Inhalt 1 Allgemeine Grundlagen 1 - Orell Füssli Verlag · 2018. 12. 22. ·...

9
Inhalt 1 Allgemeine Grundlagen ................................................................. 1 1.1 GrɆßen und Einheiten ................................................................... 1 1.2 Berechnungen.......................................................................... 4 1.3 LȨngen, FlȨchen, Volumen und Massen ..................................................... 5 1.4 Kraft, Drehmoment, Arbeit, Leistung, Wirkungsgrad ........................................... 14 1.5 Festigkeitslehre ........................................................................ IHK 1 1.6 Flɒssigkeiten und Gase in Rohrsystemen .................................................... 22 1.7 WȨrmelehre ............................................................................ 23 1.8 StrɆmungslehre ........................................................................ 27 1.9 Gasgesetze ............................................................................ 28 1.10 Elektrotechnik .......................................................................... 29 1.10.1 Elektrische GrɆßen und Schaltungen elektrischer WiderstȨnde .................................. 29 1.10.2 Installationstechnik ...................................................................... 31 1.11 Steuerungs- und Regelungstechnik ........................................................ 42 1.11.1 Vergleich zwischen Steuerung und Regelung ................................................ 42 1.11.2 Grundbegriffe der Regelungs- und Steuerungstechnik ......................................... 43 1.11.3 Steuerungstechnik ...................................................................... 44 1.11.4 Regelungstechnik ....................................................................... 46 1.11.5 Leittechnik............................................................................ IHK 2 1.12 Bearbeiten von KundenauftrȨgen .......................................................... 50 1.12.1 Arbeitsaufteilung in einem Handwerksbetrieb................................................ 50 1.12.2 Kalkulation ............................................................................ 51 1.12.3 QualitȨtsmanagement ................................................................... 52 1.12.4 Prɒf- und Zertifizierungszeichen ........................................................... 54 2 Technische Kommunikation .............................................................. 56 2.1 Grundlagen ............................................................................ 56 2.2 Darstellen von technischen Daten.......................................................... 59 2.3 Grundlagen zur Erstellung technischer Zeichnungen .......................................... 62 2.4 Rohrleitungen in technischen Zeichnungen ................................................. 81 2.5 Bauzeichnen ........................................................................... 84 2.6 Hausinstallation ........................................................................ 89 2.7 Dokumentenarten der Elektrotechnik....................................................... 99 2.8 Sinnbilder der Elektrotechnik.............................................................. 100 2.9 Toleranzen ............................................................................ IHK 4 2.10 Passungen ............................................................................ IHK 8 2.11 OberflȨchenbeschaffenheit ............................................................. IHK 11 2.12 Schweißen und LɆten.................................................................. IHK 15 3 Werkstofftechnik ....................................................................... 107 3.1 Stoffwerte ............................................................................. 107 3.1.1 Wassertemperatur, Dichte, spezifisches Volumen ............................................. 108 3.1.2 Wichtige chemische Stoffe................................................................ 109 3.1.3 ZustandsgrɆßen von Wasser .............................................................. 110 3.1.4 ph-Werte verschiedener Flɒssigkeiten ...................................................... 111 3.1.5 WasserhȨrte............................................................................ 111 3.1.6 Stoffwerte gasfɆrmiger Stoffe ............................................................. 112 3.1.7 Stoffwerte flɒssiger Stoffe (bei 20 0C; p abs = 1,013 bar) ......................................... 112 3.1.8 Stoffwerte fester Stoffe .................................................................. 113 3.1.9 KȨltemittel ............................................................................. 114 3.1.10 WȨrmedurchgangskoeffizient U (Anhaltswerte)............................................... 114 3.1.11 WȨrmeɒbergangszahlen h (frɒher a) fɒr vertikale ebene WȨnde/vertikale Heizplatten ............... 114 3.2 Werkstoffnormung ...................................................................... 115 3.2.1 Einteilung der StȨhle .................................................................... 115 3.2.2 Bezeichnungssystem fɒr Eisenwerkstoffe .................................................... 116 3.2.3 Bezeichnungssystem fɒr StȨhle ............................................................ 117 3.2.4 Ƞbliche Stahlsorten ..................................................................... 119 3.3 Gusseisen ............................................................................. 123 3.3.1 Bezeichnungssystem fɒr Gusseisenwerkstoffen nach Kurzzeichen................................ 123 3.3.2 Ƞbliche Gusseisenwerkstoffe .............................................................. 123 3.4 Kupfer ................................................................................ 124 3.4.1 Bezeichnungssystem fɒr Kupfer ........................................................... 124 handwerk-technik.de V Inhalt

Transcript of Inhalt 1 Allgemeine Grundlagen 1 - Orell Füssli Verlag · 2018. 12. 22. ·...

  • Format: A4 596 x 842 pts Original: 544.252 x 742.677 pts *setpagedevice*M:/Buch/HuT/3130/win/umbruch/03130_roem01-14.3d***18.8.2017***14:23:59

    Inhalt

    1 Allgemeine Grundlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11.1 Gr�ßen und Einheiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11.2 Berechnungen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41.3 L�ngen, Fl�chen, Volumen und Massen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51.4 Kraft, Drehmoment, Arbeit, Leistung, Wirkungsgrad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141.5 Festigkeitslehre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 11.6 Fl�ssigkeiten und Gase in Rohrsystemen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221.7 W�rmelehre. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231.8 Str�mungslehre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271.9 Gasgesetze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 281.10 Elektrotechnik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291.10.1 Elektrische Gr�ßen und Schaltungen elektrischer Widerst�nde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291.10.2 Installationstechnik. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 311.11 Steuerungs- und Regelungstechnik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 421.11.1 Vergleich zwischen Steuerung und Regelung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 421.11.2 Grundbegriffe der Regelungs- und Steuerungstechnik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 431.11.3 Steuerungstechnik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 441.11.4 Regelungstechnik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 461.11.5 Leittechnik. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 21.12 Bearbeiten von Kundenauftr�gen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 501.12.1 Arbeitsaufteilung in einem Handwerksbetrieb. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 501.12.2 Kalkulation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 511.12.3 Qualit�tsmanagement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 521.12.4 Pr�f- und Zertifizierungszeichen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54

    2 Technische Kommunikation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 562.1 Grundlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 562.2 Darstellen von technischen Daten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 592.3 Grundlagen zur Erstellung technischer Zeichnungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 622.4 Rohrleitungen in technischen Zeichnungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 812.5 Bauzeichnen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 842.6 Hausinstallation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 892.7 Dokumentenarten der Elektrotechnik. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 992.8 Sinnbilder der Elektrotechnik. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1002.9 Toleranzen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 42.10 Passungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 82.11 Oberfl�chenbeschaffenheit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 112.12 Schweißen und L�ten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 15

    3 Werkstofftechnik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1073.1 Stoffwerte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1073.1.1 Wassertemperatur, Dichte, spezifisches Volumen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1083.1.2 Wichtige chemische Stoffe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1093.1.3 Zustandsgr�ßen von Wasser . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1103.1.4 ph-Werte verschiedener Fl�ssigkeiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1113.1.5 Wasserh�rte. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1113.1.6 Stoffwerte gasf�rmiger Stoffe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1123.1.7 Stoffwerte fl�ssiger Stoffe (bei 20 �C; pabs = 1,013 bar) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1123.1.8 Stoffwerte fester Stoffe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1133.1.9 K�ltemittel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1143.1.10 W�rmedurchgangskoeffizient U (Anhaltswerte). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1143.1.11 W�rme�bergangszahlen h (fr�her a) f�r vertikale ebene W�nde/vertikale Heizplatten . . . . . . . . . . . . . . . 1143.2 Werkstoffnormung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1153.2.1 Einteilung der St�hle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1153.2.2 Bezeichnungssystem f�r Eisenwerkstoffe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1163.2.3 Bezeichnungssystem f�r St�hle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1173.2.4 �bliche Stahlsorten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1193.3 Gusseisen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1233.3.1 Bezeichnungssystem f�r Gusseisenwerkstoffen nach Kurzzeichen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1233.3.2 �bliche Gusseisenwerkstoffe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1233.4 Kupfer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1243.4.1 Bezeichnungssystem f�r Kupfer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124

    handwerk-technik.de V

    Inhalt

  • Format: A4 596 x 842 pts Original: 544.252 x 742.677 pts *setpagedevice*M:/Buch/HuT/3130/win/umbruch/03130_roem01-14.3d***18.8.2017***14:23:59

    3.4.2 �bliche Kupferwerkstoffe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1243.5 Kunststoffe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1263.5.1 Einteilung der Kunststoffe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1263.5.2 Bezeichnungssystem von Kunststoffen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1273.5.3 Eigenschaften und Verwendung von Kunststoffen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1283.6 Glas. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1293.7 Korrosion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1293.7.1 Korrosionsarten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1293.7.2 Spannungsreihe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1303.7.3 Methoden des Korrosionsschutzes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1303.8 W�rmebehandlung von Stahl. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 213.9 Oberfl�chenkennzeichnung f�r kaltgewalztes Blech und Band . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 223.10 Aluminium . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 233.10.1 Bezeichnungssystem f�r Aluminium . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 233.10.2 �bliche Aluminiumwerkstoffe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 233.11 Warmgewalzte rundkantige U-Profile . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 243.12 Warmgewalzte I-Profile . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 253.13 Warmgewalzte gleichschenklige rundkantige T-Profile . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 283.14 Warmgewalzte ungleichschenklige rundkantige L-Profile . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 293.15 Warmgewalzte gleichschenklige rundkantige L-Profile . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 303.16 Warmgefertigter Stabstahl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 313.17 Warmgewalzter Flachstahl (S235JR). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 323.18 Blanker Flachstahl (S235JR). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 33

    4 Fertigungstechnik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1314.1 F�gen durch Schrauben . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1314.1.1 Gewindearten – �bersicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1314.1.2 Festigkeitsklassen von Schrauben . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1344.1.3 Festigkeitsklassen von Muttern mit Regelgewinde und zugeh�rende Schrauben aus Stahl . . . . . . . . . . . 1354.1.4 Durchgangsl�cher f�r Schrauben . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1354.1.5 Mindesteinschraubtiefen le f�r Grundlochgewinde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1364.1.6 Sechskantschrauben . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1364.1.7 Sechskantmuttern mit metrischem Regelgewinde. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1394.1.8 Flache Scheiben mit und ohne Fase . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1404.1.9 Blechschrauben . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1404.1.10 Bohrschrauben . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1414.1.11 Spanplattenschrauben . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1414.1.12 Schraubenantriebe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1414.1.13 HV-Verbindungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 344.2 Technische Gase . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1424.3 F�gen durch Schweißen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 364.3.1 Schweißverfahren – L�tverfahren: �bersicht: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 364.3.2 Schweißeignung von unlegierten und legierten St�hlen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 374.3.3 Schweißpositionen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 374.3.4 Schweißnahtvorbereitung f�r Stahl und Aluminium . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 384.3.5 �bersicht und Kennwerte von Schweißmaschinen (Auswahl). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 394.3.6 Stabelektroden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 404.3.7 Zuordnung Stabelektroden f�r das Lichtbogenhandschweißen – Werkstoff . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 414.3.8 Stabelektroden: Lieferformen, Einstelldaten (Auswahl) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 424.3.9 Elektrodenverbrauch pro Meter Naht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 424.3.10 Schweißverhalten und Klassenkennzeichnung von Gasschweißst�ben . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 434.3.11 Zuordnung von Schweißst�ben – Stahlsorte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 434.3.12 Zuordnung Werkstoff zu Drahtelektrode f�r MAG-Schweißen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 444.3.13 Lieferformen von Schweißdr�hten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 444.3.14 Schutzgasschweißen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 454.3.15 Schutzgase zum Lichtbogenschweißen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 454.3.16 Einstellgr�ßen f�r das MAG-Schweißen von unlegierten und niedriglegierten St�hlen

    in der Position PA (waagerecht) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 464.3.17 Zuordnung von Werkstoff zu Schweißst�ben beim WIG-Schweißen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 464.3.18 Einstellgr�ßen f�r das WIG-Schweißen f�r verschiedene Werkstoffe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 484.3.19 Schweißnahtberechnungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 484.3.20 Gasverbrauch. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 504.3.21 Unterpulverschweißen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 514.3.22 Bewertungsgruppen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 52

    VI handwerk-technik.de

    Inhalt

  • Format: A4 596 x 842 pts Original: 544.252 x 742.677 pts *setpagedevice*M:/Buch/HuT/3130/win/umbruch/03130_roem01-14.3d***18.8.2017***14:23:59

    4.4 F�gen durch L�ten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1444.5 F�gen durch Kleben . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1494.6 F�gen mit D�beln. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1524.7 Mechanisches Trennen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1544.7.1 Bohren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1544.7.2 Schnittgeschwindigkeiten beim Trennen durch Spanen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1554.7.3 Schneiden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1564.7.4 S�gen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1574.7.5 Schleifen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1604.7.6 Schneidstoff-Anwendungsgruppen zum Zerspanen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 534.7.7 Anwendung harter Schneidstoffe (Hartmetalle, Schneidkeramik) zur Zerspanung. . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 544.7.8 Drehen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 554.7.9 Fr�sen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 564.8 Umformen durch Biegen von Rohren und Blechen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1614.9 Thermisches Trennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 584.10 K�hlschmierstoffe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 60

    5 Sanit�rtechnik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1655.1 Trinkwasseranlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1655.1.1 Trinkwasser . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1655.1.1.1 Trinkwasserverordnung 2011. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1655.1.1.2 Wasserenth�rtungsanlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1665.1.1.3 Berechnung des Natriumgehaltes bei Enth�rtung durch Ionenaustausch. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1675.1.1.4 Normen�bersicht f�r die Planung und Ausf�hrung von Trinkwasserinstallationen . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1675.1.1.5 Trinkwasserversorgungsanlage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1675.1.1.6 Verlegung von Trinkwasser- und Abwasserleitungen im Erdreich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1685.1.1.7 Betriebsbedingungen f�r Rohre und Rohrverbindungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1685.1.1.8 �bersicht: Rohrwerkstoffe in der Trinkwasserinstallation und m�gliche F�geverfahren nach twin 9/02 . . . . 1685.1.1.9 Maximale Befestigungsabst�nde von Metallrohren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1695.1.1.10 Befestigungsabst�nde von Kunststoff- und Verbundrohren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1695.1.1.11 Kompensation der L�ngenausdehnung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1705.1.1.12 Leitungssysteme bei Stockwerksleitungen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1715.1.1.13 Berechnung der Rohrdurchmesser . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1725.1.1.14 Ermittlung des verf�gbaren Rohrreibungsdruckgef�lles . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1725.1.1.15 Richtwerte f�r Mindestfließdruck und Berechnungsdurchfluss . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1735.1.1.16 Berechnung des Summenvolumenstroms (Summendurchfluss) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1745.1.1.17 Spitzen- und Summenvolumenstrom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1745.1.1.18 Bezeichnungsbeispiel im Leitungsschema . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1745.1.1.19 Einbau Wasserz�hlergruppe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1745.1.1.20 Maximale rechnerische Fließgeschwindigkeit beim zugeordneten Spitzendurchfluss . . . . . . . . . . . . . . . . 1775.1.1.21 Richtwerte f�r Druckverluste von Gruppen-Trinkwassererw�rmern. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1785.1.1.22 Wasserfilter (Herstellerangaben) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1785.1.1.23 Widerstandsbeiwerte f�r Form- und Verbindungsst�cke aus Kupfer, Rotguss und nicht rostendem Stahl . . 1785.1.1.24 Widerstandsbeiwerte f�r Form- und Verbindungsst�cke aus PP, PB und PVC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1795.1.1.25 Widerstandsbeiwerte f�r Form- und Verbindungsst�cke aus Metall-Kunststoff-Verbund

    und PEX-Systemen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1805.1.1.26 Widerstandsbeiwerte f�r Armaturen aus Rotguss und nicht rostendem Stahl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1815.1.1.27 Rohrreibungsverluste . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1825.1.1.28 Beispiel zur Berechnung der kalten Trinkwasserleitung nach DIN 1988. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1895.1.1.29 Planungsgrundlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1895.1.1.30 Beispiel zur Berechnung der kalten Trinkwasserleitung nach DIN 806-3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1895.1.1.31 Sp�len der Rohrleitung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1895.1.1.32 Dichtigkeitspr�fung von Trinkwasserleitungen (ZVSHK) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1905.1.1.33 Druckerh�hungsanlage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1915.1.2 Sicherheitsarmaturen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1935.1.2.1 Sicherheitsventile in der Trinkwasserinstallation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1935.1.2.2 Nennweite Sicherheitsventile f�r geschlossene TWE. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1935.1.2.3 Ansprechdruck (Auswahl) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1935.1.2.4 Thermische Ablaufsicherung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1945.1.2.5 Einbausituation thermische Ablaufsicherung. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1945.1.2.6 Inspektions- und Wartungshinweise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1945.1.2.7 Membran-Druckausdehnungsgef�ß f�r Trinkwasserleitungen bei Einsatz von geschlossenen

    Speicherwassererw�rmern. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1965.1.3 Sicherungsarmaturen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197

    handwerk-technik.de VII

    Inhalt

  • Format: A4 596 x 842 pts Original: 544.252 x 742.677 pts *setpagedevice*M:/Buch/HuT/3130/win/umbruch/03130_roem01-14.3d***18.8.2017***14:23:59

    5.1.3.1 Einteilung der Fl�ssigkeitskategorien, die mit Trinkwasser in Ber�hrung kommen oder kommen k�nnten . . 1975.1.3.2 �bersicht zur Bestimmung der Fl�ssigkeitskategorie f�r den erforderlichen Schutz. . . . . . . . . . . . . . . . . . 1985.1.3.3 Sicherungseinrichtungen und zugeordnete Fl�ssigkeitskategorien . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1995.1.3.4 Auswahl von Sicherungseinrichtungen f�r den h�uslichen und nicht-h�uslichen Bereich . . . . . . . . . . . . . 2005.1.3.5 R�ckflussverhinderer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2035.1.3.6 R�cksp�lbarer Filter mit Druckminderer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2045.1.3.7 Druckminderer. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2055.1.3.8 Rohrbel�fter HB. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2065.1.3.9 Rohrbel�fter HD . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2065.1.3.10 Rohrunterbrecher DB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2075.1.3.11 Rohrnetztrenner mit kontrollierbarer Mitteldruckzone BA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2085.1.3.12 Rohrtrenner, nicht durchflussgesteuert GA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2095.1.3.13 Frostsichere Außenarmatur (Herstellerangabe) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2115.1.4 Warmwasserbedarf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2125.1.4.1 Trinkwassererw�rmer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2125.1.4.2 Sanit�re Ausstattung von Wohnungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2135.1.4.3 Zapfstellenbedarf wv f�r erw�rmtes Wasser in Wh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2145.1.4.4 Berechnung der Bedarfskennzahl N . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2145.1.4.5 W�rmemengenbedarf f�r Warmwasser . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2145.1.4.6 Anschlussarten von Trinkwassererw�rmern (TWE) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2165.1.4.7 Mischer (Maße Herstellerangaben) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2175.1.5 Montagezubeh�r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2195.1.5.1 Auslegerkonsole f�r Rohr- und Kanalhalterung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2195.1.5.2 Befestigungen von Rohrleitungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2195.1.5.3 Ausf�hrung von Schlitzen im Mauerwerk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2245.2 Abwasser . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2255.2.1 Entw�sserungsanlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2255.2.2 R�ckstauverschl�sse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2355.2.3 Hebeanlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2365.2.4 Neutralisierung von Kondensaten bei Brennwertger�ten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2405.2.5 Abscheideranlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2415.2.6 Dachentw�sserung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2475.2.7 Kl�ranlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2595.3 Sanit�re Planung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2605.3.1 Stell- und Bewegungsfl�chen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2605.3.2 Barrierefreie Badplanung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2615.3.2.1 Bewegungsfl�chen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2615.3.3 Sanit�re Objekte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2635.3.3.1 Klosettanlage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2635.3.3.2 Bidet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2675.3.3.3 Urinal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2675.3.3.4 Badewannen/Duschwannen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2695.3.3.5 Waschtisch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2705.3.4 Fliesengerechte Installation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2715.3.5 Elektrische Schutzbereiche . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2735.3.5.1 Einteilung der Schutzbereiche . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2735.3.5.2 Schutzbereiche Badewanne/Dusche . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2745.3.6 Vorwandtechnologie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2755.3.7 Schallschutz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 276

    6 Gastechnik. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2796.1 Ideales und reales Verhalten von Erdgas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2796.2 Gasarmaturen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2806.3 Gasrohrdimensionierung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2846.3.1 Anschlusswerte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2846.3.2 Metallene Leitungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2856.3.3 Kunststoffleitung aus PE-X . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2876.3.4 Erg�nzungstabellen Druckverluste und Rohrdruckgef�lle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2896.3.5 Abgleich Gasstr�mungsw�chter Typ M . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2916.4 Gasrohreinsatzbereiche . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2926.4.1 Einsatzbereiche f�r Rohre nach DVGW-TRGI 2008 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2926.4.2 Beispiele f�r die Anordnung von Absperreinrichtungen und deren Beschilderung . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2926.4.3 Beispiele f�r die Anordnung von Isolierst�cken in durchgehenden metallenen Leitungen . . . . . . . . . . . . 2926.4.4 Richtwerte f�r Befestigungsabst�nde horizontal verlegter metallener Leitungen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 293

    VIII handwerk-technik.de

    Inhalt

  • Format: A4 596 x 842 pts Original: 544.252 x 742.677 pts *setpagedevice*M:/Buch/HuT/3130/win/umbruch/03130_roem01-14.3d***18.8.2017***14:23:59

    6.4.5 Hauseinf�hrungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2936.4.6 Schematische Ausf�hrungsbeispiele von Gasrohrdurchf�hrungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2956.5 Aufstellen von Gasger�ten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2966.5.1 Einteilung der Gasger�te . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2966.5.2 Aufstellbedingungen f�r Gasger�te Typ A . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2966.5.3 Aufstellbedingungen f�r Gasger�te Typ B . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2966.5.4 Aufstellbedingungen f�r Gasger�te Typ C . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3006.6 Fl�ssiggasanlagen DVFG-TRF 2012 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3006.6.1 Fl�ssiggasanlage mit Flaschen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3006.6.2 Fl�ssiggasanlage mit Fl�ssiggasbeh�ltern . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3006.6.3 Brandschutz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3046.6.4 Tabellen zur Rohrweiten-Bestimmung von Fl�ssiggasanlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 305

    7 Heizungstechnik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3087.1 Normheizlast nach DIN EN 12831 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3087.1.1 Berechnungsverfahren f�r einen beheizten Raum bzw. ein Geb�ude . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3087.1.2 Formblatt G1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3107.1.3 Formblatt V1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3157.1.4 Formblatt R . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3167.1.5 Formblatt G2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3217.1.6 Formblatt G3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3227.1.7 W�rmedurchgang. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3237.2 W�rmeerzeuger . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3267.2.1 Verbrennungsprozesse von Brennstoffen und Abgasableitung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3267.2.1.1 Heizwerte – Brennholz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3267.2.2 �lfeuerungsanlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3327.2.2.1 Heiz�l. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3327.2.2.2 Verbrennung von Heiz�l . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3347.2.2.3 Heiz�llagerung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3367.2.3 Gasfeuerung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3377.2.3.1 Brennwerttechnik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3397.2.3.2 Abgastechnik Gasfeuerung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3407.3 Sicherheitstechnische Ausr�stung f�r Heizkessel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3467.4 Rohrnetzberechnung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3517.4.1 Druckverlust in Rohrleitungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3517.4.2 Druckverlust durch Formst�cke. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3537.4.3 Heizungsarmaturen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3557.4.3.1 kV-Wert von Heizungsarmaturen (Durchflussfaktor) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3557.4.3.2 Kugelh�hne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3557.4.3.3 Thermostatventile (Standard) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3577.4.3.4 Regulierbare Heizk�rperr�cklaufverschraubung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3597.4.3.5 Strangregulierventile . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3627.4.3.6 Mischer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3637.4.4 Rohrnetzberechnung und hydraulischer Abgleich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3657.4.5 Umw�lzpumpen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3677.5 Heizfl�chen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3697.5.1 Heizk�rper . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3697.5.2 Fußbodenheizung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 374

    8 L�ftungs- und Klimatechnik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3788.1 Grundlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3788.1.1 Trockene Luft, feuchte Luft, Mollier h-x-Diagramm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3788.1.2 Aufgaben raumlufttechnischer Anlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3828.1.3 Luftarten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3868.2 Bauteile Raumlufttechnischer Anlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3868.2.1 Filter. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3868.2.2 Ventilatoren. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3888.2.2.1 Lufterw�rmer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3908.2.2.2 Luftk�hler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3908.2.2.3 Luftbefeuchter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3918.2.2.4 Vereinfachtes Verfahren zur Kanalnetzberechnung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3918.2.2.5 Druckverluste von Wickelfalzrohren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3918.3 L�ftungssysteme. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3938.3.1 Freie L�ftung. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 393

    handwerk-technik.de IX

    Inhalt

  • Format: A4 596 x 842 pts Original: 544.252 x 742.677 pts *setpagedevice*M:/Buch/HuT/3130/win/umbruch/03130_roem01-14.3d***18.8.2017***14:23:59

    8.3.2 Ventilatorgest�tzte L�ftung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3958.3.2.1 Abluftanlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3958.3.2.2 Bel�ftungsanlage. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3968.3.2.3 Kombinierte Be- und Entl�ftungsanlage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3968.3.2.4 Klimaanlage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3968.4 W�rmer�ckgewinnung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3978.5 Systeme zur Wohnungsl�ftung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 398

    9 Umwelttechnik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4019.1 Umwelt- und ressourcenschonende Heizungssysteme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4019.1.1 Pellets . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4019.1.2 W�rmepumpe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4019.1.3 Fernw�rme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4049.1.4 Blockheizkraftwerk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4059.1.5 Solare Heizungsunterst�tzung und Trinkwassererw�rmung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4059.2 Gesetzliche Vorgaben . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4109.2.1 Energieeinsparverordnung (EnEV 05.2014) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4109.3 Rohrleitungsd�mmung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4139.4 Regenwassernutzung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 417

    10 Umweltschutz, Arbeitsschutz, Brandschutz, Schallschutz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42310.1 Umweltschutz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42310.1.1 �bersicht Materialfluss und gesetzliche Regelungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42310.1.2 Abfallarten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42410.1.3 Container- und Beh�ltersysteme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42710.2 Arbeitsschutz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42710.2.1 Verbots-, Gebots-, Warn- und Hinweisbeschilderung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42710.2.1.1 Verbotsbeschilderung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42710.2.1.2 Gebotsbeschilderung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42810.2.1.3 Warnbeschilderung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42810.2.1.4 Rettungszeichen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42810.2.1.5 Brandschutzzeichen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42910.2.2 Gefahrstoffe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42910.2.2.1 Gefahrensymbole und Gefahrenbezeichnung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42910.2.2.2 Gefahrstoffliste . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 6410.2.2.3 Sicherheitshinweise f�r Gefahrstoffe (GHS – Globally Harmonised System). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 6910.2.2.3.1 Zus�tzliche Gefahrenhinweise (H-S�tze, EUH-S�tze). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 6910.2.2.3.2 Sicherheitsratschl�ge (P-S�tze). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 7110.2.2.4 Pflichten zum Schutz vor Gefahrstoffen am Arbeitsplatz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 7110.3 Brandschutz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43010.3.1 Brandentstehung. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43010.3.2 Vorbeugender Brandschutz und Brandschutzmaßnahmen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43010.3.3 Sprinkleranlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43610.4 L�rmschutz. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44010.4.1 Schallpegel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44010.4.2 Schalltechnische Begriffe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44110.4.3 L�rmwirkung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44110.4.4 L�rmminderungsm�glichkeiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44110.4.5 Unfallverh�tungsvorschriften f�r l�rmerzeugende Betriebe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44210.4.6 L�rmgrenzwerte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44210.4.7 Schallschutzanforderungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 443

    11 Rohr- und Verbindungstechnik. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44411.1 Stahlrohre und Stahlrohr-Verbindungsteile. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44411.1.1 �bersicht der Rohre aus Stahl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44411.1.2 Rohrkenngr�ßen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44411.1.2.1 Nennweiten von Rohrleitungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44411.1.2.2 PN-Stufen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44411.1.2.3 Druck-, Temperatur- und Volumenangaben . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44511.1.2.4 Pr�fbescheinigungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44511.1.3 Rohre aus Stahl (Auswahl) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44611.1.3.1 Nahtlose und geschweißte Stahlrohre. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44611.1.3.2 Rohre aus Stahl zum Schweißen und Gewindeschneiden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44711.1.3.3 Pr�zisionsstahlrohr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 448

    X handwerk-technik.de

    Inhalt

  • Format: A4 596 x 842 pts Original: 544.252 x 742.677 pts *setpagedevice*M:/Buch/HuT/3130/win/umbruch/03130_roem01-14.3d***18.8.2017***14:23:59

    11.1.3.4 Pr�zisionsstahlrohr f�r Pressfitting-Systeme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44911.1.4 Stahlrohr-Verbindungsteile . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44911.1.4.1 Tempergussfittings . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44911.1.4.2 Pressfitting-Verbindung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45711.1.4.3 Rohrverschraubung mit Schneidring . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46411.1.4.4 Stahlflansche und Verbindungselemente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46911.2 Kupferrohre und Kupferrohr-Verbindungsteile . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47311.2.1 Kupferrohre f�r Sanit�rinstallationen, Heizungsbau und Gasleitungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47311.2.2 Einsatz- und Verarbeitung von CU-Rohr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47411.2.3 Nahtlose Kupferrohre f�r Gas- und Wasserleitungen von Sanit�rinstallation und Heizungsbau . . . . . . . . 47511.2.4 W�rmeged�mmte Kupferrohre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47511.2.5 D�nnwandige Kupferrohre mit kraftschl�ssiger PE-Ummantelung f�r Heizen, K�hlen, Trink-

    und Regenwasser . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47611.2.6 L�tfittings . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47611.2.6.1 Betriebsbedingungen f�r L�tfittings. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47611.2.6.2 L�tfittings f�r Kupferrohre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47611.2.7 Pressfittings f�r Kupferrohr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48211.2.7.1 Anwendungsbereiche und Einsatzbedingungen von Dichtwerkstoffen (Herstellerangaben) . . . . . . . . . . 48211.2.7.2 Auswahl bevorzugter Kupferrohrabmessungen nach DIN EN 1057 f�r Pressfitting-Verbindungen. . . . . . 48311.2.7.3 Pressfitting-Systeme f�r Kupferrohr aus Kupfer bzw. Rotguss . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48311.2.8 Steckfittings f�r Kupfer-, Stahl- und Edelstahlrohr (nach Herstellerangaben) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48811.3 Kunststoffrohre und Kunststoffrohr-Verbindungselemente f�r Gas-, Wasser-

    und Trinkwasserversorgung. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49011.3.1 Rohrkenngr�ßen nach DIN ISO 4065 f�r Kunststoffrohre von Trinkwasser und Gasanlagen . . . . . . . . . . . 49011.3.2 Wanddicken bei Kunststoffrohren nach DIN ISO 4065. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49011.3.3 Druck- und Temperaturbelastbarkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49111.3.4 Dimensionierung von industriellen Rohrleitungssystemen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49111.3.5 Kennzeichnung von Kunststoffrohren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49211.3.6 Druckrohre aus Polyvinylchlorid (PVC-U) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49211.3.7 Rohrverbindungsteile und Formst�cke mit Steckmuffen f�r Druckleitungen aus PVC-U . . . . . . . . . . . . . . 49311.3.8 PVC-U Schieber (Herstellerangaben) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49511.3.9 Rohrverbindungsteile und Formst�cke mit Klebemuffen f�r Druckleitungen aus PVC-U. . . . . . . . . . . . . . 49511.3.10 Druckrohre aus chloriertem Polyvinylchlorid (PVC- C) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50111.3.11 Klebefittings aus PVC-C . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50111.3.12 Druckrohre aus Polybuten (PB) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50411.3.13 Formst�cke f�r Heizelement-Muffenschweißen aus PB nach Herstellerangaben . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50511.3.14 Druckrohre aus Polyethylen (PE 100, PE 80) f�r Trinkwasser- und Gasinstallation. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50811.3.15 Heizwendelschweißfittings aus PE (Herstellerangaben) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50911.3.16 Anbohrschelle f�r PE 100, SDR11 (Herstellerangaben) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51011.3.17 Druckrohre aus vernetztem Polyethylen (PE-X) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51011.3.18 Druckrohre aus vernetztem Polyethylen (PE-MDX) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51211.3.19 Rohre aus Polypropylen PP-B 80 und PP-R 80 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51311.3.20 Spritzgussfittings f�r Stumpfschweißen aus PE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51411.3.21 Spritzgussfittings f�r Muffenschweißen aus PE und PP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51711.4 Mehrschichtverbundrohre mit Rohrverbindungstechnik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51911.4.1 Mehrschichtverbundrohre f�r Trinkwasser-, Heizungs- und Druckluftanlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51911.4.2 Auswahlkriterien f�r Rohrleitungssysteme in der Geb�udetechnik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52011.4.3 Pressfittings f�r Mehrschichtverbundrohr (Radialpressen) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52111.4.4 Schiebeh�lsenfittings f�r Kunststoffverbundrohr, PE-Xc- und PE-MDXc-Rohr

    und PE-Xc/Al/PE-Xc-Rohr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52411.4.5 Kunststoffarmaturen aus PVC/PP. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 7511.5 Schlauchleitungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52911.5.1 Anwendungsbereiche (Herstellerangaben) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52911.5.2 Einbauhinweise f�r Schlauchleitungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53011.6 Abwasserrohrsysteme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53111.6.1 Kunststoffrohrsysteme f�r Abwasser. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53111.6.1.1 Begriffe und Kennzeichnungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53111.6.1.2 Muffenlose HT-Entw�sserungsrohre und Formst�cke aus PE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53211.6.1.3 HT-Entw�sserungsrohre und Formst�cke mit Steckmuffe aus PE. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53911.6.1.4 KG-Entw�sserungsrohre und Formst�cke mit einer Muffe aus PVC-U . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54211.7 Rohre und Formst�cke aus l�ngsnahtgeschweißtem, feuerverzinktem Stahlrohr mit Steckmuffe

    f�r Abwasserleitungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54511.7.1 Rohr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54511.7.2 Muffenformen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 545

    handwerk-technik.de XI

    Inhalt

  • Format: A4 596 x 842 pts Original: 544.252 x 742.677 pts *setpagedevice*M:/Buch/HuT/3130/win/umbruch/03130_roem01-14.3d***18.8.2017***14:23:59

    11.7.2.1 Formst�cke – Bogen mit großem Radius . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54611.7.2.2 Formst�cke – Bogen mit kleinem Radius . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54711.7.2.3 Bogen mit Beruhigungsstrecke . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54711.7.2.4 Sprungbogen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54711.7.2.5 Abzweige . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54811.7.2.6 WC-Anschl�sse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54811.7.2.7 �bergangsrohre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55011.7.2.8 Muffen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55111.7.2.9 Geruchsverschl�sse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55111.7.2.10 Reinigungsrohre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55311.8 Rohre und Formst�cke aus Gusseisen f�r Verbindungen und Zubeh�r zur Entw�sserung

    von Geb�uden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55411.8.1 Rohr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55411.8.2 Rohrbeschichtung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55411.8.3 Maße . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55411.8.4 Formst�cke f�r SML-Rohre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55411.8.4.1 Reduzierst�cke . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55411.8.4.2 Fallrohrst�tze (FS) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55511.8.4.3 SML-Auflagerung. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55511.8.4.4 B�gen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55511.8.4.5 Sprungrohre. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55611.8.4.6 Abzweige . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55711.8.4.7 Parallelabzweig . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55811.8.4.8 Reinigungsrohre und Enddeckel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55811.8.4.9 Geruchsverschluss (G) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55911.8.4.10 Regenstandrohre mit Muffe (G) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56011.8.4.11 WC-Anschluss . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56011.8.5 Rohrverbinder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56111.8.5.1 Rapid Verbinder (nach Herstellerangaben) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56111.8.5.2 Connect-G Inox Verbinder f�r Erdreich, Außenbereich, Dachentw�sserung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56211.8.5.3 Kombi Kralle bei erh�hten Innendruck . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56211.8.5.4 SVE Verbinder f�r die Erdverlegung. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56311.8.5.5 Konfix-Verbinder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56311.8.5.6 Fix-Verbinder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56311.8.5.7 Multiquick Verbinder. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 564

    12 Anlagentechnik. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 7812.1 Technische Kommunikation der Verfahrenstechnik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 7812.1.1 Fließschemata f�r verfahrenstechnische Anlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 7812.1.1.1 Grundfließschemata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 7812.1.1.2 Verfahrensfließschemata. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 7812.1.1.3 RI-Fließschemata (Rohrleitungs- und Instrumentenfließschemata). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 7912.2 Grafische Symbole in verfahrenstechnischen Anlagen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 8012.2.1 Sachgruppen grafischer Symbole . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 8012.2.2 Kennbuchstaben f�r Fließschemata. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 8012.2.3 Grafische Symbole (Bildzeichen) – Auswahl nach Sachnummern – Auszug . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 8112.2.4 Grafische Symbole der Prozessleittechnik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 8412.2.4.1 Darstellungsarten der Prozessleittechnik. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 8412.2.4.2 Begriffe und Abk�rzungen der Prozessleittechnik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 8412.2.4.3 Aufgabenbezogene Darstellung der Prozessleittechnik (PCE) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 8512.2.4.4 L�sungsbezogene Darstellung der Prozessleittechnik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 8812.3 F�rdern von Stoffen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 8912.3.1 �bersicht F�rderpumpen (Auswahl, Herstellerangaben) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 8912.3.2 Kreiselpumpen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 9012.3.3 Verdichter (Auswahl) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 9112.4 W�rme�bertragung. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 9212.4.1 W�rme�bertrager . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 9212.4.1.1 �bersicht W�rme�bertrager (Auswahl) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 9212.4.1.2 Rohrb�ndelw�rme�bertrager. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 9212.4.1.3 Plattenw�rme�bertrager (Herstellerangaben) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 9312.4.2 Rechengang W�rme�bertrager . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 9512.4.3 K�lte- und W�rmetr�ger . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 9812.4.3.1 Anforderungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 9812.4.3.2 �bersicht K�lte- und W�rmetr�ger . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 98

    XII handwerk-technik.de

    Inhalt

  • Format: A4 596 x 842 pts Original: 544.252 x 742.677 pts *setpagedevice*M:/Buch/HuT/3130/win/umbruch/03130_roem01-14.3d***18.8.2017***14:23:59

    12.4.4 Elektrische Begleitheizung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 9912.4.4.1 Bauarten von Heizleitungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 9912.4.4.2 Einsatzbereiche verschiedener Heizleitungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 10112.4.4.3 D�mmdicke von Rohrleitungen in Abh�ngigkeit des Durchmessers und der Haltetemperatur . . . . . IHK 10112.5 Aufbereiten und Trennen von Stoffen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 10212.5.1 Mischen und R�hren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 10212.5.1.1 �bersicht Mischverfahren (Ausgangsstoffe liegen getrennt vor und k�nnen unterschiedliche

    physikalische Eigenschaften aufweisen) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 10212.5.1.2 R�hrerbauarten (Auswahl) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 10312.5.2 Trennen von Stoffen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 10412.5.2.1 Mechanische Trennverfahren (Auswahl) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 10412.5.2.2 Thermische Trennverfahren (Auswahl) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 10412.5.3 Zerkleinerungsverfahren (Auswahl). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 10512.5.4 Verfahren der Stoffbindung (Agglomerieren). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 10512.6 Industrielle Messtechnik. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 10612.6.1 Durchflussmessung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 10612.6.2 F�llstandsmessung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 10712.6.3 Druckmessung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 10812.6.4 Temperaturmessung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 10912.6.5 Mengenmessung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 10912.7 Apparate- und Beh�lterbau . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 11012.7.1 Werkstoffauswahl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 11012.7.2 �ffnungen f�r Beh�lter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 11012.7.3 Formst�cke und gew�lbte B�den (Auszug) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 11112.7.3.1 Rohrb�gen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 11112.7.3.2 Reduzierst�cke . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 11212.7.3.3 Kappen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 11312.7.3.4 Kl�pperb�den . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 11412.7.3.5 Korbbogenb�den . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 11512.7.4 Dichtungen f�r Beh�lter. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 11612.7.5 Normen und Toleranzen (Auszug) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 11812.7.6 Stutzen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 11812.7.7 S�ttel und Abst�tzungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 11912.7.8 Stehende Beh�lter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 12012.7.9 Pr�fung von Druckbeh�ltern . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 12012.8 Armaturen und andere Ausr�stungsteile . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 12112.8.1 Absperrarmaturen (Entscheidungshilfen) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 12112.8.1.1 Ventile (Herstellerangaben) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 12112.8.1.2 Schieber (Herstellerangaben). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 12212.8.1.3 Kugelh�hne (Herstellerangaben) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 12312.8.1.4 Absperrklappen (Herstellerangaben) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 12412.8.2 Sicherheitsarmaturen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 12412.8.2.1 R�ckschlagarmaturen (Herstellerangaben). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 12412.8.2.2 Sicherheitsventile (Herstellerangaben/Auszug) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 12612.8.3 Kondensatableiter (Herstellerangaben) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 12712.8.3.1 Schwimmerkondensatableiter (Auszug) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 12712.8.3.2 Bimetall-Kondensatableiter (Auszug) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 12812.8.3.3 Thermischer Kondensatableiter (Auszug) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 12812.8.4 Schmutzf�nger mit Flanschen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 12912.8.5 Schaugl�ser (Herstellerangaben) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 12912.8.5.1 Durchfluss-Schaugl�ser (Auszug). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 12912.8.5.2 L�ngs-Schauglasarmatur (Auszug) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 13012.8.5.3 Runde Schauglasarmaturen (Auszug) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 13012.8.6 Kompensatoren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 13112.8.6.1 Gummikompensatoren (Herstellerangaben) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 13112.8.6.2 Metallkompensatoren – Axialkompensator mit glatten Festflanschen (Herstellerangaben) . . . . . . . . IHK 13212.8.7 Be- und Entl�fter, Luft- und Luft-/Schlammabscheider (Herstellerangaben) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 13312.8.7.1 Be- und Entl�fter (Herstellerangaben). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 13312.8.7.2 Luftabscheider (Herstellerangaben) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 13312.8.7.3 Luft- und Schlammabscheider (Herstellerangaben). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IHK 13412.8.8 Verteilerkonstruktion f�r Flanschenarmat