ĀCĀRĀṄGA SŪ - JAIN AAGAMjainaagam.org/download_pdf/Anga_Agam_01_Acharanga_Sutra...(Gujarati...

ĀCĀRĀṄGA SŪTRA

ll SHREE VITRAAGAAYA NAMAH ll

VFRFZF\U ;]¿\

पचम गणधर िस�र सहममससमम िवरइय

आयसरो आचसरग स�

ĀCĀRĀṄGA SŪTRA

मल पसठ Ardhamāgadhī Aphorisms

अग आगम - १ 1st AṄGA ĀGAMA

Bhagwan Mahāvīra’s Precepts Sūtra First Composed By Fifth Gaṇadhara

ŚRĪ SUDHARMĀ SWĀMĪ

Vallabhi Council (Synod) Chair

DEVARDDHIGAṆI KṢAMAŚRAMANA

Published By

GLOBAL JAIN AAGAM MISSION

आयसरो

आचसरग स� ĀCĀRĀṄGA SŪTRA

First eBook Edition (PDF) – 2012

Source of Ardhamāgadhī Aphorisms:

GURUPRAN AAGAM BATRISI (Aagam Series) (Gujarati 2nd Edition, 2009)

Published on the Occasion of 100th Birth Anniversary of

SAURASHTRA KESHARI GURUDEV

PUJYA SHREE PRANLALJI M. S.

Text in “Mangal (Unicode)” Font

Published By:

GLOBAL JAIN AAGAM MISSION C/o. Pawandham, Mahavir Nagar,

Kandivali (W), Mumbai - 400 067 Tel.: +91 92233 14335, e-mail : [email protected]

www.jainaagam.org / www.parasdham.org

Computer Source files can be made available for appropriate scholarly use, Please contact in writing at the email/phone contacts listed above.

Rashtra Sant Yug Diwakar Pujya Gurudev NamraMuni M.S. Inspired


Promoting Compassionate and Nonviolent Living MISSION:

Global Jain Aagam Mission promotes the eternal truths of Jain Āgama (precepts of Lord Mahāvīra) to build a compassionate and nonviolent lifestyle in the world.

GOALS AND OBJECTIVES:

§ Translate all Jain Āgamas (scriptures) into English and other world languages § Make Āgamas available in all electronic forms § Promote awareness of Āgama throughout the world § Educate and uphold Jain way of life using expertise of social media § Promote a compassionate and nonviolent lifestyle throughout the world § Encourage and promote research on Āgamas to develop approaches to the world challenges

(ecology & environment, global warming, world peace, psychology, health, scientific principles, etc.)

§ Hold periodic conventions to promote exchanges among world’s scholars § Interface with interreligious organizations and other guiding institutions § Be a resource for information and referral § Work co-operatively with local, regional, national, and global organizations

TRANSLATION OF JAIN AAGAMAS INTO ENGLISH:

The Global Jain Aagam Mission has embarked on a project to translate and publish all Jain Āgamas into English. The English translation of the Āgama will help youth of today in India and abroad to learn and understand Lord Mahāvīra’s preachings. The goal is to reach every household and every person in the world to impart the wisdom of the Āgamas. In a non-sectarian way, this Mission will endeavor to deliver the Lord Mahāvīra’s message to hearts of the people. The translated Āgamas will be distributed to various libraries, universities and Jain institutions within our country and abroad. In addition, it will be made available on the Internet and in electronic forms of eBooks, etc. Many learned intellectuals from different countries and cultures have supported this project of translating the Āgama’s into English. The work is being performed in cities of Mumbai, Ahmedabad, Bangalore, Shravanbelgola, Delhi, Jaipur, Chennai, Kolkata, Banaras, Ladnu, Dubaii, and USA. In addition, this mission is receiving guidance and blessings from spiritual leaders of various religious traditions.

INVITATION TO PARTICIPATE:

We invite scholars, spiritual aspirants and shrāvaks to join us in making this mission a success. Your contribution of knowledge, time, and money will be appreciated. Please contact by email at [email protected] or by phone to: Girish Shah at Tel. +91-92233-14335 or Gunvant Barvalia at Tel. +91-98202-15542

Table of Content - �वषय सची

पढमो सयखधो ..................................................................................................................................................... 1 पढम अजयय .................................................................................................................................................... 1

सतपप�रय .................................................................................................................................................... 1 पढमो उदसो ............................................................................................................................................... 1 �बइओ उदसो .............................................................................................................................................. 1 तइओ उदसो ............................................................................................................................................... 3 चउतो उदसो ............................................................................................................................................. 3 पचमो उदसो ............................................................................................................................................. 4 छटो उदसो ............................................................................................................................................... 5 सततमो उदसो ............................................................................................................................................. 6

बीअ अजयय ..................................................................................................................................................... 7 लोग�वजओ ..................................................................................................................................................... 7

पढमो उदसो ............................................................................................................................................... 7 बीओ उदसो ................................................................................................................................................ 8 तइओ उदसो ............................................................................................................................................... 8 चउतो उदसो ............................................................................................................................................. 9 पचमो उदसो ............................................................................................................................................. 10 छटो उदसो ............................................................................................................................................... 11

तइय अजयय .................................................................................................................................................. 12 सीओस�यजज ................................................................................................................................................ 12

पढमो उदसो ............................................................................................................................................. 12 बीओ उदसो .............................................................................................................................................. 12 तइओ उदसो ............................................................................................................................................. 13

चउत अजयय ................................................................................................................................................ 15 सममतत ....................................................................................................................................................... 15

पढमो उदसो ............................................................................................................................................. 15 बीओ उदसो .............................................................................................................................................. 15 तइओ उदसो ............................................................................................................................................. 16 चउतो उदसो ........................................................................................................................................... 17

पचम अजयय ................................................................................................................................................. 17 पढमो उदसो ............................................................................................................................................. 17 बीओ उदसो .............................................................................................................................................. 18 तइओ उदसो ............................................................................................................................................. 19 चउतो उदसो ........................................................................................................................................... 19 पचमो उदसो ............................................................................................................................................. 20 छटो उदसो ............................................................................................................................................... 21

छट अजयय .................................................................................................................................................... 22 धय ....................................................................................................................................................... 22

पढमो उदसो ............................................................................................................................................. 22 बीओ उदसो .............................................................................................................................................. 23 तइओ उदसो ............................................................................................................................................. 23 चउतो उदसो ........................................................................................................................................... 24 पचमो उदसो ............................................................................................................................................. 24

सततमो अजयय ............................................................................................................................................... 25 महपप�रय ................................................................................................................................................... 25

अटम अजयय ................................................................................................................................................. 25 �वमोकखो ...................................................................................................................................................... 25

पढमो उदसो ............................................................................................................................................. 26 बीओ उदसो .............................................................................................................................................. 26 तइओ उदसो ............................................................................................................................................. 27 चउतो उदसो ........................................................................................................................................... 28 पचमो उदसो ............................................................................................................................................. 28 छटो उदसो ............................................................................................................................................... 29 सततमो उदसो ........................................................................................................................................... 30 अटमो उदसो ............................................................................................................................................. 30

नवम अजयय ................................................................................................................................................. 32 उवहयसय .................................................................................................................................................... 32


चउतो उदसो ........................................................................................................................................... 37 पढमो सयखधो समततो ....................................................................................................................................... 38 बीओ सयखधो.................................................................................................................................................... 39 आच� चल ....................................................................................................................................................... 39 पढम अजयय .................................................................................................................................................. 39

�पडसय ....................................................................................................................................................... 39 पढमो उदसो ............................................................................................................................................. 39 बीओ उदसो .............................................................................................................................................. 41 तइओ उदसो ............................................................................................................................................. 42 चउतो उदसो ........................................................................................................................................... 44 पचमो उदसो ............................................................................................................................................. 45 छटो उदसो ............................................................................................................................................... 47 सतमो उदसो ............................................................................................................................................ 48 अटमो उदसो ............................................................................................................................................. 50 नवमो उदसो ............................................................................................................................................. 52 दसमो उदसो ............................................................................................................................................. 53 एग�समो उदसो ........................................................................................................................................ 55

बीअ अजयय ................................................................................................................................................... 56 सजज ....................................................................................................................................................... 56


तइअ अजयय ................................................................................................................................................. 65 इप�य ....................................................................................................................................................... 65


चउत अजयय ................................................................................................................................................ 72 भसजजत ........................................................................................................................................................ 72

पढमो उदसो ............................................................................................................................................. 72 बीओ उदसो .............................................................................................................................................. 74

पचम अजयय ................................................................................................................................................. 77 वतसय ...................................................................................................................................................... 77


छट अजयय .................................................................................................................................................... 81 पएसय ....................................................................................................................................................... 81


सततम अजयय................................................................................................................................................ 85 ओगगह प�डम ............................................................................................................................................... 85


अटम अजयय ................................................................................................................................................. 88 ढय-सिततककय ............................................................................................................................................. 88

नवम अजयय ................................................................................................................................................. 89 �यसी�हय सिततककय ..................................................................................................................................... 89

दसम अजयय ................................................................................................................................................. 90 सिततककय .................................................................................................................................................... 90

एग�सम अजयय ............................................................................................................................................ 92 सद-सिततककय .............................................................................................................................................. 92 ब�सम अजयय .......................................................................................................................................... 94 रवसिततककय ............................................................................................................................................... 94

त�सम अजयय ............................................................................................................................................... 94 प��कप�य-सिततककय ..................................................................................................................................... 94

चउदसम अजयय ............................................................................................................................................. 97 अरयय�कप�य-सिततककय ............................................................................................................................... 97 पन�सम अजयय ......................................................................................................................................... 97 भवय ....................................................................................................................................................... 97

सोलसम अजयय ........................................................................................................................................... 108 �वमितत ..................................................................................................................................................... 108

॥ बीओ सयखधो समततो ॥ ............................................................................................................................... 108 ॥ आच� सतत समतत ॥ .................................................................................................................................. 109

आच�ग सत – पढमो सयखधो

1

पढमो सयखधो

पढम अजयय

सतपप�रय

पढमो उदसो

१ सय म आउस ! तय भगवय एवमकखय-इहमग�स यो सरय भवइ । त जह- प�ितमओ व �दसओ आगओ अहम�स, द�हयओ व �दसओ आगओ अहम�स, पचचितमओ व �दसओ आगओ अहम�स, उतत�ओ व �दसओ आगओ अहम�स, उडढओ व �दसओ आगओ अहम�स, अह �दसओ व आगओ अहम�स, अरयय�रओ �दसओ व अय�दसओ व आगओ अहम�स।

एवमग�स यो यय भवइ-अित म आय उववइए, यित म आय उववइए, क अह आसी, क व इओ चओ इह पचच भ�वसस�म ।

२ स ज पय जयजज सहसममइयए प�वग�यय अरय�स व अ�तए सोचच, त जह- प�ितमओ व �दसओ आगओ अहम�स जव अरयय�रओ �दसओ व अय�दसओ व आगओ अहम�स ।

एवमग�स ज यय भवइ अित म आय उववइए, जो इमओ �दसओ व अय�दसओ व अयसच�इ, सववओ �दसओ सववओ अय�दसओ जो आगओ अयसच�इ, सोऽह । स आयवई लोयवई कममवई �कप�यवई ।

३ अकप�सस च ह, क�वस च ह, क�ओ य�व समयरय भ�वसस�म । एयव�त सववव�त लोग�स कममसम�भ पप�ज�ययवव भव�त ।

४ अपप�रययकमम खल अय पप�स, जो इमओ �दसओ व अय�दसओ व अयसच�इ, सववओ �दसओ सववओ अय�दसओ सहइ, अयगरवओ जोयीओ सधइ, �वरवरव फस प�डसवदइ ।

५ तत खल भगवय पप�रय पवइय। इमसस चव जी�वयसस पप�वदय मयय पययए, जई म�य मोययए, दकखप�डडय हउ । एयव�त सववव�त लोग�स कममसम�भ पप�ज�ययवव भव�त ।

६ जससत लोग�स कममसम�भ पप�रयय भव�त, स ह मयी पप�रययकमम। ितत ब�म ।

॥ पढमो उदसो समततो ॥

�बइओ उदसो

१ अट लोए पप�जरय दससबोह अ�वजयए । अिसस लोए पवव�हए तत तत पढो पस आउ� पप�तव��त ।


2

२ स�त पय पढो �सआ । लजजमय पढो पस । अयग� मो ितत एग पवयमय, ज�मय �वरवरव�ह सत�ह पढ�वकममसम�भय पढ�वसत सम�भमय अरय �व अयगरव पय �व�हसइ।

३ तत खल भगवय पप�रय पवइय । इमसस चव जी�वयसस पप�वदय-मययपययए, जई-म�य-मोययए, दकखप�डडयहउ; स सयमव पढ�वसत सम�भइ, अरय�ह व पढ�वसत सम�भवइ, अरय व पढ�वसत सम�भत समयजयइ । त स अ�हयए, त स अबोहरए ।

४ स त सबजमय आययीय समटए । सोचच भगवओ अयग�य व अ�तए इहमग�स यय भवइ-एस खल ग, एस खल मोह, एस खल म�, एस खल य�ए ।

इचचत ग�ढए लोए । ज�मय �वरवरव�ह सत�ह पढ�वकममसम�भय पढ�वसत सम�भमय अरय अयगरव पय �व�हसइ ।

५ स ब�म- अपपग अधमबभ, अपपग अधमचछ ।

अपपग पयमबभ, अपपग पयमचछ, अपपग गपफमबभ, अपपग गपफमचछ, अपपग जडमबभ, अपपग जडमचछ, अपपग जयमबभ, अपपग जयमचछ, अपपग ऊरमबभ, अपपग ऊरमचछ, अपपग क�डमबभ, अपपग क�डमचछ, अपपग य�भमबभ, अपपग य�भमचछ, अपपग उय�मबभ, अपपग उय�मचछ, अपपग पसमबभ, अपपग पसमचछ, अपपग �प�टमबभ, अपपग �प�टमचछ, अपपग उ�मबभ, अपपग उ�मचछ, अपपग �हययमबभ, अपपग �हययमचछ, अपपग यमबभ, अपपग यमचछ, अपपग खधमबभ, अपपग खधमचछ, अपपग बहमबभ, अपपग बहमचछ, अपपग हतमबभ, अपपग हतमचछ, अपपग अग�लमबभ, अपपग अग�लमचछ, अपपग यहमबभ, अपपग यहमचछ, अपपग गीवमबभ, अपपग गीवमचछ, अपपग हययमबभ, अपपग हययमचछ, अपपग होटमबभ, अपपग होटमचछ, अपपग दतमबभ, अपपग दतमचछ, अपपग िजबभमबभ, अपपग िजबभमचछ,अपपग तलमबभ, अपपग तलमचछ, अपपग गलमबभ, अपपग गलमचछ, अपपग गडमबभ, अपपग गडमचछ, अपपग करयमबभ, अपपग करयमचछ, अपपग यसमबभ, अपपग यसमचछ, अपपग अिचछमबभ, अपपग अिचछमचछ, अपपग भमहमबभ, अपपग भमहमचछ, अपपग �यडलमबभ, अपपग �यडलमचछ, अपपग सीसमबभ, अपपग सीसमचछ । अपपग सपम�ए । अपपग उदवए ।

६ एत सत सम�भमयसस इचचत आ�भ अपप�रयय भव�त । एत सत असम�भमयसस इचचत आ�भ पप�रयय भव�त ।

त पप�रयय महवी यव सय पढ�वसत सम�भजज, यवऽरय�ह पढ�व सत सम�भवजज, यवऽरय पढ�वसत सम�भत समयजयजज ।

जससत पढ�वकममसम�भ पप�रयय भव�त । स ह मयी पप�रययकमम। ितत ब�म ।

॥ �बइओ उदसो समततो ॥


3

तइओ उदसो

१ स ब�म- स जह �व अयग� उजजकड �ययगप�डवरय अमय कववमय �वय�हए ।

२ जए सदए �यकखतो तमव अयप�लय �वय�हतत �वसोिततय । पयय वी� महवी�ह ।

३ लोग च आयए अ�भसमचच अकतोभय ।

स ब�म- यव सय लोग अबभइकखजज, यव अततय अबभइकखजज । ज लोग अबभइकखइ, स अततय अबभइकखइ; ज अततय अबभइकखइ, स लोग अबभइकखइ ।

४ लजजमय पढो पस । 'अयग� मो' ितत एग पवयमय, ज�मय �वरवरव�ह सत�ह उदयकममसम�भय उदयसत सम�भमय अरय �व अयगरव पय �व�हसइ ।

तत खल भगवय पप�रय पवइय- इमसस चव जी�वयसस, पप�वदय मयय पययए, जई म�य मोययए, दकखप�डडयहउ, स सयमव उदयसत सम�भइ, अरय�ह व उदयसत सम�भवइ, अरय व उदयसत सम�भत समयजयइ । त स अ�हयए त स अबोहरए ।

स त सबजमय आययीय समटए । सोचच खल भगवओ, अयग�य व अ�तए, इहमग�स यय भवइ- एस खल ग, एस खल मोह, एस खल म�, एस खल य�ए ।

इचचत ग�ढए लोए । ज�मय �वरवरव�ह सत�ह उदयकममसम�भय उदयसत सम�भमय अरय �व अयगरव पय �व�हसइ ।

५ स ब�म- स�त पय उदय�यिससय जीव अयग । इह च खल भो अयग�य उदय जीव �वय�हय। सत चत अयवीइ पस । पढो सत पवइय । अदव अ�दरयदय ।

६ कपपइ य, कपपइ य, पउ अदव �वभसए । पढो सत�ह �वउट�त । एत �व त�स यो �यक�यए।

७ एत सत सम�भमयसस इचचत आ�भ अपप�रयय भव�त । एत सत असम�भमयसस इचचत आ�भ पप�रयय भव�त । त पप�रयय महवी यव सय उदयसत सम�भजज, यवरय�ह उदयसत सम�भवजज, उदयसत सम�भत �व अरय य समयजयजज । जससत उदयसतसम�भ पप�रयय भव�त, स ह मयी पप�रययकमम । ितत ब�म ।

॥ तइओ उदसो समततो ॥

चउतो उदसो

१ स ब�म- यव सय लोग अबभइकखजज, यव अततय अबभइकखजज । ज लोग अबभइकखइ, स अततय अबभइकखइ । ज अततय अबभइकखइ, स लोग अबभइकखइ । ज दरहलोगसतसस खयरय, स असतसस खयरय । ज असतसस खयरय, स दरहलोगसतसस खयय ।


4

२ वी��ह एय अ�भभय �दट, सजए�ह, सय जए�ह, सय अपपमतत�ह । ज पमतत गय�टए, स ह दड पवचचइ । त पप�रयय महवी इय�य यो जमह पववमकसी पमएय ।

३ लजजमय पढो पस । अयग� मो ितत एग पवयमय, ज�मय �वरवरव�ह सत�ह अग�यकममसम�भय अग�यसत सम�भमय अरय �व अयगरव पय �व�हसइ।

तत खल भगवय पप�रय पवइय- इमसस चव जी�वयसस, पप�वदय मयय पययए, जई-म�य-मोययए, दकखप�डडयहउ, स सयमव अग�यसत सम�भइ, अरय�ह व अग�यसत सम�भवइ, अरय व अग�यसत सम�भमय समयजयइ । त स अ�हयए, त स अबोहरए । स त सबजमय आययीय समटए ।

सोचच खल भगवओ अयग�य व अ�तए इहमग�स यय भवइ- एस खल ग , एस खल मोह, एस खल म�, एस खल य�ए । इचचत ग�ढए लोए, ज�मय �वरवरव�ह सत�ह अग�यकममसम�भय अग�यसत सम�भमय अरय �व अयगरव पय �व�हसइ ।

४ स ब�म- स�त पय पढ�व�यिससय तय�यिससय पतत�यिससय कट�यिससय गोमय�यिससय कयव��यिससय । स�त सप�तम पय आहचच सपय�त । अग�य च खल पट एग सडयमवजज�त । ज तत सडयमवजज�त त तत पप�यवजज�त । ज तत पप�यवजज�त त तत उदय�त ।

५ एत सत सम�भमयसस इचचत आ�भ अपप�रयय भव�त । एत सत असम�भमयसस इचचत आ�भ पप�रयय भव�त । त पप�रयय महवी यव सय अग�यसत सम�भजज, यवऽरय�ह अग�यसत सम�भवजज, अग�यसत सम�भत �व अरय य समयजयजज । जससत अग�यकममसम�भ पप�रयय भव�त, स ह मयी पप�रययकमम। ितत ब�म ।

॥ चउतो उदसो समततो ॥

पचमो उदसो ॥

१ त यो कप�सस�म समटए मतत मइम अभय �व�दतत, त ज यो क�ए एसोव�ए, एतोव�ए, एस अयग� ितत पवचचइ ।

२ ज गय स आवट, ज आवट स गय । उडढ अह �तप�य पईय पसमय रवइ पसइ, सयमय सदइ सयइ । उडढ अह �तप�य पईय मचछमय रवस मचछइ, सदस य�व । एस लोए �वय�हए । एत अगतत अययए पयो पयो गयसए वकसमय� पमतत अग�मवस ।

३ लजजमय पढो पस । अयग� मो ितत एग पवयमय, ज�मय �वरवरव�ह सत�ह वयससइकममसम�भय वयससइसत सम�भमय अरय �व अयगरव पय �व�हसइ । तत खल भगवय पप�रय पवइय- इमसस चव जी�वयसस पप�वदय मयय पययए, जई म�य मोययए, दकखप�डडयहउ, स सयमव वयससइसत सम�भइ, अरय�ह व वयससइसत सम�भवइ, अरय


5

व वयससइसत सम�भमय समयजयइ । त स अ�हयए, त स अबोहरए । स त सबजमय आययीय समटए । सोचच खल भगवओ अयग�य व अ�तए इहमग�स यय भवइ- एस खल ग, एस खल मोह, एस खल म�, एस खल य�ए । इचचत ग�ढए लोए, ज�मय �वरवरव�ह सत�ह वयससइकमम- सम�भय वयससइसत सम�भमय अरय �व अयगरव पय �व�हसइ ।

४ स ब�म इम �प जइधममय, एय �प जइधममय । इम �प वड�ढधममय, एय �प वड�ढधममय । इम �प �चततमतय, एय �प �चततमतय । इम �प �छरय �मलइ, एय �प �छरय �मलइ । इम �प आह�ग, एय �प आह�ग । इम �प अ�यचचय, एय �प अ�यचचय । इम �प अससय, एय �प अससय । इम �प चयवचइय, एय �प चयवचइय । इम �प �वपपप�यमधममय, एय �प �वपपप�यमधममय ।

५ एत सत सम�भमयसस इचचत आ�भ अपप�रयय भव�त । एत सत असम�भमयसस इचचत आ�भ पप�रयय भव�त । त पप�रयय महवी यव सय वयससइसत सम�भजज, यवऽरय�ह वयससइसत सम�भवजज, वयससइसत सम�भत �व अरय य समयजयजज । जससत वयससइसतसम�भ पप�रयय भव�त, स ह मयी पप�रययकमम। ितत ब�म ।

॥ पचमो उदसो समततो ॥

छटो उदसो ॥

१ स ब�म- स�तम तस पय, त जह- अडय पोयय ज�उय �सय ससइय सममिचछम उिबभय उववइय । एस सस� ितत पवचचइ । मदसस अ�वययओ । �यजइतत प�डल�हतत पततय पप��यववय । सवव�स पयय सवव�स भयय सवव�स जीवय सवव�स सततय अससय अपप��यववय महबभय दकख �त ब�म । तस�त पय प�दसो �दसस य । तत तत पढो पस आउ� पप�तव��त। स�त पय पढो �सय ।

२ लजजमय पढो पस । अयग� मो ितत एग पवयमय, ज�मय �वरवरव�ह सत�ह तसकयसम�भय तसकयसत सम�भमय अरय �व अयगरव पय �व�हसइ । तत खल भगवय पप�रय पवइय- इमसस चव जी�वयसस, पप�वदय मयय पययए, जई-म�य-मोययए, दकखप�डडयहउ, स सयमव तसकयसत सम�भइ, अरय�ह व तसकयसत सम�भवइ, अरय व तसकयसत सम�भमय समयजयइ । त स अ�हयए, त स अबोहरए । स त सबजमय आययीय समटए । सोचच खल भगवओ अयग�य व अ�तए इहमग�स यय भवइ- एस खल ग, एस खल मोह, एस खल म�, एस खल य�ए । इचचत ग�ढए लोए, ज�मय �वरवरव�ह सत�ह तसकयसम�भय तसकयसत सम�भमय अरय �व अयगरव पय �व�हसइ ।

३ स ब�म- अपपग अचचए वह�त, अपपग अिजयए वह�त, अपपग मसए वह�त, अपपग सो�ययए वह�त, अपपग �हययए वह�त एव �पततए वसए �पचछए पचछए वलए �सगए �वसयए दतए दढए यहए रहरयीए अ�टए अ�ट�मजए अटए अयटए । अपपग �ह�सस म ितत व वह�त, अपपग �हस�त मितत व वह�त, अपपग �ह�ससस�त म ितत व वह�त ।


6

४ एत सत सम�भमयसस इचचत आ�भ अपप�रयय भव�त । एत सत असम�भमयसस इचचत आ�भ पप�रयय भव�त । त पप�रयय महवी यव सय तसकयसत सम�भजज, यवऽरय�ह तसकयसत सम�भवजज, तसकयसत सम�भत �व अरय य समयजयजज । जससत तसकयसतसम�भ पप�रयय भव�त । स ह मयी पप�रययकमम । ितत ब�म ।

॥ छटो उदसो समततो ॥

सततमो उदसो

१ पह एजसस दगछयए । आयकदसी अ�हय �त यचच । ज अजत जयइ स ब�हय जयइ, ज ब�हय जयइ स अजत जयइ । एय तलमरय�स। इह स�तगय द�वय यवकख�त जी�वउ ।

२ लजजमय पढो पस । अयग� मो ितत एग पवयमय ज�मय �वरवरव�ह सत�ह वउकममसम�भय वउसत सम�भमय अरय �व अयगरव पय �व�हसइ । तत खल भगवय पप�रय पवइय- इमसस चव जी�वयसस, पप�वदय, मयय पययए, जई-म�य मोययए, दकखप�डडयहउ, स सयमव वउसत सम�भइ, अरय�ह व वउसत सम�भवइ, अरय व वउसत सम�भत समयजयइ । त स अ�हयए, त स अबोहरए । स त सबजमय आययीय समटए । सोचच खल भगवओ अयग�य व अ�तए इहमग�स यय भवइ- एस खल ग, एस खल मोह, एस खल म�, एस खल य�ए । इचचत ग�ढए लोए । ज�मय �वरवरव�ह सत�ह वउकममसम�भय वउसत सम�भमय अरय �व अयगरव पय �व�हसइ ।

३ स ब�म- स�त सपइम पय आहचच सपय�त । फप�स च खल पट एग सडयमवजज�त । ज तत सडयमवजज�त त तत पप�यवजज�त । ज तत पप�यवजज�त त तत उदय�त ।

४ एत सत सम�भमयसस इचचत आ�भ अपप�रयय भव�त । एत सत असम�भमयसस इचचत आ�भ पप�रयय भव�त । त पप�रयय महवी यव सय वउसत सम�भजज, यवऽरय�ह वउसत सम�भवजज, यवऽरय वउसत सम�भत समयजयजज । जससत वउसतसम�भ पप�रयय भव�त, स ह मयी पप�रययकमम । ितत ब�म ।

५ एत �प जय उवदरयमय, ज आय� य �म�त, आ�भमय �वयय वय�त, छदोवयीय अजोववरय आ�भसतत पक��ितत सग । स वसम सववसमरयगयपरययय अपपयय अक��यजज पव कमम त यो अरय�स ।

६ त पप�रयय महवी यव सय छजजीव�यकयसत सम�भजज, यवऽरय�ह छजजीव�यकयसत सम�भवजज, यवऽरय छजजीव�यकयसत सम�भत समयजयजज । जससत छजजीव�यकयसतसम�भ पप�रयय भव�त, स ह मयी पप�रययकमम ॥ ितत ब�म ।

॥ सततमो उदसो समततो ॥

॥ पढम अजयय समतत ॥


7

बीअ अजयय

लोग�वजओ


१ ज गय स मलटय ज मलटय स गय । इ�त स गयटी महय पप�यवय पयो पयो वस पमतत । त जह- मय म, �पय म, भय म, भ�गयी म, भजज म, पतत म, धय म, सरह म, स�ह- सयय- सग-सय म, �व�वततोवग�य- पप�यटयभोययचछयय म । इचचत ग�ढए लोए वस पमतत । अहो य �ओ य पप�तपपमय कलकल- समटई सजोगटी अटलोभी आलप सहसकक� �व�य�वट�चतत एत सत पयो पयो ।

२ अपप च खल आउय इहमग�स मयवय । त जह- सोयपरयय�ह पप�हयमय�ह चकखपरयय�ह पप�हयमय�ह डयपरयय�ह पप�हयमय�ह �सपरयय�ह पप�हयमय�ह फसपरयय�ह पप�हयमय�ह, अ�भकत च खल वय सपहए तओ स एगय मढभव जयय�त ।

ज�ह व स�द सवसइ त व य एगय �ययग त पिवव पप�वय�त, सो व त �ययग पचछ पप�वएजज । यल त तव तयए व स�यए व, तम �प त�स यल तयए व स�यए व । स य हसए, य �कडडए, य �ईए, य �वभसए ।

३ इचचव सम�टए अहो�वह�ए । अत� च खल इम सपहए धी� महततम�व यो पमयए । वओ अचचइ जोववय च ।

जी�वए इह ज पमतत, स हत छतत भतत ल�पत �वल�पतत उद�वतत उततसइतत, अकड कप�सस�म ितत मरयमय ।

ज�ह व स�द सवसइ त व य एगय �ययग त पिवव पोस��त, सो व त �ययग पचछ पोसजज । यल त तव तयए व, स�यए व, तम �प त�स यल तयए व स�यए व ।

४ उवईयससय व सिरय�हसिरयचयो कजजइ इहमग�स असजयय (मयवय) भोययए । तओ स एगय �ोगसमपपय समपपजज�त ।

ज�ह व स�द सवसइ त व य एगय �ययग त पिवव पप�ह��त, सो व त �ययग पचछ पप�ह�जज ।

यल त तव तयए व स�यए व, तम�प त�स यल तयए व स�यए व ।

५ ज�यतत दकख पततय सय । अय�भककत च खल वय सपहए खय जय�ह प�डए ।


8

जव सोयपरयय अपप�हरय, जव यततपरयय अपप�हरय, जव डयपरयय अपप�हरय जव जीहपरयय अपप�हरय जव फसपरयय अपप�हरय, इचचत�ह �वरवरव�ह परयय�ह अपप�हरय�ह आयट समम समयवसजज�स ॥ ितत ब�म ।


बीओ उदसो

१ अ�इ आउट स महवी खय�स मकक ।

२ अययए पट �व एग �ययट�त मद मोहय पउड । अपप�गगह भ�वससमो समटए, लद कम अ�भगहइ। अययए म�ययो प�डलह��त । एत मोह पयो पयो सरय, यो हववए यो प�ए ।

३ �वमकक ह त जय ज जय प�ग�मयो, लोभमलोभय दगछमय लद कम य�भगहइ । �वय �व लोभ �यकखमम एस अकमम जयइ पसइ । प�डलहए यवकखइ, एस अयग� ितत पवचचइ ।

४ अहो य �ओ य पप�तपपमय कलकलसमटयी सजोगटी अटलोभी आलप सहसकक� �व�य�वट�चतत एत सत पयो पयो । स आयबल, स ययबल, स �मततबल, स पचचबल, स दवबल, स �यबल, स चो�बल, स अ�त�हबल, स �कवयबल, स समयबल, इचचत�ह �वरवरव�ह कजज�ह दडसमयय । सपहए भय कजजइ, पवमोकखो ितत मरयमय अदव आससए।

५ त पप�रयय महवी यव सय एत�ह कजज�ह दड सम�भजज, यव अरय एत�ह कजज�ह दड सम�भवजज, यवरय एत�ह कजज�ह दड सम�भत�व समयजयजज । एस मगग आप�ए�ह पवइए, जहत कसल योव�लपजज�स ितत ब�म ।



१ स असइ उचचगोए, असइ यीयगोए । यो हरय, यो अइप�तत । यो पीहए । इ�त सखए को गोयवई ? को मयवई ? क�स व एग �गज ? तमह प�डए यो हप�स, यो कज ।

२ भए�ह जय प�डलह सय । स�मए एययपससी । त जह- अधतत ब�ह�तत मयतत कयतत कटतत खजजतत वडभतत समतत सबलतत । सह पमएय अयगरवओ जोयीओ सधइ, �वरवरव फस प�डसवदइ । स अबजमय हतोवहत जई-म�य अयपप�यटमय ।

३ जी�वय पढो �पय इहमग�स मयवय खतत-वत ममयमयय । आ�तत �व�तत म�यकडल सह �ह�रयय इितयओ पप��गज ततव �तत । य एत तवो व दमो व �ययमो व �दससइ । सपरय बल जी�वउकम ललपपमय मढ �वपपप�यसमवइ । इयमव यवकख�त ज जय धवचप�यो । जई-म�य पप�रयय च� सकमय दढ ।


9

४ यित कलसस यगमो । सवव पय �पयउय सहसय दकखप�डकल अिपपयवह �पयजी�वयो जी�वउकम । सवव�स जी�वय �पय ।

५ त पप��गज दपय चउपपय अ�भजिजयय स�स�चयय �त�वहय ज �व य स तत मतत भवइ अपप व बहग व । स तत ग�ढए �चटइ भोययए । तओ स एगय �वपपप��सट सभय महोवग�य भवइ । त �प स एगद दयद व �वभय�त, अदततह�ो व स अवह�इ, �ययो व स �वलप�त, यससइ व स, �वयससइ व स अग�दहय व स डजइ। इ�त स प�ससऽटए क�इ कममइ बल पकववमय तय दकखय मढ �वपपप�यसमवइ ।

६ म�यय ह एय पवइय । अयोहत� एत, यो य ओह तप�ततए । अती�गम एत, यो य ती� ग�मततए । अप�गम एत, यो य प� ग�मततए । आय�यजज च आदय तिमम ठय य �चटइ । �वतह पपप अखयरय तिमम ठयिमम �चटइ ।

७ उदसो पसगसस यित । बल पय �यह कमसमयरय अस�मयदकख दकखी दकखयमव आवट अयपप�यटइ । ितत ब�म ।



१ तओ स एगय �ोगसमपपय समपपजज�त । ज�ह व स�द सवसइ त व य एगय �ययग पिवव पप�वय�त, सो व त �ययग पचछ पप�वएजज । यल त तव तयए व स�यए व, तम �प त�स यल तयए व स�यए व । ज�यतत दकख पततय सय । भोगमव अयसोय�त, इहमग�स मयवय । �त�वहय ज �व स तत मतत भवइ अपप व बहग व । स तत ग�ढए �चटइ भोययए । तओ स एगय �वपपप��सट सभय महोवग�य भवइ त �प स एगय दयद व �वभय�त अदततह�ो व स अवह�इ, �ययो व स �वलप�त, यससइ व स, �वयससइ व स, अग�दहय व स डजइ। इ�त स प�सस अटए क�इ कममइ बल पकववमय तय दकखय मढ �वपपप�यसमवइ।

२ आस च छद च �व�गच धी� । तम चव त सललमहट । जय �सय तय यो �सय । इयमव यवबज�त ज जय मोहपउड ।

३ ी�भ लोए पवव�हए । त भो ! वय�त एयइ आयतयइ । स दकखए मोहए म�ए य�गए य�ग-�तप�कखए । सयय मढ धमम य�भजयइ ।

४ उदह वी� अपपमओ महमोह, अल कसलसस पमएय, स�तम�य सपहए भउ�धमम सपहए । यल पस । अल त एत�ह । एय पस म�य ! महबभय । यइवएजज क च य । एस वी� पस�सए ज य �यिववजजइ आययए ।

५ य म दइ य कपपजज, ोव लद य �खसए । प�डस�हओ पप�यमजज। एय मोय समयवसजज�स। ितत ब�म ।


10


पचमो उदसो

१ ज�मय �वरवरव�ह सत�ह लोगसस कममसम�भ कजज�त । त जह- अपपयो स पततय धयय सरहय यइय धईय �ईय दसय दसीय कममक�य कममक�रय आएसए पढो पहयए समसए पय�सए सिरय�ह सिरयचयो कजजइ इहमग�स मयवय भोययए ।

२ सम�टए अयग� आप�ए आप�यपरय आप�यदसी अय सधी �त अदकख; स यइए, यइयवए, यइयत समयजयए । सववमगध पप�रयय �य�मगध पप�ववए । अ�दससमय कय�वककएस । स य �कय, य �कयवए, �कयत य समयजयए ।

३ स �भकख कलरय बलरय मयरय खयरय खययरय �वययरय समयरय भवरय, पप�गगह अममयमय कलयटई अप�डरय । दहओ छतत �ययइ ।

४ वत प�डगगह कबल पयपछय उगगह च कडसय एतस चव जयजज । लद आह� अयग� मय जयजज । स जहय भगवय पवइय । लभोितत य मजजजज, अलभोितत य सोएजज, बह �प लद य �यह । पप�गगहओ अपपय अवसककजज । अरयह य पसए पप�ह�जज । एस मगग आप�ए�ह पवइए, जहत कसल योव�ल�पजज�स । ितत ब�म।

५ कम द��तककम । जी�वय दपप�डबहग । कमकमी खल अय पप�स, स सोयइ ज�इ �तपपइ �पटइ पप�तपपइ ।

६ आयतचकख लोग�वपससी लोगसस अहोभग जयइ, उडढ भग जयइ �तप�य भग जयइ, ग�ढए लोए अयपप�यटमय। स�ध �व�दतत इह मिचचए�ह, एस वी� पस�सए ज बद प�डमोयए ।

७ जह अतो तह ब�ह, जह ब�ह तह अतो । अतो अतो पइदहत��य पसइ पढो �व सवतइ । प�डए प�डलहए । स मइम पप�रयय म य ह लल पचचसी । म तस �तप�चछमपपय मवयए ।

८ कसकस खल अय पप�स, बहमयी कडय मढ पयो त क�इ लोह, व� वडढइ अपपयो । ज�मय पप�क�हजजइ इमसस चव प�डबहययए । अम�यइ महसडढर । अटमय त पहए । अपप�रयए कदइ ।

९ स त जयह जमह ब�म । तइचछ प�डए पवयमय स हत छतत भतत ल�पतत �वल�पतत उदवइतत 'अकड कप�सस�म' ितत मरयमय जसस �व य य क�इ, अल बलसस सगय, ज व स क�इ बल । य एव अयग�सस जयइ । ितत ब�म।



11

छटो उदसो

१ स त सबजमय आययीय समटए तमह पव कमम यव कजज य क�वजज । �सय तत एगय� �वपप�मसइ छस अरयय�िमम कपपइ । सहटी ललपपमय सएय दकखय मढ �वपपप�यसमवइ । सएय �वपपमएय पढो वय पकववइ ज�सम पय पवव�हय । प�डलहए यो �यक�ययए । एस पप�रय पवचचइ कममोवस�त ।

२ ज ममइयमइ जहइ स जहइ ममइय । स ह �दटपह मयी जसस यित ममइय । त पप�रयय महवी �व�दतत लोग, वत लोगसरय, स मइम प�ककमजज�स । ितत ब�म ।

३ य�इ सहइ वी�, वी� यो सहइ �इ ।

जमह अ�वमय वी�, तमह वी� य �जजइ ॥१॥

सद फस अ�हयसमय, �य�वद य�द इह जी�वयसस ।

मयी मोय समदय, धय कममस�र�ग ॥२॥

पत लह सव�त, वी� समततद�सयो ।

एस ओहत� मयी, �तरय मतत �व�ए �वय�हए ॥३॥

ितत ब�म ।

४ दववसमयी अययए, तचछए �गलइ वततए । एस वी� पस�सए अचचइ लोगसजोग । एस यए पवचचइ । ज दकख पवइय इह मयवय तसस दकखसस कसल पप�रयमदह��त, इ�त कमम पप�रयय सववसो ।

५ ज अयरयदसी स अयरय�म, ज अयरय�म स अयरयदसी ।

६ जह परयसस कतइ तह तचछसस कतइ । जह तचछसस कतइ तह परयसस कतइ । अ�व य हय अयइयमय । एत �प जय सय �त यित । कऽय पप�स, क च यए । एस वी� पस�सए ज बद प�डमोयए, उडढ अह �तप�य �दसस।

७ स सववओ सववपप�रयच�र य �लपपइ छयपएय वी� । स महवी अयगडययसस खयरय ज य बधपमोकखमरयसी । कसल पय यो बद यो मकक । स ज च आ�भ, ज च य�भ, अय�द च य�भ । छय छय पप�रयय लोगसरय च सववसो।

८ उदसो पसगसस यित । बल पय �यह कमसमयरय अस�मयदकख दकखी दकखयमव आवट अयपप�यटइ । ितत ब�म।


॥ �बइय अजयय समतत ॥


12

तइय अजयय

सीओस�यजज


१ सतत अमयी, म�ययो सय जग��त ।

२ लोग�स जय अ�हयय दकख । समय लोगसस ज�यतत एत सतोव�ए ।

३ जिससम सद य रव य गध य �स य फस य अ�भसमरयगय भव�त स आयव ययव वयव धममव बभव परयय�ह पप�ययइ लोग, मयी�त वचच धमम�वउ ितत अज आवटसोए सगम�भजयइ।

४ सीओ�सयचचई स �यगग, अ�इ-�इ सह फर�सय यो वदइ । जग� व�ोव�ए वी� । एव दकख पमोकख�स ।

५ ज�मचचवसोवयीए य� सयय मढ धमम य�भजयइ । प�सय आउ� पय अपपमततो पप�ववए । मत एय मइम पस, आ�भज दकख�मय �त यचच, मई पमई पय�इ गबभ । उवहमयो सद-रवस अज म��भसक� म�य पमचचइ । अपपमततो कम�ह, उव�ओ पवकमम�ह, वी� आयगतत खयरय।

६ ज पजजवजयसतसस खयरय स असतसस खयरय । ज असतसस खयरय स पजजवजयसतसस खयरय ।

७ अकममसस ववह�ो य �वजजइ । कममय उव�ह जयइ । कमम च प�डलहए, कमममल च ज छय।

८ प�डल�हय सवव समयय दो�ह अत�ह अ�दससमय । त पप�रयय महवी �व�दतत लोग वत लोगसरय । स मइम प�ककमजज�स । ितत ब�म ।



१ जइ च वड�ढ च इहऽजज पस, भए�ह जय प�डलह सय।

तमहऽ�त�वजजो प�म �त यचच, समततदसी य क�इ पव ॥१॥

उममच पस इह मिचचए�ह, आ�भजीवी उभययपससी ।

कमस �गद �यचय क��त, स�सचचमय पय��त गबभ ॥२॥


13

अ�व स हसमसजज, हत यदर�त मरयइ ।

अल बलसस सगय, व� वडढइ अपपयो ॥३॥

तमहऽ�त�वजज प�म �त यचच, आयकदसी य क�इ पव।

अगग च मल च �व�गच धी�, प�ल�छ�दय य �यककममदसी ॥४॥

एस म�य पमचचइ, स ह �दटभए मयी । लोग�स प�मदसी �व�वततजीवी उवसत स�मए स�हए सय जए कलकखी पप�ववए । बह च खल पव कमम पगड । सचच�म �धइ कववह । एतोव�ए महवी सवव पव कमम ोसइ ।

२ अयग�चतत खल अय पप�स, स कयय अप�हइ प�इततए । स अरयवहए अरयपप�यवए अरयपप�गगहए जयवयवहए जयवय पप�यवए जयवय- पप�गगहए ।

३ आस�वतत एयमट इचचवग सम�टय । तमह त �बइय यो सव �यसस� प�सय ययी । उववय चवय यचच अयरय च� महय । स य छय, य छयवए, छयत ययजयइ । �यिववद य�द अ�ए पयस अयोमदसी �यसरय पव�ह कमम�ह ।

४ कोहइमय ह�यय य वी�, लोभसस पस �य�य महत।

तमह �ह वी� �व�ए वहओ, �छ�दजज सोय लहभयगमी ॥५॥

ग पप�रयय इहऽजज वी�, सोय पप�रयय च�जज दत ।

उममजज लद इह मयव�ह, यो प�यय पय सम�भजज�स ॥६॥

-ितत ब�म ।



१ स�ध लोगसस ज�यतत आयओ ब�हय पस । तमह य हत य �वडयए । ज�मय अरयमरय�व�त�गचछए प�डलहए य क�इ पव कमम । �क तत मयी क�य �सय ? समय ततवहए अपपय �वपपसयए।

अयरयप�म ययी, यो पमए कयइ �व । आयगतत सय धी�, जयमयए जवए । �व�ग रव�ह गचछजज, महय खडडए�ह व । आगइ गइ पप�रयय दो�ह �व अत�ह अ�दससमय�ह स य �छजजइ, य �भजजइ, य डजइ, य हममइ क च य सववलोए ।

२ अव�य पवव य स��त एग, �कमससऽतीत �क वऽऽग�मसस । भस�त एग इह मयव उ, जमसस तीत त आग�मसस ॥१॥

यतीतमट य य आग�मसस अट �ययचछ�त तहगय उ । �वधतकपप एययपससी �यजोसइतत खवए महसी ॥२॥


14

३ क अ�ई क आयद ? एत�प अगगह च� । सवव हस पप�चचजज अललरयगततो पप�ववए ।

४ पप�स! तममव तम �मतत, �क ब�हय �मतत�मचछ�स ? ज जयजज उचचलइय त जयजज द�लइय, ज जयजज द�लइय त जयजज उचचलइय । पप�स ! अततयमव अ�भ�य�गज, एव दकख पमोकख�स ।

५ पप�स ! सचचमव सम�भजय�ह । सचचसस आयए उव�टए स महवी म� त�इ । स�हए धमममदय सय समयपससइ। दहओ जी�वयसस पप�वदय-मयय-पययए, ज�स एग पमय�त । स�हए दकखमततए पटो यो ए । प�सम द�वए लोगलोगपवचओ मचचइ । ितत ब�म ।


चउतो उदसो १ स वत कोह च मय च मय च लोभ च । एय पसगसस दसय उव�यसतसस प�लयतक�सस,

आयय �य�सद सगडिबभ ।

२ ज एग जयइ स सवव जयइ, ज सवव जयइ स एग जयइ ।

३ सववओ पमततसस भय, सववओ अपपमततसस यित भय ।

४ ज एग यम स बह यम ज बह यम स एग यम ।

५ दकख लोगसस ज�यतत, वत लोगसस सजोग, ज�त वी� महजय । प�य प� ज�त, यवकख�त जी�वय ।

६ एग �व�गचमय पढो �व�गचइ, पढो �व�गचमय एग �व�गचइ ।

७ सडढर आयए महवी लोग च आयए अ�भसमचच अकतोभय ।

८ अित सत प�य प�, यित असत प�य प� ।

९ ज कोहदसी स मयदसी, ज मयदसी स मयदसी, ज मयदसी स लोभदसी, ज लोभदसी स पजजदसी, ज पजजदसी स दोसदसी, ज दोसदसी स मोहदसी, ज मोहदसी स गबभदसी, ज गबभदसी स जममदसी, ज जममदसी स म�दसी, ज म�दसी स �य�यदसी, ज �य�यदसी स �तप�यदसी ज �तप�यदसी स दकखदसी । स महवी अ�भ�यवटजज कोह च मय च मय च लोभ च पजज च दोस च मोह च गबभ च जमम च म� च य�ग च �तप�य च दकख च ।

१० एय पसगसस दसय उव�यसतसस प�लयतक�सस । आयय �य�सद सगडिबभ । �कमित उव�ह पसगसस, य �वजजइ ? यित । ितत ब�म ।


॥ �बइय अजयय समतत ॥


15

चउत अजयय

सममतत


१ स ब�म- ज य अईय ज य पडपपरय ज य आग�मसस अ�हत भगवतो त सवव एवमइकख�त, एव भस�त, एव परयव��त, एव परव��त- सवव पय सवव भय सवव जीव सवव सतत य हतवव, य अजजवयवव, य पप�डयवव, य पप�यवयवव, य उदवयवव । एस धमम सद �यइए ससए स�मचच लोय खयरय�ह पवइए । त जह- उ�टएस व अय�टएस व, उव�टएस व, अयव�टएस व, उव�यदडस व अयव�यदडस व सोव�हएस व अयव�हएस व, सजोग�एस व असजोग�एस व ।

२ तचच चय तह चय अिसस चय पवचचइ । त आइतत य �यह, य �यिकखव, ज�यतत धमम जह तह ।

३ �दट�ह �यववय गचछजज । यो लोगसससय च� । जसस यित इम यई अरय तसस कओ �सय।

४ �दट सय मय �वरयय जमय पप�क�हजजइ । सममय पलमय पयो पयो जइ पकपप�त । अहो य �ओ य जयमय धी� सय आगयपरयय, पमतत ब�हय पस, अपपमतत सय प�ककमजज�स । ितत ब�म ।



१ ज आसव त पप�ससव, ज पप�ससव त आसव । ज अयसव त अपप�ससव, ज अपप�ससव त अयसव ।

एत य पए सबजमय लोग च आयए अ�भसमचच पढो पवइय ।

२ आडइ ययी इह मयवय सस�प�डवरयय सबजमयय �वरयय पततय । अट �व सत अदव पमतत । अहसचच�मय ितत ब�म ।

३ ययगमो मचचमहसस अित । इचछपयीय वक�यकय कलगगहरय �यचय �य�वट पढो पढो जइ पकपप��त ।


16

इहमग�स तत तत सवो भवइ । अहोववइए फस प�डसवदय�त । �चट क��ह कमम�ह �चट पप��चटइ । अ�चट क��ह कमम�ह यो �चट पप��चटइ।

४ एग वय�त अदव �व ययी, ययी वय�त अदव �व एग।

५ आवती कयवती लोय�स समय य महय य पढो �ववय वय�त स �दट च य, सय च य, मय च य, �वरयय च य, उडढ अह �तप�य �दसस सववओ सप�डल�हय च य- सवव पय, सवव भय, सवव जीव, सवव सतत, हतवव, अजजवयवव, पप�डयवव, पप�यवयवव, उदवयवव । एत �व जयह यितत दोसो ।

६ तत ज त आप�य त एव वयसी- स द�दट च भ, दससय च भ, दममय च भ, दिववरयय च भ, उडढ अह �तप�य �दसस सववओ दपप�डल�हय च भ, ज य तबभ एव आइकखह, एव भसह, एव परयवह, एव परवह- सवव पय, सवव भय, सवव जीव, सवव सतत, हतवव, अजजवयवव, पप�डयवव, पप�यवयवव, उदवयवव । एत �व जयह यितत दोसो। अयप�यवययमय ।

७ वय पय एवमइकखमो, एव भसमो, एव परयवमो, एव परवमो- सवव पय, सवव भय, सवव जीव, सवव सतत, य हतवव, य अजजवयवव, य पप�डयवव, य पप�यवयवव, य उदवयवव । एत �व जयह यितत दोसो । आप�यवययमय ।

८ पवव �यकय समय पततय पततय पिचछससमो- ह भो पवदय ! �क भ सय दकख उदह असय ? स�मय प�डवरय य �व एव बय- सवव�स पयय सवव�स भयय सवव�स जीवय सवव�स सततय असय अपप��यववय महबभय दकख। ितत ब�म।



१ उव�ह य ब�हय य लोग । स सववलोग�स ज कइ �वरय।

२ अयवीइ पस �यिकखततदड ज कइ सतत प�लय चय�त । य� मयचच धमम�वउ ितत अज आ�भज दकख�मय �त यचच। एवमह समततद�सयो । त सवव पवइय दकखसस कसल पप�रयमदह��त । इ�त कमम पप�रयय सववसो ।

३ इह आयकखी प�डए अ�यह एगमपपय सपहए धय स�र�, कस�ह अपपय, ज��ह अपपय । जह जरयइ कटइ हवववहो पमतइ एव अततसम�हए अ�यह।

४ �व�गच कोह अ�वकपमय इम �यरदउय सपहए । दकख च जय अदवगमसस । पढो फसइ च फस । लोय च पस �वपफदमय ।

५ ज �यववड पव�ह कमम�ह अ�ययय त �वय�हय । तमहऽ�त�वजजो यो प�डसज�लजज�स । ितत ब�म ।



17


१ आवीलए पवीलए �यपपीलए ज�हतत पववसजोग �हचच उवसम । तमह अ�वमय वी� स�ए स�मए स�हए सय जए । द�यच�ो मगगो वी�य अ�ययट- गमीय । �व�गच मस-सो�यय। एस पप�स द�वए वी� आय�यजज �वय�हए ज धयइ समससय व�सतत बभच��स ।

२ यतत�ह प�ल�छरय�ह आययसोयग�ढए बल अववोिचछरयबधय अय�भककत सजोए । तम�स अ�वजयओ आयए लभो यित ितत ब�म । जसस यित प� पचछ, मज तसस कओ �सय ?

३ स ह परययमत बद आ�भोव�ए । समममय �त पसह । जय बध वह डो� पप�यव च दरय । प�ल�छ�दय ब�ह�ग च सोय �यककममदसी इह मिचचए�ह । कममय सफल दटय तओ �यजजइ वयवी ।

४ ज खल भो वी� स�मय स�हय सय जय सडडद�सयो आतोव�य अह तह लोग उवहमय पईय पडीय द�हय उदरय इ�त सचच�स पप��व�च�टस । स�हससमो यय वी�य स�मयय स�हयय सय जयय सडडदसीय आतोव�यय अह तह लोगमवहमयय । �कमित उव�ह पसगसस, य �वजजइ? यित । ितत ब�म ।


॥ चउत अजयय समतत ॥

पचम अजयय


१ आवती कयवती लोय�स �वपप�मस�त, अटए अयटए व, एतस चव �वपप�मस�त ।

२ गर स कम । तओ स म�सस अतो । जओ स म�सस अतो, तओ स द� ।

३ यव स अतो यव स द� । स पसइ फ�सय�मव कसगग पयरय �यवइय वएप�य । एव बलसस जी�वय मदसस अ�वययओ । क�इ कममइ बल पकववमय तय दकखय मढ �वपपप�यसमवइ, मोहय गबभ म�यइ एइ । एत मोह पयो पयो।


18

४ ससय पप�ययओ सस� पप�रयए भवइ, ससय अपप�ययओ सस� अपप�रयए भवइ । ज छए स सगप�य य सवए। कट एव अ�वययओ �बइय मदसस बलय । लद ह�त प�डलहए आगमतत आयवजज अयसवययए ितत ब�म। पसह एग रवस �गद पप��यजजमय । एत फस पयो पयो।

५ आवती कयवती लोय�स आ�भजीवी एतस चव आ�भजीवी । एत �व बल पप�पचचमय �मइ पव�ह कमम�ह अस�य स�य �त मरयमय।

६ इहमग�स एगचप�य भवइ । स बहकोह बहमय बहमए बहलोभ बह�ए बहयड बहसढ बहसकपप आसवसकक� प�लओछरय उ�टयवय पवयमय, म म कइ अदकख, अरयय पमयदोसय । सयय मढ धमम य�भजयइ ।

७ अट पय मयव ! कममको�वय, ज अयव�य अ�वजजए प�लमोकखमह, आवटमव अयपप�यट�त । -ितत ब�म ।



१ आवती कयवती लोग�स अय�भजीवी, एतस चव अय�भजीवी । एतोव�ए त ोसमय अय सधी �त अदकख, ज इमसस �वगगहसस अय खय ितत अरयसी । एस मगग आप�ए�ह पवइए ।

उ�टए यो पमयए, ज�यतत दकख पततय सय । पढो छद इह मयव । पढो दकख पवइय । स अ�व�हसमय अयवयमय पटो फस �वपपयोललए । एस स�मयपप�यए �वय�हए ।

२ ज असतत पव�ह कमम�ह उदह त आयक फस�त । इ�त उदह धी� त फस पटो अ�हयसए । स पवव पय पचछ पय भउ�धमम �वदसयधमम अधव अ�य�तय अससय चयोवचइय �वपपप�यमधमम। पसह एय रवस�ध समपहमयसस एगयतय�यसस इह �वपपमककसस यित मगग �व�यसस । ितत ब�म ।

३ आवती कयवती लोग�स पप�गगहवती, स अपप व बह व अय व ल व �चततमत व, अ�चततमत व, एतस चव पप�गगहवती । एतदवग स महबभय भवइ । लोग�वतत च य उवहए । एत सग अ�वययओ ।

स सप�डबद सवयीय �त यचच पप�स ! प�मचकख �वपप�ककम । एतस चव बभच� । �त ब�म ।

४ स सय च म अजतय च म, बधपमोकखो अजतव ।

५ एत �व�ए अयग� दरह�य �त�तकखए । पमतत ब�हय पस, अपपमततो पप�ववए । एय मोय समम अयवसजज�स । ितत ब�म ।



19


१ आवती कयवती लोग�स अपप�गगहवती, एएस चव अपप�गगहवती । सोचचवई महवी प�डयय �यस�मय । स�मयए धमम आप�ए�ह पवइए । जहत मए सधी ो�सए एवमरयत सधी दजोसए भवइ । तमह ब�म यो �यरहवजज वीप�य ।

२ ज पववटई यो पचछ�यवई । ज पववटई पचछ�यवई । ज यो पववटई यो पचछ�यवई । स �व तप�सए �सय ज पप�रयय लोगमरयसय�त । एय �ययय म�यय पवइय ।

३ इह आयकखी प�डए अ�यह पववव��य जयमय सयसील सपहए स�यय भव अकम अ ।

४ इमय चव जज�ह, �क त जजय बजओ ? जदप�ह खल दललह । जहत कसल�ह पप�रय�ववग भ�सए ।

५ चए ह बल गबभइस �जजइ । अिसस चय पवचचइ, रव�स व छय�स व ।

६ स ह एग स�वदपह मयी अरयह लोगमवहमय । इ�त कमम पप�रयय सववसो । स य �हसइ, सजमइ, यो पगबभइ, उवहमय पततय सय, वरयएसी य�भ क च य सववलोए । एगपपमह �व�दसपपइरय �यिववरयच�र अ�ए पयस। स वसम सववसमरयगयपरययय अपपयय अक��यजज पव कमम त यो अरयसी ।

७ ज समम �त पसह त मोय �त पसह, ज मोय �त पसह त समम �त पसह । य इम सकक �स�ढल�ह अ�दजजमय�ह गयसए�ह वकसमय��ह पमतत�ह ग�मवसत�ह । मयी मोय समदय धय कमम स�र�ग । पत लह सव�त वी� सममततद�सयो । एस ओहत� मयी �तरय मतत �व�ए �वय�हए । ितत ब�म ।



१ गमयगम दइजजमयसस दजजय दपप�ककत भवइ अ�वयततसस �भकखयो। वयस �व एग बइय कपप�त मयव । उरययमय य य� महय मोहय मजइ । सबह बहव भजजो भजजो द��तककम अययओ अपसओ । एय त म होउ। एय कसलसस दसय ।

२ त�द�टए तममततीए तपप�कक� तससरयी तिरयवसय ।

३ जय�वह�र �चतत�यवई प�यजई प�लब�ह� प�सय पय गचछजज । स अ�भककममय प�डककममय सकचमय पस�मय �व�ययटमय सप�लमजजमय ।

४ एगय गयस�मयसस �रयओ कयसफस समय�चरय एगइय पय उदय�त, इहलोगवययवजजव�डय, ज आउ�टकय कमम त पप�रयय �ववगमइ । एव स अपपमएय �ववग �कटइ वयवी ।


20

५ स पभयदसी पभयपप�रयय उवसत स�मए स�हए सय जए । दट �वपप�डवदइ अपपय, �कमस जयो कप�ससइ ? एस स प�म�मो, जओ लोग�स इतीओ ।

६ म�यय ह एय पवइय- उबब�हजजमय गमधमम�ह अ�व �यबबलसए, अ�व ओमोयप�य कजज, अ�व उडढ ठय ठएजज, अ�व गमयगम दइजजजज, अ�व आह� वोिचछदजज, अ�व चए इतीस मय । पवव दड पचछ फस, पवव फस पचछ दड । इचचत कलहसगक� भव�त । प�डलहए आगमतत आयवजज अयसवयए । ितत ब�म ।

७ स यो क�हए, यो पस�यए, यो सपस�ए, यो ममए, यो कय�कप�ए, वइगतत अजपपसवड पप�वजजए सय पव । एय मोय समयवसजज�स । ितत ब�म ।



१ स ब�म, त जह- अ�व ह�ए प�डपरय सम�स भोम �चटइ उवसत�ए स�कखमय। स �चटइ सोयमजगए। स पस सववओ गतत। पस लोए मह�सयो। ज य परययमत पबद आ�भोव�य। समममय �त पसह । कलसस कखए पप�ववय�त । ितत ब�म ।

२ �व�त�गचछसमवरयय अपपयय यो लहइ सम�ह । �सय वग अयगचछ�त, अ�सय वग अयगचछ�त । अयगचछमय�ह अययगचछमय कह य �यिववजज ? तमव सचच यीसक ज िजय�ह पवइय ।

३ सड�ढसस य समयरयसस सपववयमयसस स�मय �त मरयमयसस एगय स�मय होइ, स�मय �त मरयमयसस एगय अस�मय होइ, अस�मय �त मरयमयसस एगय स�मय होइ, अस�मय �त मरयमयसस एगय अस�मय होइ ।

४ स�मय �त मरयमयसस स�मय व अस�मय व स�मय होइ उवहए, अस�मय �त मरयमयसस स�मय व अस�मय व अस�मय होइ उवहए । उवहमयो अयवहमय- बय-उवह�ह स�मयए, इचचव तत सधी ो�सओ भवइ ।

५ स उ�टयसस �ठयसस गइ समयपसह । एत �व बलभव अपपय यो उवदसजज ।

६ तम �स यम सचचव ज हतवव �त मरय�स । तम �स यम सचचव ज अजजवयवव �त मरय�स । तम �स यम सचचव ज पप�यवयवव �त मरय�स । तम �स यम सचचव ज पप�डयवव �त मरय�स । तम �स यम सचचव ज उदवयवव �त मरय�स ।

७ अज चय प�डबदजीवी । तमह य हत, य �वडयए । अयसवययमपपयय, ज हतवव य�भपतए।

८ ज आय स �वरयय, ज �वरयय स आय । जय �वययइ स आय । त पडचच प�डसखए । एस आयवई स�मयए पप�यए �वय�हए । ितत ब�म ।



21


१ अययए एग सोवटय, आयए एग �यरवटय । एव त म होउ । एय कसलसस दसय । त�दटीए तममततीए तपप�कक� तससरयी तिरयवसय ।

२ अ�भभय अदकख । अय�भभए पभ �य�लबययए, ज मह अब�हमय ।

३ पवएय पवय जयजज - सहसममइयए, प�वग�यय, अरय�स व अ�तए सोचच । �यदस यइवटजज महवी सप�डल�हय सववओ सववततए समममव सम�भज�यजज ।

इह आ�म पप�रयय अललरयगततो पप�ववए । �य�टयटी वी� आगमय सय प�ककमजज�स । ितत ब�म ।

४ उडढ सोय अह सोय, �तप�य सोय �वय�हय । एत सोय �वयकखय, ज�ह सग �त पसह ॥

५ आवट त पहए एत �व�मजज वयवी । �वयइतत सोय �यकखमम एस मह अकमम जयइ, पसइ, प�डलहए यवकखइ।

६ इह आगइ गइ पप�रयय अचचइ जई म�यसस वटमगग �वकखय�ए ।

७ सवव स� �ययट�त, तकक जत य �वजजइ, मई तत य ग�हय । ओए अपपइटयसस खयरय ।

स य दरह, य हसस, य वट, य तस, य चउ�स, य पप�मडल, य �करह, य यील, य लो�हए, य ह�लद, य सिककल, य सिबभगध, य दिबभगध, य �ततत, य कडए, य कसए, य अ�बल, य मह�, य ककखड, य मउए, य गरए, य लहए, य सीए, य उरह, य �यद, य लकख, य कऊ य रह, य सग, य इती, य पप�स, य अरयह ।

पप�रय, सरय । उवम य �वजजइ । अरवी सतत । अपयसस पय यित। स य सद, य रव, य गध, य �स, य फस, इचचयव�त । ितत ब�म ।


॥ पचम अजयय समतत ॥


22

छट अजयय

धय


१ ओबजमय इह मयवस आडइ स य�। जसस इमओ जईओ सववओ सप�डल�हयओ भव�त, आडइ स ययमय�लस। स �कटइ त�स सम�टयय �यिकखततदडय सम�हयय परययमतय इह मिततमगग ।

२ एव एग महवी� �वपप�ककम�त । पसह एगऽवसीयमय अयततपरय ।

३ स ब�म-स जह �व कमम ह�ए �व�य�वट�चतत पचछरयपलस, उममगग स यो लहइ । भजग इव सिरयवस यो चय�त। एव एग अयगरव�ह कल�ह जय । रव�ह सतत कलय य�त, �यययओ त य लह�त मोकख ।

४ अह पस त�ह कल�ह आयततए जय-

गडी अदव कोढर, �यसी अवमप�य । क�यय ��मय चव, क�यय खिजजय तह ॥१॥

उयप� च पस मय च, स�यय च �गल�स�य । ववइ पीढसिपप च, �स�लवय महमह�य ॥२॥

सोलस एत �ोग, अकखय अयपववसो । अह य फस�त आयक, फस य असमजस ॥३॥

५ म�य त�स सपहए उववय चवय च यचच पप�पग च सपहए । त सयह जह तह । स�त पय अध तम�स �वय�हय । तमव सइ असइ अइयचच उचचवयफस प�डसवद��त । बद�ह एय पवइय। स�त पय वसग �सग उदए उदयच� आगसग�मयो । पय पय �कलस�त । पस लोए महबभय । बहदकख ह जतवो । सतत कम�ह मयव ।

६ अबलय वह गचछ�त स�र�य पभग�य । अट स बहदकख, इ�त बल पकववइ । एत �ोग बह यचच आउ� पप�यवए। यल पस । अल तव एत�ह । एय पस मयी ! महबभय । यइवएजज क च य।

७ आयय भो ! सससस भो ! धयवय पवयइसस�म ! इह खल अततततए त�ह त�ह कल�ह अ�भसएय अ�भसभय अ�भसजय अ�भ�यववट अ�भसवडढ अ�भसबद अ�भ�यकखत अयपववय महमयी ।

८ त प�ककमत पप�दवमय म य चय�ह इ�त त वद�त । छदोवयीय अजोववरय अककदक�र जयग रय�त । अतप�स मयी यो ओह त�ए, जयग जय �वपपजढ । स�य तत यो समइ । कह य यम स तत �मइ ? एय यय सय समयवसजज�स । ितत ब�म ।



23


१ आउ� लोगमयए चइतत पववसजोग, �हचच उवसम, व�सतत बभच��स । वस व अयवस व ज�यतत धमम अह तह। अहग तमचइ कसील वत प�डगगह कबल पयपछय �वउ�सजज अयपववय अय�हयसमय प�रसह द��हयसए ।कम ममयमयसस इय�य व महततय व अपप�मयए भए । एव स अत�इए�ह कम�ह आकव�लए�ह, अ�वइरय चए ।

२ अहग धमममयय आययपप�भइस प�य�हए च� अपपलरयमय दढ । सवव �ग�द पप�रयय । एस पयए महमयी। अइयचच सववओ सग य मह अित ितत, इ�त एगो अहम�स जयमय, एत �व�ए अयग� सववओ मड �रयत ज अचल पप�व�सए स�चकखइ ओमोयप�यए ।

३ स आकट व हए व ल�सए व प�लय पकत अदव पकत अतह�ह सदफस�ह इ�त सखए एगय� अरयय� अ�भरयय �त�तकखमय पप�ववए ज य �ह�र ज य अ�ह�रमय ।

४ �चचच सवव �वसोिततय फस सफस स�मयदसय । एत भो य�गय वतत ज लोग�स अयगमयधिममयो ।

५ आयए ममग धमम, स उतत�वद इह मयवय �वय�हए। एतोव�ए त ोसमय आय�यजज पप�रयय पप�यएय �व�गचइ ।

६ इहमग�स एगचप�य होइ । तितय�इय��ह कल�ह सदसयए सववसयए स महवी पप�ववए सिबभ अदव दिबभ । अदव तत भ�व पय पय �कलस�त। त फस पटो धी� अ�हयसजज�स । ितत ब�म ।



१ एय ख मयी आयय सय सअकखयधमम �वधतकपप �यजो- सइतत । ज अचल पप�व�सए तसस य �भकखसस यो एव भवइ- पप�जरय म वत, वत जइसस�म, सतत जइसस�म, सइ जइसस�म, स�धसस�म, सी�वसस�म, उकक�ससस�म, वोकक�ससस�म, पप��हसस�म, पउ�यसस�म ।

२ अदव तत प�ककमत भजजो अचल तयफस फस�त, सीयफस फस�त तउफस फस�त, दस-मसगफस फस�त, एगय� अरयय� �वरवरव फस अ�हयसइ । अचल लडव आगममय, तव स अ�भसमरयगए भवइ । जहय भगवय पवइय । तमव अ�भसमचच सववओ सववततए सममततमव सम�भज�यजज।

३ एव त�स महवी�य �च��इ पववइ वसइ �रयमयय द�वयय पस अ�हय�सय ।

आगयपरययय �कस बह भव�त, पययए य मससो�यए । �वसस�य कट पप�रयय, एस �तरय मतत �व�ए �वय�हए। ितत ब�म ।

४ �व�य �भकख �रयत �च��ओ�सय अ�ई तत �क �वध�ए ? सधमय सम�टए । जह स दरव असदरय एव स धमम आप�यपद�सए । त अयवकखमय अयइवएमय दइय मह�वयो प�डय ।


24

५ एव त�स भगवओ अयटय जह स �दयपोए । एव त �ससस �दय य �ओ य अयपववय वइय । ितत ब�म ।



१ एव त �ससस �दय य �ओ य अयपववय वइय । त�ह महवी��ह परययमत�ह । त�स अ�तए परययमवलबभ �हचच उवसम फर�सय सम�दय�त। व�सतत बभच��स आय त यो ितत मरयमय । आडय त सोचच �यसमम समयरय जी�वससमो एग �यकखमम, त असभवत �वडजमय कमस �गद अजोववरय सम�हमडयमोसयत सत�मव फरस वय�त । सीलमत उवसत सखए �रयमय, असील अयवयमयसस �बइय मदसस बलय ।

२ �ययटमय वग आय�गोय�मइकख�त । ययबभट दसयल�सयो यममय वग जी�वय �वपपप�यम��त ।

३ पट वग �ययट�त जी�वयससव क�य । �यकखत �प त�स दिरयकखत भवइ । बलवय�यजज ह त य�, पयो पयो जइ पकपप��त । अह सभवत �वदयमय, अहमसी�त �वउककस । उदसीय फरस वय�त, प�लय पकत अदव पकत अतह�ह । त महवी जयजज धमम ।

४ अहममटी तम �स यम बल आ�भटी अयवयमय, हयमय, डयमय, हयओ य�व समयजयमय। डो� धमम उदरप�ए । उवहइ य अययए । एस �वसरय �वतद �वय�हए । ितत ब�म ।

५ �कमयय भो जयय कप�सस�म ितत मरयमय, एव एग वइतत मय� �पय� �हचच ययओ य पप�गगह । वी�यमय समटए अ�व�हस सववय दत । पसस दरय उपपइए प�डवयमय । वसट कय� जय लसग भव�त । अहमग�स �सलोए पवए भवइ स समय�वबभत । समय�वबभत ।

६ पसहग समरयगए�ह असमरयगए, यममय�ह अयममय, �व�ए�ह अ�व�ए द�वए�ह अद�वए ।

७ अ�भसमचच प�डए महवी �य�टयटी वी� आगमय सय प�ककमजज�स। ितत ब�म ।



१ स �गहस �गहत�स व गमस व गमत�स व यग�स व यग�त�स व जयवएस व जयवयत�स व सतगइय जय लसग भव�त अदव फस फस�त । त फस पटो धी�ो अ�हयसए ओए स�मयदसय ।


25

२ दय लोगसस ज�यतत पईय पडीय द�हय उदरय आइकख �वभए �कटए वयवी । स उ�टएस व अय�टएस व ससससमयस पवयए- स�त �व�इ उवसम �यववय सोय अजज�वय मद�वय लड�वय अयइविततय सवव�स पयय सवव�स भयय सवव�स जीवय सवव�स सततय, अयवीइ �भकख धमममइकखजज ।

३ अयवीइ �भकख धमममइकखमय यो अततय आसएजज यो प� आसएजज यो अरयइ पयइ भयइ जीवइ सततइ आसएजज । स अयसयए अयसयमय वजमयय पयय भयय जीवय सततय जह स दरव असदरय एव स भवइ स�य महमयी।

४ एव स उ�टए �ठयपप अ�यह अचल चल अब�हललसस पप�ववए । सखय पसल धमम �द�टम पप��यववड ।

५ तमह सग �त पसह । ग�ह ग�ढय य� �वसरय कमककत । तमह लहओ यो पप��वततसजज। जिससम आ�भ सववओ सववततए सपप�रयय भव�त, जिससम ल�सयो यो पप��वततस�त, स वत कोह च मय च मय च लोभ च । एस तट �वय�हए । ितत ब�म ।

६ कयसस �वयडए एस सगमसीस �वय�हए । स ह प�गम मयी । अ�व हमममय फलगवतटी कलोवयीए कखजज कल जव स�र�भउ । ितत ब�म ।


॥ छट अजयय समतत ॥

सततमो अजयय

महपप�रय

॥ सततमो अजयय समतत ॥

अटम अजयय

�वमोकखो


26


१ स ब�म- समयरयसस व असमयरयसस व असय व पय व खइम व सइम व वत व प�डगगह व कबल व पयपछय व यो पएजज, यो �यमतजज, यो कजज वयव�डय प� आढयमय । ितत ब�म ।

२ धव चय जयजज असय व जव पयपछय व, ल�भय यो ल�भय भिजय यो भिजय, प �वउतत �वउककमम, �वभतत धमम ोसमय सममय चलमय पएजज व, �यमतजज व कजज वयव�डय। प� अयढयमय। ितत ब�म।

३ इहमग�स आय�गोय� यो स�यसत भवइ । त इह आ�भटी अयवयमय हयपय डयमय, हयओ य�व समयजयमय, अदव अ�दरयमइय�त, अदव वयओ �वउज�त, त जह- अित लोए, यित लोए, धव लोए, अधव लोए, स�दए लोए, अय�दए लोए, सपजजव�सए लोए, अपजजव�सए लोए, सकड ितत व दकड ितत व कललय ितत व पवए ितत व सह ितत व असह ितत व �सदी �त व अ�सदी �त व �य�ए ितत व अ�य�ए ितत व। ज�मय �वपप�डवरय ममग धमम परयवमय । एत �व जयह अकमम ।

४ एव त�स यो सअकखए यो सपरयतत धमम भवइ । स जहय भगवय पवइय आसपरयय जयय पसय । अदव गितत वओगोय�सस । ितत ब�म ।

५ सववत सममय पव । तमव उवइकमम, एस मह �ववग �वय�हए । गम अदव �रय, यव गम यव �रय, धमममययह पवइय महयय मइमय । जम �तिरय उद�हय जस इम आयप�य सबजमय सम�टय, ज �यववड पव�ह कमम�ह अ�ययय त �वय�हय ।

६ उडढ अह �तप�य �दसस सववओ सववव�त च य प�डयकक जीव�ह कममसम�भय । त पप�रयय महवी यव सय एत�ह कए�ह दड सम�भजज, यवऽरय�ह एत�ह कए�ह दड सम�भवजज, यवरय एत�ह कए�ह दड सम�भत �व समयजयजज। ज य अरय एत�ह कए�ह दड सम�भ�त त�स �प वय लजजमो । त पप�रयय महवी त व दड, अरय व दड, यो दडभी दड सम�भजज�स । ितत ब�म ।



१ स �भकख प�ककमजज व �चटजज व �यसीएजज व तयटजज व ससय�स व सरयग��स व रकखमल�स व �गप�गह�स व कभ�यतय�स व, ह�त व क�ह�च �वह�मय त �भकख उवसक�मतत गहवई बय-आउसतो समय! अह खल तव अटए असय व पय व खइम व सइम व वत व प�डगगह व कबल व पयपछय व पयइ भयइ जीवइ सततइ सम�भ सम�दसस क�य प�मचच अिचछजज अ�यसट अ�भहड आहट चए�म, आवसह व समिससय�म, स भजह वसह ।


27

आउसतो समय ! �भकख त गहवइ समयस सवयस प�डयइकख- आउसतो गहवई ! यो खल त वयय आढ�म, यो खल त वयय पप�जय�म, जो तम मम अटए असय व ४ वत व ४ पयइ ४ सम�बभ सम�दसस क�य प�मचच अिचछजज अ�यसट अ�भहड आहट चए�स, आवसह व समिससय�स, स �व�ओ आउसो गहवई ! एयसस अक�ययए ।

२ स �भकख प�ककमजज व जव ह�त व क�ह�च �वह�मय त �भकख उवसक�मतत गहवई आयगयए पहए असय व ४ वत व ४ पयइ ४ सम�बभ जव आहट चएइ आवसह व समिससयइ त �भकख पप�डसउ । त च �भकख जयजज सहसममइयए प�वग�यय अरय�स व अ�तए सोचच अय खल गहवइ मम अटए असय व ४ वत व ४ पयइ ४ सम�बभ चएइ आवसह व समिससयइ । त च �भकख प�डलहए आगमतत आयवजज अयसवयए । ितत ब�म ।

३ �भकख च खल पट व अपट व ज इम आहचच ग फस�त, स हत हयह खयह �छदह दहह पयह आलपह �वलपह सहसकक�ह �वपप�मसह । त फस पटो धी�ो अ�हयसए । अदव आय�गोय�मइकख तिककययमय�लस। अदव वइगततीए । गोय�सस अयपववय समम प�डलहए आयगतत ।बद�ह एय पवइय ।

४ स समयरय असमयरयसस असय व ४ वत व ४ यो पएजज यो �यमतजज यो कजज वयव�डय प� आढयमय । ितत ब�म ।

५ धमममययह पवइय महयय मइमयसमयरय समयरयसस असय व ४ वत व ४ पएजज �यमतजज कजज वयव�डय प� आढयमय ितत ब�म ।



१ मिजमय वयस �व एग सबजमय सम�टय, सोचच वई महवी प�डयय �यस�मय। स�मयए धमम आप�ए�ह पवइए।

त अयवकखमय, अयइवएमय, अपप�गगहमय, यो पप�गगहव�त सववव�त च य लोग�स, �यहय दड पय�ह पव कमम अकववमय एस मह अग �वय�हए । ओए जइमसस खयरय, उववय चयय च यचच ।

२ आह�ोवचय दह, प�रसहपभग� । पसहग सिवव�दए�ह पप��गलयमय�ह। ओए दय दयइ ।

ज स�यहयसतसस खयरय, स �भकख कलरय बलरय मयरय खयरय �वययरय समयरय पप�गगह अममयमय कलयटई अप�डरय दहओ छतत �ययइ ।

३ त �भकख सीयफसपप�ववमयगय उवसक�मतत गहवई बय- आउसतो समय ! यो खल त गमधमम उबबह�त ? आउसतो गहवई ! यो खल मम गमधमम उबबह�त । सीयफस यो खल अह सचए�म अ�हय�सततए । यो खल म कपपइ अग�यकय उजज�लततए व पजज�लततए व कय आय�वततए व पय�वततए व; अरय�स व वययओ ।


28

�सय एव वदतसस प�ो अग�यकय उजजलतत पजजलतत कय आयवजज व पयवजज व । त च �भकख प�डलहए आगमतत आयवजज अयसवयए ितत ब�म ।



१ ज �भकख �त�ह वत�ह पप�व�सए पयचउत�ह । तसस य यो एव भवइचउत वत जइसस�म । स अहस�यजजइ वतइ जएजज, अहपप�गग�हयइ वतइ ध�जज, यो धोएजज, यो �एजज, यो धोय�ततइ वतइ ध�जज, अप�लउचमय गमत�स, ओमच�लए । एय ख वतधप�सस समिगगय।

२ अह पय एव जयजजउवइककत खल हमत, �गमह प�डवरय, स अहपप�जरयइ वतइ पप�टवजज अदव सतरतत� अदव ओमच�लए, अदव एगसड अदव अचल । लड�वय आगममय । तव स अ�भसमरयगए भव। जहय भगवय पवइय तमव अ�भसमचच सववओ सववततए सममततमव सम�भज�यजज ।

३ जसस य �भकखसस एव भवइ पटो खल अहम�स, यलमहम�स सीयफस अ�हय�सततए, स वसम सववसमरयगयपरययय अपपयय कइ अक�ययए आउट । तविससयो ह त सय जमग �वहमइए। तत�व तसस कलपप�यए । स �व तत �वय�तक�ए । इचचय �वमोहयतय �हय सह खम �यससस आयग�मय । ितत ब�म ।



१ ज �भकख दो�ह वत�ह पप�व�सए, पयतइए�ह । तसस य यो एव भवइ तइय वत जइसस�म । स अहस�यजजइ वतइ जएजज जव एय ख वतधप�सस समिगगय ।

२ अह पय एव जयजज उवइककत खल हमत, �गमह प�डवरय, स अहपप�जरयइ वतइ पप�टवजज, अदव ओमचल, अदव, एगसड, अदव अचल । लड�वय आगममय तव स अ�भसमरयगए भवइ । जहय भगवय पवइय तमव अ�भसमचच सववओ सववततए सममततमव सम�भज�यजज ।

३ जसस य �भकखसस एव भवइ- पटो अबलो अहम�स, यलमहम�स �गहत� सकमय �भकखयप�य गमयए । स एव वदतसस प�ो अ�भहड असय व ४ आहट दलएजज, स पववमव आलोएजज-आउसतो गहवई ! यो खल म कपपइ अ�भहड असय व ४ भोततए व पयए व अरय व एयपपग� ।

४ जसस य �भकखसस अय पगपप- अह च खल प�डरयततो अप�डरयतत�ह �गलयो अ�गलय�ह अ�भकख सहिममए�ह क��मय वयव�डय सइिजजसस�म। अह व�व खल अप�डरयततो प�डरयततसस अ�गलयो �गलयसस अ�भकख सहिममयसस कजज वयव�डय क�यए ।


29

आहट पप�रय आयकखसस�म आहड च सइिजसस�म। आहट पप�रय आयकखसस�म आहड च यो सइिजजसस�म। आहट पप�रय यो आयकखसस�म आहड च सइिजजसस�म । आहट पप�रय यो आयकखसस�म आहड च यो सइिजजसस�म। लड�वय आगममय तव स अ�भसमरयगए भवइ जहय भगवय पवइय तमव अ�भसमचच सववओ सववततए सममततमव सम�भज�यजज।

५ एव स अह�क�टयमव धमम सम�भजयमय भतत प�गरहइ। स सत �व�ए ससम�हयलसस। तत�व तसस कलपप�यए। स �व तत �वय�त- क�ए। इचचय �वमोहयतय �हय सह खम �यससस आयग�मय । ितत ब�म ।



१ ज �भकख एगय वतय पप�व�सए पय�बइएय । तसस य यो एव भवइ �बइय वत जइसस�म । स अहस�यजज वत जएजज, अहपप�गग�हय वत ध�जज जव एव ख वत धप�सस समिगगय। अह पय एव जयजज उवइककत खल हमत, �गमह प�डवरय, स अहपप�जरय वत पप�टवजज, अदव एगसड, अदव अचल, लड�वय आगममय जव सममततमव सम�भज�यजज ।

२ जसस य �भकखसस एव भवइ- एगो अहम�स, य म अित कोइ, य अहम�व कससइ । एव स एग�गयमव अपपय सम�भजयजज । लड�वय आगममय तव स अ�भसमरयगए भवइ । जहय भगवय पवइय तमव अ�भसमचच सववओ सववततए सममततमव सम�भज�यजज ।

३ स �भकख व �भकखयी व असय व ४ आह�मय यो वमओ हययओ द�हय हयय सच�जज आसएमय, द�हयओ व हययओ वम हयय यो सच�जज आसएमय । स अयसएमय लड�वय आगममय, तव स अ�भसमरयगए भवइ । जहय भगवय पवइय तमव अ�भसमचच सववओ सववततए सममततमव सम�भज�यजज ।

४ जसस य �भकखसस एव भवइ स �गल�म च खल अह इम�स समए इम स�र�ग अयपववय पप�व�हततए । स आयपववय आह� सवटजज, आयपववय आह� सवटतत कसए पययए �कचच, सम�हयचच फलगवयटी उटय �भकख अ�भ�यववडचच, अयप�व�सतत गम व यग� व खड व कबबड व मडब व पटय व दोयमह व आग� व आसम व सिरयवस व �यगम व �यह�य व तयइ जएजज, तयइ जएतत स तमयए एगतमवकक�मजज, एगतमवकक�मतत अपपड अपपपय अपपबीए अपपहप�ए अपपोस अपपोदए अपपिततगपयगदगम�टय मककडसतयए प�डल�हय प�डल�हय पमिजजय पमिजजय तयइ स�जज, तयइ स�तत एत �व समए इततप�य कजज ।

त सचच सचचवई ओए �तरय �छरयकहकह आतीतट अयतीत �चचचय भउ� कय स�वह�यय �वरवरव प�रसहोवसगग अिसस �वससभययए भ�व अय�चरय । तत�व तसस कलपप�यए । स �व तत �वय�तक�ए । इचचय �वमोहयतय �हय सह खम �यससस आयग�मय । ितत ब�म ।



30

सततमो उदसो

१ ज �भकख अचल पप�व�सए तसस य एव भवइ- चए�म अह तयफस अ�हय�सततए, सीयफस अ�हय�सततए, तउफस अ�हय�सततए, दसमसगफस अ�हय�सततए, एगय� अरयय� �वरवरव फस अ�हय�सततए, �ह�रप�डचछदय च ह यो सचए�म अ�हय�सततए । एव स कपपइ क�डबधय धप�ततए ।

२ अदव तत प�ककमत भजजो अचल तयफस फस�त, सीयफस फस�त, तउफस फस�त, दस-मसगफस फस�त, एगय� अरयय� �वरवरव फस अ�हयसइ । अचल लड�वय आगममय तव स अ�भसमरयगए भवइ । जहय भगवय पवइय तमव अ�भसमचच सववओ सववयए सममततमव सम�भज�यजज ।

३ जसस य �भकखसस एव भवइ- अह च खल अरय�स �भकखय असय व ४ आहट दल�यसस�म आहड च सइिजजसस�म, जसस य �भकखसस एव भवइ- अह च खल अरय�स �भकखय असय व ४ आहट दल�यसस�म आहड च यो सइिजजसस�म, जसस य �भकखसस एव भवइ- अह च खल अरय�स �भकखय असय व ४ आहट यो दल�यसस�म आहड च सइिजजसस�म, जसस य �भकखसस एव भवइ- अह च खल अरय�स �भकखय असय व ४ आहट यो दल�यसस�म आहड च यो सइिजजसस�म ।

जसस य �भकखसस एव भवइ- अह च खल तय अह�तप�ततय अहस�यजजय अहपप�गग�हएय असयय व ४ अ�भकख सहिममयसस कजज वयव�डय क�यए । अह व �व तय अह�तप�ततय अहस�यजजय अहपप�गग�हएय असयय व ४ अ�भकख सहिममए�ह क��मय वयव�डय सइिजजसस�म । लड�वय आगममय जव सममततमव सम�भज�यजज ।

४ जसस य �भकखसस एव भवइ- स �गल�म च खल अह इमिमम समए इम स�र�ग अयपववय पप�व�हततए । स अयपववय आह� सवटजज, अयपववय आह� सवटतत कसए पययए �कचच सम�हयचच फलगवतटी उटय �भकख अ�भ�यववडचच अयप�व�सतत गम व जव �यह�य व तयइ जएजज, तयइ जएतत स तमयए एगतमवककमजज एगतमवककमतत अपपड जव मकडसतयए तयइ स�जज, तयइ स�तत एत �व समए कय च जोग च इप�य च पचचकखएजज ।

त सचच सचचवई ओए �तरय �छरयकहकह आतीतट अयतीत �चचचय भउ� कय स�वह�यय �वरवरव प�रसहोवसगग अिसस �वसभययए भ�वमय �चरय । तत�व तसस कलपप�यए । स �व तत �वअ�तक�ए । इचचय �वमोहयतय �हय सह खम �यससस आयग�मय । ितत ब�म ।


अटमो उदसो

१ अयपववय �वमोहइ, जइ धी� समसजज ।

वसमतो मइमतो, सवव यचच अय�लस ॥


31

२ द�वह �प �व�दततय, बद धममसस प�ग ।

अयपववीए सखए, कममयओ �तउटइ ॥

३ कसए पययए �कचच, अपपह�ो �त�तकखए ।

अह �भकख �गलएजज, आह�ससव अ�तय ॥

४ जी�वय य�भकखजज, म�य यो �व पतए । दहओ �व य सजजजज, जी�वए म�य तह ॥

५ मजतो �यजज�पहर, सम�हमयपलए । अतो ब�ह �वउ�सजज, अजत सदमसए ॥

६ ज �कचवककम जय, आउकखमसस अपपयो । तससव अत�दए, �खपप �सकखजज प�डए ॥

७ गम अदव �रय, �डल प�डल�हय ।

अपपपय त �वरयय, तयइ स� मयी ॥

८ अयह�ो तयटजज, पटो ततऽ�हयसए ।

यइवल उवच�, मयसस�ह �व पटओ ॥

९ ससपपग य ज पय, ज य उडढमहच� ।

भजत मससो�यय, य छय य पमजजए ॥

१० पय दह �व�हस�त, ठयओ य �व उबभम ।

आसव�ह �व�वतत�ह, �तपपमयोऽ�हयसए ॥

११ ग�ह �व�वतत�ह, आउकलसस प�ए ।

पगग�हयत�ग चय, द�वयसस �वययओ ॥

१२ अय स अव� धमम, ययपततय स�हए ।

आयवजज प�डय�, �वजहजज �तह �तह ॥

१३ हप�एस य �यवजजजज, �डल म�यआ सए ।

�वउ�सजज अयह�ो, पटो ततऽ�हयसए ॥

१४ इ�दए�ह �गलयतो, स�मय सह� मयी ।

तह�व स अगप�ह, अचल ज सम�हए ॥

१५ अ�भककम प�डककम, सकचए पस�ए ।

कयसह�यटए, एत व �व अचयय ॥

१६ पप�ककम पप��कलत, अदव �चट अहयत ।


32

ठयय पप��कलत, �यसीएजज य अतसो ॥

१७ आसीयऽय�लस म�य, इ�दय�य समी�ए ।

कोलवस समसजज, �वतह पउ�सए ॥

१८ जओ वजज समपपजज, य तत अवलबए ।

तओ उककस अपपय, सवव फसऽ�हयसए ॥

१९ अय चयतत� �सय, ज एव अयपलए ।

सववगय�य�ोह �व, ठयओ य �व उबभम ॥

२० अय स उततम धमम, पववटयसस पगगह ।

अ�च� प�डल�हतत, �वह� �चट महय ॥

२१ अ�चतत त समसजज, ठवए तत अपपग ।

वो�स� सववसो कय, य म दह प�रसह ॥

२२ जवजजीव प�रसह, उवसगग इ�त सखय ।

सवड दहभयए, इ�त परयऽ�हयसए ॥

२३ भउ�स य �जजजज, कमस बहय�स �व ।

इचछलोभ य सवजज, धववरय सप�हय ॥

२४ ससए�ह �यमतजज, �दववमय य सदह ।

त प�डबज महय, सवव यम �वह�यय ॥

२५ सववट�ह अमिचछए, आउकलसस प�ए ।

�त�तकख प�म यचच, �वमोहरयय� �हय ॥ ितत ब�म ।

॥ अटमो उदसो समततो ॥

॥ अटम अजयय समतत ॥

नवम अजयय

उवहयसय


33


१ अहसय वइसस�म, जह स समय भगव उटय ।

सखए त�स हमत, अहय पववइए �रइत ॥

२ यो च�वमय वतय, �प�हसस�म त�स हमत ।

स प�ए आवकहए, एय ख अयधिममय तसस ॥

३ चततप� स�हए मस, बहव पयजइय आगमम ।

अ�भरज कय �वहप�स, आर�सयय तत �ह�सस ॥

४ सवचछ� स�हय मस, ज य प�कक�स वतग भगव ।

अचलए तओ चई, त वोसजज वतमयग� ॥

५ अद पोप��स �तप�य�भितत, चकखमसजज अतसो इ ।

अह चकखभीय स�हय, त हत हत बहव क�दस ॥

६ सयय�ह �व�त�मसस�ह, इतीओ तत स पप�रयय ।

सगप�य य सवइ, स सय पव�सय इ ॥

७ ज क इम अग�त, मीसीभव पहय स इ ।

पटो �व य�भभ�सस, गचछइ यइवततइ अज ॥

८ यो सक�मयमग�स, य�भभस अ�भवयमय ।

हयपववो तत दड�ह, ल�सयपववो अपपपरय�ह ॥

९ फरसइ द�त�तकखइ, अइअचच मयी प�ककममय ।

आडय-यट-गीयइ, दडजदइ म�टजदइ ॥

१० ग�ढए �महोकहस, समयिमम ययसए �वसोग अदकख ।

एयइ स उ�लइ, गचछइ ययपतत अस�यए ॥

११ अ�व स�हए दव वस, सीओद अभोचच �यकखत ।

एगततगए �प�हयचच, स अ�हरययदसय सत ॥

१२ पढ�व च आउकय च, तउकय च वयकय च ।

पयगइ बीयहप�यइ, तसकय च सववसो यचच ॥

१३ एयइ स�त प�डलह, �चतमतइ स अ�भरयय ।

पप�विजजयय �वहप�त, इ�त सखय स महवी� ॥

१४ अद व� तसततए, तसजीव य व�ततए ।


34

अदव सववजो�यय सतत, कममय किपपय पढो बल ॥

१५ भगव च एवमरय�स, सोव�हए ह लपपइ बल ।

कमम च सववसो यचच, त प�डयइकख पवग भगव ॥

१६ द�वह स�मचच महवी, �कप�यमकखयमय�लस ययी ।

आययसोयमइवयसोय, जोग च सववसो यचच ॥

१७ अइविततय अयउ�ट, सयमरय�स अक�ययए ।

जिससतीओ पप�रयय, सववकममवहओ सऽदकख ॥

१८ अहकड य स सव, सववसो कममय य अदकख ।

ज �क�च पवग भगव, त अकवव �वयड भिजत ॥

१९ यो सवइ य प�वत, प�पए �व स य भिजत ।

पप�विजजयय ओमय, गचछइ सख�ड अस�यए ॥

२० मयरय असयपयसस, यय�गद �सस अप�डरय ।

अिचछ�प यो पमिजजजज, यो �व य कडयए मयी गय ॥

२१ अपप �तप�य पहए, अपप �पटओ उ पहए ।

अपप बइए अप�डभयी, पपहर च� जयमय ॥

२२ �स�स��स अदप�डवरय, त वोसजज वतमयग� ।

पसप�तत बह प�ककम, यो अवल�बयय खध�स ॥

२३ एस �वहर अयककतो, महयय मईमय ।

अप�डरयय वी�य, कसवय मह�सय ॥ ितत ब�म ॥

(बहसो अप�डरयय, भगवय एव �रय�त ॥ ितत ब�म ॥)



१ चप�यसयइ सजजओ, एगइयओ जओ बइयओ ।

आइकख तइ सययसयइ, जइ स�वत स महवी� ॥

२ आवसय-सभ-पवस, प�ययसलस एगय वसो ।

अदव प�लयटयस, पललपजस एगय वसो ॥

३ आगत� आ�मग�, गम यग� �व एगय वसो ।


35

ससय सरयग� व, रकखमल �व एगय वसो ॥

४ एत�ह मयी सयय�ह, समय आ�स पत�स वस ।

�इ�दव �प जयमय, अपपमतत सम�हए इ ॥

५ �यद �प यो पगमए, सवइ भगव उटए ।

जगगवई य अपपय, ई�स सई आसी अप�डरय ॥

६ सबजमय पय��व, आ�सस भगव उटए ।

�यकखमम एगय �ओ, ब�ह चक�मय महततग ॥

७ सयय�ह तससवसगग, भीम आसी अयगरव य ।

ससपपग य ज पय, अदव पिकखयो उवच��त ॥

८ अद कच� उवच��त, गम�कख य सिततहत य ।

अद ग�मय उवसगग, इती एगइय पप�स य ॥

९ इहलोइयइ प�लोइयइ, भीमइ अयगरवइ ।

अ�व सिबभदिबभगधइ, सदइ अयगरवइ ॥

१० अ�हयसए सय स�मए, फसइ �वरवरवइ ।

अ�इ �इ अ�भभय, �रयइ महय अबहवई ॥

११ स जय�ह तत पिचछस, एगच� �व एगय �ओ ।

अवव�हए कसइत, पहमय सम�ह अप�डरय ॥

१२ अयमत��स को एत, अहम�स ितत �भकख आहट ।

अयमततम स धमम, त�सयीए सकसइए इ ॥

१३ ज�सपपग पवय�त, �स�स� मरए पवयत ।

त�सपपग अयग�, �हमवए �यवयमस�त ॥

१४ सडडीओ प�व�सससमो, एह य समदहमय ।

�प�हय व सकखमो, अइदकख �हमगसफस ॥

१५ त�स भगव अप�डरय, अह �वयड अ�हयसए द�वए ।

�यकखमम एगय �ओ, ठएइ भगव स�मयए ॥

१६ एस �वहर अयककतो, महयय मईमय ।


(बहसो अप�डरयय भगवय एव �रय�त ॥ ितत ब�म ॥)



36


१ तयफस सीयफस य, तउफस य दसमसग य ।

अ�हयसए सय स�मए, फसइ �वरवरवइ ॥

२ अह दचच�लढमच�र, वजजभ�म च सबभभ�म च ।

पत सजज स�वस, आसयगइ चव पतइ ॥

३ लढ�ह तससवसगग, बहव जयवय ल�सस ।

अह लहद�सए भतत, ककक� तत �ह�सस �यव�तस ॥

४ अपप जय �यव�इ, लसयए सयए डसमय ।

छचछक��त आहस, समय ककक� दसत ितत ॥८३॥

५ ए�लकखए जय भजजो, बहव वजजभ�म फरससी ।

ल�ट गहय यलरय, समय तत य �वहप�स ॥

६ एव �प तत �वह�त, पटपवव अह�स सयए�ह ।

सलचमय सयए�ह, दचच�ग�य तत लढ�ह ॥

७ �यहय दड पय�ह, त वो�सजज कयमयग� ।

अह गमकटए भगव, त अ�हयसए अ�भसमचच ॥

८ यगो सगमसीस व, प�ए तत स महवी� ।

एव �प तत लढ�ह, अलदपववो �व एगय गमो ॥

९ उवसकमतमप�डरय, गम�तय �प अपतत ।

प�ड�यकख�मतत ल�सस, एतओ प� पल�ह ितत ॥

१० हयपववो तत डडय, अदव म�टय अद कतफलय ।

अद ललय कवलय, हत हत बहव क�दस ॥

११ मस�य �छरयपववइ, उट�भय एगय कय ।

प�रसहइ ल�चस, अदव पसय अवकप�स ॥

१२ उचचलइय �यह�यस, अदव आसयओ खलइस ।

वोसटकए पययसी, दकखसह भगव अप�डरय ॥

१३ स�ो सगमसीस व, सवड तत स महवी� ।

प�डसवमय फरसइ, अचल भगव �रइत ॥


37

१४ एस �वहर अयककतो, महयय मईमय ।





१ ओमोयप�य चएइ, अपट �व भगव �ोग�ह ।

पट व स अपट व, यो स सइजजइ तइचछ ॥

२ ससोहय च वमय च, गयबभगय �सयय च ।

सबहय य स कपप, दतपकखलय पप�रयए ॥

३ �व�ए य गमधमम�ह, �रयइ महय अबहवई ।

�स�स��म एगय भगव, छयए इ आसी य ॥

४ आयवई य �गमहय, अचछइ उककडए अ�भतव ।

अद जवइत लहय, ओयय-म-कममसय ॥

५ एय�य �तिरय प�डसव, अट मस य जवए भगव ।

अ�व इत एगय भगव, अदमस अदव मस �प ॥

६ अ�व स�हए दव मस, छिपप मस अदव अ�प�बत ।

�ओव�य अप�डरय, अरय�गलयमगय भज ॥

७ छटय एगय भज, अदव अटमय दसमय ।

दवलसमय एगय भज, पहमय सम�ह अप�डरय ॥

८ यचचय स महवी�, यो �व य पवग सयमकसी ।

अरय�ह �व य कप�त, क�त �प ययज�यत ॥

९ गम प�वसस यग� व, डसमस कड प�टए ।

स�वसदम�सय भगव, आयतजोगयए स�वत ॥

१० अद वयस �द�गछतत, ज अरय �स�सयो सतत ।

डससयए �चटत, सयय �यवइए य पहए ॥

११ अद महय व समय व, गम�पडोलग च अ�त�ह व ।

सोवग म�सयप� व, ककक� व �व�वह �टय प�ओ ॥


38

१२ �विततचछय वजज�तो, त�सऽपपिततय पप�ह�तो ।

मद प�ककम भगव, अ�हसमयो डसम�सत ॥

१३ अ�व सइय व सकक व, सीय�पड प�यकममस ।

अद बककस पलग व, लद �पड अलद द�वए ॥

१४ अ�व इ स महवी�, आसयत अकककए य ।

उडढ अह य �तप�य च, पहमय सम�हमप�डरय ॥

१५ अकसयी �वगयगहर य सद-रवस अमिचछए इ ।

छउमत �वपप�ककममय, य पमय सइ �प किववत ॥

१६ सयमव अ�भसमगमम, आयतजोगमयसोहरए ।

अ�भ�यववड अमइलल, आवकह भगव स�मयसी ॥

१७ एस �वहर अयककतो, महयय मईमय ।




॥ यवम अजयय समतत ॥

पढमो सयखधो समततो

आच�ग सत – बीओ सयखधो

39

बीओ सयखधो

आच� चल

पढम अजयय

�पडसय


१ स �भकख व �भकखयी व गहवइकल �पडवयप�डयए अयप�वट समय स ज पय जयजज- असय व पय व खइम व सइम व; पय�ह व पयए�ह व बीए�ह व हप�ए�ह व; ससतत, उिममसस, सीओदएय व ओ�सतत, �यस व पप�ड�सय; तहपपग� असय व पय व खइम व सइम व; प�हत�स व प�पय�स व अफसय अयस�यजज �त मरयमय लभ �व सत यो प�डगहजज ।

स य आहचच प�डग�हए �सय, स तमदय एगतमवककमजज, एगतमवकक�मतत अह आ�म�स व अह उवससय�स व अपपड अपपपय अपपबीए अपपहप�ए अपपोस अपपदए अपपिततग- पयग-दगम�टय-मककडसतयए �व�ग�चय �व�ग�चय, उिममसस �वसो�हय �वसो�हय तओ सजयमव भजजज व पीएजज व ।

ज च यो सचएजज भोततए व पयए व; स तमदय एगतमवककमजज, एगतमवकक�मतत अह म�डल�स व अ�ट��स�स व �कट��स�स व तस��स�स व गोमय��स�स व अरयय��स व तहपपग��स �डल�स प�डल�हय-प�डल�हय पमिजजय- पमिजजय तओ सजयमव पप�टवजज ।

२ स �भकख व �भकखयी व जव प�वट समय स जओ पय ओसहरओ जयजज-क�सयओ स�सयओ अ�वदलकडओ अ�तप�चछिचछरयओ अववोिचछरयओ तर�यय व �छव�ड अय�भककतभिजजय पहए अफसय अयस�यजज �त मरयमय लभ सत यो प�डगहजज ।

स �भकख व �भकखयी जव प�वट समय स जओ पय ओसहरओ जयजज-अक�सयओ अस�सयओ �वदलकडओ �तप�चछिचछरयओ वोिचछरयओ तर�यय व �छव�ड अ�भककतभिजजय पहए फसय एस�यजज �त मरयमय लभ सत प�डगहजज।

३ स �भकख व �भकखयी जव समय स ज पय जयजज- �पहय व बह�य व भिजजय व म व चउल व चउलपलब व सइ भिजजय अफसय जव यो प�डगहजज ।

स �भकख व �भकखयी जव समय स ज पय जयजज- �पहय व जव चउलपलब व असइ भिजजय दकखततो व भिजजय, �तकखततो व भिजजय, फसय सत जव प�डगहजज ।


40

४ स �भकख व �भकखयी व जव प�व�सउकम यो अरयउितएय व ग�ितएय व पप�हप�ओ अपप�हप�एय स�द गहवइकल �पडवयप�डयए प�वसजज व �यकखमजज व ।

५ स �भकख व �भकखयी व ब�हय �वय�भ�म व �वह�भ�म व �यकखममय व प�वसमय व; यो अरयउितएय व ग�ितएय व पप�हप�ओ व अपप�हप�एय स�द ब�हय �वय�भ�म व �वह�भ�म व �यकखमजज व प�वसजज व ।

६ स �भकख व �भकखयी व गमयगम दइजजमय यो अरयउितएय व ग�ितएय व पप�हप�ओ व अपप�हप�एय स�द गमयगम दइजजजज।

७ स �भकख व �भकखयी व जव प�वट समय यो अरयउितयसस व ग�ितयसस व पप�हप�ओ व अपप�हप�यसस असय व पय व खइम व सइम व दजज व अयपदजज व ।

८ स �भकख व �भकखयी व जव प�वट समय स ज पय जयजज- असय व पय व खइम व सइम व अिससप�डयए एग सहिममय सम�दसस पयइ भयइ जीवइ सततइ सम�मभ सम�दसस क�य प�मचच अचछजज अ�यसट अ�भहड आहट चएइ, त तहपपग� असय व पय व खइम व सइम व पप�सत�कड व अपप�सत�कड व ब�हय यीहड व अयीहड व अतत�टय व अयतत�टय व पप�भतत व अपप�भतत व आस�वय व अयस�वय व अफसय जव यो प�डगहजज ।

एव बहव सहिममय, एग सहिमम�य, बहव सहिममयीओ सम�दसस चततप� आलवग भ�ययवव।

९ स �भकख व �भकखयी व जव प�वट समय स ज पय जयजज-असय व पय व खइम व सइम व बहव समय- महय-अ�त�ह-�कवय-वयीमए पग�यय-पग�यय सम�दसस पयइ भयइ जीवइ सततइ सम�बभ सम�दसस क�य प�मचच अचछजज अ�यसट अ�भहड आहट चएइ। त तहपपग� असय व पय व खइम व सइम व पप�सत�कड व अपप�सत�-कड व ब�हय यीहड व अयीहड व अतत�टय व अयतत�टय व, पप�भतत व अपप�भतत व, आस�वय व अयस�वय व अफसय अयस�यजज �त मरयमय लभ सत यो प�डगहजज ।

१० स �भकख व �भकखयी व जव प�वट समय स ज पय जयजज- असय व पय व खइम व सइम व बहव समय-महय-अ�त�ह-�कवय-वयीमए सम�दसस पयइ भयइ जीवइ सततइ सम�बभ सम�दसस क�य प�मचच अचछजज अ�यसट अ�भहड आहट चएइ, त तहपपग� असय व पय व खइम व सइम व अपप�सत�कड अब�हय यीहड अयतत�टय अपप�भतत अयस�वय अफसय अयस�यजज जव यो प�डगहजज ।

अह पय एव जयजज- पप�सत�कड, ब�हय यीहड, अतत�टय, पप�भतत, आस�वय फसय एस�यजज जव प�डगहजज।

११ स �भकख व �भकखयी व गहवइकल �पडवयप�डयए प�व�सउकम स जइ पय कलइ जयजज- इमस खल कलस �य�तए �पड �दजजइ, �य�तए अगग�पड �दजजइ, �य�तए भए �दजजइ, �य�तए अवडढभए �दजजइ, तहपपग�इ कलइ �य�तयइ �य�तओवमयइ यो भततए व पयए व प�वसजज व �यकखमजज व ।


41

१२ एव खल तसस �भकखसस व �भकखयीए व समिगगय । ज सववट�ह स�मए स�हए सय जए । ितत ब�म ।



१ स �भकख व �भकखयी व गहवइकल �पडवयप�डयए अयप�वट समय स ज पय जयजज-असय व पय व खइम व सइम व; अट�मपोस�हएस व अदम�सएस व म�सएस व दोम�सएस व तम�सएस व चउम�सएस व पचम�सएस व छमम�सएस व उऊस व उउसधीस व उउपप�यटस व बहव समय- महय-अ�त�ह-�कवय-वयीमग एगओ उकखओ पप�ए�सजजमय पहए, दो�ह उकख�ह पप�ए�सजजमय पहए, �त�ह उकख�ह पप�ए�सजजमय पहए, चउ�ह उकख�ह पप�ए�सजजमय पहए, कभीमहओ व कलोवईओ व स�य�हस�यचयओ व पप�ए�सजजमय पहए, तहपपग� असय व पय व खइम व सइम व अपप�सत�कड जव अयस�वय; अफसय अयस�यजज जव यो प�डगहजज ।

अह पय एव जयजज पप�सत�कड जव आस�वय; फसय जव प�डगहजज ।

२ स �भकख व �भकखयी व जव अयप�वट समय स जइ पय कलइ जयजज, त जह- उगगकल�य व भोगकल�य व �इरयकल�य व खिततयकल�य व इकखगकल�य व हप�वसकल�य व ए�सयकल�य व व�सयकल�य व गडगकल�य व कोटगकल�य व गम�कखकल�य व बोककस�लयकल�य व अरयय�स व तहपपग�स कलस अदग�छएस अग��हएस असय व पय व खइम व सइम व फसय जव प�डगहजज।

३ स �भकख व �भकखयी व गहवइकल �पडवय प�डयए जव अयप�वट समय स ज पय जयजज- असय व पय व खइम व सइम व समवएस व �पड�यय�स व इदमहस व खदमहस व रदमहस व मगदमहस व भयमहस व जकखमहस व यगमहस व भमहस व चइयमहस व रकखमहस व �गप�महस व दप�महस व अगडमहस व तडगमहस व दहमहस व यईमहस व, स�महस व, सग�महस व आग�महस व अरयय�स व तहपपग�स �वरवरवस महमहस वटमयस बहव समय- महय-अ�त�ह-�कवय-वयीमए एगओ उकखओ पप�ए�सजजमय पहए दो�ह उकख�ह जव स�य�हस�यचयओ व पप�ए�सजजमय पहए तहपपग� असय व पय व खइम व सइम व अपप�सत�कड जव यो प�डगहजज ।

अह पय एव जयजज- �दरय ज त�स दयवव; अह तत भजमय पहए- गहवइभप�य व गहवइभ�ग�य व गहवइपतत व गहवइधय व सरह व धइ व दस व द�स व कममक� व कममकप� व, स पववमव आलोएजज- आउसो ! ितत व भ�ग�य ! ितत व द�ह�स म एततो अरयय� भोययजय ? स सव वदतसस प�ो असय व पय व खइम व सइम व आहट दलएजज, तहपपग� असय व पय व खइम व सइम व सय व य जएजज, प�ो व स दजज, फसय जव प�डगहजज ।


42

४ स �भकख व �भकखयी व प� अदजोययम�ए सख�ड यचच सख�डप�डयए यो अ�भसध�जज गमयए ।

स �भकख व �भकखयी व पईय सख�ड यचच पडीय गचछ, अयढयमय, पडीय सख�ड यचच पईय गचछ अयढयमय, द�हय सख�ड यचच उदरय गचछ अयढयमय, उदरय सख�ड यचच द�हय गचछ अयढयमय । जतव स सखडी �सय, त जह- गम�स व यग��स व खड�स व कबबड�स व मडब�स व पटय�स व दोयमह�स व आग��स व �यगम�स व आसम�स व स�यवस�स व �यह�य�स व सख�ड सख�डप�डयए यो अ�भसध�जज गमयए । कवलर बय- आययमय ।

५ सख�ड सख�डप�डयए अ�भसध�मय आहकिममय व उद�सय व मीसजजय व क�यगड व प�मचच व अचछजज व अ�यसट व अ�भहड व आहट �दजजमय भजजज, असजए �भकखप�डयए खड�डयदवप�यओ महिललयओ कजज, महिललयदवप�यओ खड�डयओ कजज, समओ सजजओ �वसमओ कजज, �वसमओ सजजओ समओ कजज; पवयओ सजजओ �यवयओ कजज, �यवयओ सजजओ पवयओ कजज, अतो व ब�ह व उवसयसस हप�य�य �छ�दय-�छ�दय द�लय-द�लय स�ग स�जज, एस �वलगयमो सजजए अकखए ।

तमह स सजए �ययठ तहपपग� प�सख�ड व पचछसख�ड व; सख�ड सख�डप�डयए यो अ�भसध�जज गमयए ।

६ एव खल तसस �भकखसस �भकखयीए व समिगगय । ज सववट�ह स�मए स�हए सय जए । ितत ब�म ।

॥ बीओ उदसो समततो ॥


१ स एगइओ अरयय� सख�ड आ�सतत �प�बतत छडडजज व वमजज व भतत व स यो समम पप�यमजज, अरयय� व दकख �ोगयक समपपजजजज। कवलर बय आययमय ।

२ इह खल �भकख गहवई�ह व गहवईयी�ह व पप�वयए�ह व पप�वइय�ह व एगज स�द स�ड पउ भो व�त�मसस ह�त य उवससय प�डलहमय यो लभजज, तमव उवससय सिममससीभवमवजजजज, अरयमरय व स मतत �वपपप�य�सयभए इित�वगगह व �कलरब व, त �भकख उवसक�मतत बय- आउसतो समय ! अह आ�म�स व अह उवससय�स व �ओ व �वयल व गमधमम�यय�तय कट �हिससय महयधममपप�य�यए आउटमो। त चगइओ सइजजजज ।

अक��यजज चय सखए, एए आयय स�त स�चजजमय पचचवय भव�त । तमह स सजए �ययठ तहपपग� प�सख�ड व पचछसख�ड व सख�ड सख�डप�डयए यो अ�भसध�जज गमयए ।

३ स �भकख व �भकखयी व अरयय� सख�ड सोचच �यसमम सपप�हवइ उससयभयय अपपयय । धव सखडी । यो सचएइ तितय�इय��ह कल�ह समद�यय ए�सय व�सय �पडवय प�डगहतत आह� आह�ततए । मइटय सफस । यो एव क�जज ।


43

स तत कलय अयप�व�सतत तितय�इय��ह कल�ह समद�यय ए�सय व�सय �पडवय प�डगहतत आह� आह�जज।

४ स �भकख व �भकखयी व स ज पय जयजज- गम व जव �यह�य व, इम�स खल गम�स व जव �यह�य�स व सखडी �सय, त �प य गम व जव �यह�य व सख�ड सख�डप�डयए यो अ�भसध�जज गमयए ।

कवलर बय- आययमय ।

आइरयवमय सख�ड अपय�वससमयसस पएय व पए अककतपवव भवइ, हतय व हत सच�लयपवव भवइ, पएय व पए आव�डयपवव भवइ, सीसय व सीस सड�टयपवव भवइ, कएय व कए सखो�भयपवव भवइ, दडय व अटीय व मटीय व ललय व कवलय व अ�भहयपवव भवइ, सीओदएय व ओ�सततपवव भवइ, �यस व पप�ड�सयपवव भवइ, अयस�यजजय व स पप�भततपवव भवइ, अरय�स व दजजमय प�डगग�हयपवव भवइ । तमह स सजए �यगग तहपपग� आइरयवमय सख�ड सख�डप�डयए यो अ�भसध�जज गमयए ।

५ स �भकख व �भकखयी व गहवइकल �पडवयप�डयए अयप�वट समय स ज पय जयजज- असय व पय व खइम व सइम व एस�यजज �सय, अयस�यजज �सय ? �व�त�गछसमवरयय अपपयय असमहडए लससए तहपपग� असय व पय व खइम व सइम व लभ सत यो प�डगहजज।

६ स �भकख व �भकखयी व गहवइकल �पडवय प�डयए प�व�सउकम सवव भडगमयए गहवइकल �पडवयप�डयए प�वसजज व �यकखमजज व ।

स �भकख व �भकखयी व ब�हय �वह�भ�म व �वय�भ�म व �यकखममय व प�वससमय व सवव भडगमयए ब�हय �वह�भ�म व �वय�भ�म व �यकखमजज व प�वसजज व ।

स �भकख व �भकखयी व गमयगम दइजजमय सवव भडगमयए गमयगम दइजजज ।

७ स �भकख व �भकखयी व अह पय एव जयजज, �तववद�सय व वस वसमय पहए, �तववद�सय व म�हय स�यचयम�य पहए, महवएय व �य समदय पहए, �तप�चछ सपइम व तस पय सड स�यचयमय पहए, स एव यचच यो सवव भडगमयए गहवइकल �पडवयप�डवए प�वसजज व �यकखमजज व, ब�हय �वह�भ�म व �वय�भ�म व �यकखमजज व प�वसजज व गमयगम दइजजजज ।

८ स �भकख व �भकखयी व स जइ पय कलइ जयजज, त जह- खिततयय व �ईय व क�ईय व �यप�सयय व �यवस�टयय व; अतो व ब�ह व गचछतय व स�य�वटय व �यमतमयय व अ�यमतमयय व असय व पय व खइम व सइम व लभ सत यो प�डगहजज ।

९ एय खल तसस �भकखसस व �भकखयीए व समिगगय । ज सवट�ह स�मए स�हए सय जए । ितत ब�म ।



44


१ स �भकख व �भकखयी व जव प�वट समय स ज पय जयजज- ... आहय व पहय व �हगोल व समल व हर�मय पहए, अत� स मगग बहपय बहबीय बहहप�य बहओस बहउदय बहउिततग-पयग-दगम�टय-मककडसतयग, बहव तत समय-महय- अ�त�ह-�कवय-वयीमग उवगय उवग�मसस�त, ततइरय �वतती । यो परयसस �यकखमय-पवसए यो परयसस वयय-पचछय- पप�यटययपपह-धममयओग�चतए । स एव यचच तहपपग� प�सख�ड व पचछसख�ड व सख�ड सख�डप�डयए यो अ�भसध�जज गमयए ।

स �भकख व �भकखयी व जव प�वट समय स ज पय जयजज- ... आहय व जव समल व हर�मय पहए, अत� स मगग अपपपय जव सतयग, यो जत बहव समय-महय जव उवग�मसस�त अपपइरय�वतती, परयसस �यकखमय-पवसए, परयसस वयय- पचछय- पप�यटययपपह- धममययोग�चतए । सव रचच तहपपग� प�सख�ड व पचछसख�ड व सख�ड सख�डप�डयए अ�भसध�जज गमयए ।

२ स �भकख व �भकखयी व गहवइ कल �पडवयप�डयए जव प�व�सउकम स ज पय जयजज- खीप�यीओ गवीओ खीप�जजमयीओ पहए, असय व पय व खइम व सइम व उवकख�डजजमय पहए, प� अपपज�हए ।सव यचच यो गहवइकल �पडवयप�डयए प�वसजज व �यकखमजज व । स तमयए एगतमवककमजज, एगतमवकक�मतत अयवयमसलोए �चटजज।

अह पय एव जयजज- खीप�यीओ गवीओ खीप�यओ पहए, असय व पय व खइम व सइम व उवकख�डय पहए, प� पज�हए । सव यचच तओ सजयमव गहवइकल �पडवयप�डयए प�वसजज व �यकखमजज व ।

३ �भकखग यमग एवमहस समय व वसमय व गमयगम व दइजजमय- खडडए खल अय गम, स�यरदए, यो महलए, स हत भयत�ो ! ब�ह�ग�य गम�य �भकखयप�यए वयह।

स�त ततगइयसस �भकखसस प�सय व पचछसय व पप�वस�त, त जह- गहवई व गहवइयीओ व गहवइपतत व गहवइधयओ व गहवइ सरहओ व धईओ व दस व दसीओ व कममक� व कममक�रओ व तहपपग�इ कलइ प�सय�य व पचछसय�य व पववमव �भकखयप�यए अयप�व�ससस�म, अ�व य इत ल�भसस�म �पड व, लोय व, खी� व द�ह व जव �सहप��य व, त पववमव भोचच पचच प�डगगह च स�ल�हय समिजजय तओ पचछ �भकख�ह स�द गहवइकल �पडवयप�डयए प�व�ससस�म व �यकख�मसस�म व । मइटय सफस। यो एव क�जज ।

स तत �भकख�ह स�द कलय अयप�व�सतत तितय�इय��ह कल�ह समद�यय ए�सय व�सय �पडवय प�डगहतत आह� आह�जज ।

४ एव खल तसस �भकखसस व �भकखयीए व समिगगय । ज सववट�ह स�मए स�हए सय जए । ितत ब�म ।


45



१ स �भकख व �भकखयी व गहवइकल �पडवयप�डयए प�वट समय स ज पय जयजज-अगग�पड उिकखपपमय पहए, अगग�पड �यिकखपपमय पहए, अगग�पड हर�मय पहए, अगग�पड पप�भइजजमय पहए, अगग�पड पप�भजजमय पहए, अगग�पड पप�ट�वजजमय पहए, प� अ�सयइ व अवह�इ व, प� जतरय समय-महय-अ�त�ह-�कवय-वयीमग खद-खद उवसकम�त, स हत अहम�व खद-खद उवसकम�म । मइटय सफस । यो एव क�जज।

२ स �भकख व �भकखयी व गहवइकल जव प�वट समय अत� स वपप�य व फ�लह�य व पग��य व तो�य�य व अगगल�य व अगगलपसग�य व, सइ प�ककम सजयमव प�ककमजज, यो उजजय गचछजज ।

कवलर बय-आययमय । स तत प�ककममय पयलजज व पकखलजज व पवडजज व, स तत पयलमय व पकखलमय व पवडमय व; तत स कए उचच�य व पसवयय व खलय व �सडयय व वतय व �पततय व पएय व सककय व सो�यएय व उव�लतत �सय । तहपपग� कय यो अयत��हयए पढवीए, यो स�स�यदए पढवीए, यो सस�कखए पढवीए, यो �चततमतए �सलए, यो �चततमतए ललए, कोलवस�स व दरए जीवपइ�टए; सअड, सपय जव सतयए; यो आमजजजज व यो पमजजजज व यो स�लहजज व यो �यिललहजज व यो उववलजज व यो उववटजज व यो आयवजज व यो पयवजज व ।

स पववमव अपपसस�कख तय व पतत व कट व सकक� व जइजज, जइतत स तमयए एगतमवककमजज, एगतमवककमतत अह म�डलल�स व जव अरयय��स व तहपपग��स प�डल�हय- पडल�हय पमिजजय-पमिजजय तओ सजयमव आमजजजज व पमजजजज व स�लहजज व �यिललहजज व उववलजज व उववटजज व आयवजज व पयवजज व ।

३ स �भकख व �भकखयी व जव प�वट समय स ज पय जयजज-गोय �वयल प�डपह पहए, म�हस �वयल प�डपह पहए, एव मयसस आस हित सीह वगड �वग दर�वय अचछ त�चछ पप�स� �सयल �व�ल सयय कोलसयय कोक�तय �चतत�चललडय �वयल प�डपह पहए सइ प�ककम सजयमव प�ककमजज, यो उजजय गचछजज ।

४ स �भकख व �भकखयी व जव प�वट समय अत� स ओवए व खय व कटए व डसी व �भलग व �वसम व �वजजल व पप�यवजजजज, सइ प�ककम सजयमव प�ककमजज; यो उजजय गचछजज।

५ स �भकख व �भकखयी व गहवइकलसस दव�बह कटगब��दयए पप��प�हय पहए, त�स पववमव उगगह अययरय�वय अप�डल�हय अपपमिजजय यो अवगयजज व प�वसजज व �यकखमजज व । त�स पववमव उगगह अयरय�वय प�डल�हय पमिजजय तओ सजयमव अवगयजज व प�वसजज व �यकखमजज व ।


46

६ स �भकख व �भकखयी व जव समय स ज पय जयजज- समय व महय व गम�पडोलग व अ�त�ह व पववप�वट पहए यो त�स सलोए सप�डदव� �चटजज ।

कवलर बय- आययमय । प� पहए तससटए प�ो असय व पय व खइम व सइम व आहट दलएजज । अह �भकखय पववोव�दट एस पइरय, एस हउ, एस क�य, एस उवएसो- ज यो त�स सलोए सप�डदव� �चटजज ।

स तमयए एगतमवककमजज एगतमवककमतत अयवयमसलोए �चटजज।

७ �सक स प�ो अयवयमसलोए �चटमयसस असय व पय व खइम व सइम व आहट दलएजज, स एव वएजज- आउसतो समय ! इम भ असय व पय व खइम व सइम व सववजयए �य�सट, त भजह व य, पप�भएह व य ।

त चगइओ प�डगहतत त�सयीओ उवहजज- अ�वयइ एव ममव �सय । मइटय सफस । यो एव क�जज ।

स तमयए तत गचछजज, तत गचछतत स पववमव आलोएजज-आउसतो समय! इम भ असय व पय व खइम व सइम व सववजयए �यसट । त भजह व य, पप�भएह व य ।

स एव वदत प�ो वएजज-आउसतो समय ! तम चव य पप�भए�ह।

स तत पप�भएमय यो अपपयो खद-खद, डय-डय, ऊसढ -ऊसढ, ��सय-��सय मयरय-मयरय, लकख-लकख । स तत अमिचछए अ�गद अग�ढए अयजोववरय बहसममव पप�भएजज ।

स य पप�भएमय प�ो वएजज-आउसतो समय! म य तम पप�भए�ह, सवव वगइय भोकखमो व पहमो व ।

स तत भजमय यो अपपयो खद-खद जव लकख । स तत अमिचछए अ�गद अग�ढए अयजोववरय बहसममव भजजज व पीएजज व ।

८ स �भकख व �भकखयी व जव समय स ज पय जयजज-समय व महय व गम�पडोलग व अ�त�ह व पववप�वट पहए यो त उवइककमम प�वसजज व ओभसजज व । स तमयए एगतमवककमजज, एगतमवककमतत अयवयमसलोए �चटजज ।

अह पय एव जयजज-प�डस�हए व �दरय व; तओ तिमम �ययिततए । तओ सजयमव प�वसजज व ओभसजज व।

९ एय खल तसस �भकखसस व �भकखयीए व समिगगय । ज सववट�ह स�मए स�हए सय जए । ितत ब�म ।



47


१ स �भकख व �भकखयी व गहवइकल जव प�वट समय स ज पय जयजज- �स�सयो बहव पय डससयए सड स�यवइए पहए त जह- कककडजइय व सय�जइय व, अगग�पड�स व वयस सड स�यवइय पहए, सइ प�ककम सजय मव प�ककमजज, यो उजजय गचछजज ।

२ स �भकख व �भकखयी व जव प�वट समय यो गहवइकलसस दव�सह अवल�बय-अवल�बय �चटजज, यो गहवइकलसस दगचछडडयमततए �चटजज, यो गहवइकलसस चद�यउयए �चटजज, यो गहवइकलसस �सययसस व वचचसस व सलोए सप�डदव� �चटजज, यो गहवइकलसस आलोय व �गगल व स�ध व दगभवय व बहओ प�गिजय प�गिजय-अग�लयए व उ�द�सय-उ�द�सय ओय�मय-ओय�मय उरय�मय-उरय�मय �यजएजज। यो गहवइ अग�लयए उ�द�सय-उ�द�सय जएजज, यो गहवइ अग�लयए च�लय च�लय जएजज, यो गहवइ अग�लयए तिजजय- तिजजय जएजज, यो गहवइ अग�लयए उकखल�पय उकखल�पय जएजज, यो गहवइ व�दय-व�दय जएजज, यो य य फरस वएजज।

३ अह तत क�च भजमय पहए त जह- गहवइ व जव कममकप� व । स पववमव आलोएजज-आउसो ! ितत व भइ�य ! ितत व द�ह�स म एततो अरयय� भोययजय ?

स सव वयतसस प�ो हत व मतत व दिवव व भयय व; सीओदग- �वयडय व उ�सयोदग�वयडय व; उचछोलजज व पधोएजज व । स पववमव आलोएजज- आउसो ! ितत व भइ�य ! ितत व म एय तम हत व मतत व दिवव व भयय व सीओदग�वयडय व उ�सयोदग�वयडय व उचछोल�ह व पधोए�ह व; अ�भकख�स म दउ, एमव दलय�ह।

स सव वयतसस प�ो हत व मतत व दिवव व भयय व सीओदग�वयडय व उ�सयोदग�वयडय व उचछोलतत पधोइतत आहट दलएजज । तहपपग�य प�ोकममकएय हतय व मततय व दववीए व भययय व; असय व पय व खइम व सइम व; अफसय अयस�यजज जव यो प�डगहजज ।

४ अह पय एव जयजज-यो प�कममकएय, उदउललय । तहपपग�य उदउललय हतय व मततय व दववीए व भययय व; असय व पय व खइम व सइम व; अफसय जव यो प�डगहजज ।

अह पयव जयजज-यो उदउललय, स�स�यदय। सस त चव।

एव सस�कख, म�टय, ऊस, हप�यल �हगलए, मयो�सल, अजय, लोय, गरय, विरयय, स�डय, सो��टय-�पट, कककस, उककट- ससटय �व आलवग भ�ययवव ।

अह पय एव जयजज-यो उककट ससटय, अससटय । तहपपग�य अससटय हतय व जव प�डगहजज ।

अह पयव जयजज-यो अससट, तजजय ससट । तहपपग�य ससटय हतय व मततय व, दववीए व, भययय व; असय व पय व खइम व सइम व फसय जव प�डगहजज ।


48

५ स �भकख व �भकखयी व गहवइकल �पडवय प�डयए प�वट समय स ज पय जयजज- �पहय व बह�य व जव चउलपलब व अससजए �भकखप�डयए �चततमतए �सलए जव मककडसतयए को�टस व कोट��त व को�टसस�त व उपफ�यस व उपफ�य�त व उपफ�यसस�त व । तहपपग� �पहय व जव चउलपलब व अफसय जव यो प�डगहजज ।

६ स �भकख व �भकखयी व जव प�वट समय स ज पय जयजज-�बल व लोय, उिबभय व लोय; अससजए �भकखप�डयए �चततमतए �सलए जव सतयए �भ�दस व �भद�त व �भ�दसस�त व; र�चस व रच�त व र�चसस�त व, तहपपग� �बल व लोय, उिबभय व लोय अफसय जव यो प�डगहजज ।

७ स �भकख व �भकखयी व जव प�वट समय स ज पय जयजज-असय व पय व खइम व सइम व अग�य-�यिकखतत, तहपपग� असय व पय व खइम व सइम व अफसय जव यो प�डगहजज ।

कवलर बय-आययमय । असजए �भकखप�डयए उिससचमय व �यिससचमय व आमजजमय व पमजजमय व ओय�मय व उववततमय व अग�यजीव �हसजज । अह �भकखय पववोव�दट एस पइरय, एस हऊ, एस क�य, एसवएस- ज तहपपग� असय व पय व खइम व सइम व अग�य�यिकखतत अफसय जव यो प�डगहजज।

८ एय खल तसस �भकखसस व �भकखयीए व समिगगय । ज सववट�ह स�मए स�हए सय जए । ितत ब�म ।


सतमो उदसो

१ स �भकख व �भकखयी व जव प�वट समय स ज पय जयजज-असय व पय व खइम व सइम व; खध�स व भ�स व मच�स व मल�स व पसद�स व हिममयतल�स व अरयय��स व तहपपग��स अत�लकखजय�स उव�यिकखतत �सय। तहपपग� मलोहड असय व पय व खइम व सइम व अफसय जव यो प�डगहजज।

कवलर बय-आययमय । असजए �भकखप�डयए पीढ व फलग व �यसस�य व उदहल व अवहट उसस�वय दरहजज । स तत दरहमय पयलजज व पवडजज व । स तत पयलमय व पवडमय व हत व पय व बह व ऊर व उद� व सीस व अरयय� व कय�स इ�दयजय लसजज व; पय�य व भय�य व जीव�य व सतत�य व अ�भहयजज व वततजज व लसजज व सडसजज व सडटजज व पप�यवजज व �कलमजज व ठयओ ठय सकमजज व । त तहपपग� मलोहड असय व पय व खइम व सइम व अफसय जव यो प�डगहजज ।

२ स �भकख व �भकखयी व जव प�वट समय स ज पय जयजज- असय व पय व खइम व सइम व को�टयओ व कोलजजओ व असजए �भकखप�डयए उककिजजय अवउिजजय ओहप�य


49

आहट दलएजज। तहपपग� असय व पय व खइम व सइम व मलोहड �त यचच लभ सत यो प�डगहजज ।

३ स �भकख व �भकखयी व जव प�वट समय स ज पय जयजज-असय व पय व खइम व सइम व म�टओ�लतत; तहपपग� असय व पय व खइम व सइम व जव लभ सत यो प�डगहजज ।

कवलर बय-आययमय । असजए �भकखप�डयए म�टओ�लतत असय व पय व खइम व सइम व उिबभदमय पढवीकय सम�भजज, तह तउ-वउ-वयससइ-तसकय सम�भजज, पय��व ओ�लपमय पचछकमम क�जज। अह �भकखय पववोव�दट जव ज तहपपग� म�टओ�लतत असय व जव यो प�डगहजज ।

४ स �भकख व �भकखयी व जव प�वट समय स ज पय जयजज-असय व पय व खइम व सइम व पढ�वककय-पइ�टय। तहपपग� असय व पय व खइम व सइम व अफसय जव यो प�डगहजज।

५ स �भकख व �भकखयी व गहवइकल जव प�वट समय स ज पय जयजज- असय व पय व खइम व सइम व आउकयपइ�टय; तह चव । एव अग�यकयपइ�टय जव लभ सत यो प�डगहजज ।

कवलर बय-आययमय । असजए �भकखप�डयए अग�य ओसिककय �यससिककय ओहप�य आहट दलएजज । अह �भकखय पववोव�दट जव यो प�डगहजज ।

६ स �भकख व �भकखयी व जव प�वट समय स ज पय जयजज-असय व पय व खइम व सइम व अचच�सय । असजए �भकखप�डयए सपपय व �वहययय व त�लयटय व पततय व सहए व सहभगय व �पहयय व �पहयहतय व चलय व चलकरयय व हतय व महय व फमजज व वीएजज व ।

स पववमव आलोएजज- आउसो ! ितत व भ�ग�य ! ितत व म एय तम असय व पय व खइम व सइम व अचच�सय सपपय व जव फम�ह व वीय�ह व, अ�भकख�स म दउ एमव दलय�ह। स सव वदतसस प�ो सपपय व जव फ�मतत वीइतत आहट दलएजज, तहपपग� असय व पय व खइम व सइम व अफसय जव यो प�डगहजज ।

७ स �भकख व �भकखयी व गहवइकल जव प�वट समय स ज पय जयजज असय व पय व खइम व सइम व वयससइकयपइ�टय । तहपपग� असय व पय व खइम व सइम वयससइकयपइ�टय अफसय अयस�यजज �त मरयमय लभ सत यो प�डगहजज । एव तसकए �व ।

८ स �भकख व �भकखयी व जव प�वट समय स ज पय पयगजय जयजज, त जह- उससइम व ससइम व चउलोदग व अरयय� व तहपपग� पयगजय अहयधोय अय�बल अववोककत अपप�यय अ�वदत अफसय अयस�यजज �त मरयमय लभ सत यो प�डगहजज । अह पय एव जयजज- �च�धोय अ�बल वककत पप�यय �वदत फसय जव प�डगहजज ।


50

९ स �भकख व �भकखयी व गहवइकल जव प�वट समय स ज पय पयगजय जयजज, त जह- �तलोदग व तसोदग व जवोदग व आयम व सोवी� व सद�वयड व, अरयय� व तहपपग� पयगजय पववमव आलोएजज-आउसो ! ितत व भ�ग�य! ितत व द�ह�स म एततो अरयय� पयगजय? स सव वयत प�ो वएजज-आउसतो समय! तम चव एय पयगजय प�डगगहय व मततएय व उिसस�चयय ओयिततयय �गरह�ह । तहपपग� पयगजय सय व य गरहजज, प�ो व स दजज, फसय जव प�डगहजज।

१० स �भकख व �भकखयी व गहवइकल जव प�वट समय स ज पय पयगजय जयजज-अयत��हयए पढवीए जव सतयए उदट [ओहट] �यिकखतत �सय । असजए �भकखप�डयए उदउललय व स�स�यदय व सकसएय व मततय, सीओदएय व सभोएतत आहट दलएजज । तहपपग� पयगजय अफसय जव यो प�डगहजज ।

११ एय खल तसस �भकखसस व �भकखयीए समिगगय । ज सववट�ह स�मए स�हए सय जए । ितत ब�म ।


अटमो उदसो

१ स �भकख व �भकखयी व गहवइकल �पडवय प�डयए प�वट समय स ज पय पयगजय जयजज, त जह- अबपयग व अबडगपयग व क�वटपयग व मउ�लगपयग व म�दयपयग व द�डमपयग व खजज�पयग व य�लए�पयग व क�र�पयग व कोलपयग व आमलगपयग व �चचपयग व अरयय� व तहपपग� पयगजय सअ�टय सकयय सबीयग असजए �भकखप�डयए छबबय व दसय व वलगय व आवी�लयय पप�पी�लयय पप�सस�वयय आहट दलएजज । तहपपग� पयगजय अफसय जव यो प�डगहजज ।

२ स �भकख व �भकखयी व जव प�वट समय स आगत�स व आ�मग�स व गहवइकलस व पप�यवसहस व अरयगध�य व पयगध�य व स��भगध�य व अगडय अगडय स तत आसयव�डयए मिचछए �गद ग�ढए अजोववरय ‘‘अहो गधो, अहो गधो’’ यो गधमडएजज ।

३ स �भकख व �भकखयी व जव प�वट समय स ज पय जयजज- सलय व �व��लय व ससवय�लय व, अरयय� व तहपपग� आम असतपप�यय अफसय जव यो प�डगहजज ।

४ स �भकख व �भकखयी व जव प�वट समय स ज पय जयजज- �पपप�ल व �पपप�लचरय व �मप�य व �मप�यचरय व �सगब� व �सगब�चरय व, अरयय� व तहपपग� आम असतपप�यय अफसय जव यो प�डगहजज।

५ स �भकख व �भकखयी व जव प�वट समय स ज पय पलबजय जयजज, त जह- अबपलब व, अबडगपलब व, तलपलब व, �िजप�पलब व स��भपलब व सललइपलब व, अरयय� व तहपपग� पलबजय आम असतपप�यय अफसय जव यो प�डगहजज ।


51

६ स �भकख व �भकखयी व गहवइकल जव प�वट समय स ज पय पवलजय जयजज, त जह- आसोतपवल व �यगगोहपवल व �पलखपवल व �यप�पवल व सललइपवल व, अरयय� व तहपपग� पवलजय आम असतपप�यय अफसय जव यो प�डगहजज।

७ स �भकख व �भकखयी व जव प�वट समय स ज पय स�डयजय जयजज, त जह- अबस�डय व क�वटस�डय व द�डमस�डय व �बललस�डय व अरयय� व तहपपग� स�डयजय आम असतपप�यय अफसय जव यो प�डगहजज ।

८ स �भकख व �भकखयी व जव प�वट समय स ज पय मजय जयजज, त जह- उब�म व �यगगोहम व �पलकखम व आसोतम व अरयय� व तहपपग� मजय आम दरकक सयबीय अफसय जव यो प�डगहजज ।

९ स �भकख व �भकखयी व जव प�वट समय स ज पय जयजज- आमडग व पइ�परयग व ... सिपप व खोल प�यग, एत पय अयपपसय, एत पय जय, एत पय सवडढ, एत पय अवककत, एत पय अपप�यय, एत पय अ�वदत, अफसय जव यो प�डगहजज।

१० स �भकख व �भकखयी व जव प�वट समय स ज पय जयजज- उचछम�ग व अकक�लय व कसरग व �सडडग व पइआलग व, अरयय� व तहपपग� आम असतपप�यय जव यो प�डगहजज ।

११ स �भकख व �भकखयी व जव प�वट समय स ज पय जयजज- उपपल व उपपलयल व �भस व �भसमयल व पोकखल व पोकखल�भग व; अरयय� व तहपपग� जव यो प�डगहजज ।

१२ स �भकख व �भकखयी व जव प�वट समय स ज पय जयजज- अगगबीय�य व मलबीय�य व खधबीय�य व पो�बीय�य व अगगजय�य व मलजय�य व खधजय�य व पो�जय�य व यरयत तकक�लमतएय व तकक�लसीसय व य�लएप�मतएय व खजजप�मतएय व तलमतएय व; अरयय� व तहपपग� आम असतपप�यय जव यो प�डगहजज ।

१३ स �भकख व �भकखयी व जव प�वट समय स ज पय जयजज- उचछ व कय अगप�य स�मसस �वगद�मय; वततगग व कद�लऊसय व अरयय� व तहपपग� आम असतपप�यय जव यो प�डगहजज ।

१४ स �भकख व �भकखयी जव प�वट समय स ज पय जयजज- लसय व लसयपतत व लसययल व लसयकद व लसयचोयग व, अरयय� व तहपपग� आम असतपप�यय अफसय जव यो प�डगहजज ।

१५ स �भकख व �भकखयी व जव प�वट समय स ज पय जयजज- अितय व क�भपकक �तदय व वलग व कसवय�लय व, अरयय� व तहपपग� आम असतपप�यय अफसय जव यो प�डगहजज ।

१६ स �भकख व �भकखयी व जव प�वट समय स ज पय जयजज- कय व कयकडग व कयपय�ल व चउल व चउल�पट व �तल व �तल�पट व �तलपपपडग व, अरयय� व तहपपग� आम असतपप�यय जव यो प�डगहजज।


52

१७ एय खल तसस �भकखसस व �भकखयीए व समिगगय । ज सववट�ह स�मए स�हए सय जए । ितत ब�म ।

॥ अटमो उदसो समततो ॥

नवमो उदसो

१ इह खल पईय व पडीय व द�हय व उदरय व सतगइय सडढ भव�त गहवई व जव कममक�रओ व । त�स च य एव वततपवव भवइ- ज इम भव�त समय भगवतो सीलमत वयमत गयमत सजय सवड बभय�र उव�य महयओ धममओ, यो खल एए�स कपपइ आहकिममए असय व पय व खइम व सइम व भोततए व पयए व ।

स ज पय इम अमह अपपयो अटए �य�टय, त जह- असय व पय व खइम व सइम व; सववमय समयय �य�स�मो, अ�वयइ वय पचछ �व अपपयो सयटए असय व पय व खइम व सइम व चइससमो । एयपपग� �यगडोस सोचच �यसमम तहपपग� असय व पय व खइम व सइम व अफसय अयस�यजज जव यो प�डगहजज ।

२ स �भकख व �भकखयी व समय व वसमय व गमयगम व दइजजमय, स ज पय जयजज- गम व जव �यह�य व । इम�स खल गम�स व जव �यह�य�स व सतगइयसस �भकखसस प�सय व पचछसय व पप�वस�त, त जह- गहवई व जव कममक�रओ व । तहपपग�इ कलइ यो पववमव भततए व पयए व �यकखमजज व प�वसजज व ।

कवलर बय- आययमय ! प� पहए तसस अटए प�ो असय व पय व खइम व सइम व उवक�जज व उवकखडजज व । अह �भकखय पववोव�दट एस पइरय एस हऊ एस क�य एस उवएसो ज यो तहपपग�इ कलइ पववमव भततए व पयए व प�वसजज व �यकखमजज व ।

स तमयए एगतमवककमजज, एगतमवकक�मतत अयवयमसलोए �चटजज, स तत कलय अयप�वसजज, अयप�व�सतत तितय�य��ह कल�ह समद�यय ए�सय व�सय �पडवय ए�सतत आह� आह�जज ।

३ �सय स प�ो कलय अयप�वटसस आहकिममय असय व पय व खइम व सइम व उवक�जज व उवकखडजज व । त चगइओ त�सयीओ उवहजज, आहडमव पचचइिकखसस�म । मइटय सफस । यो एव क�जज। स पववमव आलोएजज- आउसो ! �त व भइयी ! �त व; यो खल म कपपइ आहकिममय असय व पय व खइम व सइम व भोततए व पयए व, म उवक��ह, म उवकखड�ह।

स सव वयतसस प�ो आहकिममय असय व पय व खइम व सइम व उवकखडतत आहट दलएजज । तहपपग� असय व पय व खइम व सइम व अफसय जव यो प�डगहजज ।

४ स �भकख व �भकखयी व जव प�वट समय स ज पय जयजज, ... तललपय आएसए उवकख�डजजमय पहए यो खद-खद उवसक�मतत ओभसजज, यरयत �गलयए ।


53

५ स �भकख व �भकखयी व गहवईकल �पडवय प�डयए प�वट समय अरयय� भोययजय प�डगहतत सिबभ-सिबभ भोचच दिबभ-दिबभ पप�टवइ । मइटय सफस । यो एव क�जज । सिबभ व दिबभ व सवव भज य छडडए ।

६ स �भकख व �भकखयी व गहवइकल जव प�वट समय अरयय� व पयगजय प�डगहतत पपफ पपफ आ�वइतत कसय कसय पप�टवइ । मइटय सफस । यो एव क�जज । पपफ पपफ �त व कसय कसए �त व सववमय भजजज, य �क�च �व पप�टवजज ।

७ स �भकख व �भकखयी व गहवइकल �पडवय प�डयए प�वट समय बहपप�यवरय भोययजय प�डगहतत सहिममय तत वस�त सभोइय समयरय अपप�हप�य अद�गय । त�स अयलोइय अयम�तय पप�टवइ । मइटय सफस । यो एव क�जज ।

स तमदए तत गचछजज, गचछतत स पववमव आलोएजज- आउसतो समय ! इम म असय व पय व खइम व सइम व बहपप�यवरय, त भजह । स सव वयत प�ो वएजज-आउसतो समय ! आह�मय असय व पय व खइम व सइम व जवइय-जवइय पप�सडइ तवइय-तवइय भोकखमो व पहमो व; सववमय पप�सडइ सववमय भोकखमो व पहमो व ।

८ स �भकख व �भकखयी व जव प�वट समय स ज पय जयजज-असय व पय व खइम व सइम व प� सम�दसस ब�हय यीहड त प��ह असमयरयय अ�य�सट अफसय जव यो प�डगहजज। त प��ह समयरयय समय�सट फसय जव प�डगहजज।

९ एय खल तसस �भकखसस व �भकखयीए समिगगय । ज सववट�ह स�मए स�हए सय जए । ितत ब�म ।

॥ नवमो उदसो समततो ॥

दसमो उदसो

१ स एगइओ सह�य व �पडवय प�डगहतत त सहिममए अयपिचछतत जसस-जसस इचछइ तसस तसस खद-खद दलयइ । मइटय सफस । यो एव क�जज ।

स तमयए तत गचछजज, गिचछतत पववमव एव वएजज- आउसतो समय ! स�त मम प�सय व पचछसय व, त जह- आयप�ए व उवजए व पवतती व � व गयी व गयह� व गयवचछइए व, अ�वयइ एए�स खद-खद दह�म । स एव वयत प�ो वइजज- कम खल आउसो ! अहपजजतत �य�स��ह । जवइय जवइय प�ो वयइ, तवइय तवइय �य�स�जज। सववमय प�ो वयइ, सववमय �य�स�जज ।

२ स एगइओ मयरय भोययजय प�डगहतत पतय भोययय प�लचछएइ ममय दइय सत; दटय सयमइए; त जह- आयप�ए व जव गयवचछइए व । यो खल म कससइ �क�च �व दयवव �सय । मइटय सफस । यो एव क�जज।


54

स तमयए तत गचछजज, गचछतत पववमव उततयए हत प�डगगह कट इम खल इम खल ितत आलोएजज । यो �क�च �व �यगहजज ।

३ स एगइओ अरयय� भोययजय प�डगहतत भदय-भदय भोचच �ववरय �व�समह�इ । मइटय सफस । यो एव क�जज ।

४ स �भकख व �भकखयी स ज पय जयजज अतरचछय व उचछग�डय व उचछचोयग व उचछम�ग व उचछसलग व उचछडलग व �सब�ल व �सब�ललग व, अिसस खल प�डगग�हय�स अपप भोययजए बहउिजयधिममए, तहपपग� अतरचछय व जव �सब�ललग व अफसय जव यो प�डगहजज।

५ स �भकख व �भकखयी स ज पय जयजज- बहअ�टय व पगगल अ�य�मस... व बहकटग, अिसस खल प�डगग�हय�स अपप भोययजए बहउिजयधिममए, तहपपग� बहअ�टय व पोगगल अ�य�मस... व बहकटग लभ सत यो प�डगहजज ।

६ स �भकख व �भकखयी जव प�वट समय �सय य प�ो बहअ�टएय पोगगलय... उव�यमतजज-आउसतो समय ! अ�भकख�स बहअ�टय पोगगल... प�डगहततए ? एयपपग� �यगडोस सोचच �यसमम स पववमव आलोएजज- आउसो! �त व भइयी ! �त व यो खल म कपपइ बहअ�टय पोगगल... प�डगहततए । अ�भकख�स म दउ, जवइय तवइय पोगगल दलय�ह, म अ�टयइ ।

स सव वदतसस प�ो अ�भहट अतो प�डगगहग�स बहअ�टय पोगगल ... पप�भएतत �यहट दलएजज। तहपपग� प�डगगहग प�हत�स व प�पय�स व अफसय अयस�यजज ितत मरयमय लभ सत यो प�डगहजज।

स य आहचच प�डग�हए �सय, त यो �ह ितत वएजज, यो अ�य�ह ितत वएजज, स तमदय एगतमवककमजज, एगतमवककमतत अह आ�म�स व अह उवससय�स व अपपड जव सतयए पोगगल अ�य�मस...भोचच अ�टयइ कटए गहए स तमयए एगतमवककमजज, एगतमवककमतत अह म�डलल�स व जव तओ सजयमव पप�टवजज ।

७ स �भकख व �भकखयी व जव प�वट समय �सय स प�ो अ�भहट अतो प�डगगहए �बल व लोय उिबभय व लोय, पप�भएतत यीहट दलएजज । तहपपग� प�डगगहग प�हत�स व प�पय�स व अफसय अयस�यजज जव यो प�डगहजज ।

स आहचच प�डगग�हए �सय, त च यइद�गए जयजज, स तमयए तत गचछजज, गचछतत पववमव आलोएजज- आउसो �त व भइयी ितत व इम �क त जयय �दरय उदह अजयय ? सो य भयजज- यो खल म जयय �दरय, अजयय; कम खल आउसो ! इद�य �य�स��म, त भजह च य पप�यभएह च य । त प��ह समयरयय समय�सट तओ सजयमव भजजज व पीएजज व।

ज च यो सचएइ भोततए व पयए व, सहिममय तत वस�त सभोइय समयरय अपप�हप�य अद�गय त�स अयपपदयवव �सय । �सय यो जत सहिममय �सय, जहव बहपप�यवरय क��इ तहव कयवव �सय ।

८ एय खल तसस �भकखसस व �भकखयीए व समिगगय । ज सववट�ह स�मए स�हए सय जए । ितत ब�म ।


55

॥ दसमो उदसो समततो ॥

एग�समो उदसो

१ �भकखग यमग एवमहस समय व वसमय व गमयगम व दइजजमय मयरय भोययजय ल�भतत- स य �भकख �गलइ, स हदह य तससह�ह, स य �भकख यो भजजज तम चव य भजजज�स । स एगइओ भोकख�म ितत कट प�लउ�चय प�लउ�चय आलोएजज, त जह- इम �पड, इम लोए, इम �तततए, इम कडयए, इम कसए, इम अ�बल, इम मह�, यो खल एततो �क�च �गलयसस सयइ ितत। मइटय सफस । यो एव क�जज । तह�ठय आलोएजज जह�ठय �गलयसस सयइ, त जह- �तततय �तततए ितत व, कडय कडए ितत, कसय कसए ितत अ�बल अ�बल ितत मह� मह� ितत व ।

२ �भकखग यमग एवमहस समय व वसमय व गमयगम व दइजजमय, मयरय भोययजय ल�भतत- स य �भकख �गलइ, स हदह य तससह�ह, स य �भकख यो भजजज आह�जज�स, स य यो खल म अत�ए आहप�सस�म। इचचयइ आयतयइ उवइकमम ।

३ अह �भकख जयजज-सतत �पडसयओ, सतत पयसयओ ।

तत खल इम पढम �पडसय-अससट हत अससट मतत । तहपपग�य अससटय हतय व मततएय व; असय व पय व खइम व सइम व; सय व य जएजज, प�ो व स दजज, फसय जव प�डगहजज- पढम �पडसय।

४ अहव� दोचच �पडसय- ससट हत ससट मतत, तहव दोचच �पडसय।

५ अहव� तचच �पडसय- इह खल पईय व पडीय व द�हय व उदरय व सतगइय सडढ भव�त- गहवई व जव कममक�रओ व । त�स च य अरयय�स �वरवरवस भययजएस उव�यिकखतत पवव �सय, त जह- ल�स व �पढ��स व स�ग�स व प�ग�स व व�ग�स व ।

अह पय एव जयजज अससट हत ससट मतत, ससट व हत अससट मतत । स य प�डगगहध�र �सय प�यप�डगगहए व; स पववमव आलोएजज- आउसो ! ितत व भ�गयी ! ितत व एएय तम अससटय हतय, ससटय मततय; ससटय व हतय, अससटय मततय; अिसस प�डगगहग�स व प�य�स व �यहट उ�वतत दलय�ह । तहपपग� भोययजय सय व जएजज, प�ो व स दजज, फसय जव प�डगहजज । तचच �पडसय ।

५ अहव� चउत �पडसय- स �भकख व �भकखयी व स ज पय जयजज- �पहय व जव चउलपलब व, अिसस खल प�डगग�हय�स अपप पचछकमम अपप पजजवजए । तहपपग� �पहय व जव चउलपलब व; सय व य जएजज जव प�डगहजज । चउत �पडसय ।

६ अहव� पचम �पडसय- स �भकख व �भकखयी व जव प�वट समय उगग�हयमव भोययजय जयजज, त जह- स�व�स व �ड�डम�स व कोसग�स व ।

अह पय एव जयजज बहपप�यवरय प�यस दगलव । तहपपग� असय व पय व खइम व सइम व सय व य जएजज जव प�डगहजज। पचम �पडसय ।


56

७ अहव� छट �पडसय- स �भकख व �भकखयी व जव प�वट समय पगग�हयमव भोययजय जयजज ज च सयटए पगग�हय, ज च प�टए पगग�हय त पयपप�यवरय त प�यपप�यवरय फसय जव प�डगहजज । छट �पडसय।

८ अहव� सततम �पडसय- स �भकख व �भकखयी व जव प�वट समय उिजयधिममय भोययजय जयजज- ज च अरय बहव दपय-चउपपय-समय-महय-अ�त�ह-�कवय- वयीमग- यवकख�त तहपपग� उिजयधिममय भोययजय सय व य जएजज, प�ो व स दजज जव प�डगहजज । सततम �पडसय । इचचयओ सतत �पडसयओ।

९ अहव�ओ सतत पयसयओ । तत खल इम पढम पयसय- अससट हत अससट मतत । त चव भ�ययवव, यव� चउतए ययतत, स �भकख व �भकखयी व गहवइकल �पडवय प�डयए प�वट समय स ज पय पयगजय जयजज, त जह- �तलोदग व तसोदग व जवोदग व आयम व सोवी� व सद�वयड व, अिसस खल प�डगग�हय�स अपप पचछकमम, तहव जव प�डगहजज ।

१० इचचय�स सततरह �पडसयय सततरह पयसयय अरयय� प�डम प�डवजजमय यो एव वएजज- �मचछ प�डवरय खल एए भयत�ो, अहमग समम प�डवरय ।

ज एए भयत�ो एयओ प�डमओ प�डविजजततय �वह��त, जो य अहम�स एय प�डम प�डविजजततय �वह��म; सवव त उ िजययए उव�टय अरयोरयसमहरए; एव च य �वह��त ।

११ एय खल तसस �भकखसस व �भकखयीए व समिगगय । ज सववट�ह स�मए स�हए सय जए । ितत ब�म ।

॥ एग�समो उदसो समततो ॥

॥पढम अजयय समतत ॥

बीअ अजयय

सजज


१ स �भकख व �भकखयी व अ�भकखजज उवससय ए�सततए, स अयप�व�सतत गम व यग� व जव �यह�य व; स ज पय उवससय जयजज- सअड सपय जव सतयय, तहपपग� उवससए यो ठय व सजज व �यसी�हय व चएजज ।

स �भकख व �भकखयी व स ज उवससय जयजज- अपपड जव सतयय, तहपपग� उवससए प�डल�हतत पमिजजतत तओ सजयमव ठय व सजज व, �यसी�हय व चएजज ।


57

२ स �भकख व �भकखयी व स ज पय उवससय जयजज- अिससप�डयए एग सहिममय सम�दसस पयइ भयइ जीवइ सततइ सम�बभ सम�दसस क�य प�मचच अचछजज अ�यसट अ�भहड आहट चएइ । तहपपग� उवससए पप�सत�कड व अपप�सत�कड व जव आस�वए व अयस�वए व; यो ठय व सजज व �यसी�हय चएजज। एव बहव सहिममय, एग सहिमम�य, बहव सहिममयीओ ।

३ स �भकख व �भकखयी व स ज पय उवससय जयजज- बहव समय- महय-अ�त�ह-�कवय-वयीमए पग�यय-पग�यय सम�दसस त चव भ�ययवव ।

४ स �भकख व �भकखयी व स ज पय उवससय जयजज-बहव समय-महय- अ�त�ह-�कवय-वयीमए सम�दसस पयइ भयइ जीवइ सततइ सम�बभ जव चएइ । तहपपग� उवससए अपप�सत�कड जव अयस�वए यो ठय व सजज व �यसी�हय व चएजज ।

अह पय एव जयजज- पप�सत�कड जव आस�वए; प�डल�हतत पमिजजतत तओ सजयमव ठय व सजज व �यसी�हय व चएजज ।

५ स �भकख व �भकखयी व स ज पय उवससय जयजज- असजए �भकखप�डयए क�डए व उकक�बए व छरय व �लतत व डट व मट व समट व सपध�मए व । तहपपग� उवससए अपप�सत�कड जव अयस�वए यो ठय व सजज व �यसी�हय व चएजज ।


६ स �भकख व �भकखयी व स ज पय उवससय जयजज- असजए �भकखप�डयए खड�डयओ दवप�यओ महिललयओ कजज जह �पडसयए जव स�ग स�जज, ब�हय व �यरयकख; तहपपग� उवससए अपप�सत�कड जव अयस�वए यो ठय व सजज व �यसी�हय व चएजज ।


७ स �भकख व �भकखयी व स ज पय उवससय जयजज- असजए �भकखप�डयए उदगपपसय�य कद�य व मल�य व पतत�य व पपफ�य व फल�य व बीय�य व हप�य�य व ठयओ ठय सह�इ, ब�हय व �यरयकख, तहपपग� उवससए अपप�सत�कड जव अयस�वए यो ठय व सजज व �यसी�हय व चएजज ।

अह पय एव जयजज-पप�सत�कड जव आस�वए; प�डल�हतत पमिजजतत तओ सजयमव ठय व सजज व �यसी�हय व चएजज ।

८ स �भकख व �भकखयी व स ज पय उवससय जयजज- अससजए �भकखप�डयए पीढ व फलग व �यसस�य व उदहल व ठयओ ठय सह�इ, ब�हय व �यरयकख; तहपपग� उवससए अपप�सत�कड जव अयस�वए; यो ठय व सजज व �यसी�हय व चएजज ।

अह पय एव जयजज-पप�सत�कड जव आस�वए; प�डल�हतत पमिजजतत तओ सजयमव ठय व सजज व �यसी�हय व चएजज ।


58

९ स �भकख व �भकखयी व स ज पय उवससय जयजज, त जह- खध�स व भ�स व मच�स व मल�स व पसय�स व हिममयतल�स व अरयय��स व तहपपग��स अत�लकखजय�स यरयत आगढगढ�ह क�य�ह यो ठय व सजज व �यसी�हय व चएजज ।

स य आहचच चइए �सय, यो तत सीओदग�वयडय व उ�सयोदग�वयडय व हत�य व पय�य व अचछछ�य व दत�य व मह व उचछोलजज व पधोवजज व; यो तत ऊसढ पग�जज, त जह- उचच� व पसवय व खल व �सडय व वत व �पतत व पइ व सो�यय व अरयय� व स�र�वयव ।

कवलर बय- आययमय । स तत ऊसढ पग�मय पयलजज व पवडजज व, स तत पयलमय पवडमय व हत व जव सीस व अरयय� व कय�स इ�दयजय लसजज, पय�य व भय�य व जीव�य व सतत�य व अ�भहयजज व जव वव�ोवजज व ।

अह �भकखय पववोव�दट एस पइरय जव ज तहपपग� उवससए अत�लकखजए यो ठय व सजज व �यसी�हय व चएजज ।

१० स �भकख व �भकखयी व स ज पय उवससय जयजज- सइितय सखडड सपसभततपय; तहपपग� सगप�ए उवससए यो ठय व सजज व �यसी�हय व चएजज ।

११ आययमय �भकखसस गहवइकलय स�द सवसमयसस- अलसग व �वसइय व छडडी व य उबबहजज, अरयय� व स दकख �ोगयक समपपजजजज अससजए कलयप�डयए त �भकखसस गय तललय व डएय व यवयीएय व वसए व अबभगजज व मकखजज व; �सययय व कककय व लोदय व वरयय व चरयय व पउमय व आडसजज व पडसजज व उववलजज व उववटजज व; सीओदग�वयडय व उ�सयोदग�वयडय व उचछोलजज व पधोवजज व �सयवजज व �सचजज व; दरय व दरपप�यम कट अग�यकय उजजलजज व पजजलजज व उजजलतत पजजलतत कय आयवजज व पयवजज व ।

अह �भकखय पववोव�दट एस पइरय, एस हऊ, एस क�य, एस उवएसो, ज तहपपग� सगप�ए उवससए यो ठय व सजज व �यसी�हय व चएजज ।

१२ आययमय �भकखसस सगप�ए उवससए सवसमयसस- इह खल गहवई व जव कममक�रओ व अरयमरय अककोस�त व वह�त व रभ�त व उदव��त व । अह �भकख उचचवय मय �ययचछजज- एए खल अरयमरय अककोसत व म व अककोसत, वहत व म व वहत, रभत व म व रभत, उदव�त व म व उदव�त ।

अह �भकखय पववोव�दट एस पइरय जव ज तहपपग� सगप�ए उवससए यो ठय व सजज व �यसी�हय व चएजज ।

१३ आययमय �भकखसस गहवई�ह स�द सवसमयसस- इह खल गहवई अपपयो सयटए अग�यकय उजजलजज व पजजलजज व �वजजवजज व । अह �भकख उचचवय मय �ययचछजज- एए खल अग�यकय उजजल�त व म व उजजल�त, पजजल�त व म व पजजल�त, �वजजव�त व म व �वजजव�त । अह �भकखय पववोव�दट एस पइरय जव ज तहपपग� उवससए यो ठय व सजज व �यसी�हय व चएजज ।


59

१४ आययमय �भकखसस गहवई�ह स�द सवसमयसस- इह खल गहवइसस कडल व गय व मयी व मोिततए व �ह�रय व सवरय व कडग�य व त�डय�य व �तस�ग�य व पलब�य व ह� व अदह� व एगवलर व मततवलर व कयगवलर व �ययवलर व तर�यय व कमप� अल�कय�वभ�सय पहए; अह �भकख उचचवय मय �ययचछजज- एप��सय व स, यो व एप��सय, इ�त व य बय, इ�त व य मय सएजज ।

अह �भकखय पववोव�दट एस पइरय जव ज तहपपग� उवससए यो ठय व सजज व �यसी�हय व चएजज ।

१५ आययमय �भकखसस गहवई�ह स�द सवसमयसस- इह खल गहवइयीओ व गहवइधयओ व गहवइसरहओ व गहवइधईओ व गहवइदसीओ व गहवइकममक�रओ व, त�स च य एव वततपवव भवइ- ज इम भव�त समय भगवतो जव उव�य महयओ धममओ, यो खल एए�स कपपइ महयधममपप�य�यए आउ�टततए, ज य खल एए�स स�द महयधमम पप�य�यए आउटजज, पतत खल स लभजज ओयिसस तयिसस वचचिसस जसिसस सप�इय आलोययदप�स�यजज । एयपपग� �यगडोस सोचच �यसमम त�स च य अरयय�र सडढर त तविसस �भकख महयधममपप�य�यए आउटवजज ।

अह �भकखय पववोव�दट जव ज तहपपग� सगप�ए उवससए यो ठय व सजज व �यसी�हय व चएजज ।

१६ एय खल तसस �भकखसस व �भकखयीए व समिगगय । ज सववट�ह स�मए स�हए सय जए । ितत ब�म ।



१ गहवई यमग सइसमय� भव�त, �भकख य अ�सययए, मोयसमय�; स तगगध दगगध प�डकल प�डलोम य�व भवइ । ज पववकमम त पचछकमम, ज पचछकमम त पववकमम । त �भकखप�डयए वटमय क�जज व, यो व क�जज ।

अह �भकखय पववोव�वट जव ज तहपपग� उवससए यो ठय व सजज व �यसी�हय व चएजज ।

२ आययमय �भकखसस गहवई�ह स�द सवसमयसस- इह खल गहवइसस अपपयो सयटए �वरवरव भोययजए उवकख�डए �सय, अह पचछ �भकखप�डयए असय व पय व खइम व सइम व उवकखडजज व उवक�जज व, त च �भकख अ�भकखजज भोततए व पयए व �वय�टततए व।


३ आययमय �भकखसस गहवइ�ह स�द सवसमयसस- इह खल गहवइसस अपपयो सयटए �वरवरवइ दरयइ �भरयपववइ भव�त, अह पचछ �भकखप�डयए �वरवरवइ दरयइ �भदजज व


60

�कयजज व प�मचचजज व दरय व दरपप�यम कट अग�यकय उजजलजज व पजजलजज व, तत �भकख अ�भकखजज आयवततए व पयवततए व �वय�टततए व ।


४ स �भकख व �भकखयी व उचच�पसवयय उबब�हजजमय �ओ व �वयल व गहवइकलसस दव�बह अवगयजज, तय य तसस�धच�र अयप�वसजज । तसस �भकखसस यो कपपइ एव व�दततए- अय तय प�वसइ, यो व प�वसइ; उविललयइ, यो व उविललयइ; अइपत�त, यो व अइपत�त; वयइ, यो व वयइ; तय हड, अरयय हड, तसस हड, अरयसस हड, अय तय, अय उवच�ए, अय हत, अय एतमकसी । त तविसस �भकख अतय तय �त सकइ ।

अह �भकखय पववोव�दट एस पइरय जव यो ठय व सजज व �यसी�हय व चएजज ।

५ स �भकख व �भकखयी व स ज पय उवससय जयजज, त जह- तयपजस व पललपजस व सअड जव ससतयए । तहपपग� उवससए यो ठय व सजज व �यसी�हय व चएजज ।

स �भकख व �भकखयी व स ज पय उवससय जयजज- तयपजस व पललपजस व अपपड जव चएजज ।

६ स आगत�स व आ�मग�स व गहवइकलस व पप�यवसहस व अ�भकखय-अ�भकखय सहिममए�ह ओवयमय�ह यो ओवएजज ।

७ स आगत�स व जव पप�यवसहस व ज भयत�ो उडब�दय व वसव�सय व कपप उवइय�वतत ततव भजजो-भजजो सवस�त, अयमउसो कलइककत�कप�य य�व भवइ ।

८ स आगत�स व जव पप�यवसहस व ज भयत�ो उडब�दय व वसव�सय व कपप उवइय�वतत त दगय �तगयय अपप�हप�तत ततव भजजो सवस�त अयमउसो उवटय�कप�य य�व भवइ ।

९ इह खल पईय व पडीय व दहरय व उदरय व सतगइय सडढ भव�त, त जह- गहवई व जव कममक�रओ व, त�स च य आय�गोय� यो स�यसत भवइ, त सदहमय�ह त पिततयमय�ह त �ोयमय�ह बहव समय-महय-अ�त�ह-�कवय-वयीमए सम�दसस तत- तत अग�र�ह अग�इ चइयइ भव�त, त जह- आएसय�य व आयतय�य व दवकल�य व सभ�य व पव�य व प�यय�गह�य व प�ययसलओ व जय�गह�य व जयसलओ व सहकममत�य व दबभकममत�य व बदकममत�य व वककयकममत�य व वयकममत�य व इगलकममत�य व कटकममत�य व ससयकममत�य व सरयग�कममत�य व �गप�कममत�य व कद�कममत�य व स�तकममत�य व सलोवटयकममत�य व भवय�गह�य व । ज भयत�ो तहपपग�इ आएसय�य व जव भवय�गह�य व त�ह ओवयमय�ह ओवयइ, अयमउसो ! अ�भककत�कप�य य�व भवइ ।

१० इह खल पईय व पडीय व दहरय व उदरय व सतगइय सडढ भव�त, त जह- गहवई व जव कममक�रओ व। त�स च य आय�गोय� यो स�यसत भवइ । त सदहमय�ह त पिततयमय�ह त �ोयमय�ह बहव समय-महय- अ�त�ह-�कवय वयीमए सम�दसस तत तत अग�र�ह अग�इ चइयइ भव�त, त जह- आएसय�य व जव भवय�गह�य व, ज भयत�ो तहपपग�इ आएसय�य


61

व जव भवय�गह�य व त�ह अयोवयमय�ह ओवय�त अयमउसो ! अय�भककत�कप�य य�व भवइ।

११ इह खल पईय व पडीय व दहरय व उदरय व सतगइय सडढ भव�त, त जह- गहवई व जव कममक�रओ व, त�स च य एव वततपवव भवइ- ज इम भव�त समय भगवतो सीलमत जव उव�य महयओ धममओ, यो खल एए�स भयत�य कपपइ आहकिममए उवससए वतए । स ज�य इम�य अमह अपपयो सयटए चइयइ भव�त, त जह- आएसय�य व जव भवय�गह�य व सवव�य त�य समयय �य�स�मो, अ�वयइ वय पचछ अपपयो सयटए चइससमो, त जह- आएसय�य व जव भवय�गह�य व।

एयपपग� �यगडोस सोचच �यसमम ज भयत�ो तहपपग�इ आएसय�य व जव भवय�गह�य व उवगचछ�त, उवगिचछतत इय�इय��ह पहड�ह वट�त, अयमउसो वजज�कप�य य�व भवइ ।

१२ इह खल पईय व पडीय व दहरय व उदरय व सतगइय सडढ भव�त, त जह- गहवई व जव कममक�रओ व; त�स च य आय�गोय� यो स�यसत भवइ । त सदहमय�ह, त पिततयमय�ह त �ोयमय�ह बहव समय-महय अ�त�ह �कवयवयीमए पग�यय-पग�यय सम�दसस तत तत अग�र�ह अग�इ चइयइ भव�त, त जह- आएसय�य व जव भवय�गह�य व, ज भयत�ो तहपपग�इ आएसय�य व जव भवय�गह�य व उवगचछ�त उवगिचछतत इय�इय��ह पहड�ह वट�त, अयमउसो ! महवजज�कप�य य�व भवइ।

१३ इह खल पईय व पडीय व दहरय व उदरय व, सतगइय सडढ भव�त, त जह- गहवई व जव कममक�रओ व। त�स च य आय�गोय� यो स�यसत भवइ ।

त सदहमय�ह, त पिततयमय�ह त �ोयमय�ह बहव समयजए सम�दसस तत तत अग�र�ह अग�इ चइयइ भव�त, त जह- आएसय�य व जव भवय�गह�य व, ज भयत�ो तहपपग�इ आएसय�य व जव भवय�गह�य व उवगचछ�त, उवगिचछतत इय�इय��ह पहड�ह वट�त अयमउसो सवजज�कप�य य�व भवइ ।

१४ इह खल पईय व पडीय व दहरय व उदरय व सतगइय सडढ भव�त, त जह- गहवई व जव कममक�रओ व। त�स च य आय�गोय� यो स�यसत भवइ ।

त सदहमय�ह, त पिततयमय�ह त �ोयमय�ह एग समयजय सम�दसस तत-तत अग�र�ह अग�इ चइयइ भव�त, त जह- आएसय�य व जव भवय�गह�य व; महय पढ�वकयसम�भय जव महय तसकयसम�भय महय स�भय महय सम�भय महय आ�भय महय �वरवरव�ह पवकमम- �कचच�ह, त जह- छययओ लवयओ स�-दव�-�पहयओ, सीओदए व पप�ट�वयपवव भवइ, अग�यकए व उजज�लयपवव भवइ, ज भयत�ो तहपपग�इ आएसय�य व जव भवय�गह�य व उवगचछ�त, उवगिचछतत इय�इय��ह पहड�ह वट�त; दपकख त कमम सव�त, अयमउसो महसवजज- �कप�य य�व भवइ ।

१५ इह खल पईय व पडीय व दहरय व उदरय व सतगइय सडढ भव�त, त जह- गहवई व जव कममक�रओ व। त�स च य आय�गोय� यो स�यसत भवइ ।


62

त सदहमय�ह, त पिततयमय�ह, त �ोयमय�ह अपपयो सयटए तत तत अग�र�ह अग�इ चइयइ भव�त, त जह- आएसय�य व जव भवय- �गह�य व महय पढ�वकयसम�भय जव अग�यकए व उजज�लयपवव भवइ, ज भयत�ो तहपपग�इ आएसय�य व जव भवय�गह�य व उवगचछ�त उवगिचछतत इय�इय��ह पहड�ह वट�त एगपकख त कमम सव�त, अयमउसो अपपसवजज�कप�य य�व भवइ ।

१६ एय खल तसस �भकखसस व �भकखयीए व समिगगय । ज सववट�ह स�मए स�हए सय जए । ितत ब�म ।



१ स य यो सलभ फसए उछ अहस�यजज, यो य खल सद इम�ह पहड�ह, त जह- छययओ लवयओ स�-दव� �पहयओ �पडवएसयओ । स य- �भकख चप�य�ए ठय�ए �यसी�हय�ए सजज-स�-�पडवएसय�ए, स�त- �भकखयो एवमकखइयो उजजय �ययगप�डवरय अमय कववमय �वय�हय।

सतगइय पह�डय उिकखततपवव भवइ, एव �यिकखततपवव भवइ, पप�भइयपवव भवइ, पप�भततपवव भवइ, पप�ट�वयपवव भवइ, एव �वयग�मय स�मयए �वयग�इ ? हत भवइ ।

२ स �भकख व �भकखयी व स ज पय उवससय जयजज- खड�डयओ खडडदवप�यओ �यइयओ स�यरदओ भव�त, तहपपग� उवससए �ओ व �वयल व �यकखममय व प�वसमय व प� हतय, पचछ पएय; तओ सजयमव �यकखमजज व प�वसजज व ।

कवलर बय आययमय । ज तत समयय व महयय व छततए व मततए व दडए व ल�टय व �भ�सय व य�लय व चल व �च�ल�मलर व चममए व चममकोसए व चममचछययए व दबद द�यिकखतत अ�यकप चलचल, �भकख य �ओ व �वयल व �यकखममय व प�वसमय व पयलजज व पवडजज व । स तत पयलमय व पवडमय व हत व पय व जव इ�दयजय लसजज व; पय�य व भय�य व जीव�य व सतत�य व अ�भहयजज व जव वव�ोवजज व ।

अह �भकखय पववोव�दट एस पइरय, एस हउ, एस क�य, एस उवएसो ज तहपपग� उवससए प� हतय पचछ पएय तओ सजयमव �यकखमजज व प�वसजज व ।

३ स आगत�स व आ�मग�स व, गहवइकलस व, पप�यवसहस व अयवीई उवससय जएजज । ज तत ईस�, ज तत सम�हटए; त उवससय अयरयवजज- कम खल आउसो ! अहलद अहपप�रयय व�सससमो जव आउसतो जव आउसतसस उवससए जव सहिममय, एतवतव उवससय �गिरहससमो, तय प� �वहप�ससमो ।

४ स �भकख व �भकखयी व जससवससए सवसजज तसस पववमव यमगोय जयजज, तओ पचछ तसस �गह �यमतमयसस व अ�यमतमयसस व असय व पय व खइम व सइम व अफसय जव यो प�डगहजज ।


63

५ स �भकख व �भकखयी व स ज पय उवससय जयजज ससगप�य सग�यय सउदय, यो परयसस �यकखमय-पवसए यो परयसस वयय जव �चतए, तहपपग� उवससए यो ठय व सजज व �यसी�हय व चएजज ।

६ स �भकख व �भकखयी स ज पय उवससय जयजज- गहवइकलसस मजमजय गत, प प�डबद व; यो परयसस �यकखमय पवसए जव �चतए, तहपपग� उवससए यो ठय व सजज व �यसी�हय व चएजज ।

७ स �भकख व �भकखयी व स ज पय उवससय जयजज- इह खल गहवई व जव कममक�रओ व अरयमरय अककोस�त व जव उदव��त व, यो परयस �यकखमय पवसए जव �चतए, तहपपग� उवससए यो ठय व सजज व �यसी�हय व चएजज ।

८ स �भकख व �भकखयी व स ज पय उवससय जयजज- इह खल गहवई व जव कममक�रओ व अरयमरयसस गय तललय व डएय व यवयीएय व वसए व अबभग��त व मकख��त व, यो परयस �यकखमय-पवसए जव �चतए; तहपपग� उवससए यो ठय व सजज व �यसी�हय व चएजज ।

९ स �भकख व �भकखयी व स ज पय उवससय जयजज- इह खल गहवई व जव कममक�रओ व अरयमरयसस गय �सययय व कककय व लोदय व वरयय व चरयय व पउमय व आडस�त व पडस�त व उववल��त व उववट��त व, यो परयस �यकखमय-पवसए जव यो ठय व सजज व �यसी�हय व चएजज ।

१० स �भकख व �भकखयी व स ज पय उवससय जयजज- इह खल गहवइ व जव कममक�रओ व अरयमरयसस गय सीओदग�वयडय व उ�सयोदग�वयडय व उचछोल��त व पधोव��त व �सच�त व �सयव��त व, यो परयसस �यकखमय-पवसए जव यो ठय व सजज व �यसी�हय व चएजज ।

११ स �भकख व �भकखयी व स ज पय उवससय जयजज- इह खल गहवई व जव कममक�रओ व �य�गय �ठआ �य�गय उवललरय महयधमम �वरयव��त �हिससय व मत मत�त, यो परयसस �यकखमय-पवसए जव यो ठय व सजज व �यसी�हय व चएजज।

१२ स �भकख व �भकखयी व स ज पय उवससय जयजज- आइरय सलकख, यो परयसस �यकखमय-पवसए जव यो ठय व सजज व �यसी�हय व चएजज ।

१३ स �भकख व �भकखयी व अ�भकखजज स�ग ए�सततए । स ज पय स�ग जयजज- सअड जव सतयग, तहपपग� स�ग लभ सत यो प�डगहजज ।

१४ स �भकख व �भकखयी व स ज पय स�ग जयजज- अपपड जव सतयग, गरय; तहपपग� स�ग लभ सत यो प�डगहजज ।

१५ स �भकख व �भकखयी व स ज पय स�ग जयजज- अपपड जव सतयग, लहय, अप�डहप�य; तहपपग� स�ग लभ सत यो प�डगहजज।

१६ स �भकख व �भकखयी व स ज पय स�ग जयजज- अपपड जव सतयग, लहय, प�डहप�य, यो अहबद; तहपपग� स�ग लभ सत यो प�डगहजज ।


64

१७ स �भकख व �भकखयी व स ज पय स�ग जयजज अपपड जव सतयग, लहय, प�डहप�य, अहबद; तहपपग� स�ग लभ सत प�डगहजज।

१८ इचचयइ आयतयइ उवइकमम; अह �भकख जयजज- इम�ह चउ�ह प�डम�ह स�ग ए�सततए-

तत खल इम पढम प�डम- स �भकख व �भकखयी व उ�द�सय उ�द�सय स�ग जएजज, त जह- इककड व क�ढय व जतय व प�ग व मो�ग व तयग व, कस व कचचग व �पपपलग व पललग व । स पववमव आलोएजज- आउसो ! �त व भ�गयी ! �त व; द�ह�स म एततो अरयय� स�ग ? तहपपग� स�ग सय व य जएजज प�ो व स दजज, फसय एस�यजज ितत मरयमय लभ सत प�डगहजज। पढम प�डम ।

१९ अहव� दोचच प�डम- स �भकख व �भकखयी व पहए स�ग जएजज, त जह- गहवइ व जव कममकप� व । स पववमव आलोएजज- आउसो ! �त व भ�गयी ! �त व द�ह�स म एततो अरयय� स�ग ? तहपपग� स�ग सय व य जएजज प�ो व स दजज; फसय एस�यजज जव प�डगहजज । दोचच प�डम ।

२० अहव� तचच प�डम- स �भकख व �भकखयी व जसवससए सवसजज ज तत अहसमरयगए, त जह- इककड व जव पलल व, तसस लभ सवसजज, तसस अलभ उककडए व यसिजजए व �वह�जज । तचच प�डम।

२१ अहव� चउत प�डम- स �भकख व �भकखयी व अहसडमव स�ग जएजज, त जह- पढ�व�सल व कट�सल व अहसडमव, तसस लभ सवसजज, तसस अलभ उककडए व यसिजजए व �वह�जज । चउत प�डम।

२२ इचचयय चउरह प�डमय अरयय� प�डम प�डवजजमय त चव जव अरयोरयसम�हए एव च य �वह��त ।

२३ स �भकख व �भकखयी व अ�भकखजज स�ग पचचिपप�यततए । स ज पय स�ग जयजज- सअड जव ससतयग, तहपपग� स�ग यो पचचिपपयजज ।

२४ स �भकख व �भकखयी व अ�भकखजज स�ग पचचिपप�यततए । स ज पय स�ग जयजज-अपपड जव सतयग, तहपपग� स�ग प�डल�हय प�डल�हय पमिजजय-पमिजजय आय�वय-आय�वय �वह�यय-�वह�यय तओ सजयमव पचचिपपयजज।

२५ स �भकख व �भकखयी व समय व वसमय व गमयगम दइजजमय व पववमव परयसस उचच�-पसवयभ�म प�डलहजज ।


अप�डल�हयए उचच�-पसवयभमीए, �भकख व �भकखयी व �ओ व �वयल व उचच�-पसवय पप�टवमय पयलजज व पवडजज व, स तत पयलमय व पवडमय व हत व पय व जव लसजज; पय�य व जव वव�ोएजज ।

अह �भकखय पववोव�दट एस पइरय, एस हऊ, एस क�य, एस उवएसो, ज पववमव परयसस उचच�-पसवयभ�म प�डलहजज ।


65

२६ स �भकख व �भकखयी व अ�भकखजज सजजस�गभ�म प�डल�हततए, अरयत आयप�एय व उवजएय व जव गयवचछइएय व; बलय व वडढय व सहय व �गलयय व आएसय व; अतय व मजय व समय व �वसमय व पवएय व �यवएय व; तओ सजयमव प�डल�हय-प�डल�हय पमिजजय-पमिजजय बहफसय सजजस�ग स�जज ।

२७ स �भकख व �भकखयी व बहफसय सजजस�ग सप�तत अ�भकखजज बहफसए सजजस�ए दर�हततए । स �भकख व �भकखयी व बहफसए सजजस�ए दरहमय, स पववमव ससीसोवप�य कय पए य पमिजजय पमिजजय तओ सजयमव बहफसए सजजस�ए दरहजज, दरहतत तओ सजयमव बहफसए सजजस�ए सएजज ।

२८ स �भकख व �भकखयी व बहफसए सजजस�ए सयमय यो अरयमरयसस हतय हत, पएय पय, कएय कय आसएजज । स अयसयमय तओ सजयमव बहफसए सजजस�ए सएजज।

२९ स �भकख व �भकखयी व ऊससमय व यीससमय व कसमय व छछयमय व जभयमय व; उडडए व वय�यसगग व क�मय पववमव आसय व पोसय व प�यय पप��पहतत तओ सजयमव ऊससजज व जव वय�यसगग व क�जज ।

३० स �भकख व �भकखयी व सम वगय सजज भवजज, �वसम वगय सजज भवजज, पवय वगय सजज भवजज, �यवय वगय सजज भवजज, सस�कख वगय सजज भवजज, अपपसस�कख वगय सजज भवजज, सदस-मसग वगय सजज भवजज, अपपदस-मसग वगय सजज भवजज, सपप�सड वगय सजज भवजज, अपप�सड वगय सजज भवजज, सउवसगग वगय सजज भवजज, �यरवसगग वगय सजज भवजज, तहपपग��ह सजज�ह स�वजजमय�ह पगग�हयत�ग �वह� �वह�जज । यो �क�च �व �गलएजज ।

३१ एव खल तसस �भकखसस व �भकखयीए व समिगगय । ज सववट�ह स�मए स�हए सय जएजज�स। ितत ब�म ।


॥ बीअ अजयय समतत ॥

तइअ अजयय

इप�य


१ स �भकख व �भकखयी व स ज पय जयजज-अबभवगए खल वसवस अ�भपवट, बहव पय अ�भसभय, बहव बीय अहयिबभरय, अत� स मगग बहपय बहबीय जव सतयग, अय�भकत प, यो �वरयय मगग, सव यचच यो गमयगम दइजजजज, तओ सजयमव वसवस उविललएजज ।


66

२ स �भकख व �भकखयी व स ज पय जयजज- गम व जव �यह�य व, इम�स खल गम�स व जव �यह�य�स व यो महई �वह�भमी, यो महई �वय�भमी, यो सलभ पीढ-फलग-सजज-स�ए, यो सलभ फसए उछ अहस�यजज, बहव जत समय-महय- अ�त�ह-�कवय-वयीमग उवगय उवग�मसस�त य, अचचइरय �वतती, यो परयसस �यकखमयपवसए जव �चतए । सव यचच तहपपग� गम व यग� व जव �यह�य व यो वसवस उविललएजज ।

३ स �भकख व �भकखयी व स ज पय जयजज- गम व जव �यह�य व, इम�स खल गम�स व जव �यह�य�स व महई �वह�भमी, महई �वय�भमी, सलभ जत पीढ-फलग-सजज-स�ए, सलभ फसए उछ अहस�यजज, यो जत बहव समय जव उवग�मसस�त य, अपपइरय �वतती, परयसस �यकखमय पवसए जव �चतए, सव यचच तहपपग� गम व जव �यह�य व तओ सजयमव वसवस उविललएजज ।

४ अह पयव जयजज-चततप� मस वसय वीइककत, हमतय य पच-दस-�यकपप पप�व�सए, अत� स मगग बहपय जव सतयग, यो जत बहव समय जव उवग�मसस�त य, सव यचच यो गमयगम दइजजजज।

५ अह पयव जयजज-चततप� मस वसय वीइककत, हमतय य पच-दस-�यकपप पप�व�सए, अत� स मगग अपपड जव असतयग, बहव जत समय-महय-अ�त�ह-�कवय-वयीमग उवगय उवग�मसस�त य । सव यचच तओ सजयमव गमयगम दइजजजज ।

६ स �भकख व �भकखयी व गमयगम दइजजमय प�ओ जगमय पहमय, दटय तस पय, उदट पय �रएजज, सहट पय �रएजज, उिकखपप पय �रएजज, �तप�चछ व कट पय �रएजज, सइ प�ककम सजयमव प�ककमजज, यो उजजय गचछजज, तओ सजयमव गमयगम दइजजजज ।

७ स �भकख व �भकखयी व गमयगम दइजजमय, अत� स पय�य व बीय�य व हप�य�य व उदए व म�टय व अ�वदत, सइ प�कमम जव यो उजजय गचछजज, तओ सजयमव गमयगम दइजजजज ।

८ स �भकख व �भकखयी व गमयगम दइजजमय, अत� स �वरवरव�य पचच�तक�य दससगयतय�य �मलकख�य अयप�य�य दससरयपप�य दपपरयव�यजज�य अकलप�डबोहर�य अकलपप�भोई�य, सइ लढ �वह�ए स�मय�ह जयवए�ह यो �वह�विततयए पवजजजज गमयए।


त य बल अय तय, अय उवच�ए, अय तओ आगए ितत कट त �भकख अककोसजज व जव उवदवजज व, वत प�डगगह कबल पयपछय आिचछदजज व �भदजज व अवह�जज व पप�टवजज व । अह �भकखय पववोव�दट जव ज तहपपग��य �वरवरव�य पचच�तय�य दससगयतय�य जव �वह�विततयए यो पवजजजज गमयए । तओ सजयमव गमयगम दइजजजज ।

९ स �भकख व �भकखयी व गमयगम दइजजमय, अत� स अ�य�य व गय�य�य व जव�य�य व दो�जज�य व व�जज�य व �वरद�जज�य व, सइ लढ �वह�ए स�मय�ह जयवए�ह यो �वह�विततयए पवजजजज गमयए। कवलर बय- आययमय ।


67

त य बल अय तय, अय उवच�ए जव यो पवजजजज गमयए । तओ सजयमव गमयगम दइजजजज ।

१० स �भकख व �भकखयी व गमयगम दइजजमय, अत� स �वह �सय, स ज पय �वह जयजज- एगहय व दयहय व �तयहय व चउयहय व पचहय व पउयजज व यो व पउयजज । तहपपग� �वह अयगहगम�यजज सइ लढ जव यो �वह�विततयए पवजजजज गमयए । कवलर बय-आययमय । अत� स वस �सय पयस व पयएस व बीएस व हप�एस व उदएस व म�टयए व अ�वदतए । अह �भकखय पववोव�दट जव ज तहपपग� �वह अयगहगम�यजज जव यो गमयए । तओ सजयमव गमयगम दइजजजज ।

११ स �भकख व �भकखयी व गमयगम दइजजमय, अत� स यवसतप�म उदए �सय, स ज पय यव जयजज- असजए �भकखप�डयए �कयजज व, प�मचचजज व, यवए व यव पप�यम कट, लओ व यव जल�स ओगहजज, जलओ व यव ल�स उककसजज, परय व यव उिससचजज, सरय व यव उपपीलवजज, तहपपग� यव उडढग�म�य व अहग�म�य व �तप�यग�म�य व प� जोययम�ए, अदजोययम�ए व अपपय� व भजजय� व यो दरहजज गमयए ।

१२ स �भकख व �भकखयी व पववमव �तप�चछसपइम यव जयजज, ज�यतत स तमयए एगतमवककमजज, एगतममककमतत भडग प�डलहजज, प�डलहतत एगभोय भडग क�जज, क�तत ससीसोवप�य कय, पए य पमजजजज, पमजजतत सग� भतत पचचकखएजज, पचचकखएतत एग पय जल �कचच एग पय ल �कचच तओ सजयमव यव दरहजज ।

१३ स �भकख व �भकखयी व यव दरहमय यो यवए प�ओ दरहजज, यो यवए मगगओ दरहजज, यो यवए मजओ दरहजज, यो बहओ प�गिजय प�गिजय अग�लयए उवद�सय उवद�सय ओय�मय ओय�मय उरय�मय उरय�मय �यजएजज ।

१४ स य प�ो यवगओ यवगय वएजज- आउसतो समय ! एय त तम यव उककस�ह व वोककस�ह व �खव�ह व �जजए व गहय आकस�ह। यो स त पप�रय पप�जयजज, त�सयीओ उवहजज।

१५ स य प�ो यवगओ यवगय वएजज-आउसतो समय ! यो सचए�स तम यव उकक�सततए व वोकक�सततए व �ख�वततए व �जजयए व गहय आक�सततए; आह� एय यवए �जजय, सय चव य वय यव उकक�सससमो व वोकक�सससमो व, �ख�वससमो व, �जजए व गहय आक�सससमो। यो स त पप�रय पप�जयजज, त�सयीओ उवहजज ।

१६ स य प�ो यवगओ यवगय वएजज- आउसतो समय ! एय त तम यव अ�लततय व पीढय व [�पहएय व] वसय व वलएय व अवललएय व वह�ह । यो स त पप�रय जव उवहजज ।

१७ स य प�ो यवगओ यवगय वएजज- आउसतो समय ! एय त तम यवए उदय हतय व पएय व मततय व प�डगगहय व यव उिससचयय व उिससच�ह । यो स त पप�रय पप�जयजज, त�सयीओ उवहजज ।


68

१८ स य प�ो यवगओ यवगय वएजज- आउसतो समय ! एय त तम यवए उिततग हतय व पएय व बहय व ऊरय व उद�य व सीसय व कएय व यव उिससचयय व चलय व म�टयए व कसपततएय व क�वदय व �पह�ह । यो स त पप�रय पप�जयजज, त�सयीओ उवहजज ।

१९ स �भकख व �भकखयी व यवए उिततगय उदग आसवमय पहए, उवरवप� यव कजजलवमय पहए, यो प� उवसक�मतत एव बय- आउसतो गहवइ ! एय त यवए उदय उिततगय आसवइ, उवरवप� व यव कजजलवइ। एयपपग� मय व वय व यो प�ओ कट �वह�जज । अपपससए अब�हलसस एगतगएय अपपय �वओसजज समहरए। तओ सजयमव यवसतप�म उदए आहप�य �रएजज ।

२० एय खल तसस �भकखसस व �भकखयीए व समिगगय । ज सववट�ह स�मए स�हए सय जएजज�स। ितत ब�म ।



१ स य प�ो यवगओ यवगय वएजज- आउसतो समय ! एय त तम छततग व जव चममछययग व गरह�ह, एय�य त तम �वरवरव�य सतजय�य ध��ह, एय त तम द�ग व दप�ग व पजज�ह । यो स त पप�रय पप�जयजज, त�सयीओ उवहजज ।

२ स य प�ो यवगए यवगय वएजज- आउसतो ! एस य समय यवए भडभप�ए भवइ, स य बहए गहय यवओ उदग�स पिकखवजज । एयपपग� �यगडोस सोचच �यसमम स य चीव�ध�र �सय �खपपमव चीव��य उववड�ढजज व �यववड�ढजज व, उपफस व क�जज ।

३ अह पयव जयजज- अ�भकतक�कमम खल बल बह�ह गहय यवओ उदग�स पिकखवजज । स पववमव वएजज- आउसतो गहवई ! म मततो बहए गहय यवओ उदग�स पिकखवह, सय चव य अह यवओ उदग�स ओग�हसस�म ।

स यव वयत प�ो सहस बलस बह�ह गहय यवओ उदग�स पिकखवजज, त यो समय �सय, यो दममय �सय, यो उचचवय मय �ययचछजज, यो त�स बलय डयए वहए समटजज । अपपससए जव समहरए । तओ सजयमव उदग�स पवजज ।

४ स �भकख व �भकखयी व उदग�स पवमय यो हतय हत, पएय पय, कएय कय आसएजज। स अयसयमय तओ सजयमव उदग�स पवजज ।

५ स �भकख व �भकखयी व उदग�स पवमय यो उममगग- �यमिगगय क�जज, म मय उदग करयस व अचछछस व यकक�स व मह�स व पप�यवजजजज, तओ सजयमव उदग�स पवजज ।

६ स �भकख व �भकखयी व उदग�स पवमय दोबब�लय पउयजज, �खपपमव उव�ह �व�गचजज व �वसोहजज व, यो चव य सइजजजज ।


69

७ अह पय एव जयजज-प�ए �सय उदगओ ती� पउ�यततए । तओ सजयमव उदउललय व स�स�यदय व कएय उदगती� �चटजज।

८ स �भकख व �भकखयी व उदउलल व स�स�यद व कय यो आमजजजज व पमजजजज व स�लहजज व �यिललहजज व उववलजज व उववटजज व आयवजज व पयवजज व ।

अह पय एव जयजज- �वगतोदए म कए �छरय�सयह म कए । तहपपग� कय आमजजजज व पमजजजज व जव पयवजज व । तओ सजयमव गमयगम दइजजजज ।

९ स �भकख व �भकखयी व गमयगम दइजजमय यो प��ह स�द पप�ज�वय-पप�ज�वय गमयगम दइजजजज । तओ सजयमव गमयगम दइजजजज ।

१० स �भकख व �भकखयी व गमयगम दइजजमय, अत� स जडसतप�म उदग �सय, स पववमव ससीसोवप�य कय पए य पमजजजज, पमजजतत जव एग पय जल �कचच, एग पय ल �कचच; तओ सजयमव जडसतप�म उदग अहप�य �रएजज ।

११ स �भकख व �भकखयी व जडसतप�म उदग अहप�य �रयमय यो हतय हत जव आसएजज । स अयसयमय तओ सजयमव जडसतप�म उदग अहप�य �रएजज ।

१२ स �भकख व �भकखयी व जडसतप�म उदए अहप�य �रयमय यो सयव�डयए यो पप�दहव�डयए महइमहलय�स उदग�स कय �वओसजज । तओ सजयमव जडसतप�म उदए अहप�य �रएजज ।

१३ अह पय एव जयजज-प�ए �सय उदगओ ती� पउ�यततए । तओ सजयमव उदउललय व स�स�यदय व कएय दगती� �चटजज।

१४ स �भकख व �भकखयी व उदउलल व कय, स�स�यद व कय, यो आमजजजज व पमजजजज व ।

अह पय एव जयजज-�वगओदए म कए, �छरय�सयह, तहपपग� कय आमजजजज व जव पयवजज व । तओ सजयमव गमयगम दइजजजज।

१५ स �भकख व �भकखयी व गमयगम दइजजमय यो म�टयमए�ह पए�ह हप�य�य �छ�दय-�छ�दय �वकिजजय- �वकिजजय �वफ�लय-�वफ�लय उममगगय हप�यवहए गचछजज; जहय पए�ह म�टय �खपपमव हप�य�य अवह�त। मइटय सफस । यो एव क�जज । स पववमव अपपहप�य मगग प�डलहजज तओ सजयमव गमयगम दइजजजज।

१६ स �भकख व �भकखयी व गमयगम दइजजमय अत� स वपप�य व फ�लह�य व पग��य व तो�य�य व अगगल�य व अगगलपसग�य व गडडओ व द�रओ व सइ प�कमम सजयमव प�ककमजज, यो उजजय गचछजज । कवलर बय- आययमय ।

स तत प�ककममय पयलजज व पवडजज व, स तत पयलमय व पवडमय व रकख�य व गचछ�य व गमम�य व लयओ व वललरओ व तय�य व गहय�य व हप�य�य व अवल�बय-अवल�बय उतत�जज, ज तत प�डप�हय उवगचछ�त त पयी जएजज, तओ सजयमव अवल�बय-अवल�बय उतत�जज । तओ सजयमव गमयगम दइजजजज ।


70

१७ स �भकख व �भकखयी व गमयगम दइजजमय, अत� स जवस�य व सगड�य व �ह�य व सचकक�य व प�चकक�य व, सय व �वरवरव स�य�वट पहए सइ प�ककम सजयमव प�ककमजज यो उजजय गचछजज ।

१८ स य प�ो सयगओ वएजज- आउसतो ! एस य समय सयए अ�भ�यचप�य क�इ, स य बहए गहय आगसह । स य प�ो बह�ह गहय आगसजज, त यो समय �सय जव समहरए । तओ सजयमव गमयगम दइजजजज ।

१९ स �भकख व �भकखयी व गमयगम दइजजमय, अत� स प�डप�हय उवगचछजज, त य प�डप�हय एव वएजज- आउसतो समय ! कवइए एस गम व जव �यहयी व, कवइय एत आस, हती, गम�पडोलग, मयसस पप�वस�त ? स बहभतत बहउदए बहजय बहजवस ? स अपपभतत अपपदए अपपजय अपपजवस ? एयपपग��य प�सय�य पटो यो आइकखजज, एयपपग��य प�सय�य यो पचछजज।

२० एय खल तसस �भकखसस व �भकखयीए व समिगगय ज सववट�ह स�मए स�हए सय जएजज�स । ितत ब�म ।



१ स �भकख व �भकखयी व गमयगम दइजजमय अत� स वपप�य व फ�लह�य व पग��य व जव द�रओ व कडग��य व पसय�य व यम�गह�य व रकख�गह�य व पववय�गह�य व रकख व चइयकड, भ व चइयकड; आएसय�य व जव भवय�गह�य व; यो बहओ प�गिजय-प�गिजय, अग�लयए उ�द�सय-उ�द�सय, ओय�मय-ओय�मय, उरय�मय-उरय�मय �यजएज। तओ सजयमव गमयगम दइजजजज ।

२ स �भकख व �भकखयी व गमयगम दइजजमय अत� स कचछ�य व द�वय�य व यम�य व वलय�य व गहय�य व गहय�वदगग�य व वय�य व वय�वदगग�य व पववय�य व पववय�वदगग�य व अगड�य व तडग�य व दह�य व यईओ व ववीओ व पोकख�यीओ व दर�हयओ व गज�लयओ व स��य व स�प�तय�य व स�स�प�तय�य व; यो बहओ प�गिजय- प�गिजय जव �यजएजज । कवलर बय- आययमय।

ज तत �मग व पस व पकखी व स�र�सव व सीह व जलय� व लय� व खहय� व सतत त उततसजज व, �वततसजज व वड व स�य व कखजज, चप� ितत म अय समय ।

अह �भकखय पववोव�दट जव ज यो बहओ प�गिजय- प�गिजय जव �यजएजज । तओ सजयमव आयप�य-उवजए�ह स�द गमयगम दइजजजज ।


71

३ स �भकख व [�भकखयी व] आयप�य-उवजए�ह स�द गमयगम दइजजमय यो आयप�य-उवजयसस हतय हत जव आसएजज । स अयसयमय तओ सजयमव आयप�य-उवजए�ह स�द गमयगम दइजजजज।

४ स �भकख व [�भकखयी व] आयप�य-उवजए�ह स�द गमयगम दइजजमय अत� स प�डप�हय उवगचछजज, त य प�डप�हय एव वएजज- आउसतो समय ! क तबभ, कओ व एह, क�ह व गिचछ�हह ?

ज तत आयप�ए व उवजए व, स भसजज व �वयग�जज व; आयप�य-उवजयसस भसमयसस व �वयग�मयसस व यो अत� भस क�जज, तओ सजयमव आह�इ�ययए गमयगम दइजजजज ।

५ स �भकख व �भकखयी व आह�इ�यय गमयगम दइजजमय यो �इ�ययसस हतय हत जव आसएजज । स अयसयमय तओ सजयमव आह�इ�यय गमयगम दइजजजज ।

६ स �भकख व �भकखयी व आह�इ�यय गमयगम दइजजमय अत� स प�डप�हय उवगचछजज, त य प�डप�हय एव वएजज- आउसतो समय! क तबभ ? कओ व एह ? क�ह व गिचछ�हह ?

ज तत सवव�इ�यए स भसजज व �वयग�जज व, �इ�ययसस भसमयसस व �वयग�मयसस व यो अत� भस भसजज । तओ सजयमव गमयगम दइजजजज ।

७ स �भकख व �भकखयी व गमयगम दइजजमय अत� स प�डप�हय आगचछजज, त य प�डप�हय एव वएजज- आउसतो समय ! अ�वयइ एततो प�डपह पसह, त जह- मयसस व गोय व म�हस व पस व पिकख व स�रसव व जलय� व, स त म आइकखह, दसह । त यो आइकखजज, यो दसजज, यो तसस त पप�रय पप�जयजज, त�सयीओ उवहजज, जय व यो जय �त वएजज । तओ सजयमव गमयगम दइजजज ।

८ स �भकख व �भकखयी व गमयगम दइजजमय अत� स प�डप�हय उवगचछजज, त य प�डप�हय एव वएजज- आउसतो समय ! अ�वयइ एततो प�डपह पसह- उदगपसय�य कद�य व मल�य व तय�य व पतत�य व पपफ�य व फल�य व बीय�य व हप�य�य व उदय व स�य�हय अग�य व स�यिकखतत, स आइकखह जव दइजजजज ।

९ स �भकख व �भकखयी व गमयगम दइजजमय अत� स प�डप�हय उवगचछजज, त य प�डप�हय एव वएजज- आउसतो समय ! अ�वयइ एततो प�डपह पसह- जवस�य व जव सय व �वरवरव स�य�वट, स आइकखह जव दइजजजज ।

१० स �भकख व �भकखयी व गमयगम दइजजमय अत� स प�डप�हय जव आउसतो समय ! कवइए एततो गम व जव �यहयी व ? स आइकखह जव दइजजजज ।

११ स �भकख व �भकखयी व गमयगम दइजजमय अत� स प�डप�हय जव आउसतो समय ! कवइए एततो गमसस व यग�सस व जव �यहयीए व मगग ? स आइकखह तहव जव दइजजजज ।


72

१२ स �भकख व �भकखयी व गमयगम दइजजमय अत� स गोय �वयल प�डपह पहए जव �चतत�चललड �वयल प�डपह पहए; यो त�स भीओ उममगगय गचछजज, यो मगगओ मगग सकमजज, यो गहय व वय व दगग व अयप�वसजज, यो रकख�स दरहजज, यो महइमहलय�स उदय�स कय �वओसजज, यो वड व स�य व सय व सत व कखजज अपपससए जव समहरए। तओ सजयमव गमयगम दइजजजज ।

१३ स �भकख व �भकखयी व गमयगम दइजजमय, अत� स �वह �सय, स ज पय �वह जयजज- इम�स खल �वह�स बहव आमोसग उवग�यप�डयए स�प�डय गचछजज, यो त�स भीओ उममगगय गचछजज जव समहरए । तओ सजयमव गमयगम दइजजजज ।

१४ स �भकख व �भकखयी व गमयगम दइजजमय, अत� स आमोसग स�प�डय गचछजज, त य आमोसग एव वएजज- आउसतो समय ! आह� एय वत व पय व कबल व पयपछय व द�ह, �यिकखव�ह । त यो दजज, �यिकखवजज, यो व�दय व�दय जएजज, यो अज�ल कट जएजज, यो कलयव�डयए जएजज, धिममयए जययए जएजज, त�सयीयभवय व उवहजज ।

१५ त य आमोसग सय क��यजज �त कट अककोस�त व जव उदव��त व, वत व पय व कबल व पयपछय व आिचछदजज व अवह�जज व, पप�टवजज व, त यो गमससप�य कजज, यो �यससप�य कजज, यो प� उवसक�मतत बय- आउसतो गहवई ! एए खल आमोसग उवग�यप�डयए सय क��यजज �त कट अककोस�त व जव पप�टव��त व । एयपपग� मय व वइ व यो प�ओ कट �वह�जज । अपपससए जव समहरए तओ सजयमव गमयगम दइजजजज ।

१६ एय खल तसस �भकखसस व �भकखयीए व समिगगय । ज सववट�ह स�मए स�हए सय जएजज�स। ितत ब�म ।


॥ तइओ अजयय समतत॥

चउत अजयय

भसजजत


१ स �भकख व �भकखयी व इमइ वइ-आय�इ सोचच �यसमम इमइ अयय�इ अययप�यपववइ जयजज- ज कोह व वय �वउज�त, ज मय व वय �वउज�त, ज मयए व वय �वउज�त, ज लोभ व वय �वउज�त, जयओ व फरस वय�त, अजयओ व फरस वय�त । सववमय सवजज वजजजज �ववगमयए।

धव चय जयजज, अधव चय जयजज, असय व पय व खइम व सइम व ल�भय, यो ल�भय, भिजय, यो भिजय, अदव आगओ, अदव यो आगओ, अदव एइ, अदव यो एइ, अदव


73

ए�हइ, अदव यो ए�हइ, एत �व आगए, एत �व यो आगए, एत �व एइ, एत �व यो एइ, एत �व ए�हइ, एत �व यो ए�हइ ।

२ अयवीइ �यटभसी स�मयए सजए भस भसजज, त जह-एगवयय, दवयय, बहवयय, इतीवयय, पप�सवयय, यपसगवयय, अजतवयय, उवयीयवयय, अवयीयवयय, उवयीयअवयीयवयय, अवयीयउवयीयवयय, तीयवयय, पडपपरयवयय, अयगयवयय, पचचकखवयय, प�ोकखवयय ।

त एगवयय वइससमी�त एगवयय वएजज, जव प�ोकखवयय वइससमी�त प�ोकखवयय वएजज । इती वस, पप�स वस, यपसग वस, एव व चय, अरय व चय, अयवीइ �यटभसी स�मयए सजए भस भसजज । इचचयइ आयतयइ उव�तकमम ।

३ अह �भकख जयजज चततप� भसजजयइ, त जह- सचचमग पढम भसजय, बीय मोस, तइय सचचमोस, ज यव सचच यव मोस यव सचचमोस -असचचमोस यम त चउत भसजजय ।

स ब�म- ज य अईय ज य पडपरय ज य अयगय अ�हत भगवतो सवव त एय�य चव चततप� भसजजयइ भ�सस व भस�त व भ�ससस�त व, परय�वस व परयव��त व, परय�वसस�त व ।

सववइ च य एय�य अ�चतत�य वरयमत�य गधमत�य �समत�य फसमत�य चयोवचइयइ �वपपप�यमधममइ भवती�त अकखयइ ।

४ स �भकख व �भकखयी व स ज पय जयजज- पवव भस अभस, भ�सजजमयी भस भस, भससमयवीइकत च य भ�सय भस अभस।

५ स �भकख व �भकखयी व स ज पय जयजज ज य भस सचच, ज य भस मोस, ज य भस सचचमोस ज य भस असचचमोस तहपपग� भस सवजज स�कप�य कककस कडय �यट� फरस अरहयकप� छययकप� भययकप� पप�तवयकप� उदवयकप� भओवडइय अ�भकख यो भसजज।

६ स �भकख व �भकखयी व स ज पय जयजज- ज य भस सचच सहम, ज य भस असचचमोस; तहपपग� भस असवजज अ�कप�य जव अभओवडइय अ�भकख भसजज ।

७ स �भकख व �भकखयी व पम आमतमय, आम�तए व अप�डसयमय यो एव वएजज- होल �त व गोल �त व वसल �त व कपकख �त व डडदस �त व सय �त व तय �त व चप�ए �त व मयी �त व मसवई �त व एयइ तम, एयइ त जयग । एयपपग� भस सवजज स�कप�य जव अ�भकख यो भसजज ।

८ स �भकख व �भकखयी व पम आमतमय, आम�तए व अप�डसयमय एव वएजज- अमग �त व, आउसो �त व, आउसत�ो �त व, सवग�त व, उवसग �त व धिममए �त व, धममिपपए �त व । एयपपग� भस असवजज जव अभतोवडइय अ�भकख भसजज ।

९ स �भकख व �भकखयी व इित आमतमय, आम�तए व अप�डसयमय यो एव वएजज- होलर �त व गोलर �त व एव इितगमय ययवव ।


74

१० स �भकख व �भकखयी व पम आमतमय, आम�तए व अप�डसयमय एव वएजज- आउसो �त व, भ�गयी �त व, भोई �त व, भगवई �त व, स�वग �त व, उव�सए �त व, धिममए �त व, धममिपपए �त व । एयपपग� भस असवजज जव अ�भकख भसजज।

११ स �भकख व �भकखयी व यो एव वएजज- यभोदव �त व गजजदव �त व �वजजदव �त व पवटदव �त व �यवटदव �त व पडउ व वस म व पडउ, �यपफजजउ व ससस, म व �यपफजजउ, �वभउ व �ययी, म व �वभउ, उदउ व सप�ए, म व उदउ, सो व �य जयउ, म व जयउ । यो एयपपग� भस भसजज परयव ।

१२ स �भकख व �भकखयी व अत�लकख �त व गजयचप�ए �त व समिचछए व �यवइए व पओए व वएजज व वटबलहए ितत ।

१३ एय खल तसस �भकखसस व �भकखयीए व समिगगय । ज सववट�ह स�मए स�हए सय जएजज�स। �त ब�म ।



१ स �भकख व �भकखयी व जह वगइयइ रवइ पसजज तह�व तइ यो एव वएजज, त जह- गडी गडी इ व कटी कटी इ व जव महमहयी इ व हतिचछरय हतिचछरय इ व पयिचछरय पय�छरय इ व करय�छरय करय�छरय इ व यकक�छरय यकक�छरय इ व ओट�छरय ओट�छरय इ व ।

ज यवरय तहपपग�, तहपपग��ह भस�ह बइय-बइय कपप�त मयव, त य�व तहपपग��ह भस�ह अ�भकख यो भसजज।

२ स �भकख व �भकखयी व जह वगइयइ रवइ पसजज तह�व तइ एव वएजज, त जह- ओयसी ओयसी इ व तयसी तयसी इ व वचचसी वचचसी इ व जससी जससी इ व अ�भरव अ�भरव इ व प�डरव प�डरव इ व पस�दय पस�दए इ व दप�स�यजज दप�सयीए इ व । ज यवरय तहपपग� तहपपग��ह भस�ह बइय-बइय यो कपप�त मयव त य�व एयपपग��ह भस�ह अ�भकख भसजज ।

३ स �भकख व �भकखयी व जह वगइयइ रवइ पसजज, त जह- वपप�य व जव भवय�गह�य व; तह�व तइ यो एव वएजज, त जह- सकड इ व सटकड इ व सहकड इ व कललय इ व क��यजज इ व। एयपपग� भस सवजज जव यो भसजज ।

४ स �भकख व �भकखयी व जह वगइयइ रवइ पसजज, त जह- वपप�य व जव भवय�गह�य व, तह�व तइ एव वएजज, त जह- आ�भकड इ व सवजजकड इ व पयततकड इ व पस�दय पस�दए इ व दप�सयीय दप�सयीए इ व अ�भरव अ�भरव इ व प�डरव प�डरव इ व । एयपपग� भस असवजज जव भसजज ।


75

५ स �भकख व �भकखयी व असय व पय व खइम व सइम व उवकख�डय पहए तह�व त यो एव वएजज, त जह- सकड इ व सटकड इ व सहकड इ व कललय इ व क��यजज इ व । एयपपग� भस सवजज जव भओवडइय अ�भकख यो भसजज ।

६ स �भकख व �भकखयी व असय व पय व खइम व सइम व उवकख�डय पहए एव वएजज, त जह- आ�भकड इ व सवजजकड इ व पयततकड इ व भदय भदए इ व ऊसढ ऊसढ इ व ��सय ��सए इ व मयरय मयरय । इ व एयपपग� भस असवजज जव अभओवडइय अ�भकख भसजज ।

७ स �भकख व �भकखयी व मयसस व गोय व म�हस व �मग व पस व पिकख व स�र�सव व जलय� व सतत पप�वढकय पहए यो एव वएजज- ल इ व पमइल इ व वट इ व वज इ व पइम �त व । एयपपग� भस सवजज जव भओवडइय अ�भकख यो भसजज ।

८ स �भकख व �भकखयी व मयसस व जव जलय� व सतत पप�वढकय पहए एव वएजज- पप�वढकए �त व उव�चयकए �त व ��सडयय �त व �चयमससो�यए �त व बहप�डपरयइ�दए �त व । एयपपग� भस असवजज जव अभओवडइय अ�भकख भसजज ।

९ स �भकख व �भकखयी व �वरवरवओ गओ पहए यो एव वएजज, त जह- गओ दोज इ व दमम इ व गो�ह इ व व�हम इ व �हजोगग इ व । एयपपग� भस सवजज जव यो भसजज ।

१० स �भकख व �भकखयी व �वरवरवओ गओ पहए एव वएजज, त जह- जवगव इ व धय इ व �सवई इ व हसस इ व महललए इ व महववए इ व सवहय इ व । एयपपग� भस असवजज जव अभओवडइय अ�भकख भसजज ।

११ स �भकख व �भकखयी व तहव गतमजजयइ पववयइ वय�य व रकख महलल पहए यो एव वएजज, त जह- पसयजोगग इ व �गहजोगग इ व तो�यजोगग इ व फ�लहजोग इ व अगगलजोगग इ व यवजोगग इ व उदगदो�यजोगग इ व पीढ-चगब�-यगल-क�लय- जतलटी-य�भ-गडी- आसय सयय-जय- उवससयजोगग इ व। एयपपग� भस सवजज जव भओवडइय अ�भकख यो भसजज ।

१२ स �भकख व �भकखयी व तहव गतमजजयइ पववयइ वय�य व रकख महलल पहए एव वएजज, त जह- जइमत इ व दरहवट इ व महलय इ व पययसल इ व �व�डमसल इ व पसईय इ व दप�सयीय इ व अ�भरव इ व प�डरव इ व । एयपपग� भस असवजज जव अभओवडइय अ�भकख भसजज ।

१३ स �भकख व �भकखयी व बहसभय वयफल पहए तह�व त यो एव वएजज, त जह- पकक इ व पयखजज इ व वलोइय इ व टल इ व व�हय इ व । एयपपग� भस सवजज जव भओवडइय अ�भकख यो भसजज ।

१४ स �भकख व �भकखयी व बहसभय वयफल पहए एव वएजज, त जह- असड इ व बह�यवव�टमफल इ व बहसभय इ व भयरव इ व। एयपपग� भस असवजज जव भसजज ।


76

१५ स �भकख व �भकखयी व बहसभयओ ओसहरओ पहए तह �व तओ यो एव वएजज, त जह- पकक इ व, यी�लय इ व, छवीय इ व, लइम इ व, भिजजम इ व, बहखजज इ व । एयपपग� भस सवजज जव भओवडइय अ�भकख यो भसजज ।

१६ स �भकख व �भकखयी व बहसभयओ ओसहरओ पहए तह�व एव वएजज, त जह- रढ इ व बहसभय इ व �� इ व ऊसढ इ व गिबभय इ व पसय इ व सस� इ व । एयपपग� भस असवजज जव भसजज ।

१७ स �भकख व �भकखयी व जह वगइयइ सदइ सयजज तह�व तइ यो एव वएजज, त जह- ससद इ व, दसद इ व । एयपपग� भस सवजज जव भओवडइय अ�भकख यो भसजज ।

१८ स �भकख व �भकखयी व जह वगइयइ सदइ सयजज तह�व तइ एव वएजज, त जह- ससद ससद इ व, दसद दसद इ व। एयपपग� भस असवजज जव अभओवडइय अ�भकख भसजज।

एव रवइ �करह इ व यील इ व लो�हए इ व ह�लद इ व सिककल इ व गधइ सिबभगध इ व दिबभगध इ व �सइ �ततत�य व कडय�य व कसय�य व अ�बल�य व मह��य व फसइ ककखड�य व मउय�य व गरय�य व लहय�य व सीय�य व उ�सय�य व �यद�य व रकख�य व ।

१९ स �भकख व �भकखयी व वत कोह च मय च मय च लोभ च अयवीइ �यटभसी �यसममभसी अतप�यभसी �ववगभसी स�मयए सजए भस भसजज ।

२० एव खल तसस �भकखसस व �भकखयीए व समिगगय । ज सववट�ह स�मए स�हए सय जएजज�स। ितत ब�म ।


॥ चउत अजयय समतत॥


77

पचम अजयय

वतसय


१ स �भकख व �भकखयी व अ�भकखजज वत ए�सततए । स ज पय वत जयजज, त जह- ज�गय व भ�गय व सयय व पोततग व खो�मय व तलकड व, तहपपग� वत ज �यगग तरय जगव बलव अपपयक ��सडयय स एग वत ध�जज, यो �बइय ।

ज �यगगी स चततप� सडडीओ ध�जज-एग दहत�वत�, दो �तहत �वत�ओ, एग चउहत�वत� ।

तहपपग��ह वत�ह अस�वजजमय�ह अह पचछ एगमग ससीवजज ।

२ स �भकख व �भकखयी व प� अदजोययम�ए वतप�डयए यो अ�भसध�जज गमयए । ३ स �भकख व �भकखयी व स ज पय वत जयजज- अिससप�डयए एग सहिममय सम�दसस

पयइ, एव जह �पडसयए भ�ययवव, एव बहव सहिममय, एग सहिमम�य, बहव सहिममयीओ, बहव समय-महय पग�यय- पग�यय, बहव समय-महय सम�दसस तहव पप�सत�कड व जव आस�वय व फसय जव प�डगहजज ।

४ स �भकख व �भकखयी व स ज पय वत जयजज- असजए �भकखप�डयए क�य व धोय व �तत व डट व मट व समट व सपध�वय व, तहपपग� वत अपप�सत�कड जव यो प�डगहजज। अह पय एव जयजज पप�सत�कड जव प�डगहजज ।

५ स �भकख व �भकखयी व स जइ पय वतइ जयजज- �वरवरवइ महदयमोललइ, त जह- आिजयग�य व स�हय�य व स�हयकललय�य व आयक�य व कयक�य व खोमय�य व दगलल�य व पट�य व मलय�य व पततरय�य व असय�य व चीयसय�य व दस�ग�य व अ�मल�य व गजजल�य व फ�लय�य व कोयव�य व कबलग�य व पव��य व, अरयय��य व तहपपग�इ वतइ महदयमोललइ लभ सत यो प�डगहजज ।

६ स �भकख व �भकखयी व स ज पय आईयपउ�य�य वत�य जयजज, त जह- उद�य व पस�य व पसलस�य व �करह�मगईयग�य व यील�मगईयग�य व गो��मगईयग�य व कयग�य व कयगकत�य व कयगपट�य व कयगखइय�य व कयगफ�सय�य व वगड�य व �ववगड�य व आभ�य�य व आभ�य�व�चतत�य व अरयय��य व तहपपग�इ आईयपउ�य�य वत�य लभ सत यो प�डगहजज ।

७ इचचयइ आयतयइ उवइकमम । अह �भकख जयजज चउ�ह प�डम�ह वत ए�सततए ।

तत खल इम पढम प�डम- स �भकख व �भकखयी व उ�द�सय- उ�द�सय वत जएजज, त जह- ज�गय व भ�गय व सयय व पोततग व खो�मय व तलकड व, तहपपग� वत सय व य जएजज, प�ो व स दजज, फसय एस�यजज लभ सत प�डगहजज । पढम प�डम ।


78

८ अहव� दोचच प�डम- स �भकख व �भकखयी व पहए वत जएजज, त जह- गहवई व जव कममक�र व, स पववमव आलोएजज- आउसो ! �त व भइयी! �त व द�ह�स म एततो अरयय� वत ? तहपपग� वत सय व य जएजज प�ो व स दजज, फसय एस�यजज लभ सत प�डगहजज । दोचच प�डम ।

९ अहव� तचच प�डम- स �भकख व �भकखयी व स ज पय वत जएजज, त जह- अतप�जजग व उततप�जजग व, तहपपग� वत सय व जएजज जव प�डगहजज । तचच प�डम ।

१० अहव� चउत प�डम- स �भकख व �भकखयी व उिजयधिममय वत जएजज- ज च अरय बहव समय-महय- अ�त�ह-�कवय-वयीमग यवकख�त, तहपपग� उिजयधिममय वत सय व य जएजज प�ो व स दजज, फसय जव प�डगहजज । चउत प�डम ।

इचचयय चउरह प�डमय जह �पडसयए ।

११ �सय य एयए एसयए एसमय प�ो वएजज- आउसतो समय ! एजज�ह तम मसय व दस�एय व पच�एय व सए व सयत� व, तो त वय आउसो ! अरयय� वत दहमो । एयपपग� �यगडोस सोचच �यसमम स पववमव आलोएजज- आउसो ! �त व भ�गयी ! �त व यो खल म कपपइ एयपपग� सग�वयय प�डस�यततए, अ�भकख�स म दउ इय�यमव दलय�ह।

१२ स सव वयत प�ो वएजज- आउसतो समय ! अयगचछ�ह, तो त वय अरयय� वत दहमो । स पववमव आलोएजज- आउसो ! �त व, भइयी ! �त व, यो खल म कपपइ एयपपग� सग�वयय प�डस�यततए, अ�भकख�स म दउ, इय�यमव दलय�ह ।

१३ स सव वयत प�ो यतत वएजज- आउसो ! �त व, भ�गयी ! �त व, आह�य वत समयसस दहमोक । अ�वयइ वय पचछ �व अपपयो सयटए पयइ भयइ जीवइ सततइ सम�भ सम�दसस वत चएससमो । एयपपग� �यगडोस सोचच �यसमम तहपपग� वत अफसय जव यो प�डगहजज ।

१४ �सय य प�ो यतत वएजज- आउसो ! �त व, भइयी ! �त व, आह�य वत �सययय व जव आड�सतत व पड�सतत व समयसस य दसमो। एयपपग� �यगडोस सोचच �यसमम स पववमव आलोएजज-आउसो ! �त व भइयी ! �त व म एय तम वत �सययय व जव आडस�ह पडस�ह व अ�भकख�स म दउ एमव दलय�ह । स सव वयतसस प�ो �सययय व जव आड�सतत पड�सतत व दलएजज । तहपपग� वत अफसय जव यो प�डगहजज ।

१५ स य प�ो यतत वएजज- आउसो ! �त व, भइयी ! �त व, आह�य वत सीओदग�वयडय व उ�सयोदग�वयडय व उचछोलतत व पधोवतत व समयसस य दहमो । एयपपग� �यगडोस सोचच �यसमम स पववमव आलोएजज- आउसो ! ितत व भइ�य ! ितत व एय तम वत सीओदग�वयडय व उ�सयोदग�वयडय व उचछोल�ह व पधोव�ह व । अ�भकख�स म दउ; सस तहव जव यो प�डगहजज ।

१६ स य प�ो यतत वएजज- आउसो! ितत व भइयी ! ितत व आह�य वत कद�य व जव हप�य�य व �वसोहतत समयसस य दहमो ।एयपपग� �यगडोस सोचच �यसमम स पववमव आलोएजज


79

आउसो ! ितत व भइयी ! �त व म एय�य तम कद�य व जव �वसोह�ह, यो खल म कपपइ एयपपग� वत प�डग�हततए ।

१७ स सव वयतसस प�ो कद�य व जव हप�य�य �वसोहतत दलएजज । तहपपग� वत अफसय जव यो प�डगहजज ।

१८ �सय स प�ो यतत वत �य�स�जज, स पववमव आलोएजज- आउसो! �त व भइयी ! �त व तम चव य स�तय वत अतोअतय प�डल�हसस�म । कवलर बय- आययमय । वततय उ बद �सय कडल व गय व �ह�रय व सवरय व मयी व जव �ययवलर व पय व बीए व हप�ए व ।

अह �भकखय पववोव�दट जव ज पववमव वत अतोअतय प�डल�हजज।

१९ स �भकख व �भकखयी व स ज पय वत जयजज सअड जव ससतय तहपपग� वत अफसय जव यो प�डगहजज ।

२० स �भकख व �भकखयी व स ज पय वत जयजज- अपपड जव अपपसतयग अयल अ�� अधव अध��यजज �ोइजजत य [रचचइ] �ोएइ, तहपपग� वत अफसय जव यो प�डगहजज ।

२१ स �भकख व �भकखयी व स ज पय वत जयजज- अपपड जव अपपसतयग; अल �� धव ध��यजज �ोइजजत �ोएइ, तहपपग� वत फसय जव प�डगहजज ।

२२ स �भकख व �भकखयी व यो यवए म वत ितत कट यो बहद�सएय �सययय व जव पडसजज व ।

२३ स �भकख व �भकखयी व यो यवए म वत ितत कट यो बहद�सएय सीओदग�वयडय व उ�सयोदग�वयडय व जव पधोएजज व ।

२४ स �भकख व �भकखयी व दिबभगध म वत ितत कट यो बहद�सएय �सययय व तहव सीओदग�वयडय व उ�सयोदग�वयडय व आलवओ ।

२५ स �भकख व �भकखयी व अ�भकखजज वत आयवततए व पयवततए व, तहपपग� वत यो अयत��हयए पढवीए, यो सस�यदए पढवीए जव सतयए आयवजज व पयवजज व ।

२६ स �भकख व �भकखयी व अ�भकखजज वत आयवततए व पयवततए व । तहपपग� वत य�स व �गहलग�स व उसयल�स व कमजल�स व अरयय� व तहपपग� अत�लकखजए दबबद, दिरयिकखतत अ�यकप चलचल यो आयवजज व पयवजज व ।

२७ स �भकख व �भकखयी व अ�भकखजज वत आयवततए व पयवततए व, तहपपग� वत क�लय�स व �भितत�स व �सल�स व लल�स व अरयय� व तहपपग� अत�लकखजए जव यो आयवजज व पयवजज व ।

२८ स �भकख व �भकखयी व अ�भकखजज वत आयवततए व पयवततए व, तहपपग� वत खध�स व मच�स व मल�स व पसय�स व हिममयतल�स व अरयय� व तहपपग� अत�लकखजए जव यो आयवजज व यो पयवजज व ।


80

२९ स तमदए एगतमवककमजज, एगतमवककमतत अह म�डलल�स व जव अरयय��स व तहपपग��स �डलल�स प�डल�हय-प�डल�हय पमिजजय पमिजजय तओ सजयमव वत आयवजज व पयवजज व ।

३० एय खल तसस �भकखसस व �भकखयीए समिगगय । ज सववट�ह स�मए स�हए सय जएजज�स । ितत ब�म ।



१ स �भकख व �भकखयी व अहस�यजजइ वतइ जएजज, अहपप�गग�हयइ वतइ ध�जज, यो धोएजज, यो �एजज, यो धोय�ततइ वतइ ध�जज, अप�लउचमय गमत�स, ओमच�लए । एय खल वतधप�सस समिगगय ।

२ स �भकख व �भकखयी व गहवइकल �पडवयप�डयए प�व�सउकम सवव चीव�मयए गहवइकल �पडवयप�डयए �यकखमजज व प�वसजज व, एव ब�हय �वय�भ�म व �वह�भ�म व गमयगम व दइजजजज ।

अह पय एव जयजज �तववद�सय व वस वसमय पहए, �तववद�सय व म�हय सिरयवयम�य पहए, महवएय व �य समदय पहए, �तप�चछ सपइम व तस पय सड सिरयवयमय पहए, स एव यचच यो सवव चीव�मयए गहवइकल �पडवयप�डयए �यकखमजज व प�वसजज व ब�हय �वय�भ�म व �वह�भ�म व �यकखमजज व प�वसजज व गमयगम व दइजजजज ।

३ स �भकख व �भकखयी व स एगइओ महततग महततग प�डहप�य वत जएजज जव एगहय व दयहय व �तयहय व चउयहय व पचहय व �वपपव�सय �वपपव�सय उवगचछजज, तहपपग� वत यो अपपय गरहजज, यो अरयमरयसस दजज यो प�मचच कजज, यो वतय वत पप�यम क�जज, यो प� उवसक�मतत एव वएजज-आउसतो समय ! अ�भकख�स वत ध�ततए व पप�हप�ततए व ? �� व य सत यो प�लिचछ�दय प�लच िछ�दय पप�टवजज, तहपपग� वत सस�धय तसस चव �य�स�जज, यो य सइजजजज ।

स एगइओ एयपपग� �यगडोस सोचच �यसमम ज भयत�ो तहपपग��य वत�य सस�धय�य महततग महततग जइतत जव एगहय व दयहय व �तयहय व चउयहय व पचहय व �वपपव�सय �वपपव�सय उवगचछ�त, तहपपग��य वत�य यो अपपय �गरह�त, यो अरयमरयसस अयवद��त, त चव जव यो य सइजज�त, बहवययय भ�ययवव । स हत अहम�व महततग-महततग प�डहप�य वत जइतत एगहय व दयहय व �तयहय व चउयहय व पचहय व �वपपव�सय �वपपव�सय उवगिचछसस�म, अ�वयइ एय ममव �सय, मइटय सफस, यो एव क�जज ।

४ स �भकख व �भकखयी व यो वरयमतइ वतइ �ववरयइ क�जज, �ववरयइ वतइ यो वरयमतइ क�जज, अरय व वत ल�भसस�म ितत कट यो अरयमरयसस दजज, यो प�मचच


81

कजज, यो वतय वतपप�यम क�जज, यो प� उवसक�मतत एव वएजज- आउसतो समय ! अ�भकख�स म वत ध�ततए व पप�ह�ततए व ? �� व य सत यो प�लिचछ�दय प�लिचछ�दय पप�टवजज जह मय वत पवग प�ो मरयइ । प� च य अदततहप� पडपह पहए तसस वतसस �यययए यो त�स भीओ उममगगय गचछजज जव अपपससए जव तओ सजयमव गमयगम दइजजजज ।

५ स �भकख व �भकखयी व गमयगम दइजजमय अत� स �वह �सय, स ज पय �वह जयजज- इम�स खल �वह�स बहव आमोसग वतप�डयए स�प�डय गचछजज जव गमयगम दइजजजज ।

६ स �भकख व �भकखयी व गमयगम दइजजमय अत� स आमोसग स�प�डय गचछजज, त य आमोसग एव वएजज आउसतो समय ! आह�य वत, द�ह, �यिकखव�ह, जह इप�यए, ययतत वतप�डयए ।

७ एय खल तसस �भकखसस व �भकखयीए व समिगगय । ज सववट�ह स�मए स�हए सय जएजज�स। ितत ब�म ।


॥ पचम अजयय समतत॥

छट अजयय

पएसय


१ स �भकख व �भकखयी व अ�भकखजज पय ए�सततए, स ज पय पय जयजज, त जह- अलउपय व दरपय व म�टयपय व, तहपपग� पय, ज �यगग तरय जगव बलव अपपयक ��सडयय, स एग पय ध�जज, यो �बइय ।

२ स �भकख व �भकखयी व प� अदजोययम�ए पयप�डयए यो अ�भसध�जज गमयए ।

३ ज �भकख व �भकखयी व स ज पय पय जयजज- अिससप�डयए एग सहिममय सम�दसस पयइ जह �पडसयए चततप� आलवग । पचमो बहव समय-महय पग�यय-पग�यय तहव ।

४ स �भकख व �भकखयी व जव बहव समय-महय सम�दसस एव जह �पडसयए जव पप�सत�कड प�डगहजज । तहव असजए �भकखप�डयए क�य व, एव वतसय आलवओ जव पप�सत�कड प�डगगहजज ।


82

५ स �भकख व �भकखयी व स जइ पय पयइ जयजज �वरवरवइ महदयमललइ, त जह- अयपय�य व तउपय�य व तबपय�य व सीसगपय�य व �ह�रयपय�य व सवरयपय�य व �रप�यपय�य व ह�पडपय�य व म�य-कय-कसपय�य व सख�सगपय�य व दतपय�य व चलपय�य व सलपय�य व चममपय�य व; अरयय�इ व तहपपग�इ �वरवरवइ महदयमललइ पयइ अफसयइ जव यो प�डगहजज ।

६ स �भकख व �भकखयी व स जइ पय पयइ जयजज �वरवरवइ महदयबधयइ, त जह- अयबधय�य व जव चममबधय�य व, अरयय�इ व तहपपग�इ महदयबधयइ अफसयइ जव यो प�डगहजज ।

७ इचचयइ आयतयइ उवइकमम, अह �भकख जयजज चउ�ह प�डम�ह पय ए�सततए ।

तत खल इम पढम प�डम- स �भकख व �भकखयी व उ�द�सय उ�द�सय पय जएजज, त जह- लउयपय व दरपय व म�टयपय व, तहपपग� पय सय व य जएजज जव प�डगहजज। पढम प�डम ।

८ अहव� दोचच प�डम- स �भकख व �भकखयी व पहए पय जएजज, त जह- गहवई व जव कममक�र व, स पववमव आलोएजज, आउसो ! �त व, भइयी ! �त व, द�ह�स म एततो अरयय� पय, तजह- लउयपय व दरपय व म�टयपय व, तहपपग� पय सय व य जएजज जव प�डगहजज । दोचच प�डम।

९ अहव� तचच प�डम- स �भकख व �भकखयी व स ज पय पय जयजज सगइय व वजय�तय व, तहपपग� पय सय व जव प�डगहजज। तचच प�डम ।

१० अहव� चउत प�डम- स �भकख व �भकखयी व उिजयधिममय व पय जएजज- ज च अरय बहव समय- महय- अ�त�ह-�कवय-वयीमग यवकख�त, तहपपग� उिजय-धिममय पय सय व य जएजज जव प�डगहजज। चउत प�डम ।

इचचयय चउरह प�डमय अरयय� प�डम जह �पडसयए ।

११ स य एयए एसयए एसमय प�सतत प�ो वएजज- आउसतो समय ! एजज�स तम मसय व जह वतसयए ।

१२ स य प�ो यतत वएजज- आउसो ! ितत व भइयी ! ितत व आह�य पय, तललय व डएय व यवयीएय व वसए व अबभगतत व; तहव �सययइ तहव सीओदग�द, कद�द तहव ।

१३ स य प�ो यतत वएजज- आउसतो समय ! महततग महततग अचछ�ह जव तव अमह असय व पय व खइम व सइम व उवक��स व उवकखड�स व, तो त वय आउसो ! सपय सभोयय प�डगगहग दसमो, तचछए प�डगगहए �दरय समयसस यो सट यो सह भवइ । स पववमव आलोएजज- आउसो ! �त व, भइयी ! �त व, यो खल म कपपइ आहकिममए असय व पय व खइम व सइम व भोततए व पयए व, म उवक��ह, म उवकखड�ह । अ�भकख�स म दउ ? एमव दलय�ह । स सव वयतसस प�ो असय व पय व खइम व सइम व उवक�तत


83

उवकखडतत सपयग सभोयय प�डगगहग दलएजज, तहपपग� प�डगगहग अफसय जव यो प�डगहजज ।

१४ �सय प�ो यतत प�डगगहग �य�स�जज, स पववमव आलोएजज-आउसो ! �त व, भइयी ! �त व, तम चव य स�तय प�डगगहग अतोअतय प�डल�हसस�म । कवलर बय- आययमय, अतो प�डगगहग�स पय�य व बीय�य व हप�य�य व, अह �भकखय पववोव�दट एस पइरय जव ज पववमव प�डगगहग अतोअतय प�डलहजज ।

१५ सअड�द सवव आलवग जह वतसयए, ययतत तललय व डएय व यवयीएय व वसए व �सयय�द जव अरयय��स व तहपपग��स �डलल�स प�डल�हय-प�डल�हय पमिजजय-पमिजजय तओ सजयमव आयवजज व पयवजज व ।

१६ एय खल तसस �भकखसस व �भकखयीए व समिगगय । ज सववट�ह स�मए स�हए सय जएजज�स । ितत ब�म ।



१ स �भकख व �भकखयी व गहवइकल �पडवयप�डयए प�वसमय पववमव पहए प�डगगहग, अवहट पय, पमिजजय �य, तओ सजयमव गहवइकल �पडवयप�डयए �यकखमजज व प�वसजज व । कवलर बय आययमय। अतो प�डगगहग�स पय व बीए व �ए व पप�यवजजजज । अह �भकखय पववोव�दट एस पइरय ज पववमव पहए प�डगगह, अवहट पय, पमिजजय �य, तओ सजयमव गहवइकल �पडवयप�डयए �यकखमजज व प�वसजज व।

२ स �भकख व �भकखयी व गहवइ कल पयव�डयए �पडवय प�डयए अयप�वट समय �सय स प�ो आहट अतो प�डगगहग�स सीओदग पप�भएतत यीहट दलएजज, तहपपग� प�डगगहग प�हत�स व प�पय�स व अफसय जव यो प�डगहजज। स य आहचच प�डगग�हए �सय, �खपपमव उदग�स सह�जज, सप�डगगहमयए व य पप�टवजज, सस�यदए व भमीए पय �ययमजज ।

३ स �भकख व �भकखयी व उदउलल व सस�यद व प�डगगह यो आमजजजज व जव पयवजज व। अह पय एव जयजज �वगतोदए म प�डगगहए �छरय-�सयह म प�डगगहए, तहपपग� प�डगगह तओ सजयमव आमजजजज व जव पयवजज व ।

४ स �भकख व �भकखयी व गहवइकल �पडवय प�डयए प�व�सउकम सप�डगगहमयए गहवइकल �पडवयप�डयए प�वसजज व �यकखमजज व, एव ब�हय �वय�भ�म व �वह�भ�म व; गमयगम व दइजजजज; �तववद�सय�द जह �बइयए वतसयए यव� एत प�डगगह ।

५ एय खल तसस �भकखसस व �भकखयीए व समिगगय । ज सववट�ह स�मए स�हए सय जएजज�स। ितत ब�म ।


84


॥ छट अजयय समतत॥


85

सततम अजयय

ओगगह प�डम


१ समय भ�वसस�म अयग� अ�कचय अपतत अपस प�दततभोई पव कमम यो कप�सस�म ितत समटए; सवव भत ! अ�दरयदय पचचकख�म ।

स अयप�व�सतत गम व जव �यह�य व यव सय अ�दरय, �गरहजज, यवरयय अ�दरय �गरहवजज, यवरय अ�दरय �गरहत �प समयजयजज।

ज�ह �व स�द सपववइए त�स �प यइ �भकख छततय व मततय व दडग व जव चममचछययग व त�स पववमव ओगगह अययरय�वय अप�डल�हय अपमिजजय यो �गरहजज व, प�गरहजज व, त�स पववमव ओगगह अयरय�वय प�डल�हय पमिजजय तओ सजयमव ओ�गरहजज व प�गरहजज व ।

२ स आगत�स व, आ�मग�स व, गहवइकलस व, पप�यवसहस व अयवीइ ओगगह जएजज, ज तत ईस�, ज तत सम�हटए त उगगह अयरयवजज- कम खल आउसो ! अहलद अहपप�रयय वसमो, जव आउसो; जव आउसतसस ओगगह जव सहिममय एतवतव ओगगह ओ�गिरहससमो, तय प� �वहप�ससमो ।

३ स �क पय ततोगगह�स एवोगग�हय�स ? ज तत सहिममय सभोइय समयरय उवगचछजज, ज तय सयम�सयए असय व पय व खइम व सइम व तय त सहिममय सभोइय समयरय उव�यमतजज, यो चव य प�व�डयए उ�गिजय उ�गिजय उव�यमतजज ।

४ स आगत�स व जव स �क पय ततोगगह�स एवोगग�हय�स ? ज तत सहिममय अरयसभोइय समयरय उवगचछजज ज तय सयम�सयए पीढ व फलए व सजजस�ए व तय त सहिममए अरयसभोइए समयरय उव�यमतजज, यो चव य प�व�डयए उ�गिजय-उ�गिजय उव�यमतजज ।

५ स आगत�स व जव स �क पय ततोगगह�स एवोगग�हय�स ज तत गहवइय व गहवइपततय व सई व �पपपलए व करयसोहयए व यहचछययए व त अपपयो एगसस अटए प�डहप�य जइतत यो अरयमरयसस दजज व अयपएजज व ।

सय क��यजज �त कट स तमयए तत गचछजज, गचछतत पववमव उततयए हत कट, भमीए व ठवतत ‘‘इम खल-इम खल ितत’’ आलोएजज, यो चव य सय प�यय प�प�य�स पचचिपपयजज ।

६ स �भकख व �भकखयी व स ज पय ओगगह जयजज अयत��हयए पढवीए सस�यदए पढवीए जव सतयए, तहपपग� ओगगह यो ओ�गरहजज व प�गरहजज व ।


86

७ स �भकख व �भकखयी व स ज पय ओगगह जयजज य�स व �गहलग�स व, उसयल�स व कमजल�स व अरयय� व तहपपग� अत�लकखजए दबबद दिरयिकखतत अ�यकप चलचल यो उगगह ओ�गरहजज व प�गरहजज व।

८ स �भकख व �भकखयी व स ज पय ओगगह जयजज क�लय�स व जव यो ओगगह ओ�गरहजज व प�गरहजज व।

९ स �भकख व �भकखयी व स ज पय ओगगह जयजज खध�स व जव यो ओगगह ओ�गरहजज व प�गरहजज व ।

१० स �भकख व �भकखयी व स ज पय ओगगह जयजज ससगप�य सग�यय सउदय सइित

सखडड सपसभततपय यो परयसस �यकखमयपवसए जव धममयओग�चतए सव यचच तहपपग� उवससए ससगप�ए जव सखडड-पस- भततपय यो ओगगह ओ�गरहजज व प�गरहजज व ।

११ स �भकख व �भकखयी व स ज पय ओगगह जयजज गहवइकलसस मजमजय गत प प�डबद व, यो परयसस जव �चतए; स एव यचच तहपपग� उवससए यो ओगगह ओ�गरहजज व प�गरहजज व ।

१२ स �भकख व �भकखयी व स ज पय ओगगह जयजज- इह खल गहवई व जव कममक�रओ व अरयमरय अककोस�त व तहव तलल�द; �सयय�द; सीओदग�वयड�द; �य�गयइ य; जह सजजए आलवग, यव� ओगगहवततववय ।

१३ स �भकख व �भकखयी व स ज पय ओगगह जयजज- आइरय स�लकख यो परयसस �यकखमयपवसए जव �चतए, तहपपग� उवससए यो ओगगह ओ�गरहजज व प�गरहजज व ।

१४ एय खल तसस �भकखसस व �भकखयीए व समिगगय । ज सववट�ह स�मए स�हए सय जएजज�स । ितत ब�म ।



१ स आगत�स व आ�मग�स व गहवइकलस व पप�यवसहस व अयवीइ ओगगह जएजज । ज तत ईस� ज तत सम�हटए त ओगगह अयरयवजज । कम खल आउसो ! अहलद अहपप�रयय वसमो, जव आउसो, जव आउसतसस उगगह, जव सहिममय, एतवतव ओगगह ओ�गिरहससमो, तय प� �वहप�ससमो ।

२ स �क पय तत ओगगह�स एवोगग�हय�स ? ज तत समयय व महयय छततए व जव चममछययए व त यो अतो�हतो ब�ह यीयजज, ब�हयओ व यो अतो पवसजज, यो सतत व य प�डबोहजज, यो त�स �क�च अपपिततय प�डयीय क�जज ।


87

३ स �भकख व �भकखयी व अ�भकखजज अबवय उवगिचछततए । ज तत ईस�, ज तत सम�हटए; त ओगगह अयरयवजज- कम खल जव �वहप�ससमो ।

स �क पय तत ओगगह�स एवोगग�हय�स ? अह �भकख इचछजज अब भोततए । स ज पय अब जयजज- सअड जव ससतयग तहपपग� अब अफसय जव यो प�डगहजज ।

४ स �भकख व �भकखयी व स ज पय अब जयजज- अपपड जव सतयग, अ�तप�चछ�छरय, अववोिचछरय; अफसय जव यो प�डगहजज ।

५ स �भकख व �भकखयी व स ज पय अब जयजज- अपपड जव असतयग; �तप�चछ�छरय, वोिचछरय, फसय जव प�डगहजज ।

६ स �भकख व �भकखयी व अ�भकखजज अब�भततग व अबप�सय व अबचोयग व अबसलग व अबडलग व भोततए व पयए व । स ज पय जयजज- अब�भततग व जव अबडलग व; सअड जव सतयग; अफसय जव यो प�डगहजज ।

७ स �भकख व �भकखयी व स ज पय जयजज- अब�भततग व जव अबडलग व; अपपड जव सतयग, अ�तप�चछिचछरय अवोिचछरय अफसय जव यो प�डगहजज ।

८ स �भकख व �भकखयी व स ज पय जयजज- अब�भततग व जव अबडलग व; अपपड जव सतयग, �तप�चछिचछरय वोिचछरय फसय जव प�डगहजज ।

९ स �भकख व �भकखयी व अ�भकखजज उचछवय उवगिचछततए । ज तत ईस� जव उगग�हय�स एवोगग�हय�स । अह �भकख इचछजज उचछ भोततए व पयए व, स ज उचछ जयजज- सअड जव यो प�डगहजज । अ�तप�चछिचछरय तहव, �तप�चछिचछरय �व तहव ।

१० स �भकख व �भकखयी व अ�भकखजज अतरचछय व उचछग�डय व उचछचोयग व उचछसलग व उचछडलग भोततए व पयए व । स ज पय जयजज- अतरचछय व जव डलग व; सअड जव यो प�डगहजज ।

११ स �भकख व �भकखयी व अ�भकखजज अतरचछय व जव डलग व; अपपड जव असतयग, अ�तप�चछिचछरय तहव, �तप�चछ�छरय �व तहव ।

१२ स �भकख व �भकखयी व अ�भकखजज लहसयवय उवगिचछततए, तहव �तिरय �व आलवग, यव� लहसय ।

१३ स �भकख व �भकखयी व अ�भकखजज लहसय व लहसयकद व लहसयचोयग व लहसययलग व लहसयडलग व भोततए व पयए व । स ज पय जयजज लहसय व जव लहसययलग व सअड जव यो प�डगहजज। एव अ�तप�चछिचछरय �व । �तप�चछिचछरय जव प�डगहजज ।

१४ स �भकख व �भकखयी व आगत�स जव पप�यवसहस व ज तत गहवईय व गहवइपततय व इचचयइ आयतयइ उवइकमम, अह �भकख जयजज इम�ह प�डम�ह उगगह ओ�गिरहततए-

तत खल इम पढम प�डम- स आगत�स व आ�मग�स व गहवइकलस व, पप�यवसहस व अयवीइ ओगगह जएजज जव �वहप�ससमो। पढम प�डम ।


88

अहव� दोचच प�डम- जसस य �भकखसस एव भवइ अह च खल अरय�स �भकखय अटए ओगगह ओ�गिरहसस�म, अरय�स �भकखय उगगह ओगग�हए उविललसस�म । दोचच प�डम ।

अहव� तचच प�डम- जसस य �भकखसस एव भवइ- अह च खल अरय�स �भकखय अटए ओगगह ओ�गिरहसस�म, अरय�स �भकखय च ओगगह ओगग�हए यो उविललसस�म । तचच प�डम ।

अहव� चउत प�डम- जसस य �भकखसस एव भवइ- अह च खल अरय�स �भकखय अटए ओगगह यो ओ�गिरहसस�म, अरय�स च ओगगह उगग�हए उविललसस�म । चउत प�डम ।

अहव� पचम प�डम- जसस य �भकखसस एव भवइ अह च खल अपपयो अटए ओगगह ओ�गिरहसस�म, यो दोरह, यो �तरह, यो चउरह, यो पचरह । पचम प�डम ।

अहव� छट प�डम- स �भकख व �भकखयी व जससव ओगगह उविललएजज, ज तत अहसमरयगए त जह- इककड व जव पलल व, तसस लभ सवसजज, तसस अलभ उककडए व यसिजजए व �वह�जज । छट प�डम।

अहव� सततम प�डम- स �भकख व �भकखयी व अहसडमव ओगगह जएजज, त जह- पढ�व�सल व कट�सल व अहसडमव तसस लभ सवसजज, तसस अलभ उककडओ व यसिजजओ व �वह�जज । सततम प�डम ।

इचचय�स सततरह प�डमय अरयय� जह �पडसयए ।

१५ सय म आउस तय भगवय एवमकखय- इह खल ��ह भगवत�ह पच�वह ओगगह परयतत, त जह- द�वदोगगह, �योगगह, गहवइओगगह, सगप�यओगगह, सहिममयओगगह ।

१६ एय खल तसस �भकखसस व �भकखयीए व समिगगय । ज सववट�ह स�मए स�हए सय जएजज�स। ितत ब�म ।


॥ सततम अजयय समतत॥

अटम अजयय

ढय-सिततककय १ स �भकख व �भकखयी व अ�भकखजज ठय ठइततए । स अयप�वसजज गम व यग� व जव

�यह�य व । स अयप�व�सतत गम व जव �यह�य व स ज पय ठय जयजज सअड जव मककडसतयय, त तहपपग� ठय अफसय अयस�यजज लभ सत यो प�डगहजज । एव सजजगमय ययवव जव उदगपसयइ �त ।

२ इचचयइ आयतयइ उवइकमम अह �भकख इचछजज चउ�ह प�डम�ह ठय ठइततए ।


89

तितम पढम प�डम- अ�चतत खल उवसजजजज, अवलबजज, कएय �वपपप�कममदर, स�वय� ठय ठइसस�म ितत। पढम प�डम ।

३ अहव� दोचच प�डम- अ�चतत खल उवसजजजज, अवलबजज, कएय �वपपप�कममदर, यो स�वय� ठय ठइसस�म ितत । दोचच प�डम ।

४ अहव� तचच प�डम- अ�चतत खल उवसजजजज, अवलबजज, यो कएय �वपपप�कममदर, यो स�वय� ठय ठइसस�म ितत । तचच प�डम ।

५ अहव� चउत प�डम- अ�चतत खल उवसजजजज, यो अवलबजज, यो कएय �वपपप�कममदर, यो स�वय� ठय ठइसस�म । वोसटकए वोसटकस मस-लोम-यह स�यरद व ठय ठइसस�म ितत चउत प�डम ।

इचचय�स चउरह प�डमय जव पगग�हयत�ग �वह� �वह�जज, यव �क�च �व वएजज ।

६ एय खल तसस �भकखसस व �भकखयीए व समिगगय । ज सववट�ह स�मए स�हए सय जएजज�स। ितत ब�म ।

॥ अटम अजयय समतत॥

नवम अजयय

�यसी�हय सिततककय १ स �भकख व �भकखयी व अ�भकखजज �यसी�हय फसय गमयए । स ज पय �यसी�हय

जयजज- सअड सपय जव मककडसतयय, तहपपग� �यसी�हय अफसय अयस�यजज लभ सत यो प�डगहजज ।

२ स �भकख व �भकखयी व अ�भकखजज �यसी�हय गमयए, स ज पय �यसी�हय जयजज अपपपय अपपबीय जव मककडसतयय तहपपग� �यसी�हय फसय एस�यजज लभ सत प�डगगहजज ।

एव सजजगमय ययवव जव उदयपसय�य ितत ।

३ ज तत दवगग व �तवगग व चउवगग व पचवगग व अ�भसध��त �यसी�हय गमयए त यो अरयमरयसस कय आ�लगजज व, �व�लगजज व, चबजज व, दत�ह व यह�ह व अिचछदजज व �विचछदजज व ।

४ एय खल तसस �भकखसस व �भकखयीए व समिगगय । ज सववट�ह स�मए स�हए सय जएजज, सय�मय मरयजज�स । ितत ब�म ।

॥ नवम अजयय समतत॥


90

दसम अजयय

सिततककय १ स �भकख व �भकखयी व उचच�-पसवय�कप�यए उबब�हजजमय सयसस पयपछयसस असईए

तओ पचछ सहिममय जएजज ।

२ स �भकख व �भकखयी व स ज पय �डल जयजज- सअड सपय जव मककडसतयय तहपपग��स �डल�स यो उचच�पसवय वो�स�जज।

३ स �भकख व �भकखयी व स ज पय �डल जयजज- अपपड अपपपय अपपबीय जव मककडसतयय तहपपग��स �डल�स उचच�पसवय वो�स�जज।

४ स �भकख व �भकखयी व स ज पय �डल जयजज अिससप�डयए एग सहिममय सम�दसस, अिससप�डयए बहव सहिममय सम�दसस, अिससप�डयए एग सहिमम�य सम�दसस, अिससप�डयए बहव सहिममयीओ सम�दसस, बहव समय- महय- अ�त�ह-�कवय-वयीमग पग�यय-पग�यय सम�दसस, पयइ भयइ जीवइ सततइ जव उद�सय चएइ, तहपपग� �डल पप�सत�कड व अपप�सत�कड व जव आस�वय व अयस�वय व तहपपग��स �डल�स यो उचच� पसवय वो�स�जज ।

५ स �भकख व �भकखयी व स ज पय �डल जयजज- बहव समय-महय-अ�त�ह-�कवय-वयीमग सम�दसस पयइ भयइ-जीवइ- सततइ सम�बभ सम�दसस क�य प�मचच जव तहपपग� �डल अपप�सत�कड जव अयस�वय; तहपपग��स �डल�स यो उचच�- पसवय वो�स�जज ।

अह पय एव जयजज पप�सत�कड जव आस�वय तहपपग��स �डल�स उचच�-पसवय वो�स�जज।

६ स �भकख व �भकखयी व स ज पय �डल जयजज- अिससप�डयए कय व कप�य व प�मिचचय व छरय व डट व मट व �लतत व समट व सपध�वय व, अरयय��स व तहपपग��स �डल�स यो उचच�पसवय वो�स�जज।

७ स �भकख व �भकखयी व स ज पय �डल जयजज इह खल गहवई व गहवइपतत व कद�य व मल�य व जव हप�य�य व अतओ व ब�ह यीह��त, ब�हयओ व अतो सह��त, अरयय��स व तहपपग��स �डल�स यो उचच�पसवय वो�स�जज ।

८ स �भकख व �भकखयी व स ज पय �डल जयजज- खध�स व पीढ�स व मच�स व मल�स व अट�स व पसय�स व, अरयय��स तहपपग��स �डल�स यो उचच�पसवय वो�स�जज ।

९ स �भकख व �भकखयी व स ज पय �डल जयजज- अयत��हयए पढवीए, स�स�यदए पढवीए, सस�कखए पढवीए, म�टयकडए, �चततमतए पढवीए �चतमतए �सलए, �चततमतए ललए, कोलवस�स व दरय�स जीवपइ�टय�स जव मककडसतयय�स, अरयय��स व तहपपग��स �डल�स यो उचच� पसवय वो�स�जज ।


91

१० स �भकख व �भकखयी व स ज पय �डल जयजज इह खल गहवई व, गहवइपतत व; कद�य व जव बीय�य व पप�स�डस व पप�सड��त व पप�स�डसस�त व, अरयय��स व तहपपग��स �डल�स यो उचच�पसवय वो�स�जज ।

११ स �भकख व �भकखयी व स ज पय �डल जयजज इह खल गहवई व गहवइपतत व सलर�य व वीहर�य व मगग�य व मस�य व �तल�य व कलत�य व जव�य व जवजव�य व पइप�स व पइप��त व पइप�सस�त व, अरयय��स व तहपपग��स �डल�स यो उचच�-पसवय वो�स�जज ।

१२ स �भकख व �भकखयी व स ज पय �डल जयजज- आमोय�य व डस�य व �भलय�य व �वजजल�य व खयय�य व कडव�य व पगतत�य व द�र�य व पदगग�य व सम�य व, �वसम�य व, अरयय��स व तहपग��स �डल�स यो उचच�पसवय वो�स�जज ।

१३ स �भकख व �भकखयी व स ज पय �डल जयजज मयस�धय�य व म�हसक�य�य व वसभक�य�य व अससक�य�य व कककडक�य�य व लवयक�य�य य वटयक�य�य व �तितत�क�य�य व कवोयक�य�य व क�पजलक�य�य व अरयय��स व तहपपग��स �डल�स यो उचच�- पसवय वो�स�जज ।

१४ स �भकख व �भकखयी व स ज पय �डल जयजज- वहयसटयस व �गद�पटटयस व तरपवडयटयस व मरपवडयटयस व �वसभकखय- टयस व अग�यफडयटयस व, अरयय��स व तहपपग��स �डल�स यो उचच�-पसवय वो�स�जज ।

१५ स �भकख व �भकखयी व स ज पय �डल जयजज- आ�म�य व उजजय�य व वय�य व वयसड�य व दवकल�य व सभ�य व पव�य व अरयय��स व तहपपग��स �डल�स यो उचच�-पसवय वो�स�जज ।

१६ स �भकख व �भकखयी व स ज पय �डल जयजज- अटलय�य व चप�य�य व द��य व गोप��य व, अरयय��स व तहपपग��स �डल�स यो उचच�पसवय वो�स�जज ।

१७ स �भकख व �भकखयी व स ज पय �डल जयजज- �तय�य व चउकक�य व चचच��य व चउमह�य व, अरयय��स व तहपपग��स �डल�स यो उचच�पसवय वो�स�जज ।

१८ स �भकख व �भकखयी व स ज पय �डल जयजज- इगलडहस व ख�डहस व मडयडहस व मडय�भयस व मडयचइएस व, अरयय��स व तहपपग��स �डल�स यो उचच�पसवय वो�स�जज ।

१९ स �भकख व �भकखयी व स ज पय �डल जयजज- यईआयतयस व पकयतयस व ओडयतयस व सययपह�स व, अरयय��स व तहपपग��स �डल�स यो उचच�पसवय वो�स�जज।

२० स �भकख व �भकखयी व स ज पय �डल जयजज- य�वयस व म�टयख�ययस, य�वयस व गोलह�ययस, गवययीस व खयीस व, अरयय��स व तहपपग��स �डल�स यो उचच�पसवय वो�स�जज ।


92

२१ स �भकख व �भकखयी व स ज पय �डल जयजज- डगवचच�स व सगवचच�स व मलगवचच�स व हतक�वचच�स व, अरयय��स व तहपपग��स �डल�स यो उचच�-पसवय वो�स�जज ।

२२ स �भकख व �भकखयी व स ज पय �डल जयजज- असयवय�स व सयवय�स व धयइवय�स व कयइवय�स व अबवय�स व असोगवय�स व यगवय�स व परयगवय�स व अरयय�स व तहपपग�स पततोवएस व पपफोवएस व फलोवएस व बीओवएस व हप�ओवएस व यो उचच�-पसवय वो�स�जज ।

२३ स �भकख व �भकखयी व सपयय व प�पयय व गहय स तमयए एगतमवककमजज, अयवय�स असलोय�स अपपपय�स जव मककडसतयय�स अह�म�स व उवससय�स व तओ सजयमव उचच�पसवय वो�स�जज, उचच�पसवय वो�सप�तत स तमयए एगतमवककमजज, अयवय�स जव मककडसतयय�स अह�म�स व म�डल�स व अरयय��स व तहपपग��स �डल�स अ�चतत�स तओ सजयमव उचच�-पसवय पप�टवजज ।

२४ एय खल तसस �भकखसस व �भकखयीए व समिगगय । ज सववट�ह स�मए स�हए सय जएजज�स । ितत ब�म ।

॥ दसम अजयय समतत॥

एग�सम अजयय

सद-सिततककय १ स �भकख व �भकखयी व अहवगइयइ सदइ सयइ, त जह-मइगसद�य व यदरमइगसद�य व

लल�रसद�य व अरयय��य व तहपपग�इ �वरवरव�य �वततइ सदइ करयसोयप�डयए यो अ�भसध�जज गमयए ।

२ स �भकख व �भकखयी व अहवगइयइ सदइ सयइ, त जह-वीयसद�य व �वप�चसद�य व �पपपीसगसद�य बदीसगसद�य व तययसद�य व पयवसद�य व तबवी�यय सद�य व ढकयसद�य व अरयय�इ व तहपपग�इ �वरवरव�य ततइ सदइ करयसोयप�डयए यो अ�भसध�जज गमयए ।

३ स �भकख व �भकखयी व अहवगइयइ सदइ सयइ, त जह-तलसद�य व कसतलसद�य व लिततयसद�य व गो�हयसद�य व �कप��कप�यसद�य व अरयय��य व तहपपग�इ �वरवरवइ तलसदइ करयसोयप�डयए यो अ�भसध�जज गमयए ।

४ स �भकख व �भकखयी व अहवगइयइ सदइ सयइ, त जह-सखसद�य व वयसद�य व वससद�य व ख�म�हसद�य व �पप��पप�यसद�य व अरयय�इ व तहपपग�इ �वरवरवइ �स�इ सदइ करयसोयप�डयए यो अ�भसध�जज गमयए ।


93

५ स �भकख व �भकखयी व अहवगइयइ सदइ सयइ, त जह- वपप�य व फ�लह�य व जव स��य व सग��य व स�प�तय�य व स�स�प�तय�य व अरयय�इ व तहपपग�इ �वरवरवइ सदइ करयसोयप�डयए यो अ�भसध�जज गमयए ।

६ स �भकख व �भकखयी व अहवगइयइ सदइ सयइ, त जह- कचछ�य व यम�य व गहय�य व वय�य व वयदगग�य व पववय�य व पववयदगग�य व अरयय�इ व तहपपग�इ �वरवरवइ सदइ करयसोयप�डयए यो अ�भसध�जज गमयए ।

७ स �भकख व �भकखयी व अहवगइयइ सदइ सयइ, त जह- गम�य व यग��य व �यगम�य व �यहयीओ व आसम-पटय-सिरयवस�य व अरयय�इ व तहपपग�इ �वरवरवइ सदइ करयसोयप�डयए यो अ�भसध�जज गमयए ।

८ स �भकख व �भकखयी व अहवगइयइ सदइ सयइ, त जह- आ�म�य व उजजय�य व वय�य व वयसड�य व दवकल�य व सभ�य व पव�य व अरयय�इ व तहपपग�इ सदइ करयसोयव�डयए यो अ�भसध�जज गमयए।

९ स �भकख व �भकखयी व अहवगइयइ सदइ सयइ, त जह- अट�य व अटलय�य व चप�य�य व द��य व गोप��य व अरयय�इ व तहपपग�इ सदइ करयसोयव�डयए यो अ�भसध�जज गमयए ।

१० स �भकख व �भकखयी व अहवगइयइ सदइ सयइ, त जह- �तय�य व चउकक�य व चचच��य व चउममह�य व अरयय�इ व तहपपग�इ सदइ करयसोयव�डयए यो अ�भसध�जज गमयए।

११ स �भकख व �भकखयी व अहवगइयइ सदइ सयइ, त जह- म�हसटयक�य�य व वसभटयक�य�य व अससटयक�य�य व हितटय- क�य�य व जव क�वजलटयक�य�य अरयय�इ व तहपपग�इ सदइ करयसोयव�डयए यो अ�भसध�जज गमयए ।

१२ स �भकख व �भकखयी व अहवगइयइ सदइ सयइ, त जह- म�हसजद�य व वसभजद�य व अससजद�य व जव क�वजलजद�य व अरयय�इ व तहपपग�इ सदइ करयसोयव�डयए यो अ�भसध�जज गमयए।

१३ स �भकख व �भकखयी व अहवगइयइ सदइ सयइ, त जह- ज�हयटय�य व हयज�हयटय�य व गयज�हयटय�य व अरयइ�इ व तहपपग�इ सदइ करयसोयव�डयए यो अ�भसध�जज गमयए ।

१४ स �भकख व �भकखयी व अहवगइयइ सदइ सयइ, त जह- अकखइयटय�य व मयमम�ययटय�य व महयहययट-गीय-वइय-त�त- तलतल - त�डय - डयमइग - पडपप -वइयटय�य व अरयय�इ व तहपपग�इ सदइ करयसोयव�डयए यो अ�भसध�जज गमयए ।

१५ स �भकख व �भकखयी व अहवगइयइ सदइ सयइ, त जह- कलह�य व �डब�य व डम��य व दो�जज�य व व�जज�य व �वरद�जज�य व अरयय�इ व तहपपग�इ सदइ करयसोयव�डयए यो अ�भसध�जज गमयए ।


94

१६ स �भकख व �भकखयी व अहवगयइ सदइ सयइ, त जह- खड�डय दप�य पप�वड म�डयल�कय �यवजम�य पहए, एग पप�स व वहए यी�यजजमय पहए, अरयय�इ व तहपपग�इ सदइ करयसोयव�डयए यो अ�भसध�जज गमयए ।

१७ स �भकख व �भकखयी व अरयय�इ �वरवरवइ महसवइ एव जयजज, त जह- बहसगड�य व बह�ह�य व बह�मलकख�य व बहपचचत�य व अरयय�इ व तहपपग�इ �वरवरवइ महसवइ करयसोयप�डयए यो अ�भसध�जज गमयए ।

१८ स �भकख व �भकखयी व अरयय�इ �वरवरवइ महससवइ एव जयजज, त जह- इती�य व पप�स�य व ��य व डह��य व मिजम�य व आभ�य�वभ�सय�य व गयत�य व वयत�य व यचचत�य व हसत�य व �मत�य व मोहत�य व �वउल असय पय खइम सइम पप�भजत�य व पप�भइत�य व �वछडडमय�य व �वगगोवमय�य व अरयय�इ व तहपपग�इ �वरवरवइ महससवइ करयसोयप�डयए यो अ�भसध�जज गमयए ।

१९ स �भकख व �भकखयी व इहलोइए�ह सद�ह, प�लोइए�ह सद�ह, सए�ह सद�ह, असए�ह सद�ह, �दट�ह सद�ह, अ�दट�ह सद�ह, इट�ह सद�ह, कत�ह सद�ह यो सजजजज, यो �जजजज, यो �गजजज, यो मजजजज, यो अजोववजजजज।

२० एय खल तसस �भकखसस व �भकखयीए व समिगगय । ज सववट�ह स�मए स�हए सय जएजज�स। ितत ब�म ।

॥ एग�सम अजयय समतत॥

ब�सम अजयय

रवसिततककय १ स �भकख व �भकखयी व अहवगइयइ रवइ पसइ, त जह- ग�म�य व व�ढम�य व पप�म�य

व सडइम�य व कटकमम�य व पोतकमम�य व �चततकमम�य व म�यकमम�य व दतकमम�य व पततचछजजकमम�य व �व�वह�य व व�ढमइ; अरयय�इ व तहपपग�इ �वरवरवइ चकखदसयप�डयए यो अ�भसध�जज गमयए ।

एव ययवव जह सदप�डम सवव वइततवजज रवप�डम �व ।

॥ ब�सम अजयय समतत॥

त�सम अजयय

प��कप�य-सिततककय

१ प��कप�य अजितय ससइय यो त सइए, यो त �ययम ।


95

२ �सय स प�ो पयइ आमजजजज व पमजजजज व, यो त सइए यो त �ययम ।

३ �सय स प�ो पयइ सबहजज व प�लमदजज व, यो त सइए यो त �ययम ।

४ �सय स प�ो पयइ फमजज व �एजज व, यो त सइए यो त �ययम।

५ �सय स प�ो पयइ तललय व डएय व यवयीए व वसए व मकखजज व �भ�लगजज व, यो त सइए यो त �ययम ।

६ �सय स प�ो पयइ लोदय व कककय व चरयय व वरयय व उललोलजज व उववलजज व, यो त सइए यो त �ययम ।

७ �सय स प�ो पयइ सीओदग�वयडय व उ�सयोदग�वयडय व, उचछोलजज व पधोएजज व, यो त सइए यो त �ययम ।

८ �सय स प�ो पयइ अरयय�य �वलवयजएय आ�लपजज व �व�लपजज व, यो त सइए यो त �ययम ।

९ �सय स प�ो पयइ अरयय�य धवयजएय धवजज व पधवजज व, यो त सइए यो त �ययम ।

१० �सय स प�ो पयओ खयय व कटय व यीह�जज व �वसोहजज व, यो त सइए यो त �ययम ।

११ �सय स प�ो पयओ पय व सो�यय व यीह�जज व �वसोहजज व, यो त सइए यो त �ययम ।

१२ �सय स प�ो कय आमजजजज व पमजजजज व, यो त सइए यो त �ययम ।

१३ �सय स प�ो कय सबहजज व प�लमदजज व, यो त सइए यो त �ययम ।

१४ �सय स प�ो कय तललय व डएय व यवयीएय व वसए व मकखजज व अबभगजज व, यो त सइए यो त �ययम ।

१५ �सय स प�ो कय लोदय व कककय व, चरयय व वरयय व उललोलजज व उववलजज व, यो त सइए यो त �ययम ।

१६ �सय स प�ो कय सीओदग�वयडय व उ�सयोदग�वयडय व, उचछोलजज व पधोएजज व, यो त सइए यो त �ययम।

१७ �सय स प�ो कय अरयय�य �वलवयजएय आ�लपजज व �व�लपजज व, यो त सइए यो त �ययम ।

१८ �सय स प�ो कय अरयय�य धवयजएय धवजज व पधवजज व, यो त सइए यो त �ययम ।

१९ �सय स प�ो कय�स वय आमजजजज व, पमजजज व, यो त सइए यो त �ययम ।

२० �सय स प�ो कय�स वय सबहजज व, प�लमदजज व, यो त सइए यो त �ययम ।

२१ �सय स प�ो कय�स वय तललय व डएय व यवयीएय व वसए व मकखजज व �भ�लगजज व, यो त सइए यो त �ययम ।

२२ �सय स प�ो कय�स वय लोदय व कककय व चरयय व वरयय व उललोलजज व उववलजज व, यो त सइए यो त �ययम ।


96

२३ �सय स प�ो कय�स वय सीओदग�वयडय व उ�सयोदग�वयडय व उचछोलजज व पधोवजज व, यो त सइए यो त �ययम ।

२४ �सय स प�ो कय�स वय अरयय�य �वलवय जएय आ�लपजज व, �व�लपजज व, यो त सइए, यो त �ययम ।

२५ �सय स प�ो कय�स वय अरयय�य धवयजएय धवजज व पधवजज व यो त सइए, यो त �ययम ।

२६ �सय स प�ो कय�स वय अरयय�य सतजएय आिचछदजज व �विचछदजज व, यो त सइए यो त �ययम ।

२७ �सय स प�ो कय�स वय अरयय�य सतजएय आिचछ�दतत व �विचछ�दतत व पय व सो�यय व यीह�जज व �वसोहजज व यो त सइए यो त �ययम ।

२८ �सय स प�ो कय�स गड व अ�इय व पलय व भगदल व आमजजजज व, पमजजजज व, यो त सइए यो त �ययम ।

२९ �सय स प�ो कय�स गड व अ�इय व पलय व भगदल व सबहजज व, प�लमदजज व, यो त सइए यो त �ययम।

३० �सय स प�ो कय�स गड व जव भगदल व तललय व डएय व यवयीएय व वसए व मकखजज व �भ�लगजज व, यो त सइए यो त �ययम ।

३१ �सय स प�ो कय�स गड व जव भगदल व लोदय व कककय व चरयय व वरयय व उललोलजज व उववलजज व, यो त सइए यो त �ययम ।

३२ �सय स प�ो कय�स गड व जव भगदल व सीओदग�वयडय व उ�सयोदग�वयडय व उचछोलजज व पधोवजज व, यो त सइए यो त �ययम ।

३३ �सय स प�ो कय�स गड व जव भगदल व अरयय�य सतजएय आिचछदजज व, �विचछदजज व यो त सइए, यो त �ययम।

३४ �सय स प�ो कय�स गड व जव भगदल अरयय�य सतजएय आिचछ�दतत व �विचछ�दतत व पय व सो�यय व यीह�जज व �वसोहजज व, यो त सइए यो त �ययम ।

३५ �सय स प�ो कयओ सय व जलल व यीह�जज व �वसोहजज व, यो त सइए यो त �ययम ।

३६ �सय स प�ो अिचछमल व करयमल व दतमल व यहमल व यीह�जज व �वसोहजज व, यो त सइए यो त �ययम।

३७ �सय स प�ो दरहइ वलइ, दरहइ �ोमइ, दरहइ भमहइ, दरहइ ककख�ोमइ, दरहइ वित�ोमइ, कपपजज व सठवजज व यो त सइए यो त �ययम ।

३८ �सय स प�ो सीसओ �लकख व जय व यीह�जज व �वसोहजज व, यो त सइए यो त �ययम ।

३९ �सय स प�ो अक�स व प�लयक�स व तयटवतत पयइ आमजजजज व पमजजजज व, यो त सइए यो त �ययम । एव ह�टमो गमो पय�द भ�ययववो ।


97

४० �सय स प�ो अक�स व प�लयक�स व तयटवतत ह� व अदह� व उ�त व गवय व मउड व पलब व सवरयसतत व आ�वधजज व �प�यधजज व, यो त सइए यो त �ययम ।

४१ �सय स प�ो आ�म�स व उजजय�स व यीहप�तत व प�वसतत व पयइ आमजजजज व, पमजजजज व यो त सइए यो त �ययम । एव ह�टमो गमो पय�द भ�ययववो ।

४२ �सय स प�ो सदय व वइबलय तइचछ आउट, �सय स प�ो असदय वइबलय तइचछ आउट, �सय स प�ो �गलयसस स�चतत�य कद�य व मल�य व तय�य व हप�य�य व ख�यतत व कडढतत कडढवतत व तइचछ आउटजज, यो त सइए यो त �ययम ।

कडवयय कट वयय पय-भय-जीव-सतत वयय वद��त ।

४३ एय खल तसस �भकखसस व �भकखयीए व समिगगय । ज सववट�ह स�हए स�मए सय जए, सय�मय मरयजज�स । ितत ब�म ।

॥ त�सम अजयय समतत॥

चउदसम अजयय

अरयय�कप�य-सिततककय १ स �भकख व �भकखयी व अरयमरय�कप�य अजितय ससइय यो त सइए यो त �ययम ।

२ स अरयमरय पयइ आमजजजज व पमजजजज व, यो त सइए यो त �ययम, सस त चव ।

३ एव खल तसस �भकखसस व �भकखयीए व समिगगय । ज सववट�ह स�मए स�हए सय जएजज�स। ितत ब�म ।

॥ चउदसम अजयय समतत॥

पन�सम अजयय

भवय १ तय कलय तय समएय समय भगव महवी� पचहततत� य�व होत-हततत��ह चए चइतत

गबभ वककत । हततत��ह गबभओ गबभ सहप�ए । हततत��ह जए । हततत��ह सववओ सववततए मड भ�वतत अग�ओ अयगप�य पववइए । हततत��ह क�सय प�डपरय अववडए �य�व�य अयत अयतत� कवलव�ययदसय समपपरय । सइय भगव पप��यववए ।

२ समय भगव महवी� इमए ओसिपपयीए ससमससमए समए वीइकतएससमए समए वीइकतए, ससमदसमए समए वीइकतए, दसमससमए समए बहवीइकतए, परहतत�रए वस�ह मस�ह य अदयवम�ह सस�ह, ज स �गमहय चउत मस अटम पकख आसढसद तसस य असढसदसस छटीपकखय हततत��ह यकखततय जोगमवगएय, मह�वजय-�सदत-पपफतत�- पव�पड�रय-


98

�दससोवितय- वदमयओ मह�वमयओ वीस सग�ोवमइ आउय पलइतत आउकखएय भवकखएय �ठइकखएय चए, चइतत इह खल जबदीव य दरव भ�ह वस द�हयडढभ�ह द�हयमहयकडप�-स�यवस�स उसभदततसस महयसस कोडलसगोततसस दवयदए महयीए जलध�ययसगोततए सीहबभवभएय अपपयय किचछ�स गबभ वककत ।

समय भगव महवी� �तरययोवगए य�व होत, चइसस�म ितत जयइ, चए�मितत जयइ, चयमय य जयइ, सहम य स कल परयतत ।

३ तओ य समय भगव महवी� अयकपएय दवय जीयमय �त कट, ज स वसय तचच मस, पचम पकख, आसोयबहल, तसस य आसोयबहलसस त�सीपकखय हततत��ह यकखतत�ह जोगमवगएय बसीइ�ह �इ�दए�ह वीईकत�ह तसीइमसस �इ�दयसस पप�यए वटमय द�हयमहयकडप�सिरयवसओ उतत�खिततयकडप�सिरयवस�स ययय खिततयय �सदतसस खिततयसस कसवगोततसस �तसलए खिततययीए व�सटगोततए असभय पोगगलय अवह� क�तत सभय पोगगलय पकखव क�तत किचछ�स गबभ सह�इ । ज �व य �तसलए खिततययीए किचछ�स गबभ त �प य द�हयमहयकडप�सिरयवस�स उसभदततसस महयसस कोडलसगोततसस दवयदए महयीए जलध�यय- सगोततए किचछ�स सह�इ ।

समय भगव महवी� �तरययोवगए य�व होत, सहप�िजजस�म ितत जयइ, सहप�ए �म ितत जयइ, सहप�जजमय �व जयइ, समयउओ ।

४ तय कलय तय समएय �तसल खिततययी अह अरयय कयइ यवरह मसय बहप�डपरयय अदटमय �इ�दयय वीइकतय ज स �गमहय पढम मस दोचच पकख चततसद तसस य चततसदसस त�सीपकखय हततत��ह यकखततय जोगोवगएय समय भगव महवी� आ�ोगग�ोगग पसय ।

५ ज य �इ �तसल खिततययी समय भगव महवी� आ�ोगग�ोगग पसय त य �इ भवयवइ-वयमत�- जोइ�सय-�वमयव�सदव�ह य दवी�ह य ओवयत�ह य उपपयत�ह य सपयत�ह य एग मह �दवव दवजजोए दवसिरयवए दवकहककहए उिपपजलगभए य�व होत ।

६ ज य �य�य �तसल खिततययी समय भगव महवी� आ�ोय�ोय पसय त य �य�य बहव दव य दवीओ य एग मह अमयवस च गधवस च चरयवस च पपफवस च �ह�रयवस च �ययवस च व�सस ।

७ ज य �य�य �तसल खिततययी समय भगव महवी� आ�ोय�ोय पसय त य �य�य भवयवइ-वयमत�- जोइ�सय- �वमयव�सयो दव य दवीओ य समयसस भगवओ महवी�सस कोउगभइकममइ �ततय��भसय च कप�स ।

८ जओ य प�भइ भगव महवी� �तसलए खिततययीए किचछ�स गबभ आहए तओ य प�भइ त कल �वउलय �ह�रयय सवरयय धयय धरयय म�यककय मोिततएय सख�सलपपवलय अईव-अईव पप�वडढइ ।


99

तओ य समयसस भगवओ महवी�सस अमम�पय�ो एयमट ज�यतत �यववततदसह�स वोककत�स स�चभय�स �वउल असय-पय- खइम- सइम उवकखडव��त । �वउल असय-पय-खइम-सइम उवकखडवतत �मतत-यइ सयय- सब�धवगग उव�यमत��त उव�यमततत बहव समय-महय-अ�त�ह-�कवय- वयीमग- �भचछडग-पड�गईय �वचछडड��त, �वगगोव��त, �वससय��त, दयएस य दय पजजभए�त । �वचछड�डतत, �वगगो�वतत, �वसस�यतत दयएस य दय पजजभएतत �मतत-यइ-सयय-सब�धवगग भजव��त �मतत-यइसयय-सब�धवगग भज�वतत, �मततयइ-सयय- सब�धवगगय इमयरव यमधजज क�व��त-जओ य प�भइ इम कम� �तसलए खिततययीए किचछ�स गबभ आहए तओ य प�भइ इम कल �वउलय �ह�रयय सवरयय धयय धरयय म�यककय मोिततएय सख-�सल- पपवलय अईव-अईव पप�वडढइ, तो होउ य कम� वदमय ।

९ तओ य समय भगव महवी� पचधइपप�वड, त जह- खी�धइए, मजजय- धईए, मडवयधईए, खललवयधईए, अकधईए, अकओ अक सहप�जजमय �मम म�यको�टमतल �गप�कद�समललरय व चपयपयव अहयपववीए सवडढइ ।

१० तओ य समय भगव महवी� �वरययपप�ययए �व�ययततबलभव अपपससयइ उ�लइ मयससगइ पचलकखयइ कमभोगइ सद-फप�स-�स-रव गधइ पप�य�मय एव च य �वह�इ।

११ समय भगव महवी� कसवगोतत, तसस य इम �तिरय यमधजज एवम�हजज�त, त जह- अमम�पउस�तए वदमय, सहसममइए समय, भीम भयभ�व उ�ल अचलय प�रसह सहइ ितत कट दव�ह स यम कय समय भगव महवी� ।

१२ समयसस य भगवओ महवी�सस �पआ कसवगोततय । तसस य �तिरय यमधजज एवम�हजज�त, त जह- �सदत �त व सजजस �त व जसस �त व ।

समयसस य भगवओ महवी�सस अमम व�सटसगोतत । तीस य �तिरय यमधजज एवम�हजज�त, त जह- �तसल �त व �वदह�दरय �त व �पयकप�यी �त व ।

समयसस य भगवओ महवी�सस �पिततयए सपस कसवगोततय।

समयसस य भगवओ महवी�सस जट भय य�दवदय कसवगोततय ।

समयसस य भगवओ महवी�सस जट भइयी सदसय कसवगोततय ।

समयसस य भगवओ महवी�सस भजज जसोय को�डरय गोततय ।

समयसस य भगवओ महवी�सस धय कसवगोततय । तीस य दो यमधजज एवम�हजज�त, त जह- अयोजज �त व �पयदसय �त व ।

समयसस य भगवओ महवी�सस यततई को�सयगोततय । तीस य दो यमधजज एवम�हजज�त, त जह- ससवती �त व जसवती �त व ।

१३ समयसस य भगवओ महवी�सस अमम�पय�ो पसविचचजज समयोवसग य�व होत । त य बहइ वसइ समयोवसगपप�यग पलइतत छरह जीव�यकयय स�कखय�य�मतत आलोइतत �य�दतत ग��हतत प�डकक�मतत अहप�ह उतत�गय पयिचछतत प�डविजजतत कसस� दर�हतत


100

भतत पचचकखइ�त, भतत पचचकखइतत अपिचछमए म�य�तयए स�र�सलहयए �सयस�र� कलमस कल �कचच त स�र� �वपपज�हतत अचचए कपप दवततए उववरय।

तओ य आउकखएय भवकखएय �ठइकखएय चए चइतत मह�वदह वस चप�मय उसससय �सिजसस�त, बिजसस�त, मिचचसस�त, पप��यववइसस�त, सववदकखय अत कप�सस�त ।

१४ तय कलय तय समएय समय भगव महवी� यए ययपतत ययकल�व�यववए �वदह �वदह�दरय �वदहजचच �वदहसमल तीस वसइ �वदह ितत कट अग�मजज व�सतत अमम�पऊ�ह कलगए�ह दवलोगमयपपतत�ह समततपइरय �चचच �ह�रय, �चचच सवरय �चचच बल, �चचच वहय, �चचच धय-कयग-�यय-सतस�सवएजज, �वचछड�डतत �वगगो�वतत, �वसस�यतत, दयएस य दय पजजभइतत, सवचछ� दलइतत, ज स हमतय पढम मस, पढम पकख मगग�स�बहल, तसस य मगग�स�बहलसस दसमीपकखय हततत��ह यकखततय जोगोवगएय अ�भ�यकखमय�भपपए य�व होत ।

१५ सवचछ�य हो�हइ, अ�भ�यकखमय त िजयवप�दसस । तो अतसपदय, पवततइ पववस�ओ ॥

१६ एग �ह�रयकोडी, अट व अययय सयसहसस । स�ोदयमईय, �दजजइ ज पय�सो ितत ॥

१७ �तरयव य को�डसय, अटसीइ च ह��त कोडीओ । असीइ च सयसहसस, एय सवचछ� �दरय ॥

१८ वसमयकडलध�, दव लोग�तय म�हड�ढय । बो�ह�त य �ततय�, परय�सस कममभ�मस ॥

१९ बभिमम य कपपिमम, बोदवव करह�इयो मज । लोग�तय �वमय, अट सवत असखजज ॥

२० एए दव�यकय, भगव बो�ह�त िजयव� वी� । सववजगजजीव�हय, अ�ह �तत पवतत�ह ॥

२१ तओ य समयसस भगवओ महवी�सस अ�भ�यकखमय�भपपय ज�यतत भवयवइ-वयमत�-जोइ�सय-�वमयव�सयो दव य दवीओ य सए�ह- सए�ह रव�ह, सए�ह-सए�ह यवत�ह, सए�ह-सए�ह �चध�ह, सिववडढरए सववजईए सववबलसमदएय सयइ-सयइ जय�वमयइ दरह�त । सयइ सयइ जय�वमयइ दर�हतत अहबय�इ पोगगलइ पप�सड��त । अहबय�इ पोगगलइ पप�सडतत अहसहमइ पोगगलइ पप�यइ�त । अहसहमइ पोगगलइ पप�यइतत उडढ उपपय�त । उडढ उपपइतत तए उिककटए �सगडए चवलए, तप�यए �दववए दवगईए अहय ओवयमय- ओवयमय �तप�एय असखजजइ दरव समदइ वीइककममय वीइकमममय जयव जबदीव तयव उवगचछ�त तयव उवगिचछतत जयव उतत�खिततयकडप�सिरयवस तयव उवगचछ�त तयव उवगिचछतत जयव उतत�खिततयकडप�स�यवससस उतत�प�ितम �दसीभए तयव ितत वगय ओवइय ।

२२ तओ य सकक द�वद दव�य स�यय-स�यय जय�वमय ठवइ। स�यय-स�यय जय �वमय ठवतत स�यय-स�यय जय�वमयओ पचचोय�इ, स�यय- स�यय जय�वमयओ पचचोयप�तत एगतमवककमइ । एगतमवकक�मतत महय वउिववएय समगडएय समोहयइ । महय वउिववएय


101

समगडएय समोह�यतत एग मह ययम�य-कयग-�ययभितत�चतत सभ चरकतरव दवचछदय �वउवव�त। तसस य दवचछदयसस बहमजदसभग एग मह सपयपीठ सीहसय यय म�य-कयग �ययभितत�चतत सभ चरकतरव �वउववइ, �वउिववतत जयव समय भगव महवी� तयव उवगचछइ, उवगिचछतत समय भगव महवी� �तकखततो आय�हय-पय�हय क�इ, समय भगव महवी� �तकखततो आय�हय पय�हय क�तत समय भगव महवी� वदइ, यमसइ, व�दतत यम�सतत समय भगव महवी� गहय, जयव दवचछदए तयव उवगचछइ, तयव उवगिचछतत स�यय स�यय प�त�भमह सीहसय �यसीयवइ, स�यय स�यय प�त�भमह �यसीयवतत, सयपगसहससपग�ह तलल�ह अबभगइ, सयपग-सहससपग�ह तलल�ह अबभगतत सदोदएय मजजवइ, मजजवतत गधकसए�ह उललोलइ, उललोलतत �त-पडोल�तततएय स�हएय सीयएय गोसीस�ततचदयय अय�लपइ, अय�लपतत, जसस य मल सयसहसस ई�स�यसससवतवोज व�यग�पटयगगय, कसलय�पस�सय, अससललपलय छययप�यकयग-ख�चयत-कमम हसलकखय पटजयल �ययसवइ, �ययसवतत ह� अदह� उ�त एगव�ल पलबसतत-पट- मउड-�ययमलइ आ�वधवइ, आ�वधवतत ग�म-व�ढम-पप�म-सडइमय मललय कपपरकख�मव समलक�इ;

समलक�तत दोचच �प महय वउिववयसमगडएय समोहयइ समोह�यतत एग मह चदपपभ �स�वय सहससव�ह�य �वउववइ, त जह- ईह�मय-उसभ- त�ग-य�-मक�- �वहग-वय�-कज� रर-स�भ- चम�-सदल-सीह-वय-लय-�व�चतत- �वजजह�- �महय- जयलजतजोगजतत अचचीसहससम�लयीय स�यर�वय-�मस�मससतरवग- सहससक�लय ई�स�भसमय �भिबभसमय चकखललोययलसस मततहलमततजलत�ो�वय तवयीयपव�लबस- पलबतमततदम ह�दह�भसय- समोयय अ�हयपचछ�यजज पउमलय भितत�चतत असोगलयभितत�चतत कदलय- भितत�चतत ययलयभितत�व�इय सभ चरकतरव ययम�यपचवरय- डटपडगपप�म�डयगग�सह� सभ चरकतरव पसईय दप�सयीय सरव ।

२३ सीय उवयीय िजयव�सस, ज�म�य�वपपमककसस । ओसततमललदम, जललय�दववकसम�ह ॥

२४ �स�बयए मजय�, �दवव व��ययरवचवइय । सीहसय महप�ह, सपदपीठ िजयव�सस ॥

२५ आलइयमलमउडो, भस�ब�दर व�भ�यध�र । खोमयवत�ययतो, जसस य मोलल सयसहसस ॥

२६ छटय भततय, अजवसयय सोहयय िजयो । लसस�ह �वसजतो, आरहइ उततम सीय ॥

२७ सीहसय �य�वटो, सकक�सय य दो�ह पस�ह । वीय�त चम��ह, म�य �यय �व�चततदड�ह ॥

२८ पिवव उिकखतत मयस�ह, सहट�ोमकव�ह । पचछ वह�त दव, स� अस� गरल य�गद ॥

२९ प�ओ स� वह�त, अस� पय द�हयिमम पसिमम । अव� वह�त गरल, यग पय उतत� पस ॥


102

३० वयसड व कस�मय, पउमस�ो व जह स�यकल । सोहइ कसमभ�य, इय गगयतल स�गय�ह ॥

३१ �सदतवय व जह, क�यय�वय व चपगवय व । सोहइ कसमभ�य, इय गगयतल स�गय�ह ॥

३२ व�पडहभप�ललप�, सखसयसहिससए�ह त��ह । गगयतल ध��यतल, त��ययओ प�म�ममो ॥

३३ तत�वतत डय �स�, आउजज चउिववह बह�वहरय । वय�त तत दव, बह�ह आयटगसए�ह ॥

३४ तय कलय तय समएय ज स हमतय पढम मस पढम पकख मगग�स�बहल, तसस य मगग�स�बहलसस दसमीपकखय, सववएय �दवसय, �वजएय महततय, हततत� यकखततय जोगोवगएय पईयग�मयीए छयए, �वयततए पो�सीए, छटय भततय अपयएय, एग सडगमयए चदपपभए �स�बयए सहससव�हयीए सदवमययस�ए पप�सए सम�यजजमय सम�यजजमय उतत�खिततयकडप�सिरयवससस मजमजय �यगगचछइ, �यगिचछतत जयव ययसड उजजय तयव उवगचछइ, उवगिचछतत ई�स �य�यपपमय अचछपपय भ�मभगय स�यय स�यय चदपपभ �स�वय सहससव�ह�य ठवइ, स�यय-स�यय चदपपभओ �स�बयओ सहससव�हयीओ पचचोय�इ, पचचोयप�तत स�यय स�यय प�त�भमह सीहसय �यसीयइ, आभ�यलक� ओमयइ । तओ य वसमय दव जरयपयप�डए समयसस भगवओ महवी�सस हसलकखयय पडय आभ�यलक� प�डचछइ ।

तओ य समय भगव महवी� द�हयय द�हय, वमय वम पचम�टय लोय क�इ । तओ य सकक द�वद दव�य समयसस भगवओ महवी�सस जरयववयप�डए वइ�मएय लय कसइ प�डचछइ, प�डिचछतत अयजय�स भत ! ितत कट, खी�ोय सय� सह�इ । तओ य समय भगव महवी� द�हयय द�हय वमय वम पचम�टय लोय क�तत �सदय यमोकक� क�इ, क�तत सवव म अक��यजज पवकमम �त कट समइय चप�तत प�डवजजइ, समइय चप�तत प�डवजजतत दवपप�स च मययपप�स च आ�लकख�चततभय�मव ठवइ ।

३५ �दववो मयससडोसो, तप�य�ययओ य सककवययय । �खपपमव �यलकको, जह प�डवजजइ चप�तत ॥

३६ प�डविजजतत चप�तत, अहो�य�स सववपयभय�हय । सहटलोमपलय, मयय दव �यस�म�त ॥

३७ तओ य समयसस भगवओ महवी�सस समइय खओवस�मय चप�तत प�डवरयसस मयपजजवयय यम यय समपपरय। अडढइजज�ह दरव�ह, दो�ह य समद�ह, सरयीय पच��दयय पजजततय �वयततमयसय मयोगयइ भवइ जयइ।

३८ तओ य समय भगव महवी� पववइए समय �मतत-यइ- सयय-सब�ध वगग प�ड�वसजजइ । प�ड�वसिजजतत इम एयरव अ�भगगह अ�भ�गरहइ- ब�स वसइ वोसटकए चततदह ज कइ


103

उवसगग समपपजज�त, त जह- �दवव व मयस व तप�िचछय व, त सवव उवसगग समपपरय समय समम स�हसस�म, ख�मसस�म, �त�तिकखसस�म अ�हय�ससस�म ।

३९ तओ य समय भगव महवी� इम एयरव अ�भगगह अ�भ�गिरहतत वोसटकए चततदह �दवस महततसस कमम�गम समयपतत।

तओ य समय भगव महवी� वोसटकए चततदह अयतत�य आलएय अयतत�य �वह�य, अयतत�य पगगहय, अयतत�य सव�य, अयतत�य सजमय, अयतत�य तवय, अयतत�य बभच�वसय, अयतत�ए खतीए, अयतत�ए मततीए, अयतत�ए तटीए, अयतत�ए स�मईए, अयतत�ए गततीए, अयतत�य ठयय, अयतत�य कममय, अयतत�य सचप�यफल�यववयमिततमगगय अपपय भवमय �वह�इ ।

४० एव �वह�मयसस ज कइ उवसगग समपपजज�त- �दवव व मयसस व तप�िचछय व, त सवव उवसगग समपपरय समय अयइल अवव�हए अदीयमयस �त�वह मय-वयय-कयगतत समम सहइ खमइ �त�तकखइ अ�हयसइ ।

४१ तओ य समयसस भगवओ महवी�सस एएय �वह�य �वह�मयसस ब�स वस वीइककत, त�समसस य वससस पप�यए वटमयसस ज स �गमहय दोचच मस चउत पकख वइसहसद, तसस य वसहसदसस दसमीपकखय सववएय �दवसय �वजएय महततय हततत��ह यकखततय जोगोवगएय पईयग�मयीए छयए �वयततए पोप�सीए ज�भय-गमसस यग�सस ब�हय यईए उजजव�लय उतत� कल समगसस गहवइसस कटक�य�स वयवततसस चइयसस उतत�प�ितम �दसीभग सलरकखसस अद�समत उककडयसस गोदो�हयए आयवयए आयवमयसस छटय भततय अपयएय उडढ जय अहो �स�सस धममजयोवगयसस यकोटोवगयसस सककजयतप�यए वटमयसस �यववय क�सय प�डपरय अववहए �य�व�य अयत अयतत� कवलव�ययदसय समपपरय।

४२ स भगव अ�ह िजय कवलर सववरय सववभवदप�सी सदवमययस�सस लोगसस पजजए जयइ, त जह- आगइ गइ �ठइ चयय उववय भतत पीय कड प�डस�वय आवीकमम �होकमम ल�वय क�हय मयोमय�सय सववलोए सववजीवय सववभवइ जयमय पसमय एव च य �वह�इ ।

४३ जरय �दवस समयसस भगवओ महवी�सस �यववय क�सय जव समपपरय तरय �दवस भवयवइ-वयमत�-जोइ�सय-�वमयव�सदव�ह य दवी�ह य ओवयत�ह य जव उिपपजलगभए य�व होत ।

४४ तओ य समय भगव महवी� उपपरयययदसयध� अपपय च लोग च अ�भस�मकख पवव दवय धमममइकखइ, तओ पचछ मयसय।

४५ तओ य समय भगव महवी� उपपरयययदसयध� गोयमईय समयय �यगगय पच महववयइ सभवयइ छजजीव�यकयइ आइकखइ भसइ परवइ, त जह- पढवीकए जव तसकए ।

४६ पढम भत ! महववय पचचकख�म सवव पयइवय । स सहम व बय� व तस व व� व यव सय पयइवय क�जज यवरय�ह पयइवय क�वजज, यवरय पयइवय क�त समयजयजज जवजजीवए �त�वह �त�वहय मयस वयस कयस तसस भत ! प�डककम�म �यद�म गप�ह�म अपपय वो�स��म ।


104

४७ तिससमओ पच भवयओ भव�त, तितम पढम भवय- इप�यस�मए स �यगग, यो अयइप�यस�मए ितत। कवलर बय- इप�यअस�मए स �यगग पयइ भयइ जीवइ सततइ अ�भहयजज व वततजज व पप�यवजज व लसजज व उदवजज व । इप�यस�मए स �यगग, यो इप�यअस�मए ितत पढम भवय।

अहव� दोचच भवय- मय पप�जयइ स �यगग, ज य मय पवए सवजज स�कप�ए अरहयक� छयक� भयक� अ�हग��यए पओ�सए पप�त�वए पयइवइए भओवडइए तहपपग� मय यो पध�जज । मय पप�जयइ स �यगग, ज य मय अपवए ितत दोचच भवय ।

अहव� तचच भवय- वइ पप�जयइ स �यगग, ज य वई प�वय सवजज स�कप�य जव भओवडइय तहपपग� वइ यो उचच�जज । वइ पप�जयइ स �यगग ज य वई अप�वय ितत तचच भवय ।

अहव� चउत भवय- आययभडमतत�यकखवयस�मए स �यगग, यो अयययभडमतत�यकखवयस�मए । कवलर बय- आययभडमतत - �यकखवय अस�मए स �यगग पयइ भयइ जीवइ सततइ अ�भहयजज व जव उदवजज व । तमह आययभडमतत�यकखवयस�मए स �यगग, यो अयययभडमतत- �यकखवयस�मए ितत चउत भवय ।

अहव� पचम भवय- आलोइयपय-भोययभोई स �यगग, यो अयलोइयपयभोययभोई । कवलर बय- अयलोइयपयभोययभोई स �यगग पय�य व भय�य व जीव�य व सतत�य व अ�भहयजज व जव उदवजज व तमह आलोइयपयभोययभोई स �यगग, यो अयलोइयपयभोययभोई ितत पचम भवय ।

४८ एतवतव पढम महववए समम कएय फ�सए प�लए तीप�ए �क�टए अव�टए आयए आ��हए य�व भवइ । पढम भत! महववए पयइवयओ व�मय ।

४९ अहव� दोचच भत! महववय पचचकख�म सवव मसवय वइदोस । स कोह व लोह व भय व हस व यव सय मस भसजज, यवरयय मस भसवजज अरय�प मस भसत य समयजयजज �त�वह �त�वहय मयस वयस कयस। तसस भत ! प�डककम�म जव वो�स��म ।

५० तिससमओ पच भवयओ भव�त-

तितम पढम भवय अयवीइ भसी स �यगग, यो अययवीइ भसी। कवलर बय- अययवीइ भसी स �यगग समवएजज मोस वययए । अयवीइभसी स �यगग, यो अययवीइ भ�स ितत पढम भवय ।

अहव� दोचच भवय- कोह पप�जयइ स �यगग, यो कोहयए �सय। कवलर बय- कोहपतत कोहर समवएजज मोस वययए। कोह पप�जयइ स �यगग, य य कोहयए �सय ितत दोचच भवय ।

अहव� तचच भवय- लोह पप�जयइ स �यगग , यो य लोभयए �सय । कवलर बय- लोहपतत लोभी समवएजज मोस वययए । लोह पप�जयइ स �यगग, यो य लोहयए �सय ितत तचच भवय ।


105

अहव� चउत भवय- भय पप�जयइ स �यगग, यो य भयभीरए �सय । कवलर बय- भयपतत भीर समवएजज मोस वययए । भय पप�जयइ स �यगग, यो य भयभीरए �सय ितत चउत भवय ।

अहव� पचम भवय- हस पप�जयइ स �यगग, यो य हसयए �सय । कवलर बय- हसपतत हसी समवएजज मोस वययए । हस पप�जयइ स �यगग, यो य हसयए �सय ितत पचम भवय ।

५१ एतवतव दोचच महववए समम कएय फ�सए जव आयए आ��हए य�व भवइ । दोचच भत ! महववए मसवयओ व�मय ।

५२ अहव� तचच भत! महववय पचचकख�म सवव अ�दरयदय । स गम व यग� व अ�रय व अपप व बह व अय व ल व �चततमत व अ�चततमत व यव सय अ�दरय गिरहजज, यवरय�ह अ�दरय गरहवजज, अरय �प अ�दरय गरहत य समयजयजज जवजजीवए जव वोस��म ।

५३ तिससमओ पच भवयओ भव�त-

तितम पढम भवय- अयवीइ �मओगगहजई स �यगग, यो अययवीइ �मओगगहजई स �यगग। कवलर बय- अययवीइ �मओगगहजई स �यगग अ�दरय गरहजज । अयवीइ �मओगगहजई स �यगग, यो अययवीइ �मओगगहजई ितत पढम भवय ।

अहव� दोचच भवय- अयरय�वय पयभोययभोई स �यगग, यो अययरय�वय पयभोययभोई । कवलर बय- अययरय�वयपयभोययभोई स �यगग अ�दरय भजजज । तमह अयरय�वयपयभोययभोई स �यगग, यो अययरय�वयपयभोययभोई ितत दोचच भवय ।

अहव� तचच भवय- �यगग य उगगह�स ओगग�हय�स एतवतव उगगहयसीलए �सय । कवलर बय �यगगय उगगह�स ओगग�हय�स एतवतव अयोगगहयसील अ�दरय ओ�गरहजज, �यगगय उगगह�स ओगग�हय�स एतव तव उगगहयसीलए �सय ितत तचच भवय ।

अहव� चउत भवय- �यगग य उगगह�स ओगग�हय�स अ�भकखय अ�भकखय उगगहयसीलए �सय । कवलर बय- �यगगय उगगह�स ओगग�हय�स अ�भकखय अ�भकखय अयोगगहयसील अ�दरय �गरहजज, �यगग उगगह�स ओगग�हय�स अ�भकखय अ�भकखय ओगगहयसीलए �सय ितत चउत भवय।

अहव� पचम भवय- अयवीइ �मओगगहजई स �यगग सहिममएस, यो अययवीइ �मओगगहजई । कवलर बय- अययवीइ �मओगगहजई स �यगग सहिममएस अ�दरय ओ�गरहजज । स अयवीइ �मओगगहजई स �यगग सहिममएस, यो अययवीइ �मओगगहजइ ितत पचम भवय ।

५४ एतवतव तचच महववए समम जव आयए आ��हए य�व भवइ । तचच भत ! महववय अ�दरयदयओ व�मय ।

५५ अहव� चउत भत ! महववय पचचकख�म सवव महय । स �दवव व मयस व �तप�कखजो�यय व यव सय महय गचछजज, त चव, अ�दरयदय- वततववय भ�ययवव जव वो�स��म ।


106

५६ तिससमओ पच भवयओ भव�त-

तितम पढम भवय- यो �यगग अ�भकखय अ�भकखय इतीय कह कहइततए �सय । कवलर बय- �यगग अ�भकखय अ�भकखय इतीय कह कहमय स�तभय स�त�वभग स�तकव�लपरयततओ धममओ भसजज । यो �यगग अ�भकखय अ�भकखय इतीय कह कहइततए �सय ितत पढम भवय।

अहव� दोचच भवय- यो �यगग इतीय मयोह�इ मयो�मइ इ�दयइ आलोइततए �यजइततए �सय । कवलर बय- �यगग य इतीय मयोह�इ मयो�मइ इ�दयइ आलोएमय �यजएमय स�तभय स�त�वभग जव धममओ भसजज, यो �यगग इतीय मयोह�इ मयो�मइ इ�दयइ आलोइततए �यजइततए �सय ितत दोचच भवय ।

अहव� तचच भवय- यो �यगग इतीय पवव�यइ पववक��लयइ समप�ततए �सय । कवलर बय- �यगग य इतीय पवव�यइ पववक��लयइ स�मय स�तभय जव भसजज । यो �यगग इतीय पवव�यइ पववक��लयइ सप�ततए �सय ितत तचच भवय ।

अहव� चउत भवय-यइमततपयभोययभोई स �यगग, यो पयीय�स-भोययभोई । कवलर बय- अइमततपय- भोययभोई स �यगग पयीय�सभोययभोइ ितत स�तभय जव भसजज । यइमततपयभोययभोई स �यगग, यो पयीय�सभोययभोइितत चउत भवय ।

अहव� पचम भवय-यो �यगग इतीपसपडगससततइ सययसयइ स�वततए �सय । कवलर बय- �यगग य इतीपसपडगससततइ सययसयइ सवमय स�तभय जव भसजज । यो �यगग इती-पस-पडगससततइ सययसयइ स�वततए �सय ितत पचम भवय ।

५७ एतवतव चउत महववए समम कएय जव आ��हए य�व भवइ । चउत भत ! महववय महयओ व�मय ।

५८ अहव� पचम भत ! महववय सवव पप�गगह पचचकख�म । स अपप व बह व अय व ल व �चततमत व अ�चततमत व यव सय पप�गगह गरहजज, यवरय�ह पप�गगह गरहवजज, अरय �प पप�गगह �गरहत य समयजयजज जव वो�स��म ।

५९ तिससमओ पच भवयओ भव�त-

तितम पढम भवय- सोयओ य जीव मयरयमयरयइ सदइ सयइ, मयरयमयरय�ह सद�ह यो सजजजज यो �जजजज यो �गजजज यो मजजज यो अजोववजजजज यो �व�यगडयमवजजजज । कवलर बय- �यगग य मयरयमयरय�ह सद�ह सजजमय �जजमय जव �व�यगडयमवजजमय स�तभय स�त�वभग स�तकव�लपरयततओ धममओ भसजज ।

य सकक य सोउ सद, सोय�वसयमगय । �ग दोस उ ज तत, त �भकख पप�वजजए ॥

सोयओ जीवो मयरयमयरयइ सदइ सयइ ितत पढम भवय ।

अहव� दोचच भवय- चकखओ जीवो मयरयमयरयइ रवइ पसइ, मयरयमयरय�ह रव�ह यो सजजजज यो �जजजज जव यो �व�यगडय- मवजजजज । कवलर बय- �यगग य


107

मयरयमयरय�ह रव�ह सजजमय जव �व�यगडयमवजजमय स�तभय स�त�वभग जव भसजज।

य सकक रवमदट, चकख�वसयमगय । �ग दोस उ ज तत, त �भकख पप�वजजए ॥

चकखओ जीवो मयरयमयरयइ रवइ पसइ ितत दोचच भवय ।

अहव� तचच भवय- डयओ जीवो मयरयमयरयइ गधइ अगडयइ, मयरयमयरय�ह गध�ह यो सजजजज यो �जजजज, यो �गजजज, यो मजजज, यो अजोववजजजज, यो �व�यगडयमवजजजज । कवलर बय- �यगग य मयरयमयरय�ह गध�ह सजजमय �जजमय जव �व�यगडयमवजजमय स�तभय स�त�वभग जव भसजज ।

य सकक य गधमगडउ, यस�वसयमगय । �ग दोस उ ज तत, त �भकख पप�वजजए ॥

डयओ जीवो मयरयमयरयइ गधइ अगडयइ ितत तचच भवय ।

अहव� चउत भवय- िजबभओ जीवो मयरयमयरयइ �सइ अससदइ, मयरयमयरय�ह �स�ह यो सजजजज यो �जजजज जव यो �व�यगडयमवजजजज । कवलर बय- �यगग य मयरयमयरय�ह �स�ह सजजमय जव �व�यगडयमवजजमय स�तभय जव भसजज ।

य सकक �समयसउ, जीह�वसयमगय । �ग दोस उ ज तत, त �भकख पप�वजजए ॥

जीहओ जीवो मयरयमयरय�ह �सइ अससएइ ितत चउत भवय ।

अहव� पचम भवय- फसओ जीवो मयरयमयरयइ फसइ प�डसवदइ, मयरयमयरय�ह फस�ह यो सजजजज, यो �जजजज, यो �गजजज, यो मजजज, यो अजोववजजजज, यो �व�यगडयमवजजजज । कवलर बय- �यगग य मयरयमयरय�ह फस�ह सजजमय जव �व�यगडयमवजजमय स�तभय स�त�वभग स�तकव�लपरयततओ धममओ भसजज ।

य सकक य सवदउ, फस �वसयमगय । �ग दोस उ ज तत, त �भकख पप�वजजए ॥

फसओ जीवो मयरयमयरयइ फसइ प�डसवदइ ितत पचम भवय।

६० एतवतव पचम महववए समम कएय फ�सए प�लए तीप�ए �क�टए अव�टए आयए आ��हए य�व भवइ ।

पचम भत ! महववय पप�गगहओ व�मय ।

६१ इचचए�ह पच महववए�ह पयवीस�ह य भवय�ह सपरय अयग� अहसय अहकपप अहमगग समम कएय फ�सतत प�लतत तीप�तत �क�टतत आयए आ��हतत य�व भवइ ।

॥ पय�सम अजयय समतत॥


108

सोलसम अजयय

�वमितत १ अ�यचचमवसमव��त जतयो, पलोयए सोचच�मद अयतत� ।

�वउ�स� �वरय अग�बधय, अभीर आ�भपप�गगह चए ॥ २ तहगय �भकखमयतसजय, अय�लस �वरय च�तमसय ।

तद�त वय�ह अ�भदव य�, स��ह सगमगय व कज� ॥ ३ तहपपग��ह जय�ह हर�लए, ससदफस फरस उदरप�य ।

�त�तकखए य�य अदटचयस, �गप�वव वएय य सपववए ॥ ४ उवहमय कसल�ह सवस, अकतदकखी तस व� दहर।

अलसए सववसह महमयी, तह�ह स सससमय सम�हए ॥ ५ �वऊ यए धममपय अयतत�, �वयीयतरहसस म�यसस यओ । सम�हयससिगग�सह व तयस, तवो य परय य जसो य वडढइ॥ ६ �दसो�द�सऽयतिजयय तइय, महववय खमपय पवइय ।

महगर �यससय� उदरप�य, तम व तजो �त�दस पगसय ॥

७ �सए�ह �भकख अ�सए पप�ववए, असजज�मतीस चएजज पयय। अ�यिससओ लोग�मय तह प�, य �मजजइ कमगय�ह प�डए॥

८ तह �वपपमककसस पप�रयचप�यो, �धईमओ दकखखमसस �भकखयो । �वसजइ ज�स मल प�कड, समीप�य रपपमल व जोइय ॥

९ स ह पप�रयसमयिमम वटइ, �य�सस उव�य महय च� । भजगम जरयतय जह चए, �वमचचइ स दहसजज महय ॥

१० जमह ओह स�लल अप�ग, महसमद व भय�ह दतत� । अह य य पप�जय�ह प�डए, स ह मयी अतकड ितत वचचइ ॥

११ जह �ह बद इह मयव�ह, जह य त�स त �वमोकख आ�हए । अह तह बध�वमोकख ज �वऊ, स ह मयी अतकड ितत वचचइ॥

१२ इमिमम लोए प�ए य दोस �व, य �वजजइ बधय जसस �क�च �व। स ह �य�लबयमपपइ�टओ, कलकलरभवपवच �वमचचइ ॥ितत ब�म॥

॥ सोलसम अजयय समतत॥

॥ बीओ सयखधो समततो ॥


109

॥ आच� सतत समतत ॥

Published By:


Pawandham, Mahavir Nagar, Kandivali (W), Mumbai - 400 067

ĀCĀRĀṄGA SŪ - JAIN AAGAMjainaagam.org/download_pdf/Anga_Agam_01_Acharanga_Sutra...(Gujarati...

Documents

Transcript of ĀCĀRĀṄGA SŪ - JAIN AAGAMjainaagam.org/download_pdf/Anga_Agam_01_Acharanga_Sutra...(Gujarati...