UelJef beS femitif({)en ES,pft1({)gebidS. 9

25
UelJef •• eu beS femitif({)en ES,pft1({)gebidS. IDie nadjfolgenbeu iiber P96u i ci f d} e Ort 13- U,UHU bce fcmHifdjeu finb auf mmlllfaffung l)on .pru. sprofeffor ro1 0 \je r tf @e" fdjidjte 'ocr P96nicifdjeu Ilo!onien niebetgefdjdetien 1mb Dem gtiljHel1 nndj 'bepimmt 9laci)ttaoe an biefem }!Betfe aUer 'ocr 'llet-euhmbeu ,{!cipungcu .()tn. merfnffcrl1 fanlt Sdjteiber biefcß bodj nidjt an glmt'6ett, betfd&e in ber ber geoernp(lifdjcu %mlcn fitr 'oie Q:rfuubung \l90ni" cifdjer <!"ohmien unb Stiftungen im bad tidj- tiee 9)lav inne gC9altelt 9aue. Oft fdjeint il)m 9iedn aUlJid gd9illt, an einigen spunlten a6er, 'oie fiir baß ffaflifdje \jon bc" fonbmll1 Sntereffc finb, fd)cint geu>id)tlgc ro1oment ü6erfe9cn alt fein, iluf 9icr aufmerlfam gemadjt Werben fon. ID16djtcu bie Q;rforfdjer bCG naflifdjel1, u>ie 'oie 'oetf oriel1tillifdjcu fidj geneigt fil[fen, 'oie 9iet l,1orgelegten tnraen 31t ptt'ifcl1, unb namcutIidj .pr. ro1 0 lj Cl' d fdbj1: feiu barifber atiaugeben bie @iite 1 3m Uebdgcn muv öum bcmerft nlerbell, bei bet' ber au bcllt .pau p bel 'ocr arteu }!Belt uub 6ci ber fttt 1 dlSrid)eu ltcl9cU iSetU>(Iubtfdjaft bel' Svradje, \Ue!d)e 'oie i\96nicier nub 'oie jener Stäbte . tebeten, eiue SonDerung dltlaißer mieberlllffultßell 6eibet i'luf ben @runb crmittelter femitiffget OrtGll(lmen yier uidjt alli'lftt9r.. {Illt ill uu'O btlger im uufer bent iebenfaf(l iiberll>ieoenben 9lamen bet SP9öl1idet ilUr'f) bie ber Eieeffii'ote mit bellriffen finb. mieneid)t flllln in eiuAeluen btlrdj UI1\" ftcVtigc bel' eine U>eltere @.?onbetUl19 mÖß" !I1lu[. f. "llot. 1ll. ij. vm. 21

Transcript of UelJef beS femitif({)en ES,pft1({)gebidS. 9

Page 1: UelJef beS femitif({)en ES,pft1({)gebidS. 9

UelJef ",~";uidft{Je ~ftSnt1 ••eu t1utlef~t1f,() beSfemitif({)en ES,pft1({)gebidS.

IDie nadjfolgenbeu ~emedltltaeu iiber P96u ici fd} e Ort 13­U,UHU aUVel'~nth bce fcmHifdjeu S~radjge'lliete~

finb aunadj~ auf mmlllfaffung l)on .pru. sprofeffor ro1 0 \je r tf @e"fdjidjte 'ocr P96nicifdjeu Ilo!onien niebetgefdjdetien 1mb Dem gtiljHel1st~eife nndj 'bepimmt 9laci)ttaoe an biefem }!Betfe barAu~ietfu. ~ei

aUer ~l1etfelmUI1ß 'ocr 'llet-euhmbeu ,{!cipungcu be~ .()tn. merfnffcrl1fanlt Sdjteiber biefcß bodj nidjt ltln~in an glmt'6ett, bn~ betfd&e inber ~eUlt~ung ber geoernp(lifdjcu %mlcn fitr 'oie Q:rfuubung \l90ni"cifdjer <!"ohmien unb Stiftungen im ~httflanbe feine(lu>e!l~ bad tidj­tiee 9)lav inne gC9altelt 9aue. Oft fdjeint il)m 9iedn aUlJid gd9illt,an einigen spunlten a6er, 'oie fiir baß ffaflifdje ~(tcrt~um \jon bc"fonbmll1 Sntereffc finb, fd)cint mandje~ geu>id)tlgc ro1oment ü6erfe9cnalt fein, iluf \Ueldje~ 9icr aufmerlfam gemadjt Werben fon. ID16djtcubie Q;rforfdjer bCG naflifdjel1, u>ie 'oie 'oetf oriel1tillifdjcu ;~rted9umG

fidj geneigt ~nbeu fil[fen, 'oie 9iet l,1orgelegten tnraen ~eitrd!lc 31t

ptt'ifcl1, unb namcutIidj .pr. ro1 0 ljCl' d fdbj1: feiu Urt~ei( barifberatiaugeben bie @iite ~ilbeu 1

3m Uebdgcn muv öum morau~ bcmerft nlerbell, ba~ bei bet'nItAt~eifd~llftcn ~etgeirißuuß ber llWi~iHfdjen See~~btc au bcllt .paup

bel 'ocr arteu }!Belt uub 6ci ber fttt1dlSrid)eu ltcl9cU iSetU>(Iubtfdjaftbel' Svradje, \Ue!d)e 'oie i\96nicier nub 'oie ~cWo9ner jener Stäbte

. tebeten, eiue SonDerung dltlaißer mieberlllffultßell 6eibet {lanb~ridjl!

i'luf ben @runb crmittelter femitiffget OrtGll(lmen yier uidjt alli'lftt9r..{Illt ill uu'O btlger im ~orßen'Oen uufer bent iebenfaf(l iiberll>ieoenben9lamen bet SP9öl1idet ilUr'f) bie ~e\l.iotjller ber v~iHfhHfd)en Eieeffii'otemit bellriffen finb. mieneid)t flllln in eiuAeluen f5~neu btlrdj UI1\"

ftcVtigc ~hfifllUß bel' ~ultUi'lt'er9n[ttliffe eine U>eltere @.?onbetUl19 mÖß"!I1lu[. f. "llot. 1ll. ij. vm. 21

Page 2: UelJef beS femitif({)en ES,pft1({)gebidS. 9

322 Ullon V~I$tlidftf}1l t'ld~ltamell

litf} ßemCld)t werben; bllrlluf llber dnaugeyett, WCll' ~ier nitf}t ble2lblld)t.

§. 1. Jl1ein fetnitifd)er t'ld(!l1llltte ift auf frembem mobeu feunt­Ud)er geblieben, "ra bel', beffelt ~erlr(iifd)e unD arCloifd)e ~ormeu

nV~I~'!, UI1D o~lJ'l:> ftnb. 60weit berfeH\e auf reitt femitifd)em@etiiete, \1orfommt, ul'im!id) a!ö !nlll1le bel' M\llmten ~allbfd)aft imftlbJid)eu 2lrabieu, geben i~1t 'oie aHeu 6d)riftftener iu fo!aenber~eife wiebel': l.fJ,'H}(J.tHJ1ltIH; SLl'ab. XVI. p. 768. *) SLeph. p.58!}. Mein.; l.(l.l((attin~ Eustath. ad Dion. Per. v. 957.; t a­

TC!apl'~ Dion. ibid., coll. Avien. <lesel'. orb. v. 1134. (U35.);

ultb bie ~ewoYlter berfelben t)eiuen: xal(Japon;'twt (ober )',(J:tfl"'·

Iwnf.trat) Slc}J!J. I. 1., CltatramotitaePlin. 6, 28, 32.; aud)XaIQu.tw:JI'irat (ober l.fl.I{Hl.tt!-lilfl.l) Plol. 6, 7. unb xar(Jafu.iS1:at

Urallius apo Steph. I. I. et p. 5. (if(l fotUlnen jebod) (lud) ~ortnen

oyne ben J)llud)l\lut t\or: 'Arl:!upwrin# 'Artemid. apo Stepll. p.143.; 'Ar(Jafttu!.t Urallius I. I. eoll. PUn. I. 1.; ebenfo ober \lud)'AoflCl.ttEhu Plol. I. 1.; Ult'o ale !name bed ~lUtbeG '.IlOflafnh:ra'fheophr. hist. pI. 9, 4, 2,

~u~etl}a!b beG femitifd)en ®ebieteä fii9rt u1tAweifcr~aft benfd~

ben mallleu bie Sufe{ 'A(1:!rJfltlllll) ($11 1:fi Llvxl'f) Steph. p. 27.,bie bdannte, ein~ witVtigc 4'afell~abt in ID1~pell, bereit @rünbung,i~m ~alle fowie Ilnelt otlwaltenben Um~än'(lett Itad), feineltt allbet'ttfemitifdj rebenbm 6tatnnte I'I!~ bell lJlyonicict'1l Wirb 3nl3ef~rie'6en

tuer'oen t6ltnen, (if(l ~nbett ftd) für 'oiefe 6tabt 6ei bett ®riedjenuadj Sleph. p. 27. fo{gett'oe :Ralllen(lfoullen: 'AL{j{J.ftvUtOP, 'Ar(!o.­

WUHLOV, 'Ao(jfllt1n:EHJ1J, '.110f!fJ..fO'n UO}!, \'gf. Wilbel'g ud PLol.5, 2. p. 315.; bei ben mölllet'u: Adt'amytteU111J Liv. 37, 19, 7.;i1dramytteos Plin. 5, 30, 32.; Adrarnitiw1/; (al. Hadl'lImilium,Badramalium, bei ~efferinlJ: Adramultil1m) Hin. Antoll. p.335"IDer 4'\lud)!\lut i~ yiet' mlf llid)t-femitifd)em mobelt rC9e!m&~iß Itleß"gefanen Ul1b 'oa6 tueid)m cl ~at bal'l yiil'tm t l11e9r unb mc~r \\er~

br&ngt; aDer bic J)cl'fultft bCß !nlllllcna i~ burd)ltlcg beutlidj gc"&He6en, Itlil~rcllb 'ocr lh'fprllllß bel' 6tabl fd)lm fdiyöcitig i1l !'\~rIiße

Page 3: UelJef beS femitif({)en ES,pft1({)gebidS. 9

"tll1er~(lt6 be(l,femitif~en Ei·V~(l~lle'6iet(l. 323

mergeffen!Jeit oel'a!!Jen au fein fr'6eint unb 'oie Eiage (lUG bem !namenfrl'6~ eillen l~bifd)elt 'J.'ritwn ober stönig IlrG ®riinber bel' @itobtcutll'iifert 9ot, !nomenG 'Ao(jUIHi'f1'jC; (ober 'A0l!a{tvn:1'j~) Athen.12. p. 515. e. Steph. p. 27., (lnbm'lll'o 'Ao[!rtftveFW; Eustath.ud 11. 6, 397., ober "Ao(!a{tv~ Stepll. I. L coll. NieoI. Dam.p. 53., unb 'Aoeaf/WP Hesyeh.' s. v.

?n6er (lud) bOG Ilfrifllnifd}e Hadrumeium ober Ad"umelmn,Adrumetus, bei ben @riecljen 'AO(!tIWJi;, Genit. 'AO(jV{t1]fOr;,

Sey!. p. 49. Polyb. 15, 5, 3. Diod. 20, t 7. Steph. p. 29. sf1· *);bllnn IlUd) 'Ao(!oti{t1]'loJl ober "Aol!~V{tl1fOr;/ Plut. Cllto min, 59.'AoQOVlt1]1TO~ CAO[!OV{!t'flOC;) Plo!. 4, 3., 'AO(!ll{t1'j'lOC; uttb 'A0l!v­

It1]rop Mein. ud Sieph. p. 29. C40(!l'{t11f01J Dio C. 48, ,21. Beelwr); ­enbrid} 'Ao(jaft1]f6~ Proeo(J. B. Vand. I, 17. 2,' 23. ijl AUl,lerUipig!nidjt(l IlnbmG, IlIG ein \,lierte(j (Har!rumaul uub .pr. 9.110 I,l Cl: Girrtoell'ip, \\leun er S. 502. ?nnm. 149. ein l::tli'i,n ,,®entad) beßIDMed}" borou(l mad}t. :iDap fiel) 9ier OUG bel' le~teu S\jrbe beG!nomeulS bel' buuffe mofa{ \)erforen 9at, ben 'oie ~otmen beG Ilt(llJi­f4Jen, lpcifd}eu unb mpftfc9ett cHa~ramaut in biefet ober ieuer m3eifean be9aullten v~eoen, mag feinen @mnb in fllirfmr, eiOcnt9iimfidjIlfrifanifdjer (fomtlltion 91lben **).

§. 2. ~iu I'lubmr p~öurcif4Jer !nI'lUte, ber fi(~ o~lte Wliige er~

mitteIlt ia~t, il1lluel'fllnntetlUllFen bel' beG 'A..a{lVf/IC; Strab. XIV.p. 655. ober 'Afu{lVt!0~' Diod. 5,59. Rhianus ap. Sterh. p. 141.,'Araßv(jtOp Pind. 01. 7, 160., Tzetz. Chil. 4, 140., '4raßvfltOV

oQo~ ApolIod. 3, 2, 1., b. i. beG .Stll~or (-\,'::2ll) I'luf V't90buö, beffen9lllmenl\~rubet ber ol'llifaif<Yc StIlbor, ud stie4Jif<yen @i<ytiftl1eUernualb 'Araßth!IOP 9ie~, ulllb 1raßv(JtolJ f. Hesyeh. s. VV., coll.LXX. Hos. 5, 1. Ioseph. Antt. 5, 5, 3. B. Jud. 4, 1, 8. **~).

?nuf Siciiien fC9l't 'ocr 91llnte 'Araßt;QL01' lliß ~cro1tlllt1e Il'fe~

~') tllud} bei SII'ab. X~1I.. p. 83~. luitb 'ArYeu,UlI> ~ll {efeu feiu.**) ,ob aud) 'oet fnti[d)e ,ot.tiSllall1c 'YJecqda Slcph. 1'. 6Cl6. obcr

"YrYeaf/-o> Stadiasm. §. 329. auiS nii;'''1:;tn cotfumi1id feiu fQllUC, lIHlIJba~iugeneru fifeiben. .

***) l}l!ß €itllbltlllll1C foullllt 'ii::lll \,lor 1, CIll'on. 6, 62. :.nic .\lilßCluit'o llid)t gellllll auge(leben. !Bei l'olyIl. ,5, 70. ließ! 'AmfJuf!Lol' lluf bemlBetgc Xnbot. (Riue gleid)umlligc €itabt !j.J~öllideu(l fiU)d Steph. I: J. nuf,l.lidleid)t i~ 'oiefelbe Ilbct t\QU 'ocr iu @nlifilll belegeuCII l1id)t Ntfc'f)ie'ow.

Page 4: UelJef beS femitif({)en ES,pft1({)gebidS. 9

324 Uetin vHnidfdje ,odGtHllltfl1

bel', Timaeus up. Schol. Pind. I. I. Sieph. p. 141., uno bet'~emVer beG atali~rifdjen .Beud alt ~orioellt, Polyb. 9, 31., ",irbmit einem ~n'aldcun auf biefcm ftdrifdjcn ~abor 5ufammen9dngcu.- m3ir werben uuten wiebel' an bicfet! 9?amcn erhmern.

§. 3. Se'9r \l)oljI er9a(ten ift 'ocr 9cbrliifdj-P'96uicifi9c ~rugnamc

i111, bei bcu @ricd)eu, foweit bcrfe{(,c bem berii'{llltten ~luffc ~a,

l(i~iUI'I'6 I'Iltgc'96rt, 1 flt!oa'Poi,; obcr 10(JrJri.?JJ1i;. m3ir ~ltben i9U aufSfretl'l, \\lat! nid]t tiefrcmben faun, abcr in 'ocr ijOtUt 'Iaqoeu'Q/;Odyss. 3, 292. Paus. 6, 2I, 5. *), alfo mit bem 'gellmn (Jtubältcren) !BoCI'II, ben audj bat! 5)ebriiifdje bC",I'I'§rt '§at. ~r fOlUmt,wie MaiS, ~on bem frctifi9u! l.!i&auoll, ben I" eiV en ~ er 0e lt ,Strab. X. p. 475. ;,g1. mit Panv. I. 1.

~6er aud) uaq, ~lid 1ft bel.' 9?amc gell,lanbert, uub aWar \)Oll

!h'da ger, wie l'Iut! Panv. J. I. 9crl,lOr3uoel)cu fdjeint. €Sonft ful)renil'l audj bie SJ}l)i\uicier fclbft uadj SJ}~lod uub ~Ud, wie luh: ftliou \.)ou5)omer wiffen, Od. 13, 272 ff. - 3n bel' €Skac 11. 7, 135. wirb'oie \Stabt (/JEt~ in 'ocr SJ}ifatid an 'oie Ufer beG 3arbauuG tledegt,"'ad fpäter bcbcl1fiid] erfd)iell, ba malt anberaltlo, in ~rivl)li!ielt,

eiiten anbern ijluV, 9?atttena 'Ia (l fla'Po, ober'Ict!}Jci.'/!J1~, rannte, bel'filr jene €Stelle &effel' t,u paffen fd)ien; f. SIrab. VIII. p. 347. Paus.0,5, 5. 18, 2. OO'lan "erfut\lte beG9aI6 fogar ben 90merifdjen ~fit

au iinbern, SIrab. ibid. p. 348. Euslalh. ad 11. L L .Bu (/JE/a **)

~Il~t Illler bet pl)6nicifd)e ~lu~nllme illfofcrn fe9t' gut, ald \lier uadjSIrab. VIII. p. 343.eiu .f.>afen ",ar mit eilter fleiueu 3nfeI. tla~

bie SJ}9öniciel' für i9re 9?ieberlaffuI1gen I1t bel' ~rembe fOlt\le l.!ofali­täten liebten, i~ 'berannt. (/Jwl ift ü'6rigena nitfit Moa 9?ame berStabt, fouileru aud) beG uenlldjvllrten !Borgevirgfa utlb »ielleidjt iftber 9?ame erft bon biefem auf iene ü&cTßegllnoen. tlerfe!6e liegefid) bllltn fell\' W091 aud hem ge6r&iftlien M'tl?, ~ife, edrären ***).

*) 311 'niefet StcHe beß ~illlhll1iilt\ ljlÜ eine S~Hlllbfdjt'ift t()U 'lop­cflip()u 'f(()tnp()u "(\11 llct\ ßC\l,i'{)IIHdjCII 'Jaftu(lp()u.

'!'l') \jiit 'C>EU! ~lIlleu licij Gllcij bie \jotl11Cl1 <PU" <1>f« llllb <[>.at; f.Steph. p. 661. 664. gustalh. ad 11. I. I. col/. StralJ. VIlI. p. 350 sq.

***) mad) (§Jl:f.\ßlurb 1.111ll lStrll{lo !Sb. 3. S. 459. fofl bicß mf.\t'{\e:birge jebt (fall ,;),nbou T,e1pen uub auf iHtCl'U Stadeu nnllet milu llcllfdbeu!llill11CU ludter hibUdl tU :ttl\Jr)~[jen. !Die l,lOlll frall3ölifdjell (§Jcueraljtali~CNU~!lellelielle .!tAfte bcl3 ~CIQ~\QUllet\ ltlcljt ljlCtlJf.\1l !.nidjtß allf !lnll bic

Page 5: UelJef beS femitif({)en ES,pft1({)gebidS. 9

(ut ~ et h f'& bcIS fe ud tifc'f1 cu @>\)Ul d) ge'6 ie h'l. 325

3n 'ttip~~Hen Wurbe lc1[,oapoc; ~'oer '[a(!d(tv~r; mIef} Paus.5, 5, 5. rür ben art e'lt 9"lllmen lieG ~WbQ(j ober ~fi\;on gC9altcn,it'nG nuf baG ~09C ~Her beffeltJen 9imueijt. SIrob. VIH. 347 S(l.

fennt ~iel: auef} bie !Biefe ltl1b baG (grab beG 3arballOo, ber A'&eruur ~ie 'Perfoni~clltiou beG lJeUpeG fef&er fein fanu.

311 ~~bieu ~nbd ~c'f1 wieber ein st6nig bCG 91alUen(l, Herod.1, 7, uub llei ApolIod. 2, 6, 3. gei9t im: ?Batet 'ocr tllup911ie unbSd}wieger\later beG S!ll1oiuG 'la pIJall'l!; ; \)gl. Slflph. p. 645. ~ber

aud) 9ier !Uup 'oer 9111mc ttrfpdlußtlef} lJeupname feilt unb mit mec'f1tit'irb ipu SIeplI. p 322. a10 fold}en llnd} in {!~biell lluffÜ"9l'Clt, it'ellUauc'fl irrt~ütnIid} bllG 90merifd}e 'lr~i!cJ(tl'OV (hupt ~i:dif!a b,i&ei an­ße~oßen I\,)ir'o. 2Hll Sc'fIit'iegerfo91l beG stmolud würbe und bieferlybifd}e Slöltig116rigeilG rldjtlaer ewfgefaßt crfc'f1eiueu, \vif' arG Sdjwie­gel:\,)ate'e beffel6en.

ltc6rigenß mng 'ocr 30rbau iu (Zfi(l ltlo9f gecignet feiu, bieliinOlt uclieMe Xleutnug \)On :'T:;5'~~ Gen. 10, 4. Bzech. 27,7.burd) (ZUG 3u unter~ii~cn. ~uc'f1 fd b~~an erinuc~t, bllli ber @riin­be~ ~Olt 'P~ro(l 'AfWtTU.OOll Odiss. 11. 259. ApolIod. 1, 9, 11.Paus. 5, 8, 1. eiu S09U be~ t:~ro unb beG stretgeUG 9elpt *).

§. 4. lld)t p9ilnicifc'f1 ifl: ferncr bel' Ortönl'lme ni "~4(jJvr:(J"

me3eic'f1nuuß 'ocr ~ fl: 1'1: r t e ~ J)citigt~ümer unb ~equil)afeut DaG ~e..(\rciifc'flcn 1'l"'11'P~' mef'lUnt ij1: bie batl'l:uCiifdje Sttlbt biefcö 91amenl'lDeut. 1,4. los. 9, 10. 12,4. 13, 12. 3(. I. Chroll. 6. 56.,aud) c:ni2. t1i"r;~:.: BCltllllUt, Gen. 14,5, unb :-r'19f~~ Jos.21, 27. @riec'flifd)e @5c'f1rift~ef(er ge\lenfen i9rer nief}t. Xleufdbcu·91l'lmen l,lbcr einen Bema cl9nfic'f1 gc'bJ[bden mltU ciufl: bie .pauvj1:abtbel' ~{mmoniter ßcfii9l:t 91'l6cn; Steph. p. 665. gibt arG eiUett i9rerfrü9mn »'lamcn 'AafaqJ'l alt. Gfucnfo benennt l\farcian. apo Steph.p. (38. eiue 3nfeI au ber ät9iovifdjell st'iific. ~6er bie UU3t\leife1",9aft gfeidjoebeutenbe, uur bialedifdj aut\leidjeube 1m!> lln bie Sillgu-

bie eod)e \l,lirb l\lol)l el)cr l1uf ~olllliitH1IIoJll liCl'u~eUI 11[t'!I111f (irmittdulIß(\11 Ort IIU'o eleUc.

*) !Der 3l1rblllloi! fl'llll bell !!icrfl1lfern ljol!lerif<9el' ~ellfollw 11'oljl 311etauen, um beu l\llh'iftillcuflfd)clI 3otbl111 311 lie~cid)lleU, Me 1~llstll!h. ml 11.'1, 130. I1nbeutet; ill fprad)lid)er ~in"d)t ift biefe lBnlt>enbllllg 11[6 eill 9(11'3IlIiilflidjer @riff I'IllAlIfei)ell.

Page 6: UelJef beS femitif({)en ES,pft1({)gebidS. 9

326 Ue'6er V~ötddfdje Od~ltdl1Un

tatform 1"11·r:ltJs:. pdj Illlfdjrie~l!n'oe ~orm)JA(J.v(ia ifl: !'lud} tluf reiufemitifdjem ®cbicte ben @riedjelt uidjt 1I1l'&efannt. Sh'ph. p. 140.

f " \', m' , )J A.t ", - <aot: 8(Jrt l!:CH nOt.lt; 'VOIIIlKIIi; Y.CU; .<'Zf,JUUOlJ, liV 11 eHltufO 1)

,.A:f1]lrä >A(1fvpli; *). :.Dag eben biefe 'oie teufd}e @öttin ~fl:arte'

fei, rann tein Q:inf!djtiger be3\t)elfeIu.@IlU3 rid}tiß 9!'lt ~en' IDC 0\H r ~ 6. 295 in ~fl:~r{l **) 'hei

~6~bo6 (Im .petle~vout ein nHeG ~ft(lrte •.pdlißt9Ullt crf(lunt. .piertuurben in aHmr Bett @ol'ooerg\1.lctfe eifrig nudgcbcutet, SlralJ.XIV. p. 5!)1. 680. ***). :.Dagegen \\ermivt 111iln 'hei IDCol)erß 'oieG:tWa'9uung \\on ~fl:~tIl'hei ~tbl'altl~ttiull1, Sey!. p. 36, SIrab. Xlii.p. 606. 613. Sieph. p. 140. ~ier war in einem .paine ein 4>ei.ligt'9111tt ber ~rtellti<! ~ft~rcne I h. i. \1,)iebcrum ber leufd}ett ~fl:ildc,

bellt fpater \venlgfteuG bie tlä'ger tuo9ncnbclt ~ntilnbrier t'orfl:aubenunil DM Stra'&o mit bellt e"&enfatll$ in eitlcm .plline belegenen 4>ci.ligt9ume be{l '&ctl(ld}'&arteu illtett Drte<! (f9r~fc aUfammellfl:etlt.

~cntcr tuirl> bild mal> ~fl:~Wt ilcrmityt, gldd}f\ltlil iln 'ocr Stufte9Jlt)fieM, \!cilboG gegcnüber, im @ebiete -0011 'Aui.QvrJ., sv .ff·AfrJ.(tp"r KrJ.J.QVflivc~, \\lie Paus. 4, 35/ 6. fagt. ~Ildj ~ie~ lngen@ofootubeu (n ber llU.i~e, tuie auil SIrab. XIV. p. 680. ~eruorße~t,

'hei dnem un6betcu Stiibti'9eu öwifdjen ~tnrltCuß uub. SJlerotlmou t).mJir tlermiffeu fltldj He Q:rltl(19uUllO \)on ~~~r(l in möotien,

Chl1rax apo Slcph. I. I"~ (lei nOT'JIteU in kief mii'9~ \)on ~ge(lelt,

*) Sjierlllld) i[t !moller\'! ~. 247. ~II bct'id)tigcll;**) !Bci Steph. p. 140. anel) •A.o'Cuf!Oll. - ?,1Uil ~l\J+'c({ath.l bebcutel

i~f1ruf!01' cill Eitiibtd)cll j ClIlIim. IIp. Strllb. I. p. 46. Etymo!. M. 8. v.;\lall at\ct "Af1Wf!fX llllb "Af1ruf!oll ilH! ~igCllllillllcll UOIl bicrclll mN1cTlatiuclItfcl}nt fdcll, l}nt bClI t1mjliillbcll lind} llidjt blc getiI illjrfdjcinHd)fcit.

"**) !Dcr maUlC "Aßl}Qor: fdllft bnrf filr flllölI dj gel/artclt Il\erbclIHilb I\'itb !,lOll ber !IDllr~er '1:::1:>1 ab6"feitw feiu. !Bei bCII ~olb&et9IUCtfcn inim !l1Iiljc, bie of)ne .Ehuclfcl !.lOIl '.f.\f)önicicrll nntct bCIll Sdjupc bcr mfiarlcbdticl.lclt luurbcll, milli e{! andj :-r,':l.Y genug filt eillC ~af)lreidje ;;1::::l.i' ge~

gcbclt f)abcu. ~lb\)Do{l tUag l\lUf)! 'bai! !llortfdjl1l0f bct !Ill)Quider geiUefcllfcin.

t) !Bei belll aDl'I1l1ll1tianifd)en mjtl)ra gab eil nad) Strll!l. XIII. p. 614.eine J.tfl1l'1 ß(I/!ct:Jf!tOVljt;, ble IlHlll Z&llf!«, bic {mife, lHlIlllte. 311 ber !)lI'il)c,bci mnbcirl1, fallb fid} eilt ap'C!!Oll lJ1l01lofloll1.1on betriid}tlidjer ~luGl1mfllug.mci bellt atamlfdjcll !,l1111)r\1 b eG eine DueHe fdj\llaqclI !IDaffet13, roiePam. l. I. erAiil)lt. !Sohl-,c ri111111gell mnd)cn eJ!l !cidjt begreipid}, luic'DM nal}c ;Jtll1:aUl\)ttinUl 311 biefem feinem !)lamen h11l1111 en, aiG ein "iDor9ofbCG Tl/\lc~" e~fd)cillm fYlluk

Page 7: UelJef beS femitif({)en ES,pft1({)gebidS. 9

arfl> 3\»l'l~ im 113imllmraUbe, W\) Ullllt bie SJ.,piitticie~ 3" fluhen llid)t

geltl09nt ift, auer auf einem @ebiete, 11)0 'oie ~rill1lerllllg MI e~eItlQ"

{ige j)9öuieif~e OCCUj)l'ltioll fefter 9Qftete, ,arG iu {t'oett'tl eiucm alt"bmn ~9cire bcti ycll'enifcgeu ~effrQnbe(i. ~ir crinnern gicr 11l'llUcnt"Hel} au~ an SIrab. IX. p. 401.

~ill fc~pcß ~tff~\'a pcm \)ief!dq,t iu bClll Ol'tdullltlCU 'n~ ~fvqa

auf (fu'6iia, \1>0 bann bet anlautellbc moca[ auoCI1)Ill:'fclt It1äre, ltlaßin fpra~fiq,cr .pil1ft4Jt feine 6d>wierig'fcit madjt. ~illc pyönicffdje~llftc'tlrUI10 auf biefern 15unftc !burbe aud) 1'111 fiel} uidjt für tutll,la9r­fd}eilllidj öU yaHclI fein. aßi!' 'fennen ja bic ~fUBcrullß bCG styu­f~bibc(l (1, 8.) üvcr bie \tlCitC merllnitUltll ber lJIyönicier auf bettgricdjifcgen 3nfcru, fOluic 'oie Ucllerfiefcl:Ungell i)OIl igm miebedaffuußIluf 'lycra, IDle10ti, Sl'~t9cra *), ~9afo(l, tmb Illad}eu barauf auf",11Icrffam, ba~ fJ,}\l,l(l'yl 6t~ra fd6fl, arG baG nage '6e(eßelle 1l\n~ftod,

~olouiell i)on ~9t{lUO{j fein fllf(Cll, \ile!f~e 3l1fe! mit beu V9Öl1icif(~en

~oIQnialoe{licten \,)on !!~pmt unb ~b~'oo13 in einem ßtlf(llltlllell~altge

flc~t, ben bie @riedjen t\icll'ciel}tllid)t ridjtig Cluf!lefa~t ~allelt **).31t geringer CZutferllung l;lllll 6t~Til auf bel' entBegl'lIßefe~ten

au~erll Seite ber 3nfel fhlbct matt Ua(9 uetlCl:CU $täden Ullel} jeeteinen Ort uub eiu mOl:'ge&irgc, ~x jl ura genannt, mit eillcm maUlen,bel' aud beltl 96djffcu ~rtl'd9unt flClllllltl'lt rÖnute. 1)a iebodj biculldj nidjt putJficide $tartc bed frau~öftfd)en @ellcraljla'6ti über 9lJ,}rb.@riedjenlal1b biefe ~c3icgnnßcn nidjt anfmcijt, mögen fte \llQ91 aufclllcm 3rrt'fluUl beruf/eil.

§. 5. aßn9re1tb fid) in bellt OrtGllalltCU ~lfl\l\'ll bel' mallteber uerü9mtcll V~6ttidfdjcu @liHtill of/ue roHi~c erfemu'u He~, ifl ber

'<) mgT. !molm13 €I. 266 if. - !Der !)lllllle I(v.'''IJ!!U fdieillt fCluiti;fdiCll ttrf\ltllng~ 3" fein lIltl:l {apt fidj bequem Cluf 'oie !IDur3el "1r}:J Aurüd.fIU)rCll. ~ine gleidjlll'lluille f1ehle €\tllbt llil1 !meere' n\irb (luf ~\)~letll et·it'ii~nt,Schul. ad Hes. Theog. 192.; in \1Ittifa ein .':Dclllo~ Iev,'rJl!!O, Steph. p.391. Harpocr; Hesych. s. v., IClj,fhwoy Suid. s. v. 3n ~llG l)eijit ein tjfujiIClJa/Jl!o. Paus. 6,22, 4. olm KuSqqto, 81mb, VIII. p. 356. \!In irlll!lag bie clifd}c .l'jcrllnej,l.

U) .ll:~tf'1I0G Ilc~t llnU] mit'AatvJj (111I Clrßl.'lifd)w ID'lmbufcu 111IIl1l)cr !Beäiel,uuß' ;Dcrfcf[lc Drtdmllllc Jinbcf pd) \ljicbcc lluf ~\'llcrn, 111C!ilideu, In ~llft\uifll (UU\t1eit Jfilf~ml) uub itl 9Jlen'cllim; tIM. Stcph.11• 131. !llicfCeh:fll i~ cr fem itifd)clI UI'fl,rllllgß lIub (llIf bie rael lbl'1iutih'f.sufü9HU.

Page 8: UelJef beS femitif({)en ES,pft1({)gebidS. 9

328 Uebn I'Httidfn,e tJd13ttl'lmeu'

91ame ilcö c{lenfo tl~ril9mten ®otte!;'! IDl er h r t ileutfid) un'o l,)ot'!·111htbig (li~9Ct in feinem ßeootCl~~ifd)en 91amell 'oe!;'! ~ftert9umß IUlf'gefunben Worben; bon) 9at mlln ~etflld)t, i9U in \.1rr~iimmcrtcr ®t:­ftart in me~r alß ~incm tJrt(lul1lUcn 11Ild)aUIl>cifen.

<50 9iertcu iBod)<lrt 1I1l'o ®eferiiuG (monum. p. 421.) bOt MnSVl1l1iel1 9Ct Itl09f 6dllltnten Stl1bhtatllel1 Car'leia für eine ~tlfiir~

3UI113 aUG 1I1eloa1·teia, ;'·l1ip::-i.J Hemclea. ~affelt IUCt );liefe ~(U.

leituug 'oll9iu ße~eru fein, immer i~ 'ocr 91llllte 1I1131ueifer911ft 1'95ui­dfd). :iDCe ®ried)en gcoen i9n luieber burd) KrtQ:J-altt Appian. B.C. 2, 105., lÜt(iHtla Artcmid. ap. Steph. p. 358., ](upTllt'a

Strab. 1II. p. 141. 145. 151. Plol. 2, 4., cf. Cctrteiet Li\'. 21,5. Mela 2, 6.

:iDerfd6e 91ame !'lver ~ltilet [In, l1uf bel.' bllrd) i9re feinen ®t.\\letle 6erii9mtcn Sufer steoG Wiebel', iu bellt oft erwn9nten $)*u.pll'0e l(u~tJula (ober l>ie[mc9l: ](aq:J-ata tllid) Slepll. p. 92.)Strab. X. p. 486. Plo!. 3, 15., cf. Carfhaea Ovid. l\lIel. 10.

t00. Plin. 4, 12, 20. ~ud) 9ierill er'blidcn Wir eilte Spur "HerV9önicifd)er ~ltfTc'olunll·

§. 6. ~lIf einigcn IiTtelt IDlonUlUeuten l'utß ~frica fOlUmt ilermante 'ip:iii,j ~I,)r (Gesell. monurn. p. 217. 325.), 'oClt @cfcuiulSfür elite fliutrid)e @'ltt~C!hlU9 bc(l I1'iP:i.:l 96ft, ltid)t 09UC !miber,.fprud) l)on $)rlt. IDe I,) ~ er ß, mcligion 'ocr l'yonicier S. 421. !mirfonnen !'lud) biefe Stl:citfrage yier auf fid) bcru~cn l!'lffcn ttl1'o be.gltügett nUß, mit (lciben spalteicl1 i:Jie 3bclttität 'ocr burd) beibe 91il"men 6eaeid)uctClt ®ottpeiten l1uöUCrrCltlll>tl. :{)ic ~tl(jrprllcge bel' Wornt;;P:ii~ fdieint 3wifdien 1I1aTtm' uub Jloka1' au fd)wilnfelt*); 1'I{(1 britteiBarilltiolt tritt 1IIfUlll](!tl; yiuAu I bel' 91alUe bcß fi69fd)cn $)erilfCeßbei Paus. 10, 17, 2.

IDeit lIfalutf arG ~rcqui~areut !.lOU tIlUF ber alte 91!'llUCl.lOU lfemclea iJfinoa auf SiciHclt Auflintntcnplillßen: 1IIfciaqa He­rad. Poul. de pol. c. 28. (29. CSd)ttel'oew.). ~uf ben IDlün!enbiefer Stl10t mit pyi\nicifd)er Sd)rift fbt'od fTd} uod) baß '6c~liti!lcllbe

l1'ip:i,j \1:)" Gesen, mOllum. p. 293.") !Die ~ll{\f~ll'iI(I)c Dfoltlt/' 11111'b llillllciltlicfj mit illl1lfjid,l1 ilnf bell

ilJecfOllClll1\1l11eH BCI(!I.tolt(t!!o. Angeltiluben lllerben lllliffeH; f. Geaell. mOllum.p. 403.

Page 9: UelJef beS femitif({)en ES,pft1({)gebidS. 9

l'lufl'~~(1(6 ile~ ftntiHfdjI' lt, el~udjOI''biet~, 329

~~utV in (lutlern ßeoO~CI~9ifdjl'tI 9'l:amen tnudjt 'oie ~l,lrnt iJlakar,ll.,le e(l fc~eint, arG ~eaeidjl11tng beG V9Quicifdjen S)eradeß l\lieber(luf; fl) il1 1J1ay'(J.~lrl., :Qem 9'l:etlllel1 einer eltllbt (luf ~9'lmt Plol.5, 13. ~6enfo 9ie~ dlt~ biefe Snfe( felu~ uadj Plin. 5, 31, 35.,unb l1idjt minber !n9o'oua, ibid. 36., unD ~ea'bo(l, ibid. 39, ~e(l'bl,l(l

nennt audj HOlller 11. 24, 544. 1l1alf(J.pOr; Uo\:, uub :Qie lea'bifd)enelta~te unb Drtfdjaftl'n "Araf'~o''1, ':C:bwJu(J., ':.A(!lafJ'/, "E{II)(JOC;,

''[aGa> 111';8"'f,"l'a uub 1I1vrtJ.~lJ7j foUen lIad) Sleilh. s. VV. l.ll,lnstinberl1 bCG Muy.a(l i9re 9'l:amen (JefOllltl1en 9a'beu, ütier ben Diod,5, 57. 8 L 82. *) 3" l.lergleidjen i~, mon ~~perl1 Ult'o m91)'oUljwiffen ~\1h: o9ne9in aur @enuge, \Jajj bie ~9önicier pe ein~ in ~efi~

oenommen patten, ~e(l'bO(l aber liegt \'lor bem l1'orflltl~ttifdjeu ~ufeu,

wo wh: ipre 9'l:ieberlllffunßen oben Itlll'{lselVlcfen 9aticn 1mb Ivar i9ncltoe\\1(jj fe9l: gdi'ßcn **). Ue'brißene fii9rte bie 5ta'ot"[aua uad) Sleph.p. 339. aud} ben 9'l:l'lIuen '[pEl(a, bel: vcfanutIid) auf 5icHien wie"'ocrfe9rt, fotule in ~i'b~en; f. Sleph. p. I.

~l'rl1er Wurbe ein :tpeil IDleffcnieuß MUKft(!lu gcnannt, lIa~

SIrab. VIII. p. 361., unb cine 5tabt in ~h:ta\Jien ~ie~ MaxuQ{(tunb MaxaQEw, Paus. 8, 3, 1. 27, 3.' 36, 6. Steph. p. 427. ­rol\llt j,mg!eir{le ml~crbem Mcx'y'(I.!!ala in bel: Syrlica, Sladiasm.§. 96 sq. unb ~en 9'l:al1tcn bCll ~ruffcd ]JIf(XKftqU (ober MUKa~) ***)Polyb. I, 75. 86., o~el: Max(la, ibid. t 5, 2.

9'l:od} ntU~ pier auf ben mallten 1I1aKQ(r; 9ingcbclltet um'oelt,ben cin~ nil'9t 'b(l,lB 'f1l(JQl'I fü~rtc, Slrub. X. p. 444. rHn. 4, 12,

") C. 81. 82. IlJir'o er lYlaXf<!?fv. gellmllll. ~r fon all0 mdjaill !le~{Olllnien fein, flal1llllt aber lIadj c. 56. 57. am~ mOI,ll>lIß linD ifl eiuer 'Der.ljdiat!CIl, 'oie fld} ill \lljlrouol1lie unb !Jlaulif aUI1Acid)neten.

*~) mud) uad} ~l)ioß, @5alllo6, .irOI1 1II1t! mOobu'3 foll Maxaf!<v. @5ö~ueeutfaullt Onuen; f. Diod. 5, 81.- IDg{. flbfigen6c fiber biefell gnllAell ®e.gell!lau'o IDlollet~, meligiQIl ber ~r)önicier! @5. 418 If.! 'ocr (lud) biejeuigell.;JllfelllfJerlleiahl)t, 'oie aÜ'1 Jltlcxleal!wlI pijaQt genilllllt IlJerbeu, .llio außer.irreta Plio. iJ" 12, 20. (nnb \l1d)iUea llor bem iBOrl)flOeneß Plill. 4, 13,27.) aud} bie au ~ib\)eu6 !IDejlfillle j Itlaß gelliip .lffe '.Bead)tuIlß llerbiellt.mild) bie \lOU IDMnrellll @5öl}ue bel}mfd)teu .;Jnfelll !)iepen in lJ'laxaq(QJ!~'ij{]O~ nnd} Diud. 5, 82. Bur ~diillteruug bell fnedliiltlliffell, bl1l1 AllriBellCllIlIIII!l gallAer 3nfdll 1111'0 ~I1Il'oid)nrtell lllld} bellt ®otk !lJlnfnr fnmlll:lalfllllß ftill nlod)te, bieue befoubm'! 'oie SteHe [lei 9JlQ\ltr\'l, ~olollim, @5.321 f.

"·"1 IDer !.l~nllle bee ueuod)bnrtell Ulica, 1ruKIl' mödjte auf eiue !jonnloie j(1~ fügfell, 111 bem Sinlle \)QII co!ollin, 11111l j?~~ lrallslalus est.

Page 10: UelJef beS femitif({)en ES,pft1({)gebidS. 9

2L, fOllbetll aud} 'lyio~ Plin. 5, 31 i 38., 3caria Plin. 4, 12, 23.,un'o altld 3nfeln im flJcifd}en ~)lem rlio. 5, 31, 35. Xlerfefh!f~eint nut' llud einer tlocalrdd}mu ~orm l)crfih'~t ~u fein.

lInbfid} milße 9ier lla~ Wo t\ ertlmOreauge äud} bel' nudfell:lcuia(){a ~u IDlaratyon um fo meyt' geb(l~t ltlerbrn, 'oa. fit iyrcttmallll!ll l.lon einer ~c~ter bed j)eraUed eryaUcn ~a6ett foU, Paus.1, 32, 5. tief. Sll'ab. VIII. p. 377. IDlaratyou fvierte im 'luTte bcß-\?craf(cd eine l\)i~tiße !)tone unb bie Wt'n'atyonicr riiymtcu fid), i9u~uer~ in -\?eU,u;l aid @ott l.lercY\'t on yallcu, Paus. ibid. 4. Xlaß

maß all~ tl.loYf fcille ffiidjtigfcit ya'beu Ullb biefer 'luft flud ~yl5l1i"

den cinßcfiiyrt fein, cye 1tO~ 'ocr II\S09U 'ocr ~rnmCl1ell göttlir{lcrlIyren tyeiryaft ltlurbe•

.0& bel' maUle i\on WlarMyon fer&~ mit bellt bcr P9önitifdjcll\Stabt n"':1 Maqa:To(; aufammel1YänOc, i~ fdjll.ler au fnoen uno bel'oben l,let'fu~te madj\\leid P9vnicifd}et' ~rnflebfun9 baff!b~ ift 1)01 biefer~hmtenl)ereici~tUtg uuaoyiingiO' Xlic gcttlilyuHdje ~{breitlln9 tlOIl

wi.qa:To'IJ (:. ItfAqu:T(lOII), ~elldjef, be\tlei~ ~lidjtd *). \Sou~ j'inbetfi~ bel' mame Mupa:To(; aud) tlI:tl.leriin'oed tU -\?C((Cl(l t\lie'oet, unm­Ji~ in ~9oci~f n(l~e 11m W1ectC llei 'A(jTt'lIll((!u., Sll'ab. IX. p. 423.,unb in mfl1t'ltllllteU, Steph. p. 431. . ~{llbre ~Cll1JeU, bie aur met­ßleid}ul1ß l'lulfot'bctl1, ~nb; JJla{Ja:T(t in mrfabiel1, Paus. 8, 28, 1.;lIlfapu:T4uwJ' an bet' farlf~cn Stu~e, Strab. XIV. p. 639. Sieph.p. 431. 1I1a(J(.t:Tovu(t Thuc. 8, 31. Stepll. p. 432., eiue Snfe!bei $ttaaomellii, \tll>~r fidJer tll>U p.ufla:ToJI, ~endjer, Clb~u!eiteu; Ma­mtlmsa auf Stret(l, Mein 2, 7.; fllbri~ ]VlapufJcßl'la in ~vracielt,

Steph. p. 43~., tlage l1ei ~(l1bera, bel' tlon (bcllt \l9511icifd}eu) -\?e~

rilUe4 (I>'oer ua~ ApolIod • 2, 5, 8. l,lon beffen {!iel>riuß '/JfJol1(J()~)

gegrünbeten \Stabt **), bereu m"menlifdj\tle~er bic ~~önicifd}e 'loS'") lllef]1IHdl luir'o 'oer Dlall1c ZiiJ.wov, 1.1011 aiJ.wov, ~Nlill)f abßdci;

. tel 1111'0 1uol)1 llidjl mit llmll)t, ollgfeidl all'om bat! ~cbtliifll)c ji';i::l, ijcl~,

~abclI Il CIl lt'olIcu, !Doll) fÖllule 11lall gCI\CIl bie getuöljllUdJe" lllI1fei~tllllg l' ll) Im: c111clfdjcu ZEhvoii, Itlo!)1 bic ijOtlll l:>ell all ;\llll1 clltfd)lltcu \lallbfll)llftlSllllllI cuG Zdunt;; grIten IlII1C'f/CII, Ptol. 7., Il,lCUllbicfe uill)t 1mbiill)tlg l1)nre. - !Daßcgen \tIcrbCll \l01l ji~\;I Ilicflcill)t mitffiecf)t abgeleitet 'oie !Jhllllell Zd}'o~ (iu l.i1)i1crll Hub <Ailidcll'5 1111'0 ZOJ..OH.(in @iidf!tll UIII> aflS !BOI'f\c(li\'gc iu IJIla11ril<111ieu), !Der DlIllflc !Bofal '<'ergr~cll @i~fbe gcI,ötl B\\'eifcl ~llr ~igclilljtillllic!)fcil Dfß IDlj"uicifd]clI.

"") ~Ildj l}ic~ fIlIIbeIl Pdl bef\llllltlid] eill~ tciä]e, l,11,l1l bell lPl)i)lIldern

Page 11: UelJef beS femitif({)en ES,pft1({)gebidS. 9

tlU~t~~l'!n be~ remitif~ttt 6~rQ~ßer,iet~. 331

{onie Vl6bm~ iu 6pclltieu wQr; f. [Jlol.ler(l 6. 284. 634. Gesen.monum. p. 310 sq.; wie 'benn (lud) ~frica fein (p~önicifd)eG) ~6.

'ocrQ ~Iltte: [Jloljer(l 6. 638. mole 137. \§. 7. !>er lflaltar ober Mokar mag uM '\leiter ldten A1Im

Bwxa(ior;, 'ben @efeniu(l al(l ®otteßuame (lan6 'bamit ibeutiftcid,monUl11. p. 403. llBir {affen aud) bie(l bll~i11 ge~eat, ~aUcn ilbcrbeu P'9önicifd}eu Urfprung beG ml'lt!tcno nid)t für AlUeifel~nft. Xler..feIbe fiubet fid} ufo ~(ußncnne l'lllf @;alamiG: SLrab. IX. p. 39'}.Lycophr. v. 451. Eustalh, ad 11. 2, 637. ad Dion. v. 511.Elyl11. M. S. v. '5tra'6o fÜ9rl nud} bie jüngere, cmumpirte tJormBwy.a'Ata an *).

~lud) duf l!~pern fd)ciut ein ~(ug 'beffd6eu il!ameU(l f):i~id Att'9n'ben, luit (luG Hesych. s. v. gefdjloffen 'uer'oen bcu:f. @:G 9ei~t

bort fo : Broxaf,Jo!:, 71Dw,.d)(; ~v ;;Sa},a"lr~'l l ~K ·wv '.Ay.u.ltaVro{;

uf,JOV{; fJ!EQOllE'liOr;. !>ie erften llBorte gegen (Iuf bell ~(u~ ,mf bel'3nfel '5alnmid, ttlO il'6er ein merg ~famu(l uiitlig un'bcfll1mt ift.!>(I!3egen fin\let fidj biefer im lUe~!id)en 'it~eile !>on l!~pcrn, in bel'mä~e !>o~ ~~P90(l. @:d l\lerben einige flSorte aU(lgefaaen fein, bitbc(le~prifdjeu ~(uffe(l ge:Oail}ttlt. !>ie 6ta:ot 6afamid nuf C!\lpel'ufann aber biefer ~ofaru(l nid}t ~erii'{lrt {laben, lUit IDleurfiu\'I (Cypr.J, 30.) meinte.

1)(I~ 3ufammentuffen altlifctleu bem c\l~rifd)elt unb bem fal(1U1i.uifdjen ~rUVllamen ilt UllI fo (lelttetfeMlUerfper, Oll fid) ber maUlt

'5a(alnid ober '5a(llmin fdblt ebenfaU~ auf C!ppent lUieber{loTt unoeilte ~oreituno IlUG fcmitifd)er '5prad)e fe'9r t\loyf &UraVt **). m3äfl'reit\> :oie ~eUenifd}e '5aoc ba(l cpprifd}e €laf«m!\'! \)OU bcr ~nfet ilUG

cut'ocrrlc ®ofbgrulietl, 'oie \1011 2r.alli'JuvA'J, HerQlI. 6, 46., Euslllth. IIdDion. v. 517.

*) (60 bic ~llIIbfd)tifleu, uirT)t BwxaUa,; f.•!trautet.**) !lIlit feunen aud) fon~ fcltlitifd)e.Vlanten aUf ~1l~lcru. liSid)er i~ 6' m.

'Jlp,r48-oü, eiu fold)ct \lot './lp-af}QiJ, iu !Um'ia, Jos. Allt.13, 13,3.5,14,5,4. B. judo I, 4, 2. 8, 5., wOlllit 'f~ 'Ap-:l.'J& Aut. 11, 10, 6. llicfleid)tibculifd) i~; fWlcr 111~t:! liL,.:> in @i'l/tien, bei JOB. Aut. 1, 6, 2. 3, 14,.2. ' ~4p-&8-1J, 10, 5, 2. aflcf'.Ap-aSIi, flei Sieph. p. 82. "",,'1p.rdfa; fo'oauu'A,ualJ'1 in !uf1önideti, Stcpb. ibid., I\1Cllu uirTJt bae fl)l'lfd)c 'HalllIlI gentdutill; cublirTJ rd 'Apaaat in (6icHien, Sleph. ihid. 3u ~li(l f",nlllli eiu~ln~

~Aftaiior; Im, Strab. Vlll. p. 336. 339. 344. 361.; ofl \lber l>eflCII !ll\ll1lcfrclltbCll Utf~;runge fei, 'lilcillt Ulle ilU~ lJcrfd)icbllCIl ®rlinbcll o\Hifcf~l1ft.

Page 12: UelJef beS femitif({)en ES,pft1({)gebidS. 9

332 Ue'6 u \} ~ Ött ici fc9 e LI d (! lt am e lt

grihtbett flipt, {~ etl ltlo'9f milglidj, bllP bie !l3erltlllnbtfdjaft in m3a9r~

~e{t auf einer [o!onifirung in ulllgefe9rtcr mil{1tuuB ~eru9te.

§. 8. ®!eic91\1ie n.,V::7J 1l'Ji ober l~laxa(la auf 6ieiHen vdben ®riecYelt inogemein nur uuter bem il1all1en 'fIQ u'xAHU, 'I-]!!(1­x),m" l/1/IJ(Lla tiefill:lllt i~, un'o Itlir 'oie stunDe l.lon ienen WamenfemitifcYcu UrfprtlllßG (ebigfidj e{nellt ßfiic'fridjen 3ufafi \1er'o(lllfcn, bel'eine arte IDCihW Ullb 'oie lmeinöcfte il'loti3 c1l1eo or(edjifdjen 6l{1rift~

lleflero auf ullfm 3dt fOllllllrtl (ie~, fo mag unter ben 3il'9freil'(jett,peraffeen beo ~(tert~ullt(l nocV b.iefe unb' jeue aubre \1ormaHoe IDld·farloj'tabt l.lervorgen fein, 'oie tlieUeidjt eiu ilnbrer gün~{fler 3ufaf!'ominj't ano ~idjt aie'gen Itlirb. 3n biefer ~e3ie~ltnB t\1erben \)0\'3U90­

l\1eife, Itlenn iludj nidjl ilullfcf)'iej3lidj, bie lia'9h'eicf)elt .pllfeu~Uiße ie~

lied Walllend 3u tielldjten fein. .pier madjeu l\1ir vefoll'oero aufmerf~

fam auf 'I-I{}aXAELU iluf strcta ben .pafen Uon stuoffuo, Steph. p.303. Plin. 4, 12, 20., aucf) 'I-IqaxAfLO/! oeuaunt Sh·ub. X. p. 476,484. Plo!. 3, 17. Studiasm. §. 330 sq.; auf hie .perllf(een iu(ffi(l, IllU ~luffe l(iJ:t1JflQ~, SIrab. VIII. p. 356. Paus. 6,22,4. ;ill ID(~ften, SIrab. XlIl. p. 607.; in 'it9rlleien (flemclea Pel'inllms) ;Cluf 'I-Ir;udw-l. 11on;ov *), un'o auf 'oie beiben .peraHeen in @ClUien,l;ie eine, Itleldje I'IIt bet Wlün'ouno 'oeG mijo'oauuo getegelt ~atieu f4lU,Plin, 3, 4, 5., hie allbte mit 'oellt ~einamen Caccabcwia, I1in.Anion. p. 505. ö~fidj UOlt IDCaffifia in her Wäge Uon tJrtiill. :Dn~eillallte biefer fe~tgebadjten .perllf(ca erinnert ütirioenll fof4ltt nn ben!)on Ellsialh. ad Dion. v. 195., Eudocia VioJ. p. 113. ullb Steph,p. 363. erltlll~ntet1 atten Wmuen ~art~agoG: ](axxaß'l' Ue'fm'oie~

fidjett 'oie Wöge I)on ID1llmfia, 1\10 eine bebeutenbe mie'oerrafful1ß~9i1l1icifcf)en UrfprutlfJo nid)t in ~tire'oe gefren! Itlnben fann, 'oieIDlöOfi'9fdt cineo 3ufalllmel191l11go mit belll \l9611idf~ett .pemffe(lID1elfilrt 9inrcicf)enb.

~ud) 'oie \1erfdjie'oeltcu Po/'lus Hel'culis tÖlluen 9iet iu ~c.

trcid)t fommeu I Itlie ber auf 6arbinien, Plo!. 3, 3. **), unb auf

") !Da mit ~~adcucltltUd biil und) ::taurien qilt ~Il'ocn, IDlolJetd 115,185., fo biiefen \uie 'oiefe jlontifo)e ~eraf(eil f)iet uid)t ilndfdJliepeu, ~l1orq\\leitn öj1lid)pn'od pd) '1 'J-[(!C(XÄWl, riX(lfi 81mb. XII. p. 548. obet 'Hf}fI­xUou. IJ.x(JOY Plol. 5, 6.

**) \lInd) 'oie inSlllae Hel'clliis bei @5ill''oillicn, Plin. 3, 7, 13, PLol.

Page 13: UelJef beS femitif({)en ES,pft1({)gebidS. 9

bem· iJe~lanbe ber P01'[US Hercrllis Monoeci in ~i9nrien *), bel

Porlus Herculis Labronis unb tier am .Mons Argenlnl'ius, J)llfen»(llt (fofa, heibe iu llttrurieu. !)ic brei lc~t!leu(lunten ~l"ße '&ilbenmit 9Jlilf~lill nub ben ßaf(ifd)en \Jcralleeu eine fortlaufenbe fffeive \)OU

Stii~enpliient, 'oie gleid)filtlt beu ID3eg 6caeitf}ueu, weld)en ber auGQ)ilbeira 3urüiffe~l'tllbc (llrfvrüngfitf) ppilnicifd)e) J)crilffe~ uapm,ApolIod. 2, 5, 10. col!. Amminn. Mare; 15, 9, 10.

§. 9. iJreititf} ~abett ",ir \'Ion Vyouiciftf}en !uftebcluußeu in~trurien fo eill' feine Stunbe, bap e~ niq,t eercdjtfertigt feilt 111ürbe,auf bie ~,ri~ctt3 biefer J)ercule~9iifeu (lift bergleid)en lll~ el'ltHefenlln3uneYmelt. lltd ",/in jebodj an ftdj 90djft llnffalCenb, l\letm cd ben'J.'iY5uieiern uidjt in ben €:liun oefoltlttten obet uidjt gelungen wiire,,ntdj bort unb in llHlltdjeu \lubertt ~yeilelt ~talieuG 9Ueberl\lffunOfn AUlJcorülI'oeu, ba fte bit ealtae {tifte \)on !frica (lid über bie €:läufenbe~ \Jeratfed yiuaud, bCllln 'oie \Ion €:lpaniclt unD nidjt Itlcniger bieSnfern beG lD1itteImeHtl, Mraüglidj €:lidfieu, mit '}'iffau3ftilbtell ullb~attorcicn {lcbcift 9alieu, I>on betten fid) l>ieIfliftiße nub tlilUlfntlid)lind) in ben OrtGUClmell bel1tfit(1e €:lpuren biß yente cr~ielten. ~"

'oie €:ladje ifl fo ullglattlifidj, bafi eG für ben (grforfdjer beG p~6ui ..cifdjelt 2!ltert9ttntl1 ttuilPlucißlidje SJ)~idjt wirb, bie alt 3Mienß stüflen\lorfotttltteltben geograP9ifdjen mamen einct fffeuifion alt nntcraie~n,

um an ermitteln, oh nid)t alt(l biefen bellnod) 'oie ·e~emalige !nwe"feu1jeit Deo SJ)90nicier in lmfdjiebcucn ~9dlelt ~taficm'l 9cr\lorgege.

~ef fofdjcr fffe\)ifiolt {lictet fitf} bcult aftcrbillg(l in ~trnriel1

fofort bel' "He, auoePlidj Vefilßgifd)e maute ~on Cac,'c a!(l eilte \)o{f..fOll1mcll fcmitifdj gcHrbffe ~orm bar. "AyvUa ifl: lautrid) lltintl mit~eltt ljebräifdjen **) 1111'0 befreit ~ebeutltnB feat; co i~ bi e

3, 3. uuo \lee bellnd)Ii\lde !ßUllft ud Herelllem Hin. Aut. p: 83. pub ~Iet

3U erluiil)ueu.") 3u -~hJlIrien liubeu lidj uieHddjt llodj (lullte \S1.Hlteil 1.,I)iluitirdjct

~[ulicbehIll9; ulllllcutHdj fllun ber liluplHlllle ltutuba It1oI)1 pI)iiuicirdjen lh'~

h'fllUg0 fein j \)gl. ben ~\Ifetl !nufulli" iu !1Il'luritlluicu, t'lin. ö, t, 1., uublilulllllllllCU lule Ru\>ricalus, bct nicljt Ilfoll lu \SpAnien, roubem ,mdl 111 \ll:b~en 1l0ffotnlllt, Ilei mppo l\egius, rio!. 4, 3.

*') IDlcfeClie l5\\tlllllli\\u \t1irb bei ffAxo1J.a in het \S1)di," 3u <Ml'uubeließeIl ; \Jer ~l\1ll1e ll11'ß \luf ilie iIDllröd ~:m öll nbu,irclI fein. ~Ilclj \lcr911111le iler fllrifcljell ~bene >AprJ>u; Polyb. 5,59. II"Ialala8 p.201. lllllP lllit$od}\ltt bllrd} erUiirl ".'ethen.

Page 14: UelJef beS femitif({)en ES,pft1({)gebidS. 9

$frei ~\'U Ilb ~, eine ~fIleIlUUUa, bie ua~ bellt .3eußuiffe "u~ge.

~ei~neter meobll~ter, 'oie lllt Ort uno 6teffe \tlimU, l'IuGue~meub

gut auf bie um einen frei~run'oen .puge! gevi\ute @5tabt pa~te• .3waTlag l!(lere l1i~t unlltittef6ar am ID1eere, aoer 'oo~ nur in oedllßerl[ntfernllng »on bemfd6cn, I.j 000 @5~ritt \'ou feinem .p"fenprll~e

nVflYOL ua~ Plin. 3, 5, 8., fo bap bic @rünbullg eiuer l!ofoniemit p9önidfcf;em malltelt burcf;lluß nicf;M Untl.l"~rfcf;eiltrid}e6 9l'Xt. Wucf;nvqYOL fd6j1 Will' eille arte unb fefie, ilitgcvHcf; pefa(lilifdje etabt,Strab. V. p. 226., Wo f1d) cllt \,lOU bett ~efa6gerit ervaute(l, \.lor.1narO reidje(l, fpdter bdauntli~ \.lon :lDioll~fiu(l gep!unbede(l teilis'~um bel' (fifeit9~ia fallb"'). 06 bie »011 Servo ad Aen. 10, 184.ertud911ten scorla bafel6j1 mit P9ßnicifdjem ober P9iflj1difdjem W1~.

litteitbiellil Aufamnmt9iugeit, ij1 llid)t mC9T au etmHtefll. :lDer~ame nvqrOt fouttfe il{Jrigflt(l eine Ueberfe~uitg etWl'l »Oll M; ~ ':j,~i~,

feilt.§. 10. ~at{) einigen jüngeren nueUel1 finbet fid) gaua in

'on miige »on ~9~rtll unb ~~rgoi llat{) morbelt 3U eilt aubTet Odam ID1eere, ~\lltleuG Punicutn: Geogr. Rav. 4, 32. Tab. Peut.mlo9e't llammt ~iet bierer mallte V G:r~ien 1TcP uicflt in i9ltl .bie G:r~

innerunß alt eine arte ~njTebrun!l ~96nicifcflen Urfvruug(l an biererstiille?

mlit filtb geneigt, Die ~ei ben @rie~en oft 'Oodommeltlle .\)"~

fenllenenllung rDOUJUwvq ».on Demfdven @ejTt{)t61.mnfte aUG AU ve.tra~ten unb erinnern ba~et ~ier an oeu .pafen biefeG mantrttd amID1ima{J, 'j'huc. 8, 34., <luf R'rela ,. Plol. 3, t 7. Steph. p. 669.,<lnbm'iwo rDoivt~ genannt, SITa·n. X. p. 475.; Acl. Aposf. 27,J2. **); auf st\)t9crll, Xen. Hell. 4, 8, 7.; in ID'lcffeltien, Paus.4, 34, 7.; auf @5iciCiclt, i\~ficfl '001t G:!oru{i, PloL 3, 4. Ultb litt bcrmatmarifd}cn stülle, SIrab. XVII. p. 799. Ptol. 4, 5., wo freilicflam ernelt 'oie ~a!me aUt (fdUil'llng beG m;'lltlCll~ ~ct6eigeaogelt tl.lcr~

belt burfte.

") €itl1tt bet !Bileitr)\)il1 nellnt Aristot. OecoD. 2, 20. ble 1!ellf(lt'ljel1,I1lfo bit IDlultn bell IDlclimtd, bcffm ml1111e mit bem beil l.'MlIicifd)clI ~e~tolleil f" merftl.lürbill ü6crcinfollllllt. !BIlle I'T,öllldfd)e ®öt!ill 1IIl1g \Jiefleid)t\)(111 ®tied)en (mf llclberTei lIDeife lllllgebeutet fein.

**) Plot J. I. fMirt <l>o(~'t~ nOAt, nebel! Delll .f.lnfclI <l'(nl'''~ov> nllf.

Page 15: UelJef beS femitif({)en ES,pft1({)gebidS. 9

tlufiet1)d6 be" feUtiHf~eu \Spttl~Be6ieU. 335

~erner edltllern ",ir RU Phoenice RIG alten m€lUten \)on :tene­boG Plin. 5,31, 3n., unb \lOU 300 Plin. 4, 12,23'; an (J)olvlx1J

bei ~llt~rotulU SIrab. VII. I). 324.; '111 'oie ßlei~namiae S)afenftabtiU({~(Ionten 1'101. 3, 14., bie \)Oll 'oml \)or~ergegenben ~l"ße fcveintunterfdjiebeu ",erben aumilffen; an bie 3nfeC Phoenice an @aflienßCSilbfülle Plio. 3,5,11.; forllie an bil! CStabt (J)OLJ'IKlr; in ~ootielt f

foult IDlebeon aenannt, unter bem (J)OiVtKWP o(Jo~ am fopaifd)enSee, Strab. IX. p. 410.

$Der e6cllfafC(l öfter llorfommenbe mame (J)Oi'Vl; ober (J)olJ,!~ ~at

t~eiC",eife ",eniglleM einen aubern Urfpruna, inbem er llon bel' rot~en

~al'be entre~nt EIl. !Bir nennen 9ier mir ben merg (J)O[Vl; in Sia­den mit feiner ~efte, Strab. XIV. p. 652. 1'101. 5, 2.; bie ~tiiffe

(J)OiVl~ in ~djllja Paus. 7, 23, 5. ; in ber m~ge ber X9ermoP9lenHerod. 7, 200. SlI·ab. IX. p. 428., in heffen macvvarfdjnft b(lG@ri'lomnl beG j)eroG f/)OLVI; geatigt tuurbe, tuie Vll(l @lra'& be(l3al'­bano\'! neben bem ~ruffe 3arbauoß in Xriv~~!ien.

S. 11. CSe1)eu ",h' nuß ",eiter nadj Spuren ber ~1)öuiclel'

in ben {jeoßrl1P9ifcven mltmen (ftrudenG um, fo mttp llefltllut tuerbw,bl1fi bie ~uobcute gltUa nuer~ebliq, ill. ßtual' Hegt ttl1~e bei !famim miuuw!aube Sahate ober Sahatis uni) bauellel1 ber laeus 80­balinus ober 'oie stagna Sabatia; aver tro~ beß ~ufHnßenG einMannte femitifd,le ~ormelt mlldjte baranf tueuig 3u geben fein, balIcv eine für 'oie {!ocalitiit vaffenbe ~ebeutuuß beö Wllmenß ollr ßeitlUcltig!leM ni~t ua~tucifett (a~t.

~ud,l ver ~(tlj3 Marla 'Ober Jfa~tlta, 3\t1if~eu bellt er",ä~nteu

~11l1icum 1mb bem j)afen !.)ijtl ({ofa müubeub, betueijl mid)tß. - }Z(rn

mdllclt 2lttfmertfll1uteit l.lubicut no~ 'oie @lruPvirul16 ~ß cofl1nif~eu

Portus Herculis mit beln mous Argentarius nub bel' ballor lieOelt~

ben 3nfe! Diauium ober Arlemisium Plin. 3, 6, 12., llOfl1udge"fe~t, 't>av ud bicfem mons Argcnlal'ills auf Sif'bet gegraben tuurbe,\ute bei bem fpallif~en '.AflrVf!0Vll 0(101; (Argcnlarius 'bei Avien.ora morH. v. 291.) lla~ Strab. llf. p. 148. ber ~arr \uar, nnbbl1~ bit' ~rdel1li(l ober [)ianl1, bereu ({uft bie 3nfel 'i~ren Wantenl.'\crbmtft, 'oie a~\lrel1ifd,le (§. 4.), '0: ~. 'oie ~~ndc tunt ').

*) ~uclt Off Illibefll \l[,hmillm Hub SDillllicll ~Ilt lllllll \liCUcidjl llil

Page 16: UelJef beS femitif({)en ES,pft1({)gebidS. 9

336 Uelln ~Httidfdj(! Ott~tt(lmeu

§. 12. ~lldj in l.len ~OCll'!Mmelt ~atillm~ finben fidj feilte6puten p~önidfdjet ~nfieb!llna, bie mit (fl'fo!a rönnen geHenb Be­mMfit lt'el'belt, mit einer eillaigell ~uGnll'~me. m3ir meinen 'oie 6tabttmb 311feI Aslura eie. ad div. 6, 19, ad AU. 12, 40. 13, 26.Plin. 3, 5, 9. Tab. Pellt. *), >IAaiV(!U oei Plut. vit. eie. 47.Sleph. p. 140., alt bel' IDlünblll1g beG nn~l'eifig nadj i~r oenaltll­ten g!eidlnamigen ~rnft'e~, Liv. 8, 13. Plin. I. I. uno 3,6, 12.32,1,1., iue!djer bei ~e~lt\l Stum genll'nnt lt'irb,oei Strab. V. p. 232.~rD~a,. Aslllrn,"Aoiv(JU i~ 'ollrdll'lltG 'oie ooell (§. 4.) bcfVl'odjelte,ii6ridje m~'ltnenGfol'm P9i\nicifdjet ~~ll'dengeiCißt9ülllel' im ~tnf$lanbe

unb ~at fif~ (tu Ort llun @ltefre oid geute el'yalten; r.ie fidj btw(tu(tufdjlie~el1beu fih:amn ~I.wmen bell ~ru~UClmel1f$ ~a6eu ben emfmj·truben ~oca! in ber m3eife (tufOegeuen, 'oie iuir od Ta ~l v{lU auf(Zu'bila fupponirten **). IDie ~liße l,lon 6iebe!llng .unb S)eiHgty!tlltiuiire oenCllt \lOl1 bel' ~l't, lt'ie man fie UMl) bel' fon~ißen m3eife ber~yönicier erwarten biirfte: infurarifd) ocfidjert, (In bel' IDlünbungdueo ~!uffeG. ~G trifft fo ~rreG aufammeu, ttlU 9icr bie ~}:i~eIl3

eiltcr (umuittelbCll' o\lcr mitteIvClr) p~öuidfdjen ffiiebcrfaffung in ~a$

tium im y6Yeieu ~ltert9um lt'a\1rfdjeiuti.y 3lt madjen, unh ba~ 'ocrrömifdje .medrag mit jtaityClOo l,lom er~elt 3ayre bel' 8lepubtif(Polyb. 3, 22.) bel' ~una~me einer fotdjelt c~er ßiln~ig ift, arG imm3e!le fteyt, fdleiltt UIIO fear.

21ftprll mulite feine mebeuh1ltß ucdimll, fOlt'ie lRom \1cl'alt$lt'ndj~; 9iet lt'ar ttCltürlid) fpäter bie erfte p\1i1uidfdje lSactorei{slali 0)

3tl'lfieM; f. IDl 0 mmfe n, merid)te bel' st. @5lidjf. @ef. 'ocr m3iff.1850. I. 6. 60.

8. 13. 3u lrampanieu ift, «nuer bem uieffeidjt \1ier\1cr nC\1Ö$rcnben Ortl$ltClmen Herculaneum mit feinem fidjern S)afell (Dion.

dnen fol~eJ1 Urf+'rlln!l an Dcufcn; fo ~d bcm lierlH}ll1tcn morgeliirge ~Htc.

llJi~um allf (Nllböa j bei Dem morgcbirllc !Diallinnt in CS\lanien unD bembllllcbcn befelleuCll gfehl)llllUligcn Dde; liei IlClll ~llfcll Im ~frtel1li~ llIir(g(lt'~fa, Plo!. 3, 2., llllb ber 'Af!rEfu'Jo, Cixf!" In l!afollicll l Paus. 3,24, 6.

*) !BOl. uod) Gcogr. Rav. 4, 32.**) !Dicfeme (Nrf~lciuuIlß fcf)rt l.lieflcidH bei bem !J1illl1ell einer ::Jnfd

au @affiellß CSi\bfiine f S!m'ium, IDieber I PUn. 3. 5, 11.; mbcn I~r llellutcf bie ;sufel Phoenicc, lmcll It'ir oben ßcbil~tell (S. 10.).

Page 17: UelJef beS femitif({)en ES,pft1({)gebidS. 9

dlllH'r~nI(l DU lcmiHfdien €5pradi!l'e'bleU. 337

I~ 44), Clmv bic ma~rft:9dnridj afte t\lrifdje lYadorei in Puteoli altfl'miiyneu, Iuol:ii&er Wl(lllllnfelt a.n. O. €5, 37 ff. nadjaufe~en fft.mie €5. 60. el:\\ln9Ufen cultores lovis Holiopolitani ßcrylenses,rIui Pllleolis o<;msisllllll, Altlingen ben Oriel1tllrtjlen, ltlenu fie alld}erjl bel' tl'lllllnift:9cn .Beit nugef}öl't'n, bnrnn 3u beuten, ba~ PuleQlifOl:iid ijl arß l"l',.,~~, mie bod} ro09( bel' e-in{leimfft{)e mame ~on

ßerytLls gerautet YCloen muv *). !!Dar §ier l)ieUeit{)t eine aUe [0"

fonie biefer €5tabt, bmu.pyönicift{)cr mame fvliter ben fflihnern mer"anlllffung oab, * ben mamen Puleoli {!eiöu!eoen '? ~Or. 8trab. V.p. 245. **).

§. 14. ?htdj im fUbfidjeu 'lijeife l)on ~ta[ien ffltben fld} nurlUettioe €5vuren eyemafiüer P911nidfdjer ~u~eb!t1110en. 2[u~er bemj)afen be6 j)eraHe!.'l SIrab. VI. p.256. unb bem rH(JaxAEHJP,

bel' €5iibfpiße StafieM,· ibid. p. 259., uerbient jebod} G:in SJ,'innfteine ()efonbre (ifrltlö9nuna. miefer ifl Temesa Ovid. Met. 15, 52.707. Mela 2, 4., Temsa ober Tempsa Cic. Verr.H., 5, 16. Liv.34,35. PHn. 3,5, 10. 14,6,8., bei ilen ®ried}en TEft6afj Strab.I: p. 6. VI. p. 255 sq. XII. p. 551. Sleph. p. 615 **10) o'mTlMj(~ Stl'~lb. VI. p. 255. rtol. 3, 1., bit ur(lftc, (lugculidj aufo­llift{)e €5tabt im t?att'oe bel' !23ruttier, ilie nad) €5trabO'11 ~ltftd}t burd;bie beulldjbarten ~r39ruben ft{)on bem j)omer (Od. 1, 184.) lJefllnittgemorbett war. ~lIilre ·frdHt{) be30gen biefe 90merifd)e Stelle aufeine ShM in II~pern, 'oie arro m\l{lf eiuft unter belUfd6eu illamenbdllnut gemefen fein mu~, foufl (l6er Ta,aaaaor; SIrab. VI. p. 255.XIV. p. 684. Plo!. 5, 13. Hierocl. §•.44., Ta/Ht.uor; Steplt. p.599. (!)gl. Wleineff AU b. St.) COIlSf. Pot'pb. de lhllm. 1, 15.,Tamaseus PHo. 5, 31, 35. (lUflUt attber6 bit t?cßllrt rid}tig ift),geullllllt mlrb. 3ebenfaU!.'l ift bfi ber mergfcit{)uug !)OU Tlifd:U1'J uullTaWMUJOr; ober Ttl.w~a()t; bie fprat{)tidje merltlallbtfdjllft ber ~or.

"} !Bnl. Judas etude dllnJollslr, da Ja langue Phenie. p. 115.n} !Den mons Taburnus au ber @reu~e<!'auH>allicu1i unt> @5anlllieu6,

Vil·g. Georg. 11. v. 38. Vib. Seq. da montibns. Gratins Cyneg. v. 50!).,tuirb 1l1l111 fl11umlid} für cincu falltllHtfd}en XlIOlle f)nltCII Illirfcll.

U") manegen Ta,usu'1 Sieph. p. 599. tltud) \uirb bort bie [;orm 'Te­p,/(WIX nuß 'l)ohl!lillß Gllßeflil),t3 bei !BeUee (Polyb. 13,10.) T€fwlla ge.fil)rieucn.

ll1luf. f. ilyilul. In. \5. VIII. 22

Page 18: UelJef beS femitif({)en ES,pft1({)gebidS. 9

338 Ut 6n: t\"9 h i ci ftl} e 0 r U tl a llt en

men OClnA rid)tlg errallllt u>orben ; fic finb llrfj.lluugfid) it-l?ntiid), ftnbfemitifd)cn Urfj.lTlmg(l unb ftc911 in bel ßcn(lIlC~CIl ~cllic911nG AU ten(1ft hiben €3täbten (lu~gr6rutetcn <lr3gruben. :;Drnn (lud) bei bel"c}\prifd)eu €3tabt f,mbel1 ftcfl @ruvw, un'o 0\\1111' jene 6erü9mteu,bellen j)a~ StupfCl" fdber feincn ffinlllcn l.\erbauft. :;Dcm mamen biefet€3läbte ricgt\\1oyl ull,\\\1eifeI9aft bie aBUl'3d bOl.:) r Iiquefaclus esl,

3um @runbe uu\l er 6elleid)ud 'oie €3d)l1tcl,\9iittcll. ffia9c i'et\\lallbtc~orm ij't baG 9ffmlifd)e o'.m Oi.:lt:1 = Ol.:lr.1) Iiquefaclio *)•... "." : : - -: .

:;Dnli bei T~fIlesa be.r ~lup Sabbalus ober Sabalus miil1bet,Hin. Ant. p. 105, 110., fci 9ier nur bdläu~9 ctro-Wnt; 11.'i. (rgrnbarauf \\1cniger @ewid)t, (1((1 .l)r. IDlol.\mJ C@). 344.) AU 19mt fd)eiut.:Derfd&e \\1djl in \liefer @egenb uoey (luf Hippo obc'!: Vibo uubauf l\ledma ober l\tedama ~ill; fobann auf Malaea ober lUacalla(Im larcntinifd)eu lSufen unb auf Sybaris mit bellt ~luffe Cralhis.aBaG er 'oar(ibct belttertt, l)ertient jebenfalld weitere ~rllhlßung.

§. 15. 3u IDle[apieu flnben roir nur fe9r fd)wad)t' €3ptlnu,'oie auf 'oie e~emllHile ~u\uefeu~eit bel' "J'9önicier (lc30gcn roer'oenIÖnntcn. ~lU iaj.l~:J(fd)en !Borgcuiroe fp(eet in ben ~ocall\19t9t'1l auey.l)erfuled eine ~noUe: Arislol. de mir. ause. c. 100. ßcckm.Strab. VI. p. 281.

Xlcr .1)'*11 bel' 2lP91'oi.lite unter9afb be{i 'A:h]'valol! Dioll.Bol. I, 51. (Castra Jllinen)ae Tab. PUD!.) mag \)id!e(d)1 i.lerfd~

ben uniweifd9ait P9ön:cifd)cu ober p1}ili~äiid)en ®öUin fciul'1t illa.!!leu l)crbmlfen, b(e auf 'ocr 3wdten llleff-lpifd}eu 3nfdJrift ~(,u ({raHebei lBr(nbi\l' bei IDlollllttfen, nnteritat .tJia!cfk, :taf. 2.,1'10ee~~lNAAflrOLiI1'A 9ei~t, b. i. No[re Dame Apl'odila. **).

:;Die \)on IDlommfen, uutrritaf. :;DiaIrfte, €3. 69, ctroa9nlellmliinaell mit 'on' ~[uffc91'ifl ~TY fönnten einem mcffavifct,·pyönicifd)fll~ll;(la ('lltoe1}örl !lavcn; boel) ließt c(l nJ!ler ölt uermut!lcn, baji

") IDI 0t\ rr 6 erllhlT)nt €S. 343. TClIlpsa IlIlD bell bOtt dneefli1}dcllfwnben, 11Inll)llIa~lidl l'1}linicifu)et1 ijull, ObCf llid}t bic Gknbell, Ilull Im,fd)1t bie !Dentnng tr6 mnl\lcn~ ß'l!JA llut ~\11\" !Der \yln~ TupÜJ'l beiS!cpll p. oD!!. fnnn Ir"T)1 nllr bet \!Stobt feinen \Jltll1lell Ilct'llllnfm.

""') !Die 1l~1l '.m Dt\ Ct ~. mcliei~n bn !I./T)Ö1h €S. 30., llillillirlc, hell!i!larlHl I.'I)U Ght~o enth'nd)cilbC ll'ci6lio)c ®L'llljeit IDltutl,.ltH1 lt,iitc .111o!,IicllIit, llilS auf eiuc uU\1)cfclltlidlc bhtlceUfd}c ~lblt'dd)II1I!3, Iltfllllblid) Ihul,),ßCllljefcu. .

Page 19: UelJef beS femitif({)en ES,pft1({)gebidS. 9

anfirr~aUl be~ ft'lnitifd}l'n Esp'rod)ßebieU. 339

'~roljf}J'OI ormeint fei, Plol. 3. .., WOUlld} beu" IDlontmfeu~Weufje"

tuno an mobificireu w5u.§. 16. (litt tetäbtd}elt",/lfJvoov im {!lluhe bet ~eufetiet fii~d

Stcph. p. 9 sq. on; bel' mame f61111te f"gIid) wie ".il{Jvoor; (§.4.)

l'~öl1idfd}eu ttrfpl'uußG fein.'Sonjl mad}en l\>ir in llpurien auf ben s.!Oca.{lIllnten betl ~inbed

Alabulu$ aufnterffatn, "or. Serm. 1,5,78. Sen. nal. qu. 5,17·Plin. 17, 24, 37. Quint. 8, 2. GeH. 2, 22. Bidon. ApolI. Epist.t, 5. Dirfe )Benennung beß aul'l~örrenben morbl\>ri'tG wirb fo Buteilten 6rorirap~ifq;eu UrflJrultß 'ba(lcn, wie bie mamen At'tfJ, Arl'j­

eus, '[anl);', 'O},v/tnt'ar;, <BH'la1/Olrdar; u. a. m. unh erinnert fo.fort (tu beu )BrrgnlllUcn Alabyris. Atabulus ijl \\ielTeid)t ucrl\>!'iq;.lid}t aul'l Ataburus; ugf. oben §. 7. ben llua{oßeu ß'alI »on Bw­Ka(lor; unb B(J)l':aAl'a• .\)ie9 etwa bet @Iltgatltl'l !'inrt (mf vvönicifd)Alabyl'is?

m5eiter U'1I1} m:orben \\ln'otn bit 'Slluren vljollitifd}er ~nftc'b.

lungen uodj un/id}erer. msir lleglulgen uM einige ~unfte &U I nennen,bie IlOd} (l1U er~en einen Wlt9a{t gtwä9ren fönnten. 'So Cuprll tnl\­

rilima, bie 'Illte peIadoiidje <stabt, unb ber stemi'lc! ber<T:fl/u I(v1J(JfR

Strob. V. p. 241.; b(l~ Promonlorium Cumerum unb bn~ 6eflad).{lAde Aneona mit feinem mettut1tempd unb feinen ~nrpurf~rl)rreil'll;

!'nbrid} ber mame 'oe~ Hubico; l.'o{, olle" §. 8. Wnltt.

m5ir 9falt~cl1 in mor~c~enbel11 vvönicifd}e mieberla{fultgcn altme(Jremt Drten ltlld,Jgfwiefclt AU 9aben, 1\10 fo{~e bill~er uitf}'t er"fannt Waren, namentfid} in bem fii'oriq;ell st9file \)00 ID1~lien, nuf\)crfd)iebenclt Sufc{u bel'l ägäifd}cn ID1mell, iu möoticu, iu (lUd, iu~atiulU; Ilnf aubre ~ulttte ift bie mnfmcrffaltlleit ber mltert~ltIMfor"

fd}er ode11ft ltlOr'oen unb weitere ~riifull9 wirb haG Udyeil nun bie\:lorol'lcgtelt :{)afll fepfM:Ccu.

DcUt Umfange nad} i~ bie 1![uoueute unfm;" freiCid} nur fie.{eoclttlid)elt ß'orfd,JlllIgcll gedng, 1In1:1 It1h~ ~\'Oeiffrn lIid}t, ba9 pvoni.dfd}e mllpebdungcu iu l'OeH orövem 3av{ eillll bic stiiffen \)011

s{ll'illnlien, ,pennIS unb 3tn(icn be'oeettell; f9eilß aber fd}clnclt bitfebcllGfriiftigclt mi;\lfcr bet! ~HtCtt9um(l tbcfonberG 'oie lrafifctjcu, 111

Page 20: UelJef beS femitif({)en ES,pft1({)gebidS. 9

340 Ueo. p~61l• .ol:tßlt. anti n§. b. fem. 6v~ad)geb.

~0gem {bjrabe "'le ~äyigfcit befelTen an 9auen, ~tV uid)t nur bel'frelllben ®&{le, fonbem in ~lde!l ~,lf[elt \lud) 'ocr \'on ipneu eiuoe",fü~rtelt aeo9rCl~9ifcl)en Wallleu mieber an el1tfebigcn; tbei(ß bürftenfernere g:orfd}ul1ßen Md) AU umfaITcubmn lifrgcbniffen fiiyren. :;Dienäd}{le ~lufoabe mal' jebod) mittc(d l.'öfiig 'oeuUid) oeOCiebener fcmi­tifd)er ~l1alllen l\lelligflell(l eiuioe mögHd)ft fefte 2In1)aCtgpunfte an ge",luinnen unb anr 2Inerfcnnuug an 'bringen. 6prad)forfd)er, .bic inbic tlautfIJjlcme bel' in metrad)t fommcll'oen 6prad}cn bic nötyigclifin~d}t. yaben, i1Jcroen aber i1Jeiter fOlllmen rönnen, hlenigpend bann,menn aug(etd} 'oie €lagen bed 2Incrt~um!J (t{H'r 'oie Q}riinbung \.'ou<rohmien! bie !Berfcllrß\Jcr9ärtnilTe bel' ~Iln\)fd}aften unb <rofonieu,fo\tlie bie lrnrtudl.'erpäHlliffe bcrfdGeu fornfiirtig gcpriift l\lcr'Den.\llud) \)ic wieberfellrenbclt ®ruppell g!cld)cr 9(nmelt werben babciwoyf au bead)teu fein; ein ®cgen{lilltb, 'Dem fd)olt €5trauo mit med)tfeine 2Iufmerffamfeit aumcUlbte, f. X. p. 472. XIII. p. 590.

6d)lieplid} fei 1)ier nod} eine ~raßc 311. l\leiteter (!tlUiigutlgfmllfoy(en f 1tldcYe fid) uuG lIfi· Ule~l:erelt ®rregeu1)eiten ltufßc'ol'äugt~at; biefe nämrirq: ou uid)t in ~erfd)iebetlclt st!)ci(en bel' gried)ifd)en®ewäITer bie 'P98nider arG llI11ftebfer burd)ltlfß 9e1ll d nf cY a fH iWmit gelUiITelt ltll'oerll, nid)t fpl.'ad)uerll)allbten !Bö(fer~iim1l1enf nalllent~

Iid) mit Sl'arel:n un\) tle(egcrn, aufoetretclt fin\) funD alUar fo, ba~

biefe fid) unter ~ii~rultg bel.' ~'9ßllider mit U1tOfeid} {lröjjmr !Bolfd~

An!)l an ben ®riillbllngen ud!)eiHgtcn uno uid)t femitifcYc .ortdnamellin 9J1enge um p~öllicifd)e 9J2iÜerllullfte grup\>irten ~ ~ieaeidlt lüptfid) biefe ~ra!le gellügenber beanHuodeu! a(tI ed auf beu er~en

mIlet lllögIld} fd}eiuClt maß.

!tief. ~. 0 U ~ a tl fe u.

Page 21: UelJef beS femitif({)en ES,pft1({)gebidS. 9

.su ~f8l)4uftu8 ftbl)4ubIuug tibet! ",l)öuicif~t

~t!t8u4meu 4ujet!l)4fb be8 femitif({Jeu e"'t!4({J::gebid8.

(<S, oben <$, 321.)

1'>" tH II ~"u fe n "ud) 'oie ~rforfdjerbell odentalifdjeu ~(..tertyumll felber ~ur sprüfung feiner morlagen einfabd I fo wirr id)mit meinen memerfuugen I lJcoie9ung(lweife ®egeubemedungen nid)t9ittter bem merge Yalten. .3war flolpere id) ba g{eid) am ~ingattge

tiber einen @;tein:unmittelbar !;lor bem "moryofe bell i:obellll, uäm"lid) über 'oie ,,~rwei6Cidjfeit" einer nayen merwanbtfd)aft ber @;prad)e,weldje 'oie SJ}yöuicier unb 'oie meW09ner ber Vyifi~äifd)en @;eefläbterebeten; ba mir 0 lliV aufen aber geltlill erlauben wirb, bei meinermit @rünben belegten IDleinung beß ®egeutgeifß ferner 3U lie"yamn, fo ne9me id) i9U audj wegen ber feinigen nid)t in ~ufpntd),

uub fomme aur @;ad)e.~id)t uur ball *ifanifd)e ,,~brumet", fonbern audj bie

.pafeujla'ot IDl~fiettll 'AOf/O,PVHU; bringt D f II Yauf en mit bem~ameu l1~RTl~ry, uub S)l\byramaut in 3ufammeu9aug; unb fpräd)erür jenell ber Ort, wirr fagen, 'oie !l1äge (fart9ago'1l, bann für le~"

terell biel~ortform, wä9ren'o ber ~eynCid)feit !;lon ".pabrumet" unb".pa'oYramaut" audj ivr ®egentyeil anVaftet.

~brumet, 'oie .paupt~abt ber frudjtbann ~an'ofdjaft 5ß~~acium,

ein "morvof bell ';tobell" I marum beun?1~tWa wegen miirberifdjen5Hima'1l? märe vietlOn etWall überliefert, fo würbe 0 rllYI\ufe U edgefagt yaben; bettn ball iyttt biefe:~rage wurmt, 6eidjtd er weitervinten felber, ®emäll @;, 326 gall ell bei ~braml}ttill eine @;tl\bt~6t~ra uttb bei bierer eine ~rt \)on tobtem Wleer, in ber ~näye

~6tl}ra'1l ferner:einen Ort ~nbeira unb bei, biefem eitte S)i\yfe; enb..lid) hei ~llt~rll im @elJiete ~tilrUtl'Ö eine OueUe fdjlllrtr3cn ~llf"

Page 22: UelJef beS femitif({)en ES,pft1({)gebidS. 9

fer13, ,,€iofdje ~rfcf!einunßen, meint 0 I0~ an fe n, utacf!eu eo leid]tbeflrei~id} f wie bfl(! nage ~bram9ttium alt oiefem feinem mautenfommelt 1 ara ein lI!Eor90f beo stobe(!l' erfd]eineu fonnte", WUrband}t: 1'50 3n benennen tl)Clr e(Jer ~ot9ra, ovgleidj jener 'See foweniß ber ;t.ob, ar(! ein "mor~of" bea stobea, Ober I wenn wireo genau ne9llten, ~bram~ttium ift: !Eor(Jof !.lOU ~ot~ra, ~ot~ra

berJenige mttbeirll~G 1 mttbeira !Eor(Jof fÜt jeue j)ö9fe, UnD biefe ift:fold]er beG XobeG.

~ie 'Sad)e leibet ltod] IlU einer llweiteu 'Sd)wierigfdt.

~eillt mamen nv~y!~ry, fann milu fidj dwa(! beufen, uub manbegreift einen fofdjen ge{lriiifdjen, Da e(! 'lUdj eilt :'"!l'"\,,;"--,'c"i-r "'~"Ji-"\'Ii'i-r

9iht (~M. 19, 3. 5.) ~aeilt nV~T-i~:: geijH nid]t ein ~anb oberOrt ~9önieiellß ober .;J(lraeIG; ber mame ill bie j)ebraiprung l)on"j)ab~ralltaut" 1 unb fih: eine araoifdje 'Saq,e foUte man l)on berarabifd]eu [Jorm au~oe9n. mun ware aller t;!~~!~~ arabifdj nidjtHadhramaut ll

, I»ie bie uidjt nur urfprünolidje f fonbern duaig t)e~

wat)tt)eitete 1illodform lautet, fonbern Hadhramaulin ~ fo ~at Qltq,witmr~ !Eerlegen(Jeit ber @det)rtcn baß 1illort abgeltll'lnbelt ...... ; ba-

l.lon 3u fdjhleigeu, bap Hadhr C:::a.;.) hlebet in [Jontt ttudj ~ebeu.

tUllß mit bellt t}eornifd}cn 'i;ry iibminrommt. 3ft atier oie in m.eilefteyenoe ~elltnng fprarYridj fa[frY f fo fQnnen hlir nUß bie [JrogcVoren f hlorUllI bie pllrf lleil5Iferte un'o frudjtuate ~aubfdjaft l.lot"n'oern 'Sftiq,en ~tauien(l, bie uidjt ßefünber, butrY bie ~eneunung

mo.\lof bel3 stobe13 (lU(lgeaeid}net fein fonte. Ull'o tu"re auq, bie ve..foubere Unßefuub~e{t ted fdull bett ~r(loern wenig oef(lunteu ~(lnbe(l

ttirYt erft: (lud 'oet <Zf~moroßie etfdjloffen, fo tl.lur'oe \iodj nid)td fürbiefe '&el»iefen feiu.

~ad 1$ort fie9t llU(l, Ilfd fei e13 iu'oogermlluifd} aufllmnttngefeßf/uu'o atfo mauLU 'oer mOllliuatiil. ~a(l c6ref~rirdje j)eliopolid 9dfltucfal1utlidj im ~\'aHfdjclt ~M!tbef, Baillabakl{u i)OU bal\k, einerleimit ,,\))lefr(:l", bi e €5 t Cl t t f lIub Baal l»eCd}cll malt llltd) a[(l 'Sou<uengott 'oadjte. Duala - mit (Znbultß auf ä - ift 'ocr regelmäflige@eultiil bcd ~illemlallleil(ll nll'o 'oie 1illort~ct'l'Ul1g ifi tieitlet)llttcn""e in ':'W: (l ~1l,)f.l0f11.) ;;;;::. ni~!j t1~"1R (4 WlQf. :22,

Page 23: UelJef beS femitif({)en ES,pft1({)gebidS. 9

39.) S t ~"~ bUt g, ober itl ry~i~ ...21~ = Dharmarag'a = P1~"~~~'2,

ij1: 'oie gltidje tuie in ~ap.1f1lil~a autl i:!iJ.W.-""J:.Ueber lI~abyramaut" mein lel,;te~ isört l1idjt au fagen, ya'6t

idj ®rünbe, unb biefe <Srünbe fur mid) AU uef)alten, tueitern ®l'Uu'o;iilier "IlI'orumet" auer getraue id) midl l1id)t, dtuM ~ofitil)e~ öU tle"'aupten. mur nt8d}te id} mit bem .{!t)bifdjen Stönige "ArJpap.vt;

fotglid}er umgef)u, all3 0 U f) aufe11 tf]ut. ®enn a. ~. tXPOr; im@5anl$lrit cilmam (fprid) tschichnam) laufet, fP fönltte "Ao(!u.p.vr;

aud} 'Dem fanßfrit. candramas = ID1: 0 ub entfpl'ed)el1, ougleid} Ml­

bertuiidtS ODiobor 17, 93.) biefet mllme 'Durd} tiiacJ(!dIUlr; tuieber"gegeuen tuirb.

(fß fd}eint unu6ff)ig, \:lag tuir mit tl rtS 9aufen bett ~a'6o~

belleigen ; tuit tlegleiten if)n tueiter an ben 3orbau.. ID1:it bemrn:: 'lOeoalJo(;, lopJav1]r; til'inot auq, er beu 'laf!oa:JJOr; \lOU Stretd,l)OU (fliß un'o ~rip~\ltieuß aufammen ; unb 11amHd) foll er f)ier turein ~aliij1:ina vyönicifd} benannt fein. 3d} meine, er ffi bieß tueberbe(! einelt ltod} \:letS anberlt tl~te(!.

!la alteß ®affer abtuärtß ftiejt, fo fünute aud} \:let ,,30""ban", \:ler ein fl:adel! @efäUe 91lt, l)Olt .,.." descendere fid} atl..leiten; allein im 6prad)gebraudje fommt 'i' in ertuünfd)fer ®eifeuid)t l)or. ~llerbingß, weun bel' mad) \1om ~er!le t)erll~fl:iirAt (5ID1:of. 9, 21), tuotjf l,)om .3ertrie~elt beo llIugeß In ~f)ränen

a. ~. 3er. 9, 17., unb in einer !Berbinbuuß tuie 3of. 3/ 16. / biefo tuenig {lctueij1: alß in \:lei Stelte 1 6am. 26, 20., auerttid}t fitr ~riepelt, <Setjen , ®allen elnc(l @5trome(l. ~uq, tuür\:le 'oie~ortn gegen 'oie ~nafooie gebilbet fein, alG tueldjc nid}t dnmatn'1~ anaufutjren fletjt. !lic heiben @riinbc Aufammelt genommenfdjeinclt l)on ßl'OpCltl @etuid)tc.

!Bom 3arbclt 6um 30rtlan I ilOnt 'IoQoap1Jr; Aum 'IuQoa,pot;,

ilOIl cinem (figcltltamcn aum anberen tuerben wir im <Sruntle ljOU

~ontiu(l 3U ~iratuß fjcfd}iCft: im ~rrmt'llifd)elt ift jOt'dsan ~p..peltati\1 unb {lebentet lorrens (A'~' ID1:ofeo (ftjor. I, c. 11.). !lieIlIfffbiiatioll im·llIrmenifd}ctt ralllt frütjcr ~öpiratiotl gewefen fein, tuie\)fItn eißcnUi41 bild armenif41e ~lI'llrllts @ld} öpfn n9 fefnbiMte; unb oie ~\1pi~\ltil)n tl)ill: urfpJltugllq, »ica~i~t fdti~J ui~*

Page 24: UelJef beS femitif({)en ES,pft1({)gebidS. 9

l:lor~att\len; benn astuals ') @o t t ift jit bal3 ~en'oifd}e astvat =be r S e~ ett '0 e2). Xiie Ilrmetlifd)c Sprad}e tiiigt, um balS ~eniojle

an fagen, Üt'oogermauifd)eG !Zfement in fid}. 0 U ~ aufcn edu~

nett litt einen ~9bifd}cu stönig 'IU(!Ja1JfJi;, wli~reu'o Stamm\)erlil«t1bt~

fd}aft ber lil}r~ßer mit ben 2lrmeniern überIiefed ijl (J)cro'o. 7,73.);unb Iilcnn eG eilten 3atba1tl>(l ,md} in IIreta gegeben ~at, fo ftn'oMn 'ood 'oie feefal}ren'oen TEf!fA-tAfl.t (J)ciob. 1, 173.) aUI'!ßcgan"ßen, Ultb W(0 tt e yeipt mit o'bfotet 2limenifd}em 2luGbrutfe turmil­navatz ober nuva-lurmil, f. ~ufeb. chron. I, 99. ~ine fanl1fti.tifd}c (2'tl)l1to(ogic aller ftu'od fid) fitr beu 1""'1" nod} e'ben fo !eidjtwie für feincn 91ebcuffujl 3armut.

2lud} in mctreff 'ocr brtouamclt "Aa,/;w!cx, "A{3vJoc;, >JAßJ'1f!cx

fann idj ber Wleinllug 0 lG l} aufeuG uic9t beivtlid}ten; Iilen id}a'ber fo lileniß ii&cr~euoelt Iilur'oe, lilie er mid}, bcr !e'be feiue(l ®('IU"'heul'!; uur hll-::;P~.q C3of. 21, 27.) b. i. mol'!tra, Iill.wauG erjl im

... .. .>

2lraoifcgen l..Sr/04.~, foUte er mir nidjt nadj beG IIprouijieu 1Borgaußemit 11';"'111.;;):::: 3ufammcnil.1erfen. 3<1, unb T&j.lCXaoi; in (fl)\lerll, TE­

,da11 Dbl)ff. 1, 184., beibe Stabte burdj i9re ~r3!lruben beru9mt,Temsa, TSfA-1/Ja uid)t \:lon 00"", o~n. ~erfeiteu! IISd}meJapiitten"(IS. 338.) yeireu uid}t fo(dJe, wo Wletalt fd}mifAt, fou'llern, wo el1oefd}mofnen Iilir'll; nun 'befant aber rein :l)eri~at jener ~ur~er eilt@efd}mofaeulilerben! unb !}om Sd}me!aeu ber WletaUe fommt 00,,"

iiber~aupt nid)t \:lOt. Wlit me9r tiug erinnert Taj.lcxaOi; an TQj.lcx­

(Jo" ben merS Xioboua'(j! id) beltfe ~ bed bOboniiifdjen ~r~ed; unonun ~Qngen aud} iette anberlt Warmen! lilie mit dhal'ma :t~(Jw;,.

mit bem fml(lfrit. lamra Shl \' fer aufammeu. 1Biellcidjt urfprüug"lidjer lanlal'a (Lamura) fautenb! ucbeutet baG ~ort eigent!ic9ro tp, bager taun im 2lra'bifd}en bie Xiattel; 11l&~renb I:lon bertiar'be 'ocr %rud}t <polvt; aud} i9ren ~aum llcAetd}net. (2'beltbager nun l>ieUeidjt Qua} Im: %(u~name Taj.lv(Juc; unI) bedg(eidjen1 a/t{:(J1].

(2'(1 ift im ®runbe lJer StattbpUltft Oh'l~aufett(l unb feine

1) mad} fvntem ~allhjHfdjiehllllg fptidjt 11l!111 feet jortsan I ara­rads, asluads.

2) @ofdje: de Arhma linglIae gentisque Armen. indole p. 7.

Page 25: UelJef beS femitif({)en ES,pft1({)gebidS. 9

ftufjnhtf, ileß femitif~Ut e;V):Il~ae'6hU. 601

@run'olltlf~auutlo, tud~e itV mir nid}t f)uAueiguen \)ermag. Xlie@de~rfamfeit, @riin'olitf)feit unD Umfttf)t, tueltf)e in bel' WUl'lfii9ruugbel'l ~inaeInen filf} lunb t!iUtl, fAnn malt nur begfül'ftuünflf}ell; unhilf} mötf)te nidjt ba~in mi~l,1er~f)nheu fein 1 "Itl \Voate itf) A. m. inben ~talifdjen Dtttltlamell jebe p'!lllnicifdje b. i. gev1'aifdJe 6p1'll~'"

film: tueopreiten. !Bll~ Dlß911U feu §. 2. ü~er 'Anx,ßv(ltOlJ \)01'­

bringt, unterfQjrei6e id} lUiniO; hafj Puleoli l)OU l'li"~i Ue~erfe~ung

fei, tufTh 6. 337. uol'treffritf) \)ermut~et; unh bie ~rfrarun8 beG9lameM "ArvHa altl = bi e fr eie r uU he 6. 339 ~arte

i~ für eine fe'9t flf}öne ~ntl:dung. ~e nanuten a6et :-r~~~ bielStabt tua9rfdjeinlilfl \!!ial't!iagel', in alle !Bege freifidj .1!eute betlge'6rliif~en lSpradjibioml'l. ~uf ben erpen mHd fdjie" etl mir f06at, aIGtueun llntl jenem oldrJT(!orpu xai llflll1'j(!U xui dnOllA1'jl/'ra .perob.1, 167. iIJsissima verba einee \l96nicifdjen ~raQ9rettl: :-r~1:-r'J

T :

:-r~1::l~1 ;-;~~::li~' (l,1g[. ~ef. 22, 5.) !lerl)orleud}tdeu. ~'&er freifidjbaa Qut .pevriUfdje, im gIeid}eu ~lllle 'oie .pliufuufl breiet ~räbifatel

ilt audj gut grieQjiftf); unb ilf} fii!ite a!(l meifpid um fo lieber, bafie auf beu ,3upanb unfem !Biffeufdjaft fidj offenbar nidjt tieaie'9u,bie !Borte bel'l :{)emoP'genctl an (~9if. 1, 36.): awwca, dJu)q­{frof(X" dopUJm &new.a.