Nährstoffmangelsymtome an den wichtigsten Gemüsearten und ... · Lebosol Dünger GmbH...

Post on 06-Aug-2019

213 views 0 download

Transcript of Nährstoffmangelsymtome an den wichtigsten Gemüsearten und ... · Lebosol Dünger GmbH...

Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de

Nährstoffmangelsymtome an den wichtigsten Gemüsearten und 

Zierpflanzen

Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de

Was immer der Vater einer 

Krankheit gewesen ist  –

die Mutter war eine 

schlechte Ernährung !‐

altes chinesisches Sprichwort

Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de

Ursachen der Nährstoffunterversorgung

Mangel im Boden/ Erden/ Substrat:• Tatsächlicher Mangel

Störungen der Aufnahme aus dem Boden/Erden/Substrat:• Relativer Mangel

Unzureichender Transport innerhalb der Pflanzen:• Immer vorhanden 

Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de

Das Auftreten von Nährstoffmangel‐symptome wird beeinflusst von…

Ertrag,

Empfindlichkeit der Kultur,

pH – Wert des Bodens / Substrat,

Wechselbeziehung zwischen den Nährstoffen,

Wetterbedingungen

Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de

Empfindlichkeit der Kulturen

Kultur P K Ca Mg B Mn Fe Zn Cu Mo

Spargel Auberginen Kohlarten Karotten Kürbisgewächse Lauch/Zwiebeln Salat Kartoffeln Erdbeeren RettichZuckermais Tomaten

Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de

Stickstoff

Phosphor

Kalium

Schwefel

Calcium

Magnesium

EisenMangan

Bor

Kupfer/Zink

Molybdän

4.0 4.5 5.0 5.5 6.0 6.5 7.0 7.5 8.0

pH‐Wert und Verfügbarkeit der Nährstoffe

Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de

Mangan (Mn)

Magnesium (Mg)

Calcium (Ca)

Kupfer (Cu)

Zink (Zn)

Molybdän (Mo)

Stickstoff (N)

Phosphor (P)

Kalium (K)

Eisen (Fe)

Bor (B)

Legende

A B

A B

A B

fördert

hemmt

gegenseitige Förderung

oder Hemmung

Mg

P N

K CaSchwefel (S)

Die Wechselbeziehung der Nährstoffe

Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de

Ein Temperaturabfall von 21°C auf 13°C reduziert die Phosphorverfügbarkeit um fast 70%!

2118

1613

100%

73%

43%31%

0,00

0,10

0,20

0,30

0,40

0,50

0,60

0,70

0,80

0,90

1,00

Verf

ügba

rkei

t (%

)

Bodentemperatur (o C)

Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de

Nährstoffmängel

Die in diesem Vortrag verwendeten Bilder entstammen entweder dem visuplant der Thüringer Landesanstalt für Landwirtschaft oder

sind der Ernesto ‐ CD Zierpflanzen entnommen von der FH Weihenstephan (Institut für Bodenkunde und Pflanzenernährung)

Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de

Phosphormangel

Wichtig für:NährstoffaufnahmeEnergietransportZellteilungNukleinsäureaufbauEiweißsyntheseBausstein der Zellmembranen (Phospholipide)Kohlenhydratstoffwechsel

Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de

Phosphormangel

Verstärkt durch:saure oder stark alkalische Böden / Erden /   Substrategeringer HumusgehaltKälte oder NässeKulturen mit schlecht entwickeltemWurzelsystemhohe Eisen‐ bzw. Aluminiumgehalte

Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de

Phosphormangel an Saintpaulia ionantha

Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de

Phosphormangel an Euphorbia pulcherrina

Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de

Phosphormangel an Begonia elatior

Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de

Phosphormangel an Primula vulgaris

Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de

Phosphormangel in Blumenkohl

Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de

Phosphormangel in Tomate

Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de

Calciummangel

Wichtig für:

Stabilisierung der Zellwände und Zellmembranen

korrektes funktionieren der Zellmembranen

Membranpermeabilität 

(selektiver Stoffdurchlass)

Zellteilung und Zellstreckung

Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de

Verstärkt durch:

Niedrigen pH – Wert der Böden / Erden /

Substrate 

hohe Natriumgehalte

Antagonismus mit Ammonium, Kalium,

Magnesium

starkes Triebwachstum

Calciummangel

Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de

Calciummangel an Euphorbia pulcherrina

Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de

Calciummangel an Saintpaulia ionantha

Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de

Calciummangel an Chrisanthemen

Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de

Calciummangel in Blumenkohl

Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de

Calciummangel in Salat

Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de

Calciummangel in Spargel

Foto: Petra Bloom

Uni Hannover

Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de

Schwefelmangel

Wichtig für:Eiweißaufbau ‐ Aminosäuren (Thiamine), Coenzym A, Vitamine (Biotin)N‐ Regulierung innerhalb der Pflanzebeteiligt über viele Verbindungen am  Atmungsstoffwechsel

Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de

Verstärkt durch:

niedriger pH‐Wert der Böden / Erden/ 

Substrate

geringer Humusgehalt

schlecht durchlüftete Böden/ Erden / Substrate 

Staunässe

Schwefelmangel

Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de

Schwefelmmangel an Kapuzinerkresse

Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de

Schwefelmangel in Kohl

Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de

Schwefelmangel in Wirsing

Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de

Bormangel

Wichtig für:

Blütenqualität und Fruchtansatz,

die Frosttoleranz der Blüten,

den Zellwandaufbau,

das Pollenschlauchwachstum und die

Pollenkeimungsrate,

Zellteilung

Teil von Enzymen (Wuchsstoffe)

Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de

Bormangel

Verstärkt durch:

hoher pH‐Wert der Böden / Erden / Substrate

sandige Böden,

hohe Stickstoffdüngung,

Trockenheit und bei Nässe   

(ungleichmäßige Bewässerung)

Kälte

Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de

Bormangel an Euphorbia pulcherrina

Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de

Bormangel an Begonia elatior

Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de

Bormangel an Cyclamen persicum

Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de

Bormangel an Cyclamen persicum

Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de

Bormangel an Chrysantheme

Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de

Bormangel in Blumenkohl

Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de

Bormangel in Blumenkohl

Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de

Bormangel in Salat

Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de

Eisenmangel

Wichtig für:

Aktivierung zahlreicher Enzymprozesse

Chlorophyllaufbau (Photosynthese)

Eiweißsynthese

Schutzfunktion (Peroxidasen)

Stofftransport

Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de

Eisenmangel

Verstärkt durch:

hoher pH‐Wert der Böden / Erden / Substrate 

hoher Kalkanteil in den Böden / Erden / 

Substrate

hoher Kupfergehalt

Staunässe

Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de

Eisenmangel an Cyclamen persicum

Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de

Eisenmangel an Heckenrose

Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de

Eisenmangel an Impatiens Neu ‐ Guinea

Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de

Eisenmangel an Pelargonium – Zonale

Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de

Eisenmangel an Primula vulgaris

Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de

Eisenmangel an Rhododendron

Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de

Eisenmangel in Kohl

Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de

Molybdänmangel

Wichtig für:

Chlorophyllaufbau

Photosynthese

Teil der Enzyme zur N2‐Bindung von  

Knöllchenbakterien

Katalysator bei der Umwandlung von Nitrat 

zu Nitrit in der Pflanze

Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de

Molybdänmangel

Verstärkt durch:

geringer Humusanteil in den Böden / Erden/ 

Substraten

niedrige pH ‐Werte

Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de

Molybdänmangel an Saintpaulia ionantha

Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de

Molybdänmangel an Euphorbia pulcherrina

Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de

Molybdänmangel an Edelrose

Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de

Molybdänmangel an Nelke

Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de

Molybdänmangel an Anthurium

Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de

Molybdänmangel in Blumenkohl

Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de

Molybdänmangel in Blumenkohl

Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de

Molybdänmangel in Spinat

Lebosol Dünger GmbH Wiesengasse 28 D-67471 Elmstein Tel.: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-0 Fax: +49 (0) 63 28/ 9 84 94-90 info@lebosol.de www.lebosol.de

Molybdänmangel in Salat