Bibliothekskatalog der Erfurter Kartause (um 1475) (Erfurt, BA, Hs. Hist. 6)

23
Handschriftenbearbeiter-Tagung Wolfenbüttel 19.- 21. September 2011 „Neuentwicklungen bei der Katalogisierung - Vernetzung und Wandel durch Digitalisierung“ Die Erschließung von Handschriften aus der Erfurter Kartause mit extrem vielen Klein- und Paratexten – Zeitplanung und Projektmanagement Matthias Eifler, UB Leipzig, Handschriftenzentrum

description

- PowerPoint PPT Presentation

Transcript of Bibliothekskatalog der Erfurter Kartause (um 1475) (Erfurt, BA, Hs. Hist. 6)

Page 1: Bibliothekskatalog der Erfurter Kartause (um 1475) (Erfurt, BA, Hs. Hist. 6)

Handschriftenbearbeiter-Tagung Wolfenbüttel 19.-21. September 2011 „Neuentwicklungen bei der Katalogisierung - Vernetzung und Wandel

durch Digitalisierung“

Die Erschließung von Handschriften aus der Erfurter Kartause mit extrem vielen Klein- und Paratexten – Zeitplanung und

Projektmanagement

Matthias Eifler, UB Leipzig, Handschriftenzentrum

Page 2: Bibliothekskatalog der Erfurter Kartause (um 1475) (Erfurt, BA, Hs. Hist. 6)

Bibliothekskatalog der ErfurterKartause (um 1475)(Erfurt, BA, Hs. Hist. 6)

Page 3: Bibliothekskatalog der Erfurter Kartause (um 1475) (Erfurt, BA, Hs. Hist. 6)

Weimar, HAAB, Q 119: Martinus Oppaviensis, Chronicon pontificium et imperatorum, mit Nachträgen

50v: Stadtbrand in Erfurt 1374 53r: Baubeginn und Weihe der Klosterkirche 1372/73

Page 4: Bibliothekskatalog der Erfurter Kartause (um 1475) (Erfurt, BA, Hs. Hist. 6)

Bibliothekskatalog der Erfurter Kartause (Erfurt, BA, Hs. Hist. 6)Beginn Standortkatalog (li.) und Prohemium longum (re.)

Page 5: Bibliothekskatalog der Erfurter Kartause (um 1475) (Erfurt, BA, Hs. Hist. 6)

Typen von Kartäuser-Handschriften(mit Beispielen aus der HAAB Weimar)

1. Abschriften eines Werkes oder Sammelhandschriften mit homogenen Texten,

z. B. Q 8, Q 50

2. Sammelhandschriften mit heterogenen Texten, z. B. Q 22

3. Sermones-Sammlungen, z. B. Q 43

4. Exzerpt-Sammlungen, z. B. Q 51

Page 6: Bibliothekskatalog der Erfurter Kartause (um 1475) (Erfurt, BA, Hs. Hist. 6)

Schreiber von Werken des Johannes Hagen in der Erfurter Kartause, 1459

links: HAAB, Q 8, 401v - Johannes Hössel aus Ansbachrechts: HAAB, Q 50, 85v - Johannes Rössler aus

Schwäbisch-Hall

Page 7: Bibliothekskatalog der Erfurter Kartause (um 1475) (Erfurt, BA, Hs. Hist. 6)

Autographe des Johannes Hagenlinks: Erfurt, BA, Hs. Hist. 1, 335r: Beginn des 1. Schriftenverzeichnisses (um 1457)

rechts: Weimar, HAAB, Q 50, 121v: Ende des Ehetraktats (1460)

Page 8: Bibliothekskatalog der Erfurter Kartause (um 1475) (Erfurt, BA, Hs. Hist. 6)

Nachträge des Johannes Hagenlinks: Q 50, 122v: Ergänzung zum Traktat über den Kartäuserorden (1458)rechts: Q 50, 337v: Nachtrag zum Traktat De cessatione divinorum (1457)

Page 9: Bibliothekskatalog der Erfurter Kartause (um 1475) (Erfurt, BA, Hs. Hist. 6)

Weimar, HAAB, Q 22 (= M 26), 2r-37r Miracula et exemplarechts oben: Inhaltsverzeichnis 1v

rechts unten: Eintrag zur Handschrift im Bibliothekskatalog

Page 10: Bibliothekskatalog der Erfurter Kartause (um 1475) (Erfurt, BA, Hs. Hist. 6)

Weimar, HAAB, Q 22 (= M 26), 38r-67v Oswaldus de Corda: Opus pacis

Page 11: Bibliothekskatalog der Erfurter Kartause (um 1475) (Erfurt, BA, Hs. Hist. 6)

Erfurt, BA, Hs. Hist 6, 143r: Collationes-Sammlungen der Erfurter Kartause (O 100 bis O 111)

• O 100 Collaciones capitulares ... = Erfurt, UB, CE 8° 28a

• O 101 Collaciones capitulares ... = Berlin, Ms. theol. lat. fol. 691

• O 102 Collaciones Albordi ...• O 103 Collaciones capitulares ...

= Berlin, SBB, Ms. lat. qu. 637• O 104 Collaciones capitulares ...

= Weimar, HAAB, Q 43• O 105 Collaciones capitulares ...• O 106 Collaciones solemnes in studio

Lipzensi ... = Oxford, BL, Hamilton 44• O 107 Collaciones capitulares ...

= Oxford, BL, Hamilton 44• O 108 Collaciones capitulares ...• O 109 Collaciones capitulares ...

= Erfurt, BA, Hs. theol. 11 (?)• O 110 Collaciones solemnes Cracovienses,

ibidem per fratrem Jacobum ... collecte ...• O 111 Collaciones alique capitulares ...

Page 12: Bibliothekskatalog der Erfurter Kartause (um 1475) (Erfurt, BA, Hs. Hist. 6)

Weimar, HAAB, Q 43 (= O 104), vorderer Spiegel (Register) und 1r (Collationes capitulares des Hermann Wolfhagen)

Collaciones capitulares per dominum Hermannum quondam priorem domus nostri collecte et conscripte

Page 13: Bibliothekskatalog der Erfurter Kartause (um 1475) (Erfurt, BA, Hs. Hist. 6)

Inhaltsangabe im Bibliothekskatalog und Q 43, vorderer Spiegel (Inhaltsverzeichnis)

Page 14: Bibliothekskatalog der Erfurter Kartause (um 1475) (Erfurt, BA, Hs. Hist. 6)

Q 43, *1r: Bemerkung des Bibliothekars zum Textverlust durch Beschneidung bei Bindung

Iste liber est valde bonus, sed per ligatorem valde viciatus,

quia in superiori parte in multis foliis ligator libri huius superiorem rigam rescidit et multos sollempnes collaciones et sermones

annullauit.

Page 15: Bibliothekskatalog der Erfurter Kartause (um 1475) (Erfurt, BA, Hs. Hist. 6)

Einträge der Bibliothekareoben: HAAB, Q 8, vorderer Spiegel - zum Zustand des Bandes

unten: Bibliothekskatalog (Hs. Hist. 6, 121r) - zu gestohlenem Buch

Page 16: Bibliothekskatalog der Erfurter Kartause (um 1475) (Erfurt, BA, Hs. Hist. 6)

HAAB, Q 51, 54r: Anmerkung des Kompilators (frater N.)

Ego frater · N · ex scripturis sancti Methodii et aliorum doctorum [...] curiossisime quesiui et legi et perlegi omnes historias ymmo quasi omnes libros librarie domus nostre, scire uolens originem istarum gencium scilicet Gog et Magog [...], sed heu ego miser quanto magis quesiui, tanto minus inuenire potui, que quesiui, quia tanta discrepancia reperitur inter doctores et historiacos de ista materia [...] in consequentibus foliis comportaui et signaui seu scripsi in istum finem, ut si quis consimili mei fatuitatis eciam vellet esse curiosus et scire de istis pessimis gentibus [...] hic haberet collecta materia et varias opiniones pro et contra [...]

Page 17: Bibliothekskatalog der Erfurter Kartause (um 1475) (Erfurt, BA, Hs. Hist. 6)

Q 51, 151r und 1r: Beginn Fasz. III und Ilinks: Jan van Ruusbroec: Die chierheit van der gheestelijker brulocht,

lat. Übersetzung von Geert Groote (De ornatu spiritualis desponsationis)rechts: Jan van Ruusbroec: Een spieghel der eeuwigher salicheit, paraphrasierende ostmdt. Übersetzung von Passagen des IV. Teils.

Page 18: Bibliothekskatalog der Erfurter Kartause (um 1475) (Erfurt, BA, Hs. Hist. 6)

HAAB, Q 51, Schaltzettel nach Bl. 37: Karte zum Aufenthaltsort der Völker Gog und Magog

Page 19: Bibliothekskatalog der Erfurter Kartause (um 1475) (Erfurt, BA, Hs. Hist. 6)

HAAB, Q 51, 124r: Anmerkung des Kompilators zu verwendetem Druck

Anno a natali domini M CCCC LXXXIX librum vnum [interlinear eingefügt: impressum] ad manum arripui […] a quodam notabili magistro Coloniensi. In quo multi libelli continebantur cuiusdam magni theologi nomine Petrus de Alyaco. […]

Ex istis omnibus libellis ego · N · sequentem tractatulum siue scriptum siue scripta collegi pro memoriale folgende 5 Zeilen gestrichen: ac defensione ...PETRUS DE ALLIACO, Imago mundi et alii tractatus, [Löwen: Johann von Paderborn, um 1485], vgl. GW M31954

Page 20: Bibliothekskatalog der Erfurter Kartause (um 1475) (Erfurt, BA, Hs. Hist. 6)

Imago-mundi-Druck, figura 3 und HAAB, Q 51, 144av

Page 21: Bibliothekskatalog der Erfurter Kartause (um 1475) (Erfurt, BA, Hs. Hist. 6)

Imago-mundi-Druck, figura 5 und HAAB, Q 51, 144ar

Page 22: Bibliothekskatalog der Erfurter Kartause (um 1475) (Erfurt, BA, Hs. Hist. 6)

Imago-mundi-Druck, figura 7 und HAAB, Q 51, 119r

Page 23: Bibliothekskatalog der Erfurter Kartause (um 1475) (Erfurt, BA, Hs. Hist. 6)

Der Kompilator von Q 51 als Mitarbeiter des Jacobus Volradi bei der Erstellung des Katalogs – Eintrag zu D 51 = Q 51, Teil 1