Free Vibration-MDOF 160eng.sut.ac.th/me/box/1_54/425304/MDOF.pdf · Free Vibration-MDOF 164...

64
Free Vibration-MDOF 160 มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีสุรนารี หน้า 160 ในบทน จะนาเสนอการวเคราะหการสั่นทางกลเบองตนสาหรับระบบท่มลาดับขันความอสระหลาย ลาดับ(Multiple degree of freedom systems) จานวนลาดับขันความอสระของระบบเป็นตัวกาหนดจานวน การเคล ่อนท่ของวัตถุและจานวนทศทางการเคล ่อนท่ของแตละวัตถุ การท่ระบบมลาดับขันความอสระ มากกว าหน่งนันจะทาใหระบบม ความถ่ธรรมชาตมากกว าหน ่งเช นกัน ดังนั นความถ่ท่จะทาใหเกดการสั่นพอง ก็จะมเพ ่มขนสัมพันธกับจานวนความถ่ธรรมชาตท่มของระบบ บทน จะนาเสนอแนวคดของรูปรางการสั่น (Mode shape) และวธการวเคราะหโมดอล (Modal analysis) สาหรับการศกษาการตอบสนองของระบบท่ม ลาดับขันความอสระหลายลาดับ เชน หุนยนตท่มลาดับขันความอสระเทากับหก ดังแสดงในรูปท่ 4-1 มอเตอร-ปั๊มเป็นระบบท่มลาดับขันอ สระเทากับสอง โดยมการเคล ่อนท่เป็นเชงเสนกับเชงมุมเกดขน ดังแสดง ในรูปท่ 4-2 เป็นตในเบ องตน เราจะวเคราะหการตอบสนองของระบบท่มลาดับขันความอ สระเทากับสอง(Two degree of freedom) ซ่งจะเป็นว เดยวกันท่สามารถประยุกตใชในการวเคราะหการตอบสนองของระบบท่มลาดับขัน ความอ สระหลายลาดับได รูปท่ 4-2. ระบบท่ม ลาดับขั้นความอ สระเท่ากับสอง รูปท่ 4-1. ระบบท่ม ลาดับขั้นความอ สระเท่ากับหก

Transcript of Free Vibration-MDOF 160eng.sut.ac.th/me/box/1_54/425304/MDOF.pdf · Free Vibration-MDOF 164...

Free Vibration-MDOF 160

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร หนา 160

ในบทนจะน าเสนอการวเคราะหการสนทางกลเบองตนส าหรบระบบทมล าดบขนความอสระหลาย

ล าดบ(Multiple degree of freedom systems) จ านวนล าดบขนความอสระของระบบเปนตวก าหนดจ านวน

การเคลอนทของวตถและจ านวนทศทางการเคลอนทของแตละวตถ การทระบบมล าดบข นความอสระ

มากกวาหนงนนจะท าใหระบบมความถธรรมชาตมากกวาหนงเชนกน ดงนนความถทจะท าใหเกดการสนพอง

กจะมเพมขนสมพนธกบจ านวนความถธรรมชาตทมของระบบ บทนจะน าเสนอแนวคดของรปรางการสน

(Mode shape) และวธการวเคราะหโมดอล (Modal analysis) ส าหรบการศกษาการตอบสนองของระบบทม

ล าดบขนความอสระหลายล าดบ เชน หนยนตทมล าดบขนความอสระเทากบหก ดงแสดงในรปท 4-1

มอเตอร-ปมเปนระบบทมล าดบขนอสระเทากบสอง โดยมการเคลอนทเปนเชงเสนกบเชงมมเกดขน ดงแสดง

ในรปท 4-2 เปนตน

ในเบองตน เราจะวเคราะหการตอบสนองของระบบทมล าดบขนความอสระเทากบสอง(Two degree

of freedom) ซงจะเปนวธเดยวกนทสามารถประยกตใชในการวเคราะหการตอบสนองของระบบทมล าดบขน

ความอสระหลายล าดบได

รปท 4-2. ระบบทมล าดบขนความอสระเทากบสอง

รปท 4-1. ระบบทมล าดบขนความอสระเทากบหก

Free Vibration-MDOF 161

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร หนา 161

4.1 การสนอสระของระบบทมล าดบขนความอสระหลายล าดบและไมมความหนวง

จากรปท 4-3(a) แสดงแบบจ าลองทางกายภาพการสนอสระของระบบทมล าดบขนความอสระเทากบสอง

และไมมความหนวง ทเคลอนทเปนเชงเสน สวนรปท 4-3(b)แสดงแผนภาพวตถอสระ ซงเราสามารถ

ประยกตใชกฎขอทสองของนวตน พจารณาผลรวมของแรงทกระท าตอมวล m1

1 1F m x

เราจะได 1 1 2 2 1 1 1k x k x x m x

หรอ 1 1 1 2 1 2 2 0m x k k x k x (4.1)

พจารณาผลรวมของแรงทกระท าตอมวลm2

2 2F m x

เราจะได 3 2 2 2 1 2 2k x k x x m x

หรอ 2 2 2 3 2 2 1 0m x k k x k x (4.2)

เราสามารถจดรปสมการท 4.1 และ4.2 อยในรปเมตรกซ คอ

0Mx Kx (4.3)

โดยท 1

2

0

0

mM

m

; 1 2 2

2 2 3

k k kK

k k k

เปนเมตรกซสมมาตร

รปท 4-3. ระบบทมล าดบขนความอสระเทากบสอง

Free Vibration-MDOF 162

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร หนา 162

ดงนน 1 2 21 1 1

2 2 32 2 2

00

0

k k km x x

k k km x x

สมมตให ผลเฉลยทสถานะคงตวของสมการท 4.1 และ 4.2

1 1( ) cosx t X t และ 2 2( ) cosx t X t

ส าหรบความเรง

2

1 1 cosx X t และ 2

2 2 cosx X t

แทนสมการดงกลาวลงในสมการท 4.1 เราจะได

2

1 1 1 2 1 2 2cos cos cos 0m X t k k X t k X t (4.4)

และสมการท 4.2

2

2 2 2 1 2 3 2cos cos cos 0m X t k X t k k X t (4.5)

สมการท 4.4 และ 4.5 ท าใหสมการเปนจรง ส าหรบคา t ทกคา ดงนน

2

1 1 1 2 1 2 2 0m X k k X k X (4.6)

และ 2

2 2 2 1 2 3 2 0m X k X k k X (4.7)

สมการท 4.6 และ 4.7 จดอยในรปเมตรกซ

2

11 1 2 2

2

22 2 2 3

0Xm k k k

Xk m k k

(4.8)

จากสมการท 4.8 0X และสมการเปนจรงกตอเมอ det 0A ดงนน เราจะได

2 2

1 1 2 2 2 3 2 2 0m k k m k k k k

หรอ 4 2 2

1 2 1 2 2 2 3 1 1 2 2 3 2 0m m k k m k k m k k k k k (4.9)

สมการท 4.9 เราเรยกวา สมการเฉพาะ ซงจะไดรากสมการ

2 2 1 2 2 2 3 1

1 2

1 2

1,

2

k k m k k m

m m

Free Vibration-MDOF 163

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร หนา 163

1

2 22

1 2 2 2 3 1 1 2 2 3 2

1 2 1 2

14

2

k k m k k m k k k k k

m m m m

(4.10)

โดยท1 2, คอความถธรรมชาตของระบบ

คา1X และ

2X นนขนอยกบคา1 และ

2 โดยก าหนดใหคา (1)

1X และคา (1)

2X สมพนธกบ1 สวนคา (2)

1X และ

คา (2)

2X สมพนธกบ2 เมอแทน 2 2

1 และ 2 2

2 ลงในสมการท 4.6 และ 4.7 เราจะได

2(1)1 1 1 22 2

1 (1) 2

1 2 2 1 2 3

m k kX kr

X k m k k

(4.11a)

2(2)1 2 1 22 2

2 (2) 2

1 2 2 2 2 3

m k kX kr

X k m k k

(4.11b)

การสนรปรางโหมดบรรทดฐาน(Normal modes) ของการสนทสมพนธกบคา 2

1 และ 2

2 ทมคาอตราสวนโหมด

(mode ratio)คอ 1r และ

2r

(1) (1)

(1) 1 1

(1) (1)

2 1 1

X XX

X r X

(4.12a)

และ (2) (2)

(2) 1 1

(2) (2)

2 2 1

X XX

X r X

(4.12b)

ดงนน ผลเฉลยของการสนแบบอสระ จากสมการท 5 และ 6 จะไดวา

(1)(1)

1 1 1(1) 1

(1)(1)

1 1 1 12

cos( )( )

cos( )

X tX tx t

r X tX t

=First mode

(2)(2)

1 2 2(2) 1

(2)(2)

2 1 2 22

cos( )( )

cos( )

X tX tx t

r X tX t

=Second mode

ซงคา (1) (2)

1 1 1, ,X X และ2 สามารถหาไดจากเงอนไขเรมตนของระบบ

เงอนไขเรมตน ส าหรบระบบทมล าดบขนความอสระเทากบสองนน จ าเปนตองการเงอนไขเรมตน การกระจดตน

และความเรวตนแตละพกด ซงระบบนสามารถท าใหเกดการสนรปรางโหมดบรรทดฐานไดสองโหมด 1,2i

โดยการแทนคาเงอนไขเรมตน

( )

1 1( 0) ix t X ; 1( 0) 0x t

Free Vibration-MDOF 164

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร หนา 164

( )

2 1( 0) i

ix t r X ; 2( 0) 0x t

ผลเฉลยของสมการท 4.1 และ 4.2 สามารถประยกตใช linear superposition ส าหรบสองโหมดบรรทดฐาน

เราจะได 1 1 2 2( ) ( ) ( )x t c x t c x t

โดย c1 และ c2 เปนคาคงท ; ถาเราเลอกคา 1 2 1c c ดงนน

(1) (1) (1) (2)

1 1 2 1 1 1 1 2 2( ) ( ) ( ) cos cosx t x t x t X t X t (4.13a)

(2) (2) (1) (2)

2 1 2 1 1 1 1 2 1 2 2( ) ( ) ( ) cos cosx t x t x t r X t r X t (4.13b)

ซงคา (1) (2)

1 1 1, ,X X และ2 สามารถหาไดจากเงอนไขเรมตน

1 1( 0) (0)x t x ; 1 1( 0) (0)x t x (4.14a)

2 2( 0) (0)x t x ; 2 2( 0) (0)x t x (4.14b)

แทนสมการ4.14a ลงในสมการท4.13a และสมการ4.14b ลงในสมการท4.13 เราจะได

(1) (2)

1 1 1 1 2

(1) (2)

1 1 1 1 2 1 2

(1) (2)

2 1 1 1 2 1 2

(1) (2)

2 1 1 1 1 2 2 1 2

(0) cos cos

(0) sin sin

(0) cos cos

(0) sin sin

x X X

x X X

x r X r X

x r X r X

(4.15)

จากสมการท 4.15 ม 4 สมการยอย ทมตวแปรไมรคา (1) (2) (1) (2)

1 1 1 2 1 1 1 2cos , cos , sin , sinX X X X

ดงนน เราหาผลเฉลยของสมการท 4.15 ได

(1) 2 1 21 1

2 1

(0) (0)cos

r x xX

r r

, (2) 1 1 21 2

2 1

(0) (0)cos

r x xX

r r

(1) 2 1 21 1

1 2 1

(0) (0)sin

r x xX

r r

,

(2) 1 1 21 2

2 2 1

(0) (0)sin

r x xX

r r

ซงผลเฉลยทได

1

2 2 2(1) (1) (1)

1 1 1 1 1cos sinX X X

Free Vibration-MDOF 165

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร หนา 165

12 2

2(1) 2 1 21 2 1 2

2 1 1

1 (0) (0)(0) (0)

r x xX r x x

r r

1

2 2 2(2) (2) (2)

1 1 2 1 2cos sinX X X

12 2

2(2) 1 1 21 1 1 2

2 1 2

1 (0) (0)(0) (0)

r x xX r x x

r r

(1)1 11 1 2 1 2

1 (1)

1 1 2 2 1 2

sin (0) (0)tan tan

cos (0) (0)

X r x x

X r x x

(2)1 11 2 1 1 2

2 (2)

1 2 2 1 1 2

sin (0) (0)tan tan

cos (0) (0)

X r x x

X r x x

ตวอยางท e4-1 จากรปท e4-1 แสดงแบบจ าลองกายภาพการสนอสระของระบบทมล าดบขนความอสระเทากบสอง

เมอระบบมมวล 1m 20 kg,

2m 10 kg, คาความแขงของสปรง 1k 5000 N/m , 2k 1000 N/m, และมเงอนไข

เรมตน 1 1( 0) 0, ( 0) 1 mm/secx t x t ,

2 2( 0) 0, ( 0) 0x t x t . จงหาความถธรรมชาต รปรางการสน

และผลการตอบสนองของระบบ

พจารณามวลท 1 โดยใชกฎขอทสองของนวตน 1 1F m x

เราจะได 1 1 2 1 2 1 1k x k x x m x

รปท e4-1. แบบจ าลองกายภาพของระบบทมล าดบขนความอสระเทากบสอง

Free Vibration-MDOF 166

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร หนา 166

หรอ 1 1 1 2 1 2 2 0m x k k x k x

พจารณามวลท 2 2 2F m x

เราจะได 2 1 2 2 2k x x m x

หรอ 2 2 2 2 2 1 0m x k x k x

น าสมการทงสองทได จดรปเมตรกซ 0Mx Kx

เราจะได 1 1 1 2 2 1

2 2 2 2 2

00

0

m x k k k x

m x k k x

แทนคาทไดตามโจทย 1 1

2 2

20 0 6000 10000

0 10 1000 1000

x x

x x

เราสามารถหาความถธรรมชาตของระบบได จาก 2det - det - 0M K M K 0

โดยท 2 ดงนน 20 0 6000 1000det 0

0 10 1000 1000

20 6000 1000det 0

1000 10 1000

20 6000 10 1000 1000 1000 0

เราจะได 2200 80000 5000000 0

2

1 1 77.5255 rad/sec, 2

2 2 322.4745 rad/sec

ความถธรรมชาตของระบบคอ 1 8.8049 rad/sec, 2 17.9576 rad/sec

ในขนตอนตอไป เราจะหารปรางโหมดการสน โดยแทนคา 2 2

1 และ 2 2

2

2 (1)

1- M K X 0 และ 2 (2)

2- M K X 0

ดงนน 2 (1)

1- M K X 0(1)

1

(1)

2

20 0 6000 100077.5255 0

0 10 1000 1000

X

X

(1)

1

(1)

2

4449.49 10000

1000 224.745

X

X

Free Vibration-MDOF 167

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร หนา 167

เราจะได (1) (1) (1) (1)

1 2 2 14449.49 1000 0 4.44949X X X X

หรอ (1) (1) (1) (1)

1 2 2 11000 224.745 0 4.44949X X X X

อตราสวน (1)

21 (1)

1

4.44949X

rX

การสนรปรางโหมดท 1 จะได (1)

(1) (1)1

1(1)

2

1

4.44949

XX X

X

ถาเราก าหนดใหเงอนไขเรมตน 1 1( 0) 1 mm, ( 0) 0x t x t และ

2 2( 0) 4.44949 mm, ( 0) 0x t x t

การสนทเกดขน ดงแสดงในรปท e4-2 ซงจะเคลอนทดวยความถธรรมชาตในโหมดทหนงเทากบ 8.8049 rad/sec

ส าหรบการสนรปรางโหมดท 2 เราจะได

2 (2)

2- M K X 0(2)

1

(2)

2

20 0 6000 1000322.4745 0

0 10 1000 1000

X

X

(2)

1

(2)

2

449.49 10000

1000 2224.745

X

X

(2) (2) (2) (2)

1 2 2 1449.49 1000 0 0.44949X X X X

อตราสวน (2)

22 (2)

1

0.44949X

rX

0 1 2 3 4 5 6 7-5

-4

-3

-2

-1

0

1

2

3

4

5

Time, (sec)

Dis

pla

cem

ent,

(m

m)

x1(1)

x2(t)

รปท e4-2. การสนโหมดท 1

Free Vibration-MDOF 168

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร หนา 168

การสนรปรางโหมดท 2 จะได (2)

(2) (2)1

1(2)

2

1

0.44949

XX X

X

ถาเราก าหนดใหเงอนไขเรมตน 1 1( 0) 1 mm, ( 0) 0x t x t และ

2 2( 0) 0.44949 mm, ( 0) 0x t x t

การสนทเกดขน ดงแสดงในรปท e4-3 ซงจะเคลอนทดวยความถธรรมชาตในโหมดทสองเทากบ 17.9576 rad/sec

ผลเฉลยของระบบภายใตเงอนไขของโจทยน ซงเราจะไดดงสมการ 4.13a และ4.13b ซงคา (1) (2)

1 1 1, ,X X และ2

สามารถหาไดจากเงอนไขเรมตน

(1)

1 1cos 0X , (2)

1 2cos 0X

(1) 21 1

1 2 1

sin 0.01r

Xr r

,

(2) 11 2

2 2 1

sin 0.05r

Xr r

1

2 2 2(1) (1) (1)

1 1 1 1 1cos sin 0.01X X X

1

2 2 2(2) (2) (2)

1 1 2 1 2cos sin 0.05X X X

(1)1 1 1

1 (1)

1 1

sintan

cos 2

X

X

, (2)

1 1 22 (2)

1 2

sintan

cos 2

X

X

ผลเฉลยการสนในโหมดท 1 จะได

(1)

(1) 1

(1)

2

0.01cos 8.8049 2( )( )

0.04449cos 8.8049 2( )

tX tx t

tX t

0 1 2 3 4 5 6 7-1

-0.8

-0.6

-0.4

-0.2

0

0.2

0.4

0.6

0.8

1

Time, (sec)

Dis

pla

cem

ent,

(m

m)

x1(t)

x2(t)

รปท e4-3. การสนโหมดท 2

Free Vibration-MDOF 169

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร หนา 169

ผลเฉลยการสนในโหมดท 2 จะได

(2)

(2) 1

(2)

2

0.05cos 17.9576 2( )( )

0.022cos 17.9576 2( )

tX tx t

tX t

ดงนน ผลเฉลยของระบบ คอ

(1) (1)

1 1 2( ) ( ) ( ) 0.01cos 8.8049 2 0.05cos 17.9576 2x t x t x t t t

(2) (2)

2 1 2( ) ( ) ( ) 0.04449cos 8.8049 2 0.02247cos 17.9576 2x t x t x t t t

เราสามารถประยกตใชแผนภาพ Simulink ดงแสดงในรปท e4-4 ในการหาผลการตอบสนองของระบบได

ตวอยางท e4-2 รปท e4-5 แสดงแบบจ าลองกายภาพการสนอสระของระบบทมล าดบขนความอสระเทากบสอง

และไมมความหนวง เมอความเฉอย1J เทากบ 500 2m kg ,ความเฉอย

2J เทากบ 800 2m kg , 1tk = 1000 N/m,

2tk = 2000 N/m และ3tk = 3000 N/m จงหาความถธรรมชาต และรปรางโหมดการสนของระบบ

รปท e4-5. แบบจ าลองกายภาพทมลกษณะการเคลอนทเชงมม

รปท e4-4. แผนภาพการจ าลองสถานการณ โดย Simulink

Free Vibration-MDOF 170

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร หนา 170

พจารณาท 1J โดยใชกฎขอทสองของนวตน

1 1M J

เราจะได 1 1 2 2 1 1 1t tk k J

หรอ 1 1 1 2 1 2 2 0t t tJ k k k

พจารณาท 2J

2 2M J

เราจะได 3 2 2 2 1 2 2t tk k J

หรอ 2 2 2 3 2 2 1 0t t tJ k k k

น าสมการทงสองทได จดรปเมตรกซ 0tJ K

เราจะได 1 2 21 11

2 2 32 22

00

0

t t t

t t t

k k kJ

k k kJ

หรอ 11

22

500 0 3000 20000

0 800 2000 5000

เราสามารถหาความถธรรมชาตของระบบได จาก 2det - det - 0M K M K 0

โดยท 2 ดงนน 500 0 3000 2000det 0

0 800 2000 5000

500 3000 2000det 0

2000 800 5000

500 3000 800 5000 2000 2000 0

เราจะได 2400,000 4,900,000 11,000,000 0

2

1 1 2.9603 rad/sec, 2

2 2 9.2897 rad/sec

ความถธรรมชาตของระบบคอ 1 1.7205 rad/sec, 2 3.0479 rad/sec

เราจะหารปรางโหมดการสนบรรทดฐาน โดยแทนคา 2 2

1 และ 2 2

2

2 (1)

1- M K X 0 และ 2 (2)

2- M K X 0

Free Vibration-MDOF 171

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร หนา 171

ดงนน 2 (1)

1- M K X 0(1)

1

(1)

2

500 0 3000 20002.9603 0

0 800 2000 5000

X

X

(1)

1

(1)

2

1519.85 20000

2000 2631.76

X

X

เราจะได (1) (1) (1) (1)

1 2 2 11519.85 2000 0 0.7599X X X X

หรอ (1) (1) (1) (1)

1 2 2 12000 2631.76 0 0.7599X X X X

อตราสวน (1)

21 (1)

1

0.7599X

rX

การสนรปรางโหมดท 1 จะได (1)

(1) (1)1

1(1)

2

1

0.7599

XX X

X

รปท e4-6 แสดงรปรางโหมดการสนท 1

ส าหรบการสนรปรางโหมดท 2 เราจะได

2 (2)

2- M K X 0(2)

1

(2)

2

500 0 3000 20009.2897 0

0 800 2000 5000

X

X

(2)

1

(2)

2

1644.85 20000

2000 2431.76

X

X

(2) (2) (2) (2)

1 2 2 11644.85 2000 0 0.8224X X X X

อตราสวน (2)

22 (2)

1

0.8224X

rX

รปท e4-6. รปรางโหมดการสนท 1

Free Vibration-MDOF 172

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร หนา 172

การสนรปรางโหมดท 2 จะได (2)

(2) (2)1

1(2)

2

1

0.8224

XX X

X

รปท e4-7 แสดงรปรางโหมดการสนท 2 จะมโหนด(node) เกดขนระหวางพกด1 กบ

2 และต าแหนงโหนดจะไมม

การสนเกดขน ถาระบบถกรบกวนดวยมเงอนไขเรมตน ตามรปรางโหมดการสนท 2 และจะเคลอนทดวยความถ

ธรรมชาตท 2 (3.0479 rad/sec) ซงทต าแหนงโหนดจะเหมาะสมเปนจดจบยดของเครองจกร เพราะจะไมเกดการสน

หรอแรงทกระท าตอเครองจกร

รปท e4-7. รปรางโหมดการสนท 2

Free Vibration-MDOF 173

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร หนา 173

4.2 ปญหาคาเฉพาะ (Eigenvalue problem)

วธในการหาผลเฉลยของสมการทจดรปแบบเมทรกซ และเมทรกซมวลกบเมทรกซคาความแขงของสปรงมคณสมบต

ของเมทรกซสมมาตร(Symmetric matrix) ซงเราสามารถประยกตใชปญหาคาเฉพาะ(Eigenvalue problems)ในการ

แกปญหาการสนทางกลได อนเปนแนวความคดทส าคญในการหาความถธรรมชาต และรปรางการสน คณสมบต

พเศษของเมทรกซสมมาตร

TM LL

โดยท M เปนเมทรกซสมมาตร และเมทรกซบวกแนนอน(Positive definite matrix), L เมทรกซแบบสามเหลยม

ลาง (Lower triangular matrix) ซงM มคาเปนบวกแนนอนถาสเกลารคณเขาไป เราจะได

0Tx Mx

ส าหรบทกๆคาทไมเทากบศนยของเวคเตอร x การแยกตวประกอบ L จะเรยกวา Cholesky decomposition ดงนนเมท

รกซ L จะเปนเมทรกซรากทสอง(Matrix square root) และเปนคาบวกแนนอน ในการแกปญหาการสนทางกลของ

ระบบทมล าดบขนความอสระมากกวาหนงนน เราใชการแปลงพกดทเทยบเทากบการหารสมการการเคลอนทดวยมวล

เชนเดยวกนกบการแกปญหาการสนทางกลของระบบทมล าดบขนความอสระเทากบหนง ดงนน

1 2 1 2M M M

ในการอธบายใหงายขน น าเมทรกซ M ทเปนเมทรกซทแยงมม ของสมการท4.3 เราจะได

11 2

2

0

0

mL M

m

(4.16)

การผกผนของเมทรกซทแยงมม 1 2M คอ

1

2

1

1 1/ 2

1

0=

0

m

m

L M

(4.17)

การเปลยนพกด โดยแทนเวคเตอรx ดวยเวคเตอรq

1/ 2M x q (4.18)

แทนคาxลงในสมการ 4.3 และคณดวย 1 2M เราจะได

1/ 2 1/ 2 1/ 2 1/ 2( ) ( )M MM t M KM t q q 0 (4.19)

Free Vibration-MDOF 174

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร หนา 174

ขณะท 1/2 1/2 I M MM และ 1/ 2 1/ 2K M KM เราเรยกวาคาความแขงของสปรงบรรทดฐานมวล (Mass

normalized stiffness) และเปนเมทรกซสมมาตร เราจะได

( ) ( )I t K t q q 0 (4.20)

สมมตผลเฉลยของสมการ 4.20 คอ ( ) j tt e q v (4.21)

โดยท v เวคเตอรของคาคงท แทนสมการ4.21 ลงในสมการ 4.20 เราจะได

2 j t j te K e v v 0

หรอ 2 0K v v (4.22)

เมอระบบเกดการเคลอนท เราจะได v 0 , สมการท 4.22 จะเปนปญหาคาเฉพาะ(Eigenvalue problem) และ v เรา

เรยกวาเวคเตอรคาเฉพาะ (eigenvector) ประโยชนของการประยกตใชวธปญหาคาเฉพาะสมมาตร (Symmetric

eigenvalue problem) ผลเฉลยของสมการ 4.22 คอคาจ านวนจรง

( ) 0K I v (4.23)

โดยท 2 , ส าหรบค าตอบทมความหมายของสมการ 4.23 หาไดจากหลกพชคณต ถา v 0 เราจะไดคา

det( ) 0K I (4.24)

สมการ 4.24 เราเรยกวาสมการคาเฉพาะ (Characteristic equation)

รปรางของโหมดแตละความถนน จะมคณสมบตทส าคญคอการตงฉากกน (Orthogonal) เมอรปรางของโหมดทตาง

ความถกน จะได

1 2 0T v v (4.24)

เวคเตอรคาเฉพาะสามารถท าใหเปนบรรทดฐานทมความยาวหนงหนวย โดยเราจะไดนอรมของเวคเตอร (Norm of a

vector)

1 2

2

1

nT

i

i

x

x x x (4.24)

และ 1x เราเรยกวาเชงตงฉากปรกต (Orthonormal)

Free Vibration-MDOF 175

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร หนา 175

ตวอยางท e4-3 แกปญหาคาเฉพาะส าหรบระบบทมล าดบขนความอสระเทากบสองของตวอยางท e4-1 และท า

เวคเตอรคาเฉพาะใหเปนบรรทดฐาน พรอมทงตรวจสอบการตงฉากกน และเปรยบเทยบกบรปรางการสนในตวอยางท

e4-1

เราสามารถหาคา 12

20 0

0 10M

; 12

0.2236 0

0 0.3162M

;

และ 1 12 2

300 70.7107

70.7107 100K M KM

การค านวณหาคาเฉพาะของ ของสมการ 4.23 คอ

300 70.7107 1 0det 0

70.7107 100 0 1

300 100 70.7107 70.7107 0

2 400 25000 0

เราจะได 2

1 1 77.5255 rad/sec, 2

2 2 322.4745 rad/sec

ความถธรรมชาตของระบบคอ 1 8.8049 rad/sec,

2 17.9576 rad/sec

เวคเตอรคาเฉพาะ v ทสมพนธกนกบ 2

1 1 เราจะได

(1)

1( )v 0K I

(1)

1

(1)

2

300 70.7107 1 077.5255 0

70.7107 100 0 1

v

v

(1)

1

(1)

2

222.4745 70.71070

70.7107 22.4745

v

v

เราจะได (1) (1) (1) (1)

1 2 2 1222.4745 70.7107 0 3.1463v v v v

(1)

(1) (1)1

1(1)

2

1v

3.1463

vv

v

เราท า (1)v เปนบรรทดฐาน โดยก าหนดให (1)v 1

Free Vibration-MDOF 176

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร หนา 176

(1) (1) (1)v v v 1T (1) (1)

1 1

11 3.1463 1 0.3029

3.1463v v

ดงนนเราจะได (1)1 0.3029

v 0.30293.1463 0.953

เวคเตอรคาเฉพาะ v ทสมพนธกนกบ 2

2 2 เราจะได

(2)

2( )v 0K I

(2)

1

(2)

2

300 70.7107 1 0322.4745 0

70.7107 100 0 1

v

v

(2)

1

(2)

2

22.4745 70.71070

70.7107 222.4745

v

v

(2) (2) (2) (2)

1 2 2 122.4745 70.7107 0 0.3178v v v v

(2)

(2) (2)1

1(2)

2

1v

0.3178

vv

v

เราท า (2)v เปนบรรทดฐาน โดยก าหนดให (2)v 1

(2) (2) (2)v v v 1T (2) (2)

1 1

11 0.3178 1 0.953

0.3178v v

ดงนนเราจะได (2)1 0.953

v 0.9530.3178 0.3029

พจารณาคณสมบตการตงฉากกนของรปรางทแตกตางโหมดกน (1) (2)v v 0T

0.3029 0.9530

0.953 0.3029

T

จะพบวา (1)v และ (2)v มคณสมบตการตงฉากกน และเชงตงฉากปรกต ดวยเหตผลนเราใชการไมเชอมโยง

(Decouple)ของสมการการเคลอนทส าหรบระบบทไมมความหนวง เราก าหนดให

(1) (2) ( )v v v nP

โดยท ( )v n เวคเตอรคาเฉพาะบรรทดฐาน ทม n ล าดบขนความอสระ และเมทรกซ P ดงนนส าหรบตวอยางน

Free Vibration-MDOF 177

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร หนา 177

เราจะได 0.3029 0.953

0.953 0.3029P

และมคณสมบตเปนเมทรกซตงฉากกน (Orthogonal matrices) คอ TP P I ผลของการคณเมทรกซ TP KP เราจะ

ไดเมทรกซทแยงมมทมคาเฉพาะ

( ) T

idiag P KP (4.25)

หรอเรยกวาเมทรกซสเปคตม (Spectral matrix) ของK ซงเราจะได

0.3029 0.953 300 70.7107 0.3029 0.953 77.5255 0

0.953 0.3029 70.7107 100 0.953 0.3029 0 322.4745

TP KP

เราจะพจารณารปรางการสนทไดจากตวอยางท 4-1 เมอก าหนดให (1)

1 1X และ (2)

1 1X เราจะได

(1)1

4.44949X

, (2)1

0.44949X

(1) (2)1

1 4.44949 1 00.44949

TX X

เมอพจาณาพบวา (1)

1X และ (2)

1X ไมมคณสมบตการตงฉากกน และเชงตงฉากปรกต เราสามารถแปลงรปรางโหมดได

ดงน

(1) 1 2 (1)vX M หรอ (1) 1 2 (1)v M X

1 2 (1)20 0 1 0.302920

14.7634.44949 0.95314.070 10

M X

4.3 การวเคราะหโมดอล (Modal analysis)

เมทรกซคาเฉพาะของ P สามารถใชส าหรบสมการทไมเชอมโยงกนของระบบการสนทางกล ซงจะไดสมการยอยๆ

จ านวน n สมการ เทากบจ านวนล าดบขนความอสระของระบบ เราสามารถหาผลเฉลยของแตละสมการไดเชนเดยวกบ

ระบบทมล าดบขนความอสระเทากบหนงทกลาวมาแลวในบทท 2 เมทรกซ P และ 1 2M สามารถใชแปลงผลเฉลย

กลบไปสพกด ( )x t และขนตอนดงกลาวเราเรยกวาการวเคราะหโมดอล เพราะการแปลง 1 2S M P เรยกวาเมทรกซ

โมดอล(Modal matrix) ซงสมพนธกบรปรางการสนของการสนทางกลทศกษา

พจารณาสมการการเคลอนทของระบบทไมมความหนวง M K x x 0

Free Vibration-MDOF 178

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร หนา 178

โดยมเงอนไขเรมตนคอ 1 2(0) (0) (0) (0) ,T

nx x xx 1 2(0) (0) (0) (0) ,T

nx x xx

เมอ 1/ 2( ) ( )t M tx q สามารถจดรปสมการการเคลอนทได ( ) ( ) I t K t q q 0 (4.26)

โดยท 1 2 1 2 1/ 2 1/ 2,M MM I K M KM และ 1/ 2( ) ( )t M x tq

ก าหนดพกดทสอง ( )= ( )t P tq r (4.27)

โดยท 1 2 3 nP v v v v และ vคอเวคเตอรคาเฉพาะบรรทดฐาน (Normalized eigenvector)

แทนสมการ 4.26 ลงในสมการ 4.27 และคณดวย TP เราจะได

T TP P P K P I r r r r 0 (4.28)

จากสมการ 4.28 ส าหรบระบบทมล าดบขนความอสระเทากบสอง

21 11

22 22

( ) ( )1 0 00

( ) ( )0 1 00

r t r t

r t r t

(4.29)

เราสามารถเขยนสมการไดในรป

2

1 1 1

2

2 2 2

( ) ( ) 0

( ) ( ) 0

r t r t

r t r t

(4.30)

สมการ 4.30 เราเรยกวาสมการโมดอล (Modal equation) ส าหรบระบบทมล าดบขนความอสระเทากบสอง ซงเราจะ

ไดสมการการสนอสระจ านวน 2สมการ ทมล าดบขนความอสระเทากบหนงแบบไมมความหนวง และไมมความ

เชอมโยงกนเพราะแตละสมการนนขนอยกบพกดเดยวเทานน ถาระบบมเงอนไขเรมตน จะสามารถหาผลเฉลยของ

สมการได

ส าหรบการกระจดเรมตนของพกด ( )tr จะได 101 1/ 2

0 0

202

(0)

(0)

T Trr

P (0)= P Mrr

r q x (4.31)

ส าหรบความเรวตนของพกด ( )tr จะได 101 1/ 2

0 0

202

(0)

(0)

T Trr

P (0)= P Mrr

r q x (4.32)

จากสมการโมดอลและเงอนไขเรมตน เราจะไดผลเฉลยของสมการ 4.30 คอ

Free Vibration-MDOF 179

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร หนา 179

2 2 2

11 10 10 1 101 1

1 10

2 2 2

12 20 20 2 202 2

2 20

( ) sin( tan )

( ) sin( tan )

r r rr t t

r

r r rr t t

r

(4.33)

ผลเฉลยของพกด ( )tr ทได ตองแปลงกลบไปทพกดเดม ( )x t

1/ 2 1/ 2( ) ( ) ( )t M t M P t x q r (4.34)

โดยท 1/ 2S M P เรยกวาเมทรกซของรปรางโหมด(Matrix of mode shape)

รปท 4-4 แสดงเมทรกซของรปรางโหมด S ทใชเปลยนปญหาการสนทางกลของระบบทมความเชอมโยงกน (Coupled

system) เปนปญหาของระบบทมล าดบขนความอสระเทากบหนง หรอระบบทไมมความเชอมโยง (Decoupled system)

แนวความคดของการวเคราะหโมดอลเปนหนงในพนฐานของการวเคราะหการสน(ความถธรรมชาตและการสนพอง)

ตวอยางท e4-4 ระบบทมล าดบขนความอสระเทากบสองของตวอยางท e4-1 ทมเงอนไขเรมตน (0) 0 0T

x mm

และ (0) 1 0T

x mm/sec จงหาผลการตอบสนองของระบบน

ส าหรบการกระจดเรมตนของพกด ( )tr จะได 101 1/ 2

0 0

202

(0)

(0)

Trr

P Mrr

r x

0.3029 0.953 20 0 0 0

0.953 0.3029 0 00 10

ส าหรบความเรวตนของพกด ( )tr จะได 101 1/ 2

0 0

202

(0)

(0)

Trr

P Mrr

r x

รปท 4-4. Coupled และ Decouple system

Free Vibration-MDOF 180

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร หนา 180

0.3029 0.953 20 0 1 1.3546

0.953 0.3029 0 4.26190 10

เราจะไดผลเฉลยของสมการโมดอล คอ

1

2

1.3546( ) sin(8.8049 ) 0.1756sin(8.8049 )

8.8049

4.2619( ) sin(17.9576 ) 0.2373sin(17.9576 )

17.9576

r t t t

r t t t

หรอ 0.1756sin(8.8049 )r( )

0.2373sin(17.9576 )

tt

t

เราจะไดผลการตอบสนองของ ( )x t

1/ 2( ) ( )t M P tx r0.2236 0 0.3029 0.953 0.1756sin(8.8049 )

0 0.3162 0.953 0.3029 0.2373sin(17.9576 )

t

t

หรอ 0.0119sin(8.8049 ) 0.0506sin(17.9576 )( )

0.0529sin(8.8049 ) 0.0227sin(17.9576 )

t tx t

t t

ผลการตอบสนองของระบบ ดงแสดงในรปท e4-8 และแผนภาพการจ าลองสถานการณ แสดงในรป e4-9

0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4-0.08

-0.06

-0.04

-0.02

0

0.02

0.04

0.06

0.08

Time, (sec)

Dis

pla

cem

ent,

(m

m)

x1(t)

x2(t)

รปท e4-8. ผลการตอบสนองการสนอสระของระบบทไมมความหนวง

Free Vibration-MDOF 181

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร หนา 181

ตวอยางท e4-5 แบบจ าลอง Engine-propeller ทมล าดบขนความอสระเทากบสอง เมอความเฉอย1J เทากบ 100

2m kg ,ความเฉอย2J เทากบ 200 2m kg , คาความแขงของเพลาอนทหนงเทากบ 2000 N/m และคาความแขงของ

เพลาอนทสองเทากบ 6000 N/m ดงแสดงในรปทe4-10 โดยมเงอนไขเรมตน (0) 1 0T

x mm และ

(0) 0 0T

x mm/sec จงหาความถธรรมชาต รปรางโหมด และผลการตอบสนองของระบบน

รปท e4-10 (b) แสดงแบบจ าลองเครองจกรตนก าลง สมการการเคลอนทของระบบน เมอพจารณา1J คอ

1 1M J

1 1 2 2 1 1 1t tk k J

เราจะได 1 1 1 2 1 2 2 0t t tJ k k k (4.35)

1/m2

1/m1

k1+k2

k2

k2

k2

0.1

1000

1000

0.05

6000

1000

Scope1

Scope

1

s

1

s

1

s

1

s

รปท e4-9. แผนภาพการจ าลองสถานการณ โดยSimulink

รปท e4-10. แบบจ าลอง Engine-Propeller

Free Vibration-MDOF 182

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร หนา 182

พจารณา2J

2 2M J

เราจะได 2 2 2 2 2 1 0t tJ k k (4.36)

เราสามารถจดรปสมการดงกลาวในรปเมตรกซ คอ

0J K

โดยท 1

2

0 100 0

0 0 200

JJ

J

; 1 2 2

2 2

8000 2000

2000 2000

t t t

t t

k k kK

k k

ดงนน 1 2 21 11

2 22 22

00

0

t t t

t t

k k kJ

k kJ

(4.37)

เราประยกตใชวธวเคราะหโมดอลในการหาผลการตอบสนองของระบบน

สามารถหาคา 12

10 0

0 14.1421M

; 12

0.1 0

0 0.0707M

;

และ 1 12 2

80 14.1421

14.1421 10K M KM

การค านวณหาคาเฉพาะของ ของสมการ 4.23 คอ

80 14.1421 1 0det 0

14.1421 10 0 1

80 10 14.1421 14.1421 0

2 90 600 0

เราจะได 2

1 1 7.2508, 2

2 2 82.7492

ความถธรรมชาตของระบบคอ 1 2.6927 rad/sec,

2 9.0967 rad/sec

เวคเตอรคาเฉพาะ v ทสมพนธกนกบ 2

1 1 เราจะได

(1)

1( )v 0K I

(1)

1

(1)

2

80 14.1421 1 07.2508 0

14.1421 10 0 1

v

v

Free Vibration-MDOF 183

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร หนา 183

(1)

1

(1)

2

72.7492 14.14210

14.1421 2.7492

v

v

เราจะได (1) (1) (1) (1)

1 2 2 172.7492 14.1421 0 5.1441v v v v

(1)

(1) (1)1

1(1)

2

1v

5.1441

vv

v

เราท า (1)v เปนบรรทดฐาน โดยก าหนดให (1)v 1

(1) (1) (1)v v v 1T (1) (1)

1 1

11 5.1441 1 0.1908

5.1441v v

ดงนนเราจะได (1)1 0.1908

v 0.19085.1441 0.9816

เวคเตอรคาเฉพาะ v ทสมพนธกนกบ 2

2 2 เราจะได

(2)

2( )v 0K I

(2)

1

(2)

2

80 14.1421 1 082.7492 0

14.1421 10 0 1

v

v

(2)

1

(2)

2

2.7492 14.14210

14.1421 72.7492

v

v

(2) (2) (2) (2)

1 2 2 12.7492 14.1421 0 0.1944v v v v

(2)

(2) (2)1

1(2)

2

1v

0.1944

vv

v

เราท า (2)v เปนบรรทดฐาน โดยก าหนดให (2)v 1

(2) (2) (2)v v v 1T (2) (2)

1 1

11 0.1944 1 0.9816

0.1944v v

ดงนนเราจะได (2)1 0.9816

v 0.98160.1944 0.1908

Free Vibration-MDOF 184

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร หนา 184

เราจะได 0.1908 0.9816

0.9816 0.1908P

เมทรกซสเปคตม (Spectral matrix) ของK ซงเราจะได

7.2508 0

0 82.7492

TP KP

เราจะไดสมการโมดอล 1 1

2 2

7.2508 0

82.7492 0

r r

r r

การกระจดเรมตนของพกด ( )tr จะได 101 1/2

0 0

202

(0)

(0)

Trr

P Mrr

r x

0.1908 0.9816 10 0 1 1.908

0.9816 0.1908 0 14.1421 0 9.816

ส าหรบความเรวตนของพกด ( )tr จะได 101 1/ 2

0

202

(0) 0x(0)

(0) 0

Trr

P Mrr

r

เราจะไดผลเฉลยของสมการโมดอล คอ

1

2

( ) 1.908cos 2.6927

( ) 9.816cos 9.0967

r t t

r t t

หรอ

1.908cos 2.6927r( )

9.816cos 9.0967

tt

t

เราจะไดผลการตอบสนองของ ( )x t

1/ 2( ) ( )t M P tx r

1.908cos 2.69270.1 0 0.1908 0.9816

9.816cos 9.09670 0.0707 0.9816 0.1908

t

t

หรอ

1

2

0.0364cos 2.6927 0.9635cos 9.0967( )( )

0.1324cos 2.6927 0.1324cos 9.0967( )

t tx tx t

t tx t

(4.38)

เราสามารถหารปรางโหมดทหนง คอ (1) 1 2 (1)0.1 0 0.1908 0.01908

v0 0.0707 0.9816 0.06939

X M

รปรางโหมดทสอง คอ (2) 1 2 (2)0.1 0 0.9816 0.09816

v0 0.0707 0.1908 0.01348

X M

Free Vibration-MDOF 185

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร หนา 185

สมการ4.38 คอผลการตอบสนองการสนอสระของเครองจกรตนก าลง และแสดงดงรปท e4-11

ตวอยางท e4-6 พจารณาเครองจกรตนก าลง ทประกอบดวยเทอรไบร(Turbine)และเครองเปาอากาศ(Air blower) ดง

แสดงในรปท e4-12(a) ซงประมาณแบบจ าลองกายภาพเปนระบบทมล าดบความอสระเทากบสอง แบบไมม

ความหนวงและมการเคลอนทแบบเชงมม ดวยพกด1 ส าหรบเทอรไบร และพกด

2 ส าหรบเครองเปาอากาศ

รปท e4-12(b) แสดงแผนภาพวตถอสระของระบบเครองจกรตนก าลง สมการการเคลอนทของระบบน เมอ

พจารณา1J คอ

1 1M J

2 1 1 1tk J

เราจะได 1 1 1 2 0t tJ k k (e4.1a)

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10-1

-0.8

-0.6

-0.4

-0.2

0

0.2

0.4

0.6

0.8

1

Time, (sec)

Dis

pla

cem

ent,

(m

m)

x1(t)

x2(t)

รปท e4-11.ผลการตอบสนองการสนอสระของเครองจกรตนก าลง

รปท e4-12. เครองจกรตนก าลง

Free Vibration-MDOF 186

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร หนา 186

พจารณา2J

2 2M J

เราจะได 2 2 2 1 0t tJ k k (e4.1b)

เราสามารถจดรปสมการดงกลาวในรปเมตรกซ คอ

0J K

โดยท 1

2

0

0

JJ

J

; t t

t t

k kK

k k

ดงนน 1 11

2 22

00

0

t t

t t

k kJ

k kJ

(e4.2)

หาคาความถธรรมชาตของระบบ det - 0M K

2

1 2 1 2 0tJ J k J J (e4.3)

ซงเราจะได 2

1 1 0 และ 2 1 2

2 2

1 2

tk J J

J J

เราพบวาระบบจะมความถธรรมชาตเทากบศนยจ านวนหนงความถ หมายความวาระบบไมมการเคลอนทเกดขน

ระบบจะเคลอนทปราศจากความสมพนธของ1J และ

2J เราเรยกระบบลกษณะนวาระบบกงบวกแนนอน

(Semidefinite system) และเมอแทนคา2 ลงในสมการ e4.1 เราจะได (2)

1X และ (2)

2X มมมเฟสตรงกนขามกน ดงนน

จะม node อยตรงกลางของเพลา

Free Vibration- MDOF 187

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร หนา 187

4.4 การสนอสระของระบบทมล าดบขนความอสระหลายล าดบและมความหนวง

การวเคราะหการสนอสระของระบบทมล าดบขนความอสระหลายล าดบและมความหนวง เราสามารถประยกตใช

วธการวเคราะหโมดอลในการหาผลการตอบสนองการสนอสระของระบบไดนน จ าเปนตองพจารณาความเชอมโยงกน

ของเมตรกซความหนวง ถาเมตรกซความหนวงไมมความเชอมโยงกน เราสามารถพจารณาการรวมกนแบบเชงเสน

(linear combination) ของเมตรกซมวลและเมตรกซคาความแขงของสปรงแทนเมตรกซความหนวงได ซงเราจะหา

สมการโมดอลและผลเฉลยของแตละสมการได โดยการจ าแนกความหนวงของระบบ เหมอนกบการสนอสระของ

ระบบทมล าดบขนความอสระเทากบหนงและมความหนวง

จากรปท 4-5 แสดงแบบจ าลองทางกายภาพการสนอสระของระบบทมล าดบขนความอสระเทากบสอง และม

ความหนวง ทเคลอนทเปนเชงเสน ซงเราสามารถประยกตใชกฎขอทสองของนวตน พจารณาผลรวมของแรงทกระท า

ตอมวล m1

1 1F m x

เราจะได 1 1 2 2 1 1 1 2 2 1 1 1k x k x x c x c x x m x

หรอ 1 1 1 2 1 2 2 1 2 1 2 2 0m x k k x k x c c x c x (4.39)

พจารณาผลรวมของแรงทกระท าตอมวลm2 2 2F m x

เราจะได 2 2 1 2 2 1 2 2k x x c x x m x

หรอ 2 2 2 2 2 2 0m x c x k x (4.40)

เราสามารถจดรปสมการท 4.40 และ4.41 อยในรปเมตรกซ คอ

0Mx Cx Kx (4.41)

รปท 4-5. ระบบทมล าดบขนความอสระเทากบสองและมความหนวง

Free Vibration- MDOF 188

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร หนา 188

โดยท 1

2

0

0

mM

m

; 1 2 2

2 2

c c cC

c c

และ 1 2 2

2 2

k k kK

k k

เปนเมตรกซสมมาตร

ดงนน 1 2 21 1 1 2 2 1 1

2 2 32 2 2 2 2 2

00

0

k k km x c c c x x

k k km x c c x x

การแกปญหาระบบทมเมตรกซความหนวง C ดงสมการ 4.41ได กตอเมอ 1 1CM K KM C เพราะระบบจะไมม

ความเชอมโยงกนของเมตรกซความหนวงโดยการแปลงโมดอล S ดงนนการวเคราะหโมดอลสามารถประยกตใช

แกปญหาดงกลาวไดโดยตรง และถาเมตรกซความหนวง C สามารถเขยนอยในรปการรวมแบบเชงเสนของเมตรกซ

มวลและเมตรกซคาความแขงของสปรง คอ

C M K (4.42)

โดยท และ เปนคาคงท, รปแบบเมตรกซความหนวงใหมเราเรยกวา ความหนวงสดสวน(Proportional damping)

แทนสมการ 4.42 ในสมการ 4.41 เราจะได

0Mx M K x Kx (4.43)

แทนสมการ 4.18 และคณดวย 1 2M เราจะไดพกดใหมคอ 0q I K q Kq

แทนสมการ 4.27 และและคณดวย TP เราจะได

( )I I r r r 0 (4.44)

ดงนนเราจะได n สมการโมดอลของระบบทไมมความเชอมโยงกน คอ

22 0i i i i i ir r r (4.45)

โดยท 22 i i i หรอ

2 2

ii

i

, 1,2, ,i n (4.46)

คา และ สามารถหาไดจากการก าหนดคาอตราสวนความหนวงของแตละโหมดได หรอในทางตรงกนขาม ถาเรา

ทราบคา และ กจะหาคาอตราสวนความหนวงไดเชนกน จากสมการโมดอล 4.45

ผลเฉลยส าหรบระบบความหนวงต า 0 1 คอ

( ) sini it

i i di ir t A e t

(4.47)

Free Vibration- MDOF 189

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร หนา 189

โดยทคา iA และ

i สามารถหาไดจากเงอนไขเรมตนของระบบ

21di i i ,1/ 2

2 2

0 0 0

2

( ) ( )i i i i i dii

di

r r rA

และ 1 0

0 0

tan i dii

i i i i

r

r r

ผลเฉลยส าหรบระบบความหนวงสง 1 คอ

2 21 1

1 2i i i ii it tt

i i ir(t) e a e a e

(4.48)

เมอ 2

0 0

1 2

1

2 1

i i i i i

i

i i

r ra

, 2

0 0

2 2

1

2 1

i i i i i

i

i i

r ra

ผลเฉลยส าหรบระบบความหนวงวกฤต 1 คอ

1 2( ) i it t

i i ir t a e a te

(4.49)

โดย 1 0i ia r ,

2 0 0i i i ia r r

และแปลงกลบไปพกด x(t) ได คอ 1 1

2 2( ) ( ) ( ) ( )t M t M P t S t

x q r r

ตวอยางท e4-7 รปท e4-13 แสดงแบบจ าลองกายภาพของระบบทมล าดบขนความอสระเทากบสองและม

ความหนวง เมอระบบมมวล1 2 10m m kg,

1 2 100c c N-s/m, 1 5000k N/m และ

2 10000k N/m โดยม

เงอนไขเรมตนเทากบ (0) 1 0T

x mm, (0) 0 0T

x mm/sec

ประยกตใชกฏขอทสองของนวตน พจารณาแรงทกระท าตอมวลท 1 และ 2 เราจะไดสมการการเคลอนท คอ

1 1 1 1 2 1 2 1 1

2 2 2 1 2 2 2

k x c x k x x m x

c x k x x m x

รปท e4-13. ระบบทมล าดบขนความอสระเทากบสองและมความหนวง

Free Vibration- MDOF 190

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร หนา 190

สามารถจดรปเมตรกซ ได

10 0 100 0 15000 10000

00 10 0 100 10000 10000

x x x

พจารณาความไมเชอมโยงกนของเมตรกซความหนวง C

1100 0 0.1 0 15000 10000 10 0 15000 10000

0 100 0 0.1 10000 10000 0 10 10000 10000

150000 100000

100000 100000

CM K

เราพบวาเมตรกซความหนวงเปนเมตรกซสมมาตร ดงนนจงเปนระบบทไมมความเชอมโยงกน ซงเราสามารถ

ประยกตใชวธวเคราะหโมดอลได

ขนตอนท 1 เราหาคา

12

10 0

0 10M

; 12

10 10 0 1 10 0

0 10 10 0 1 10M

1 12 2

1 10 0 15000 10000 1 10 0

10000 100000 1 10 0 1 10

1500 1000

1000 1000

K M KM

ขนตอนท 2 หาคาความถธรรมชาตของระบบ det( ) 0K I

ซงเราไดคา 1 2 1 2219.2; 2280.8 14.8062 rad sec, 47.7575 rad sec

ขนตอนท 3 หาคารปรางโหมดบรรทดฐาน และเมตรกซ P

1 2

0.6154 0.7882v ;v

0.7882 0.6154

1 2

0.6154 0.7882P= v v

0.7882 0.6154

ขนตอนท 4 หาคา S และ S-1

12

1 10 0 0.6154 0.7882 0.1946 0.2493

0.7882 0.6154 0.2493 0.19460 1 10S M P

11 2

0.6154 0.7882 10 0 1.9461 2.4925

0.7882 0.6154 2.4925 1.94610 10

TS P M

ขนตอนท 5 หาคาเงอนไขเรมตนส าหรบสมการโมดอล

11.9461 2.4925 1 1.946

(0) (0)2.4925 1.9461 0 2.4925

r S x

11.9461 2.4925 0 0

(0) (0)2.4925 1.9461 0 0

r S x

ขนตอนท 6 หาคา และ

Free Vibration- MDOF 191

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร หนา 191

10 0 15000 10000

0 10 10000 10000

100 0 10 15000 10000

0 100 10000 10 10000

C M K

เราจะได 0; 10 ;

ขนตอนท 7 หาคาอตราสวนความหนวงของแตละโหมด 2 2

ii

i

โหมดท 1 1

100.3377

2(14.8062) ,

2 2

1 1 11 14.8062 1 0.3377 13.9363 rad secd

โหมดท 2 2

100.1047

2(47.7575) ,

2 2

2 2 21 47.7575 1 0.1047 47.495 rad secd

จะพบวาระบบมความหนวงต าทงสองโหมด

ขนตอนท 8 หาผลเฉลยส าหรบสมการโมดอล 2

1 1 1 1 12 0 2(0.3377)(14.8062) 219.2 0r r r r r r 2

2 2 2 2 22 0 2(0.1047)(47.7575) 2280.8 0r r r r r r

หรอ

1 10 219.2 0r r r

2 10 2280.8 0r r r

ผลเฉลยของการสนอสระส าหรบระบบความหนวงต า ดงสมการ 4.47

5

1( ) 2.0674 sin 13.9363 1.2263tr t e t 1/ 2 1/ 2

2 2 2 2

10 1 1 10 10 11 2 2

1

1 110 11

10 1 1 10

( ) ( ) ((0.3377)14.8062( 1.946)) ( 1.946(13.9363))2.0674

(13.9363)

1.946(13.9363)tan tan 1.2263

((0.3377)14.8062( 1.946))

d

d

d

r r rA

r

r r

และ 5

2( ) 2.5062 sin 47.495 1.4659tr t e t

1/ 2 1/ 22 2 2 2

20 2 2 20 20 22 2 2

1

1 120 22

20 2 2 20

( ) ( ) ((0.1047)47.7575( 2.4925)) ( 2.4925(47.495))2.5062

(47.495)

2.4925(47.495)tan tan 1.4659

((0.1047)47.7575( 2.4925))

d

d

d

r r rA

r

r r

หรอ เราจะได

5

1

5

2

( ) 2.0674 sin 13.9363 1.2263( )

( ) 2.5062 sin 47.4975 1.4659

t

t

r t e tr t

r t e t

ขนตอนท 9 แปลงพกด ( )r t ใหอยในพกด ( )x t ดงนนผลเฉลยทไดคอ

Free Vibration- MDOF 192

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร หนา 192

5

5

5 5

5

0.1946 0.2493 2.0674 sin 13.9363 1.2263( ) ( )

0.2493 0.1946 2.5062 sin 47.495 1.4659

0.4023 sin 13.9363 1.2263 0.6247 sin 47.495 1.4659

0.5154 sin 13.9363 1.2263 0.4877

t

t

t t

t

e tx t Sr t

e t

e t e t

e t e

5 sin 47.495 1.4659t t

จากรปท e4-14 แสดงผลการสนอสระของระบบทมความหนวงต า ซงระบบจะเกดการแกวงในชวงเรมตน เมอเวลา

ผานไประบบจะเขาสคาศนยหรอสมดลของระบบเชนเดยวกบการสนอสระของระบบทมล าดบขนความอสระเทากบ

หนงและมความหนวงต า

ตวอยางท e4-7 รปท e4-15 แสดงการสนอสระของรถยนตทสามารถสนในแนวแกนตง(Bounce motion, ( )x t )และ

การเคลอนทในแนวแกนนอน(Pitch motion, ( )t ) ดงนนการวเคราะหการสนของเคลอนทของรถยนตสามารถ

พจารณาเปนระบบทมล าดบขนความอสระเทากบสองและมความหนวง พจารณาระบบทไมมความเชอมโยงกนของ

เมตรกซความหนวง เมอมมวล 1000m kg, 1 2 15000k k N/m, ระยะ

1 0.5L m, ระยะ2 0.95L m, r =

0.8 m และมคาอตราสวนความหนวงโมดอล 1 2 0.3 โดยมเงอนไขเรมตนเทากบ (0) 0 1

Tx mm,

(0) 0 0T

x mm/sec

จากรปท e4-16 พจารณาผลรวมของแรงในทศทางการเคลอนท ( )x t เราจะได

1 1 2 2 1 1 2 2c x L c x L k x L k x L mx

พจารณาโมเมนตรอบจด C.G. เราจะได

0 0.5 1 1.5

-0.5

0

0.5

1

Time, (sec)

Dis

pla

cem

ent,

(m

m)

x1(t)

x2(t)

รปท e4-14. ผลการสนอสระของระบบทมล าดบขนความอสระเทากบสองและมความหนวง

Free Vibration- MDOF 193

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร หนา 193

1 1 1 2 2 2 1 1 1 2 2 2c L x L c L x L k L x L k L x L J

โดยท 2J mr , r- รศมของ gyration สมการทงสองสามารถจดรปเมตรกซได

1 2 1 1 2 2 1 2 1 1 2 2

2 2 2 2

1 1 2 2 2 2 1 1 1 1 2 2 2 2 1 1

00

0

c c c L c L k k k L k Lm x x x

c L c L c L c L k L k L k L k LJ

เมอเราแทนคาเราจะได 1000 0

0 6400M

และ 30000 6750

6750 17288K

1 20.0316 0

0 0.0125M

30 2.6682

2.6682 2.7013K

เราจะได 2

1 1 2.4429 rad/sec, 2

2 2 30.2583 rad/sec

ความถธรรมชาตของระบบคอ 1 1.563 rad/sec,

2 5.5008 rad/sec

เวคเตอรคาเฉพาะ v (1)0.0964

v0.9953

, (2)0.9953

v0.0964

และ 0.0964 0.9953

0.9953 0.0964P

คา S และ S-1

1 20.0316 0 0.0964 0.9953 0.003 0.0315

0 0.0125 0.9953 0.0964 0.0124 0.0012S M P

รปท e4-15. การสนอสระของรถยนต

รปท e4-16. แบบจ าลองกายภาพการสนอสระของ

รถยนต

Free Vibration- MDOF 194

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร หนา 194

1 1 20.0964 0.9953 31.6228 0 3.0484 79.624

0.9953 0.0964 0 80 31.4742 7.712

TS P M

คาเงอนไขเรมตนส าหรบสมการโมดอล

10

0

20

3.0484 79.624 0 79.624r

31.4742 7.712 1 7.712

r

r

10

0

20

0

0

r

r

r

เราจะไดสมการโมดอล 2

1 1 1 1 1 1 1 1 12 0.9738 2.4429 0r r r r r r

2

2 2 2 2 2 2 2 2 22 3.3005 30.2583 0r r r r r r

สมการโมดอลเปนสมการของระบบความหนวงต า ดงนนผลเฉลยของสมการโมดอลคอ

1 1 0.4689

1 1 1 1( ) sin 83.4692 sin 1.4909 1.5708t t

dr t A e t e t

โดยท 2

1 1.563 1 (0.3) 1.4909d rad/sec,1/ 2

2 2

1 1 10 10 11 2

1

( ) ( )83.4692d

d

r rA

และ

1 10 11

1 1 10

tan 1.5708dr

r

2 2 1.6502

2 2 2 2( ) sin 8.0844 sin 5.2474 1.2661t t

dr t A e t e t

โดยท 2

2 5.5008 1 (0.3) 5.2474d rad/sec,1/ 2

2 2

2 2 20 20 22 2

2

( ) ( )8.0844d

d

r rA

และ

1 20 22

2 2 20

tan 1.2661dr

r

ดงนน เราจะไดผลเฉลยของสมการโมดอลคอ

0.4689

1.6502

83.4692 sin 1.4909 1.5708( )

8.0844 sin 5.2474 1.2661

t

t

e tt

e t

r

เปลยนพกด r( )t ใหอยในพกดx( )t ดงนนผลเฉลยทไดคอ

0.4689

1.6502

0.003 0.0315 83.4692 sin 1.4909 1.5708( ) ( )

0.0124 0.0012 8.0844 sin 5.2474 1.2661

t

t

e tt S t

e t

x r

หรอ

0.4689 1.6502

0.4689 1.6502

0.2504 sin 1.4909 1.5708 0.2547 sin 5.2474 1.2661( )

1.035 sin 1.4909 1.5708 0.0097 sin 5.2474 1.2661

t t

t t

e t e tt

e t e t

x mm

Free Vibration-MDOF 195

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร หนา 195

ตวอยางทายบท

ตวอยางท P4-1 วเคราะหการสนอสระของปกเครองบนสามารถจ าลองทางกายภาพไดเปนระบบทมล าดบขนความ

อสระเทากบสามและไมมความหนวง ดงแสดงในรปท P4-1 เมอมวล1 3m m 1000 kg,

2m 4000 kg, 95 10E N/m2 , 65 10I m4 และ L 2.5 m เงอนไขเรมตนของระบบ (0) 0 0 0

Tx mm และ

(0) 0 0 1T

x mm/sec จงหาความถธรรมชาต รปรางโหมด และผลการตอบสนองของระบบน

เราประมาณแบบจ าลองของปกเครองบนเหมอนกบคาน ซงเราสามารถหาคาได

3

3EIk

L 4800 N/m

พจารณารปท P4-2 เราสามารถสมการการเคลอนทได คอ

2 1 1 1

2 1 2 3 2 2

2 3 3 3

k x x m x

k x x k x x m x

k x x m x

จดรปสมการดงกลาวในรปเมตรกซ คอ

รปท P4-1. การสนอสระของปกเครองบน

รปท P4-2. แบบจ าลองกายภาพการสนอสระของปกเครองบน

Free Vibration-MDOF 196

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร หนา 196

1 1 1

2 2 2

3 3 3

0 0 0

0 0 2 0

0 0 0

m x k k x

m x k k k x

m x k k x

โดยท 1000 0 0

0 4000 0

0 0 1000

M

และ 4800 4800 0

4800 9600 4800

0 4800 4800

K

1 2

0.0316 0 0

0 0.0158 0

0 0 0.0316

M

4.8 2.4 0

2.4 2.4 2.4

0 2.4 4.8

K

หาคาความถธรรมชาตของระบบ det( ) 0K I

เราจะได 2

1 1 0, 2

2 2 4.8 และ 2

3 3 7.2

ความถธรรมชาตของระบบคอ 1 0 rad/sec,

2 2.1909 rad/sec และ3 2.6833 rad/sec

เราจะเหนวาระบบมความถพนฐานเทากบศนย หมายถงวาระบบนเปนระบบกงบวกแนนอน

เวคเตอรคาเฉพาะ v ทสมพนธกนกบ 2

1 1 เราจะได (1)

1( )v 0K I

(1)

1

(1)

2

(1)

3

4.8 2.4 0 1 0 0

2.4 2.4 2.4 0 0 1 0 0

0 2.4 4.8 0 0 1

v

v

v

(1)

1

(1)

2

(1)

3

4.8 2.4 0

2.4 2.4 2.4 0

0 2.4 2.4

v

v

v

เราจะได (1) (1) (1) (1)

1 2 2 14.8 2.4 0 2v v v v

และ (1) (1) (1) (1)

2 3 2 32.4 4.8 0 2v v v v

(1) (1) (1) (1)

1 2 2 1222.4745 70.7107 0 3.1463v v v v

(1)

1

(1) (1) (1)

2 1

(1)

3

1

v 2

1

v

v v

v

เราท า (1)v เปนบรรทดฐาน โดยก าหนดให (1)v 1

Free Vibration-MDOF 197

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร หนา 197

(1) (1) (1)v v v 1T (1) (1)

1 1

1

1 2 1 2 1 0.4082

1

v v

ดงนนเราจะได (1)

0.4082

v 0.8164

0.4082

เราสามารถหารปรางโหมดการสนท1 ไดคอ

(1) 1 2 (1)

0.0316 0 0 0.4082 0.0128

v 0 0.0158 0 0.8164 0.0128

0 0 0.0316 0.4082 0.0128

X M

เวคเตอรคาเฉพาะ v ทสมพนธกนกบ 2

2 2 เราจะได (2)

2( )v 0K I

(2)

1

(2)

2

(2)

3

4.8 2.4 0 1 0 0

2.4 2.4 2.4 4.8 0 1 0 0

0 2.4 4.8 0 0 1

v

v

v

(2)

1

(2)

2

(2)

3

0 2.4 0

2.4 2.4 2.4 0

0 2.4 0

v

v

v

เราจะได (2) (2)

2 22.4 0 0v v และ (2) (2) (2) (2) (2)

1 2 3 1 32.4 2.4 2.4 0v v v v v

(2)

1

(2) (2) (2)

2 1

(2)

3

1

v 0

1

v

v v

v

เราท า (2)v เปนบรรทดฐาน โดยก าหนดให (2)v 1

รปท P4-3. รปรางโหมดการสนท 1

Free Vibration-MDOF 198

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร หนา 198

(2) (2) (2)v v v 1T (2) (2)

1 1

1

1 0 1 0 1 0.7071

1

v v

ดงนนเราจะได (2)

0.7071

v 0

0.7071

เราสามารถหารปรางโหมดการสนท2 ไดคอ

(2) 1 2 (2)

0.0316 0 0 0.7071 0.0223

v 0 0.0158 0 0 0

0 0 0.0316 0.7071 0.0223

X M

เวคเตอรคาเฉพาะ v ทสมพนธกนกบ 2

3 3 เราจะได (3)

3( )v 0K I

(3)

1

(3)

2

(3)

3

4.8 2.4 0 1 0 0

2.4 2.4 2.4 7.2 0 1 0 0

0 2.4 4.8 0 0 1

v

v

v

(3)

1

(3)

2

(3)

3

2.4 2.4 0

2.4 4.8 2.4 0

0 2.4 2.4

v

v

v

เราจะได (3) (3) (3) (3)

1 2 2 12.4 2.4 0v v v v และ

(3) (3) (3) (3) (3) (3)

1 2 3 2 1 32.4 4.8 2.4 0 0.5 0.5v v v v v v

รปท P4-4.รปรางโหมดการสนท 2

Free Vibration-MDOF 199

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร หนา 199

(3)

1

(3) (3) (3)

2 1

(3)

3

1

v 1

1

v

v v

v

เราท า (3)v เปนบรรทดฐาน โดยก าหนดให (3)v 1

(3) (3) (3)v v v 1T (3) (3)

1 1

1

1 1 1 1 1 0.5773

1

v v

ดงนนเราจะได (3)

0.5773

v 0.5773

0.5773

เราสามารถหารปรางโหมดการสนท2 ไดคอ

(3) 1 2 (3)

0.0316 0 0 0.5773 0.0182

v 0 0.0158 0 0.5773 0.0091

0 0 0.0316 0.5773 0.0182

X M

รปท P4-3 แสดงรปรางโหมดการสนท 1 ของความถธรรมชาตเทากบศนย รปท P4-4 แสดงรปรางโหมดการสนท 2

ของความถธรรมชาตเทากบ 2.1909 rad/sec เราจะพบโหนดอยตรงมวลท 2 ซงเปนล าตวเครองบน เปนขอดในการ

ออกแบบเพราะล าตวเครองบนจะไมเกดการสนขน รปท P4-5 แสดงรปรางโหมดการสนท 3 ของความถธรรมชาต

เทากบ 2.6833 rad/sec บรเวณมวลท2 จะเกดการสนทมขนาดการสนทนอยมาก

เราจะได 0.4082 0.7071 0.5773

0.8164 0 0.5773

0.4082 0.7071 0.5773

P

รปท P4-5. รปรางโหมดการสนท 3

Free Vibration-MDOF 200

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร หนา 200

เมทรกซสเปคตม (Spectral matrix) ของK ซงเราจะได

0 0 0

0 4.8 0

0 0 7.2

TP KP

เราจะไดสมการโมดอล1 1

2 2

3 3

( ) 0 ( ) 0

( ) 4.8 ( ) 0

( ) 7.2 ( ) 0

r t r t

r t r t

r t r t

การกระจดเรมตนของพกด ( )tr จะได 10

1/2

0 20 0

30

0

(0) 0

0

T

r

r P M

r

r x

ส าหรบความเรวตนของพกด ( )tr จะได 10

1/2

0 20 0

30

(0)T

r

r P M

r

r x

0

0.4082 0.8164 0.4082 31.6228 0 0 0 12.9084

0.7071 0 0.7071 0 63.2456 0 0 22.3605

0.5773 0.5773 0.5773 0 0 31.6228 1 18.2558

r

ผลเฉลยของสมการโมดอล

1

2

3

( ) 0

22.3605( ) sin(2.1909 ) 18.7761sin(2.1909 )

2.1909

18.2558( ) sin(2.6833 ) 6.8034sin(2.6833 )

2.6833

r t

r t t t

r t t t

เราจะไดผลการตอบสนองของ ( )x t

1/ 2( ) ( )t M P tx r

0.0316 0 0 0.4082 0.7071 0.5773 0

0 0.0158 0 0.8164 0 0.5773 18.7761sin(2.1909 )

0 0 0.0316 0.4082 0.7071 0.5773 6.8034sin(2.6833 )

t

t

0.4205sin(2.1909 ) 0.1245sin(2.6833 )

( ) 0.0619sin(2.6833 )

0.4205sin(2.1909 ) 0.1245sin(2.6833 )

t t

t t

t t

x

Free Vibration-MDOF 201

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร หนา 201

ตวอยางท P4-2 รปP4-1 แสดงแบบจ าลองกายภาพของระบบทมความหนวง เมอมมวล1 2 1m m kg,

1 2 1c c N-s/m และ 1 2 1k k N/m จงหาสมการโมดอลและคาอตราสวนความหนวงโมดอล

พจารณามวลท 1 และ 2 เราจะไดสมการการเคลอนท คอ

1 1 1 1 2 1 2 1 1

2 2 2 1 2 2 2

k x c x k x x m x

c x k x x m x

เราสามารถจดรปสมการดงกลาวในรปเมตรกซ คอ

1 1 1 1 1 2 2 1

2 2 2 2 2 2 2

0 00

0 0

m x c x k k k x

m x c x k k x

โดยท 1 0

0 1M

; 1 0

0 1C

และ 2 1

1 1K

พจารณาความเชอมโยงกนของเมตรกซความหนวง คอ

11 0 1 0 2 1 2 1

0 1 0 1 1 1 1 1CM K

เปนเมตรกซสมมาตร ดงนนระบบทไมมความเชอมโยงกน

หาคาความถธรรมชาตของระบบ det( ) 0K I

เราจะได 2

1 1 0.382, 2

2 2 2.618

ความถธรรมชาตของระบบคอ 1 0.6181 rad/sec,

2 1.618 rad/sec

หาคา และ

1 0 2 1

0 1 1 1

1 0 2

0 1

C M K

รปท P4-2. แบบจ าลองกายภาพของระบบทมความหนวง

Free Vibration-MDOF 202

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร หนา 202

เราจะได 0; 1 ;

หาคาอตราสวนความหนวงของแตละโหมด 2 2

ii

i

1

10.8089

2 0.382

2

10.309

2 2.618

ดงนน เราจะไดสมการโมดอล คอ 2

1 1 1 1 1 1 1 1 12 0.9998 0.382 0r r r r r r

2

2 2 2 2 2 2 2 2 22 0.9999 2.618 0r r r r r r

Force Vibration-MDOF 204

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร หนา 204

การสนพองเกดขนเมอความถของแรงทกระท าแบบฮารโมนกสนนเทากบความถธรรมชาตของระบบ ซงจะ

เทากบจ านวนล าดบขนความอสระทมของระบบนนเอง การตอบสนองการสนแบบบงคบของระบบทมล าดบขนความ

อสระหลายล าดบสามารถประยกตใชวธวเคราะหโมดอลและฟงกชนถายโอนได ในบทนเราจะศกษาการสนแบบบงคบ

ของระบบทมล าดบขนความอสระหลายล าดบส าหรบระบบไมมความหนวงและระบบความหนวง โดยพจารณาแรง

แบบฮารโมนกส แรงแบบขนบนได แรงสนทฐาน เปนตน

5.1 การสนแบบบงคบของระบบทมล าดบขนความอสระหลายล าดบและไมมความหนวง

พจารณาสมการการเคลอนทของการสนแบบบงคบระบบทไมมความหนวงคอ

( ) ( ) F( ) M t K t B t x x (5.1)

โดยท F( )t เวคเตอรแรง และB เมตรกซ

เมอ 1/ 2( ) ( )t M tx q สามารถจดรปสมการการเคลอนทได

1 2 ( ) ( ) F( ) I t K t M B t q q (5.2)

โดยท 1 2 1 2 1/ 2 1/ 2,M MM I K M KM และ 1/ 2( ) x( )t M tq

ก าหนดพกดทสอง ( )= ( )t P tq r (5.3)

โดยท 1 2 3 nP v v v v และ vคอเวคเตอรคาเฉพาะบรรทดฐาน (Normalized eigenvector)

แทนสมการ 5.3 ลงในสมการ 5.2 และคณดวย TP เราจะได

1 2 F( )T T TP P P K P P M B t r r

หรอ 1 2 F( )TI P M B t r r (5.4)

เวคเตอร 1 2 F( )TP M B t จะม ( )if t เปนสวนประกอบของแรงทกระท าแตละมวล ดวยเหตนสมการโมดอลทไมม

ความเชอมโยงสามารถเขยนอยในรป

2( ) ( ) ( )i i i ir t r t f t (5.5)

เมอเงอนไขเรมตนเทากบ 10 20 0r(0) (0) (0) (0) ,T

ir r r 10 20 0r(0) (0) (0) (0)T

ir r r และ

การกระจดเรมตนของพกด ( )tr คอ 1/2

0 0

T TP (0)= P Mr q x

ความเรวตนของพกด ( )tr คอ 1/2

0 0

T TP (0)= P Mr q x

Force Vibration-MDOF 205

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร หนา 205

ถาแรงทกระท าเปนแบบฮารโมนกส คอ 0( ) cosi i if t f t ผลเฉลยของสมการท 5.5

0 0 00 2 2 2 2

( ) sin cos cosi i ii ni i ni i

ni ni i ni i

r f fr t t r t t

(5.6)

เมอเงอนไขเรมตนเทากบศนย ผลเฉลยของสมการท 5.5 คอ

0 0

2 2 2 2( ) cos cosi i

i i ni

ni i ni i

f fr t t t

(5.7a)

หรอ 0

2 2

2( ) sin sin

2 2

i i ni i nii

ni i

fr t t t

(5.7b)

ถาแรงทกระท าเปนแบบฮารโมนกส คอ 0( ) sini i if t f t ผลเฉลยของสมการท 5.5

0 0 00 2 2 2 2

( ) cos sin sini i ii i ni ni i

ni ni i ni i

r f fr t r t t t

(5.8)

เมอเงอนไขเรมตนเทากบศนย ผลเฉลยของสมการท 5.5 คอ

0 0

2 2 2 2( ) sin sini i

i i ni

ni i ni i

f fr t t t

(5.9a)

หรอ 0

2 2

2( ) cos cos

2 2

i i ni i nii

ni i

fr t t t

(5.9b)

ผลเฉลยของพกด ( )tr ทได แปลงกลบไปพกด x( )t

1/2 1/2( ) ( ) ( )t M t M P t x q r

ตวอยางท e5-1. พจารณาการสนแบบบงคบของแบบจ าลองกายภาพของระบทมล าดบขนความอสระเทากบสองและ

ไมมความหนวง ดงแสดงในรปท e5-1 เมอ มวล m1 = 10 kg, m2= 20 kg คาความแขงสปรง k1= 6000 N/m, k2=

2000 N/m และแรงทกระท า F(t)=10cos5t N จงหาผลการตอบสนองของระบบ

รปท e5-1.แบบจ าลองกายภาพการสนแบบบงคบ

Force Vibration-MDOF 206

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร หนา 206

ก). เมอระบบมเงอนไขเรมตน (0) 0 0T

x mm และ (0) 1 0T

x mm/sec

พจารณาระบบทมแรง F(t) ทกระท าตอมวลท 2 เราจะไดสมการการเคลอนท ส าหรบมวลท 1

1 1 2 2 1 1 1k x k x x m x

หรอ 1 1 1 2 1 2 2 0m x k k x k x

พจารณาผลรวมของแรงทกระท าตอมวลm2 เราจะได 2 2 1 2 2( )F t k x x m x

หรอ 2 2 2 2 2 1 ( )m x k x k x F t

สมการการเคลอนทของการสนแบบบงคบระบบทไมมความหนวงคอ

( ) ( ) F( ) M t K t B t x x

โดยท 10 0

0 20M

, 8000 2000

2000 2000K

, 0 0

0 1B

และ 0( )

10cos5F t

t

เราสามารถหาคา 1 210 0

0 20M

, 1 20.3162 0

0 0.2236M

,

1 2 1 2800 141.4214

141.4214 100K M KM

,

เราจะได 2

1 1 72.5083 rad/sec, 2

2 2 827.4917 rad/sec

ความถธรรมชาตของระบบคอ 1 8.5152 rad/sec,

2 28.7662 rad/sec

เราจะได (1)0.1908

v0.9816

, (2)0.9816

v0.1908

และ 0.1908 0.9816

0.9816 0.1908P

ดงนน 1 20 0.2195 0 2.195cos5

F( )0 0.0427 10cos5 0.427cos5

Tt

P M B tt t

ดงนนเราจะไดสมการโมดอล คอ

2

1 1 1 1 1 1

2

2 2 2 2 2 2

( ) ( ) ( ) ( ) 72.5083 ( ) 2.195cos5

( ) ( ) ( ) ( ) 827.4917 ( ) 0.427cos5

r t r t f t r t r t t

r t r t f t r t r t t

(e5.1)

ส าหรบการกระจดเรมตนของพกด ( )tr จะได 10 1/2

0 0

20

0

0

Tr

P Mr

r x

Force Vibration-MDOF 207

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร หนา 207

ส าหรบความเรวตนของพกด ( )tr จะได 10 1/2

0 0

20

Tr

P Mr

r x

0.1908 0.9816 10 0 1 0.6034

0.9816 0.1908 0 3.10420 20

ผลเฉลยของสมการโมดอล คอ

1

2

( ) 0.0708sin8.5152 0.0462cos8.5152 0.0462cos5

( ) 0.1079sin 28.7662 0.0005cos28.7662 0.0005cos5

r t t t t

r t t t t

ผลการตอบสนองของระบบคอ

1/20.3162 0 0.1908 0.9816

( ) ( ) ( )0 0.2236 0.9816 0.1908

t M P t t

x r r

0.0603 0.3104 0.0708sin8.5152 0.0462cos8.5152 0.0462cos5

0.2195 0.0427 0.1079sin 28.7662 0.0005cos28.7662 0.0005cos5

t t t

t t t

mm

ส าหรบกรณน ผลการตอบสนองของการสนแบบบงคบส าหรบระบบทมล าดบขนความอสระเทากบสองและไมม

ความหนวง ระบบจะสนดวยความถของแรงทกระท ากบความถธรรมชาตทงสองความถ และขนาดการสนสงสดเกดขน

ท m1 ประมาณ 0.04 mm ดงแสดงในรปท e5-2

0 0.5 1 1.5 2 2.5 3-0.05

-0.04

-0.03

-0.02

-0.01

0

0.01

0.02

0.03

0.04

0.05

Time, (sec)

Dis

pla

cem

ent,

(m

m)

X1(t)

X2(t)

รปท e5-2. ผลการตอบสนองของระบบ กรณ ก.

Force Vibration-MDOF 208

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร หนา 208

ข). เมอระบบมเงอนไขเรมตนเทากบศนย

ผลเฉลยของสมการโมดอล e5.1 คอ

1

2

( ) 0.0462cos8.5152 0.0462cos5

( ) 0.0005cos28.7662 0.0005cos5

r t t t

r t t t

ผลการตอบสนองของระบบคอ

0.0603 0.3104 0.0462cos8.5152 0.0462cos5( )

0.2195 0.0427 0.0005cos28.7662 0.0005cos5

t tt

t t

x mm

0 0.5 1 1.5 2 2.5 3-0.02

-0.015

-0.01

-0.005

0

0.005

0.01

0.015

0.02

Time, (sec)

Dis

pla

cem

ent,

(m

m)

X1(t)

X2(t)

รปท e5-3. ผลการตอบสนองของระบบ กรณ ข

k2

k2

k2

-2000

2000

-8000

k1+k2

2000

X2(t)

X1(t)

1

s

1

s

1

s

1

s

F(t)

0.05

1/m2

0.1

1/m1

รปท e5-4. แผนภาพการจ าลองสถานการณ ดวยSimulink

Force Vibration-MDOF 209

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร หนา 209

ตวอยางท e5-2. การสนแบบบงคบของระบบทมล าดบขนความอสระเทากบสองและมความหนวง มเงอนไขเรมตน

เทากบศนย จงพจารณาการสนพอง

ก. พจารณาสมการการเคลอนทของการสนแบบบงคบระบบทไมมความหนวงคอ

1 1

2 2

10 0 8000 2000 0 0 0

0 20 2000 2000 0 1 10cos28.7662

x x

x x t

เราจะไดความถธรรมชาตของระบบคอ1 8.5152 rad/sec,

2 28.7662 rad/sec

เมอสมการโมดอล คอ 1 2 F( )TI P M B t r r

โดยท 1 20 0.2195 0 2.195cos28.7662

F( )0 0.0427 10cos28.7662 0.427cos28.7662

Tt

P M B tt t

ดงนนเราจะไดสมการโมดอล คอ

2

1 1 1 1 1 1

2

2 2 2 2 2 2

( ) ( ) ( ) ( ) 72.5083 ( ) 2.195cos28.7662

( ) ( ) ( ) ( ) 827.4917 ( ) 0.427cos28.7662

r t r t f t r t r t t

r t r t f t r t r t t

ผลเฉลยของสมการโมดอล คอ

1

2

( ) 0.0462cos8.5152 0.0462cos28.7662

( ) 0.0074 cos28.7662

r t t t

r t t t

ผลการตอบสนองของระบบคอ

0.0603 0.3104 0.0462cos8.5152 0.0462cos28.7662( )

0.2195 0.0427 0.0074cos28.7662

t tt

t

x mm

ซงจะได 1( ) 0.0027cos8.5152 0.0027cos28.7662 0.0023 cos28.7662x t t t t t mm

2( ) 0.0101cos8.5152 0.0101cos28.7662 0.0003 cos28.7662x t t t t t mm

แนวความคดของการสนพองส าหรบระบบทมล าดบขนความอสระหลายล าดบเหมอนกนกบระบบทมล าดบขนความ

อสระเทากบหนง ถาความถของแรงฮารโมนกสเทากบความถธรรมชาตของระบบกจะเกดการสนพอง ดงตวอยางจะ

พบวาความถของแรงเทากบ 28.7662 rad/sec ซงเทากบความถธรรมชาตในโหมดทสองจงท าใหขนาดการสนเพมขน

เมอเวลาเพมขน หรอการสนพองกบโหมดทสอง ดงแสดงในรปท e5-5

Force Vibration-MDOF 210

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร หนา 210

ข. พจารณาสมการการเคลอนทของการสนแบบบงคบระบบทไมมความหนวงคอ

1 1

2 2

10 0 8000 2000 1 0 1.3756cos28.7662

0 20 2000 2000 0 1 10cos28.7662

x x t

x x t

เราจะไดความถธรรมชาตของระบบคอ1 8.5152 rad/sec,

2 28.7662 rad/sec

เมอสมการโมดอล คอ 1 2 F( )TI P M B t r r

1 2

0.1908 0.9816 0.3162 0 1 0 1.3756cos28.7662F( )

0.9816 0.1908 0 0.2236 0 1 10cos28.7662

2.2778cos28.7662

0

Tt

P M B tt

t

ดงนนเราจะไดสมการโมดอล คอ

2

1 1 1 1 1 1

2

2 2 2 2 2 2

( ) ( ) ( ) ( ) 72.5083 ( ) 2.2778cos28.7662

( ) ( ) ( ) ( ) 827.4917 ( ) 0

r t r t f t r t r t t

r t r t f t r t r t

ผลเฉลยของสมการโมดอล คอ

1

2

( ) 0.003cos8.5152 0.003cos28.7662

( ) 0

r t t t

r t

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10-0.025

-0.02

-0.015

-0.01

-0.005

0

0.005

0.01

0.015

0.02

0.025

Time, (sec)

Dis

pla

cem

ent,

(m

m)

X1(t)

X2(t)

รปท e5-5. ผลการตอบสนองของระบบ กรณ ก.

Force Vibration-MDOF 211

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร หนา 211

ผลการตอบสนองของระบบคอ

0.0603 0.3104 0.003cos8.5152 0.003cos28.7662( )

0.2195 0.0427 0

t tt

x mm

ซงจะได 1( ) 0.000018cos8.5152 0.00018cos28.7662x t t t mm

2( ) 0.00065cos8.5152 0.00065cos28.7662x t t t mm

การสนแบบบงคบทเกดขนส าหรบกรณน เราพบวาแรงฮารโมนกสทกระท ามความถเทากบ 28.7662 rad/sec ซง

เทากบความถธรรมชาตในโหมดทสอง แตไมเกดการสนพองเพราะวาไมมแรงทกระท าทโหมดทสองของสมการโมดอล

ดงนนระบบทมล าดบขนความอสระหลายล าดบนน แมวาแรงฮารโมนกสมความถเทากบความถธรรมชาตกอาจจะไม

เกดการสนพองขนกได ถาสมการโมดอลของโหมดนนๆมความถของแรงทกระท าไมเทากบความถธรรมชาตของโหมด

นนหรอไมมแรงกระท าตอโหมดนน

Force Vibration-MDOF 212

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร หนา 212

5.2 การสนแบบบงคบของระบบทมล าดบขนความอสระหลายล าดบและมความหนวง

พจารณาสมการการเคลอนทของการสนแบบบงคบระบบทไมมความหนวงคอ

( ) ( ) ( ) F( ) M t C t K t B t x x x (5.10)

โดยท F( )t เวคเตอรแรง, B เมตรกซ และสมมตเมตรกซ C มคณสมบตการรวมกนเชงเสน ซงสามารถประยกตใช

วธวเคราะหโมดอลได เมอ 1/ 2( ) ( )t M tx q สามารถจดรปสมการการเคลอนทได

1 2 ( ) ( ) ( ) F( ) I t C t K t M B t q q q (5.11)

โดยท 1 2 1 2 1/ 2 1/ 2,M MM I K M KM , 1/ 2( ) ( )t M x tq และ 1/ 2 1/ 2C M CM

ก าหนดพกดทสอง ( )= ( )t P tq r (5.12)

โดยท 1 2 3 nP v v v v และ vคอเวคเตอรคาเฉพาะบรรทดฐาน (Normalized eigenvector)

แทนสมการ 5.12 ลงในสมการ 5.11 และคณดวย TP เราจะได

1 2( ) ( ) ( ) F( )T T T TP P t P C P t P K P t P M B t r r r

หรอ 1 2

idiag 2 F( )T

niI P M B t r r r (5.13)

เวคเตอร 1 2 F( )TP M B t จะม ( )if t เปนสวนประกอบของแรงทกระท าแตละมวล ดวยเหตนสมการโมดอลทไมม

ความเชอมโยงสามารถเขยนอยในรป

2( ) 2 ( ) ( ) ( )i i ni ni i ir t r t r t f t (5.14)

ผลเฉลยของสมการโมดอลท 5.14 นนประกอบดวย ผลเฉลยเอกพนธกบผลเฉลยเฉพาะ

ผลเฉลยเอกพนธของสมการท 5.14 คอผลเฉลยการสนอสระของระบบทมความหนวงส าหรบกรณเงอนไขเรมตน

เทากบ 0 10 20 0(0) (0) (0) ,T

ir r rr 0 10 20 0(0) (0) (0)T

ir r rr

โดยท 1/ 2

0 0

TP Mr x และ 1/ 2

0 0

TP Mr x ดงนนเราสามารถจ าแนกผลเฉลยเอกพนธตามชนดของระบบได คอ

ส าหรบระบบความหนวงสง 1 จะได

2 21 1

1 2ni i ni ii ni

t tt

i i ir(t) e a e a e

(5.15)

Force Vibration-MDOF 213

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร หนา 213

โดยท 2

0 0

1 2

r 1 r

2 1

i i i ni i

i

ni i

a

, 2

0 0

2 2

r 1 r

2 1

i i i ni i

i

ni i

a

ส าหรบระบบความหนวงวกฤต 1 จะได

1 2( ) ni nit t

i i ir t a e a te

(5.16)

โดยท 1 0ri ia ,

2 0 0r ri i ni ia

ส าหรบระบบความหนวงต า 0 1 จะได

sini ni

i

t

i i d ir(t) Ae t

(5.17)

โดยท 2 2 1 00 0 0

0 0

1 rr r r , tan

r r

i dii i i ni i i di i

di i ni i

A ( ) ( )

ผลเฉลยเฉพาะของสมการโมดอลท 5.14 เมอแรงทกระท า คอ 0( ) cosi i if t f t เราจะได

( ) cos( )i i i ir t R t (5.18)

โดยท 0

2 2 2 2( ) (2 )

ii

ni i i ni i

fR

และ 1

2 2

2tan i ni i

i

ni i

ผลเฉลยเฉพาะของสมการโมดอลท 5.14 ส าหรบแรงทก าหนดได (Deterministic force) เชน แรงดล แรงแบบขนบนได

แรงแรม เปนตน เราจะไดผลเฉลยเฉพาะคอ

0

1( ) ( ) sin( ( )i ni i ni

t

t

i i di

di

r t e f e t d

(5.18)

โดยท 21di ni i

ผลเฉลยของพกด ( )tr ทได แปลงกลบไปพกด x( )t

1/2 1/2( ) ( ) ( )t M t M P t x q r

Force Vibration-MDOF 214

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร หนา 214

ตวอยางท e5-3. พจารณาระบบกนสนสะเทอนของรถยนตทมแบบจ าลองกายภาพของระบทมล าดบขนความอสระ

เทากบสองและมความหนวง ดงแสดงในรปทe5-6 เมอ มวล m1 = 400 kg, m2= 20 kg คาความแขงสปรง k1= 10000

N/m, k2= 25000 N/m, แรงทกระท า y(t)=50cos5t mm และสมมตใหเมตรกซความหนวงไมมความเชอมโยงกน โดยม

ความหนวงแปรผนตรงกบคา 0 และ 0.2 จงหาผลการตอบสนองของระบบ

ก). เมอระบบมเงอนไขเรมตน (0) 0 0T

x mm และ (0) 1 0T

x mm/sec

พจารณาระบบทมแรง y(t) ทกระท าตอมวลท 2 เราจะไดสมการการเคลอนท ส าหรบมวลท 1

1 2 1 2 1 1 1k x x c x x m x

หรอ 1 1 1 1 1 2 1 2 0m x cx k x cx k x

พจารณาผลรวมของแรงทกระท าตอมวลm2 เราจะได 1 2 1 2 1 2 2 2 2( )k x x c x x k y t x m x

หรอ 2 2 2 1 2 2 1 1 1 2 ( )m x cx k k x cx k x k y t

สมการการเคลอนทของการสนแบบบงคบระบบทมความหนวงคอ

( ) ( ) ( ) ( ) M t C t K t By t x x x

โดยท 400 0

0 20M

, 10000 10000

10000 35000K

, 0 0

0 25000B

และ 0( )

50cos5y t

t

เราสามารถหาคา 1 220 0

0 4.4721M

, 1 20.05 0

0 0.2236M

,

1 2 1 225 111.8

111.8 1750K M KM

,

รปท e5-6. แบบจ าลองกายภาพของระบบกนสนสะเทอนของรถยนต

Force Vibration-MDOF 215

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร หนา 215

เราจะได 2

1 1 17.8, 2

2 2 1757.2

ความถธรรมชาตของระบบคอ 1 4.2171 rad/sec,

2 41.9192 rad/sec

เราจะได (1)0.9979

v0.0644

, (2)0.0644

v0.9979

และ 0.9979 0.0644

0.0644 0.9979P

ดงนน 1 20 360.1 0 18005cos5

( )0 5578.6 50cos5 278930cos5

Tt

P M By tt t

หาคาอตราสวนความหนวงของแตละโหมด 2 2

ii

i

โหมดท 1 1

0.2 4.21710.4217

2 เปนระบบความหนวงต า

2

1 4.2171 1 0.4217 3.8237d rad/sec

โหมดท 2 2

0.2 41.91924.1992

2 เปนระบบความหนวงสง

ดงนนเราจะไดสมการโมดอล คอ

2

1 1 1 1 1 1 1 1 1 1( ) 2 ( ) ( ) ( ) ( ) 3.5567 ( ) 1757.2 ( ) 18005cos5r t r t r t f t r t r t r t t (e5.1a)

2

2 2 2 2 2 2 2( ) ( ) ( ) ( ) 352.0542 ( ) 827.4917 ( ) 278930cos5r t r t f t r t r t r t t (e5.1b)

ส าหรบการกระจดเรมตนของพกด ( )tr จะได 10 1/2

0 0

20

0

0

Tr

P Mr

r x

ส าหรบความเรวตนของพกด ( )tr จะได 10 1/2

0 0

20

Tr

P Mr

r x

0.9979 0.0644 20 0 1 19.9585

0.0644 0.9979 0 4.4721 0 1.2882

ผลเฉลยเอกพนธของสมการโมดอล e5.1a ส าหรบระบบความหนวงต า คอ

1 1 1.7783

1 1 1 1sin 5.2196 sin3.8237n t t

dr (t) Ae t e t

โดยท 2 2

1 10 1 1 10 10 1

1

1 19.9585r r r 5.2196

3.8237n d

d

A ( ) ( )

, 1 0

0 0

rtan 0

r r

i dii

i ni i

ผลเฉลยเอกพนธของสมการโมดอล e5.1b ส าหรบระบบความหนวงสง คอ

2 2

2 2 2 22 2 1 1 176.027 170.96 170.96

2 12 22 0.0037 0.0037n nn t tt t t tr (t) e a e a e e e e

Force Vibration-MDOF 216

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร หนา 216

โดยท 2

20 2 2 2 20

12 2

2 2

r 1 r 1.28820.0037

341.92582 1

n

n

a

,

2

20 2 2 2 20

22 2

2 2

r 1 r0.0037

2 1

n

n

a

ผลเฉลยเฉพาะของสมการโมดอล e5.1a คอ

1 1 1 1( ) cos( ) 938.16cos 5 1.1853r t R t t

โดยท 101 2 2 2 2

1 1 1 1 1

18005938.16

52.0716 316.2532( ) (2 )n n

fR

,

1 1 1 11 2 2

1 1

2tan 1.1853 radn

n

ผลเฉลยเฉพาะของสมการโมดอล e5.1b คอ

2 2 2 2( ) cos( ) 112.943cos 5 0.7934r t R t t

โดยท 202 2 2 2 2

2 2 2 2 2

278930112.943

2469.643( ) (2 )n n

fR

,

1 1 1 11 2 2

1 1

2tan 0.7934 radn

n

ดงนน ผลเฉลยของสมการโมดอล e5.1 คอ

1.7783

1( ) 5.2196 sin3.8237 938.16cos 5 1.1853tr t e t t

176.027 170.96 170.96

2( ) 0.0037 0.0037 112.943cos 5 0.7934t t tr t e e e t

ผลการตอบสนองของระบบคอ

1/ 20.05 0 0.9979 0.0644

( ) ( ) ( )0 0.2236 0.0644 0.9979

t M P t t

x r r

1.7783

176.027 170.96 170.96

5.2196 sin3.8237 938.16cos 5 1.18530.0498 0.0032

0.0143 0.2231 0.0037 0.0037 112.943cos 5 0.7934

t

t t t

e t t

e e e t

mm

Force Vibration-MDOF 217

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร หนา 217

ตวอยางท e5-4. พจารณาชด belt-driven machine ซงมแบบจ าลองกายภาพของระบทมล าดบขนความอสระเทากบ

สามและมความหนวง ดงแสดงในรปทe5-7 เมอ J1 =J2= J3= 20 kg-m2/rad คาความแขงสปรง k1= k2= 10000 N/m,

และคาคงทความหนวง c1=c2= 5 N-m/rad จงหาผลการตอบสนองของระบบ โดยมเงอนไขเรมตนเทากบศนย

ก. โมเมนต M(t) เปนฟงกชนดลหนงหนวย(unit impluse)

พจารณาแผนภาพอสระ Belt-driven machine ดงแสดงในรปท e5-8 เราสามารถหาสมการการเคลอนทได คอ

1 1 1 2 1 1 2 1

2 2 2 3 2 2 3 2 1 2 1 1 2 1

3 3 2 3 2 2 3 2 ( )

J k c

J k c k c

J k c M t

แทนคาและจดรปเมตรกซ เราจะได

รปท e5-7. Belt-driven machine

รปท e5-8. แผนภาพวตถอสระ Belt-driven machine

Force Vibration-MDOF 218

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร หนา 218

1 1 1

2 2 2

3 3 3

20 0 0 5 5 0 10000 10000 0 0 0 0 0

0 20 0 5 10 5 10000 20000 10000 0 0 0 0

0 0 20 0 5 5 0 10000 10000 0 0 1 ( )M t

พจารณาความไมเชอมโยงกนของเมตรกซความหนวง C

1

5 5 0 0.05 0 0 10000 10000 0 5000 7500 2500

5 10 5 0 0.05 0 10000 20000 10000 7500 15000 7500

0 5 5 0 0 0.05 0 10000 10000 2500 7500 5000

CM K

เราพบวาเมตรกซความหนวงเปนเมตรกซสมมาตร ดงนนจงเปนระบบทไมมความเชอมโยงกน ซงเราสามารถประยกต

ใชวธวเคราะหโมดอลได

เราจะได 2

1 1 0, 2

2 2 500 และ 2

3 3 1500

ความถธรรมชาตของระบบคอ 1 0 rad/sec,

2 22.3607 rad/sec และ3 38.7298 rad/sec

รปรางโหมดบรรทดฐาน (1)

0.5774

v 0.5774

0.5774

, (2)

0.7071

v 0

0.7071

, (3)

0.4082

v 0.8165

0.4082

และ

0.5774 0.7071 0.4082

0.5774 0 0.8165

0.5774 0.7071 0.4082

P

ดงนน 1 2

0 0 0.1291 0 0.1291 ( )

F( ) 0 0 0.1581 0 0.1581 ( )

0 0 0.0913 ( ) 0.0913 ( )

T

t

P M B t t

t t

หาคา และ

5 5 0 20 0 0 10000 10000 0

5 10 5 0 20 0 10000 20000 10000

0 5 5 0 0 20 0 10000 10000

C M K

เราจะได 0.0005, 0 ;

หาคาอตราสวนความหนวงของแตละโหมด 2 2

ii

i

โหมดท 1 1 0

Force Vibration-MDOF 219

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร หนา 219

โหมดท 2 2

0.0005 22.36070.0055

2 เปนระบบความหนวงต า

2

2 22.3607 1 0.0055 22.3603d rad/sec

โหมดท 2 3

0.0005 38.72980.0096

2 เปนระบบความหนวงต า

2

2 38.7298 1 0.0096 38.7261d rad/sec

เราจะไดสมการโมดอล คอ

1( ) 0.1291 ( )r t t

2 2 2( ) 0.2459 ( ) 500 ( ) 0.1581 ( )r t r t r t t

3 3 3( ) 0.7436 ( ) 1500 ( ) 0.0913 ( )r t r t r t t

ผลเฉลยของสมการโมดอลของระบบความหนวงต า ส าหรบแรงดลคอ 2

( ) sin1

i nitnii i di

i

r t f e t

ดงนน ผลเฉลยของสมการโมดอล

1

0.1229

2

0.3718

3

( ) 0

( ) 7.0705 sin 22.3603

( ) 0.0023 sin38.7261

t

t

r t

r t e t

r t e t

ผลการตอบสนองของระบบคอ

1/2

0.2236 0 0 0.5774 0.7071 0.4082

( ) ( ) 0 0.2236 0 0.5774 0 0.8165 ( )

0 0 0.2236 0.5774 0.7071 0.4082

t M P t t

x r r

0.1229

0.3718

00.1291 0.1581 0.0913

( ) 0.1291 0 0.1826 7.0705 sin 22.3603

0.1291 0.1584 0.0913 0.0023 sin38.7261

t

t

t e t

e t

x

หรอ 0.1229 0.3718

1

0.3718

2

0.1229 0.3718

3

( ) 1.1178 sin 22.3603 0.0002 sin38.7261

( ) ( ) 0.0004 sin38.7261

( ) 1.1178 sin 22.3603 0.0002 sin38.7261

t t

t

t t

x t e t e t

t x t e t

x t e t e t

x

Force Vibration-MDOF 220

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร หนา 220

ข. โมเมนต M(t) เปนฟงกชนแบบขนบนได(Step function) โดยท M(t)=100 N

ดงนน 1 2

0 0 0.1291 0 12.91

F( ) 0 0 0.1581 0 15.81

0 0 0.0913 100 9.13

TP M B t

เราจะไดสมการโมดอล คอ

1( ) 12.91r t

2 2 2( ) 0.2459 ( ) 500 ( ) 15.81r t r t r t

3 3 3( ) 0.7436 ( ) 1500 ( ) 9.13r t r t r t

ผลเฉลยของสมการโมดอล ส าหรบโมเมนตแบบขนบนไดคอ

10 0

2 2( ) cos tan

1 1

nt

d

F Fx t e t

k k

หรอ 1

2 2

1( ) 1 cos tan

1 1

i ni

i

t ii i d

i i

r t f e t

ดงนน ผลเฉลยของสมการโมดอล

1

0.1229

2

0.3718

3

( ) 0

( ) 15.81 1 0.999 cos 22.3603 0.0055

( ) 9.13 1 0.999 cos 38.7261 0.0096

t

t

r t

r t e t

r t e t

ผลการตอบสนองของระบบคอ

0.1229

0.3718

00.1291 0.1581 0.0913

( ) 0.1291 0 0.1826 15.81 1 0.999 cos 22.3603 0.0055

0.1291 0.1584 0.0913 9.13 1 0.999 cos 38.7261 0.0096

t

t

t e t

e t

x

หรอ

0.1229 0.3718

0.3718

0.1229 0.371

2.499 1 0.999 cos 22.3603 0.0055 0.833 1 0.999 cos 38.7261 0.0096

( ) 1.6671 1 0.999 cos 38.7261 0.0096

2.499 1 0.999 cos 22.3603 0.0055 0.833 1 0.999

t t

t

t

e t e t

t e t

e t e

x

8 cos 38.7261 0.0096t t

Force Vibration-MDOF 221

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร หนา 221

ตวอยางทายบท

ตวอยางท P5-1 พจารณาการเคลอนทของรถยนตจะมการเคลอนสองลกษณะใหญๆ การเคลอนทแนวตง(Bounce

motion) จะเกดขนโดยพนถนนทมความยาวคลนถนนสน และการเคลอนทในแนวนอน(Pitch motion) จะเกดขนโดยพน

ถนนทมความยาวคลนถนนทยาวกวา และจะปรากฎทความเรวตาของรถยนต ดงแสดงในรปท P5-1

จากรปท P5.2(a) แสดงแบบจาลองกายภาพการเคลอนทของรถยนต ซงแทนการเคลอนทแบบ bounce ดวยพกด

( )x t และแทนการเคลอนทแบบ pitch ดวยพกด ( )t สมมตวาการกระจดเกดขนเพยงเลกนอยหรอ1 2y y 0 และ

ตงฉากกบแนวเสนกลางของมวล โดยท m 800 kg, CGJ 1400 kg*m2,

1 2c c 0, 1k 15000 N/m,

2k 21500 N/m, 1L 1.45 m และ

2L 1.1 m

สมการแรงทกระทาในแนวตง

1 1 1 1 1 1 2 2 2 2 2 2mx c y x L k y x L c y x L k y x L

เราจะไดสมการโมเมนตรอบจด G

1 1 1 1 1 1 1 1 2 2 2 2 2 2 2 2CGJ c y x L L k y x L L c y x L L k y x L L

รปท P5-1.การเคลอนทของรถยนต

รปท P5-2. แบบจ าลองกายภาพของรถยนต

Force Vibration-MDOF 222

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร หนา 222

ตามเงอนดงกลาวขางตน เราจะไดสมการการสนอสระ คอ

2 1 1 1 2 2 0mx k k x k L k L

2 2

2 2 1 1 1 1 2 2 0CGJ k L k L k L k L x

ถาเราสมมตใหผลเฉลย1( ) stx t Ae และ

2( ) stt A e เราจะได

2

2 1 1 1 1 2 2 2 0ms k k A k L k L A (p5.1)

2 2 2

1 1 2 2 1 2 2 1 1 2 0CGk L k L A J s k L k L A (p5.2)

จากสมการ p5.1 และ p5.2 เราสามารถหาอตราสวนโหมด คอ

1 1 1 2 2

2

2 2 1

A k L k L

A ms k k

(p5.3)

และจากรป P5-3 เราจะได tanx

D และสาหรบมม ทมคานอย

1

2

x AD

A (p5.4)

ระยะ D คอตาแหนงของโหนดหรอศนยกลางเคลอนท ทไมมการเคลอนทเกดขน ดงนนระบบจะมสองโหนด

สมการ p5.3 เมอ 1 1 2 2 0k L k L เราจะได

1 0A และจะทาใหสมการ p5.4 มคา 0D ดงนนจะไมมความ

เชอมโยงกนระหวาง ( )x t กบ ( )t และโหนดของแตละโหมดจะอยทศนยกลางมวล รถยนตภายใตเงอนไขนจะม

คณภาพการขบขทไมด

รปทP5-3 ต าแหนงโหนดส าหรบการสนอสระของระบบ

Force Vibration-MDOF 223

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร หนา 223

สมการการเคลอนทของการสนอสระของระบบทไมมความหนวงในรปเมตรกซ คอ

800 0 36500 19000

0 1400 1900 57552.5

x x

เราสามารถหาคา 1 228.2843 0

0 37.4166M

, 1 20.0354 0

0 0.0267M

,

1 2 1 245.625 1.7953

1.7953 41.1089K M KM

,

เราจะได 2

1 1 40.4822, 2

2 2 46.2517

ความถธรรมชาตของระบบคอ 1 6.3626 rad/sec,

2 6.8009 rad/sec

เราจะได (1)0.3296

v0.9441

, (2)0.9441

v0.3296

และ 0.3296 0.9441

0.9441 0.3296P

รปรางโหมดท 1 คอ (1) 1 2 (1)0.0354 0 0.3296 0.0117

v0 0.0267 0.9441 0.0252

X M

อตราสวนโหมดท 1 (1)

1

(1)

2

0.4642 mX x

X

โหนดนจะมตาแหนงอยไปดานหนาจาก CG เปนระยะ 0.4642 m เพราะวา 0x

ดงแสดงในรปท P5-4(a) ซงใกลกบ

ตาแหนง CG การสนทเกดขนในโหมดท 1 จะเปนการเคลอนทแบบ pitch และตาแหนงโหนดเราเรยกวา Pitch center ท

เปนศนยกลางของการเคลอนทในโหมดน

รปท P5-4. โหนดของแตละโหมดรปรางการสน

Force Vibration-MDOF 224

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร หนา 224

รปรางโหมดท 2 คอ (2) 1 2 (2)0.0354 0 0.9441 0.0334

v0 0.0267 0.3296 0.0088

X M

อตราสวนโหมดท 2 (2)

1

(2)

2

3.795 mX x

X

โหนดนจะมตาแหนงอยไปดานหลง CG เปนระยะ 3.795 m เพราะวา 0x

ดงแสดงในรปท P5-4(a) ซงจะอยไกล

จากตาแหนงCG การสนทเกดขนในโหมดท 2 จะเปนการเคลอนทแบบbounce และตาแหนงโหนดนเราเรยกวา Bounce

center ทเปนศนยกลางของการเคลอนทในโหมดน