AtlAs anatomii

radiograficznej psA

Helmut Waibl, Elisabeth Mayrhofer,Ulrike Matis, Leo Brunnberg,

Roberto Köstlin

Na podstawie Atlasu anatomii radiograficznej psa i kota autorstwa Horsta Schebitza i Helmuta Wilkensa

Oryginalny tytuł wydania angielsko-niemieckiego: Atlas der Rönt-genanatomie des Hundes / Atlas of Radiographic Anatomy of the Dog 3/e by Helmut Waibl / Elisabeth Mayrhofer / Ulrike Matis / Leo Brunnberg / Roberto Köstlin© 2012 Enke Verlag in MVS Medizinverlage GmbH & Co.KG, Stuttgart, Niemcy

ISBN wydania oryginalnego: 978-3-8304-1189-5All right reserved. Wszelkie prawa zastrzeżone.Żadna część niniejszej książki nie może być reprodukowana w ża-den sposób bez wcześniejszej zgody na piśmie od oryginalnego właściciela praw autorskich.

© for the Polish edition Galaktyka Sp. z o.o., Łódź 201490-562 Łódź, ul. Łąkowa 3/5tel.: 042 639 50 18, tel./fax 042 639 50 17e-mail: info@galaktyka.com.pl www.galaktyka.com.pl

ISBN 978-83-7579-357-4

Przekładu na podstawie wydania z 2012 r. dokonali:dr n. med. Renata Komsta (część dotycząca RTG), prof. dr hab. Norbert Pospieszny (część anatomiczna)

Redakcja naukowa: prof. dr hab. Roman Aleksiewicz (część doty-cząca RTG), dr n. wet. Maciej Janeczek (część anatomiczna) Redakcja językowa: Marta Sobczak Redakcja techniczna: Marta Sobczak Korekta: Marta Pożarska Projekt okładki: Garamond, na podstawie okładki oryginalnej © Thieme Verlagsgruppe Skład: Garamond Druk: Białostockie Zakłady Graficzne S.A.Koordynacja projektu: Marta Sobczak

takie nazwy można uznać za wolne w sensie ustawodawstwa o zna-kach fabrycznych i o ochronie prawnej znaków fabrycznych, czy-li takie, które każdy może dowolnie używać. Niniejsze dzieło jest chronione prawem autorskim. Ugruntowane w ten sposób prawa, zwłaszcza prawo wykonywania przekładów, przedruków, wygła-szania wykładów i odczytów, wykorzystywania fotografii i tabel, przesyłania drogą radiową, mikrofilmowania lub powielania innymi sposobami oraz gromadzenia i magazynowania w zakładach prze-twarzania danych, są zastrzeżone, z uwzględnieniem także wyko-rzystywania w postaci streszczenia. Powielanie niniejszego dzieła lub jego części jest, nawet w pojedynczym przypadku, dozwolone jedynie w granicach prawnych postanowień ustawy obejmującej prawo autorskie. Wykroczenia podlegają postanowieniom karnym wynikającym z ustawy o prawie autorskim.

Uwaga Medycyna jest gałęzią nauki cechującą się stałym rozwojem wie-dzy. Badania naukowe i trwały postęp w klinicznych metodach postępowania wywierają także wpływ na farmakoterapię. Auto-rzy niniejszego dzieła starali się przedstawić dokładne informacje i wskazówki dotyczące dawkowania różnych leków przy odpo-wiednim zastosowaniu oraz w zgodzie z aktualnym stanem wiedzy. Te wskazówki dawkowania są zgodne ze standardowymi przepi-sami i wskazaniami producentów. Mimo to, ani Autorzy, ani Wy-dawnictwo, nie mogą gwarantować prawidłowości dawkowania. Lekarzom praktykującym zaleca się, aby w każdym przypadku sto-sowania leków uwzględniali informacje producenta odnośnie daw-kowania i przeciwwskazań.

Podanie w niniejszej książce nazw użytkowych, nazw handlo-wych, oznakowań towarów itp. nie uprawnia do przypuszczeń, że

7

Spis treści

Przedmowa do wydania trzeciego ............................................................. 9

Wstęp do nowego wydania .......................................................................... 9

Wprowadzenie ................................................................................................. 11

Podstawowe zasady układania psa do badania rentgenowskiego ..................................................................... 13

Komentarz do parametrów ekspozycji ................................................... 15

1. Głowa1.1. Głowa,projekcjaboczno-boczna ............................................................... 18 1.2. Głowa,projekcjabrzuszno-grzbietowa ...................................................... 20 1.3. Głowa,projekcjabrzuszno-grzbietowa ...................................................... 22 1.4. Głowa,projekcjagrzbietowo-brzuszna ...................................................... 24 1.5. Stawskroniowo-żuchwowy,projekcjaboczno-boczna .............................. 26 1.6. Stawskroniowo-żuchwowyprzyotwartejjamieustnej, projekcjaboczno-boczna ........................................................................... 28 1.7. Szczękagórnaprzyotwartejjamieustnej, projekcjabrzuszno-grzbietowa,skośna ..................................................... 30 1.8. Górnaszczęka,projekcjagrzbietowo-brzuszna ......................................... 32 1.9. Górnaszczęka,projekcjagrzbietowo-brzuszna,skośna ............................. 34 1.10. Górnaszczękazotwartąjamąustną, projekcjaprzyśrodkowo-boczna,skośna .................................................... 36 1.11. Żuchwazotwartąjamąustną, projekcjaprzyśrodkowo-boczna,skośna ................................................... 38 1.12. Żuchwa,projekcjabrzuszno-grzbietowa .................................................... 40

2. Kręgosłup 2.1. Odcinekszyjnykręgosłupa,projekcjaboczno-boczna ............................... 42 2.2. Krtań,projekcjaboczno-boczna ................................................................. 44 2.3. KręgiC1iC2,projekcjadonosowo-doogonowa ........................................ 46 2.4. Odcinekszyjnykręgosłupa,projekcjabrzuszno-grzbietowa ...................... 48 2.5. Odcinekszyjnyipiersiowykręgosłupa,projekcjaboczno-boczna ............. 50 2.6. Odcinekpiersiowykręgosłupa,projekcjaboczno-boczna ......................... 52 2.7. Odcineklędźwiowykręgosłupa,projekcjaboczno-boczna ........................ 54 2.8. Odcineklędźwiowykręgosłupa,projekcjabrzuszno-grzbietowa ............... 56

Podstawowe zasady mielografii ..................................................... 59

2.9. Odcinekszyjnykręgosłupa,projekcjaboczno-boczna, mielografia ................................................................................................. 60 2.10. Odcinekszyjnykręgosłupa,projekcjabrzuszno-grzbietowa, mielografia ................................................................................................. 62 2.11. Odcinekpiersiowyilędźwiowykręgosłupa,projekcjaboczno-boczna, mielografia ................................................................................................. 64 2.12. Odcinekpiersiowyilędźwiowykręgosłupa,projekcjaboczno-boczna, mielografia ................................................................................................. 66 2.13. Odcinekpiersiowyilędźwiowykręgosłupa,projekcja brzuszno-grzbietowa,mielografia.............................................................. 68

3. Kończyna piersiowa3.1. Lewystawramienny,projekcjaprzyśrodkowo-boczna .............................. 70 3.2. Lewystawramienny,projekcjadoogonowo-doczaszkowa ........................ 72 3.3. Leweramię,projekcjaprzyśrodkowo-boczna ............................................ 73

3.4. Leweramię,projekcjadoogonowo-doczaszkowa ...................................... 74 3.5. Prawystawłokciowy,projekcjaprzyśrodkowo-boczna ............................. 75 3.6. Prawystawłokciowy,projekcjadoczaszkowo-doogonowa ....................... 76 3.7. Lewepodramię,projekcjaprzyśrodkowo-boczna ...................................... 77 3.8. Lewepodramię,projekcjadoczaszkowo-doogonowa ............................... 78 3.9. Prawystawnadgarstkowy,projekcjaprzyśrodkowo-boczna ..................... 79 3.10. Prawystawnadgarstkowy,projekcjaskośna przyśrodkowodłoniowo-dogrzbietowoboczna........................................... 80 3.11.Prawystawnadgarstkowy,projekcjagrzbietowo-dłoniowa ...................... 81 3.12. Prawaręka,projekcjagrzbietowo-dłoniowa .............................................. 82

Okres postnatalny3.13. Lewystawramienny,projekcjaprzyśrodkowo-boczna .............................. 84 3.14. Lewystawramienny,projekcjadoogonowo-doczaszkowa ........................ 84 3.15. Prawystawłokciowy,projekcjaprzyśrodkowo-boczna ............................. 85 3.16. Prawystawłokciowy,projekcjadoczaszkowo-doogonowa ....................... 85 3.17. Prawadłoń,projekcjagrzbietowo-dłoniowa ............................................. 86

4. Kończyna miedniczna4.1. Miednica,projekcjaboczno-boczna .......................................................... 88 4.2. Miednica,projekcjaskośna,boczno-boczna .............................................. 90 4.3. Miednica,projekcjabrzuszno-grzbietowa,samiec .................................... 92 4.4. Miednica,projekcjabrzuszno-grzbietowa,samica .................................... 94 4.5. Miednica,projekcjagrzbietowo-brzuszna ................................................. 96 4.6. Leweudo,projekcjaprzyśrodkowo-boczna ............................................... 98 4.7. Leweudo,projekcjadoczaszkowo-doogonowa ....................................... 100 4.8. Prawystawkolanowy,projekcjaprzyśrodkowo-boczna .......................... 102 4.9. Prawystawkolanowy,projekcjadoczaszkowo-doogonowa .................... 104 4.10. Lewystawkolanowy,projekcjastycznazgiętegostawu .......................... 105 4.11. Lewepodudzie,projekcjaprzyśrodkowo-boczna .................................... 106 4.12. Lewepodudzie,projekcjadoogonowo-doczaszkowa .............................. 107 4.13. Prawystawstępu,projekcjaprzyśrodkowo-boczna ................................ 108 4.14. Lewystawstępu,projekcjaprzyśrodkowo-podeszwowa ........................ 110 4.15. Prawystawstępu,projekcjagrzbietowo-podeszwowa ........................... 112 4.16. Prawastopa,projekcjagrzbietowo-podeszwowa .................................... 113

Rozwój postnatalny 4.17. Lewapołowamiednicyilewystawbiodrowy, projekcjabrzuszno-grzbietowa ................................................................ 114 4.18. Prawystawkolanowy,projekcjaprzyśrodkowo-boczna .......................... 115 4.19. Prawystawkolanowy,projekcjadoczaszkowo-doogonowa .................... 115 4.20. Prawastopa,projekcjagrzbietowo-podeszwowa .................................... 116

5. Klatka piersiowa5.1. Klatkapiersiowa,pozycjależąca,projekcjaboczno-boczna..................... 118 5.2. Klatkapiersiowa,projekcjabrzuszno-grzbietowa .................................... 120 5.3. Bronchografia,projekcjaboczno-boczna ................................................. 122 5.4. Angiokardiografia,fazażylna,końcowafazaskurczu, pozycjależąca,projekcjaboczno-boczna ................................................. 124 5.5. Angiokardiografia,fazatętnicza,początekskurczu, pozycjależąca,projekcjaboczno-boczna ................................................. 126

6. Jama brzuszna6.1. Jamabrzuszna,projekcjaboczno-boczna ................................................ 128 6.2. Jamabrzuszna,projekcjabrzuszno-grzbietowa ....................................... 130

Spis treści

Badanie kontrastowe przełyku, żołądka i jelit ........................ 132

6.3. Badaniekontrastoweżołądka,pozycjastojąca, projekcjaboczno-boczna ......................................................................... 134 6.4. Badaniekontrastoweżołądka,projekcjaboczno-boczna, pozycjależąca .......................................................................................... 136 6.5. Badaniekontrastoweżołądka,projekcjabrzuszno-grzbietowa ............... 138 6.6. Badaniekontrastowejelit,pozycjastojąca, projekcjaboczno-boczna ......................................................................... 144 6.7. Badaniekontrastowejelit,projekcjagrzbietowo-brzuszna ..................... 146 6.8. Badaniedwukontrastowejelit,pozycjależąca, projekcjaboczno-boczna ......................................................................... 148 6.9. Badaniedwukontrastowejelit,pozycjależąca, projekcjabrzuszno-grzbietowa ................................................................ 150 6.10. Badaniekontrastowepęcherzykażółciowego, pozycjależąca,projekcjaboczno-boczna ................................................. 152

Podstawowe zasady urografii wydzielniczej ........................... 155

6.11. Pielografia,projekcjaboczno-boczna ...................................................... 156

6.12. Pielografia,projekcjabrzuszno-grzbietowa ............................................. 158

6.13. Pęcherzmoczowy,badaniedwukontrastowe,

pozycjależąca,projekcjaboczno-boczna ................................................. 160

6.14. Pęcherzmoczowy,badaniedwukontrastowe,

pozycjastojąca,projekcjaboczno-boczna ............................................... 162

6.15. Pęcherzmoczowy,badaniekontrastempozytywnym,

pozycjależąca,projekcjaboczno-boczna ................................................. 164

6.16. Pęcherzmoczowy,badaniekontrastemnegatywnym,

pozycjależąca,projekcjaboczno-boczna ................................................. 166

6.17. Pęcherzmoczowy,badaniekontrastempozytywnym,

projekcjabrzuszno-grzbietowa ................................................................ 168

7. Bibliografia .................................................................................................. 171

13

Podstawowe zasady układania psa do badania rentgenowskiego

Ochrona radiologiczna obejmuje zarówno pracowników pracowni radiologicznych, jak i pacjentów.

Podstawowe zasady ochrony radiologicznej w radiologii diag nostycznej

Obszar naświetlenia powinien być tak mały jak to możliwe, ale jednocześnie na tyle duży, na ile jest to niezbędne.

W niektórych krajach badanie radiologiczne wykonuje się po wprowadzeniu pacjenta w stan znieczulenia ogólnego.

Ręce osoby przytrzymującej psa absolutnie nie mogą się znaj-dować na drodze pierwotnej wiązki promieniowania.

Osoba trzymająca zwierzę podczas badania rentgenowskiego powinna zawsze wkładać rękawice ochronne (i przestrzegać ak-tualnych przepisów ochrony radiologicznej).

Rękawice i odzież ochronna chronią tylko przed promienio-waniem niskoenergetycznym!

Aby przytrzymać (unieruchomić) psa, należy uchwycić zwierzę w tych miejscach na ciele, które znajdują się jak najdalej od pier-wotnej wiązki promieniowania.

Praktyczne zastosowanie powyższych zasad zaprezentowano na 3 zamieszczonych obok przykładach (schematach ułożenia do zo-brazowania jamy brzusznej w pozycji prawobocznej).

Oczywiście istnieje wiele różnych sposobów układania i unieru-chomienia pacjenta. W dalszej części książki przy każdym radiogra-mie zamieszczono pomocne schematy układania pacjenta.

Lekarz weterynarii odpowiada za stosownie zasad ochrony ra-diologicznej tak samo jak za kondycję i zachowanie zwierzęcia. Do kompetencji lekarza należy wybór odpowiedniej metody ułożenia i unieruchomienia pacjenta.

Rycina 1A. Schemat ułożenia prawobocznego psa bez zastosowania unie-ruchomienia. Kliny z pianki gumowej podpierające mostek i staw kolano-wy oddalony od blatu stołu zapobiegają rotacji ciała pacjenta (nie można osiągnąć całkowitego rozciągnięcia pacjenta)

Rycina 1B. Schemat ułożenia prawobocznego psa z zastosowaniem unieruchomienia. Na szyi i kończynach zwierzęcia umieszczono worki z piaskiem. Kliny z pianki gumowej podpierają mostek i staw kolanowy oddalony od blatu stołu

Rycina 1C. Schemat ułożenia prawobocznego psa z zastosowaniem unieruchomienia przy pomocy taśm założonych na szyję i kończyny. Kliny z pianki gumowej podpierają mostek i staw kolanowy oddalony od blatu stołu

32

Głowa

Rycina 1.8. Górna szczęka (kaseta z błoną rentge-nowską została umieszczona w jamie ustnej zwie-rzęcia), projekcja grzbietowo-brzuszna, owczarek niemiecki, 3 lata (oryginalny rozmiar zdjęcia)

Rycina 1.8. Schemat ułożenia szczęki górnej i siekaczy szczęki, projekcja grzbietowo-brzuszna. Kaseta z błoną rentgenowską została umieszczona w jamie ustnej

CelUwidocznienie zębów szczęki i jamy nosowej. Promień główny pierwotnej wiązki promieniowaniaPowinien być skierowany prostopadle do kasety z błoną rentgenow-ską, na wyskości P3.

UwagaWłóż kasetę z błoną rentgenowską do jamy gębowej psa i ostrożnie domknij pysk zwierzęcia. Aby zapobiec pochyleniu, ułóż jego głowę symetrycznie. Przy pomocy drewnianej pod-pórki unieś głowę psa.

Górna szczęka  Projekcja grzbietowo-brzuszna

33

A Kości twarzy (ossa faciei)1 zębodół(J2)(alveolus dentalis [J2])2 szewpodniebiennyśrodkowy(sutura palatina mediana)3 szczelinapodniebienna(fissura palatina)4 kośćsiekaczowawłączonadolemiesza55 lemiesz(vomer)6 kośćnosowa,przednia(os nasale), brzegprzedni

(margo rostralis)7 kośćnosowa(os nasale),brzegboczny(margo lateralis)8 kośćnosowa(os nasale),wyrostekprzedni (processus

rostralis)9 małżowinanosowadobrzuszna(concha nasalis

ventralis)10 grzebieńmałżowinowy(crista conchalis)11 wyrostekzębodołowy(processus alveolaris),brzeg

językowy (margo lingualis)12 wyrostekzębodołowy(processus alveolaris), brzeg

policzkowy (margo buccalis)13 kościtwarzy(ossa faciei) [cień]14 otwórpodoczodołowy(foramen infraorbitale)15 kanałpodoczodołowy(canalis infraorbitalis)16 otwórszczękowy(foramen maxillare)17 kośćjarzmowa(os zygomaticum),wyrostekskroniowy

(processus temporalis)18 małżowinysitowe(ethmoturbinalia) częściowo

pokazane18’ małżowinysitowe(ethmoturbinalia), brzegprzedni18’’ małżowinysitowe(ethmoturbinalia),brzegdoogonowy19 zachyłekszczękowy(recessus maxillaris) otwórnosowo-szczękowy(apertura nasomaxillaris)20 wyrostekhaczykowaty(processus uncinatus)21 otwórpodniebiennywiększy(foramen palatinum

majus)22 kanałpodniebiennywiększy(canalis palatinus major)23 zatokaczołowa(sinus frontalis),brzegprzedni(margo

rostralis)24 dółsitowy(fossa ethmoidalis), brzegprzedni(margo

rostralis)

J1–J3 zęby sieczne I–III (dentes incisivi I–III)Ca kieł (dens caninus)P1–P4 zęby przedtrzonowe I–IV (dentes praemolares I–IV)M1–M2 zęby trzonowe I–II (dentes molares I–II)

a koronazęba(corona dentis)(Ca)b korzeńzęba(radix dentis)c jamazęba(cavum dentis)

44

Kręgosłup

Rycina 2.2. Krtań, projekcja boczno-boczna, owczarek niemiecki, 8 lat, oryginalny rozmiar (wycinek obrazu o wymiarach 24 × 30 cm)

Rycina 2.2. Schemat ułożenia krtani, projekcja boczno-boczna

CelUwidocznienie chrząstek krtani i aparatu gnykowego. Promień główny pierwotnej wiązki promieniowaniaPromień główny należy skierować prostopadle do kasety na krtań (na wysokości kręgu C1).

UwagaUstaw płaszczyznę pośrodkową głowy i ciała psa równolegle do kasety. W celu uzyskania prawidłowego ustawienia podeprzyj donosową część głowy, szyję i leżący na kasecie staw ramienny pacjenta przy pomocy klina z pianki gumowej. Kończyny pier-siowe odciągnij w kierunku doogonowym.

45

Krtań  Projekcja boczno-boczna

A Aparat gnykowy [kość gnykowa] (apparatus hyoideus [os hyoideum])1 trzonkoścignykowej(basihyoideum, corpus)2 rógkrtaniowy[rógwiększy](thyreohyoideum

[cornu majus])3 rógjęzykowy[rógmniejszy](ceratohyoideum

[cornu minus])4 częśćspojeniowa[częśćdalsza](epihyoideum

[pars distalis])5 częśćrylcowata[częśćśrodkowa](stylohyoideum

[pars intermedia])

B Krtań (larynx)6 chrząstkanagłośniowa(cartilago epiglottica)7 chrząstkatarczowata(cartilago thyreoidea)7’ rógtylny(cornu caudale)8 chrząstkanalewkowata(cartilago arytaenoidea)8’ wyrostekróżowaty(processus corniculatus)8’’ wyrostekklinowaty(processus cuneiformes)9 chrząstkapierścieniowata(cartilago cricoidea)9’ płytkachrząstkipierścieniowatej(lamina

cartilaginis cricoideae)9’’ łukchrząstkipierścieniowatej(arcus cartaliginis

cricoidea)10 kieszonkakrtaniboczna (ventriculus laryngis

lateralis)

C Tchawica (trachea)11 chrząstkitchawicze(cartilages tracheales)

D Przełyk (oesophageus)

E Żuchwa (mandibula)12 kątżuchwy (angulus mandibulae)13 wyrostekkłykciowy(processus condylaris)

F Gardło (pharynx)14 częśćnosowa(pars nasalis pharyngis)15 podniebieniemiękkie[żagielekpodniebienny]

(palatum molle [velum palatinum])16 ujścieśródgardłowe(ostium intrapharyngeum),

brzegboczny(maro lateralis)17 częśćprzedniagardła(pars oralis pharyngis)18 okolicazajęzykowa(regio retroligualis)19 granicakrtani20 aparataktywizującypracęgłowy

G Kości czaszki (ossa cranii)21 otwórzastawowy(foramen retroarticulare)22 puszkabębenkowa(bulla tympanica)

H Kręg szczytowy (atlas)23 stawszczytowo-potyliczny(articulatio

atlantooccipitalis)24 wyrostekpoprzeczny[skrzydłokręgu

szczytowego](ala atlantis)

J Kręg obrotowy (axis)

K Kręg szyjny III (C III) (vertebra cervicalis III)

62

Kręgosłup

Rycina 2.10. Odcinek szyjny kręgosłupa, projekcja brzuszno-grzbietowa, mielografia, posokowiec ba-warski, 8 lat (obraz zmniejszony z błony o wymiarach 15 × 40 cm)

Rycina 2.10. Schemat ułożenia szyjnego odcinka kręgosłupa, projekcja brzuszno-grzbietowa

CelZobrazowanie rozciągniętego, symetrycznego szyjnego odcinka kręgosłupa. Promień główny pierwotnej wiązki promieniowaniaPromień główny należy skierować prostopadle do kasety, na wyso-kości kręgu C4.

UwagaUstaw płaszczyznę pośrodkową głowy i ciała psa prostopadle do kasety.

63

Odcinek szyjny kręgosłupa  Projekcja brzuszno-grzbietowa, mielografia

A Kość potyliczna (os occipitale)

B Kręg szczytowy (atlas)*

C Kręg obrotowy (axis)*

D Kręg szyjny III (C III) (vertebra cervicalis III)

E Kręg szyjny IV (C IV) (vertebra cervicalis IV)*

F Kręg szyjny V (C V) (vertebra cervicalis V)

G Kręg szyjny VI (C VI) (vertebra cervicalis VI)*

H Kręg szyjny VII (C VII) (vertebra cervicalis VII)

J Kręg piersiowy I (Th I) (vertebra thoracica I)

K Kręg piersiowy II (Th II) (vertebra thoracica II)

L Kręg piersiowy III (Th III) (vertebra thoracica III)

M Kręg piersiowy IV (Th IV) (vertebra thoracica IV)

N Kręg piersiowy V (Th V) (vertebra thoracica V)

O Kość żebrowa I (os costale I)

P Kość żebrowa III (os costale III)

Q Rękojeść mostka (manubrium sterni)

R Odcinki mostkowe (sternebrae)

S Łopatka (scapula)

T Obojczyk (clavicula)

U Głowa kości ramiennej (caput humeri)

a mielografia

b rurka intubacyjna

c sonda w przełyku

d tchawica (trachea)

e sklepienie [osklepek] opłucnej (cupula pleurae)

f serce (cor)

1 kanał kręgowy (canalis vertebralis)

2 wyrostek kolczysty (processus spinosus)

*Częścioweopisydokolorowychkręgówpatrz–ryc.2.4.

104

A Kość udowa (os femoris)1 bloczekkościudowej(trochlea ossis femoris),

grzebieńboczny(crista lateralis)2 bloczekkościudowej(trochlea ossis femoris),

grzebieńprzyśrodkowy(crista medialis)3 kłykiećprzyśrodkowy(condylus medialis)4 dółmiędzykłykciowy(fossa intercondylaris)5 więzadłokrzyżowedoczaszkowe(ligamentum

cruciatum craniale)6 kłykiećboczny(condylus lateralis)7 dołekprzyczepuwięzadeł

B Rzepka (patella)

C Trzeszczka mięśnia brzuchatego boczna (os sesamoideum musculi gastrocnemii laterale)

D Trzeszczka mięśnia brzuchatego przyśrodkowa (os sesamoideum musculi gastrocnemii mediale)

E Trzeszczka mięśnia podkolanowego (os sesamoideum musculi poplitei)

F Kość piszczelowa (tibia)8 kłykiećboczny(condylus lateralis)9 powierzchniastawowabliższa(facies articularis

proximalis), brzegboczny(margo lateralis)10 guzowatośćkościpiszczelowej(tuberositas tibiae)11 guzekmiędzykłykciowyboczny(tuberculum

intercondylare laterale)12 polemiędzykłykcioweośrodkowe(area

intercondylaris centralis)13 guzekmiędzykłykciowyprzyśrodkowy(tuberculum

intercondylare mediale)14 polemiędzykłykciowedoczaszkowe(area

intercondylaris cranialis)15 kłykiećprzyśrodkowy(condylus medialis)16 powierzchniastawowabliższa(facies articularis

proximalis), brzegprzyśrodkowyidoogonowy(margo medialis et caudalis)

17 wcięciepodkolanowe(incisura poplitea)18 brzegdoczaszkowy(margo cranialis),brzeg

boczny[międzykostny](margo lateralis [interosseus])

19 brzegdoczaszkowy(margo cranialis),podstawa(basis)

G Kość strzałkowa (fibula)

Kończyna miedniczna

Rycina 4.9. Prawy staw kolanowy, projekcja doczaszko-wo-doogonowa, owczarek niemiecki, 6 lat, oryginalny rozmiar (wycinek obrazu o wymiarach 13 × 18 cm)

Rycina 4.9. Schemat ułożenia stawu kolanowego, projekcja doczaszkowo--doogonowa

CelDoczaszkowo-doogonowy radiogram stawu kolanowego razem z trzeszczkami. Promień główny pierwotnej wiązki promieniowaniaPromień główny powinien być skierowany prostopadle do kasety, nieco bliżej guzowatości kości piszczelowej.

UwagaKończynę miedniczną wyciągnij w kierunku doogonowym i skręć nieco do wewnątrz kość piszczelową. Wykorzystaj klin z pianki gumowej podpierający staw kolanowy, aby osiągnąć prawidłowe ułożenie.

105

A Kość udowa (os femoris)1 bloczekkościudowej(trochlea ossis

femoris)2 bloczekkościudowej(trochlea ossis

femoris), grzbieńprzyśrodkowy(crista medialis)

3 bloczekkościudowej(trochlea ossis femoris), grzbieńboczny(crist lateralis)

4 dółprostowniczy(fossa extensoria)5 kłykiećboczny(condylus lateralis)6 kłykiećprzyśrodkowy(condylus medialis)

B Rzepka (patella)

C Trzeszczka mięśnia brzuchatego boczna (os sesamoideum musculi gastrocnemii laterale)

D Trzeszczka mięśnia brzuchatego przyśrodkowa (os sesamoideum musculi gastrocnemii mediale)

F Kość piszczelowa (tibia)7 guzowatośćkościpiszczelowej(tuberositas

tibiae)8 kłykiećprzyśrodkowy(condylus medialis)9 wyniosłośćmiędzykłykciowa(eminentia

intercondylaris)10 kłykiećboczny(condylus lateralis)11 wcięciepodkolanowe(incisura poplitea)

F Kość strzałkowa (fibula)

A Kość udowa (os femoris)1 bloczekkościudowej(trochlea ossis

femoris)2 bloczekkościudowej(trochlea ossis

femoris), grzbieńprzyśrodkowy(crista medialis)

3 bloczekkościudowej(trochlea ossis femoris), grzbieńboczny(crista lateralis)

B Rzepka (patella)4 rzepka(patella),brzegbliższy(margo

proximalis)5 rzepka(patella),brzegdalszy(margo

distalis)

Lewy staw kolanowy  Projekcja styczna

Rycina 4.10. Schemat ułożenia stawu kolanowego, projekcja styczna

CelUzyskanie stycznego (doczaszkowodalszego-doczaszkowobliższe-go) radiogramu bloczka kości udowej oraz rzepki. Promień główny pierwotnej wiązki promieniowaniaPromień główny należy skierować na bliższą krawędź guzowatości kości piszczelowej. Kasetę należy ustawić doczaszkowo w pionie.

UwagaUłóż pacjenta w pozycji grzbietowo-bocznej. Delikatnie zegnij i unieś staw kolanowy.

Pamiętaj – stosujesz poziomą wiązkę promieniowania, a ochrona przed promieniowaniem jest działaniem koniecznym. Zastosuj uchwyt na kasetę!

Rycina 4.10. Lewy staw kolanowy, projekcja styczna zgiętego stawu

Rycina 4.10A. Lewy staw kolanowy, projekcja styczna mniej zgiętego stawu, lepsze uwidocznienie głębokości bloczka

116

Kończyna miedniczna

Ryci

na 4

.20.

Roz

wój

pos

tnat

alny

pra

wej

stop

y, pr

ojek

-cj

a gr

zbie

tow

o-po

desz

wow

a, o

wcz

arek

nie

mie

cki,

wie

k po

dano

w d

niac

h (d

)

117

A Kość piszczelowa (tibia)A1 ślimakkościpiszczelowej(cochlea tibiae), nasada

dalsza(epiphisis distalis)

B Kość strzałkowa (fibula)B1 kostkaboczna(malleolus lateralis), nasadadalsza

(epiphisis distalis)

C Kość skokowa (talus)

D Kość piętowa (calcaneus)D1 guzpiętowy(tuber calcanei), narostek(apophisis)

E Kość stępu ośrodkowa (os tarsi centrale)

F Kość stępowa I (os tarsale I)

G Kość stępowa II (os tarsale II)

H Kość stępowa III (os tarsale III)

J Kość stępowa IV (os tarsale IV)

K Kość śródstopia I (os metatarsale I)

L Kość śródstopia II (os metatarsale II) L1 nasadadalsza(epiphisis distalis) palcówII–V

M Kość śródstopia III (os metatarsale III)

N Kość śródstopia IV (os metatarsale IV)

O Kość śródstopia V (os metatarsale V)

P Trzeszczki bliższe (ossa sesamoidea proximalia) palca II–V

Q Trzeszczka dogrzbietowa (os sesamoideum dorsale) palca II–V

R Człon palcowy bliższy palca II–V (phalanx proximalis digitiII–V)R1 nasadabliższa(epiphisis proximalis) palcaII–V

S Człon palcowy środkowy palca II–V (phalanx media digitiII–V)S1 nasadabliższa(epiphisis proximalis) palcaII–V

T Człon palcowy dalszy (phalanx distalis), grzebień pazurowy (crista unguicularis) palca II–V

Prawa stopa – rozwój postnatalny  Projekcja grzbietowo-podeszwowa

AtlAs anatomii radiograficznej PsA

W Atlasie anatomii radiograficznej psa znajdują się bardzo praktyczne informacje oraz opisy najnowszych metod obrazowania radiograficznego. Autorzy poświęcili wiele uwagi niezmiernie ważnemu zagadnieniu, jakim jest prawidłowe ułożenie pacjenta do badania, które ma ogromne znaczenie w kontekście uzyskanych wyników oraz ochrony przed promieniowaniem. Wszystkie radiogramy zamieszczone w książce uzupełniono podkolorowanymi schematami, opisanymi przy pomocy nomenklatury anatomicznej opartej o Nomina Anatomica Veterinaria (NAV 1994), i uży-tecznymi sugestiami. Istotnym walorem tego podręcznika jest poruszenie problemów z zakresu diagnostyki radiologicznej okresu postnatalnego, co z pewnością ułatwi rozpoznawanie zaburzeń rozwojowych kośćca. Kolejną zaletą jest przedstawienie procedur diagnostycznych w określonej kolejności, co uczy planowego postępowania w trakcie badania radiologicznego. Takie działanie niewątpliwie jest warunkiem osiągnięcia wysokiej wartości diagnostycznej przez lekarza.

Podsumowując, Atlas anatomii radiograficznej psa jest znakomitą pozycją dla wszystkich leka-rzy weterynarii – zarówno radiologów, jak i tych, którzy z diagnostyką rentgenowską mają stycz-ność nieco rzadziej. To także książka, którą szczerze polecam studentom medycyny weterynaryjnej oraz podyplomowych studiów specjalizacyjnych z zakresu współczesnych technik obrazowania.

dr hab. Roman AleksiewiczPrzewodniczący Sekcji Diagnostyki Obrazowej PSLWMZ

Atlas anatomii radiograficznej psa to niezwykle praktyczny podręcznik, pełen wysokiej jako-ści radiogramów. Autorzy uwzględnili tradycyjne i nowe metody obrazowania radiograficznego, a całą książkę podzielili na dwie części. W pierwszej z nich znajduje się opis podstawowych zasad układania pacjenta do badania. Dodatkowo wszystkie radiogramy uzupełniono rycinami ilustrują-cymi prawidłowe ułożenie zwierzęcia. W części anatomicznej z kolei zamieszczono szczegółowe i przejrzyste ryciny, przedstawiające układ kostny psów. Dopełnienie całości stanowią praktyczne spostrzeżenia i wskazówki, które ułatwią pracę lekarzom wykonującym badanie radiograficzne, a także naukę studentom medycyny weterynaryjnej.

www.galaktyka.com

ISBN 978-93-7579-357-4