MISZELLEN ZUM SCOR. GRAEC. 230 (F-III-11). 2. T EIL · 2001. 2. 20. · Miszellen zum scor. graec....

33
CARLOS LARRAIN MISZELLEN ZUM SCOR. GRAEC. 230 ( F -III-11). 2. T EIL aus: Zeitschrift für Papyrologie und Epigraphik 106 (1995) 131–161 © Dr. Rudolf Habelt GmbH, Bonn

Transcript of MISZELLEN ZUM SCOR. GRAEC. 230 (F-III-11). 2. T EIL · 2001. 2. 20. · Miszellen zum scor. graec....

  • CARLOS LARRAIN

    MISZELLEN ZUM SCOR. GRAEC. 230 (F-III-11). 2 . TEIL

    aus: Zeitschrift für Papyrologie und Epigraphik 106 (1995) 131–161

    © Dr. Rudolf Habelt GmbH, Bonn

  • 131

    MISZELLEN ZUM SCOR. GRAEC. 230 (F-III-11)2. TEIL

    Dieser Bericht schließt an meine Nachricht „Miszellen zum scor. graec. 230 (F-III-11)“,in: ByzZ 81, 1988, 265 sqq., an. Die dort gemachten Angaben werden hier zusammenfaßtund wesentlich ergänzt. Der Bericht umfaßt diesmal alle in dieser Hs. vom Schreiber Neo-phytos Prodromenos geschriebenen Seiten, d. h. ff. 83r–156v. Für die Darstellung habe ichdie neuesten Bände der Vat. graec. von S. Lilla zum Leitbild genommen1. Ein separaterBericht über die Marginalia auf ff. 127r–149r desselben Codex wird demnächst erscheinen.

    ff. 83r–89rExzerpt aus der Anwort zum Brief Simons von Konstantinopel an Andronikos II. Palaio-

    logos (Hs. Sinait. graec. 512 ff. 170r–182r). Diese Antwort wurde dann im Jahre 1342 vonMatthaios Blastares in seinem Brief an den Prinzen Guy de Lousignan (ed. Bischof Arsenij,Moskau 1891) verwendet. Cf. dazu C. Larrain, Ein patristisches Florilegium gegen dieLateiner über den Ausgang des Heiligen Geistes. Der Brief des Matthaios Blastares an denPrinzen Guy de Lousignan und die Traktate des Bruders Simon von Konstantinopel O. P.(Mschr. 1988).

    inc.: o{ti eij mh; e{teron to; corhgei'sqai to; pneu'ma kai; to; ejkporeuvesqai ktl.des.: oujk ajpodarwvsete gavr fhsin oJ novmo" tou;" pwvgwna" uJmw'n.

    mg.: ff. 83r–89v Auszüge aus Anastasios Sinaites, Maximos Homologetes, Basileios Cae-sar., Gregorios Naz. und Jo. Damasc. (abgeschrieben und kommentiert in: C. Larrain, Einpatristisches Florilegium . . . 57–62).

    inc.: ejk tw'n tou' aJgivou jIwavnnou tou' Damaskhnou' diafovrwn o{rwn ktl.des.: poihmavtwn, ajpodiastevllwn ta;" qeiva" ejnergeiva" o{ti qeou' eijsi kai; aiJ ejnevr-geiai kai; ta; poihvmata.

    ff. 89r–98vAuszüge aus den Opuskeln des Michael Psellos. Vgl. C. Larrain, Miszellen zum scor.

    graec. 230, in: ByzZ 81, 1988, 265 sqq.

    1 Codices Vaticani graeci. Codices 2162–2254 (codices Columnenses) recensuit Salvator Lilla. InBibliotheca Vaticana 1985.

  • 132 C. Larrain

    inc.: o{ti i{na mh; th;n u{lhn nohvswmen dia; th'" ejx proqevsew" ktl.des.: o{pw" ga;r a]n e[coi tou'to, ou{tw kakei'no" e[cein nomisqhvsetai

    mg.: 91r–92v Kritik an Aristoteles (aus Psellos?); siehe C. Larrain, Galens Kommentar zuPlatons Timaios, Stuttgart 1992, 178 sq.

    inc.: o{ti th;n logikh;n yuch;n oJ jAristotevlh" ejn ijdivoi" suggravmmasin, wJ" kai; oJYellov" fhsin ktl.

    des.: ajllæ ou\n eu{romen kai; levonta levonto" ma'llon h] h|tton qermovn.

    mg.: 92v–93r Tetrastichon Iambikon gegen das Primat Roms (Vgl. C. Larrain, Ein patristi-sches Florilegium . . . 61.

    inc.: shmeivwtai kai; ejk touvtou o{ti oujk e[cei ta; prwtei'a oJ JRwvmh" ejn patriavrcai"ktl.

    des.: mavnqane toivnun kai; ta; loipav moi fivle.

    ff. 98v–102vFlorilegium über das Tabor-Licht zur Unterstützung palamitischer Ansichten. Es werden

    Jo. Chrysostomos, Basileios, Maximos Hom., Kyrillos Alex., Dio. Areop., Gregorios Naz.,Jo. Damasc., Markos Diadochos, Gregorios Nyss., Georgios Pachym., zitiert. (abge-schrieben in: C. Larrain, Ein patristisches Florilegium . . . 60–73.)

    inc.: Tou' Crusostovmou ejn tw/' o{te th'" ejkklhsiva" e[xw euJrhvsei" Eujtrovpio" ajpes-pavsqh ktl.

    des.: wJ" oJ ejxhghthv" fhsi th;n aJgivan Triavda.

    mg.: 101r–101v Patreszitate zum Filioquestreit (abgeschrieben in: C. Larrain, Ein patristi-sches Florilegium . . . 61). Die Fortsetzung dieser Zitatensammlung findet sich auf f. 102vim Haupttext (abgeschrieben ibid. 71). Darauf verweist ein Zeichen des Schreibers.

    inc.: shmeiotevon o{ti metavdosin me;n ejpi; qeou' levgei kai; tw'n ejk qeou' dwrew'n ktl.des.: kai; ta; qei'a prosech;" ajgavphsi" ejnqevw" te kai; eJniaivw" iJerourgoumevnh.

    ff. 103r–107rExzerpt aus Theodoretos, Graecorum affectionum curatio, ed. I. Raeder, Leipzig 1909,

    1969. Raeder erwähnt zwar dieses Zeugnis, das bisweilen sehr verschiedene Lesarten zu derAusgabe bietet, kollationiert es aber nicht.

  • Miszellen zum scor. graec. 230 (F-III-11), 2. Teil 133

    inc.: o{ti toi'" muvqoi" kai; toi'" tou'to levgousi poihtai'" oJ Plavtwn ejn tw/' Timaivw/pisteuvein pareggua/' ktl. (Raeder 20,5).des.: kai; qeo;n ei\nai oi|o" h\n pro; tou' eij" sw'ma kai; th;n savrka kai; to;n a[nqrwponkatacqh'nai. (Raeder 59,18–60,5). Das Exzerpt bietet allerdings Ausschnitte aus dem gan-zen Werk.

    Aufschlüsselung des Texts der Hs. nach der Editio Raeder. Zu jeder Folioseite der Hand-schrift wird in der rechten Spalte jeweils die Seite und die Anfangszeile des Abschnitts ausRaeder angegeben:

    f. 103r: 20,5 144,4 f. 105v: 247,4 f. 106v: 12,1778,14 150,16 247,15 13,2579,13 150,23 ibid. 14,380,1 153,12 182,14 16,1381,13 siehe u. 308,15 17,2683,1 siehe u. 310,18 19,1988,4 siehe u. 310,23 24,396,3 f. 104v: 155,16 311,31 25,399,8 156,12 248,23 25,19100,5 157,9 252,25 26,1109,11 160,16 f. 106r: 252,6 26,10

    f. 103v: 110,20 165,20 276,6 32,9111,23 166,11 311,17 37,8112,2 f. 105r: 169,11 312,16 f. 107r: 47,8112,11 168,11 313,22 48,1113,3 170,20 315,7 48,10113,13 171,21 317,17 57,19113,20 172,6 318,22 64,3125,9 172,16 322,14 66,10125,14 196,20 8,21 ibid.126,3 195,8 9,13 67,1130,18 212,20 9,25 59,4132,16 214,18 10,1 59,18-

    f. 104r: 132,22 siehe u. 10,5 60,5134,4 246,18 10,8–10136,26 11,17

    Bei den Lücken („siehe u.“) in der Spalte zu Raeder handelt es sich um Abschnitte, dieich in der Ausgabe Raeder nicht habe finden können.

  • 134 C. Larrain

    f. 104r Zeile 26 sqq.:o{ti fhsi;n oJ jAmmwvnio": o{ti ajpaideuvtw"⁄ ei\pen oJ paræ JOmhvrw/ jAgamevmnwn to; ejgw;

    de; oujk ai[tiov" eijmi ajlla; Zeu;" kai;⁄ moi'ra kai; hjerofoi'ti" jErinnuv"2.

    o{ti {Omhro" oJ poihth;" to;n jAcilleva⁄ fhsi;n eijdevnai: o{ti mevnwn me;n ejn Troiva/ kai;

    polemw'n ojligocrovnio" e[stai kai; eujklehv", ajnacwrw'n de; tou' polevmou kai; th;n ejn

    patrivdi diatribh;n ajgapw'n polucrovnio" me;n oujk eujkleh;" dev.

    o{ti hJ fuvsi" tou' kovsmou kai; tw'n ejn kovsmw/ miva ti" ou\sa poluwvnumon e[sce th;n

    proshgorivan diæ a}" e[cei diafovrou" dunavmei" kai; ejnergeiva", wJ" me;n ga;r pavntwn

    aijtiva levgetai tuvch ajpo; tou' teuvcein movnh ta; pavnta, dia; de; to;n eiJrmo;n th'"⁄

    104v ejpiplokh'" tw'n aijtiw'n levgetai eiJmarmevnh, dia; de; to; ajnivkhton ajnavgkh, dia;de; to; merismevnon a[llo a[llw/ levgetai moi'ra, dia; de; to; ajparavtrepton tw'n e[rgwn

    aujth'" levgetai a[tropo", dia; de; to; peperasmevnon th'" dioikhvsew" aujth'" peprw-

    mevnh, dia; de; to; sumfevron tw'n ajpobainovntwn toi'" ajnqrwvpoi" levgetai provnoia

    kai; promhqeuv". eu{rhtai de; tou'to toiou'ton kai; para; tw/' Sunesivw/ kai; para; tw/'

    Aijscuvlw/, oJ Eujripivdh" de; to; tou' Promhqevw" eij" to;n koino;n ajnavgei dhmiourgovn,

    kata; tou'to toivnun to; shmainovmenon kai; e{teroi uJpo; eiJmarmevnhn me;n kei'sqaiv

    fasi ta; ejpivgeia, o{tan swmatikw'" kai; fusikw'" ejnergw'sin, uJpo; provnoian de; o{tan

    noerw'" toutevstin o{tan ajmevsw" ejk qeou' ta;" eujergesiva" oiJ a[nqrwpoi lambavnwsin

    (vgl. Theodoretos 150, 7 sqq.).

    f. 105r Zeile 31: o{ti oJ JHravkleito" ta;" ajpal⁄lattomevna" tou' swvmato" yuca;" eij"th;n tou' panto;" ajnacwrei'n yuch;n e[fhsen,⁄ oi|a dh; oJmogenh' te ou\san kai; oJmoouv-

    sion (vgl. Theodoretos 59,20–60,5).

    mg.: 103r–104v und 107v–108r Exzerpt aus M. Psellos De motu temporis, ed. G. Redl, Lachronologie appliquè de Michel Psellos, Byzantion 4 (1927/28), 197–236 und Byzantion 5(1929/1930), 229–285.

    inc.: a[rxou ejnteu'qen. o{ti triakontaeth;" w]n ejbaptivsqh oJ kuvrio" ktl. (Redl, Byz.5, 242.)des.: oJ diæ eJxavdwn tw'n ajnhkovntwn teleiwqeiv". (Redl, Byz. 4, 209.)

    ff. 107v–122vExzerpt aus Johannes Laurentius Lydus, Liber de mensibus, ed. R. Wuensch, Leipzig

    1898. Wuensch erwähnt dieses Zeugnis irrtümlich als scor. graec. F-III-1 (korrekt F-III-11)

    2 Il. 19, 87 und 9,412; vgl. Ammon. In Arist. De interpr. CAG IV 5,131,14 und 149,11.

  • Miszellen zum scor. graec. 230 (F-III-11), 2. Teil 135

    und kollationiert es sorgfältig; vgl. ibid. XXXIX–XLVIII. Er nimmt jedoch einige derMarginalien, besonders diejenige, die aus Artemidorus und Macrobius entnommen sind, inseiner Ausgabe nicht auf.

    inc.: mg.: jEk tw'n tou' Laurentivou. Text: o{ti tw'n oujranivwn fosfovrwn swmavtwnktl. (ed. Wuensch 5, 5 sqq.)des.: e[nqa fovno" te kovto" te kai; a[llwn e[qnea khrw'n toiau'ta me;n {Ellhne".(Wuensch 176, 25.)

    Marginalia 107v–112r:f. 107vmg: (A) o{ti meta; to;n Au[gouston crhsmoiv (= Lydus, De mens. 16, 11–15)3

    ejk tw'n tou'⁄ Lauren⁄tivou (gibt den Inhalt des Haupttexts an)

    o{ti ejn toi'" mi⁄kroi'" mi⁄kra; didou'⁄si qeoiv fh⁄sin oJ Kalliv⁄maco".

    Der Rest der Marginalia auf dieser und der darauffolgenden Seite (108r) gehört zu Psellos,De motu temporis (siehe oben4).

    108v(1)5 o{qen kai; Pavrqoi fwnh⁄/' eJrmh⁄neuvetai (= Lydus, De mens. 37, 12–16).

    o{ti toi'" ejn⁄stavsei crw⁄mevnoi" ajgaqh/'⁄ kai; eujproai⁄revtw/ ejnuv⁄pnia ouj giv⁄netai ou[te

    a[l⁄lai tine;" a[⁄logoi fan⁄tasivai, ajl⁄la; pavnta⁄ o[neiroi kai;⁄ wJ" ejpi; to;⁄ polu;

    qew⁄rhmatikoiv:⁄ ouj ga;r ejpi;⁄ polu; qolou'⁄tai aujtw'n⁄ hj yuch; ou[te⁄ ejn fovboi"⁄ ou[te

    ejn ejl⁄pivsi, kai;⁄ mevntoi kai;⁄ tw'n tou' swv⁄mato" hJdonw'n⁄ a[rcousi dio;⁄ de; kefavl⁄aion

    eijpei'n ejpi;⁄ tw'n spou⁄daivwn ejnuv⁄pnion ouj givnetai6.⁄

    3 Auf diesen Text weist ein Zeichen im Haupttext auf dieser Seite hin.4 Nach Meinung Wuenschs l. l. XLI, handelt es sich um eine Übersetzung (von Maximos Planudes? vgl.

    De Andrés, Catálogo etc. 62) aus Macrobius, Saturnalia I 14 (vgl. die Angabe auf der Hs. f. 110r mg.). Daß J.Laur. Lydus in De mensibus sonst Macrobius (oder dessen Quellen?) benutzt, kann vielfach belegt werden.Man vergleiche z. B. Lydus III 10 (43,17) mit Macrobius Saturn. I 13, 6 sqq. Wuensch vermerkt dieseÄhnlichkeiten nicht. Diese Feststellung erlaubt aber die Vermutung, daß diejenigen Marginalia in der Hs.scor. graec. 230, die aus Macrobius entnommen sind, zum Text des Lydus gehören könnten, insofern sie derwenig bekannten Übersetzung des Maximos Planudes nicht entsprechen. Sowohl Lydus als auch Macrobiushatten unmittelbaren Zugang zur lateinischen und griechischen Literatur.

    5 Ein Zeichen (1) im Haupttext, Zeile 12 weist auf die Stelle hin, wo dieser Text eingeschoben werdenmuß.

    6 Artemidori Daldiani, Oneirokriticon libri V ed. Roger A. Pack, Leipzig 1963. ibid. IV Proem. = 239, 14–20 (vgl. De Andrés, Catálogo etc. 62). Ob der Artemidoros-Text, wie auch die meisten der hier als Marginaliaerscheinenden Texte, von Lydus selbst in De mensibus einbezogen worden war, oder von Neophytos in seiner

  • 136 C. Larrain

    o{ti qewrhmatikoi; me;n o[neiroi levgontai oiJ th/' eJautw'n qeva/ proseiokovte", oi|on

    plevwn ti"⁄ e[doxe nauagei'n kai; diateqei;" e[tucen ou{tw"7: ajllhgorikoi; de; oiJ diæ

    a[llwn a[lla shmaiv⁄nonte" aijnissovmenoi ejpæ auJtoi'" fusikw'" ti th'" yuch'"8. dia;

    ga;r eijkovnwn ijdivwn fusikw'n tw'n kai; stoi⁄

    109rceivwn legomevnwn proagoreuvei hJ yuchv9.

    unten: Zhvtei to; shmei'on eJxh'" (6)10

    109v(2) tou'to ou{tw" uJpo; JRwmaivwn tevtaktai wJ" ajnqrwvpwn ajscoloumevnwn eij" to;dikaiodotei'n kai; eij" th;n sumfev⁄rousan th/' politeiva/ katavstasin. oJ ga;r Septevm-

    brio" mh;n tw'n parelqovntwn kovpwn wJ" ejpi; to; polu; tou;" kar⁄pou;" sugkleiv⁄ei kai;

    tai'"⁄ ajpoqhvkai"⁄ ejnapotivqh⁄si kai; tw'n ejpi⁄ovntwn povnwn (:pneumavtwn WuenschXLI)⁄ ajpavrcetai kai;⁄ tw'n misqw'n⁄ kai; tw'n pavktwn⁄ kai; tw'n kivnswn11.⁄to; de; levgein: o{ti⁄ jIndiktivwn ei[lhfe th;n⁄ ajrch;n kalei'⁄sqai ajpov ti⁄no" stra⁄thgou'

    JRw⁄maivwn jIn⁄divktou h] jIn⁄diktiw'no"⁄ kaloumevnou⁄ ejpi; crovnoi"⁄ pentekaiv⁄deka megav-

    lw"⁄ eujtuchvsanto"⁄ kai; au\qi" ejfæ⁄ eJtevroi" pen⁄tekaivdeka⁄ dustuchvsan⁄to", kejn-

    teu'⁄qen dedw⁄kovto" toi'"⁄ ejfæ eJxh'" me⁄tav tino" ejpi⁄thrhvsew" th;n⁄ tw'n crovnwn⁄ touv-

    twn ajpa⁄riqmei'sqai⁄ posovthta⁄ muqikw'" dokei':12⁄ ma'llon de; ajlhqh'⁄ tav te eijrhmevna

    kai; o{sa e[n te tw/' bæ proswvpw/ tou' prwvtou fuvllou ejn tw/' prwvtw/ proswvpw/ tou'

    dekavtou fuvllou euJrhvsei"13.

    Kopie zur Ergänzung am Rande kopiert wurde, bleibt fraglich. Wuensch nimmt die Texte des Artemidorus inseine Ausgabe nicht auf.

    7 Artemidorus, ibid. I 2 = 4, 23–5,2.8 Ibid. 5,9–11.9 Ibid. 5,20 sq.10 Das entsprechende Zeichen (6), das sich offensichtlich auf den hier nicht abgeschriebenen Haupttext (f.

    109r Zeile 30–109v Zeile 1) bezieht, erscheint auf f. 110r mg. (Zeile 5–17) wieder. Es bringt also die Stelle45, 18–46, 2 mit der Stelle 47, 18–48, 16 (Wuensch) in Verbindung.

    11 Dieser Text hat offensichtlich eine Beziehung zum Monat September im Text des Lydus (61,6), so wiedas erste Scholion auf f. 108v, und gehört an den Platz, den der Schreiber ihm zuweist; sc. De mensibus 61, 7;vgl. Wuensch XLI.

    12 Dieser Text gibt eine andere Erklärung des Wortes Indiktion als die, die Wuensch für Lydus (vgl. 61,7)angibt. Die bei Wuensch benachbarten Textabschnitte entsprechen dem Exzerpt, befinden sich im Ms. aberauf f. 111r unten und 111v oben. Daß die beiden obigen Texte von Neophytos direkt aus seiner Lydus-Vorlagegenommen sind, wird durch die Zusammengehörigkeit der gegenübergestellten Begriffe posovth" (imMarginaltext) und poiovth" (im Haupttext; 62, 6 bei Wuensch; 111v oben 1. Zeile im Ms.) bestätigt. Wuenschbezieht beide Marginalia in seine Ausgabe nicht mit ein, gibt sie aber in der Einleitung XLI wieder. Vgl. aberauch Psellos, De motu temporis, Redl, Byz. 5, 256,4 sqq.

    13 Ich kann mich der Interpretation dieser zwei letzten Zeilen, wie Wuensch sie macht, nicht anschließen.

  • Miszellen zum scor. graec. 230 (F-III-11), 2. Teil 137

    o{ti fivlon tw/' JOmhvrw/ ijsodunamou'si crh'sqai ojnovmasin, wJ" to; eij dæ jOdusseu;" e[lqoi

    kai; i{⁄koito14 kai; eij ajmfi; peri; krhvnhn15. ou{tw" ou\n kai; to; ejnuvpnion h\lqen

    o[neirov" fhsi16, koinovteron⁄ me;n to;n o[neiron ojnomavzwn ejnuvpnion, wJ" ijsodunamou'si

    de; kai; toi'" duvo crwvmeno" kata; to; rJhqe;n e[qo" aujtou'⁄17.

    110r(3)18 hJnivka ejn toi'" u{pnoi" h] path;r h] e{teron provswpon semnovn te kai; bavro"e[con h] ijereu;" h] kai; qeo;"⁄ ajnakekalummevnw" mevllon ti h] mh; mevllon poihtevon h]

    fulaktevon ajpaggevllei. o{rama⁄ de; e[stin⁄ hJnivka a]n⁄ tou'to o{per⁄ ti" eJwvra (6)19 ⁄keto;n auj⁄to;n trovpon⁄ o}n ejfavnh⁄ kai; u{par sum⁄bh', oi|on⁄ ei[ ti" fivlon⁄ ejn ajlloda⁄ph/'

    diatriv⁄bonta, o}n⁄ mh; tevw"⁄ ejpi; nou'n⁄ e[feren,⁄ ei\den ejpa⁄nevlqonta⁄ kai; meqæ hJ⁄mevran

    auj⁄tw/' proel⁄qovnti sunan⁄twvsa" oJ⁄ ojfqei;"⁄ eij" peri⁄ploka;"⁄ h\lqen.⁄ o[neiro" de;⁄

    kalei'tai,⁄ wJ" oJ aujto;"⁄ oJrivzetai⁄ jAmbrov⁄sio"20, oJ tuvpoi" ti⁄si; sugka⁄luvptwn⁄ kai;

    aijnivg⁄masi suskiavzwn, kai; oujde;n o{ti mh; diæ eJrmhneiva" th;n nooumevnhn tou' pravg-

    mato" uJpodeiknu;" dhv⁄lwsin. kai; a[lla dh; peri; touvtwn oujk ojlivga fhsi;n ejn th/'

    ejxhghvsei th/' eij" to;n Skhpivwno" o[neiron21.

    o{ti koinovteron pollavki" oiJ palaioi; levgonte" katacrw'ntai toi'" ojnovmasi kai; to;n

    o[neiron ejnuvpnion levgousin22.

    110v(4)23 kaqeuvdein kai; pavlin au\ pivnein kai; ejsqivein i[dia swvmato" hJghtevon, w{speri[dia yuch'" caivrein te kai⁄; lupei'sqai. safe;" de; ajpo; touvtwn: o{ti tw'n swmatikw'n

    a} me;n diæ e[ndeian, a} de dia; perissovthta⁄ dra'tai (: oJra'tai Peck) tw'n⁄ dæ au\yuci⁄kw'n a} me;n⁄ dia; fovbon,⁄ a} de; diæ ejl⁄pivda24. kai;⁄ to; me;n ejnuv⁄pnion toiou'⁄ton o}

    kai; lev⁄getai ou{tw".⁄

    14 Od. 17, 539 und 18, 384.15 Il. 2, 305.16 Il. 2, 56. Artemidorus, l. l. IV Proem. = 239, 9–14.17 Paraphrase von Artemidorus IV Proem. = 239, 6–8.18 Auf dieses Zeichen (3) wird f. 110v mg. verwiesen. Der Text setzt den dort angefangenen Macrobius-

    Text fort.19 Auf dieses Zeichen (6), das sich offensichtlich nicht auf die hier abgeschriebenen Marginalia, sondern

    auf den Haupttext bezieht, wird auf f. 109r unten verwiesen.20 Sc. Ambrosius Theodosius Macrobius.21 Dieser Text (Scholion auf 110r) ist die Fortsetzung des auf f. 110v anfangenden Zitats aus Macrobius

    angeblich in der Übersetzung des M. Planudes. Es entspricht Comm. 1. 3,7 = 10,12–19 und ibid. 21–24 in der(lat.) Ausgabe Willis.

    22 Vgl. oben Anm. 17. Artemidorus l. l. IV Proem. = 239, 6–8.23 Auf dieses Zeichen (4) wird in der Hs. 111r mg. verwiesen.24 Dieser Text ist die Fortsetzung des auf f. 111r begonnenen Zitats aus Artemidoros und entspricht I 1 =

    4, 4–9 in der Ausgabe Pack.

  • 138 C. Larrain

    o{ti ejn aujtw/'⁄ tw/' u{pnw/ mov⁄non uJfestavnai⁄ pisteuvetai,⁄ meta; de; to;n⁄ u{pnon oujdæ⁄

    hJntinou'n⁄ o{nhsin eJautou'⁄ h] dhvlwsin⁄ kataleivpei.⁄ oJ de; o[neiro"⁄ tounantivon⁄ h]

    o[nhsin a[gei kai; levgei25.⁄ e{petai de; tw/'⁄ me;n ejnupnivw/⁄ to; favsma,⁄ tw/' de;ojneivrw/⁄ o{rama te kai;⁄ crhmatis⁄mov", peri;⁄ w|n aujto;"⁄ me;n eJkw;n⁄ w{" fhsi pa⁄rh'ken

    eijpei'n26.⁄

    oJ de; jAmbrov⁄sio" oJrivzetai⁄ ou{tw: favn⁄tasmav ejstin⁄ h{ntina metaxu; ejgrhgovrsew"

    kai; u{pnou novqou e[n tini prwvth/ tou' u{pnou w{" fasin oJmivclh/, o{te eJauto;n ejgrhgov-

    retai⁄ oJ oijovmenov" ti" oJra'n, dokh/' poikivla" sumfora;" pragmavtwn h] hJdomevna" h]

    taracwvdei". ejn touvtw/ de;⁄ tw/' gevnei kai; ejpiavlth" ejsti;n i{næ hJ dhmwvdh" pevpeistai

    dovxa toi'" kaqeuvdousin ejpipivptein kai; tw/' oijkeivw/⁄ bavrei pievzein kai; aijsqhtoi'"

    baruvnein27. crhmatismo;" de; zhvtei to; eJxh'" o{pisqen (3)28.

    111ro{ti jArtemivdwro" oJ Daldiano;" ejn tw/' peri; ojneivrwn krivsew" deutevrw/ biblivw/ aujtou'

    ejn ojgdovw/ kefalaivw/ fhsiv:⁄ o{ti oujdei;" keraunwqei;" a[timov" ejstin, ajlla; kai; wJ"

    qeo;" tima'tai29. e[ti de; kaiv, o{ti lampra; iJmav⁄tia aujtoi'"⁄ peritivqetai⁄ wJ" uJpo; Di⁄o;"

    tetimh⁄mevnoi"30. e[ti,⁄ o{ti oiJ kerau⁄nwqevnte"⁄ ouj metativ⁄qentai, ajllæ⁄ o{pou a]n uJpo;⁄

    tou' puro;"⁄ katalhf⁄qw'sin ejn⁄tau'qa⁄ qavptontai31.⁄ tou' aujtou'⁄ o{ro" ojneivrou:⁄ o[neirov"

    ejsti⁄ kivnhsi" h]⁄ plavsi" yu⁄ch'" polu⁄schvmwn⁄ shmantikh;⁄ tw'n ejso⁄mevnwn ajgaqw'n⁄ h]

    kakw'n32.⁄ oJ aujtov":⁄ o[neiro" ejnu⁄pnivou di⁄afevrei⁄ fhsivn, h/|⁄ sumbevbh⁄ke tw/' me;n⁄ ei\nai

    sh⁄mantikw/' mel⁄lovntwn, tw/' de;⁄ tw'n o[ntwn33.⁄ ouj ga;r provr⁄rhsin mel⁄lovntwn e[cein

    ta; ejnuvpniav fhsin, ajllæ uJpovmnhsin tw'n o[ntwn. touvtwn de; ou{tw" ejcovntwn i[doi"

    a]n a}⁄ me;n i[dia swvmato", a} de; i[dia yuch'", a} de; tou' sunamfotevrou, oi|on ejrw'nta

    dokei'n a{ma toi'" paidi⁄koi'" ei\nai kai; nosou'nta qerapeuvesqai kai; summivsgein

    ijatroi'". koina; ga;r tau'ta swvmati kai; yuch/', ejmei'n de; kai;

    zhvtei to; shmei'on ejn tw/' pro; touvtou fuvllw/ (4)34.

    25 Der Abschnitt kai; to; me;n ejnuvpnion toiou'ton kai; levgei entstammt offensichtlich demSchreiber, der dabei einige Sätze von Artemidorus unverständlich zusammenfaßt; vgl. z. B.: 4, 10–18; 5, 23–6,13.

    26 Artemidorus I 2 = 6, 13–18.27 Ambrosius Theodosius Macrobius, Commentarii in Somnium Scipionis ed. Jacobus Willis, Leipzig

    1963. Der Text ist möglicherweise der Übersetzung des Maximos Planudes (Vgl. RE XX 2 Sp. 2242)entnommen und entspricht 10,2–12 in der Ausgabe Willis.

    28 Dieses Zeichen (3) weist auf die Fortsetzung auf f. 110r hin.29 Artemidorus l. l. II 9 = 112, 22 sq.30 Ibid. II 9 = 111,13–15.31 Ibid. II 9 = 113, 3–5.32 Ibid. I 2 = 5,17 sq.33 Ibid. I 1 = 3, 13–15.34 Ibid. I 1 = 3, 23–4, 5. Dieses Zeichen (4) weist auf die Fortsetzung auf f. 110v mg. hin.

  • Miszellen zum scor. graec. 230 (F-III-11), 2. Teil 139

    111vHaupttext :o{ti oJ de; Gavbio" Bavsso" kalou'sin oi|on Krovnon. (Zwei aufeinanderfolgendeAbschnitte sind in der Liste auf S. XLIII Wuensch nicht aufgeführt, aber doch von ihm imText 65, 7–15 aufgenommen.)

    Marg.: (5)35 w{" fhsin oJ Plouvtarco" puro;" plh'rev" ejsti th;n bavla⁄non genevs-qai. (Diesen Text führt Wuensch in Anm. als varia lectio zu 68, 6–16 auf.)

    111v unten:o{ti oJ jAkuli'no" levgei o{ti th;n eiJmarmevnhn a[cri tw'n aijsqhtw'n iJstw'sin oiJ pleivou"

    tw'n fi⁄losovfwn wJ" a]n eijromevnhn (: oiJonei; eijromevnhn Wuensch) diovti crovnou dei'taikai; diastavsewn i{na oJ eiJrmo;" tw'n

    112ruJpokeimevnwn swvzhtai36.

    o{ti peri; tuvch" oJ jAmevlio" fhsivn: ejmfaivnetai de; kai; toiou'ton ei[dwlon,⁄ o{per oujk

    ajxiou'si hJsucasqh'nai, ta;

  • 140 C. Larrain

    Marginalia 112r–122r (aus Michael Psellos, Omnifaria doctrina).(7)38 o{ti oiJ ajkribevsteroi tw'n filosovfwn oujc, wJ" oiJ polloi; nomivzousin, ejdevxantoth;n tuvchn⁄ oi|on a[logovn tina fuvsin kai; mh; e[cousan tavxin mhde; eiJrmovn. ajlla;

    parakolouvqhma tauvthn

    112vajovriston ejn toi'" kata; proaivresin kai; e{neka tino;" gignomevnoi" wJrivsanto.

    Aus Michael Psellos, Omnifaria doctrina, Nr. 106, Westerink S. 59.Es folgen Auszüge, die mit folgenden Stellen in der Ausgabe Westerink übereinstimmen:

    112v: Psellos OD 105, Westerink 59 (eiJmarmevnh).112v / 113r: Psellos OD 104, Westerink 58 (ajnavgkh).113r: Psellos OD 102, Westerink 57 sq. (crovno").113r / 113v: Psellos OD 103, Westerink 58 (kivnhsi").113v / 114r: Psellos OD 91, Westerink 53 (gevnesi" kai; fqorav).114r: Psellos OD 153, Westerink 79 (to; kenovn).114r Zeile 29 mg.: o{la tou' ijatrou' jAmbrosivou e{w" w|de. 114v Zeile 23 bei Wuensch 94,14–95, 27.114v Plavtwni de; o} a[traktov" ejsti gennwvmena (= Lydus, De mens. 96,6 sqq. vonWuensch nicht vermerkt)39.114v / 115r: Psellos OD 154, Westerink 80 (tovpo").115r: Psellos OD 155, Westerink 80 (cwvra).115r / v: Psellos OD 89, Westerink 52 (crw'ma).115v / 116r: Psellos OD 85, Westerink 51 (daivmone" kai; h{rwe").116r: Psellos OD 152, Westerink 79 (eij e}n oJ kovsmo").116r / v: aus Psellos OD 83, Westerink 50 (ajrcaiv).116v / 117r: aus Psellos OD 82, 86, 82 und 86, Westerink 50 sq. (ajrchv, stoicei'on, u{lh).117r / v: Psellos, OD 84, Westerink 50 sq. (ijdeva).117v: Psellos, OD 136, Westerink 71 (ejpishmasiva).117v: Psellos OD 131, Westerink 69 (ajstevre").118r / 119v: nicht ermittelte Abschnitte: (vgl. Macr. Comm. 1, 20,22; 2, 5, 11; 2, 9, 7.)o{ti eij mh; h\n ejn tw/' mevsw/ tou' panto;" hJ gh', ajllæ e[rrepe pro;" th;n ajnatolhvn,

    ajnivsconto" me;n⁄ tou' hJlivou bracuvterai ejgevnonto aiJ tw'n fwtizomevnwn skiaiv,

    povrrwqen de; meivzone". ajlla; mh;n kai; ta; ajnatevl⁄lonta pavnta⁄ meivzona⁄ ejfaivnonto⁄

    ejn th/' ajna⁄tolh/' wJ"⁄ plhsivon⁄ aujth'" hJmw'n⁄ o[ntwn, du⁄ovmena de; ej⁄lavttona.⁄ eij de;

    pro;" th;n⁄ duvsin e[r⁄repe, ta;⁄ o{moia touvtwn⁄ ejgivneto.⁄ kai; eij pro;" bo⁄ra'n e[kli⁄ne,

    pro;" tou'⁄to a]n to;⁄ mevro" ajpe⁄teivnonto aj⁄ei; aiJ tw'n fwti⁄zomevnwn⁄ skiaiv. kai;⁄ eij

    38 Undeutliches Zeichen (7).39 Ein Zeichen, das auf dieser Seite eine Entsprechung in der Zeile 27, nach dem Wort Plwti'no", hat,

    weist an dieser Stelle auf die Zugehörigkeit des Scholion hin.

  • Miszellen zum scor. graec. 230 (F-III-11), 2. Teil 141

    pro;" meshmbrivan⁄ oJmoivw". nu'n⁄ de; ajnatevl⁄lonto" tou'⁄ hJlivou ejpi;⁄ duvsin

    ajpo⁄klivnousin⁄ aiJ skiaiv,⁄ duomevnou⁄ de; pro;" ajnatolhvn.⁄

    o{ti hJ ejgnwsmevnh oi[khsi" ejn th/' gh/' kata; th;n ajnatolh;n me;n teleuta/' ejn povlei

    tini;⁄ ªtw'nº sivnwn th/' legomevnh/ Shvra/, ta; ga;r ejpevkeina tauvth" wJ" iJstorou'si tevl-

    matav eijsi kai; kavlamoi oiJ ªSºivne" de; ou|toi eijsin kai; a{pante" {Ellhne" to; dovgma

    kai; dikaiovtatoi pavnu. kata; de; th;n duvsin teleuta/'

    118vhJ oi[khsi" ejpevkeina th'" JIspaniva" pro;" tw/' dutikw/' jWkeanw'/ eij" o}n eijsbavllei au{th

    hJ⁄ kaqæ hJma'" qavlassa. ajpevcousi de; o{son cilivwn milivwn diavsthma ajpo; th'" gh'"

    aiJ legovmenai tw'n makav⁄rwn nh'soi,⁄ ai{tine" pri;n⁄ oijkouvmenai⁄ ou\sai kai; a[⁄fqonoi

    diav⁄ te th;n kra'⁄sin tou' ajev⁄ro" kai; th;n ⁄pollh;n eujfo⁄rivan, nu'n⁄ ajoivkhtoiv eijsi.⁄

    kata; de; to; ajr⁄ktai'on mev⁄ro" peiratou'⁄tai hJ oi[kh⁄si" ejn Qouv⁄lh/ th/' nhvsw/,⁄ ta; ga;r

    pe⁄raitevrw⁄ tauvth" ªejp aº ⁄ajoivkhta⁄ dia; th;n fuv⁄sin. kata; de;⁄ th;n mese⁄mbrivan⁄

    oijkou'sin⁄ a[nqrwpoi a[cri"⁄ aujtou' tou'⁄ ijshmerivnou⁄ kuvklou, bavr⁄bara e[qnh⁄ kai;

    mevlana⁄ th;n croivan.⁄ oiJ de; oijkou'sin uJpo; to;n ijshmevrinon kuvklon ajei; ta;" nuvkta"

    e[cousin i[sa" tai'" hJmevrai".

    (Vgl. Ptolomaeus, Geographia, ed. C. F. A. Nobbe, Leipzig 1843, ebda. I 11. 18. 26. undPsellos OD 166): o{ti mevgistai qavlassaiv40 eijsi: prwvth me;n hJ ejruqra; mevcri th'"jIndikh'" dihvkousa gh'" tw'n Sivnwn h]⁄ a[cri th'" Persivdo", deutevra de; au{th hJ kaqæ

    hJma'" eijsbavllousa pro;" toi'" th'" JIspaniva"

    119roben:toiou'tovn ti euJrhvsei" para; Ploutavrcw/ peri; aujtou' ejn tw/' tou' Kikevrwno"bivw/.

    mevresin eij" to;n dutiko;n jWkeanovn, trivth de; hJ legomevnh megavlh dia; to; me;n

    ªajsou"º e[cein eijsbavllousa dia; tou' stenou' eij" th;n kaqæ hJma'" qavlassan. aiJ de;

    loipai; livmnai ma'llon eijsi;n h]⁄ qavlassai.⁄ aJluko;n41 dev ⁄ejsti to; th'"⁄ qalavssh"⁄

    u{dwr, diovti⁄ oJ h{lio" aj⁄ei; ajnima'⁄tai to; le⁄ptomere;"⁄ aujth'" uJgrovn,⁄ kataleiv⁄petai de;

    to;⁄ pacuv, kai;⁄ e[cei toiauvthn⁄ geu'sin,⁄ kaqavper⁄ oJrw'men⁄ ejpi; tw'n hJ⁄metevrwn

    sto⁄mavtwn. pi⁄nomevnou ga;r⁄ paræ hJmw'n⁄ tou' u{da⁄to" kai; th'"⁄ fuvsew" crw⁄mevnh"

    pro;"⁄ ªou[st..wnº⁄ hJmw'n th/' leptome⁄restevra/⁄ aujtou' uJ⁄grovthti, to; pacuvteron⁄ givnetai

    ou\⁄ron. kai;⁄ e[sti kai; aujto;⁄ th/' geuvsei aJluko;n kai; tou'to th'" qeiva" e[rgon pro-

    noiva", eij mh; ga;r h\n aJluko;n to; qalavssion u{dwr sh'yin a]n ejdevxato mh; rJevon kai;

    40 Vgl.. Jo. Lydus, De mens. 147 Wuensch.41 Vgl.. Jo. Lydus, De mens. 149, 3 sqq. Wuensch.

  • 142 C. Larrain

    duswdivan ejk touvtou. kai; pempeto;n kai; ajnairetikovn⁄ tw'n zwvwn ejtuvgcanen. Zei-chen e[sti de; to; o{lon u{dwr kata; to;n o{rkon th'" gh'" mei'zwn, ei[per

    119vijsopalh' kai; ijsotavlanta dei' ei\nai ta; stoicei'a. Zeichen o{ti to; paræ hJmi'n pu'rpacu; kai; kaustikovn⁄ ejsti kai; tou' stoiceiwvdou" puro;" oi|on uJperbolhv. ejkei'no de;

    leptomere;" kai; eu[kraton⁄ th;n qermovthta e[con⁄ kai; ouj kausti⁄kh;n kaqav⁄per kai; to;

    ejn⁄ hJmi'n e[m⁄futon qermovn. (Vgl. Ptol., Geogr. VII 5, 9)

    119v / 120r: Psellos, OD 156, Westerink 80.120r / v: Psellos, OD 157, Westerink 81.120v / 121r: Psellos, OD 158, Westerink 81.121r: Psellos, OD 120, Westerink 64 sq.121r / v: Psellos, OD 57, Westerink 40.121v / 122r: nicht ermitteltes Zitat (Vgl. Ptol., Apotelesm. 130, 14 Boer): o{ti eja;n⁄ o{teduovke⁄ro" h/\ hJ selhvnh⁄ i[dh/" th;n bo⁄reivhn kurthvn,⁄ bovreia dhloi' pneuvmata, eij de;

    th;n notiwtevran, novteia. dh'lon ou\n o{ti th'" ajnaqumiavsew" ajpelqouvsh"⁄ ajpata'tai

    hJ o[yi". ta; de; shvmata ceimwvnwn te kai; pneumavtwn oujk e[sti kata; pa'san hJmevran

    ses⁄meiwmevna ajllæ o{sa me;n peri; th;n gæ hJmevran h] dæ tou' mhno;" iJstamevnou givne-

    tai. tau'ta mevcri

    122rth'" dicotovmou parashmeivwsin e[cei. o{sa de; dicotovmou th'" selhvnh" uJparcouvsh"

    shmei'a givnetai,⁄ tau'ta oujde; prosdevcesqai crh; mevcri th'" panselhvnou. ejk de; th'"

    dicomhniva", o{sa peri; th;n⁄ pansevlhnon pro⁄shmaivnetai,⁄ tau'ta peri;⁄ th;n ojgdovhn⁄

    kai; eJxakavda lhvgei. o{sa⁄ de; peri; th;n⁄ ojgdovhn ma⁄rainomevnou tou'⁄ mhno;" givnetai,⁄

    tau'ta mevcri ⁄th'" tetravdo"⁄ kai; eJxakavdo" ouj teleiou'tai. (Vgl. Ptol., Apotelesm. 22,5)

    ff. 123r–126vExzerpt aus den zwei ersten Büchern von Galens Timaioskommentar, ed. C. Larrain, ZPE85, 1991, 9–30; s. a. ders., Galens Kommentar zu Platons Timaios, Stuttgart 1992.

    inc.: o{ti w{" fhsin oJ Galhno;" suvggrammav ti gevgrafen oJ jAristotevlh" ktl.des.: kai; tevtarton to; th'" geuvsew", u{staton de pavntwn

  • Miszellen zum scor. graec. 230 (F-III-11), 2. Teil 143

    ff. 127r–149vExzerpte aus Plutarch :127r in margine supra: Ploutavrcou eij presbutevrw/ politeutevon.

    (An seni respublica gerenda).783 B: o{ti Pivndarov" fhsi tiqemevnwn skovton.783 D: o{ti oujc hJ turanni;" prostivqhsin.ibid. o{ti oJ Diogevnh" < ...> a[cri ghvrw".783 F: o{ti oJ Qoukidivdh" ajghvrw movnon hJgei'sqaiv fhsi dei'n.784 C: o{ti oiJ novmoi dia; tou' khvruko" oujk jAlkibiavda" oujde; Puqeva" parakalou'nte".

    784 D: o{ti oJ Kaivsar oJ to;n jAntwvnion h[kouon.785 A: mevro" tou' ejpi; tw/' Simwnivdh/ ejpigravmmato" Lewprepevw".785 F: o{ti oJ Pomphvio" e[fh ajwrovteron ei\nai gevronti to; trufa'n h] to;a[rcein.

    786 B: o{ti oJ Simwnivdh" pro;" tou;" ejgkalouvnta" aujtw/' filargurivan kai; kalovn ti pravttein ajnadivdwsin.

    787 A: o{ti wJ" oJ Lavmpi" oJ nauklhriko;" e{toimon.787 C: o{ti o} mevgiston kako;n e[cousin aiJ politei'ai to;n fqovnon kaqæJHravkleiton. dio; /

    127v 787 D: oujdei;" ajpelpivzei tw'n politeuomevnwn.788 B: o{ti {Omhro" didavskwn katefronhvqhsan.788 D: o{ti oiJ rJhvtore" jAqhvnhsi Timoqevw/ kai; jIfikravtei tarattovmenon.789 C: o{ti to; th'" kwmwdiva": leukhv me qri;x pronoiva" kai; lovgou.789 E: o{ti th;n me;n ejn Lakedaivmoni parazeucqei'san ajristokrativan gerousiva kalei'tai.

    789 E: o{ti kaqavper oJ novmo" to; diavdhma kata; th;n frovnhsin.Ibid.: o{ti to;n basileva tw'n basilevwn /

    128r (790 A:) cevra" nika/'.790 A: o{ti to;n Sevleukon eJkavstote levgein e[fasan diavdhma.790 B: o{ti oJ Fivlippo" ejn kalw/' cwrivw/ ojfeivlomen zh'n.791 B/C: o{ti dei' kai; tw'n nevwn e{neka politeuvesqai kai; livan a[kraton.791 C: o{ti politeuvesqai kaqh'kovn ejstin ouj pepoliteu'esqai th;n patriv-da kai; tou;" polivta".

    791 D: o{ti dei' mh; tou;" gevronta" ajlla; tou;" ajdunavtou" ajpotrevpein ajlla; tou;" dunamevnou".

    791 E/F: o{ti oJ Fwkivwn e[th gegonwv".792 C: o{ti Darei'o" oJ Xevrxou path;r e[legen yuch; de; ajniemevnh.796 D: o{ti oJ Swkravth" ou[te bavqra qei;" ou[te eij" qrovnon kaqivsa"

    128v filosofivan decovmenon.

  • 144 C. Larrain

    797 D: o{ti Gaivw/ tw/' Lilaivw/ Skhpivwn ejcrh'to poihth;n de; to;n Gai'onei\nai.

    797 F: o{ti tw'n JErmw'n tou;" presbutevrou" a[ceira" e[cwsin.

    Eij kalw'" ei[rhtai to; lavqe biwvsa".

    (An recte dictum sit latenter vivendum).1128 B: misw' sofisth;n o{sti" oujc auJtw/' sofov".1128 D/F: o{ti eij me;n ajmaqei' kai; ponhrw/' fhsin oJ jEpivkouro" to; lavqe biwv-sa" oujde;n diafevrei tou' levgonto", lavqe purevttwn mh; gnw/' se oJ ijatrov".

    (ibid F:) eij de; toi'" crhstoi'" lanqavnein toi'" ejn jAsiva/ fivloi".1129 C: o{ti w{sper to; fw'" ouj movnon fanerou;" ajlla; kai; crhsivmou" parascovmeno".

    1129 F: o{ti wJ" tw/' Ploutavrcw/ dokei' to; zh'n aujto; kai; o{lw" to; fu'nai kai;metavscein tou' dialuqevnto".1130 B: o{ti th;n yuch;n e[nioi tw'n filosovfwn fw'" ei\nai th/' oujsiva/ nomivzou-sin /

    129r kai; filavnqrwpon.

    Eij aujtavrkh" hJ kakiva pro;" kakodaimonivan.

    (An vitiositas ad infelicitatem sufficiat).499 A/C: tuvch, penivan ajpeilei'"… katagela/' sou Metroklh'", o}" ceimw'no"ejn toi'" probavtoi" kaqeuvdwn aiJ loipaiv. (499 D/E:) Tivna" ou\n tau'ta titrwvskei.

    Bei Plutarch, An vitiositas ad infelicitatem sufficiat nicht ermittelter Text:o{ti hJ kakiva diativqhsiv pw" pavnta" ajnqrwvpou" aujtotelhv" ti" ou\sa th'" kakodai-

    moniva" dhmiourgov", au{th ga;r divca pavsh" paraskeuh'" th/' yuch/' sunelqou'sa

    sunevtriye kai; katevbale, luvph" ejnevplhse, qrhvnwn, baruqumiva" metakleiva" to;n

    a[nqrwpon. Tekmhvrion de; temnovmenoi polloi; siwpw'si kai; mastigouvmenoi karte-

    rou'sin, o{tan hJ yuch; musasa (povnon) tw/' lovgw/ to;n tovnon w{sper ceiri; pievsh/ kai;

    katavsch/.

    {Oti didakto;n hJ ajrethv.(An virtus doceri possit).439 B: o{ti eij kaiv ti kalo;n hJ fuvsi" aujtomavtw" ejkfevrei ejxamaurou'-tai.

    439 F: o{ti oJ Lavkwn ejrwthqei;" tiv parevcei129v poiw'n .

    440 B: o{ti oJ strathgo;" jIfikravth" o[nhsiv" ejstin.

  • Miszellen zum scor. graec. 230 (F-III-11), 2. Teil 145

    Peri; Stwikw'n ejnantiwmavtwn.

    (De stoicorum repugnantibus).1033 B: o{ti oJ lovgo" tou' filosovfou novmo" aujqaivreto" filosofivan.1033 E: o{ti oJ Cruvsippo" oujde;n oi[etai to;n scolastiko;n bivon diafev-rein.

    1034 A: o{ti oJ Zhvnwn kai; Kleavnqh" oujk hjqevlhsan ajdikei'n.1034 B: o{ti dovgma Zhvnwnov" ejsti tou;" naouv".1034 C: o{ti ajreta;" oJ Zhvnwn dokou'san.1034 D: o{ti kai; oJ Kleavnqh" hJ ijscuv" swfrosuvnh.1034 E/F: o{ti pro;" to;n ei[ponta mhdeni; divkhn dikavsh/"

    130r sofismavtwn ejsti;n eijpei'n.1035 A: o{ti oJ Cruvsippo" oi[etai paralambavnein.(1035 B:) dio; kai; teleta;" hjgovreusan ta;" touvtwn paradovsei".1035 B: o{ti EiJmarmevnhn kai; Provnoian kai; to; sunevcesqai (C:) oujdevn ejstin a[llw" oujdæ oijkeiovteron (D:) kata; Cruvsippon.1036 B: pro;" o}n kairivw" oJ Karneavdh" ei\pe daimovnie, fqivsei boulo-mevnoi".

    1037 B: o{ti ouj dei' th/' tou' lovgou dunavmei oujde; toi'" o{ploi".1037 E: o{ti to;n ijatro;n tw/' maqhth/' prostavttein sumfwvnw".1038 C: o{ti Cruvsippo" levgei mhvte kakivan kakiva" kaqorqwvsew".1038 E: o{ti ajllacou' pavlin keleuvwn aujtov", mh; pa'n to; prattovmenon katæajreth;n ejpainei'n (1039 A:) ejnevgkein to; th'" muiva" dh'gma pro;" ajpov-deixin (1039 C:) kai; me;n ejn tw/' peri; kalou'

    130v th'" grao;" ejpaineto;n a]n ei[h.1039 D: o{ti Plavtwn fhsiv: tw/' mhde; maqovnti lusitelei' mh; zh'n.1040 A: o{ti oJ jAntisqevnh" fhsiv: dei' kta'sqai nou'n h] brovcon.1042 C: o{ti hJ kakiva logikovn ejsti ma'llon de; lovgo" hJmarthmevno".1043 B/C: o{ti oJ Cruvsippov" fhsi basileivan te to;n sofovn ajllacou' de;pavlin oJ aujto;" levgei: to;n sofo;n ajpravgmonav te ei\nai kai; ijdiopravgmona

    kai; ta; aujtou' pravttein.

    1043 D/E: o{ti oJ aujto;"

  • 146 C. Larrain

    1054 E/F: o{ti oJ aujto;" Cruvsippov" fhsi o{ti tevleon me;n oJ kovsmo" sw'mavejstin tau'tæ ei[rhken.1055 D: o{ti oujde;n kuriwvteron kai; mei'zon th'" tou' kovsmou diamonh'" pronoiva". (1054 B:) pollavki" ga;r uJpæ aujtou' ejlevgeto: o{ti kenou' o[nto"ejkto;" ajpeivrou ou[te ajrch; ou[te mevson ou[te teleuthvn ejstin aujtou': (1054C:) ejn a[lloi" de; pavlin mevson tina; tovpon kai; mevshn cwvran uJpoqevmeno".ejntau'qav fhsi iJdru'sqai th;n oujsivan, (1054 D:) w{ste kai; kaqæ e{teron trov-pon, ajlla; kai; dia; th;n suntucivan mh; ejpidevcesqai aujth;n fqora;n kai; kata;

    tou'tæ ei\nai ajivdion.

    1055 E/F: o{ti tw'n dunatw'n lovgo" pro;" to;n th'" eiJmarmevnh" lovgon ajpoqanei'n.

    1055 F / 1056 B: o{ti kai; ta; peri; tw'n fantasiw'n legovmena 131v tugcavnei" fronw'n. (1056 C:) e[ti toivnun kai; a[trepton ajpofaivnei

    .1056 D: o{ti aujtotelh;" me;n ou\sa aijtiva pavntwn hJ eiJmarmevnh to; ejfæ hJmi'nkai; to; eJkouvsion ajpovllusin.1056 E/F: o{ti eij me;n aiJ fantasivai mh; givnontai

    132r ajnepivlhpton.

    Peri; eiJmarmevnh".

    (De fato).568 C/E: o{ti eiJmarmevnh dicw'" levgetai kai; noei'tai ta; ejpivgeia.568 F / 569 B: o{ti ejpei; ajfwvristai hJ eiJmarmevnh tiv" e[sti

    132v ajpodoqhvsetai. (569 C/F:) kai; to; ejme; gravfein nuni; tavde kai; wJdiv suneimarmevna.

    133r 569 F/ 570A: o{ti ouj pavnta kaqarw'" oujde; diarrhvdhn hJ eiJmarmevnh kaqæe{kasta.

    570 A/B: o{ti ejx uJpoqevsew" e[yamen diatetavcqai.570 B/E: o{ti eJxh'" skeptevon prohghsamevnoi". w{ste pavnta me;n

    133v (570 E / 571 C:) ta; ginovmena to; de; wJ" ejpivsh" kai; oJpovteron e[tucen:tou'to me;n

    133Ar (571 C/E:) fanero;n wJ" aujto; auJtw/' ajntitevtaktai scedo;n ei[rhtai.572 E/F: o{ti suvmptwmav ejsti to; me;n aujtovmaton oujde;n dæ aujtw'n ejstikaqæ eiJmarmevnhn.

    572 F / 573 B: o{ti provnoiav ejsti 133Av peri; th'" prwvth" kai; ajnwtavtw.

    573 B: o{ti o}n trovpon to; kata; novmon tou' novmou ei[te kai; eJkavteron.574 B/F: o{ti tritth'" ou[sh" th'" pronoiva" deuvteron de; to; fuvsei

    134r (574 E:) dioikei'sqai h] ajlhqev" ejsti h] yeudev".

  • Miszellen zum scor. graec. 230 (F-III-11), 2. Teil 147

    jEpitomh; th'" sugkrivsew" jAristofavnou" kai; Menavndrou.

    (Comparationis Aristophanis et Menandri compendium).853 B: o{ti oJ me;n ajpaivdeuto" kai; ijdiwvth" kai; yucrw'".853 D/E: o{ti oJ me;n jAristofavnh" w{sper ajpo; klhvrou miva te faivnes-qai.

    854 A/B: o{ti oJ me;n jAristofavnh" ou[te toi'" polloi'" ajrestov" kai;ajgwvnisma koinwvtaton .854 C: o{ti kwmw/diva" uJpokrita;" tou'tov te crovnou dhktikh;n e[cousin.

    Peri; tou' EI tou' ejn Delfoi'".

    (De E apud Delphos).384 D: o{ti to; ouj bouvlomai ploutou'nti dwrei'sqai pevnh" pro;" jArcev-laon rJhqevn.

    386 B/C: o{ti to; eij wJ" uJpolambavnousi Delfoi; o[chma kai; morfh; th'" pro;"to;n

    134v qeo;n ejnteuvxein perievcein duvnamin.386 E / 387 A: w{sper oJ Plavtwn e[lege crhsmou' doqevnto" qew/' kaqierwv-qh.

    387 B/C: o{ti levgwn peri; tou' mavntew" oJ {Omhro" o{ti oi|de tav te o[nta gnwvsi"

    135r ajkolouqiva", th;n de; provslhyin to; sumpevrasma th'" ajpodeivxew".388 C/D: o{ti wJ" a[rreno" tou' prwvtou kai; qhvleo" oJmoiovthti tou' prwvtouta; pevnte h] th;n dekavda poiei'n.388 E: o{ti hJ penta;" h] eJauth;n h] th;n dekavda genna/', toutevsti h] to;oijkei'on h] to; tevleion, oujk ajtele;" dev ti oude; ajllovtrion.

    389 E: o{ti pollw'n ma'llon de; ajpeivrwn diasthmavtwn melw/dhtovn ejstin…392 A: o{ti kaqæ e{teron lovgon ou{tw pavlin peri; tou' eij fhsivn: o{ti oJ me;nqeo;" e{kaston hJmw'n proshvkousan th;n tou'

    135v ei\nai prosagovreusin ajpodivdonte".392 B/C: o{ti w{sper potamw/' oujk e[sti div" teqnhkovte" kai; qnh/vskonte".393 C: o{ti jApovllwn ejstiv fhsin oJ oi|on ajrnouvmeno" ta; polla; kai; ajpofavs-kwn miaivnesqaiv fhsin.e[ti Puvqio" mevn ejsti toi'" ajrcomevnoi" manqavnein kai; diapunqavnesqai,

    Dhvlio" de; kai; Fanai'o" oi|" h[dh ti dhlou'tai.

    Paramuqhtiko;" pro;" jApollwvnion.

    (Consolatio ad Apollonium).102 B: o{ti katæ Ai[sculon: yuch'" nosouvsh" eijsi;n ijatroi; lovgoi kevar.

  • 148 C. Larrain

    102 B: o{ti kata; to;n sofo;n Eujripivdhn: a[llæ ejpæ a[llh/ favrmakon kei'tainovsw/ nouqethvmata.104 A/B: o{ti oJ Falhreu;" Dhmhvtrio" eijpovnto" Eujripivdou: ajlla;stigmh;n ei\pe crovnou.

    104 B: o{ti oJ Pivndaro" levgwn: tiv dev ti"… tiv dæ ou[ ti"… 136r bivon ejdhvlwsen.

    104 D: o{ti a[skopo" hJ tuvch, fhsi;n oJ Qeovfrasto", e[cousa taktovn.104 E: o{ti oJ {Omhrov" fhsi: Tudeivdh megavqume42 hJ dæ ajpolhvgei.105 C: o{ti oJ jAcilleu;" levgwn ou[te brotoi'si43.105 E: o{ti oJ JHsivodov" fhsi: pleivh me;n gai'a kakw'n44 Zeuv".106 B: o{ti pro;" tau'ta a[n ti" eJlkuvseie kai; th;n tou' Swkravtou" fwnh;n ajpelqei'n.106 C: o{ti oJ Ai[sculo" ejpiplhvttwn jAivda" a]n ai\an.106 D/E: o{ti tiv qaumastovn fhsi eij to; tmhto;n tevtmhtai metapesovn-ta tau'ta.

    107 B: o{ti oJ Pivndarov" fhsin: e{n paræ ejsqlo;n brotoi'".107 D: o{ti oj {Omhro" peri; u{pnou levgwn o{ti marturei' (pa'si) to;nqavnaton ei\nai h{diston.

    107 E: o{ti oJ aujto;" ajllacou' pou pavlin fhsi;n to;n qavnaton ei\nai cavlkeonu{pnon, th;n ajnaisqhsivan hJma'" didavxai peirwvmeno".

    107 E: o{ti oujk ajmouvsw" e[doxen ajpofhvnasqai 136v tou' qanavtou u{pno".

    107 E/F: o{ti pavnu sofw'" oJ kuniko;" Diogevnh" oJ ajdelfo;" to;n ajdel-fo;n prolambavnei oJ u{pno" to;n qavnaton.

    108 C/D: o{ti eij mh; oi|ovn tev fhsin oJ Plavtwn meta; tou' swvmato" teleuthvsasi. (108 D/E:) mh; kaqarw/' ga;r tw'n kakw'n ejstin.108 E: o{ti levgetai kai; to; qei'on touvtoi" marturei'n jArgei'oi neanivs-koi touvtwn de; poluqruvllhto" hJ iJstoriva. (109 A:) kai; peri; jAgamhvdou" teleuth'sai.109 E: o{ti eij doivh ti" kai; teleivan ei\nai fqora;n luvph" kai; frontiv-do". (110 A :) cavrien de; to; tou' jArkesilavou

    137r i{na mh; ajpoqavnwsin.111 A/D: o{ti oujc oJ makrovtato" bivo" a[risto" eujdaimonivzesqai…111 F: o{ti ajrcaivw/ lovgw/ dei' peivqesqai tw/' parainou'nti eij" to; duna-tovn.

    42 Il. 6, 145 sqq.43 Il. 24, 522 sqq.44 Erga 98 sqq.

  • Miszellen zum scor. graec. 230 (F-III-11), 2. Teil 149

    [Nicht bei Plutarch an der Stelle:] eij me;n ga;r aujtw'n e{neka penqou'sin o{ti th'" ajpo;tw'n eijcomevnwn hJdonh'" h] creiva" h] ghroboskiva" ejsterhvqhsan fivlanto" hJ th'"

    luvph" provfasi", eij de; tw'n teqnewvtwn e{neka penqou'sin ejpisthvsante" o{ti ejn

    oujdeni; kakw/' tugcavnousi o[nte" ajpallaghvsontai th'" luvph".

    113 C/D: o{ti oJ a[wro" qavnato" th;n

  • 150 C. Larrain

    831 F: o{ti oJ Filovxeno" oJ melopoio;" pollw'n eujporw'n oJrw'n de; trufh;n ejxevpleusen.

    138v Bivoi paravllhloi tou' aujtou'.Dhmosqevnh".

    847 A: o{ti i[sw" fhsivn: eij panto;" h\n to; gnw'qi sauto;n e]cein provceiron,oujk a]n ejdovkei provstagma qei'on ei\nai.

    847 E/F: o{ti to; [Arga"

  • Miszellen zum scor. graec. 230 (F-III-11), 2. Teil 151

    858 E: o{ti ejn jArkadiva/ to;n me;n Puqevan levgetai eijpei'n kavqodon.859 A/B: o{ti wJ" jAntivpatro" kai; Kratero;" hjggevllonto prosiovnte" ejpi;ta;" jAqhvna": (859 C/D gekürzt:) iJkevth" oJ Dhmosqevnh" ejn Kalabrivvvvva/ ejn tw/'Poseidw'no"

    140r katafugw;n ejkavqhto iJerw/' uJpekrivnou. (860 B:) jApeqavnh de; oJ Dhmosqev-nh" katapiw;n favrmakon, o{per wJ" fulakthvrion ejfovrei, kaqæ a{ fasin.

    860 C: o{ti ojlivgon u{steron oJ tw'n jAqhnaivwn dh'mo" Makedwvn.

    Kikevrwn

    863 C: o{ti touv" ge tw/' boa'n megavla crwmevnou" phda'n.864 C: o{ti Bevrrhn oiJ JRwmai'oi kalou'sin.872 D/E: o{ti kaivper ajkravtw/ filotimiva/ to;n mevgiston ei\pe.872 F: o{ti oJ Kikevrwn peri; ou}" mavlista tw'n ijdivwn ejspouvdase lovgwn ejpevgrayen.

    873 C: o{ti oJ Kikevrwn Mavrkon to;n Kravsson ejgkwmiavzwn uJpovqesin.875 E: o{ti oJ Kai'sar ouj katemartuvrhse klhqei;" ejpi; to;n Klwvdion kaqaro;n ei\nai. (874 E gekürzt:) ejlhvfqh de; nukto;" oJ Klwvdio" ejn th/' tou'Kaivsaro" oijkiva/ para;

    140v gunaikw'n ejsqh'ta e[cwn kai; skeuh;n yaltriva" Pompeiva" h{ti" h\n tou'Kaivsaro" gunhv.

    880 B: o{ti tou' Kaivsaro" katorqou'nto" ta; plei'sta dusnoei'n Kaivsa-ri.

    886 C/E: o{ti oJ Dhmosqevnh" eij" to; rJhtoriko;n ejnevteine tou' prevpon-to".

    887 A/B: o{ti oJ Kikevrwn ouj ta; e[rga kai; ta;" pravxei" fuswmevnou"hJgouvmeno".

    o{ti oujde;n ajnqrwvpou qhrivon ejstivn ajgriwvteron ejxousivan pavqei proslabovn-

    to".

    883 C: o{ti toiou'tovn fasin wjfqh'nai Kikevrwni prw'ton e[ti pai'da o[nta to;nKai'sar to;n Au[gouston, oi|o" w[fqh kaqæ u{pnon, o{te e[doxen aujtw/' to;n Diva

    tou;" me;n a[llou" a{panta" pai'da" JRwmaivwn aujtw/'

    141r prosiovnta" ajpopevmpein ajcqovmenon, wJ" dæ ou|to" h\n prosiw;n katæ aujto;nejktei'nai th;n dexia;n kai; eijpei'n: w\ JRwmai'oi. parh'san ga;r pavnte" dh'qen

    ejn tw/' Kapitwlivw/, pevra" uJmi'n ejmfulivwn polevmwn ou|to" hJgemw;n genovme-

    no".

    885 B/C: o{ti kovrake" ajrqevnte" ajpo; naou' tou' jApovllwno" pro;" th;nqavlassan. (885 E gekürzt:) ejsfavgh de; kaqæ oJdo;n uJpo; jErennivou fqavsanto" to;n travchlon ejk tou' foreivou proteivna". th;n de; kefalh;n ajpevkoyen

  • 152 C. Larrain

    aujtou' kai; ta;" cei'ra" jAntonivou keleuvsanto", ai|" tou;" Filippikou;"

    e[grayen (w{sper ei[pomen).

    jAristeivdh"

    318 D: o{ti oJ me;n Falhreu;" Dhmhvtrio" ejn tw/' Swkravtei proshgovreu-on. (319 B:) oJ de; jIdomeneuv" jAqhnaivwn fhsivn.319 E/F: o{ti oJ me;n Qemistoklh'" eij" eJtaireivan ejmbalw;n polivthn.320 E / 321 A: o{ti oJ jAristeivdh"

    141v prospoiouvmeno" e[painon ei\cen.322 A: o{ti to; qei'on, w/| glivcontai sunoikeiou'n kai; sunafomoiou'n qhriwvdh.

    322 F / 323 A: o{ti tw'n kata; jAristeivdou grafomevnwn ojstravkwn levgetaivtina tw'n ajgrammavtwn ajpokrivnasqai me;n oujdevn, ejggravyai

    142r touvnoma tw/' ojstravkw/ mnhsqh'nai. (In margine 324 A/B:) o{ti meta; th;nkata; qavlattan tw'n JEllhvnwn mavchn kai; h|ttan tw'n Persw'n oJ Qemisto-

    klh'" ajpopeirwvmeno" tou' jAristeivdou diakovyanta". (weiter im Text:)ejpei; dæ jAtreivdh" hjpeivgeto.324 B/C: o{ti meta; th;n tou' Xevrxou fugh;n oJ Mardovnio" tou' stratou' uJpeleivpeto. (327 C:) ajmunomevnoi" de; oiJ mavntei" h|ttan.330 C: o{ti to;n Mardovnion ajnh;r Spartiavth" o[noma jArivmnhsto" mantei'on.

    330 D/F: o{ti levgontai ajpo; triavkonta muriavdwn, w|n ei[pomen katovr-qwma.

    331 C: o{ti e[sthsan trovpaion cwri;" jAqhnai'oi (nicht in Plutarch:) meta;pollhvn tina th;n pro;" ajllhvlou" filoneikivan tw'n jAqhnaivwn ouj trovpaion

    iJstavnai sugcwrouvntwn ejkeivnoi".

    o{ti eij kai; a[rxai mavch" oJ Mardovnio" ejkwluveto (vgl. 327 E:) kai; iJeroi'"ajpaisivoi", wJ" ei[rhtai, kai; logivoi" crhsmw'n, (327 D:) ajllæ wJ" aujtw/' me;nhJmerw'n to;n jAswpo;n ejpiqevsqai toi'" {Ellhsin

    142v ajprodoskhvtw", o} kai; poihvsa" e[paqen o{son ei[rhtai.332 F: o{ti polla; pascovntwn uJpo; Pausanivou Spartiatw'n uJpe;r touvtwntou' jAristeivdou oujdæ h[kousen.333 B: o{ti wJ" h/[sqonto Spartia'tai dia; ta; megevqh th'" ejxousiva" aJpavsh".

    333 E: o{ti mevga o[noma tou' jAristeivdou kai; qaumasto;n ejgkravteia.334 C: o{ti Kallivou tou' ajneyivou jAristeivdou pollavki" aujtw/' ajkousivw"penomevnou".

    334 D: o{ti Plavtwn tw'n megavlwn dokouvntwn kai; ojnomastw'n pro;"ajrethvn.

  • Miszellen zum scor. graec. 230 (F-III-11), 2. Teil 153

    334 E: o{ti megavla tou' jAristeivdou kai; ta; pro;" Qemistokleva th'" ejpiei-keiva" ejfqovnhse.

    143r Kavtwn336 B: o{ti eijwqovtwn tw'n JRwmaivwn tou;" ajpo; gevnou" dovxan oujk e[conta" pampavlaio".337 A/B: o{ti pro;" ejscavra/ kaqhvmenon to;n Kavtwna e{yonta goggulivda" tou;" e[conta".337 B o{ti ajkouvsa" Neavrcou tou' Puqagorikou' dialegomevnou oi|" kevcrhtaikai; Plavtwn, kai; th;n ejgkravteian.339 A: o{ti th;n crhstovthta th'" dikaiosuvnh" th'" hJmerovthto".339 F: o{ti toiauvthn tina; faivnetai strefovntwn.340 A: o{ti mevllwn oJ Kavtwn tote; tw'n JRwmaivwn dh'mon wJrmhmevnon ajkaivrw" oujk e[cousan.340 F: o{ti oJ Kavtwn suggnwvmhn e[fh didovnai aujtou.' (341 B/C:) tou;"de; fronivmou" e[lege ma'llon katorqovsei". (341 C/D:) to;n dæ uJpevrpa-cun laimou' kai;

    143v boubwvnwn ajdiavqeto" e[meine.344 B/C: o{ti oJ Kavtwn ajeiv ti" h\n to;n dh'mon.345 D: o{ti oJ Kavtwn oujdemivan ejndidou;" ejpieivkeian Flavkkon Oujalevri-on.

    346 C/D: o{ti oJ Kavtwn tina; th'" boulh'" ejxevbalen uJpateuvsein bron-tw'nto".

    347 C/D: o{ti pro;" tou;" qaumavzonta" Kavtwnev" eijsi.347 F: o{ti to;n tuvptonta gameth;n h] pai'da pra/vw" dietevlesen.350 C: o{ti tou' basivlew" JIppokravthn kalou'nto"

    144r ejpi; polloi'" tisi talavntoi" parascei'n.350 D: o{ti oJ Kavtwn tou;" oi[koi nosou'nta" ejnupniavzesqai.351 D: o{ti oJ Kavtwn sunetavtteto me;n lovgou" katæ ajgro;n parei'cen.354 B/D: o{ti faivnetai oJ Kavtwn oujdevn ti faulovtero" proujnovhsen.354 E: o{ti tou'to dh; to; kata; to;n jAristeivdhn peri; peniva" ajmfilogivane[cei oujde; polloi'" deomevnoi"

    144v bohqei'n pollw'n ijdiva/ dei'sqai tw'n perittw'n. (355 A:) dei' ga;r th/'creiva/ suvmmetron e[cein th;n ktivsin ejnevlipon tou' proshvkonto".355 D: o{ti fhsivn: ejgw; de; ouj mevmfomai Kavtwno" to; megaluvnein pavnu pollh'" metei'cen (h[toi oJ Kavtwn).

  • 154 C. Larrain

    Qemistoklh'"

    112 B: o{ti oJ Qemistoklh'" ejn tai'" ajnevsesi kai; scolai'" fuvseipisteuvwn.

    113 B: o{ti levgetai oJ Qemistoklh'" ou{tw paravforo" pro;" dovxan wJ"kaqeuvdein

    145r aujto;n oujk ejw/vh prosdokw'n to; mevllon.114 E: o{ti ejpainei'tai touvtou kai; to; peri; to;n divglwtton e[rgon touvtou ejkovmisen.

    115 F: o{ti oJ Pivndaro" ouj kakw'" e[oike qarrei'n.115 F/116 A: o{ti aijgialov" ejsti to; jArtemivsion, e[cei de; mevgan jArtevmido"naovn ajnadivdwsin.116 B/C: o{ti paraplevwn th;n cwvran oJ Qemistioklh'" h/| katavrsei" ajnag-kaiva" kai; katafugav" genomevnou".116 F/117 A: o{ti yhfivsmato" grafevnto" para; tou' Qemistoklevou" kai;kurwqevnto" misqouv".117 D/118 A: o{ti Eujribiavdou th;n me;n hJgemonivan tw'n new'n e[conto" Eujribiavdou pro;" aujto;n

    145v eijpovnto" w\ Qemistovklei" kardivan de; oujk e[cete.118 B/C: o{ti wJ" ejdovkei toi'" Peloponnhsivoi" kai; pavlin nuktov" dia-luqhvsontai kata; povlei". (118 C:) ejkpevmpei pro;" to;n Pevrshn krufav tina oJ Xevrxh" wJ" ajpæ eujnoiva" legovmena dexavmeno" h{sqh kai; (tou'toe[praxen).

    118 D: o{ti touvtou prattomevnou jAristeivdh" oJ Lusimavcou naumachv-swsin.

    119 B: o{ti peri; tou' plhvqou" tw'n barbarikw'n new'n Aijscuvlo" oJ poihth;" e[cei lovgo".119 C: o{ti dokei' oujc h|tton eu\ to;n kairo;n oJ Qemistoklh'" h] to;n tovponsunidw;n kai; fulavxa"

    146r mh; provteron prosferomevnoi".120 D: o{ti povlewn th;n Aijginhtw'n ajristeu'saiv fhsin JHrovdoto".120 D/E: o{ti Lakedaimovnioi eij" Spavrthn ajgagovnte" Qemistokleva sunexevpemyan.

    120 F: o{ti oJ Qemistoklh'" tw'n nekrw'n tou;" ejkpesovnta" ejpiskopw'n oujk ei\ Qemistoklh'".

    121 A/B: o{ti tou' Serifivou pro;" aujto;n eijpovnto" nu'n uJmei'"…121 A: o{ti e[legen oJ Qemistoklh'" tou;" jAqhnaivou" ouj tima'n aujtovn kai; kolouvein. (121 C:) tw'n de; mnwmevnwn aujtou' th;n qugatevra ajndrov".

    121 F: o{ti to; ejn jAqhvnai" bh'ma to; ejn Pnukiv gewrgou'nta".

  • Miszellen zum scor. graec. 230 (F-III-11), 2. Teil 155

    122 C: o{ti pro;" jAndrivou" ajrguvrion aijtou'nta146v Qemistokleva fhsi;n oJ JHrovdoto" crhvmata ejkeivnw/.

    125 C: o{ti qevlonti tw/' Qemistoklei' to;n Xevrxhn ijdei'n e[fh oJ jArtavbano"ou{tw": w\ xevne mh; proskunhvsanto". (125 E:) ejpei; de; eijshvcqh pro;"to;n basileva kai; proskunhvsa" e[sth siwvph/ ti kai; hJmi'n.126 C: o{ti to;n Qemistokleva oJ basileu;" levgein ejkevleuse peri; tw'n JEllh-nikw'n a} bouvloito basilei' diæ auJtou'.126 F: o{ti to;n Qemistokleva fhsi; mevgan h[dh o[nta kai; qerapeuovmenon ajpwlovmeqa.

    Kavmillo"

    131 E: o{ti th'" povlew" Bhivwn aJlouvsh" kai; hJmi'n ajntivstrofo"147r nevmesi" eujpraxiva" eujtuciva/ megivsth/.

    132 B: o{ti tou'to me;n iJdrw'ta" ajgalmavtwn a[gan a[riston.134 F: o{ti e[gklhma gevgone tw/' Kamivllw/ kloph'" th/' yhvfw/ crhsovme-no". (135 A:) oj de; ajspasavmeno" th;n gunai'ka poqou'nta" Kavmillonkai; tou'to metæ o[ligon ejfavnh (135 C:) ei[te th'" tuvch" ajcaristoumev-nh".

    135 C: o{ti to; pro; tou' aJlwqh'nai th;n JRwvmhn uJpo; Galatw'n ajnhvr ti"ejpieikh;" kai; crhsto;" ei\nai dokw'n Mavrko" Kadivkio" Galavta" pros-devcesqai.

    136 C: o{ti Galavtai pro;" povlin Turrhnivda Klouvsion strateuvsante" ejpo-liovrkoun, prevsbewn de; ajpo; th'" JRwvmh" ejlqovntwn eij" aujtou;" kai; pinqano-

    mevnwn o{ ti paqovnte" uJpo; Klousivwn Brevnno"147v ajdikou'sin hJma'" ajdikoumevnoi".

    136 F/137 A gekürzt: o{ti ejkdromh'" tw'n Klousivwn proh'gen a{ma sco-laivw": (tou'to de; oujk ejgevneto,) (137 C/D:) ajllæ ejxh'gon oiJ ciliavrcoi aJptomevnou" o{plwn (137 E:) oiJ tw'n barbavrwn ejpifanevntwn diæajtaxivan ajnetravponto.

    Der Rest der Seite ist unbeschrieben.148r–149v. Auf den Seiten 148r–149v sind nur die Ränder beschrieben (siehe Marginalia),

    der Haupttext fehlt. Auf Seite 149v unten steht die Lagen–Nummer kæ.

    ff. 150r–156vExzerpte aus Platon.

    150r Neue Lage markiert unten Mitte kaæ.Tou' Plavtwno": Eujquvdhmo" h] ejristikov".

  • 156 C. Larrain

    in margine: o{ti to; swvfronav te ei\nai kai; divkaion kai; ajndrei'on ejtau'qavfhsin: o{ti ajgaqav eijsi meta; to; ajriqmh'sai ta; rJhqevnta kai; eijpei'n, o{ti

    ajgaqav eijsi.

    279 A 8: o{ti to; uJgiaivnein ajgaqa; o[nta. (281 D 5:) ouj mh;n kaqæ auJta;pevfuken ajgaqa; ei\nai a[xia ei\nai. (281 E 3:) w{ste tw'n me;n a[llwn ajmaqiva kakovn.282 A 1: o{ti ejpeidh; eujdaivmone" me;n ei\nai proqumouvmeqa o{pw" wJ"sofwvtato" e[stai.

    (ajpovdeixi"). (vgl. 280 B 7:) wJmolovghtai o{ti eujdaimonoi'men a[n, eij polla;hJmi'n toiau'ta pareivh ajgaqav, plh;n o{te parovnta wjfelei'. wjfelei' dev, eij crwvmeqa

    aujtoi'". eij ga;r parevsti mevn, ouj crwvmeqa dev, oujk wjfelei'. oi|on sitiva, eij hJmi'n ei[h

    pollav, ejsqivoimen de; mhv, h] potovn, pivnoimen de; mhv, oujk e[sqæ o{pw" wjfeloivmeqæ a[n.

    (vgl. 281 D 8:) wjfelei' toivnun, o{te crwvmeqa parou'sin, w{sper ei[pomen, toi'" ajga-qoi'", plh;n eij crwvmeqa ojrqw'". tou'to de; movnh/ fronhvsei kai; sofiva/ gevnoitæ a[n.

    sullogismov": oJ e[cwn sofivan crh'tai meta; sofiva" oi|" e[cei ajgaqoi'", oJ

    ou{tw crwvmeno" oi|" e[cei ajgaqoi'", ojrqw'" crh'tai aujtoi'". oJ ojrqw'" crwvmeno" wjfe-

    lei'tai uJpæ aujtw'n. oJ wjfelouvmeno" ejx w|n e[cei ajgaqw'n, ou|to" eujdaivmwn ejstivn. oJ

    a[ra e[cwn sofivan, ou|to" uJpavrcei oJ eujdaivmwn. (in margine:) kalw'" a[ra e[fh pro-labw'n, o{ti eij sofiva dhvpou eujtuciva ejstiv, tou'to de; ka]n pai'" gnoivh.

    292 B 4: o{ti ta; me;n a[lla e[rga, faivh a[n ti", politikh'" ei\nai eujdaiv-mona" poiou'sa.

    297 B 9: o{ti eijrwneuovmeno" oJ Swkravth" kai; levgwn mh; duvnasqai ajpolo-gei'sqai tw/' te Eujqudhvmw/ oJmou' kai;

    150v tw/' Dionusodwvrw/ fhsivn: h{ttwn gavr eijmi iJkanw'" ejbohvqhsen.304 B 3: o{ti to; spavnion tivmion, to; de; u{dwr eujwnovtaton, a[riston o[n, wJ"e[fh Pivndaro".

    298 C 6: o{ti th/' livnon livnw/ sunavptei" paroimiva/ crwvmeno" ou{tw fhsiv: mh;gavr, w\ Eujquvdhme, to; legovmenon ouj livnon ejsti; pathvr.293 D 1: o{ti th/' paroimiva/ th/' kala; dh; pantæ a[gei" ajnti; tou' ajggevllei",h{ti" levgetai ejpi; tw'n ai[sia ajggellovntwn, polla; kai; de; kai; katæ eijrw-

    neivan crwvmeno" ou{tw fhsivn: ei\en, h\n dæ ejgwv, w\ Eujquvdhme, pavntalevgei"

  • Miszellen zum scor. graec. 230 (F-III-11), 2. Teil 157

    Luvsi" h] peri; filiva".

    205 D 5: o{ti th/' paroimiva/ th/' pro; th'" nivkh" a/[dei" to; ejgkwvmion, h{ti"levgetai ejpi; tw'n ta; pravgmata prolambanovntwn crwvmeno" ou{tw fhsivn: w\

    katagevlaste ejgkwvmion…210 A 9: o{ti meta; to; oJmologh'sai to;n Luvsin, o{ti oujk ejpitrevpousin aujtw/'oJ path;r kai; hJ mhth;r ta; aujtw'n dia; to; mhvpw

    151r iJkanw'" fronei'n, fhsi;n oJ Swkravth" pro;" aujtovn: ou{tw" a[ra e[cei ojnhsovmeqa. (210 D 1:) kai; pavlin: eja;n me;n a[ra sofo;" gevnh/ ou[te oiJoijkei'oi.

    214 A 6: o{ti th/' aijei; qeo;" a[gei to;n oJmoi'on wJ" to;n oJmoi'on paroimiva/, h{ti"levgetai ejpi; tw'n tou;" trovpou" paraplhsivwn kai; ajllhvlwn ajei; sundia-

    govntwn, crhsavmeno" kai; eijpw;n aijeiv toi to;n oJmoi'on (in margine, vgl. 214 A1: tou'to poihtw'n, oi{tine" hJmi'n w{sper patevre" th'" sofiva" eijsi; kai; hJge-movne", fhsiv: ) kai; poiei' gnwvrimon. (214 B 2:) kai; pavlin: oujkou'n kai;toi'" tw'n sofwtavtwn (in margine superiore: ou|toiv eijsi oiJ peri; fuvsew" tekai; tou' o{lou dialegovmenoi kai; gravfonte" wJ" aujtov" fhsin.) suggravmmasin fivlon ei\nai. (214 B 7:) ei\ta kai; tou'tov fhsi: o{ti dokei' ga;r hJmi'n fivlou" ei\nai. (214 C 4 / D 7:) eijpovnto" de; tou' prosdialegomevnou o{tinai; pavlin oJ Swkravth" levgei: tauvth/ me;n a]n toivnun filivan e[rcetai.219 C 1: o{ti eij levgoimen a[llo a[llou e{neka fivlou fivlon ei\nai, oi|on hJ

    151v ijatrikh; e{neka th'" uJgieiva" fivlon, kai; hJ uJgiveia e{neka th'" eujzwiva" fivlonkai; pavnta ta\lla oJmoivw", (219 C 5:) ajnavgkh ajpeipei'n hJma'" ejxapata'(in margine: e{teron o{moion). (220 A 6:) oujkou'n kai; peri; tou' fivlou oJ aujto;"lovgo" ouj fivlou tino;" e{neka fivlon ejstivn…216 C 6: o{ti kinduneuvei fhsiv kata; th;n ajrcaivan toiou'ton o[n. levge-tai de; hJ toiauvth paroimiva ejpi; tw'n to; sumfevron aiJroumevnwn.

    222 C 4 / D 4: o{ti ouj tivqhsi to; ajgaqo;n oijkei'on pantiv, to; de; kako;n ajllov-trion ei\nai oJ ajgaqo;" tw/' ajgaqw/'.

    Sumpovsion h] peri; e[rwto".

    174 B 3: o{ti th/' paroimiva/ th/' aujtovmatoi dæ ajgaqoi; deilw'n ejpi; dai'ta"i[asin, h{ti" ejrrevqh ejpi; JHraklei', o{te eJstiw'nti tw/' Khuvkw/ xevnou" ejpevsth,

    crwvmeno" kai; ejnallavttwn oJ Swkravth" ou{tw fhsivn: {Epou toivnun ajgaqoiv. tou'to de; aujto;" ei\pen ajpercovmeno" para; to;n jAgavqwna sumpo-

    siavswn leloumevno" w]n kai; levgwn (174 A 8:) o{ti tau'ta de; ejkallwpisavmhn i[w.180 A 4: o{ti oJ Aijscuvlo" fluarei' fhsi th;n ajreth;n oiJ qeoi;

    152r timw'si e[nqeo" gavr ejsti.

  • 158 C. Larrain

    180 D 6: o{ti duvo eijsi;n jAfrodi'tai oJ paræ aujtw/' Pausaniva" fhsiv: hJ mevn gevpou to;n de; Oujravnion.180 E 4: o{ti pa'sa pra'xi" aujth; ejfæ ejauth'" mh; ojrqw'" de; aijscrovn.181 B 2: o{ti to;n Pavndhmon e[rwta oiJ fau'loi tw'n ajnqrwvpwn h] tw'nyucw'n. (181 B 9:) e[sti ga;r ajpo; qeou' a[rreno" movnon. (181 C 4:) o{qendh; tw/' geneiavskein.183 B 5: o{ti th/' jAfrodivsio" o{rko" oujk ejmpoivnimo" paroimiva/ crwvmeno"ou{tw fhsivn: o} de; deinovtaton oJ ejnqavde.185 B 5: o{ti oJ th'" oujraniva" qeou' e[rw" oujravnio" ejrwvmenon.185 D 6: o{ti toiau'ta peri; th'" luggov" fhsi: eja;n mevn soi ptavre.187 A 3: o{ti kai; oj JHraklei'to" i[sw" kalw'" bouvletai e[sti de; pollh;

    152v ajlogiva oJmologhsavntwn gevgone.188 A 7: o{ti o{tan oJ meta; u{brew" e[rw" ajstronomiva kalei'tai.195 B 4: o{ti w{" fhsin oJ paræ aujtw/' jAgavqwn, nevo" w]n oJ e[rw" meta; nevwnajei; suvnesti eijrhvnh, w{sper nu'n.196 B 6: o{ti oJ [Erw" ou[te ajdikei' ou[tæ ajdikei'tai divkaia ei\nai.201 D 2: o{ti hJ Diotivma fhsiv: tav te a[lla h\n sofhv th'" novsou.202 A 1: o{ti oJ Swkravth" eijpei'n aujtw/' fhsi th;n Diotivmhn

    153r o{ti ejstiv ti metaxu; sofiva" kai; ajmaqiva"… metaxu; fronevsew" kai;ajmaqiva". (202 B 1:) kai; pavlin: mh; toivnun ajllav ti metaxu; (aujtw'n).(vgl. 202 D 1 sqq.) e[fqh ga;r ajpodeivxa" oJ Swkravth" mh; ei\nai to; [Erwtakalo;n kai; ajgaqo;n ou{tw" eijpwvn: eij ou| ejndehv" ejsti kai; mh; e[cei ejra/', ejra/'

    de; kalou', ouj kalov" ejsti. kai; pavlin eij oJ [Erw" tw'n kalw'n ejndehv" ejsti,

    ta; de; ajgaqa; kalav, ka]n tw'n ajgaqw'n ejndeh;" ei[h.

    202 B 10: o{ti hJ Diotivma e[ti peri; [Erwto" levgousa ou{tw" ajpodeivknusi mh;ei\nai tou'ton qeovn: oiJ qeoi; eujdaivmone", oiJ eujdaivmone" kevkthntai ta; kala;

    kai; ajgaqav. oJ [Erw" ouj kalov", wJ" wJmolovghka" w\ Swvkrate", oujde; ajgaqov",

    ejpiqumei' ga;r kalw'n kai; ajgaqw'n, wJ" a[moiro" aujtw'n. oJ [Erw" a[ra ouj qeo;"

    ou[te mh;n qnhtov", (202 D 13:) ajlla; daivmwn mevga", kai; ga;r pa'n to; daimov-nion ejsti; kai; oJ [Erw".(in margine 203 D 8: pro; touvtou levgei kai; tou'to hJ Diotivma: peri; tou'[Erwto" o{ti ou[te wJ" ajqavnato" pevfuken ou[te wJ" qnhtov" ou[te plou-tei')204 A 1: o{ti qew'n oujdei;" filosofei' auJtw/' ei\nai iJkanovn.204 C 1: o{ti ejlevgcousa hJ Diotivma to;n Swkravth fhsivn: wj/hvqh" dev, wJ"ejmoi; dokei'

    153v tekmairomevnh/ ejgw; dih'lqon.

  • Miszellen zum scor. graec. 230 (F-III-11), 2. Teil 159

    (in margine: gumnavzwn to;n lovgon oJ Swkravth" pro;" me;n to;n jAgavqwnaajpevdeixen, wJ" proeivpomen, o{ti ouj kalo;" oJ [Erw" ejsti;n oujde; ajgaqov". pro;"

    de; th;n Diotivman mevgan qeo;n ei\pe to;n [Erwta ei\nai kai; kalovn.)206 E 7: o{ti hJ aujthv fhsi ejra'n to; zw/'on th'" gennhvsew" o{ti ajeigenev" e[rwta ei\nai.208 A 7: o{ti pa'n to; qnhto;n sw/vzetai oi|on aujto; h\n. (208 B 4:) mh; ou\nqauvmaze e[rw" e{petai.208 C 2: o{ti kai; tw'n ajnqrwvpwn eij ejqevlei" eij" th;n filotimivan ajpoblevyai,to; aujto; ai[tion euJrhvsei". (208 D 7:) uJpe;r ga;r ajreth'" ajqanavtou kai;th;n a[llhn ajrethvn. (209 E 5:) ajlla; tau'ta me;n ta; ejrwtika; i[sw" fhsi;n hJDiotivma oi|ov" tæ a]n ei[h". (vgl. 210 B/C:) kai; meta; to; eijpei'n pollav(in margine: h[toi to; ejn swvmasi kavllo" to; ejn ejpithdeuvmasi to; ejn novmoi"kai; to; ejn ejpisthvmai".) (210 E 2:) fhsi;n o}" ga;r a]n pro;" de; to;aijscrovn.

    212 B 3: o{ti touvtou tou' kthvmato" pavnta a[ndra to;n [Erwta154r tima'n diaferovntw" ajskw'.

    223 D 3: o{ti th'" meta; tau'ta tou' Swkravtou" oJmiliva" to; kefavlaiovn fhsiprosanagkavzein to;n Swkravthn oJmologei'n nustavzein.

    (ff. 153v–154r in margine: 220 C 3: o{ti kata; to; eijwqo;" xunnohvsa" e{wqevn ti h\nmesembriva qaumavzonte" ou\n (220 D 2:) ejfuvlatton aujtovn⁄ 154r tine", eijkai; th;n nuvkta tw/' hJlivw/. (220 B 6:) tou'to de; ejpoivhsen ejpi;strateiva" peri; Potivdaian, o{te kai; ajnupovdhto" uJpodedemevnoi.)

    Swkravtou" ajpologiva.

    Vgl. 21 A 6 / D 6: o{ti ajnelouvsh" th'" Puqiva" mhdevna sofwvteron Swkrav-tou" ei\nai (21 B 7:) polu;n mevn fhsi oJ Swkravth" hjpovrei crovnon tiv potelevgei trapovmeno", e[gnw fhsiv dia; mhde;n a[llo sofwvteron aujto;n th;nPuvqian levgein h] o{ti a} mh; oi\den oujde; oi[etai eijdevnai.

    22 A 8 / E 5: o{ti meta; to; peiraqh'nai kai; euJrei'n tw'n politikw'n tou;"dokou'nta" sofou;" o{ti oi[ointo me;n ei\nai sofoiv, ei[hsan de; ou[, kai; ajpe-

    levgxai touvtou", h\lqe kai; ejpi; tou;" poihtav", (22 B 8:) kaiv fhsin o{tie[gnwn au\ kai; peri; tw'n poihtw'n w{sper e[cw e[cein.29 A 4 / B 9: o{ti oJ Swkravth" fhsi; to; to;n qavnaton dedievnai hJ tou'oi[esqai

    154v eijdevnai oujde; feuvxomai.31 D 2: o{ti ejmoiv fhsi oJ Swkravth" tou'to e[stin ejk paido;" ajrxavmeno"fwnhv ti" gignomevnh pravttein. (31 E 1:) kaiv moi mh; a[cqesqe mh;dhmosieuvein.

  • 160 C. Larrain

    32 D 1: o{ti oJ Swkravth" ejmoi; mevn fhsi qanavtou mevlei to; pa'nmevlei.

    36 A 7: o{ti fhsi;n oJ Swkravth" Mevlhton me;n ou\n ajpopevfeuga hJsu-civan h\gon.

    36 D 1: o{ti meta; tou'to polla; eijpw;n ejpanalambavnei to;n lovgon kaiv fhsi:tiv ou\n eijmi; a[xio" paqei'n toiou'to" w[n… tima'sqai. (36 E 1:) kai; pavlinmeta; pollav fhsin:

    155r eij ou\n dei' sithvsew". (37 B 2:) kai; metav tina pavlin fhsiv: pepeismev-no" dh; eij kakovn ejstin… (37 C 4:) kai; pavlin metæ ojlivga fhsivn: ajlla; dh;fugh'" timhvsaite. (38 B 1:) kai; metav tina pavlin fhsivn: eij me;n ga;rh\n moi crhvmata bouvlesqev moi timh'sai.(in margine: oJ Swkravth" tou'to eij" mnhvmhn e[cwn kai; o{per ejn tw/' ªspatiumquindecim litterarumº fhsi;n oJ Libavnio": to; e[qei me;n aujto;n wJ" ejxelw;no{moion gavr).37 D 6: o{ti fhsi;n oJ Swkravth": eu\ ga;r oi\dæ o{ti o{ph/ a]n e[lqw levgonto" diæ aujtou;" touvtou".38 A 5: o{ti ajnexevtastov" fhsi bivo" ouj biwto;" ajnqrwvpw/.40 A 4 gekürzt: o{ti oJ eijwqh' moi mantikhv ei[te dh; mhdemiva ai[sqhsiv"ejstin

    155v ajllæ oi|on u{pno" kevrdo" a]n ei[h oJ qavnato". (40 E 4:) eij dæ au\ oi|onajpodhmh'sai tiv mei'zon ajgaqo;n touvtou ei[h…41 C 8: o{ti kai; pro;" tou;" dikasta;" toiau'ta e[fh oJ Swkravth". ajlla; kai;uJma'" crhv, w\ a[ndre" to; shmei'on.

    Menevxeno" h] ejpitavfio".

    237 A 6: o{ti to;n ejpi; toi'" teqnhkovsin jAqhnaivoi" ejpitavfion th'" jAspasiva"dihgouvmeno" kai; tavde fhsiv, w{sper ejkeivnh" rJhqevnta ejpæ aujtoi'": ajgaqoi; dæ

    ejgevnonto dia; to; fu'nai e[phlu" ou\sa.237 E 7: o{ti peri; th'" tw'n jAqhnw'n fhsi; gh'": movnh ga;r ejn tw/' tovte kai;prwvth trofhvn gunh; gh'n.238 C 5: o{ti hJ aujthv fhsi politeiva kai; pavlai dhmokrativan, oJ de;

    156r a[llo, o} a]n caivrei ejx i[sou gevnesi".240 A 4: o{ti aijtiasavmenov" fhsin oJ Darei'o" kefalh;n e[cein.242 A 2: o{ti eijrhvnh" genomevnh" fhsi; kai; th'" povlew" timwmevnh" katevsthsen.

    246 E 1: o{ti dei' pavnta metæ ajreth'" ajskei'n ouj sofiva faivnetai.247 B 2: o{ti ajndriv fhsin oijomevnw/ ti ei\nai eujdoxiw'n.247 D 2: o{ti crhv fhsi tou;" gegennhkovta" ajpoqanatw'n paivdwn ajna-mimnhvskein aujtou;" o{ti w|n eu[conto ta; mevgista kai; fevronte" me;n

  • Miszellen zum scor. graec. 230 (F-III-11), 2. Teil 161

    156v ajndreivw" katayeuvdesqai.(in margine: tou'to ou{tw levgei diovti ªejsti; oJº pa'" ou|to" lovgo" wJ" ajpo; tw'nproteleuthsavntwn jAqhnaivwn.)

    Auf dieser Seite sind nur drei Zeilen geschrieben, der Rest ist leer.Unten in der Mitte steht die Lagen-Nummer kaæ.

    Freiburg Carlos Larrain