7ο Γυμνάσιο Χανίων

Τεχνολογία

Ενότητα 3η:

Μεταφορές & Επικοινωνία

Εργασίες των μαθητών της Α τάξης

Υπεύθυνη καθηγήτρια:

Γιανναράκη Αικατερίνη

Χανιά, 2011

1

ΣΗΜΑΤΑ ΜΟΡΣ

Ονοματεπώνυμο μαθητή:

Καλογερής Ιωάννης

Ο Σαμιουελ Μόρς για πολύ διάστημα βασάνιζε το μυαλό του για

την κατασκευή ενός μηχανήματος, που θα βοηθούσε στη μετάδοση

διάφορων μηνυμάτων σε μεγάλη απόσταση. Τέλος κατάφερε να

κατασκευάσει την πρώτη τηλεγραφική συσκευή, παγκοσμίως, την

παρουσίαση της οποίας έκανε το πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης το

1837. Τα αποτελέσματα από τη λειτουργία του πρώτου τηλέγραφου

ήταν αρκετά ικανοποιητικά και αυτό ώθησε το αμερικανικό

κογκρέσο να χρηματοδοτήσει τις παραπέρα έρευνες του Μορς για

την τελειοποίηση της συσκευής.

Η πρώτη τηλεγραφική γραμμή ήταν ανάμεσα στην Ουάσιγκτον και

τη Βαλτιμόρη. Γρήγορα διαδόθηκε το σύστημα αυτό σε όλα τα

κράτη. Για την λειτουργία της πρώτης τηλεγραφικής Γραμμής

λοιπόν ο Μορς εφεύρε και ειδικό αλφάβητο, το γνωστό σε όλο τον

κόσμο Αλφάβητο ή κώδικας Μορς.

2

Ο κώδικας-Αντιστοιχία γραμμάτων & αριθμών

O κώδικας Μορς επινοήθηκε το 1830 και πρόκειται για ένα

αλφάβητο το οποίο δεν έχει γράμματα αλλά τελείες και παύλες που

συνδυαζόμενα αντιστοιχούν στα γράμματα του αλφάβητου και

στους αριθμούς 0-9. Έπειτα το κάθε γράμμα ή αριθμός μπορεί να

μεταδοθεί με ηχητικά η φωτεινά σήματα.

Οι αντιστοιχίες των γραμμάτων και των αριθμών στο διεθνή

κώδικα Μορς με τις τελείες και τις παύλες είναι όπως φαίνεται

στον παρακάτω πίνακα :

3

Άλλες πληροφορίες- Κανόνες μετάδοσης

1. Μία παύλα χρονικά διαρκεί όσο τρείς τελείες. Έτσι αν η

διάρκεια της τελείας αντιστοιχεί στο 1/6 του δευτερολέπτου, η

παύλα έχει διάρκεια τρεις φορές μεγαλύτερη ( δηλαδή μισό

δευτερόλεπτο).

2. Το κενό μεταξύ των λέξεων διαρκεί χρόνο ίσο με επτά τελείες

3. Το κενό μεταξύ των ήχων του ιδίου γράμματος διαρκεί χρόνο

ισο με το χρόνο μιας τελείας.

4. Το κενό μεταξύ των γραμμάτων είναι ίσο με τρεις τελείες και το

κενό μεταξύ των λέξεων διαρκεί χρόνο ίσο με επτά τελείες.

Ιστορικά

Ο κώδικας Μορς έγινε βασικός τρόπος μετάδοσης των

πληροφοριών μέσω ασύρματου. Χρησιμοποιήθηκε από πολλές

υπηρεσίες ραδιοεκπομπών, όπως εμπορική τηλεγραφία,

ναυτιλιακές επικοινωνίες, αεροναυτιλία, στρατιωτικές

επικοινωνίες και φυσικά από τους ραδιοερασιτέχνες, από τους

οποίους συνεχίζει να χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα, έχοντας

φανατικούς φίλους στις τάξεις τους.

Η πιο διάσημη εφαρμογή του κώδικα Μορς είναι το διεθνές σήμα

κινδύνου που στέλνει όποιος βρεθεί σε κατάσταση έκτακτης

ανάγκης. Στο αλφάβητο Μορς αντιστοιχεί σε τρεις τελείες, τρεις

παύσεις και τρεις τελείες. Εύκολο να το θυμάται κανείς. Μπορεί

επίσης να χρησιμοποιηθεί και ως οπτικό σήμα για βοήθεια, με τη

χρήση κάποιου φανού ή ακόμα και ενός κοινού καθρέφτη.

Πλεονεκτήματα χρήσης Μορς στις επικοινωνίες

1. Επικοινωνία στενού εύρους συχνότητας (narrow bandwitch)-

Χρησιμοποιεί 100-150 Hz εύρους εκπομπής, ενώ η επικοινωνία

φωνής SSB χρησιμοποιεί 2400 Hz.

2. Στην ίδια συχνότητα υπάρχουν περισσότεροι σταθμοί (με την

χρήση «στενών» φίλτρων στο δέκτη).

4

3. Κάλυψη μεγαλύτερων αποστάσεων με την ίδια ισχύ εκπομπής .

4. Απλούστερα κυκλώματα πομποδεκτών.

5. Κατάλληλο για εκπομπές QRP (χαμηλής ισχύος).

Μειονεκτήματα χρήσης Μορς στις επικοινωνίες

1. Η εκμάθηση του κώδικα Μορς είναι δύσκολη και περίπλοκη.

2. Συνήθως υπήρχε ένα μόνο άτομο πάνω στο πλοίο ή στο λόχο

που ήξερε τον κώδικα και όταν αυτός δεν ήταν διαθέσιμος, όλο

το πλοίο ή ο λόχος έμενε αποκομμένος από τον κόσμο.

3. Σε περιπτώσεις έκτακτου ανάγκης η ασφάλεια του πλοίου ή του

λόχου εξαρτιόταν άμεσα από ένα και μόνο άτομο.

Η εκμάθηση του κώδικα Μορς είναι δύσκολη και

περίπλοκη

Για την εκμάθηση του χρησιμοποιείται ο μνημονικός κανόνας που

φαίνεται στην Τρίτη στήλη του παρακάτω πίνακα:

ΓράμμαΚωδικοποίηση

σε Μορς

Μνημονικός

Κανόνας

Α ·− ΑΝ

Β −··· ΒΑΟΥ

Γ −−· ΓΡΙ

Δ −·· ΔΙΑ

Ε · ΕΙΣΗ ΤΜΟΧ

Ζ −−·· ΤΖΙΑ

Η ···· ΕΙΣΗ ΤΜΟΧ

5

Θ −·−· ΘΕΜΑ

Ι ·· ΕΙΣΗ ΤΜΟΧ

Κ −·− ΚΟΚ

Λ ·−·· ΕΛΙΑ

Μ −− ΕΙΣΗ ΤΜΟΧ

Ν −· ΝΑ

Ξ −··− ΞΟΥΤ

Ο −−− ΕΙΣΗ ΤΜΟΧ

Π ·−−· ΑΡΠΑ

Ρ ·−· ΑΡΑ

Σ ··· ΕΙΣΗ ΤΜΟΧ

Τ − ΕΙΣΗ ΤΜΟΧ

Υ −·−− ΛΥΝΞ

Φ ··−· ΟΥΦΑ

Χ −−−− ΕΙΣΗ ΤΜΟΧ

Ψ −−·− ΧΛΕΨ

6

Ω ·−− ΩΧΡ

Αντικαθιστώντας τα φωνήεντα με τελεία και τα σύμφωνα με

παύλα, προκύπτει η κωδικοποίηση του αντίστοιχου γράμματος σε

Μορς. Το Λ για παράδειγμα, αντιστοιχείται στο "ΕΛΙΑ" του

μνημονικού κανόνα και κωδικοποιείται σε Μορς "·-··"

Για τα γράμματα των οποίων η κωδικοποίηση αποτελείται μόνο

από τελείες ή μόνο από παύλες, χρησιμοποιείται ο μνημονικός

κανόνας "ΕΙΣΗ ΤΜΟΧ". Η πρώτη (ΕΙΣΗ) είναι τα γράμματα της

αλφαβήτας που αντιπροσωπεύονται στον κώδικα μόνο με τελείες

και η δεύτερη ομάδα (ΤΜΟΧ) είναι τα γράμματα που

αντιπροσωπεύονται μόνο με παύλες. Επομένως το Ε

κωδικοποιείται με μια τελεία, Ι με δυο, το Σ με τρείς, το Η με

τέσσερις. Το Τ κωδικοποιείται με μια παύλα, το Μ με δυο, το Ο με

τρεις, το Χ με τέσσερις.

Για την εκμάθηση των υπόλοιπων γραμμάτων του αλφάβητου

χρησιμοποιείται το "ποιηματάκι": ΑΝ ΒΑΟΥ ΓΡΙ ΔΙΑ ΤΖΙΑ ΘΕΜΑ

ΚΟΚ ΕΛΙΑ ΝΑ ΞΟΥΤ ΑΡΠΑ ΑΡΑ ΛΥΝΞ ΟΥΦΑ ΧΛΕΨ ΩΧΡ

Τέλος

Αφού βασίλεψε σχεδόν 150 χρόνια επισήμως πλέον ο κώδικας

Μορς αποσύρθηκε από τη θάλασσα. Η 1η Φεβρουαρίου του 1999

ήταν μια ιστορική μέρα για όλους τους ανθρώπους που

ασχολούνται με τις τηλεπικοινωνίες. Οι θαλάσσιες επικοινωνίες

που βασίζονταν στον κώδικα Μορς έπαψαν να ισχύουν από αυτή

την ημέρα και αντικαταστάθηκαν από πιο σύγχρονα (και

πρακτικά) δορυφορικά συστήματα. Το διεθνές σήμα SOS δεν θα

πάψει βέβαια να ισχύει. Αν αντιληφθούμε οπτικό ή ηχητικό σινιάλο

που να αποτελείται από τρία βραχέα, τρία μακρά και τρία βραχέα

σήματα, όπου κι αν βρισκόμαστε, δεν πρέπει να το αγνοήσουμε.

7

ΤΕΛΟΣ

- . .-.. --- …

ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΠΟΛΥ

. -.-- ---- .- .-. .. … - .-- .--. --- .-.. -.—

Βιβλιογραφία

1 . http://www.vlamis.gr

2. http://www.voustros.com

3.http://www.naskeolos.gr

4.http://el.wikipedia.org

5. http://3.bp.blogspot.com

8

ΣΗΜΑΤΑ MORSE

Ονοματεπώνυμο μαθήτριας:

Σόνια Μαρκετάκη

Ο Κώδικας Μορς είναι μια μέθοδος για μετάδοση πληροφορίας

με παλμούς μικρής και μεγάλης διάρκειας ή σημάδια -τελείες και

παύλες. Επινοήθηκε για τη μετάδοση μηνυμάτων μέσω τηλεγράφου

στα μέσα του 1830 από τον Σάμιουελ Μορς.Για πολύ διάστημα

βασάνιζε το μυαλό του η σκέψη της δημιουργίας ενός

μηχανήματος, που θα βοηθούσε στη μετάδοση διάφορων

μηνυμάτων σε μεγάλη απόσταση.

Τέλος κατάφερε με μεγάλη δυσκολία να κατασκευάσει την πρώτη

τηλεγραφική συσκευή,παγκοσμίως, την παρουσίαση της οποίας

έκανε το πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης το 1837. Τα

αποτελέσματα από τη λειτουργία του πρώτου τηλέγραφου ήταν

αρκετά ικανοποιητικά και αυτό ώθησε το αμερικανικό κογκρέσο να

χρηματοδοτήσει τις παραπέρα έρευνες του Μορς για την

τελειοποίηση της συσκευής.

Αρχικά δημιουργήθηκε για τον ηλεκτρικό τηλέγραφο του Σάμιουελ

Μορς στα μέσα της δεκαετίας του 1830. Επίσης χρησιμοποιήθηκε

εκτενώς στην πρώιμη ραδιοεπικοινωνία από τις αρχές του 1890. Η

χρήση του προϋποθέτει την ύπαρξη ειδικά εκπαιδευμένου

προσωπικού, για το λόγο αυτό η ανάπτυξη πιο σύγχρονων μεθόδων

και τεχνολογιών επικοινωνίας συνέβαλε στην κατάργησή του στα

μέσα της δεκαετίας του 1990. Σήμερα χρησιμοποιείται μόνο σε

εξειδικευμένες εφαρμογές όπως οι ραδιοφάροι. Επίσης

χρησιμοποιείται συστηματικά από τους ραδιοερασιτέχνες. Ο

κώδικας Μορς είναι ο μόνος ψηφιακός κώδικας που μπορεί να

ληφθεί ακουστικά από ανθρώπους, πράγμα που τον κάνει

κατάλληλο για αυτόματη αποστολή σύντομων ψηφιακών

μηνυμάτων σε φωνητικά κανάλια.

9

Οπτικά:

α) Με μια σημαία. Την σηκώνουμε με το δεξί χέρι για

την τελεία και με το αριστερό για τη παύλα.

β) Με δύο σημαίες. Σηκώνουμε την μία σημαία για την

τελεία και τις δύο για τη παύλα.

γ) Με ηλεκτρικό φανάρι.Το ανάβουμε και το σβήνουμε.

Μετράμε ως το δύο για την τελεία και ως το τέσσερα για

την παύλα.

δ) Με απλό φανάρι. Το σκεπάζουμε και το ξεσκεπάζουμε ή

το κουνάμε δεξιά και αριστερά: δεξιά – τελεία, αριστερά –

παύλα.

ε) Με τη φωτιά. Τη σκεπάζουμε και την ξεσκεπάζουμε με

μια κουβέρτα που την κρατάμε τεντωμένη.

Ο κώδικας - Αντιστοιχία γραμμάτων & αριθμών

1. Μία παύλα (dash) χρονικά διαρκεί όσο τρεις τελείες (dots)

2. Το κενό μεταξύ των ήχων του ίδιου γράμματος διαρκεί χρόνο

ίσο με το χρόνο μιας τελείας

3. Το κενό μεταξύ των γραμμάτων είναι ίσο με τρεις τελείες

4. Το κενό μεταξύ των λέξεων διαρκεί χρόνο ίσο με επτά

τελείες

10

11

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

6. www.buildings.gr

7. www.wikipedia.gr

8. www.voustros.com

12

ΦρυκτωρίεςΟνοματεπώνυμο μαθητή:

Τηλέμαχος Κουτουράτσας Α2

Οι φρυκτωρίες αποτέλεσαν μέσο που χρησιμοποιήθηκε για

την ανάπτυξη συστήματος μεταβίβασης φωτεινών

σημάτων στην περιοχή της αρχαίας

Ελλάδας.

Ήταν εγκατεστημένες σε προνομιακές,

λόγω θέσης, κορυφές βουνών. Το άναμμα

της πρώτης φρυκτωρίας ακολουθούσαν

διαδοχικά οι υπόλοιπες, συγκροτώντας έτσι

μία γραμμή επικοινωνίας.

Χρησιμοποιήθηκαν για στρατιωτικούς

κυρίως σκοπούς από την εποχή του Τρωϊκού

Πολέμου (11ος αι. π. Χ.) έως τους βυζαντινούς χρόνους. Η

ερμηνεία του ονόματός τους παράγεται από το φρυκτός (πυρσός)

και ώρα (φροντίδα).

Για την τηλεμετάδοση σημάτων σε απομακρυσμένες αποστάσεις οι

Αρχαίοι Έλληνες χρησιμοποίησαν οπτικά μέσα (φωτιά, ηλιακό

φως) , στήνοντας ένα καλά οργανωμένο, γρήγορο και αξιόπιστο

δίκτυο από πύργους επικοινωνίας, που καλείται δίκτυο των

Φρυκτωριών. Το γεωγραφικό στήσιμο, η κατοχή, η διαχείριση και

συντήρηση αυτών των επικοινωνιακών δικτύων από τον αρχαίο

ελληνικό πολιτισμό ήταν

πρωταρχικής σημασίας για την

επικράτηση και επέκταση του

Αρχαίου Ελληνικού πολιτισμού. Το

δίκτυο αυτό χρησιμοποιούνταν τόσο

κατά την διάρκεια των πολεμικών

επιχειρήσεων, όσο κατά την διάρκεια

της ειρήνης, όταν τα νέα και οι διαταγές των αρχόντων έπρεπε να

13

φτάσουν το συντομότερο δυνατό στον προορισμό τους. Κάτι τέτοιο

αφορούσε κυρίως τις αυτοκρατορίες, των οποίων οι αχανείς

εκτάσεις έκαναν πολύ δύσκολη τη σχετικά γρήγορη ενημέρωση.

To δίκτυο των Φρυκτωριών είχε στην κυριολεξία αναχθεί σε

βασικό μέσο επικοινωνίας σε μακρινές αποστάσεις. Έτσι στην

διάρκεια ενός πολέμου τα φωτεινά αυτά σήματα ήταν ζωτικής

σημασίας να είναι αξιόπιστα και να μην υπόκεινται σε κακόβουλες

αλλοιώσεις, ενώ στην διάρκεια της ειρήνης τα διατάγματα της

κεντρικής διοίκησης, τα νέα, οι αποφάσεις, οι νόμοι έπρεπε να

γίνονται γνωστοί γρήγορα.

Πολλά από τα φωτεινά σήματα ανταλλάσσονταν τη νύχτα στη

θάλασσα μεταξύ πλοίων,

μεταξύ πλοίων και ξηράς, και

γενικά πρέπει να σημειωθεί

ότι τα περισσότερα από αυτά

αντιστοιχούσαν σε

προσυμφωνημένα μηνύματα.

Tα φωτεινά αυτά σήματα οι

Έλληνες τα ονόμαζαν

«πυρσούς» ή «φρύκτους» και από εδώ γνωρίζουμε και τους

«φίλιους φρύκτους» ή τους «πολέμιους φρύκτους». Συγκεκριμένα

όπως σημειώνει ο Θουκυδίδης, όταν στο στρατόπεδο έρχονταν

φίλοι , οι στρατιώτες ύψωναν απλώς τους αναμμένους πυρσούς,

ενώ όταν πλησίαζαν εχθροί, οι πυρσοί ανέμιζαν δεξιά-αριστερά.

Με διαδοχικές αναμεταδόσεις από κορυφή σε κορυφή, το μήνυμα

μπορούσε να διανύσει τεράστιες αποστάσεις στην ξηρά ή στην

θάλασσα. Τα μηνύματα ήταν

ολιγόλογα, προσυμφωνημένα, και

κωδικοποιημένα ανάλογα.

Οι φρυκτωρίες εκμεταλλευόμενες τα

νησιά του Αιγαίου και την ορεινή

14

μορφολογία του Ελλαδικού χώρου, χρησιμοποιούν την φωτιά και

έναν κώδικα αναπαράστασης γραμμάτων για την μετάδοση

αξιόπιστων μηνυμάτων έως και ως 130 χιλιόμετρα. Αν ήταν νύχτα,

οι υπεύθυνοι στρατιώτες στην φρυκτωρία, που ονομάζονταν

φρυκτωροί, άναβαν λαμπρές φωτιές για την μετάδοση σημάτων,

ενώ κατά την διάρκεια της ημέρας χρησιμοποιούσαν πυκνό καπνό.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Διαδίκτυο:

• Φρυκτωρία, el.wikipedia.org

• Φρυκτωρίες, clubs.pathfinder.gr/mythologia

15

ΦΡΥΚΤΩΡΙΕΣ

Ονοματεπώνυμο μαθήτριας:

Αθηναίου Μάρω

Οι φρυκτωρίες ήταν ένα σύστημα συνεννόησης με σημάδια που

μεταβιβάζονταν από περιοχή σε περιοχή με τη χρήση πυρσών στη διάρκεια της

νύκτας (φρυκτός=πυρσός και ώρα = φροντίδα). Ο Αισχύλος στο έργο του

Αγαμέμνων περιγράφει την είδηση της πτώσης της Τροίας, η οποία

μεταδόθηκε ως τις Μυκήνες με τις φρυκτωρίες. Ενδιάμεσοι σταθμοί

μεταδόσεως υπήρχαν στην Ίδη της Μυσίας, στο Ακρωτήρι της Λήμνου

(σημερινή Πλάκα), στον Άθω, στο βουνό Μάκιστο και στις πλαγιές του

Αραχναίου. Το σύστημα χρησιμοποιήθηκε για πολλούς αιώνες μέχρι το 1850

αλλά μπορούσε να μεταφέρει μηνύματα μόνο με ένα κοινό κώδικα.

Το γεωγραφικό στήσιμο, η κατοχή, η διαχείριση και συντήρηση αυτών των

επικοινωνιακών δικτύων από τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό ήταν

πρωταρχικής σημασίας για την επικράτηση και την επέκτασή του. Το δίκτυο

αυτό χρησιμοποιείτο τόσο κατά την διάρκεια των πολεμικών επιχειρήσεων,

όσο και κατά την διάρκεια της ειρήνης, όταν τα νέα και οι διαταγές των

αρχόντων έπρεπε να φτάσουν το συντομότερο δυνατό στον προορισμό τους.

Κάτι τέτοιο αφορούσε κυρίως τις αυτοκρατορίες, των οποίων οι αχανείς

εκτάσεις έκαναν πολύ δύσκολη τη σχετικά γρήγορη ενημέρωση.

Χαρακτηριστικά παραδείγματα συνεννόησης με οπτικό σήμα φωτιάς

συναντάμε στις περιπτώσεις όπου π.χ. η Μήδεια ύψωσε αναμμένο πυρσό για

να ειδοποιήσει τους Αργοναύτες να πάνε στην Κολχίδα [1] ή όταν ειδοποιείται

με πυρσό ο Αγαμέμνονας για την είσοδο του Δούρειου Ίππου στην Τροία από

τον Σίνωνα και με πυρσό που σήκωσε ο ίδιος προς τον ελληνικό στόλο στην

Τένεδο δίνοντάς του το σήμα της επιστροφής και κατάληψης της ανοχύρωτης

πολιτείας.

Πολλά από τα φωτεινά σήματα ανταλλάσσονταν τη νύχτα στη θάλασσα

μεταξύ πλοίων, μεταξύ πλοίων και ξηράς και γενικά πρέπει να σημειωθεί ότι

τα περισσότερα από αυτά αντιστοιχούσαν σε προσυμφωνημένα μηνύματα. Τα

16

φωτεινά αυτά σήματα οι Έλληνες τα ονόμαζαν «πυρσούς» ή «φρύκτους» και

από εδώ γνωρίζουμε και τους «φίλιους φρύκτους» ή τους «πολέμιους

φρύκτους». Συγκεκριμένα όπως σημειώνει ο Θουκυδίδης, όταν στο

στρατόπεδο έρχονταν φίλοι, οι στρατιώτες ύψωναν απλώς τους αναμμένους

πυρσούς (φίλιοι φρύκτοι), ενώ όταν πλησίαζαν εχθροί, οι πυρσοί ανέμιζαν

δεξιά-αριστερά (πολέμιοι φρύκτοι). Οι πυρσοί αυτοί στη διάρκεια της ημέρας

απλώς έβγαζαν πολύ καπνό, που σήμαινε ότι χρησιμοποιούσαν εύφλεκτα

υλικά, στα οποία πολλοί ιστορικοί αποδίδουν τις λέξεις/φράσεις φρύκτους

ανίσχειν, πυρσεύειν, φρυκτωρεύω (γνωστοποιώ είδηση από μεγάλη απόσταση)

και φρυκτωρίες.

Οι φρυκτωρίες εκμεταλλευόμενες τα νησιά του Αιγαίου και την ορεινή

μορφολογία του Ελλαδικού χώρου, χρησιμοποιούν την φωτιά και έναν κώδικα

αναπαράστασης γραμμάτων (παρόμοιο του κώδικα Μορς) για την μετάδοση

αξιόπιστων μηνυμάτων σε πολλά χιλιόμετρα (έως και 130). Στην ουσία μιλάμε

για την προϊστορία του τηλέγραφου. Αν ήταν νύχτα, οι υπεύθυνοι στρατιώτες

στην φρυκτωρία (φρυκτωροί) άναβαν λαμπρές φωτιές για την μετάδοση

σημάτων, ενώ κατά την διάρκεια της ημέρας χρησιμοποιούσαν πυκνό καπνό.

Σημαντικός σταθμός οπτικών τηλεπικοινωνιών ήταν το «καιροσκοπείο» στην

κορυφή του Άθω (κατά τον Αναξίμανδρο) με ιστορία που ξεκινάει από τη

Γιγαντομαχία της μυθολογίας. Φρυκτωρία με ξεχωριστή ιστορία είναι και η

βουνοκορφή του Μεσσάπιου της Εύβοιας αλλά και του πύργου του Δρακάνου

(4ος π.Χ. αιώνας) στη Ανατολική Ικαρία, της Ανάφης, της Γιούχτας (Κνωσός),

του ναού του Ποσειδώνα στο Σούνιο, το Άκτιο, το ακρωτήριο του Σίδερο, κ.ά.

Πολλά απ' αυτά τα σημεία είναι και σήμερα φάροι.

Η μελέτη των Φρυκτωριών εμφανίζει αρκετό ενδιαφέρον αλλά και δυσκολία,

τόσο γιατί πολλοί από αυτούς τους αρχαίους πύργους έχουν καταστραφεί

εντελώς, όσο και γιατί για όσους διασώζονται δεν μας είναι εύκολο να

τεκμηριώσουμε την χρήση τους. Τα πράγματα μπερδεύονται ακόμη

περισσότερο όταν αναφέρονται και σοβαρές απόψεις για πυραμίδες ή μικρά

φρούρια. Έτσι δεν είναι λίγοι οι ερευνητές ( Curtius, Donalson, Μanatt) που

θεωρούν πως τα ερείπια στο χωριό Ελληνικό, έξω από το Κεφαλάρι του

Άργους, δεν είναι πυραμίδα αλλά μία φρυκτωρία. Όσον αφορά τα πολλά μικρά

17

αρχαία κτίσματα στην περιοχή της Αργολίδας, οι ερευνητές τα θεωρούν

περισσότερο ως μικρά οχυρά στρατηγικών θέσεων, τα μικρά πολυάνδρια όπως

τα αποκαλεί και ο Παυσανίας, και όχι ως φρυκτωρίες.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:WIKIPEDIA(ΒΙΚΙΠΑΙΔΙΑ)

18

ΩΡΟΝΟΜΙΟΟνοματεπώνυμο μαθήτριας:

Πετρουλάκη Μπριγκίτα

Τα έτη 829-842 μ.Χ. ο Λέων, ο Επίσκοπος Θεσ/νίκης, βελτίωσε το

σύστημα αποστολής πληροφοριών των φρυκτωριών με το

Ωρονόμιο , σύστημα συγχρονιζόμενο με μηχανικά ωρολόγια

υποδιαιρούμενα σε αντίστοιχες ώρες και συνδυασμένα με

αριθμογραφικό κώδικα των πιο σημαντικών ειδήσεων.

Το σύστημα αυτό, διατηρήθηκε για πολλά χρόνια και το 1204 μ.Χ.

οι Σταυροφόροι δημιούργησαν το μεγάλο δίκτυο

καμινοβιγλατόρων, από την Κων/πολη μέχρι τον Τάραντα της

Ιταλίας, με ενδιάμεσους σταθμούς στη Θράκη - Θεσ/νίκη - Δ.

Μακεδονία Ήπειρο Κέρκυρα - Οθωνούς.

Επίσης στη Μ. Ασία υπήρχαν 9 σταθμοί που είχαν ανταπόκριση με

τον Φάρο του Παλατιού και ήταν στις βουνοκορφές Λούρου,

Αργαίου, Ισάμου, Αιγίλου, Μάμας, Κύριζου, Μωκίλου, Αγ.

Αυξεντίου και Ηλιακού Φάρου.

Το σύστημα αυτό κάλυπτε απόσταση 670 χλμ. Και στα δύο άκρα

της αλυσίδας των 9 σταθμών του Λούρου και του Ηλιακού Φάρου

στην Κων/πολη, είχαν εγκατασταθεί τα Ωρολόγια, τα οποία ήταν

συγχρονισμένα και εφοδιασμένα με σήματα τα οποία έδιναν

διαφορετικά μηνύματα για την κάθε ώρα του ρολογιού.

Έτσι, αν π.χ. στο ραντεβού της 9ης πρωινής η φρυκτωρία του

Λούρου ύψωνε μια φορά τον πυρσό της, αυτό σήμαινε π.χ. εχθρός

εν όψει . Τότε με την ύψωση του ενός πυρσού διαδοχικά, η είδηση

έφτανε στην Κων/πολη.

Εάν ο πυρσός την ίδια ώρα υψωνόταν 2 φορές, αυτό θα εσήμαινε

π.χ. επίθεση και η είδηση έφτανε διαδοχικά στην Κων/πολη.

Με αυτόν τον τρόπο, ανάλογα με το πλήθος ανύψωσης των πυρσών

19

και την ώρα που γινόταν, ελαμβάνετο η προσυμφωνηθείσα

πληροφορία.

Βιβλιογραφία: ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ

20

TO AEΡΟΣΤΑΤΟ

Ονομαεπώνυμο μαθητή:

Μπεχτσούδηες Χρήστος

Το Αερόστατο είναι ένα πτητικό μέσο, (πτητική μηχανή),

ελαφρύτερο από τον αέρα, που αιωρείται χάρη στην αεροστατική

άνωση. Αποτελείται από δύο κύρια μέρη: τη λέμβο ή γόνδολα (που

λέγεται και «καλάθι») και είναι ο χώρος όπου βρίσκονται οι

επιβάτες - αεροναύτες ή/και τα όργανα και τυχόν άλλο φορτίο, και

από ένα μεγάλο σάκο, (μπαλόνι), που ονομάζεται "αεροστατική

σφαίρα" και γεμίζει με ζεστό αέρα ή κάποιο ελαφρύτερο του αέρα

αέριο, (π.χ. υδρογόνο, ήλιο, φωταέριο κ..λ.π)

Πολύ σύντομα μετά την πρώτη πτήση του, συνειδητοποιήθηκε η

χρησιμότητά του στις στρατιωτικές επιχειρήσεις, αρχικά σε

ρόλους αναγνώρισης και καθοδήγησης πυρών πυροβολικού (και

αργότερα ως μέσο αεράμυνας, κατασκοπείας αλλά και

βομβαρδισμού με τη μορφή αερόπλοιων Ζέπελιν). Σε τέτοιους

ρόλους συνέχισε να χρησιμοποιείται μέχρι και τον Δεύτερο

Παγκόσμιο Πόλεμο.

Σήμερα, το αερόστατο χρησιμοποιείται ευρύτατα σε

μετεωρολογικές παρατηρήσεις της ανώτερης ατμόσφαιρας,

ψυχαγωγία, αεροδιαφήμιση, καθώς και σε από αέρος έκτακτη

ανάπτυξη μέτρων ασφαλείας.

Εξέλιξη του αερόστατου αποτέλεσε το αερόπλοιο.

Αρχικά το 1550 ο Βαυαρός Ιησουΐτης Γκάσπαρ Σκοτ δημοσίευσε

ένα έργο με τίτλο "Παγκόσμιος Μαγεία" όπου έδειχνε πως είναι

δυνατόν κάποιος να κινηθεί στους ουρανούς χρησιμοποιώντας

μέοο ελαφρύτερου του αέρα. Το μέσον αυτό το είχε ονομάσει

"υπερατμοσφαίρα". Έκανε όμως το τραγικό λάθος να γράψει ότι

τέτοιο μέσον δεν πρόκειται να βρεθεί και έτσι δεν κατόρθωσε να

οδηγήσει τη λύση του πρβλήματος χωρίς να μάθει ποτέ ότι είχε

21

καθορίσει τουλάχιστον την αρχή της λύσης.

Το 1670 ο Ιταλός κληρικός πατήρ Φραντζέσκο Λάνα, φιλόσοφος,

θεολόγος και σπουδαίος φυσιοδίφης, γνωστός και ως "πατέρας της

αεροναυτικής" δημοσίευσε ένα σύγγραμμά του με τίτλο " Προοίμιο

ή Δοκίμιο μερικών νέων εφευρέσεων προτεινομένων από τη

μεγάλη τέχνη". Στο έργο του αυτό ο πολυτάλαντος εκείνος

Ιησουΐτης καθόρισε με εξαιρετική σαφήνεια τη θεωρία των

αερόστατων και της αεροναυτιλίας με χρήση ελαφρύτερων μέσων

του αέρα η οποία και τελικά πραγματοποιήθηκε ένα αιώνα μετά το

θάνατό του. Μάλιστα στο έκτο κεφάλαιο του έργου του ο Λάνα

περιγράφει σε σχέδιο ένα μικρό σκάφος που φέρει τέσσερις

σφαίρες από φύλλα ορείχαλκου στις οποίες θα έπρεπε απαραίτητα

να δημιουργηθεί κενό δια των οποίων και θα υψώνονταν και θα

μετατρέπονταν σε αερόπλοιο. Ιστορικοί της εποχής βεβαιώνουν ότι

ο Λάνα από έλλειψη χρημάτων δεν μπόρεσε να πειραματιστεί στο

"ιπτάμνο πλοίο" όπως το είχε ονομάσει, για 10 δουκάτα που κανείς

δεν προθυμοποιήθηκε να προσφέρει. Αν αληθεύει ότι στον Λάνα

οφείλεται η πρώτη ιδέα του "ελαφρύτερου μέσου", τότε η ιδέα της

εφαρμογής ανήκει σ΄ έναν άλλο επίσης ιερωμένο τον Βραζιλιάνο

Βαρθολομαίο Λορέντζο ντε Γκουσμάο.

Το 1709 πέτυχε η πρώτη καταγεγραμμένη «πτήση» "ελαφρύτερου

μέσου" στην Πορτογαλία: Ο Bartholomeo Lourenco de Gusmao,

(1685-1724), κατασκεύασε ένα μπαλόνι με διάμετρο περί τα 70 εκ.

και το οποίο τροφοδοτείτο με το ζεστό αέρα που δημιουργούσε η

καύση χόρτων και ξύλων σε ένα μικρό δοχείο στο κάτω μέρος του.

Η επίδειξη ήταν τόσο εντυπωσιακή ώστε ο Γκουσμάο εκλήθη να

επαναλάβει την επίδειξή του στη Λισαβώνα, μπροστά στο βασιλιά,

στη μεγάλη αίθουσα υποδοχής των "Ανακτόρων των Ινδιών". Οι

αυτόπτες μάρτυρες μεταβλήθηκαν όμως σε πυροσβέστες, γιατί το

μπαλόνι αυτό ανερχόμενο στη συνέχεια ακούμπησε στις κουρτίνες

του ανακτόρου, με αποτέλεσμα να προκληθεί πυρκαγιά. Ποιός

όμως ήταν ο εφευρέτης αυτός που ονομάσθηκε στη συνέχεια

"Βοαντόρ" (=ιπτάμενος) δεν είναι ακριβώς γνωστό. Το πείραμά του

22

αυτό θεωρήθηκε μαγεία! Τα σχέδια και οι μελέτες του

κατασχέθηκαν και κάηκαν από την Ιερά Εξέταση, ο ίδιος δε πέθανε

εξόριστος στη Σεβίλλη.

Το 1782 ο Ναπολιτάνος Τιβέριος Καβάλο (1749-1809) παρουσίασε

σε μεγάλο κοινό που είχε συγκεντρωθεί στην έδρα της Βασιλικής

Εταιρίας του Λονδίνου μία έκθεσή του στη οποία και βεβαίωνε ότι:

"οποιοδήποτε περίβλημα του οποίου το περιεχόμενο θα ήταν

υδρογόνο τούτο θα μπορούσε στον αέρα ν΄

ανυψωθεί".παρουσιάζοντας επιτυχή πειράματα με μπαλόνια από

έντερα βοδιού. Αναμφίβολα και αυτή η ιδιοφυΐα της μελέτης και

των πειραμάτων διευκόλυνε τελικά τη λύση του προβλήματος που

τόσο καιρό αντιμετώπιζαν τόσοι μελετητές.

Ταυτόχρονα, την ίδια περίοδο, οι ερευνητές συζητάνε για τον

«αέρα της φωτιάς» που προκαλεί η καύση, ένα ιδιαίτερο είδος

αέρα, το οποίο ανέβαινε με τον καπνό ψηλά, επειδή ήταν

ελαφρύτερο από τον ατμοσφαιρικό. Επίσης ότι το υδρογόνο που

ανακάλυψε το 1766 ο Κάβεντις και ονομάστηκε «καύσιμος αέρας»

ήταν ελαφρύτερο του ατμοσφαιρικού ήταν ήδη γνωστό, καθώς και

ότι ο συνάδελφός του, Μπλακ είχε ήδη τότε εκτιμήσει ότι θα

έπρεπε αντικείμενα που είναι γεμάτα με αέρα ελαφρύτερο του

ατμοσφαιρικού να ανεβαίνουν ψηλά, χωρίς όμως και να έχει

πειραματιστεί.

Οι διάφορες απόψεις και σκέψεις για τον «ελαφρύ αέρα»

καταγράφηκαν κάποια στιγμή στη Γαλλική Ακαδημία Επιστημών

και έγιναν γνωστές σε όλα τα μέλη της. Ανάμεσά τους ήταν και οι

αδελφοί Joseph-Michele (1740-1810) και Jacques-Etienne

Montgolfier (Μονγκολφιέ, 1745-1799) από την περιοχή της Λυών. Οι

εύποροι αδελφοί αποφάσισαν τότε να κατασκευάσουν ένα μπαλόνι

που θα ανέβαινε ψηλά με ζεστό αέρα. Υπάρχουν πολλές εκδοχές

για τις εργασίες και μυστικές δοκιμές που εκτελέστηκαν, μέχρι να

γίνει η επίσημη παρουσίαση της εφεύρεσής τους, δεδομένου ότι τις

επόμενες δεκαετίες έγιναν λαϊκοί ήρωες και διάφορα κατορθώματά

τους, πραγματικά και φανταστικά, περιγράφονταν σε εφημερίδες

23

και βιβλία. Αυτοί ουσιαστικά ήταν και οι πρώτοι που πέτυχαν

πρακτικά αποτελέσματα, αν και ο έπαινος για την επιτυχία αυτή

ανήκει μεν και στους δύο αλλά περισσότερο στον

Η πρώτη τους προσπάθεια λέγεται πως έγινε με χάρτινες σφαίρες

γεμισμένες με ατμό. Πλην όμως αυτός γρήγορα υγροποιήθηκε

βρέχοντας τα περιβλήματα καθιστώντας τα βαρύτερα του αέρα με

συνέπεια τη πτώση τους. Το γεγονός δεν τους πτόησε και

συνέχισαν τις προσπάθειες. Το φθινόπωρο του 1782 κατασκεύασαν

ένα επίμηκες μπαλόνι από μεταξωτό ύφασμα και το τροφοδότησαν

με ζεστό αέρα από την καύση χόρτων και μαλλιού. Η επιτυχία τους

ήταν σημαντική, γιατί αυτό το μπαλόνι πέταξε για περίπου 10

λεπτά σε ύψος 20 μέτρων. Στην επόμενη προσπάθειά τους ήταν

τέτοια η δύναμη άνωσης, ώστε έσπασαν τα σκοινιά που το

κρατούσαν και το μπαλόνι έφτασε περίπου στα 300 μέτρα, μέχρι

να πέσει σε απόσταση μερικών χιλιομέτρων. Μετά από αυτές τις

επιτυχίες οργανώθηκε στις 4 Ιουνίου του 1783 μια επίσημη

παρουσίαση στη γενέτειρα πόλη Ανοναί. Κατασκεύασαν μια

σφαίρα από ύφασμα αδιάβροχο, ψιλό, με χωρητικότητα 600 m3,

που καλυπτονταν με χρωματιστό χαρτί και που τη γέμισαν με

θερμό αέρα, όπου και την άφησαν να υψωθεί στον ουρανό στις 5

Ιουνίου 1783. Η κατάκτηση του αέρα είχε γίνει. Το αερόστατο αυτό

ανέβηκε σε ύψος περίπου 180 μ. και κάλυψε απόσταση 2.337 μ.

από το σημείο της εκκινήσεώς του. Οι επίσημοι καλεσμένοι από

την εξουσία και την επιστήμη πήραν θέσεις σε ξύλινες εξέδρες και

παρακολούθησαν την πτήση της "Μονγκολφιέρας" όπως

ονομάστηκε, που είχε διάμετρο 30 μέτρων, για το οποίο και

λέγεται ότι έφτασε σε ύψος μερικών χιλιομέτρων.

Η έκθεση για την πτήση που παραδόθηκε από παρατηρητές στην

Ακαδημία Επιστημών ανατέθηκε στον ερευνητή Jacques Alexandre

Cesar Charles (Σαρλ, 1746-1823) για περαιτέρω μελέτη και οι

αδελφοί εφευρέτες προσκλήθηκαν να παρουσιάσουν το έργο τους

στο Παρίσι. Έτσι το πείραμα αυτό επανέλαβαν οι Μονγολφιέροι ένα

χρόνο μετά στις 19 Σεπτεμβρίου του 1784 στην μεγάλη αυλή του

24

Ανακτόρου των Βερσαλιών παρουσία του Βασιλέως. Μάλιστα τότε

για περισσότερο επιστημονικό ενδιαφέρον προσδέθηκε στο κάτω

μέρος ένα καλάθι από λυγαριά το οποίο και μετέφερε τους πρώτους

αεροναύτες της Ιστορίας. Ήταν ένας κόκορας, μια πάπια κι ένα

αρνί. Το μέγα πλήθος που παρευρέθηκε περίμενε ανυπόμονα να

μάθει για τη τύχη των "επιβατών". Πράγματι το πείραμα και αυτή

τη φορά πέτυχε απόλυτα και τα ζώα επέστρεψαν στη Γη "σώα και

αβλαβή" αποδεικνύοντας ότι και ζωντανοί οργανισμοί μπορούν να

αντιμετωπίσουν χωρίς ζημιά την ελεύθερη ατμόσφαιρα.

H AΡXH ΤΟΥ ΑΡΧΙΜΗΔΗ

Όλα ξεκίνησαν από τον Αρχιμήδη και το περίφημο «εύρηκα-

εύρηκα». Είναι η αρχή της υδροστατικής και ειδικότερα η μελέτη

της συμπεριφοράς των αντικειμένων, που πλέουν ή είναι

βυθισμένο στο νερό. Ο Αρχιμήδης ανακάλυψε και κατέγραψε

πολλούς νόμους της υδροστατικής, με φυσικά τον πιο γνωστό μας

σαν «Αρχή του Αρχιμήδη». Πρώτος ο Έλληνας μαθηματικός και

φυσικός Αρχιμήδης (3ος αιώνας π.Χ.) παρατήρησε ότι όταν ένα

σώμα βυθίζεται στο υγρό, καταλαμβάνει χώρο στον οποίο

προηγουμένως υπήρχε υγρό. Δηλαδή το σώμα εκτοπίζει το υγρό,

οπότε η στάθμη του υγρού ανεβαίνει. Ο όγκος του υγρού που

εκτοπίζεται ισούται με τον όγκο του σώματος (ή του μέρους του

σώματος) που είναι βυθισμένο σ' αυτό.

Συμπεραίνουμε ότι η άνωση αυξάνεται, όταν αυξάνεται ο όγκος

του υγρού που εκτοπίζεται από το σώμα, που βυθίζουμε σ' αυτό. Ο

Αρχιμήδης συγκέντρωσε όλες τις παραπάνω παρατηρήσεις και

διατύπωσε μια πρόταση που είναι γνωστή ως αρχή του

Αρχιμήδη:

Τα υγρά ασκούν δύναμη σε κάθε σώμα που βυθίζεται μέσα

σε αυτά. Η δύναμη αυτή ονομάζεται άνωση, είναι

κατακόρυφη, με φορά προς τα πάνω και το μέτρο της

ισούται με το βάρος του υγρού που εκτοπίζεται από το

σώμα Η αρχή του Αρχιμήδη ισχύει και για σώματα που βρίσκονται

σε αέρια και διατυπώνεται στη γλώσσα των μαθηματικών ως εξής:

25

Άνωση = Βάρος υγρού ή του αερίου που εκτοπίζεται ή

Άνωση = (Μάζα υγρού ή του αερίου που εκτοπίζεται) g ή

Άνωση = (όγκος υγρού ή του αερίου που εκτοπίζεται) • (πυκνότητα

υγρού) g

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

http://www.ortsa.gr/article.php?aid=97

http://el.wikipedia.org

http://digitalschool.ypaideias.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-

B200/10/48,719/

26

ΥΔΡΟΠΛΑΝΟ

Ονοματεπώνυμο μαθήτριας: Χουστουλάκη Μαρίνα

Το Υδροπλάνο είναι ειδικός τύπος αεροσκάφους ικανό να πλέει

και να κινείται στην επιφάνεια της θάλασσας ή και σε ευρεία

υδάτινη έκταση π.χ. λίμνη ή ποταμό, καθώς και να ξεκινά την

πτήση του απ΄ αυτή και να τερματίζει επίσης σε ίδια επιφάνεια.

Για τα υδροπλάνα αντί τους όρους "απογείωση" και "προσγείωση"

χρησιμοποιούνται οι όροι "αποθαλάσσωση" και "προσθαλάσσωση"

αντίστοιχα.

Η πλευστότητα του υδροπλάνου εξασφαλίζεται είτε με πλευρικούς

πλωτήρες, είτε με ειδική διασκευή της ατράκτου σε σκάφος ή και

με συνδυασμό σκάφους και πλωτήρων. Παλαιότερα τα υδροπλάνα

που συνδύαζαν άτρακτο και πλωτήρες ονομάζονταν αεράκατοι.

Σήμερα παράλληλα με τον όρο υδροπλάνο χρησιμοποιείται και ο

όρος "αμφίβιο αεροσκάφος". Αντιληπτό βεβαίως είναι ότι τα σκάφη

αυτά διατηρούν σύστημα τροχοδρόμησης, τους τροχούς τους, για

κανονική προσγείωση και απογείωση.

Το υδροπλάνο καθ΄ όλο το χρόνο που βρίσκεται σε επαφή με την

υδάτινη επιφάνεια, από τη στιγμή της πρώτης επαφής του, κατά

την προσθαλάσσωση και μέχρι της απόσπασής του απ΄ αυτή, κατά

την αποθαλάσσωση, νομικά και τεχνικά, εκλαμβάνεται ως πλοίο

και είναι υπόχρεο στη τήρηση όλων των ναυτικών κανονισμών,

όπως φανών ναυσιπλοΐας, κανονισμών αποφυγής σύγκρουσης κ.α..

Σήμερα τέτοιοι τύποι αεροσκαφών χρησιμοποιούνται κυρίως ως

πυροσβεστικά αεροσκάφη αλλά και ως συγκοινωνιακά μέσα

μεταξύ λιμένων συνήθως νήσων και περισσότερο σε αρχιπελάγη

όπου το κόστος λιμενικών έργων κρίνεται πολύ υψηλό. Στον

ελλαδικό χώρο πριν τον Β΄ παγκόσμιο Πόλεμο μεγάλη

συγκοινωνιακή ανάπτυξη με υδροπλάνα παρουσίαζαν τα

Δωδεκάνησα και ιδιαίτερα το Καστελόριζο που ήταν τέρμα και

αφετηρία των τότε ιταλικών υδρο-αερογραμμών.

27

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

www.seaplane.com

www.wikipedia.com

28