Między nauką a religiąDr Małgorzata Klisowska, Instytut Fizyki, Uniwersytet Rzeszowski

Strzyżów16 czerwca 2005

http://klisowska.aq.plgoskli@op.pl

Giordano Bruno

„Wiara i rozum są jak dwa skrzydła”

Jan Paweł II

Między nauką a religiąDr Małgorzata Klisowska, Instytut Fizyki, Uniwersytet Rzeszowski

Strzyżów16 czerwca 2005

http://klisowska.aq.plgoskli@op.pl

Giordano Bruno

urodził się w 1548 r. w Naoli, koło Neapolu,

Fakty I

mając 17 lat wstąpił do dominikanów,

w 1572 r. przyjął święcenia kapłańskie,

w 1575 r. został doktorem teologii.

Między nauką a religiąDr Małgorzata Klisowska, Instytut Fizyki, Uniwersytet Rzeszowski

Strzyżów16 czerwca 2005

http://klisowska.aq.plgoskli@op.pl

Giordano Bruno

Jego poglądy budzą zaniepokojenie; zaczyna je badać Święte Oficjum.

W 1576 r. – występuje z zakonu i wyjeżdża z Neapolu.

Fakty II

Dlaczego?

Rozpoczyna wędrówkę, podczas której naucza astronomii,a nade wszystko filozofii m.in. w Genui, Tuluzie, Paryżu,Oxfordzie, Wittenberdze, Pradze.

Między nauką a religiąDr Małgorzata Klisowska, Instytut Fizyki, Uniwersytet Rzeszowski

Strzyżów16 czerwca 2005

http://klisowska.aq.plgoskli@op.pl

Giordano Bruno

1579 r. - uwięziony na 7 lat w Genewie przez kalwinów;

1592 r. - osądzony przez Inkwizycję Rzymską, skazany na więzienie;

1600 r. - skazany i spalony na stosie.

Fakty III

Dlaczego?

Między nauką a religiąDr Małgorzata Klisowska, Instytut Fizyki, Uniwersytet Rzeszowski

Strzyżów16 czerwca 2005

http://klisowska.aq.plgoskli@op.pl

kontekst I – „religia” za porzucenie wiary i herezję

Wyrok

• religię uznał za uproszczoną wersję filozofii;• liturgię za wynik zabobonu i rytuał magiczny;• odrzucał koncepcje grzechu pierworodnego i objawienia;• odrzucał immanentną boskość Jezusa - uważał Go za człowieka wspartego szczególną łaską przez Boga;

Zarzut główny: Inkwizycja zarzucała myślicielowi panteizm.

Dlaczego?

Dlaczego?

Między nauką a religiąDr Małgorzata Klisowska, Instytut Fizyki, Uniwersytet Rzeszowski

Strzyżów16 czerwca 2005

http://klisowska.aq.plgoskli@op.pl

Głosił, że: człowiek zna tylko skończoną część wszechświata,

ponieważ operuje głównie pojęciami skończonymi, ograniczenie naszego poznania nie może ograniczać

świata, Bóg i wszechświat pochodzą z tej samej substancji,

jak przyczyna i skutek, Bóg jest immanentną częścią wszechświata i materii

dającą jej życie, nie jest jego stworzycielem, lecz nim samym – I, Bóg jest nieskończony, zatem i wszechświat jest

nieskończony - II.

Panteizm Giordano Bruno

Między nauką a religiąDr Małgorzata Klisowska, Instytut Fizyki, Uniwersytet Rzeszowski

Strzyżów16 czerwca 2005

http://klisowska.aq.plgoskli@op.pl

Implikacja II Wszechświat jest nieskończony

Giordano Bruno utożsamił Boga ze światem przyrody

Implikacja I Wszechświat jest jeden, nie rodzi się, nie ulega zniszczeniu.

Między nauką a religiąDr Małgorzata Klisowska, Instytut Fizyki, Uniwersytet Rzeszowski

Strzyżów16 czerwca 2005

http://klisowska.aq.plgoskli@op.pl

kontekst – „nauka” za rozpowszechnianie dzieła Kopernika;

Wyrok

Dlaczego?

Między nauką a religiąDr Małgorzata Klisowska, Instytut Fizyki, Uniwersytet Rzeszowski

Strzyżów16 czerwca 2005

http://klisowska.aq.plgoskli@op.pl

Kontekst historyczny

M. Kopernik 1473 – 1543

Tycho Brahe 1546 – 1601

Giordano Bruno 1548 – 1600

Osoby ‘dramatu’:

Między nauką a religiąDr Małgorzata Klisowska, Instytut Fizyki, Uniwersytet Rzeszowski

Strzyżów16 czerwca 2005

http://klisowska.aq.plgoskli@op.pl

Dzieło Kopernika

M. Kopernik 1473 – 1543

opublikowane w 1543 r. zadedykowane ówczesnemu papieżowi

Źródło: Andreas Celerius ”Harmony of the Macrocosms“ (1660)

Między nauką a religiąDr Małgorzata Klisowska, Instytut Fizyki, Uniwersytet Rzeszowski

Strzyżów16 czerwca 2005

http://klisowska.aq.plgoskli@op.pl

Źródło: http://media4.obspm.fr

Model Filaloasa (Filozofia Italska – pne)

Między nauką a religiąDr Małgorzata Klisowska, Instytut Fizyki, Uniwersytet Rzeszowski

Strzyżów16 czerwca 2005

http://klisowska.aq.plgoskli@op.pl

Model Kopernika

Źródło: http://media4.obspm.fr

Między nauką a religiąDr Małgorzata Klisowska, Instytut Fizyki, Uniwersytet Rzeszowski

Strzyżów16 czerwca 2005

http://klisowska.aq.plgoskli@op.pl

Źródło: http://www.ast.cam.ac.uk

Między nauką a religiąDr Małgorzata Klisowska, Instytut Fizyki, Uniwersytet Rzeszowski

Strzyżów16 czerwca 2005

http://klisowska.aq.plgoskli@op.pl

Źródło: http://www.ast.cam.ac.uk Źródło: Andreas Celerius ”Harmony of the Macrocosms“ (1660)

Między nauką a religiąDr Małgorzata Klisowska, Instytut Fizyki, Uniwersytet Rzeszowski

Strzyżów16 czerwca 2005

http://klisowska.aq.plgoskli@op.pl

Model Tycho Brahe

Źródło: http://media4.obspm.fr

Między nauką a religiąDr Małgorzata Klisowska, Instytut Fizyki, Uniwersytet Rzeszowski

Strzyżów16 czerwca 2005

http://klisowska.aq.plgoskli@op.pl

Fakty IV

Dlaczego?

Dzieło Kopernika

uznane za szkodliwe, zostało wpisane na tzw. Indeks ksiąg zakazanych;

Nastąpiło to po procesie Galileusza (1616). 16 lat po śmierci Giordano Bruno (który

nigdy nie czytał tego dzieła w oryginale). wycofane z listy dopiero w 1835 przez Piusa VII

Między nauką a religiąDr Małgorzata Klisowska, Instytut Fizyki, Uniwersytet Rzeszowski

Strzyżów16 czerwca 2005

http://klisowska.aq.plgoskli@op.pl

Giordano Bruno formułuje zasadę kosmologiczną

Implikacja III

Nie ma wyróżnionego centrum Wszechświata.

Nie ma wyróżnionych kierunków we Wszechświecie.

Wszechświat jest jednolity.

W języku fizyki:Wszechświat jest

izotropowy i jednorodny.

Między nauką a religiąDr Małgorzata Klisowska, Instytut Fizyki, Uniwersytet Rzeszowski

Strzyżów16 czerwca 2005

http://klisowska.aq.plgoskli@op.pl

Skutki implikacji III

Słońce, jest jedną z wielu podobnych do siebie gwiazd.

Ziemia jest typowym obiektem we wszechświecie.

Nic nie wyróżnia Ziemi (?). Istnieją ‘światy’ zamieszkałe,

podobne do naszych (?).

Żródło: http://www.uranos.eu.orgl

Między nauką a religiąDr Małgorzata Klisowska, Instytut Fizyki, Uniwersytet Rzeszowski

Strzyżów16 czerwca 2005

http://klisowska.aq.plgoskli@op.pl

Aleksander Wolszczan (ur. 1946) - polski astronom, odkrywca pierwszych planet spoza Układu Słonecznego.

Między nauką a religiąDr Małgorzata Klisowska, Instytut Fizyki, Uniwersytet Rzeszowski

Strzyżów16 czerwca 2005

http://klisowska.aq.plgoskli@op.pl

Rewolucja kopernikańska

Wyprowadzone przez G. Bruno filozoficzne implikacje z dzieła Kopernika - to zasada kosmologiczna, zwana zasadą kopernikańską. Wszechświat dostępny obserwacjom nie różni się od jego pozostałych części. Żaden punkt we Wszechświecie nie jest niczym (nawet istnieniem życia) wyróżniony.

Teoria Kopernika wpłynęła na sposób patrzenia na miejsce Ziemi i człowieka we Wszechświecie i stała się podstawą rozwoju nauk ścisłych.

Między nauką a religiąDr Małgorzata Klisowska, Instytut Fizyki, Uniwersytet Rzeszowski

Strzyżów16 czerwca 2005

http://klisowska.aq.plgoskli@op.pl

Działalność inkwizycji w większości krajów Europy trwała do XVIII wieku (w Portugalii, Hiszpanii i we Włoszech do XIX w.).

Do XX wieku przetrwała jedynie Inkwizycja Rzymska.

W 1908 Pius X przekształcił ją w Kongregację Świętego Oficjum, zaś w 1965 Paweł VI w Świętą Kongregację Doktryny Wiary.

Papież Jan Paweł II - w imieniu Kościoła Katolickiego przeprosił za wszelkie błędy Inkwizycji i inkwizytorów.

Między nauką a religiąDr Małgorzata Klisowska, Instytut Fizyki, Uniwersytet Rzeszowski

Strzyżów16 czerwca 2005

http://klisowska.aq.plgoskli@op.pl

M.Klisowska, Skąd elementy filozofii w nauczaniu fizyki?, Fizyka w Szkole 2-3, 20 (1990).

M.Klisowska, Dzieje idei Wszechświata. Elementy kosmologii, REMARK Rzeszów 1995.

http://media4.obspm.fr

„Wiara i rozum są jak dwa skrzydła”

Jan Paweł II