CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter...

108
2016 2016 CURSC DE FORMAZIUN por les scores y scolines ladines FORTBILDUNGSKURSE für die ladinischen Schulen und Kindergärten CORSI DI FORMAZIONE per le scuole e scuole d’infanzia ladine 2017 A j 2017

Transcript of CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter...

Page 1: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

2016

2016

CURSC DE FORMAZIUNpor les scores y scolines ladines

FORTBILDUNGSKURSEfür die ladinischen Schulen und Kindergärten

CORSI DI FORMAZIONEper le scuole e scuole d’infanzia ladine

2017

Aj20

17

Page 2: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

Comisciun por la formaziun y l’ajornamënt tla scora ladina:Elisabeth Baur Claudia CaninsCarla Comploj Cristina Comploi RubatscherIrene CostaRosmarie Crazzolara Iaco FrontullMaria KostnerFlavia LardschneiderOtto MolingEdith PlonerFelix PlonerMonika SchenkAnton SenonerBruno SenonerMathias StuflesserRoland VerraAlbert Videsott Paul Videsott

Dé fora dal Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y ConsulënzaStrada Pintri 2939100 Balsantel. 0471/41 70 30fax 0471/41 70 [email protected]

Grafica: Sara FrennerLayout: Anita DemetzStampa: Stamparia dla Provinzia Autonoma de Balsan

Page 3: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

y d’atres istituziuns

CURSC DE FORMAZIUNpor les scores y scolines ladines

FORTBILDUNGSKURSEfür die ladinischen Schulen und Kindergärten

CORSI DI FORMAZIONEper le scuole e scuole dell’infanzia ladine

2016/17

Merz/März/Marzo 2016

Page 4: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

Messé Agost Setëmber Otober Novëmber Dezëmber

1 vë 1 lö 1 jö 1 sa 1 1 jö

2 sa 2 me 2 vë 2 do 2 me 2 vë

3 do 3 me 3 sa 3 lö 3 jö 3 sa

4 lö 4 jö 4 do 4 me 4 vë 4 do

5 me 5 vë 5 5 me 5 sa 5 lö

6 me 6 sa 6 me 6 jö 6 do 6 me

7 jö 7 do 7 me 7 vë 7 lö 7 me

8 vë 8 lö 8 jö 8 sa 8 me 8

9 sa 9 me 9 vë 9 do 9 me 9 vë

10 do 10 me 10 sa 10 10 jö 10 sa

11 lö 11 jö 11 do 11 me 11 11 do

12 me 12 vë 12 lö 12 me 12 sa 12 lö

13 me 13 sa 13 me 13 jö 13 do 13 me

14 jö 14 do 14 me 14 vë 14 lö 14 me

15 vë 15 15 jö 15 sa 15 me 15 jö

16 sa 16 me 16 vë 16 do 16 me 16 vë

17 do 17 me 17 sa 17 lö 17 jö 17 sa

18 lö 18 jö 18 do 18 me 18 vë 18 do

19 me 19 vë 19 lö 19 me 19 sa 19 lö

20 me 20 sa 20 me 20 jö 20 do 20 me

21 jö 21 do 21 me 21 vë 21 lö 21 me

22 vë 22 lö 22 jö 22 sa 22 me 22 jö

23 sa 23 me 23 vë 23 do 23 me 23 vë

24 do 24 me 24 sa 24 lö 24 jö 24 sa

25 lö 25 jö 25 do 25 me 25 vë 25

26 me 26 vë 26 lö 26 me 26 sa 26

27 me 27 sa 27 me 27 jö 27 do 27 me

28 jö 28 do 28 me 28 vë 28 lö 28 me

29 vë 29 29 jö 29 sa 29 me 29 jö

30 sa 30 me 30 vë 30 do 30 me 30 vë

31 do 31 me 31 lö 31 sa

S. Stefo

Santa Maria dai ciüfs

Scomenciamënt dla scora

Festa de S. Martin

Marciá de Segra Sacun

Gnissant

Imacolada

Nadé

CALËNDER 2016

Dé dla scora ladina

Page 5: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

Jená Forá Merz Aurí Má Jügn

1 1 me 1 1 sa 1 1 jö

2 lö 2 jö 2 jö 2 do 2 me 2

3 me 3 vë 3 vë 3 lö 3 me 3 sa

4 me 4 sa 4 sa 4 me 4 jö 4

5 jö 5 do 5 do 5 me 5 vë 5

6 6 lö 6 lö 6 jö 6 sa 6 me

7 sa 7 me 7 me 7 vë 7 do 7 me

8 do 8 me 8 me 8 sa 8 lö 8 jö

9 lö 9 jö 9 jö 9 do 9 me 9 vë

10 me 10 vë 10 vë 10 lö 10 me 10 sa

11 me 11 sa 11 sa 11 me 11 jö 11 do

12 jö 12 do 12 do 12 me 12 vë 12 lö

13 vë 13 lö 13 lö 13 jö 13 sa 13 me

14 sa 14 me 14 me 14 vë 14 do 14 me

15 do 15 me 15 me 15 sa 15 lö 15 jö

16 lö 16 jö 16 jö 16 16 me 16

17 me 17 vë 17 vë 17 17 me 17 sa

18 me 18 sa 18 sa 18 me 18 jö 18 do

19 jö 19 do 19 do 19 me 19 vë 19 lö

20 vë 20 lö 20 lö 20 jö 20 sa 20 me

21 sa 21 me 21 me 21 vë 21 do 21 me

22 do 22 me 22 me 22 sa 22 lö 22 jö

23 lö 23 23 jö 23 do 23 me 23 vë

24 me 24 vë 24 vë 24 lö 24 me 24 sa

25 me 25 sa 25 sa 25 25 jö 25 do

26 jö 26 do 26 do 26 me 26 vë 26 lö

27 vë 27 lö 27 lö 27 jö 27 sa 27 me

28 sa 28 me 28 me 28 vë 28 do 28 me

29 do 29 me 29 sa 29 lö 29 jö

30 lö 30 jö 30 do 30 me 30 vë

31 me 31 vë 31 me

Festa dl laur

Lönesc de Pasca de Má

Pasca de Má

Fondaziun dla Republica

Fin dl ann de scora

Nanü

Santaguania

Capiun

Jöbia grassa

Festa nazionala

CALËNDER 2017

Lönesc de Pasca

Pasca

Page 6: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

4

OSSERVAZIUNS GENERALES – MODALITÉS D’ISCRIZIUN

Les iscriziuns y les desdites vëgn fates diretamënter dal secretariat de scora tres la cherta de iscriziun o de desdita che é da ciafé ala fin de chësta brosciüra, sön le sit pedagogich.it o diretamënter te secretariat. Vigni insegnant/a pó odëi i cursc atifs ia por l’ann y les iscriziuns sön le sit pedagogich.it.Les comunicaziuns de conferma o de desdita de n curs ciafa vigni insegnant/a por e-mail. Al é insciö de ütl che vigni insegnant/a dais jö te secretariat de scora süa misciun e-mail ciarán da consulté regolarmënter la posta eletronica por ne su-raodëi nia les comunicaziuns.

Ai cursc da d’isté, de setëmber y de otober él da se scrí ite cina al plü tert ai

Ai cursc da novëmber inant él da se scrí ite da d’aisciöda o al plü tert

cun na cherta d’iscriziun chiló injuntada por vigni curs.Les chertes mëss gní implides fora deplëgn y gní sotescrites dal diretur o dala direturia dla scora o scolina.

Por i cursc da d’isté 2016 cina de otober 2016 gnarál comuniché ai partezipanc y ales partezi-pantes cina ala fin de jügn, sce n curs ne podess nia gní tigní por mancianza dl numer minim de partezipanc y dles partezipantes. Sc’al é partezipanc assá, gnarál mené fora presciapüch 2 edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y da desdí en caje de gaujes motivades adora assá pro le secretariat de scora, tres la cherta de renunzia, cun la firma dl diretur o dla direturia. I periun da ne gní nia a n curs zënza iscriziun. Te chësc caje ne pol nia gní relascé n atestat. Por ciafé l’atestat de partezipaziun a n curs vëgnel scrit dant almanco le 80% dles ores pre-odüdes (do les diretives dl’UE), scenó vëgnel ma zertifiché les ores de presënza.

Al gnará ciamó injunté cursc tratan l’ann de scora. I cursc é ince daverc ales insegnantes y ai insegnanc dles scores profescionales ladines y ai maestri y ales maestres dles scores de musiga dla Val Badia y de Gherdëna.

13 de má 2016.

5 edemes dan le scomënciamënt dl curs

Page 7: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

5

ALLGEMEINE ANMERKUNGEN – KURSANMELDUNG

Die Kursanmeldungen bzw. Abmeldungen werden direkt von den Schulsekretariaten mittels der Anmeldekarte getätigt, die auf den letzten Seiten dieser Broschüre, online unter pedagogich.it oder in den jeweiligen Sekretariaten vorzufinden ist. Die Lehrpersonen können jederzeit die laufenden Kurse und die Einschreibungen auf der Internetseite pedagogich.it kontrollieren. Die Anmelde- bzw. Absagebestätigungen werden jeder Lehrperson gemailt. Jede Lehr-person sollte demnach eine E-mail Adresse im Sekretariat hinterlegen und regelmä-ßig die E-mails abrufen, um eventuelle Mitteilungen nicht zu über sehen.

Anmeldeschluss für alle Kurse, die im Sommer, im September oder im Oktober stattfindenden, ist der

Für die Kurse ab November kann die Anmeldung bereits im Frühjahr erfolgen oder spätestens

Für jeden einzelnen Kurs muss die beigelegte Anmeldekarte eingereicht werden.Die Anmeldekarten können nur dann berücksichtigt werden, wenn sie vollständig ausgefüllt und mit der Unterschrift des Direktors oder der Direktorin versehen sind.

Sollte ein Kurs wegen Nichterreichen der vorgeschriebenen Mindestzahl nicht abgehalten werden können, werden die Interessierten innerhalb Juni davon in Kenntnis gesetzt (Sommer-kurse und Kurse bis Oktober 2016). Bei regulärer Kursabwicklung erhalten die Eingeschrie-benen ungefähr 2 Wochen vor Kursbeginn die Bestätigung und eventuell zusätzliche Infor-mationen. Die Kursanmeldung ist verbindlich. Sollte jemand aus triftigen Gründen absagen müssen, muss eine rechtzeitige Abmeldung im Schulsekretariat mittels Abmeldekarte mit Unterschrift des Direktors oder der Direktorin erfolgen. Wir bitten, bei einem Kurs nie ohne Anmeldung zu erscheinen. In diesem Fall kann keine Besuchsbestätigung ausgestellt werden. Um die Besuchsbescheinigung eines Kurses zu erhalten, müssen die Teilnehmer/innen min-destens 80% der vorgesehenen Kursstunden besuchen (EU-Richtlinie), ansonsten werden nur die besuchten Stunden bestätigt.

Es werden noch einzelne Kurse während des Schuljahres hinzukommen. Auch Lehrpersonen der Berufsschulen und Musikschulen dürfen die Fortbildungsveranstaltungen besuchen.

13. Mai 2016.

5 Wochenvor Kursbeginn.

Page 8: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

6

OSSERVAZIONI GENERALI – MODALITÀ D’ISCRIZIONE

Le iscrizioni ai corsi, così come eventuali disdette degli stessi, verranno effettuate di-rettamente dalle segreterie delle scuole tramite il tagliando d’iscrizione o di disdetta reperibile in fondo al libretto, sul sito pedagogich.it oppure nelle segreterie stesse. Ogni insegnante può visionare i corsi attivi durante l’anno e le iscrizioni sul sito pedagogich.it. Le comunicazioni di conferma e di disdet-ta di un corso verranno inviate via email. Pertanto è auspicabile che ogni insegnante comunichi alla propria segreteria l’indirizzo email che consulterà regolarmente.

Le iscrizioni ai corsi che avranno luogo durante l’estate, a settembre o ottobre de-vono pervenire entro e non oltre il

L’iscrizione ai corsi che si terranno da novembre 2016 in poi può essere effettuata sin da ora o al più tardi entro

tramite l’apposita scheda d’iscrizione qui allegata per ciascun corso.Le schede d’iscrizione ai corsi devono essere compilate interamente e risultare firmate dal dirigente scolastico.

Qualora le iscrizioni pervenute non bastassero per poter realizzare un corso (corsi estate – ottobre 2016), ne sarà data comunicazione ai partecipanti entro il mese di giugno. Nel caso di un numero di iscrizioni sufficienti, verranno spediti ai partecipanti ca. 2 settimane prima dell’inizio del corso la conferma ed eventuali ulteriori informazioni. L’iscrizione ad un corso è vincolante. In caso di seri impedimenti si richiede la disdetta imme-diata presso la segreteria scolastica, tramite l’apposito foglio di disdetta con firma del direttore/della direttrice. Si prega di non accedere ad un corso senza iscrizione. In tal caso non potrà essere rilasciato l’attestato di frequenza. Per ottenere l’attestato di frequenza ad un corso è indispensabile la presenza a almeno l’80% delle ore previste (direttive dell’UE), altrimenti verranno certificate solo le ore frequentate.

Verranno aggiunti altri corsi di formazione durante l’anno scolastico. I corsi sono aperti anche agli insegnanti della scuola professionale ladina e delle scuole di musica delle valli Badia e Gardena.

13 maggio 2016.

5 settimane prima dell’inizio del corso

Page 9: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

7

PORSONES DE REFERIMËNT – BEZUGSPERSONEN

PERSONE DI RIFERIMENTO

Ofize formaziun y ajornamënt di insegnanc

Mathias Stuflesser 0471/41 70 31 [email protected]

Secretariat di cursc – Kurssekretariat – Segreteria dei corsi

Eugen Troi 0471/41 70 30 [email protected]

SOFTWARE POR L’ORGANISAZIUN DLA FORMAZIUN

Le program pormët na vijiun di cursc cun dötes les informaziuns tres ajornades. An pó odëi düc i iscric y i preiscric al curs, aladô dla cronologia dl’iscriziun fata dal secretariat de osta scora o scolina. I secretariac pó ince anulé osta iscriziun tres la cherta de renunzia che mëss gní firmada dala direziun. Döta la comunicaziun che reverda la formaziun (confermes, desdites, atestac y i.i.) vá tres le program Excursus y ves arjunj diretamënter tres n comunicat e-mail.Le program mostra ince canche n curs vëgn anulé o sce les iscriziuns é stlütes.Al é na manira comota y inovativa por verifiché a ci cursc che an s’á scrit ite, sce an á ciafé na lerch o te ci posiziun di preiscric che an é rová; döt chësc bele denant co ciafé la comunica ziun personala via e-mail. Vigni insegnant á na scheda personala te Excursus cun sü dac, olache al vëgn registré döta la formaziun che vëgn fata tres le Ciamp »Inovazion y Consulënza« ann por ann; chësc pormët da avëi na buna vijiun di cursc che vigni insegnant á fat.

Page 10: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

8

LUOGOSan Martino in Badia, scuola media

DATA E ORARIOlunedì, 4 luglio 2016 9:00 – 12:30 e 14:00 – 17:30

COORDINAZIONEMathias Stuflesser

ISCRIZIONEfino al 13 maggio 2016 Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

RELATORECarlo Bertorelle

CONTENUTODopo qualche cenno di riferimento alla lingua e alla comunicazione letteraria nei suoi diversi generi, volgeremo lo sguardo ai generi giornalistici e al loro specifico stile, con l'invito ai partecipanti a compiere una riflessione sulla lingua e sulla sua continua evoluzione ed esercitarsi in questa competenza riflessiva, anche con prove di scrittura.

L’analisi del linguaggio dei media darà anche spunti per chiarire dubbi sull’uso e sulla grammatica dell’italiano.

Corso di lingua italiana: la comunicazione nei mass media locali

Corso per 20 insegnanti di scuole di ogni ordine e grado

43.16

Page 11: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

9

LUOGOSelva, scuola media

DATA E ORARIOmartedì, 5 luglio 2016 9:00 – 12:30 e 14:00 – 17:30

COORDINAZIONEMathias Stuflesser

ISCRIZIONEfino al 13 maggio 2016 Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

RELATRICELuna Pauselli

CONTENUTOSe ascolto, dimentico. Se vedo, ricordo. Se faccio, capisco.

Antico proverbio cinese

Nel seminario rivolgeremo l’attenzione alle parti del corpo che partecipano al gesto respiratorio e a quelle che ne rimangono escluse. Lo studio del sofisticato e complesso meccanismo della funzione respiratoria sosterrà il lavoro di osservazione di sé e di arricchimento della consapevolezza corporea. Basandosi sul Metodo Feldenkrais, la pratica porterà a migliorare la flessibilità del torace e ad esplorare diversi modi di respirare, fornendo strumenti utili a ridurre la fatica nel parlare a lungo.

Si consiglia di portare un abbigliamento comodo e caldo e un materassino.

Il piacere di respirare. Spunti per comprendere la funzione respiratoria ed alleggerire il nostro parlare a scuola

Seminario per 14 insegnanti di scuole di ogni ordine e grado

13.16

Page 12: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

10

ORTWolkenstein, Mittelschule

DATUM UND UHRZEITMittwoch, 6. Juli 2016 9:00 – 12:30 und 14:00 – 17:30

KURSLEITUNGMathias Stuflesser

ANMELDUNGbis 13. Mai 2016 Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

REFERENTAlois Hechenberger

INHALTEIm Spiel können wir aufgestaute Energien loswerden, uns in einem geschützten Rahmen austoben und spielerisch unsere Kreativität entfalten. Die Beteiligten erfahren unmittelbar die Freude am Spiel und an Bewegung und erleben sich im ganzheitlichen Sinn.

• Spielpädagogik: pädagogische Bedeutung von Spiel und Bewegung verstehen, eine geeignete Spieleauswahl treffen, Aufbau von Spielsequenzen

• Spiel-Praxis: eine große Anzahl von Spielen kennenlernen: mit und ohne Material, für drinnen und draußen, kleine und große Gruppen, für zwischendurch

• Spielanimation: Rolle des Spielleiters, Regeln ändern und den Bedürfnissen der Gruppe anpassen, emotionale und körperliche Sicher-heit beachten

Bewegte Spiele für die Gruppe

Seminar für 30 Lehrpersonen aller Bildungsstufen

87.16

Page 13: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

11

ORTSankt Martin, Feuerwehrsaal

DATUM UND UHRZEITDonnerstag, 7. Juli 2016 9:00 – 12:30 und 14:00 – 17:30

KURSLEITUNGMathias Stuflesser

ANMELDUNGbis 13. Mai 2016 Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

REFERENTAlois Hechenberger

INHALTEIn diesem Seminar geht es darum, bewährte Spiele und Übungen für zwischendurch auszuprobieren. Bewegungselemente, Spiele mit wenig Material und ohne viel Vorbereitung eignen sich dazu am besten. Voraussetzung ist eine kompetente Anleitung und eine positive persönliche Einstellung zum Spiel.

• Spiel-Praxis: viele praktische Spiele für »Pausensituationen« erproben wie z.B. zum Bewegen, Austoben, zur Entspannung, ohne viel Material und Vorbereitung

• Spielanimation: Spielregeln verändern und den Bedürfnissen der Gruppe sowie der räumlichen und zeitlichen Situation anpassen, Gruppengröße beachten

• Spielekoffer: erprobte Materialien für die Praxis, Erstellen einer Spielekartei

Pausenspiele Spiele für zwischendurch und mit wenig Material

Seminar für 30 Lehrpersonen aller Bildungsstufen

86.16

Page 14: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

12

ORTSt. Ulrich, Wirtschaftsfachober-schule »Raetia«

DATUM UND UHRZEITMontag, 11. Juli 2016 9:00 – 12:30 und 14:00 – 17:30

KURSLEITUNGMathias Stuflesser

ANMELDUNGbis 13. Mai 2016 Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

REFERENTAndreas Fischer

INHALTEEine Methoden-Werkstatt in entspannter Atmosphäre für authentische Aussprache.Spielerisch, mit Bewegung und Rhythmus, vermittelt Andreas Fischer Wege zur Deutschen Aussprache.Es ist möglich, sich für alle drei Kurstage (auch Kurs Nr. 79.16 und 80.16) einzuschreiben, da der Referent die Inhalte jedes Mal variiert.

Themen sind unter anderem:• Klang • Melodie • Rhythmus • Akzentuierung • Intonation • Emotion

Deutsche Aussprache – Lernen mit Bewegung und Rhythmus URTIJËI

Kurs für 15 Lehrpersonen der Kindergärten, Grundschulen und Mittelschulen

42.16

Page 15: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

13

ORTSt. Martin in Thurn, Mittelschule

DATUM UND UHRZEITDienstag, 12. Juli 2016 9:00 – 12:30 und 14:00 – 17:30

KURSLEITUNGMathias Stuflesser

ANMELDUNGbis 13. Mai 2016 Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

REFERENTAndreas Fischer

INHALTEEine Methoden-Werkstatt in entspannter Atmosphäre für authentische Aussprache.Spielerisch, mit Bewegung und Rhythmus, vermittelt Andreas Fischer Wege zur Deutschen Aussprache.Es ist möglich, sich für alle drei Kurstage (auch Kurs Nr. 42.16 und 80.16) einzuschreiben, da der Referent die Inhalte jedes Mal variiert.

Themen sind unter anderem:• Klang • Melodie • Rhythmus • Akzentuierung • Intonation • Emotion

Deutsche Aussprache – Lernen mit Bewegung und Rhythmus SAN MARTIN

Kurs für 15 Lehrpersonen der Kindergärten, Grundschulen und Mittelschulen

79.16

Page 16: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

14

ORTKolfuschg, Ciasa dles Uniuns

DATUM UND UHRZEITMittwoch, 13. Juli 2016 9:00 – 12:30 und 14:00 – 17:30

KURSLEITUNGMathias Stuflesser

ANMELDUNGbis 13. Mai 2016 Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

REFERENTAndreas Fischer

INHALTEEine Methoden-Werkstatt in entspannter Atmosphäre für authentische Aussprache.Spielerisch, mit Bewegung und Rhythmus, vermittelt Andreas Fischer Wege zur Deutschen Aussprache.Es ist möglich, sich für alle drei Kurstage (auch Kurs Nr. 42.16 und 79.16) einzuschreiben, da der Referent die Inhalte jedes Mal variiert.

Themen sind unter anderem:• Klang • Melodie • Rhythmus • Akzentuierung • Intonation • Emotion

Deutsche Aussprache – Lernen mit Bewegung und Rhythmus CALFOSCH

Kurs für 15 Lehrpersonen der Kindergärten, Grundschulen und Mittelschulen

80.16

Page 17: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

15

ORTStern, Mittelschule, Aula Magna

DATUM UND UHRZEITDonnerstag, 14. Juli 2016 9:00 – 12:30 und 14:00 – 17:30

KURSLEITUNGMathias Stuflesser

ANMELDUNGbis 13. Mai 2016 Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

REFERENTENSteve Heitzer, Christian Heitzer

INHALTEWenn du ein Schiff bauen willst, dann trommle nicht Männer zusammen, um Holz zu beschaffen und Aufgaben zu vergeben, sondern lehre sie die Sehnsucht nach dem weiten, endlosen Meer.

Antoine de Saint-Exupéry

Wenn wir Achtsamkeit in unsere Arbeit mit Kindern tragen wollen, müssen wir selbst der Sehnsucht unseres Herzens folgen und den Geschmack der Stille kosten. Wahre innere Stille und Achtsamkeit lassen sich weder machen noch instrumentalisieren. Sie erwachsen aus einer gemeinsamen Übung und aus dem Glück, unser Leben hier und jetzt zurückzugewinnen.Übungen sowie der gemeinsame Blick auf unseren Alltag mit Kindern geben uns eine Ahnung von der ganzen Bandbreite der Achtsamkeitspraxis – für uns selbst und für unsere Arbeit mit Kindern.

Achtsamkeit erlebenVon der Stille der Erwachsenen zur Stille der Kinder

Kurs für 24 Lehrpersonen der Kindergärten, Grundschulen und Mittelschulen

30.16

Page 18: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

16

LUOGOOrtisei, ITE »Raetia«

DATA E ORARIOmartedì, 16 agosto 2016 e mercoledì, 17 agosto 2016 9:00 – 13:00 e 14:30 – 18:30

COORDINAZIONEMathias Stuflesser

ISCRIZIONEfino al 13 maggio 2016 Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

RELATORIMUSE Museo delle scienze naturali

CONTENUTOIl corso di formazione è dedicato all’approccio didattico basato sull’investigazione denominato Inquiry Based Science Education (IBSE). Nel seminario, l’IBSE sarà applicata a temi scientifici di attualità come quelli della biodiversità e dei cambiamenti climatici.

Gli obiettivi principali del corso sono:• presentare i punti chiave dell’approccio

Inquiry Based Science Education; • presentare metodologie di progettazione

partecipata e far sperimentare direttamente attività educative basate sull’approccio IBSE;

• fornire gli strumenti necessari ad ogni corsista per poter progettare individualmente e in peer review una propria attività inedita in chiave IBSE;

• creare una comunità di pratica fra MUSE e mondo scolastico e altri soggetti impegnati nella divulgazione dell’approccio IBSE.

Come una scienziata! Come uno scienziato! IBSE – Inquiry-based science education

Corso per 25 insegnanti delle scuole elementari e secondarie

64.16

Page 19: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

17

LUECHUrtijëi, scola elementera, aula magna

DATA Y ORARmierculdi, 17 de agost 2016 9:00 – 12:30 y 14:00 – 17:30

CUORDINAZIONMathias Stuflesser

ISCRIZIONnchina ai 13 de mei 2016Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

REFERËNTAPia Pedevilla

CUNTENUCCun d’uni sort de material reziclà y cun de plu tecniches saurides y manco saurides pon dé esprescion ala creatività y realisé de biei lëures.

Pastelné cun materiai reziclei – grupa nr. 1

Curs per 16 nseniantes y nsenianc dla scola elementera y dla scolina

23.16

Page 20: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

18

LUECHUrtijëi, scola elementera, aula magna

DATA Y ORARjuebia, 18 de agost 2016 9:00 – 12:30 y 14:00 – 17:30

CUORDINAZIONMathias Stuflesser

ISCRIZIONnchina ai 13 de mei 2016Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

REFERËNTAPia Pedevilla

CUNTENUCCun d’uni sort de material reziclà y cun de plu tecniches saurides y manco saurides pon dé esprescion ala creatività y realisé de biei lëures.

Pastelné cun materiai reziclei – grupa nr. 2

Curs per 16 nseniantes y nsenianc dla scola elementera y dla scolina

36.16

Page 21: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

19

ORTWolkenstein, Mittelschule, Foyer

DATUM UND UHRZEITDonnerstag, 18. August 2016 und Freitag, 19. August 2016 9:00 – 12:30 und 14:00 – 17:00

KURSLEITUNGCarla Comploj

ANMELDUNGbis 13. Mai 2016 Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

REFERENTKarl Auer

INHALTEIm Zusammenwirken von Schule und Eltern liegen sowohl förderliche Möglichkeiten als auch Quellen für Missverständnisse und Schwierigkeiten.

In diesem Workshop beschäftigen wir uns mit »Chancen und Fallen« in der Zusammenarbeit von Schule und Eltern. Anhand konkreter Situationen aus dem Alltag der TeilnehmerInnen arbeiten wir an Haltungen und Modellen, die Wege eines autonomen Miteinanders eröffnen.

Konstruktive Zusammenarbeit von Schule und Eltern GRÖDEN

Seminar für 15 Lehrpersonen aller Bildungsstufen

51.16

Page 22: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

20

ORTSt. Ulrich, Kindergarten »Salieta«, Großer Saal

DATUM UND UHRZEITMontag, 22. August 2016 9:00 – 12:30 und 14:00 – 17:30

KURSLEITUNGMathias Stuflesser

ANMELDUNGbis 13. Mai 2016 Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

REFERENTINMargarita Frischauf

INHALTEDie TeilnehmerInnen werden in das Spiel der Blockflöte eingeführt und können mit ganz einfachen Übungen Freude am Musizieren finden.

Dieser Tag ist als Zusatzangebot für jene gedacht, die noch kein Instrument spielen oder wenig Erfahrung haben. Sie können dabei soviel ausprobieren, dass sie am Kurs 24.16 Musikalische Bildung – Zweitagesseminar leicht teilnehmen können.

Musikalische Bildung – Blockflötentag für AnfängerInnen

Zusatztag für 16 pädagogische Fachkräfte der Kindergärten

40.16

Page 23: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

21

ORTSt. Ulrich, Kindergarten»Salieta«, Großer Saal

DATUM UND UHRZEITDienstag, 23. August 2016 undMittwoch, 24. August 2016 9:00 – 12:30 und 14:00 – 17:30

KURSLEITUNGMathias Stuflesser

ANMELDUNGbis 13. Mai 2016 Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

REFERENTINMargarita Frischauf

SCHWERPUNKTE• Berührungs- und Wiegenlieder, einfache

Tänze, Kniereitspiele und Verse für Kleinst-kinder.

• Entwicklungsübersicht des 1- bis 6-jährigen Kindes. Wie nehmen Kinder Musik in diesem Alter wahr? Wie leben sie Musik aus? Wie kann ich als Kindergartenpädagogin bei Kindern die Freude an der Musik wecken? Welche Rahmenbedingungen muss ich dafür schaffen? Welche Lieder, Tänze, Spiele spre-chen die Kinder im Kindergarten ganz beson-ders an? Welches Instrumentarium kann ich für die musikalische Arbeit im Kindergarten verwenden? Wie kann ich die Eltern in die musikalische Arbeit mit einbeziehen?

NB: Für diejenigen, die noch kein Instrument spielen oder gerade erst begonnen haben, gibt es am Vortag als Zusatzangebot den Kurs Nr. 40.16 Musikalische Bildung – Blockflötentag für AnfängerInnen.

Musikalische Bildung – Zweitagesseminar

Seminar für 16 pädagogische Fachkräfte der Kindergärten mit und ohne Vorkenntnisse

24.16

Page 24: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

22

ORTStern, Scores Altes Ladines

DATUM UND UHRZEITMontag, 22. August 2016 und Dienstag, 23. August 2016 9:00 – 12:30 und 14:00 – 17:00

KURSLEITUNGCarla Comploj

ANMELDUNGbis 13. Mai 2016 Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

REFERENTKarl Auer

INHALTEIm Zusammenwirken von Schule und Eltern liegen sowohl förderliche Möglichkeiten als auch Quellen für Missverständnisse und Schwierigkeiten.

In diesem Workshop beschäftigen wir uns mit »Chancen und Fallen« in der Zusammenarbeit von Schule und Eltern. Anhand konkreter Situationen aus dem Alltag der TeilnehmerInnen arbeiten wir an Haltungen und Modellen, die Wege eines autonomen Miteinanders eröffnen.

Konstruktive Zusammenarbeit von Schule und Eltern GADERTAL

Seminar für 15 Lehrpersonen aller Bildungsstufen

52.16

Page 25: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

23

LUOGOLa Valle, davanti alla chiesa – Ciornadú – Rit

DATA E ORARIOmartedì, 23 agosto 2016 9:00 – 16:00

COORDINAZIONEIaco Frontull

ISCRIZIONEfino al 13 maggio 2016 Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

RELATRICEBarbara Cavallini

CONTENUTOL’essere umano non ha il potere di creare la vita, non ha, quindi, il potere di toglierla. È decisivo rendersi conto della differenza radicale tra le cose prodotte dall’uomo e le realtà che non sono state prodotte da lui. E questa differenza riguarda l’ordine dell’»essere«, così che ignorare tale differenza significa falsare già in partenza il giusto atteggiamento verso le creature.

Dio prese l’uomo e lo pose nel giardino dell’Eden perché lo coltivasse e lo custodisse.

Escursione per 20 insegnanti di religione di scuole di ogni ordine e grado

32.16

Page 26: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

24

ORTSt. Leonhard in Abtei, Grundschule, Bibliothek

DATUM UND UHRZEITMittwoch, 24. August 2016 9:00 – 12:30 und 14:00 –17:00

KURSLEITUNGSabine Hofer

ANMELDUNGbis 13. Mai 2016 Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

REFERENTINNENCristina M. Rubatscher, Veronica Rubatscher, Sabine Hofer

INHALTEDas Erlernen der Schriftsprache stellt für jedes Kind eine unterschiedliche Herausforderung dar: einigen Kindern gelingt es mühelos, anderen hingegen fällt es besonders schwer. Um allen Kindern diesen Schritt zu erleichtern, ist es unabdinglich die Vorläufermerkmale des Schriftspracherwerbs schon im Kindergarten zu unterstützen, und dazu gehört die gezielte Förderung der phonologischen Bewusstheit. Anhand des Koffers »Quaky« werden die Stufen der phonologischen Bewusstheit erklärt und durch die Spielesammlung in allen drei Landessprachen auch praktisch erprobt.Im zweiten Teil wird der Koffer mit dem Material für die mehrsprachige Alphabetisierung »Alfabetier« und die für die Ladinischen Schulen entwickelte Anlauttabelle vorgestellt und praktisch erprobt.

Phonologische Bewusstheit, »Quaky« und Material für die mehrsprachige Alphabetisierung »Alfabetier«

Kurs für 25 Kindergärtnerinnen und Lehrpersonen der Grundschule

81.16

Page 27: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

25

LUOGOLa Villa in Badia, scuola media, aula magna

DATA E ORARIOgiovedì, 25 agosto 2016 09:00 – 12:30 e 14:00 – 17:30

COORDINAZIONEIrene Costa

ISCRIZIONEfino al 13 maggio 2016 Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

RELATOREFlavio Fogarolo

CONTENUTOLe Linee Guida del MIUR obbligano le scuole a stendere annualmente un documento di programmazione in cui vengono esplicitati gli interventi che si intendono mettere in atto per ciascun alunno con DSA. Nel corso vengono date indicazioni operative che intendono migliorare la qualità del progetto educativo e l’efficacia della comunicazione con la famiglia.

Obiettivi:• gestire in modo più efficiente la

pianificazione didattica prevista dalla nuova Legge a favore degli alunni con DSA;

• massimizzare l’efficacia del PDP, in modo tale che esso contenga indicazioni significative, realistiche, coerenti, concrete e verificabili.

Costruire il piano didattico personalizzato (PDP)

Corso per 60 insegnanti di scuole di ogni ordine e grado

53.16

Page 28: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

26

LUOGOOrtisei, ITE »Raetia«

DATA E ORARIOgiovedì, 25 agosto 2016 evenerdì, 26 agosto 2016 9:00 – 12:30 e 14:00 – 17:30

COORDINAZIONEMathias Stuflesser

ISCRIZIONEfino al 13 maggio 2016 Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

RELATRICESandra Montali

CONTENUTOLa »simulation globale« è un approccio didattico in cui, invece di svolgere tante attività staccate e utilizzare un manuale standard, è possibile impostare un percorso in cui tutto sia collegato da un filo narrativo e la produzione orale e scritta di un vasto numero di testi avvenga all’interno di una situazione-cornice molto motivante. In questo corso sperimenteremo i primi passi di una »simulation globale«, metodo sviluppato da Francis Debyser e Jean-Marc Caré per l’apprendimento delle lingue.Immagineremo insieme un’isola e la popoleremo di personaggi, incontri e avvenimenti imprevisti. Sarà l’occasione per produrre diversi tipi di testi scritti e orali e usare la lingua in modo creativo. Oltre all’esperienza in prima persona ci saranno momenti in cui riflettere insieme sul modo di trasferire alcune attività o tutto il progetto ai nostri studenti, considerando anche le grandi potenzialità interculturali del lavoro con l’immaginario.

Introduzione alla »simulation globale«

Corso per 16 insegnanti di lingue delle scuole elementari, medie e superiori

84.16

Page 29: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

27

LUOGOOrtisei, scuola elementare, una classe

DATA E ORARIOgiovedì, 25 agosto 2016 e venerdì, 26 agosto 2016 9:00 – 12:30 e 14:00 –17:00

COORDINAZIONEOlimpia Rasom, Irene Costa

ISCRIZIONEfino al 13 maggio 2016 Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

RELATOREFabio Caon

CONTENUTOTratteremo aspetti metodologici per facilitare l’apprendimento delle lingue con bambine e bambini con background migratorio: apprendimento cooperativo, tutoraggio tra pari, didattica ludica.

Il corso ha natura teorico-pratica e focalizza l’attenzione sulle potenziali difficoltà nell’apprendimento linguistico in situazione plurilingue da parte di studenti con percorso migratorio. La parte teorica, che verterà sui temi della didattica a mediazione sociale (apprendimento cooperativo, didattica ludica e tutoraggio tra pari) come veicolo per facilitare l’apprendimento linguistico e l’interazione in classe, sarà costantemente bilanciata da attività operative, già ampiamente sperimentate in diversi contesti scolastici che permetteranno ai corsisti di poter vedere realizzati i principi teorici che fondano la proposta. Verrà fornito ai corsisti il materiale didattico utilizzato durante gli incontri.

Arrivare dal mondo nelle scuole ladine – per un’alfabetizzazione e un apprendimento plurilingue.

Seminario per max 20 insegnanti di scuole di ogni ordine e grado

65.16

Page 30: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

28

LUOGOLa Villa in Badia, scuola media, aula magna

DATA E ORARIOvenerdì, 26 agosto 2016 9:00 – 12:30 e 14:00 – 17:30

COORDINAZIONEIrene Costa

ISCRIZIONEfino al 13 maggio 2016 Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

RELATOREFlavio Fogarolo

CONTENUTO• la valutazione degli alunni con disabilità

(legge 104)• la valutazione degli alunni con disturbi speci-

fici dell’apprendimento (legge 170)• la valutazione degli alunni con difficoltà,

dovute a svantaggi di tipo socio-culturale-linguistico (direttiva ministeriale del 27.12.2012)

La valutazione

Corso per 60 insegnanti di scuole di ogni ordine e grado

54.16

Page 31: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

29

LUOGOOrtisei, Cësa de cultura

DATA E ORARIOlunedì, 29 agosto 2016 9:00 – 13:00 e 14:30 – 17:00

COORDINAZIONECarla Comploj

ISCRIZIONEfino al 13 maggio 2016 Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

RELATOREAlberto Pellai

CONTENUTODa sempre la sessualità è uno dei territori in cui gli adolescenti indirizzano i propri bisogni esplorativi fortemente sollecitati dal risveglio pulsionale che accompagna la fase dello sviluppo puberale, ma negli ultimi anni il fenomeno che più colpisce è la facilità con cui nuove tecnologie, social networks e pornografia online spingono molti giovanissimi verso condotte ad alto rischio o eccessivamente precoci. Il mondo del mercato e l’enorme disponibilità di materiale sessualmente esplicito e stimolante li spinge a »fare cose di natura sessuale« senza possedere la competenza emotiva che sarebbe necessaria.

Alberto Pellai é medico e psicoterapeuta dell’età evolutiva. È docente presso l’Università degli Studi di Milano. Ha svolto numerose ricerche sull’infanzia e l’adolescenza. Ha pubblicato molti libri per bambini, genitori, insegnanti e specialisti. Collabora con diverse riviste e trasmissioni radiotelevisive.

Di dla scola ladina 2016Tutto troppo presto. Sostenere la crescita, la salute sessuale e pre-venire i comportamenti sessuali a rischio online in età evolutiva.

60.16

Corso per tutti i docenti/le docenti di scuole di ogni ordine e grado ed interessati

Page 32: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

30

ORTSt. Martin in Thurn, Mittelschule

DATUM UND UHRZEITDienstag, 30. August 2016 9:00 – 12:30 und 14:00 –17:30

KURSLEITUNGMathias Stuflesser

ANMELDUNGbis 13. Mai 2016 Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

REFERENTINMaria Braunhofer

SCHWERPUNKTEIm Mathematikunterricht erfolgt eine vertiefte Auseinandersetzung sowohl mit der inhaltlichen Dimension, als auch mit der Handlungsdimension der mathematischen Kompetenzen.In der Fortbildung werden Möglichkeiten aufgezeigt, Ideen und Impulse zur konkreten Umsetzung, zur Unterstützung und Förderung der Kompetenzentwicklung im Mathematikunterricht gegeben. Zielsetzung: Lehrpersonen gestalten Bildungs- und Unterrichtstätigkeiten mit dem Ziel, Schülerinnen und Schülern vielfältige Möglichkeiten zu bieten, die Lernziele zu erreichen und persönliche Kompetenzen aufzubauen.

Mathematikunterricht entwickeln Kompetenzentwicklung im Mathematikunterricht

Seminar für 15 Lehrpersonen der 4./5. Klasse Grundschule, der Mittelschule sowie der 1./2. Klasse Oberschule

15.16

Page 33: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

31

LUOGOSelva, scuola media

DATA E ORARIOmartedì, 30 agosto 2016 9:00 – 12:30 e 14:00 – 17:00

COORDINAZIONEOlimpia Rasom

ISCRIZIONEfino al 13 maggio 2016 Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

RELATOREFranco Lorenzoni – Laboratorio Casa Cenci www.cencicasalab.it

CONTENUTOLavoreremo attorno ad alcune opere d’arte ed esploreremo le possibilità che offre lo scegliere una pittura per raccontare di sé, aprirsi agli altri, tessere relazioni vive capaci di suscitare curiosità reciproca. Arte e bellezza come alleati fondamentali nella costruzione della comunità classe.

La pittura come luogo di rispecchiamento e scoperta di sé, prima e oltre la lingua.

Seminario per max 20 insegnanti di scuole di ogni ordine e grado

09.16

Page 34: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

32

ORTStern, Mittelschule, Aula Magna

DATUM UND UHRZEITMittwoch, 31. August 201609:00 – 12:30 und 14:00 – 17:00

KURSLEITUNGSabine Hofer

ANMELDUNGbis 13. Mai 2016 Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

REFERENTINSabine Lang

SCHWERPUNKTE• Definition und Ursache von Lese-Recht-

schreibschwäche• Entwicklung des Schriftspracherwerbs • Erkennungsmöglichkeiten • Frühförderung im Kindergarten • Fördermaßnahmen für die Grund- und Mittel-

schule• Materialien und Spiele im Rahmen des

Klassenunterrichts, in Kleingruppen sowie in Einzelförderung

Meilensteine des Schriftspracherwerbs und Leserechtschreibschwäche

Kurs für 30 Lehrpersonen der Grund- und Mittelschule

69.16

Page 35: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

33

POST San Martin de Tor, scora mesana

DATA Y ORARmercui, 31 de agost 2016 09:00 – 12:30 y 14:00 – 17:30 y vëndres, 21 de otober 2016 15:00 – 18:00

COORDINAZIUNMathias Stuflesser

ISCRIZIUNcina ai 13 de má 2016Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

REFERËNTMax Castlunger

CONTIGNÜ• despartiziun sistematica o colocaziun di

stromënc a percusciun: idiofons (autoa-cordënc), membranofons (membranoacordënc) y cordofons percussifs;

• origina, fabricaziun, svilup y tecnica da soné de desvalis stromënc a percusciun;

• stories de sonns y armonies;• musiga y natöra: ritm y sonns é perts dla vita

da vignidé;• eserzizi pratics cun tambüri Djembé africans:

musiga, n jüch creatif y sann por vigni eté.

Stromënc cunta süa storia

Seminar por 15 maestres y maestri de dötes les scolines y scores.

25.16

Page 36: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

34

ORTOberpfaffenhofen (Bayern)

DATUM UND UHRZEITFreitag, 2. September 10:00 – 17:00Abfahrt früh am Morgen, Rück-kehr spät am Abend. Detailiertes Fahrtprogramm wird nach Anmeldungsschluss bekanntgegeben.

KURSLEITUNGMathias Stuflesser

ANMELDUNGbis 13. Mai 2016 Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

REFERENTENDLR – Deutsches Zentrum für Luft- und Raumfahrt

SCHWERPUNKTEVorträge, Führungen und Workshops bieten Einblicke in die faszinierende Forschung des DLR und die spannenden Experimente des DLR_School_Lab Oberpfaffenhofen

Programm:10:00 – 11:00 Einführung11:00 – 12:30 Experimente12:30 – 13:30 Mittagspause13:30 – 14:00 Robotik-Institut

hier könnte es evtl. Änderungen geben:14:10 – 15:40 Experimente15:40 – 16:10 Raumfahrt-Kontrollzentrum16:10 – 16:40 Feedback

DLR – Das Deutsche Zentrum für Luft- und Raumfahrt

Studienfahrt für 22 Lehrpersonen der Mittel- und Oberschulen. Lehrende von technisch-naturwissenschaftlichen Fächern haben Vorrang.

73.16

Page 37: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

35

ORTSt. Ulrich, Grundschule, Aula Magna und Filmraum

DATUM UND UHRZEITFreitag, 9. September 2016 8:30 – 12:00 und 13:30 – 17:00

KURSLEITUNGMathias Stuflesser

ANMELDUNGbis 13. Mai 2016 Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

REFERENTINChristiane Wagner

SCHWERPUNKTEWenn wir verstehen, wie Kinder und Jugendliche wahrnehmen und dies mit ihnen entspannt erforschen, können wir ihnen Hilfen geben, wie sie ohne stressvolles Üben und dauernde Kontrolle wieder Freude am Schreiben und Lesen gewinnen, dabei Fortschritte erleben und Selbstvertrauen aufbauen.Damit können Lernprozesse auch bei schwieriger Ausgangslage von Kindern und Jugendlichen besser verstanden, unterstützt und gefördert und die eigenen Ressourcen und die der anvertrauten Kinder und Jugendlichen evaluiert und gestärkt werden.

Behandelt werden folgende Themen:• Beobachtungsmöglichkeiten an Kindern • Wahrnehmungskanäle und Lerntypen• Besonderheiten und Schwierigkeiten

(Legasthenie, Lese-Rechtschreibschwäche und ADHS)

• Förderliche Haltung der Erwachsenen• Multisensorisches Lernen (mit Montessori-

und anderen neuen Materialien) • Ressourcen und Ziele finden, Stärken

entwickeln

Schwierigkeiten beim Schreiben und Lesen unterstützen mit Montessori-Pädagogik und ganzheitlicher Lerntherapie – GRÖDEN

Kurs für 24 Lehrpersonen der Kindergärten, Grundschulen und Mittelschulen

01.16

Page 38: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

36

ORTSt. Vigil, Mittelschule

DATUM UND UHRZEITFreitag, 9. September 2016Freitag, 16. September 2016Freitag, 23. September 2016 15:00 – 18:00

KURSLEITUNGMathias Stuflesser

ANMELDUNGbis 13. Mai 2016 Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

REFERENTArmin Thomaser

INHALTEDer Kurs bietet ein spezielles musikalisches Förderangebot, welches auf die Entwicklung vonSprache ausgerichtet ist.

Musik als Ausdrucksform des Menschen erfüllt schon seit Urzeiten kommunikative und heilende Funktionen. Musik leistet einen wesentlichen Beitrag in der Arbeit und Behandlung von Menschen mit Kommunikations- und Sprachentwicklungsstörungen. Sprache kann mit und durch Musik nachreifen.

In diesem Seminar werden sowohl der theoretische Hintergrund von musikalischer Sprachförderung näher erläutert als auch musikalische Methoden zur Sprachförderung eingeübt und auf ihre Umsetzbarkeit im Kindergarten- und Schulalltag überprüft. Der Schwerpunkt des Seminars ist praxisbezogen.

Durch Musik zur Sprache

Kurs für 25 Lehrpersonen aller Bildungsstufen

07.16

Page 39: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

37

ORTBrixen, Weißes Kreuz, Lehrsaal, Dantestr. 53/2

DATUM UND UHRZEITMontag, 12. September 2016 und Freitag, 16. September 2016 15:00 – 19:00

KURSLEITUNGMathias Stuflesser

ANMELDUNGbis 13. Mai 2016 Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

REFERENTENWeißes Kreuz – Ausbildung

SCHWERPUNKTEBei einem akuten Herznotfall mit Kreislaufstillstand ist es nachweislich notwendig, dass unverzüglich Reanimationsmaßnahmen ergriffen werden. In diesem Kurs lernen die Teilnehmenden, bis zum Eintreffen des Rettungsdienstes den Laien-Defibrillator in Verbindung mit der Herz-Lungen-Wiederbelebung (CPS) korrekt einzusetzen.Die Teilnehmenden wenden das ABCD-Schema richtig an und setzen die gültigen Reanimationsrichtlinien um.Weitere Themen:• praktisches Training mit der Ein-Helfer und

der Zwei-Helfer-Methode• Defibrillation: Indikation, Kontraindikation,

Wirkung• AED-Handlungsablauf• Wartung und Sicherheit eines AED-Gerätes• praktische und theoretische Prüfungen• Alarmierung, Rettungskette• Risikofaktoren für Herzerkrankungen• Erkennen der Symptome eines Herzinfarktes• Erkennen der Symptome eines Schlaganfalles• Behinderung der Atemwege

Erste Hilfe – Einführung in den Gebrauch des Defibrillators (BLS-D Kurs)

Kurs für 24 Lehrpersonen aller Bildungsstufen

61.16

Page 40: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

38

LUECHUrtijëi, scola mesana

DATA Y ORARlunesc, 12 de setëmber 2016 lunesc, 19 de setëmber 2016 lunesc, 26 de setëmber 2016 15:00 – 18:00

CUORDINAZIONMathias Stuflesser

ANMELDUNGnchina ai 13 de mei 2016Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

REFERËNTAGabriella Frontull

CUNTENUCTe chësc seminar ulons sperimenté l dessëni cun tecniches desvalives sciche cun l ciarbon, la pëna, sambën nce cun l rispl y cun la crëides a uele. Canche depenjon sentions la forza y la magia di culëures. Nosc motifs pudons tò da lijëndes ladines y dai gran maestri dl’ert moderna sciche Pablo Picasso, Paul Klee y d’autri esprescionisã che se lascia sentì nosta creatività. Teoria y storia dl’ert nes juda a lauré cun legrëza y te na maniera lesiera.

Material da tò pea: material de basa da dessenië, crëides a uele, culëures a ega, peniei y na peza da suië do.

L’aventura dl dessenië y dl depënjer GHERDËINA

Curs per 12 nseniantes y nsenianc dla scola y dla scolina

02.16

Page 41: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

39

POST Picolin, direziun dles scolines, biblioteca

DATA Y ORARmercui, 14 de setëmber ymercui, 5 de otober 2016 15:30 – 17:30

COORDINAZIUNMathias Stuflesser

ISCRIZIUNcina ai 13 de má 2016Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

REFERËNTADaria Valentin

CONTIGNÜScrí ladin pó ester ri o saurí: al depënn tan che an se lascia ite tl labirint dles spligaziuns y tan coriusc che an é da ti ciaré n iade atramënter a na regola ortografica. Ci funziun á pa n azënt? Ci sorts de vocai á pa le ladin? Chëstes y tröpes d’atres chestiuns en cunt de lingaz baié y scrit gnará tutes en conscidraziun.

La grafia nöia dl ladin dla Val Badia – curs nr. 1

Curs por 20 insegnantes y insegnanc dles scores y dles scolines

18.16

Page 42: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

40

ORTWolkenstein, Mittelschule

DATUM UND UHRZEITFreitag, 16. September 2016 und Freitag, 30. September 2016 15:00 – 18:00

KURSLEITUNGSabine Hofer

ANMELDUNGbis 13. Mai 2016 Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

REFERENTINHeidi Stuffer

INHALTEMusik gibt die Möglichkeit selbst etwas zu tun.Musik lässt mich klingen und schwingen.Musik begleitet und will gehört werden.

Kinder wollen lernen, entdecken, ausprobieren und Kraft zeigen. Kinder genießen Stille, Berührung, Ordnung und Kontakt. Kinder brauchen Spielräume, Bewegungs- und Begegnungsräume, in denen sie selbst Aufgaben, Regeln und Lösungen finden können. Das Kind agiert, es handelt, es be-greift Instrumente, es entwirft, es phantasiert und formt, es stellt innere Vorstellungen dar und gleichzeitig empfindet es und hört sich zu. Die spontan gespielte Musik wird so persönlicher Ausdruck des Kindes, wobei seine Fähigkeiten gefördert und sein Selbstwertgefühl gestärkt werden können.

Das Seminar setzt bei den TeilnehmerInnen selbst an: anhand von praktischen Angeboten können sie Erfahrungen mit dieser ganzheitlichen Arbeitsweise sammeln.

Mit Musik schwingen – eine praktische Einführung in die Musiktherapie

Kurs für 20 Lehrpersonen aller Bildungsstufen

63.16

Page 43: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

41

ORTSt. Martin, Mittelschule

DATUM UND UHRZEITMontag, 19. September 2016 undMontag, 3. Oktober 2016 15:00 – 18:00

KURSLEITUNGMathias Stuflesser

ANMELDUNGbis 13. Mai 2016 Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

REFERENTINMonika Schwingshackl

INHALTEDie Teilnehmenden werden in das Kooperative Lernen und in den schüleraktivierenden Unterricht eingeführt. Sie erfahren, wie mit kooperativen Lernarrangements der Unterricht effektiver und nachhaltiger gestaltet und wie die Heterogenität der Lerngruppen genutzt werden kann. Die Teilnehmenden lernen die Grundprinzipien und Gelingensbedingungen des Kooperativen Lernens kennen und erproben selbst lernaktive, kooperative Methoden für den eigenen Unterricht.

Kooperatives Lernen als Chance

Kurs für 25 Lehrpersonen der Grundschulen

27.16

Page 44: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

42

LUOGOUrtijëi, scolina »Salieta«,gran sala tl parterre

DATA E ORARIOmercoledì, 21 settembre 2016 15:00 – 18:00

COORDINAZIONEIrene Costa

ISCRIZIONEfino al 13 maggio 2016 Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

RELATRICEDonatella Arcangeli

CONTENUTO• definizione clinica di autismo e dello spettro

autistico• la mente autistica• la tecnica della strutturazione da applicare

alla didattica

Teacher training di gruppo sui disturbi dello spettro autistico

Pomeriggio per 30 insegnanti di scuole di ogni ordine e grado

47.16

Page 45: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

43

ORTSt. Ulrich, Wirtschaftsfachober-schule »Raetia«

DATUM UND UHRZEITFreitag, 23. September 2016 15:00 – 18:00

KURSLEITUNGIrene Costa

ANMELDUNGbis 13. Mai 2016 Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

REFERENTINPetra Gruber

INHALTEDurch eine Hörbeeinträchtigung ist die Gesamt-entwicklung eines Kindes und dessen Teilnahme am Unterricht und am Gruppengeschehen beeinflusst.Anhand von Selbsterfahrung sollen die subtilen Gefahren, die eine Hörschädigung mit sich bringt, erkannt werden. Anschließend wird mit den TeilnehmerInnen besprochen, welche Unterstützung hörgeschä-digte Kinder und Jugendliche benötigen, um ihnen eine inklusive Beteiligung am Unterricht zu ermöglichen.

Die besonderen Bedürfnisse eines hörgeschädigten Kindes in der Klasse

Nachmittagsveranstaltung für 30 Lehrpersonen aller Bildungsstufen

46.16

Page 46: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

44

ORTSt. Martin in Thurn, Mittelschule

DATUM UND UHRZEITMontag, 26. September 2016 14:30 – 18:30

KURSLEITUNGLois Kastlunger

ANMELDUNGbis 13. Mai 2016 Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

REFERENTINRaffaela Vanzetta

SCHWERPUNKTE• Vermittlung von Basiswissen zum Thema

Ess-Störungen• Behandlungsmöglichkeiten in Südtirol und

Umgebung• Austausch zum Thema Ess-Störungen anhand

von Fallbeispielen der Lehrpersonen• Auseinandersetzung mit den eigenen

Einstellungen zum Thema Körper• Rolle und Vorbildfunktion der Lehrperson im

Umgang mit Ess-Störungen• praktische Übungen und Rollenspiele für die

Präventionsarbeit von Ess-Störungen

Ess-Störungen – Früherkennung und Prävention GADERTAL

Nachmittagsveranstaltung für 20 Lehrpersonen aller Bildungsstufen

50.16

Page 47: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

45

LUOGOOrtisei, direzione delle scuole dell’infanzia, 3o piano

DATA E ORARIOlunedì, 26 settembre 2016, lunedì, 3 ottobre 2016, lunedì, 17 ottobre 2016 elunedì, 24 ottobre 2016 15:00 – 18:00

COORDINAZIONEMathias Stuflesser

ISCRIZIONEfino al 13 maggio 2016 Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

RELATRICESandra Passarello

CONTENUTOIl corso si basa sull’idea che attraverso la lettura e la narrazione di storie si stabilisca un contatto profondo con il bambino. L’ascolto viene così allenato e favorito ed il bambino può attivare ed elaborare, attraverso il principio di identificazione, i suoi vissuti e le sue proiezioni.Per far sì che questo avvenga, può essere importante, oltre al normale approccio alla lettura, acquisire maggiore consapevolezza dei messaggi mandati attraverso la propria voce ed il ritmo, messaggi che trasmettiamo nel leggere, a volte un po’ inconsapevolmente.

Leggere ai bambini

Corso per 14 insegnanti delle scuole dell’infanzia e elementari

82.16

Page 48: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

46

LUOGOLa Villa, Scores Altes Ladines, aula multimediale

DATA E ORARIOlunedì, 26 settembre 201615:00 – 17:30

COORDINAZIONERosmarie Mussner

ISCRIZIONEfino al 13 maggio 2016 Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

RELATORERoberto Ricci

CONTENUTOIl punto di forza, ma nel contempo anche la sfida delle scuole della Val Gardena e Val Badia è l’educazione interlinguistica. Gli alunni e le alunne sono da ammirare, se si considera che sono in grado di partecipare alla prova di italiano e di affrontare successivamente la prova di matematica in un codice linguistico completamente diverso. Durante l’incontro verranno sviluppati alcuni esempi di analisi ed interpretazione dei dati relativi alle prove promosse dall’INVALSI alla luce della specifica situazione delle località ladine; seguiranno esempi, delucidazioni e riflessioni su alcuni specifici item.

Le prove promosse dall’INVALSI hanno più volte dimostrato che le scuole delle località ladine non devono temere il confronto

Seminario aperto per 30 dirigenti e docenti delle scuole medie e superiori

41.16

Page 49: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

47

LUOGOVal Badia: chiese di Badia e di Corvara – S. Tarina

DATA E ORARIOvenerdì, 30 settembre 2016 15:15 – 18:30

COORDINAZIONEIaco Frontull

ISCRIZIONEfino al 13 maggio 2016 Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

RELATRICEDanila Serafini

CONTENUTOL’arte è parola silenziosa ed eloquente per incontrare Dio. L’arte, infatti, è luogo teologico, espressione della fede attraverso le formule iconografiche. L’arte è la vita del concreto che apre alla comprensione del trascendente.Il percorso artistico nell’insegnamento della religione significa considerare l’arte quale »testo« che ri-dice la parola di Dio, e nel caso dell’arte, quale »testo« che lascia intravedere il religioso e la dimensione spirituale dell’uomo.

Insegnare religione con l’arte

Escursione per 25 insegnanti di scuole di ogni ordine e grado

33.16

Page 50: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

48

LUECHPersenon, facultà de sciënzes dla formazion

DATA Y ORARutober 2016 – jené 2017 la dates unirà publichedes sun www.unibz.it

URGANISAZIONUniversità Liedia de Bulsan

CUORDINAZIONMathias Stuflesser

ISCRIZIONnchina ai 13 de mei 2016Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

REFERËNTPaul Videsott

CUNTENUCChëi che mpera la rujeneda ladina dëssa pudëi giaté na vijion dla strutures plu mpurtantes de chësc lingaz per les paradlé sincronicamënter y diacronicamënter cun la strutures valives y defrëntes che ie tla rujenedes di ujins: te chëla tudëscia y taliana. Fins dla furmazion: • mparé a cunëscer la carateristiches de

mpurtanza dl ladin (ladin coche rujeneda per se ntëssa);

• paredlé l cuntrast danter i singuli idioms ladins tulan ite ënghe l rumanc di Grijons y l furlan dl Friul (ladin coche rujeneda polizen-trica);

• paredlé la particulariteies che vën a lum fajan n cunfront cun l tudësch y l talian (ladin coche rujeneda de cuntat);

• mparé a cunëscer i problems dla normes linguistiches dl lingaz ladin (ladin coche rujeneda da purté inant deberieda);

• mparé a cunëscer la storia nterna y esterna dla rujeneda ladina.

Per tò pert muessen se scrì ite tres l secretariat de scolina o de scola sciche pra uni auter curs. Inovazion y Consulënza nfurmea pona l dozënt o la dozënta, y dà ala fin l atestat per la ëures fates.

Linguistica ladina

Lezion universitera davierta al personal dla scolines y dla scoles

39.16

Page 51: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

49

LUECHPersenon, facultà de sciënzes dla formazion

DATA Y ORARutober 2016 – jené 2017 la dates unirà publichedes sun www.unibz.it

URGANISAZIONUniversità Liedia de Bulsan

CUORDINAZIONMathias Stuflesser

ISCRIZIONnchina ai 13 de mei 2016Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

REFERËNTPaul Videsott

CUNTENUCGramatica y strutura dla rujeneda ladina.

Per tò pert muessen se scrì ite tres l secretariat de scolina o de scola sciche pra uni auter curs. Inovazion y Consulënza nfurmea pona l dozënt o la dozënta, y dà ala fin l atestat per la ëures fates.

Gramatica ladina

Lezion universitera davierta al personal dla scolines y dla scoles

83.16

Page 52: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

50

ORTSt. Christina, Raiffeisensaal im Gemeindehaus

DATUM UND UHRZEITMontag, 3. Oktober 2016 14:30 – 18:30

KURSLEITUNGIrene Costa

ANMELDUNGbis 13. Mai 2016 Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

REFERENTINRaffaela Vanzetta

SCHWERPUNKTE• Vermittlung von Basiswissen zum Thema

Ess-Störungen• Behandlungsmöglichkeiten in Südtirol und

Umgebung• Austausch zum Thema Ess-Störungen anhand

von Fallbeispielen der Lehrpersonen• Auseinandersetzung mit den eigenen

Einstellungen zum Thema Körper• Rolle und Vorbildfunktion der Lehrperson im

Umgang mit Ess-Störungen• praktische Übungen und Rollenspiele für die

Präventionsarbeit von Ess-Störungen

Ess-Störungen – Früherkennung und PräventionGRÖDEN

Nachmittagsveranstaltung für 20 Lehrpersonen aller Bildungsstufen

49.16

Page 53: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

51

LUECH Urtijëi, scola elementera, aula magna

DATA Y ORARlunesc, 3 de utober 2016 y lunesc, 17 de utober 201615:00 – 18:00

CUORDINAZIONMathias Stuflesser

ISCRIZIONnchina ai 13 de mei 2016Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

REFERËNTAErika Castlunger

CUNTENUCFé teater uel dì mparé a lauré adum. L teater te scola ie mpurtant per mparé a comuniché y a respeté la regules dla grupa. Comuniché per nes cunëscer miec, comuniché per nes usé a viver adum cun d’autra persones, per stimulé na cunsapevulëza de chi che son, comuniché per miuré la cunescënza che on de nëus nstësc.

Ntan l curs fajerons deplù eserzizies y juesc de teater, che ti juda ala sculeies y ai sculeies a svilupé dantaldut la cumpetënzes sozieles, la crëta te se ntësc y te i autri y la cunzentrazion. N plu uniral nce laurà cun tesã curc de materies desvalives per mustré su coche n pudëssa lauré teatralmënter cun chisc te tlassa, nce per mparé te n’autra maniera na tematica.

Co adurvé l juech dl teater te duta la materiesGHERDËINA

Seminar de 2 domesdis per 20 nseniantes y nsenianc dla scoles elementeres, mesanes y autes

05.16

Page 54: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

52

VENUEUrtijëi, »Raetia« Business Secondary School

DATE AND TIMEBegin: Friday, 07 October 201610 lessons, 90 minutes, roughly once a month, dates to be agreed upon the group and Alpha Beta Piccadilly on Fridays, 4pm – 5.30pm

COORDINATORMathias Stuflesser

REGISTRATIONuntil 13th May 2016 Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

TRAINERS Alpha Beta, Piccadilly

KEY ASPECTS• The workshop focuses on speaking practice,

fluency improvement and vocabulary expansion.

• Prerequisite: C1 or C2 level

C1 – C2 workshop for English teachers 2016/2017

For up to 16 English teachers with a degree in English

10.16

Page 55: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

53

LUOGOSan Leonardo in Badia, scuola dell’infanzia

DATA E ORARIOvenerdì, 7 ottobre 2016 e venerdì, 14 ottobre 2016 15:00 – 18:00

COORDINAZIONEMathias Stuflesser

ISCRIZIONEfino al 13 maggio 2016 Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

RELATRICELuna Pauselli

CONTENUTOSolo ciò che si può fare con facilità e piacere può diventare un’abitudine ed essere di costante utilità.

Moshe Feldenkrais

La schiena accompagna l’insegnante in ogni momento della giornata: come da una parte risponde agli stress e alle tensioni, dall’altra il suo benessere influenza positivamente il lavoro quotidiano con bambini e ragazzi. Nel seminario ricercheremo una maggiore consapevolezza del movimento, da seduti e in piedi, per una postura funzionale e dinamica a scuola. Il lavoro – prevalentemente pratico – si muoverà a partire dal metodo Feldenkrais e sarà supportato da alcuni momenti teorici con accenni di anatomia.

Si consiglia di portare un abbigliamento comodo e caldo e un materassino.

Il benessere della schienaPer una postura funzionale e consapevole a scuola

Corso per 14 insegnanti di scuole di ogni ordine e grado

12.16

Page 56: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

54

ORTSt. Martin in Thurn, Mittelschule

DATUM UND UHRZEITMontag, 10. Oktober 2016 15:00 – 18:00

KURSLEITUNGMathias Stuflesser

ANMELDUNGbis 13. Mai 2016 Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

REFERENTINMaria Braunhofer

INHALTEEs werden Ideen und Möglichkeiten besprochen, wie durch reichhaltige Lernumgebungen und ganzheitliche Erarbeitung von Themen der Heterogenität von Schülerinnen und Schülern Rechnung getragen werden kann.

Heterogenität im Mathematikunterricht Eine Herausforderung, aber auch eine Chance

Nachmittagsveranstaltung für 15 Lehrpersonen der 4./5. Klasse Grundschule, der Mittelschule sowie der 1./2. Klasse Oberschule

16.16

Page 57: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

55

ORTSt. Martin in Thurn, Feuerwehrsaal

DATUM UND UHRZEITMittwoch, 12. Oktober 201615:00 – 18:00

KURSLEITUNGSabine Hofer

ANMELDUNGbis 13. Mai 2016 Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

REFERENTINClaudia Scherling

INHALTELESIKUS ist ein Computerprogramm im Baukastensystem, das die grundlegenden und deshalb so wichtigen Lesefertigkeiten einübt und automatisiert.Es lässt sich mithilfe der unterschiedlichen Lesikus-PC-Programme eine individuelle Leseförderung für jedes Kind zusammenstellen.

Lesikus – Leseförderung am Computer

Nachmittagsveranstaltung für 100 Lehrpersonen der Grundschulen und Mittelschulen

62.16

Page 58: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

56

POST Picolin, direziun dles scolines, biblioteca

DATA Y ORARmercui, 12 de otober 2016 ymercui, 19 de otober 2016 15:30 – 17:30

COORDINAZIUNMathias Stuflesser

ISCRIZIUNcina ai 13 de má 2016Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

REFERËNTADaria Valentin

CONTIGNÜScrí ladin pó ester ri o saurí: al depënn tan che an se lascia ite tl labirint dles spligaziuns y tan coriusc che an é da ti ciaré n iade atramënter a na regola ortografica. Ci funziun á pa n azënt? Ci sorts de vocai á pa le ladin? Chëstes y tröpes d’atres chestiuns en cunt de lingaz baié y scrit gnará tutes en conscidraziun.

La grafia nöia dl ladin dla Val Badia – curs nr. 2

Curs por 20 insegnantes y insegnanc dles scores y dles scolines

19.16

Page 59: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

57

LUECHUrtijëi, ITE »Raetia«, labor

DATA Y ORARmierculdi, 12 de utober 2016 ymierculdi, 19 de utober 2016 15:00 – 18:00

CUORDINAZIONMathias Stuflesser

ISCRIZIONnchina ai 13 de mei 2016Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

REFERËNTAGrete Piccolruaz

CUNTENUCTl curs purverons ora esperimënc de sciënzes adatei da pudëi lascé fé ala sculées y ai sculeies, sibe tla scola elementera che tla mesana.

Esperimënc da pudëi ti lascé fé ala sculées y ai sculeies

Curs per 10 nseniantes y nsenianc dla scoles elementeres y mesanes

31.16

Page 60: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

58

LUECH Urtijëi, ITE »Raetia«

DATA Y ORARvënderdi, 14 de utober 2016 y vënderdi, 21 de utober 2016 15:00 – 18:00

CUORDINAZIONMathias Stuflesser

ISCRIZIONnchina ai 13 de mei 2016Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

REFERËNTARut Bernardi

CUNTENUCLa co-autëura dl liber »Geschichte der ladinischen Literatur« – cun Paul Videsott – prejentea la storia dla leteratura ladina cuntemporana.

Leteratura ladina d’al didancuei

Curs per 25 nseniantes y nsenianc dla scoles y dla scolines

22.16

Page 61: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

59

ORTBozen, Eurac

DATUM UND UHRZEITDonnerstag, 20. Oktober 2016 15:00 – 18:00 und Freitag, 21. Oktober 2016 09:00 – 13:00 und 15:00 – 18:00

VERANSTALTERDeutsches Bildungs- und Kuturressort

ANMELDUNGDie Anmeldungen sind nach erfolgter Ausschreibung im Schulsekretariat über das Programm ATHENA unter der Nummer 69.02. möglich.Nicht über eXcursus!

REFERENTINNENIrene Cennamo, Vincino Ongini, Martina Tißberger, Dorothy Zinn, Davide Zoletto

INHALTEGesellschaften sind in stetem Wandel begriffen. Einer der Gründe für diesen Wandel sind Migrationsbewegungen: Menschen verlassen ein Land, durch-queren ein anderes und lassen sich in einem dritten nieder, kehren vielleicht wieder zurück oder bleiben dort, werden von Migrantinnen und Migranten nach und nach zu Bürgerinnen und Bürgern. Kulturelle und sprachliche Verände-rungen sind damit ebenso verbunden wie Veränderungen im Sozialen, in der Wirtschaft oder im Rechtswesen. Die Tagung nimmt in Referaten und Workshops solche Veränderungen und ihre Auswirkungen auf das Bildungssy-stem in den Blick.

Gesellschaft – Migration – Bildung. Bildung im Spiegel migrationsbedingter gesellschaftlicher Veränderungen

TAGUNG DER SPRACHZENTREN

Page 62: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

60

ORTSt Vigil in Enneberg, Mittelschule

DATUM UND UHRZEITFreitag, 21. Oktober 2016 15:30 – 17:30

KURSLEITUNGIaco Frontull

ANMELDUNGbis 13. Mai 2016 Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

REFERENTINDorothea Rechenmacher

INHALTEVoraussetzung für eine gute Erzählung ist, dass der Hörer spürt, dass der Erzähler gerne und Notwendiges erzählt. Erzählen ist ein wechselseitiger Prozess. Schafft es der Erzähler, den Hörer emotional und phantasierend an der Geschichte zu beteiligen, kommt eine Kommunikation zwischen beiden zusammen ...

Biblische Geschichten kindgerecht erzählen

Nachmittagsveranstaltung für 25 Lehrpersonen aller Bildungsstufen

34.16

Page 63: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

61

ORTKolfuschg, Ciasa dles Uniuns

DATUM UND UHRZEITFreitag, 21. Oktober 2016 16:00 – 19:00Samstag, 22. Oktober 2016 undSonntag, 23. Oktober 2016 9:00 – 12:30 und 14:00 – 17:30

KURSLEITUNGMathias Stuflesser

ANMELDUNGbis 13. Mai 2016 Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

REFERENTINBirgit Griep

INHALTEAusgewählte Montessori-Materialien und verschiedene davon ausgehende Bewegungs-spiele, die Geometrie mit allen Sinnen erfahrbar machen, werden vorgestellt und gemeinsam gespielt. Durch eigenes Ausprobieren können die Teilneh-merInnen ganzheitliches Lernen an sich selbst erfahren und sich anschließend mit Fragen der konkreten Umsetzung in den Kindergarten- und Schulalltag befassen, z.B. mit:• geometrischen Grundlagen• verschiedenen, kleinen »kosmischen Erzäh-

lungen«• dem Konzept von Kongruenz, Ähnlichkeit und

Äquivalenz• den Erkenntnissen von alten Mathematikern

und Philosophen• dem Goldenen Schnitt• Winkeln und Dreiecken• Polygonen und dem Kreis• den platonischen Körpern

Montessori Geometrie Werkstatt

Wochenend-Seminar für 30 Lehrpersonen aller Bildungsstufen

28.16

Page 64: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

62

ORTSt. Martin in Thurn, Mittelschule

DATUM UND UHRZEITFreitag, 21. Oktober 2016,Montag, 12. Dezember 2016 und Freitag, 17. Februar 201715:15 – 18:30

KURSLEITUNGIrene Costa

ANMELDUNGbis 13. Mai 2016 Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

REFERENTINRosa Schwingshackl

SCHWERPUNKTE• durch den Austausch eigener Erfahrungen

Entlastung und Unterstützung erfahren; • durch Perspektivenwechsel und veränderte

Sichtweisen den Handlungsspielraum erweitern;

• eigene Grenzen kennen lernen und ernstnehmen;

• mit unterschiedlichen Rollen im beruflichen Alltag umgehen;

• die Beziehungsgestaltung mit SchülerInnen, KollegInnen, Eltern und Schulleitung reflektieren;

• Nähe und Distanz als Thema in Beziehungen beachten;

• Beziehungs- und Alltagssituationen kreativ gestalten;

• für das eigene Wohlbefinden sorgen und dadurch Zugang zu unseren Ressourcen finden.

Arbeitsweise: Fallsupervision, ausgehend von den Themen der Teilnehmenden.

Gemeinsam Erfahrungen unseres Alltagslebens reflektieren GADERTAL

Kurs für max. 12 MitarbeiterInnen für Integration und Integrationslehrpersonen aller Bildungsstufen

45.16

Page 65: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

63

LUOGOOrtisei, ITE »Raetia«

DATA E ORARIOlunedì, 24 ottobre 2016 15:00 – 18:00

COORDINAZIONEMathias Stuflesser

ISCRIZIONEfino al 13 maggio 2016 Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

RELATORESergio Previte

CONTENUTOAttraverso giochi di ruolo, improvvisazione teatrale, laboratori biografici e metodi narrativi il materiale didattico Diversity4Kids, sviluppato da Eurac, Istituto sui diritti delle minoranze, permette di veicolare in modo ludico e interattivo i concetti di tolleranza, convivenza e diversità.

Diversity for Kids – trasportare argomenti sensibili attraverso metodologie ludiche e interattive

Pomeriggio per 20 insegnanti delle scuole elementari e medie, assistenti sociali, assistenti ai giovani

26.16

Page 66: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

64

ORTSt. Ulrich, Wirtschaftsfachober-schule »Raetia«

DATUM UND UHRZEITMontag, 24. Oktober 2016,Freitag, 16. Dezember 2016 und Montag, 20. Februar 2017 15:15 – 18:30

KURSLEITUNGIrene Costa

ANMELDUNGbis 13. Mai 2016 Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

REFERENTINRosa Schwingshackl

SCHWERPUNKTE• durch den Austausch eigener Erfahrungen

Entlastung und Unterstützung erfahren; • durch Perspektivenwechsel und veränderte

Sichtweisen den Handlungsspielraum erweitern;

• eigene Grenzen kennen lernen und ernstnehmen;

• mit unterschiedlichen Rollen im beruflichen Alltag umgehen;

• die Beziehungsgestaltung mit SchülerInnen, KollegInnen, Eltern und Schulleitung reflektieren;

• Nähe und Distanz als Thema in Beziehungen beachten;

• Beziehungs- und Alltagssituationen kreativ gestalten;

• für das eigene Wohlbefinden sorgen und dadurch Zugang zu unseren Ressourcen finden.

Arbeitsweise: Fallsupervision, ausgehend von den Themen der Teilnehmenden.

Gemeinsam Erfahrungen unseres Alltagslebens reflektieren GRÖDEN

Kurs für max. 12 MitarbeiterInnen für Integration und Integrationslehrpersonen aller Bildungsstufen

44.16

Page 67: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

65

ORTSt. Martin in Thurn, Feuerwehrsaal

DATUM UND UHRZEITMontag, 31. Oktober 2016 9:30 – 12:30 und 14:00 – 17:00

KURSLEITUNGIrene Costa

ANMELDUNGbis 13. Mai 2016 Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

REFERENTINKlara Meßner

INHALTEADHS, ein Krankheitsbild im Schnittpunkt zwischen Medizin, Psychologie, Pädagogik, Soziologie und Politik: Definition und Leitsymptome, Häufigkeit, Unterscheidung von anderen Krankheitsbildern, Behandlung (Pädagogik, Training, Psychotherapie, Pharmakotherapie), Heilungschancen, Ursachen, Erkenntnisse aus der Neurobiologie, das italienische ADHS-Register; was der Kindergarten und die Schule tun können und wohin sie die Eltern empfehlen sollen.

Die TeilnehmerInnen sind eingeladen, sich mit ihren Fragen und eventuell konkreten Fallbeispielen einzubringen.

Die Aufmerksamkeits-Defizit-Hyperaktivität-Störung (ADHS)

Kurs für 15 Lehrpersonen aller Bildungsstufen

57.16

Page 68: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

66

ORTSt. Leonhard in Abtei, Grundschule

DATUM UND UHRZEITMontag, 7. November 2016 15:00 – 18:00

KURSLEITUNGSabine Hofer

ANMELDUNGbis 3. Oktober 2016 Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

REFERENTINUlrike Galler

INHALTEDie Fähigkeit, Dinge um uns und in uns wahrzunehmen, ist Grundlage für alle Lernprozesse. Wahrnehmungen sind subjektiv und oft unbewusst.Einblicke in die Verarbeitung von Sinnesreizen und mögliche Beeinträchtigungen sollen die TeilnehmerInnen unterstützen, Verhaltensweisen von Kindern besser zu verstehen und günstige Lernbedingungen zu erkennen.

Wahrnehmung und Wahrnehmungsstörungen

Nachmittagsveranstaltung für 20 Lehrpersonen aller Bildungsstufen

78.16

Page 69: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

67

POST Picolin, direziun dles scolines, biblioteca

DATA Y ORARmercui, 9 de novëmber 2016 ymercui, 23 de novëmber 2016 15:30 – 17:30

COORDINAZIUNMathias Stuflesser

ISCRIZIUNcina ai 5 de otober 2016Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

REFERËNTADaria Valentin

CONTIGNÜScrí ladin pó ester ri o saurí: al depënn tan che an se lascia ite tl labirint dles spligaziuns y tan coriusc che an é da ti ciaré n iade atramënter a na regola ortografica. Ci funziun á pa n azënt? Ci sorts de vocai á pa le ladin? Chëstes y tröpes d’atres chestiuns en cunt de lingaz baié y scrit gnará tutes en conscidraziun.

La grafia nöia dl ladin dla Val Badia – curs nr. 3

Curs por 20 insegnantes y insegnanc dles scores y dles scolines

20.16

Page 70: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

68

ORTSt. Vigil in Enneberg, Mittelschule

DATUM UND UHRZEITFreitag, 11. November 2016 und Freitag, 25. November 2016 15:00 – 18:00

KURSLEITUNGIrene Costa

ANMELDUNGbis 7. Oktober 2016 Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

REFERENTINInge Niederfriniger

INHALTEWenn wir in Kindergarten und Schule Kinder und Jugendliche aus anderen Kulturkreisen begleiten, stellen wir immer wieder fest, dass uns »fremde« Verhaltensweisen und Vorstellungen einerseits neugierig machen, uns anderseits aber auch irritieren.Im Seminar werfen wir einen Blick in das vielschichtige System »Kultur«, das unser Denken und Handeln bestimmt. In Übungen arbeiten wir mit unseren eigenen Erfahrungen, reflektieren diese und überlegen, wie wir im (Arbeits-)Alltag kulturelle Vielfalt im sozialen Umgang miteinander und in der Gestaltung des Unterrichts gut leben können.

Meine Kultur – deine Kultur – unsere Kultur(en)? Kulturelle Vielfalt in Kindergarten und Schule leben

Seminar für 25 Lehrpersonen aller Bildungsstufen

68.16

Page 71: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

69

ORTWolkenstein, Mittelschule, Foyer

DATUM UND UHRZEITMontag, 14. November 2016 15:00 – 18:00

KURSLEITUNGIrene Costa

ANMELDUNGbis 10. Oktober 2016 Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

REFERENTLukas Schwienbacher

SCHWERPUNKTEDamit das Zusammenleben in der Klassen-gemeinschaft gelingt, braucht es Achtsamkeit, gegenseitige Wertschätzung und die Fähigkeit mit Konflikten gewaltfrei umzugehen. Mobbing hingegen ist, wenn ein Mensch (oder eine Gruppe) über einen längeren Zeitraum einem anderen immer wieder absichtlich weh tut. Das kann z.B. schlagen, stoßen, beschimpfen, beleidigen, auslachen, erpressen oder ausgrenzen sein. Dazu gehören auch viele scheinbar »kleine« Gemeinheiten und ständige Sticheleien. Mobbing geschieht nur dann, wenn es vom Umfeld, d.h. von Mitschülerinnen und Mitschülern, Lehrpersonen und anderen Beteiligten, zugelassen oder nicht bemerkt wird.Im Mittelpunkt des Nachmittags stehen folgende Themen und Fragen:• Wie entsteht Mobbing?• Was tun bei einem konkreten Fall von

Mobbing?• Wie können wir die Opfer schützen und

unterstützen?• Wie kann das Zusammenleben in der

Klassengemeinschaft angemessen unterstützt und gefördert werden?

Mobbing – Hinschauen und gemeinsam etwas dagegen tunGRÖDEN

Nachmittagsveranstaltung für 40 Lehrpersonen aller Bildungsstufen

58.16

Page 72: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

70

ORTSt. Ulrich, Wirtschaftsfachober-schule »Raetia«

DATUM UND UHRZEITFreitag, 18. November 2016 15:00 – 18:00

KURSLEITUNGMathias Stuflesser

ANMELDUNGbis 14. Oktober 2016 Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

REFERENTINMaria Braunhofer

INHALTEDie Verbindung von Mathematik und Sprache hat viele Seiten. Im aktiv-entdeckenden Mathematikunterricht ist die Verwendung und Entwicklung von sprachlichen Formen ein wichtiger Bestandteil des Lernens.

Mathematik und Sprache – Sprachförderung als integrales Element des aktiv-entdeckenden Mathematikunterrichts

Nachmittagsveranstaltung für 15 Lehrpersonen der 4./5. Klasse Grundschule, der Mittelschule sowie der 1./2. Klasse Oberschule

17.16

als

MATHEMATIK eine SPRACHE

= ist +

SPRACHE ohne MATHEMATIK

und

Page 73: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

71

POST San Martin de Tor, salf di stödafüch

DATA Y ORARvëndres, 18 de novëmber 2016 y vëndres, 25 de novëmber 201615:00 – 18:00

COORDINAZIUNMathias Stuflesser

ISCRIZIUNcina ai 14 de otober 2016Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

REFERËNTAErika Castlunger

CONTIGNÜLe teater te scora y scolina dëida les mitans y i mituns a comuniché cun i atri, respetan les re-goles dl grup. Al pó gní adoré sciöche meso dida-tich por insigné i lingac, mo fá teater é tambëgn na esperiënza che dëida la porsona a fá crësce ince les atres competënzes sciöche la creativité, la fantasia, l’espresciun, le laur te n grup, la crëta te se instësc y ti atri.

Tratan le curs, che sará scialdi pratich, gnarál fat deplü jüc y eserzizi teatrai y al gnará lauré cun deplü ejëmpli de toc de teater por la scora y la scolina te deplü lingac. Le teater te scora y te scolina n’á nia le compit de formé aturs profescionisã o de alzé fora »protagonisã«, mo al dess ester na ocajiun por düc de dé espresciun ala creativité y ala fantasia individuala. Le moto mëss ester: »Düc y dötes é bugn da fá teater!«

La referënta gnará ince n iade te scora o scolina a dé aiüt y feedback.

Le jüch dl teater te scora y scolina: co dramatisé stories y poesies – VAL BADIA

Seminar de 2 domisdés por 20 insegnantes y insegnanc de scora y scolina

04.16

Page 74: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

72

ORTStern, Mittelschule, Aula Magna

DATUM UND UHRZEITMontag, 21. November 2016 15:00 – 18:00

KURSLEITUNGLois Kastlunger

ANMELDUNGbis 17. Oktober 2016 Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

REFERENTLukas Schwienbacher

SCHWERPUNKTEDamit das Zusammenleben in der Klassen-gemeinschaft gelingt, braucht es Achtsamkeit, gegenseitige Wertschätzung und die Fähigkeit mit Konflikten gewaltfrei umzugehen. Mobbing hingegen ist, wenn ein Mensch (oder eine Gruppe) über einen längeren Zeitraum einem anderen immer wieder absichtlich weh tut. Das kann z.B. schlagen, stoßen, beschimpfen, beleidigen, auslachen, erpressen oder ausgrenzen sein. Dazu gehören auch viele scheinbar »kleine« Gemeinheiten und ständige Sticheleien. Mobbing geschieht nur dann, wenn es vom Umfeld, d.h. von Mitschülerinnen und Mitschülern, Lehrpersonen und anderen Beteiligten, zugelassen oder nicht bemerkt wird.Im Mittelpunkt des Nachmittags stehen folgende Themen und Fragen:• Wie entsteht Mobbing?• Was tun bei einem konkreten Fall von

Mobbing?• Wie können wir die Opfer schützen und

unterstützen?• Wie kann das Zusammenleben in der

Klassengemeinschaft angemessen unterstützt und gefördert werden?

Mobbing – Hinschauen und gemeinsam etwas dagegen tunGADERTAL

Nachmittagsveranstaltung für 40 Lehrpersonen aller Bildungsstufen

59.16

Page 75: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

73

ORTSt. Ulrich, Kindergartendirektion,3. Stock

DATUM UND UHRZEITFreitag, 25. November 2016 15:00 – 18:00

KURSLEITUNGMathias Stuflesser

ANMELDUNGbis 21. Oktober 2016 Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

REFERENTLukas Plancker

SCHWERPUNKTE• einfache Fahrlässigkeit• grobe Fahrlässigkeit• VorsatzWas ist darunter zu verstehen?

Haftung: • zivilrechtliche Haftung • strafrechtliche Haftung• verwaltungsrechtliche HaftungWas ist darunter zu verstehen? Wann bin ich haftbar?

Die Haftung des Schul- und Kindergartenpersonals

Nachmittagsveranstaltung für 20 Lehrpersonen aller Bildungsstufen

76.16

Page 76: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

74

POST Urtijëi, scolina »Salieta«, gran salf

DATA Y ORARvëndres, 25 de novëmber 2016 16:00 – 17:30

COORDINAZIUNIaco Frontull

ISCRIZIUNcina ai 21 de otober 2016Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

REFERËNTIaco Frontull

CONTIGNÜLe lingaz dl amur é le su lingaz che düc capësc; die Sprache der Liebe ist die einzige Sprache, die alle verstehen; il linguaggio dell’amore é il solo linguaggio che tutti comprendono.

Sant Ujöp da Oies

Tl’educaziun religiosa y tl insegnamënt dla religiun tles scores ladines vëgnel adoré i trëi lingac: ladin, talian y todësch. Le bel dit de Sant Ujöp da Oies se dëida ponsé do sura le significat dl lingaz te nosc insegnamënt. Adoré i trëi lingac é n arichimënt dla religiosité dles cultures y dëida la comunicaziun y comprensciun danter les etnies.

Le lingaz dl amur é le su lingaz che düc capësc

Curs por 25 insegnantes y insegnanc de dötes les scolines y scores

35.16

Page 77: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

75

ORTStern, Mittelschule, Aula Magna

DATUM UND UHRZEITMontag, 28. November 2016 15:00 – 18:00

KURSLEITUNGMathias Stuflesser

ANMELDUNGbis 24. Oktober 2016 Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

REFERENTINPaula Holzer

SCHWERPUNKTEEs ist Advent. Eine Zeit der Stille, so wie die Natur es uns als Lebensrhythmus vorlebt. Bewusst einfacher, langsamer, leiser, weniger, beschaulicher, friedlicher, sanfter, behutsamer. Raum für stillere Erfahrungen, um langsam anzukommen im Advent.

In diesem Seminar üben wir Bewusstheit und Achtsamkeit mit der richtigen Atemtechnik, Meditation und Phantasiereisen.

Adventstille. Bewusst einfacher, langsamer, leiser, weniger, beschaulicher

Nachmittagsveranstaltung für 12 Lehrpersonen der Kindergärten, Grundschulen und Mittelschulen

85.16

Page 78: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

76

POST Picolin, direziun dles scolines, biblioteca

DATA Y ORARmercui, 30 de novëmber 2016 ymercui, 14 de dezëmber 2016 15:30 – 17:30

COORDINAZIUNMathias Stuflesser

ISCRIZIUNcina ai 26 de otober 2016Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

REFERËNTADaria Valentin

CONTIGNÜScrí ladin pó ester ri o saurí: al depënn tan che an se lascia ite tl labirint dles spligaziuns y tan coriusc che an é da ti ciaré n iade atramënter a na regola ortografica. Ci funziun á pa n azënt? Ci sorts de vocai á pa le ladin? Chëstes y tröpes d’atres chestiuns en cunt de lingaz baié y scrit gnará tutes en conscidraziun.

La grafia nöia dl ladin dla Val Badia – curs nr. 4

Curs por 20 insegnantes y insegnanc dles scores y dles scolines

21.16

Page 79: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

77

VENUEUrtijëi, »Raetia« Business Secon-dary School

DATE AND TIMEStart: January 2017, dates to be confirmed

COORDINATORMathias Stuflesser

REGISTRATIONuntil 4th November 2016 Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

TRAINERS Lalena Stull (KVW, Alpha Beta)

KEY ASPECTS• Participants should be willing to improve their

English level, and in the future teach Content and Language Integrated Learning.

• Participants will be put into two groups according to their level.

English Course – URTIJËI

English Course for 24 teachers

11.16

Page 80: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

78

VENUELa Ila, Scores Altes Ladines

DATE AND TIMEStart: January 2017, dates to be confirmed

COORDINATORMathias Stuflesser

REGISTRATIONuntil 4th November 2016 Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

TRAINERS Lalena Stull (KVW, Alpha Beta)

KEY ASPECTSParticipants should be willing to improve their English level, and in the future teach Content and Language Integrated Learning.

English Course – La Ila

English Course for 12 lower and upper secondary school teachers

72.16

Page 81: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

79

LUOGOOrtisei, scuola elementare, aula magna

DATA E ORARIOvenerdì, 10 febbraio 2017 15:00 – 18:00 emercoledì, 12 luglio 2017 9:00 – 12:00

COORDINAZIONEOlimpia Rasom

ISCRIZIONEfino al 6 gennaio 2017 Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

RELATRICEGessica De Angelis

CONTENUTOI/le docenti delle classi che partecipano alla ricerca linguistica ne seguiranno il percorso e prenderanno parte al processo di raccolta, identificazione e interpretazione dei dati. La partecipazione al processo di ricerca prevede nel complesso quattro incontri di confronto con la referente della ricerca: inizia così un percorso di scambio e confronto che diventa opportunità di apprendimento reale e situato. Alla formazione partecipano i docenti delle scuole ladine e i docenti delle scuole di controllo (scuole in lingua italiana e tedesca della provincia) e docenti interessati, un’ulteriore opportunità di confronto con le realtà vicine che per alcune tematiche possono vantare una maggiore esperienza. Questa forma di accompagnamento e formazione è molto importante per i temi cruciali che si affrontano: acquisizione linguistica in diversi contesti plurilingui, apprendimento plurilingue, ecc. nel contesto della provincia di Bolzano e può diventare un momento di rifles-sione sulla teoria e sulla prassi che permette alle/ai docenti di acquisire competenze profes-sionali spendibili nell’immediato e fatte proprie insegnando (learning by doing).

Apprendere le lingue – bambine e bambini con background migratorio nelle valli ladine. Forum di discussione

Corso per 60 insegnanti di scuole di ogni ordine e grado

67.16

Page 82: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

80

ORTPiculin, Kindergartendirektion

DATUM UND UHRZEITDonnerstag, 2. März 2017 und Freitag, 3. März 2017 9:00 – 12:30 und 14:00 – 17:30

KURSLEITUNGCarla Comploj

ANMELDUNGbis 26. Jänner 2017 Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

REFERENTINPaula Maria Ladstätter

INHALTEDie gewaltfreie Kommunikation (GfK) ist ein Konzept, das von Marshall B. Rosenberg entwickelt wurde. Es soll Menschen ermöglichen, so miteinander umzugehen, dass der Kommunikationsfluss langfristig zu mehr Vertrauen und Freude am Leben führt. GfK kann in diesem Sinne sowohl bei der Alltags-Kommunikation als auch bei der friedlichen Konfliktlösung im persönlichen, beruflichen oder politischen Bereich hilfreich sein. Im Vordergrund steht nicht, andere Menschen zu einem bestimmten Handeln zu bewegen, sondern eine wertschätzende Beziehung zu entwickeln, die langfristig mehr Kooperation und gemeinsame Kreativität im Zusammenleben ermöglicht. Synonyme sind Einfühlsame Kommunikation, Verbindende Kommunikation, Sprache des Herzens, »Giraffensprache«.

Das Wesentliche sagen und hören – Gewaltfreie Kommunikation nach Marshall B. Rosenberg / Grundlagenseminar GADERTAL

Seminar für 14 Kindergärtnerinnen und Lehrpersonen aller Bildungsstufen

55.16

Page 83: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

81

ORTSt. Ulrich, Wirtschaftsfachober-schule »Raetia«

DATUM UND UHRZEITFreitag, 03. März 2017,Freitag, 10. März 2017 undFreitag, 17. März 2017 15:00 – 18:00

KURSLEITUNGMathias Stuflesser

ANMELDUNGbis 26. Jänner 2017 Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

REFERENTArmin Thomaser

INHALTEEiner wohlklingenden, angenehmen Stimme hört man gerne zu. Sie schafft Sympathie und Offenheit und vermittelt Glaubwürdigkeit. Sie ist Ausdruck von Stimmung und Persönlichkeit.Eine klare, gut verständliche Sprache hilft Ihnen, andere zu überzeugen und sich selbst erfolgreich zu präsentieren.In diesem Seminar erhalten Sie Tricks & Tipps für eine ein- und ausdrucksvolle Präsentation sowie für eine zielführende konstruktive Gesprächsführung z.B. mit Eltern, SchülerInnen oder BerufskollegInnen. Fremdwirkung und Eigenwirkung werden deutlich durch Beobachtung und Analyse.Resonanz bekommt, wer Resonanz hat!

Begeistern – überzeugen – fesseln Sprechen vermittelt Kompetenz

Kurs für 25 Lehrpersonen aller Bildungsstufen

08.16

Page 84: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

82

POST San Martin de Tor, scora mesana

DATA Y ORARlönesc, 6 de merz 2017,lönesc, 13 de merz 2017 ylönesc, 20 de merz 2017 15:00 – 18:00

COORDINAZIUNMathias Stuflesser

ISCRIZIUNcina ai 30 de jená 2017Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

REFERËNTAGabriella Frontull

CONTIGNÜTe chësc seminar orunse sperimenté le dessëgn cun tecniches desvalies sciöche cun le ciarbun, la pëna, sambëgn ince cun le raisplais y les crëdes a öre. Canche i depenjun, sintiunse la forza y la magia di corusc. Nüsc motifs podunse tó da liëndes ladines y dai gran maestri dl’ert moderna sciöche Pablo Picasso, Paul Klee y d’atri espressionisã che se lascia sintí nosta creativité. Teoria y storia dl’ert nes dëida da lauré cun ligrëza y te na manira lisiera.

Material da tó impara: Material de basa da dessigné, crëdes a öre, corusc da ega, piní, na peza da assuié do.

L’aventöra dl dessigné y dl depënje VAL BADIA

Curs por 16 insegnantes y insegnanc dles scores y dles scolines

03.16

Page 85: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

83

LUOGOOrtisei, ITE »Raetia«

DATA E ORARIOlunedì, 6 marzo 2017 elunedì, 20 marzo 2017 15:00 – 18:00

COORDINAZIONEMathias Stuflesser

ISCRIZIONEfino al 30 gennaio 2017 Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

RELATORIAlessandro Colombi, Claudio Scala

CONTENUTOIl laboratorio punta allo sviluppo di specifiche competenze pratiche e progettuali legate all’ambito della robotica educativa e del cosiddetto computational thinking.

I partecipanti acquisiranno capacità legate alla creazione di attività operative e in grado di sostenere ed integrare l’apprendimento della matematica, della geometria e dell’orientamento spaziale, attraverso processi di scoperta e di applicazione pratica dei saperi. Le conoscenze tecnico-pratiche sviluppate avranno sia valenza estensiva e chiarificatrice di alcuni degli aspetti fondanti le discipline coinvolte, sia valore in quanto tecniche operative vere e proprie destinate ad aumentare le competenze di progettazione didattica.

Robotica e pensiero computazionale per le classi 3a, 4a e 5a della scuola primaria

Corso per 15 insegnanti della 3a, 4a e 5a classe delle scuole elementari

77.16

Page 86: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

84

ORTSt. Ulrich, Wirtschaftsfachober-schule »Raetia«

DATUM UND UHRZEITFreitag, 10. März 2017 15:00 – 18:00

KURSLEITUNGMathias Stuflesser

ANMELDUNGbis 3. Februar 2017 Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

REFERENTENBanca d’Italia

SCHWERPUNKTEDie Vorteile der Preisstabilität, sowie die Kosten, die mit Inflation oder Deflation einhergehen, sind eng mit dem Geld und seinen Funktionen verbunden. Ziel dieses Kurses ist es, die Bedeutung von Preisstabilität zu erläutern, wie sie am besten erreicht werden kann und wie ihre Gewährleistung die allgemeinen wirtschaftlichen Ziele der Europäischen Union unterstützt. Die Themen:• Preisstabilität: was ist das?• Inflation und Deflation• Verbraucherpreisindizes: Die Messung von

Inflation• Bestimmende Faktoren der Preisentwicklung• Geldpolitik: was ist das und wie wirkt sie?• Die Geldpolitik der EZB (institutioneller

Rahmen, Ziele, Strategien und Grenzen)

Preisstabilität. Warum ist sie für dich wichtig?

Nachmittagsveranstaltung für 20 Lehrpersonen der Mittel- und Oberschulen

06.16

Page 87: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

85

LUOGOSan Martino in Badia, scuola media

DATA E ORARIOlunedì, 13 marzo 2017 15:00 – 18:00

COORDINAZIONEIrene Costa

ISCRIZIONEfino al 6 febbraio 2017 Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

RELATRICEHeidrun Demo

CONTENUTONel corso saranno affrontati i temi dell’individualizzazione e della personalizzazione nell’ottica della didattica inclusiva, tenendo conto cioè delle differenze individuali di tutti gli alunni e di tutte le alunne, dagli stili di apprendimento fino ai disturbi specifici dell’apprendimento e alla disabilità.

Verranno presentati anche alcuni esempi concreti per la realizzazione di questi principi a scuola.

Valorizzare le differenze per una didattica inclusiva

Pomeriggio per 25 insegnanti della scuola elementare e media

48.16

Page 88: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

86

LUECHUrtijëi, scola mesana

DATA Y ORARvënderdi, 17 de merz 2017 15:00 – 18:00

CUORDINAZIONMathias Stuflesser

ANMELDUNGnchina ai 10 de fauré 2017Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

REFERËNTESClaudia Schrott, Alessandra Fabbian

CUNTENUCL domesdi traterà de Metgeo, l material per l nseniamënt te de plu rujenedes tla scoles mesanes ladines.

»Universum« ie n liber che trata de argumënc de meteorologia n generel sciche l’atmosfera, l tëmp, la temperatura, la ciadedes.

»Dolomites« se tlama l segondo liber y coche l titul dij se dal ju cun argumënc che à ades mé da nfé cun nosc raion sciche: l tlima tlo da nëus, l ciuldì de cër fenomenns tlimatics, l permafrost y la cunseguënzes per nosc dlacieres, la ciadedes y la cunseguënzes per l turism, l turism y l ambient, la formes de energia.

»Laboratorium« ie na mapa cun 7 uniteies didatiches per 7 materies desvalives sciche la mujiga, la scienzes, l ladin, l nglëisc y d’autres.

Metgeo, co l adurvé

Curs per 20 nseniantes y nsenianc dla scoles mesanes

70.16

Page 89: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

87

ORTStern, Mittelschule, Bibliothek

DATUM UND UHRZEITMontag, 20. März 2017 und Montag, 27. März 2017 15:00 – 18:00

KURSLEITUNGOlimpia Rasom, Irene Costa

ANMELDUNGbis 30. November 2016 Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

REFERENTINNENEmanuela Atz, Waltraud Plagg

INHALTEUnsere Klassen sind gekennzeichnet durch vielfältige, zunehmend auch sprachliche Verschiedenheit. Wir gehen der Frage nach, was Schülerinnen und Schüler nicht deutscher Erstsprache das Verstehen von Texten und Arbeitsaufträgen erschwert bzw. erleichtert und wie wir den Erwerb bildungssprachlicher Kompetenzen unterstützen können.

1. Nachmittag:Theoretische Einführung für Lehrpersonen aller Schulstufen zu den Themen Zweitspracherwerb im Migrationskontext, Unterschiede zwischen Alltagssprache und Bildungssprache, Stolpersteine für sprachschwache Lernerinnen und Lerner erkennen, Sprachsensibler Unterricht als Bildungsauftrag aller Fächer.

2. Nachmittag:Praxisnachmittag getrennt nach Schulstufen GS/MS/OS+LBS zu den Themenbereichen Analyse von Unterrichtstexten auf sprachliche Stolpersteine und Aufbau von Lesekompetenz für Sachtexte und Strategien zur Schreibförderung

Kinder und Jugendliche aus anderen Ländern sprachlich begleiten und unterstützen durch sprachsensiblen Unterricht

Kurs in italienischer und deutscher Sprache für 20 Lehrpersonen aller Bildungsstufen

66.16

Page 90: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

88

LUOGOOrtisei, scuola elementare, aula magna

DATA E ORARIOlunedì, 27 marzo 2017 elunedì, 3 aprile 2017 15:00 – 18:00

COORDINAZIONEMathias Stuflesser

ISCRIZIONEfino al 20 febbraio 2017 Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inovazion y Consulënza

RELATRICESandra Montali

CONTENUTOLa Psicodrammaturgia Linguistica deve il suo nome a due delle fonti a cui Bernard e Marie Dufeu si sono inizialmente ispirati, lo psicodramma di Jakob Moreno e la drammaturgia. Dallo psicodramma di Moreno nascono alcune tecniche fondamentali applicate su campo nei corsi di PDL, quali il doppio e lo specchio, così come il concetto del ruolo dell’insegnante visto come »accompagnatore/assistente«.Si propone una didattica linguistica senza libro di testo, in cui dare espressione anche alle emozioni, al corpo e all’immaginario del gruppo.Nel corso degli incontri si rifletterà insieme su alcuni dei principi informatori dell’approccio e si sperimenteranno alcune attività di parlato e scrittura, trasferibili nella pratica didattica quotidiana.

ProgrammaPrimo pomeriggio: Far parlare le sedieSecondo pomeriggio: Cosa c’è dietro una porta

Introduzione alla »Psychodramaturgie linguistique«

Corso per 16 insegnanti delle scuole elementari, medie e superiori

37.16

Page 91: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

89

CURSC INDIVIDUAIINDIVIDUELLE KURSECORSI INDIVIDUALI

La retüda dles spëises por cursc individuai gnará ma a s’al dé sce al é mesi a desposiziun. Le diretur dará comunicaziun sce les spëises vëgn remborsades.An mëss fá domanda cina ai 30 de setëmber 2016 y a vigni moda almanco 5 edemes dan le scomenciamënt dl curs. Al gnará paié les spëises ma por cursc che á n lian strënt cun le laur te scora o scolina y cun la materia de insegnamënt.

Co fá domanda?Al é da fá domanda individuala al Departimënt Educazion y Cultura Ladina – Inova-zion y Consulënza. An pó desãiarié i criters, les istruziuns y le formular sön la plata internet www.pedagogich.it sot a »ajornamënt«.1. Desãiarié y lí i criters por la retüda dles spëises por n curs individual.2. Desãiarié y lí les istruziuns, coche les spëises mëss gní documentades por la

retüda.3. Desãiarié y implí le formular por la domanda de retüda dles spëises.4. Mené la domanda sciöche PDF tres email ala misciun [email protected].

La documentaziun dles spëises y la relaziun sön le curs messará corespogne ai criters dá dant sot a www.pedagogich.it acioche Inovazion y Consulënza pois remborsé les spëises. Les spëises conzedüdes gnará paiades de dezëmber 2016 o de forá 2017.

Die Spesen von individuellen Kursen werden nur rückvergütet, falls genügend Mittel zur Verfügung stehen. Der Direktor wird vorab mitteilen, ob eine Rückvergütung erfolgen wird.Der Antrag ist bis spätestens 30. September 2016 zu stellen und jedenfalls spätes-tens 5 Wochen vor Kursbeginn.Die Rückvergütung der Spesen erfolgt nur, wenn die Kurse in engem Zusammen-hang mit der pädagogischen Tätigkeit und dem Unterrichtsfach stehen.

Wie stelle ich den Antrag?Der Antrag ist an das Ladinische Bildungs- und Kulturressort – Innovation und Beratung zu stellen. Die Kriterien, die Anleitung und das Formular können von der

Page 92: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

90

Webseite www.pedagogich.it unter »Fortbildung« heruntergeladen werden.1. Die Kriterien für die Rückvergütung der Spesen bei der Teilnahme an individuellen

Kursen herunterladen und lesen.2. Die Anleitung zur Abrechnung herunterladen und lesen.3. Das Formular für das Ansuchen um Rückvergütung herunterladen und ausfüllen.4. Den Antrag im PDF-Format an folgende Emailadresse schicken: [email protected]

Die Spesenabrechnung und der Bericht über den besuchten Kurs müssen den auf www.pedagogich.it veröffentlichten Kriterien entsprechen. Nur dann ist eine Rückvergütung der Spesen durch den Ladinischen Bereich Innovation und Beratung möglich. Die genehmigten Spesen werden im Dezember 2016 oder im Jänner 2017 ausbezahlt.

Il rimborso delle spese dei corsi individuali avverrà nel limite delle risorse disponibi-li. Il direttore comunicherà se le spese verranno rimborsate. La domanda deve essere fatta entro il 30 settembre 2016 e comunque almeno 5 settimane prima dell’inizio del corso.Il rimborso verrà concesso solo per corsi strettamente correlati al lavoro educativo-didattico e alla materia d’insegnamento.

Come si fa la domanda?La domanda va fatta al Dipartimento Educazione e Cultura Ladina – Area Innovazi-one e consulenza. I criteri, le istruzioni e il modulo sono scaricabili da internet dal sito www.pedagogich.it alla voce »aggiornamento«.1. Scaricare e leggere i criteri per il rimborso delle spese per corsi individuali.2. Scaricare e leggere le istruzioni per la rendicontazione delle spese.3. Scaricare e compilare il modulo della domanda di rimborso spese.4. Spedire il PDF della domanda all’indirizzo email [email protected]

La documentazione delle spese e la relazione sul corso dovranno corrispondere ai criteri scaricabili da www.pedagogich.it, affinché l’Area Innovazione e consu-lenza ladina possa rimborsare le spese. Le spese accettate verranno rimborsate a dicembre 2016 o a febbraio 2017.

Page 93: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

Messé

DATA NR. TITUL POR CHE P.

04.07.16 43.16 Corso di lingua italiana: la comunicazione nei mass ... SC/SE/SM/SA 8

05.07.16 13.16 Il piacere di respirare. Spunti per comprendere la ... SC/SE/SM/SA 9

06.07.16 87.16 Bewegte Spiele für die Gruppe SC/SE/SM/SA 10

07.07.16 86.16 Pausenspiele – Spiele für zwischendurch und mit ... SC/SE/SM/SA 11

11.07.16 42.16 Deutsche Aussprache – Lernen mit Bewegung / Urtijëi SC/SE/SM 12

12.07.16 79.16 Deutsche Aussprache – Lernen mit Bewegung / S. Martin SC/SE/SM 13

13.07.16 80.16 Deutsche Aussprache – Lernen mit Bewegung / Calfosch SC/SE/SM 14

14.07.16 30.16 Achtsamkeit erleben – Von der Stille der Erwachse ... SC/SE/SM 15

Agost

DATA NR. TITUL POR CHE P.

16.08.16 64.16 Come una scienziata! Come uno scienziato! SE/SM 16

17.08.16 23.16 Pastelné cun materiai reziclei – grupa nr. 1 SC/SE 17

18.08.16 36.16 Pastelné cun materiai reziclei – grupa nr. 2 SC/SE 18

18.08.16 51.16 Konstruktive Zusammenarbeit von Schule ... / Gröden SC/SE/SM/SA 19

22.08.16 40.16 Musikalische Bildung – Blockflötentag für Anfänger... SC 20

22.08.16 52.16 Konstruktive Zusammenarbeit von Schule ... / Gadertal SC/SE/SM/SA 22

23.08.16 24.16 Musikalische Bildung – Zweitagesseminar SC 21

23.08.16 32.16 Dio prese l’uomo e lo pose nel giardino dell'Eden ... SC/SE/SM/SA 23

24.08.16 81.16 Phonologische Bewusstheit, »Quaky« und Material für ... SC/SE 24

25.08.16 53.16 Costruire il piano didattico personalizzato (PDP) SC/SE/SM/SA 25

25.08.16 84.16 Introduzione alla »simulation globale« SE/SM/SA 26

25.08.16 65.16 Arrivare dal mondo nelle scuole ladine – per un’alfa... SC/SE/SM/SA 27

26.08.16 54.16 La valutazione SC/SE/SM/SA 28

29.08.16 60.16 Tutto troppo presto. Sostenere la crescita, la salute ... SC/SE/SM/SA 29

30.08.16 15.16 Mathematikunterricht entwickeln – Kompetenzent... SE/SM/SA 30

30.08.16 09.16 La pittura come luogo di rispecchiamento e ... SC/SE/SM/SA 31

31.08.16 69.16 Meilensteine des Schriftspracherwerbs und ... SC/SE/SM/SA 32

31.08.16 25.16 Stromënc cunta süa storia SC/SE/SM/SA 33

Calënder di cursc 2016

Descriziun: SC = scolina, SE = scora elementara, SM = scora mesana, SA = scora alta

Page 94: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

Descriziun: SC = scolina, SE = scora elementara, SM = scora mesana, SA = scora alta

Setëmber

DATA NR. TITUL POR CHE P.

02.09.16 73.16 DLR – Das Deutsche Zentrum für Luft- und Raumfahrt SM/SA 34

09.09.16 01.16 Schwierigkeiten beim Schreiben und Lesen unter... SC/SE/SM 35

09.09.16 07.16 Durch Musik zur Sprache SC/SE/SM/SA 36

12.09.16 61.16 Erste Hilfe – Einführung in den Gebrauch des Defibri... SC/SE/SM/SA 37

12.09.16 02.16 L’aventura dl dessenië y dl depënjer / Gherdëina SC/SE/SM/SA 38

14.09.16 18.16 La grafia nöia dl ladin dla Val Badia – curs nr. 1 SC/SE/SM/SA 39

16.09.16 63.16 Mit Musik schwingen – eine praktische Einführung ... SC/SE/SM/SA 40

19.09.16 27.16 Kooperatives Lernen als Chance SE 41

21.09.16 47.16 Teacher training di gruppo sui disturbi dello spettro ... SC/SE/SM/SA 42

23.09.16 46.16 Die besonderen Bedürfnisse eines hörgeschädigten ... SC/SE/SM/SA 43

26.09.16 50.16 Ess-Störungen – Früherkennung und Prä... / Gadertal SC/SE/SM/SA 44

26.09.16 82.16 Leggere ai bambini SC/SE 45

26.09.16 41.16 Le prove promosse dall’INVALSI hanno più volte ... SM/SA 46

30.09.16 33.16 Insegnare religione con l’arte SC/SE/SM/SA 47

Otober

DATA NR. TITUL POR CHE P.

utob. 16 39.16 Linguistica ladina SC/SE/SM/SA 48

utob. 16 83.16 Gramatica ladina SC/SE/SM/SA 49

03.10.16 49.16 Ess-Störungen – Früherkennung und Prä... / Gröden SC/SE/SM/SA 50

03.10.16 05.16 Co adurvé l juech dl teater te duta la ma... / Gherdëina SE/SM/SA 51

07.10.16 10.16 C1 – C2 workshop for English teachers 2016/17 SE/SM/SA 52

07.10.16 12.16 Il benessere della schiena – Per una postura funzio... SC/SE/SM/SA 53

10.10.16 16.16 Heterogenität im Mathematikunterricht – Eine Her... SE/SM/SA 54

12.10.16 62.16 Lesikus – Leseförderung am Computer SE/SM 55

12.10.16 19.16 La grafia nöia dl ladin dla Val Badia – curs nr. 2 SC/SE/SM/SA 56

12.10.16 31.16 Esperimënc da pudëi ti lascé fé ala sculées y ai scul... SE/SM 57

14.10.16 22.16 Leteratura ladina d’al didancuei SC/SE/SM/SA 58

20.10.16 TAGUNG DER SPRACHZENTREN: Gesellschaft ... SC/SE/SM/SA 59

21.10.16 34.16 Biblische Geschichten kindgerecht erzählen SC/SE/SM/SA 60

21.10.16 28.16 Montessori Geometrie Werkstatt SC/SE/SM/SA 61

21.10.16 45.16 Gemeinsam Erfahrungen unseres Alltags... / Gadertal SC/SE/SM/SA 62

Page 95: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

24.10.16 26.16 Diversity for Kids – trasportare argomenti sensibili ... SE/SM 63

24.10.16 44.16 Gemeinsam Erfahrungen unseres Alltags... / Gröden SC/SE/SM/SA 64

31.10.16 57.16 Die Aufmerksamkeits-Defizit-Hyperaktivität-Störung SC/SE/SM/SA 65

Novëmber

DATA NR. TITUL POR CHE P.

07.11.16 78.16 Wahrnehmung und Wahrnehmungsstörungen SC/SE/SM/SA 66

09.11.16 20.16 La grafia nöia dl ladin dla Val Badia – curs nr. 3 SC/SE/SM/SA 67

11.11.16 68.16 Meine Kultur – deine Kultur – unsere Kultur(en)? SC/SE/SM/SA 68

14.11.16 58.16 Mobbing – Hinschauen und gemeinsam ... / Gröden SC/SE/SM/SA 69

18.11.16 17.16 Mathematik und Sprache – Sprachförderung als ... SE/SM/SA 70

18.11.16 04.16 Le jüch dl teater te scora y scolina: co dramatisé ... SC/SE/SM/SA 71

21.11.16 59.16 Mobbing – Hinschauen und gemeinsam ... / Gadertal SC/SE/SM/SA 72

25.11.16 76.16 Die Haftung des Schul- und Kindergartenpersonals SC/SE/SM/SA 73

25.11.16 35.16 Le lingaz dl amur é le su lingaz che düc capësc SC/SE/SM/SA 74

28.11.16 85.16 Adventstille. Bewusst einfacher, langsamer, leiser ... SC/SE/SM 75

30.11.16 21.16 La grafia nöia dl ladin dla Val Badia – curs nr. 4 SC/SE/SM/SA 76

Jená

DATA NR. TITUL POR CHE P.

Jan. 17 11.16 English Course – Urtijëi SE/SM/SA 77

Jan. 17 72.16 English Course – La Ila SM/SA 78

Forá

DATA NR. TITUL POR CHE P.

10.02.17 67.16 Apprendere le lingue – bambine e bambini con back... SC/SE/SM/SA 79

Merz

DATA NR. TITUL POR CHE P.

02.03.17 55.16 Das Wesentliche sagen und hören – Gewaltfreie Kom... SC/SE/SM/SA 80

03.03.17 08.16 Begeistern – überzeugen – fesseln SC/SE/SM/SA 81

06.03.17 03.16 L’aventöra dl dessigné y dl depënje / Val Badia SC/SE/SM/SA 82

Descriziun: SC = scolina, SE = scora elementara, SM = scora mesana, SA = scora alta

Calënder di cursc 2017

Page 96: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

Descriziun: SC = scolina, SE = scora elementara, SM = scora mesana, SA = scora alta

06.03.17 77.16 Robotica e pensiero computazionale per le classi ... SE 83

10.03.17 06.16 Preisstabilität. Warum ist sie für dich wichtig? SM/SA 84

13.03.17 48.16 Valorizzare le differenze per una didattica inclusiva SE/SM 85

17.03.17 70.16 Metgeo, co l adurvé SM 86

20.03.17 66.16 Kinder und Jugendliche aus anderen Ländern sprach... SC/SE/SM/SA 87

27.03.17 37.16 Introduzione alla »Psychodramaturgie linguistique« SE/SM/SA 88

pedagogich.it

LIA MAESTRI DE GHERDËINAStreda Cir 1939048 Sëlva

La singula manifestezions unirà fates alsavëi diretamënter dala Lia.

EJAM DE LADIN

L’ejam de ladin aladô dl art. 12, comma 6 dl D.P.R. n. 89 di 10.02.1983 dl T.U. dles nor-mes de atuaziun y dla L.P. 01/09 vëgn tigní, de regola, un n iade al ann tl mëis de merz. Informaziuns sön chësc ejam partësc fora le Departimënt Educazion y Cultura Ladina, tel. 0471/417001 y le secreter dla comisciun d’ejam Karl Demetz, tel. 0471/417019.

Page 97: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

UNIUN MAESTRI LADINSInge Dejaco Str. Plan de Corones 37 39030 Al Plan de Mareo

Program de formaziun

TITUL: Vijita al Museo sön Plan de Corones »MMM Corones« abinada ala jita naturalistica sö por munt y a cancí checi a La PliDATES/ORARS: 14 de messé 2016POST: Plan de Corones, La PliPRENOTAZIUNS: Anna Kehrer tel. 333/1343027 email: [email protected]

TITUL: Vijita al museo dla scora a Balsan y ciastagnadaDATES/ORARS: otober 2016POST: BalsanPRENOTAZIUNS: Frenner Maria tel. 345/3643755 email: [email protected]

TITUL: De dl sport por insegnanc adöm al’Intendënza Ladina POST: S. CristinaDATA: 12 de setëmber 2016PRENOTAZIUNS: Ubi Valentini tel. 338/3462087 email: [email protected] Josef Mussner tel. 339/8427529 email: [email protected]

I atestac por chisc cursc gnará fac dal UML.

D’atres ativitésChidlada d’aisciöda 2016Batadú a Pidrô d’altonn 2016Incuntada di maestri en ponsiun 1 de otober 2016Reuniun generala por i mëmbri dl UML: Mësa torona sura la scora ladina 16 de november 2016 Les manifestaziuns singoles vëgn ciamó comunicades plü avisa diretamënter dal UML.

Page 98: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

Departimënt Educazion y Cultura Ladina Inovazion y Consulënza

Strada Pintri 2939100 Balsantel. 0471/41 70 30fax: 0471/41 70 [email protected]

Deutsches Bildungsressort Bereich Innovation und Beratung

Fortbildungsakademie Schloss RechtenthalSekretariat Landesfortbildung

Söll 1239040 Tramin an der Weinstraße Tel. 0471/86 42 01 – 86 42 02 – 86 42 04Fax: 0471/86 42 [email protected]

Dipartimento Istruzione e Formazione italianaArea pedagogica

Via del Ronco 239100 Bolzanotel. 0471/41 14 41fax: 0471/41 14 [email protected]

DEPARTIMËNC DE FORMAZIUN

Page 99: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

Intendënza – Schulamt – IntendenzaRoland Verra IntendëntStrada Pintri 2939100 Balsantel. 0471/41 70 [email protected]

Secretariat dl IntendëntStrada Pintri 2939100 Balsantel. 0471/41 70 01 fax: 0471/41 70 09

Servijes dla IntendënzaLois Kastlunger Eveline VinatzerEducaziun ala sanité Proiec per la scolina y la scolaDireziun raionala de Badia Scola mesana SëlvaSan Linert 11 Plan da Tieja 9239036 Badia 39048 Sëlvatel. 0471/83 95 97 tel. 0471/79 20 [email protected] fax: 0471/79 05 28 [email protected] Rubatscher Sorvisc por l’inovaziun didatica Direziun raionala de Badiatel. 0471/83 95 [email protected]

Servisc per l’evaluazion dla scoles ladines

Rosmarie MussnerStreda Pintri 2939100 Bulsantel. 0471/41 70 37 o 338/67 48 [email protected]

Page 100: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

Zënter per la cunsulënza y l’integrazion

Carla ComplojIspetëuraStreda Pintri 2939100 Bulsantel. 0471/41 70 12fax: 0471/41 70 [email protected]

Irene Costa Sabine HoferConsulënza y integraziun Cunsulënza y ntegrazionStrada Pintri 29 Scola mesana Sëlva39100 Balsan 39048 Sëlvatel. 0471/41 70 23 tel. 0471/77 33 46fax: 0471/41 70 39 [email protected]@provinzia.bz.it

Repartiziun Intendënza y Cultura LadinaAlexander Prinoth Diretur de RepartiziunStrada Pintri 2939100 Balsantel. 0471/41 70 [email protected]

Secretariat de RepartiziunRuth StufferStrada Pintri 2939100 Balsantel. 0471/41 70 11fax: 0471/41 70 [email protected]

Page 101: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

Inovazion y Consulënzapedagogich.it

Claudia RubatscherCoordinaziun y svilup di proiec pedagogics, plurilinguism, presentaziunstel. 0471/41 70 [email protected]

Erna FlössCoordinaziun y svilup di proiec pedagogics, lingaz ladin, bibliotecatel. 0471/41 70 [email protected]

Mathias StuflesserAjurnamënt, furmazion, urganisazion di cursc, eXcursus, original play, cunsulënzatel. 0471/41 70 [email protected]

Felix PlonerDireziun, tecnologies nöies,relaziuns publiches, grafica y layouttel. 0471/41 70 [email protected]önesc y vëndres: Al Plan tel. 0474/50 60 11

Eugen TroiSecretariat, libri, magasin, biblioteca,atestac, servisc de telefontel. 0471/41 70 [email protected]

Walter GliraContabltà, aministrazion, fatures, decrec, ncëries, rendicont, venduda de libritel. 0471/41 70 [email protected]

Anita DemetzSecretariat, publicazions, grafica y layout, cuntat cun stamparies, apalc, OPACtel. 0471/41 70 [email protected]

Ines DemetzSecretariat y bibliotecan maternità

Page 102: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

Ispetorac – Inspektorate – Ispettorati

Ispetorat por les scores ladines

Albert Videsott Romy CaninsStrada Ninz 13 Strada Ninz 13 39036 La Ila 39036 La Ilatel. 0471/84 77 58 tel. 0471/84 77 58fax: 0471/84 77 58 fax: 0471/84 77 [email protected] [email protected]

Ispetorat por les scolines ladines

Edith Ploner Daria Valentin Strada Pintri 29 Strada Picolin 22 – Picolin 39100 Balsan 39030 San Martin de Tor tel. 0471/41 70 05 tel. 0474/52 39 72 fax: 0471/41 70 09 fax: 0474/52 39 70 [email protected] [email protected]

Ispetorat de religiun

Iaco FrontullDireziun raionala de Al PlanStrada Plan de Corones 2639030 Al Plan de Mareotel. 0474/50 60 11fax: 0474/50 60 [email protected]

Ispetorat per l’integrazion

Carla ComplojStreda Pintri 2939100 Bulsantel. 0471/41 70 12fax: 0471/41 70 [email protected]

Page 103: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

Direziuns – Direktionen – Direzioni

Direziun raionala Al PlanStrada Plan de Corones 26 39030 Al Plantel. 0474/50 10 75fax: 0474/50 18 [email protected]/ssp-stvigil

Direziun raionala BadiaStrada San Linert 11 39036 Badiatel. 0471/83 96 77fax: 0471/83 95 [email protected]

Direzion raiunela Sëlva39048 SëlvaPlan da Tieja 92tel. 0471/79 40 33fax: 0471/79 46 [email protected]

Direzion raiunela UrtijëiStreda Scurcià 10 39046 Urtijëitel. 0471/79 61 20fax: 0471/79 62 [email protected]

Scores Altes La Ila/BadiaStrada Ninz 13 39030 La Ilatel. 0471/84 72 52fax: 0471/84 75 [email protected]/

Istitut Tecnich Economich »Raetia«Streda Rezia 295 39046 Urtijëitel. 0471/79 62 96fax: 0471/79 83 [email protected]/

Lizeum d’Ert »Cademia« cun Scola Prufescionela per l Artejanat Artistich

Streda Rezia 293 39046 Urtijëitel. 0471/79 62 40fax: 0471/79 62 40se.urtijei@schule.suedtirol.itwww.ks-groeden.schule.suedtirol.it

Direzion dla scolinesStreda Roma 439046 Urtijëitel. 0471/79 71 17fax: 0471/78 91 [email protected]

Sënta Val Badiastr. Picolin 22 – Picolin39030 San Martin de Tortel. 0474/52 41 17fax: 0474/52 39 70

Page 104: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

Iscrizion – Einschreibung – Iscrizione

Titul/Titel/titolo: _____________________________________________________________

Luech/Ort/Luogo: ____________________________ Tëmp/Zeit/Periodo: ___________________

Inuem/Name/Nome: ___________________________________________________________

Adres/Adresse/Indirizzo: ________________________________________________________

Email ____________________________________________ Tel. ___________________

Scola/Schule/Scuola: __________________________________________________________Materia nsenieda/Unterrichtsfach/Materia:

ladin talian todësch inglesc musiga ert movimënt storia

geografia religiun matematica/sciënza tecnologia/informatica autra _____________ ciuna

Scolina/Kindergarten/Scuola d’infanzia: ______________________________________________

Sotscrizion dl/a partezipant/a Sotscrizion dl/a Diretëur/aUnterschrift des/r Teilnehmers/in –––––––– Unterschrift des/r Direktors/in _______________Firma del/la partecipante Firma del/la Direttore/rice

Ie son a cunescënza de mi dërc y mi duvieres n cont de dé inant mi dac personei y dé mi cunsëns, che i po unì laurei ora electronicamënter y che i po unì dac inant ai/ala pertezipanc/tes dla manifestazions de furmazion.

Renu

nzia

– A

bmel

dung

– D

isde

tta

Titu

l/Tite

l/Tito

lo: _

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

_

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

___

Luec

h/Or

t/Lu

ogo:

___

____

____

____

____

____

____

____

____

____

___

Inue

m/N

ame/

Nom

e: _

____

____

____

____

____

____

____

____

____

__

Gauj

a dl

a re

nunz

ia/B

egrü

ndun

g fü

r die

Abm

eldu

ng/c

ausa

del

la re

voca

:

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

___

Sots

crizi

on d

l/a p

arte

zipan

t/a

Unte

rsch

rift d

es/r

Tei

lneh

mer

s/in

___

____

____

____

____

____

____

___

Firm

a de

l/la

parte

cipa

nte

Luec

h/Da

ta -

Ort/

Datu

m -

Luog

o/Da

ta:

____

____

____

____

____

____

__

Sots

crizi

on d

l/a D

iretë

ur/a

:Un

ters

chrif

t des

/r D

irekt

ors/

in:

____

____

____

____

____

____

____

____

Firm

a de

l/la

Dire

ttore

/ric

e:

Ie s

on a

cun

uscë

nza

de m

i dër

c y

mi d

uvie

res

n co

nt d

e dé

inan

t mi d

ac p

erso

nei y

dei

mi c

unsë

ns,

che

i pos

sa u

nì la

urei

ora

ele

ctro

nica

mën

ter y

che

i po

ssa

unì d

ac in

ant a

i par

tezip

anc/

ala

parte

zi-pa

ntes

dla

man

ifest

azio

ns d

e fu

rmaz

ion.

Page 105: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Page 106: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Page 107: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y
Page 108: CURSC DE FORMAZIUN FORTBILDUNGSKURSE 2016edemes dan le curs, la confermaziun y eventualmënter d’atres informaziuns lapró. An prëia da tó söl scerio l’iscriziun a n curs y

AUTONOME PROVINZ

BOZENSÜDTIROL

PROVINCIA AUTONOMA DI BOLZANOALTO ADIGE

PROVINZIA AUTONOMA DE BULSANSÜDTIROL

pedagogich.it