντ Μπερνς.

00.10 Τίτλοι ειδήσεων00.20 Πάνω από τον νόμο - (E) 01.10 Χωρίς όρια - (E) 02.00 Ιατρικό απόρρητο - (E) 02.50 Ο ίσκιος της φωτιάς - (Ε)

07.30 Παιδική ζώνηα. Ο ταχυδρόμος Πατβ. Ντετέκτιβ Νόντιγ. Μπέμπα και οι κάρτεςδ. Οι Αγκαλίτσεςε. Πιμ και Πίμπαστ. Μπίλι Μπαμ Μπαμζ. Μπομπ ο μάστοραςη. Σούπερ Γουίνγκςθ. Η Μάρθα μιλάι. Ο Σούπερ Γουάικ. Ο Ροζ Πάνθηρας

11.00 Στη χώρα του Γιατί - (Ε)11.30 Παιδική ζώνη 16.0 Το μικρό σπίτι στο λιβάδι

Little house on the prairieOικογενειακή σειρά,με τους Μάικλ Λάντον,Κάρεν Γκρασλ, κ.ά.

16.50 Το πλοίο της αγάπηςLove boatΚλασική σειρά.

17.50 Zoom ArtΨυχαγωγική εκπομπή.

18.00 Road Trip - (E)Tαξιδιωτική εκπομπή μετην Ελένη Ξένου.

18.30 Power Of SportsΣειρά ντοκιμαντέρ.

19.00 Euromaxx ΑrchitectureΣειρά ντοκιμαντέρ.

19.30 EIΔHΣEIΣ (Αγγλική)19.40 EIΔHΣEIΣ (Τουρκική)20.00 Whose World Is It?

Σειρά ντοκιμαντέρ.20.30 I.Q

Σειρά ντοκιμαντέρ.21.05 Graham Norton Show

Φιλοξενούμενοι: Margot Robbie, Allison Janne.

22.00 Mr Selfridge, II - (E)Σειρά εποχής.

23.45 EIΔHΣEIΣ00.00 ΓΙΟΥΡΟΝΙΟΥΣ

22.30 Cake

05.00 Παιδική ζώνη08.45 Τηλεαγορά09.45 Έλα, χαμογέλα

Ψυχαγωγικό μαγκαζίνο,με τη Σίσσυ Χρηστίδου.

12.50 Τηλεαγορά13.15 Αποκαλυπτικά

Ψυχαγωγική εκπομπή.16.20 Τηλεαγορά20.10 EIΔHΣEIΣ20.30 Τηλεαγορά21.30 Dolce Vita, ΙΙΙ

Ψυχαγωγική εκπομπή.23.35 Celebrity Travel

Ψυχαγωγική εκπομπή.

05.50 Οι Τάκκοι - (E)Κωμική σειρά.

06.50 Βασιλική - (Ε)Κοινωνική σειρά.

07.30 Θέκλα μιλάμε ανοιχτά (Ε)Κοινωνική εκπομπή.

09.00 Boυράτε γειτόνοι - (E)Κωμική σειρά.

10.00 Όσο έχω εσένα - (E)Κωμική σειρά.

11.30 Εύκολα και σπιτικά Εκπομπή μαγειρικής με την Αθηνά Λοϊζίδου.

12.00 Παντρεμένοι κι οι δυο (E)Κωμική σειρά.

12.30 Παραδοσιακή βραδιά (E)Ψυχαγωγική εκπομπή μετην Αντρη Καραντώνη.

14.30 Στην υγειά μας ρε παιδιά! - (E)Ψυχαγωγική εκπομπή.

17.30 Περί ορέξεωςΕκπομπή, με τον ΑνδρέαΔημητρόπουλο.

18.10 Γεγονότα σε συντομία18.20 Όσο έχω εσένα

Κωμική σειρά, με τουςΔημήτρη Κουρούμπαλη, Ευγενία Σαμαρά, κ.ά.

20.20 Τομές στα γεγονότα21.15 My Style Rocks Gala

Ψυχαγωγική εκπομπή.00.30 Γεγονότα σε τίτλους 00.40 My Style Rocks Gala

Συνέχεια01.20 Κυπριακό πρόγραμμα02.50 Όρκος σιωπής - (Ε)

Δραματική σειρά, μετους Κάτια Δανδουλάκη,Δάνη Κατρανίδη, κ.ά.

03.50 Ζωή ποδήλατο - (Ε)Κοινωνική σειρά.

04.40 Σε φόντο κόκκινο - (Ε)Δραματική σειρά.

21.05 Graham Norton Show

08.25 Παιδική ταινία10.05 Βillboard dad 11.50 Three wishes

Δραματική ταινία.14.00 Tηλεαγορά15.15 Το φτωχόπαιδο

Ελληνική ταινία.17.00 Tηλεαγορά19.10 Ξένη ταινία21.00 Ξένη ταινία23.00 Σε εχθρικό έδαφος:

Aποστολή στην ΚολομβίαΠεριπέτεια.

00.30 Betrayed at 1702.10 Far Νorth

Του ΑΙΜΙΛΙΟΥ ΧΑΡΜΠΗ

Μετά το περυσινό (εντυπωσιακό)«Loving Vincent», αυτή την εβδο-μάδα βλέπουμε άλλη μία βιογρα-φία του μεγάλου Βίνσεντ βανΓκογκ, διά χειρός του σκηνοθέτηΤζούλιαν Σνάμπελ («Το σκάφαν-δρο και η πεταλούδα»). Ο ΓουίλεμΝταφόε αναλαμβάνει να μπει σταπαπούτσια του Ολλανδού ζωγρά-φου, σε μια ερμηνεία που του απέ-φερε και το σχετικό βραβείο στοπερασμένο Φεστιβάλ Κινηματο-γράφου της Βενετίας.

Ο 19ος αιώνας βαδίζει προς τοτέλος του και στη Γαλλία οι καλλι-τεχνικές εξελίξεις είναι καταιγιστι-κές. Οι άλλοτε «βλάσφημοι» ιμπρε-σιονιστές αρχίζουν πια και κατα-κτούν τη δική τους θέση στο ζω-γραφικό στερέωμα, ωστόσο στα

νότια της χώρας ένας μοναχικόςσυνάδελφός τους ακολουθεί το δικότου ιδιαίτερο μονοπάτι. Εκτιμώνταςτη συμβουλή του φίλου του ΠολΓκογκέν (Οσκαρ Αϊζακ), ο Βίνσεντβαν Γκογκ φτάνει στην Αρλ, προ-κειμένου να μελετήσει το εκθαμ-βωτικό μεσογειακό φως και (τελικά)να δημιουργήσει μερικά από τασπουδαιότερα αριστουργήματαστην ιστορία της ζωγραφικής. Ταυ-τόχρονα, ωστόσο, η ψυχική τουκατάσταση, επηρεασμένη και απότις φυσικές στερήσεις, επιδεινώ-νεται με αποτέλεσμα να καταλήξεισε ψυχιατρικό ίδρυμα. Η ζωή όμωςγια εκείνον σημαίνει δημιουργίακαι αυτή δεν θα σταματήσει ποτέ,μέχρι το πικρό τέλος του στην Οβέρ-σερ-Ουάζ.

Ενθεη μανίαΟ Σνάμπελ χρησιμοποιεί διάφο-

ρες τεχνικές προκειμένου να πα-ρουσιάσει έναν Βαν Γκογκ βυθι-σμένο στην πνευματικότητα, ένανασκητικό προφήτη της τέχνης, οοποίος παλεύει κόντρα σε όλες τιςαντιξοότητες, κυριευμένος από μιασχεδόν ένθεη μανία.

Η εικόνα αυτή, αν και υπερβολικήσε σχέση με την πραγματικότητα,είναι εμφανώς γοητευτική και –ώςένα σημείο– αποτελεσματική. Ηκάμερα σε αρκετές περιπτώσειςμπαίνει στη θέση των ματιών τουίδιου του καλλιτέχνη, ενώ ταυτό-χρονα ο θεατής αποκτά την όρασηενός ήρωα που βλέπει ολόκληροτον κόσμο διαφορετικά. Η κλασικήκινηματογράφηση στο υπόλοιποτης ταινίας αναλαμβάνει να συμ-πληρώσει τα κενά της ιστορίας,

έχει όμως τις δικές της ελλείψεις.Το βασικό πρόβλημα του φιλμ,

το οποίο φιλοδοξεί να περιγράψειτα τελευταία, αλλά καλλιτεχνικάαποδοτικότερα, χρόνια της ζωήςτου Βαν Γκογκ, είναι πως ξοδεύειυπερβολικά πολύ κινηματογραφικόχρόνο σε «θεατρικούς» διαλόγους.Κάπως έτσι μένει λιγότερος χώροςγια την κατανόηση της προσωπι-κότητας του καλλιτέχνη, τον οποίομάλλον εύκολα τοποθετεί στηνκατηγορία της «μισότρελης ιδιο-φυΐας».

Ευτυχώς η, όντως, εξαιρετικήερμηνεία του Γουίλεμ Νταφόε εξι-σορροπεί κάπως τα πράγματα απο-δίδοντας ένα σχεδόν υπερβατικόταλέντο, από αυτά που εμφανί-ζονται μία φορά σε κάθε αιώνα.Αν και η διαφορά ηλικίας με τονήρωά του είναι μεγάλη –ο ΒανΓκογκ πέθανε στα 37 ενώ ο Νταφόεβαδίζει στα 64– αυτό δεν ενοχλεί.

ο ζωγράφος άλλωστε, όπως είναιγνωστό, ήταν τρομερά ταλαιπω-ρημένος λόγω του υποσιτισμού,του αλκοόλ και της συνεχούς πα-ραμονής στην ύπαιθρο.

Βαν Γκογκ,«μισότρεληιδιοφυΐα»Ο Γουίλεμ Νταφόε ερμηνεύει τον Ολλανδό ζωγράφο στα στερνά του

Η σχεδόν θρησκευτική σχέση του Βαν Γκογκ με τη φύση είναι από τα κύρια θέματα που αναδεικνύει η ταινία.

«Στην πύλη της αιωνιότητας» HHH

ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ (2018)Σκηνοθεσία: Tζούλιαν ΣνάμπελΕρμηνείες: Γουίλεμ Νταφόε,Οσκαρ Αϊζακ, Ρούπερτ Φρεντ,Μαντς Μίκελσεν

Στο «Αστερίξ: Το μυστι-κό του μαγικού ζωμού»βλέπουμε έπειτα από και-ρό μια πραγματικά απο-

λαυστική κινηματογραφική εκδο-χή του πασίγνωστου ήρωα. Το γαλ-λικό animation αφηγείται την ιστο-ρία σύμφωνα με την οποία ο δρυΐ-δης Πανοραμίξ αποφασίζει να με-ταλαμπαδεύσει και την συνταγήτου περίφημου μαγικού ζωμούτου. Η αναζήτηση, ωστόσο, του κα-τάλληλου θα αποδειχθεί περίπλο-κη διαδικασία, ενώ την ίδια στιγμήένας άλλος, σκοτεινός δρυΐδης κα-ταστρώνει τα δικά του σχέδια. Οιθρυλικοί Γαλάτες είναι ξανά εδώ,σε μια ταινία κινουμένων σχεδίωνμε πολύ χιούμορ, κατάλληλη τόσογια μικρούς όσο και για μεγαλύτε-ρους θεατές.

Στο «Glass», o Μ. ΝάιτΣιάμαλαν επιστρέφειστην ιστορία του επιτυ-χημένου «Διχασμένου»,

κλείνοντας μια τριλογία ταινίωνμε τη συνάντηση των κεντρικώντους ηρώων. Τζέιμς Μακαβόι,Μπρους Γουίλις και ΣάμιουελΤζάκσον συνθέτουν το εντυπω-σιακό καστ μιας ταινίας που όμωςδεν ανταποκρίνεται ακριβώς στιςπροσδοκίες.

TO BAΡΟΜΕΤΡΟΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ

«Στους Διαδρόμους»,ένα χαμηλότονο φιλμαπό τη Γερμανία, παρα-κολουθούμε τον Κρί-

στιαν, έναν εσωστρεφή και μο-ναχικό νεαρό άνδρα ο οποίοςπιάνει δουλειά σε κάποιο μεγά-λο σούπερ μάρκετ. Ο ιδιαίτεροςκόσμος του μαγαζιού με τουςαπέραντους διαδρόμους, τα μη-χανήματα και τη μικροκοινωνίατου γίνεται το σκηνικό μιας νέαςπραγματικότητας για τον πρωτα-γωνιστή, που έχει και σκοτεινόπαρελθόν. Εκεί θα γνωρίσει καιτη Μάριον, μια γλυκιά συνάδελ-φό του, ωστόσο η συμπάθειάτου θα συναντήσει τα δικά τηςεμπόδια. Βραβείο σεναρίου καιΠανελλήνιας Ενωσης Κριτικώνστις «Νύχτες Πρεμιέρας 2018».

21.15 My Style Rocks Gala

Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η l 11Kυριακή 20 Ιανουαρίου 2019

Π Ρ Ο Σ Ω Π Α

Δύσκολες εποχές για την ΕυρώπηΟ Βρετανός ιστορικός Πίτερ Φράνκοπαν μιλάει στην «Κ» για τις σχέσεις ισχύος Δύσης - Ανατολής σήμερα και στην Ιστορία

Συχνά είναι δύσκολο να αντιληφθείκανείς το σκεπτικό μιας εκδήλωσης.Πώς επιλέγονται η θεματολογία,τα έργα και οι καλλιτέχνες, ποιαείναι η στόχευση. Η συναυλία της11ης Ιανουαρίου στην αίθουσα «Φί-λων της Μουσικής», συμπαραγωγήτης Κρατικής Ορχήστρας Αθηνώνκαι του Μεγάρου Μουσικής Αθη-νών, άφησε αρκετά ερωτήματα.

Πραγματοποιήθηκε μία μέραμετά τη συνέντευξη Τύπου σχετικάμε εκδηλώσεις που προβλέπονταικατά το «Ετος Σκαλκώτα» με αφορ-μή τη συμπλήρωση εβδομήνταχρόνων από τον θάνατο του συν-θέτη και είχε τίτλο: «Σκαλκώτας,Μητρόπουλος, Τσοντάκης, τρειςμεγάλοι Ελληνες συνθέτες». Τηνορχήστρα διηύθυνε ο Λέον Μπό-τσταϊν, μεγαλωμένος στις ΗΠΑκαι γεννημένος στη Ζυρίχη απόΠολωνοεβραίους γονείς, ενώ τοπρόγραμμα της βραδιάς ολοκλη-

ρώθηκε με τη σουίτα από την όπε-ρα «Ο ιππότης με το ρόδο» του Ρί-χαρντ Στράους. Δύσκολα μπορείνα φανταστεί κανείς μεγαλύτεροανάθεμα για τον Σκαλκώτα απότα πομπώδη, νοσταλγικά και ήδηστην εποχή τους αναχρονιστικάβαλς του Βαυαρού συνθέτη, ο οποί-ος είχε ταυτιστεί με το μουσικόκαι πολιτικό κατεστημένο της επο-

χής του, στο οποίο αντιτάχθηκαντόσο ο Σκαλκώτας όσο και ο Μη-τρόπουλος ως συνθέτης. Καλά δι-ηύθυνε τη μουσική του Στράουςο Μπότσταϊν, αλλά υποθέτει κανείς

ότι κλήθηκε κυρίως για τους Ελ-ληνες συνθέτες, κι εκεί φάνηκενα υπάρχει πρόβλημα. Είναι γνω-στό ότι δύσκολα αρχιμουσικός, οοποίος δεν προέρχεται από τα Βαλ-

κάνια, μπορεί να αντιληφθεί τουςρυθμούς και τη μουσικότητα τωνπαραδοσιακών χορών της περιο-χής. Ετσι, η ερμηνεία των πέντεαπό τους «36 Ελληνικούς χορούς»που επιλέχθηκαν για τη βραδιά,αστόχησε, με τον πρώτο από τους«Ηπειρώτικους» να ηχεί βαρύς καιάκαμπτος και τον «Χωστιανό» καιτον «Κλέφτικο» στην καλύτερηπερίπτωση από άνευρους ώς αδιά-φορους. Δεν υπήρχε κανείς Ελλη-νας αρχιμουσικός διαθέσιμος γιατο επετειακό αυτό «ελληνικό» πρό-γραμμα; Κι από το πλούσιο δημι-ουργικό έργο του Σκαλκώτα ήτανοι πασίγνωστοι αυτοί χοροί η κα-ταλληλότερη επιλογή για την εναρ-κτήρια συναυλία;

Η βραδιά ξεκίνησε με το αυστηρό«Κοντσέρτο γκρόσο» που έγραψεο Μητρόπουλος λίγο πριν εγκατα-λείψει οριστικά τη σύνθεση. Μέ-γιστος Ελληνας αρχιμουσικός δίχως

αμφιβολία, αλλά μεγάλος συνθέτηςμε ποιο κριτήριο;

Η φούγκα στο τελευταίο μέροςσπάνια παίζεται με ακρίβεια καιτη συγκεκριμένη βραδιά δεν συ-νέβη κάτι διαφορετικό. Ακολού-θησε το δεύτερο Κοντσέρτο γιαβιολί του Γιώργου Τσοντάκη, Αμε-ρικανού συνθέτη ελληνικής κατα-γωγής, γεννημένου και σπουδαγ-μένου στις ΗΠΑ, τιμημένου με πολ-λές διακρίσεις. Αν Μητρόπουλοςκαι Σκαλκώτας μπορούν να ομα-δοποιηθούν ως συνομήλικοι, οκατά δύο γενιές νεότερος Τσον-τάκης, γεννημένος μετά τον θάνατοτου Σκαλκώτα, με ποιο κριτήριοαποτελεί μέλος της παρέας; Αντίτου αναγραφόμενου στο πρόγραμ-μα βιολονίστα, το ενδιαφέρον Κον-τσέρτο του απέδωσε με ευαισθησίακαι λυρισμό ο Αντώνης Σουσάμο-γλου, τον οποίο κανείς δεν μπήκεστον κόπο να αναγγείλει…

Πολλαπλά άστοχη συναυλία - αφιέρωμα στον ΣκαλκώταΚΡΙΤΙΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗΣ / Tου ΝΙΚΟΥ Α. ΔΟΝΤΑ

Με λυρισμό και ακρίβεια απέδωσε ο Αντώνης Σουσάμογλου το δεύτεροΚοντσέρτο για βιολί του Γιώργου Τσοντάκη.

Χ. Α

ΚΡΙΒ

ΙΑΔΗ

Σ

Συνέντευξη στον ΒΑΣΙΛΗ ΝΕΔΟ

Ο Πίτερ Φράνκοπαν είναι καθηγητήςΠαγκόσμιας Ιστορίας και διευθυν-τής του Κέντρου Βυζαντινών Σπου-δών στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρ-δης. Το έργο του δεν είναι ευρέωςγνωστό στην Ελλάδα, ωστόσο ηοπτική γωνία του, εκείνη δηλαδήενός κόσμου σε μετάβαση από τηΔύση προς την αναδυόμενη Ανα-τολή, θα ενδιέφερε σίγουρα πολ-λούς. Κλείσαμε αυτή τη συνέντευξημετά σχεδόν μιάμιση ώρα συνομι-λίας μέσω Skype.

Η ματιά του δεν είναι γεωπολι-τική, είναι ουσιαστικά ιστορικήκαι έχει ως βάση την πεποίθησηότι ζούμε σε έναν κόσμο ο οποίοςείναι βαθύτατα διασυνδεδεμένος.Η «δυσκολία ανάγνωσης» του εξαι-ρετικά ευανάγνωστου έργου τουΦράνκοπαν αγγίζει περισσότεροόποιον θεωρεί εαυτόν Δυτικό μετην ευρύτερη έννοια. Ωστόσο, ηιστορική αισιοδοξία του προσγει-ώνει. Διότι, τελικά, με όρους μέ-τρησης ανθρώπινων χρόνων, τισημασία έχει πώς θα είναι ο κόσμοςσε 20, 30 ή 50 χρόνια;

– Το βιβλίο σας «Δρόμοι του Με-ταξιού», το οποίο ακολούθησανοι «Νέοι Δρόμοι του Μεταξιού»που εκδόθηκαν πριν από λίγεςημέρες, περιγράφουν μια νέαόψη του κόσμου. Λιγότερο «δυ-τικοκεντρική» και με μεγαλύτερηκλίση προς την Ανατολή. Πριναπό λίγους μήνες ο Γάλλος πρό-εδρος Εμανουέλ Μακρόν είπε ότιο νέος δρόμος του μεταξιού ανά-μεσα στην Ευρώπη και την Κίναδεν πρέπει να είναι μονομερής.Πιστεύετε ότι κάτι τέτοιο μπορείνα συμβεί;

– Νομίζω ότι υπάρχει μια σημαν-τική διάκριση που πρέπει να γίνειανάμεσα στην αναδίφηση στο πα-ρελθόν και στις προβλέψεις για τομέλλον. Στο βιβλίο μου για την ιστο-ρία των δρόμων του μεταξιού, προ-σπάθησα να επισημάνω ότι υπάρ-χουν κίνδυνοι στην άποψη του κό-σμου μέσα από έναν «ευρω-κεν-τρικό» φακό, όπου αυτό που έχεισημασία είναι ό,τι συνέβη στηνΕυρώπη και, πάνω απ’ όλα, στη Δυ-τική Ευρώπη. Οι Αρχαίοι Ελληνεςδεν κοίταξαν ποτέ στην πραγμα-τικότητα προς τη Δύση με ουσια-στικό τρόπο, πέρα από κάποιεςαποικίες στη Σικελία, στη ΝότιαΙταλία και στην Αδριατική: η εστία-ση κατά τη χρυσή εποχή της Ελ-λάδας ήταν στα ανατολικά, στηνΠερσία και πιο πέρα. Οταν κάνουμεερωτήσεις για συνδέσμους στο πα-ρελθόν, για εμπόριο, θρησκεία,ιδέες –ακόμα και ασθένειες– βλέ-πουμε την Ιστορία πολύ διαφορε-τικά. Το πιο εντυπωσιακό είναιπόσο πρόσφατη είναι η άνοδος τηςΔυτικής Ευρώπης στο πέρασμα αι-ώνων και χιλιετιών. Ως προς τις δυ-νατότητες του σήμερα και του αύ-ριο: νομίζω ότι στην Ευρώπη δεν

μπορούμε να συνεργαστούμε εύ-κολα. Ακόμα και η Ε.Ε. θεωρείταιενός είδους θαύμα που έχει απο-τρέψει τον πόλεμο. Η αστάθεια καιοι τριβές είναι πολύ πιο κοινές απότον μακροπρόθεσμο σχεδιασμόκαι την κοινή εργασία. Δεν ξέρειςποτέ τι θα φέρει το αύριο. Αλλά δεννομίζω ότι η Ευρώπη είναι διαρ-θρωμένη ώστε να παίξει ηγετικόρόλο στις παγκόσμιες υποθέσεις.Ισως μία ή δύο χώρες μπορούν,αλλά ακόμα και ο δικός τους ρόλουςκαι επιρροή έχει μειωθεί κάθετα.

– Η άποψή σας, βασισμένη στηνιστορία χιλιετιών της Ευρασίας,προτείνει μια πολύ καθαρή, αμε-τάκλητη μεταφορά της παγκό-σμιας ισχύος από τον Ατλαντικόπρος τον Ειρηνικό, από τη Δύσηπρος την Απω Ανατολή. Ποιαείναι τα βασικά σημεία που ανα-δεικνύουν αυτή την τάση;

– Νομίζω ότι ο έλεγχος των πόρωνκαι των δικτύων που βοηθούν στηνκατανομή και στην παράδοσή τουςείναι κεντρικός από κάθε άποψησε κάθε περιοχή και για κάθε εποχή.Το σήμερα δεν διαφέρει. Το 70%των ενεργειακών αποθεμάτων τουκόσμου βρίσκεται ανατολικά τηςΔαμασκού – και σχεδόν όλες οισπάνιες γαίες που θα απαιτηθούνγια τα αποθέματα καθαρής ενέρ-γειας στο μέλλον. Επειτα πρέπεινα έχουμε κατά νου τα δημογρα-φικά στοιχεία και την πλευρά τηςζήτησης των αγορών και των πε-λατών που θέλουν και χρειάζονται

φαγητό, νερό, ενέργεια, αγαθά πο-λυτελείας και άλλα. Το μερίδιο στοπαγκόσμιο ΑΕΠ των χωρών τηςΑσίας έχει αυξηθεί δραματικά –καιπολύ γρήγορα– κατά τις τελευταίεςδεκαετίες.

– Επί της ουσίας, από όλες τιςαυτοκρατορίες που έχουν εξα-φανιστεί και περιγράφονται στοβιβλίο σας, ποια ήταν πιο αποτε-λεσματική;

– Χωρίς καμία αμφιβολία το Βυ-ζάντιο. Διήρκεσε περισσότερα από1.000 χρόνια: παρείχε διοίκηση, δι-καιοσύνη διαμέσου πολυ-κλιματι-κών και πολυ-γλωσσικών περιοχών.Και, πάνω από όλα, παρείχε μακρο-χρόνια σταθερότητα, ακόμα και αντα σύνορά του ορισμένες φορέςεπεκτείνονταν ή υποχωρούσαν.Αλλά η σταθερότητα είναι το μέτρομε το οποίο βαθμολογούνται οι αυ-τοκρατορίες. Και οι Βυζαντινοί είναιπολύ πιο μπροστά από τους άλλους.

– Ο κόσμος που περιγράφετε στοβιβλίο σας ήταν πολυπολικός;

– Ο όρος «πολυπολικός» είναιμια ιδέα του 20ού αιώνα που ξεκι-νάει από τις ιδέες του Ψυχρού Πο-λέμου και του «μονοπολικού» κό-σμου των ΗΠΑ από τη δεκαετίατου ’90. Δεν θα χρησιμοποιούσαποτέ αυτό τον όρο για προηγούμε-νες περιόδους. Αλλά σίγουρα, πριναπό 1.000 χρόνια, για παράδειγμα,υπήρχαν αρκετά αυτοκρατορικάκράτη που γνώριζαν καλά το ένατο άλλο και ήταν συνδεδεμένα με-

ταξύ τους μέσω ανταλλαγών όλωντων ειδών.  

– Ορισμένοι τείνουν να αντιμε-τωπίζουν την Ανατολική ΡωμαϊκήΑυτοκρατορία ως θεοκρατική,τις μογγολικές αυτοκρατορίες ωςημι-αναρχικές και τα μεσαιωνικάχαλιφάτα ως οπισθοδρομικά. Πό-ση αλήθεια υπάρχει σε αυτές τιςαντιλήψεις;

– Απολύτως καμία. Αυτές είναιευρέως διαδεδομένες απόψεις. Αλλάείναι επιφανειακές, οκνηρές καιριζωμένες στον οριενταλισμό. Είναι,επίσης, λανθασμένες.

– Η γεωγραφία και η σύγκρουσηείναι ορατές σε όλους. Συνήθωςμονοπωλούν το ιστορικό ενδια-φέρουν. Μέσα από το μάτι τουιστορικού, ποια ήταν τα σημείαεπαφής ανάμεσα σε διαφορετι-κούς κόσμους;

– Υπάρχουν διαφορετικοί τρόποινα το δούμε αυτό. Πρώτον, μέσααπό την εμπορική ανταλλαγή, όπου–φυσικά– τα αγαθά πολυτελείαςτυγχάνουν ιδιαίτερου ενδιαφέρον-τος, καθώς αναφέρονται στις πηγέςκαι, επίσης, επιβιώνουν. Αυτά ορι-σμένες φορές μαρτυρούν τη σημασίατου εμπορίου μακρινών αποστάσεωναν και, τις περισσότερες φορές, ηπλειονότητα του εμπορίου ήταν μι-κρών αποστάσεων και πολύ έντονο.Μετά υπάρχουν οι διπλωματικέςαποστολές ανάμεσα σε αντίπαλακέντρα ισχύος, όπου αυτοκρατορικέςκαι βασιλικές αυλές εργάζονταν

προκειμένου να εξομαλύνουν τιςσχέσεις τους και να ανταγωνιστούνμέσω τελετουργικών, ανταλλαγήςδώρων κ.ά. Μπορούμε να δούμε θε-ωρητικές ανταλλαγές που είναι πιοδύσκολο να εντοπιστούν – σχετικάμε ιδέες, εικόνες και σχέδια πουμοιράζονταν, αν και το να ανακα-λύψουμε πού, ποιος, πώς και γιατίδεν είναι εύκολο. Γιατί, για παρά-δειγμα, σχήματα κινεζικών φοινίκων(σ.σ.: αναφέρεται στα μυθικά πτηνά)έγιναν διάσημα στο Βυζάντιο ή γιατίοι εκκλησίες στη Νότια Ρωσία μοι-άζουν με εκείνες στην Πελοπόννησο;Είναι εύκολο να κάνουμε εικασίεςγια πολλά από αυτά, αλλά συχνάυπάρχουν λίγες ή καθόλου αποδεί-ξεις. Αυτό αναγκάζει έναν ιστορικόνα πρέπει να σκεφτεί πολύ.

– Ζούμε σε έναν κόσμο όπου τοέθνος-κράτος κυριαρχεί ως κύριομοντέλο. Είναι μια αυτοκρατορίαπιθανή ξανά;  

– Ναι. Υπάρχουν ψηφιακές αυ-τοκρατορίες παντού γύρω μας.Το Facebook είναι μια αυτοκρατο-ρία, η Amazon είναι μια αυτοκρα-τορία και, με κάποιους τρόπους, οιΗΠΑ, η Κίνα και ακόμα και η Ρωσίαμε το Ιράν συμπεριφέρονται αυτο-κρατορικά. Αλλάζουμε τα ονόματα,αλλά οι αρχές δεν είναι τόσο ανό-μοιες.

– Εχουμε μεγαλώσει μελετώνταςτον ευρω-κεντρικό κόσμο μας.Λέτε ευθέως ότι αυτός ο κόσμοςέχει τελειώσει. Τι έρχεται για τηνΕυρώπη ως πολιτικό, πολιτισμικόκαι οικονομικό χώρο; Το Brexit,η μετανάστευση, η άνοδος τουλαϊκισμού και η περιχαράκωσηδεν εκπέμπουν θετικά σήματα.

– Νομίζω ότι αυτοί είναι δύσκολοικαιροί για την Ευρώπη, για τουςλόγους που αναφέρετε. Θα πρό-σθετα τις πολύ περιορισμένες προ-οπτικές απασχόλησης για τους νέ-ους ανθρώπους και την αισθητάχαμηλότερη κοινωνική κινητικό-τητα τώρα, σε σύγκριση με πριναπό 30 χρόνια. Προσθέστε την κλι-ματική αλλαγή και τις πολιτικέςαναταραχές αλλού στον κόσμο –αυτό έχει άμεση επίπτωση στουςλαούς στην Ευρώπη– και φαίνεταιότι είμαστε έτοιμοι για μια διαδρομήμε αναταράξεις.

– Οσο ο κόσμος έρχεται πιο κοντάκαι, σίγουρα, μεγαλώνει σε όρουςκρατικής οργάνωσης, θα λέγατεότι η Ευρώπη θα μπορούσε να υπο-χωρήσει σε μια κατακερματισμένηπραγματικότητα, σε μια εκδοχή«Kleinstaaterei» (σύστημα μικρώνκρατιδίων) του 21ου αιώνα;

– Εχει, αλήθεια, σημασία;

Ο Πίτερ Φράνκοπαν είναι συγγρα-φέας των βιβλίων «The Silk Ro-

ads, A new history of the world» (σελ.647, εκδ. Bloomsbury) και The New SilkRoads: The Present and the Future ofthe World (σελ. 336, εκδ. Vintage).

«Υπάρχουν ψηφιακές αυτοκρατορίες παντού γύρω μας», λέει στην «Κ» ο Πίτερ Φράνκοπαν. «Το Facebook είναι μια αυτοκρατορία, η Amazon είναι μια αυτο-κρατορία και, με κάποιους τρόπους, οι ΗΠΑ, η Κίνα και ακόμα και η Ρωσία με το Ιράν συμπεριφέρονται αυτοκρατορικά».

Ετερόκλητα έργακαι ένας ελάχισταεξοικειωμένοςαρχιμουσικός έκριναντο αποτέλεσμα.

Η σταθερότητα είναι το μέτρο με το οποίο βαθμολογούνται οι αυτοκρατορίες. Και οι Βυζαντινοί είναι πολύ πιο μπροστά από τους άλλους.

Δεν νομίζω ότι η Ευρώπηείναι διαρθρωμένη ώστε να παίξει ηγετικόρόλο στις παγκόσμιεςυποθέσεις. Ισως μία ή δύο χώρες μπορούν.

Φώτα,Κάμερα,Πάμε!

Tην Κυριακή 27 Ιανουαρίου μαζί με την Καθημερινή μη χάσετε τον 8ο τόμο!

Μεγάλοι Έλληνες Ηθοποιοί

,