0100

Т-Мобиле Македонија АД – Скопје Финансиски извештаи

Содржина

Извештај на независниот ревизор

Финансиски извештаи

Биланс на состојба 1

Биланс на успех 2

Извештај за паричните текови 3

Извештај за промените во капиталот и резервите 4

Белешки кон финансиски извештаи 5

За годината која завршува на31 декември 2009Со извештај на независниот ревизор

Т-Мобиле Македонија АД СкопјеФинансиски извештаи

Consolidated financial statements

Биланс на состојба

Во илјади денари

СредстваТековни средстваПарични средства и еквиваленти на паричните средстваДепозити во банкиПобарувања од купувачи и останати побарувањаПобарувања за данок на добивкаЗалихиВкупно тековни средства

Нетековни средстваНедвижности, постројки и опремаНематеријални средстваАванси за недвижности,постројки и опремаОстанати вложувањаВкупно нетековни средстваВкупно средства

ОбврскиТековни обврскиОбврски кон добавувачи и останати обврскиОбврски за данок на добивкаРезервирања за други обврски и плаќањаВкупно тековни обврски

Нетековни обврскиОбврски кон добавувачи и останати обврскиРезервирања за други обврски и плаќањаВкупно нетековни обврскиВкупно обврски

КапиталАкционерски капиталЗаконски резервиАкумулирана добивкаВкупно капиталВкупно капитал и обврски

Белешка

567

8

910

11

12

1112

13

581.7443.234.3951.544.842

-241.267

5.602.248

1.749.1032.301.011

-305

4.050.4199.652.667

1.632.05158.266

4311.690.748

-256.861256.861

1.947.609

2.791.453558.291

4.355.3147.705.0589.652.667

1.390.7151.533.2091.456.976

20.074395.604

4.796.578

1.931.3562.355.946

10.901305

4.298.5089.095.086

1.243.059-

381.2091.624.268

96.5965.347

101.9431.726.211

2.791.453558.291

4.019.1317.368.8759.095.086

2009 2008

Финансиските извештаи прикажани на страниците од 1 до 41 беа одобрени од страна на Раководството на Т-Мобиле Македонија АД Скопје на 18 февруари 2010 година и се предмет на разгледување и одобрување од Одборот на Директори на 25 февруари 2010 година и од акционерите на денот кој дополнително ќе се одреди.

ансиските извештаи прикажани на страниците од 1 до 41 беа одобрени од страна на Раководството на Т-Мобиле Македонија АД Скопје кеевруари 2010 година и се предмет на разгледување и одобрување од Одборот на Директори на 25 февруари 2010 година и од акционеренот кој дополнително ќе се одреди.

На 31 декември

Т-Мобиле Македонија АД СкопјеФинансиски извештаи

0504

Биланс на успех

ПриходиОстанати приходи од дејноста

АмортизацијаБруто платиОстанати расходи од работењетоДобивка од работењето

Расходи од финансирањеПриходи од финансирањеНето приходи од финансирање

Добивка пред одданочување

Данок од добивкаНето добивка за годината

Информација за заработка по акција:Основна и разводенета заработка по акција (денари)

Белешка

1415

16

1718

19

2009

10.256.313295.422

(1.249.139)(399.298)

(4.960.512)3.942.786

(152)159.823159.671

4.102.457

(83.326)4.019.131

438.33

2008

10.655.942208.275

(1.203.738)(348.822)

(4.553.135)4.758.522

(59)155.888155.829

4.914.351

(559.037)4.355.314

474.99

За годината завршена на 31 декември

Извештај за паричните текови

Во илјади денари

Оперативни активностиДобивка пред оданочувањеКорекции за: Амортизација Исправка на вредноста на залихите до нето продажна вредност Исправка на вредноста на побарувања од купувачи и други побарувања Отпис на залиха Резервирања за други обврски и плаќања Расходи од камати Приходи од камати Нето добивка од продажба на недвижности, постројки и опрема Други непарични корекции Ефект од промена на курсот на паричните средства и еквивалентите на парични средстваПарични средства добиени од работењето пред промената во обртниот капиталЗголемување на залихитеЗголемување на побарувањата(Намалување)/зголемување на обврските(Намалување)/зголемување на резервирањатаПарични средства добиени од работењетоПлатени камати Платен данок од добивкаПаричен тек од оперативни активности

Инвестициони активностиНабавка на недвижности, постројки и опремаНабавка на нематеријални средстваВратени заеми од поврзани странки Приливи по основ на депозити во банкиОдливи по основ на депозите во банкиПриливи од продажба на недвижности, постројки и опремаПримени каматиПарични текови од инвестициони активности

Финансиски активностиИсплата на дивидендиПаричен тек од финансиски активностиНето зголемување/(намалување) на парични средства и еквиваленти на паричните средстваЕфект од промена на курсот на паричните средства и еквивалентите на парични средстваПарични средства и еквиваленти на парични средства на 1 јануариПарични средства и еквиваленти на парични средства на 31 декември

Белешка

161616161718

5

2009

4.102.457

1.249.13922.406

231.5794.148

96.547152

(127.144)(6.054)17.441

1.6875.592.358(180.975)(161.251)(212.926)

(95.685)4.941.521

(152)(161.667)

4.779.702

(714.646)(743.715)

-3.199.753

(1.507.384)16.302

135.960386.270

(4.355.314)(4.355.314)

810.658(1.687)

581.7441.390.715

2008

4.914.351

1.203.738(6.854)

154.65110.22670.929

59(138.600)

(192)22.83911.009

6.242.156(34.536)

(342.968)647.637

22.9746.535.263

(59)(700.565)

5.834.639

(704.226)(1.204.890)

1.123.000300.084

(3.199.753)12.015

233.736(3.440.034)

(3.946.745)(3.946.745)(1.552.140)

(11.009)2.144.893

581.744

За годината завршена на 31 декември

Т-Мобиле Македонија АД СкопјеФинансиски извештаи

0706

Извештај за промените во капиталот и резервите

Во илјади денари

Состојба на 1 јануари 2008Нето добивка за годинатаИсплатена дивидендаСостојба на 31 декември 2008

Состојба на 1 јануари 2009Нето добивка за годинатаИсплатена дивидендаСостојба на 31 декември 2009

Белешка

13

13

Акционер- ски капитал

2.791.453--

2.791.453

2.791.453--

2.791.453

Законски резерви

558.291--

558.291

558.291--

558.291

Акумулирана добивка

3.946.7454.355.314

(3.946.745)4.355.314

4.355.3144.019.131

(4.355.314)4.019.131

Вкупно

7.296.4894.355.314

(3.946.745)7.705.058

7.705.0584.019.131

(4.355.314)7.368.875

Белешки кон финансиските извештаи

1. Општи информации

1.1. За ДруштвотоТ-Мобиле Македонија АД Скопје (во пона-тамошниот текст: „Друштвото“) е акционерско друштво основано и инкорпорирано во Република Македонија, за обезбедување телекомуникациски услуги.

Непосредно матично друштво на Друштвото е Македонски Телеком АД Скопје (во пона-тамошниот текст “МКТ”) со 100% сопственост на акциите, регистрирано во Република Македонија. Основното матично друштво на Друштвото е Deutsche Telekom AG и е регистрирано во Федерална Република Германија.

Друштвото е водечки мобилен оператор во Република Македонија.

Работењето на телекомуникацискиот сектор во Република Македонија е регулирано со имплементирањето на Законот за елек-тронски комуникации („ЗЕК”) донесен во март 2005 година. Со измената на ЗЕК, објавена на 4 август 2008 година, посто-ечкиот концесиски договор на Друштвото и непосредното матично друштво не се повеќе важечки од 5 август 2008 година. На 5 септември 2008 година Агенцијата за електронски комуникации („Агенцијата” или “АЕК”), по службена должност, испрати извес-тување до Друштвото за оние јавни елек-тронски комуникациски мрежи и /или услуги кои биле доделени во концесиските дого-вори. Агенцијата исто така издаде лиценца за радиофрекфенција претходно доделена со договорот за концесија.

На 29 јуни 2007 година, Агенцијата ја објави првата нацрт анализа спроведена на Пазарот 16 (пазар на услуги за терминирање на повик во јавни мобилни комуникациски мрежи). Врз основа на оваа анализа, на 26 ноември 2007 година Агенцијата донесе одлука со која Т-Мобиле Македонија и Космофон (конкурент на Т-Мобиле Македонија, којшто во ноември 2009 година беше ребрендиран во ONE) добија статус на оператори со значителна пазарна моќ (“ЗПМ”) и за нив беа наложени неколку обврски (интерконекција и пристап, недискриминација во интерконекцијата и пристапот, посебно сметководство, контрола на цени и сметководство на трошоци).

дополнителни 3G лиценци. Друштвото доби една лиценца којшто му беше доделена на 17 декември 2008 година, за која Друштвото плати износ од МКД 613.837 илјади, екви-валентно на ЕУР 10 милиони како еднократен надоместок. Т-Мобиле Македонија започна со комерцијално работење со 3G услуги на 11 јуни 2009 година. Периодот на важност на лиценцата е 10 години, односно до 17 декем-ври 2018 година, со можност за продолжу-вање за 20 години во согласност со ЗЕК.

Од почетокот на 2009 година, беа направени три обиди да се доделат две дополнителни лиценци за 3G радиофреквенции. На 27 јануари 2009 година, беше објавен јавен тендер за доделување на две лиценци за 3G радиофреквенции со минимален еднократен надоместок утврден на износ од ЕУР 5 мили-они. Не беа добиени никакви понуди и не беше доделена ниедна лиценца. На 16 јули 2009 година, тендерот беше повторен под истите услови и го даде истиот исход во август 2009 година. На 21 декември 2009 година, тендерот беше повторно објавен со истите услови, а исходот од истиот се очекува во 2010 година.

На 10 јануари 2009 година, беше објавен јавен тендер за доделување на две лиценци за 2G радиофреквенции во опсег од 1800 MHz. На 6 јуни 2009 година, на Т-Мобиле Македо-нија му беше доделена една лиценца. Т-Мобиле Македонија плати ЕУР 2 милиони или МКД 122.812 илјади како еднократен надоместок за 2G лиценца во опсег од 1800 MHz. Периодот на важност е 10 години, со можност за продолжување за 20 години во согласност со ЗЕК. Исто така, на 10 јануари 2009 година, беше објавен тендер за една лиценца во опсегот 1800-1805 MHz за широкопојасен безжичен пристап на целата територија на Република Македонија. Еднократниот надомест беше утврден на износ од ЕУР 30 илјади. На 5 мај 2009 година, Агенцијата донесе Одлука со која Мобик Телекомуникации беше прогласен за најуспешен понудувач на тендерот.

Во јули 2009 година, Агенцијата стави на јавна дебата неколку подзаконски акти од областа на електронските комуникации. По завршувањето на јавните дебати беа донесени нови акти, а со стапувањето во сила на овие регулативи се очекува подобрување на регулативната рамка.

T-Мобиле Македонија објави Референтна понуда за интерконекција („РИО”) со регулирани цени за терминирање почнувајќи од 1 август 2008 година. Т-Мобиле Македо-нија беше задолжен да достави финансиски извештаи за 2008 година врз основа на посебното сметководство до 31 мај 2009 година и истите ги достави на 1 јуни 2009 година. Вториот круг на анализи на Пазарот 16 беше завршен од страна на АЕК, а нацрт анализите беа објавени за јавна дебата на 21 јануари 2010 година со која ВИП Оператор (подружница на Мобилком Австрија) треба да се назначи за оператор со значителна пазарна моќ (ЗПМ). Агенцијата исто така спроведува пазарни анализи на релевантните пазари утврдени во Одлуката за опреде-лување на релевантен пазар од 17 август 2005 година. Агенцијата ангажираше стручни консултанти за пресметка на WACC за назначени ЗПМ оператори (фиксни и мо-билни). Во септември 2009 година, Агенцијата побара податоци за пресметка на WACC од ЗПМ операторите (Т-Мобиле Македонија, Космофон (ребредниран во ONE во ноември 2009 година) и Македонски Телеком). Агенцијата исто така ангажираше стручни консултанти за методологијата за долгорочно зголемување на трошоците (“LRIC”) bottom-up како средство за контрола на цените на ЗПМ операторите. Агенцијата објави нацрт Упатство за истиснување со цени за јавна дебата за која Т-Мобиле Македонија достави коментари и забелешки во врска со Упатството.

На 30 јуни 2009 година, Агенцијата донесе Одлука за утврдување на максималниот износ на еднократниот надомест за услугата пре-носливост на број. Пред донесувањето на Одлуката, цената ја утврдуваа операторите индивидуално. Т-Мобиле Македонија покрена постапка пред Управниот суд за оспорување на Одлуката на Агенцијата. Управната постапка сé уште не е започната .

Во ноември 2007 година, Агенцијата објави јавен тендер за доделување на една лиценца за користење на 3G радиофреквенции. Космофон во тоа време (сега ONE) го доби тендерот и започна со комерцијална работа со 3G од 12 август 2008 година. На 2 септември 2008 година, беше донесена одлука за доделување на дополнителни три 3G лиценци за еднократен надоместок во износ од ЕУР 10 милиони. На 15 септември 2008 година, беше објавен нов тендер за три

Т-Мобиле Македонија АД СкопјеФинансиски извештаи

0908

Друштвото e регистриранo на адреса ул. Орце Николов бб, 1000, Скопје, Република Македонија. Бројот на вработени на 31 декември 2009 година беше 469 (2008: 444).

1.2. Истрага за одредени договори за консултантски услуги

1.2.1. Краток преглед на истрагата

На 13 февруари 2006 година, Magyar Telekom Plc., мнозински сопственик на Друштвото, објави дека врши истрага на одредени договори склучени од страна на подружница на Magyar Telekom Plc. со цел да утврди дали истите биле склучени спротивно на политиката на Magyar Telekom Plc. или важечките закони или прописи. Одборот за ревизија на Magyar Telekom го најми White & Case како свој независен правен советник за целите на спроведувањето на интерната истрага. Последователно на ова, на 19 фев-руари 2007 година Одборот на директори на Друштвото, врз основа на препораката на Одборот за ревизија на Македонски Телеком АД и Одборот за ревизија на Magyar Telekom Plc. донесе одлука да се спроведе независна интерна истрага во однос на овие договори.

Дополнителни информации во врска со интерната истрага се содржани во финан-сиските извештаи на Друштвото за годината што завршува на 31 декември 2008 година.

Според информациите што му беа доставени на Друштвото од страна на Magyar Telekom Plc. на 2 декември 2009 година, Одборот за ревизија на Magyar Telekom Plc., на Одоборот на директори на Magyar Telekom му достави „Извештај за истрагата до Одборот за ревизија на Magyar Telekom Plc.“ од 30 ноември 2009 година (во понатамошниот текст „Финален Извештај“). Одборот за ревизија посочи дека истиот смета дека, со подготовката на Финалниот извештај, врз основа на фактите достапни во моментот, White & Case ја заврши својата независна интерна истрага.

Според информациите доставени до Друшт-вото од страна на Magyar Telekom Plc., Финалниот Извештај ги вклучува следните наоди и заклучоци поврзани со македонските подружници на Magyar Telekom, врз основа на доказите што му беа достапни на Одборот за ревизија на Magyar Telekom Plc и неговиот правен советник:

· Како што беше претходно објавено, постојат докази дека одредени поранешни вработени намерно уништиле документи поврзани со активностите преземени во Македонија од страна на Magyar Telekom Plc и неговите подружници. · Во периодот помеѓу 2000 и 2006 година, мала група на поранешни извршни мена- џери на Magyar Telekom и македонските подружници на Magyar Telekom одобриле издатоци од приближно ЕУР 24 милиони, преку повеќе од дваесет сомнителни договори за консултанстки услуги, лоби- рање и други договори (вклучувајќи и одредени договори помеѓу Magyar Telekom и неговите подружници од една страна и подружниците на консултантска компанија со седиште во Кипар од друга страна). Финалниот извештај заклучува дека “достапните докази не утврдуваат дека договорите според кои се направени овие издатоци биле легитимни“.

· „Доказите покажуваат дека, спротивно на нивните услови, одреден број од овие до- говори биле склучени за да се стекнат конкретни регулаторни и други придобивки од Владата на Македонија. Друштвата генерално ги добиле бараните придобивки и потоа направиле издатоци врз основа на еден или повеќе од сомнителните договори. Постојат докази дека останатите договори биле исто така нелегитимни и креирале фонд на средства коишто биле достапни за други цели, а не за оние што биле утврдени во делокругот на договорите.“ Меѓутоа, правниот советник на Одборот за ревизија на Magyar Telekom немал пристап до дока- зите коишто би му овозможиле да ги иден- тификува крајните корисници на овие издатоци.

· При склучувањето на овие договори и одобрувањето на издатоците според истите, поранешните членови на извршното рако- водство свесно предизвикале, структури- рале или одобриле трансакции коишто претежно или целосно ги имале следниве заеднички карактеристики: - намерно заобиколување на внатрешните контроли; - лажни и што наведуваат на погрешни заклучоци корпоративни документи и записи; - недостаток на длабинска анализа и на

следење на извршувањето на работата на изведувачите и застапниците во окол- ности со висок ризик за корупција; недостаток на докази за извршувањето на работата; и - издатоци коишто не биле за целите наведени во договорите според коишто истите биле направени, туку биле наме- нети за добивање на користи за подруж- ниците на Magyar Telekom коишто би можеле да бидат доделени само со посредство на Владата.

· Во Финалниот извештај е наведено дека „Истрагата не откри докази коишто укажу- ваат дека кои било македонски владини претставници или претставници на поли- тичка партија примиле плаќања.“

Како што беше објавено претходно, Magyar Telekom презеде корективни чекори со цел да ги реши прашањата претходно иденти-фикувани со независната истрага, вклучу-вајќи и чекори наменети за ревидирање и подобрување на внатрешните контроли на Групацијата Magyar Telekom. Според инфор-мациите доставени до Друштвото од страна на Magyar Telekom, Одборот за ревизија на Magyar Telekom нема дадено препораки во однос на програмата за усогласеност или внатрешните контроли на Magyar Telekom во врска со издавањето на Финалниот извештај, при што Magyar Telekom, во консултација со својот Одбор за ревизија, разгледува дали и до кој степен Финалниот извештај ќе предиз-вика дополнителни корективни дејствија, вклучувајќи и какви било дејствија во однос на вработените и/или промени на политиките и процедурите за внатрешна контрола во Magyar Telekom или неговите подружници коишто биле или ќе бидат имплементирани со цел да се постапи со наодите од Финалниот извештај.

Во врска со издавањето на Финалниот извеш-тај и информациите доставени до Друштвото од страна на Magyar Telekom, во јануари 2010 година, Претседателот на Одборот на дирек-тори на МКТ побара правна и даночна екс-пертиза од трета страна за проценка на потенцијалните сметководствени и даночни импликации што произлегуваат од трансак-циите извршени од МКТ и Друштвото кои се предмет на Финалниот извештај.

Надворешните експерти изготвија извештаи (во понатамошниот текст: „Извештаите“) за нивната проценка и соодветно ги доставија Извештаите до Претседа-телот на ОД на МКТ и до раководството на Друштвото. Како резултат на тоа, врз основа на анализата на даночните и правните експерти и информациите што му беа достапни на раководството во врска со трансакциите предмет на Финалниот извештај, беше идентификуван износ од МКД 31.802 илјади како потенцијално даночно влијание (заедно со поврзаната затезна камата) што произлегува од трансакци-ите спроведени од страна на Друштвото коишто се предмет на Финал-ниот извештај (види белешка 1.2.2). Договорите што се идентификува-ни во рамките на Финалниот извештај и извештаите изготвени од даночните и правните експерти во врска со трансакциите извршени од страна на Друштвото биле прикажани како трошок во поврзаните периоди (2001-2007 година), за кои не е потребно повторно искажу-вање (види белешка 1.2.2).

Понатаму, Претседателот на ОД на МКТ и раководството на Друштвото добија информација дека содржината на Финалниот извештај му била ставена на располагање и на македонското Јавно обвинителство. Раководството на Друштвото не може да предвиди дали македонското Јавно обвинителство ќе покрене каква било правна постапка ниту пак може да го предвиди видот и делокругот на правните дејствија врз основа на информациите содржани во Финалниот извештај.

Немаме сознанија за било какви информации како резултат на барања од било кое регулаторно тело или други надворешни страни, од кои би можеле да заклучиме дека финансиските извештаи може да бидат неточни, вклучувајќи го и ефектот од можни незаконски дејства.

1.2.2. Сметководствени импликации на наодите од истрагатаВкупниот износ од МКД 31.802 илјади идентификувани како влијание произлезено од трансакциите извршени од страна на Друштвото кои се предмет на Финалниот извештај, се признаени во билансот на успех во 2009 година (Останати расходи од работењето) наспроти Резервирања за други обврски и плаќања. 2. Значајни сметководствени политикиОсновните сметководствени политики усвоени во подготвувањето на овие финансиски извештаи се прикажани подолу. Сметководствените политики се конзистентни со оние кои се применети во претходните години, освен ако не е поинаку наведено.

2.1. Основа за изготвувањеОвие финансиски извештаи се изготвени во согласност со Законот за трговски друштва (Службен весник на РМ бр: 28/2004) и Правилникот за водење сметководство (Службен весник на РМ бр: 40/1997, 73/1999, 94/2004, 11/2005 и 116/2005).

Финансиските извештаи се прикажани во илјади македонски денари.

Изготвувањето на финансиските извештаи подразбира користење на значајни сметководствени проценки. Исто така подразбира

раководството да врши проценки во процесот на применување на сметководствените политики на Друштвото. Деловите кои вклучуваат висок степен на претпоставки и комплексност или каде што процен-ките и претпоставките се значајни во однос на финансиските извештаи се прикажани во белешка 4. Фактичките резултати може да се разликуваат од тие проценки.

2.2. Трансакции во странска валута

2.2.1. Функционална и презентациска валутаФинансиските извештаи се прикажани во илјади македонски денари кој е функционална и презентациска валута на Друштвото.

2.2.2. Трансакции и салдаТрансакциите во странска валута се искажуваат во денари според курсот важечки на денот на трансакцијата. Монетарните средства и обврски искажани во странска валута на датумот на изготвување на билансот на состојба се претвораат во денари според средниот курс важечки на денот на билансот на состојба, а приходите и расходите произлезени од оваа основа се признаваат во билансот на успех (Финансиски приходи/трошоци). Немонетарните средства и обврски искажани во странска валута се претвораат во денари според курсот важечки на денот на трансакцијата.

Девизните средства со кои што работи Друштвото се претежно евра (ЕУР), американски долари (УСД) и швајцарски франци (ЦХФ). Официјалните курсеви важечки на 31 декември 2009 и 2008 година беа како што следи:

Белешки кон финансиските извештаи

1 ЕУР 1 УСД1 ЦХФ

2009MKD

61,1742,6741,12

2008MKD

61,4143,5641,04

2.3. Финансиски инструментиФинансиски инструмент е било каков договор кој што предизвикува финансиско средство на еден ентитет, а финансиска обврска или капитален инструмент на друг ентитет.

Финансиските средства во основа вклучуваат парични средства и еквиваленти на парични средства, депозити во банки, побарувања од купувачи и други недеривативни финансиски средства.

Финансиските обврски генерално претставуваат барања за плаќање во пари или други финансиски средства. Во основа, финансиските обврски вклучуваат обврски кон добавувачи и останати обврски.

Т-Мобиле Македонија АД СкопјеФинансиски извештаи

1110

2.3.1. Финансиски средстваДруштвото ги класификува финансиските средства во следниве категории:

(а) финансиски средства по објективна вредност преку биланс на успех(б) заеми и побарувања(в) финасиски средства расположливи за продажба

Класификацијата зависи од целта за која овие средства се стекнати. Раководството ја определува класификацијата на финансис-ките средства при иницијалното признавање.

Стандардните продажби и купувања на фи-нансиски средства се признаваат на датумот на тргување, т.е. на датумот на кој Друштвото превзело обврска за продажба или купување на средството. Инвестициите, доколку пос-тојат, иницијално се признаваат по објективна вредност плус трансакциони трошоци за сите финансиски средства кои не се прикажани по објективна вредност преку билансот на успех. Финансиските средства прикажани по објективна вредност преку билансот на успех доколку постојат, иницијално се признаваат по објективна вредност а трансакциските трошоци се признаваат како трошок во билансот на успех.

Финансиските средства престануваат да се признаваат (депризнавање) кога правото да се примаат парични приливи од инвести-цијата е истечено или пренесено и Друштвото ги има пренесено значајните ризици и придо-бивки од сопственоста.

(а) Финансиски средства прикажани по објективна вредност преку биланс на успех

Оваа категорија ги содржи оние финансиски средства прикажани по објективна вредност преку биланс на успех при нивното иницијално признавање, доколку постојат. Финансиското средство е класификувано во оваа категорија доколку е така одредено од страна на раководството кое донесува одлуки за набавка и продажба врз основа на него-вата објективна вредност во согласност со инвестиционата стратегија на Друштвото за чување на вложувањата во сопственото порт-фолио се до моментот на појавување на по-волни пазарни услови за нивна продажба.Финансиски средства прикажани по објек-

тивна вредност преку биланс на успех после-дователно се прикажуваат по објективна вредност. Добивките и загубите кои про-излегуваат од промената на објективната вредноста на финансиските средства по објективна вредност преку билансот на успех, се признаваат во билансот на успех (финан-сиски приходи/расходи) во периодот во кој настануваат.

Приходот од дивиденди од финансиските средства по објективна вредност преку биланс на успех, се признава во билансот на успех кога е воспоставено правото на Друштвото да ја добие наплатата на истата и кога економските користи се веројатни.

(б) Заеми и побарувања

Заемите и побарувањата се не-деривативни финансиски средства со фиксни или детер-минирани плаќања кои не котираат на ак-тивниот пазар. Тие се вклучени во тековни средства, со исклучок на оние чие доспевање е по 12 месеци, по датумот од билансот на состојба. Овие се класифицирани како нетековни средства.

Следниве ставки се вклучени во категоријата „заеми и побарувања“.· парични средства и еквиваленти на парич-ните средства · депозити во банки· побарувања и заеми на трети лица · побарувања од купувачите· заеми на вработени· останати побарувања (на пример побару-вања по основ на камати)

Заемите и побарувањата иницијално се признаваат по објективна вредност а последо-вателно се мерат по амортизирана вредност користејќи го методот на ефективна каматна стапка.

Парични средства и еквиваленти на паричните средства

Паричните средства и еквивалентите на паричните средства се состојат од средства во благајна, депозити по видување и останати краткорочни високо ликвидни инвестиции со рок на доспевање од три месеци или помалку.

Побарувања од купувачите и други побарувања

Побарувањата од купувачите и другите по-барувања иницијално се признаваат по објективна вредност, а последователно се мерат по амортизирана вредност користејќи го методот на ефективна каматна стапка и намалени за исправка на вредноста заради оштетување. Исправката на вредност заради оштетување на побарувањата од купувачите и другите побарувања се формира кога пос-тојат објективни докази дека Друштвото нема да може да ги наплати сите доспеани износи согласно оригиналните услови на побару-вањето. Значајните финансиски потешкотии на должникот, веројатноста дека ќе влезе во стечај или финансиска реорганизација и задоцнетото плаќање се сметаат за инди-катори дека побарувањето е оштетено.

Доколку има објективни докази дека наста-нало оштетување на заеми и побарувања признаени по амортизирана вредност, из-носот на исправката на вредност се утврдува како разлика меѓу сегашната вредност на средството и сегашната вредност на пред-видените идни парични текови (исклучувајќи ги идните кредитни загуби кои се уште не се случени) дисконтирани со оригиналната ефективна каматна стапка на финансиското средство (т.е. ефективната каматна стапка пресметана на иницијалното признавање). Сегашната вредност на средството е нама-лена со користење на сметка за исправка, а износот на загубата е признаен во билансот на успех (Останати расходи од работењето - Исправка на вредноста на сомнителни и спорни побарувања).

Политиката на Друштвото за групна оценка за оштетување се базира на старосната стру-ктура на побарувањата поради големиот број од релативно слични видови на купувачи.

За купувачи кои се во процес на ликвидација или стечај, како и за вкупни побарувања од купувачи со задоцнети плаќања, исправката е пресметана на индивидуална основа. Индивидуална исправка исто така се при-менува и во посебни случаи.

Кога побарувањето од купувачот е ненаплат-ливо, се отпишува преку сметката за исправка на побарувањата од купувачите.

Белешки кон финансиските извештаи

Последователните враќања на износите претходно отпишани се пре-биени со признаените исправки на вредност во билансот на успех.

Доколку во некој последнователен период износот на оштетувањето се намали и тоа намалување објективно може да се поврзе со настан кој настанал после признавањето на оштетувањето (како на пример подо-брување во кредитниот рејтинг на должникот), претходно признаената загуба ќе биде вратена со корекција на сметката за исправка на поба-рувањата. Сегашната вредност на финансиското средство на датумот на кој се враќа загубата не смее да ја надмине амортизираната вред-ност која би била пресметана доколку оштетувањето не било приз-наено. Износот на враќањето на исправката се признава во билансот на успех.

Износите кои се должат кон и побаруваат од другите мрежни опера-тори се прикажани на нето основа во случаевите каде постои право за нетирање и износите се подмируваат на нето основа (како на пример побарувањата и обврските поврзани со меѓународен сообраќај).

Заеми за вработени

Заемите за вработени, доколку постојат, иницијално се признаваат по објективна вредност а последователно се мерат по амортизирана вредност користејќи го методот на ефективна каматна стапка.

Разликата помеѓу номиналната вредност на дадените заеми и иници-јалната објективна вредност на заемите за вработени се признава како однапред платени користи на вработени. Каматите од дадените заеми пресметани по методот на ефективна камата се признаваат како фи-нансиски приходи, додека однапред платените користи на врабо-тените се амортизираат како Трошоци за вработените рамномерно за времетраењето на заемот.

(в) Финансиски средства расположливи за продажба

Финансиски средства расположливи за продажба, доколку постојат, се не-деривативи кои се или одредени во оваа категорија или не се класифицирани во некоја од другите категории. Тие се вклучени во нетековните средства освен ако раководството има намера да ги продаде финансиските средства во рок од 12 месеци од датумот на билансот на состојба. Стекнувањето и продажбата на финансиските средства се признаваат на денот на тргувањето - датумот на кој Друштвото се обврзува да купи или продаде некое средство.

По иницијалното признавање, сите расположливи средства за продаж-ба се мерат по објективна вредност со исклучок на некој инструмент кој што нема котирана вредност на активниот пазар и чија што објек-тивна вредност неможе реално да се измери и во тој случај истиот се прикажува по набавна вредност, вклучувајќи ги трансакциските тро-шоци намалени за трошоците на оштетувањето. Намерата на Друштвото е да ги оттуѓи овие средства кога ке се појават поволни услови на пазарот за нивна продажба. Промените на објек-тивна вредноста на финасиските средства кои се класификувани како расположливи за продажба се признаваат во капиталот. Кога финан-сиските средства, класификувани како расположливи за продажба ќе се продадат или ќе претрпат оштетување, акумулираната објективна

вредност, признаена во капиталот, се вклучува во билансот на успех, како добивка или загуба од вложувања во хартии од вредност.

Друштвото оценува на секој датум на биланс на состојба дали има објективен доказ дека финансиското средство е оштетено. Објективен доказ за оштетување постои кога настани на загуба, кои се случиле по иницијалното признавање на средството, имаат влијание врз проце-нетите идни парични текови на финансиското средство или групата на финансиски средства а при тоа ефектите од тие настани можат со сигурност да се проценат.

Настани на загуба можат да бидат следните:· значителна финансиска потешкотија на издавачот или должникот;· прекршување на договор како што е доцнење или неизвршување на отплата на камата или главнина;· кредиторот, од економски или правни причини поврзани со финансиската потешкотија на корисникот на кредитот, му дава на корисникот на кредитот концесија која во друг случај не би ја доделил; · веројатност е дека корисникот на кредитот ќе влезе во стечај или друга финансиска реорганизација;· отсуство на активен пазар за тоа финансиско средство поради финансиски потешкотии.

Доколку постои доказ за финансиски средства расположливи за продажба, кумулативната нереализирана добивка (доколку постои) – е рекласификувана од капитал во добивка за годината и секоја останата разлика е признаена во билансот на успех (Финансиски приходи). Загубите поради оштетување признаени за капитални инструменти не се признаваат повторно преку билансот на успех.

Кога Финансиските средства расположливи за продажба се продаваат или откупуваат, притоа депризнаени, исправката на објективната вредност акумулирана во капиталот е рекласификувана од капитал во билансот на успех (Финансиски приходи).

2.3.2. Финансиски обврскиОбврски кон добавувачи и останати обврски

Обврските кон добавувачи и останати обврски (вклучувајки ги и проценките) иницијално се признаваат по објективна вредност а последователно се мерат по амортизирана вредност користејќи го методот на ефективна каматна стапка. Заради краток рок на доспе-вање сметководствената вредност на обврските кон добавувачи и останатите обврски е приближна на нивната објективна вредност.

2.4. ЗалихиЗалихите се искажуваат по вредност пониска од набавната или нето пазарна вредност. Нето пазарната вредност е проценета продажна цена во нормални услови на делување, намалена за проценетите тро-шоци за продажба.

Набавната вредност на залихите се евидентира според принципот просечни цени и ги вклучува трошоците настанати за нивна набавка и доведување на постојната состојба и локација.Телефонските апарати врзани во промотивни активности, често се

13

Т-Мобиле Македонија АД СкопјеФинансиски извештаи

12

Автоматски телефонски централиБазни станициЗградиКомпјутериЕлектронски уредиМебел и друга канцелариска опремаПатнички и други возила

2009%2525

2.525252025

2008%2525

2.525252025

продаваат по пониска од набавната вредност за целите на добивање на нови претплатници со обврзувачки период за користење на услугата. Таквите загуби од продажба на опрема се евидентираат само при настанување на продажбата, бидејќи истите се продадени како дел од профитабилен договор за услуги со купувачот. 2.5. Недвижности, постројки и опремаНедвижностите, постројките и опремата се прикажуваат по набавна вредност намалена за акумулираната амортизација и загубите од оштетување.

Набавната вредност на недвижностите, постројките и опремата се состои од набавната цена, вклучувајќи ја увозната царина и неповрат-ните даноци за набавка, намалена за трговските попусти и рабати и сите директни трошоци направени за средството да се доведе на локација и во услови неопходни за средството да биде способно за употреба на начин кој е одреден од раководството. Иницијалната проценка на трошоците за демонтирање и отстранување на средството како и за обновување на просторот (реставрација) на кој средството е лоцирано исто така се вклучени во набавната вредност ако стекнатата обврска може да биде признаена како резервирање согласно МСС 37- Резервирања, неизвесни обврски и неизвесни средства.

Набавната вредност на сопствено изградените средства ги вклучува трошоците за материјали и директна работна рака.

Ставките од недвижностите, постројките и опремата се ревалоризи-раат на крајот на годината со примена на официјалните коефициенти базирани на пораст на индексот на цените на основните индустриски производи. Таквите коефициенти се применуваат на набавната или ревалоризираната вредност и на исправката на вредноста за да се дојде до вредноста приближна на трошоците за замена. Нето ефектот на ревалоризацијата се евидентира како ревалоризациона резерва. Последната ревалоризација беше извршена во 2000 година.

Последователни издатоци се вклучени во сегашната вредност на сред-ството, или се признаени како посебно средство, единствено кога е веројатно дека идните економски користи поврзани со средството ќе се прелеат во Друштвото и кога трошокот на средството може да биде измерен веродостојно. Сегашната вредност на заменетиот дел се отпишува. Сите останати издатоци за поправки и одржување се приз-наваат во билансот на успех како трошоци во периодот кога настану-ваат.

Кога средствата се продадени, набавната вредност и акумулираната амортизација се бришат од сметководствената евиденција и добивката или загубата определена со споредување на приливот со сегашната вредност се признава во билансот на успех (Останати оперативни приходи).

Амортизацијата на недвижностите, постројките и опремата се признава во билансот на успех на праволиниска основа во текот на пропишаниот корисен век на траење на недвижностите, постројките и опремата. На недвижностите, постројките и опремата не им се

пресметува амортизација се до моментот кога стануваат расположливи за употреба. Земјиштето не се амортизира.

Амортизацијата се пресметува согласно пропишаните годишни стапки на амортизација, кои се исто така даночно признаени:

2.6. Нематеријални средстваНематеријалните средства набавени од Друштвото се искажани по набавна вредност намалена за акумулираната амортизација и загубите од оштетување.

Ставките на нематеријалните средства се ревалоризираат на крајот на годината со примена на официјалните коефициенти базирани на пораст на индексот на цените на индустриските производи. Таквите коефициенти се применуваат на набавната или ревалоризираната вредност и на исправката на вредноста за даа се дојде до вредноста приближна на трошоци за замена. Нето ефектот на ревалоризацијата се евидентира како ревалоризациона резерва. Последната ревалори-зација беше извршена во 2000 година.

Последователните издатоци кај нематеријалните средства се капитали-зираат единствено кога ја зголемуваат идната економска корисност од нематеријалните средства содржани во специфични средства на кои што се однесуваат. Сите останати издатоци се третираат како трошоци во периодот кога настануваат.

Амортизацијата се пресметува со примена на следниве годишни стап-ки, кои се исто така и даночно признаени:

Софтвер и лиценци 3G Лиценца и 2G Лиценца 1800 МHz лиценца

2009%2010

2008%2010

Белешки кон финансиските извештаи

Амортизацијата на нематеријалните средства се признава во билансот на успех на праволиниска основа во текот на проценетиот корисен век на траење на нематеријалните средства. Амортизацијата на нематери-јалните средства се пресметува од денот кога средството е располож-ливо за употреба.

При одредување дали одредено средство кое инкорпорира елементи и на недвижност, постројки и опрема и на нематеријално средство треба да се евидентира според МСС 16 – Недвижност, постројки и опрема или како нематеријално средство според МСС 38 – Нематеријални средства, раководството користи проценка за да оцени кои елементи се позначајни и соодветно се признава истото.

2.7. Оштетување на недвижностите, постројките и опремата и нематеријалните средстваСредствата кои имаат неодреден век на користење не се предмет на амортизација и се тестирани годишно за оштетување.

Средствата кои се предмет на амортизација на Друштвото, се проценуваат од оштетување, кога постојат настани или промени во околностите кои покажуваат дека нивната сегашна вредност не е иста со нивната надоместувачка вредност. Загубите од оштетување се приз-наваат за износите за кои сегашната вредност на средството го надми-нува неговиот надоместувачки износ. Надоместувачкиот износ прет-ставува поголемиот износ помеѓу износот кој ја претставува реалната вредноста на средството при продажба, намалена за трошоците и неговата вредност во употреба. За проценка на оштетување на сред-ствата, истите се групираат на најниско можно ниво за кое може да се утврди независен паричен тек (cash-generating units).

Загубите од оштетување се признаваат во билансот на успех. Немонетарните средства кои претрпеле оштетување се ревидираат еднаш годишно за да се утврди можното враќање на оштетување.

2.8. Резервирања и неизвесни обврскиРезервирањата се признаваат кога Друштвото има сегашна законска или конструктивна обврска како резултат на изминати настани и е веројатно дека ќе настане одлив на средства со цел да се подмири оваа обврска и кога е можно да се направи веродостојна проценка на износот на обврската.

Резервирањата се мерат и евидентираат како најдобра можна про-ценка на износот кој е потребен да се подмири сегашната обврска на датумот на билансот на состојба. Резервирањата се признаваат во билансот на успех на соодветен трошок кој кореспондира на природата на резервирањето.

За неизвесните обврски не се врши резервирање. Неизвесна обврска е можна обврска која произлегува од минат настан и чие што постоење ќе биде потврдено само со случување или не-случување на еден или повеќе несигурни идни настани кои не се во целост под контрола на ентитетот, или сегашна обврска кој произлегува од минат настан но не е признаена бидејќи не е веројатно дека дека ќе има одлив на ресурси кои вклучуваат економски користи за исплата на таа обврска или не може да се направи веродостојна проценка на износот на обврската.

2.9. Акционерски капиталОбичните акции се класифицирани во акционерскиот капитал.

2.10. Законски резервиДруштвото издвојува законска резерва која се формира по пат на издвојување од нето добивката. Оваа резерва се пресметува и издво-јува како процент утврден со закон и не може да биде помал од 15% од добивката, се додека резервите не достигнат износ кој е еднаков на една петтина од основната главнина. Овие резерви се наменети за покривање на загуби и не се распределуваат на акционерите, освен во случај на банкротирање на Друштвото. Законските резерви можат да се распределат со одобрение од Собранието на акционери.

2.11. ДивидендиДивидендите се признаваат како обврска во финансиските извештаи на Друштвото во периодот кога се одобрени од страна на акционерите.

2.12. Признавање на приход Приходите произлегуваат од услуги дадени на претплатниците и оста-нати трети лица кои ја користат телекомуникациската мрежа и продаж-ба на опрема. Приходите од дадени услуги и продажба на опрема (види белешка 14), се прикажани намалени за ДДВ и попусти. Приходите се признаваат кога износот на приходот може веродостојно да се измери, и кога е веројатно дека ќе настане прилив на идни економски користи во Друштвото и специфичните критериуми од МСС 18 за продажбата на производи и давањето на услуги се исполнети за давањето на секоја од услугите на Друштвото и продажбата на производи објаснети подолу.

Договорите со претплатниците типично вклучуваат надоместок за активирање, продажба на опрема, месечна претплата и месечен реа-лизиран сообраќај. Друштвото ги разгледува различните елементи на ваквите договори како посебни приходи и ги признава секој од овие приходи користејќи го методот на изведена вредност.

Приходите од услуги се признаваат кога услугите се дадени во соглас-ност со договорните одредби и услови. Приходите од сообраќај се признаваат според искористените минути и договорените надоместоци намалени за одобрените попусти, додека приходите од претплата и услуги со фиксен надомест се признаваат во периодот за кој се однесуваат.

Приходите и трошоците поврзани со продажба на телекомуникациска опрема и додатоци се признаваат кога производите се доставени, под услов да не постојат неисполнети обврски од страна на Друштвото кои имаат влијание врз конечното прифаќање на договорот од страна на купувачот.

Приходите од оперативен наем се признаваат на праволиниска основа во текот на периодот во кој се дава услугата.

Услугите со додадена вредност главно вклучуваат SMS, MMS, WAP и слични услуги. Друштвото се јавува како носител на ваквите

15

Т-Мобиле Македонија АД СкопјеФинансиски извештаи

14

трансакции и последователно тие приходи се вклучуваат во оваа категорија на бруто осно-ва. Приходите од услуги со посебна цена на чинење исто така се вклучени во оваа кате-горија и се признаени на бруто основа би-дејќи доставата на овие услуги преку мрежата е одговорност на Друштвото; Друштвото ја утврдува цената на овие услуги и ги сноси значајните ризици од овие услуги. Услугите со додадена вредност каде Друштвото не се јавува како носител на трансакцијата, доколку постојат, се прикажани на нето основа.

Клиентите можат да купат припеид картички кои им овозможуваат на тие претплатници да ја користат телекомуникациската мрежа за одреден временски период. Клиентите мора да платат за ваквите услуги на денот на купу-вањето на припеид картичката.

Трети лица кои се корисници на телекомуни-кациската мрежа ги вклучуваат роаминг клиентите од други провајдери и останати телекомуникациски провајдери кои ја корис-тат мрежата за телефонски разговори. Овие приходи од големопродажен (влезен) сообра-ќај се признаваат во перидот на користење на мрежата. Дел од приходите најчесто се пла-ќаат на други оператори (интерконекциски) за употреба на нивните мрежи, каде што е соодветно. Приходите и трошоците за овие телефонски разговори се прикажани на бруто основа во овие финансиски извештаи и се признаени во периодот на користење на мрежата.

2.13. Користи за вработените

2.13.1. Пензиски и останати краткорочни обврски кон вработенитеДруштвото во текот на своето нормално работење врши исплати во корист на своите вработени за пензиско, здравствено и соци-јално осигурување како и пресонален данок кои се пресметува според важечките закон-ски стапки кои се на сила во текот на годи-ната врз основа на нивните бруто плати. Надоместок за хранарина, превоз и годишен одмор исто така се пресметува според локалното законодавство. Друштвото ги исплаќа овие придонеси кон државните и приватните фондови. Трошокот за овие исп-лати се прикажува на товар на билансот на успех во истиот период како и трошокот за плата. Не е направено резервирање за

надоместок за неискористен годишен одмор бидејки согласно локалната законска регу-латива, работодавачот е обврзан да обезбеди услови, а вработениот да го искористи годиш-ниот одмор во рамките на една година. Ова исто така се применува како политика на Друштвото и во согласност со историските податоци вработените ги користат нивните годишни одмори во рамките на едногодиш-ниот законски рок. Друштвото не работи со ниедна друга пензиска програма или план за пост пензиски користи и според тоа нема никаква обврска во однос на пензиите. Друштвото има законска обврска да им ис-плати на вработените две просечни плати во Република Македонија на денот на нивното пензионирање, за кои е призната соодветна обврска во овие финансиски извештаи мере-на по сегашната вредност на две просечни месечни плати, заедно со корекциите вгра-дени во актуарската пресметка. Обврската за дефинираната корист се пресметува на го-дишно ниво од страна на независни актуари со користење на методот на кредитирање на проектирана единица. Сегашната вредност на дефинираната корист е определена со диконтирање на проценетите идни парични одливи со користење на камат-ни стапки на високо квалитетни обврзници, кои се деноминирани во валута во која ќе бидат платени надоместоците. Исто така, Друштвото нема обврска да обезбедува пона-тамошни користи на тековните и поранешните работници.

2.13.2. Бонус плановиДруштвото признава обврски и трошоци за бонуси земајќи ги во предвид финансиските и оперативните резултати. Друштвото признава резервирања кога е обврзано со договор или кога има практика во минатото која резулти-рала во конструктивна обврска.

2.13.3. Користи поради прекин на вработувањетоКористи поради прекин на вработувањето се исплаќаат во случај кога престанува работ-ниот однос на вработениот пред датумот на неговото нормално пензионирање, или до-колку вработениот прифати доброволно прекинување на работниот однос во замена за овие користи. Друштвото ги признава користите поради прекин на вработувањето доколку: престане работниот однос на врабо-тените врз основа на детален формален план

без можност за отповикување; или во случај доколку Друштвото понуди опција на врабо-тените за доброволно прекинување на работниот однос.

2.14. Маркетинг трошоциМаркетинг трошоците се евидентираат кога ќе се настанат. Маркетинг трошоците се прикажани во белешка 16.

2.15. Данок од добивкаВо 2008 година, корпоративниот данок на добивка е признат во билансот на успех.

Тековниот данок е очекувана даночна обврска од оданочивиот приход за годината, применувајќи ја важечката даночна стапка на денот на билансот на состојба и евентуалното прилагодување на даночната обврска во однос на претходните години.

Од 2009, друштвата не треба да плаќаат данок на добивката пред оданочување (остварена почнувајќи од 1 јануари 2009), се додека добивката не е распределена во форма на дивиденда или друга форма на распределба на добивката. Доколку е исплатена дивиден-да, се плаќа 10% данок на добивка на исплатената дивиденда. Данокот од добивка сеуште ќе се плаќа на непризнаените тро-шоци во годината што настанале, без разлика �